15.1.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 10/1

1.

Egzekwowanie respektowania przepisów wspólnotowych w dziedzinie obrony cywilnej we wszystkich państwach członkowskich za pomocą odpowiedniego instrumentu prawnego.

2.

Wyposażenie mechanizmu wspólnotowego w następujące instrumenty:

3.

Przyjęcie europejskich norm w zakresie odpowiedzialności cywilnej i karnej, które umożliwią ściganie i karanie sprawców tego rodzaju katastrof.

15.1.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 10/2

1.1

W następstwie szeregu inicjatyw mających na celu ustanowienie europejskiego obszaru sądowego, publikując omawianą zieloną księgę Komisja rozpoczyna konsultacje na temat ewentualnego utworzenia wspólnotowego instrumentu prawnego, który zapewniłby skuteczniejszą egzekucję roszczeń pieniężnych poprzez zagwarantowanie, że środki pieniężne znajdujące się na rachunkach bankowych dłużnika we wszystkich państwach członkowskich będą zamrażane na początku postępowania.

1.2

Z treści omawianej zielonej księgi — której nie należy rozpatrywać bez lektury i analizy załączonego do niej dokumentu roboczego (1) oraz zleconego opracowania, służącego jej za podstawę — wynika (pomimo pewnej niespójności pojęciowej w określeniu przedmiotowego i podmiotowego zakresu środka oraz niedoskonałego tłumaczenia na niektóre języki), że Komisja planuje złożyć wniosek w sprawie rozporządzenia, o charakterze fakultatywnym, określającego system prawny w zakresie europejskiego nakazu zajęcia w formie zapobiegawczego zajęcia rachunków bankowych, bez względu na rodzaj długu i status zaangażowanych stron.

1.3

Nie przeprowadzono oceny oddziaływania takiego środka, a w porównawczych analizach prawa, na których dokument się opiera, uwzględniono jedynie 15 z 27 państw członkowskich UE. Chociaż Komitet podziela obawy Komisji, w zaistniałych okolicznościach jest on zdania, że nie dowiedziono w dostatecznym stopniu potrzeby wprowadzenia takiego środka z punktu widzenia zasad pomocniczości i proporcjonalności; być może zbliżony rezultat można by osiągnąć w zadowalający sposób po prostu poprzez zmianę dwóch przepisów rozporządzenia Bruksela I.

1.4

Komitet nie znajduje również żadnego logicznego uzasadnienia dla ograniczenia zakresu tego rodzaju inicjatywy do zapobiegawczego zajmowania środków pieniężnych zdeponowanych na rachunkach bankowych; Komitet proponuje rozszerzenie jej zakresu o pozostały majątek ruchomy dłużnika oraz, po wprowadzeniu koniecznych zmian, o zajęcie rachunku bankowego po uzyskaniu tytułu egzekucyjnego. Zdaniem Komitetu, konieczne jest ponadto zadbanie, aby środkowi temu towarzyszyła jednocześnie inicjatywa dotycząca przejrzystości rachunków bankowych, obowiązku informacyjnego oraz stosownych zasad ochrony danych i zachowania poufności.

1.5

Jeżeli wprowadzenie takiego środka zostanie uznane za niezbędne, Komitet zgadza się z Komisją co do tego, że stosownym instrumentem będzie rozporządzenie o charakterze fakultatywnym w sprawie zamrażania rachunków bankowych dłużnika w państwach członkowskich innych niż państwo, w którym wierzyciel mieszka lub ma siedzibę firmy.

1.6

W związku z tym, chcąc w pełni zastosować się do wniosku Komisji o wydanie opinii, Komitet przedstawia szczegółowy zestaw zaleceń o charakterze techniczno-prawnym określających system, który w przypadku tej inicjatywy jest z jego punktu widzenia najwłaściwszy, a w szczególności dotyczących: właściwości sądu, warunków wydania nakazu, ograniczeń co do wysokości kwot podlegających zajęciu, zwolnień, gwarancji ochrony dłużnika oraz osób trzecich będących posiadaczami rachunków wspólnych — w przypadku których odpowiedzialność spoczywa na nich w równym stopniu lub rachunków, w przypadku których zakres odpowiedzialności ma charakter proporcjonalny — odwołań i terminów, zasad dotyczących kosztów prawnych, obowiązków i zakresu odpowiedzialności banków, w których utrzymywane są dane rachunki, oraz zasad krajowego i międzynarodowego prawa prywatnego, które również mogą mieć zastosowanie.

2.1

Publikując omawianą zieloną księgę, Komisja rozpoczyna konsultacje z udziałem zainteresowanych stron na temat sposobów skuteczniejszej egzekucji roszczeń pieniężnych. Jako możliwe rozwiązanie proponuje utworzenie europejskiego systemu zajmowania rachunków bankowych.

2.2

Komisja otwiera swój dokument wskazaniem istniejących problemów dotyczących egzekucji wyroków w postępowaniach cywilnych prowadzonych w ramach „europejskiego obszaru sądowego”, które wynikają ze zróżnicowania krajowych zasad w tym zakresie, i przyznaje, że rozporządzenie (WE) 44/2001 (Bruksela I) (2) „nie przewiduje, by środki zabezpieczające, takie jak zajęcie rachunku bankowego w drodze orzeczenia wydanego w postępowaniu ex parte, można było uznawać i stosować w państwie członkowskim innym niż to, w którym je orzeczono”.

2.3

Zdaniem Komisji wada ta mogłaby zakłócić konkurencję między przedsiębiorstwami wskutek zależności od skuteczności systemów sądowych krajów, w których przedsiębiorstwa te prowadzą swoją działalność; mogłoby to zatem przeszkodzić w prawidłowym funkcjonowaniu rynku wewnętrznego, które wymaga jednakowej skuteczności i tempa windykacji roszczeń pieniężnych.

2.4

Komisja proponuje zatem ustanowienie „europejskiego nakazu zajęcia rachunków bankowych, który pozwoliłby wierzycielowi zabezpieczyć kwotę należności lub wartość roszczenia poprzez uniemożliwienie wycofania lub przeniesienia środków zdeponowanych na jednym lub kilku rachunkach bankowych dłużnika na terytorium Unii Europejskiej” i prezentuje szczegółową analizę możliwych ram prawnych w tym zakresie, których założenia przedstawia w formie 23 pytań.

3.1

Inicjatywa ta dobrze wpisuje się w zestaw środków o szerszym zakresie, które Komisja przyjęła w godnym pochwały celu utworzenia europejskiego obszaru sądowego zapewniającego wsparcie prawne dla procesu urzeczywistniania rynku wewnętrznego (3), w szczególności w następstwie zmiany konwencji brukselskiej w rozporządzenie wspólnotowe (4) oraz rozporządzenia ustanawiającego Europejski Tytuł Egzekucyjny (5).

3.2

Jest sporo prawdy w praktycznych uwagach Komisji na temat problemów dotyczących egzekucji wyroków w poszczególnych krajach Europy oraz różnic w przepisach dotyczących tych wyroków, które wynikają z braku harmonizacji procesu egzekucji na szczeblu Unii Europejskiej, co pociąga za sobą konsekwencje, na które Komisja słusznie zwróciła uwagę (6). Należy również stwierdzić, że konsekwencje te będą jeszcze poważniejsze w związku z niedawnym przystąpieniem do UE 12 nowych państw członkowskich. W omawianej zielonej księdze Komisja pomija jednak niezbędną analizę swojej inicjatywy w świetle zasad pomocniczości i proporcjonalności.

3.3

Nie wykazano tam ponadto, że tego samego rezultatu lub rezultatu o zbliżonym efekcie nie można by osiągnąć w prosty sposób przez zmianę jednego czy dwóch przepisów rozporządzenia Bruksela I (w szczególności art. 31 i 47) (7), co rozszerzyłoby jego zakres, a zarazem pozwoliło na zachowanie istniejącego systemu. Przyniosłoby to wyraźne korzyści pod względem uproszczenia.

3.4

Ponadto Komisja także nie przeprowadziła jeszcze wstępnej oceny oddziaływania, w której należy uwzględnić nie tylko 15 państw członkowskich, których sytuacja została przeanalizowana w opracowaniu, na podstawie którego powstała zielona księga (8), ale wszystkie obecne państwa członkowskie. Musi jej towarzyszyć prawidłowa ocena środków mających na celu zwiększenie przejrzystości w odniesieniu do majątku dłużników oraz do niezbędnego dostępu do informacji dotyczących ich rachunków bankowych, bez uszczerbku dla należytej ochrony tajemnicy bankowej, ponieważ tylko uwzględniwszy wszystkie te czynniki można dokonać prawidłowej oceny inicjatywy pod względem (a) potrzeby jej istnienia, (b) jej zakresu i (c) jej przesłanek.

4.1

Komitet sklasyfikował swoje uwagi w dwóch kategoriach:

4.2.1

Ponieważ możliwe jest, że następstwem zielonej księgi będzie instrument prawny (prawdopodobnie w formie rozporządzenia wspólnotowego), terminy użyte do określenia pojęć, które będą definiować charakter powstałego w ten sposób porządku proceduralnego, muszą być możliwie ścisłe oraz precyzyjne pod względem techniczno-prawnym w każdym z języków wspólnotowych.

4.2.2

Obecnie w co najmniej pięciu wersjach językowych (9) terminy stosowane przez Komisję do określenia typu pożądanego środka zapobiegawczego, są wieloznaczne i niekoniecznie równoważne; może to doprowadzić do niejasności pod względem techniczno-prawnym co do prawnego charakteru przepisu. Komisja powinna zatem jak najszybciej poprawić tłumaczenia, aby uniknąć niejasności wynikających jedynie z użycia nieodpowiedniej terminologii (10).

4.2.3

Na podstawie analizy proponowanych warunków (potrzeba udowodnienia fumus boni iuris i periculum in mora) i celu (zamrożenie lub zablokowanie środków zdeponowanych na rachunkach bankowych do czasu prawomocnego wyroku i egzekucji w postępowaniu cywilnym w celu odzyskania środków pieniężnych — oczywiście środków o charakterze cywilnym lub handlowym, a nie wynikających z postępowania karnego) wydaje się zasadne uznanie, że jest to nakaz zabezpieczający w formie zajęcia zapobiegawczego.

4.3.1

Komitet ma ponadto wątpliwości co do ograniczenia zakresu środka zabezpieczającego do „rachunków bankowych”.

4.3.2

Zajęcie aktywów pieniężnych, co z konieczności musi być pojęciem o szerokim zakresie, powinno mieć zastosowanie do wszystkich aktywów dłużnika do wysokości kwoty podlegającej zajęciu na mocy nakazu. Celem środka zabezpieczającego takiego jak zaproponowany mogłoby być zajęcie innych aktywów dłużnika mogących podlegać zajęciu, w tym papierów wartościowych, akcji, obligacji oraz pozostałych praw i roszczeń względem osób trzecich, a nie tylko pieniędzy zdeponowanych na rachunkach bankowych czy w innych instytucjach finansowych. Nie ma powodów, aby zakładać, że zbyt skomplikowane byłoby rozszerzenie zakresu środka w taki sposób, aby objął on w końcu majątek ruchomy, który nie podlega rejestracji, oraz roszczenia pieniężne dłużnika (w tym akcje, obligacje, przychody z tytułu najmu i inne, pożyczki udzielone osobom trzecim itp.), czyli majątek ruchomy bezpośrednio powiązany z rachunkiem bankowym.

4.3.3

Ponadto wydaje się, że brak jest uzasadnienia dla ograniczania zakresu instrumentu wspólnotowego do zapobiegawczego zajęcia rachunków bankowych. Po wprowadzeniu koniecznych zmian mógłby on zostać z pożytkiem tak rozszerzony, by objął zajęcie wymienionych aktywów po uzyskaniu tytułu egzekucyjnego, zwłaszcza że te same trudności dotyczące zajmowania i znikania aktywów (stanowiące uzasadnienie dla tego środka) tak samo mogą mieć miejsce w tej sytuacji.

4.3.4

Komisja powinna zatem właściwie ocenić i uzasadnić wartość oraz koszt tego środka, którego zakres ograniczony jest wyłącznie do zapobiegawczego zajęcia środków pieniężnych znajdujących się na rachunkach bankowych dłużnika.

4.4.1

Kwestia terminu złożenia wniosku o nakaz zabezpieczający rozwiązuje się automatycznie ze względu na jego omówiony już szczególny charakter. Zgodnie z najlepszymi rozwiązaniami prawnymi, ubieganie się o nakaz zabezpieczający powinno być możliwe w dowolnym momencie procedury prawnej, z którą jest związany, a w szczególności przed wniesieniem powództwa głównego, jako procedura przygotowawcza i zapobiegawcza, ponieważ na tym właśnie etapie ma on najbardziej praktyczne zastosowanie.

4.4.2

Naturalnie należy uwzględnić oczywiste szczególne cechy systemu prawnego, w zależności od tego, czy środek zabezpieczający zostaje zastosowany przed wniesieniem powództwa głównego, czy też po otrzymaniu decyzji potwierdzającej roszczenie, przed rozpoczęciem lub w trakcie postępowania egzekucyjnego, bądź też od tego, czy wniesiono apelację od wyroku wydanego w sądzie pierwszej instancji lub wreszcie od sytuacji, w której prawo do egzekucji nie przybiera formy nakazu (pismo, weksel własny, czek lub inny nadający się do wykonania dokument).

4.5.1

Do pewnego stopnia za sprawą powyższego rozwiązuje się również problem właściwości sądu do rozpatrywania i wydawania nakazu zabezpieczającego. Sądem właściwym jest naturalnie sąd, który odpowiada za prowadzenie sprawy głównej od momentu rozpoczęcia postępowania lub egzekucji.

4.5.2

Jednak w sytuacji, gdy wniesiono o nakaz przed wszczęciem postępowania/egzekucji, sąd kraju, w którym znajdują się rachunki bankowe, również powinien posiadać właściwość. W tym przypadku należy jednak zadbać o to, aby z chwilą wniesienia powództwa głównego lub powództwa o egzekucję odpowiedzialność za nakaz zabezpieczający, który został już wydany, przeszła na sąd, który jest właściwy do orzekania w sprawie głównej. Sąd ten powinien zaakceptować to bez przeprowadzania procedury uznawania nawet w sytuacji, gdy podlega on jurysdykcji innego państwa (12).

4.6.1

Istnieje również nieodłączna potrzeba zagwarantowania, aby zostały spełnione warunki, które Komisja bardzo trafnie określa w punkcie 3.2 zielonej księgi, a mianowicie fumus boni iuris i periculum in mora. Jednakże w przypadku, gdy wydano już nakaz sądowy lub udzielono innego rodzaju prawa do egzekucji, wymagany będzie jedynie dowód periculum in mora, czyli pilnej potrzeby wydania nakazu zajęcia.

4.6.2

Kolejnym warunkiem przyjęcia wniosku o wydanie nakazu mógłby być dowód na to, że wierzyciel podjął odpowiednie starania w celu odzyskania długu za zgodą dłużnika, za pomocą środków pozasądowych.

4.6.3

Jeżeli nakaz ma być skuteczny, niezbędny jest brak wymogu uprzedniego przesłuchania dłużnika. Mogłoby to jednak iść w parze z dostarczeniem kaucji ustalanej przez sędziego w wysokości wystarczającej do pokrycia strat lub szkód w przypadku ewentualnego oddalenia środka w postępowaniu głównym lub odwoławczym (o ile nie ma to skutków zawieszających), pod warunkiem że nakaz został wydany przed zaistnieniem lub uzyskaniem ostatecznego wyroku.

4.7.1

Kwota, która ma zostać zabezpieczona nakazem, nie może przekraczać kwoty, która rzekomo była należna i nie została spłacona, powiększonej o koszty z tytułu odsetek za zwłokę (umownych bądź ustawowych) poniesione do momentu wniesienia o tytuł egzekucyjny.

4.7.2

W kontekście postępowań zapobiegawczych, które z konieczności są tymczasowe, oraz z uwagi na poważny charakter zamrażania środków na rachunkach bankowych, Komitet nie uważa za zasadne uwzględniania w nim innych kwot, zwłaszcza w celu pokrycia przyszłych płatności odsetek, honorariów adwokackich, kosztów prawnych, bankowych itp.

4.7.3

Komitet ma świadomość, że wprowadzenie tego rodzaju systemu mogłoby spowodować powstanie dodatkowych kosztów dla banków. Niemniej jednak nie uważa za zasadne, aby uwzględniać te koszty w kwotach, które mają być zamrożone na rachunkach bankowych posiadanych przez rzekomego dłużnika. Ustalenia dotyczące opłat bankowych oraz odzyskiwania ich od wierzycieli stosujących tę procedurę powinny zostać pozostawione ustawodawstwu krajowemu. Opłaty te powinny być doliczane przy rozliczaniu kosztów sądowych, które są określane w końcowej fazie procedury.

4.7.4

W instrumencie wspólnotowym należy również ustanowić kryteria określania zwolnień z egzekucji, tak aby umożliwić dłużnikowi (o ile dłużnik jest osobą fizyczną) zaspokojenie podstawowych potrzeb swoich i swojej rodziny, co mogłoby być zagrożone przez tytuł egzekucyjny.

4.7.5

Po egzekucji nakazu zabezpieczającego bank powinien poinformować sąd o wszelkich ograniczeniach dotyczących wykonania nakazu zajęcia, uzależnionych od charakteru rachunku bankowego dłużnika (rachunek rozliczeniowy, rachunek oszczędnościowy, rachunek hipoteczny itp.), charakteru wpływających na ten rachunek przychodów lub zarobków (wynagrodzeń, honorariów, wynagrodzeń za pracę wykonywaną w imieniu innej osoby, przychodów z tytułu najmu i innych, emerytur i rent, zasiłków itp.) oraz charakteru wydatków związanych z rachunkiem (kredyt hipoteczny, leasing samochodu, czynsz, kredyt konsumencki, utrzymanie rodziny itp.) zgodnie z prawem kraju, w którym znajduje się konto bankowe i w zależności od posiadania przez bank takich informacji.

4.8.1

Z tych samych względów wydaje się, że brak jest uzasadnienia dla takiego rozszerzenia zakresu nakazu zabezpieczającego, by objął on rachunki bankowe utrzymywane w imieniu osób trzecich. W sytuacji, gdy nie można precyzyjnie określić części środków należącej do dłużnika, należy założyć, że części należące do posiadaczy rachunku są równe.

4.8.2

Jest również rzeczą nie do przyjęcia, aby w celu uzyskania tej samej kwoty zajmowano kilka rachunków, chociaż należy przyznać, że brak jest prostego rozwiązania w sytuacji, gdy rachunki utrzymywane są w różnych krajach. Mogłoby się zdarzyć, że o wydanie nakazu zwrócono by się do wszystkich sądów właściwych nieświadomych tego, że o ten sam nakaz wniesiono w innym miejscu. Problem będzie się utrzymywał do czasu, aż wszystkimi postępowaniami będzie kierował centralnie jeden sąd, właściwy do rozpoznania sprawy głównej.

4.8.3

Wydaje się zatem słuszne, aby do inicjatywy tej dołączyć wyraźny obowiązek dostarczania informacji nakładany na stronę ubiegającą się o zajęcie oraz na banki podlegające nakazowi zabezpieczającemu, a także obowiązek współpracy banków i sądów w różnych państwach członkowskich przy pełnym poszanowaniu zasad zachowania poufności, ochrony danych oraz tajemnicy bankowej, jak słusznie stwierdzono w opracowaniu stanowiącym podstawę zielonej księgi.

4.8.4

Można by przykładowo ustalić, aby zajmowane kwoty były pomniejszane ex post w krótkim, wymagającym jeszcze określenia terminie po uzyskaniu informacji z różnych banków — o ile zaangażowany jest więcej niż jeden bank.

4.9.1

Bardzo istotne jest zagwarantowanie ochrony dłużnika zapewniającej mu środki do zakwestionowania tytułu egzekucyjnego w rozsądnym terminie, czyli np. nie krótszym niż 20 dni kalendarzowych, w celu wykazania:

4.9.2

W tym celu należy ustanowić, aby dłużnik był powiadamiany przez sąd właściwy w chwili, gdy uzyska on pewność, że, w następstwie nakazu przekazanego bankowi, na rachunku dłużnika zablokowano wystarczające środki do zajęcia rachunku w wysokości rzekomo należnej kwoty lub aż do momentu jej osiągnięcia. Bank powinien udzielić dłużnikowi takiej samej informacji, gdy tylko rachunek zostanie zamrożony, na warunkach określonych przez sąd.

4.9.3

Instrument wspólnotowy powinien również określać środki obrony oraz podstawy lub przesłanki do wniesienia sprzeciwu/odwołania, ujednolicając je na szczeblu Wspólnoty, aby zapewnić równe traktowanie przypadków we wszystkich właściwych jurysdykcjach oraz identyczność środków obrony. Ważną kwestią będzie określenie charakteru odwołania (czy będzie miało ono charakter zawieszający, czy też nie) oraz sądu, który jest właściwy do orzekania w sprawie w przypadku, gdy sąd wydający nakaz oraz sąd rozpoznający powództwo główne podlegają różnym jurysdykcjom krajowym.

4.9.4

Ważne jest także, aby został określony limit czasu na wniesienie roszczenia głównego lub wniosku o egzekucję liczony od dnia, w którym powiadomiono wierzyciela o wykonaniu nakazu. Komitet jest zdania, że termin 60 dni kalendarzowych byłby odpowiedni bez względu na wyrok, mocą którego wydano nakaz zabezpieczający.

4.10.1

W zielonej księdze Komisja nie wypowiada się jasno co do tego, jaki instrument prawny zamierza wykorzystać do realizacji swojej inicjatywy. Mając na uwadze pożądane cele i chcąc zagwarantować, aby procedury były takie same w poszczególnych państwach członkowskich, EKES jest zdania, że instrument ten powinien przyjąć postać rozporządzenia, które ma już zresztą zastosowanie w przypadku innych podobnych instrumentów dotyczących europejskiego obszaru sądowego.

4.10.2

Inna, ale ściśle związana kwestia dotyczy jego zakresu. Jeżeli środek zostanie uznany za konieczny, Komisja mogłaby — tak jak w przypadku innych, identycznych instrumentów — zadecydować, aby omawiana procedura miała zastosowanie wyłącznie do spraw o charakterze transgranicznym i nadać jej charakter fakultatywny („28. system prawny”), umożliwiając wierzycielom wybór pomiędzy zharmonizowanym instrumentem wspólnotowym a dotychczasową możliwością zastosowania odpowiednich przepisów międzynarodowego prawa prywatnego.

5.1

W odniesieniu do kwestii czysto formalnych, Komitet zgadza się co do tego, że procedura egzekucyjna powinna zostać zniesiona w przypadku wyroku, na mocy którego wydano nakaz zabezpieczający, bez względu na to, który sąd jest właściwy.

5.2

Komitet jest również zdania, że zasady dotyczące powiadamiania banku i domniemanego dłużnika przez sąd nie powinny pociągać za sobą niepotrzebnych formalności, o ile zasady te zapewniają autentyczność aktu i tożsamość dłużnika. Właściwe wydają się tu zasady określone już w rozporządzeniu (WE) nr 1348/2000 (14). Identyfikacja rachunków mających podlegać zajęciu powinna być jak najdokładniejsza, aby uniknąć ogólnego nakazu zajęcia.

5.3

Komitet jest również zdania, że nakaz wydany przez sąd powinien zostać wykonany przez bank na warunkach określonych przez sąd, przy czym bank powinien zadbać o bezpieczeństwo wszelkich zgodnych z prawem operacji, które były już w toku, tj. uprzednich zobowiązań gwarantowanych pismem, wekslem lub czekiem, a także zobowiązań wobec uprzywilejowanych dłużników, takich jak państwo, system ubezpieczeń społecznych czy pracownicy. We wszystkich przypadkach bank powinien ponosić odpowiedzialność za stan konta w dniu otrzymania nakazu zajęcia oraz zadbać, aby konto zostało zamrożone automatycznie w chwili nadejścia nakazu, nawet poza godzinami pracy banku, drogą elektroniczną. Bank powinien ponosić odpowiedzialność w przypadku zaniedbania przejawiającego się zniknięciem kwot przeniesionych po nadejściu nakazu.

5.4

Komitet zgadza się co do tego, że należy wymagać od banków, aby natychmiastowo informowały sąd za pomocą jakiegokolwiek środka komunikacji, w tym drogą elektroniczną, o sposobie, w jaki zastosowały się do nakazu.

5.5

Prawo wspólnotowe nie powinno określać zasad ustalania kolejności spłaty wierzycieli rywalizujących o ten sam rachunek bankowy. Komitet przychyla się do zastosowania przepisów ustawodawstwa krajowego.

5.6

Komitet jest zdania, że praktyczny sposób wykonania nakazu powinien być regulowany przez prawo kraju, który posiada w tym zakresie jurysdykcję zgodnie z mającymi zastosowanie ogólnymi zasadami rozstrzygania sporów.

5.7

EKES szczególnie zwraca uwagę Komisji na konieczność ustanowienia mechanizmu tłumaczenia dokumentów związanych z funkcjonowaniem omawianego środka, na podobieństwo ustaleń zawartych w art. 21 ust. 2 lit. b) rozporządzenia (WE) nr 1896/2006 z 12 grudnia 2006 r.

—

komunikat Komisji „Plan działań w zakresie dostępu konsumentów do wymiaru sprawiedliwości i rozstrzygania sporów konsumenckich na rynku wewnętrznym”, 14 lutego 1996 r. (COM(96) 13 wersja ostateczna);

—

komunikat Komisji „Na rzecz usprawnienia skuteczności otrzymywania i wykonywania wyroków w Unii Europejskiej” (COM(97) 609 wersja ostateczna, Dz.U. C 33 z 31.1.1998);

—

zieloną księgę w sprawie dostępu konsumentów do wymiaru sprawiedliwości i rozstrzygania sporów konsumenckich na jednolitym rynku (COM(93) 576 wersja ostateczna);

—

zieloną księgę w sprawie alternatywnych sposobów rozstrzygania sporów w prawie cywilnym i handlowym (COM(2002) 196 wersja ostateczna z dnia 19.4.2002 r.);

—

zalecenie Komisji z dnia 12 maja 1995 r. w sprawie terminów płatności w transakcjach handlowych oraz związany z nim komunikat Komisji, opublikowane odpowiednio w Dz.U. L 127 z 10.6.1995 i Dz.U. C 144 z 10.6.1995;

—

dyrektywę 98/27/WE z dnia 19 maja 1998 r. w sprawie nakazów zaprzestania szkodliwych praktyk w celu ochrony interesów konsumentów opublikowaną w Dz.U. L 166 z 11.6.1998;

—

dyrektywę 2000/35/WE z 29 czerwca 2000 r. w sprawie zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych opublikowaną w Dz.U. L 200 z 8.8.2000;

—

rozporządzenie Rady (WE) nr 44/2001 z dnia 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Bruksela I), opublikowane w Dz.U. L 12 z 16.1.2001. Sprawozdawcą opinii EKES-u na ten temat był Henri Malosse (CES 233/2000, 1 marca 2000 r., Dz.U. C 117 z 26.4.2000);

—

rozporządzenie (WE) nr 805/2004 z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie utworzenia Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego dla roszczeń bezspornych, opublikowane w Dz.U. L 143 z 30.4.2004. Sprawozdawcą opinii EKES-u na ten temat był Guido Ravoet (CESE 1348/2002, 11 grudnia 2002 r., Dz.U. C 85 z 8.4.2003);

—

rozporządzenie Rady (WE) nr 1206/2001 z dnia 28 maja 2001 r. w sprawie współpracy między sądami państw członkowskich przy przeprowadzaniu dowodów w sprawach cywilnych lub handlowych, opublikowane w Dz.U. L 174 z 27.6.2001. Sprawozdawcą opinii EKES-u na ten temat był Bernardo Hernández Bataller (CESE 228/2001, 28 lutego 2001 r., Dz.U. C 139 z 11.5.2001);

—

program działań na rzecz realizacji zasady wzajemnego uznawania decyzji wydanych w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.U. C 12 z 15.1.2001);

—

rozporządzenie Rady (WE) nr 1346/2000 z dnia 29 maja 2000 r. w sprawie postępowania upadłościowego (Dz.U. L 160 z 30.6.2000). Sprawozdawcą opinii EKES-u na ten temat był Guido Ravoet (CESE 79/2001, 26 stycznia 2001 r., Dz.U. C 75 z 15.3.2000);

—

rozporządzenie Rady (WE) nr 1347/2000 z dnia 29 maja 2000 r. w sprawie jurysdykcji, uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich i w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej za dzieci obojga małżonków, idem. Sprawozdawcą opinii EKES-u na ten temat był Paolo Braghin (CES 940/1999 z 20 października 1999 r., Dz.U. C 368 z 20.12.1999);

—

rozporządzenie Rady (WE) nr 1348/2000 z dnia 29 maja 2000 r. w sprawie doręczania w państwach członkowskich sądowych i pozasądowych dokumentów w sprawach cywilnych i handlowych, idem. Sprawozdawcą opinii EKES-u na ten temat był Bernardo Hernández Bataller (CES 947/1999, 21 października 1999 r., Dz.U. C 368 z 20.12.1999);

—

decyzję Rady z dnia 28 maja 2001 r. ustanawiająca Europejską Sieć Sądową w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.U. L 174 z 27.6.2001). Sprawozdawcą opinii EKES-u na ten temat był Daniel Retureau (CESE 227/2001, 28 lutego 2001 r., Dz.U. C 139 z 11.5.2001);

—

rozporządzenie (WE) nr 1896/2006 z 12 grudnia 2006 r. (Dz.U. L 399, z 30.12.2006) ustanawiające postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty. Sprawozdawcą opinii EKES-u w sprawie wniosku dotyczącego tego rozporządzenia (COM(2004) 173 wersja ostateczna z 19.3.2004) był Jorge Pegado Liz (CESE 133/2005 z 22.2.2005, Dz.U. C 221 z 8.9.2005);

—

wniosek dotyczący rozporządzenia ustanawiającego europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń (COM(2005) 87 wersja ostateczna z 15.3.2005). Sprawozdawcą opinii EKES-u na ten temat był Jorge Pegado Liz (CESE 243/2006 z 14.2.2006).

15.1.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 10/8

1.1

Europejski przemysł maszynowy stanowi wysoce rozwinięty sektor o strategicznym znaczeniu dla gospodarki europejskiej. W 2006 r. branża ta odnotowała ogółem obroty w wysokości kilkuset miliardów euro, wytworzone przez ponad 130 000 przedsiębiorstw eksportujących jedną trzecią produkcji. W Unii Europejskiej przemysł maszynowy i elektromaszynowy zatrudnia ponad 4 miliony pracowników obojga płci o wysokim poziomie wiedzy, którzy wnoszą znaczną wartość dodaną.

1.2

Przemysł maszynowy i elektromaszynowy bardziej niż inne branże może przyczynić się do realizacji celów agendy lizbońskiej poprzez rozwój ustawicznego kształcenia, wymianę doświadczeń i dobrych rozwiązań, utrzymanie najwyższego poziomu zdolności konkurencyjnej oraz zdolności penetracji światowych rynków.

1.3

Komitet popiera inicjatywy Komisji mające na celu wzmocnienie konkurencyjności sektora, udoskonalenie jego ram prawnych dzięki lepszym i skuteczniejszym uregulowaniom, przy uwzględnieniu charakteru tej branży, w której występują dziesiątki tysięcy małych i średnich przedsiębiorstw. Lepsze stanowienie prawa nie oznacza przynajmniej w tym sektorze rezygnacji ze stanowienia prawa, ale polega na stworzeniu stabilnych i jasnych ram, które ułatwiałyby stosowanie przepisów oraz na obniżeniu jak najbardziej to możliwe kosztów administracyjnych.

1.4

Komitet wyraża zadowolenie ze zlecenia mu przez Komisję tego delikatnego zadania polegającego na określeniu, przy możliwie najszerszej zgodzie, zakresu uproszczenia aktualnych przepisów wspólnotowych, wzorem działań, które inspirowały organy legislacyjne do pracy nad uproszczeniem i poprawą prawodawstwa.

1.5

Komitet przyjmuje do wiadomości fakt, że obecnie prowadzonych jest wiele inicjatyw legislacyjnych dotyczących tego sektora, co wymaga pogodzenia różnych wchodzących w grę interesów o charakterze gospodarczym, społecznym i ekologicznym. Urzeczywistnienie rynku wewnętrznego nie może kłócić się z realizacją innych wartości wysoce zasługujących na uwagę, jak na przykład zdrowie i bezpieczeństwo pracowników, ochrona konsumentów, ochrona środowiska, realizowanych w kontekście celów agendy lizbońskiej. Zdaniem Komitetu potrzebna jest strategia łącząca i koordynująca te różnorodne inicjatywy.

1.6

Komitet z zadowoleniem przyjmuje propozycje Komisji zawarte w komunikacie z 17 lutego 2007 r., mające na celu zmianę nowego podejścia i wzmocnienie znaczenia działań państw członkowskich w zakresie nadzoru rynkowego, na który nie zawsze przeznaczają one wystarczające środki. Komitet oczekiwałby zwiększenia personelu Komisji zajmującego się koordynacją, monitoringiem i w pewnych przypadkach również kontrolą zarządzania w odniesieniu do działalności akredytacyjnej, działalności podmiotów notyfikujących i jakości wydawanych przez nich certyfikatów. Należy wspierać tworzenie „platformy komunikacji” między podmiotami gospodarczymi i poszczególnymi państwami członkowskimi, którzy powinni podejmować działania proporcjonalne do celów dyrektyw i polityki wspólnotowej oraz spójne z nimi, doprowadzając stopniowo do konwergencji systemów i modeli nadzoru rynkowego.

1.7

Komitet wnioskuje, by w ramach działalności normalizacyjnej stworzyć warunki pozwalające wszystkim zainteresowanym podmiotom uczestniczyć ex ante w definiowaniu norm poprzez zwiększenie udziału w komitetach technicznych, przede wszystkim na szczeblu lokalnym, jak i przy pomocy oceny oddziaływania, ale bez nadużywania konsultacji drogą elektroniczną stanowiącą cenny instrument, który jednak nie może szczególnie w tej dziedzinie stanowić jedynej metody konsultacji z zainteresowanymi stronami.

1.8

Jeżeli chodzi o „zharmonizowaną” normalizację Komitet uważa, że powinna ona zostać udostępniona bezpłatnie lub najwyżej za symboliczną opłatą, w szczególności małym i średnim przedsiębiorstwom i wskazuje na nierówność traktowania przedsiębiorstw z innych krajów niż te, w których językach wydawane są normy (angielski, francuski i czasami niemiecki) a pozostałymi, które nie muszą ponosić ogromnych kosztów związanych z tłumaczeniem.

1.9

Komitet podkreśla, że należy wyeliminować wszelkie nieuzasadnione koszty administracyjne, by znacznie ograniczyć obciążenia dla systemu produkcyjnego.

1.10

Komitet oczekuje, że Komisja weźmie poważnie pod uwagę potrzebę działań na rzecz stabilności przepisów i uwzględni również uwagi przekazane przez podmioty gospodarcze i główne zainteresowane strony. W kwestii ram prawnych i podstaw prawnych Komitet zaleca Komisji sprawdzenie przed wydaniem przepisów, czy te same cele nie mogłyby zostać osiągnięte w inny sposób, jak na przykład poprzez samoregulację lub współregulację, pod warunkiem, że zostanie zapewniony maksymalny poziom przejrzystości i uczestnictwa wszystkich zainteresowanych stron, oraz wnioskuje o uwzględnienie głównego przedmiotu przepisu i jego treści jako koniecznego odniesienia przy wyborze poszczególnych artykułów traktatu jako podstawy prawnej.

1.11

Komitet wnosi o usunięcie przeszkód technicznych niepozwalających na urzeczywistnienie rynku wewnętrznego. Nieuzasadnione przepisy krajowe i lokalne stanowią faktyczną i niemożliwą do przezwyciężenia przeszkodę w swobodnym przepływie towarów.

1.12

Komitet zaleca, by przyszłe prawodawstwo było zawsze odpowiednio poprzedzone sporządzeniem uważnej oceny oddziaływania ex ante, z uwzględnieniem stopnia proporcjonalności, a także rygorystycznie monitorowane ex post, w celu zaradzenia szkodom, które w przeciwnym wypadku miałyby nieodwracalne skutki dla przyszłości przedsiębiorstw tego sektora.

