17.3.2006   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 65/1

1.1

Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny wielokrotnie podkreślał znaczenie kontroli pomocy publicznej jako kluczowego czynnika:

1.2

Zasady udzielania pomocy przez państwo znajdują oparcie w traktatach założycielskich Wspólnoty – Traktacie EWWiS i Traktacie EWG. W przeciwieństwie do Traktatu EWWiS, którego ważność już wygasła, Traktat ustanawiający WE nie nakłada bezwzględnego zakazu pomocy państwa. Przewiduje on odstępstwa (1) i pewne wyjątki (2)od zakazu, dając Komisji – a wyjątkowo także Radzie – szerokie uprawnienia uznaniowe w zakresie udzielania zgody na pomoc, jako wyjątku od zasady ogólnej.

1.3

Ponadto, artykuły 87, 88 i 89, które regulują to złożone zagadnienie, są zawarte w Sekcji II Tytułu VI ustanawiającego wspólne zasady konkurencji, opodatkowania i zbliżania ustawodawstw, właśnie w celu podkreślenia faktu, że kwestia pomocy państwa powinna być rozpatrywana w kategoriach wpływu, jaki może ona wywierać na konkurencyjny rynek.

1.3.1

EKES podkreślał już tym kontekście, że każdy nowy plan działania w zakresie pomocy państwa powinien być zgodny z celami ustanowionymi w art. 2 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską w celu zapewnienia m.in. prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego, wdrożenia niedyskryminujących przepisów, harmonijnego, zrównoważonego i stałego rozwoju działalności gospodarczej, stałego i nieinflacyjnego wzrostu, wysokiego stopnia konkurencyjności i konwergencji, podwyższania jakości życia, spójności gospodarczej i społecznej oraz solidarności między Państwami Członkowskimi.

1.4

Jak stwierdza sama Komisja, pomoc państwa jest istotnie: „formą interwencji państwa stosowaną w celu wspierania pewnych rodzajów działalności gospodarczej. Oznacza to, że pewne sektory gospodarki lub rodzaje działalności gospodarczej są traktowane bardziej preferencyjnie niż pozostałe, co zniekształca konkurencję, ponieważ wprowadza podział pomiędzy firmy, które otrzymują pomoc i pozostałe, które jej nie otrzymują” (3) [tłum. własne].

1.4.1

Zgodnie z art. 87 ust. 1 Traktatu, pojęcie pomocy państwa obejmuje nie tylko pomoc przyznawaną przez władze publiczne lub przy użyciu zasobów państwowych, ale także interwencje mające zmniejszyć koszty, które zwykle stanowią część wydatków przedsiębiorstwa.

1.5

Na szczycie w marcu 2005 r. Rada Europejska potwierdziła, że celem jest kontynuowanie prac na rzecz zmniejszenia ogólnego poziomu pomocy państwa, przyznając jednocześnie odstępstwa w przypadku jakichkolwiek niepowodzeń rynkowych. Jest to zgodne z zaleceniami szczytu lizbońskiego z 2000 r. i szczytu sztokholmskiego z 2001 r. i odpowiada potrzebie skierowania pomocy na cele horyzontalne, będące przedmiotem wspólnego zainteresowania, w tym cele związane ze spójnością.

1.5.1

Ponadto, w swoim niedawnym komunikacie w sprawie przeglądu śródokresowego strategii lizbońskiej, Komisja zajęła się celem ograniczenia pomocy państwa i przeznaczenia jej na przeciwdziałanie niepowodzeniom rynkowym, szczególnie w sektorach o wysokim potencjale wzrostu oraz na pobudzenie innowacji (4).

1.6

Parlament Europejski również wyraził ostatnio swoje poglądy na temat pomocy państwa (5) podkreślając, że musi ona być wykorzystywana w sposób odpowiedzialny i efektywny, gdyż:

1.6.1

Z drugiej strony, 12 maja 2005 r., Parlament Europejski przyjął rezolucję pt. „Wzmocnienie europejskiej konkurencyjności – konsekwencje przemian w przemyśle dla polityki i roli MŚP” (6), w której poparł cel ograniczenia globalnej wielkości pomocy dla przedsiębiorstw, lecz wskazał na użyteczność w łagodzeniu niedoskonałości rynku pewnych typów pomocy, takich jak pomoc dla badań i rozwoju, dla szkoleń i usług doradczych dla przedsiębiorstw.

1.6.2

Uznając znaczenie pomocy publicznej dla MŚP w Państwach Członkowskich Parlament Europejski wezwał Komisję do utrzymania w ramach funduszy strukturalnych wszystkich instrumentów pomocy dla rekonwersji ekonomicznej i społeczno-ekonomicznej regionów dotkniętych delokalizacją przemysłu i wezwał do większego uwzględnienia potrzeb małych i mikroprzedsiębiorstw (7) w tych regionach, a bardziej ogólnie w dziedzinie polityki spójności.

1.6.3

W dziedzinie planów zreformowania systemów pomocy państwa Parlament Europejski zaproponował przyjęcie wyraźnej linii działania promującej innowacje we wszystkich sektorach w kontekście celów lizbońskich.

1.7

Ze swej strony, na przestrzeni wielu lat także Trybunał Sprawiedliwości przy wielu okazjach wyrażał swoje poglądy w sprawie pomocy państwa, tworząc autentyczne prawo precedensowe i ustanawiając orzecznictwo charakteryzujące się spójnymi i wyjątkowo szczegółowymi wytycznymi, czego najnowszym przykładem jest orzeczenie w sprawie usług użyteczności publicznej i orzeczenie w sprawie Altmark z dnia 24 lipca 2003 r. (8)

1.8

W swoim Raporcie w sprawie tabeli pomocy państwa z kwietnia 2005 r. (9) Komisja przedstawia pozytywny obraz reakcji Państw Członkowskich na strategię lizbońską, odnotowując niewielki spodek poziomu pomocy w stosunku do PKB i jeszcze bardziej pozytywne reakcje odnośnie do zmiany kierunków udzielanej pomocy zgodnie z sugestiami przedstawionymi na kolejnych posiedzeniach Rady Europejskiej. Tym niemniej pozostaje jeszcze wiele do zrobienia.

1.8.1

W 2001 r. Komisja utworzyła rejestr pomocy państwa oraz odnośne ramy dokonywania oceny jako podstawy do dyskusji na temat strategii ograniczania ogólnego poziomu pomocy państwa i skierowania jej na cele horyzontalne, zaś dalsze rozwinięcie tych instrumentów nastąpiło w 2002 r. EKES wyraził już uznanie dla wysiłków Komisji na rzecz osiągnięcia większej przejrzystości w dziedzinie pomocy państwa, co wydaje się być istotne zwłaszcza w odniesieniu do Państw Członkowskich, które ostatnio przystąpiły do UE.

1.9

EKES z zadowoleniem odnotowuje, że w 2003 r. całkowita roczna wartość pomocy publicznej spadła o 3,6 % w porównaniu z 1999 r. i o prawie 30 % w porównaniu z 1996 r., ale jednocześnie zauważa, że suma 53 mld euro (10), ponad 60 % której jest przeznaczone dla przemysłu przetwórczego i usług, nadal pozostaje wysoka. Wyraża on także zaniepokojenie możliwością zniekształcenia konkurencji, jaką mogłyby wywołać różnice w pomocy państwa pomiędzy poszczególnymi Państwami Członkowskimi oraz pomiędzy różnymi regionami wewnątrz każdego z nich.

1.9.1

W swojej wcześniejszej opinii (11) EKES z zadowoleniem przyjął stałe działania Komisji wyjaśniające i precyzujące przepisy, ze szczególnym uwzględnieniem przepisów o wykluczeniach grupowych oraz pomocy dla zatrudnienia, mającej na celu ułatwienie Państwom Członkowskim tworzenia miejsc pracy.

1.9.2

EKES w pełni zgadza się z Komisją, że zasady pomocy publicznej muszą wraz z upływem czasu podlegać dostosowaniom i dlatego powinny brać pod uwagę wydarzenia polityczne, gospodarcze i prawne. To dlatego właśnie „przeprowadza się okresowe przeglądy instrumentów oceny pomocy publicznej, których okres stosowania jest zatem często ograniczony” (12).

1.10

EKES z zadowoleniem przyjmuje wnioski Komisji w sprawie generalnej reformy w tej dziedzinie (13), opartej na zintegrowanym podejściu, które w należyty sposób uwzględnia „niedoskonałości rynku”.

1.10.1

EKES uważa, że przyjęcie nowych ram, które w należyty sposób uwzględniają równowagę potrzebną między polityką pomocy a koniecznością rozwoju, powinno zostać poddane rewizji ukierunkowanej na uproszczenie i wyczerpującej analizie oddziaływania.

1.10.2

Rewizja taka powinna opierać się na przejrzystych celach, szerokich konsultacjach i pełnych informacjach. Oprócz jasnego systemu kontroli, nowe ramy powinny zapewnić spójność polityk, koncentrację działań oraz, ostatecznie, większe uproszczenie, przejrzystość i pewność prawną.

1.10.3

Proponowane ramy powinny być zgodne z:

1.10.4

Szczególną uwagę należy także poświęcić następującym zagadnieniom:

1.11

Zdaniem EKES-u, przy określaniu wspólnych ram pomocy państwa najważniejszą sprawą jest jednak zainicjowanie nowoczesnej polityki, mogącej zyskać jednomyślne poparcie wszystkich Państw Członkowskich, ponieważ globalizacja wymusza procesy transformacji i restrukturyzacji wszystkich gospodarek Unii.

1.12

Jako konkurenci i ostateczni odbiorcy pomocy państwa, przedsiębiorstwa, razem z sektorem publicznym, są w uprzywilejowanej pozycji, by ocenić skuteczność stworzonych instrumentów. Mogą one wnieść praktyczny wkład w monitorowanie rozwiązań odpowiednich dla nowoczesnej europejskiej polityki pomocy państwa, a także mogą przedstawić przydatne sugestie dla opracowania nowych wytycznych.

1.12.1

Ponadto, przedsiębiorstwa są bezpośrednio narażone zarówno na niepewność prawną i długie okresy zatwierdzania systemów pomocy, jak i na poważne konsekwencje zwrotu pomocy uznanej za bezprawną. Dlatego też znajdują się one wśród podmiotów najbardziej zainteresowanych rozpowszechnieniem jednolitego zrozumienia prawodawstwa Wspólnoty i wyeliminowaniem trudności i rozbieżności w jego interpretacji oraz wdrażaniu.

2.1

EKES zdecydowanie uważa, że propozycje Komisji odnośnie do reform mogłyby być cenną okazją do połączenia ze sobą w ramach zrównoważonej syntezy:

2.2

EKES w pełni popiera podstawową zasadę reformy „mniejszej i lepiej ukierunkowanej” pomocy państwa, która stara się uczynić przedsiębiorstwa bardziej konkurencyjnymi na rynkach krajowych i międzynarodowych oraz stworzyć właściwe warunki umożliwiające nagradzanie najbardziej efektywnych przedsiębiorstw.

2.3

EKES w pełni podziela podejście przedstawione przez Komisję, które przewiduje uproszczenie przepisów w celu dania podmiotom gospodarczym większej pewności i zmniejszenia obciążeń administracyjnych nałożonych na Państwa Członkowskie. EKES jest głęboko przekonany, że niepewność odnośnie do tego, co jest legalną pomocą państwa, a co nią nie jest, może poddać w wątpliwość zasadność kontroli pomocy państwa przeprowadzanych przez Komisję.

2.4

Zdaniem Komitetu proponowana reforma zasad wspólnotowej pomocy państwa powinna zasadniczo pozwolić na:

2.5

Polityka pomocy państwa jest integralną częścią polityki konkurencji i jako taka wchodzi w skład polityk Wspólnoty, które w największym stopniu wpływają na koniunkturę gospodarczą. Dlatego też EKES uważa, że polityka pomocy państwa powinna być wykorzystywana w sposób bardziej konkretny, gwarantujący wysoką jakość rozwoju i zgodność z celami lizbońskimi, tak aby mogła ona odgrywać wiodącą rolę w zapewnianiu właściwej dynamiki rozwoju gospodarczego i wzrostu zatrudnienia.

2.6

Konkurencyjność jest miarą zdolności rynku do efektywnego wytwarzania wartościowych dóbr i usług w zglobalizowanym świecie w celu podniesienia standardu życia i zapewnienia wysokiej stopy zatrudnienia. Trzeba jednakże przyznać, że Unii nie powiodła się próba pobudzenia wzrostu przedsiębiorstw europejskich i zasobów ludzkich ani też osiągnięcia wyższego poziomu badań technologicznych, innowacji, szkoleń i umiędzynarodowienia, tak jak to przewidywała strategia lizbońska.

3.1

EKES popiera nowe ogólne wspólnotowe ramy pomocy publicznej, wzorowane na polityce pomocy, która:

3.2

EKES uważa, że polityka pomocy państwa we Wspólnocie powinna odgrywać aktywną rolę w zwiększaniu atrakcyjności Europy dla inwestorów i pracodawców, we wzmacnianiu konkurencyjnego wymiaru przedsiębiorstw i spójności społecznej, w zachęcaniu do przedsięwzięć w dziedzinie badań i innowacji, a także w promowaniu rozwijania i upowszechniania nowych umiejętności oraz szkolenia zasobów ludzkich.

3.3

Zdaniem EKES-u powinno się wprowadzić ogólne przepisy o wykluczeniach grupowych w celu rozszerzenia i uproszczenia wspólnotowych ram wyłączeń dotyczących pomocy dla szkoleń i zatrudnienia, preferując środki pomocy, które są najbardziej przejrzyste i najlepiej ukierunkowane na konkretne cele, jakie należy określić w ścisłym porozumieniu z przedsiębiorstwami, które jako beneficjenci systemów pomocy są w stanie najlepiej ocenić skuteczność proponowanych instrumentów.

3.4

W odniesieniu do regionalnego systemu pomocy w nowych ramach programowych na lata 2007 – 2013, EKES popiera zamiar stymulowania rozwoju regionów o trudnych warunkach gospodarowania (NUTS poziom II – regiony dotknięte „efektem statystycznym”, NUTS II regiony „rozwoju ekonomicznego” i NUTS poziom III – regiony „o niskiej gęstości zaludnienia”) oraz odległych wysp i obszarów górzystych, przezwyciężając schematy myślowe uzależnione od pomocy, ograniczając maksymalną intensywność pomocy, zmniejszając do 10 % zróżnicowanie pomocy pomiędzy słabiej rozwiniętymi regionami i zwalczając potencjalną delokalizację spowodowaną nieproporcjonalnym zróżnicowaniem pomocy (nie więcej niż 20 % dla regionów NUTS poziom III) pomiędzy regionami transgranicznymi.

3.4.1

EKES podziela stanowisko Komisji w sprawie intensywności pomocy regionalnej dla różnych typów przedsiębiorstw, lecz uważa, że należy unikać niebezpieczeństwa spowolnienia rozwoju mniejszych przedsiębiorstw poprzez wprowadzenie jednolitego dodatku (20 %) zarówno dla małych, jak i średnich przedsiębiorstw. Proponowane ograniczenia pomocy dla inwestycji dużych przedsiębiorstw w regionach objętych nowymi odstępstwami powinny brać pod uwagę nową klasyfikację przedsiębiorstw ustanowioną w zaleceniu Komisji z 2003 r (14).

3.5

W odniesieniu do pomocy w ograniczonych rozmiarach, EKES opowiada się za zwiększeniem pułapu pomocy „de minimis”, również w celu zapewnienia lepiej ukierunkowanych i uproszczonych działań Wspólnoty.

3.6

EKES uważa, że Komisja powinna raczej skoncentrować się na analizie pomocy państwa, która wywiera istotny wpływ na handel, niż marnować swoje zasoby na analizowanie dużej liczby przypadków o znaczeniu głównie lokalnym, a także powinna wyjaśnić znaczenie i interpretację koncepcji „względów lokalnych” (ang. „local concern”).

3.7

EKES uważa, że kontrola pomocy państwa powinna być proporcjonalna i skuteczna oraz że powinno się unikać skomplikowanych procedur notyfikacji w przypadkach, które mają niewielkie znaczenie dla konkurencji wspólnotowej.

3.8

EKES zdecydowanie popiera wniosek przedłożony przez Komisję w lutym 2004 r. w sprawie pomocy państwa w ograniczonych rozmiarach, w celu zapewnienia Państwom Członkowskim większej elastyczności, prostszych procedur i wystarczającej przestrzeni dla wprowadzania środków pomocowych ułatwiających realizację celów lizbońskich, przy jednoczesnym zachowaniu przez Komisję odpowiedniego zakresu kontroli.

3.9

Jeśli chodzi o pomoc sektorową, należy zapewnić spójność pomiędzy politykami sektorowymi UE a systemami pomocy w sektorach transportu, energetyki, informacji i komunikacji z uwzględnieniem zaleceń Komisji w sprawie wykluczeń grupowych. Dla sektorów kultury, środków audiowizualnych, kinematografii i sportu, w których istnieje wielki potencjał dla innowacji, wzrostu i tworzenia miejsc pracy, strategia lizbońska ustanawia konkretne cele.

3.10

Wspólnotowe ramy pomocy publicznej dla ochrony środowiska pozostaną w mocy do 2007 r. Także w tym przypadku ważne jest realizowanie celów strategii lizbońskiej i ułatwianie wprowadzenia Systemu Handlu Emisjami CO2 (ETS National Allocation Plans) w ramach celów zawartych w Protokole z Kioto.

3.11

Pomoc dla innowacji (zgodnie z definicją podaną w Zielonej księdze (15)): EKES uważa, że powinno się rozszerzyć istniejące ramy dla typów pomocy udzielanej działaniom o charakterze innowacyjnym, których nie obejmują obecne wytyczne oraz, że należy zdefiniować wyraźne ogólne kryteria zgodności, które pozostawiają Państwom Członkowskim większe pole do interwencji bez obowiązku notyfikacji.

3.11.1

W celu uzyskania poprawy w tej dziedzinie EKES wzywa Komisję do bardziej szczegółowego określenia, z pomocą Eurostatu, które rodzaje działalności produkcyjnej i usługowej można obecnie określić jako innowacyjne. Bardzo przydatne byłyby wytyczne w tej delikatnej dziedzinie.

3.11.2

W tym kontekście EKES przyjmuje z zadowoleniem wydanie w dniu 21 września 2005 r. komunikatu w sprawie systemu pomocy państwa i innowacji, którego celem jest stworzenie ram wspólnotowych w tym kluczowym sektorze i określenie zarówno najbardziej oczywistych niedoskonałości rynkowych, jak i właściwych środków dla tych przypadków, które mogłyby zostać ulepszone.

3.12

Należy ponadto opracować jasne, z góry ustalone kryteria pozwalające stwierdzić, które niedoskonałości rynkowe mogłyby przeszkodzić optymalizacji środków i instrumentów innowacyjnych wykorzystywanych w realizacji strategii lizbońskiej. Jednocześnie jednak, Państwa Członkowskie i ich regiony będą musiały mieć odpowiednie pole do manewru w celu modyfikowania interwencji w sposób sprawiający, że będą one proporcjonalne i skuteczne i będą w stanie przekształcić badania konkurencyjności w innowacje handlowe i rynkowe.

3.13

Pomoc państwa ułatwiająca MŚP inwestowanie w projekty innowacyjne powinna zachęcać przedsiębiorstwa do zwiększania swoich rozmiarów i powinna w szczególności obejmować:

3.14

EKES uważa, że nowe ramy powinny także brać pod uwagę wszystkie czynniki zewnętrzne, które wpływają na proces innowacyjny, a mianowicie:

3.14.1

W sensie bardziej ogólnym, Komitet uważa że, przy przeglądzie wytycznych w sprawie pomocy horyzontalnej, takich jak pomoc na rzecz badań, innowacji, środowiska i kapitału ludzkiego:

3.15

W odniesieniu do pomocy dla usług użyteczności publicznej, powinno się podkreślić, że usługi te są podstawowym elementem spójności społecznej i regionalnej. Dlatego też należy wyjaśnić odniesienie do koncepcji „typowego, dobrze prowadzonego przedsiębiorstwa”, zgodnie z kryteriami ustanowionymi w orzeczeniu w sprawie Altmark (16) i w odnośnej decyzji Komisji z dnia 13 lipca 2005 r. Należy też zagwarantować pewność prawną w odniesieniu do rekompensaty za świadczenie usług użyteczności publicznej, która jest zgodną z Traktatem formą pomocy państwa.

3.16

EKES uważa, że przyszłe prawodawstwo powinno brać pod uwagę fakt, że odpowiedzialność za określenie usług użyteczności publicznej leży w gestii instytucji krajowych, regionalnych i lokalnych, posiadających demokratyczną legitymację w danej dziedzinie (17).

4.1

EKES uważa, że można podjąć istotne kroki w kierunku większego uproszczenia i przejrzystości, wzmacniając działania podjęte przez Komisję w celu zwiększenia koncentracji polityki pomocowej UE na elementach mogących wywołać znaczące zakłócenia konkurencji.

4.2

Należy także zaradzić opóźnieniom w rozpatrywaniu spraw, ulepszając i usprawniając praktyki administracyjne, a także pobudzając Państwa Członkowskie do przyjęcia odpowiedzialności, by zapewnić przejrzystość i skuteczność.

4.3

Zdaniem Komitetu, wielce stosowne byłoby również opracowanie kodeksów dobrych praktyk przy pełnym udziale wszystkich zainteresowanych podmiotów, w tym szczególnie przedsiębiorstw jako beneficjentów środków pomocy publicznej.

5.1

Nowa sytuacja wynikająca z rozszerzenia wymaga, by zmiany polityki pomocy publicznej pozwoliły wszystkim regionom europejskim być równie atrakcyjnymi dla nowych lokalizacji i inwestycji, a także by zapewnić uczciwą konkurencję między sąsiadującymi ze sobą regionami.

5.2

Obecnie tytułem pomocy państwa 10 nowych Państw Członkowskich UE przeznacza na przedsiębiorstwa o wiele większe kwoty – w stosunku do PKB – niż pozostałe 15 Państw, chociaż widoczna jest tendencja do stopniowego wyrównywania się tych różnic. W okresie 2000 – 2003 w nowych Państwach Członkowskich pomoc państwa wynosiła w istocie średnio 1,42 % PKB, w porównaniu ze średnią wartością 0,4 % w krajach UE-15.

5.3

Strategia lizbońska przewidywała wykorzystanie pomocy dla osiągnięcia celów horyzontalnych. W 2002 r. w krajach 15 na te cele przeznaczono 73 % pomocy, w porównaniu z 22 % w nowych Państwach Członkowskich (18).

5.4

Z drugiej strony, należy przyznać, że nowe Państwa bardzo dobrze dostosowały się do gospodarki rynkowej, chociaż rozszerzona Europa musi jeszcze podjąć istotne kroki w celu ograniczenia ogólnego poziomu pomocy oraz promowania konkurencyjności, zrównoważonego i spójnego rozwoju oraz nowej gospodarki europejskiej opartej na wiedzy.

6.1

EKES uważa, że należy ulepszyć zarządzanie praktykami i procedurami w sektorze pomocy państwa, angażując w większym stopniu podmioty bezpośrednio zainteresowane. Chodzi szczególnie o przedsiębiorstwa i społeczeństwo obywatelskie, ponieważ są one bezpośrednio narażone zarówno na niepewność prawną i długi okres oczekiwania na zatwierdzenie przez Wspólnotę systemów pomocy, jak i na poważne konsekwencje odzyskiwania niedopuszczalnych bądź nielegalnych środków pomocowych.

6.2

Jako beneficjenci pomocy państwa i zarazem „konkurenci”, przedsiębiorstwa są w uprzywilejowanej pozycji, by:

6.3

Zdaniem EKES-u potrzebne są zatem:

7.1

Zdaniem EKES-u należy przedstawić jasną wizję wartości dodanej, którą dla przyszłości Unii Europejskiej stanowi pomoc państwa w ramach celów konkurencyjnego, zrównoważonego i spójnego rozwoju Państw Członkowskich, zatwierdzonych w Lizbonie i podkreślanych wielokrotnie na różnych szczytach europejskich od 2000 r.

7.1.1

Kluczowe sektory wyodrębnione przez strategię lizbońską wymagają znacznych i ukierunkowanych nakładów finansowych, które muszą znaleźć swe pełne odzwierciedlenie w politykach budżetowych i strukturalnych Państw Członkowskich: potrzebne są uprzednio ustalone, spójne i zgodne ramy, do których wszystkie polityki, w tym wspólnotowa polityka konkurencji, powinny się odnosić i dostosować.

7.2

Pełne urzeczywistnienie jednolitego rynku europejskiego, mogącego na równych zasadach współzawodniczyć z innymi partnerami na rynku globalnym, wymaga, zdaniem EKES-u, znacznej modernizacji zarówno we wdrażaniu, jak i przy opracowywaniu polityk europejskich w dziedzinie gospodarki, a szczególnie pomocy państwa. Jest to również konieczne, by umożliwić realizację dużych przedsięwzięć infrastrukturalnych i dużych inwestycji niematerialnych potrzebnych dla funkcjonowania skutecznego, zaawansowanego technologicznie i konkurencyjnego rynku.

7.3

Zdaniem EKES-u należy nakłonić Państwa Członkowskie i regiony, poprzez ustalenie kryteriów ogólnej zgodności, do realizacji polityk wsparcia ukierunkowanych na konkurencyjną gospodarkę szanującą zasady wolnej konkurencji.

7.4

Gdy rynek nie przyczynia się do konkurencyjności europejskich przedsiębiorstw i okazuje się niezdolny do wzmocnienia ich zdolności w zakresie innowacji technologicznych, szkolenia i internacjonalizacji, europejska polityka pomocy państwa powinna ułatwiać, a nie hamować, polityki i działania na rzecz pobudzenia wzrostu przedsiębiorstw oraz zwiększenia ich zdolności przyciągania do Europy nowych inwestycji, wiedzy i kapitału.

8.1

EKES popiera modernizację europejskiej polityki pomocy państwa, opartą na nowym, proaktywnym podejściu i na nowych ogólnych ramach wspólnotowych. W związku z tym zaleca szczególnie:

17.3.2006   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 65/9

1.

2.

3.

4.

5.

6.

1.1

Cele strategii lizbońskiej (1) odnoszą się do pozycji Europy w realiach globalnej konkurencji, której charakterystyczną cechą jest globalny wyścig w dziedzinie zwiększania inwestycji w badania i rozwój, zarówno ze strony tradycyjnych już krajów uprzemysłowionych (np. USA, UE, Japonii), jak i ze strony szybko rosnących w siłę nowych potęg gospodarczych (np. Chin, Indii, Brazylii czy Korei), dysponujących znacznie tańszą siłą roboczą.

1.2

Wspierane w dostatecznym stopniu, efektywne i wysokiej jakości badania i rozwój są mianowicie decydującym czynnikiem oraz warunkiem koniecznym innowacji, konkurencyjności i dobrobytu, a zarazem różnorodności kulturowej i świadczeń socjalnych. Inwestycje w badania i rozwój przekładają się w zwielokrotniony sposób na wzrost potencjału gospodarczego. Odpowiada temu określony w 2002 roku w Barcelonie (2) cel 3 %, który z uwagi na globalny wyścig stał się jednak „celem ruchomym”.

1.3

Badania i rozwój wspierane przez Wspólnotę Europejską tworzą istotną wartość dodaną Europy. Uwalniają one potencjał znacznie przewyższający możliwości pojedynczych Państw Członkowskich i umożliwiły już dokonania liczące się na świecie. Mają one decydujący i symulujący wpływ, wzmacniając i integrując niezbędne, szeroko zakrojone krajowe programy badawcze poszczególnych Państw Członkowskich, co prowadzi również do kumulowania zasobów. Łączą elity badaczy, europejski przemysł i decydentów w Europie. Badania i rozwój stanowią katalizator europejskiej integracji, spójności i tożsamości. Są one centralnym elementem Europejskiej Przestrzeni Badawczej.