1.13

Europejski branżowy dialog społeczny będzie odgrywał zasadniczą rolę przy opracowaniu wszystkich wspólnych inicjatyw służących wspieraniu rozwoju zatrudnienia i konkurencyjności tej branży, przy poszanowaniu nieodzownych zasad bezpieczeństwa pracowników, obywateli i środowiska. Praktyki związane z odpowiedzialnością społeczną przedsiębiorstw mogą ułatwić ten stały dialog między przedsiębiorstwem a zainteresowanymi stronami, służący zapobieganiu niewłaściwemu użytkowaniu, podnoszeniu świadomości, rozwojowi ustawicznego szkolenia i nawiązywania pozytywnych relacji z odnośnym regionem i konsumentami końcowymi.

2.1

Komisja Europejska na wniosek wiceprzewodniczących Margot WALLSTRÖM i Güntera VERHEUGENA zwróciła się do Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego o opracowanie opinii rozpoznawczej mającej na celu przeanalizowanie ogólnej spójności ram regulacyjnych sektora przemysłowego, w szczególności sektora maszynowego i określenie możliwego zakresu ich uproszczenia. Analiza powinna dotyczyć nie tylko uregulowań ściśle branżowych, ale także całości przepisów odnoszących się do sektora maszynowego.

2.2

Ze względu na zamiar zaangażowania zainteresowanych stron w proces uproszczenia, w szczególności w celu wskazania reguł stwarzających szczególne problemy przy ich stosowaniu, Komisja uznaje, że ze względu na znaczące i szerokie doświadczenie oraz prawdziwie pluralistyczny skład Komitet stanowi idealne miejsce do rozważenia i podsumowania poglądów podmiotów gospodarczych, pracowników i społeczeństwa obywatelskiego w Europie.

2.3

Doceniając doświadczenie zdobyte przez Komitet dzięki licznym opiniom w sprawie lepszego stanowienia prawa i jego uproszczenia (1) oraz w myśl art. 8 protokołu o współpracy między Komisją Europejską a EKES-em, Komisja powierzyła to ważne zadanie Komitetowi. Jeżeli prace Komitetu okażą się owocne i przyniosą pozytywne wyniki, Komisja być może, jak zaznaczyła, zwróci się z podobnym wnioskiem w sprawie innych znaczących obszarów objętych programem Komisji i samego Komitetu na rzecz lepszego stanowienia prawa.

2.4

Następnie Komisja wyjaśniła dokładniej swój punkt widzenia, uściślając, że poprawa uregulowań prawnych nie oznacza ich ograniczenia i że wręcz przeciwnie należy utrzymać przynajmniej taki sam jak obecnie poziom ochrony pracowników, konsumentów i środowiska naturalnego w celu zapewnienia ram regulacyjnych umożliwiających poprawę konkurencyjności.

3.1

Na wstępie Komitet oświadcza, że jest wysoce zainteresowany podjęciem się zadania całościowego ujęcia różnych wchodzących w grę interesów w celu sformułowania propozycji udoskonalenia i uproszczenia obowiązujących ram regulacyjnych i legislacyjnych. Najlepsza tradycja Komitetu pokazuje, że jego zdolność wpływania na procesy decyzyjne wynika z poszukiwania możliwie największej zgody między przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego, będącymi wyrazicielami różnych interesów. Wyraźna wierność zasadom i wartościom wspólnotowym, równowaga, wysoka jakość i innowacyjność wydawanych opinii czynią z Komitetu ważnego i stojącego na silnej pozycji partnera instytucji wspólnotowych. Wniosek Komisji stanowi bodziec i prawie wyzwanie dla całego Komitetu, by owocnie wykorzystując tę okazję, podkreślił rolę przyznaną przez traktaty społeczeństwu obywatelskiemu, a polegającą na nawiązywaniu kontaktów, dyskusji i konfrontacji.

3.2

Okazja dana Komitetowi, by wskazał z góry obszary wymagające interwencji w celu udoskonalenia wspomnianych ram regulacyjnych, otwiera nowe możliwości w zakresie metod współpracy między instytucjami europejskimi. To oczywiste, że każda zainteresowana strona już sama zasygnalizowała Komisji swoje potrzeby i oczekiwania. Przedsiębiorstwa produkcyjne, użytkownicy, pracownicy i konsumenci, organy normalizacyjne oraz władze publiczne wypowiedzieli się już, w jaki sposób pragnęliby „poprawić” obowiązujące przepisy. Jednak przyjęte do tej pory metody konsultacji nie pozwoliły na całościowe ujęcie różnorodnych potrzeb, co spowodowało, że za każdym razem któraś ze stron miała wrażenie, że nie została w wystarczającym stopniu wysłuchana.

3.3

Komitet może dokonać takiego ujęcia zarówno ze względu na różnorodne i fachowe doświadczenia jego członków, jak i ze względu na fakt, że dysponują oni gęstą siecią cennych kontaktów, z których mogą skorzystać w celu wzbogacenia w znacznym stopniu posiadanej wiedzy. W tej kwestii Komitet już się częściowo wypowiedział w opinii z inicjatywy własnej w sprawie przemian przemysłowych w sektorze budowy maszyn (2).

3.4

Komitet stwierdza, że są obecnie prowadzone lub zapowiedziane różnorodne inicjatywy dotyczące uregulowań wspólnotowych w dziedzinie produkcji przemysłowej, a w szczególności w podsektorze maszynowym. Inicjatywy te pociągają za sobą złożone i różnorodne problemy. Wydaje się właściwe przeanalizowanie tych problemów w sposób umożliwiający uwzględnienie różnych interesów chronionych przez uregulowania wspólnotowe: swobodny przepływ towarów, higiena i bezpieczeństwo pracy, ochrona konsumentów, ochrona środowiska naturalnego, cele strategii lizbońskiej, tak gospodarcze, jak i społeczne. Uregulowania te wywodzą się z różnych instrumentów legislacyjnych i nigdy wcześniej nie przeprowadzono podobnej analizy. Komitet uważa, że faktycznie nadszedł czas na zajęcie się tym tematem w sposób całościowy i zorganizowany.

3.5

W dziedzinie produkcji i sprzedaży materiałów przemysłowych uregulowania wspólnotowe powstawały stopniowo. W ogólnym zarysie umożliwiły one harmonizację przepisów, co uprościło w dużym stopniu środowisko regulacyjne, w którym działają przedsiębiorstwa, choć należy podkreślić, że proces ten nie został jeszcze zakończony.

3.6

Uregulowania wspólnotowe, przyjmowane począwszy od drugiej połowy lat 80., opierają się na dwóch ważnych zbiorach przepisów: jedne dotyczą rynku, a inne miejsca pracy. Dla zapewnienia skuteczności tych przepisów w praktyce potrzebny jest udział licznych i różnorodnych podmiotów: organów normalizacyjnych i notyfikacyjnych, projektantów i producentów, importerów i podmiotów odpowiedzialnych za wprowadzenie do obrotu, zakładów montażowych i instalacyjnych, publicznych organów kontroli i organów karnych (w tym organów celnych i sądowych), przedsiębiorców, pracowników i przedstawicieli pracowników itd. Organizacje konsumentów wyraziły swoje szczególne zainteresowanie konkretnym i rzeczywistym udziałem, który do tej pory oceniano jako niewystarczający. Współpraca między tymi wszystkimi podmiotami ma zasadnicze znaczenie, tak samo jak współpraca między władzami publicznymi na szczeblu krajowym i europejskim.

3.7

Nie wydaje się, by stosowanie tych uregulowań stwarzało ogromne trudności, niemniej ta ogólnie pozytywna ocena nie powinna przesłonić pewnej liczby konkretnych problemów.

4.1

Co roku w UE w wypadkach przy pracy ginie od 6 000 do 8 000 osób (z których 40 % w wieku poniżej 35 lat), a setki tysięcy pozostaje inwalidami. Część z tych wypadków jest spowodowana narzędziami pracy. W niektórych przypadkach częściowo odpowiedzialne są nieskuteczne materiały ochrony indywidualnej lub nieodpowiednie przeszkolenie. Około jednej czwartej pracowników UE stwierdza, że ma obowiązek stosowania materiałów ochrony indywidualnej dla zwiększenia swojego bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. Podstawowe czynniki fizyczne stanowiące źródło zagrożenia w środowisku pracy są zazwyczaj związane z narzędziami pracy: hałas, wibracje, promieniowanie jonizujące i niejonizujące. W zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy zasadniczą rolę odgrywają czynniki ergonomiczne. W pewnych przypadkach, gdy pracownik narażony jest na działanie substancji chemicznych, narzędzia pracy mogą odgrywać ważną rolę. Wówczas skuteczność materiałów ochrony indywidualnej może mieć niejednokrotnie kluczowe znaczenie.

4.2

Należy zwrócić szczególną uwagę na produkty przeznaczone do szerokiego użytku przez nieokreślony krąg odbiorców i z pewnością nieświadomych potencjalnego zagrożenia związanego z zakupioną czy wynajętą maszyną. Niestety wiele wypadków, nieuwzględnianych w statystykach, jest spowodowanych niewłaściwym użytkowaniem maszyny przez odbiorcę.

5.1

Stwierdza się, że współpraca pomiędzy podmiotami działającymi na jednolitym rynku napotyka realne trudności oraz że istnieją silne opory przed całkowicie przejrzystym sposobem działania ze strony podmiotów prywatnych ze względu na chęć zabezpieczenia się przed konkurencją lub ewentualnymi karami, a ze strony podmiotów publicznych ze względu na opieszałość biurokracji, czasami bardzo skostniałej. Na przykład wyraźnie widoczna jest konieczność wzmocnienia współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami produkującymi a przedsiębiorstwami użytkującymi maszyny oraz potrzeba większej przejrzystości w sposobie interpretacji zasadniczych wymogów dyrektyw „nowego podejścia” przez organy normalizacyjne, organy nadzoru, urzędy notyfikacyjne oraz konsultantów świadczących pomoc techniczną dla przedsiębiorców.

5.2

Problemem tym miała się zająć Komisja w ramach swojej niedawnej inicjatywy polegającej na przeglądzie „nowego podejścia”, zapowiedzianej 14 lutego 2007 r. i określonej jako nowy pakiet dotyczący przepływu towarów na rynku wewnętrznym. Składa się on z wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustalającego wymogi w zakresie akredytacji i nadzoru rynkowego odnoszące się do warunków wprowadzania produktów do obrotu [COM (2007) 37 wersja ostateczna (3)] oraz wniosku dotyczącego decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wspólnych ram dotyczących wprowadzania produktów do obrotu [COM (2007) 53 wersja ostateczna (4)]. Pakiet zakłada wzmocnienie struktur nadzoru rynkowego w celu wykluczenia towarów niebezpiecznych, wycofanie ich z całego rynku Wspólnoty oraz zwalczanie przedsiębiorstw działających niezgodnie z przepisami. Organy odpowiedzialne za weryfikację, certyfikację i inspekcje uczestniczące w testach na produktach będą podlegać bardziej ścisłej kontroli w formie akredytacji w celu zapewnienia wspólnego poziomu uregulowań tak dla przedsiębiorstw, jak i dla organów kontroli (w tym okresie działa w UE około 1 800 organów notyfikujących, tzn. laboratoriów, ośrodków inspekcyjnych i certyfikujących, podmiotów prawnych otrzymujących akredytację na prowadzenie działalności od organów administracji publicznej). Zastanawia fakt, że wśród tych „niezależnych” organów działają podmioty bezpośrednio powołane przez stowarzyszenia przedsiębiorstw produkcyjnych, a zatem tam konflikt interesów mógłby stać się naprawdę problematyczny! W jednym z państw członkowskich, na przykład, w samym sektorze wind uzyskało akredytację ponad 80 organów notyfikujących.

5.2.1

Po dwudziestu dwóch latach od wydania rezolucji Rady z 7 maja 1985 r. wprowadzającej zasady nowego podejścia, Komisja występuje z propozycją aktualizacji i wzmocnienia nadzoru rynkowego, by zwiększyć jeszcze bardziej wiarygodność oznakowania CE. Komitet uważa, że metoda nowego podejścia, którą zastosowano w dwudziestu pięciu dyrektywach, z których dwadzieścia jeden zawierało specyfikacje dotyczące przyznawania oznakowania, a cztery nie, przyniosła dobre rezultaty, przyczyniając się do rozwoju rynku wewnętrznego, ale jednocześnie uważa, że proponowany przegląd jest uzasadniony. Należy poszerzyć uprawnienia i zakres odpowiedzialności państw członkowskich, a także Komisji, która powinna zwiększyć swój personel, by móc zapewnić ciągłe monitorowanie działalności nadzoru rynkowego, sposobów akredytacji organów notyfikujących, a w niektórych przypadkach również działalności samych tych organów. Organizacje branżowe uczestniczące w badaniach Komisji wypowiedziały się w znacznej większości za takim wzmocnieniem roli władz krajowych, a zatem i europejskich.

5.3

Komitet z zadowoleniem przyjmuje tę inicjatywę, która ogranicza swobodę przy formułowaniu oceny i zmniejsza różnice w sposobie jej przeprowadzania, co stało na przeszkodzie rozwojowi wspólnego rynku oraz wpływało niekorzystnie na konkurencyjność podmiotów gospodarczych przestrzegających przepisów. Zakłócenie konkurencji wywołane takim „niedokładnym” nadzorem to pierwszoplanowy problem, który wskazuje na ograniczenia związane ze stosowaniem w praktyce nowego podejścia. Ponadto zasadnicze znaczenie ma prostota i jasność przepisów, w szczególności dotyczących małych i średnich przedsiębiorstw oraz wzmocnienie współpracy pomiędzy organami nadzoru rynkowego, tak w obszarze UE/EOG, jak i na arenie międzynarodowej. Należy wspierać tworzenie „platformy komunikacji” między podmiotami gospodarczymi i poszczególnymi państwami członkowskimi, którzy powinni podejmować działania proporcjonalne do celów dyrektyw i polityki wspólnotowej i spójne z nimi, doprowadzając stopniowo do konwergencji systemów i modeli nadzoru rynkowego. Szczególnie ważne jest zaangażowanie organów celnych w tę działalność.

5.4

Na szczeblu europejskim potrzebna byłaby ściślejsza współpraca między wszystkimi zainteresowanymi dyrekcjami (np. ENTR, ENV, EMPL, SANCO). Mogłyby one współdziałać przy opracowywaniu „przewodników” stosowania istniejących dyrektyw, które z pewnością nie zastępują przepisów, ale mogą stanowić istotną pomoc i przyczynić się do oszczędzenia wydatków na zbędne konsultacje.

5.5

Dla produktów sezonowych, jak na przykład maszyn ogrodowych, należy przewidzieć uproszczone szybkie procedury, by uniknąć zaprzepaszczenia możliwości pojawiających się na rynku. W tym celu Komitet proponuje utworzenie „instytutu mediacyjnego”, do którego można by się zwrócić ze szczególnymi i uzasadnionymi potrzebami, zapewniając jednak ścisłe stosowanie wszystkich norm, w szczególności dotyczących bezpieczeństwa.

6.1

Następny priorytet zapowiedziany przez Komisję to ograniczenie zbędnych obowiązków administracyjnych, które znacząco wpływają na konkurencyjność. Komitet z zainteresowaniem śledzi wysiłki Komisji na tym polu, które skonkretyzowały się w programie działania przedstawionym 24 stycznia 2007 r. mającym na celu zmniejszenie obowiązków administracyjnych przedsiębiorstw o jedną czwartą do 2012 r.

6.2

Komisja mogłaby pomóc w praktycznym rozwiązaniu niektórych problemów związanych ze stosowaniem dyrektyw, np. centralizując u siebie wszystkie komunikaty, które obecnie muszą być wysyłane do poszczególnych państw członkowskich, co powoduje ogromne trudności, choćby tylko w znalezieniu właściwego adresu. Tak właśnie jest w przypadku dyrektywy 2000/14/WE w sprawie emisji hałasu przewidującej wysyłanie deklaracji zgodności do państwa członkowskiego i do Komisji lub dyrektywy 97/68/WE w sprawie emisji zanieczyszczeń z silników spalinowych w maszynach roboczych, według której w ramach „elastycznej” opcji przedsiębiorstwa powinny informować właściwe władze każdego państwa członkowskiego o uzyskanym zatwierdzeniu, raportując co sześć miesięcy.

6.3

Przedsiębiorstwa napotykają wiele trudności przy praktycznym stosowaniu dyrektyw w sprawie ochrony pracowników przed czynnikami fizycznymi. W szczególności, jeżeli chodzi o dyrektywę w sprawie wibracji 2002/44/WE, czy dyrektywę w sprawie narażenia na ryzyko promieniowania optycznego niejonizującego 2006/25/WE, pojawiają się problemy odczuwane zwłaszcza przez MŚP. Takie problemy mogą mieć miejsce przy stosowaniu przyszłej dyrektywy w sprawie sztucznego promieniowania optycznego. Potrzebne są wytyczne dotyczące praktycznego stosowania, w przeciwnym wypadku dyrektywy te nie osiągną założonych celów. Oczywiście w przypadku praktycznej niemożności poprawnego ich stosowania trzeba będzie przemyśleć i szybko opracować konieczne zmiany, by przedsiębiorstwa były w stanie przestrzegać nałożonych na nie obowiązków prawnych.

6.4

W dziedzinie produkcji przemysłowej, a w szczególności w sektorze maszyn, podejmując temat obowiązków administracyjnych, należy uwzględnić różnorodne potrzeby. Możliwość zidentyfikowania działań poszczególnych podmiotów jest zasadniczym elementem tak dla bezpieczeństwa fizycznego użytkowników, jak i pewności prawnej stosunków umownych zawieranych na rynku. Należy zatem znaleźć wyważone rozwiązania, dzięki którym zostaną spełnione warunki, takie jak przejrzystość i identyfikowalność, bez zbędnego mnożenia kosztów administracyjnych.

7.1

Normalizacja techniczna spełnia ważną rolę dla ogólnego funkcjonowania uregulowań wspólnotowych i tworzy konkretny kontekst dla zasadniczych wymogów bezpieczeństwa zawartych w przepisach. Przestrzeganie norm pozwala założyć zgodność z dyrektywami. Certyfikacja, w razie potrzeby wydawana przez akredytowane organy notyfikujące jest nieodłączna od jednoczesnego obowiązywania ram prawnych składających się z konkretnych uregulowań.

7.2

Ogółem europejskie organy normalizacyjne wykonują bardzo pożyteczne zadania, działając w oparciu o mandat Komisji. Niemniej przy opracowywaniu norm powinna obowiązywać procedura, w której w większym stopniu uczestniczyłyby zainteresowane strony, co ułatwiłoby późniejsze ich porównanie, natomiast obecnie niezaprzeczalnie działalność ta pozostaje w rękach ograniczonej liczby podmiotów. Większa część zakładów będących użytkownikami maszyn nie posiada środków ani zasobów pozwalających regularnie śledzić tę działalność. Uczestnictwo pracowników czy konsumentów ma jeszcze bardziej marginalny charakter. Taka sytuacja utrudnia uwzględnienie doświadczenia nabytego w praktyce. Niektóre normy nie są w stanie rozwiązać ogółu problemów, jakie pojawiają się w miejscu pracy. Komitet oczekiwałby większego udziału zainteresowanych stron w komitetach technicznych, przede wszystkim na szczeblu lokalnym, w sektorze, w którym niewiele osób ma faktyczną władzę decyzyjną. Komitet z niepokojem stwierdza, że wzrost kosztów normalizacji może zahamować konkurencyjność, a także zmniejszyć bezpieczeństwo, w przypadkach gdy wybiera się ryzyko niewłaściwego zastosowania maszyny, w sposób niezgodny z normami. Niektóre MŚP w Europie Wschodniej wolą działać „w ciemno” lub „pomajstrować” przy urządzeniu.

7.3

Komitet z zadowoleniem wita inicjatywy zapowiedziane 15 marca 2007 r. w planie działania na rzecz normalizacji europejskiej, który wzywa wszystkie państwa członkowskie do relacjonowania na temat postępów w jej realizacji i na temat samych środków podjętych w celu wzmocnienia uczestnictwa wszystkich zainteresowanych stron w procesie normalizacji europejskiej i międzynarodowej. Komisja ze swojej strony powinna zebrać uwagi i propozycje w celu włączenia ich do normalizacji europejskiej. Udział MŚP w procedurach normalizacji ma zasadnicze znaczenie tak na szczeblu europejskim, jak i na szczeblu krajowym, a zatem należy umożliwić im wniesienie konkretnego i skutecznego wkładu w przyszłe procesy normalizacyjne.

7.4

W pewnych przypadkach przedsiębiorcy mogą mieć trudności z przestrzeganiem obowiązków wynikających z przepisów w zakresie higieny i bezpieczeństwa pracy. Ocena ryzyka w momencie pracy maszyny wymaga bowiem niezbędnego współdziałania między producentem a przedsiębiorstwem użytkującym. Mogą pojawić się problemy, jeżeli standardy nie przewidują przekazania odpowiedniej informacji na temat dodatkowych zagrożeń, które przedsiębiorstwo powinno wziąć pod uwagę. Jeżeli przedsiębiorcy nie są właściwie informowani na temat ryzyka szczątkowego związanego z nabywaną przez nich maszyną, mogą mieć trudności przy wypełnieniu obowiązku oceny ryzyka, nałożonego przez dyrektywę ramową 89/391/EWG oraz przez 19 szczegółowych dyrektyw uzupełniających w zakresie aktywnej i pasywnej ochrony pracowników.

7.5

Rozpowszechnianie norm może być problematyczne w przypadku małych i średnich przedsiębiorstw ze względu na wysoki koszt ich nabycia. Jeżeli normy prowadzą do procedur certyfikacji, koszty administracyjne są zazwyczaj dużo wyższe niż to wynika bezpośrednio z przepisów.

7.6

Analiza ryzyka prowadzona przez specjalistów z Europejskiego Komitetu Normalizacyjnego (CEN) jest niezwykle ważna dla przedsiębiorców, którzy muszą ją uzupełnić szczegółową analizą związaną z praktycznym zastosowaniem maszyny w środowisku pracy. Koszt tych zharmonizowanych standardów jest wysoki, w szczególności dla MŚP. Komitet zaleca uwzględnienie propozycji, by „zharmonizowane” standardy wynikające z mandatu przyznanego przez Komisję Europejską Europejskiemu Komitetowi Normalizacyjnemu zostały udostępnione bezpłatnie lub po symbolicznej opłacie w celu umożliwienia wywiązania się z obowiązków nałożonych przepisami. Zresztą już teraz bezpłatne rozpowszechnianie w internecie jest stosowane z powodzeniem przez branżę telekomunikacyjną, która opublikowała bezpośrednio w sieci niektóre normy Europejskiego Instytutu Norm Telekomunikacyjnych (ETSI).

8.1

Komitet podkreśla, że nie ma potrzeby zmiany dyrektyw, które się dobrze sprawdziły. Oczywiście przeprowadzona praca i jej wyniki, które pozwoliły ogólnie poprawić dyrektywę bazową 98/37/WE w sprawie zbliżenia ustawodawstwa państw członkowskich odnoszących się do maszyn, były szczególnie złożone i na koniec udało się osiągnąć doskonałą równowagę pomiędzy różnymi interesami. W niektórych przypadkach może lepiej byłoby nie pracować zbytnio nad tzw. „udoskonaleniami”, czego przykładem może być zmiana dyrektywy „niskiego napięcia” 73/23/WE lub wskazana przez stowarzyszenie producentów maszyn w swoich uwagach z 5 listopada 2004 r. niepotrzebna propozycja Komisji dotycząca połączenia dyrektyw 87/404/WE i dyrektywy PED w sprawie urządzeń ciśnieniowych 97/23.

8.2

Rynek wykazał potrzebę stabilnych i jasnych ram legislacyjnych, które pozwalałyby spokojnie planować inwestycje i dostosować się do zrozumiałych przepisów, które nie podlegają częstym zmianom. Z drugiej strony istnieje w praktyce ryzyko, że „uproszczenie” może pociągnąć za sobą wzrost kosztów administracyjnych oraz wydatków związanych z bardziej złożonymi procedurami oceny zgodności.

8.3

W kwestii stosowania art. 95 traktatu Komitet rozumie potrzeby przedsiębiorstw produkcyjnych, ale podkreśla, że ramy prawne, na których podstawie wydawane są dyrektywy, muszą być zgodne z podstawowymi zasadami traktatów, w szczególności jeżeli chodzi o podstawę prawną poszczególnych przepisów. To oczywiste, że nadrzędność celu i treści aktu to obiektywne odniesienia, którymi należy kierować się przy stosowaniu poszczególnych przepisów. Na ten temat wypowiadał się Trybunał Sprawiedliwości, w różnych wyrokach, również niedawno, wykluczając w każdym razie możliwość zastosowania mieszanej podstawy prawnej, gdy określone dla tych podstaw prawnych procedury są ze sobą niezgodne lub gdy ich połączenie powoduje ograniczenie uprawnień Parlamentu. Nie zawsze jest możliwe, tak jak by chciały przedsiębiorstwa, by w przypadku projektu wyrobów, gdy przeważa inny cel, odnosić się do art. 95 ust. 3 traktatu, który w sposób oczywisty ogranicza uprawnienia państw członkowskich do zaostrzania przepisów wspólnotowych, jak przewiduje to na przykład art. 137 lub art. 175 (5). Przedsiębiorstwa wskazują bowiem na koszty dodatkowe (które przenoszą na końcowego użytkownika) konieczne do wprowadzenia niezbędnych zmian w projekcie i w produkcji maszyny wskutek żądań każdego poszczególnego państwa członkowskiego. Trzeba zastanowić się nad uzupełniającymi się modelami legislacyjnymi, które się na siebie nie nakładają, natomiast ograniczają do niezbędnego minimum możliwość przyjmowania przez państwa członkowskie odrębnych i odmiennych środków, które powinny odwoływać się do zasady racjonalności i proporcjonalności.

8.4

Niedawno przyjęta dyrektywa „Reach” stanowi przełom w dziedzinie ochrony konsumentów i pracowników. Komitet poparł przyjęte rozwiązania techniczne oraz perspektywę elastyczności związaną z możliwością uproszczenia, ale zaznacza z pewnym niepokojem, że małe i średnie przedsiębiorstwa mogłyby napotkać trudności, szczególnie gdyby kontrole importu nie były tak ścisłe, jak tego wymaga w praktyce ta zasadnicza dyrektywa. W tym względzie Komitet wzywa Komisję do uważnego monitorowania sposobu prowadzenia nadzoru rynkowego przez państwa członkowskie, które właśnie w omawianym przez nas sektorze miały w przeszłości pewne trudności w skutecznym wypełnianiu swojej roli, między innymi ze względu na poważny niedostatek środków, w jakie wyposażono wyznaczone organy nadzoru. W tym względzie można by pomyśleć, w oparciu o to, w którym państwie członkowskim dana produkcja jest przeważająca, o podziale zadań między organami nadzoru, na przykład według grup produktów (zawory, urządzenia do podnoszenia i przemieszczenia towarów, pompy i sprężarki, maszyny dla przemysłu wytwórczego itp.).

8.5

Pomimo, że przemysł maszynowy w zasadniczym stopniu przyczynia się do rozwoju całej gospodarki europejskiej, ma się wrażenie, że państwa członkowskie bardzo niewiele inwestują w przekazane im zadania. Komisja mogłaby zażądać tego typu danych w celu ich porównania z wynikami uzyskanymi w praktyce. Często o ilości i jakości kontroli decydują indywidualne zdolności i chęci, ale wiele zależy od dostępnych zasobów.

9.1

W przepisach krajowych pozostało wiele przeszkód technicznych stwarzających duże problemy przedsiębiorstwom. Na przykład branżą, której to dotyczy, jest branża maszyn samojezdnych nieporuszających się po drogach, gdy muszą przejechać po drogach publicznych. Ze względu na różnice w uregulowaniach polegające na tym, że niektóre państwa członkowskie przyjmują bardziej surowe przepisy, trzeba zaopatrzyć się w różne maszyny. Również w zakresie terminologii następuje pomieszanie pojęć, jak na przykład między „zakładem” a „przedsiębiorstwem”. Obowiązki przeglądu przewidziane w niektórych państwach członkowskich pociągają za sobą dodatkowe koszty, które często powielane są dla każdego państwa członkowskiego wymagającego inspekcji przez konkretny organ tak na etapie rozwoju, jak i na etapie testów czy transportu. Komitet oczekuje, że uda się doprowadzić do szybkiej harmonizacji przepisów w szczególności w zakresie środków bezpieczeństwa. Na przykład w odniesieniu do ciągników, oprócz aktualnych postanowień dotyczących lusterek wstecznych i ograniczeń prędkości, należy wprowadzić normy techniczne dotyczące świateł przednich i tylnych, ale przede wszystkim drogi hamowania. Obecnie po drogach europejskich jeżdżą nawet 40-letnie ciągniki. Stopniowe odnowienie parku pojazdów wprowadzonych do ruchu drogowego zapewniłoby znacznie wyższy poziom bezpieczeństwa aktywnego i pasywnego.

9.2

Komitet zaleca w szczególności w odniesieniu do uregulowań dotyczących użytkowania na drogach publicznych maszyn samojezdnych nieporuszających się po drogach:

10.1

Komitet wnioskuje, by w przyszłości zacieśniono współpracę pomiędzy organami regulacyjnymi a zainteresowanymi stronami w sprawie przyszłej polityki regulacyjnej dzięki rzeczywistemu dialogowi, unikając konsultacji ściśle drogą elektroniczną ze względu na potrzebę interakcji pomiędzy zainteresowanymi stronami. Zdaniem Komitetu w odniesieniu do niektórych konkretnych tematów regularne i częste konsultacje pozwalają zapobiegać problemom, zapewniając w ten sposób lepszą jakość prawodawstwa i większą skuteczność norm.

10.2

Komitet uznaje za niezbędne opracowanie, wspólnej dla instytucji europejskich, Parlamentu, Rady i Komisji, metodologii oceny oddziaływania różnych opcji oraz odpowiedniego systemu kontroli jakości.

10.3

Komisja powinna zastanowić się, czy wyznaczone cele faktycznie wymagają ram legislacyjnych, czy też może byłaby wystarczająca samoregulacja lub współregulacja. Komitet uważa, że wśród różnych opcji należy wybrać taką, która może zagwarantować osiągnięcie tych samych celów po niższych kosztach i przy mniejszym obciążeniu administracyjnym oraz zapewnia większą przejrzystość i największy możliwy udział zainteresowanych stron.

10.4

Zasadniczą rolę odgrywa branżowy dialog społeczny między partnerami. Wspólne interesy mogą skonkretyzować się w formie inicjatyw na rzecz organizacji specjalnych szkoleń szczególnie w dziedzinie bezpieczeństwa pracy, ale również na rzecz szkolenia ustawicznego rozwijającego nie tylko kompetencje, ale także wrażliwość na różne problemy z zakresu zarządzania i organizacji związane z lepszym i bezpieczniejszym stosowaniem urządzeń. Tematyka odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw, dzięki praktyce poszerzonego dialogu z przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego i władz lokalnych, może wpłynąć korzystnie na rozwój kultury bezpiecznego i produktywnego przedsiębiorstwa, w szczególności w małych i średnich przedsiębiorstwach, gdzie trudności z zarządzaniem ryzykiem są ewidentnie większe.

10.5

Komitet uważa, że przeprowadzenie refleksji pozwalającej wszystkim zainteresowanym stronom na podsumowanie zalet i słabości uregulowań wspólnotowych jest bardzo użyteczne. Takie podsumowanie pozwoliłoby na wyznaczenie wspólnego kierunku działań, tak by różne realizowane obecnie inicjatywy nie przynosiły częściowych lub sprzecznych rozwiązań. Decyzja podjęta przez Komisję, by przeanalizować wraz z zainteresowanymi stronami nową dyrektywę w sprawie maszyn, idzie we właściwym kierunku. Potrzebnych jest więcej tego typu inicjatyw. W szczególności Komitet podkreśla związki pomiędzy różnymi inicjatywami, jak tymi dotyczącymi programów działań na rzecz zmniejszenia zbędnych obowiązków administracyjnych i nowego podejścia (14 lutego 2007 r. Komisja przyjęła wniosek dotyczący rozporządzenia oraz decyzji Rady i Parlamentu Europejskiego w sprawie ram przeglądu nowego podejścia w oparciu o konsultacje publiczne na temat przyszłości wspólnego rynku). Komitet jest przekonany, że dobre usystematyzowanie i koordynacja tych inicjatyw może skutkować realną poprawą istniejących uregulowań i spójnym ich stosowaniem w 27 państwach członkowskich.

15.1.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 10/15

1.1

EKES wyraża zadowolenie, że celem Komisji Europejskiej jest dążenie do „lepszych uregulowań prawnych” i „wspieranie spójnego współdziałania różnych obszarów polityki, zapewnienie przewidywalności i zadbanie o ochronę interesu publicznego (np. w dziedzinie środowiska i bezpieczeństwa), a także podjęcie próby zmniejszenia obciążenia prawnego przemysłu”. Jest także zadowolony, że wyrażona została wola wypracowania całościowego podejścia i jednoczesnego uwzględnienia rozmaitych aspektów rozwoju sektora i jego konkurencyjności oraz włączenia różnych zainteresowanych stron.

1.2

Ogólniej rzecz biorąc, całościowe podejście inicjatywy CARS 21 jest wyrazem pragnienia odpowiedzialnych za politykę publiczną, by koordynować swe działania wzajemnie oraz z różnymi uczestnikami życia sektora, który zdaniem EKES-u zasługuje na pełne poparcie. Komunikat Komisji, w którym przedstawia się przeprowadzone już działania regulacyjne i określa środki do podjęcia w tym zakresie w przyszłości, ukazuje zarazem wagę takiego podejścia i trudności, jakie wiążą się z jego zastosowaniem.

1.3

Główne korzyści płynące z omawianego podejścia polegają na tym, że wszystkie zainteresowane strony miałyby jasność w kwestii wytycznych polityki europejskiej dotyczących przemysłu motoryzacyjnego. Polityka UE byłaby bardziej przewidywalna we wszystkich głównych dziedzinach i podobnie zmniejszyłoby się obciążenie przemysłu przepisami.

1.4

W tym ujęciu bezpośrednią korzyścią z obranego podejścia jest redukcja obciążeń administracyjnych dzięki zastąpieniu 38 dyrektyw wspólnotowych regulaminami EKG ONZ. Podobnie przeprowadzone prace z zakresu ochrony środowiska i bezpieczeństwa ruchu drogowego pokazują, że realizacja podejścia zintegrowanego jest możliwa i zwiększa ono legitymację otoczenia regulacyjnego w oczach wszystkich zainteresowanych stron, jak również czyni je bardziej przewidywalnym dla przedstawicieli przemysłu. Podejście takie stanowi więc konsensus, na którym każdy może oprzeć swoje działania.

1.5

Należy wszakże podkreślić trudności związane z wdrażaniem omawianego podejścia. Są one trojakie:

1.6

Lista 39 środków lub zobowiązań rozważanych w komunikacie Komisji jest bardzo długa i każde z nich samo w sobie wydaje się uzasadnione. Wdrożenie wszystkich 39 punktów jest prawdopodobnie bardziej problematyczne i niesie z sobą nierozwiązane trudności dotyczące ich wzajemnej zgodności i harmonogramu. Przykładowo kwestie dotyczące środowiska i bezpieczeństwa ujęto w oparciu o podejście zintegrowane, jednak same w sobie nie są rozpatrywane w sposób zintegrowany. Bez wątpienia podniesienie kwestii ceny produktów spełniających wszystkie przewidziane wymogi, tak jak zostało to uczynione w sprawozdaniu grupy wysokiego szczebla, umożliwiłoby taką integrację, lecz doprowadziłoby także do uwidocznienia konieczności dokonywania wyborów. Podobnie grupa wysokiego szczebla pragnęła opatrzyć swoje wnioski „mapą drogową” obowiązującą wszystkich odpowiedzialnych za tworzenie polityki publicznej. Dokument ten stanowiłby wyraz zintegrowanego podejścia, do którego w intencji Komisji miała nakłaniać inicjatywa CARS 21. EKES-owi nie pozostaje nic innego jak wyrażenie żalu, że Komisja nie zaproponowała takiej mapy drogowej w swoim komunikacie, nawet w zmienionej formie.