1.4

Wniosek Komisji, aby zwiększyć dotychczasowe nakłady i przeznaczyć na te cele prawie 8 % ogólnego budżetu Wspólnoty jest pożądanym i bezwarunkowo koniecznym pierwszym krokiem we właściwym kierunku. Jest to minimalna kwota, którą w dłuższej perspektywie należy jeszcze podnieść, by nie wystawiać na próbę pozycji Europy, będącej kolebką nowoczesnej nauki i techniki, lecz by utrzymać ją i wzmacniać. Bez takiego podejścia cele strategii lizbońskiej będą niemożliwe do zrealizowania nawet w dłuższej perspektywie.

1.5

Jednak od kompetencji naukowo-technicznych zależy nie tylko makroekonomiczna konkurencyjność i wynikająca z niej siła przyciągania inwestorów, naukowców i inżynierów (drenaż mózgów!), ale także uznanie i wpływy kulturowe i polityczne. UE musi pozostać znaczącym, poszukiwanym partnerem do współpracy i nie może utracić w globalnej sieci swego geopolitycznego znaczenia.

1.6

W związku z tym Komitet apeluje do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej i przede wszystkim do szefów Państw Członkowskich i ich rządów, by w pełnym zakresie udostępnili zaproponowane przez Komisję i pilnie potrzebne inwestycje w badania i rozwój oraz nie pozwolili, aby stały się kartą przetargową i padły ofiarą negocjacji w sprawie przyszłego budżetu UE. Decyzja ta będzie ważnym sprawdzianem skuteczności polityki europejskiej w wytyczaniu kierunków na przyszłość.

1.7

Komitet apeluje ponadto do głów Państw Członkowskich oraz szefów rządów, jak również do przemysłu europejskiego, by przyczynili się – w tym także poprzez krajowe programy badawcze i działania badawcze podejmowane przez przemysł – do jak najszybszego osiągnięcia docelowych nakładów w wysokości 3 %.

1.8

Komitet popiera zasadniczą koncepcję obu zaproponowanych przez Komisję programów ramowych (VII PR oraz VII PR-Euratom). Odnosi się to nie tylko do zawartości tematycznej i podziału strukturalnego, lecz także w znacznej mierze do równowagi pomiędzy poszczególnymi celami i elementami programu.

1.9

Komitet z zadowoleniem przyjmuje ponowne podjęcie podprogramów „Energia”, „Bezpieczeństwo” oraz „Astronautyka”. Zapewnienie wystarczającego, taniego i długofalowego zaopatrzenia w energię w UE jest jednym z najważniejszych i priorytetowych problemów w kontekście zrównoważonego rozwoju, ochrony środowiska i konkurencyjności, którego rozwiązanie zależy od badań i rozwoju. Godne potępienia ataki terrorystyczne pokazały w ostatnim czasie duże znaczenie kwestii bezpieczeństwa.

1.10

Wiele problemów, wymagających rozwiązania, stanowi kwestie przekrojowe, które obejmują jednocześnie więcej niż jeden podprogram – w tym nauki humanistyczne i ekonomiczne. W odniesieniu do takich problemów Komitet zaleca zapewnienie w każdym przypadku wspólnej koordynacji i koniecznych powiązań. Może to mieć jeszcze wpływ na aktualne przyporządkowanie budżetowe do poszczególnych podprogramów. Dotyczy to także prawdopodobnie niewystarczającej części budżetu na badania w dziedzinie ekonomii.

1.11

Komitet z zadowoleniem przyjmuje dążenie Komisji do uproszczenia procedur administracyjnych, do zmniejszenia niezbędnych nakładów administracyjnych i tym samym do zwiększenia efektywności europejskich programów na rzecz badań. Obecny nakład pracy i kosztów związany z procedurą składania i przyjmowania wniosków jest za duży i nastręcza trudności uczestnikom z kręgów nauki i przemysłu. Udział w Europejskim Programie Badawczym musi opłacać się uczestnikom, również po uwzględnieniu ryzyka związanego ze składaniem wniosku. Ma to znaczenie szczególnie dla mniejszych podmiotów, takich jak MŚP, czy niewielkie grupy badawcze z uniwersytetów i ośrodków badawczych.

1.12

Ważnym aspektem jest dostateczna ciągłość procedur składania wniosków i uzyskiwania wsparcia, jak również struktur współpracy i form organizacyjnych (instrumentów). Nowe instrumenty, na przykład Wspólne Inicjatywy Technologiczne, powinny być wprowadzane w sposób przemyślany i wstępnie jedynie na okres próbny.

1.13

W związku z decydującą rolą małych i średnich przedsiębiorstw dla procesu lizbońskiego, Komitet z zadowoleniem przyjmuje dążenie Komisji do jeszcze silniejszego włączenia MŚP w procesy badawcze, rozwojowe i innowacyjne. Dlatego zaleca, aby w razie konieczności zwiększyć budżet na ten cel, o ile środki z nieomawianego tutaj programu ramowego na rzecz konkurencyjności i innowacji (2007-2013), pełniącego ważną funkcję wspierającą i pośredniczącą, miałyby się okazać niedostateczne.

1.14

MŚP, które zostały założone dla rozwinięcia i wprowadzenia na rynek nowych produktów zaawansowanych technologii, potrzebują przede wszystkim wystarczającego kapitału na start oraz „venture capital”, aby przetrwać pierwsze 5-10 lat działalności.

1.15

Komitet popiera rolę Wspólnego Centrum Badawczego i jego istotnego zakresu zadań w wielu dziedzinach, łącznie z analizą przyszłych trendów na płaszczyźnie naukowo-technologicznej, gospodarczej i społecznej oraz jego znaczenie w doradztwie politycznym.

1.16

W odniesieniu do kolejnych, bardziej szczegółowych uwag i zaleceń Komitet odsyła do obszernych rozdziałów 4 i 5 niniejszej opinii.

2.1

Gospodarcza, społeczna i kulturalna przyszłość Europy. Konkurencja na rynku światowym, przy zmieniającej się strukturze przemysłu i gospodarki, sytuacji na rynku pracy i zasobach surowcowych, decyduje o przyszłym rozwoju Europy i jej pozycji w globalnej równowadze sił. Z tego względu wzrost, sukces i siła gospodarki, jak również wynikające z nich zdolność do zapewnienia świadczeń socjalnych i różnorodność kulturowa, są zależne od dostępnej wiedzy, a zatem od inwestycji w badania i rozwój technologii; inwestycje w badania i rozwój prowadzą do znacznego zwiększenia potencjału gospodarczego.

2.2

Konkurencja globalna. W tym kontekście Europa z jednej strony konkuruje z krajami tradycyjnie uważanymi za przemysłowe, takimi jak Stany Zjednoczone, Japonia, czy Rosja; przy czym w szczególności w Stanach Zjednoczonych  (3) inwestycje we wszystkie sektory powiązane z badaniami i rozwojem znacznie przewyższają analogiczne inwestycje w UE, co stale powiększa istniejącą przewagę Stanów Zjednoczonych. Z drugiej strony Europa konkuruje z szybko rosnącymi w siłę potęgami gospodarczymi: Chinami, Indiami, Brazylią, Koreą itp.

2.3

Globalny wyścig badań. W porównaniu do Europy kraje te dysponują nie tylko o wiele tańszą siłą roboczą, ale w międzyczasie wyróżniają się także szybko wzrastającym wysokim standardem naukowo-technicznym, jak również znacznymi inwestycjami w edukację, badania i rozwój. Z tego względu coraz trudniejsze dla UE będzie zrównoważenie jej o wiele wyższych płac oraz standardów socjalnych i ekologicznych dalszą przewagą naukowo-techniczną i opracowanymi na jej podstawie lepszymi produktami i procesami. Europa musi więc poczynić wszelkie wysiłki, by nie przegrać w tym decydującym o przyszłości globalnym wyścigu rosnących inwestycji w badania i rozwój.

2.4

Ogólne uznanie i atrakcyjność – współpraca międzynarodowa. Jednakże od kompetencji naukowo-technicznych zależy nie tylko makroekonomiczna konkurencyjność i wynikająca z niej siła przyciągania inwestorów, naukowców i inżynierów (drenaż mózgów!), ale także uznanie i wpływy kulturowe i polityczne. UE musi pozostać znaczącym, poszukiwanym partnerem do współpracy i nie może utracić w globalnej sieci swego geopolitycznego znaczenia.

2.5

Strategia lizbońska. Z tego względu w marcu 2000 r. w Lizbonie Rada Europejska postanowiła uczynić z Unii Europejskiej najbardziej konkurencyjny i dynamiczny obszar gospodarczy świata, oparty na wiedzy (4). Od tego momentu realizacja strategii lizbońskiej i powiązane z nią utworzenie silnej Europejskiej Przestrzeni Badawczej stały się jasno określonym, najważniejszym celem polityki europejskiej. Ponadto Rada Europejska określiła w Barcelonie, wiosną 2002 r., ilościowe cele wspierania badań. Do 2010 r. ogólne wydatki w UE powinny wzrosnąć do 3 % PKB, z czego udział sektora prywatnego powinien wynieść (cel 3 %). Jednakże Komitet zwraca uwagę, iż wobec globalnego wyścigu inwestycji jest to „cel ruchomy” („moving target”) – kto się spóźni w jego realizacji, ten coraz bardziej pozostawać będzie w tyle.

2.6

Konieczność silnego wspólnotowego programu badawczego. Badania i rozwój wspierane przez Wspólnotę Europejską nie tylko uzupełniają programy badawcze Państw Członkowskich, ale też tworzą istotną wartość dodaną Europy. Uwalniają one potencjał znacznie przewyższający możliwości pojedynczych krajów i umożliwiły już dokonania liczące się na świecie (5). Mają one decydujący i stymulujący wpływ, wzmacniając i integrując niezbędne, szeroko zakrojone krajowe programy badawcze poszczególnych Państw Członkowskich. Odpowiadają one międzynarodowemu charakterowi nauki, badań, produkcji i koniecznemu przy tym międzynarodowemu rynkowi pracy.

2.7

Katalizator integracji i spójności europejskiej. Ponadto wspólne badania i rozwój łączą także europejskie elity badawcze oraz europejski przemysł, będąc znaczącym katalizatorem integracji i spójności europejskiej, jak również budowania europejskiej tożsamości.

2.8

Wnioski Komisji. Wnioski Komisji dotyczą środków merytorycznych i finansowych, które z punktu widzenia Wspólnoty są konieczne dla wspierania badań i rozwoju, a więc dla osiągnięcia celów strategii lizbońskiej. Mimo wzrostu, obejmują one nadal jedynie relatywnie małą część zaproponowanego na lata 2007-2013 ogólnego budżetu UE, czyli obecnie niecałe 8 %.

2.9

Ponadto propozycje Komisji są powiązane z nieomawianym tutaj wnioskiem dotyczącym sporządzenia programu ramowego na rzecz konkurencyjności i innowacji (2007-2013). Mógłby on odegrać rolę etapu pośredniego między niniejszym programem ramowym a koniecznymi procesami innowacyjnymi w MŚP.

2.10

Określanie priorytetów jako probierz. Z tego względu decydującym miernikiem roli, wydajności i wiarygodności polityki europejskiej jest to, czy zaproponowane środki zostaną zatwierdzone przez Parlament, Radę i – w odniesieniu do perspektyw finansowych – w szczególności przez Państwa Członkowskie oraz czy zostanie im przyznany konieczny priorytet (więcej na ten temat patrz także: punkty 4.2 do 4.6).

3.1

Siódmy program ramowy Wspólnoty Europejskiej badań, rozwoju technologicznego i demonstracji (2007-2013), zwany dalej VII PR, odróżnia się od swojego poprzednika następującymi cechami:

3.2

Jednakże czas trwania siódmego programu ramowego Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (Euratom) badań jądrowych i działań szkoleniowych (2007-2011), zwanego dalej VII PR -Euratom, nie zmienia się, choć oczywiście też obejmuje 25 państw UE.

3.3

VII PR składa się z czterech szczegółowych programów, odpowiadających czterem głównym celom europejskiej polityki badawczej:

3.4

Zaproponowany udział finansowy Wspólnoty w VII PR wynosi 72.726 milionów EUR. Ta kwota procentowo zostanie rozdzielona na działania określone w art. 2 ust. 2-6 w następujący sposób:

3.5

Program „Współpraca” z całkowitym budżetem wynoszącym 44.432 mln EUR został podzielony na priorytetowe podprogramy tematyczne. Przy tym należy zapewnić przeniesienie pomiędzy częściami programu i umożliwić podejście interdyscyplinarne. Program obejmuje dziewięć poniższych tematów badań, które powinny być przedmiotem współpracy międzynarodowej w ramach UE. Zaproponowano również następujący procentowy podział budżetu.

3.6

VII PR-Euratom obejmuje dwa szczegółowe programy.

3.6.1

Jeden z nich dotyczy następujących zagadnień:

3.6.2

Drugi program obejmuje działania Wspólnego Centrum Badawczego w zakresie energii jądrowej.

3.6.3

Budżet na realizację VII PR-Euratom w okresie 2007-2011 wyniesie 3.092 milionów EUR. Ta kwota zostanie rozdzielona procentowo w następujący sposób:

3.7

Ponadto załączono obszerną prezentację i wyjaśnienie zaproponowanych zasad i instrumentów wsparcia. Zapowiadano je już we wcześniejszym komunikacie Komisji (6), do którego Komitet sporządził obszerną opinię (7).

4.1

Przedłożony wniosek Komisji jest bardzo obszernym dokumentem, zawierającym znaczący program badań i rozwoju, który uwzględnia wiele szczegółów, płaszczyzn i powiązań. Z tego względu w niniejszej opinii nie jest możliwe ani szczegółowe przedstawienie, ani też skomentowanie wszystkich proponowanych elementów programu i procedur. Dlatego szczegółowe uwagi ograniczają się do aspektów, które Komitet uważa za szczególnie godne uwagi. Komitet przypomina o swoich wcześniejszych zaleceniach (8) do poszczególnych problemów i podkreśla ich aktualność także w odniesieniu do VII PR. Dalsze uwagi pojawią się w kolejnych opiniach Komitetu w sprawie komunikatów Komisji poświęconych programom szczegółowym (9) oraz zasadom dostępu (10).

4.2

Komitet uważa obydwa zaproponowane przez Komisję budżety za minimum, które w dłuższej perspektywie należy jeszcze podnieść, by nie wystawiać na próbę pozycji Europy, będącej kolebką nowoczesnej nauki i techniki, lecz by utrzymać ją i wzmacniać. Jest to pożądany i bezwarunkowo konieczny pierwszy krok, by przynajmniej Wspólnota zbliżała się do politycznego celu 3 %  (11), przyjętego na szczycie w Barcelonie przez szefów państw i rządów.

4.3

Realizacja zadań wyznaczonych programom VII PR i VII PR-Euratom w ramach strategii lizbońskiej nie jest możliwa bez właściwych środków finansowych. Istnieje wręcz niebezpieczeństwo, że w globalnym wyścigu Europa pozostanie jeszcze bardziej w tyle. Badania i rozwój są punktem wyjścia i motorem procesu innowacyjnego prowadzącego do konkurencyjnych produktów i technologii. Dzięki nim wywołać można efekt domina, który przełoży się następnie na dynamikę gospodarczą i zatrudnienie.

4.4

Wniosek Komisji jest ponadto wyraźnym sygnałem dla Państw Członkowskich, by ze swej strony podążyły za jej przykładem i zrobiły wszystko, aby również za pośrednictwem krajowych budżetów na badania naukowe jak najszybciej uczynić cel 3 % możliwym do zrealizowania.

4.5

Komitet uznaje zatem całkowitą wysokość budżetu, oczekującego na zatwierdzenie, za decydujący probierz polityki europejskiej, jej wiarygodności i skuteczności. Właśnie to będzie sygnałem, czy w ramach polityki europejskiej wyznacza się właściwe priorytety i wskazuje odpowiednio kierunki, aby zapobiec zapóźnieniu UE w globalnym wyścigu oraz spełnić obietnice zawarte w strategii lizbońskiej.

4.6

Apel. W tym celu Komitet apeluje do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, a zwłaszcza do szefów państw i rządów Państw Członkowskich, by zapewnili zaproponowane przez Komisję i pilnie potrzebne środki na inwestycje w badania i rozwój i nie pozwolili, aby stały się kartą przetargową i padły ofiarą negocjacji w sprawie przyszłego budżetu UE. W przeciwnym razie doprowadzi to nie tylko do powstania znacznych przeszkód, ale również uniemożliwi realizację celów strategii lizbońskiej, pogarszając opinię i wiarygodność polityki europejskiej.

4.7

Komitet apeluje ponadto do głów Państw Członkowskich oraz szefów rządów, jak również do przemysłu europejskiego, by w istotnym stopniu przyczynili się – w tym także poprzez krajowe programy badawcze i działania badawcze podejmowane przez przemysł – do jak najszybszego osiągnięcia docelowych nakładów w wysokości 3 %.

4.8

Komitet popiera zasadniczą koncepcję obu zaproponowanych przez Komisję programów ramowych (VII PR oraz VII PR-Euratom). Odnosi się to zarówno do zawartości tematycznej i podziału strukturalnego, jak i w znacznej mierze do równowagi pomiędzy poszczególnymi celami i elementami programu.

4.9

Komitet z zadowoleniem przyjmuje uwzględnienie, przyjęcie i uwypuklenie we wniosku Komisji wielu zaleceń Komitetu. W odniesieniu do tematów badań przewidzianych w szczegółowym programie „Współpraca” dotyczy to np. jego opinii w sprawie nanotechnologii  (12), biotechnologii  (13), badań w zakresie ochrony zdrowia  (14), technologii informacyjnych  (15), badań w zakresie energii  (16) (w tym badań w zakresie syntezy jądrowej (17)), astronautyki  (18) oraz badań w zakresie bezpieczeństwa  (19) . W tym dokumencie Komitet ponownie podkreśla ogromną wagę wszystkich tych dziedzin i przez to gorąco popiera ich badanie. Braki dostrzeżone przez Komitet i pojedyncze aspekty zostaną omówione później.

4.10

Komitet zalecał i uzasadnił wyłączenie z zakresu VII PR wspierania i rozliczania astronautyki i badań w zakresie bezpieczeństwa. Z drugiej strony jednak Komitet widzi również zalety włączenia tych dziedzin do VII PR, np. łatwiejsze zarządzanie i lepszą spójność i synergię z innymi podprogramami. Z tego względu opowiada się on obecnie za próbnym włączeniem tych podprogramów do VII PR, oraz, o ile to konieczne, wyciągnięciem wniosków ze zdobytych doświadczeń w trakcie oceny w połowie okresu lub w VIII PR.

4.10.1

Zagadnienie „Zastosowania oparte na badaniach przestrzeni kosmicznej w służbie społeczeństwa Europy”, będące częścią podprogramu Astronautyka, jest powiązane, jako typowe zagadnienie przekrojowe (patrz rozdział 5), z dziedzinami bezpieczeństwa, środowiska i technologii informacyjnych.

4.10.2

Badania w zakresie bezpieczeństwa, np. takie zagadnienia jak: ochrona przed terroryzmem i przestępczością, bezpieczeństwo infrastruktury i instalacji zaopatrzeniowych, ochrona granic, bezpieczeństwo i społeczeństwo itp., niestety szczególnie aktualne w ostatnim okresie, są zagadnieniami przekrojowymi. Dla zbadania przyczyn powstawania konfliktów i możliwości ich uniknięcia lub zapobiegania im powinny one zostać uzupełnione przez zagadnienia należące do zakresu badań humanistycznych i społecznych, np. badania nad konfliktami i pokojem oraz badania kulturowe. Należy zwrócić szczególną uwagę na przeciwdziałanie terroryzmowi i kontrolę (patrz także punkt 6.4.3) niebezpiecznej broni masowej zagłady.

4.11

W odniesieniu do szczegółowego programu „Pomysły” Komitet z zadowoleniem przyjmuje uwzględnienie także swoich zaleceń (20). Chodzi zwłaszcza o to, by tym programem kierowała autonomiczna Europejska Rada ds. Badań Naukowych, składająca się wybitnych, uznanych na arenie międzynarodowej, naukowców; Komitet ponawia swoje zalecenie, by w Radzie członkami byli także wybitni badacze dziedzin związanych z przemysłem. Dlatego Komitet tym bardziej zaleca Parlamentowi i Radzie zatwierdzenie tej nowej metody wspierania badań naukowych, którymi powinno się zarządzać analogicznie do Rady Badań Medycznych (Medical Research Council – Wielka Brytania) lub Niemieckiego Towarzystwa Badań Naukowych (Deutsche Forschungsgemeinschaft – Niemcy).

4.11.1

Celem tego programu jest wspieranie wybitnych osiągnięć naukowych we wszystkich dziedzinach nauki i technologii, co doprowadzi do powstania europejskiej wartości dodanej i przyczyni się do wzrostu konkurencyjności UE w kontekście globalnym. Komitet szczególnie podkreśla, iż (21) „jedynie wolne i niezależne podstawowe badania naukowe, nieskrępowane, choć nie pozbawione granic, mogą dostarczyć ważny surowiec dla przyszłego dobrobytu: nową wiedzę”. Również przemysł (22) rozumie znaczenie badań podstawowych i wspiera je.

4.11.2

Odpowiada to wielokrotnym zaleceniom Komitetu, by w trójkącie innowacji, na który składają się badania podstawowe, badania stosowane i rozwój (rozwój produktów i procesów) przypisać wszystkim trzem niezbędnym filarom właściwe im znaczenie, tworząc w ten sposób optymalne warunki dla całościowego sukcesu. Z drugiej strony jest to konieczne ze względu na zaproponowaną przez Komisję wielodyscyplinarność. Jednocześnie Komitet ponownie podkreśla, iż granice między pojęciami badań podstawowych, badań stosowanych i rozwoju są od początku płynne i ustalane arbitralnie. Z tego względu pod żadnym pozorem nie powinno się ich sztucznie wyznaczać przy użyciu środków administracyjnych.

4.12

Komitet przyjmuje także z zadowoleniem wzmocnienie działań w zakresie „Ludzie” i w przynależącym do niego Programie Marie Curie. Program ten okazał się nadzwyczaj udanym i ważnym instrumentem kształcenia i wspierania „naukowców europejskich” oraz zwiększania atrakcyjności Europejskiej Przestrzeni Badawczej dla naukowców z całego świata. Komitet przypomina, iż naukowcy nie tylko tworzą nową wiedzę, ale również ją rozpowszechniają pomiędzy krajami i kontynentami oraz między organizacjami badawczymi a gospodarką, a zatem również między badaniami a zastosowaniem.

4.12.1

Należy podkreślić, iż częściami tego programu są cele ustawicznego kształcenia i rozwoju kariery, jak również kontakty i partnerstwo między gospodarką a uniwersytetami. O ile pierwszy z tych celów służy podnoszeniu kwalifikacji młodych naukowców, a w szczególności ich dalszemu rozwojowi zawodowemu, w tym dokształcaniu doświadczonych naukowców (patrz również kolejny punkt), o tyle drugi cel spełnia ważne zadanie tworzenia i wspierania programów długoterminowej współpracy między instytutami, szkołami wyższymi i przemysłem, zwłaszcza małymi i średnimi przedsiębiorstwami, a więc wspiera wyżej wymieniony trójkąt innowacji. Z tego względu należy w szczególności wspierać mobilność między sektorem prywatnym i publicznym. Powinno się w to włączać także mobilność i partnerstwa np. rolnictwa lub instytucji politycznych.

4.12.2

Tym samym Komitet odwołuje się do kluczowej roli uniwersytetów, które mają stanowić instytucje badawcze i kształcące. Aby jednak mogły one dobrze te funkcje wypełniać, muszą one być właściwie wyposażone w materiały i oprzyrządowanie, dysponować odpowiednim budżetem na kadrę i strukturą organizacyjną (patrz także: punkt 4.15.4). W tym zakresie jednak – zwłaszcza w porównaniu z najlepszymi uniwersytetami np. w USA – istnieją jeszcze ogromne braki. Dlatego Komitet z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Komisja przygotowuje odrębny komunikat poświęcony tej ważnej kwestii, odnośnie której Komitet przedstawi swoje stanowisko. W niniejszym dokumencie należy jedynie zwrócić uwagę na pewien ważny dla VII PR aspekt, że instrumenty wsparcia muszą być dostosowane do wielkości projektów typowych dla uniwersyteckich grup badawczych.

4.13

Ponadto Komitet z zadowoleniem przyjmuje dążenie Komisji do stworzenia spójnego zawodowego wizerunku „naukowca europejskiego”, rozwinięcia w tym celu stabilnej ścieżki kariery i dostosowania do niej uregulowań jednolitego rynku. Komitet zwracał już uwagę na fakt, że kapitał ludzki jest najbardziej wrażliwym i cennym zasobem w badaniach i rozwoju (23) oraz że wspiera wysiłki Komisji na rzecz rozwijania i utrzymania kapitału ludzkiego. Komitet zgadza się z Komisją, że sytuację naukowców należy poprawić zarówno pod względem zawierania umów, jak i w ważnym dla mobilności aspekcie dostosowania/przenoszenia wszystkich elementów zabezpieczeń społecznych oraz praw emerytalnych.

4.13.1

Jeśli nie uda się zaoferować zdolnym młodym naukowcom atrakcyjnej i przewidywalnej ścieżki kariery (USA: tenure-track), wówczas będą oni prowadzić swe badania poza Europą lub poświęcą się innym zajęciom. Mobilność naukowców jest konieczna i pożądana nie tylko w obrębie Europy, ale także pomiędzy Europą a wieloma innymi krajami. Nie może to jednak prowadzić do utraty tych najzdolniejszych (drenaż mózgów). Wobec znaczenia integracji rodzin, szczególnym aspektem jest opcja „par podwójnej kariery”.

4.13.2

Komitet jednocześnie zwraca uwagę także na zalecenie Komisji z 11 marca 2005 r. dotyczące Europejskiej Karty dla Naukowców  (24) i kodeksu postępowania przy ich zatrudnianiu, mające służyć wyżej wymienionym celom. Komitet zdecydowanie popiera zawarty w tym dokumencie zamysł i wiele związanych z tym szczegółowych ustaleń. Dlatego wyraża ubolewanie, iż zalecane uregulowania są w niektórych punktach zbyt daleko idące, co może utrudnić przyjęcie tych generalnie słusznych zasad w kręgach naukowych. Komitet uważa niektóre wybrane sformułowania i zalecenia nawet za mylące, a co najmniej niejasne lub błędne (25). Może to m.in. utrudnić uproszczenie procedur (patrz kolejny punkt) lub prowadzić do podejmowania złych decyzji. Z tego powodu Komitet zaleca, aby przy okazji odpowiednio zmienić ten ważny dokument.

4.14

Z tego względu Komitet z zadowoleniem przyjmuje ogłoszenie przez Komisję pod hasłem „ułatwienia” dążenia do uproszczenia działań i przepisów odnoszących się do procedur związanych z wnioskami i procesami decyzyjnymi, a dzięki temu do wyraźnego ułatwienia składania wniosków. Wszak obecny znaczny nakład pracy i kosztów, związany z procedurą składania wniosków i uzyskiwania zezwoleń, stanowi jedną z głównych przeszkód dla beneficjentów z sektora naukowego i gospodarczego. To ostatnie odnosi się zwłaszcza do małych i średnich przedsiębiorstw i ich znacznego potencjału innowacyjnego oraz niewielkich uniwersyteckich grup badawczych. Procedury, które byłyby korzystniejsze dla badań, znacznie zwiększyłyby skuteczność europejskiej promocji badań, jak również przyczyniłyby się do poprawy w oczach mieszkańców Europy wizerunku „Brukseli”, obecnie kojarzącego się niestety głównie z pojęciami „biurokracja” i „przeregulowanie”. Komitet przypomina o swoich wcześniejszych zaleceniach odnoszących się do tego zagadnienia i o swoim poparciu dla raportu Marimona (26). Uwzględniając koszty i ryzyko składania wniosku, udział w Europejskim Programie Badawczym musi się uczestnikom opłacać!