1.7

Zasadniczo grupa wysokiego szczebla oparła znaczną część analizy na poglądach producentów samochodów, wynikiem czego wśród spraw do rozstrzygnięcia dominującą pozycję zajęły kwestie produktów i technologii. EKES podkreśla, że gdyby wykazano większą wrażliwość na interesy użytkowników samochodów, ta sama analiza przyniosłaby odmienne spojrzenie na sprawę. W przyszłości należałoby zatem zachować możliwość zmiany wykazu zainteresowanych stron uczestniczących w ewaluacji i ponownych ocenach, podczas ich prowadzenia.

1.8

Podejście zintegrowane czy całościowe wiąże się z ryzykiem, że każda z zainteresowanych stron będzie obstawać przy tym, że obowiązek dostosowania się spoczywa na innych. Przykładowo w kwestii środowiska naturalnego lub bezpieczeństwa ruchu drogowego producenci będą mogli utrzymywać, że to podmioty odpowiedzialne za infrastrukturę lub konsumenci przejawiają takie zachowania, które nie pozwalają na pełne wykorzystanie nakładów pracy producentów, szczególnie w dziedzinie technologii.

1.9

Wszystkie te elementy pokazują, że komunikat Komisji nie wyczerpuje problematyki polityki publicznej w sektorze motoryzacyjnym i wyborów, które są z nią związane. EKES popiera w związku z tym przyjęte podejście: chodzi raczej o to, by podtrzymywać debatę publiczną na temat kierunków polityki w sektorze motoryzacyjnym, obejmującą wszystkich partnerów społecznych i szerzej, wszystkie zainteresowane strony, służącą wyjaśnieniu wyborów, których trzeba w różnych momentach dokonać, niż o to, by raz na zawsze określić listę wszystkich możliwych dróg postępu i pozostawić ekspertom i przedsiębiorcom decyzję o wyborze którejś z nich.

1.10

Komisja zamyka swój komunikat słowami: „Stoimy obecnie przed wyjątkową szansą stworzenia szczególnej kultury tworzenia polityki w dziedzinie przemysłu. Zgodnie z opinią Komisji takie zasady, jak jakość prawodawstwa, jego uproszczenie, oceny wpływu, konsultacje z zainteresowanymi stronami, terminy realizacji i wybór instrumentów powinny być podstawą procesu tworzenia wniosków legislacyjnych”.

EKES popiera takie podejście i za pomocą niniejszej opinii pragnie pomóc Komisji w jego pełnym wdrożeniu.

W tym kontekście EKES formułuje następujące zalecenia:

2.1.1

W ramach swej polityki doskonalenia jakości stanowienia prawa oraz by stawić czoła wyzwaniom zaostrzonej konkurencji światowej, w 2004 r. Komisja wezwała grupę wysokiego szczebla CARS 21, obejmującą najważniejsze zainteresowane strony (państwa członkowskie, przemysł, organizacje pozarządowe i członków Parlamentu Europejskiego), jak również trzech komisarzy najbardziej związanych z zagadnieniem (ds. przedsiębiorstw i przemysłu, środowiska oraz transportu), do przedstawienia zaleceń dla przyszłych polityk.

2.1.2

Ściślej rzecz biorąc, zakres zadań, które powierzono utworzonej wówczas grupie wysokiego szczebla był następujący: grupa została upoważniona do udzielania zaleceń w zakresie polityki publicznej i ram prawnych dotyczących europejskiego sektora motoryzacyjnego w krótkim, średnim i długim okresie, które umożliwiłyby poprawę ogólnej konkurencyjności sektora, zachowanie w nim miejsc pracy, przy jednoczesnym zapewnieniu dalszych postępów w zakresie poprawy bezpieczeństwa i ekologiczności samochodów oraz przy utrzymaniu wystarczająco niskich cen, pozwalających gospodarstwom domowym na zakup samochodów.

2.1.3

Komisja zamierzała w ten sposób uczynić z sektora motoryzacyjnego przykład modernizacji swoich działań w dziedzinie polityki przemysłowej, wpisując je bezpośrednio w ramy strategii lizbońskiej: w celu zapewnienia zrównoważonego rozwoju działalności produkcyjnej, cechującego się zarazem racjonalnością ekonomiczną, odpowiedzialnością społeczną i poszanowaniem środowiska, Komisja pragnie, by jej działania poprzedzał szeroko zakrojony proces konsultacji między zainteresowanymi stronami, pozwalający zarówno na wyjaśnienie sytuacji obecnej i przyszłej, jak i na osiągnięcie konsensusu w kwestii niezbędnych do podjęcia kroków. W omawianym wypadku stronami zainteresowanymi obecnymi w utworzonej grupie wysokiego szczebla byli producenci samochodów, paliw, sprzętu, dystrybutorzy samochodów i podmioty zajmujące się ich naprawą, ich użytkownicy, krajowe władze publiczne oraz trzy główne zainteresowane dyrekcje generalne (ds. środowiska, transportu i energii oraz przedsiębiorstw i przemysłu). DG ds. Przedsiębiorstw i Przemysłu koordynowała prace, które trwały przez cały rok 2005. W kwietniu 2005 r. zorganizowano wysłuchanie publiczne. Sprawozdanie zostało przyjęte przez grupę roboczą w grudniu 2005 r. Zawarte w nim wnioski zostały poddane szeroko zakrojonym konsultacjom publicznym w 2006 r. Komunikat Komisji opiera się jednocześnie na sprawozdaniu grupy CARS 21 i na 34 opracowaniach, które napłynęły w 2006 r.

2.1.4

Sprawozdanie grupy CARS 21 nawiązuje do bardzo godnych pochwały działań Komisji zmierzających do uniknięcia rozpowszechniania się nieskoordynowanych, a zatem nie zawsze wzajemnie zgodnych inicjatyw prawodawczych.

2.1.5

W tym celu, jak o tym wielokrotnie mowa w sprawozdaniu, grupa robocza pragnie przeforsować podejście, które sama nazywa całościowym i które polega na dążeniu do odtworzenia wzajemnych oddziaływań między różnymi elementami. Członkowie grupy roboczej pragną w ten sposób zwiększyć czytelność i przewidywalność uregulowań oraz uniknąć sytuacji, w której różne dyrekcje generalne Komisji podejmują środki, których konsekwencje nie są do końca przewidywalne i których wzajemna zgodność nie da się skontrolować.

2.1.6

W swoim sprawozdaniu końcowym grupa robocza wyodrębniła listę 18 zaleceń zebranych w siedmiu rozdziałach: lepsze uregulowania prawne, środowisko, bezpieczeństwo ruchu drogowego, handel, badania i rozwój, opodatkowanie i zachęty podatkowe, własność intelektualna. Na zakończenie zaproponowano także swoistą mapę drogową dla twórców polityki publicznej i przepisów, które będą oddziaływać na przemysł motoryzacyjny w najbliższych 10 latach. Pozostając w całkowitej zgodności z celami wyznaczonymi przez Komisję, zadaniem powstałej w ten sposób mapy drogowej byłoby nadanie europejskiej polityce motoryzacyjnej spójności i przewidywalności, które potrzebne są prywatnym inwestorom w celu zapewnienia konkurencyjności sektora: wyznaczając tory jakimi potoczy się prawodawstwo w nadchodzących latach, dzięki tej mapie drogowej zapewniono by rzeczoną przewidywalność.

2.1.7

Komunikat stanowi odpowiedź Komisji na sprawozdanie sporządzone przez grupę CARS 21. Zawiera ona zarówno dokonaną przez Komisję ocenę zaleceń, jak i reakcje, które sprawozdanie grupy CARS 21 wzbudziło podczas konsultacji zorganizowanych w 2006 r. Komisja wskazała w nim kierunek przyszłej polityki w dziedzinie przemysłu motoryzacyjnego. Oto główne kierunki działania:

3.1.1

EKES popiera propozycję rozszerzenia dyrektywy ramowej w sprawie homologacji pojazdów silnikowych, tak aby obejmowała ona wszystkie kategorie pojazdów. W szczególności zwraca uwagę na znaczenie, jakie przepis ten ma dla oznakowania części zamiennych.

3.1.2

EKES podtrzymuje wyrażoną wcześniej wolę uproszczenia i umiędzynarodowienia otoczenia regulacyjnego, a zarazem pragnie, by dążenie do harmonizacji nie stanowiło absolutnego priorytetu, przeważającego nad wszelkimi innymi względami.

3.1.3

W związku z powyższym Komitet, podobnie jak Komisja uważając, że zasadniczo należy nadawać uprzywilejowaną pozycję zobowiązaniom wielostronnym, w pełni popiera Komisję, gdy ta stwierdza, że „jest świadoma konieczności utrzymania możliwości UE w zakresie tworzenia prawodawstwa niezależnie od systemu EKG ONZ w przypadku, gdy jest to niezbędne do osiągnięcia celów UE w takich dziedzinach polityki, jak ochrona zdrowia, środowiska i in.”. Zważywszy na potencjalnie zasadniczy charakter takich postanowień w dziedzinie handlu międzynarodowego i dostępu do rynków, należy faktycznie utrzymać takie zastrzeżenie, tak aby przemysł europejski mógł dysponować środkami reagowania na przyjęte w innych regionach świata przepisy, które mogłyby ograniczać jego konkurencyjność.

3.2.1

EKES wyraża zadowolenie z powodu jakości podjętych i zaproponowanych środków, których celem jest osiągnięcie zrównoważonego pod względem wpływu na środowisko transportu drogowego. Nawiązując do zobowiązań ze strony Komisji, która podkreśla swoje pragnienie przeprowadzenia dokładnej analizy wpływu przyszłych działań prawodawczych w dziedzinie zatrudnienia i bezpieczeństwa, EKES chciałby uczulić Komisję na fakt, że należy dać producentom czas na opracowanie technologii koniecznych do sprostania surowszym wymaganiom, unikając dzięki temu związanej z nimi znaczącej podwyżki cen i ostatecznego spowolnienia tempa wymiany parków samochodowych. Wydaje się, że kwestię tę, której znaczenie podkreślono w sprawozdaniu grupy CARS 21, ujęto w komunikacie Komisji w sposób bardziej marginalny.

3.2.2

W tym samym kontekście EKES z zainteresowaniem przyjmuje dążenie Komisji do tego, by w przyszłości zwracać większą uwagę na rzeczywiste emisje pochodzące z samochodów (punkt 8), i wyraża ubolewanie, że Komisja nie wyciąga konsekwencji z takiego otwarcia w zakresie kontroli, serwisowania i napraw pojazdów.

3.2.3

EKES podkreśla, że postulowane przez Komisję zintegrowane podejście wyraża się w skupieniu uwagi na emisjach zanieczyszczeń, a przede wszystkim na emisjach dwutlenku węgla pochodzących z nowych pojazdów sprzedawanych w Europie w następnych latach. Komisja interesuje się bowiem tylko rozwiązaniami technologicznymi (biopaliwa, paliwo wodorowe, inteligentne pojazdy i systemy transportu) lub ekonomicznymi (ewentualne uwzględnienie sektora transportu drogowego), które zamierza wspierać. EKES żałuje, że Komisja nie bada w wystarczającym stopniu możliwości oferowanych przez podejście całościowe, w którym zwraca się większą uwagę na pozycję sektora motoryzacyjnego i transportu drogowego w społeczeństwach europejskich.

3.2.4

EKES podkreśla tu, że autorzy sprawozdania grupy CARS 21 otwarcie wyrażali zaniepokojenie np. tempem odnowy parków i ukazywali je jako zmienną o kluczowym znaczeniu. Kładli również nacisk na znaczenie zatorów komunikacyjnych. EKES pragnąłby, żeby w przyszłości, na równi z rozwiązaniami technologicznymi, badano te właśnie sposoby wspierania bardziej przyjaznej środowisku motoryzacji, jak również inne, takie jak popularyzacja nowych form dostępu do motoryzacji.

3.2.5

EKES pragnie podkreślić, że należy pobudzać popyt na bezpieczniejsze i bardziej ekologiczne pojazdy. Komisja powinna dążyć do opracowywania skoordynowanych, neutralnych z technicznego punktu widzenia i możliwie najpełniej zharmonizowanych zachęt podatkowych w stosunku do niektórych pojazdów i paliw, kierując się na przykład poziomem emitowanego przez nie CO2; przyczyniłoby się to do zmniejszenia emisji tego gazu przez pojazdy poprzez bezpośrednie oddziaływanie na konsumentów i na popyt.

3.3.1

EKES popiera podejście całościowe do kwestii bezpieczeństwa ruchu drogowego, którego rzecznikiem jest Komisja i którego główną zasadą jest „wzajemne oddziaływanie na siebie następujących czynników: doskonalenie technologii budowy pojazdów i infrastruktury drogowej, zmiany zachowania kierowców i poprawa egzekwowania przepisów”.

3.3.2

Ponownie pojawiają się tu te same kwestie, które pojawiły się przy rozpatrywaniu zagadnień dotyczących środowiska. Jednym z kluczowych sformułowań sprawozdania grupy CARS 21, pozwalającym pokazać, że czasami należy rozstrzygać na niekorzyść parametrów pojazdów dotyczących ochrony środowiska i bezpieczeństwa, było wyrażenie: „po cenie przystępnej dla konsumenta” (ang. „at a price affordable to the consumer”). Sformułowanie to nie zostało powtórzone w komunikacie.

3.3.3

Jeśli zatem chodzi o bezpieczeństwo ruchu drogowego, propozycje w komunikacie Komisji są następujące (2):

3.3.4

W trosce o to, by powyższe propozycje prowadziły do rozsądnego wzrostu cen nowych pojazdów, EKES zaleca podejście silniej skoncentrowane na cenach pojazdów i wpływie, który mogą one wywierać na tempo odnowy parków, a więc także na bezpieczeństwo ruchu drogowego. Zwraca uwagę na opóźnienie w drugiej fazie projektu dyrektywy w sprawie ochrony pieszych, co oznacza skrócenie okresu przewidzianego na wprowadzenie jej w życie przez producentów oraz utrudnienia w planowaniu środków, które należy podjąć. Ponadto Komitet podkreśla potrzebę pilnego uściślenia harmonogramu wprowadzenia w życie dyrektywy oraz szczegółowych wymogów, którym muszą sprostać producenci. Wnosi, by Komisja wzięła pod uwagę, że bezpieczeństwo ruchu drogowego oznacza także, że użytkownicy dbają o swoje pojazdy także wtedy, gdy są one już stare. Zaleca przeprowadzenie oceny i klasyfikacji planowanych środków pod kątem stosunku kosztów do korzyści płynących z każdego z nich, kiedy porówna się to, ile kosztują one użytkownika i jaki mogą mieć wpływ na liczbę wypadków i ich skutki w postaci śmierci lub poważnych następstw dla użytkowników dróg. W tym samym kontekście Komitet zachęca Komisję do rozpatrzenia nie tylko wprowadzanych technologii, lecz do wyraźniejszego włączenia wszystkich sposobów oddziaływania na zachowanie użytkowników dróg (edukacja, prewencja, sygnalizacja, …). Z tego punktu widzenia EKES podkreśla, że w przyszłości należałoby zwrócić szczególną uwagę na wpływ, jaki na te kwestie będą miały zmiany demograficzne i fakt, że kierowcy w wieku podeszłym lub bardzo zaawansowanym stanowić będą rosnącą grupę użytkowników dróg i pojazdów.

3.3.5

W tym samym kontekście i zgodnie z tezami sprawozdania CARS 21, EKES podkreśla znaczenie zachęt podatkowych skierowanych na wspieranie popytu na bezpieczniejsze pojazdy. Należy pobudzać popyt na bezpieczniejsze pojazdy oraz ich podaż.

3.8.1

EKES wyraża zadowolenie, że celem Komisji Europejskiej jest dążenie do „lepszych uregulowań prawnych” i „wspieranie spójnego współdziałania różnych obszarów polityki, zapewnienie przewidywalności i zadbanie o ochronę interesu publicznego (np. w dziedzinie środowiska i bezpieczeństwa), a także podjęcie próby zmniejszenia obciążenia prawnego przemysłu”. Jest także zadowolony, że wyrażona została wola wypracowania całościowego podejścia i jednoczesnego uwzględnienia rozmaitych aspektów rozwoju sektora i jego konkurencyjności oraz włączenia różnych zainteresowanych stron.

3.8.2

Co się tyczy zagadnień społecznych i przemysłowych przedstawionych na pierwszych stronach sprawozdania, EKES podobnie jak Komisja pragnie je wzajemnie powiązać, skoro zatrudnienie wiąże się bezpośrednio z konkurencyjnością całego europejskiego przemysłu z jednej strony i różnych lokalizacji z drugiej. Z tego punktu widzenia EKES całkowicie zgadza się z zaproponowaną analizą sytuacji tej branży w Europie.

3.8.3

Wyraża zadowolenie z faktu, że zdaniem Komisji „wydaje się, że […] montaż pojazdów przeznaczonych na europejski rynek będzie się odbywać przede wszystkim w Europie”, sądzi zarazem, podobnie jak Komisja, że prawdopodobnie nie jest to równoznaczne ze stabilnością zatrudnienia.

3.8.4

EKES zachęca Komisję do ożywienia dialogu pomiędzy partnerami społecznymi po to, aby przewidywać ruchy delokalizacyjne i relokalizacyjne w zakresie zatrudnienia w Unii i poza nią, tak jak to opisano w sprawozdaniu CARS 21, oraz by nimi zarządzać. Wzywa Komisję do podjęcia w tym samym kontekście rozważań nad skutkami przemian w sektorze dla podwykonawców drugiego stopnia i dalszych, szczególnie zagrożonych podczas zachodzących obecnie przekształceń.

3.8.5

Podobnie, Komitet w pełni popiera mechanizmy pomocy przewidziane w komunikacie i pomysł organizacji forum ds. restrukturyzacji sektora motoryzacyjnego, tak aby „sprostać tym wyzwaniom, precyzyjniej przewidywać zmiany i lepiej się do nich przystosowywać”. EKES zachęca Komisję do wykorzystania tej okazji, by w tych pracach i mechanizmach pomocy, które mogą im towarzyszyć, uwzględnić cały sektor, a zwłaszcza podmioty działające w fazie poprodukcyjnej. Inicjatywy takie są w istocie zgodne z ideą prowadzenia w obrębie sektora wspólnych konsultacji i strategicznych rozważań, których potrzeba różnym podmiotom. EKES podkreśla, że jego zadaniem jest odgrywanie istotnej roli w tych pracach i debatach, a w szczególności umożliwienie tego, by bardziej wyraźnie byli w nich reprezentowani wszyscy partnerzy społeczni, a w szerszym ujęciu, wszystkie zainteresowane strony.

3.8.6

Przykładowo zapotrzebowanie na szkolenia jest większe i często w mniejszym stopniu zaspokojone w MŚP lub mikroprzedsiębiorstwach, a również te podmioty sektora powinny korzystać z funduszy strukturalnych i innych instrumentów wsparcia dla restrukturyzacji.

3.8.7

Komisja kończy swój komunikat słowami:

„Stoimy obecnie przed wyjątkową szansą stworzenia szczególnej kultury tworzenia polityki w dziedzinie przemysłu . Zgodnie z opinią Komisji takie zasady, jak jakość prawodawstwa, jego uproszczenie, oceny wpływu, konsultacje z zainteresowanymi stronami, terminy realizacji i wybór instrumentów powinny być podstawą procesu tworzenia wniosków legislacyjnych”.

3.8.8

EKES popiera takie podejście i ma nadzieję, że niniejsza opinia pomoże Komisji w jego pełnym wdrożeniu. W tym celu zwraca Komisji uwagę na miejscami fragmentaryczny charakter wypracowanego podejścia. Ściślej mówiąc, wydaje się, że — choć o nich nie zapomniano — analizy przedstawione w sprawozdaniu grupy CARS 21 i wnioski, jakie wyciąga z nich Komisja, cechuje fakt niedostatecznego uwzględnienia konsumentów i podmiotów fazy poprodukcyjnej w debacie. Wynika stąd traktowanie sektora motoryzacyjnego w ogólności i zagadnień środowiska oraz bezpieczeństwa w sposób, który EKES-owi wydaje się niewystarczająco całościowy: prezentuje on wizję sektora nadmiernie skupioną na produkcie i technologiach, a niewystarczająco uwzględniającą kwestie parków samochodowych i użytkowania samochodów.

3.8.9

Zdaniem EKES-u w przeglądzie, który ma być przeprowadzony w 2009 r., należy wziąć pod uwagę niniejszą opinię i w większym stopniu niż dotąd uwzględnić punkt widzenia podmiotów fazy poprodukcyjnej oraz użytkowników. W tym celu trzeba utrzymać otwarte „konsultacje z zainteresowanymi stronami”, lepiej je organizować, tak aby rozpatrywany system motoryzacyjny nie ograniczał się do producentów i aby można było przeprowadzać kolejne „oceny wpływu” w nowym świetle. Ich jakość należy poprawić. Powinny one być obiektywne i neutralne i mieć kompleksowy charakter oparty na faktycznych i sprawdzonych danych. Nie jest właściwe, by służby Komisji odpowiedzialne za sporządzenie opinii o charakterze politycznym na dany temat jednocześnie przeprowadzały ocenę wpływu dotyczącą tej samej kwestii. Komitet popiera wniosek w sprawie utworzenia Rady ds. Oceny Wpływu i wzywa Komisję do włączenia tych zainteresowanych stron, o których chętnie zapominają prywatni architekci systemu motoryzacyjnego, który ma zostać uregulowany.

15.1.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 10/21

15.1.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 10/21

15.1.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 10/22

15.1.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 10/22

1.1

Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny docenia i popiera cele oraz środki zaproponowane przez Komisję Europejską. Racjonalizacja zużycia energii jest pierwszym, najważniejszym obszarem, w którym należy podjąć działania, by udało się zrealizować cele przewidziane w europejskiej polityce energetycznej (EPE). Do celów tych należy ograniczenie emisji gazów cieplarnianych zmierzające również do zwalczenia nienaturalnego ocieplenia klimatu planety, zmniejszenie zależności zewnętrznej oraz ochrona konkurencyjności europejskiego systemu gospodarczego wraz z utrzymaniem dostępności energii po rozsądnych cenach.

1.2

Chociaż, między innymi w świetle niedawnego raportu Międzyrządowego Panelu ONZ ds. Zmian Klimatycznych (ICCP), Komitet uważa za pożądane, by podejmować wszelkie wysiłki w celu zmniejszenia zużycia energii i uzyskania technicznie osiągalnych oszczędności powyżej 20 %, uznaje on wyznaczony cel za realistyczny. By go zrealizować, muszą mu towarzyszyć plany krajowe, zróżnicowane pod względem wstępnych warunków finansowych i technologicznych, tak by zagwarantować równy podział celów między państwa członkowskie zgodnie z ich potencjałem. Stosowne będzie wyznaczenie również celów pośrednich, na przykład na lata 2012-2016, tak by móc wzmocnić przyjęte środki w wypadku znaczących odchyleń.

1.3

Komitet uznaje za celowe zaproponowanie Komisji, by zainicjowała specjalną dyskusję na temat „stylu życia” i tzw. „jakości życia”. Komitet zwraca się do Komisji z pytaniem, czy uważa za realistyczne utrzymanie w przyszłości, dla przyszłych pokoleń, obecnego stylu życia charakteryzującego się coraz większym zużyciem energii, a także coraz większymi emisjami. Świadomość, że nie jest to możliwe sugeruje, iż wyzwanie to można pokonać jedynie poprzez zdecydowane, odważne i podjęte na czas działania. Problem leży również w przyjęciu założenia, że gdy oszczędnościom energii towarzyszy bezpośredni wzrost siły nabywczej społeczeństwa, nie powinny one służyć do finansowania dalszego zużycia energii poprzez efekt odbicia (ang. rebound).

1.4

Komitet proponuje dodatkowe działanie priorytetowe polegające na wprowadzeniu rejonowych sieci grzewczych i chłodniczych, które pozwoliłyby uniknąć utraty 33 % energii spowodowanej przekształceniem energii pierwotnej.

1.5

Komitet zaleca przyjęcie pozytywnych działań priorytetowych, sprzyjających powstawaniu i rozwojowi nowych zawodów związanych z dziedziną racjonalizacji zużycia energii, rozpowszechnianiu nowych zintegrowanych usług energetycznych, promowaniu B+R, rozwojowi recyklingu i unieszkodliwianiu stałych odpadów komunalnych, które można zagospodarować na różny sposób, oraz promowaniu działań z zakresu CSR. Pierwszorzędną wagę mają zachęty do podejmowania nauki w dziedzinie energetyki w ramach kształcenia wyższego i uniwersyteckiego.

1.6

W celu realizacji 75 inicjatyw przewidzianych w planie działania, prowadzenia monitoringu i oceny skuteczności wszystkich zaproponowanych instrumentów konieczne jest zwiększenie kadr Komisji, które będą monitorować rozwój tych działań. Komitet zaleca wnikliwą analizę potrzeb oraz odpowiednie dostosowanie zasobów ludzkich i finansowych.

1.7

Zdaniem Komitetu konieczne jest wzmocnienie zdolności Unii do zajmowania w kontaktach międzynarodowych jednolitego stanowiska w sprawie efektywności energetycznej. W tym celu zaleca Komisji rozważenie, czy konieczne będzie wprowadzenie zmian do traktatów, tak by umożliwić silniejszą wspólną reprezentację zewnętrzną, przy zachowaniu autonomii państw członkowskich w podejmowaniu decyzji o udziale energii z poszczególnych źródeł najbardziej odpowiadającym ich potrzebom.

1.8

Co się tyczy polityki podatkowej związanej ze wsparciem inwestycji służących osiągnięciu celów wytyczonych w planie, Komitet zaleca, by brano w niej pod uwagę najsłabsze warstwy społeczne, bezrobotnych, emerytów i pracowników. Zarówno w wypadku „podatków energetycznych”, jak i zachęt podatkowych, konieczne będzie objęcie tych grup ochroną.

1.9

Komitet ubolewa nad niewystarczającą koordynacją polityki transportowej i energetycznej, których logika oraz problematyka techniczna i przemysłowa w sposób nieunikniony wzajemnie się uzupełniają, tak samo jak w wypadku polityki środowiskowej i przemysłowej oraz wyraża głębokie zaniepokojenie, że ze względu na brak takiej koordynacji dokument Komisji traci w większości swą potencjalną skuteczność.

1.10

Obszarem, na którym należy najpierw podjąć działania, jest mieszkalnictwo. Istnieje możliwość dokonania dużych oszczędności, pod warunkiem wyraźnego podjęcia niektórych zasadniczych kwestii, takich jak drastyczne zmniejszenie obciążeń podatkowych spowodowanych działaniami na rzecz racjonalizacji zużycia energii, zniesienie obciążeń administracyjnych (licencji, zezwoleń), rozwój wiedzy i poprawa kształcenia podmiotów z branży, między innymi poprzez wsparcie publiczne. Mieszkania otrzymujące certyfikat energetyczny powinny korzystać z uprzywilejowanego traktowania w dziedzinie podatkowej, a wypadku, gdy właściciel nie ma dochodów podlegających opodatkowaniu — z bonusa energetycznego na zakup energii elektrycznej. Należy zaplanować preferencyjne taryfy do pewnego poziomu rocznego zużycia energii. Branża budowlana i wszyscy w tej branży pracujący potrzebują przeszkolenia na temat działań pozwalających osiągnąć znacznie wyższy poziom efektywności energetycznej budynków oraz nowych zachęt do ich realizacji.

1.11

Komitet uważa, że finansowanie potrzebnych inwestycji powinno zostać podzielone między sektor publiczny i prywatny. Zważywszy na niektóre pozytywne rozwiązania przyjęte już w kilku państwach członkowskich, można by upowszechnić tworzenie odpowiednich funduszy przy wykorzystaniu niewielkiej części zysków osiąganych przez przedsiębiorstwa działające w tym sektorze, zapewniając jednocześnie, że nie doprowadzi to do wzrostu ceny dla użytkowników końcowych lub do zmniejszenia ogromnych inwestycji potrzebnych w dziedzinie produkcji.

1.12

Komitet uważa, że niezbędne jest zaangażowanie społeczeństwa obywatelskiego, organizacji przedsiębiorców oraz organizacji związkowych i ekologicznych w konfrontację z tym dużym wyzwaniem. Jedynie zbiorowe działania na skalę masową oraz powszechna świadomość i wiedza umożliwią osiągnięcie znaczących wyników, zważywszy, że użytkownicy końcowi są w rzeczywistości najważniejszymi użytkownikami energii. Mieszkania, transport prywatny i aktywność zawodowa dotyczą bezpośrednio obywateli. Edukacja w zakresie „odpowiedzialnego zużycia energii” ma zasadnicze znaczenie, począwszy od pierwszych lat nauczania szkolnego. Całe społeczeństwo powinno się zaangażować w ten wysiłek, który jest również i powinien stać się dla wszystkich symbolem nowej cywilizacji. Każda Europejka i każdy Europejczyk powinni się czuć zaangażowani w starania na rzecz oszczędności, co umożliwi również przyszłym pokoleniom korzystanie z dóbr naturalnych, obecnie poważnie narażonych na szkody spowodowane zanieczyszczeniem i związanymi z nim zmianami klimatu.

1.13

Komitet podkreśla pozytywne wyniki osiągnięte w przemyśle sprzętu gospodarstwa domowego dzięki oznakowaniu. Oszczędności do 70 % w wypadku lodówek i do 60 % w wypadku pralek automatycznych wskazują na skuteczność tej metody. Komitet wnosi, by przykładem ekoprojektowania objąć również sektor budownictwa publicznego i mieszkaniowego oraz transport publiczny i prywatny, czyli sektory o najwyższym zużyciu energii (ponad 70 % całkowitego zużycia).

1.14

Komitet zaleca poświęcenie dużej uwagi stratom w obszarze generacji, przesyłu i dystrybucji energii. Ponad jedna trzecia energii, czyli 480Mtoe, ulega zmarnowaniu. Przy przesyle prądem stałym o wysokim napięciu straty mocy zostają ograniczone z ponad 10 % do 3 % co 1 000 km. Technologia ta przynosi ponadto korzyści, jeżeli chodzi o narażenie ludności na pole elektryczne i magnetyczne oraz eliminuje emisję fal elektromagnetycznych ELF związanych z przesyłem prądem zmiennym.

1.15

Uwzględniając doskonałe rezultaty uzyskiwane w dziedzinie termodynamicznej energii słonecznej, Komitet zwraca się do Komisji i Rady o promowanie i wspieranie rozpowszechniania tej technologii.

1.16

Komitet popiera zamiar Komisji, by wzmocnić rozwój elektrociepłowni, chociaż uważa, że należy przyspieszyć przyjęcie jednolitych przepisów w zakresie pomiaru ich wydajności. Zdaniem Komitetu korzystne byłoby zainwestowanie w programy upowszechniające trójgenerację, którą można by zasilać również przy użyciu biomasy. Należy promować jednostki mikrokogeneracji (dyrektywa 2004/8/WE — jednostki o maksymalnej zdolności poniżej 50 kWe), dopuszczając je do programów zachęt na rzecz oszczędności energii i mniejszego wpływu na środowisko oraz włączając je z większą łatwością niż obecnie do krajowych sieci w dziedzinie rozwoju rozproszonej generacji energii. Konieczne jest niemniej zapewnienie wsparcia dla przedsiębiorstw ze względu na wyższe koszty, których system ten wymaga w celu przeprowadzenia zmian w obecnych sieciach przesyłowych.

1.17

Rynki gazu i energii elektrycznej nie zostały w pełni zliberalizowane. Konieczne jest oddzielenie prawne przedsiębiorstw sprawujących monopol techniczny od przedsiębiorstw prowadzących działalność w systemie wolnej konkurencji.

1.18

Komitet uważa, że interesującym pomysłem jest przyjęcie liczników elektronicznych, co umożliwiałoby system zdalnego sterowania w dystrybucji energii, optymalizując kontrolę obciążenia sieci. Liczniki te są uznawane za odpowiedni instrument zgodny z wymogami przewidzianymi w dyrektywach europejskich w sprawie efektywności energetycznej.

1.19

Sektor transportu poczynił dużo wysiłków na rzecz zmniejszenia zużycia energii i zanieczyszczających emisji. Jednakże stały wzrost emisji CO2 wywołany przede wszystkim rozpowszechnieniem transportu prywatnego, jak również innych rodzajów transportu, wymaga podjęcia jeszcze większych wysiłków (emisje spowodowane transportem drogowym wzrosły w latach 1990-2004 o 26 %). Komisja bada wnikliwie ocenę oddziaływania dotyczącą ustalenia na drodze prawnej procedur w zakresie realizacji celu 120 g CO2/km. Komitet zaleca przyjęcie wszystkich środków koniecznych do osiągnięcia celu, jednakże przy szczególnym uwzględnieniu faktu, że muszą być one rozsądne i wykonalne pod względem technicznym oraz produkcyjnym.

1.20

Komitet uznaje za celowe zasygnalizowanie, że masowe zastąpienie paliw kopalnych biopaliwami pociąga za sobą ryzyko wywołania zjawiska konkurencji między różnymi przeznaczeniami terenów rolnych: pod uprawę żywności czy pod uprawy energetyczne, co może poskutkować wzrostem cen żywności do poziomu cen upraw energetycznych, które ze swojej strony mogą równać do cen paliw kopalnych. Zatem na koniec oznaczałoby to konkurencję (1) między posiadaczami samochodów z północy a głodnymi mieszkańcami południa.

1.21

Komitet wyraża swoje pełne poparcie dla zachęt oraz strategii finansowych i podatkowych zaproponowanych przez Komisję, docenia szczególnie zaangażowanie EBI i EBOR, ale również uwrażliwienie europejskiego sektora bankowego na potrzebę udzielenia niezbędnego wsparcia finansowego na rzecz realizacji krajowych planów energetycznych. Komitet ma nadzieję, że zostanie zwołana specjalna konferencja europejska na temat finansowania działań na rzecz racjonalizacji zużycia energii w celu uwrażliwienia zainteresowanych stron i zachęcenia europejskiego sektora bankowego do udziału w realizacji wielkiego projektu modernizacji europejskiej gospodarki.

1.22

Komitet wspiera zawarcie „porozumienia między burmistrzami”, lecz uważa, że cel objęcia nim jedynie 20 najważniejszych miast europejskich jest bardzo skromny. Porozumienie to powinno zostać poszerzone na dużo większą liczbę miast, a doświadczenia lokalne powinny być lepiej wykorzystane. Specjalny portal lub inne formy komunikacji poświęcone wymianie doświadczeń pomiędzy dużymi, średnimi i małymi miastami Unii Europejskiej, gdzie żyje ponad 80 % mieszkańców Europy, mogłyby stanowić doskonałe narzędzie pozwalające na nawiązanie kontaktów pomiędzy urzędnikami lokalnymi odpowiedzialnymi za politykę w zakresie transportu miejskiego i urzędnikami odpowiedzialnymi za działalność na rzecz lokalnych społeczności mającą bezpośredni wpływ na opinię publiczną.

1.23

Komitet wyraża ubolewanie, że plan działań nie bierze pod uwagę istotnej roli, jaką partnerzy społeczni i dialog społeczny mogą odgrywać na wszystkich szczeblach w dokonaniu oceny, promowaniu i rozwijaniu obszarów polityki w zakresie oszczędności energii. Komitet ma nadzieję, że Komisja podejmie działania wspierające włączenie tematów ochrony środowiska naturalnego w istniejące struktury dialogu społecznego na różnych szczeblach, w szczególności w struktury branżowe oraz w europejskich radach zakładowych. Organizacje związkowe mogą odegrać ponadto zasadniczą rolę w rozpowszechnianiu wiedzy i świadomości tak na szczeblu europejskim, jak i krajowym, przyczyniając się do popularyzacji dobrych rozwiązań.