4.14.1

Komitet zdaje sobie sprawę, że taki postulat wpływa na niełatwy kompromis pomiędzy wymogiem przejrzystości, przepisami Europejskiego Trybunału Obrachunkowego i polem manewru wszystkich decydentów. To może i powinno prowadzić do większej odpowiedzialności własnej uczestników ze strony Komisji (jednakże należy tu również rozważyć ryzyko odpowiedzialności osobistej) lub upoważnionych przez nią agencji. Wynikają z tego jednocześnie bardzo wysokie wymogi w odniesieniu do odpowiedniej dla danej sprawy wiedzy specjalistycznej uczestników. Komitet ponownie sugeruje więc, że w tym celu konieczni będą specjaliści z wieloletnim doświadczeniem i przypomina o swoich wcześniejszych zaleceniach (27) na ten temat.

4.14.2

Szczególnie ważnym aspektem dla innowacji i wykraczania ponad przeciętność jest niezbędna gotowość zaakceptowania niepewności i ryzyka braku sukcesu. Nie sposób tak zaplanować i przedstawić badań z zupełnie nowej dziedziny nauki i techniki oraz poszukiwań nieznanych rozwiązań, aby sukces był gwarantowany. Wręcz przeciwnie – jeśli wszystko z góry jest wiadome, nie ma mowy o jakimkolwiek nowym odkryciu. Tak więc „braku sukcesu” nie należy uznawać za porażkę, tylko za przydatną informację w procesie prób i błędów. Szansa i ryzyko to dwie strony tego samego medalu.

4.14.3

Tworzenie agencji zewnętrznych zaleca się jedynie w takich przypadkach, kiedy będzie się to wiązało ze znaczną poprawą procedur zarządzania i gdy będzie można dowieść wyraźnego spadku kosztów. Ewentualne dodatkowe lub zewnętrzne koszty administracyjne w żadnym wypadku nie mogą ograniczyć budżetu przeznaczonego na same badania.

4.15

Komitet ze szczególnym zadowoleniem przyjmuje znaczące podprogramy programu szczegółowego „Możliwości”, obejmujące zagadnienia infrastruktury badawczej, badań na rzecz MŚP, regionów zorientowanych na wiedzę, potencjału badawczego, nauki i społeczeństwa oraz działania w ramach współpracy międzynarodowej.

4.15.1

Podkreślenia wymaga cel, jakim jest silniejsze włączenie małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) w procesy badawcze i innowacyjne poprzez tworzenie właściwych ram i instrumentów.

4.15.2

Pomoc finansowa z programu innowacyjnego może stać się kolejnym dobrym instrumentem wsparcia MŚP (28), jednakże i tu procedury powinny być dostosowane do wielkości i możliwości MŚP. W zależności od powodzenia programu innowacyjnego, Komitet radzi rozważyć, czy w przyszłości nie rozszerzyć zakresu wsparcia przeznaczonego tylko dla MŚP z obecnych 15 %, mając na uwadze potrzeby szczególnie nowych Państw Członkowskich. Komitet przypomina przy okazji o swoich wcześniejszych wypowiedziach, iż dla zwiększenia szans sukcesu MŚP założonych wyłącznie w celu tworzenia i sprzedaży nowoczesnych produktów zaawansowanych technologii, konieczne jest w szczególności dostateczne wyposażenie w kapitał początkowy i „venture capital”, aby umożliwić im przetrwanie pierwszych 5-10 lat działalności. Badania nad gospodarką i polityka gospodarcza mogą wnieść w tym zakresie istotny wkład.

4.15.3

Równie ważne są cele optymalizacji i rozwoju infrastruktury badawczej, rozwój regionalnych zespołów projektów badawczych oraz wspierania i uwalniania potencjału badawczego w regionach konwergencji oraz regionach peryferyjnych UE. Rozbudowa istniejącej i tworzenie nowej infrastruktury badawczej ułatwi i przyśpieszy tworzenie regionalnych zespołów projektów badawczych. Jednakże również w tym przypadku istnieje przede wszystkim potrzeba dostatecznego wyposażenia w „venture capital”, który jest jednym z elementów decydujących o sukcesie.

4.15.4

Komitet podkreśla przede wszystkim znaczenie wystarczających środków na infrastrukturę dla poprawy sytuacji na uniwersytetach (więcej na ten temat patrz: punkt 4.12.2). W tym kontekście Komitet zwraca uwagę na fakt, że w UE z powodzeniem funkcjonują już klastry firm zaawansowanych technologii, skupionych wokół uniwersytetów i/lub ośrodków badań. Napędzają one wzrost i innowacyjność także w najbliższym obszarze gospodarczym (poles of economic growth). Więcej na ten temat także w punkcie 4.16.2.

4.15.5

W dalszej części omówione zostanie znaczenie europejskich centrów obliczeniowych najwyższej klasy jako kolejnych bardzo ważnych działań z dziedziny infrastruktury (patrz: punkt 5.8).

4.15.6

Z drugiej strony Komitet zaleca, by przenieść dziedzinę „Nauka i społeczeństwo”, zaliczoną obecnie do „Możliwości” (29), do priorytetowego podprogramu „Nauki społeczne, ekonomiczne i humanistyczne”, należącego do programu „Współpraca”, z zastrzeżeniem udziału również w programie „Pomysły”. Dzięki temu będzie możliwe stworzenie koniecznych powiązań i lepsze wykorzystanie potencjalnych efektów synergii w ramach tych zagadnień. Ponadto stałoby się widoczne, iż budżet tych powiązanych zagadnień wynosi ogółem 3 % priorytetowych programów tematycznych.

4.15.7

Dobra i owocna współpraca międzynarodowa w zakresie badań i kształcenia jest zasadniczym elementem globalnego partnerstwa oraz podstawą badań naukowych i rozwoju. Działania w zakresie współpracy międzynarodowej  (30), będącej częścią programu „Możliwości”, służą istotnemu celowi kooperacji (patrz także: punkt 4.13.1) z krajami kandydującymi, sąsiadami UE, krajami rozwijającymi się oraz krajami nowo uprzemysłowionymi. Komitet z zadowoleniem przyjmuje fakt, że podprogramy „Współpraca” oraz „Ludzie” umożliwiają co najmniej równie ważną współpracę z takimi krajami o szczególnie wysoko rozwiniętej nauce i technice, jak Stany Zjednoczone czy Japonia. W pojedynczych przypadkach, dzięki specjalnym układom bilateralnym, współpraca ta może uzyskać nawet ramy instytucjonalne. Komitet zdaje sobie sprawę, że współpraca taka musi wyrosnąć na gruncie konkretnych naukowych potrzeb, ale mimo to zaleca zaakcentowanie tych ważnych elementów.

4.16

Ciągłość a instrumenty wsparcia badań naukowych (formy wsparcia). Komitet już w swojej poprzedniej opinii przedstawił zalecenia dla obu aspektów, które obecnie z naciskiem potwierdza. Wobec pilnej potrzeby większej ciągłości Komitet zwraca uwagę, iż ważnym elementem jest zachowanie sprawdzonych instrumentów, zaś wnioskodawcom należy zapewnić elastyczność przy ich wyborze. Jednakże w procedurze oceny nie można zatwierdzić wyboru danego instrumentu, który nie jest preferowany przez Komisję; nie można również sporządzać rankingu instrumentów w procedurze oceny. Zdaniem Komitetu także przedłużony okres trwania VII PR przyczynia się do zwiększonej ciągłości, jednakże tylko przy zapewnieniu właściwych środków finansowych.

4.16.1

Niektóre instrumenty mają nowe oznaczenia lub są całkowicie nowe. W tym miejscu Komitet przypomina swoje ogólne zalecenie, by z jednej strony ze względu na wymaganą ciągłość w bardzo rozważny sposób wprowadzać nowe instrumenty lub nadawać nowe nazwy istniejącym, zaś z drugiej strony przy koniecznych próbach stosowania nowych instrumentów wyraźnie informować, iż mają one początkowo wyłącznie charakter pilotażowy.

4.16.2

Wspólne Inicjatywy Technologiczne są – poza omówionymi wcześniej platformami technologicznymi – nowym instrumentem, który powinien przyczynić się do tworzenia długoterminowych partnerstw publiczno-prywatnych. Chociaż zdaniem Komitetu wciąż brakuje jasnych deklaracji Komisji w tym zakresie, m.in. na temat różnic w porównaniu do platform technologicznych, istnieją duże oczekiwania w związku z tym instrumentem ze strony przemysłu, szczególnie MŚP. Mogłyby one m. in. prowadzić do sieci współpracy pomiędzy dużymi firmami a MŚP, ale także pomiędzy uniwersytetami a ośrodkami badawczymi oraz generalnie do większych inwestycji w badania i rozwój w sektorze prywatnym. (Patrz także: punkt 4.15.4). Z tego względu należy nie tylko wypracować bardziej klarowne ramy i sposoby funkcjonowania takich Wspólnych Inicjatyw Technologicznych, ale również sprawdzić po wyznaczonym okresie, czy oczekiwania związane z tym instrumentem zostały spełnione.

4.16.3

Komisja powinna zwrócić uwagę, by przy wprowadzaniu nowych instrumentów nie powtórzyć błędów, które popełniono przy wprowadzaniu „sieci doskonałości” (w VI PR). Prowadzona tam błędna polityka informacyjna doprowadziła do zamieszania i różnic w rozumieniu tematu przez poszczególnych uczestników, nawet wewnątrz Komisji. Komitet zakłada, iż będzie miał możliwość omówienia szczegółów tego zagadnienia w późniejszej opinii. Z zadowoleniem przyjmuje propozycję Komisji, by do form wsparcia zaliczyć także art. 169 i 171 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską.

5.1

Uwagi szczegółowe odnoszą się przede wszystkim do podprogramów tematycznych programu „Współpraca”, będącego zasadniczą częścią programu ramowego. Niniejszym należy powtórzyć, iż Komitet ogólnie z zadowoleniem przyjmuje wnioski Komisji i zaleca ich realizację.

5.2

Komitet odnosi się na początku do ważnego problemu zagadnień przekrojowych, obejmujących więcej niż jedną dziedzinę, które ze względu na swój charakter wymagają nadrzędnej koordynacji i zarządzania oraz obejmują często także podprogram Nauki społeczne, ekonomiczne i humanistyczne (patrz również punkt 5.8). Z tego względu należy, mimo rozdrobnionej struktury poszczególnych programów, nieuniknionej m.in. ze względów administracyjnych, zapewnić zbadanie, opracowanie i wykorzystanie nadrzędnych powiązań wielu problemów wymagających rozwiązania. Dlatego zaleceniem Komitetu jest stworzenie nadrzędnej koordynacji i niezbędnych połączeń horyzontalnych.

5.2.1

Należące do tego zakresu badania nad bezpieczeństwem i przeciwdziałania terroryzmowi zostały już omówione w rozdziale 4.

5.2.2

Kolejnym przykładem jest rozwój demograficzny  (31). Konieczne w tym zakresie badania rozciągają się od analizy danych, przyczyn i trendów demograficznych, przez niepokojąco niski wskaźnik urodzeń w wielu Państwach Członkowskich, aż po skutki ciągłej tendencji wzrostu średniej długości życia. Do ostatniej kwestii należą zarówno konieczne badania geriatryczne i medyczne oraz techniki opieki pielęgniarskiej (32). Szczególnie ważnym aspektem są związane z tą złożoną problematyką zagadnienia społeczno-ekonomiczne.

5.2.3

W ostatnim okresie również kwestia zdrowia (patrz również punkt 5.9) jest zagadnieniem przekrojowym, ponieważ wpływ na nią mają: sposób życia, warunki pracy, czynniki środowiskowe, odżywianie się, szczepienie się, nałogi, itp.

5.3

Jednocześnie również niektóre podprogramy są w pewnym stopniu same w sobie programami przekrojowymi, ponieważ ich wyniki służą nie tylko bezpośrednio europejskiej gospodarce, ale również – ze względu na ich tematyczne powiązanie – innym podprogramom (patrz ponownie: punkt 5.2).

5.4

Odnosi się to w szczególności do podprogramów: Technologie informacyjne i komunikacyjne (TIK), Biotechnologia oraz Nanonauki, nanotechnologie, materiały i nowe technologie produkcyjne. Również podprogram Energia jest ściśle powiązany z podprogramami Środowisko i Transport. Z tego względu możliwa jest wyłącznie jakościowa ocena zrównoważenia poszczególnych podprogramów, dlatego poniższe uwagi należy rozumieć z uwzględnieniem tego ograniczenia.

5.5

Technologie informacyjne i komunikacyjne (TIK) są w rzeczywistości technologiami kluczowymi dla wszystkich dziedzin przemysłu, gospodarki, usług, nauki i techniki, również dla bezpieczeństwa i obrony. Stanowią one decydujący element globalnej konkurencji. Także wobec roli najwyższej klasy komputerów dla wielu ważnych zagadnień – od badań w zakresie klimatu, bezpieczeństwa, materiałów, aż po np. syntezę nowych produktów leczniczych – istnieje potrzeba nadrobienia w Europie zaległości, w szczególności w porównaniu do Japonii i Stanów Zjednoczonych. Dotyczy to zarówno utworzenia europejskich centrów obliczeniowych najwyższej klasy, co jest zadaniem raczej dla programu „Możliwości” lub „Infrastruktura”, jak również samodzielnego europejskiego rozwoju przynależnego sprzętu komputerowego i oprogramowania.

5.5.1

Jednakże należy zauważyć, iż podobnie jak w VI PR, również teraz zdecydowanie największa część budżetu została przeznaczona na podprogram TIK. Wobec znaczenia, również makroekonomicznego, innych zagadnień, w szczególności energii lub np. zdrowia, powstaje pytanie, czy pozostawić opcję przesunięcia akcentów w znaczeniu możliwości przeniesienia pomiędzy podprogramami. Odpowiedź na te pytania uzależniona jest między innymi od tego, w jakim zakresie program TIK działa na rzecz innych programów, na przykład badań nad bezpieczeństwem lub badań przestrzeni kosmicznej.

5.5.2

Ze względu na powyższy przykład Komitet zaleca generalnie, by przy rozliczaniu VII PR zezwolić na dostateczną elastyczność w przyporządkowywaniu do części budżetu poszczególnych podprogramów lub wykorzystanie planowanej możliwości przeniesienia, np. poprzez wspólne przetargi między podprogramami. Uwaga Komitetu, odnosząca się do TIK, ma zastosowanie w analogiczny sposób również do podprogramów Transport i Astronautyka (np. Aeronautyka).

5.5.3

Komitet ponownie wyraża zadowolenie z rozpoczęcia budowy Projektu GALILEO, będącego wzorcowym przykładem zastosowania zasady pomocniczości. Jego technologie, a w szczególności zastosowanie, są zdaniem Komitetu również typowymi cechami charakterystycznymi dla interdyscyplinarnego zadania przekrojowego, mającego jednocześnie wysoką techniczną wartość innowacyjną.

5.6

Komitet jeszcze raz podkreśla swoje zadowolenie z ustanowienia ważnego podprogramu Energia w ramach VII PR, co odpowiada wszak wielokrotnie wyrażanym przez niego zaleceniom. Jednakże wobec faktu, że również VII PR-Euratom koncentruje się w dużym stopniu na badaniach w zakresie energii, Komitet jest przekonany, że tej ważnej – i bardzo aktualnej dziedzinie powinno się przyznać jeszcze większą rolę. Energia jest podstawowym surowcem konkurencyjnej gospodarki, a obecna zależność UE od jej importu oraz przewidywane średniookresowe ograniczenie zasobów budzą szczególny niepokój. Kluczem do rozwiązania problemów energetycznych są badania i rozwój.

5.6.1

Z tego względu Komitet z zadowoleniem przyjmuje nadanie dużego znaczenia rozwojowi odnawialnych źródeł energii. Odgrywają one decydującą rolę w całej problematyce zaopatrzenia w energię i ochrony środowiska (globalne ocieplenie). Komitet pragnie tutaj wskazać na swoje liczne opinie (33) obejmujące całe spektrum potrzeb badawczych w dziedzinie odnawialnych źródeł energii – począwszy od energii geotermalnej, poprzez biomasę, energię słoneczną i energię wiatru, aż po technologie magazynowania energii. VII PR będzie kolejnym ważnym elementem promocji odnawialnych źródeł energii, stanowiącym uzupełnienie różnych środków wsparcia służących wprowadzeniu na rynek (np. ustawy o zasilaniu energią elektryczną), dzięki którym z kolei energia ze źródeł odnawialnych ma się stać zbywalnym produktem. Komitet zaleca również podjęcie badań dokładniej sprawdzających bilans energetyczny systemów odnawialnych, ponieważ w ostatnim okresie np. wyrażano wątpliwości dotyczące dodatniego bilansu energetycznego niektórych biopaliw (34).

5.6.2

Jednakże Komitet zwraca również szczególną uwagę na to, iż stosowanie „klasycznych” kopalnych surowców energetycznych: węgla, ropy naftowej i gazu ziemnego  (35) będzie nadal, również w najbliższych dziesięcioleciach, podstawą europejskiego i światowego zaopatrzenia w energię. Z tego względu największe znaczenie dla ekonomii i ochrony środowiska mają wszystkie działania w zakresie badań i rozwoju prowadzące do wzrostu wydajności pozyskiwania, transportu i wykorzystania tych surowców energetycznych, zarazem bezpośrednio lub pośrednio przyczyniające się do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych. Te punkty zostały wprawdzie uwzględnione jako „zmniejszenie emisji CO2 ” (w tym sekwestracja i składowanie CO2) i „zwiększenie wydajności” w podprogramie Energia, jednakże konieczne jest zapewnienie potrzebnych środków na ich realizację. Ponadto podkreślić należy również synergiczne powiązanie z podprogramami „Materiały” oraz „Transport”. Komitet z zadowoleniem przyjmuje także powiązany z tym zagadnieniem program badawczy „Węgiel i stal” (36).

5.6.3

Z tego względu Komitet zaleca, by – obok działań w zakresie badań i rozwoju odnawialnych źródeł energii – również technologiom energetycznym wykorzystującym kopalne surowce nadać wysoki priorytet, odpowiadający ich znaczeniu. Jest to tym ważniejsze, że w najbliższych dwóch dziesięcioleciach należy dokonać wymiany większości istniejących elektrowni korzystających ze spalania kopalnych surowców energetycznych oraz uzupełnić je o dodatkowe nowe elektrownie (kilkaset w skali UE). Jest ogromnie ważne z punktu widzenia gospodarki i ekologii, aby wykorzystać przy tym najnowocześniejsze zdobycze techniki. Wreszcie w związku z wysokimi cenami ropy naftowej pojawia się pytanie, kiedy technologie pozyskiwania paliw z węgla staną się ekonomicznie konkurencyjną alternatywą.

5.6.4

Odnośnie dalszych szczegółów Komitet odsyła do swoich wcześniejszych i ostatnich opinii (37) dotyczących badań w zakresie energii i energetyki w ogóle.

5.7

Wreszcie, poprawa techniki w zakresie energii jest również jednym z najważniejszych środków przeciwdziałania zmianom klimatycznym i innym niepożądanym oddziaływaniom w odniesieniu do środowiska (38).

5.7.1

Z tego względu należy wykorzystać merytoryczne powiązanie obu tych dziedzin dla ich optymalizacji. Podczas gdy badania w zakresie podprogramu Środowisko (uwzględniając zmiany klimatyczne) powinny przede wszystkim przyczynić się do postawienia diagnozy, podprogram Energia służy w szczególności znalezieniu sposobów terapii.

5.7.2

Jednakże nawet w ramach podprogramu Środowisko należy opracować i wykorzystać ważne powiązania i synergie między analizą/diagnozą (np. „geologia dna morskiego”) a możliwą terapią (np. „ochrona dna morskiego”).

5.8

Również podprogram Nauki społeczne, ekonomiczne i humanistyczne, poszerzony zgodnie z zaleceniem z punktu 4.15.5 o program „Nauka i społeczeństwo”, powinno się uznać za zagadnienie przekrojowe. Ponadto Komitet przypomina o swoim wcześniejszym zaleceniu, mówiącym o silniejszym powiązaniu między naukami przyrodniczymi a humanistycznymi (w tym naukami społecznymi), zajmującymi się nimi podmiotami, ale również metodami i kryteriami (39). Nauki społeczne i humanistyczne powinno się uwzględniać przy badaniach nad kwestiami przyczyn w zakresie bezpieczeństwa.

5.8.1

Z tego względu Komitet z zadowoleniem przyjmuje istotne znaczenie badań makroekonomicznych, aby w dobie konkurencji globalnej i innych skutków globalizacji opracować najlepsze procedury dla rynku wewnętrznego i strategii lizbońskiej. Podkreśla, iż należy pilnie podjąć badania i doradztwo polityczne (więcej na ten temat patrz także: program Wspólnego Centrum Badawczego, punkt 5.10.1) w zakresie przyczyn bezrobocia, wad i zalet poszczególnych systemów gospodarczych oraz przyczyn, skutków i możliwych zmian polityki rozwoju demograficznego. Na koniec Komitet podkreśla również konieczność prowadzenia pogłębionych analiz przyczynowych powiązań między badaniami naukowymi, innowacjami a dobrobytem.

5.8.2

Wreszcie, w oparciu o nauki prawne, należy stworzyć naukowe podstawy wszystkich obszarów polityki UE, np. polityki społecznej, polityki stanowienia prawa, polityki gospodarczej (walutowej i monetarnej, podatkowej, innowacji, itp.) oraz polityki bezpieczeństwa. W szczególności konieczne jest rozważenie polityczno-ekonomiczno-prawnych zagadnień dalszego rozwoju wewnętrznego UE, z uwzględnieniem jednolitego rynku, spójności, integracji oraz zarządzania.

5.8.3

Komitet podkreśla jednocześnie szczególnie aktualne zagadnienie politycznej i kulturowej samoświadomości Unii Europejskiej i jej granic. W tym celu należy opracować wspólne cechy „kultury europejskiej” w sztuce, nauce, architekturze, technice i modzie, ale również w historii idei, prawa, hierarchii wartości oraz władzy państwowej. Nowoczesna koncepcja państwa powstała w Europie (i po raz pierwszy została zrealizowana w Stanach Zjednoczonych). Oznacza to również pogłębione studia nad definicją kultury, jej płaszczyznami, niuansami, hierarchią wartości oraz nieporozumieniami.

5.8.4

Wobec różnorodności ważnych pojedynczych zagadnień, budżet przewidziany na podprogram Nauki społeczne, ekonomiczne i humanistyczne, mimo proponowanego powiązania z budżetem na „naukę i społeczeństwo”, może się okazać ledwo wystarczający. Aby ostatecznie to ocenić, trzeba uwzględnić te częściowe zagadnienia nauk humanistycznych, które przewidziano w innych podprogramach, np. dotyczących energetyki.

5.8.5

Na koniec Komitet podkreśla wszystkie zagadnienia etyczne na styku nauki, badań i ich zastosowania, konieczność wyważenia ryzyka i możliwości. Ważną kwestią, także w kontekście strategii lizbońskiej, są powiązania i przeciwieństwa między stanowiskami ideologiczno-dogmatycznymi, skłonnością do ryzyka a postępem.

5.8.6

W ten sposób raz jeszcze Komitet odnosi się do dziedziny Nauka i społeczeństwo. Komitet opracował już bardzo obszerną opinię (40) dotyczącą tego zagadnienia. Także w kontekście tej wcześniejszej opinii Komitet z zadowoleniem przyjmuje zaproponowany przez Komisję zakres zagadnień. Należy do nich przybliżenie obywatelom badań i zdobyczy naukowych, wzmocnienie obopólnego zrozumienia oraz zachęcenie w szczególności młodych ludzi do zajmowania się nauką. Rolę taką mogłoby pełnić forum, przybliżające obywatelom i konsumentom naukę i badania oraz kształtujące ich poglądy.

5.8.6.1

W tym celu Komitet uznaje za ważne wszelkie środki, które umożliwiają bezpośrednie kontakty, lub nawet wspólne działania: dobre muzea techniki, specjalne laboratoria, „dni wspólnej pracy”, itp. Przede wszystkim jednak w planach zajęć szkół wyższych istotną rolę znów powinny odgrywać przystępne i na dobrym poziomie zajęcia z nauk przyrodniczych. Powinno się przy tym szczególnie pobudzać zainteresowanie naukami przyrodniczymi i techniką oraz pogłębiać ich zrozumienie. Wszak dopiero dzięki wystarczającej wiedzy możliwy jest właściwy osąd.

5.8.6.2

Wiedza przyrodnicza jest konieczna również dla nauczania myślenia i stworzenia klarownego obrazu świata.

5.8.6.3

Jednak w tym programie równie konieczne jest także silniejsze włączenie naukowców i ich sposobu myślenia w dyskusje i procesy decyzyjne.

5.9

Szczególnie ważny podprogram dotyczy bardzo obszernej i wielokrotnie omawianej przez Komitet dziedziny zdrowia. Obejmuje on wszystkie prace badawczo-rozwojowe dotyczące zapobiegania chorobom i ich diagnozowania, terapii oraz łagodzenia objawów.

5.9.1

Jednocześnie priorytetowe znaczenie należy przyznać leczeniu i zapobieganiu takim chorobom, które charakteryzują się szczególnie wysoką stopą śmiertelności i zachorowań – wśród dzieci, dorosłych i osób w podeszłym wieku, lub które mogą powodować bardzo wysoką śmiertelność w razie wystąpienia niekontrolowanej epidemii.

5.9.2

Ciągłe zwiększanie się średniej długości życia zawdzięczamy zarówno sukcesom związanym z dotychczasowym postępem w medycynie, jak i lepszej i zdrowszej diecie. Jednakże coraz ważniejszym zagadnieniem stają się jednocześnie choroby związane ze stylem życia (np. z otyłością (41), paleniem), jak i z wykonywanym zawodem i wiekiem starczym. Znaczenie tego drugiego zagadnienia było już wcześniej wielokrotnie podkreślane (42), obejmuje ono bowiem nie tylko aspekty medyczne i humanitarne, ale – w odniesieniu do zdolności do świadczenia pracy czy nakładów na opiekę – również aspekty makroekonomiczne; dotyczy także szeroko pojętej organizacji i finansowania systemów opieki zdrowotnej i wykorzystania postępu w medycynie. Odnosi się to również do prac badawczych w zakresie łagodzenia niepełnosprawności, a więc podnoszenia jakości życia osób niepełnosprawnych i ich ewentualnego włączenia w procesy zatrudnienia.

5.9.3

Jednakże problematyka niepełnosprawności i kwestie zdrowia nie są całkowicie zbieżne i dlatego niepełnosprawność należy uwzględnić we wszystkich właściwych częściach programu.

5.9.4

Komitet zwraca jednocześnie uwagę na międzynarodowy wymiar problemu zdrowia: z jednej strony na współpracę z krajami prowadzącymi intensywne i efektywne badania, z drugiej zaś – na aspekty zdrowotnej pomocy dla krajów rozwijających się. W tym kontekście szczególne znaczenie ma współpraca ze Światową Organizacją Zdrowia (WHO).

5.9.5

Zagadnieniem międzynarodowym jest również globalne rozprzestrzenianie się nowych drobnoustrojów chorobotwórczych, dlatego i w tej dziedzinie ważna jest współpraca z WHO.

5.9.6

Poza tym współpraca międzynarodowa umożliwia pogłębione badania kliniczne nie tylko populacji ogólnie, ale także z uwzględnieniem wieku – dzieci, dorosłych i osób starszych.

5.9.7

Prace badawczo-rozwojowe prowadzone przez sektor prywatny (przemysł farmaceutyczny i producentów urządzeń medycznych) w dziedzinie zdrowia są dobrym przykładem zastosowania artykułu 169 na rzecz partnerstw między sektorem prywatnym a badaniami wspieranymi ze środków publicznych (także ze strony Państw Członkowskich).

5.10

Wspólne Centrum Badawcze WCB (z wyjątkiem badań jądrowych)

5.10.1

WCB zajmuje się dziedzinami, które mogą wesprzeć politykę UE w zakresie naukowo-technicznym. Należą do nich m.in. dziedziny zrównoważonego rozwoju, ochrony klimatu, żywności, energii, transportu, chemikaliów, alternatyw dla doświadczeń na zwierzętach, polityki badawczej, technologii informacyjnych, procedur i materiałów referencyjnych, jak również ryzyka, zagrożeń i społeczno-ekonomicznych skutków biotechnologii, ale także ekonometryczne techniki modelowania i analizy. Kolejnym zadaniem jest rozwój naukowo-technologicznych danych referencyjnych dla różnych dziedzin monitoringu środowiska i żywności. To także stanowi cenny wkład do wypracowania przepisów prawnych Wspólnoty.

5.10.2

Zdaniem Komitetu, do zadań Wspólnoty należy dodatkowo zaliczyć koordynację podziału pracy pomiędzy krajowymi instytucjami pomiarowymi i normalizacyjnymi oraz uczestnictwo w ich programach. Mając na uwadze wspólny rynek i ogólną integrację europejską, powinno się rozważyć stworzenie, przy udziale właściwych instytucji krajowych, właściwych sektorów przemysłu i WCB, „Europejskiego Biura Norm”. Dotychczasowa różnorodność dawałaby szansę na prowadzenie metod równoległych, porównań metod, jak również nowych badań z wykorzystaniem szczególnie niezawodnego wyposażenia oraz koordynacji.

5.10.3

Komitet z zadowoleniem przyjmuje do wiadomości włączenie działalności WCB w międzynarodową wspólnotę badawczą. Komitet uważa takie włączenie za szczególnie ważne, również dla omówionych w pkt. 5.8 nauk społecznych, ekonomicznych i humanistycznych.

6.1

Kontrolowana energia syntezy jądrowej. Komitet przypomina o swoim stanowisku przedstawionym niedawno w opinii (43)„Energia termojądrowa”, w którym stwierdzono, iż pokojowe wykorzystanie energii syntezy jądrowej może znacznie przyczynić się do długoterminowego rozwiązania problemu zaopatrzenia w energię, zapewniając długą perspektywę, brak zanieczyszczeń dla środowiska oraz konkurencyjność. Synteza jądrowa, podobnie jak rozszczepienie jądrowe, nie powodowałaby emisji gazów cieplarnianych, ale poza tym miałaby również inne ważne zalety.

6.1.1

Komitet gratuluje Komisji oraz innym zaangażowanym uczestnikom sukcesu w trakcie negocjacji, wspieranych również przez Komitet, dzięki którym do Europy został przeniesiony ważny międzynarodowy projekt ITER. ITER  (44) jest decydującym krokiem w stronę późniejszego wprowadzenia reaktora demonstracyjnego DEMO. Jednakże wiąże się z tym również zobowiązanie do określonego w umowie finansowania ITER oraz programów przygotowawczych i towarzyszących, jak również programów przygotowawczych dla projektu DEMO.

6.1.2

W związku z tym Komitet apeluje również do Państw Członkowskich o odpowiednie włączenie się do europejskiego programu syntezy jądrowej i właściwe wsparcie krajowych laboratoriów uczestniczących w programie. Komitet jest świadomy, iż w ten sposób program syntezy jądrowej wkroczył w fazę, której realizacja wymaga znaczących, większych niż wcześniej planowano środków; jednakże wobec potencjału tego źródła energii i powagi problemu energetyki uznaje je za konieczne i uzasadnione.

6.1.3

W odniesieniu do innych szczegółów Komitet odsyła do swojej niedawnej opinii (45) dotyczącej tego zagadnienia. Jednocześnie Komitet zwraca uwagę na prace rozwojowe dla przygotowania DEMO (opracowanie materiałów i formularzy, koncepcja systemu itp.) oraz badań nad lepszą koncepcją włączenia.

6.2

Rozszczepienie jądrowe i ochrona przed promieniowaniem. Energia jądrowa jest najważniejszym obecnie dostępnym źródłem wytwarzania podstawowej energii elektrycznej bez udziału węgla. Jednakże część społeczeństwa obawia się ryzyka związanego z wykorzystywaniem takich instalacji oraz bezpiecznego składowania zużytego paliwa jądrowego. Komitet przypomina o swoich opiniach dotyczących energii jądrowej (46) (rozszczepienia jądrowego) oraz tzw. pakietu nuklearnego (47). Już w drugiej z nich Komitet stwierdzał, iż „popiera dążenie Komisji do intensywnego wspierania w przyszłości i koordynowania na poziomie wspólnotowym badań odnoszących się do bezpieczeństwa instalacji nuklearnych oraz składowania odpadów radioaktywnych”. Zaproponowane w tym celu przez Komisję środki służą również niniejszemu zadaniu i Komitet z zadowoleniem przyjmuje ich treść.

6.2.1

Systemy reaktorów. Jednocześnie konieczne jest prowadzenie badań naukowych dla wsparcia dalszego bezpiecznego wykorzystywania istniejących reaktorów (łącznie z instalacjami służącymi krążeniu paliwa), jak również dla oceny potencjału i aspektów bezpieczeństwa przyszłych projektów reaktorów.

6.2.1.1

Komitet uważa ten ostatni problem za szczególnie ważny. Powinien on prowadzić do rozwoju innowacyjnych systemów reaktorów. Historia techniki dowiodła, iż największy postęp można osiągnąć przez innowacyjny rozwój lub następstwo generacji systemów i koncepcji. Wobec znaczenia energii jądrowej dla polityki energetycznej należy zbadać i wykorzystać istniejący jeszcze potencjał w zakresie zwiększenia bezpieczeństwa, eliminacji odpadów radioaktywnych (o szczególnie długim okresie neutralizacji), efektywniejszego wykorzystania istniejących i poszukiwania nowych zasobów.

6.2.2

Ochrona przed promieniowaniem. Celem jest pogłębienie podstaw naukowych ochrony ludności przed promieniowaniem jonizacyjnym, występującym przy wykorzystaniu radioaktywności lub innych źródeł promieniowania w medycynie, badaniach naukowych i przemyśle (łącznie z wytwarzaniem energii jądrowej). Szczególnie ważnym obszarem badań jest wpływ bardzo małych dawek promieniowania, którego ocena statystyczna jest trudna i który z tego względu wciąż wywołuje kontrowersyjne opinie.

6.2.3

Szczególnie ważne są również badania służące kontroli technicznej i monitoringowi wszystkich działań zmierzających do nierozprzestrzeniania broni i techniki jądrowej.

6.3

Zarówno dla badań nad elektrownią opartą na syntezie jądrowej, jak i dla bezpiecznego wykorzystania i dalszego rozwoju elektrowni opartych na rozszczepieniu jądrowym pilnie konieczne jest kształcenie dostatecznie wysoko wykwalifikowanych następców i szkolenie ich na odpowiednich instalacjach próbnych. Jest to możliwe tylko poprzez zwiększenie roli technologii jądrowych w Europie, co przyciągnie młodych naukowców. Również w tym przypadku konieczna jest sprawdzona metoda symbiozy badań i szkolenia.

6.3.1

Odnośnie dalszych szczegółów Komitet odsyła do swoich wcześniejszych opinii (48) dotyczących tych zagadnień.

6.4.1

Komitet z zadowoleniem przyjmuje wsparcie przez Wspólne Centrum Badawcze (WCB) politycznego procesu decyzyjnego w zakresie energii jądrowej, w tym dostosowania istniejących strategii i reaktorów do nowych wymogów oraz ich monitorowania.

6.4.2

Komitet za właściwą uznaje hierarchię ważności przyjętą dla programu „nuklearnego” WCB, obejmującą główne zagadnienia usuwania odpadów, bezpieczeństwa oraz monitoringu, ponieważ wiążą się z nimi zarówno obawy społeczne, jak i potrzeba tworzenia niezawodnych rozwiązań. Komitet wychodzi z założenia, że również te działania powinny zostać powiązane i koordynowane między wszystkimi Państwami Członkowskimi.

6.4.3

Zdaniem Komitetu ważnym zadaniem jest również (dalszy) rozwój procedur umożliwiających lepsze monitorowanie nierozprzestrzeniania materiałów i technik do produkcji broni jądrowej (patrz również punkt 4.9.2.).

17.3.2006   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 65/22

1.1

Wiele wskaźników wzrostu, zatrudnienia i innowacyjności wskazuje na fakt, że w ostatnich latach Unia Europejska nie nadąża za światową konkurencją i że tendencja ta się utrzymuje. Dla UE jednym z największych wyzwań ekonomicznych i społecznych jest walka z bezrobociem, tworzenie nowych miejsc pracy oraz konieczne w tym celu trwałe utrzymanie wzrostu gospodarczego.

1.2

Tym wyzwaniom muszą wyjść naprzeciw przede wszystkim przedsiębiorstwa. 98 % firm europejskich to małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP). W sektorze prywatnym tworzą one 55 % miejsc pracy. Potencjał MŚP w zakresie innowacji procesu produkcyjnego oraz w zakresie produktów i usług jest ogromny.

1.3

Wiele przedsiębiorstw wykorzystuje korzyści płynące z europejskiego rynku wewnętrznego. Niestety, często z powodu nadal istniejących barier, ograniczonych zasobów personalnych i finansowych oraz braku informacji nie mogą one w pełni wykorzystać jego potencjału. Sposobem na to może być konsekwentna realizacja strategii lizbońskiej, zintegrowanie rynku wewnętrznego oraz dalsze jego otwarcie, lepsze stanowienie prawa oraz programy pomocowe stymulujące tworzenie europejskiej wartości dodanej.

1.4

Także nowoczesna struktura administracyjna oraz sprawne służby publiczne mogą wnieść istotny wkład w krzewienie konkurencyjności i innowacji w Europie. Transgraniczne partnerstwa władz wszystkich szczebli to szansa na wyraźną poprawę niezbędnej współpracy administracji, ułatwienie wymiany doświadczeń oraz wzajemne korzystanie z przykładów najlepszych rozwiązań.

2.1

Program ramowy na rzecz konkurencyjności i innowacji (zwany dalej programem ramowym) na lata 2007 — 2013 ma przyczynić się realizacji zdefiniowanej na nowo strategii lizbońskiej oraz strategii Wspólnoty na rzecz zrównoważonego rozwoju.

2.2

Program ramowy przewiduje kontynuację wielu sprawdzonych już programów pomocowych Wspólnoty w różnych obszarach polityki i łączy je jedną spójną podstawą prawną. Komisja proponuje budżet ramowy wysokości 4.212,6 mln euro.

2.3

Program ten jest skierowany do wszystkich Państw Członkowskich, państw kandydujących, krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) oraz krajów Bałkanów Zachodnich. Także inne państwa trzecie mogą uczestniczyć w programie, o ile jest to przewidziane w umowie dwustronnej.

2.4

Celem programu ramowego jest sprzyjanie konkurencyjności przedsiębiorstw — zwłaszcza małych i średnich, wspieranie innowacji i ułatwienie wprowadzania ich na rynek, przyspieszenie rozwoju społeczeństwa informacyjnego, jak i zwiększenie efektywności energetycznej oraz lepsze wykorzystanie nowych i odnawialnych źródeł energii.

2.5

Zgodnie z art. 156, 157 ust. 3 oraz art. 175 ust. 1 TWE należy stworzyć szeroką i spójną podstawę prawną dla konkretnych wspólnotowych programów pomocowych oraz dla odpowiednich części innych programów wspólnotowych w obszarach zasadniczych dla zwiększania produktywności, innowacji i zrównoważonego wzrostu w Europie. Jednocześnie należy rozpatrzyć dodatkowe aspekty związane z ochroną środowiska. Program ramowy składa się z trzech konkretnych podprogramów.

2.6

„Program na rzecz przedsiębiorczości i innowacji” obejmuje działania na rzecz przedsiębiorczości, innowacji i konkurencyjności. Jest skierowany do przedsiębiorstw wszystkich branż — zarówno tych bardzo zaawansowanych technologicznie, jak i tych tradycyjnych. Należy poprawić finansowanie MŚP na etapie początkowym i na etapie wzrostu firmy. Inne akcenty to współpraca pomiędzy przedsiębiorstwami, wspieranie innowacji oraz wspieranie technologii środowiskowych. Przewidziany budżet wynosi 2.631 mln euro.

2.7

„Program wsparcia polityki w zakresie ICT” ma przyczynić się do wprowadzenia technologii informacyjnych i komunikacyjnych do przedsiębiorstw, administracji i publicznych przedsiębiorstw usługowych. Zaproponowane działania konkretyzują i stanowią oparcie dla nowej inicjatywy UE „i2010”, która w najbliższych latach będzie stanowiła platformę dla stworzenia jednorodnego europejskiego obszaru informacyjnego i dla wzmocnienia wspólnego rynku wewnętrznego produktów i usług informacyjnych. Na ten program przewidziano 801,6 mln euro.

2.8

Celem„Programu na rzecz Inteligentnej Energii dla Europy” jest wspieranie zrównoważonego rozwoju w dziedzinie energetyki, poprawa bezpieczeństwa dostaw i efektywności energetycznej, zmniejszenie uzależnienia od importu energii i zwiększenie udziału energii odnawialnych w krajowej konsumpcji energii brutto (do 12 %). Główny nacisk położony jest na wspieranie i upowszechnianie zrównoważonych technologii energetycznych, lepsze struktury administracyjne, gęstszą sieć oraz ogólne uwrażliwienie na problem zrównoważonego wykorzystania energii. Agencja wykonawcza ds. inteligentnej energii, powołana do życia przez Komisję, powinna w dalszym ciągu funkcjonować. Budżet przewidziany na ten program wynosi 780 mln euro.

2.9

Wdrożenie programu ramowego ma przebiegać w oparciu o roczne programy robocze, których realizację chce zapewnić Komisja. Komitety administracyjne mają monitorować działania na szczeblu poszczególnych Państw Członkowskich i zapewnić tym samym ich spójność.

3.1

Wniosek dotyczący programu ramowego jest bardzo obszerny i obejmuje wiele działań i programów. Uwagi te ograniczają się więc tylko do tych aspektów, które zdaniem Komitetu są szczególnie ważne lub które Komitet pragnie rozważyć w jeszcze innym kontekście.

3.2

Komitet z zadowoleniem przyjmuje program ramowy jako ważny krok w kierunku stworzenia synergii przy wspieraniu konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw oraz zrównoważonego rozwoju. Zaproponowane działania i instrumenty mogą wnieść istotny wkład w zwiększenie spójności społecznej, krzewienie zrównoważonego rozwoju gospodarczego oraz w osiągnięcie celów strategii lizbońskiej w zakresie wzrostu i zatrudnienia. Logiczne więc, że Komisja także w zaproponowanym planie działań dla ożywienia strategii lizbońskiej na szczeblu Wspólnoty (COM(2005) 330) wskazuje na program ramowy jako na istotny element polityki unijnej.

3.3

W raporcie Wima Koka z 2004 r. przedstawiono zasadnicze warunki, decydujące o konkurencyjności europejskiej gospodarki. Słusznie zalecano więc dalszy rozwój społeczeństwa opartego na wiedzy, pełną realizację jednolitego rynku, poprawę klimatu gospodarczego, modernizację rynku pracy — także poprzez strategie „kształcenia przez całe życie” i „aktywnego starzenia się” oraz wspieranie zrównoważenia w dziedzinie ekologii. To Państwa Członkowskie, zdaniem Komitetu, są szczególnie zobowiązane, aby stworzyć właściwe uwarunkowania dla zwiększenia konkurencyjności przedsiębiorstw. Komitet uważa, że unijne programy pomocowe stanowią tu cenne i skuteczne uzupełnienie. Poza programem ramowym, jako szczególnie ważne wymienić warto ramowy program badań, strategię na rzecz „kształcenia przez całe życie” oraz fundusze strukturalne.

3.4

Przedsiębiorstwa zwiększają swoją innowacyjność nie tylko poprzez wykorzystanie postępu technologicznego. Do innowacji przyczynia się także przedsiębiorczość głęboko zakorzeniona w społeczeństwie i kulturze danego kraju, rozległa wiedza o zarządzaniu, odpowiedzialne zarządzanie przedsiębiorstwem oraz aktywność międzynarodowa. Przy ustalaniu celów programu ramowego błędem byłoby zbyt wąskie potraktowanie pojęcia innowacji i zmarnowanie w ten sposób szansy na większy wzrost, zatrudnienie i spójność społeczną. Przedsiębiorstwa są kluczowymi podmiotami w procesie innowacji, w którym powinni zostać zaangażowani w odpowiedni sposób partnerzy społeczni.

3.5

Innowacje rodzą się w ludzkich umysłach. Dlatego wysoki poziom edukacji i kształcenia zawodowego jest warunkiem dla długofalowego zwiększania potencjału innowacyjności w Unii Europejskiej. Zarówno pracodawcy, jak i pracownicy, rządy, uczelnie, szkoły oraz wszystkie inne związane z tym instytucje stoją na równi przed zadaniem dalszego zwiększenia potencjału innowacyjnego naszych społeczeństw. Także projekty transgraniczne świetnie mogą uzupełniać działania na szczeblu krajowym na rzecz społeczeństwa opartego na wiedzy. Komitet z zadowoleniem przyjmuje fakt, że UE w sposób celowy wspiera edukację i kształcenie zawodowe, m. in. w ramach odrębnych programów wspólnotowych „Sokrates” (kształcenie ogólne), „Tempus” (szkolnictwo wyższe) oraz „Leonardo da Vinci” (kształcenie zawodowe). Zintegrowany program działań na rzecz edukacji, kształcenia zawodowego i kształcenia przez całe życie na lata 2007 — 2013 może również w istotny sposób przyczynić się do wzmocnienia innowacyjności w przedsiębiorstwach i do sukcesu programu ramowego.

3.6

Komitet z zadowoleniem przyjmuje zamierzenie Komisji, aby poprzez lepsze stanowienie prawa i jego regularne kontrolowanie pod kątem nadmiernych obciążeń wzmocnić innowacyjność i konkurencyjność przedsiębiorstw. Szczególnie ważna jest skuteczna analiza następstw nowych regulacji. Przy analizie następstw Komisja powinna intensywnie współpracować z Radą ds. konkurencyjności i z Parlamentem Europejskim.

3.7

Komitet podziela pogląd Komisji, że unijne działania horyzontalne i koordynujące mogą przynieść znaczącą wartość dodaną. Istotne będzie zwłaszcza dostarczenie przedsiębiorstwom możliwie konkretnych informacji i umożliwienie im łatwego dostępu do działań i instrumentów programu ramowego.

3.8

Komitet popiera cel Komisji, aby program ramowy wspierał nie tylko technologicznie bardzo zaawansowane gałęzie gospodarki, ale także te tradycyjne. To właśnie te sektory, o ile będą miały możliwość rozwinięcia konkurencyjności i innowacyjności, mogą wnieść znaczący wkład w zwiększenie zatrudnienia oraz spójności społecznej. Także w sektorze usług i logistyki drzemie niemały potencjał innowacyjności.

3.9

Komitet zwraca się do Komisji z apelem, by w programie ramowym zanadto nie zawężała definicji grup docelowych, aby wynikające z niego korzyści były jak największe i szeroko dostępne, zarówno pod względem regionalnym, jak i sektorowym. Także spółdzielnie, przedsiębiorstwa stowarzyszone i towarzystwa świadczeń wzajemnych (mutuals) oraz innowacyjne nowo założone firmy i mikroprzedsiębiorstwa mogą przyczynić się do wzmocnienia konkurencyjności i innowacyjności w UE. W ten sposób, np. dzięki spółdzielniom, można wykorzystać te atuty wynikające z wielkości, które oddziaływałyby pozytywnie na dostęp do rynku (włączając w to udział w zamówieniach publicznych o większej skali), na pozycję na rynku, na rozwój potencjału kadry kierowniczej, na doskonalenie zawodowe i potencjał badawczy. O dostępie do projektów programu ramowego powinien decydować zakres, w jakim grupy docelowe opracowały realne koncepcje, które zwiększają konkurencyjność i innowacyjność oraz zasługują na wsparcie. Fundacje, stowarzyszenia i izby przemysłowo-handlowe odgrywają ważną rolę w upowszechnianiu programu ramowego.

3.10

W związku z napiętymi budżetami Państw Członkowskich i na szczeblu europejskim ograniczono środki finansowe programu ramowego. Komitet oczekuje, że mimo nie zatwierdzonych jeszcze przyszłych perspektyw finansowych, zostaną zapewnione wystarczające środki na program. Należy przy tym zagwarantować, aby środki dla grup docelowych były wydawane możliwie planowo, rozsądnie i w zależności od rezultatów. Komisja powinna sprawdzić, jaka część środków, przewidzianych obecnie na administrację programu, może być wykorzystana w projektach.

3.11

Komitet z zadowoleniem przyjmuje zamierzenie Komisji, aby ocenić doświadczenia zebrane przy funkcjonujących już programach i skorygować ewentualne błędy oraz aby przy wdrażaniu programu ramowego stosować sprawdzone mechanizmy. Czytelny dla wszystkich stron „monitoring” i „benchmarking” zwiększyłby sukces programu ramowego. Wiedzę, mogącą zoptymalizować program ramowy, należy zawczasu uwzględnić w planowaniu na kolejny rok. Komisja oraz instytucje zajmujące się wdrażaniem programu powinny uważnie rozpatrzyć, czy z oceny śródokresowej nie wynika potrzeba pewnych dostosowań. Należy przy tym wziąć pod uwagę doświadczenia przedsiębiorstw i innych grup docelowych. Jednakże w nie wolno dopuścić do tego, by w jakimkolwiek momencie uczestnikom projektu utrudnić proces planowania.

3.12

Komitet dużą wagę przykłada do faktu, by Państwa Członkowskie pamiętały o zasadzie współfinansowania. Tym samym apeluje się do nich, by utrzymały krajowe wsparcie w planowanym zakresie niezależnie od dotacji unijnych. Komitet nadmienia także, że Państwa Członkowskie zobowiązały się do przeznaczania 3 % PKB na badania i rozwój. Realizacja programu ramowego w żadnym wypadku nie może doprowadzić do tego, że Państwa Członkowskie ograniczą swe wysiłki dla osiągnięcia tego celu.

3.13

Komisja słusznie zauważa, że konieczne jest ścisłe powiązanie instrumentów i działań programu ramowego z innymi programami i inicjatywami UE. Najbardziej odpowiednie punkty styczności to strategia „kształcenia przez całe życie”, VII ramowy program badań oraz programy w zakresie polityki strukturalnej. Komisja powinna dbać o to, by cele wszystkich zaangażowanych dyrekcji generalnych były ze sobą spójne. Należy również zapewnić przejrzystość działań i decyzji wszystkich zaangażowanych zespołów. Tylko dzięki właściwemu wyważeniu akcentów pod względem treści i organizacji tych programów, uda się w pełni osiągnąć synergie horyzontalne i wertykalne pomiędzy UE a Państwami Członkowskimi oraz pomiędzy gospodarką, środowiskiem naukowym i administracją.

4.1

Przy wdrażaniu programu ramowego grupy docelowe powinny mieć łatwy dostęp do przewidzianych programów. Dotąd nie zawsze udawało się to w pełni zagwarantować. Przydzielanie środków musi być efektywne i odpowiadać na praktyczne potrzeby przy możliwie jak najmniejszej biurokracji (także jeśli chodzi o sprawozdawczość i dokumentację).

4.2

Komisja, poprzez spójne podejście, powinna zarządzać programem ramowym skutecznie i w sposób przyjazny dla użytkownika. Wszystkim podmiotom zaangażowanym we wdrażanie programu ramowego zależy na bezpieczeństwie planowania oraz na przejrzystości. Zewnętrzna jednostka, administrująca realizacją programu, spełni swą rolę wtedy, gdy dzięki jej działaniu wyraźnie uprości się procedury i zmniejszy koszty.

4.3

Wdrażaniu programu ramowego jeszcze intensywniej powinny towarzyszyć działania „Centrum monitorowania MŚP” Komisji. Może to w jeszcze większym stopniu poprawić wymianę wiedzy i doświadczeń pomiędzy Państwami Członkowskimi oraz pomiędzy gospodarką, środowiskiem naukowym i administracją. Raporty sporządzane przez centrum monitorowania należałoby sprawdzać pod kątem praktycznego wykorzystania oraz dostosowania do grup docelowych. Pomocne byłoby także takie określenie podziału zadań centrum monitorowania, aby wkład każdej z grup (wymienionych w punkcie 3.9) był jednoznaczny.

4.4.1

Mimo że problem ten jest znany od lat, to MŚP oraz mikroprzedsiębiorstwa nadal mają bardzo ograniczony dostęp do kapitału. W tej dziedzinie trzeba działać naprawdę szybko. Instrumenty finansowe przewidziane w tym programie mają decydujące znaczenie dla powodzenia europejskiej polityki dotyczącej przedsiębiorstw. Komitet zakłada, że spowoduje to dużą mobilizację i wywoła efekt dźwigni.

4.4.2

Komitet popiera przeznaczenie środków na odpowiednie ogniwa finansowania, aby obniżyć koszty (w tym i koszty personelu i administracji) i zmniejszyć ryzyko finansowania. Instrument na rzecz wysokiego wzrostu i innowacji w MŚP — GIF (High Growth and Innovative SME Facility), system poręczeń dla MŚP — SMEG (Guarantee (SMEG) Facility) oraz system rozwijania zdolności MŚP — CBS (Capacity Building Scheme) mają przyczynić się do łatwiejszego dostępu przedsiębiorstw do kredytów i do kapitału ryzyka. Udzielanie innowacyjnym MŚP i mikroprzedsiębiorstwom kredytów na mniejsze kwoty, zwłaszcza na rozpoczęcie i rozwój działalności, poprawi ich potencjał wzrostu i zatrudnienia. Dla odpowiednich projektów dostępne powinny być także mikrokredyty i kredyty na mniejsze kwoty.

4.4.3

Komitet zaleca, aby tworzenie i rozbudowę międzynarodowej aktywności pojmować jako integralny element polityki europejskiej oraz jako ważną strategię MŚP na rzecz zwiększenia konkurencyjności i innowacyjności. Wszystkie środki i instrumenty przewidziane w programie powinny być podporządkowane temu celowi. Komisja powinna aktywnie towarzyszyć przedsiębiorstwom poprzez organizację giełd kooperacji, rozpowszechnianie praktycznych informacji i inne pomocne działania.

4.4.4

Złożoność unijnych programów wsparcia i ram prawnych sprawia, że niezbędne jest informowanie i doradztwo skierowane bezpośrednio do przedsiębiorstw i innych grup docelowych. Najlepiej sprawdziłaby się tu rozbudowana w całej Europie i dobrze współpracująca sieć informatorów. W ten sposób obywatele i przedsiębiorstwa mieliby jeszcze lepszy dostęp do wartości dodanej, wynikającej z programów i projektów europejskich, co jest zgodne z unijną strategią komunikacji.

4.4.5

Komitet przywiązuje dużą wagę do tego, aby planowany przetarg, mający wyłonić „partnerów świadczących usługi dla wsparcia przedsiębiorstw i innowacyjności”, odbył się według jasnych zasad. Wszystkie organizacje działające regionalnie i sektorowo, mogące dzięki swej strukturze i ofercie usług służyć interesom przedsiębiorstw, powinny mieć nieograniczony dostęp do udziału w przetargu. Zaleca się Komisji rozważenie rekomendacji poszczególnych istniejących centrów biznesu i innowacji (Business & Innovation Centres, BIC), Euro Info Centres (EIC) oraz ośrodków przekazu innowacji (Innovation Relay Centre, IRC).

4.5.1

Komitet z zadowoleniem przyjmuje ukierunkowanie programu wsparcia w zakresie polityki w zakresie ICT. Sektor ten jest siłą napędową dla koniecznego podniesienia wydajności we wszystkich gałęziach gospodarki. Można się spodziewać, że zaproponowane działania stworzą w Europie znaczącą wartość dodaną.

4.5.2

Wspieranie europejskiego społeczeństwa informacyjnego przyczyni się do szybszego rozwoju gospodarczego, do wzmocnienia integracji społecznej Europy i do poprawy jakości życia obywateli. Przy realizacji programu należy zwrócić szczególną uwagę na to, by był on dostępny dla wszystkich przedsiębiorstw, także tych reprezentujących tradycyjne gałęzie gospodarki.