1.24

Zasadnicze znaczenie ma połączenie kwestii oszczędności energii z dobrymi rozwiązaniami w dziedzinie odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw, szczególnie przedsiębiorstw międzynarodowych; wymaga to wzmocnionego dialogu społecznego, by podjąć wszystkie zagadnienia związane z racjonalizacją zużycia energii.

1.25

Komisja doskonale podkreśla międzynarodowy wymiar problemu zmniejszenia energochłonności. Komitet popiera propozycje zawierania partnerstw oraz realizacji międzynarodowego porozumienia ramowego. W odniesieniu do zapowiedzianej konferencji międzynarodowej na rzecz racjonalizacji zużycia energii Komitet zaleca, by nie lekceważyć możliwości uczestnictwa w niej krajów objętych programami AKP, Euromed i EPS. Współpraca międzynarodowa jest niezbędna do sprostania wyzwaniu, jakim jest rozwój zrównoważony i w czasie konferencji, która rozpocznie się w tym roku na Bali, trzeba będzie nasilić wysiłki dyplomatyczne w celu ratyfikacji do 2009 r. nowego protokołu międzynarodowego będącego kontynuacją protokołu z Kioto.

2.1

Komisja wydała komunikat „Plan działania na rzecz racjonalizacji zużycia energii: sposoby wykorzystania potencjału” na podstawie mandatu otrzymanego od Rady Europejskiej obradującej wiosną 2006 r., która zatwierdziła zalecenia wynikające z zielonej księgi„Europejska strategia na rzecz zrównoważonej, konkurencyjnej i bezpiecznej energii”.

2.2

Podsumowując, celem propozycji omówionych w komunikacie jest osiągnięcie do 2020 r. oszczędności energii powyżej 20 % w porównaniu z przewidzianym zużyciem przy założeniu danego poziomu wzrostu PKB i w sytuacji, gdyby nie podjęto żadnych działań. Jeżeli ten plan zostanie zrealizowany, powinniśmy zaoszczędzić aż do 390 Mtoe rocznie i ograniczyć emisje CO2 o 780 Mt rocznie. Pod względem całkowitego zużycia, proponowane środki powinny gwarantować jego zmniejszenie o 1 % rocznie przy wzroście PKB wynoszącym 2,3 %, co w sytuacji braku nowych działań oznaczałoby wzrost zużycia o 0,5 % rocznie. Niezbędne inwestycje powinny zostać skompensowane przez około 100 mld euro rocznych oszczędności paliwa.

2.3

Z debaty wywołanej zieloną księgą w sprawie racjonalizacji zużycia energii „Uzyskać więcej mniejszym nakładem środków” wyniknęły propozycje stanowiące złożony i rozbudowany „pakiet” omawianego komunikatu obejmujący 75 działań we wszystkich dziedzinach, gdzie można osiągnąć potencjalne oszczędności. Sektory wymagające w pierwszym rzędzie interwencji to budownictwo i transport, który jest odpowiedzialny za najwyższe zużycie produktów naftowych, ale równie dużą uwagę poświęcono oszczędnościom, jakie można uzyskać przy produkcji, przesyle i przetwarzaniu energii oraz w przemyśle.

2.4

Plan opracowany przez Komisję przewiduje działania natychmiastowe oraz inne działania rozłożone na okres 6 lat. Przewiduje się już, że do zrealizowania celu 20 % oszczędności do 2020 r. będzie potrzebny kolejny plan działania.

2.5

Analiza potencjalnych oszczędności wskazuje na interesujące możliwości w sektorach odbiorców końcowych: 25 % jest osiągalne w przemyśle wytwórczym, w szczególności w dziedzinie urządzeń peryferyjnych (silniki, wentylatory, oświetlenie); 26 % w sektorze transportu dzięki wspieraniu transportu kombinowanego oraz przechodzenia na inne formy transportu wskazane w przeglądzie śródokresowym białej księgi w sprawie transportu i 27 % w sektorze budownictwa mieszkaniowego dzięki na przykład izolacji ścian i dachów, systemowi oświetlenia oraz większej wydajności sprzętu gospodarstwa domowego. Natomiast w budownictwie handlowym oszczędności mogłyby sięgnąć 30 % dzięki ogólnemu udoskonaleniu systemów zarządzania energią.

2.6

Oczekuje się, że zmiany strukturalne, skutki wdrożonych uprzednio polityk oraz nowe technologie powinny przynieść spadek energochłonności o 1,8 % rocznie (470 Mtoe rocznie), co oznacza, że ogólna energochłonność, uwzględniając realizację celu 20 % poprzez nowe proponowane działania (ich wpływ w latach 2005-2020 to 1,5 % rocznie lub 390 Mtoe rocznie), spadnie o 3,3 % rocznie. Przy oczekiwanym rocznym wzroście PKB równym 2,3 %, całkowite oszczędności energii wyniosłyby 1 % rocznie.

2.7

Korzyści płynące z planu działania dotyczą ochrony środowiska, ograniczenia importu paliw kopalnych, zmniejszenia zależności od krajów trzecich, poprawy rentowności i konkurencyjności przemysłu europejskiego, także dzięki innowacjom technologicznym pobudzanym przez wywołane procesy, co wpłynie pozytywnie również na zatrudnienie.

2.8

Plan dzieli się na dziesięć pilnych działań priorytetowych. Komisja wzywa państwa członkowskie, władze lokalne i regionalne oraz wszystkie zainteresowane strony do podjęcia dodatkowych inicjatyw, by uzyskać jeszcze lepsze wyniki. Przewidziane środki mają charakter sektorowy i horyzontalny.

2.9

Między innymi wskazuje się na celowość określenia dynamicznych wymagań w zakresie efektywności energetycznej różnych produktów i usług, działań na rzecz poprawy wydajności nowej i istniejącej zdolności produkcyjnej oraz ograniczenia strat związanych z przesyłem i dystrybucją w sektorze przetwarzania energii, a także przyjęcia kompleksowego podejścia w sektorze transportu ukierunkowanego na wszystkie zainteresowane podmioty.

2.10

Strategiczny plan technologii w dziedzinie energetyki, który powinien zostać przyjęty w 2007 r., spowoduje dalszą poprawę efektywności energetycznej.

2.11

Trzeba będzie zwrócić dużą uwagę na „sygnały cenowe”, które przyczyniają się do podniesienia ogólnej świadomości. Oprócz tego konieczne jest przygotowanie odpowiednich instrumentów finansowych, na wszystkich poziomach oraz polityk opartych o bodźce ekonomiczne, także podatkowe, skierowanych do producentów i konsumentów.

2.12

Wyzwanie polegające na racjonalizacji zużycia energii ma wymiar światowy, a zatem niezbędne są porozumienia i partnerstwa międzynarodowe.

2.13

Ścisłe stosowanie obowiązujących dyrektyw i rozporządzeń, m.in. ostatniej dyrektywy w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych, dyrektywy w sprawie oznakowania i jej ośmiu dyrektyw wykonawczych, dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków, dyrektywy w sprawie ekoprojektu, rozporządzenia w sprawie Energy Star (wspólnotowego programu znakowania sprawności energetycznej urządzeń biurowych), przyczyni się do zrealizowania wytyczonych celów.

2.14.1

Przepisy w zakresie oznakowania oraz minimalne wymagania w zakresie efektywności energetycznej urządzeń gospodarstwa domowego i sprzętu. Aktualizacja dyrektywy ramowej nr 92/75/WE zgodna z nowymi i dynamicznymi normami eksploatacyjnymi dla urządzeń gospodarstwa domowego. Szczególna uwaga zostanie poświęcona ograniczaniu strat w trybie „standby” (gotowości zasilania). Działania zostaną rozpoczęte od 14 grup produktów. Dąży się do tego, by do 2010 r. większość produktów odpowiedzialnych za znaczną część całkowitego zużycia energii zostało objętych minimalnymi wymaganiami przewidzianymi w dyrektywie w sprawie ekoprojektu oraz systemami oceny oznakowania.

2.14.2

Wymagania w zakresie efektywności energetycznej dla budynków i dla budynków o bardzo niskim zużyciu energii („budynków pasywnych”). Rozszerzenie zakresu stosowania dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (obecnie obowiązującej dla budynków o powierzchni przekraczającej 1000 m2) i przygotowanie w 2009 r. nowej dyrektywy w sprawie minimalnych wymagań eksploatacyjnych UE dla nowych i odnowionych budynków (kWh/m2). Zostaną opracowane ukierunkowane strategie przy udziale branży budowlanej, mające na celu upowszechnianie domów o bardzo niskim zużyciu energii.

2.14.3

Zwiększanie efektywności energetycznej produkcji i dystrybucji energii. Sektor przetwarzania energii wykorzystuje około jedną trzecią całej energii pierwotnej przy wydajności przetwarzania około 40 %. Dzięki nowym zdolnościom produkcyjnymi poziom ten może wzrosnąć do 60 %. Można w znacznym stopniu ograniczyć straty w fazie przesyłu i dystrybucji sięgające obecnie około 10 %. Zostaną określone minimalne wymagania w zakresie energooszczędności dla nowych urządzeń wytwarzających energię oraz instalacji do ogrzewania i chłodzenia o mocy poniżej 20 MW. Dalsze postępy może przynieść wdrożenie dyrektywy (2004/8/WE) w sprawie wspierania kogeneracji. Wreszcie zostaną wprowadzone minimalne wymagania i uregulowania eksploatacyjne dla ciepłownictwa komunalnego.

2.14.4

Paliwooszczędne samochody. W celu ograniczenia emisji CO2 Komisja, jeżeli to będzie konieczne, zaproponuje w 2007 r. przepisy zapewniające osiągnięcie celu 120 g CO2/km do 2012 r. Rozważana jest również możliwość zastosowania instrumentów podatkowych związanych z emisją CO2. Także sektor produkcji opon może przyczynić się do podniesienia energooszczędności (nawet do 5 %) zarówno dzięki normom dotyczącym oporu toczenia, jak i systemom właściwego ciśnienia powietrza. Komisja zamierza opublikować zieloną księgę w sprawie transportu miejskiego w celu zachęcenia do korzystania z publicznych środków transportu oraz wprowadzić inne instrumenty mogące przynieść radykalne rozwiązania problemu, szczególnie na obszarach o dużym zagęszczeniu ruchu drogowego.

2.14.5

Ułatwianie właściwego finansowania inwestycji w dziedzinie energooszczędności dla małych i średnich przedsiębiorstw oraz przedsiębiorstw świadczących usługi energetyczne. Komisja zwróci się do sektora bankowego o oferowanie specjalnych pakietów finansowych celem promowania oszczędności energetycznych. W celu promowania innowacji ekologicznych środki wspólnotowe, jak zielone fundusze inwestycyjne i program ramowy na rzecz konkurencyjności i innowacji, zostaną udostępnione w szczególności MŚP.

2.14.6

Promowanie energooszczędności w nowych państwach członkowskich. Komisja zwróci się o skierowanie w większym stopniu funduszy przeznaczonych na realizację polityki spójności na ważne projekty w zakresie efektywności energetycznej.

2.14.7

Spójne stosowanie opodatkowania. Do najbliższej zielonej księgi w sprawie podatków pośrednich oraz do przeglądu dyrektywy w sprawie opodatkowania energii elektrycznej zostanie włączona kwestia racjonalizacji zużycia energii i aspektów środowiskowych. Rozważana jest możliwość wykorzystania kredytów podatkowych jako zachęty dla przedsiębiorstw, by produkowały energooszczędny sprzęt gospodarstwa domowego i inne urządzenia oraz dla użytkowników, by z nich korzystali.

2.14.8

Podnoszenie świadomości w zakresie racjonalizacji zużycia energii. Zostaną wprowadzone ułatwienia na rzecz rozwoju kompetencji oraz szkoleń i kampanii informacyjnych przeznaczonych dla osób odpowiedzialnych za zarządzanie energią w zakładach przemysłowych i usługach użyteczności publicznej. Szkoły otrzymają odpowiednie materiały dydaktyczne.

2.14.9

Energooszczędność na terenach zabudowanych. W 2007 r. Komisja powoła „porozumienie między burmistrzami” obejmujące 20 największych miast europejskich przodujących w dziedzinie energooszczędności w celu wymiany najlepszych rozwiązań.

2.14.10

Zwiększanie energooszczędności na świecie. Celem jest zawarcie porozumienia ramowego z krajami będącymi głównymi partnerami handlowymi i z najważniejszymi organizacjami międzynarodowymi w sprawie racjonalizacji zużycia energii w sektorach użytkowników końcowych i przetwarzania energii.

3.1

W zaproponowanym planie działania Komisja stara się podejść w sposób kompleksowy do inicjatyw koniecznych do osiągnięcia ambitnego celu wskazanego w dokumencie, czyli 20 % oszczędności energii do 2020 r. i wynikającego z tego ograniczenia emisji CO2 o 780 Mt rocznie. Chociaż, między innymi w świetle niedawnego raportu Międzyrządowego Panelu ONZ ds. Zmian Klimatycznych (ICCP), Komitet uważa za pożądane, by podejmować wszelkie wysiłki w celu zmniejszenia zużycia energii i uzyskania technicznie osiągalnych oszczędności powyżej 20 %, to uznaje on wyznaczony cel za realistyczny. Temu celowi powinny być poświęcone plany krajowe, które razem pozwoliłyby osiągnąć zamierzony rezultat i które byłyby zróżnicowane pod względem wyjściowych warunków finansowych i technologicznych, tak by zagwarantować równy podział celów między państwa członkowskie zgodnie z ich potencjałem.

3.2

Konieczne będzie określenie również celów średniookresowych, na przykład od 2012 do 2016 r., by móc ewentualnie wzmóc działania na wypadek pojawienia się znaczących odchyleń od harmonogramu prac. Przegląd w 2009 r. wydaje się zaplanowany na zbyt bliską przyszłość, by można było wówczas sformułować wyważony osąd. Komitet zaleca również wskazanie opcji zawierającej cel długoterminowy (2040/2050), by zapewnić kontynuację starań na rzecz oszczędności energetycznej. W ciągu kilku lat inwestycje w dziedzinie produkcji energii z paliw kopalnych, szacowane na miliardy euro, staną się przestarzałe. Konieczne jest zastąpienie tych urządzeń w jak najbardziej skuteczny i szybki sposób. Będzie to epokowe wyzwanie przeciwne panującej obecnie tendencji do wznoszenia szklanych wieżowców o wysokości do 120 pięter oświetlonych przez całą dobę lub wykorzystywania terenu do tworzenia infrastruktur transportowych. Władze powinny jak najszybciej zdać sobie sprawę z powagi problemu, którym jest zastąpienie źródeł energii.

3.3

Komisja proponuje plan, który jednocześnie spowoduje ograniczenie zużycia energii oraz pozwoli zachować niezmieniony poziom jakości życia. W oparciu o tak sformułowany cel, przy stałym wzroście PKB o 2,3 %, przewiduje się do 2020 r. ograniczenie energochłonności o 3,3 % poprzez rzeczywisty spadek zużycia energii o 1 % rocznie, odpowiadający całkowitemu zmniejszeniu zużycia energii o 14 % w latach 2005-2020. Komitet uznaje za celowe zaproponowanie Komisji, by zainicjowała specjalną dyskusję na temat „stylu życia” i tzw. „jakości życia”. Szczególnie w świetle oczekiwań poprawy jakości życia, którą niektórzy oceniają na podstawie liczby urządzeń gospodarstwa domowego, telefonów komórkowych czy samochodów na osobę, inni natomiast na podstawie emisji CO2, drobnych cząstek i pyłów, korków drogowych oraz czasu przejazdu, jakości usług publicznych. To oczywiste, że w odniesieniu ściśle do efektywności i oszczędności energetycznej, nawet najskromniejsza zmiana idąca w kierunku stylu życia bardziej przyjaznego dla środowiska, przyspieszy realizację wyznaczonych celów. Komitet zwraca się do Komisji z pytaniem, czy uważa za realistyczne utrzymanie w przyszłości, dla przyszłych pokoleń, obecnego stylu życia charakteryzującego się coraz większym zużyciem energii, a także coraz większymi emisjami? Problem leży w zrozumieniu, że oszczędności nie powinny służyć do finansowania dalszego zużycia energii poprzez efekt odbicia (ang. rebound). Należy zatem przewidzieć w najbliższym czasie potrzebę reorganizacji systemu gospodarczego, promując wprowadzanie stosownych infrastruktur i proponując nowym pokoleniom odpowiedni system wartości, np. (2):

3.3.1

Należy rozpowszechnić odpowiedzialność za racjonalizację zużycia energii na wszystkich szczeblach, dołączając do planów krajowych plany terytorialne i lokalne. Władze regionalne powinny być również zaangażowane w konfrontację z tym dużym wyzwaniem. Zasięg i znaczenie planu stanowią w istocie prawdziwe wyzwanie. Konieczne będzie porzucenie niektórych aspektów stylu życia związanych z postępem osiągniętym w XX w., a samo pojęcie estetyki będzie musiało obejmować osąd etyczny dotyczący dopuszczalności danego postępowania pod względem efektywności energetycznej, jak jest już w wypadku futer rzadkich zwierząt lub wyrobów z kości słoniowej — na tej samej zasadzie wieżowiec pokryty szklaną powierzchnią czy samochód typu SUV (Sport Utility Vehicle) będą musiały zostać uznane za niedopuszczalne. Tak głęboka przemiana panującego systemu wartości wymaga współpracy również ze strony prywatnego sektora przemysłowego, który powinien skorzystać z okazji, by przyspieszyć swe przekształcenie w kierunku promowania efektywności energetycznej w celu wyciągnięcia z tego korzyści na szczeblu światowym, wykorzystując nowe wartości również w reklamie zamiast — co się często zdarza — nadawania odmiennych przekazów, które podkreślają masę i zbędną siłę jako atrybut statusu społecznego.

3.4

Plan działania wyznacza dziesięć priorytetowych działań w ramach czterech obszarów: przetwarzanie, przesyłanie i dystrybucja energii; budownictwo mieszkaniowe, handlowe i biurowe; transport; wykorzystanie energii w przemyśle i w rolnictwie. Obszary te są odpowiedzialne za ponad 90 % zużycia energii. Kolejne inicjatywy zostaną podjęte w takich obszarach, jak porozumienia międzynarodowe w celu ustanawiania partnerstw w zakresie definicji norm w dziedzinie kształcenia, informacji i komunikacji, tak by rozwinąć jak najwięcej synergii oraz w obszarze pogłębienia współodpowiedzialności wszystkich zainteresowanych podmiotów.

3.5

Komitet proponuje dodanie kolejnej działalności priorytetowej, by wprowadzić środki na rzecz ograniczenia zużycia paliw kopalnych do celów ogrzewania i chłodzenia oraz odnotowuje, że wniosek Komisji nie przewiduje możliwości utworzenia rejonowych sieci ogrzewania i chłodzenia, co pozwoliłoby uniknąć 33 % strat związanych z przetwarzaniem energii pierwotnej. Ten potencjał mógłby wręcz ulec podwojeniu, jeżeli działania te zostałyby połączone z wykorzystaniem energii odnawialnej lub unieszkodliwianiem odpadów, dzięki czemu można by zaoszczędzić do 50.7 Mtoe rocznie. Komitet proponuje podjęcie, oprócz działań priorytetowych, również pozytywnych inicjatyw priorytetowych sprzyjających powstawaniu i rozwojowi nowych zawodów związanych z dziedziną racjonalizacji zużycia energii, rozpowszechnianiu nowych zintegrowanych usług energetycznych oraz promocji nowych produktów pozwalających oszczędzać energię i mniej zanieczyszczających środowisko. Kolejne proponowane działania to propagowanie badań i rozwoju naukowego tak na szczeblu krajowym, jak i europejskim oraz znaczne zwiększenie asygnowanego na ich cel finansowania, a także wykorzystanie wszystkich dostępnych już zasobów technologicznych. Kolejne potencjalne obszary działań to: rozwój recyklingu i unieszkodliwiania stałych odpadów komunalnych, które można zagospodarować na różny sposób, oraz promowanie działań z zakresu CSR, dobrowolnych porozumień w przedsiębiorstwach przy aktywnym zaangażowaniu pracowników i zastosowaniu procedur EMAS.

3.6

W swoim dokumencie Komisja zapowiada wiele środków legislacyjnych, takich jak nowe dyrektywy i rozporządzenia oraz przegląd istniejących instrumentów w celu zaostrzenia obecnych norm (zapowiedź z 7 lutego 2007 r. o pułapie emisji CO2 w przemyśle motoryzacyjnym). Komitet przyjmuje do wiadomości propozycje Komisji oraz decyzje powzięte na marcowym posiedzeniu Rady, niemniej uważa za swój obowiązek podkreślić, że po rozszerzeniu w maju 2004 r. i styczniu 2007 r. do nowych państw członkowskich wwieziono ogromną liczbę używanych samochodów. Napływ ten nadal trwa, a wręcz uległ nasileniu. Komitet uważa, że na przeprowadzenie pełnej wymiany parku samochodowego w nowych krajach potrzeba wielu lat i nie można sądzić, że uda się tego dokonać wskutek ustanowienia obowiązkowych przepisów w odniesieniu do pojazdów już wprowadzonych do ruchu drogowego.

3.7

W dokumencie nie rozważa się celowości wzmocnienia odpowiedzialności i kompetencji Wspólnoty, by zapewnić osiągnięcie celów oraz umożliwić zajmowanie wspólnego stanowiska wobec partnerów międzynarodowych. Komitet ocenia pozytywnie treść dokumentu Rady Europejskiej oraz przyjęcie europejskiej polityki energetycznej (EPE) uznającej politykę w zakresie energii za jeden z priorytetów dla przyszłości Unii oraz wzmacniającej współpracę i politykę zagraniczną Unii. Ograniczenia prawne wynikające z obowiązujących traktatów, zastrzegających dla państw członkowskich prawo do podejmowania decyzji w dziedzinie polityki energetycznej, zostają w pewien sposób przezwyciężone dzięki prawdziwemu wzmocnieniu kompetencji Wspólnoty w zakresie występowania wobec państw trzecich, chociaż art. 174 ust. 4 ustanawia kompetencje dzielone oraz szczególną rolę w zakresie współpracy z organizacjami międzynarodowymi. To oczywiste, że im ściślejsza będzie koordynacja realizowanej polityki, tym bardziej wzrośnie zdolność negocjacyjna Wspólnoty. Komitet wzywa Parlament Europejski, Radę i Komisję do rozważenia — jeżeli to konieczne — możliwości zmiany traktatów, tak by przyznać Wspólnocie większe niż obecnie uprawnienia w zakresie jednolitej reprezentacji wobec partnerów zewnętrznych.

3.8

Dyrektywa nr 2006/32/WE w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii odnosi się nie tylko do strategii opartej na upowszechnieniu białych certyfikatów, ale również do krajowych planów działania, które będą poddane ocenie Komisji. Sam plan działania zakłada znaczne zwiększenie zadań Komisji tak w zakresie inicjatyw legislacyjnych i regulacyjnych, jak i w zakresie kontroli. Komitet uważa, że nabyte do tej pory doświadczenie okazało się pozytywne, choć pojawiły się pewne niedociągnięcia przy tworzeniu rynku białych certyfikatów, co było spowodowane między innymi różnicami w przepisach poszczególnych państw członkowskich. Do realizacji działań potrzebnych do osiągnięcia celów omawianej dyrektywy, a mówiąc ogólniej do zapewnienia skuteczności prac Komisji w tej dziedzinie, niezbędne jest zwiększenie personelu Komisji, któremu zostaną powierzone te zadania. Komisja ocenia swoje potrzeby na około 20 osób. Komitet zaleca przeprowadzenie bardziej dokładnej oceny potrzebnych zasobów i wyraża nadzieję na powiększenie obecnych zasobów.

3.9

Realizacja analizowanych postanowień przyniesie oszczędności i związane z tym zmniejszenie wpływów z tytułu VAT, co mogłoby odbić się na budżecie wspólnotowym, ale efekt ten zostanie złagodzony dzięki rozwojowi działań związanych z polityką na rzecz racjonalizacji zużycia energii. Komitet zwraca się do Komisji z wnioskiem o przeanalizowanie tego scenariusza, gdyż uznaje, że w ocenie oddziaływania ta kwestia nie została uwzględniona. Komitet uważa, że obecne zasoby Unii nie są w żadnym wypadku wystarczające do sfinansowania całości programów wspólnotowych, które ponoszą skutki ciągłych cięć środków na szczególnie interesujące projekty, między innymi poświęcone energooszczędności. Ewentualne wprowadzenie „podatku energetycznego” należy wpisać w ramy polityki podatkowej uwzględniającej słabe warstwy społeczne i podatek ten nie powinien wpłynąć negatywnie na poziom bezpieczeństwa socjalnego i oferowanych usług publicznych.

3.10

Na planie działania odbijają się trudności napotkane przy realizacji celów wyznaczonych w białej księdze w sprawie transportu. Komisja w przeglądzie śródokresowym przyjmuje do wiadomości, że napotkane dotąd przeszkody i opory nie pozwoliły na pełną realizację celu zwiększenia transportu kolejowego i morskiego, co przyniosłoby znaczne oszczędności energetyczne. Rozwój w tym zakresie należy uznać za absolutny priorytet, zważywszy na czas konieczny zarówno do wprowadzenia infrastruktury, jak i do zmiany przyzwyczajeń ludności. Należy zwrócić większą uwagę na poprawę jakości dojazdu pracowników, którzy są obecnie bardzo pokrzywdzeni przez politykę ukierunkowaną w większym stopniu na wymóg osiągnięcia natychmiastowego wyniku gospodarczego niż na zaspokojenie potrzeb transportu publicznego, jak w wypadku uprzywilejowania inwestycji w pociągi dużej prędkości. Ułatwienie dojazdu do pracy nie tylko zmniejsza zużycie energii, ale także znacznie podnosi jakość życia. Niezbędne inwestycje publiczne na rzecz rozwoju środków transportu zbiorowego nie mogły zostać przeprowadzone również ze względu na pięcioletni kryzys gospodarczy, który odbił się na budżetach wielu państw członkowskich. Niewprowadzenie potrzebnych infrastruktur, zmniejszenie środków wspólnotowych na strategiczne plany dotyczące korytarzy sieci transeuropejskiej TEN (z 20 na 7,5 miliarda euro), strategie wielkiego europejskiego przemysłu motoryzacyjnego uczyniły plan nieaktualnym. Komitet kończy w tym momencie procedurę przyjmowania ważnej opinii w sprawie transportu na obszarach miejskich, gdzie wskazuje się, że stopniowo coraz mniej osób korzysta z transportu publicznego i podaje są rozwiązania w celu ograniczenia transportu prywatnego (3). Komitet ubolewa nad niewystarczającą koordynacją polityki transportowej i energetycznej, których logika oraz problematyka techniczna i przemysłowa w sposób nieunikniony wzajemnie się uzupełniają, wraz z polityką środowiskową i przemysłową, oraz wyraża głębokie zaniepokojenie, że przy braku takiej koordynacji dokument Komisji straci w sporej części swą potencjalną skuteczność.

3.11

Trudności te widoczne są przy opracowywaniu przepisów, komunikatów i zaleceń Komisji. W Brukseli jesteśmy świadkami takich samych problemów, jak na szczeblu krajowym, z tym dodatkowym utrudnieniem, że na poziomie europejskim trzeba koordynować poszczególne polityki krajowe (a nie odwrotnie).

3.12

Europejska polityka energetyczna powinna być realizowana w taki sposób, by mogły jej podołać wszystkie warstwy społeczne, nie powinna różnicować warunków w zakresie dostępu do usług oferowanych przez przedsiębiorstwa dostarczające energię, zakupu najbardziej efektywnego sprzętu gospodarstwa domowego czy wynajmu mieszkań. Polityka ta powinna przynieść dodatnie saldo w odniesieniu do zatrudnienia, z pewnością możliwe do osiągnięcia w bliskiej przyszłości w dziedzinie mieszkalnictwa. W wypadku każdego rodzaju działania mającego na celu zwiększenie efektywności energetycznej ułatwienia będą musiały być ukierunkowane na ukazanie korzyści z niej wynikających dla użytkownika, tak by czas potrzebny na amortyzację kosztów był względnie krótki i łatwy do określenia.

3.13

Finansowanie nie powinno obciążać wyłącznie budżetów publicznych. Biorąc pod uwagę wysokie zyski osiągane przez przemysł energetyczny i elektryczny, można przeznaczyć ich małą część na utworzenie funduszu, co stanowi rozwiązanie przetestowane już w niektórych państwach członkowskich, przy czym nie może to prowadzić do wzrostu cen dla użytkowników końcowych czy do mniejszych inwestycji strategicznych przedsiębiorstw. Należy oczywiście brać pod uwagę ogromne inwestycje, którym branża produkcyjna musi sprostać w celu zaspokojenia rosnącego zapotrzebowania o coraz wyższych kosztach, podczas gdy w wypadku innych zasobów kopalnych cena wiąże się z kształtowaniem się ceny ropy naftowej, lecz koszty badań są o wiele niższe, tak jak w wypadku branży dystrybucyjnej. Dlatego wkład do funduszu powinien odzwierciedlać te znaczące różnice kosztów, jakie ponoszone są na rzecz badań. Można przewidzieć zróżnicowanie między różnymi państwami członkowskimi w zależności od różnych przepisów obowiązujących w zakresie wymogu inwestowania przez przemysł energetyczny w badania nad racjonalizacją zużycia energii i w kontrolę poziomu cen. Pozwoliłoby ono drobnym właścicielom nieposiadającym odpowiednich zasobów finansowych na zwiększenie efektywności energetycznej ich nieruchomości, uruchamiając mechanizm tworzący zatrudnienie.

3.14

Ulgi podatkowe należy stosować z ogromną ostrożnością, uwzględniając sytuację najbiedniejszych grup społecznych, które — jako że nie płacą podatków — nie zostałyby objęte ewentualnymi przepisami mającymi na celu promowanie i pobudzanie efektywnej polityki energetycznej, poprzez przyznawanie bonusów za racjonalne użytkowanie energii także tym osobom, które ze względu na niskie dochody nie podlegają bezpośredniemu opodatkowaniu.

3.15

Komitet uznaje, że niezbędne jest prowadzenie kampanii uświadamiających na szczeblu europejskim, krajowym i terytorialnym, ewentualnie uzgadniając każdorazowo tematykę (np. w jednym miesiącu w Europie mówi się o żarówkach, w innym o rozwoju transportu publicznego, w kolejnym o efektywnych i ekokompatybilnych systemach ogrzewania/chłodzenia itd.). Można inicjować kampanie propagujące nowe pomysły i propozycje, dbając o ciągłe rozpowszechnianie wśród obywateli świadomości o takiej nieuniknionej potrzebie. Tylko dzięki masowej świadomości będzie można osiągnąć konkretne rezultaty. Demokratyczna debata, zaangażowanie wszystkich przedstawicieli różnorodnych interesów wchodzących w grę, rola organów publicznych będą miały zasadnicze znaczenie dla skutecznej realizacji planowanych działań. Państwa członkowskie o większej liczbie konsultantów technicznych w dziedzinie racjonalizacji zużycia energii powinny zająć się przeszkoleniem konsultantów w innych państwach Unii w celu zagwarantowania jednolitego szerzenia wiedzy potrzebnej do pomyślnej realizacji planu. W państwach członkowskich konieczne będzie zachęcanie do podejmowania nauki w dziedzinie energetyki na szczeblu uniwersyteckim i szczeblu szkół wyższych poprzez wspieranie współpracy międzyregionalnej. Komisja mogłaby odgrywać skuteczną rolę w zakresie koordynacji.

3.16

Ogromną uwagę należy poświęcić poszukiwaniu niezbędnej równowagi pomiędzy koniecznością wprowadzenia wszystkich potrzebnych ulepszeń a zdolnością systemu gospodarczego i produkcyjnego do zmierzenia się ze zbyt gwałtownymi zmianami. Istnieje rzeczywiste niebezpieczeństwo, że wobec wygórowanych kosztów przemysł intensywnie energochłonny delokalizuje swoją działalność na mniej „wymagające” tereny. Szybkość wprowadzania zmian musi być ściśle dostosowana do możliwości adaptacyjnych i do zarządzania kosztami. Należy poszukiwać środków, które umożliwiałyby zawarcie umów długoterminowych gwarantujących stałe i stabilne ceny energii w zamian za starania na rzecz dokonywania inwestycji w zakresie innowacji, technologii lub infrastruktury produkcyjnej, transportowej i dystrybucyjnej. Inwestycje powinny być oceniane po kątem racjonalizacji zużycia energii. Stosowanie dobrowolnych porozumień należy postrzegać w pozytywnym świetle, lecz wymaga ono również rzeczywistej i dokonywanej w odpowiednim czasie kontroli ze strony organów regionalnych, jak też chęci zastąpienia tychże porozumień wiążącymi zobowiązaniami w sytuacji, gdy dowiedziono ich nieskuteczności.

3.17

Wyznaczone działania powinny zawsze uwzględniać kontekst rynku, który przybiera coraz bardziej globalny charakter. Potencjalny wzrost cen energii może nastręczać olbrzymich problemów sektorom o wysokim zużyciu energii, takim jak na przykład przemysł aluminiowy czy cementowy. Konieczne jest stałe uwzględnianie celów lizbońskich i gwarantowanie konkurencyjności europejskiego systemu gospodarczego, któremu należy zapewnić możliwość korzystania z cen energii odpowiadających globalnemu systemowi gospodarczemu. Z drugiej strony Europa nie może tolerować stałego zagrożenia delokalizacją ze strony niektórych sektorów bądź przedsiębiorstw. Przedsiębiorstwa przeprowadzające delokalizację jedynie po to, by móc zwiększyć swe zyski, powinny ponieść negatywne konsekwencje, gdyż oprócz nieuniknionych — a czasami dramatycznych — problemów społecznych obciążających miejscową ludność powodują one zniekształcenia rynku wewnętrznego, zakłócając konkurencję, to znaczy wprowadzając na rynek towary wyprodukowane w bardziej tolerancyjnych krajach, w których nie ma takich samych ograniczeń.

4.1

EKES nie zamierza analizować każdego poszczególnego proponowanego działania (jest ich około 75) z oczywistych przyczyn merytorycznych i metodologicznych, ale uważa, że powinien przedstawić swoją ocenę najważniejszych postanowień i najistotniejszych propozycji zawartych w dokumencie i załącznikach. W czasie wysłuchania, które odbyło się w siedzibie Komitetu, przemawiający dostarczyli nowych istotnych wskazówek, które przyczyniły się do wzbogacenia wiedzy, wnosząc znaczący wkład do przemyśleń Komitetu.

4.2

Wstępnie zaznacza się, że przyjęte do tej pory rozwiązania dotyczące dynamicznych wymagań w zakresie charakterystyki energetycznej dla produktów zużywających energię, budynków i usług energetycznych przyniosły dobre wyniki oraz wzbudziły zainteresowanie producentów i konsumentów, którzy okazali się skłonni do poszerzenia podaży i popytu na coraz bardziej efektywne nowe produkty. Natychmiastowa widoczność potencjalnych oszczędności, coraz powszechniejsza edukacja i wrażliwość ekologiczna pozwalają przypuszczać, że tego rodzaju polityka jest już w tym momencie realistyczna i może przynieść oczekiwane wyniki. Projektowanie przy uwzględnieniu aspektów środowiskowych (ekoprojekt) to warunek sukcesu i powodzenia u konsumentów, którzy zwracają coraz większą uwagę na zawartość oferty. Należy wspierać tendencję producentów, po części już widoczną, do kładzenia nacisku na racjonalizację zużycia energii i do dostarczania konsumentom szczegółowych wskazówek dotyczących racjonalnego pod względem energetycznym wykorzystania ich produktów. Należy ponadto wziąć pod uwagę model amerykański, w ramach którego przeznaczono specjalne zachęty dla przedsiębiorstw zaangażowanych w ekoprojektowanie, co przynosi bardzo zachęcające rezultaty. Komitet uważa, że wspieranie systemu przedsiębiorstw poprzez kredyty podatkowe przyznawane przedsiębiorstwom rozwijającym i wytwarzającym produkty o wysokim stopniu racjonalizacji zużycia energii przyniesie pozytywny wynik pod warunkiem, że systemowi temu towarzyszyć będzie skuteczny i istotny nadzór rynku oraz produktów analogicznie do tego, co zrealizowano w sektorze maszynowym. Taki nadzór powinien być uważany za gwarancję dla „wzorowych” producentów, że ich inwestycje w dziedzinie efektywności energetycznej nie zostaną zmarnotrawione i należy go zalecić władzom regionalnym za niego odpowiedzialnym.

4.2.1

Oznakowanie to dobry wybór, który należałoby rozpowszechniać i propagować w odniesieniu do jak największej liczby produktów, obejmując nim jak najszybciej również sektor samochodowy i budowlany. EKES popiera propozycję i zachęca Komisję do poddania 14 wskazanych wyrobów minimalnym wymaganiom w zakresie efektywności energetycznej, zwracając szczególną uwagę na konkretne segmenty rynku w celu uniknięcia zakłóceń konkurencji wywołanych nowym systemem regulacyjnym. Należy również wskazać inne produkty przeznaczone dla użytkowników końcowych, które powinny zostać poddane minimalnym wymogom. Komitet w pełni popiera nadanie rangi priorytetu kwestii ograniczenia zużycia energii w systemach „stand-by” i „sleep”, ponieważ przypisuje duże znaczenie działaniom, które mogłyby przyczynić się do zmniejszenia zużycia energii w tym trybie pracy aż do 70 % dzięki stopniowej wymianie aktualnie stosowanych urządzeń. Komitet uważa ponadto, że umowa „Energy Star” powinna ustanawiać dla UE obowiązek rejestracji (już istniejący w Stanach Zjednoczonych) w ramach przetargów na urządzenia biurowe i oczekuje się, że sama Komisja będzie w tym względzie dobrym przykładem (4). Komitet sądzi, że umowa ta powinna być przedmiotem negocjacji również z innymi znaczącymi producentami ze wschodniej Azji, którzy już posiadają znaczne udziały w rynku elektroniki użytkowej.

4.2.2

Co się tyczy sprzętu gospodarstwa domowego, istnieje ryzyko, że brak szybkich procedur kontroli prawdziwości oznakowania i sankcji za nieprzestrzeganie przepisów może bardzo pokrzywdzić „porządne” sektory przemysłu, które inwestują w racjonalizację zużycia energii, i spowodować wprowadzenie na rynek nieodpowiednich produktów. Należy przede wszystkim zachęcać do wymiany starszego elektrosprzętu (szacuje się, że w Europie znajduje się w użyciu 200 mln ponaddziesięcioletnich urządzeń gospodarstwa domowego), co pozwala na większe oszczędności i należy zapobiegać temu, by przestarzały, nieenergooszczędny elektrosprzęt był wprowadzany na rynek produktów „z drugiej ręki” w krajach rozwijających się. Stosowne jest sprawdzenie, czy inicjatywy w zakresie finansowania zakupu elektrosprzętu są zarezerwowane dla bardziej energooszczędnych produktów.

4.2.2.1

Należy w związku z tym zaakcentować, że odmawiając przestrzegania dobrowolnego kodeksu samoregulacji, przemysł sprzętu gospodarstwa domowego deklaruje potrzebę obowiązkowych środków regulacji rynku. Brak sankcji dla pozbawionych skrupułów producentów i importerów, którzy do klasy A zaliczają produkty niezgodne z określonymi środkami oszczędności energetycznej, w rzeczywistości ułatwił rozpowszechnianie na rynku „fałszywego” elektrosprzętu o niskim zużyciu energii. Ograniczenie ujawnione przez przedsiębiorstwa europejskie, które domagają się „przepisów”, skłania do refleksji nad skutecznością dobrowolnych porozumień.

4.2.3

W branży budowlanej możliwe są ogromnie duże oszczędności i już obecnie dostępne są materiały, metody budowlane, rozwiązania alternatywne wobec tradycyjnego ogrzewania, na przykład piece kondensacyjne pozwalające oszczędzić od 6 % do 11 % paliwa, wykorzystując utajone ciepło, które normalnie ulega rozproszeniu. Zużycie energii na klimatyzację powietrza mogłoby zostać ograniczone poprzez zastosowanie ochrony przez światłem słonecznym zainstalowanej po części zewnętrznej budynków, gdyż ochrona wewnętrzna osłania przed światłem, lecz zatrzymuje większą część energii cieplnej. Należy przede wszystkim zachęcać do rozpowszechnienia tzw. „budynków pasywnych” (czyli budynków o bardzo niskim zużyciu energii): do tej kategorii należą na przykład budynki zużywające nie więcej niż 15 kWh/m2 rocznie (w okresie zima-lato), jeżeli chodzi o podstawowe zużycie energii na ogrzewanie i chłodzenie. Należy również wskazać ogólne zużycie (sufficiency) oraz limit całkowitego zużycia pierwotnego (oświetlenie, sprzęt domowy, łącznie z suszarką bielizny — na wysuszenie 1 kg bielizny potrzeba 3-4 więcej energii niż na jedno pranie). Jeżeli przyjmiemy, że potencjalnie zużycie energii można ograniczyć ze średniej 180 kWh/m2 do około 15 kWh/m2, jesteśmy w stanie uzyskać do 90 % oszczędności (efficiency + sufficiency) (22 domy, wioska PH Wiesbaden 1997, średnie zużycie 13,4 kWh/m2 rocznie lub 32 domy pasywne, Kronsberg 1998, średnie zużycie 14,9 kWh/m2 rocznie). Należy zachęcać do otwarcia europejskiego rynku tego rodzaju produktów, tak by sprzyjać powszechnej dostępności tych technologii po rozsądnych cenach.

4.2.4

Komitet uznaje za celowe zasygnalizowanie potrzeby inwestycji publicznych na rzecz efektywności energetycznej w budynkach użyteczności publicznej i socjalnych połączonej z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii szczególnie w nowych państwach członkowskich, gdyż pozwalają one uzyskać znaczące wyniki pod względem oszczędności energii. Oprócz takich działań, jak programy ujednolicania przepisów, szkolenia przygotowujące wyspecjalizowanych techników, Komitet wnioskuje, by na te cele ukierunkować część funduszy strukturalnych i zwraca się do europejskich instytucji finansowych o pobudzanie inwestycji w zakresie modernizacji energetycznej budynków.

4.2.4.1

Właściwe domy pasywne wymagają pewnych rozwiązań konstrukcyjnych (optymalna izolacja ścian i podłóg, przewody wentylacyjne doprowadzające świeże powietrze poprowadzone pod samym domem), które utrudniają, ze względu na wzrost kosztów, pełne dostosowanie istniejących mieszkań do tego standardu. To oznacza, że być może najlepszym wyjściem byłoby skupienie wysiłków na wprowadzeniu standardu pasywnego w jak większej liczbie nowych budynków, przede wszystkim w budynkach publicznych, dla których powinien się on stopniowo stać obowiązkowy. Ponadto niezmiernie istotne jest wprowadzenie na dużą skalę efektywnych energetycznie rozwiązań charakterystycznych dla domów pasywnych w trakcie prac remontowych i konserwacyjnych budynków prywatnych, korzystając między innymi z niskooprocentowanych kredytów odnawialnych. Należy w gruncie rzeczy uznać, że już istniejące budynki będą stanowić większą część budynków użytkowanych w 2020 r. Jeżeli chodzi o budynki do wynajmu, w wypadku właścicieli należy rozwiązać problem atrakcyjności ekonomicznej ogromnych inwestycji w oszczędność energetyczną mieszkań, gdyż bezpośrednie korzyści czerpią z nich zazwyczaj lokatorzy.

4.2.4.2

W ocenie oddziaływania SEC(2006) 1175 Komisja stwierdza, że zmiany dyrektywy nr 2002/91 WE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków, polegające na ograniczeniu metrażu (1 000 m2), do którego stosują się minimalne wymogi (zaostrzono je dla budynków publicznych oraz upowszechniono system certyfikatów wydajności energetycznej — białych certyfikatów), mogą przynieść oszczędności w wysokości 140 Mtoe. EKES wyraża wątpliwości, czy cel ten jest możliwy do osiągnięcia w najbliższym czasie (5). Komitet uważa, że państwa członkowskie powinny wprowadzić jednolite instrumenty pozwalające ocenić wpływ uregulowań (np. jakość izolacji termicznej) i należałoby je zobowiązać do przyjęcia konkretnych instrumentów kontroli (proszę zwrócić uwagę na różnice na przykład pomiędzy Francją, gdzie jest niedużo kontroli a regionem Flandrii, gdzie kontrole te są bardzo surowe). Rada i Parlament powinny rozważyć, czy istnieją podstawy prawne pozwalające upoważnić Komisję do wydania rozporządzenia mogącego zastąpić wniosek dotyczący nowej dyrektywy, uchylając po prostu dyrektywę nr 2002/91 po 2009 r.

4.2.4.3

W niedawno opublikowanej pracy magisterskiej (6) ukazano, że:

4.2.4.4

Z tej analizy wyłania się spostrzeżenie, że odpowiednio gruby izolator (przynajmniej ponad 16 cm) przynosi oszczędności, które zawsze usprawiedliwiają inwestycję dokonaną w celu osiągnięcia pasywności, przede wszystkim w porównaniu z tradycyjnymi budynkami. Z operacyjnego punktu widzenia izolacja całej powłoki budynku ma pierwszeństwo wobec innych działań, podczas gdy całościowa analiza działań umożliwia optymalizację wartości bieżącej netto danej inwestycji.

4.2.5

Odnośnie do białych certyfikatów z jednej strony mamy pozytywne — aczkolwiek ograniczone — doświadczenia państw, które wprowadziły je w życie, zaś z drugiej — opóźnienia w zakresie innowacyjności przemysłowej w niektórych państwach Unii. Chcąc stworzyć skuteczny system certyfikatów wydajności energetycznej trzeba wyznaczyć sobie realistyczne cele w stosunku do swojego potencjału techniczno-gospodarczego, trzeba dysponować szerokim wachlarzem możliwych sposobów ich realizacji (sektory, projekty, podmioty realizujące, koszty), zapewnić funkcjonowanie rynku (struktura popytu i podaży, warunki otoczenia), dysponować jasnymi, przejrzystymi, prostymi i niedyskryminującymi zasadami (warunki dostępu do rynku, reguły funkcjonowania rynku), przewidzieć wiarygodne kary. Czy takie warunki spełnia potencjalny europejski rynek certyfikatów wydajności energetycznej? Ewentualne rozpowszechnienie białych certyfikatów powinno się zatem odbywać przy zachowaniu potrzebnej ostrożności.

4.3

Straty na etapie przetwarzania są równe całkowitemu zużyciu pierwotnemu energii w budynkach mieszkaniowych i w przemyśle 33 %, czyli ponad 580 Mtoe. Komitet uważa, że właśnie w tym obszarze należy w pierwszym rzędzie podjąć działania. Straty w fazie przesyłu na duże odległości są ważnym czynnikiem. Sektor oferujący pewne perspektywy rozwoju to nowoczesne linie przesyłowe prądu stałego o wysokim napięciu, gdzie straty wynoszą tylko około 3 % mocy na każde 1 000 km sieci. Technologia ta nie tylko daje znaczne oszczędności, ale również pozwala uniknąć skutków elektromagnetycznych wywołanych prądem zmiennym, takich jak emisje fal elektromagnetycznych o bardzo niskiej częstotliwości ELF związanych z przesyłem prądem zmiennym. Obecne technologie pozwoliły już zmniejszyć koszty tego typu przesyłu na duże odległości (są wykorzystywane od dziesięcioleci w Szwecji oraz Stanach Zjednoczonych i budowane na całym świecie), natomiast na małe odległości koszt urządzeń przetwarzających dla prądu zmiennego o niskim napięciu jest uznawany za zbyt wysoki, by stosować je na szczeblu lokalnym. Należałoby zachęcać do starań na rzecz ograniczenia tych kosztów przy pomocy specjalnych programów badawczych (7).

4.3.1

Kolejny obszar działania to wsparcie dla wprowadzania termodynamicznej technologii słonecznej, co można by zrealizować w ramach partnerstwa z krajami Euromedu dysponującymi znacznymi terenami pustynnymi oraz stałym i silnym nasłonecznieniem. W ostatnim sprawozdaniu zleconym przez Ministerstwo Środowiska Republiki Federalnej Niemiec podkreśla się strategiczne znaczenie tej technologii, opracowanej przez laureata nagrody Nobla Włocha Carla Rubbię i obecnie testowanej w Grenadzie. ENEL, we współpracy z ENEA, niedawno rozpoczął projekt umożliwiający zastosowanie po raz pierwszy na świecie połączenia cyklu skojarzonego na gaz z termodynamiczną elektrownią słoneczną. Wykorzystując nowatorską i niepowtarzalną technologię, opracowaną przez ENEA, Archimede produkuje stale energię elektryczną ze światła słonecznego. Projekt ten niemniej posiada inne unikatowe na świecie cechy, jak też wykorzystuje pięć nowych patentów, takich jak stopione sole, czyli płyny, które po podgrzaniu emitują ciepło służące do produkcji energii. Dotychczas wykorzystywane płyny mogły być podgrzane do 300 stopni, natomiast te wykorzystywane przez Archimede — do 550 stopni, co jest równe temperaturze pary wytwarzanej przy użyciu paliwa kopalnego, umożliwiając tym samym połączenie z tradycyjnymi elektrowniami, a zatem przyczyniając się do zagwarantowania stabilności systemu energetycznego.

4.3.2

Komitet zaleca instytucjom europejskim silne zaangażowanie w działania idące w tym właśnie kierunku poprzez wprowadzenie w życie odpowiednich środków wsparcia rozwoju termodynamicznej energii słonecznej.

4.3.3

Skojarzona produkcja energii cieplnej i elektrycznej, czy to poprzez wykorzystanie ciepła odpadowego powstałego z wytwarzania energii elektrycznej do celów grzewczych, czy też poprzez wykorzystanie ciepła odpadowego (np. w piecach) do produkcji energii elektrycznej, pozwoliłaby na ogromny wzrost (od około 35 % do 70 %) efektywności w wykorzystaniu paliw. Należy uwzględnić dodatkowe koszty ponoszone przez zarządzających sieciami związanymi z rozproszoną generacją energii i z aktywną dystrybucją, zachęcając do koniecznych inwestycji i biorąc pod uwagę również odmienne warunki wyjściowe panujące w poszczególnych państwach członkowskich. Komitet popiera zamiar Komisji, by rozwinąć wysoko wydajne systemy kogeneracji, chociaż harmonizacja metod obliczeniowych została przesunięta na rok 2010 i nie zawsze można sprawdzić, czy wydawane gwarancje pochodzenia odpowiadają minimalnym wymogom. Komitet zastanawia się, czy nie można skrócić czasu przeznaczonego na harmonizację metod obliczeniowych, które umożliwiłyby rozwój jednolitego rynku urządzeń kogenerancyjnych, co dzisiaj nie jest jeszcze możliwe ze względu na różnice w przepisach w poszczególnych państwach. Każde państwo ma obecnie swobodę stosowania własnych metod obliczeniowych do oceny wydajności urządzeń i wprowadzenia ich do systemu wspólnotowego, w zgodzie z postanowieniami dyrektywy. Jednak w praktyce tak się nie dzieje i urządzenia mają bardzo różną wydajność, skoro podlegają odmiennym metodom obliczeniowym w poszczególnych państwach członkowskich. Harmonizacja to instrument skuteczny również do zwalczania nadużyć. Należy wzmóc zaangażowanie Unii ze względu na fakt, że wyniki pierwszej weryfikacji z 21 lutego 2007 r. nie pokrywają się z celami strategicznymi, jak można wywnioskować z dokumentów oceniających przedstawionych przez państwa członkowskie na temat postępów w dziedzinie rozwoju systemów kogeneracji w celu zwiększenia udziału kogeneracji w produkcji energii elektrycznej.

4.3.4

Komitet wnosi, by Komisja i Rada poczyniły większe wysiłki na rzecz wspierania programów „trójgeneracji”, wykorzystujących ciepło odpadowe również w celu chłodzenia. Współczynniki wydajności chłodniczej tych urządzeń, to znaczy stosunek uchodzącej energii chłodniczej do wpływającej energii cieplnej, są szczególnie znaczące. Porównując widzimy, że współczynniki wydajności chłodniczej tradycyjnych urządzeń wynoszą 2,0, natomiast współczynniki wydajności urządzeń trójgeneracyjnych sięgają 0,7-1,3 w zależności od wykorzystanego ciepła (8). Są już w sprzedaży regeneratory na odpady z drewna, które mogą wykorzystywać produkty przetwórstwa owocowego (orzechy, łupiny) i rolnego (wytłoczyny z oliwek, kolby kukurydzy), odpady z tartaków i z obróbki drewna, gałęzie obcięte z drzew, zdartą korę drzew, łuski kawy, resztki palmy, odpady przemysłowe i porzucone opakowania. 100 kg tych odpadów jest źródłem 70 kW stałej mocy elektrycznej (80 wartości szczytowej) i 130 kW ciepła oraz chłodu. Tona odpadów drewna w koszcie 70 euro zastępuje 160 litrów oleju napędowego w koszcie 175 euro.

4.3.5

Komitet wskazuje na celowość rozpoczęcia kampanii i podjęcia innych środków na rzecz ograniczenia stosowania opakowań, które powinny nadawać się do recyklingu. Zużycie energii potrzebne do ich wyprodukowania, a następnie unieszkodliwienia, jest nadmierne, zważywszy na to, że większość tych opakowań nie podlega biodegradacji i jest poważną przyczyną zanieczyszczenia środowiska.

4.4.1

Obecnie rynek energetyczny nie wykorzystuje w pełni istniejącego potencjału w zakresie efektywności i potrzebna jest większa przejrzystość na temat faktycznej wydajności elektrowni i strat w sieciach przesyłu. Rynki gazu i elektryczności nie zostały w pełni zliberalizowane. W niektórych przypadkach brak przejrzystości w ustalaniu cen i samym procesie liberalizacji stanowi przeszkodę na drodze do skutecznej polityki na rzecz efektywności energetycznej. W związku z tym stosowne wydaje się wzmocnienie koncepcji rozdziału prawnego między przedsiębiorstwami sprawującymi monopol techniczny a przedsiębiorstwami prowadzącymi działalność w systemie wolnej konkurencji, przewidzianego przez dyrektywy w sprawie liberalizacji — odpowiednio — rynku energii elektrycznej i gazu ziemnego (dyrektywa 2003/54/WE i 2003/55/WE) wraz z bardziej zaostrzoną koncepcją rozdziału własności.

4.4.2

Polityka cenowa w tym sektorze powinna zachęcać do oszczędności i efektywności energetycznej szczególnie w odniesieniu do paliw kopalnych oraz promować odnawialne źródła energii. Szczególną uwagę należy zwrócić na wrażliwe grupy konsumentów zgodnie z zasadą, że należy im zagwarantować dostępność energii niezbędnej do zaspokojenia podstawowego zapotrzebowania, zachowując niemniej ich zainteresowanie ekonomiczne oszczędnością energii: na przykład korzystne mogłoby być zagwarantowanie taryf socjalnych dla najmniej zamożnych, lecz tylko do pewnego poziomu zużycia, albo zapewnić ekonomiczne wsparcie dla rodzin.

4.4.3

Ciekawym eksperymentem mającym na celu zwiększenie oszczędności energii jest przyjęcie liczników energii elektrycznej, co umożliwia system zdalnego sterowania w dystrybucji energii, optymalizując zarządzanie obciążeniem sieci. Zdaniem ENEL-u (największego przedsiębiorstwa energetycznego we Włoszech), który dostarczył bezpłatnie licznik energii elektrycznej swym 30 milionom klientów, racjonalizacja pobierania energii, między innymi poprzez przyjęcie specjalnej polityki taryfowej, pozwala na jak najlepsze wykorzystanie produkcji, zwłaszcza w godzinach najmniejszego obciążenia. „Licznik energii elektrycznej pomaga podnieść świadomość użytkownika końcowego, sprzyjając bardziej racjonalnemu wykorzystaniu zasobów”. Został on uznany za instrument efektywności energetycznej w rozumieniu dyrektywy w sprawie usług energetycznych i bezpieczeństwa dostaw.

4.4.4

Model rozproszonej generacji energii, to znaczy duża liczba producentów, w tym również bardzo małych, pociąga za sobą szereg nowych problemów związanych ze sposobami eksploatacji sieci o średnim i niskim napięciu, które zostały zaprojektowane wyłącznie do użytku jednokierunkowego. Konieczne są duże inwestycje na odnowienie sieci w celu dostosowania do nowych sposobów produkcji. Oczywiście zdecentralizowana produkcja powoduje mniejsze straty na etapie przesyłu, ale potrzebne nakłady są bardzo wysokie, a ponadto istnieją duże opory na terenach, na których miałyby być zlokalizowane nawet małe elektrownie.

4.5

Branża transportowa również poświęca dużo starań ograniczeniu zużycia paliwa i ograniczeniu emisji zanieczyszczeń, ale należałoby zażądać dodatkowego wysiłku z jej strony ze względu na fakt, że jest to sektor o największym wzroście zużycia paliwa oraz jedno z głównych źródeł emisji gazów cieplarnianych. Emisje CO2 spowodowane przez środki transportu drogowego wzrosły bowiem o 26 % w okresie od 1990 do 2004 r. Zależność od państw trzecich w zakresie zaopatrzenia w paliwo transportowe (w 98 % są to paliwa kopalne) zwiększa odpowiedzialność przemysłu europejskiego, którego zadaniem jest wniesienie wkładu w działania na rzecz efektywności energetycznej, ograniczenia emisji, zmniejszenia importu produktów naftowych i gazu.

4.5.1

Zdecydowanym sygnałem dla rynku jest niedawna decyzja Komisji o przyjęciu przepisów na rzecz realizacji celu 120 g CO2/km, o wprowadzeniu oznakowania opon pojazdów drogowych zgodnie z maksymalnymi limitami oporu toczenia oraz zmiana wymogów dotyczących paliw, wprowadzenie mieszanek benzyny o wysokiej zawartości etanolu, biopaliw, paliw o niskiej zawartości węgla oraz oleju napędowego o bardzo niskiej zwartości siarki. Europejscy dostawcy będą musieli ograniczyć o 10 % emisje gazów cieplarnianych wytwarzanych przez ich paliwa w fazie rafinacji, transportu i wykorzystania w okresie 2011-2020, pod koniec którego zostanie odnotowane zmniejszenie emisji CO2 o 500 milionów ton. Decyzje te są uzasadnione faktem, że od 1995 r. do 2004 r. emisje spadły od 186 g CO2/km do 163 g CO2/km, czyli tylko o 12,4 %, a jednocześnie silnie wzrosła przeciętna moc silnika, a przy wysokiej mocy trudniej jest ograniczyć szkodliwe emisje. Ta sprzeczność sugeruje zasadność podwyższenia podatku od luksusowych samochodów, które nie są wydajne pod względem energetycznym, co uczyniły już niektóre państwa członkowskie. Komisja ocenia skutki dla emisji CO2 w 2020 r. na dodatkowe 400 milionów ton.

ACEA (Stowarzyszenie Producentów Samochodów) zwróciło się o zmianę terminu z 2012 r. na co najmniej 2015 r. i o zaangażowanie wszystkich podmiotów, zgodnie z zaleceniami grupy wysokiego szczebla Cars 21. Europejscy producenci są zdania, że jeżeli te środki nie zostaną połączone z długofalowym planowaniem zmiany modeli, będą się one wiązać z kosztami przewyższającymi możliwości europejskich przedsiębiorstw.

4.5.2

Komitet uznaje za celowe zasygnalizowanie, że masowe zastąpienie paliw kopalnych biopaliwami pociąga za sobą ryzyko wywołania zjawiska konkurencji między różnymi przeznaczeniami terenów rolnych: pod uprawę żywności czy pod uprawy energetyczne, co może poskutkować wzrostem cen żywności do poziomu cen upraw energetycznych, które ze swojej strony mogą równać do cen paliw kopalnych. Zatem na koniec oznaczałoby to konkurencję (9) między posiadaczami samochodów z północy a głodnymi mieszkańcami południa. Obiektywnie należy przyznać, że istnieje problem etyczny dotyczący wykorzystania przez państwa północy do produkcji paliwa upraw, które mogłyby uratować życie milionom istnień ludzkich na ubogim południu. Cała produkcja kukurydzy w stanie Iowa mogłaby zostać przeznaczona na produkcję etanolu. Jeżeli pomyślimy, że do napełnienia zbiornika paliwa samochodu typu SUV, o pojemności 25 galonów, czyli 94,5 litra, potrzeba rocznej racji żywności dla jednej osoby, wówczas łatwiej uzmysłowić sobie problem i zrozumieć, że wymaga on jakiejś odpowiedzi. Komitet niedługo wyda specjalną opinię w tej sprawie (10).

4.5.3

Komitet zauważa, że Komisja z jednej strony popiera dobrowolne porozumienia, a z drugiej zapowiada wprowadzenie środków obowiązkowych. Ta sama Komisja uznaje, że samoregulacja odgrywa zasadniczą rolę, gdy „pozwala osiągnąć cele szybciej i taniej niż uczyniłyby to przepisy. Dobrowolne porozumienia mogą posiadać zalety w porównaniu do uregulowań prawnych. Mogą spowodować szybkie postępy dzięki natychmiastowej i taniej realizacji. Umożliwiają proces dostosowania elastyczny i spójny z możliwościami technologicznymi i tendencjami rynkowymi”. Komitet wnioskuje do Komisji o uważną ocenę przyczyn niewielkiego postępu w dziedzinie ograniczenia emisji CO2 w europejskim przemyśle motoryzacyjnym, który zajmuje pierwsze miejsce pod względem inwestycji w badania i rozwój. Komitet zgadza się ze stwierdzeniem Komisji, że obowiązkowe normy nie zawsze pozwalają na pełny rozwój potencjału badawczego i możliwy postęp w poszukiwaniu właściwych rozwiązań.

4.5.4

Branża budowlana ma do odegrania kluczową rolę we wprowadzaniu rozwiązań z zakresu efektywności energetycznej tak w nowych budynkach, jak i w budynkach już istniejących poprzez ich adaptację. Jednak w wielu krajach branża ta powoli przystosowuje się do udoskonalonych metod i opiera się wprowadzaniu wyższych standardów. Należy podjąć istotne starania na rzecz przeszkolenia wszystkich zainteresowanych osób z branży na temat potrzeby i wykonalności wprowadzenia wyższych standardów oraz przekonania ich, że powinni nieustannie przewodzić we wprowadzaniu wyższych standardów efektywności energetycznej, a nie opierać się zmianom. Projektanci, menedżerowie oraz pracownicy różnych zawodów z branży budowlanej potrzebują nowego przeszkolenia na temat tego, co można dokonać w dziedzinie efektywności energetycznej i nowych zachęt do osiągnięcia tak wysokiego poziomu efektywności.

4.6

Komitet wyraża swoje pełne poparcie dla zachęt, strategii finansowych i podatkowych zaproponowanych przez Komisję, w szczególności dla zamiaru zaangażowania EBI i EBOR, ale również dla zamiaru uwrażliwienia europejskiego sektora bankowego na potrzebę udzielenia niezbędnego wsparcia finansowego na rzecz realizacji krajowych planów energetycznych. Szczególnego znaczenia pod tym względem nabiera ostateczne usunięcie istniejących jeszcze do tej pory przeszkód, niepozwalających na osiągnięcie pewności prawnej przez przedsiębiorstwa oferujące rozwiązania z zakresu efektywności energetycznej (przedsiębiorstwa usług energetycznych — ESCO).

4.6.1

Komitet ma nadzieję, że zostanie zwołana specjalna konferencja na temat finansowania działań na rzecz efektywności energetycznej w celu uwrażliwienia zainteresowanych stron i zachęcenia europejskiego sektora bankowego do udziału w realizacji wielkiego projektu modernizacji europejskiej gospodarki. Banki mogłyby zobowiązać się do realizacji swego rodzaju „millenium challenge”, w ramach którego premiowano by instytucje kredytowe, które przyjęły najlepsze rozwiązania dla finansowania projektów efektywności energetycznej.

4.7

Zdaniem Komitetu podstawowe znaczenie mają działania uwrażliwiające opinię publiczną, które mogłyby być realizowane przez władze krajowe i lokalne, przez przedsiębiorstwa wytwórcze oraz dostawców energii. Należy położyć nacisk na rolę władz regionalnych jako „neutralnego” informatora służącego społeczeństwu. Konieczne jest szerokie nagłośnienie pozytywnych wyników osiągniętych dzięki inicjatywom w zakresie oszczędności energii. Jakość efektywności energetycznej i poszanowanie środowiska naturalnego powinny zostać uwypuklone w reklamach jako naprawdę istotny aspekt produktów, tak by promować zmianę pojęcia „atrybutu statusu społecznego” (ang. „status symbol”) na bardziej odpowiedni, gdyż obecnie jest on wyraźnie i zbyt często kojarzony z produktami, które są nieenergooszczędne w użyciu. Komitet popiera zawarcie „porozumienia między burmistrzami”, ale uznaje, że cel objęcia nim pierwszych 20 miast europejskich jest zbyt skromny. Powinien być on bardziej ambitny i należałoby odpowiednio spożytkować doświadczenia lokalne. Specjalny portal poświęcony wymianie pozytywnych doświadczeń pomiędzy dużymi, średnimi i małymi miastami Unii Europejskiej, gdzie żyje ponad 80 % mieszkańców Europy, mógłby stanowić doskonałe narzędzie pozwalające na nawiązanie kontaktów pomiędzy urzędnikami lokalnymi, odpowiedzialnymi za najważniejsze polityki, na przykład w zakresie transportu miejskiego i za wszelkie działania prowadzone na szczeblu lokalnym, które mają bezpośredni wpływ na opinię publiczną. Przyznanie specjalnego certyfikatu gminie uzyskującej wysokie wyniki pod względem racjonalnego zużycia energii (1. tytuł został przyznany małej gminie włoskiej Varese Ligure) stanowi z pewnością silny bodziec do wdrożenia na szczeblu lokalnym polityk na rzecz racjonalizacji zużycia energii. Komisja mogłaby ogłosić „Europejski konkurs na rzecz efektywności energetycznej” dla szkół europejskich, nagradzając autorów rozwiązań łączących oszczędność i jakość, pozwalających osiągnąć najlepsze wyniki.

4.7.1

Komitet żałuje, że plan działań nie bierze pod uwagę ważnej roli, jaką partnerzy społeczni oraz dialog społeczny mogliby odegrać na wszystkich ważnych szczeblach w zakresie oceny, promowania i rozwoju polityki na rzecz oszczędności energetycznej. Komitet ma nadzieję, że Komisja podejmie działania wspierające włączenie tematów ochrony środowiska naturalnego w istniejące struktury dialogu społecznego na różnych szczeblach, w szczególności struktury branżowe oraz w europejskich radach zakładowych. Środowisko miejsca pracy, poprzez poprawę informacji, konsultacji i aktywnego udziału pracowników może okazać się kopalnią złota pod względem możliwych oszczędności energetycznych, jeżeli tylko pomyślimy o procesach produkcyjnych i nowych technologiach przemysłowych, o problemach związanych z mobilnością pracowników, o recyklingu i telepracy, by wymienić tylko najważniejsze z nich. Dlatego niezwykle ważne jest zaangażowanie przedstawicieli pracowników w strategie na rzecz efektywności energetycznej. Partnerzy społeczni powinni poświęcić uwagę takim obszarom, jak układy zbiorowe, które rozdzielają wśród pracowników część oszczędności osiągniętych w przedsiębiorstwie, na zasadach prawdziwej współpracy i partnerstwa. Organizacje związkowe mogą ponadto odegrać zasadniczą rolę w rozpowszechnianiu wiedzy i świadomości tak na szczeblu europejskim, jak i krajowym, przyczyniając się do popularyzacji dobrych praktyk.

4.7.2

Zasadniczą wagę ma powiązanie zagadnienia oszczędności energii z dobrymi rozwiązaniami w dziedzinie odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw, zwłaszcza przedsiębiorstw międzynarodowych, co wymaga wzmocnionego dialogu społecznego w celu rozwiązania wszystkich kwestii związanych z efektywnością energetyczną, które pomagają poczynić postępy na drodze do opracowania umiarkowanej strategii europejskiej w dziedzinie zużycia węgla, biorąc po uwagę wszystkie szkodliwe skutki dla zdrowia, takie jak pył drobnocząsteczkowy, które w wielu europejskich miastach wywołują obecnie sytuację alarmową. Rozpowszechnienie dobrych rozwiązań, takich jak na przykład wyeliminowanie węgla z drukarek, lub inne inicjatywy przyczyniają się do pobudzenia świadomości i do kształtowania pozytywnych postaw wobec polityki na rzecz zrównoważonego rozwoju.

4.8

Komisja doskonale podkreśla wymiar międzynarodowy działań na rzecz zmniejszenia energochłonności. Komitet popiera propozycje zawierania partnerstw oraz realizacji międzynarodowego porozumienia ramowego. W odniesieniu do zapowiedzianej konferencji międzynarodowej na rzecz efektywności energetycznej Komitet zaleca, by nie lekceważyć znaczenia uczestnictwa w niej krajów objętych programami AKP, Euromed i EPS. Współpraca międzynarodowa jest niezbędna do sprostania wyzwaniu, jakim jest rozwój zrównoważony i w czasie konferencji, która rozpoczyna się w tym roku na Bali, trzeba będzie nasilić wysiłki dyplomatyczne w celu ratyfikacji do 2009 r. nowego protokołu międzynarodowego będącego kontynuacją protokołu z Kioto.

4.9

Europejski przemysł, który opracowuje ważne technologie przynoszące oszczędności energetyczne, może poprzez współpracę przemysłową w dużym stopniu pomóc innym krajom w takich sprawach, jak poprawa jakości produkcji energii elektrycznej, zużycie energii oraz związane z tym emisje gazów cieplarnianych, przyczyniając się do ogólnego zmniejszenia zużycia energii.

15.1.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 10/35

1.1

Komisja powinna ustalić kryteria projektowe dla różnych typów portów lotniczych, tak by były one praktyczne oraz funkcjonalne i by ich działanie było uzasadnione z komercyjnego punktu widzenia w wypadku, gdy koszty są pokrywane przez opłaty lotniskowe.

1.2

Państwo powinno pokrywać koszty zapewnienia bezpieczeństwa w portach lotniczych. Jest to problem bezpieczeństwa narodowego.

1.3

Należy zachęcać do budowania i eksploatacji regionalnych portów lotniczych. Odgrywają one istotną rolę w gospodarce regionalnej. Zmniejszają one również zatłoczenie w największych portach lotniczych, jak też często udzielają cennej pomocy w operacjach ratowniczych.

1.4

Porty lotnicze należy uznać za podstawową infrastrukturę użyteczności publicznej, która niekoniecznie musi przynosić dochód i może potrzebować pomocy finansowej stosownie do okoliczności. Pomoc taka jest dosyć częstym zjawiskiem w transporcie publicznym.

1.5

Komisja powinna ustalić kryteria projektowe dotyczące obsługi naziemnej (np. odprawa, kontrola pasażerów), a następnie rozważyć wpływ zmiany regulacji na dynamikę wspomnianych kluczowych elementów obsługi naziemnej oraz związane z tym oddziaływanie na zasoby personalne i koszty operatorów, by nadal wywiązywali się z umów o poziomie świadczonych usług, a szczególnie kryteriów dotyczących czasu rozładunku i ponownego załadunku poszczególnych linii lotniczych.

1.6

Komisja powinna uznać konieczność pobierania wysokich opłat w celu osiągnięcia zgodności z obowiązującymi przepisami w przypadku najmniejszych portów lotniczych, gdzie liczba pasażerów może nie być wystarczająca dla zapewnienia opłacalności.

1.7

Porty lotnicze są zobowiązane do stałego przestrzegania określonych minimalnych wymogów ustawowych. Naciski ze strony tanich linii lotniczych, które oczekują niższego poziomu usług i, co za tym idzie, niższych opłat lotniskowych, nie zawsze mogą być uwzględnione, biorąc pod uwagę koszty dostosowania do obowiązujących przepisów. Porty lotnicze powinny zatem mieć prawo do odzwierciedlenia kosztów lotniskowych w swej strukturze opłat i do ich pokrycia w ten sposób bez względu na poziom usług wymagany przez linię lotniczą.