4.5.3

Jasno ukierunkowane projekty, zintegrowane działania oraz budowa i rozwijanie sieci transgranicznych oraz klastrów mogą posunąć naprzód zarówno transfer technologii jak i praktyczne zastosowanie innowacyjnych i odpowiadających na potrzeby rynku rozwiązań w zakresie ITC. Komitet z zadowoleniem przyjmuje zamierzenie opracowania wspólnych specyfikacji technicznych oraz planów działania, mających na celu łatwiejsze udzielanie zamówień publicznych w tym sektorze.

4.5.4

Strukturalnie i merytorycznie program wsparcia polityki w zakresie ICT powinien być jak najściślej dostosowany do inicjatywy „i2010 — Europejskie społeczeństwo informacyjne na rzecz wzrostu i zatrudnienia” (COM(2005) 229 końcowy). Komitet przygotowuje osobną opinię na temat inicjatywy „i2010”.

4.6.1

Komitet z zadowoleniem przyjmuje cel programu. Efektywność energetyczna, wspieranie energii odnawialnych oraz dywersyfikacja dostaw energii to kwestie zasadnicze dla zrównoważonego rozwoju gospodarczego oraz dla ochrony środowiska w Europie. Program ma przyczynić się do pełnego wykorzystania potencjału innowacyjności w sektorze energetycznym, który można odnaleźć także w technologii systemów oraz w przemianie energii.

4.6.2

Technologie rynkowe oraz konkurencyjne produkty zadecydują o tym, czy uda się osiągnąć cele programu. Dlatego Komitet z zadowoleniem przyjmuje wspieranie projektów, które ułatwiają wprowadzanie na rynek innowacji i gotowych do sprzedaży produktów. Pewne działania warto jednak podejmować tylko na wczesnym etapie procesu innowacji. Generalnie najlepsze technologie i konkurencyjne produkty czy usługi można rozwijać tylko w warunkach konkurencji.

4.6.3

Komitet z zadowoleniem przyjmuje zamierzenie Komisji, aby promować oszczędne wykorzystywanie zasobów energetycznych i udzielać informacji na ten temat. Działania te powinny być adresowane nie tylko do kręgów specjalistów, ale także do szerokiej społeczności. Obecna kampania na rzecz zrównoważonej energetyki dla Europy stanowi tu znaczący wkład. Ma ona na celu upowszechnianie sprawdzonych praktyk oraz większe uwrażliwienie obywateli na problematykę efektywności energetycznej i ochrony środowiska. Komitet ma nadzieję, że kampania ta będzie dobrym uzupełnieniem dla programu „Inteligentna Energia dla Europy”.

5.1

Komitet wzywa Komisję do jeszcze bardziej przejrzystego przedstawienia celów i struktury programu ramowego. Jako wzorzec może służyć wyliczenie w artykule 6 programu ramowego planowanych działań wdrażających. Podobnie usystematyzować można także pojedyncze programy i instrumenty. Dzięki temu grupy docelowe miałyby łatwiejszy dostęp do programu ramowego. Przy tym należy zaangażować także organizacje społeczeństwa obywatelskiego.

5.2

Komitet oczekuje, że poprzez połączenie wielu programów i pojedynczych środków uzyska się wartość dodaną. Może się to udać jednak tylko wtedy, gdy zapewnione będą: optymalna koordynacja, spójność poszczególnych środków i dostosowanie do pozostałych właściwych programów unijnych. Odpowiedzialność za to spoczywa w szczególnym stopniu na Komisji i na organach zarządzających.

5.3

Komitet z zadowoleniem przyjmuje ukierunkowanie programu ramowego na główne cele UE w zakresie polityki gospodarczej, społecznej, ekologicznej i energetycznej. Ważne jest, aby przy wdrażaniu realistycznie i z wyraźnym odniesieniem do grup docelowych określić roczne programy robocze, zwłaszcza dla innowacyjnych przedsiębiorstw. A można tego dokonać tylko poprzez odpowiedni udział grup docelowych już na etapie planowania.

5.4

Dla celów lepszego wdrażania i ciągłości polityki, Komitet wzywa Komisję do wyjaśnienia powiązań pomiędzy programem ramowym na rzecz konkurencyjności i innowacji a innymi istniejącymi i przyszłymi inicjatywami, a w szczególności Europejską Kartą Małych Przedsiębiorstw z 2000 r., planem działania na rzecz przedsiębiorczości w Europie z 2003 r. oraz komunikatem w sprawie polityki dotyczącej MŚP. Miałoby to znaczną wartość dla przedstawicieli biznesu i twórców polityki na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym.

5.5

Komitet będzie uważnie śledził wdrażanie programu ramowego. Przy tym zastrzega sobie także prawo udzielenia dalszych zaleceń w momencie, gdy zebrane już będą pewne doświadczenia, lub w ramach oceny śródokresowej.

17.3.2006   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 65/27

1.1

Konwencja z Schengen, która ma umożliwić swobodny przepływ ludzi i towarów, została podpisana w 1990 r. i weszła w życie w 1995 r. Konwencja z Schengen przewiduje, które organy mają dostęp do Systemu Informacyjnego Schengen (SIS), jak też określa cele, do jakich takie dane mogą zostać wykorzystane. Ten pierwszy tekst konwencji nie przyznawał dostępu do SIS organom zajmującym się rejestracją pojazdów.

1.2

Dnia 21 sierpnia 2003 r. Komisja przedstawiła wniosek dotyczący rozporządzenia zmieniającego Konwencję wykonawczą do Układu z Schengen w zakresie dostępu służb odpowiedzialnych w Państwach Członkowskich za wydawanie świadectw rejestracji pojazdów do Systemu Informacyjnego Schengen (SIS) (1). Zamierzeniem było stworzenie dostępu do danych SIS dotyczących skradzionych pojazdów i przyczep, skradzionych czystych blankietów dokumentów urzędowych i wydanych dowodów tożsamości (paszportów, dowodów osobistych, prawa jazdy) — w celu sprawdzenia, czy zgłoszone do drugiej rejestracji pojazdy zostały skradzione, przywłaszczone bądź utracone oraz czy osoby ubiegające się o świadectwo rejestracji pojazdu posługują się w tym celu skradzionymi dowodami tożsamości lub skradzionymi dokumentami rejestracji pojazdu.

1.3

Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny wydał opinię w sprawie tego wniosku 25 lutego 2004 r (2). EKES zgodził się z Komisją, że dostęp do SIS powinien zostać rozszerzony, tak aby obejmował krajowe organy odpowiedzialne za wydawanie i sprawdzanie świadectw rejestracji pojazdów. EKES wyraził zadowolenie, że, uwzględniwszy fakt istnienia w różnych Państwach Członkowskich prywatnych służb odpowiedzialnych za rejestrację pojazdów, sugeruje się we wniosku, że służby te mogą uzyskać informacje niezbędne do właściwego wykonywania przez nie swej pracy, pośrednio poprzez jeden z organów publicznych dysponujących dostępem do SIS, z zastrzeżeniem, że zagwarantowana zostanie ochrona danych.

1.4

Następnie po rozszerzeniu stało się jasne, że istotne będzie rozwinięcie drugiej generacji SIS (tj. SIS II), tak aby nowe Państwa Członkowskie mogły przyłączyć się do systemu, a obszar Schengen mógł zostać rozszerzony na terytorium tych Państw Członkowskich.

1.5

Zważywszy, że SIS II wymaga odpowiednich ram prawnych i dotyczy różnych polityk, Komisja Europejska musiała sporządzić trzy wnioski: pierwszy dotyczy swobodnego przepływu osób, drugi — współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych, podczas gdy trzeci uzupełnia dwa pozostałe i ma na celu zapewnienie organom rejestracji pojazdów dostępu do SIS II.

1.6

EKES pracuje właśnie nad swoją opinią w sprawie tego trzeciego wniosku, który stanowi niezbędną kontynuację wcześniejszego, wyżej wspomnianego rozporządzenia (3), które zostało ostatnio przyjęte przez Radę 6 lipca 2005 r.

2.1

Nowy wniosek Komisji ma na celu zapewnienie spójności z nowymi instrumentami prawnymi dotyczącymi utworzenia, działania i wykorzystania drugiej generacji Systemu Informacyjnego Schengen (SIS II). Komisja stwierdza, że główny cel obecnego wniosku jest taki sam, jak cel wniosku zgłoszonego w sierpniu 2003 r., tj. wzmocnienie współpracy pomiędzy Państwami Członkowskimi opartej na skutecznej wymianie informacji w celu zwalczania oszustw i nielegalnego handlu skradzionymi pojazdami. Dalej Komisja zauważa, że celem tych zmian jest zagwarantowanie, aby w nowych ramach prawnych dla SIS II służby odpowiedzialne za wydawanie świadectw rejestracji pojazdów miały dostęp do takich samych danych SIS, jak to ma miejsce od czerwca 2005 r., kiedy weszło w życie rozporządzenie objęte wnioskiem z 2003 r.

2.2

Kwestia ta wciąż jest ważna, ponieważ obecnie w Unii Europejskiej kradzione jest 1,3 mln pojazdów rocznie, zaś w przybliżeniu 500 tys. pojazdów przepada na zawsze (4). Przestępczość związana z pojazdami wiąże się z innymi rodzajami przestępczości, takimi jak handel ludźmi, przemyt i terroryzm (samochody-pułapki).

2.3

EKES potwierdza, że zgadza się z Komisją, iż dostęp do SIS II powinien zostać rozszerzony, tak aby obejmował krajowe organy odpowiedzialne za wydawanie i sprawdzanie wyżej wymienionych dokumentów (por. punkt 1.2). Ponadto prywatne służby odpowiedzialne za rejestrację pojazdów powinny uzyskiwać informacje pośrednio poprzez jeden z organów publicznych dysponujących dostępem do SIS II, przy zastrzeżeniu, że zostanie zagwarantowana ochrona danych. Szczególnie ważne jest, aby zapewnić mechanizmy ograniczania dostępu do innych informacji znajdujących się w systemie, zastrzeżonych dla organów wyszczególnionych w artykule 101 konwencji z Schengen.

2.4

Nadal należy uwzględniać uwagi ogólne i inne komentarze, które EKES zamieścił w swej opinii z 25 lutego 2004 r. Niektóre z nich mogą zostać przedstawione ponownie. Przykładowo EKES uważa, że wniosek powinien wzmocnić bezpieczeństwo i przyspieszyć procedury wymiaru sprawiedliwości. Będzie on także działał jako zachęta do tego, by Państwa Członkowskie umożliwiały bardziej swobodny przepływ pojazdów wewnątrz Unii. Jest jednak ważne, aby wniosek był zgodny z wewnętrznymi przepisami i regulacjami Państw Członkowskich. Istotne jest również, aby stworzyć dostęp Państwom Członkowskim, które nie są sygnatariuszami konwencji z Schengen, oraz zwiększyć współpracę z Interpolem i Europolem w celu zwalczania handlu pojazdami skradzionymi lub przywłaszczonymi poza krajami, które mają dostęp do SIS II. EKES wskazuje także na znaczenie kompilacji, przetwarzania i publikowania danych statystycznych dotyczących tego rodzaju przestępstw, aby udoskonalić podejście pozwalające stawić czoło temu problemowi.

3.1

Wniosek Komisji jest w znacznej mierze zgodny z decyzją Rady z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie zwalczania przestępczości transgranicznej związanej z pojazdami (2004/919/WE) (5). Decyzja stanowi, że „szczególne znaczenie ma współpraca między organami ścigania a organami rejestrującymi pojazdy, tak samo jak przekazywanie informacji odpowiednim stronom”. Artykuł 7 decyzji stwierdza, że organy ścigania informują krajowe organy rejestracji pojazdów o tym, czy pojazd będący w trakcie rejestracji został zgłoszony jako skradziony oraz, że dostęp do baz danych w wyżej wymienionym celu odbywa się z należytym poszanowaniem przepisów prawa wspólnotowego. EKES przyjmuje z zadowoleniem fakt, iż przemyślenia zawarte w decyzji Rady zostały obecnie włączone do wniosku Komisji.

3.2

Jakkolwiek wniosek Komisji dotyczy jedynie dostępu organów rejestrujących pojazdy do pewnych informacji w ramach systemu SIS II, EKES chciałby podkreślić potrzebę ściślejszej współpracy w celu zwalczania przestępstw dotyczących pojazdów. Jak to zostało określone w art. 4 decyzji Rady, „Państwa Członkowskie podejmują niezbędne kroki w celu zorganizowania konsultacji okresowych, odpowiednio, między właściwymi organami krajowymi, zgodnie z prawem krajowym, a także mogą objąć takimi konsultacjami przedstawicieli sektora prywatnego (takich jak posiadacze prywatnych rejestrów zaginionych pojazdów, ubezpieczyciele oraz podmioty prowadzące handel samochodami), mając na uwadze koordynację przepływu informacji oraz wzajemną zgodność działań w tym obszarze”. EKES uważa, że Komisja musi także uwzględnić te uwagi w przyszłej pracy na rzecz zwalczania przestępstw dotyczących pojazdów.

3.3

Jako przykład EKES mógłby wymienić wcześniejszy projekt Interpolu pod nazwą: Stop Register Stolen Cars — StoreSto Car (Zatrzymać rejestrację skradzionych samochodów), przemianowany następnie na Vehicle Identification, Research and Analysis — VIRA 17 (Identyfikacja, badanie i analiza pojazdów). Celem tego projektu było zebranie wszystkich informacji o samochodach w jednej bazie danych, tzn. informacji dostarczonych przez numer identyfikacyjny pojazdu (Vehicle Indentification Number — VIN) mówiących o tym, czy zgłoszono kradzież samochodu i czy został on zarejestrowany, wywieziony lub przywieziony, wyprodukowany lub też złomowany. Taka baza danych stanowi podstawę współpracy pomiędzy organami ścigania, organami rejestracji pojazdów, władzami celnymi, producentami samochodów i firmami ubezpieczeniowymi.

3.4

Odnośnie do obecnego wniosku EKES pragnie także zaznaczyć, że ogółem istnieje niewiele możliwości przeprowadzenia fizycznej kontroli pojazdu w celu ustalenia jego oznaczeń i sprawdzenia, czy nie zgłoszono jego kradzieży. W wielu krajach rejestracja pojazdu wiąże się z jego badaniem technicznym. Tak więc przy rejestracji pojazdu pojawia się okazja sprawdzenia, czy nie został on skradziony. Dlatego też ważne jest wyposażenie organów dokonujących rejestracji w środki pozwalające na wykrycie pojazdów skradzionych, przywłaszczonych lub zaginionych.

3.5

Jak zauważono w punkcie 3.2, zachodzi potrzeba ściślejszej współpracy na rzecz zwalczania przestępstw dotyczących pojazdów. Inna możliwość przeprowadzenia fizycznej kontroli pojazdu powstaje, gdy jest on wywożony lub przywożony. EKES zaleca władzom celnym zarówno w wypadku wywozu, jak i przywozu pojazdu korzystanie z tej samej bazy danych SIS II, która jest wykorzystywana przez organy rejestracji pojazdów.

3.6

Przy sprawdzaniu pojazdu w celu ustalenia, czy nie zgłoszono jego kradzieży, musi także istnieć możliwość ustalenia oznaczeń pojazdu. Służy temu często numer identyfikacyjny pojazdu (VIN). Zdarza się często, że numer indentyfikacyjny skradzionego pojazdu zostaje sfałszowany lub przebity. EKES podkreśla znaczenie, jakie w przyszłości będzie miało zwiększenie możliwości ustalenia oznaczeń pojazdu. Należy starannie przeanalizować i ocenić propozycje, takie jak elektroniczna identyfikacja pojazdu (EVI) lub lepsze oznakowanie części zamiennych.

3.7

Na koniec EKES wskazuje dalszy krok, jaki należy uczynić w najbliższej przyszłości dla rozszerzenia zakresu tego rozporządzenia. Obecny wniosek Komisji, którego celem jest sprawdzenie, czy pojazdy nie zostały skradzione, przywłaszczone lub zaginione powinno się w zasadzie połączyć z możliwością przeprowadzenia repatriacji pojazdów. Możliwości te różnią się znacznie w zależności od Państwa Członkowskiego i wynikają z obowiązujących uregulowań odnośnie działania w dobrej wierze (bona fide). W niektórych krajach możliwe jest uzyskanie prawa własności skradzionego pojazdu, gdy pojazd ten został nabyty w dobrej wierze, natomiast w innych krajach sytuacja taka nie występuje. W przyszłości należy ponadto zbadać i ocenić możliwości repatriacji pojazdu, który okazał się kradziony.

17.3.2006   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 65/29

1.1

Finlandia wystąpiła z wnioskiem o przedłużenie istniejącego ograniczenia na przywóz piwa przez podróżnych z państw innych niż Państwa Członkowskie po terminie 1 stycznia 2006 r. Wniosek jest umotywowany potrzebą rozwiązania problemów o charakterze fiskalnym, gospodarczym, społecznym, zdrowotnym i związanych z porządkiem publicznym.

1.2

Wnioskowana modyfikacja zezwalałaby Finlandii przedłużyć ograniczenia do 31 grudnia 2006 r. Podniesiono niemniej maksymalny limit sześciu litrów do szesnastu litrów, który jest obecnie używanym limitem w Finlandii.

1.3

EKES popiera tę modyfikację.

2.1

W 2000 r. Finlandii przyznano odstępstwo do dnia 31 grudnia 2005 r., mające na celu ograniczenie przywozu na użytek osobisty piwa przez osoby z państw innych niż Państwa Członkowskie do ilości nie przekraczającej 6 litrów. Chodzi zwłaszcza o granicę z Rosją, w której alkohol jest znacznie tańszy, zatem gdyby zastosować normalne ograniczenia finansowe, osoby prywatne mogłyby przywozić po ok. 200 litrów piwa.

2.2

Ze względu na znaczną rozbieżność cenową, wpływ nieograniczonego importu na fiński handel detaliczny, przychody państwa z tytułu podatków oraz na problemy społeczne i zdrowotne byłby poważny.

2.3

Finlandia dokonała już jednak znacznych obniżek podatków w 2004 r. i stosuje także wyższy limit szesnastu litrów zamiast sześciu. Finlandia stara się zatem podążać w stronę długoterminowego rozwiązania.

3.1

Komitet odnotowuje kroki poczynione już przez Finlandię w celu rozwiązania problemu i dlatego też uważa, że stosowne jest przedłużenie odstępstwa do dnia 31 grudnia 2006 r.

17.3.2006   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 65/30

1.1

Po zamachach terrorystycznych 11 września 2001 r. w Nowym Jorku, w listopadzie 2003 r. w Stambule, 11 marca 2004 r. w Madrycie, 7 lipca 2005 r. w Londynie i wszystkich dokonanych gdzie indziej, znacznie bardziej zwraca się uwagę na kwestie bezpieczeństwa. Każdy stara się podjąć działania zmierzające do jak najlepszej ochrony ludzi, środków transportu i towarów, zarówno prewencyjnie, jak i na płaszczyźnie operacyjnej. Na poziomie politycznym, bezpieczeństwo stało się gorącym tematem.

1.2

Przez „bezpieczeństwo” należy rozumieć zarówno środki prewencyjne wobec ataków terrorystycznych, jak i wobec przestępczości, zwłaszcza kradzieży.

1.3

Komitet również nie pozostaje pasywny. Przyjął w tej materii różne opinie, wśród których opinia rozpoznawcza z 24 października 2002 r (1). (sprawozdawca: Anna BREDIMA-SAVOPOULOU) posiada wielkie znaczenie, ponieważ w dogłębny sposób analizuje bezpieczeństwo w żegludze i lotnictwie cywilnym.

1.4

23 grudnia 2003 r. Komisja Europejska opublikowała dokument konsultacyjny w sprawie bezpieczeństwa transportu towarów, w którym nawołuje zainteresowane strony do przedstawienia swoich poglądów w kwestii bezpieczeństwa. W komunikacie do Rady i Parlamentu Europejskiego (2) Komisja również proponuje utworzenie programu ramowego na rzecz bezpieczeństwa, a 12 sierpnia 2005 r. w Dzienniku Urzędowym UE (3) został opublikowany program prac w zakresie środków bezpieczeństwa wobec terroryzmu. Liczne elementy zawarte w tych publikacjach okazały się użyteczne przy opracowaniu niniejszej opinii rozpoznawczej.

1.5

Podstawowym celem niniejszej opinii rozpoznawczej jest sprecyzować rolę i odpowiedzialność — zarówno na poziomie krajowym, jak i międzynarodowym — poszczególnych podmiotów działalności w zakresie bezpieczeństwa:

1.6

Niniejsza opinia dotyczy wyłącznie bezpieczeństwa w gałęziach transportu (security), a nie bezpieczeństwa środków transportu i infrastruktur jako takich (safety). Źródłem nieporozumień jest brak językowego rozróżnienia tych dwóch terminów w wielu językach Unii Europejskiej.

1.7

Odnośnie do bezpieczeństwa infrastruktur wykorzystywanych w transporcie lądowym, należy rozróżnić korytarze sieci transeuropejskich (TEN) wraz z przejściami granicznymi, od infrastruktur krajowych. W gałęziach transportu lądowego nie zawsze z łatwością można określić, gdzie zaczyna się lub kończy pomocniczość.

Mówiąc o środkach bezpieczeństwa w transporcie lądowym, należy mieć świadomość faktu, że w sieciach logistycznych istnieje bardzo silna współzależność pomiędzy wszystkimi rodzajami transportu, lądowego czy innego, co pociąga za sobą konieczność osiągnięcia ścisłego porozumienia co do stosowanych środków bezpieczeństwa. Podejście intermodalne do środków bezpieczeństwa jest również niezbędne w celu uniknięcia zakłócenia konkurencji pomiędzy różnymi rodzajami transportu. W tym względzie należy zdawać sobie sprawę, że koszty związane z bezpieczeństwem mogą znacznie się różnić od siebie w zależności od rodzaju transportu.

Należy również położyć nacisk na te aspekty, które w bezpośredni sposób wynikną ze wzrostu środków bezpieczeństwa. Można w tym zakresie przeanalizować następujące kwestie:

Zważywszy na rozmiary zagadnienia, praktycznie będzie przywołać i przedstawić porządek, według którego stworzono niniejszą opinię rozpoznawczą. Rozdział 2 — „Uwagi ogólne” — poświęcony jest kwestiom ogólnym dotyczącym zagadnienia bezpieczeństwa. Omówiony tu został podział kompetencji i odpowiedzialności Unii Europejskiej, władz krajowych, poszczególnych gałęzi transportu, pasażerów, personelu i kierownictwa przedsiębiorstw. Następnie omówione zostały prawne aspekty zagadnienia. Rozdział 3 — „Uwagi szczegółowe” — rozpoczyna się przeglądem inicjatyw podejmowanych na różnych szczeblach w celu poprawy bezpieczeństwa. Dalej porusza się w nim bardziej szczegółowo kwestię bezpieczeństwa w samych gałęziach transportu. Rozdział 4 dotyczy kosztów związanych z bezpieczeństwem oraz kwestii, kto powinien je ponieść. Naświetlona tu została również rola towarzystw ubezpieczeniowych. Wreszcie rozdział 5 zawiera streszczenie uprzednich rozdziałów i ostateczne wnioski.

2.1.1

Zapewnienie bezpieczeństwa osobom i towarom we wszystkich gałęziach transportu stanowi obecnie priorytetowe zadanie dla polityków, decydentów i przedsiębiorstw. Przez zapewnienie bezpieczeństwa należy rozumieć zastosowanie środków bezpieczeństwa przeciw terroryzmowi i przestępczości. Niemniej odnosi się wrażenie, że daleko jeszcze do stosowania skoordynowanego podejścia. Tymczasem jest ono pilnie potrzebne, jako że siła całego łańcucha zależy od wytrzymałości jego najsłabszego ogniwa.

2.1.2

Należy również zauważyć, że zagadnienie bezpieczeństwa w gałęziach transportu, ze względu na swą złożoność, nie podlega łatwemu i przejrzystemu zdefiniowaniu. W kontekście bezpieczeństwa w gałęziach transportu, kwestia pomocniczości pojawia się w całej rozciągłości. Dotyczy ona zarówno podziału kompetencji Unii i władz krajowych w zakresie podejmowanych środków, jak i sposobów ich finansowania. Jednak dotyczy również odpowiedzialności i kompetencji w gałęziach transportu, spoczywających na pasażerach, pracownikach i kierownictwie.

2.2.1

Od 11 listopada 2001 r. poczyniono postępy w dziedzinie bezpieczeństwa w transporcie morskim i lotniczym. Rada Europejska przedsięwzięła środki, m.in. w oparciu o raport EKES-u z 24 października 2002 r., w którym proponowane środki bezpieczeństwa dotyczyły głównie żeglugi morskiej i lotnictwa. Przytoczyć tu należy rozporządzenie (WE) nr 2320/2002 ustanawiające wspólne zasady w dziedzinie bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego, rozporządzenie (WE) nr 725/2004 w sprawie poprawy ochrony statków i obiektów portowych i dyrektywę w sprawie poprawy ochrony portów (COM(2004) 76 końcowy). Wszystkie te regulacje zawierają przepisy w sprawie inspekcji unijnych. Dotyczą one sprawdzania jakości w branży. Zasady dotyczące transportu morskiego zostały określone w dyrektywie z 10 maja 2005 r.

2.3.1

W zakresie gałęzi transportu lądowego sytuacja w państwach członkowskich UE jest dość zróżnicowana. W wielkich miastach, jak Madryt czy Londyn, lecz także Paryż, przedsięwzięto środki bezpieczeństwa, częściowo w wyniku zamachów terrorystycznych, które uderzyły w transport publiczny. W innych miastach i krajach nie podjęto jeszcze takich kroków, jednak skala niedawnych zamachów obudziła świadomość znaczenia takich środków bezpieczeństwa (4).

2.3.2

W pierwszym rzędzie rodzi się następujące pytanie: kto powinien podejmować środki bezpieczeństwa dotyczące więcej niż jednej gałęzi transportu lądowego — Unia Europejska czy rządy krajowe, a jeśli te ostatnie, to jaka jest rola tej pierwszej?

2.3.3

Komitet uważa, że odpowiedzialność za bezpieczeństwo spoczywa wspólnie na Państwach Członkowskich i Unii Europejskiej oraz że same Państwa Członkowskie powinny czuwać nad zastosowaniem środków bezpieczeństwa przez różne gałęzie transportu lądowego. Powinny one w tym celu określić ramy zawierające normy minimalne, jakie mają być przestrzegane przez poszczególne gałęzie transportu lądowego jako próg podejmowanych środków. Nie wchodzi więc w grę swobodna interpretacja. W celu harmonizacji podejmowanych środków w różnych gałęziach transportu lądowego, rządy krajowe powinny powołać wyspecjalizowany organ, który miałby za zadanie koordynować środki wprowadzane przez gałęzie transportu lądowego i samorządy lokalne. Instytucja ta powinna również czuwać nad skutecznym wprowadzeniem wszystkich planowanych środków.

2.3.4

Zdaniem Komitetu, rola Unii Europejskiej sprowadza się zasadniczo do koordynacji środków na szczeblu międzynarodowym. Poza tym Unia powinna zachęcać Państwa Członkowskie do wypracowania wspólnego dla wszystkich, jednolitego podejścia. Zważywszy na transgraniczny charakter transportu osób i towarów oraz konieczność koordynacji krajowych środków bezpieczeństwa, niezbędna jest ścisła współpraca pomiędzy rządami krajowymi a Unią Europejską.

2.3.5

Władze krajowe powinny zdać sobie sprawę, że pozostało jeszcze dużo do zrobienia w gałęziach transportu lądowego. Powinno pojawić się „poczucie pilnego charakteru” zadań. Władze krajowe powinny zmobilizować poszczególne gałęzie transportu do rozważenia i wprowadzenia środków bezpieczeństwa. Pierwszym etapem mobilizacji mogłoby być ustalenie na szczeblu europejskim minimalnych norm bezpieczeństwa, ustanawiających poziom podstawowy dla gałęzi transportu lądowego. W każdej gałęzi transportu powinna istnieć świadomość, że bez środków bezpieczeństwa jest ona niezwykle podatna na zagrożenia.