1.8

Duże subwencje państwowe dla portów lotniczych mogą zakłócać konkurencję.

1.9

Należy zapewnić odpowiednią infrastrukturę dla ładunków.

1.10

Należy wprowadzić biometryczne systemy kontroli bezpieczeństwa, tak by umożliwić szybką obsługę osobom często podróżującym. Jeżeli to konieczne, można wprowadzić stosowną opłatę.

1.11

Zgodnie z obowiązującym europejskim prawodawstwem porty lotnicze muszą zadbać o to, by wyposażenie i usługi odpowiadały szczególnym potrzebom pasażerów niepełnosprawnych i niedołężnych.

2.1

Główne zadanie i główna działalność handlowa portów lotniczych polegają na zapewnianiu obsługi statków powietrznych od momentu lądowania do startu oraz obsługi pasażerów i ładunków, w celu umożliwienia przewoźnikom lotniczym świadczenia usług transportu lotniczego. W tym celu porty lotnicze oferują szereg urządzeń i usług związanych z eksploatacją statków powietrznych oraz obsługą pasażerów i ładunków, których koszty pokrywane są na ogół z opłat lotniskowych.

2.2

Niezbędne jest stworzenie wspólnych ram regulujących najważniejsze czynniki opłat lotniskowych oraz sposób ich ustalania, ponieważ przy braku takich ram może dojść do nieprzestrzegania podstawowych wymogów w stosunkach między zarządzającymi portami lotniczymi a dostawcami usług lotniskowych (np. liniami lotniczymi, agentami obsługi naziemnej i innymi usługodawcami).

2.3

Omawiana dyrektywa powinna mieć zastosowanie do portów lotniczych na terytorium Wspólnoty, obsługujących ponad milion pasażerów rocznie.

2.4

Opłaty lotniskowe powinny być stosowane w sposób wolny od dyskryminacji. Ma to zastosowanie zarówno do usług, jak i dostawców.

2.5

W każdym państwie członkowskim należy utworzyć niezależny organ regulacyjny, tak by zapewnić bezstronność jego decyzji oraz właściwe i skuteczne stosowanie omawianej dyrektywy. Nieodzowne jest, by użytkownicy portów lotniczych regularnie i zgodnie z zasadami przejrzystości otrzymywali od zarządzających portami lotniczymi informacje o podstawie i sposobie kalkulacji opłat lotniskowych.

2.6

Porty lotnicze powinny informować dostawców usług lotniskowych o dużych projektach infrastrukturalnych, ponieważ mają one istotny wpływ na poziom opłat lotniskowych.

2.7

Z uwagi na pojawienie się przewoźników lotniczych realizujących usługi transportu lotniczego po niskich kosztach, porty lotnicze obsługujące tych przewoźników powinny mieć możliwość pobierania opłat dostosowanych do infrastruktury i/lub poziomu świadczonych usług, jako że przewoźnicy lotniczy mają uzasadniony interes w tym, by wymagać od portu lotniczego usług odpowiadających stosunkowi ceny do jakości. Jednak dostęp do tego rodzaju infrastruktury lub usług o obniżonym standardzie powinien być otwarty, w sposób wolny od dyskryminacji, dla wszystkich przewoźników lotniczych pragnących z nich korzystać.

2.8

Ponieważ we Wspólnocie stosuje się różne sposoby ustalania i pobierania opłat na pokrycie kosztów zapewnienia bezpieczeństwa, konieczna jest harmonizacja podstawy pobierania takich opłat w tych wspólnotowych portach lotniczych, w których koszty zapewnienia bezpieczeństwa znajdują odzwierciedlenie w wysokości pobieranych opłat lotniskowych.

2.9

Dostawcy usług lotniskowych powinni mieć prawo do minimalnego poziomu usług w zamian za uiszczane przez siebie opłaty. W tym celu poziom usług powinien być przedmiotem porozumień zawieranych w regularnych odstępach czasu pomiędzy zarządzającym portem lotniczym a stowarzyszeniem lub stowarzyszeniami reprezentującymi dostawców usług lotniskowych danego portu lotniczego.

2.10

Celów podjętego działania nie można osiągnąć w wystarczający sposób na szczeblu państw członkowskich, zatem ze względu na skalę i skutek działania można je lepiej zrealizować na poziomie wspólnotowym.

2.11

Państwa członkowskie zapewniają konsultacje zarządzających portami lotniczymi z dostawcami usług lotniskowych przed sfinalizowaniem planów dotyczących nowych projektów infrastrukturalnych.

2.12

W celu zapewnienia bezproblemowego i wydajnego funkcjonowania portu lotniczego państwa członkowskie zapewniają podjęcie przez zarządzającego portem lotniczym oraz stowarzyszenie lub stowarzyszenia reprezentujące dostawców usług lotniskowych negocjacji w celu zawarcia umowy usługowej dotyczącej jakości usług świadczonych w terminalu lub terminalach portu lotniczego. Umowy takie zawiera się przynajmniej raz na dwa lata, informując o tym niezależny organ regulacyjny danego państwa członkowskiego.

2.13

Państwa członkowskie podejmą niezbędne środki, aby umożliwić zarządzającym portami lotniczymi zróżnicowanie jakości i zakresu poszczególnych usług oferowanych przez port lotniczy oraz terminali lub ich części, celem udostępnienia usług dostosowanych do indywidualnych potrzeb bądź zaoferowania dedykowanych terminali lub ich części. Wysokość opłat lotniskowych może być zróżnicowana stosownie do jakości i zakresu omawianych usług.

2.14

Państwa członkowskie wyznaczają lub powołują niezależny podmiot jako swój krajowy niezależny organ regulacyjny w celu zapewnienia prawidłowego stosowania środków podejmowanych w ramach wykonywania omawianej dyrektywy.

2.15

Państwa członkowskie gwarantują niezależność niezależnego organu regulacyjnego zapewniając jego prawną odrębność i funkcjonalną niezależność od jakiegokolwiek zarządzającego portem lotniczym lub przewoźnika lotniczego.

3.1

Z zadowoleniem należy przyjąć fakt, że Komisja zamierza ustanowić podstawowe zasady i kryteria zarządzania oraz kierowania portami lotniczymi we Wspólnocie.

3.2

Jest istotne, by opłaty pobierane przez porty lotnicze były jasne i przejrzyste, gdyż w wielu wypadkach porty lotnicze mają charakter monopolu.

3.3

Stanowiska postojowe przy terminalach muszą być przydzielane w sposób racjonalny i wolny od dyskryminacji, jeżeli mają istnieć równe warunki konkurowania dla wszystkich linii lotniczych. Niekorzystanie z cennych okienek czasowych postoju przy terminalu przez dłuższy okres powinno prowadzić do utraty takich praw.

3.4

Stałe osiąganie przez linie lotnicze złych wyników w odniesieniu do okienek czasowych postoju samolotów oraz regularne opóźnienia, które mogą wraz z upływem czasu doprowadzić do zakłócenia przepływu ruchu lotniczego, powinny zostać rozwiązane przy pomocy mandatów i kar.

3.5

„Dziedziczenie” praw w największych portach lotniczych powinno zostać zniesione, a okienka czasowe powinny być co kilka lat sprzedawane w drodze licytacji.

3.6

Wszystkie porty lotnicze w UE powinny — na ile to możliwe — stosować tę samą zasadę naliczania opłat za lądowanie, parkowanie itp. Opłaty za lądowanie powinny zawsze odzwierciedlać wartość najlepszych okienek czasowych w najbardziej pożądanych porach, tak by zachęcić do bardziej równomiernego wykorzystania infrastruktury portu lotniczego.

3.7

W celu przyspieszenia ruchu lotniczego i zwiększenia przepustowości powinno się zachęcać porty lotnicze do instalowania najnowocześniejszych urządzeń nawigacyjnych. Powinno się dążyć do tego, by pasy startowe miały przepustowość umożliwiającą lądowanie lub start co 35 sekund. Większa efektywność w tym zakresie ograniczy czasy oczekiwania w porach szczytu, a zatem wpłynie pozytywnie na poziom emisji.

3.8

Krajowe organy regulujące ruch lotniczy powinny być monitorowane i kontrolowane przez Komisję, tak by sprawdzać, czy wykonują swe obowiązki w stanowczy i bezstronny sposób.

3.9

Koszty dostosowania do przepisów w zakresie bezpieczeństwa i inne związane z tym koszty powinny być pokrywane przez państwo, tak jak w wypadku innych środków transportu, np. kolei. Powinny one być ściśle monitorowane, gdyż instalowanie wysokiej klasy urządzeń może być kosztowne dla małych oraz średnich portów lotniczych i nieuzasadnione z ekonomicznego punktu widzenia.

3.10

Organ regulujący powinien zapewnić, że ceny w sklepach detalicznych znajdujących się na terenie portu lotniczego nie będą odbiegały zbytnio od cen obowiązujących w okolicznych miastach.

3.11

Trudno będzie ustanowić i przyjąć wspólne ramy regulujące najważniejsze czynniki opłat lotniskowych oraz sposób ich ustalania w sytuacji, gdy koszty zatrudnienia, budowy i eksploatacji infrastruktury, jak też polityka i przepisy w zakresie planowania różnią się w zależności od państwa.

3.12

Tam, gdzie proponuje się, by omawiana dyrektywa miała zastosowanie do znajdujących się na terytorium Wspólnoty lokalnych portów lotniczych powyżej określonego rozmiaru, należy wyjaśnić termin „określony rozmiar”.

3.13

Należy zezwolić portom lotniczym na pobieranie opłat w celu osiągania rozsądnej wysokości zysków, tak by mogły reinwestować w infrastrukturę i inne urządzenia.

3.14

Jeżeli tanie linie lotnicze uparcie nie chcą płacić portowi lotniczemu, utrudnia to pokrywanie kosztów zapewnienia zgodności z przepisami, bezpieczeństwa itp. w porcie lotniczym!

3.15

W celu zapewnienia sprawnego i wydajnego funkcjonowania portu lotniczego linie lotnicze powinny być zobowiązane do podpisania z portem lotniczym umowy usługowej dotyczącej jakości świadczonych usług, tak by zagwarantować portowi lotniczemu odpowiedni poziom usług.

3.16

Port lotniczy ma pewną liczbę potencjalnych klientów wśród linii lotniczych, z których nie wszystkie są tanimi liniami. W niektórych wypadkach proporcje w tym zakresie mają krytyczne znaczenie dla zachowania strumieni dochodów różniących się w zależności od profilu pasażera. Nadmierna przewaga tanich przewoźników w mniejszych portach lotniczych zagraża strumieniom dochodów.

3.17

Należy zdefiniować i znormalizować urządzenia wykorzystywane do kontroli bezpieczeństwa pasażerów i bagażu. Społeczeństwo szybko straci zaufanie do systemu zabezpieczeń, jeżeli systemy nie zostaną ujednolicone. W zależności od portu lotniczego ten sam obiekt może bez problemu przejść przez kontrolę bezpieczeństwa lub spowodować włączenie się alarmu. Pewne przedsiębiorstwo oferuje na coraz większej liczbie amerykańskich lotnisk program rejestrowania podróżnych. Za roczną opłatę wysokości 99,95 dolarów przedsiębiorstwo to wydaje biometryczną kartę tożsamości osobom, które przeszły kontrolę rządową, tym samym upoważniając jej posiadaczy do przechodzenia szybszej kontroli bezpieczeństwa. Jest to przykład tego, w jaki sposób udoskonalenia technologiczne mogą ułatwić podróż pasażerom i skrócić czas oczekiwania w kolejkach.

3.18

Należy wyznaczyć obszary wokół portów lotniczych oraz w ich okolicy ze względu na wartość rynkową gruntów, by unikać spekulacji i zniechęcać do takich praktyk.

3.19

Pomimo iż ochrona w portach lotniczych wydaje się ścisła, nadal często dochodzi do okradania bagażu pasażerów. Kwestią tą należy się niezwłocznie zająć.

3.20

Należy wyraźnie określić co oznacza możliwość zakupu bez podatku i cła w sklepach na terenie portu lotniczego i wyeksponować w widocznym miejscu informację na ten temat, by uświadomić klientom związane z tym koszty.

3.21

Komisja powinna utworzyć stronę internetową mającą na celu ochronę podróżujących, tak by mogli poznać opłaty pobierane w różnych portach lotniczych, takie jak opłaty za lądowanie itp., które są wyszczególnione na biletach i nakładane na podróżujących.

4.1

Porty lotnicze powinny być przyjazne dla użytkowników, tj. linii lotniczych i pasażerów, i projektowane we współpracy z nimi.

4.2

Komisja powinna określić kryteria dotyczące minimalnej przestrzeni, jaką należy przeznaczyć na odbiór bagażu, kontrolę bezpieczeństwa i kontrolę paszportową.

4.3

Projekt powinien zapewniać bezproblemowy dojazd na lotnisko i wyjazd z niego, jak również gwarantować. że lotniska będą przyjazne dla użytkowników.

4.4

Dobrym pomysłem jest zapewnienie bardziej wyszukanych udogodnień tym liniom lotniczym, które się na nie zdecydują i będą gotowe za nie zapłacić.

4.5

Oznakowanie w portach lotniczych ma olbrzymie znaczenie i musi zostać ujednolicone, ponieważ w wielu wypadkach jest źródłem zamieszania.

4.6

Pasażerom należy zapewnić odpowiednie miejsca siedzące i poczekalnie. Dostęp do terminali powinien być możliwie najłatwiejszy, zwłaszcza dla pasażerów niepełnosprawnych i mających szczególne potrzeby, w tym np. dla podróżujących z małymi dziećmi.

4.7

Zasadnicze elementy terminali projektowane są w oparciu o natężenie ruchu pasażerskiego w godzinach szczytowych, dlatego też należy badać i publikować jako punkt odniesienia dla sektora lotniczego kryteria godzinowe odnoszące się do takich najważniejszych etapów obsługi pasażerów, jak odprawa czy kontrola bezpieczeństwa.

4.8

Należy podnieść minimalne kryteria operacyjne, zgodnie z właściwymi normami projektowymi. Należy unikać sytuacji, w których linie lotnicze korzystające z portu lotniczego określają swoje kryteria minimalne na poziomie wykraczającym poza normy projektowe.

4.9

Porty lotnicze muszą zadbać o to, by wyposażenie i usługi, za które są one odpowiedzialne same lub we współpracy z przewoźnikami lotniczymi, odpowiadały szczególnym potrzebom pasażerów niepełnosprawnych i niedołężnych. EKES, w oparciu o rozważania, które przedstawił już wcześniej (TEN/215 — opinia dotycząca praw osób o ograniczonej możliwości poruszania się podróżujących drogą lotniczą), jest zdania, że porty lotnicze wypełniają te zobowiązania, postępując zgodnie z wymaganiami wprowadzonymi rozporządzeniem (WE) nr 1107/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie praw osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej sprawności ruchowej podróżujących drogą lotniczą (patrz zwłaszcza art. 9 i załącznik 1 do tego rozporządzenia).

15.1.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 10/39

1.1

EKES z zadowoleniem przyjmuje komunikat Komisji i zgadza się z analizą oraz opisem przedstawionymi w tym dokumencie. Skuteczne reagowanie na zagrożenia związane ze zmianami klimatu na skalę światową, przy równoczesnym dalszym zaspokajaniu wysokich potrzeb energetycznych stanowi ważny problem międzynarodowy.

1.2

Emisje CO2 z elektrowni węglowych stanowią 24 % wszystkich emisji CO2 w UE. Z tego względu elektrownie tego rodzaju są najodpowiedniejsze do instalowania urządzeń do wychwytywania i trwałego składowania dwutlenku węgla (CCS). Oznacza to zastosowanie systemów CCS.

1.3

W nadchodzących dziesięcioleciach węgiel najprawdopodobniej pozostanie źródłem energii w Europie. Szczególne cechy węgla — jego dostępność, przystępna cena i znaczenie dla stabilizacji rynków energii — gwarantują, że będzie on nadal najważniejszym surowcem w ekonomicznej produkcji energii elektrycznej. Zarówno na świecie, jak i w UE rozkład zasobów węgla jest nierówny. W ramach technologii węglowej istnieje możliwość znacznego ograniczenia emisji CO2. (1) W krótkim lub średnim okresie wymagałoby to stworzenia warunków rynkowych i prawnych sprzyjających inwestycjom w najnowocześniejsze technologie, które pozwolą poprawić wydajność produkcji energii elektrycznej z węgla i w ten sposób zredukować związaną z tym emisję CO2.

1.4

Nie istnieją obecnie sprawdzone i opłacalne sposoby usuwania i wychwytywania znacznej części emisji CO2 z elektrowni węglowych — technologia ta jest wciąż w fazie rozwoju. Jednakże perspektywy opracowania i skomercjalizowania tego rodzaju technologii węglowych o niemal zerowej emisji w ciągu najbliższych dwudziestu lat są obiecujące.

1.5

EKES potwierdza wyrażone wcześniej zdanie, że skala problemu niezbędnych ograniczeń emisji oznacza, że wszelkie potencjalnie opłacalne źródła energii i technologie jej pozyskiwania muszą zostać rozwinięte w celu osiągnięcia maksymalnego praktycznego i komercyjnego potencjału. Przejście na zrównoważone źródła energii przewiduje ważną rolę węgla, innych paliw kopalnych, a także energii jądrowej i odnawialnej oraz oszczędności energii, przy czym każdy z tych elementów przyczyni się do tego w czasie i zakresie podyktowanym wykonalnością techniczną i przystępnością cenową.

1.6

EKES docenia, że w dłuższym okresie, po 2020 r., wychwytywanie i składowanie CO2 może oferować możliwość niemal zerowej jego emisji z elektrowni węglowych. Istnieje potrzeba stworzenia nowych obiektów generujących ok. 350 GW energii elektrycznej ze spalania węgla do 2020 r. oraz ok. 500 GW do 2030 r. Szacowany koszt inwestycji to około 600-800 mld EUR. Zrealizowanie tej możliwości wymaga już teraz skoordynowanych badań naukowych, rozwoju i demonstracji.

1.7

Przy stałym zwiększaniu wydajności elektrowni oraz opracowaniu technologii niemal zerowej emisji węgiel przyczyni się do spełnienia wymogów zapobiegawczej ochrony klimatu. Jednakże obiecujące doświadczenia związane z zastosowaniem CCS nie powinny doprowadzić do sytuacji, w której już teraz strategie i cele polityki energetycznej są przyjmowane jako „środki obowiązujące” na podstawie szerokiego zastosowania technologii CCS.

1.8

Uproszczenie procedur udzielania zezwoleń, a także ich stopniowe zharmonizowanie poprzez współpracę krajowych organów nadzoru potrzebne jest dla maksymalnego skrócenia długiego okresu realizacji projektów inwestycyjnych bez naruszania najwyższych standardów bezpieczeństwa.

1.9

EKES zwraca uwagę na fakt, że choć węgiel jest najważniejszym paliwem w produkcji energii elektrycznej oraz ważnym elementem procesu produkcji stali i innych procesów przemysłowych, to będzie miał on do odegrania ważną rolę w zaspokajaniu zapotrzebowania na energię w przyszłości jako wsparcie w przejściu do gospodarki opartej na wodorze. Dzięki skraplaniu węgiel może zastąpić ropę naftową, może też służyć jako surowiec do produkcji gazu syntetycznego.

1.10

Eksploatacja miejscowych złóż lignitu i węgla kamiennego nadal wymaga odpowiednich warunków politycznych i gospodarczych. Wydobycie węgla i przekształcanie energii może istotnie przyczynić się do poprawy miejscowych warunków gospodarczych i zwiększenia zatrudnienia. Utrzymanie udziału energii produkowanej z paliw kopalnych (węgla) na obecnym poziomie jest również niezwykle ważne z uwagi na uwarunkowania społeczne panujące w nowych państwach członkowskich — spośród 286 500 pracowników fizycznych w górnictwie węglowym w UE, w nowych państwach członkowskich zatrudnionych jest aż 212 100 osób w tym sektorze. Znaczne polepszenie niezwykle ciężkich warunków pracy górników, zwiększenie ich umiejętności oraz poprawa bezpieczeństwa pracy i środowiska pracy muszą leżeć w centrum uwagi operatorów kopalń w całym sektorze przemysłu węglowego na terenie UE.

1.11

EKES jest również zdania, że dokument Komisji, a także określony w nim harmonogram, wyrażają duży optymizm w kwestii ram czasowych CCS oraz czasu potrzebnego na jego wprowadzenie. Komisja powinna obecnie skoncentrować się na środkach, które ułatwiłyby uruchomienie 10-12 obiektów demonstracyjnych w 2015 r. oraz stworzenie niezawodnych, obejmujących najważniejsze zagrożenia i jednocześnie niezbyt restrykcyjnych ram dla CCS. Przejściowy etap wyższej wydajności w produkcji energii jest niezwykle pożądany, natomiast nadmierny pośpiech i zbyt restrykcyjne ramy prawne mogłyby poważnie zaszkodzić tej mającej globalne znaczenie koncepcji.

1.12

EKES opowiada się również za intensyfikacją badań naukowych i rozwoju w dziedzinie odnawialnych i alternatywnych źródeł energii, co powinno przyczynić się do bezpiecznej kombinacji źródeł energii w UE. Jednocześnie należy bezzwłocznie zakończyć tworzenie zintegrowanego rynku energetycznego UE.

2.1

Komitet wypowiadał się już na temat kwestii paliw kopalnych w kilku innych opiniach, a ostatnio w opinii rozpoznawczej „Zaopatrzenie UE w energię — strategia optymalizacji” (2), zgodnie z którą UE powinna poważnie zaangażować się w technologie czystego węgla, czyli zwiększenie efektywności elektrowni i komercyjnych zastosowań wychwytywania i składowania dwutlenku węgla. Wykorzystanie gazu zwiększyło się i nadal się zwiększa również z powodu decyzji politycznych. Problemy związane z utrzymaniem się tej tendencji są dziś oczywiste. Nie można na dłuższą metę zastąpić węgla gazem, a ze względu na emisje nie można nim też zastąpić energii jądrowej, ponieważ — podobnie jak ropa — jest on cennym surowcem przemysłowym, wnoszącym znaczną wartość dodaną.

2.2

Omawiany dokument dotyczący zrównoważonej produkcji energii z paliw kopalnych został przedstawiony przez Komisję w ramach pakietu energetycznego i klimatycznego „Europejska polityka energetyczna — potrzeba działania” w dniu 10 stycznia 2007 r.

2.3

W pozostałych częściach pakietu znalazł się wniosek dotyczący dążenia w związku ze zmianami klimatycznymi do obniżenia o 30 % emisji gazów cieplarnianych w krajach rozwiniętych, a w każdym razie o 20 % w samej UE. Pakiet dotyczy również rynku wewnętrznego gazu i energii elektrycznej, połączeń pomiędzy sieciami przesyłu energii elektrycznej i gazu, przyszłej roli energii jądrowej w proponowanym ramowym programie energetyki jądrowej, planu działania na rzecz energii odnawialnej, zwłaszcza stosowania biopaliw w transporcie, oraz przyszłego europejskiego strategicznego planu w dziedzinie technologii energetycznych. Rada Europejska poparła w dniu 9 marca 2007 r. cele i najważniejsze założenia polityczne pakietu.

2.4

Omawiany komunikat służy pokazaniu z perspektywy globalnej działań koniecznych dla zachowania udziału paliw kopalnych, w szczególności węgla, w celu zapewnienia bezpieczeństwa i dywersyfikacji dostaw energii w Europie oraz na świecie w sposób zgodny z celami strategii zrównoważonego rozwoju i polityki przeciwdziałania zmianom klimatycznym. Uwzględniono w nim wyniki prac i opinie zebrane w 2006 r. w ramach działań Drugiego Europejskiego Programu Zmian Klimatycznych (ECCPII), Grupy Wysokiego Szczebla ds. Konkurencyjności, Energii i Środowiska (HLG), prac przygotowawczych do siódmego programu ramowego w dziedzinie badań (FP7) oraz Platformy Technologicznej na rzecz Elektrowni na Paliwa Kopalne z Zerową Emisją.

3.1

Dokument Komisji zawiera analizę roli paliw kopalnych w produkcji energii oraz stwierdza, że paliwa kopalne stanowią ważne źródło energii w Unii Europejskiej i wielu innych krajach. Mają one szczególne znaczenie dla produkcji energii elektrycznej — obecnie ponad 50 % energii elektrycznej w UE wytwarza się z paliw kopalnych, głównie węgla i gazu ziemnego; w niektórych państwach udział ten sięga 80 % (Polska, Grecja). Węgiel jest i pozostanie głównym czynnikiem gwarantującym bezpieczeństwo dostaw energii elektrycznej w UE. Jest on paliwem kopalnym charakteryzującym się obecnie największymi i najbardziej rozprzestrzenionymi zasobami na świecie, które — według szacunków — wystarczą na 130 lat w przypadku lignitu oraz na 200 lat w przypadku węgla kamiennego.

3.2

Jednakże węgiel będzie mógł nadal w dużym stopniu przyczyniać się do zapewnienia bezpieczeństwa dostaw energii oraz gospodarki UE i całego świata jedynie w wypadku zastosowania technologii umożliwiających radykalne zmniejszenie emisji dwutlenku węgla powstającego przy jego spalaniu. Jeżeli takie technologie zostaną opracowane na wystarczającą skalę, będą one mogły zostać wykorzystane w rozwiązywaniu problemów spalania innych paliw kopalnych, np. w elektrowniach opalanych gazem. W związku z tym UE powinna opracować rozwiązania technologiczne na rzecz zrównoważonego wykorzystania węgla nie tylko w celu jego utrzymania jako źródła energii w Europie, ale także zagwarantowania możliwości wzrostu zużycia węgla na świecie bez nieodwracalnych szkód dla globalnego klimatu.

3.3

Opracowanie technologii „czystego węgla”, które są obecnie szeroko stosowane w sektorze energetycznym, przyczyniło się w istotnym stopniu do redukcji emisji SO2, NOx, cząstek stałych i pyłów z elektrowni węglowych. Technologie czystego węgla pozwalają ponadto stale podnosić sprawność energetyczną przemiany węgla w energię elektryczną. Dokonania takie stanowią ważny krok w kierunku przyszłych nowych rozwiązań technologicznych określanych jako zrównoważone technologie węglowe, które uwzględniają koncepcje wychwytywania i składowania CO2 („CCS”) w elektrowniach węglowych.

3.4

Komisja dostrzega szansę osiągnięcia opłacalności komercyjnej zrównoważonych technologii węglowych w ciągu najbliższych 10-15 lat. Wymagać to jednak będzie znacznych inwestycji w przemyśle w postaci szeregu obiektów demonstracyjnych na terytorium UE i poza nim, a także powiązanych inicjatyw politycznych realizowanych długoterminowo, od chwili obecnej prawdopodobnie do 2020 r. lub nawet dłużej.

3.5

Dla ułatwienia tych zmian Komisja znacznie zwiększy fundusze na prace badawczo-rozwojowe w sektorze energetycznym, zaś wprowadzenie technologii wykazujących skuteczność trwałych paliw kopalnych jest jednym z priorytetów na lata 2007-2013. Europejski strategiczny plan w dziedzinie technologii energetycznych będzie instrumentem umożliwiającym ogólną koordynację prac badawczo-rozwojowych i działań demonstracyjnych, a dzięki temu umożliwi zwiększenie synergii na szczeblu UE i krajowym. Komisja określi do 2015 r., w oparciu o pozytywne wyniki projektów B+R, najodpowiedniejsze metody wspierania projektów, budowy i eksploatacji dla 12 wielkoskalowych obiektów demonstrujących zrównoważone technologie paliw kopalnych w energetyce komercyjnej.

3.6

Na podstawie obecnych i planowanych inwestycji Komisja oceni, czy nowe elektrownie zasilane paliwami kopalnymi, które są i mają być budowane w UE, wykorzystują najbardziej wydajne z dostępnych technologii, i jeśli obiekty te nie będą wyposażone w CCS, czy nowe instalacje zasilane węglem i gazem będą przystosowane do zastosowania technologii CCS w późniejszym terminie („gotowość do zainstalowania”). Jeżeli okaże się, że tak nie jest, Komisja rozważy wnioski o wprowadzenie instrumentów prawnie obowiązujących tak szybko, jak to możliwe, po przeprowadzeniu odpowiedniej oceny wpływu.

3.7

W 2007 r. Komisja oceni potencjalne ryzyko związane z CCS i ustanowi wymogi udzielania pozwoleń na działalność związaną z CCS oraz reguły zarządzania określonym ryzykiem i jego konsekwencjami. Po ustanowieniu odpowiedniego systemu zarządzania można go będzie połączyć ze zmianami istniejących uregulowań w obszarze środowiska naturalnego na szczeblu UE, tak aby zlikwidować wszelkie niepotrzebne przeszkody w stosowaniu technologii CCS. Komisja oceni ponadto, czy konieczna jest zmiana istniejących instrumentów (np. dyrektywy dotyczącej oceny oddziaływania na środowisko oraz dyrektywy dotyczącej zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli), lub będzie wnioskować o niezależne uregulowania prawne. Komisja oceni także, które aspekty ram prawnych należałoby uregulować na szczeblu UE, a które na szczeblu krajowym.

3.8

Komisja stwierdza, że niezbędne są długoterminowe, jasne i przewidywalne ramy, aby ułatwić płynne i szybkie przejście do energetyki węglowej opartej na CCS. Jest to niezbędne, aby umożliwić spółkom energetycznym podjęcie koniecznych inwestycji i badań w poczuciu pewności, że konkurencja będzie podążała w podobnym kierunku. W oparciu o obecnie dostępne informacje Komisja jest zdania, że od 2020 r. wszystkie nowe elektrownie węglowe powinny być wyposażane w urządzenia CCS. Istniejące elektrownie powinny wówczas stopniowo dostosowywać się do tego modelu. Komisja określi najlepszy harmonogram doposażenia elektrowni na paliwa kopalne w okresie następującym po wykazaniu opłacalności ekonomicznej zrównoważonych technologii węglowych.

3.9

Szacunki kosztów wychwytywania CO2 powstałego przy produkcji energii elektrycznej i późniejszego jego składowania na obecnym poziomie rozwoju technologicznego sięgają 70 EUR za tonę CO2, co powoduje, że obecnie wykorzystanie tej technologii na dużą skalę byłoby niezwykle kosztowne. W dostępnych modelach i analizach obejmujących perspektywę średnio-i długookresową szacuje się koszty CCS w 2020 r. na 20-30 EUR za tonę CO2. Oznaczałoby to w modelach kosztów energetyki węglowej wykorzystującej CCS w 2020 r., lub krótko później, nakłady przekraczające o 10 % aktualne poziomy lub nawet im równe.

3.10

Potencjalnie niekorzystny wpływ na środowisko naturalne dalszego stosowania paliw kopalnych i zastosowania technologii CCS wiąże się przede wszystkim z możliwością uwalniania się składowanego CO2. Wpływ takiego zjawiska może mieć charakter lokalny (biosfera miejscowa) i globalny (klimat). Międzynarodowa Grupa ds. Zmian Klimatycznych (IPCC) opublikowała w tej sprawie sprawozdanie, z którego wynika, że na podstawie obecnych doświadczeń ilość CO2 zatrzymywanego w odpowiednio wybranych i zarządzanych miejscach składowania będzie najpewniej przekraczać 99 % w ciągu 100 lat. Wybór miejsca składowania i zarządzanie są zatem podstawowymi czynnikami pozwalającymi zmniejszać ryzyko. W ocenie wpływu przeprowadzonej w celu ustanowienia ram prawnych Komisja określi wszystkie potencjalne zagrożenia i zaproponuje odpowiednie zabezpieczenia.

3.11

Oczekuje się, że zrównoważone technologie paliw kopalnych, a w szczególności CCS, przyniosą znaczne korzyści. Pozwolą one skutecznie wyeliminować do 90 % emisji CO2 z elektrowni zasilanych paliwami kopalnymi. Do 2030 r. oznaczać to może całkowitą redukcję emisji CO2 w 27 państwach UE o 25-30 % w porównaniu z 2000 r. Wczesne zaangażowanie krajów trzecich w rozwój i stosowanie zrównoważonych technologii węglowych, a w szczególności ich elementów związanych z CCS, jest niezbędne do zrównoważonego rozwoju gospodarczego na świecie i zapobiegania zmianom klimatycznym w ramach scenariusza zakładającego zwiększone wykorzystanie zasobów węgla na świecie. Powodzenie zrównoważonych technologii węglowych, a przede wszystkim komercjalizacji CCS na dużą skalę, zapewni ponadto większą dostępność energii w najbiedniejszych rejonach świata, które wciąż są jej pozbawione.

4.1

EKES z zadowoleniem przyjmuje komunikat Komisji i zgadza się z analizą oraz opisem przedstawionymi w dokumencie. Skuteczne reagowanie na zagrożenia związane ze zmianami klimatu na skalę światową, przy równoczesnym dalszym zaspokajaniu wysokich potrzeb energetycznych gospodarek rozwijających się stanowi ważny problem międzynarodowy.

4.2

Emisje CO2 z elektrowni węglowych stanowią 24 % wszystkich emisji CO2 w UE. Emisje pochodzące z produkcji energii w elektrowniach zasilanych paliwami kopalnymi są wysoce skoncentrowane ze względu na znaczne zużycie paliwa w dużych obiektach spalania i z tego względu elektrownie tego rodzaju są najodpowiedniejsze do instalowania urządzeń do CCS. Oznacza to zastosowanie systemów wychwytywania i trwałego składowania CO2. Systemy tego rodzaju działają na trzech niezależnych etapach:

4.3

W nadchodzących dziesięcioleciach węgiel najprawdopodobniej pozostanie źródłem energii w Europie. Szczególne cechy węgla — jego dostępność, przystępna cena i znaczenie dla stabilizacji rynków energii — gwarantują, że będzie on nadal najważniejszym paliwem w ekonomicznej produkcji energii elektrycznej. Zarówno na świecie, jak i w UE rozkład zasobów węgla jest nierówny. Ogólnie pocieszające jest, że największe zasoby znajdują się w stabilnych politycznie krajach o rozwiniętej gospodarce. Złoża znajdujące się w krajach rozwiniętych UE zostały w dużym stopniu wyczerpane w wyniku wieloletniego wydobycia w ostatnim okresie i dlatego kilka krajów UE zdecydowało się na stopniowe ograniczanie, a nawet zaprzestanie wydobycia węgla.

4.4

Jedna trzecia krajów Unii może w całości polegać na własnych złożach węgla, podczas gdy pozostałe dwie trzecie krajów są w dużej mierze uzależnione od importu węgla kamiennego. Wydobycie węgla kamiennego w UE wyniosło w 2006 r. 161,6 mln ton, podczas gdy 235,3 mln ton zostało przywiezionych. Zużycie lignitu osiągnęło w tym samym roku poziom 373,8 mln ton i zostało w całości pokryte z zasobów własnych. Z tego względu konieczne jest opracowanie i przyjęcie na szeroką skalę opłacalnych sposobów znacznego obniżenia emisji CO2 z elektrowni węglowych.

4.5

W ramach technologii węglowej istnieje możliwość znacznego ograniczenia emisji CO2  (3). W krótkim lub średnim okresie wymagałoby to stworzenia warunków rynkowych i prawnych sprzyjających inwestycjom w najnowocześniejsze technologie, które pozwolą poprawić wydajność produkcji energii elektrycznej z węgla i w ten sposób zredukować związaną z tym emisję CO2. Konieczne są także wspólne działania Komisji, rządów państw członkowskich i przemysłu, aby wesprzeć skoordynowane na całym świecie badania naukowe, rozwój i demonstracje technologii czystego węgla, takich jak wychwytywanie i składowanie dwutlenku węgla, które w dłuższym okresie doprowadzą do niemal zerowej emisji CO2 ze stosowania węgla.

4.6

Nie istnieją obecnie sprawdzone i opłacalne sposoby usuwania i wychwytywania znacznej części emisji CO2 z elektrowni węglowych — technologia ta jest wciąż w fazie rozwoju. Jednakże perspektywy opracowania i skomercjalizowania tego rodzaju technologii węglowych o niemal zerowej emisji w ciągu najbliższych dwudziestu lat są obiecujące. Instalacje CCS w elektrowniach prawdopodobnie zmniejszają wydajność produkcji energii, ponieważ same ją zużywają. Ogólna wydajność zależy od stosowanej technologii: preferowana technologia OXYFUEL pochłania 8-10 % produkowanej energii elektrycznej, a w przypadku innych technologii zużycie to jest jeszcze wyższe. Oznacza to, że na dostarczenie do sieci jednej MWh energii elektrycznej potrzeba byłoby więcej paliwa, a zatem niezbędna jest wyższa wydajność produkcji. Przyszłe wyposażenia CCS charakteryzowałyby się jeszcze większym wewnętrznym zużyciem energii dla potrzeb ich eksploatacji.

4.7

W międzyczasie opłacalnym sposobem ograniczenia wzrostu emisji CO2 jest poprawa wydajności istniejących i nowych elektrowni węglowych. Zastosowanie najlepszych dostępnych technologii powinno być priorytetem przy planowaniu znacznej części nowych instalacji węglowych, które muszą zostać wybudowane w najbliższej przyszłości. Pożądane jest, aby w miarę możliwości obiekty te były projektowane w sposób pozwalający na niezbyt kosztowne doposażenie w instalacje CCS, gdy technologia ta stanie się dostępna dla zastosowań komercyjnych.

4.8

EKES potwierdza wyrażone wcześniej zdanie, że skala problemu niezbędnych ograniczeń emisji oznacza, że wszelkie potencjalnie opłacalne źródła energii i technologie jej pozyskiwania muszą zostać rozwinięte w celu osiągnięcia maksymalnego praktycznego i komercyjnego potencjału. Przejście na zrównoważone źródła energii przewiduje ważną rolę węgla, innych paliw kopalnych, a także energii jądrowej i odnawialnej oraz oszczędności energii, przy czym każdy z tych elementów przyczyni się do tego w czasie i zakresie podyktowanym wykonalnością techniczną i przystępnością cenową.

4.9

Mimo iż doświadczenia związane z zastosowaniem CCS mogą zostać zasadnie uznane za obiecujące, nie powinny doprowadzić do sytuacji, w której już teraz strategie i cele polityki energetycznej są przyjmowane jako „środki obowiązujące” na podstawie szerokiego zastosowania technologii CCS.

5.1

Węgiel odgrywa bardzo ważną rolę w produkcji energii elektrycznej w Europie, jednakże 70 % energii pochodzącej z węgla produkowane jest w elektrowniach wybudowanych ponad 20 lat temu. Niewielkie zwiększenie zużycia energii oraz zbliżające się zakończenie technicznej/ekonomicznej przydatności większości istniejących elektrowni spowoduje konieczność stworzenia nowych obiektów generujących ok. 350 GW energii elektrycznej do 2020 r. oraz ok. 500 GW do 2030 r. Obliczenie kosztów wybudowania w UE elektrowni węglowych z instalacją CCS opiera się na optymistycznym kosztorysie budowy nowej elektrowni o mocy 300 MW, wynoszącym 500 mln EUR (ok. 1,7 mln EUR na 1 MW instalacji). Na doposażenie nowoczesnej elektrowni wybudowanej od dnia dzisiejszego do 2020 r. potrzeba 0,5-0,7 mln EUR na 1 MW instalacji, zaś koszt doposażenia istniejących obiektów osiąga poziom aż 1 mln EUR na 1 MW instalacji. Jeżeli do 2030 r. możliwości produkcyjne w wymiarze 500 GW zostałyby doprowadzone do najbardziej zaawansowanego stanu technologicznego z instalacjami CCS, szacowany koszt inwestycji wyniesie 600-800 mld EUR.

5.2

EKES docenia, że w dłuższym okresie, po 2020 r., wychwytywanie i składowanie CO2 może oferować możliwość niemal zerowej jego emisji z elektrowni węglowych. Zrealizowanie tej możliwości wymaga już teraz skoordynowanych badań naukowych, rozwoju i demonstracji.

5.2.1

W ciągu następnego dziesięciolecia opłacalna redukcja emisji CO2 może być wynikiem wyższej wydajności spalania węgla osiągniętej dzięki bardziej powszechnemu stosowaniu najnowocześniejszych technologii w zakresie elektrowni węglowych.

5.2.2

Strategie te wzajemnie się uzupełniają i opierają na technicznych rozwiązaniach, które muszą zostać sprawdzone, takich jak: stosowanie w krótkim i średnim okresie nowoczesnych, wydajnych technologii produkcji energii z węgla może w dłuższym okresie pozwolić na ograniczenie kosztów wychwytywania dwutlenku węgla, jeżeli elektrownie te zostaną zaprojektowane w sposób pozwalający na niedrogie doposażenie w urządzenia do wychwytywania dwutlenku węgla, kiedy technologia ta stanie się dostępna dla zastosowań komercyjnych.

5.2.3

W ramach siódmego programu ramowego przewiduje się, że radykalne przekształcenie systemu energetycznego w system o mniejszej lub zerowej emisji dwutlenku węgla, który byłby solidny, konkurencyjny i trwały, wymaga nowych technologii i materiałów. Ryzyko jest zbyt duże, a zyski zbyt niepewne, by prywatne firmy mogły zapewnić całość inwestycji niezbędnych dla badań, rozwoju, demonstracji i wdrożenia. Budżet siódmego programu ramowego w wysokości 2,35 mld na lata 2007-2013 obejmuje CCS i technologie czystego węgla.

5.2.4

Pojęcie „gotowości do zainstalowania” powinno zostać należycie zdefiniowane. Pomyślne wdrożenie wymaga współpracy ze strony organów prawodawczych i przemysłu — rynek komercyjny nie może działać prawidłowo bez odpowiednich i stabilnych ram politycznych.

5.2.5

EKES dostrzega pilną potrzebę zwiększenia możliwości produkcyjnych i modernizacji elektrowni. Z uwagi na planowany wzrost wykorzystania energii przywożonej do 69 % do 2030 r. szerokie zróżnicowanie źródeł energii jest niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa dostaw energii. Ustabilizowanie udziału węgla w produkcji energii może w istotnym stopniu przyczynić się do zabezpieczenia dostaw energii w UE.

5.2.6

Przy stałym zwiększaniu wydajności elektrowni oraz opracowaniu technologii niemal zerowej emisji węgiel przyczyni się do spełnienia wymogów zapobiegawczej ochrony klimatu. Podczas ustalania reguł handlu prawami do emisji w każdym państwie członkowskim UE należy skoncentrować się na poprawie wydajności w celu obniżenia poziomu emisji gazów cieplarnianych.

5.2.7

Uproszczenie procedur udzielania zezwoleń, a także ich stopniowe zharmonizowanie poprzez współpracę krajowych organów nadzoru potrzebne jest dla maksymalnego skrócenia długiego okresu realizacji projektów inwestycyjnych bez naruszania najwyższych standardów bezpieczeństwa.

5.3

EKES zwraca także uwagę na fakt, że choć węgiel jest najważniejszym paliwem w produkcji energii elektrycznej oraz ważnym elementem procesu produkcji stali i innych procesów przemysłowych, to będzie miał on do odegrania ważną rolę w zaspokajaniu zapotrzebowania na energię w przyszłości jako wsparcie w przejściu do gospodarki opartej na wodorze. Dzięki skraplaniu węgiel może zastąpić ropę naftową, może też służyć jako surowiec do produkcji gazu syntetycznego. Tego rodzaju technologie i zastosowania będą z czasem odgrywać również ważną rolę w zapewnieniu zrównoważonego doboru źródeł energii. Komisja w swoim dokumencie nie omówiła tych ważnych elementów obecnego i przyszłego zastosowania węgla.

5.4

Tocząca się obecnie ożywiona debata na temat możliwości wykorzystania węgla w nadchodzących dziesięcioleciach doprowadziła do odsunięcia na drugi plan zagadnień związanych z wydobyciem węgla. Tymczasem eksploatacja miejscowych złóż lignitu i węgla kamiennego nadal wymaga odpowiednich warunków politycznych i gospodarczych. Wydobycie i przekształcanie energii może istotnie przyczynić się do poprawy miejscowych warunków gospodarczych i zwiększenia zatrudnienia. Przy spalaniu własnego węgla dodatkowa wartość związana z wydobyciem, przekształcaniem i dystrybucją pozostaje wewnątrz UE. W przypadku użycia ropy i gazu około 75 % ceny przeznaczone jest na pokrycie kosztów przywozu.

5.5

Utrzymanie udziału energii produkowanej z paliw kopalnych (węgla) na obecnym poziomie jest również niezwykle ważne z uwagi na uwarunkowania społeczne panujące w nowych państwach członkowskich — spośród 286 500 pracowników fizycznych zatrudnionych ogółem w górnictwie węglowym w UE, w nowych państwach członkowskich w tym sektorze zatrudnionych jest 212 100 osób. Należy mieć szczególne baczenie na niezwykle ciężkie warunki pracy górników w UE.

5.6

Zmniejszenie obszarów wydobycia węgla w ramach planowania regionalnego, a także nadmierne obciążenie przepisami z zakresu ochrony środowiska naturalnego wielokrotnie prowadziły w przeszłości do niepotrzebnych opóźnień i dodatkowego obciążania kopalń. Umiejscowienie złóż oraz mobilność prac górniczych w trakcie wydobycia surowców wiążą się ze szczególnymi trudnościami w porównaniu z innymi gałęziami przemysłu. Należy uwzględnić te szczególne uwarunkowania, przede wszystkim podczas tworzenia ram prawnych w kwestiach ochrony środowiska naturalnego, np. w prawodawstwie dotyczącym odpadów, ochrony gleby i wody.

5.7

EKES jest również zdania, że dokument Komisji, a także określony w nim harmonogram, wyrażają duży optymizm w kwestii ram czasowych CCS oraz czasu potrzebnego na jego wprowadzenie. Mimo że znane są ogólne zasady, rozwiązania technologiczne wymagają dłuższego czasu i nie należy oczekiwać przełomowych osiągnięć, które zastąpiłyby ciągłe i intensywne prace nad wdrożeniem omawianej koncepcji. Komisja powinna obecnie skoncentrować się na środkach, które ułatwiłyby uruchomienie 10-12 obiektów demonstracyjnych w 2015 r. oraz stworzenie niezawodnych i jednocześnie niezbyt restrykcyjnych ram dla CCS, obejmujących najważniejsze zagrożenia. Przejściowy etap wyższej wydajności w produkcji energii jest niezwykle pożądany, natomiast nadmierny pośpiech i zbyt restrykcyjne ramy prawne mogłyby poważnie zaszkodzić tej ważnej koncepcji.

5.8

EKES opowiada się również za intensyfikacją badań naukowych i rozwoju w dziedzinie odnawialnych i alternatywnych źródeł energii, co powinno przyczynić się do bezpiecznej kombinacji źródeł energii w UE. Jednocześnie należy bezzwłocznie zakończyć tworzenie zintegrowanego rynku energetycznego UE.

15.1.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 10/44

1.1

Komitet z zadowoleniem przyjmuje nowo zaproponowane rozporządzenie. Przyjęcie tego wniosku doprowadzi do uchylenia rozporządzenia nr 684/92 i rozporządzenia nr 12/98.

1.2

Również w przypadku usług autobusowych i autokarowych bezpieczeństwo pasażerów musi być absolutnym priorytetem. Wszystkie inne kwestie należy uznać za mniej ważne.

1.3

Nowe rozporządzenie powinno się przyczynić do bezpieczeństwa drogowego ze względu na ściślejsze kontrolowanie międzynarodowych przewoźników autobusowych i autokarowych, którzy świadczą usługi w kilku państwach członkowskich.

1.4

Komitet pochwala ten wniosek, gdyż wchodzi on w zakres programu „lepszego stanowienia prawa” i jest zgodny ze zobowiązaniem do uproszczenia i aktualizacji wspólnotowego dorobku prawnego.

1.5

Komitet zaleca:

1.5.1

Doprecyzowanie sformułowania: „poważne naruszenie lub powtarzające się drobne naruszenia wspólnotowych przepisów w zakresie transportu drogowego”. Co jest drobnym naruszeniem? Ile drobnych naruszeń prowadzi do kary administracyjnej?

1.5.2

Należy również sporządzić wykaz poważnych naruszeń.

1.5.3

Zasada pomocniczości nie może być wykorzystywana jako środek dyskryminacji wobec przewoźników nieposiadających siedziby w państwie członkowskim i wniosek powinien przewidywać większą ochronę w tym zakresie.

1.5.4

Pierwszorzędne znaczenie musi mieć utworzenie ogólnounijnej bazy danych, tak by ułatwić wymianę informacji i by szczegóły dotyczące licencji i związane z tym informacje mogły być sprawdzone.

1.5.5

Na mocy art. 23 ust. 3 przewoźnikowi, na którego przyjmujące państwo członkowskie nakłada karę administracyjną w wypadku przewozu kabotażowego, należy umożliwić korzystanie ze specjalnego systemu odwoławczego. Nie narusza to postępowania karnego.

2.1

Dyrektywa 96/26/WE w sprawie dostępu do zawodu przewoźnika drogowego wraz z rozporządzeniem (EWG) nr 684/92 i rozporządzeniem (WE) nr 12/98 w sprawie dostępu do rynku usług autokarowych i autobusowych stanowiły początkowo główny element rynku wewnętrznego międzynarodowych usług drogowego transportu pasażerskiego.

2.2

Dyrektywa wprowadziła minimalne standardy jakościowe, które należy spełnić w celu wykonywania zawodu, natomiast dwa rozporządzenia zliberalizowały międzynarodowe okazjonalne przewozy drogowe osób, ustanowiły specjalną procedurę wydawania zezwoleń na międzynarodowe regularne usługi przewozu osób, jak również dopuściły wykonywanie usług kabotażowych w ramach takich międzynarodowych usług.

2.3

Zasady te należy obecnie uczynić spójnymi z nowymi ramami prawnymi wynikającymi z rozporządzenia w sprawie usług publicznych w zakresie kolejowego i drogowego transportu pasażerskiego, które zostanie niebawem przyjęte przez Parlament Europejski i Radę. Zasady te należy także doprecyzować, a w niektórych wypadkach uprościć, gdyż z doświadczenia wynika, że pewne przepisy prawne pociągają za sobą zbędne obciążenia administracyjne.

2.4

Przewoźnicy uczestniczący w międzynarodowym przewozie osób autokarem i autobusem muszą posiadać międzynarodową licencję przewoźników pasażerskiego transportu drogowego wydaną przez właściwy organ państwa członkowskiego, w którym przewoźnik ma siedzibę, chyba że zostali z tego zwolnieni.

2.5

Rozporządzenie nr 684/92 otwiera dostęp do rynku międzynarodowego przewozu osób autokarem i autobusem, zaś rozporządzenie nr 12/98 ustanawia warunki wykonywania usług przez przewoźników nieposiadających siedziby w danym państwie członkowskim.

3.1

Celem wniosku jest dokonanie przeglądu i konsolidacji rozporządzeń nr 684/92 i 12/98 w sprawie dostępu do rynku usług autokarowych i autobusowych. Wyjaśnia on obecne przepisy prawne i zmienia je w niektórych aspektach w celu zwiększenia ogólnej spójności i zmniejszenia obciążeń administracyjnych.

3.2

Dla celów omawianego rozporządzenia stosować się będą następujące definicje:

3.2.1

Termin „usługi regularne” oznacza usługi polegające na przewozie osób w określonych odstępach czasu i określonymi trasami, przy założeniu, że pasażerowie wsiadają i wysiadają na z góry określonych przystankach. Usługa ta wymaga zezwolenia od własnego państwa członkowskiego, w którym przewoźnik ma swoją siedzibę i w którym pojazd (pojazdy) jest zarejestrowany. Zezwolenie upoważnia posiadacza (posiadaczy) do świadczenia regularnych usług na terytorium wszystkich państw członkowskich, przez które przebiega trasa usług.

3.2.2

Termin „specjalne usługi regularne” oznacza regularne usługi zapewniające przewóz określonych kategorii pasażerów, z wyłączeniem innych pasażerów. Należą do nich:

Usługi te nie wymagają zezwolenia (licencji na trasę) pod warunkiem, że są objęte umową zawartą pomiędzy organizatorem a przewoźnikiem.

3.2.3

„Usługi okazjonalne” oznacza usługi, które nie są objęte definicją usług regularnych, w tym specjalnych usług regularnych, oraz które w szczególności charakteryzują się tym, że przewożone grupy zbierają się z inicjatywy zleceniodawcy lub przewoźnika. Usługa ta nie wymaga zezwolenia (licencji na trasę).

3.2.4

„Działalność transportowa prowadzona na potrzeby własne” oznacza działalność prowadzoną przez przedsiębiorstwo dla jego własnych pracowników lub przez organizację o charakterze niezarobkowym w celu przewozu jej członków w związku z działalnością społeczną, pod warunkiem że:

Działalność ta jest zwolniona z jakiegokolwiek systemu zezwoleń, ale podlega systemowi zaświadczeń wydawanych przez właściwe organy państwa członkowskiego, w którym pojazd jest zarejestrowany.

3.2.5

„Kabotaż” oznacza krajowe przewozy drogowe osób wykonywane przez przewoźników nieposiadających siedziby na podstawie zezwoleń tymczasowych.

3.2.6

Zezwala się na wykonywanie przewozów kabotażowych dla następujących usług:

Krajowe przepisy ustawowe i wykonawcze są stosowane przez państwa członkowskie do przewoźników nieposiadających siedziby w państwie członkowskim na takich samych warunkach, które nałożono na ich obywateli.

4.1

Art. 8 upraszcza procedurę otrzymania zezwolenia (licencji na trasę). Co się tyczy dostępu do rynku, będzie tylko jeden powód odmowy, a mianowicie fakt, że wykonywana usługa w poważny sposób wpływałaby na wykonywanie porównywalnej usługi w ramach zamówienia publicznego na usługi na liniach bezpośrednio związanych z trasą usług drogowych. Jest to rozsądne podejście.

4.2

Kraje tranzytu, na których terytorium nie wsiadają ani nie wysiadają żadne osoby, nie będą proszone o opinię, lecz informowane po wydaniu zezwolenia na wykonywanie usługi. Zwiększy to wydajność systemu.

4.3

Zasada pomocniczości ma zastosowanie, gdyż wniosek nie wchodzi w zakres wyłącznych kompetencji Wspólnoty. Niemniej jednak niezbędne są zabezpieczenia, by przewoźnicy nieposiadający siedziby w danym państwie nie byli dyskryminowani.

4.4

Art. 18 ust. 2, który dotyczy biletów transportowych, wymaga dalszych wyjaśnień.

4.5

Przewoźnik musi zapewnić bilety transportowe, indywidualne lub zbiorowe. Jeżeli w czasie kontroli przez upoważnionego funkcjonariusza służb kontrolnych (w sytuacji, gdy bilety zostały uprzednio wystawione przez przewoźnika) pasażer (pasażerowie) nie posiada ważnego biletu (biletów), przewoźnik nie ponosi za to odpowiedzialności. Od chwili wystawienia biletów pasażerowie muszą być odpowiedzialni za okazywanie biletu upoważnionemu funkcjonariuszowi służb kontrolnych.

5.1

Ogólnie rzecz ujmując, omawiany wniosek spełnia cele wyznaczone przez Komisję.

5.2

Kwestie związane zarówno z poważnymi, jak i drobnymi naruszeniami, oraz kary administracyjne, które mogą obowiązywać, wymagają dalszych wyjaśnień. Charakter oraz rodzaj naruszeń, które należą do różnych kategorii, muszą być zdefiniowane i spójne na całym obszarze Wspólnoty.

5.3

W wypadku poważnych naruszeń lub powtarzających się drobnych naruszeń przyjmujące państwo członkowskie może się zwrócić do państwa członkowskiego, które wydało międzynarodową licencję transportową, o nałożenie kar administracyjnych na posiadacza licencji (takiej jak cofnięcie tymczasowo lub na stałe niektórych bądź wszystkich poświadczonych za zgodność z oryginałem kopii licencji lub cofnięcie tymczasowo bądź na stałe licencji). Nie narusza to jakiegokolwiek postępowania karnego w przyjmującym państwie członkowskim.

5.4

Chociaż wspomina się system odwołań, w którym nakłada się kary bądź odmawia się wydania zezwolenia, to wszystkie strony muszą postrzegać takie odwołania jako sprawiedliwe i niedyskryminacyjne.

5.5

Musi zostać utworzona ogólnounijna baza danych, by ułatwić szybką i skuteczną wymianę informacji pomiędzy państwami członkowskimi w zakresie usług autobusowych i autokarowych. Ponadto w czasie kontroli pojazdu przez upoważnionego funkcjonariusza służb kontrolnych, możliwe powinno być wpisanie numeru międzynarodowej licencji transportowej (licencji wspólnotowej) i niezwłoczne otrzymanie wszystkich odpowiednich informacji w celu sprawdzenia ważności licencji.

15.1.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 10/47

1.1

Komitet ponownie zgadza się z zamysłem, by poważne przestępstwa przeciwko środowisku mogły zostać objęte systemem sankcji karnych. Powtarza, że jego zdaniem Komisja powinna posiadać kompetencje umożliwiające jej zmuszanie państw członkowskich do zastosowania proporcjonalnych i odstraszających sankcji karnych, ilekroć jest to konieczne do zapewnienia realizacji polityki wspólnotowej, zwłaszcza w dziedzinie ochrony środowiska przed poważnymi przestępstwami, przy czym sankcje te powinny być stosowane w ramach systemu prawa karnego poszczególnych państw członkowskich. Komisja powinna wreszcie być uprawniona do kontroli skuteczności prawa karnego stosowanego w tej dziedzinie i aktywnie wykorzystywać te uprawnienia.

1.2

Omawiany wniosek w sprawie dyrektywy dotyczy przede wszystkim przestępstw popełnionych w ramach przestępczości zorganizowanej (co we wniosku uznano za okoliczność obciążającą). Komitet jest przekonany, że czyny takie powinny być przedmiotem sankcji, włącznie ze zbliżeniem przepisów prawa karnego państw członkowskich, ale traktat i orzecznictwo zawierają jasne postanowienia co do zwalczania czynów popełnionych w ramach przestępczości zorganizowanej: zbliżenie przepisów prawa karnego państw członkowskich może w zasadzie odbywać się tylko w ramach współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych, ustanowionej w tytule VI traktatu o Unii Europejskiej, a nie w ramach postanowień traktatu o WE, jak to proponuje Komisja.

1.3

Komitet zastanawia się też, czy narzucanie rozwiązania polegającego na tym, aby sankcją za niektóre wykroczenia była kara pozbawienia wolności, nie wykracza poza kompetencje wynikające z pierwszego filaru, ze względu na ingerowanie w wybór najwłaściwszych sankcji, który zasadniczo nadal powinien należeć do kompetencji państw członkowskich.

1.4

Komitet jest zdania, że kompetencje wspólnotowe powinny ograniczać się do zdefiniowania obowiązków, których należy przestrzegać, oraz do określenia sankcji karnych. Aby podjąć dalsze kroki i określać system sankcji, należałoby skorzystać z decyzji ramowej opartej na tytule VI traktatu o UE.

1.5

W tym samym duchu Komitet ma wątpliwości co do tego, czy prawo wspólnotowe może ustalać tak daleko idące zagadnienia, jak maksymalny poziom sankcji.

1.6

Komitet pragnąłby, aby oczywiste kwestie polityczne związane z podziałem kompetencji i rolą, którą zdaniem Komitetu powinien odgrywać Parlament w odniesieniu do wszelkiego prawodawstwa obejmującego elementy prawa karnego, mogły stać się przedmiotem precyzyjniejszego orzecznictwa Trybunału bądź też porozumienia międzyinstytucjonalnego lub reformy, które mogłyby zostać włączone do reformy traktatów przez trwającą konferencję międzyrządową. Ta ostatnia możliwość byłaby według Komitetu najkorzystniejsza, ze względu na pilną potrzebę przyjęcia skutecznych sankcji w celu chronienia środowiska.

2.1

W 1998 r. Rada Europy przyjęła Konwencję w sprawie ochrony środowiska poprzez prawo karne, którą miały następnie podpisać poszczególne państwa. Był to ważny krok, gdyż po raz pierwszy w międzynarodowej konwencji uznano za przestępstwo działania powodujące bądź mogące spowodować szkody dla środowiska. Niemniej jednak Niemcy, a następnie Francja i Zjednoczone Królestwo niechętnie odniosły się do aktu podpisania Konwencji. W wyniku tej sytuacji Dania i niezależnie od niej Komisja przedłożyły odrębne inicjatywy zmierzające do ochrony środowiska poprzez prawo karne.

2.2

Ramowa decyzja Rady, przyjęta na wniosek Danii przez Radę wbrew opinii i wnioskom Komisji, określała pewną liczbę wykroczeń w stosunku do środowiska naturalnego, za które państwa członkowskie miałyby przewidzieć sankcje karne. Przepisy te zainspirowane były w dużej mierze postanowieniami Konwencji Rady Europy w sprawie ochrony środowiska poprzez prawo karne z dnia 8 listopada 1998 r., która do dnia dzisiejszego została podpisana przez dziesięć państw członkowskich.

2.3

Komisja wypowiedziała się przed Radą w różnych jej składach przeciw wybranej podstawie prawnej. Wyraziła ona pogląd, że właściwą podstawą prawną w tym wypadku jest art. 175 ust.1 traktatu o WE, a następnie dnia 15 marca 2001 r. przedstawiła wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ochrony środowiska poprzez prawo karne, opierając się na tym artykule (1), choć w art. 174 traktatu o WE nie przewidziano wyposażenia Wspólnoty w jakiekolwiek kompetencje w zakresie prawa karnego.

2.4

Dnia 9 kwietnia 2002 r. Parlament Europejski wypowiedział się zarazem w sprawie propozycji dyrektywy oraz wstępnej decyzji ramowej. Poparł wówczas podejście proponowane przez Komisję (dyrektywa i decyzja ramowa).

2.5

Niemniej jednak Rada nie przyjęła dyrektywy ani decyzji ramowej w wersji proponowanej przez Komisję, lecz własny projekt zmienionej decyzji ramowej na mocy art. 34 Traktatu o Unii Europejskiej, który jest jej zdaniem właściwym instrumentem, by nałożyć na państwa członkowskie obowiązek wprowadzenia sankcji karnych. Rada podkreśliła jednocześnie, że większość państw członkowskich sprzeciwia się przyznaniu kompetencji karnych Wspólnocie i jest przekonana, że zagadnienia te podlegają współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych, przewidzianej w tytule VI TUE.

2.6

Sprawę wniesiono do Trybunału Sprawiedliwości, który wydał wyrok dnia 13 września 2005 r. (2)

2.7

Parlament, podobnie jak Trybunał i Rzecznik Generalny Trybunału, uważa, że nie ma ogólnej kompetencji wspólnotowej w zakresie harmonizacji prawa karnego, jednak w niektórych ściśle określonych dziedzinach, w tym właśnie w omawianym przypadku ochrony środowiska, Wspólnota mogłaby narzucić państwom członkowskim obowiązek wprowadzenia sankcji karnych.

Ze swej strony Komisja zinterpretowała ten wyrok w sposób bardzo szeroki, przyznając sobie daleko idące uprawnienia w wielu obszarach polityki wspólnotowej innych niż polityka w zakresie środowiska naturalnego.

2.8

W następstwie wyroku wydanego przez Trybunał Sprawiedliwości Wspólnoty Europejskiej i ze względu na anulowanie decyzji ramowej Komisja przedstawiła nowy wniosek dotyczący dyrektywy. Trybunał orzekł, że mimo tego, iż zarówno przepisy prawa karnego, jak i zasady procedury karnej nie należą w zasadzie do kompetencji Wspólnoty, to w przypadku gdy stosowanie przez właściwe władze krajowe skutecznych, proporcjonalnych i odstraszających sankcji stanowi działanie niezbędne do zwalczania ciężkich przestępstw przeciwko środowisku, to ostatnie stwierdzenie nie może powstrzymać ustawodawcy wspólnotowego od „wydania przepisów z zakresu prawa karnego państw członkowskich”, koniecznych do zapewnienia pełnej skuteczności prawodawstwa wspólnotowego w dziedzinie ochrony środowiska (3). Komitet przypomina, że Trybunał podkreślił fakt, iż Wspólnota w zasadzie nie ma kompetencji w sprawach karnych, uważanych w traktacie UE za dziedzinę wyłącznych kompetencji państw członkowskich. Przytoczone wyżej sformułowanie: „wydanie przepisów z zakresu prawa karnego państw członkowskich”, jest na tyle niejasne, że może otworzyć drogę do wszelkiego rodzaju interpretacji, często sprzecznych.

2.9

Opierając się właśnie na tym wyroku Komisja przedstawiła zmieniony wniosek dotyczący dyrektywy (4), zawierający zarówno zakres karalności, jak i sankcje prawne. Komisja uważa bowiem, że same tylko sankcje administracyjne lub niektóre sankcje karne, przewidziane przez niektóre kraje, są zbyt rozbieżne lub zbyt słabe, by mieć wystarczająco zniechęcający charakter, zwłaszcza wobec zorganizowanej przestępczości, i że w związku z tym właściwe byłoby przeprowadzenie minimalnej harmonizacji prawa karnego mającego zastosowanie do poważnych naruszeń wobec środowiska naturalnego bez względu na to, czy wynikają one ze świadomie popełnionego wykroczenia czy przestępstwa, czy też z poważnego zaniedbania.

2.10

W swojej wcześniejszej opinii (5) Komitet poparł pierwszy wniosek Komisji dotyczący dyrektywy (jak również jej projekt decyzji ramowej), który przewidywał, że państwa członkowskie powinny przyjąć skuteczne, proporcjonalne i odstraszające sankcje karne, mające służyć do zwalczania ciężkich przestępstw przeciwko środowisku. Poparł także wszczętą przez Komisję i popartą przez Parlament skargę o stwierdzenie nieważności decyzji ramowej Rady, ale we wstępnym postanowieniu proceduralnym Trybunał Sprawiedliwości odrzucił wniosek EKES-u o przystąpienie do postępowania w charakterze interwenienta.

2.11

Chodzi więc o sprawdzenie, czy:

2.12

Gorąca debata, która od wydania tego wyroku wywiązała się na szczeblu politycznym i w kręgach prawniczych, dotycząca „konstytucyjności” lub „niekonstytucyjności” rozszerzenia kompetencji Wspólnoty w sprawach karnych na wdrażanie polityk wspólnotowych, oraz debata co do „wyższości” TWE nad TUE w tej dziedzinie, muszą zostać uwzględnione przez Komitet (6) w odniesieniu do licznych wniosków legislacyjnych, które Komisja zamierza znowelizować, podobnie jak to zrobiła np. w zakresie własności intelektualnej (7).

2.13

Wiele państw członkowskich sprzeciwia się dość szerokiej interpretacji tego wyroku przez Komisję zarówno w zakresie treści nowych wniosków dotyczących środowiska, jak i wprowadzenia „minimalnego” aspektu karnego w celu skutecznego wdrażania wszystkich polityk wspólnotowych (a nie tylko polityki o oczywistym charakterze przekrojowym, takiej jak polityka środowiska), podczas gdy nic nie jest wyraźnie zapisane w traktacie o WE. Zdaniem tych państw członkowskich odwołanie do orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości powinno ograniczać się do polityki środowiska ze względu na przekrojowy i transgraniczny charakter środowiska naturalnego, a także do brzmienia wyroku wydanego przez Trybunał, nie należy zaś traktować go jako podpisu in blanco udzielonego Komisji w odniesieniu do wszystkich dziedzin polityki wspólnotowej.

2.14

Komitet wypowie się w tym konkretnym wypadku jedynie w sprawie wniosków dotyczących środowiska naturalnego — dziedziny, której bezpośrednio dotyczy wyrok Trybunału.

2.15

Podsumowując, Komisja zdecydowała się zaproponować, by w wypadku „przestępstw przeciwko środowisku” stosowano zasięgu karalności i sankcji karnych — z określeniem minimalnego poziomu kar — wobec wszelkich osób fizycznych i prawnych, które popełniają poważne naruszenia wobec środowiska naturalnego, stają się ich współsprawcami lub podżegają do nich lub które dopuszczają się takich naruszeń poprzez poważne zaniedbania. Przewidziano kary pozbawienia wolności lub grzywny oraz kary dodatkowe (art. 5), które mogą zostać rozszerzone lub uzupełnione dodatkowymi zarzutami i karami z tytułu prawa krajowego.

3.1

Komitet wyraża rozczarowanie faktem, że sankcje karne w dziedzinie środowiska, których zasadę i poziom popiera — tak jak to uczynił w odniesieniu do wniosku dotyczącego dyrektywy i wniosku dotyczącego decyzji ramowej Komisji w 2005 r. — od lat są i być może jeszcze długo będą odkładane z powodu braku porozumienia między instytucjami w sprawie podziału kompetencji zapisanych w Traktacie WE i Traktacie o UE. Wyraża nadzieję, że instytucje szybko znajdą polityczne rozwiązanie, także w kwestii udziału Parlamentu, i że traktatom będzie można nadać jaśniejsze brzmienie dzięki konferencji międzyrządowej, która właśnie rozpoczęła swe prace, lub w przeciwnym razie dzięki dalszym orzeczeniom Trybunału.

3.2

Kwalifikacja „poważnego zniszczenia” jako naruszenia wobec środowiska podlegającego sankcjom karnym musi jeszcze zostać zinterpretowana na etapie transpozycji do prawa wewnętrznego i do orzecznictwa karnego poszczególnych państw członkowskich.

3.3

Komitet zauważa, że dyrektywa dotyczy w pierwszym rzędzie „poważnych naruszeń”, zwłaszcza tych popełnionych przez organizacje przestępcze lub na wielką skalę przez osoby prawne, oraz że zmierza do zbliżenia sankcji stosowanych na szczeblu wspólnotowym w celu uniknięcia luk prawnych wykorzystywanych przez przestępców. Jednak kwestie związane z przestępczością zorganizowaną podlegają postanowieniom tytułu VI Traktatu o UE, dotyczącego współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych, i powinny w związku z tym być przedmiotem odpowiedniego instrumentu prawnego, takiego jak np. decyzja ramowa.

3.4

Obszerny zasięg karalności spowodował, że brytyjska prasa bulwarowa zastanawiała się, czy zbieranie dzikich kwiatów mogłoby doprowadzić do wyroku skazującego osoby prywatne na karę pozbawienia wolności, jeśli w bukiecie znalazłby się okaz rośliny chronionej. Trzeba podkreślić, że sankcje karne przewidziane są tylko w wypadkach „poważnych naruszeń” i muszą pozostać skuteczne, proporcjonalne i odstraszające. Sędzia sądu karnego, stosując przepisy, powinien dysponować pełną swobodą oceny w celu oszacowania wagi czynu zabronionego i wymierzenia proporcjonalnej kary w konkretnych przypadkach, tak aby poszanowana została niezawisłość władzy sędziowskiej.

3.5

Komitet ze swej strony wyraża zadowolenie, że wniosek dotyczący dyrektywy jasno wylicza (w art. 3) objęte nią czyny bezprawne, co jest zgodne z ogólną zasadą prawa nulla poena sine lege  (8), wymagającą, by przepisy prawa karnego były jasne i precyzyjne, tak aby osoby, których one dotyczą, znały wynikające z niego prawa i obowiązki. Innymi słowy: nie ma kary bez ustawy.

3.6

Wyraźnie widać, że system sankcji karnych proponowanych przez Komisję dotyczy pogwałceń wszelkich uregulowań prawnych na poziomie krajowym, wspólnotowym czy międzynarodowym. Taki szczególnie szeroki zakres zastosowania mógłby stwarzać trudności prawne w odniesieniu do krajowej podstawy prawa powszechnego lub niezależnych instrumentów kontroli w ramach prawa międzynarodowego. Ścigane są „poważne naruszenia” popełnione zarówno w ramach działań krajowych, jak i transgranicznych. Niemniej jednak Komitet popiera taki terytorialny i rzeczowy zakres stosowania, wynikający z samego charakteru ochrony środowiska, gdyż skutki przestępstw w tej dziedzinie najczęściej odbijają się na środowisku jako całości, niezależnie od granic państwowych.