2.3.6

Jednocześnie powinna się zakorzenić w świadomości konieczność współpracy między różnymi gałęziami transportu. Przykładowo, należałoby ujednolicić środki stosowane w pociągach, metrze i autobusach. Należałoby również ujednolicić kampanie informacyjne skierowane do pasażerów i personelu na temat zachowania się w wypadku katastrofy.

2.3.7

Odnośnie do transportu towarów, należałoby dużą uwagę poświęcić podatnym na zagrożenia węzłom, takim jak terminale i stacje rozrządowe. Należy nawiązać współpracę pomiędzy władzami krajowymi i lokalnymi, różnymi gałęziami transportu i zarządami punktów przeładunkowych i terminali.

2.4.1

Komitet uważa, że ochrona fizycznych infrastruktur również należy do zadań władz krajowych, regionalnych lub gminnych.

2.4.2

Wyspecjalizowanemu organowi, o którym mowa w punkcie 2.3.3, powierzyłby rolę organu koordynującego. Powinien on jednocześnie unikać rozczłonkowania na szczeblu krajowym i propagować politykę na szczeblu międzynarodowym, aby ułatwiać współpracę na szczeblu unijnym.

2.4.3

Poza zadaniem koordynacji pełnionym przez UE, Komitet z zadowoleniem odnotował fakt przeznaczenia kwoty 3,5 mln euro na poziomie unijnym, z tytułu 6. programu ramowego, na środki bezpieczeństwa w transporcie osób, towarów i w energetyce.

2.4.4

Jako że gałęzie transportu są pojęciem abstrakcyjnym, którego funkcjonowanie zapewniają wyłącznie osoby, które z nich korzystają (podróżni, klienci) lub w nich pracują (pracownicy), niezbędne jest prowadzenie działań skoncentrowanych na interesie tych grup. W przypadku podróżnych i klientów należy przez to rozumieć przede wszystkim stałą akcję informacyjną. Ich podejście musi się zmienić z biernego użytkowania gałęzi transportu na postawę aktywną i świadomą. Pracownicy gałęzi transportu odgrywają kluczową rolę w przygotowaniu i wprowadzeniu środków bezpieczeństwa. Komitet uważa, że aby mogli oni lepiej odgrywać tę rolę, należy umożliwić im przejście specjalnego szkolenia ukierunkowanego na ich misję w dziedzinie bezpieczeństwa.

2.4.5

Rola kierownictwa przedsiębiorstw obejmuje włączenie pojęć z zakresu bezpieczeństwa do filozofii i kultury przedsiębiorstwa. Poza tym kierownictwo powinno umożliwić pracownikom odbycie specjalistycznych szkoleń w tej dziedzinie. Jeśli chodzi o kadrę kierowniczą, zdaniem Komitetu szkolenia z zakresu technik zarządzania powinny zawierać część poświęconą „zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi”, tak aby kadra mogła stanąć na wysokości zadania w przypadku katastrofy.

2.5.1

W kwestii tego, czy środki bezpieczeństwa w gałęziach transportu lądowego powinny mieć formę bardziej zobowiązującą, przykładowo formę przepisów prawa, czy też bardziej nieformalną, jak świadectwa czy znaki jakości, Komitet uważa, że jest to zbyt poważny temat, by traktować go w sposób nieformalny.

2.5.2

W każdym przypadku Komitet uważa, że należy ustalić normy minimalne dla środków bezpieczeństwa na szczeblu krajowym, zalecając jednocześnie dalsze kroki. Należałoby również narzucić obowiązek gwarantowania wymiany informacji w sprawie podjętych lub planowanych środków bezpieczeństwa. Na szczeblu międzynarodowym należałoby zobligować państwa do harmonizacji środków i przekazywania informacji organom koordynacji międzynarodowej.

3.1

Zanim zbadamy, jakie środki bezpieczeństwa zostały lub powinny zostać podjęte w poszczególnych gałęziach transportu lądowego, stosownie będzie zrobić przegląd środków, które zostały przyjęte na szczeblu międzynarodowym przez organizacje koordynujące.

3.1.1

Międzynarodowa Organizacja Morska (IMO)

Wymienia się tu IMO, ponieważ w sektorze żeglugi morskiej wprowadzono już szereg środków, które mogą służyć jako przykład dla gałęzi transportu lądowego.

Zmiany weszły w życie z dniem 1 stycznia 2004 r.

3.1.2

Międzynarodowa Organizacja Lotnictwa Cywilnego (ICAO)

Już od 1971 r. zawierane są wiążące umowy w dziedzinie lotnictwa na szczeblu międzynarodowym na rzecz zwalczania przestępczości i terroryzmu. Po serii uprowadzeń samolotów pod koniec lat 60., ICAO zdecydowała się sporządzić podstawową konwencję regulującą lotnictwo cywilne. W konsekwencji załącznik 17 do Konwencji Chicagowskiej przewiduje systematyczną kontrolę wszystkich pasażerów cywilnych lotów komercyjnych. Środek ten stosuje się od 1972 r. i trudno sobie wyobrazić, że kiedyś sytuacja była inna. Po atakach na wieżowce WTC (Twin Towers) w 2001 r., załącznik 17 poddano gruntownej adaptacji. Wprowadzono nowe obowiązkowe standardy, zwłaszcza odnośnie do wzmocnienia i zamknięcia drzwi do kabiny pilotów oraz transportu lotniczego towarów. Zaostrzono również wymagania w dziedzinie szkolenia i jakości kontroli.

3.1.3

Europejska Konferencja Lotnictwa Cywilnego (ECAC)

Również na szczeblu europejskim rozwinięto i opracowano politykę w dziedzinie bezpieczeństwa w lotnictwie (w ramach Europejskiej Konferencji Lotnictwa Cywilnego — ECAC), która naturalnie opiera się na międzynarodowych standardach wytyczonych przez ICAO. Zaowocowało to powstaniem europejskiego podręcznika bezpieczeństwa w lotnictwie, znanego pod nazwą „Dokument 30”, który zawiera zalecenia w dziedzinie bezpieczeństwa. Niestety, ze względu na statut ECAC, mimo iż zyskują one poszanowanie, nie posiadają charakteru wiążącego. Dlatego też 14 września 2001 r., trzy dni po zamachach w Nowym Jorku, Rada Europejska zdecydowała się nadać UE kompetencje w dziedzinie bezpieczeństwa w lotnictwie. Decyzja ta doprowadziła do przyjęcia rozporządzenia nr 2320/2002 ustanawiającego wspólne zasady w dziedzinie bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego, które weszło w życie 19 stycznia 2003 r. Podczas tej samej Rady Ministrów 14 września 2001 r. zdecydowano, że Komisja będzie mogła przeprowadzać kontrole jakości bezpośrednio w państwach członkowskich.

3.1.4

Międzynarodowa Organizacja Pracy (ILO)

Chodzi o poprawioną Konwencję dotyczącą dowodów tożsamości marynarzy. Celem poprawionej Konwencji jest udoskonalenie systemu identyfikacji marynarzy, tak aby w większym stopniu zapewnić bezpieczeństwo pasażerów i załóg oraz zwiększyć bezpieczeństwo statków. Jednocześnie nie ogranicza się swobody przemieszczania się marynarzy, by umożliwić im schodzenie na ląd bez przeszkód. Poprawiona Konwencja dotyczy w szczególności wytycznych w sprawie wystawiania i wydawania dokumentów tożsamości marynarzom. ILO i Konwencja mogłyby służyć za przykład dla transportu lądowego. Dlatego też zostały tutaj wymienione.

3.1.5

Światowa Organizacja Ceł (WCO)

Zawarte w niniejszym punkcie informacje o Światowej Organizacji Ceł należy traktować jako przydatne do wykorzystania w gałęziach transportu lądowego. Należałoby z nich wydobyć elementy nadające się do zastosowania w gałęziach transportu lądowego.

3.1.6

Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna (ISO)

Organizacja ta przyjęła w 2003 r. wytyczne określające standardy mechanicznego zamknięcia kontenerów przeznaczonych do transportu towarów.

Jednocześnie opracowano normę stosowania etykiet do identyfikacji radiowej na kontenerach przeznaczonych do transportu towarów, a także wspólny protokół komunikacji dla zamknięć cyfrowych.

3.1.7

Unia Europejska (UE)

3.1.8

Europejska Komisja Gospodarcza Narodów Zjednoczonych (UNECE)

W lutym 2003 r. grupa robocza UNECE ds. celnych dotyczących transportu (WP30) i Komitet Administracyjny TIR (Międzynarodowego Transportu Drogowego) postanowiły stopniowo informatyzować system TIR, który obecnie istnieje zasadniczo w formie papierowej. Jako że karnet TIR jest uznawanym międzynarodowo dokumentem celnym, towary nim objęte mogą być wywożone do krajów poza Wspólnotą z minimalnym czasem oczekiwania na granicach.

Informacje te dotyczą bezpieczeństwa w drogowym transporcie towarów. Komitet zaleca zbadanie, czy tego typu środki nie mogłyby zostać wykorzystane w innych gałęziach transportu.

3.1.9

Środki przedsięwzięte przez USA

Rozumie się samo przez się, że po atakach z 11 września 2001 r. Stany Zjednoczone wskazują drogę postępowania, jeśli chodzi o stosowanie środków bezpieczeństwa. Mianowicie w 2002 r. przyjęto ustawę o bioterroryzmie (Bioterrorism Act). Ustawa ta wprowadza obowiązek przekazywania pewnych informacji odnośnie do artykułów żywnościowych przed ich przywozem na teren USA. Poza tym zobowiązuje producentów żywności i punkty jej magazynowania do rejestrowania się w federalnej Agencji ds. Żywności i Leków (Food and Drug Administration — FDA) oraz wyznaczania lokalnego przedstawiciela na terenie USA.

3.1.10

Aby zachować przejrzystość niniejszej opinii rozpoznawczej, o niektórych z przedsięwziętych środków zaledwie się wspomina, nie wchodząc w szczegóły.

Uchwalając środki w Europie, dobrze byłoby rzecz jasna zapoznać się i uwzględnić doświadczenia zdobyte w USA. Należy tu przede wszystkim wymienić:

3.2

3.3

Większość z przedstawionych powyżej inicjatyw dotyczy środków bezpieczeństwa w transporcie towarów w ogóle, w szczególności zaś w transporcie kontenerów. Według Komitetu niektóre z tych środków można by również zastosować w transporcie pasażerów.

3.4

Środki bezpieczeństwa podejmowane w różnych gałęziach transportu są dość zróżnicowane. Jak już wspomniano, sektory żeglugi morskiej, w tym portów oraz lotnictwa, są najbardziej zaawansowane w kwestii wdrażania środków. Ten stan rzeczy został w znakomity sposób opisany w opinii Komitetu z 24 października 2002 r. (5), której sprawozdawcą była Anna BREDIMA-SAVOPOULOU. Dlatego też w dalszym ciągu niniejszej opinii rozpoznawczej nie analizuje się sytuacji w tych gałęziach transportu.

3.5

Szczególnej uwagi wymagają podatne na ataki terminale i naziemne punkty magazynowania i przeładunku. Jako szczególną gałąź transportu można również wymienić rurociągi. O ile prawdą jest, że właściciele terminali poświęcają dużo energii na zabezpieczenie swoich terenów, Komitet odnosi jednak wrażenie, że niewystarczająca jest świadomość, że to właśnie punkty magazynowania i przeładunku są bardzo podatne na ataki oraz że niezmiernie konieczna jest współpraca między gałęziami transportu korzystającymi z instalacji przeładunkowych.

3.6

Komitet uważa również, że „poczucie pilnego charakteru” działań wobec niebezpieczeństw związanych z transportem i przepompowaniem za pomocą rurociągów nie jest rozwinięte w wystarczającym stopniu. Nalega na konieczność niezwłocznego zaistnienia tej świadomości i przedsięwzięcia przez odpowiednie władze środków bezpieczeństwa zarówno wobec personelu, jak i infrastruktur.

3.7

W transporcie kolejowym rozwinięta jest kultura polegająca na przykładaniu największej wagi do bezpieczeństwa tak personelu i podróżnych, jak i sprzętu (safety). Należy mieć nadzieję, że kultura ta pozwoli osiągnąć równie wysoki poziom w dziedzinie bezpieczeństwa w tej gałęzi transportu w ogóle (security). Szczególną uwagę należy zwrócić na wrażliwe punkty, takie jak dworce i stacje rozrządowe. Jednocześnie Międzynarodowa Unia Kolejowa (UIC) powinna sformułować zalecenia odnośnie do zagwarantowania koniecznej koordynacji na poziomie międzynarodowym.

Krajowe przedsiębiorstwa kolejowe powinny opracować zaplecze informacyjne, by pasażerowie i personel wiedzieli, jak reagować w przypadku katastrofy. Przekazywanie tych informacji powinno odtąd stanowić integralną część szkolenia personelu.

3.8

Sektor żeglugi śródlądowej korzysta generalnie z portów morskich do załadunków i rozładunków. W takim przypadku również w tym sektorze należy stosować kodeks ISPS. Zdaniem Komitetu, ścisłe przestrzeganie tego kodeksu nie może doprowadzić do zaburzenia łańcucha logistycznego. Do obowiązków portów, związków armatorów i organów kontroli należy czuwanie nad przestrzeganiem kodeksu ISPS. W kwestii szkolenia załóg statków żeglugi śródlądowej Komitet również uważa, że sprawa bezpieczeństwa powinna stanowić jego integralną część.

3.9

Po atakach terrorystycznych w Madrycie i Londynie sektor transportu publicznego zdał sobie sprawę z własnej bezbronności. Wprowadzono środki nadzoru i kontroli, by odczuwalnie zwiększyć poziom bezpieczeństwa i poczucia bezpieczeństwa wśród pasażerów i personelu.

3.10

Sektor zawodowego transportu drogowego jest, ze względu na liczbę firm autokarowych i przewozowych (mowa o setkach tysięcy niezwykle mobilnych firm), niezwykle narażony na ryzyko. Sektor ten od długiego czasu boryka się ze zjawiskiem przestępczości. Kradzieże pojazdów, z ładunkiem czy bez, są na porządku dziennym i często pociągają za sobą następstwa natury psychicznej u kierowców. IRU również wszelkimi sposobami stara się pobudzać świadomość władz publicznych i podmiotów rynkowych, a także mobilizować do podejmowania środków bezpieczeństwa. Przykładowym działaniem może być apel w sprawie zwiększenia liczby bezpiecznych parkingów strzeżonych. Jako że sektor ten jest tak bardzo narażony na ryzyko, IRU opracowała, jak wspomniano w punkcie 3.2, wytyczne w kwestii bezpieczeństwa obejmujące szereg zaleceń pod adresem kierownictwa, kierowców i nadawców. Należy również odnotować, że opracowano ramy dla sporządzania umów o dobrowolnej współpracy z organami celnymi.

3.11

Punktem wyjścia do opracowania wytycznych, wspomnianych w punkcie 3.10, były następujące założenia:

Ogólnie rzecz biorąc niezbędne jest, by zanim środki bezpieczeństwa zostaną podjęte, grupa docelowa była świadoma konieczności ich wprowadzenia. Co za tym idzie, nie należy podejmować żadnych środków bezpieczeństwa bez uprzedniego poinformowania grupy docelowej. Komitet nalega więc, by przekazywano te informacje na czas.

3.12

W odniesieniu do sektora transportu prywatnego, Komitet zaleca, niezależnie od gałęzi transportu, by odpowiedzialni za przedsiębiorstwo podejmowali stosowne środki bezpieczeństwa wobec personelu, środków transportu i infrastruktur.

3.13

Komitet stwierdza, że wśród władz publicznych i w gałęziach transportu lądowego rośnie świadomość konieczności włączania środków bezpieczeństwa w codzienną działalność. Nie można jednakże jeszcze mówić o spójności. Badając sytuację w poszczególnych gałęziach transportu, stwierdza się, że dużo zostało zrobione w sektorze żeglugi morskiej i lotnictwa, ze względu na ich międzynarodowy charakter. O ile sektor transportu publicznego wykazuje większą czujność, inicjatywy podejmowane w sektorze transportu towarów ograniczają się przede wszystkim do środków dotyczących samego transportu. Nie podjęto jeszcze środków obejmujących cały łańcuch logistyczny, a tymczasem najbardziej zagrożone ryzykiem są właśnie punkty przeładunku na inny rodzaj transportu. Komitet zaleca więc, by władze publiczne wyznaczyły na szczeblu krajowym organ koordynacji w całym łańcuchu transportowym.

4.1

Konieczność podjęcia środków zabezpieczających pasażerów, personel, środki transportu i ładunki wobec rosnącej liczby aktów terrorystycznych i przestępstw jest dla wszystkich oczywista. Mniej oczywista jest odpowiedź na pytanie, kto pokryje koszty związane ze środkami bezpieczeństwa, które jak wiadomo, są wysokie. Przykładowo, dla morskiego transportu jednego kontenera koszt ten szacuje się na 30 — 40 USD.

4.2

Aby móc jasno określić, kogo należy tymi kosztami obciążyć, należy rozważyć, o jakich kategoriach kosztów mowa. Koszty można przypisać do następujących kategorii:

Poza tym należy uwzględnić koszty związane ze środkami podejmowanymi przed lub po nadzwyczajnych wypadkach, takich jak zamach terrorystyczny. Dla rozliczenia tych kosztów należałoby znaleźć oddzielne rozwiązanie. Według Komitetu kosztami tymi należałoby wstępnie obciążać władze publiczne.

4.3

W kwestii tego, kto lub która instancja w pierwszym rzędzie powinna ponosić koszty, wydaje się logiczne, odnośnie do dwóch pierwszych kategorii, optować za władzami krajowymi lub lokalnymi, a odnośnie do dwóch pozostałych kategorii, raczej za przedsiębiorstwami.

4.4

Z ekonomicznego punktu widzenia, ostatecznie koszty te powinny być ponoszone tam, gdzie są generowane, tak by mogły znaleźć odbicie w cenie (tj. cenie biletu w transporcie publicznym lub stawce za usługę w transporcie towarów). Ceny towarów i usług powinny zawsze, o ile to możliwe, pokrywać marginalne koszty społeczne, w tym koszty związane z bezpieczeństwem. Niemniej jednak niektóre środki mogą czasem mieć takie znaczenie dla interesu ogólnego, że ich koszty powinny być ponoszone przez całą społeczność.

4.5

Jeśli wziąć pod uwagę taki odcień znaczeniowy, okazałoby się, że koszty związane z bezpieczeństwem poniosą ostatecznie konsumenci, którzy zapłacą je w formie wyższych cen produktów końcowych, lub obywatele — w formie wydatków publicznych które ponoszą podatnicy, jeśli to władze publiczne finansują środki bezpieczeństwa w interesie ogółu.

4.6

Komitet uważa, że towarzystwa ubezpieczeniowe odgrywają drugorzędną rolę. Faktycznie, o ile warunki polisy ubezpieczeniowej nie wyłączają aktów terrorystycznych, ewentualne świadczenia powinny być zawsze pokrywane przez ubezpieczającego w formie podwyższonych stawek. Istnieje oczywiście związek przyczynowy pomiędzy stopniem bezpieczeństwa a kwotą stawki. Im wyższy poziom środków bezpieczeństwa, tym niższa powinna być stawka.

4.7

Z punktu widzenia zadań i kompetencji, których się podejmuje, Unia Europejska może pełnić jedynie funkcje koordynujące i kontrolne. Ponadto może zadysponować środki finansowe na kampanie informacyjne i komunikacyjne. Mianowicie z tytułu 6. programu ramowego na bezpieczeństwo przeznaczono kwotę 3,5 mln euro.

5.1

Komitet stwierdza, że ataki terrorystyczne ostatnich lat wzbudziły na wszystkich szczeblach ponowne zainteresowanie kwestią bezpieczeństwa.

5.2

Szczególnie w żegludze morskiej i lotnictwie dokonano koniecznych uzgodnień, dla których podstawę prawną stanowi międzynarodowe prawodawstwo. Ich stosowanie nadzorowane jest przez inspekcje UE.

5.3

W zakresie bezpieczeństwa w gałęziach transportu lądowego, zdaniem Komitetu, konieczne prace pozostały jeszcze do wykonania, zwłaszcza odnośnie do wysokiego stopnia współzależności pomiędzy różnymi gałęziami transportu i wrażliwości multimodalnych punktów magazynowania i przeładunku. Pilne przyjęcie skoordynowanego podejścia jest o tyle konieczne, że najsłabsze ogniwo stanowi o sile całego łańcucha.

5.4

Komitet zauważa, że w wielu językach Unii Europejskiej nie istnieje rozróżnienie pomiędzy bezpieczeństwem w transporcie (security) a bezpieczeństwem środków i infrastruktur transportowych jako takich (safety). Jako że brak rozróżnienia może prowadzić do nieporozumień, Komitet zaleca stosowanie jednoznacznej terminologii.

5.5

Zdaniem Komitetu, odpowiedzialność za przedsięwzięcie środków bezpieczeństwa spoczywa na państwach członkowskich. Powinny one określić ramowe normy minimalne, jakie mają być stosowane w poszczególnych gałęziach transportu jako dolny próg podejmowanych środków. Władze publiczne powinny ustanowić specjalny organ dla zapewnienia ujednolicenia tych środków i zagwarantowania ich stosowania.

5.6

Komitet uważa, że rola Unii Europejskiej polega głównie na koordynacji środków na szczeblu unijnym i międzynarodowym, zaś rola władz krajowych i lokalnych polega raczej na podejmowaniu konkretnych środków, kontrolowaniu ich wdrażania, na informowaniu oraz promowaniu na wszystkich poziomach świadomości kwestii związanych z terroryzmem i przestępczością. Władze krajowe i lokalne powinny ponadto czuwać nad zacieśnianiem współpracy między gałęziami transportu. Wreszcie, Komitet uważa, że ochrona fizycznych infrastruktur również należy do ich zadań.

5.7

Użytkownicy transportu odgrywają w kwestii bezpieczeństwa kluczową rolę. Należy zachęcać pasażerów i klientów, za pomocą kampanii informacyjnych, do zwiększenia czujności i aktywności, a pracownicy transportu lądowego powinni przechodzić specjalne szkolenie pod kątem ich roli w zapewnianiu bezpieczeństwa w danej gałęzi transportu. W oczach Komitetu, rola kierownictwa przedsiębiorstw obejmuje przede wszystkim włączenie pojęć z zakresu bezpieczeństwa do filozofii i kultury przedsiębiorstwa, umożliwienie pracownikom odbycia szkolenia w tej dziedzinie oraz dopilnowanie, by w szkoleniach z zakresu technik zarządzania znalazła się część poświęcona „zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi”.

5.8

W odczuciu Komitetu sytuacja w różnych gałęziach transportu lądowego przedstawia się dość różnie. Wśród władz publicznych i w gałęziach transportu rośnie świadomość konieczności włączania środków bezpieczeństwa w codzienną działalność. Należy jednakże stwierdzić, że daleko jeszcze do osiągnięcia spójności. Sytuację w transporcie publicznym można określić jako lepszą niż w transporcie towarów. Inicjatywy podejmowane przez ten ostatni ograniczają się wciąż przede wszystkim do środków bezpieczeństwa w samym transporcie. Komitet zaleca więc, by władze publiczne wyznaczyły nadrzędny organ koordynacji w całym łańcuchu transportowym.

5.9

Odnośnie do sektora transportu prywatnego, Komitet zaleca, niezależnie od gałęzi transportu, by odpowiedzialni za przedsiębiorstwa podejmowali konieczne środki bezpieczeństwa wobec personelu, środków transportu i infrastruktur.

5.10

Komitet uważa, że koszty związane z bezpieczeństwem powinny znaleźć odbicie w końcowej cenie towaru, tak by poniósł je konsument lub za pośrednictwem budżetu krajowego ostatecznie obywatel — w formie podatku, jeśli środki bezpieczeństwa podejmowane są przez władze publiczne.

5.11

Komitet uważa, że towarzystwa ubezpieczeniowe odgrywają drugorzędną rolę. Ewentualne świadczenia powinny być definitywnie pokrywane przez ubezpieczających w formie podwyższonych stawek. Opłacana stawka powinna być tym niższa, im bardziej zaawansowane środki bezpieczeństwa są stosowane. Należy czuwać nad tym, by poziom stawek odzwierciedlał ryzyko rynkowe.

5.12

Rola Unii Europejskiej jako instancji finansującej powinna przede wszystkim sprowadzać się do finansowania programów badawczych, informacyjnych i uświadamiających w omawianej dziedzinie.

17.3.2006   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 65/38

1.1

Komisja Europejska zwróciła się do Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z prośbą o przygotowanie opinii w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia ustanawiającego ramy interwencji finansowych koniecznych do wdrażania Wspólnej Polityki Rybołówstwa (WPRyb), w wysokości 2583 mln euro; wniosek ten uzupełnia wniosek dotyczący rozporządzenia Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Rybołówstwa (1) (EFR), o budżecie w wysokości 4963 mln euro.

1.2

Jednym z celów WPRyb jest osiągnięcie skuteczności w dziedzinie interwencji finansowej. Celem projektowanego rozporządzenia jest przyczynienie się do poprawy warunków wdrażania interwencji finansowych w każdym z wyznaczonych obszarów poprzez ustalenie szczegółowych celów dla każdego z nich.

1.3

Obecnie Komitet pragnie wyrazić głębokie zaniepokojenie brakiem decyzji w sprawie zatwierdzenia budżetu na lata 2007 — 2013. EKES uważa, że UE stoi przed poważnym wyzwaniem, którego rozwiązanie wymaga największych wysiłków politycznych. Finansowanie WPRyb nie będzie wykonalne, jeśli nie zostaną utrzymane środki budżetowe na potrzeby omawianego projektowanego rozporządzenia oraz Europejskiego Funduszu Rybołówstwa. EKES zwraca się do Rady, aby przyjęte przez nią decyzje polityczne nie miały negatywnego wpływu na finansowanie WPRyb, czyli aby gwarantowały zrównoważone korzystanie żywych zasobów akwakultury, zapewniające zrównoważone warunki gospodarcze, ekologiczne i społeczne. W tym kontekście EKES wyraża także ubolewanie, że do chwili obecnej Rada nie podjęła żadnej decyzji w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia w sprawie Europejskiego Funduszu Rybołówstwa.

1.4

We wniosku omawia się cztery obszary działania, w których zostaną zastosowane wspólnotowe środki finansowe:

1.5

Komitet uznaje omawiany wniosek dotyczący rozporządzenia za potrzebny i akceptuje wymienione w nim obszary zastosowania.

2.1.1

W obszarze kontroli i egzekwowania WPRyb środki finansowe zostaną zastosowane w celu poprawy kontroli działalności połowowej Państw Członkowskich oraz kontroli działań związanych z oceną i kontrolą przeprowadzanymi przez służby Komisji. Do wspólnotowych środków finansowych kwalifikować się będą następujące wydatki poniesione przez Państwa Członkowskie: wydatki związane z wdrażaniem nowych technologii w zakresie kontroli oraz związane z programami szkoleniowymi, programami pilotażowymi w dziedzinie inspekcji i obserwacji, przeprowadzanymi audytami oraz seminariami informacyjnymi.

2.1.2

Ponadto, finansowane będą też wydatki poniesione przez Komisję Europejską związane z administracyjnymi ustaleniami ze Wspólnym Centrum Badawczym, wydatki operacyjne związane z inspekcjami przeprowadzanymi przez inspektorów Komisji oraz koszty funkcjonowania Europejskiej Agencji Kontroli Rybołówstwa.

2.1.3

Komitet zgadza się z propozycjami dotyczącymi środków w dziedzinie kontroli i egzekwowania norm.

2.2.1

W drugim obszarze zastosowania planowanego rozporządzenia jest mowa o wsparciu finansowym dla Państw Członkowskich, które umożliwiłoby im stworzenie wieloletnich sumarycznych zbiorów danych naukowych, obejmujących informacje biologiczne, techniczne, środowiskowe i gospodarcze. Celem tego jest ocena stanu zasobów, poziomu połowów, wpływu rybołówstwa na zasoby i ekosystem morski oraz rentowności rybołówstwa, na wodach wspólnotowych i poza nimi.

2.2.2

Informacje te uzyska się poprzez gromadzenie danych podstawowych przez Państwa Członkowskie; dane dodatkowe będą gromadzone przez Komisję.

2.2.3

Mając na uwadze, że zarządzanie rybołówstwem zależy od istnienia danych na temat stanu biologicznego populacji ryb i wpływu działalności połowowej, EKES wyraża aprobatę dla proponowanych środków finansowych związanych z gromadzeniem przez Państwa Członkowskie podstawowych danych. Podobnie popiera zbieranie przez Komisję danych dodatkowych, mając na uwadze, że rolą tych drugich jest optymalizacja i standaryzacja metod gromadzenia danych podstawowych z Państw Członkowskich. Niemniej jednak EKES uważa, że w celu usprawnienia zarządzania rybołówstwem powinna także powstać możliwość finansowania, za pośrednictwem Państw Członkowskich, kosztów poniesionych przez sektor rybołówstwa na wykonanie niezbędnych analiz sytuacji społeczno-gospodarczej w sektorze oraz analiz wpływu działalności połowowej na środowisko naturalne.

2.2.4

Reforma WPRyb odnowiła zapotrzebowanie na doradztwo naukowe, zwłaszcza w odniesieniu do przyjęcia podejścia opartego na ekosystemach i zarządzaniu mieszanymi zasobami rybnymi. Dlatego też Komitet uznaje za odpowiednie koszty kwalifikujące się do pokrycia ze wspólnotowych środków finansowych w dziedzinie doradztwa naukowego.

2.2.5

Jednakże EKES powtarza, jak już apelował w swojej opinii w sprawie Europejskiego Funduszu Rybołówstwa (2), że wsparcie finansowe powinno obejmować także doradztwo naukowe dla sektora rybołówstwa. Do osiągnięcia odpowiedniego wypełnienia norm WPRyb konieczne są wysiłki finansowe w tej dziedzinie.

2.3.1

Wspólnotowe środki finansowe w tym trzecim obszarze zastosowania mają ułatwić zaangażowanie zainteresowanych stron na wszystkich etapach WPRyb, a także informowanie ich o celach Wspólnej Polityki Rybołówstwa i związanych z nią środkach. Środki wsparcia finansowego będą przekazywane za pośrednictwem Komitetu Doradczego ds. Rybołówstwa i Akwakultury (ACFA) i Regionalnych Komitetów Doradczych (RAC) oraz poprzez organizowane przez Komisję Europejską seminaria informacyjne i szkolenia.

2.3.2

Komitet wyraża swoją aprobatę dla tych rozwiązań, uważając przy tym, odnośnie do Regionalnych Komitetów Doradczych, że, jak sugeruje się w punkcie 5.3 „Legislacyjnego zestawienia finansowego” załączonego do wniosku dotyczącego rozporządzenia, Komisja powinna rozważyć możliwość rozszerzenia okresu finansowania kosztów działalności tychże Regionalnych Komitetów Doradczych.

2.4.1

W obszarze współpracy międzynarodowej finansowanie wspólnotowe pokryje wydatki związane z umowami połowowymi, włącznie z umowami o współpracy połowowej, a także koszty wynikające z przynależności Wspólnoty Europejskiej do organizacji międzynarodowych. EKES jest zdania, że spośród konkretnych celów w dziedzinie stosunków międzynarodowych, najważniejsze są działania na rzecz ochrony i zrównoważonej eksploatacji zasobów rybołówstwa w wodach przynależących do państw trzecich i w wodach międzynarodowych oraz utrzymanie zatrudnienia w regionach zależnych od rybołówstwa.

2.4.2

Komitet podkreśla istotne znaczenie — dla całości polityk wspólnotowych — przynależności Unii Europejskiej do wszystkich organizacji międzynarodowych związanych z rybołówstwem oraz z prawem morza, ponieważ przyszłość międzynarodowych zasobów połowowych zależy od odpowiedzialnego zarządzania przez organizacje międzynarodowe. Dlatego też wyraża swoją aprobatę dla wspólnotowych środków finansowych przewidzianych w tej dziedzinie stosunków międzynarodowych.

2.4.3

EKES uważa, że koszty udziału przedstawicieli sektora rybołówstwa w posiedzeniach organizacji międzynarodowych, na wniosek Państw Członkowskich lub Komisji, powinny także być objęte finansowaniem ze środków finansowych w tej dziedzinie.

2.5.1

Komitet wyraża aprobatę dla finansowania ze środków wspólnotowych kosztów związanych z przygotowaniem, nadzorem, monitorowaniem, audytem i oceną niezbędnych do osiągnięcia celów proponowanego rozporządzenia.

3.1

We wniosku dotyczącym rozporządzenia ustala się procentowy udział współfinansowania przez państwa członkowskie środków finansowych, odpowiednich dla różnego rodzaju wydatków w każdym z obszarów zastosowania. EKES nie ma żadnych obiekcji do przewidzianych limitów.

3.2

We wniosku dotyczącym rozporządzenia zabrania się łączenia pomocy wspólnotowej, ustalając że działania finansowane według reguł tego rozporządzenia nie mogą być dofinansowywane z innych wspólnotowych środków wsparcia. Komitet uważa, że środki finansowe innych polityk wspólnotowych, takich jak polityka badań naukowych, rozwoju, handlu zagranicznego i środowiska naturalnego, powinny być także wykorzystane w działaniach w obszarze stosunków międzynarodowych wymienionych w omawianym wniosku. Komisja Europejska sama jasno wskazuje, w swoim „Komunikacie w sprawie zintegrowanych ram zawierania umów o współpracy w dziedzinie rybołówstwa z krajami trzecimi”, że głównym celem Unii Europejskiej są działania na rzecz zrównoważonego rybołówstwa za pośrednictwem WPRyb i instrumentów innych polityk wspólnotowych, np. europejskiej polityki badań naukowych, rozwoju, handlu zagranicznego i środowiska naturalnego.

3.3

Ponadto, we wniosku określa się procedury finansowe w każdym z obszarów zastosowania. Podany jest tam termin i zasady składania wniosków o przyznanie wspólnotowych środków finansowych przez Państwa Członkowskie, a także procedura rozpatrywania wniosków przez Komisję, która określa całkowitą wysokość pomocy finansowej, poziom wkładu finansowego na rzecz danego Państwa Członkowskiego oraz wszelkie inne warunki związane z tym wkładem. Biorąc pod uwagę, że w rozporządzeniu przewiduje się także ochronę interesów finansowych Wspólnoty za pomocą środków mających na celu zapobieganie nieprawidłowościom finansowym, korupcji oraz wszelkim innym działaniom niezgodnym z prawem, poprzez inspekcje, kontrole i audyt wykorzystania przyznanej pomocy finansowej, Komitet uznaje za odpowiedni system finansowania i kontroli przewidziany w projektowanym rozporządzeniu.

4.1

EKES popiera wniosek dotyczący rozporządzenia Rady ustanawiającego wspólnotowe środki finansowe na rzecz wdrażania Wspólnej Polityki Rybołówstwa i w obszarze prawa morza; apeluje jednak do Komisji o uwzględnienie następujących uwag:

4.2

Komitet uznaje za potrzebny omawiany wniosek dotyczący rozporządzenia ustanawiającego wspólnotowe środki finansowe na rzecz wdrażania Wspólnej Polityki Rybołówstwa i w obszarze prawa morza, ponieważ uzupełnia on rozporządzenie Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Rybołówstwa.

4.3

Komitet głęboko ubolewa, że w momencie przygotowywania niniejszej opinii nie podjęto jeszcze decyzji co do przyjęcia budżetu na okres 2007 — 2013, który jest okresem pełnego wdrożenia środków finansowych przewidzianych w niniejszej opinii, oraz że Rada nie podjęła jeszcze żadnej decyzji w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia w sprawie Europejskiego Funduszu Rybołówstwa.

4.4

EKES apeluje do Komisji, aby jakiekolwiek zmiany budżetowe w ramach perspektyw finansowych nie dotknęły procentowo budżetu WPRyb, gdyż w przeciwnym razie niemożliwe będzie osiągnięcie celów wyznaczonych w reformie WPRyb.

4.5

Proponowane obszary zastosowania są konieczne i wystarczające, jako że projektowane rozporządzenie wyposaża Państwa Członkowskie i Komisję Europejską w odpowiednie środki do skuteczniejszej interwencji finansowej WPRyb.

4.6

Spośród obszarów zastosowania proponowanych w rozporządzeniu, EKES pragnie zwrócić uwagę Komisji na szczególne znaczenie rozwijania doradztwa naukowego. Zrównoważony rozwój zasobów połowowych — i w związku z tym sukces WPRyb — zależy od bogatej, rzetelnej i aktualnej wiedzy naukowej na temat sytuacji poszczególnych gatunków połowowych. Ogromny wysiłek, jaki podejmują wspólnotowe i państwowe organy administracji odpowiedzialne za rybołówstwo oraz sektor rybołówstwa, zobowiązuje do tego, by Unia Europejska posiadała najlepsze doradztwo naukowe na temat zasobów połowowych w wodach własnych i międzynarodowych.

4.7

W tym kontekście, i w celu rozwoju doradztwa naukowego, Komitet uważa, że powinna także istnieć możliwość finansowania kosztów, za pośrednictwem Państw Członkowskich, poniesionych przez sektor rybołówstwa na wykonanie analiz oceniających sytuację społeczno-gospodarczą w sektorze oraz wpływ działalności połowowej na środowisko naturalne. Dlatego też uważa, że ze środków pomocy finansowej należy także pokrywać koszty doradztwa naukowego poniesione prze sektor rybołówstwa.

4.8

Komitet wyraża aprobatę dla środków finansowych przewidzianych w dziedzinie zarządzania WPRyb, gdyż przyczynią się one do uczestnictwa zainteresowanych stron na wszystkich etapach polityki rybnej i jednocześnie do informowania ich o osiąganiu wyznaczonych przez nią celów.

4.9

W odniesieniu do Regionalnych Komitetów Doradczych (RAC) EKES sądzi, że należy rozszerzyć okres finansowania kosztów ich działalności.

4.10

Przynależność Unii Europejskiej do organizacji międzynarodowych związanych z rybołówstwem oraz z prawem morza jest, zdaniem EKES-u, bardzo istotna i dlatego EKES zgadza się na przyznanie pomocy finansowej w tej dziedzinie, a także na rzecz umów połowowych, łącznie z umowami o współpracy w sektorze rybołówstwa z krajami trzecimi, ponieważ ma to istotne znaczenie dla działań mających na celu ochronę i zrównoważoną eksploatację zasobów rybołówstwa w wodach przynależących do państw trzecich i w wodach międzynarodowych oraz dla działań na rzecz utrzymania zatrudnienia w regionach zależnych od rybołówstwa.

4.11

Ponadto, Komitet uważa, że koszty udziału przedstawicieli sektora rybołówstwa w posiedzeniach organizacji międzynarodowych, na wniosek Państw Członkowskich lub Komisji, powinny także być objęte finansowaniem ze środków w obszarze stosunków międzynarodowych.

4.12

Komitet uważa, że środki finansowe innych polityk wspólnotowych, takich jak polityka badań naukowych, rozwoju, handlu zagranicznego i środowiska naturalnego, powinny także mieć wkład w działania w obszarze stosunków międzynarodowych Wspólnej Polityki Rybołówstwa.

17.3.2006   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 65/41

1.1

Coraz częściej dochodzi do klęsk na terytorium UE i na całym świecie. Niektóre z nich spowodowane są zjawiskami naturalnymi: na przykład powodzie, trzęsienia ziemi, pożary, susze czy huragany, inne zaś działalnością ugrupowań terrorystycznych, która szerzy strach wśród niewinnej ludności. Można powiedzieć, że w obydwu wypadkach czynnikiem sprawczym jest, w mniejszym lub większym stopniu, zachowanie ludzkie, choć zupełnie inna jest celowość postępowania. Unia podjęła się realizacji działań prewencyjnych wobec zmian klimatu i to nie tylko poprzez zobowiązania podjęte w Protokole z Kioto, lecz także poprzez liczne rozporządzenia dotyczące sposobów ochrony jakości gleby, zasobów wodnych i powietrza. Jest to przedsięwzięcie o charakterze prewencyjnym, które może posłużyć do zachowania i odnowienia stanu naszych ziem, mórz i atmosfery, jednocześnie przyczyniając się do upowszechnienia tego podejścia na całej planecie. Z drugiej strony, wysiłki czynione w obliczu działalności terrorystycznej (1) stanowią podstawę wielorakich instrumentów koordynacji, zarówno na szczeblu policyjnym, jak i wymiaru sprawiedliwości, które pozwoliły na udoskonalenie współpracy pomiędzy Państwami Członkowskimi.

1.2

Oprócz powyższego, Unia Europejska musiała stworzyć wspólnotowy system udzielania pomocy w wypadku różnego rodzaju klęsk mających miejsce na jej terytorium. System ten to nic innego niż system ochrony ludności, który wspiera i ułatwia zaangażowanie pomocy niezbędnej do sprostania najpilniejszym potrzebom na obszarach dotkniętych klęskami, włączając w to terytoria spoza Wspólnoty. Niniejszy komunikat ma na celu ulepszenie mechanizmu ochrony ludności, utworzonego w 2001 r. (2), a także uzupełnienie programu działań w zakresie ochrony ludności (3) poprzez wniosek dotyczący rozporządzenia Rady ustanawiający instrument gotowości i szybkiego reagowania w poważnych sytuacjach kryzysowych (4).

1.3

Warto podkreślić potrzebę zdefiniowania tego, co rozumie się pod pojęciem ochrona ludności, jako że pokrywa się ono często z pojęciem pomocy humanitarnej. Pod tym względem Komisja dokładnie rozróżnia zawartość obu pojęć, skoro ich cele są zbieżne — ratować życie i łagodzić skutki klęski w ciągu pierwszych dni. W tym celu, Komisja ustala, jakie są między nimi różnice. Po pierwsze, ochrona ludności może łagodzić skutki klęsk dotykających nie tylko ludności, lecz także środowiska naturalnego. Po drugie, przeprowadzana jest za pomocą środków i wyposażenia Państw Członkowskich, nie zaś instytucji humanitarnych czy organizacji pozarządowych (NGO). I wreszcie po trzecie, może być zastosowana zarówno wewnątrz UE, jak i poza Wspólnotą, choć postępowanie przybiera inną postać, jeśli dotyczy państw trzecich (5).

1.4

Konkretną funkcją mechanizmu jest podejmowanie działań na obszarze wspólnotowym, co następuje zawsze na wniosek Państwa Członkowskiego, w którym doszło do klęski. Jednakże należy podkreślić, że działania te rozciągają się na skalę międzynarodową, we współpracy z innymi podmiotami międzynarodowymi, zwłaszcza z Biurem Narodów Zjednoczonych ds. Koordynacji Pomocy Humanitarnej — OCHA, z którym ustanowiono pewne procedury operacyjne, a także w oparciu o Czerwony Krzyż oraz działające na miejscu organizacje pozarządowe.

1.5

Zajęcie stanowiska przez UE wobec klęsk, które ostatnio wystąpiły i które, niestety, wydają się nie mieć końca, doprowadziło do zaproponowania przez Radę ds. Ogólnych i Stosunków Zewnętrznych, na posiedzeniu nadzwyczajnym z 7 stycznia 2005 r., ulepszenia mechanizmu wspólnotowego i rozwinięcia środków szybkiego reagowania w zakresie pomocy. Kilka dni później, 13 stycznia, Parlament Europejski przyjął Rezolucję w sprawie niedawnego kataklizmu tsunami na Ocenie Indyjskim, w której to wzywa do stworzenia zasobów ludzkich, materialnych i szkoleniowych, dostępnych w razie zaistnienia jakiejkolwiek klęski.

1.6

Ramy prawne, które regulują obecnie działania w zakresie ochrony ludności, składają się z dwóch wspomnianych instrumentów: mechanizmu wspólnotowego ochrony ludności oraz programu działań w zakresie ochrony ludności. Pierwszy z nich jest przedmiotem omawianego komunikatu. Operacyjną centralą mechanizmu jest ośrodek monitoringu i informacji (MIC) przy Komisji Europejskiej, działający 24 godziny na dobę. Dysponuje on bazą danych zawierającą informacje na temat krajowych zasobów w zakresie ochrony ludności, a także korzysta z danych pochodzących z wojskowej bazy danych.

2.1

Usprawnienie wspólnotowego mechanizmu ochrony ludności. Ostatnie wydarzenia uświadomiły konieczność usprawnienia mechanizmu ochrony ludności, a także potrzebę lepszej koordynacji między Państwami Członkowskimi oraz pozostałymi podmiotami zaangażowanymi w te kwestie. Komunikat proponuje cztery podejścia mające na celu usprawnienie mechanizmu:

2.1.1

Zwiększenie stopnia przygotowania poprzez tworzenie zespołów i przeprowadzanie ćwiczeń w zakresie gotowości. Należy w tym celu po pierwsze oszacować istniejące obecnie zasoby, po drugie ustanowić plan modułowy, który określi serię modułów, które można szybko zastosować, po trzecie zaś przeprowadzić kursy szkoleniowe i wspólne ćwiczenia, które przyczynią się do zwiększenia operacyjności i stworzą wspólną kulturę interwencji.

2.1.2

Analiza i ocena potrzeb za pomocą systemu ostrzegania, który korzystałby ze środków ośrodku monitoringu i informacji (MIC) i skupiałby wszystkie informacje pozwalające mu interweniować w sposób skoordynowany z innymi podmiotami, zwłaszcza z ONZ. Poprawa oceny potrzeb na miejscu klęski pozwala na ocenę potrzeb w każdym z wypadków, dzięki czemu interwencja będzie skuteczniejsza. Proponuje się powiększenie grupy osób wchodzących w skład ośrodka monitoringu i informacji, a także przegląd standardów i metodologii oceny.

2.1.3

Zwiększona koordynacja jest jednym z usprawnień na wielką skalę. Chodzi o koordynowanie sprawniejszego udziału Państw Członkowskich, które umożliwi skoordynowanie pomocy europejskiej oraz lepszą komplementarność i koordynację z ONZ, innymi organizacjami niosącymi pomoc humanitarną oraz z wojskiem. Powinno to usprawnić zdolność planowania operacyjnego w terenie, włączając w to różne służby Komisji.

2.1.4

Lepsza pomoc dla obywateli UE. Przykład tsunami pokazał, iż ochrona obywateli europejskich odbywa się poprzez współpracę między ochroną ludności a władzami konsularnymi krajów dotkniętych klęską. Należy wzmocnić współpracę między krajami dotkniętymi klęską a Państwami Członkowskimi.

2.2

Zaproponowanym przez Komisję metodom usprawniającym powinna towarzyszyć rozbudowa zdolności ochrony ludności. W tym celu Rada zwróciła się o przedstawienie wniosków mających na celu rozbudowę obecnych zasobów. Plan działań UE z 31 stycznia 2005 r. wskazuje na najważniejsze aspekty, nad którymi należy pracować.

2.2.1

Po pierwsze, proponuje się łączenie zasobów w zakresie ochrony ludności w taki sposób, aby, w wypadku, gdy zasoby i kompetencja poszczególnych krajów nie są wystarczające, można było podjąć środki na skalę europejską w celu większej skuteczności działań.

2.2.2

Wzmocnienie możliwości analitycznych MIC może pozwolić na aktywniejsze podejście samego ośrodka, zwłaszcza w zakresie informowania państw trzecich. Konieczne w tym przypadku jest istnienie elastycznych stosunków, które pozwolą na dynamiczne użycie dostępnych zasobów, na prośbę poszkodowanego kraju.

2.2.3

Moduły awaryjne spełniają ważną funkcję interwencyjną w razie klęsk na wielką skalę lub na wniosek innego Państwa Członkowskiego lub państwa trzeciego. Stąd tak ważne jest wdrożenie systemu zaproponowanego w tym komunikacie, gdyż możliwe będzie dysponowanie w każdym z krajów kluczowymi modułami, znajdującymi się w ciągłym stanie gotowości do działań w razie interwencji w krajach europejskich lub w innych krajach.

2.2.4

Kolejna kwestia to wzmacnianie bazy logistycznej oraz istnienie wystarczających zasobów, które umożliwią ośrodkowi szybkie i skuteczne działanie. Finansowanie kosztów wynajęcia sprzętu do interwencji będzie zapewniane ze środków europejskich (6). Należy przeanalizować kwestię współpracy na tym polu z ONZ w sytuacji, gdy działania dotyczą państw trzecich.

2.2.5

Na koniec należy wspomnieć, iż koordynacja międzynarodowa jest jednym z podstawowych elementów szybkiego reagowania na klęski. Mechanizm wspólnotowy dysponuje zasobami, które, skoordynowane z zasobami innych organów, prowadzą do zapewnienia szybszej reakcji. Należy wziąć pod uwagę zarówno agendy ONZ, jak i różne organizacje udzielające pomocy humanitarnej.

3.1

EKES z zadowoleniem przyjmuje zawartość wniosku w sprawie usprawnienia mechanizmu wspólnotowego ochrony ludności. Konieczne jest wzmocnienie i usprawnienie wszystkich środków dostępnych w razie klęski na terytorium UE i poza nim. Zgromadzone poprzez lata doświadczenie pokazuje, że istnieje wiele punktów, które można by ulepszyć, jeśli chodzi o funkcjonowanie ochrony ludności na poziomie wspólnotowym. Naszym zdaniem, należy poczynić zawczasu pewne uwagi, aby urzeczywistnić skuteczność środków zaproponowanych w celu usprawnienia mechanizmu wspólnotowego.

3.2

Konieczne jest przede wszystkim zwiększenie zdolności reagowania UE opartego na krajowych systemach ochrony ludności, w poniższych aspektach:

3.2.1.1

Należałoby wzmocnić system CECIS (7), poprzez przejście na strukturę opartą na połączeniach satelitarnych z możliwością przekazu obrazu, głosu i danych, zabezpieczoną i połączoną za pośrednictwem MIC (8) ze strukturami lub ośrodkami posiadającymi szczegółową wiedzę, aby umożliwić dysponowanie danymi, ekspertami i modelami (na przykład dotyczącymi przewidywanych skutków) odpowiednimi do okoliczności określonej sytuacji kryzysowej. Prostymi przykładami ośrodków aktualizowania map państw trzecich, szacowania szkód lub dopasowywania na bieżąco map do sytuacji po klęskach (na przykład trzęsieniach ziemi i powodziach), które mogą uniemożliwić korzystanie z sieci infrastruktury dla celów przekazywania pomocy, są Europejska Agencja Kosmiczna i Wspólne Centrum Badawcze. Sieć ta opierałaby się na punktach kontaktowych każdego z Państw Członkowskich, które mogłyby wnieść własny wkład w rozwiązanie sytuacji kryzysowej.

3.2.1.2

Przepływ informacji między jednostkami wsparcia UE a MIC powinien być stały, zabezpieczony i wolny od zakłóceń:

3.2.1.3

Oczywistym rozwiązaniem wydaje się być użycie łączności satelitarnej. Doświadczenie istotnie pokazuje, iż:

3.2.1.4

Bez wątpienia, ma ona ograniczoną zdolność przekazu danych i w niektórych wypadkach jest przesycona innymi potrzebami lub użytkownikami (na przykład środkami masowego przekazu). Dlatego też należy zapewnić drogą satelitarną wyznaczone, tj. stałe, częstotliwości, które pozwolą na zadowalającą łączność pomiędzy strefami dotkniętymi klęską a MIC, a także między różnymi obszarami działań.

3.2.1.5

Jeśli chodzi o zasięg, wydawać by się mogło, że wystarczyłby ograniczony obszar geograficzny (UE i najbliższe strefy), jednakże rzeczywistość ukazuje, iż należy dążyć do zasięgu na poziomie światowym. Przypadek tsunami pokazuje wyraźnie, że pierwsze rozwiązanie jest niewystarczające: konieczne było objęcie zasięgiem nie tylko łączności z MIC, lecz także łączności między tak odległymi strefami operacyjnymi jak Malediwy, Sri Lanka, Tajlandia oraz Indonezja.

3.2.1.6

W celu zapewnienia skutecznej łączności konieczne jest więc dysponowanie przez UE satelitarnym systemem transmisji, który byłby wyznaczony (tj. wyłączny), zabezpieczony (niepodatny na zakłócenia), niezawodny i o zasięgu globalnym. System taki musi być w stanie przyjmować łączność za pomocą głosu, danych (faks, poczta elektroniczna oraz obrazy o wysokiej rozdzielczości) i konferencji video.

3.2.1.7

Wspólne Centrum Badawcze, Europejska Agencja Kosmiczna i Komisja (DG ds. społeczeństwa informacyjnego) dysponują wystarczającymi możliwościami w celu sprostania potrzebom wyrażonym przez komitet zarządzający planem działań i wspólnotowym mechanizmem, który podlega DG zajmującej się ochroną ludności (DG ds. środowiska naturalnego).

3.2.2.1

Podczas interwencji zespołów wsparcia:

3.2.2.2

Podczas udzielania wsparcia Państwom Członkowskim w wypadku sytuacji kryzysowej:

3.2.3.1

Obecne struktury mechanizmu opierają się na udostępnianiu na poziomie wspólnotowym niektórych zespołów interwencyjnych, środków i zespołów ds. oceny. Stanowi to postęp w obliczu próżni, która istniała dotychczasowo, nie oznacza jednakże, iż system ten jest całkowicie zadowalający.

3.2.3.2

Rozległość geograficzna Unii i zróżnicowanie zagrożeń, na które jest narażona, otwierają możliwość rozważenia wewnątrz samego mechanizmu struktur wsparcia na poziomie regionalnym, gdzie rozmieszczono by wstępnie niektóre zespoły i środki, dzięki czemu byłyby one dostępne w krótszym czasie i byłyby lepiej dopasowane do charakterystyki zagrożeń w skali regionalnej wewnątrz UE.

3.2.3.3

Środki te mogłyby być sezonowe (przypadek samolotów do gaszenia pożarów lasów) lub stałe.

3.2.3.4

Inną możliwość usprawnienia stanowiłaby dystrybucja przez kraje sąsiadujące ze sobą znacznej ilości środków, które byłyby do dyspozycji wszystkich państw regionu. UE mogłaby na przykład sprzyjać nabywaniu środków dzielonych przez kraje o średnich rozmiarach lub kraje stojące w obliczu wspólnego zagrożenia (powodzie w dorzeczu danej rzeki, trzęsienia ziemi itp.).

3.2.4.1

W rzeczywistości MIC, choć jest w gotowości 24 godziny na dobę, nie posiada wystarczających zasobów, zarówno ludzkich, jak i technicznych, jakie posiadają sztaby antykryzysowe w większości Państw Członkowskich. Komisja powinna zobowiązać się do zmiany tej sytuacji.

3.2.4.2

Obecnie nacisk kładziony przez Komisję ogranicza się do uzyskania określonych środków w zależności od sytuacji kryzysowej, z którą ma się do czynienia. Należy się zastanowić, czy podejście to jest wystarczająco ambitne.

3.2.4.3

MIC, z definicji, nie jest ośrodkiem decydowania ani koordynacji działań operacyjnych w razie sytuacji kryzysowej — podejście to nie ulega wątpliwości. Jednak w wypadku pomocy w podejmowaniu określonych decyzji czy wysłania wsparcia, konieczne jest unikanie improwizowania i dysponowanie zdecydowanym planem postępowania, który w dodatku różnić się będzie w zależności od okoliczności danej sytuacji. Nie podejmuje się takich samych działań na wypadek powodzi, obsunięcia się terenu, wstrząsów sejsmicznych czy wybuchu wulkanu. Różnią się także środki.

3.2.4.4

Dlatego też konieczne jest, aby MIC, obok dysponowania najsolidniejszymi danymi w razie sytuacji kryzysowej (Komisja przewidziała w tym celu kontakty z wyspecjalizowanymi organami wewnątrz Unii i spoza niej), posiadał też z góry określone plany wsparcia, które, biorąc pod uwagę rodzaj sytuacji kryzysowej, jej powagę, kraj, w którym do niej doszło itp., służyłyby do tego, aby skutecznie i szybko zareagować na wyzwanie. Bez wątpienia należałoby włączyć w to dostępne moduły istniejące w każdym z krajów.

3.2.4.5

Należałoby się zastanowić, czy MIC, obok przydzielonej mu funkcji monitorowania, mógłby podjąć się zadania koordynowania organów krajowych, organizacji wyspecjalizowanych w pomocy humanitarnej, a zwłaszcza ochotników przychodzących z pomocą w razie jakiejkolwiek klęski. Koordynacja jest niezbędnym zadaniem, które wykonywać powinny podmioty dysponujące wszelkimi informacjami oraz odpowiednimi środkami.

3.2.5.1

Nie ulega wątpliwości, że wstępnie wybrane przez Państwa Członkowskie zespoły wiedzą, jak się zachować w obliczu sytuacji kryzysowej. Obecny program szkoleń daje dobre rezultaty, jeśli chodzi o zdolność wspólnego działania. Należałoby zwiększyć ilość kursów i pomyśleć o przeprowadzaniu ich w innych językach niż angielski, biorąc pod uwagę działania w krajach kulturowo bliskich innym językom, np. francuskiemu czy hiszpańskiemu.

3.2.5.2

Stworzone wstępne plany wsparcia powinny być znane zespołom interwencyjnym, dlatego też należy włączyć je w programy szkoleń.

3.2.5.3

Należy rozważyć możliwość zastosowania nowych technik nauczania na odległość podczas prowadzenia nowych kursów.

4.1

Omawiany wniosek bez wątpienia stanowi pozytywną inicjatywę, lecz można go ulepszyć, mając na uwadze, że mechanizm jest przede wszystkim instrumentem do użytku wewnątrz Unii i w związku z tym jest obecnie jednym z instrumentów (żeby nie powiedzieć: głównym instrumentem) solidarności międzyregionalnej.

4.2

Dlatego też Unia nie powinna żałować środków w celu zapewnienia jak najszybszej i najskuteczniejszej reakcji w obliczu różnych rodzajów sytuacji kryzysowych. W tym celu niezbędne są z góry określone sposoby postępowania lub plany wsparcia, które należy przetestować symulując sytuacje zagrożenia i zmodyfikować wraz z nabywaniem doświadczenia podczas ćwiczeń lub w sytuacjach rzeczywistych.

4.3

W ramach planów trzeba dysponować środkami łączności, aktualnymi mapami i odpowiednimi środkami, aby zapewnić zadowalającą koordynację. Środki te muszą być także własnością Unii. Europejskie plany interwencji stanowić będą wyznacznik na skalę międzynarodową, który wzmocni wizerunek i wpływ Unii na poziomie międzynarodowym.

4.4

Z drugiej strony, opinia zespołów ds. oceny oraz koordynatorów unijnych powinna zostać uwzględniona w kwestiach odbudowy stref poszkodowanych i na temat ewentualnych późniejszych planów działań.

4.5

EKES uważa, że wszystkie działania podejmowane przez wspólnotowy mechanizm powinny dysponować wystarczającymi funduszami budżetowymi zapewniającymi istnienie zarówno niezbędnego personelu technicznego, jak i własnych środków, które usprawnią interwencję europejską i zwiększą jej widoczność, zwłaszcza w przypadku klęsk poza terytorium UE. Szczególny nacisk należy tu położyć na dysponowanie środkami transportu umożliwiającymi szybką reakcję, która zminimalizowałaby skutki klęski.

4.6

W wypadku interwencji w państwach trzecich należy rozważyć interwencje w ramach mechanizmu jako integralną część polityki zewnętrznej Unii. Powinno się je traktować z uwagą, na jaką zasługują, jako wyraz bezpośredniej solidarności UE z krajami dotkniętymi klęskami.

5.1

EKES popiera komunikat Komisji Usprawnienie wspólnotowego mechanizmu ochrony ludności, jednakże uważa, że niektóre konkretne aspekty można by ulepszyć. Wskazuje także, że niektóre z uwag są rezultatem oceny dokonanej przez przedstawicieli zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego, którzy zasiadają w Komitecie.

5.2

Mając na uwadze konieczność obowiązkowego stosowania się do zaproponowanych środków, za punkt wyjścia należy wziąć odpowiedni instrument prawny. Uważamy, że rozporządzenie (9) jest takim instrumentem, pełniącym funkcję harmonizującą i obligującą we wszystkich Państwach Członkowskich UE.

5.3

Inną kwestią, którą należy podkreślić, są środki budżetowe przeznaczone na wspólnotowy mechanizm, który powinien dysponować funduszami wystarczającymi na pokrycie zwiększonego zatrudnienia oraz zakup środków własnych. Poza tym, pomimo że w komunikacie nie sprecyzowano pomocy finansowej przyznanej Państwom Członkowskim, w nowym wniosku dotyczącym Funduszu Solidarności (10) należy uwzględnić, i włączyć do niego, wszystkie rodzaje klęsk naturalnych, w tym susze.

5.4

Jeśli chodzi o usprawnienia zaproponowane przez Komitet i przedstawione w niniejszej opinii, należałoby szczególnie podkreślić następujące punkty:

5.5

EKES, jako przedstawiciel społeczeństwa obywatelskiego, pragnąłby publicznie wyrazić swoje poparcie dla ochotników, którzy pracują w miejscach dotkniętych klęskami, bez wynagrodzenia i często w pełnym wymiarze. Stanowi to dowód solidarności, lecz także niezbędny wkład w aktywne likwidowanie szkód wyrządzonych zarówno ludziom, jak i dobrom materialnym w strefach dotkniętych klęskami.

17.3.2006   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 65/46

1.1

Wspólna Polityka Rybołówstwa (WPRyb) traktuje po raz pierwszy spółki mieszane jako narzędzie polityki strukturalnej w rozporządzeniu nr 3944/90. Są tam one zdefiniowane jako spółki prawa prywatnego złożone z jednego lub wielu armatorów wspólnotowych i jednego lub wielu partnerów z kraju trzeciego, z którym Wspólnota utrzymuje stosunki, związanych umową o założeniu spółki mieszanej celem prowadzenia eksportu lub korzystania z morskich zasobów połowowych należących do tych krajów trzecich lub znajdujących się w ich jurysdykcji, z założeniem priorytetowego zaopatrzenia rynku wspólnotowego (1). W latach 90-tych WPRyb znacznie się rozwinęła w stosunku do poprzedniego okresu. Spopularyzował się termin „Niebieska Europa” („Blue Europe”), który dziś powraca, w ramach szerszej wizji, w debatach zainicjowanych w celu opracowania wspólnej polityki morskiej.

1.2

Podczas gdy WPRyb rozwijała się, nie uległo zmianie cytowane wyżej pojęcie spółek mieszanych. Oznacza to, że były one traktowane ściśle jako narzędzie polityki strukturalnej w sektorze rybołówstwa. Stanowiły one alternatywę wobec złomowania statku lub jego ostatecznego wywozu, jak można to stwierdzić na podstawie odnośnych artykułów rozporządzeń, o których mowa w punkcie 2.1.2 niniejszej opinii. Tym samym, stosowane przepisy prawne skupiały się na kontroli czysto finansowej.

1.3

Jednakże rybackie spółki mieszane są czymś o wiele ważniejszym niż tylko narzędziem polityki strukturalnej w sektorze rybołówstwa — są środkiem pozwalającym na realizację wielu celów wyraźnie wyznaczonych w różnych istniejących dokumentach i przepisach Unii Europejskiej, od zaopatrzenia rynków do polityki współpracy, poprzez polityki zatrudnienia i rozwoju regionalnego, promowanie odpowiedzialnego rybołówstwa, aktywność Unii Europejskiej w różnych regionalnych organizacjach rybackich i, ogólnie, obecność kapitału i wykwalifikowanych pracowników w projektach inwestycyjnych na zasadach rozwoju zrównoważonego w różnych krajach i na wielu rynkach.

1.4

Podczas reformy WPRyb w oczywisty sposób ostatecznie zrezygnowano z koncepcji tych spółek jako instrumentu polityki strukturalnej. Równocześnie jednak, jak widać poniżej, reforma ta doprowadziła do praktycznie zupełnego braku uregulowań prawnych dotyczących spółek mieszanych w kontekście kompetencji własnych i polityk Unii Europejskiej.

1.5

Ponadto Komitet, w swoich opiniach tworzonych na wniosek Komisji, zawsze podkreślał konieczność dopasowania rybackich spółek mieszanych do nowej Wspólnej Polityki Rybołówstwa. Twierdził tak w swojej opinii, wydanej w trakcie rozpatrywania tej polityki, w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Rady w sprawie wdrażania reformy WPRyb (2). Powtórzył to stanowisko w opinii w sprawie Europejskiego Funduszu Rybołówstwa (3), odnoszącej się do wniosku dotyczącego rozporządzenia Rady w sprawie tego funduszu (4), a także publicznie przedstawił je Komisarzowi ds. rybołówstwa i gospodarki morskiej podczas jego udziału w posiedzeniu sekcji NAT 16 czerwca 2005 r.; komisarz zgodził się przyjąć je do rozpatrzenia.

1.6

Celem niniejszej opinii jest potwierdzenie i pogłębienie stanowiska EKES-u, z jednoczesnym wniesieniem elementów przemawiających za zmianą koncepcji w odniesieniu do racji bytu spółek mieszanych i, tym samym, zmianą przepisów ich dotyczących w oparciu o dokumenty oficjalne i sytuacje w nich omawiane.

1.7

Należy się spodziewać, że po ewentualnym przyjęciu proponowanej zmiany podejścia niezbędne będą wysiłki, by tego typu spółki zostały w pełni uznane z całą ich specyfiką; stanowią one bowiem szczególne i jedyne w swym rodzaju rozwiązanie w dziedzinie handlu międzynarodowego, otwierające przed Unią Europejską oryginalne możliwości działania w stosunkach międzynarodowych.

2.1.1

Rybackie spółki mieszane zostały włączone do prawa wspólnotowego rozporządzeniem Rady nr 3944/90, zmieniającym rozporządzenie Rady nr 4028/86, jako narzędzie ograniczenia zdolności połowowych floty wspólnotowej przy jednoczesnym zapewnieniu zaopatrzenia rynku wspólnotowego, z uwzględnieniem ograniczonych zasobów wód wspólnotowych i zakazu dostępu do wyłącznych stref ekonomicznych krajów trzecich. Podejście to wyraża się w czterech punktach: ograniczenie nadmiernej zdolności połowowej, gwarancja zaopatrzenia, częściowe utrzymanie zatrudnienia i wdrożenie umów politycznych i handlowych zawartych z krajami trzecimi (5). Celem wprowadzenia w życie wspomnianych środków, przyjęte zostało rozporządzenie Komisji nr 1956/1991 (6).

2.1.2

Po przyjęciu rozporządzeń Rady (EWG) nr 2080/93 (7) i 3699/93 (8) zarządzanie finansowaniem rybackich spółek mieszanych zostało włączone do Instrumentu Finansowego Orientacji Rybołówstwa. Zgodnie z zasadą pomocniczości Państwa Członkowskie stały się odpowiedzialne za wybór projektów, zarządzanie nimi i ich kontrolę, a także za wypłacanie subwencji. Subwencje te wstępnie równały się premii za złomowanie lub eksport statku, a ostatecznie stanowiły 80 % premii przyznawanej w przypadku złomowania. Wynika stąd, że armator wspólnotowy miał podstawy, by sądzić, że różnica w wysokości subwencji między złomowaniem a eksportem przeznaczonym dla spółek mieszanych wynika z utrzymania korzystnej więzi między nową spółką mieszaną, która nabywa statek lub statki, a Unią Europejską. Zasady te zostały utrzymane w rozporządzeniu Rady nr 2468/98 z 3 listopada 1998 r. (9), zmieniającym rozporządzenie nr 3699/93 oraz w rozporządzeniu Rady nr 2792/1999 z 17 grudnia 1999 r. (10), przy czym zauważyć należy, że to ostatnie uprościło pojęcie spółki mieszanej, określanej jako „przedsiębiorstwo handlowe z udziałem jednego bądź więcej partnerów, którzy są obywatelami państwa trzeciego, w którym zarejestrowany jest statek rybacki”  (11).

2.2.1

Zielona księga w sprawie przyszłości Wspólnej Polityki Rybołówstwa (12) stwierdziła, z jednej strony, nadmierny potencjał połowowy floty Unii Europejskiej, a z drugiej strony, globalizację sektora rybołówstwa i uprawnione dążenie wielu krajów rozwijających się do rozbudowy własnego przemysłu w tej dziedzinie. Te trzy elementy, w połączeniu ze znacznymi nakładami inwestycyjnymi koniecznymi w rybołówstwie (flota, porty, chłodnie, fabryki itp.) — o czym mówi również Zielona księga — powinny wywołać dyskusję poświęconą roli spółek mieszanych wykraczającą swym zakresem poza stan odzwierciedlany w istniejących w owym czasie oficjalnych dokumentach (13).

2.2.1.1

Spółki mieszane są wektorem obecności i inwestycji UE w rozwój rybołówstwa w krajach rozwijających się, co pozwala na pełne ukształtowanie się lub rozwój tego sektora gospodarczego w danym kraju. Zaopatrywanie wspomnianych spółek w statki rybackie ma znaczenie nie tylko dla samych połowów, ale ułatwia również rozwój sektora portowego, różnych usług (naprawa, budowa, zaopatrzenie, przechowywanie, przeładunek, obsługa załogi, podróże itp.), zapewnienie utrzymania „łańcucha chłodniczego” (wymagane w normach bezpieczeństwa żywności samej Unii i związane z inwestycjami w kosztowne instalacje chłodnicze), spełnianie norm sanitarnych dla produktów żywnościowych i wreszcie powstanie przemysłu przetwórczego.

2.2.1.1.1

Oprócz utrzymania zatrudnienia wykwalifikowanych pracowników europejskich wśród członków załóg wyższej i średniej rangi wielu statków, spółki te pozwalają również na utworzenie licznych miejsc pracy na statkach i w przedsiębiorstwach usługowych powstających wokół tej działalności. Stanowiska te mogą stać się godnym rozwiązaniem, jeśli chodzi o warunki pracy i dochody, dla lokalnych rybaków, którzy w przeciwnym razie musieliby pracować przy połowach metodami tradycyjnymi, często mało skutecznymi i szkodliwymi dla lokalnych zasobów z uwagi na brak bądź niedostateczność mechanizmów kontroli, konserwacji, zbytu, itp.

2.2.1.2

Tworzenie lokalnego bogactwa i eksport złowionych ryb, przetworzonych lub nie, prowadzi z kolei do powstania międzynarodowych łańcuchów wartości dodanej, w których podział korzyści odbywa się w sposób bardziej sprawiedliwy, oraz przekłada się na wzrost — w postępie geometrycznym — produktu krajowego brutto i dochodu na głowę mieszkańca generowanego przez rybołówstwo w danym kraju. Pozwala to na stopniowe uprzemysłowienie sektora tam, gdzie wcześniej istniało tylko rybołówstwo przybrzeżne i gdzie warunki sanitarne i handlowe były niewystarczające.

2.2.1.3

Przedsiębiorstwa mieszane zostały zobowiązane do zaopatrywania w pierwszym rzędzie rynków europejskich, co zabezpiecza realizowanie i utrzymanie inwestycji poczynionych przez armatorów i przedsiębiorców, Państwa Członkowskie i samą Unię Europejską (poprzez subwencje). Pozwala to też na zaopatrzenie deficytowego rynku wspólnotowego, na którym wzrasta spożycie ryb, zgodnie z zaleceniami zdrowego i urozmaiconego żywienia, jakie są systematycznie adresowane do ludności europejskiej tak ze strony instancji naukowych, jak i władz publicznych. Poza tym dostawy te odbywać się muszą ze ścisłym poszanowaniem przepisów Unii Europejskiej dotyczących żywności.

2.2.1.4

Działalność przedsiębiorstw mieszanych na obszarach uzależnionych od rybołówstwa w samej Unii Europejskiej pozwala na utrzymanie zatrudnienia w rybołówstwie ogólnie, dzięki utrzymaniu działalności centrów technicznych i handlowych tych przedsiębiorstw w Europie oraz miejsc pracy, jakie generuje przemysł pomocniczy, czy to bezpośrednio — kiedy wielkie statki wracają do europejskich portów macierzystych na przeglądy co cztery lata — lub pośrednio, poprzez tworzenie sieci usług know how w powiązaniu z lokalnymi przedsiębiorstwami usługowymi, o których była wyżej mowa.

2.2.1.5

Zachowując więź prawną ze spółkami rybackimi zarejestrowanymi w ich krajach macierzystych, przedsiębiorstwa mieszane pozwalają Unii Europejskiej na uzyskanie rzetelnych danych pochodzących z monitoringu i kontroli połowów na wodach krajów trzecich i na wodach międzynarodowych. Unia Europejska może dzięki temu odgrywać pierwszoplanową rolę w regionalnych organizacjach rybackich, utworzonych lub znajdujących się pod patronatem FAO — organizacji Narodów Zjednoczonych dysponującej w tej dziedzinie odpowiednimi kompetencjami (14). Dzieje się tak dlatego, że na potrzeby kontroli finansowej dokonywanej przez Komisję, Państwa Członkowskie i Trybunał Obrachunkowy, spółki mieszane muszą przekazywać Państwom Członkowskim co pół roku dane o swoich połowach.

2.2.1.6

Spółki te umożliwiają też utrzymanie interesów Unii Europejskiej na wodach i łowiskach międzynarodowych z poszanowaniem wymogów — gwarantowanych rozporządzeniami wspólnotowymi — odnośnie odpowiedzialnej eksploatacji, zachowania zasobów i zarządzania nimi, bezpieczeństwa na pokładzie statków, kontroli, bezpieczeństwa żywności na wszystkich etapach przetwórstwa itp. W ten sposób można by wyeliminować lub ograniczyć zgubne skutki działalności niewspólnotowych flot rybackich, które nie przyczyniają się do rozwoju rybołówstwa i przemysłu w krajach trzecich, nie zapewniają odpowiedniej jakości ryb i produktów przeznaczonych dla Unii Europejskiej i nie pozwalają na odpowiednią kontrolę zasobów.

2.2.1.7

Dzięki nim wreszcie Unia Europejska może przyczynić się w skuteczny i trwały sposób do rozwoju lokalnego przemysłu rybnego w krajach, z którymi zawarła umowy w tej dziedzinie i w których działają spółki mieszane lub spółki tych krajów trzecich kontrolowane przez przedsiębiorców europejskich. Przemysł ten przynosi zyski tak krajom trzecim, jak i Unii Europejskiej, pozwalając na stałe zaopatrzenie w produkty morskie.

2.2.2

Żaden z powyższych aspektów nie znalazł odzwierciedlenia, choćby w sposób pośredni, w wielokrotnie cytowanej Zielonej księdze, ani w punkcie 3.9, poświęconym wymiarowi międzynarodowemu WPRyb (15), ani w punkcie 5.8 mówiącym o stosunkach zewnętrznych (16). Ani razu nie mówi się tam o spółkach mieszanych jako skutecznym narzędziu stosowania zasad polityki rybołówstwa wyłożonych w tejże Zielonej księdze, chociaż spółki te przed rokiem 2002 były szeroko uwzględniane w przepisach wspólnotowych, jak już zwracano na to uwagę w niniejszej opinii.

2.2.3

Praktycznie całkowite wyeliminowanie spółek mieszanych z nowej WPRyb wynika z faktu, że ostatni zlecony przez Komisję raport zawierający pełne dane na ten temat pochodzi z roku 2001 i nie wyróżnia statków przypisanych do spółek mieszanych (17). Istnieje również wcześniejszy raport szczegółowy poświęcony analizie bilansu spółek mieszanych w kontekście działań strukturalnych w dziedzinie rybołówstwa („Etude de bilan des sociétés mixtes dans le contexte des interventions structurelles dans le domaine de la pêche”) z 16 czerwca 2000 r. Wspomniane dokumenty stwierdzają istnienie ok. 300 przedsiębiorstw mieszanych liczących w sumie ok. 600 statków. Przedsiębiorstwa te znalazły się poza zakresem wspólnotowych przepisów w dziedzinie rybołówstwa, w sytuacji prawnej próżni, przekształcając się w przedsiębiorstwa zagraniczne z udziałowcami wspólnotowymi, które mają wobec UE obowiązek zaopatrzenia priorytetowego i obowiązek okresowej sprawozdawczości. Nie mają one innego zabezpieczenia jak tylko możliwość odwołania się do umów dwustronnych o wzajemnej ochronie inwestycji między ich macierzystymi Państwami Członkowskimi a krajami trzecimi, w których działają.

2.3.1

Podczas realizacji prac, które doprowadziły do ostatecznego zredagowania wspomnianej wcześniej Zielonej księgi, przyjęto rozporządzenie Rady (WE) nr 1263/1999 z 21 czerwca 1999 r. w sprawie Instrumentu Finansowego Orientacji Rybołówstwa (18) i rozporządzenie Rady (WE) nr 2792/1999 z 17 grudnia 1999 r. ustanawiające szczegółowe zasady i warunki dotyczące pomocy strukturalnej Wspólnoty w sektorze rybołówstwa (19). Rozporządzenia te utrzymywały podstawy istnienia rybackich spółek mieszanych, w ramach Instrumentu Finansowej Orientacji Rybołówstwa (IFOR), aż do zakończenia okresu ich ważności, tj. do 31 grudnia 2006 r.

2.3.2

Jednakże, od 31 grudnia 2004 r. przedsiębiorstwa mieszane są praktycznie wykluczone z polityki strukturalnej Unii Europejskiej w sektorze rybołówstwa za sprawą rozporządzenia Rady (WE) nr 2369/2002 z 20 grudnia 2002 r. zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 2792/1999 ustanawiające szczegółowe zasady i warunki dotyczące pomocy strukturalnej Wspólnoty w sektorze rybołówstwa (20). Przedsiębiorstwa mieszane nadal podlegają prawu wspólnotowemu, gdyż muszą wypełniać normy stosowane w chwili ich powstania, nie podlegają jednak odrębnym przepisom w perspektywie średnio- i długoterminowej.

2.3.3

Zasada, na której opiera się likwidacja pomocy dla przedsiębiorstw mieszanych oraz jakiegokolwiek odniesienia prawnego do nich, jest zawarta w 5. motywie ostatniego z wymienionych rozporządzeń, zgodnie z którym Instrument Finansowej Orientacji Rybołówstwa powinien się skupić na ograniczeniu potencjału połowowego poprzez złomowanie statków. Proste ograniczenie zdolności połowowych jest tylko jednym z wielu celów polityki wspólnotowej, których odpowiednim nośnikiem były i mogą być nadal spółki mieszane, jak zostanie to dalej wykazane.

3.1

Stosowność zachowania odrębnej polityki w odniesieniu do spółek mieszanych w sektorze rybołówstwa w ramach WP Ryb

3.1.1

Pomimo ich usunięcia z obowiązujących przepisów, spółki mieszane wpisują się w logikę ekonomiczną szczególnie odpowiednią w kontekście gospodarki globalnej. Polega ona z jednej strony na obniżeniu kosztów, gdyż z reguły są one mniejsze w krajach trzecich niż w Państwach Członkowskich, a z drugiej na transferze technologii, wytwarzaniu i podziale wartości dodanej, dostępie do zasobów i zaopatrzeniu rynków.

3.1.2

Poza tym spółki mieszane pozwalają na częściowe utrzymanie zatrudnienia — tak na morzu, jak i na lądzie — na obszarach Unii Europejskiej uzależnionych od rybołówstwa oraz na tworzenie miejsc pracy wymagających wyższych kwalifikacji w państwach trzecich, a także na kształcenie i doskonalenie zawodowe pracowników w krajach, w których działają.

3.1.3

Spółki mieszane zostały włączone do zbioru przepisów wspólnotowych, a ściślej do polityki strukturalnej w dziedzinie rybołówstwa, w 1990 r., a więc piętnaście lat temu, i były jej użytecznym narzędziem przez cały ten okres. Niestosowne pominięcie ich w nowej WPRyb proponowanej przez Komisję i ich usunięcie z obowiązujących przepisów z dniem 1 stycznia 2005 r. powoduje utratę wsparcia wspólnotowego dla wartościowego narzędzia współpracy gospodarczej Unii Europejskiej z krajami trzecimi, najczęściej rozwijającymi się. Dodatkowo może to stanowić złamanie zasady zaufania, która powinna być naczelną zasadą w stosunkach między podmiotami europejskimi a instytucjami unijnymi.

3.1.4

Spółki mieszane mogą i powinny być traktowane jako odrębny aspekt umów wielo- i dwustronnych o współpracy z krajami trzecimi. Należy określić konkretne zasady uwzględniające ich specyficzny charakter tak z punktu widzenia samego rybołówstwa, jak i z perspektywy promocji i ochrony zewnętrznych inwestycji europejskich oraz ceł, rynku pracy, podatków, itp.

3.1.5

Chociaż spółki mieszane mogłyby, według obecnie obowiązującego prawodawstwa, zaliczać się do „umów partnerstwa”, jak dotąd nie zaobserwowano żadnych znaczących skutków praktycznych. Dlatego też potrzeba jednej regulacji, która koordynowałaby kompetencje w tej dziedzinie rozproszone wewnątrz Komisji (w trzech Dyrekcjach Generalnych: ds. Rozwoju, ds. Współpracy i ds. Rybołówstwa) i wyjaśniała przedsiębiorcom i innym zainteresowanym podmiotom z branży, jakie sposoby działania dostępne są w ramach takich umów i wszelkich innych istniejących instrumentów, aby osiągnąć wspomniane już praktyczne skutki.

4.1

Komitet uważa za stosowne, by w ramach przeglądu WPRyb i zgodnie z konkluzjami Rady z 19 lipca 2004 r. (21) uznano, że spółki mieszane, które przestały być narzędziem regulacji strukturalnej potencjału połowowego floty, zastępującym złomowanie statków rybackich, powinny być definiowane jako czynnik zaopatrzenia rynków i element całościowych działań sektorowych, którym dysponuje Unia Europejska w ramach swych własnych kompetencji oraz zobowiązań globalnych i regionalnych oraz umów dwustronnych, w celu właściwego prowadzenia polityki rybołówstwa UE w harmonii z zasadami FAO i WTO, z należytą dbałością, by nie doszło do zwiększenia potencjału połowowego, które mogłoby prowadzić do nadmiernej eksploatacji zasobów rybnych.

4.2

Komitet uważa za konieczne:

4.2.1

Przeprowadzenie przez Komisję dokładnej i aktualnej oceny rzeczywistej sytuacji rybackich spółek mieszanych i ich potencjału oraz udostępnienie wniosków z tej oceny pozostałym instytucjom unijnym i zainteresowanym sektorom.

4.2.2

Wprowadzenie do obowiązujących przepisów wspólnotowych norm i mechanizmów zapewniających spółkom mieszanym stabilne i odrębne ramy działania w długoterminowej perspektywie, które uwzględniałyby specyfikę tej działalności i jej korzystne skutki z punktu widzenia zarządzania zasobami morskimi, zaopatrzenia rynków, tworzenia miejsc pracy w strefach uzależnionych od rybołówstwa, tworzenia wartości dodanej, współpracy i wymiany międzynarodowej.

17.3.2006   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 65/50

1.1

Celem niniejszego wniosku jest skodyfikowanie rozporządzenia Rady (EWG) nr 1208/81 z dnia 28 kwietnia 1981 r. ustalającego wspólnotową skalę klasyfikacji tusz dorosłego bydła (1). Nowe rozporządzenie zastąpi włączone do niego akty (2); niniejszy wniosek całkowicie zachowuje treść kodyfikowanych aktów, zbiera je więc jedynie razem, dokonując tylko takich formalnych zmian, jakie wynikają z samego zadania kodyfikacji.