3.7

W stosunku do osób prawnych przewidziano sankcje karne i pozakarne, jednak możliwość zastosowania sankcji karnej wobec osób fizycznych, np. szefa odnośnego przedsiębiorstwa czy spółki, nie jest jasna. Sankcje dotyczą jedynie osób związanych z osobą prawną, które bezpośrednio są autorami lub podżegały do czynów ściganych. Komitet uważa, że dyrektywa powinna uwzględniać, choćby poprzez zastosowanie sankcji dodatkowych, dyrektorów przedsiębiorstw, którzy po prostu zaniedbali kontroli wobec działań swych podwładnych.

3.7.1

Komitet odnotowuje, że w art. 7 omawianego wniosku określa się najniższe kwoty maksymalnych grzywien, jednak państwa członkowskie mogą ustalić w razie potrzeby cięższe kary, dokonując transpozycji. Takie postanowienie ogranicza się do zapewnienia wspólnego minimum, lecz może prowadzić do powstania różnic w podejściu zastosowanym w krajowych przepisach prawa karnego. Komitet opowiada się za bardziej stanowczą harmonizacją prawa karnego w celu uniknięcia pokusy wyboru najkorzystniejszego miejsca procesu (ang. forum shopping), nawet gdyby miano podnieść najniższe kwoty maksymalnych kar pieniężnych.

3.8

A zatem, według analizy oddziaływania przeprowadzonej przez Komisję, państwom członkowskim pozostawiono dużą elastyczność we wdrażaniu dyrektywy. Zdaniem Komitetu, z racji tego, że rozbieżności w transpozycji mogą stać się przeszkodą w skutecznym ujednolicaniu prawa karnego w zakresie środowiska, należałoby zagwarantować systematyczne monitorowanie praktyk stosowanych w poszczególnych krajach. Zwykły zakres swobody państw członkowskich zasadniczo powinien pozwolić uniknąć tworzenia „tańszych” stref zanieczyszczeń. W związku z tym Komitet zgadza się na proponowaną podstawę prawną (art. 175 TWE).

3.9

W odniesieniu do kary pozbawienia wolności Komitet zauważa, że zaproponowano zbliżenie na podstawie trójstopniowej skali, zgodnie z konkluzjami Rady ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych z 25-26 kwietnia 2002 r. Ponadto przewidziano sankcje alternatywne, poza wyrównaniem wyrządzonych szkód, takie jak zakaz wykonywania zawodu. Obecnie większość poważnych wykroczeń popełnionych na szkodę środowiska naturalnego podlega już postanowieniom decyzji ramowej 2005/212/JAI w sprawie konfiskaty korzyści, narzędzi i mienia pochodzących z przestępstwa lub czynu zabronionego.

3.10

Poza tym ustalanie maksymalnej kary wynoszącej od dwóch do pięciu lat może wprowadzać zamęt; lepiej byłoby bowiem wybrać określony dolny próg kary maksymalnej, w interesie większej harmonizacji, zwłaszcza że w żadnym wypadku nie ograniczyłoby to marginesu oceny indywidualnej sędziów.

3.11

Niemniej jednak Komisja uważa, że granice zakresu swobody wyboru państw członkowskich w transpozycji są sprzeczne z celem dyrektywy. Istnieje tu konflikt między logiką prawa karnego, za którą opowiada się Komitet, a tą, którą preferuje Komisja. Bez wątpienia trzeba będzie — ze względu na rzeczywiste warunki zastosowania — położyć nacisk na jedną z nich, żeby osiągnąć cele wniosku.

3.12

EKES zdaje sobie sprawę z faktu, że na obecnym etapie integracji wspólnotowej nie jest możliwe zastosowanie rozporządzenia w tej dziedzinie. Istotne są jednak dwie kwestie: potrzeba jasnego podziału na sankcje administracyjne i przestępstwa oraz niedopuszczenie do tego, by z transpozycji wynikły znaczne rozbieżności między prawodawstwem różnych państw członkowskich; nielogiczna byłaby bowiem sytuacja, że dany czyn byłby karalny w jednym państwie członkowskim, a w innych nie.

3.13

Sprawozdanie oceniające wdrażanie omawianej dyrektywy powinno być także przedstawione EKES-owi (art. 8).

3.14

Należy uwzględnić wcześniej wyrażone uwagi EKES-u (9), w szczególności te, które dotyczą:

15.1.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 10/51

1.1

Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny przyjmuje do wiadomości środki podjęte przez Komisję Europejską.

1.2

Komitet pragnie, żeby wszelkie substancje farmakologiczne przeznaczone do stosowania u zwierząt, od których lub z których pozyskuje się żywność, musiały uzyskać opinię Europejskiej Agencji Leków (EMEA), a najwyższe dopuszczalne poziomy pozostałości (NDP) podlegały ocenie Komitetu ds. Weterynaryjnych Produktów Leczniczych (CVMP).

1.3

Każde przedsiębiorstwo oferujące produkty farmakologiczne przeznaczone do stosowania u zwierząt powinno uzyskać zezwolenie od EMEA i ocenę NDP dokonaną przez CVMP.

1.4

W celu uniknięcia jakichkolwiek utrudnień w swobodnym przepływie towarów w obrębie Wspólnoty Europejskiej, zezwolenia te będą ważne we wszystkich państwach członkowskich.

1.5

Należy uprościć procedurę dopuszczania towarów do obrotu, zachowując jednocześnie wysoki poziom ochrony konsumentów.

1.6

Uproszczenie i czytelność dokumentów europejskich służyłyby dobru wszystkich obywateli. Ich dostępność umożliwiłaby każdemu z nich poznanie i zrozumienie wkładu Europy w życie codzienne.

2.1

Celem jest dalsze ograniczanie poziomu narażenia konsumentów na substancje farmakologicznie czynne.

2.2

Zachowując wysoki poziom ochrony konsumentów, we wniosku należy także przewidzieć uproszczenie prawodawstwa.

2.3

W celu osiągnięcia zamierzonego celu należy mieć na uwadze cele szczegółowe, takie jak:

3.1

Wskutek obowiązywania obecnych ram prawnych dotyczących NDP zaistniały pewne szczególne problemy:

4.1

Główne zmiany proponowane we wniosku są następujące:

4.2

Komisja zadała sobie trud skonsultowania się z zainteresowanymi stronami w celu dokonania oceny niezbędnych zmian.

5.1

Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny przyjmuje do wiadomości środki podjęte przez Komisję Europejską.

5.2

Komitet pragnie, żeby wszelkie substancje farmakologiczne przeznaczone do stosowania u zwierząt, od których lub z których pozyskuje się żywność, musiały uzyskać opinię Europejskiej Agencji Leków (EMEA), a najwyższe dopuszczalne poziomy pozostałości podlegały ocenie Komitetu ds. Weterynaryjnych Produktów Leczniczych (CVMP).

5.3

Każde przedsiębiorstwo oferujące produkty farmakologiczne przeznaczone do stosowania u zwierząt powinno uzyskać zezwolenie od EMEA i ocenę NDP dokonaną przez CVMP.

5.4

W celu uniknięcia jakichkolwiek utrudnień w swobodnym przepływie towarów we Wspólnocie Europejskiej, zezwolenia te będą ważne na całym jej terytorium.

5.5

Należy uprościć procedurę dopuszczania towarów do obrotu, zachowując jednocześnie wysoki poziom ochrony konsumentów.

5.6

Postęp wiedzy naukowej pozwoli na stwierdzenie nieszkodliwości produktów, ustanowienie okresu karencji między podaniem zwierzęciu leku a ubojem tegoż zwierzęcia przed jego konsumpcją.

5.7

Rozwój wiedzy naukowej pozwoli także Radzie na ustalenie najwyższego dopuszczalnego poziomu pozostałości.

5.8

Wnioski w sprawie procedur: obecna procedura się sprawdziła, zatem nadal powinny być rozpatrywane wnioski o wydanie zezwolenia.

5.9

Klasyfikacja substancji farmakologicznie czynnych powinna wyglądać następująco:

5.10

EMEA powinna zasięgać opinii laboratoriów referencyjnych, ustalać przebieg procesu związanego z analizą laboratoryjną pozostałości.

5.11

Przepływ środków spożywczych pochodzenia zwierzęcego w Unii Europejskiej nie może być utrudniony.

5.12

Uproszczenie i czytelność dokumentów europejskich służyłyby dobru wszystkich obywateli. Ich dostępność umożliwiłaby każdemu z nich poznanie i zrozumienie wkładu Europy w życie codzienne.

5.13

Pochodzące spoza Wspólnoty produkty zwierzęce, w których zastosowano leki nieujęte w wykazie europejskim, powinny być przedmiotem badania naukowego zmierzającego do wykazania ich nieszkodliwości i uzyskać opinię EMEA, następnie zaś powinny zostać zatwierdzone pod względem NDP przez CVMP, tak aby zapewnić pełną ochronę konsumenta.

5.14

Komisja powinna zająć się kwestią dostępności substancji o własnościach leczniczych przeznaczonych dla pewnych gatunków zwierząt (kozy, króliki itp.), które to substancje ze względu na niedochodowość nie są opracowywane w laboratoriach.

15.1.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 10/53

1.1

Komitet zasadniczo z zadowoleniem przyjmuje omawiany wniosek dotyczący rozporządzenia.

1.2

EKES ma pewne wątpliwości co do tego, czy proponowane rozporządzenie faktycznie spowoduje uproszczenie w stosunku do obecnie obowiązującego rozporządzenia, polegające na korzystnym zmniejszeniu obciążeń administracyjnych, zarówno dla państw członkowskich, jak i dla podmiotów, których te wymogi dotyczą.

1.3

Komitet jest zdania, że przedstawiona przez Komisję Europejską definicja pojęcia „użytkowników finalnych” jest nieprecyzyjna, gdyż zgodnie z nią każda osoba może być uznana za użytkownika finalnego. Dlatego też proponuje Komisji Europejskiej, aby zmieniła tę definicję i znacznie bardziej ją uściśliła.

1.4

EKES uważa, że gromadzenie danych środowiskowych powinno raczej odbywać się głównie w ramach badań na morzu przeprowadzanych przez państwa członkowskie z wykorzystaniem połowów badawczych.

1.5

Komitet jest zdania, że Komisja powinna jaśniej i precyzyjniej określić przyczyny nieprawidłowości, które pociągają za sobą sankcje dla państw członkowskich, oraz odpowiednio dostosować związane z nimi korekty finansowe.

1.6

EKES zwraca się do Komisji o usunięcie wzmianki o wolnym dostępie do siedzib przedsiębiorstw osób pobierających próbki danych ekonomicznych, ze względu na problemy prawne, jakie może to wywoływać.

1.7

EKES uważa, że Komisja powinna wyraźnie uwzględnić finansowanie za pośrednictwem państw członkowskich programów związanych z obecnością obserwatorów na morzu oraz ograniczyć do niezbędnego minimum programy pobierania próbek przez załogi statków, gdyż może to zbytnio obciążyć je obowiązkami.

1.8

Co się tyczy oceny wpływu działalności połowowej na środowisko naturalne, Komitet jest zdania, że Komisja powinna jasno określić, jakie dane będą potrzebne oraz kto ma je zbierać.

1.9

Komitet uważa, że gromadzenie danych umożliwiających ocenę stopnia współzależności między gatunkami jest trudne do przeprowadzenia w praktyce, w związku z czym proponuje usunięcie odnośnego zapisu.

1.10

W odniesieniu do zarządzania zgromadzonymi danymi i ich wykorzystywania, Komitet pragnie podkreślić znaczenie poufnego charakteru tych danych dla wszystkich, którzy — zgodnie z treścią wniosku dotyczącego rozporządzenia — mają do nich dostęp.

1.11

Komitet jest zdania, że praktycznie niemożliwe jest uruchomienie programów wspólnotowych i krajowych w roku 2008, w związku z czym zaleca Komisji, aby nastąpiło to w roku 2009.

2.1

Systematyczne gromadzenie wiarygodnych danych podstawowych dotyczących rybołówstwa jest podstawą oceny zasobów rybnych i doradztwa naukowego, dlatego też ma kluczowe znaczenie dla wdrażania wspólnej polityki rybackiej (WPRyb).

2.2

Komisja Europejska poddała analizie — po wielu latach stosowania — system ustanowiony przez obecne ramy wspólnotowe w zakresie zbierania danych (1) i stwierdziła, że należy go poddać przeglądowi, tak aby można było odpowiednio uwzględnić oparte na flocie podejście do zarządzania rybołówstwem, konieczność opracowania podejścia opartego na ekosystemie, potrzebę poprawy jakości, kompletności danych dotyczących rybołówstwa i szerszego dostępu do nich, bardziej wydajne wsparcie dla dostarczania opinii naukowych i wspierania współpracy między państwami członkowskimi.

2.3

Z tego względu Komisja przedstawiła wniosek dotyczący rozporządzenia Rady dotyczącego ustanowienia wspólnotowych ram dla gromadzenia danych, zarządzania danymi i ich wykorzystywania w sektorze rybołówstwa oraz wsparcia doradztwa naukowego w zakresie wspólnej polityki rybackiej (2), co jest przedmiotem niniejszej opinii. Celem wniosku jest opracowanie długoterminowych, dobrze zintegrowanych regionalnych programów pobierania próbek obejmujących dane biologiczne, ekonomiczne, środowiskowe i społeczne. Poprawione rozporządzenie ma być odpowiedzią na nowe potrzeby wynikające z konieczności dążenia do zmienionego zarządzania rybołówstwem oraz do zarządzania rybołówstwem opartego na ekosystemie.

2.4

Celem wniosku jest, by nowy system gromadzenia danych objął cały proces — od gromadzenia danych na morzu do ich wykorzystania przez użytkowników końcowych. Ponadto innowacyjnymi elementami wniosku są: dołączenie gromadzenia danych środowiskowych w celu poznania wpływu działalności połowowej na ekosystem morski, wprowadzenie kar finansowych wobec państw członkowskich łamiących zasady, poprawa dostępu do danych i ich wykorzystywania oraz zmniejszenie obciążenia administracyjnego dla wszystkich zainteresowanych stron (uproszczenie).

3.1

Aby poprawić jakość doradztwa naukowego, wniosek dotyczący rozporządzenia ustanawia zasady dotyczące gromadzenia — w ramach programów wieloletnich — danych biologicznych, środowiskowych, ekonomicznych i społecznych dotyczących sektora rybołówstwa i zarządzania tymi danymi oraz ich wykorzystywania w ramach WPRyb.

3.2

Te podstawowe dane dotyczące rybołówstwa powinny umożliwić ocenę działalności różnych flot rybackich, sporządzanie podsumowań z wykorzystaniem danych gromadzonych zgodnie z postanowieniami innych przepisów wspólnotowych dotyczących WPRyb, obliczanie łącznej wielkości połowów i odrzutów według zasobów rybnych i grup statków, klasyfikację połowów według obszarów geograficznych i okresów, oszacowanie obfitości i rozmieszczenia zasobów rybnych, ocenę wpływu działalności połowowej na środowisko naturalne oraz ocenę sytuacji społeczno-gospodarczej w sektorze rybołówstwa, monitorowanie cen związanych z wyładunkami statków wspólnotowych i z przywozem oraz ocenę kondycji ekonomicznej i społecznej branży.

3.3

Zasady finansowania tych działań zostały określone w rozporządzeniu Rady (WE) nr 861/2006 z dnia 22 maja 2006 r. ustanawiającym wspólnotowe środki finansowe na rzecz wdrażania wspólnej polityki rybołówstwa oraz w obszarze prawa morza (3), na temat którego Komitet wydał już swą opinię (4).

3.4

We wniosku dotyczącym rozporządzenia ze szczególną uwagą potraktowano kwestię kontroli jakości i zatwierdzania zgromadzonych danych, uzależniając zatwierdzenie przyznania wspólnotowych środków finansowych od kontroli jakości i wypełnienia przyjętych norm jakości.

3.5

W zakresie gromadzenia danych dotyczących rybołówstwa i zarządzania nimi istnieje szereg innych rozporządzeń wspólnotowych, obejmujących przepisy dotyczące gromadzenia danych odnoszących się do statków rybackich, ich działalności i połowów oraz zarządzania tymi danymi, a także przepisy dotyczące monitorowania cen, przypadkowych połowów waleni i warunków mających zastosowanie do połowów dalekomorskich, które to rozporządzenia powinny być uwzględnione w proponowanym rozporządzeniu, jeżeli zamierza się ustanowić całościowy i spójny system gromadzenia danych.

3.6

Komitet zasadniczo z zadowoleniem przyjmuje omawiany wniosek dotyczący rozporządzenia. Niemniej jednak z zatroskaniem obserwuje stale rosnącą liczbę przepisów wspólnotowych, pociągających za sobą coraz większe nakłady pracy administracyjnej. W związku z tym EKES ma pewne wątpliwości co do tego, czy proponowane rozporządzenie faktycznie spowoduje uproszczenie polegające na korzystnym zmniejszeniu obciążeń administracyjnych, zarówno dla państw członkowskich, jak i dla podmiotów, których te wymogi dotyczą.

3.7

EKES wyraża zadowolenie z faktu, że wniosek jest ściśle związany z aspektami środowiskowymi działalności połowowej i że pozwoli na uzyskanie danych koniecznych do zastosowania w zarządzaniu rybołówstwem podejścia opartego na ekosystemie.

4.1

Na początku wniosku dotyczącego rozporządzenia zamieszczono definicje niektórych kluczowych pojęć, takich jak: sektor rybołówstwa, rybołówstwo rekreacyjne, regiony morskie, dane pierwotne, dane szczegółowe, dane sumaryczne, pobieranie próbek oparte na flocie, wspólnotowy statek rybacki i użytkownicy finalni. Zdaniem EKES-u, definicja ostatniego z nich jest nieprecyzyjna, gdyż mówi o „osobach fizycznych lub prawnych lub organizacjach zainteresowanych naukową analizą danych dotyczących sektora rybołówstwa”. Komitet uważa, że zgodnie z tą definicją każdy może być użytkownikiem finalnym. Dlatego też proponuje Komisji Europejskiej, aby ją zmieniła i znacznie bardziej uściśliła, kto jest faktycznym użytkownikiem końcowym.

4.2

W celu gromadzenia danych Komisja ma określić wieloletni program wspólnotowy dotyczący:

4.3

Państwa członkowskie opracują zgodne z programem wspólnotowym krajowe programy gromadzenia danych, obejmujące procedury i metody, które powinny być stosowane przy gromadzeniu i analizowaniu danych oraz przy ocenie ich prawidłowości i dokładności. Krajowe programy obejmą w szczególności:

4.4

Komisja przewiduje w swoim wniosku, że programy wspólnotowe i programy krajowe powinny być opracowywane na okresy trzyletnie. Pierwsze programy powinny objąć okres od roku 2008 do 2010 włącznie. Komitet jest zdania, że praktycznie niemożliwe jest uruchomienie tych programów w roku 2008, i dlatego zaleca Komisji, aby wymóg ten zaczął obowiązywać w roku 2009.

4.5

Państwa członkowskie skoordynują swoje programy krajowe z innymi państwami członkowskimi w tym samym regionie morskim i będą się starały koordynować swoje działania z krajami trzecimi sprawującymi władzę lub jurysdykcję nad wodami w tym samym regionie morskim, jak ma to miejsce w ramach regionalnych organizacji rybackich.

4.6

Komitet Naukowo-Techniczny i Ekonomiczny ds. Rybołówstwa (STECF) oceni programy krajowe, ewentualne zmiany do nich i przydatność naukową danych, które mają być gromadzone. Komisja zatwierdzi programy krajowe na podstawie oceny przeprowadzonej przez STECF.

4.7

Komitet wyraża aprobatę dla planu gromadzenia danych i zarządzania nimi w ramach programów wieloletnich; jednakże pragnie zwrócić uwagę Komisji, że z lektury przedstawionego wniosku dotyczącego rozporządzenia nie można wywnioskować, jaki wpływ na normalną pracę statku rybackiego będzie mieć gromadzenie danych dotyczących rybołówstwa, zwłaszcza danych odnoszących się do wpływu działalności sektora rybołówstwa na środowisko naturalne. W związku z tym EKES uważa, że gromadzenie danych środowiskowych powinno odbywać się głównie w ramach badań na morzu przeprowadzanych przez państwa członkowskie z wykorzystaniem połowów badawczych.

4.8

Nowatorskim aspektem wniosku Komisji jest stosowana w wypadku nieprzestrzegania przepisów zawartych w przygotowywanym rozporządzeniu możliwość nakładania na państwa członkowskie kar polegających na redukcji lub nawet zawieszeniu pomocy finansowej dla krajowych programów tych państw. Komitet uważa tę propozycję za słuszną i ufa, że państwa członkowskie będą wypełniać swoje obowiązki, aby uniknąć sankcji. Niemniej jednak jest zdania, że Komisja powinna jaśniej i precyzyjniej określić przyczyny nieprawidłowości, które pociągają za sobą sankcje, oraz odpowiednio dostosować związane z nimi korekty finansowe.

4.9

Jak już wspomniano w punkcie 4.3, krajowe wieloletnie programy pobierania próbek mają zawierać:

4.10

Komitet ponownie staje na stanowisku, wyrażonym już w opinii w sprawie rozporządzenia (WE) nr 861/2006, że dla rozwoju doradztwa naukowego należałoby stworzyć możliwość finansowania, za pośrednictwem państw członkowskich, kosztów poniesionych przez sektor rybołówstwa UE na wykonanie analiz oceniających sytuację społeczno-gospodarczą w sektorze oraz wpływ działalności połowowej na środowisko naturalne.

4.11

Zgodnie z wnioskiem Komisji państwa członkowskie powinny zagwarantować, że w celu wykonywania swoich obowiązków osoby pobierające próbki będą miały dostęp do:

4.12

EKES pragnie zwrócić uwagę Komisji na prawne trudności związane z wolnym dostępem osób pobierających próbki danych ekonomicznych do siedzib przedsiębiorstw; dlatego też zwraca się do Komisji o usunięcie odnośnej wzmianki.

4.13

Wreszcie gromadzenie danych w ramach programów krajowych wymaga, po pierwsze, zaokrętowania obserwatorów na statki, kiedy jest to konieczne do gromadzenia danych, a ponadto prowadzenia badań naukowych na morzu w celu oszacowania obfitości zasobów i ich rozmieszczenia, niezależnie od oceny rybołówstwa przemysłowego, aby ocenić wpływ działalności połowowej na środowisko.

4.14

EKES sądzi, że oba te systemy są konieczne, aby uzupełnić system gromadzenia danych dotyczących rybołówstwa oraz uważa, że Komisja powinna w wyraźny sposób przewidzieć finansowanie za pośrednictwem państw członkowskich programów związanych z obecnością obserwatorów na morzu. Komitet pragnie zwrócić uwagę Komisji na fakt, że w sytuacji gdy nie będzie można zaokrętować obserwatorów na statek rybacki, z powodu widocznego braku miejsca na statku lub ze względów bezpieczeństwa, programy gromadzenia próbek, które powinni prowadzić członkowie załogi, mogą zbytnio obciążać ich obowiązkami.

4.15

Co się tyczy oceny wpływu działalności połowowej na środowisko naturalne, Komitet jest zdania, że Komisja powinna jasno określić, jakie dane będą potrzebne, oraz kto ma je zbierać.

4.16

Wniosek dotyczący rozporządzenia stanowi, że bezpieczne przechowywanie i zachowanie poufności danych pierwotnych zgromadzonych w komputerowych bazach danych ma się odbywać na odpowiedzialność każdego państwa członkowskiego. Ponadto państwa członkowskie będą odpowiedzialne za jakość i kompletność zgromadzonych danych pierwotnych oraz danych szczegółowych i sumarycznych z nich uzyskanych.

4.17

Komitet uważa za słuszne obciążenie państw członkowskich tą odpowiedzialnością, gdyż poufność jest sprawą niezwykle ważną dla przedsiębiorstw rybackich.

4.18

Poufność danych jest sprawą niezwykle ważną, gdyż w krajowych komputerowych bazach danych umieszczone są wszelkie dane pierwotne odnoszące się do:

a także dane przewidziane w niniejszym wniosku dotyczącym rozporządzenia, a mianowicie:

4.19

Co się tyczy danych umożliwiających ocenę stopnia współzależności między gatunkami, Komitet uważa, że oceny takiej nie uda się przeprowadzić, ze względu na jej niejednoznaczność i brak precyzji, w związku z czym proponuje usunięcie dotyczącego jej zapisu.

4.20

Państwa członkowskie mają przetwarzać dane pierwotne na zbiory danych szczegółowych i sumarycznych zgodnie z odpowiednimi normami międzynarodowymi i protokołami uzgodnionymi na poziomie regionalnym, a następnie, na podstawie umów z Komisją, udostępniać je samej Komisji i odpowiednim organizacjom naukowym.

4.21

Państwa członkowskie przekazują dane szczegółowe i sumaryczne w bezpiecznym formacie elektronicznym.

4.22

Państwa członkowskie mogą odmówić przekazania odpowiednich danych szczegółowych i sumarycznych jedynie wtedy, gdy istnieje ryzyko identyfikacji osób fizycznych lub prawnych bądź w wypadku gdy użytkownicy finalni nie wypełniają obowiązków, jakie nakłada na nich wniosek dotyczący rozporządzenia.

4.23

W odniesieniu do zarządzania zgromadzonymi danymi i ich wykorzystywania, Komitet pragnie podkreślić znaczenie poufnego charakteru zgromadzonych danych pierwotnych, a szczególnie danych dotyczących działalności statków, opartych na informacjach pochodzących z monitorowania satelitarnego, i dlatego zwraca się do Komisji o traktowanie ich w odrębny sposób.

15.1.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 10/57

1.1

Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny przyjmuje do wiadomości środki proponowane przez Komisję Europejską.

1.2

EKES popiera starania o uproszczenie i jaśniejsze sformułowanie przepisów prawnych zarówno z myślą o obywatelach, jak i przedsiębiorstwach, które oferują środki farmakologiczne dla zwierząt.

1.3

Wniosek dotyczący dyrektywy jest zgodny z zasadą proporcjonalności, ponieważ wprowadza tylko ograniczone zmiany na podstawie najnowszych danych naukowych i opinii specjalistów.

1.4

Proponowana dyrektywa dotyczy także importu z krajów trzecich zwierząt przeznaczonych do produkcji żywności.

1.5

Proponowana dyrektywa nie narusza zobowiązań w ramach WTO.

1.6

Przyszła niedostępność estradiolu 17ß i jego pochodnych estrowych praktycznie nie będzie miała znaczenia dla rolników i nie wpłynie na dobrostan zwierząt.

1.7

Nie ma potrzeby ustalania maksymalnych limitów pozostałości.

1.8

Wpływ na małe i średnie przedsiębiorstwa także będzie znikomy.

2.1

Celem wniosku jest zmiana dyrektywy 96/22/WE z 29 kwietnia 1996 r., zmienionej dyrektywą 2003/74/WE. Proponowana dyrektywa zakazuje wprowadzania na rynek substancji w celu podawania ich zwierzętom, z których pozyskuje się mięso i produkty przeznaczone do spożycia przez ludzi, w wypadkach innych niż przewidziane w art. 4 ust. 2.

Lista substancji zakazanych:

Lista A:

Lista B:

2.2

Proponowane są następujące zmiany:

2.3

Komisja proponuje wprowadzenie jedynie bardzo niewielkich zmian w celu uniknięcia dalszych cierpień zwierząt domowych z powodu niedostępności właściwego leczenia oraz uwzględnia opinie naukowców i ekspertów dotyczące estradiolu 17ß (1).

3.1

Artykuł 2 lit. a) dyrektywy Rady 96/22/WE zabrania w szczególności wprowadzania na rynek substancji wymienionych w załączniku II przeznaczonych do podawania „wszelkim gatunkom” zwierząt.

3.2

Porównanie cen preparatów o działaniu tyreostatycznym pokazuje, że ich stosowanie u zwierząt przeznaczonych do produkcji żywności nie jest korzystne ekonomicznie.

3.3

Nielegalne stosowanie wiąże się z nielegalną produkcją lub nielegalnym przywozem. W ciągu ostatnich pięciu lat nie stwierdzono żadnych przypadków nielegalnego stosowania stylbenów, pochodnych stylbenów, ich soli i estrów.

3.4

Wspomniana dyrektywa uniemożliwia udzielanie zezwoleń na wprowadzanie do obrotu produktów zawierających substancje leczące nadczynność tarczycy u zwierząt domowych.

3.5

W 1981 r., dyrektywą 81/602/EWG, Unia Europejska wprowadziła zakaz stosowania substancji o działaniu hormonalnym, w tym także estradiolu 17ß, w celu poprawy wzrostu zwierząt hodowlanych.

3.6

Dyrektywa 96/22/WE miała zakazać stosowania estradiolu 17ß oraz jego pochodnych estrowych do wszystkich celów, ograniczyła jednak tylko okoliczności ich podawania w celach innych niż poprawa wzrostu. Substancja ta jest środkiem rakotwórczym, ma działanie zarówno inicjujące tworzenie się nowotworów jak i sprzyjające ich rozwojowi.

3.7

Sprawozdanie przedstawione Radzie i Parlamentowi 11 października 2005 r. stwierdza, że powszechne stosowanie alternatywnych produktów, takich jak prostaglandyny, umożliwia wyeliminowanie wyżej wspominanych substancji ze stosowania u zwierząt przeznaczonych do produkcji żywności.

3.8

Zwierzęta domowe często cierpią z powodu nadczynności tarczycy ze względu na ciągłą niedostępność właściwego leczenia.

4.1

Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny przyjmuje do wiadomości rozwiązania proponowane przez Komisję Europejską.

4.2

Zmiany proponowane w odniesieniu do estradiolu 17ß wynikają bezpośrednio ze środków wymaganych na podstawie art. 11a dyrektywy 2003/74/WE.

4.3

Wprowadzone zmiany są niewielkie i niezbędne w celu uniknięcia dalszych cierpień zwierząt domowych spowodowanych niedostępnością właściwego leczenia.

4.4

Wniosek wpływa na sytuację właścicieli zwierząt, praktykujących lekarzy weterynarii, przemysłu farmaceutycznego produkującego leki weterynaryjne i organów państw członkowskich udzielających zezwoleń.

4.5

Wniosek przyczyni się do osiągnięcia wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzkiego.

4.6

W każdej nowej procedurze udzielania zezwoleń należy uwzględnić potencjalne nadużycia w stosowaniu. Można zatem odrzucić te postaci produktu, które stwarzają prawdopodobieństwo nadużyć.

15.1.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 10/58

15.1.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 10/59

1.1

Zmiany w dziedzinie handlu oraz rosnąca integracja gospodarek narodowych ze światowym systemem handlu wynikają z szeregu różnych czynników. Jednym z najważniejszych jest rozwój międzynarodowego podziału produkcji, w wyniku którego na różnych etapach procesu produkcyjnego następuje obrót coraz większą liczbą produktów pośrednich (dóbr i usług). Handel produktami pośrednimi jest jednym z najważniejszych motorów przemian w przemyśle i stanowi szczególną formę międzynarodowego podziału pracy.

1.2

Outsourcing mierzy się w tym kontekście za pomocą zewnętrznych strumieni handlu produktami pośrednimi, co różni się od jego zwyczajowej definicji i pokrywa się częściowo z tzw. offshoringiem, dlatego dla rozróżnienia można by mówić także o „offshore outsourcingu”.

1.3

Offshore outsourcing ma wiele przyczyn. W debacie na ten temat najważniejsze są niskie koszty pracy (niższy poziom płac i/lub zabezpieczenia społecznego). Ponadto istotną rolę odgrywają ceny surowców oraz bliskość nowych, szybko rozwijających się rynków. Siłą napędową offshore outsourcingu może być również przewaga kosztowa wynikająca z mniej rygorystycznych przepisów w zakresie ochrony środowiska lub zachęt podatkowych.

1.3.1

Zjawisko offshore outsourcingu nie jest nowe, lecz jest synonimem organizacji produkcji opartej na podziale pracy, w której przedsiębiorstwa specjalizują się w tym, co umieją produkować najlepiej i najbardziej opłacalnie. Technologie informatyczne i tania komunikacja powodują przyspieszenie tego zjawiska i umożliwiają handel transgraniczny w wielu nowych dziedzinach — przede wszystkim w sektorze usług.

1.3.2

Podstawowym warunkiem offshore outsourcingu jest opłacalny i efektywny system transportu.

1.4

Wielkość obrotu towarami, którymi handluje się dziś w skali światowej, jest 15 razy wyższa niż w 1950 r., a jego udział w światowym PKB zwiększył się trzykrotnie. Światowy handel usługami osiąga obecnie podobne stopy wzrostu jak handel towarami i rośnie szybciej niż PKB. Udział usług w handlu międzynarodowym wynosi prawie 20 %.

1.5

W latach 1992-2003 nastąpił wzrost udziału produktów pośrednich (z 52,9 do 54,1 %) oraz dóbr kapitałowych (z 14,9 do 16,6 %) w całkowitym imporcie, natomiast udział dóbr konsumpcyjnych nieznacznie spadł. W obrębie produktów pośrednich nastąpiło wyraźne przesunięcie w kierunku części i komponentów.

1.6

Również na poziomie regionalnym występują różne tendencje. Podczas gdy udział produktów pośrednich w imporcie UE-15, Japonii i USA spadł, w Chinach, Azji Południowo-Wschodniej oraz w nowych państwach członkowskich UE (UE-10) wzrósł.

1.7

Szybki wzrost handlu usługami nastąpił przede wszystkim w kategorii „Inne usługi”. Obejmuje ona usługi dla przedsiębiorstw. Szczególnie wysoką dynamikę wykazują tutaj usługi finansowe, komputerowe i informacyjne. Najbardziej na outsourcingu usług zyskują USA, UE-15 i Indie, przy czym Indie odniosły relatywnie największe korzyści.

1.8

UE utrzymała z powodzeniem swoją pozycję lidera w handlu światowym, zarówno w sektorze towarów, jak i usług. Gospodarka europejska jest liderem rynku w wielu gałęziach przemysłu o średnim poziomie zaawansowania technologicznego oraz w sferze dóbr kapitałochłonnych. Powodem do niepokoju jest rosnący deficyt bilansu handlowego z Azją oraz dość słabe wyniki UE w dziedzinie technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT).

1.9

W wyniku offshore outsourcingu zwiększa się handel, co prowadzi do ogólnego wzrostu dobrobytu. Komitet jest jednak świadomy, że w tym wypadku występują nie tylko wygrani, lecz także przegrani, przy czym zwykle łatwiej jest zidentyfikować przegranych, ponieważ oddziaływanie jest tutaj natychmiastowe (np. pracownicy, którzy tracą swoje miejsca pracy).

1.10

Uwzględniając fakt, że ogólnie tendencje w handlu produktami pośrednimi są dla UE pozytywne, popiera się pozytywne i aktywne stanowisko UE wobec wolnego, lecz sprawiedliwego handlu światowego oraz aktywną strategię w zakresie globalizacji. Należy przy tym zwrócić szczególną uwagę na zapewnienie podziału korzyści w ramach UE.

1.11

UE musi działać na rzecz sprawiedliwych warunków oraz zrównoważonego (pod względem gospodarczym, społecznym i ekologicznym) rozwoju w handlu światowym.

1.12

UE powinna być świadoma swoich mocnych stron i starać się je rozbudowywać. Właśnie wyżej wspomniane dziedziny o średnim poziomie zaawansowania technologicznego mają często wysoki potencjał innowacyjny. Ponadto konieczne są inwestycje w zasoby i pomysły w nowych dziedzinach.

1.13

W obliczu rozwoju offshore outsourcingu pilnie potrzeba liczniejszych i bardziej szczegółowych analiz. Komitet zaleca Komisji przeprowadzenie analiz obejmujących także możliwe scenariusze w średnim i krótkim okresie oraz zaangażowanie zainteresowanych podmiotów. Analizy te mogą być częścią badań sektorowych w ramach nowej polityki przemysłowej i mogłyby służyć za podstawę do dyskusji w sektorowym dialogu społecznym.

1.14

Istotne odpowiedzi na wyzwania dla Europy, jakie wynikają z integracji handlu światowego oraz rosnącego offshoringu produkcji europejskiej, daje strategia lizbońska. Komitet podkreśla przy tym następujące punkty jako decydujące o zdolnościach dostosowawczych i konkurencyjności Europy w procesie globalizacji: