(1)

Federacja Rosyjska, główny zewnętrzny dostawca gazu dla Unii, rozpoczęła agresję wojskową na Ukrainę, która jest umawiającą się stroną Wspólnoty Energetycznej. Eskalacja rosyjskiej agresji wojskowej na Ukrainę od lutego 2022 r. doprowadziła do znacznego spadku dostaw gazu w wyniku celowego dążenia do wykorzystania dostawy gazu jako broni politycznej. Przepływ gazu rurociągowego z Rosji przez terytorium Białorusi został wstrzymany, a dostawy gazu przez terytorium Ukrainy stale maleją. Łączne przepływy gazu z Rosji stanowią obecnie mniej niż 30 % średniej przepływów gazu z lat 2016–2021. To zmniejszenie dostaw doprowadziło do historycznie wysokich i niestabilnych cen energii, przyczyniło się do inflacji oraz stworzyło ryzyko dalszego pogorszenia koniunktury gospodarczej w Europie.

(2)

W tym kontekście, Komisja w następstwie swojego komunikatu z dnia 8 marca 2022 r. zatytułowanym „REPowerEU: Wspólne europejskie działania w kierunku bezpiecznej i zrównoważonej energii po przystępnej cenie”, przedstawiła w dniu 18 maja 2022 r. plan REPowerEU, aby jak najszybciej, a najpóźniej do 2027 r., zakończyć zależność Unii od rosyjskich paliw kopalnych. Aby osiągnąć ten cel, w planie REPowerEU określono środki związane z oszczędnością energii i efektywnością energetyczną oraz zaproponowano przyspieszone wprowadzanie czystej energii w celu zastąpienia paliw kopalnych w gospodarstwach domowych, przemyśle i sektorze wytwarzania energii elektrycznej. Dalsze środki w zakresie dostaw mogłyby obejmować między innymi lepszą koordynację zakupów gazu oraz ułatwianie wspólnych zakupów realizowanych przez europejskich operatorów rynku gazu na międzynarodowym rynku gazu, a także dołożenie starań, aby zachować zdolności produkcji energii elektrycznej, które nie są uzależnione od dostaw importowanego gazu.

(3)

Unia podjęła dalsze działania w celu zwiększenia poziomu swojej gotowości w odniesieniu do zakłóceń w dostawach gazu. Przyjęto rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/1032 (1) w celu zapewnienia napełnienia podziemnych obiektów magazynowych w związku z nadchodzącym sezonem zimowym.

(4)

Ponadto w lutym 2022 r. i w maju 2022 r. Komisja przeprowadziła szczegółowe przeglądy wszystkich krajowych planów na wypadek sytuacji nadzwyczajnej, a także szczegółowo monitorowała sytuację w zakresie bezpieczeństwa dostaw. Środki wprowadzane przez Unię od lutego 2022 r. miały na celu umożliwienie całkowitego odejścia od rosyjskiego gazu do 2027 r. oraz ograniczenie ryzyka wynikającego z dalszych poważnych zakłóceń dostaw.

(5)

Niedawna eskalacja zakłóceń dostaw gazu z Rosji świadczy jednak o znaczącym ryzyku całkowitego wstrzymania dostaw rosyjskiego gazu w niedalekiej przyszłości w sposób nagły i jednostronny. Unia powinna zatem spodziewać się takiego ryzyka i przygotować się, w duchu solidarności, na możliwość całkowitego wstrzymania dostaw gazu z Rosji w każdej chwili. Konieczne są natychmiastowe proaktywne działania w celu przygotowania się na dalsze zakłócenia oraz w celu wzmocnienia odporności Unii na przyszłe wstrząsy. Skoordynowane działania na poziomie Unii mogą zapobiec poważnym szkodom dla gospodarki i obywateli wynikającym z ewentualnej przerwy w dostawach gazu.

(6)

Obecne ramy prawne dotyczące bezpieczeństwa dostaw gazu określone w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1938 (2) nie uwzględniają w wystarczającym stopniu zakłóceń dostaw ze strony głównego dostawcy gazu trwających dłużej niż 30 dni. Brak ram prawnych dla takich zakłóceń stwarza ryzyko nieskoordynowanych działań państw członkowskich, co zagraża bezpieczeństwu dostaw do sąsiadujących państw członkowskich i może stanowić dodatkowe obciążenie dla unijnego przemysłu i konsumentów.

(7)

W swojej rezolucji z dnia 7 kwietnia 2022 r. w sprawie konkluzji z posiedzenia Rady Europejskiej, które odbyło się w dniach 24–25 marca 2022 r., Parlament Europejski wezwał do przedstawienia planu dalszego zapewniania bezpieczeństwa dostaw energii w Unii w perspektywie krótkoterminowej. Na posiedzeniach w dniach 31 maja i 23 czerwca 2022 r. Rada Europejska wezwała Komisję przedstawienie w trybie pilnym wniosków dotyczących poprawy gotowości na ewentualne poważne zakłócenia dostaw z myślą o zapewnieniu dostaw energii po przystępnych cenach. W następstwie tego wezwania Rady Europejskiej Komisja wraz z partnerami międzynarodowymi Unii bada sposoby ograniczenia rosnących cen energii, w tym w stosownych przypadkach możliwości wprowadzenia tymczasowych pułapów cen importowych. W następstwie tego wezwania Komisja prowadzi również prace nad optymalizacją funkcjonowania europejskiego rynku energii elektrycznej – wpływ tym nad wpływem cen gazu na ten rynek – tak aby był on lepiej przygotowany na nadmierną zmienność cen w przyszłości, zapewniał przystępną cenowo energię elektryczną oraz był w pełni gotowy na zdekarbonizowany system energetyczny, zachowując jednocześnie integralność jednolitego rynku, utrzymując zachęty do zielonej transformacji, zachowując bezpieczeństwo dostaw i unikając nieproporcjonalnych kosztów budżetowych.

(8)

Zgodnie z art. 122 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej Rada, na wniosek Komisji, może postanowić, w duchu solidarności między państwami członkowskimi, o środkach stosownych do sytuacji gospodarczej, w szczególności w przypadku wystąpienia poważnych trudności w zaopatrzeniu w niektóre produkty, zwłaszcza w obszarze energii. Ryzyko całkowitego wstrzymania dostaw rosyjskiego gazu przed końcem 2022 r. stanowi taką sytuację.

(9)

Biorąc pod uwagę bezpośrednie ryzyko zakłóceń dostaw gazu do Unii, państwa członkowskie powinny już teraz wprowadzić środki w celu zmniejszenia swojego zapotrzebowania przed sezonem zimowym 2022–2023. Takie dobrowolne zmniejszenie zapotrzebowania przyczyniłoby się w szczególności do zapełnienia pojemności magazynowej, zapobiegając jej wyczerpaniu pod koniec sezonu zimowego 2022–2023, umożliwiając tym samym państwom członkowskim poradzenie sobie z ewentualnymi falami mrozów w lutym i marcu 2023 r. oraz ułatwiając napełnienie magazynów w celu zapewnienia odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa dostaw w sezonie zimowym 2023–2024. Zmniejszenie zapotrzebowania na gaz pomoże również w zapewnieniu wystarczających dostaw i obniżeniu cen energii, z korzyścią dla konsumentów w Unii. W związku z tym środki wprowadzone na poziomie Unii w celu zmniejszenia zapotrzebowania przyniosłyby korzyści wszystkim państwom członkowskim poprzez zmniejszenie ryzyka bardziej poważnego wpływu na ich gospodarki.

(10)

Wolumen dobrowolnego zmniejszenia zapotrzebowania uwzględnia wolumen zapotrzebowania na gaz, którego dostawy mogą zostać niezrealizowane w przypadku całkowitego przerwania dostaw rosyjskiego gazu. Wysiłek na rzecz zmniejszenia powinien być taki sam dla wszystkich państw członkowskich oraz opierać się na porównaniu ze średnim zużyciem gazu każdego z państw członkowskich w ciągu ostatnich pięciu lat.

(11)

Dobrowolne środki zmniejszające zapotrzebowanie mogą same w sobie nie być wystarczające do zapewnienia bezpieczeństwa dostaw i funkcjonowania rynku. W związku z tym, aby szybko zaradzić szczególnym wyzwaniom związanym z trwającym i przewidywanym poważnym pogorszeniem się niedoborów dostaw gazu oraz uniknąć zakłóceń między państwami członkowskimi, należy ustanowić nowy instrument wprowadzający możliwość obowiązkowego zmniejszenia zapotrzebowania na gaz dla wszystkich państw członkowskich. Powinien on zacząć funkcjonować odpowiednio wcześnie przed jesienią 2022 r. W ramach takiego instrumentu, Rada – na wniosek Komisji – mogłaby ogłosić unijny stan alarmowy w drodze decyzji wykonawczej. Powierzając Radzie uprawnienia wykonawczego należycie uwzględnia się polityczny charakter decyzji o uruchomieniu obowiązku w zakresie obowiązkowego zmniejszenia zapotrzebowania w całej Unii i jej skutki horyzontalne dla państw członkowskich. Przed przedstawieniem takiego wniosku Komisja powinna przeprowadzić konsultacje z odnośnymi grupami ryzyka określonymi w załączniku I rozporządzenia (UE) 2017/1938 (zwanymi dalej „grupami ryzyka”) oraz Grupą Koordynacyjną ds. Gazu (GKG) ustanowioną na mocy tego rozporządzenia. Unijny stan alarmowy należy ogłaszać jedynie w przypadku, gdy dobrowolne środki zmniejszające zapotrzebowanie okażą się niewystarczające do wyeliminowania ryzyka poważnego niedoboru dostaw. W przypadku ogłoszenia stanu alarmowego na poziomie krajowym zgodnie z art. 11 ust. 1 lit. b) rozporządzenia (UE) 2017/1938 przez co najmniej pięć właściwych organów państw członkowskich, organy te powinny mieć możliwość zwrócenia się do Komisji o przedstawienie Radzie wniosku, aby ogłosiła unijny stan alarmowy.

(12)

Unijny stan alarmowy powinien funkcjonować jak stan kryzysowy specyficzny dla Unii, który powinien uruchomić obowiązkowe zmniejszenie zapotrzebowania, niezależnie od krajowych stanów kryzysowych ustanowionych na podstawie art. 11 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2017/1938. Po ogłoszeniu unijnego stanu alarmowego państwa członkowskie powinny zmniejszyć swoje zużycie gazu w określonym z góry okresie. Wolumen obowiązkowego zmniejszenia zapotrzebowania uwzględnia wielkość zapotrzebowania na gaz, którego dostawy mogą zostać niezrealizowane w przypadku całkowitego przerwania dostaw rosyjskiego gazu do Unii, oraz powinien w pełni uwzględniać wszelkie zmniejszenie zapotrzebowania już osiągnięte. Wolumen obowiązkowego zmniejszenia zapotrzebowania powinien również uwzględniać poziomy napełnienia magazynów zgłoszone na podstawie art. 6d ust. 1 i 2 rozporządzenia (UE) 2017/1938, zmiany dotyczące dywersyfikacji źródeł gazu, w tym dostaw skroplonego gazu ziemnego (LNG), oraz zmiany w zakresie zastępowalności paliw w Unii.

(13)

Zmniejszenia zapotrzebowania osiągnięte przez państwa członkowskie przed ogłoszeniem unijnego stanu alarmowego zostaną odzwierciedlone w wolumenie obowiązkowego ograniczenia zapotrzebowania.

(14)

Z uwagi na znaczące zakłócenia na rynku wewnętrznym, które mogą wystąpić w przypadku nieskoordynowanej reakcji państw członkowskich na potencjalne lub faktyczne dalsze zakłócenia dostaw rosyjskiego gazu, kluczowe jest, aby wszystkie państwa członkowskie zmniejszyły swoje zapotrzebowanie na gaz w duchu solidarności. Wszystkie państwa członkowskie powinny zatem osiągnąć dobrowolne i obowiązkowe cele w zakresie zmniejszenia zapotrzebowania. Niektóre państwa członkowskie mogą być bardziej narażone na skutki zakłóceń dostaw rosyjskiego gazu niż inne, jednak wszystkie państwa członkowskie mogą odczuwać negatywne skutki takich zakłóceń i wszystkie mogłyby przyczynić się do ograniczenia szkód gospodarczych wynikających z takich zakłóceń, czy to przez uwolnienie dodatkowych ilości gazu rurociągowego lub ładunków LNG, które mogą zostać wykorzystane przez państwa członkowskie o znaczącym deficycie gazu, czy to przez wpływ na obniżenie cen gazu, jakie prawdopodobnie będzie skutkiem zmniejszenia zapotrzebowania, czy to przez zapobieganie zakłóceniom na rynku, jakie wynikłyby z nieskoordynowanych i sprzecznych środków zmniejszających zapotrzebowanie. Niniejsze rozporządzenie odzwierciedla zatem zasadę solidarności energetycznej, która została niedawno potwierdzona przez Trybunał Sprawiedliwości jako podstawowa zasada prawa Unii (3).

(15)

Niektóre państwa członkowskie nie są jednak w stanie uwolnić znaczących ilości gazu rurociągowego na korzyść innych państw członkowskich ze względu na swoją szczególną sytuację geograficzną lub fizyczną, na przykład brak synchronizacji z europejskim systemem elektroenergetycznym lub brak bezpośredniego połączenia międzysystemowego z połączonym międzysystemowo systemem gazowym innego państwa członkowskiego. W związku z tym państwa członkowskie powinny mieć możliwość powołania się na jeden lub większą liczbę powodów ograniczenia swoich obowiązków w zakresie obowiązkowego zmniejszenia zapotrzebowania. Państwa członkowskie, których to dotyczy, powinny się zobowiązać, że dołożą wszelkich starań, aby jak najszybciej wyeliminować braki w zakresie połączeń międzysystemowych.

(16)

Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 347/2013 (4) ustanowiono ramy współpracy państw członkowskich i odpowiednich zainteresowanych stron na poziomie regionalnym w zakresie rozwoju lepiej połączonych sieci energetycznych, w szczególności w celu połączenia regionów obecnie odizolowanych od europejskich rynków energetycznych oraz wzmocnienia istniejących i promowania nowych transgranicznych połączeń międzysystemowych. W świetle obecnych zakłóceń w dostawach gazu z Rosji, takie transgraniczne połączenia międzysystemowe odgrywają kluczową rolę w zapewnianiu funkcjonowania wewnętrznego rynku energii i w dystrybucji gazu do innych państw członkowskich w duchu solidarności. W tym kontekście państwa członkowskie powinny dalej dokładać starań, aby lepiej zintegrować swoje sieci, w tym poprzez ocenę potencjalnego zwiększenia zdolności nowych transgranicznych połączeń międzysystemowych zgodnie z celami rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/869 (5).

(17)

Aby ułatwić starania państw członkowskich służące osiągnięciu celów w zakresie magazynowania gazu przewidzianych w rozporządzeniu (UE) 2022/1032, wolumen gazu zmagazynowany przez państwa członkowskie w stopniu przekraczającym cel pośredni na dzień 1 sierpnia 2022 r. również powinien być uwzględniany do określenia wolumenu ich obowiązkowego zmniejszenia zapotrzebowania.

(18)

Dodatkowo, aby należycie uwzględnić dużą zależność krytycznych sektorów państw członkowskich od gazu, państwa członkowskie – przy określaniu wolumenu swojego obowiązkowego zmniejszenia zapotrzebowania – powinny móc wyłączyć zużycie gazu w tych sektorach. Monitorowanie przez Komisję powinno zapewnić, aby ograniczenia krajowe nie prowadziły do nadmiernych zakłóceń rynku wewnętrznego. Państwa członkowskie powinny też mieć możliwość ograniczenia wolumenu swojego obowiązkowego zmniejszenia zapotrzebowania w przypadku gdy takie zmniejszenie jest niezbędne, aby zmaksymalizować dostawy gazu do innych państw członkowskich, oraz w przypadku gdy są one w stanie przedstawić dowody na to, że zdolności ich połączeń międzysystemowych do komercyjnego wywozu do innych państw członkowskich lub ich krajowa infrastruktura LNG są wykorzystywane do przekierowywania gazu do innych państw członkowskich w jak największym stopniu. Komisja powinna monitorować, czy zachodzą kryteria stosowania tych odstępstw.

(19)

W przypadku szczególnych okoliczności dotyczących zapotrzebowania ze strony połączonych międzysystemowo państw członkowskich, państwa członkowskie powinny mieć możliwość tymczasowego ograniczenia obowiązkowego zmniejszenia zapotrzebowania, gdy jest to konieczne do zapewnienia bezpieczeństwa dostaw energii – w tym w przypadku, gdy państwo członkowskie stoi w obliczu kryzysu elektroenergetycznego, o którym mowa w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/941 (6). Należy również uwzględnić zdolność magazynowania oraz poziom napełnienia magazynów ponad cel pośredni, określony w załączniku Ia do rozporządzenia (UE) 2017/1938.

(20)

Państwa członkowskie powinny mieć swobodę wyboru odpowiednich środków w celu osiągnięcia zmniejszenia zapotrzebowania. Przy określaniu odpowiednich środków zmniejszających zapotrzebowanie i ustalaniu pierwszeństwa poszczególnych grup odbiorców państwa członkowskie powinny rozważyć wykorzystanie środków określonych przez Komisję w swoim komunikacie z dnia 20 lipca 2022 r. zatytułowanym „Oszczędzanie gazu na bezpieczną zimę”. Państwa członkowskie powinny w szczególności rozważyć środki efektywne ekonomicznie, takie jak aukcje lub przetargi, za pomocą których mogą one zachęcać do zmniejszenia zużycia w sposób efektywny ekonomicznie. Środki wprowadzane na poziomie krajowym mogą również obejmować zachęty finansowe lub rekompensaty dla uczestników rynku, których to dotyczy.

(21)

Wszelkie środki wprowadzane przez państwa członkowskie w celu osiągnięcia zmniejszenia zapotrzebowania muszą być zgodne z prawem unijnym, a w szczególności z rozporządzeniem (UE) 2017/1938. W szczególności takie środki powinny być konieczne, jasno określone, przejrzyste, proporcjonalne, niedyskryminacyjne i weryfikowalne, oraz nie powinny nadmiernie zakłócać konkurencji ani prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego gazu ani zagrażać bezpieczeństwu dostaw gazu do innych państw członkowskich lub do Unii. Konieczne jest uwzględnienie interesu odbiorców chronionych także w odniesieniu do dostaw gazu dla scentralizowanych systemów ogrzewania w przypadku kryzysu bezpieczeństwa dostaw.

(22)

W celu zapewnienia skoordynowanego wdrażania środków zmniejszających zapotrzebowanie państwa członkowskie powinny ustanowić regularną współpracę w ramach każdej z odnośnych grup ryzyka. Państwa członkowskie mają swobodę w uzgodnieniu środków współpracy najlepiej dopasowanych do danego regionu. Komisja i GKG powinny mieć możliwość wglądu w środki krajowe wdrożone przez państwa członkowskie oraz wymiany najlepszych praktyk w zakresie koordynacji środków w ramach grup ryzyka. Państwa członkowskie powinny również wykorzystywać inne organy do koordynowania swoich działań.

(23)

W celu zapewnienia, aby krajowe plany na wypadek sytuacji nadzwyczajnej odzwierciedlały dobrowolne lub obowiązkowe środki zmniejszające zapotrzebowanie określone w niniejszym rozporządzeniu, właściwy organ każdego państwa członkowskiego powinien podjąć niezbędne kroki w celu aktualizacji krajowego planu ustanowionego zgodnie z art. 8 rozporządzenia (UE) 2017/1938 na wypadek sytuacji nadzwyczajnej) do 31 października 2022 r. Biorąc pod uwagę krótki termin aktualizacji, procedury koordynacji na podstawie art. 8 ust. 6–11 rozporządzenia (UE) 2017/1938 nie powinny mieć zastosowania. Każde państwo członkowskie powinno jednak konsultować się z innymi państwami członkowskimi w sprawie aktualizacji swoich krajowych planów na wypadek sytuacji nadzwyczajnej. Komisja powinna zwołać posiedzenie grup ryzyka, GKG lub innych właściwych organów w celu przedyskutowania potencjalnych kwestii związanych ze środkami zmniejszającymi zapotrzebowanie.

(24)

Regularne i skuteczne monitorowanie oraz sprawozdawczość mają istotne znaczenie dla oceny postępów poczynionych przez państwa członkowskie we wdrażaniu dobrowolnych i obowiązkowych środków zmniejszających zapotrzebowanie oraz dla pomiaru społecznych i gospodarczych skutków tych środków, a także wpływu na zatrudnienie. Właściwy organ każdego państwa członkowskiego lub inny podmiot wyznaczony przez dane państwo członkowskie powinien monitorować zmniejszenie zapotrzebowania osiągnięte na jego terytorium oraz regularnie zgłaszać rezultaty Komisji. GKG powinna wspierać Komisję w monitorowaniu wywiązywania się z obowiązków w zakresie obowiązkowego zmniejszania zapotrzebowania.

(25)

Aby zapobiec znaczącym szkodom gospodarczym dla Unii jako całości, kluczowe jest, aby każde państwo członkowskie zmniejszyło swoje zapotrzebowanie po ogłoszeniu unijnego stanu alarmowego. Zmniejszenie zapewni, aby gazu wystarczyło dla wszystkich, nawet podczas zimy. Zmniejszenie zapotrzebowania w całej Unii jest wyrazem zasady solidarności zapisanej w Traktacie. W związku z tym uzasadnione jest ścisłe nadzorowanie przez Komisję, czy państwa członkowskie wywiązują się z obowiązkowego zmniejszenia zapotrzebowania. W przypadku stwierdzenia przez Komisję istnienia ryzyka, że państwo członkowskie nie będzie w stanie wywiązać się ze swojego obowiązku w zakresie obowiązkowego zmniejszenia zapotrzebowania, Komisja powinna mieć możliwość zwrócenia się do tego państwa członkowskiego o przedłożenie planu określającego strategię i środki mające na celu skuteczne osiągnięcie obowiązkowego zmniejszenia zapotrzebowania. To państwo członkowskie powinno należycie uwzględnić wszelkie uwagi i sugestie Komisji w odniesieniu do tego planu.

(26)

Ponieważ zasada solidarności daje każdemu państwu członkowskiemu prawo do otrzymania wsparcia ze strony sąsiadujących państw członkowskich w pewnych okolicznościach, państwa członkowskie, które wystąpią o takie wsparcie, powinny również działać w duchu solidarności, jeśli chodzi o zmniejszenie własnego krajowego zapotrzebowania na gaz. W związku z tym państwa członkowskie, które zwracają się o zastosowanie środka solidarnościowego na podstawie art. 13 rozporządzenia (UE) 2017/1938, powinny były wdrożyć wszystkie odpowiednie środki zmniejszające zapotrzebowania na gaz. Komisja powinna mieć możliwość zażądania od państwa członkowskiego, które zwróciło się o zastosowanie środka solidarnościowego, aby przedłożyło plan określający środki służące osiągnięciu ewentualnego dalszego zmniejszenia zapotrzebowania. To państwo członkowskie powinno należycie uwzględnić opinię Komisji.

(27)

Komisja powinna regularnie informować Parlament Europejski i Radę o wykonywaniu niniejszego rozporządzenia.

(28)

Z uwagi na bezpośrednie zagrożenie dla bezpieczeństwa dostaw gazu spowodowane agresją wojskową Rosji wobec Ukrainy, niniejsze rozporządzenie powinno wejść w życie w trybie pilnym.

(29)

Ze względu na wyjątkowy charakter środków określonych w niniejszym rozporządzeniu powinno ono mieć zastosowanie przez okres roku po jego wejściu w życie. Do dnia 1 maja 2023 r. Komisja powinna przedstawić Radzie sprawozdanie z jego funkcjonowania i w stosownych przypadkach może zaproponować przedłużenie okresu jego stosowania.

(30)

Ponieważ cel niniejszego rozporządzenia nie może zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast możliwe jest jego lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule, niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu,

(1)

W rozporządzeniu Komisji (WE) nr 1881/2006 (2) ustanowiono najwyższe dopuszczalne poziomy niektórych zanieczyszczeń, w tym ochratoksyny A, w środkach spożywczych.

(2)

Ochratoksyna A jest mikotoksyną wytwarzaną naturalnie przez grzyby z rodzaju Aspergillus i Penicillium; można ją znaleźć, jako substancję zanieczyszczającą, w wielu rodzajach żywności, takich jak zboża i produkty zbożowe, ziarna kawy, suszone owoce, wino i sok winogronowy, przyprawy i lukrecja. Ochratoksyna A powstaje podczas suszenia na słońcu i przechowywania roślin uprawnych. Jej powstawaniu można zapobiegać, stosując dobre praktyki suszenia i przechowywania.

(3)

W 2020 r. Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności („Urząd”) przyjął aktualizację opinii naukowej dotyczącej ochratoksyny A w żywności (3). Urząd uznał, że nie należy ustalać dla ochratoksyny A orientacyjnej wartości bezpiecznej dla zdrowia i że w związku z tym tolerowane tygodniowe pobranie wynoszące 120 ng/kg masy ciała ustalone przez Urząd w 2006 r. już nie obowiązuje. Urząd stwierdził ponadto, że obliczone marginesy narażenia w odniesieniu do rakotwórczego działania ochratoksyny A wskazują na potencjalne zagrożenie dla zdrowia niektórych grup konsumentów.

(4)

Najwyższe dopuszczalne poziomy ochratoksyny A zostały już ustanowione dla niektórych środków spożywczych rozporządzeniem (WE) nr 1881/2006. Biorąc pod uwagę, że obecność ochratoksyny A stwierdzono w środkach spożywczych, dla których nie ustalono jeszcze najwyższego dopuszczalnego poziomu, co przyczynia się do narażenia ludzi na ochratoksynę A, należy ustanowić najwyższy dopuszczalny poziom również dla tych środków spożywczych, tj. dla suszonych owoców innych niż suszone owoce winorośli, niektórych produktów z lukrecji, suszonych ziół, niektórych składników naparów ziołowych, niektórych nasion oleistych, pistacji i proszku kakaowego. Mimo że związek między poziomem ochratoksyny A w słodzie i bezalkoholowych napojach słodowych oraz w suszonych daktylach i syropie daktylowym wymaga dalszego doprecyzowania, należy również już ustanowić jej najwyższy dopuszczalny poziom w bezalkoholowych napojach słodowych i syropie daktylowym. Biorąc również pod uwagę dostępne dane o występowaniu ochratoksyny A, należy obniżyć istniejące najwyższe dopuszczalne poziomy ochratoksyny A w niektórych środkach spożywczych, takich jak produkty piekarnicze, suszone owoce winorośli, kawa palona i kawa rozpuszczalna. Ponadto obowiązujące przepisy dotyczące ochratoksyny A w niektórych przyprawach zostały rozszerzone na wszystkie przyprawy. W przypadku sera i szynki przed ustaleniem najwyższych dopuszczalnych poziomów należy dodatkowo monitorować występowanie ochratoksyny A.

(5)

Należy zatem odpowiednio zmienić rozporządzenie (WE) nr 1881/2006.

(6)

Aby umożliwić podmiotom gospodarczym przygotowanie się do nowych przepisów wprowadzonych niniejszym rozporządzeniem, należy ustanowić rozsądny termin rozpoczęcia stosowania nowych najwyższych dopuszczalnych poziomów. Należy również przewidzieć okres przejściowy w odniesieniu do środków spożywczych wprowadzonych zgodnie z prawem do obrotu przed datą rozpoczęcia stosowania niniejszego rozporządzenia.

(7)

Środki przewidziane w niniejszym rozporządzeniu są zgodne z opinią Stałego Komitetu ds. Roślin, Zwierząt, Żywności i Pasz,

(1)

Bułgarska, czeska, duńska, estońska, fińska, francuska, łotewska, niderlandzka, niemiecka, portugalska, słoweńska, szwedzka i włoska wersja językowa rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/2066 (2) zawierają w art. 38 ust. 6 błąd zmieniający znaczenie przepisu lub sformułowania, które mogą prowadzić do mylnej interpretacji związanej ze wskazanym okresem i tym, do czego się on odnosi.

(2)

Należy zatem odpowiednio sprostować bułgarską, czeską, duńską, estońską, fińską, francuską, łotewską, niderlandzką, niemiecką, portugalską, słoweńską, szwedzką i włoską wersję językową rozporządzenia wykonawczego (UE) 2018/2066. Sprostowanie nie ma wpływu na pozostałe wersje językowe.

(3)

Środki przewidziane w niniejszym rozporządzeniu wykonawczym są zgodne z opinią wydaną przez Komitet ds. Zmian Klimatu w dniu 9 lutego 2022 r.,

(1)

Meloidogyne graminicola (Golden & Birchfield) nie został wymieniony jako agrofag kwarantannowy dla Unii, agrofag kwarantannowy dla stref chronionych ani regulowany agrofag niekwarantannowy dla Unii w rozumieniu rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2019/2072 (3).

(2)

W 2016 r. Włochy poinformowały Komisję, że stwierdzono pierwsze wystąpienie Meloidogyne graminicola (Golden & Birchfield) w obszarze upraw ryżu położonym w północnych Włoszech. Od tego czasu stwierdzono jego występowanie na kolejnych polach ryżowych, a najpoważniejsze porażenia doprowadziły do strat w uprawach na poziomie do 50 % normalnej produkcji.

(3)

W 2017 r. Włochy przyjęły środki urzędowe w celu zapobieżenia dalszemu wprowadzaniu i rozprzestrzenianiu Meloidogyne graminicola (Golden & Birchfield) na ich terytorium (4). Meloidogyne graminicola (Golden & Birchfield) występuje głównie wraz z roślinami ukorzenionymi z gatunku Oryza sativa L. uprawianymi w glebie i przeznaczonymi do sadzenia. Występuje również z innymi roślinami żywicielskimi, takimi jak jęczmień, ale w mniejszym stopniu niż z roślinami ukorzenionymi z gatunku Oryza sativa L.

(4)

Włochy są obecnie jedynym państwem członkowskim, w którym potwierdzono obecność Meloidogyne graminicola (Golden & Birchfield). W oparciu o ocenę ryzyka przeprowadzoną przez Włochy w 2018 r. (5) stwierdzono, że agrofag ten spełnia kryteria określone w sekcji 3 podsekcja 2 załącznika I do rozporządzenia (UE) 2016/2031. Uznano zatem, że należy konieczne wprowadzić środki tymczasowe przeciwko temu agrofagowi. Środki te powinny obejmować główne drogi rozprzestrzeniania tego agrofaga, takie jak rośliny przeznaczone do sadzenia, gleba, maszyny i narzędzia oraz przenoszenie przy udziale człowieka.

(5)

W jednym z regionów wspomnianego obszaru uprawy ryżu we Włoszech stwierdzono, że zwalczenie Meloidogyne graminicola (Golden & Birchfield) nie jest już możliwe. Włochom należy zatem zezwolić na zastosowanie w tym regionie środków służących ograniczeniu rozprzestrzeniania agrofaga zamiast jego zwalczaniu. Celem tych środków powinno być utrzymanie stabilnego poziomu Meloidogyne graminicola (Golden & Birchfield). Jednak jeżeli z kontroli występowania wyniknie, że poziomy Meloidogyne graminicola (Golden & Birchfield) rosną, należało będzie zastosować środki służącego jego zwalczaniu, aby ponownie zmniejszyć jego poziomy i zapobiec rozprzestrzenianiu.

(6)

Aby działania wszystkich możliwych zainteresowanych stron były skuteczniejsze, państwa członkowskie powinny poinformować opinię publiczną i odpowiednie podmioty profesjonalne o zagrożeniu ze strony Meloidogyne graminicola (Golden & Birchfield) oraz o środkach zastosowanych w celu zwalczania tego agrofaga. Państwa członkowskie powinny w szczególności zwiększyć świadomość zagrożenia rozprzestrzeniania się tego agrofaga za pośrednictwem obuwia i pojazdów, ponieważ są to sposoby, do których ogół społeczeństwa przyczynia się najczęściej.

(7)

Aby wcześnie wykryć możliwe pojawienie się Meloidogyne graminicola (Golden & Birchfield) na wczesnym etapie i zapobiec jego rozprzestrzenianiu się na resztę terytorium Unii, obszary wyznaczone i rośliny żywicielskie poza tymi obszarami należy objąć kontrolami występowania. Państwa członkowskie powinny przeprowadzać co roku kontrole występowania w oparciu o ocenę ryzyka wprowadzenia Meloidogyne graminicola (Golden & Birchfield).

(8)

W świetle dowodów zebranych we Włoszech i szerokiego występowania Meloidogyne graminicola (Golden & Birchfield) w państwach trzecich uprawiających ryż należy sprawdzać, czy w tych państwach trzecich przestrzega się określonych warunków w odniesieniu do roślin ukorzenionych z gatunku Oryza sativa L. przeznaczonych do sadzenia przed wprowadzeniem tych roślin do Unii. W szczególności warunki te powinny obejmować brak tego agrofaga w punkcie lub miejscu produkcji, przeprowadzanie kontroli urzędowych i niezbędne oświadczenia w ramach świadectw fitosanitarnych. Spełnienie tych warunków jest niezbędne do zapewnienia, aby rośliny te był wolne od Meloidogyne graminicola (Golden & Birchfield).

(9)

Należy również poddać rośliny ukorzenione przeznaczone do sadzenia z gatunku Oryza sativa L. kontroli wzrokowej i – w przypadku stwierdzenia objawów porażenia Meloidogyne graminicola (Golden & Birchfield) – pobraniu próbek i badaniom na obecność agrofaga w celu wykrycia jego ewentualnej obecności.

(10)

Należy również przewidzieć środki dotyczące przemieszczania wewnątrz Unii roślin ukorzenionych z gatunku Oryza sativa L. pochodzących z Unii. Aby zapewnić odpowiedni poziom ochrony fitosanitarnej, przemieszczanie tych roślin i gleby z obszarów wyznaczonych do reszty terytorium Unii powinno zostać zakazane.

(11)

Niniejsze rozporządzenie powinno obowiązywać przez odpowiedni okres, który umożliwi jego przegląd, jak również przegląd dotyczący obecności i rozprzestrzeniania Meloidogyne graminicola (Golden & Birchfield).

(12)

Środki przewidziane w niniejszym rozporządzeniu są zgodne z opinią Stałego Komitetu ds. Roślin, Zwierząt, Żywności i Pasz,

(1)

Rozporządzenie (UE) 2015/2283 stanowi, że nowa żywność może być wprowadzana na rynek w Unii, pod warunkiem że wydano na nią zezwolenie i została ona wpisana do unijnego wykazu nowej żywności.

(2)

Na podstawie art. 8 rozporządzenia (UE) 2015/2283 w rozporządzeniu wykonawczym Komisji (UE) 2017/2470 (2) ustanowiono unijny wykaz nowej żywności.

(3)

W dniu 21 lutego 2020 r. przedsiębiorstwo Nemysis Limited („wnioskodawca”) przedłożyło Komisji, zgodnie z art. 10 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2015/2283, wniosek o wprowadzenie na rynek w Unii winianu adypinianu wodorotlenku żelaza („IHAT”) jako nowej żywności do stosowania jako źródło żelaza w suplementach żywnościowych zgodnych z definicją w dyrektywie 2002/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (3), w postaci kapsułek, na poziomie do 100 mg/dzień, który odpowiadałby maksymalnie 36 mg żelaza (Fe) dziennie, przeznaczonej dla ogółu populacji, z wyjątkiem niemowląt i małych dzieci. Wnioskodawca wskazał we wniosku, że IHAT jako wytworzony nanomateriał jest nową żywnością w rozumieniu art. 3 ust. 2 lit. a) ppkt (viii) rozporządzenia (UE) 2015/2283.

(4)

W dniu 21 lutego 2020 r. wnioskodawca zwrócił się również do Komisji z wnioskiem o ochronę zastrzeżonych danych dotyczących testu mikrojądrowego na komórkach ssaków in vitro (4), testu mutacji genowych na komórkach ssaków in vitro z wykorzystaniem genu kinazy tymidynowej (5) oraz 90-dniowego badania toksyczności pokarmowej u gryzoni (6), przedłożonych na poparcie wniosku.

(5)

W dniu 3 lipca 2020 r. Komisja zwróciła się do Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności („Urząd”) o przeprowadzenie oceny IHAT jako nowej żywności.

(6)

W dniu 27 października 2021 r. Urząd przyjął opinię naukową dotyczącą „Bezpieczeństwa winianu adypinianu wodorotlenku żelaza jako nowej żywności na podstawie rozporządzenia (UE) 2015/2283 i jako źródła żelaza w kontekście dyrektywy 2002/46/WE” (7) zgodnie z art. 11 rozporządzenia (UE) 2015/2283.

(7)

W swojej opinii naukowej Urząd stwierdził, że IHAT jest bezpieczny w proponowanych warunkach stosowania dla proponowanych populacji docelowych na poziomie nieprzekraczającym 100 mg/dzień i że jest źródłem, z którego żelazo jest biodostępne. W opinii tej Urząd zauważył jednak, że ponieważ nie ustalił górnego tolerowanego poziomu spożycia, spożycie żelaza z suplementów diety zawierających nową żywność może przekroczyć poziomy zalecane dla ludności określone przez państwa członkowskie, oraz że połączone spożycie żelaza z suplementów diety zawierających nową żywność oraz z pozostałej ogólnej diety byłoby wysokie. W świetle uwag Urzędu i ze względu na kluczową rolę żelaza w fizjologii, we wzroście i w rozwoju człowieka, zwłaszcza we wczesnych fazach życia, a także wobec dość cienkiej granicy między korzystnym a szkodliwym wpływem żelaza na zdrowie w zależności od spożycia, Komisja uważa, że potrzebne jest podejście ostrożnościowe.

(8)

W związku z tym Komisja zwróciła się do wnioskodawcy o ponowne rozważenie poziomów IHAT zaproponowanych we wniosku (poziom do 100 mg/dzień, który odpowiadałby maksymalnie 36 mg żelaza (Fe) dziennie dla ogółu populacji, z wyjątkiem niemowląt i małych dzieci). W odpowiedzi na prośbę Komisji wnioskodawca zmodyfikował swój wniosek i zaproponował stosowanie IHAT na poziomie nieprzekraczającym 100 mg/dzień z ograniczeniem odpowiedniego poziomu żelaza do 30 mg Fe/dzień – w suplementach diety przeznaczonych dla osób dorosłych, oraz na poziomie nieprzekraczającym 50 mg IHAT/dzień z ograniczeniem odpowiedniego poziomu żelaza do 14 mg Fe/dzień – w suplementach diety przeznaczonych dla dzieci i młodzieży w wieku poniżej 18 lat, z wyjątkiem dzieci w wieku poniżej czterech lat. Ponadto wnioskodawca wskazał, że dostosuje poziomy IHAT w suplementach diety wprowadzanych na rynek w danym państwie członkowskim, tak aby ograniczyć odpowiednie najwyższe dopuszczalne poziomy żelaza do wartości zalecanych określonych przez to państwo członkowskie dla każdej grupy wiekowej ludności. Komisja uważa, że zmienione zastosowania spełniałyby warunki wprowadzenia IHAT na rynek zgodnie z art. 12 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2015/2283.

(9)

Włączając IHAT jako nową żywność do unijnego wykazu nowej żywności, należy podać informacje, o których mowa w art. 9 ust. 3 rozporządzenia (UE) 2015/2283.

(10)

W tej samej opinii naukowej Urząd uznał, że ze względu na obecność niklu w nowej żywności spożycie suplementów diety zawierających 100 mg IHAT może wywołać reakcje alergiczne związane z zapaleniem skóry u osób w wieku 10 lat i młodszych, które zostały wcześniej uczulone na nikiel po kontakcie ze skórą, ponieważ spożycie niklu pochodzącego z nowej żywności nie pozwoliłoby uzyskać marginesu narażenia („MoE”) – w odniesieniu do spożycia niklu – uznawanego przez Urząd za stanowiący niewielkie zagrożenie dla zdrowia dzieci i młodzieży w wieku poniżej 18 lat w górnym 95. percentylu narażenia na nikiel z dietą (8). Jednakże w świetle zmienionych proponowanych zastosowań nowej żywności – na poziomie nieprzekraczającym 50 mg IHAT/dzień w suplementach diety przeznaczonych dla dzieci i młodzieży w wieku poniżej 18 lat i z wyjątkiem dzieci w wieku poniżej czterech lat – spożycie niklu z nowej żywności będzie wyższe albo zbliżone do MoE uznanego przez Urząd za stanowiący niewielkie zagrożenie dla zdrowia i nie przyczyni się istotnie do ogólnego spożycia niklu z żywności i wody pitnej. Biorąc pod uwagę powyższe rozważania oraz zachowawcze podejście stanowiące nieodłączny element przeprowadzanej przez Urząd oceny spożycia, w której wykorzystano narażenie z dietą w 95. percentylu, aby uzyskać MoE na nikiel stanowiący niewielkie zagrożenie dla zdrowia, Komisja uważa, że wystąpienie ryzyka wywołania reakcji alergicznych w związku z kontaktowym zapaleniem skóry w tej grupie wiekowej ludności jest mało prawdopodobne w rzeczywistych sytuacjach życiowych. W związku z tym Komisja uważa, że w odniesieniu do alergenności nie jest konieczny wymóg dotyczący etykietowania przewidziany w art. 9 ust. 3 lit. b) rozporządzenia (UE) 2015/2283.

(11)

Ponadto w swojej opinii naukowej Urząd uznał również, że jego wniosek dotyczący bezpieczeństwa IHAT i biodostępności żelaza jest ściśle związany z określonymi właściwościami fizykochemicznymi i zróżnicowaniem wielkości cząstek oraz profilem aglomeracji nowej żywności, który uzyskuje się dzięki połączonemu wpływowi stosowania kapsułkowej postaci suplementów diety zawierających nową żywność oraz brakowi substancji innych niż adypinian, winian i chlorek sodu stosowanych w produkcji IHAT. Urząd uznał zatem, że może mieć to wpływ na profil bezpieczeństwa nowej żywności i biodostępność źródła składnika odżywczego, które będą musiały być oceniane indywidualnie dla każdego przypadku, jeżeli inne formy suplementów diety (np. tabletki, pastylki, saszetki z proszkiem, żelki, syropy itp.) są stosowane samodzielnie lub w połączeniu z adypinianem, winianem i chlorkiem sodu lub z substancjami innymi niż adypinian, winian i chlorek sodu, lub jeżeli inne substancje są stosowane w suplementach diety występujących w postaci kapsułek. W związku z powyższym, gdy inne formy suplementów diety (np. tabletki, pastylki, saszetki z proszkiem, żelki, syropy itp.) są stosowane w połączeniu z adypinianem, winianem i chlorkiem sodu lub w połączeniu z innymi substancjami, lub gdy inne substancje są stosowane w zawierających nową żywność suplementach diety w postaci kapsułek, zróżnicowanie wielkości cząstek i stan aglomeracji nowej żywności powinny być zgodne z zatwierdzonymi specyfikacjami, a biodostępność żelaza powinna być zgodna z biodostępnością ocenioną przez Urząd w jego opinii naukowej.

(12)

W swojej opinii naukowej Urząd odnotował, że jego wnioski dotyczące bezpieczeństwa nowej żywności opierały się na zawartych w dokumentacji wnioskodawcy danych naukowych z testu mikrojądrowego na komórkach ssaków in vitro, testu mutacji genowych na komórkach ssaków in vitro z wykorzystaniem genu kinazy tymidynowej oraz 90-dniowego badania toksyczności pokarmowej u gryzoni, bez których to danych Urząd nie mógłby ocenić nowej żywności i dojść do swoich wniosków.

(13)

Komisja zwróciła się do wnioskodawcy o dodatkowe wyjaśnienie uzasadnienia jego wniosku o ochronę zastrzeżonych danych w odniesieniu do tych badań oraz o wyjaśnienie jego wniosku o wyłączne prawo powoływania się na nie zgodnie z art. 26 ust. 2 lit. b) rozporządzenia (UE) 2015/2283.

(14)

Wnioskodawca oświadczył, że posiadał zastrzeżone i wyłączne prawa do powoływania się na dane naukowe z testu mikrojądrowego na komórkach ssaków in vitro, testu mutacji genowych na komórkach ssaków in vitro z wykorzystaniem genu kinazy tymidynowej oraz 90-dniowego badania toksyczności pokarmowej u gryzoni w momencie składania wniosku oraz że osoby trzecie nie mogą zgodnie z prawem uzyskać dostępu do tych danych, wykorzystywać ich ani powoływać się na nie.

(15)

Komisja oceniła wszystkie informacje dostarczone przez wnioskodawcę i uznała, że należycie uzasadniają one spełnienie wymogów określonych w art. 26 ust. 2 rozporządzenia (UE) 2015/2283. W związku z tym zgodnie z art. 27 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2015/2283 należy objąć ochroną dane naukowe z testu mikrojądrowego na komórkach ssaków in vitro, testu mutacji genowych na komórkach ssaków in vitro z wykorzystaniem genu kinazy tymidynowej oraz 90-dniowego badania toksyczności pokarmowej u gryzoni. Co za tym idzie, jedynie wnioskodawca powinien być upoważniony do wprowadzania IHAT na rynek Unii w okresie pięciu lat od wejścia w życie niniejszego rozporządzenia.

(16)

Ograniczenie zezwolenia dotyczącego IHAT oraz powoływania się na dane naukowe zawarte w dokumentacji wnioskodawcy wyłącznie do użytku wnioskodawcy nie uniemożliwia jednak kolejnym wnioskodawcom ubiegania się o zezwolenie na wprowadzenie na rynek tej samej nowej żywności, pod warunkiem że ich wnioski będą się opierać na uzyskanych zgodnie z prawem informacjach potwierdzających na potrzeby takiego zezwolenia.

(17)

IHAT jest wytworzonym nanomateriałem zgodnie z definicją w art. 3 ust. 2 lit. f) rozporządzenia (UE) 2015/2283. Należy zatem wyraźnie wskazać nową żywność w wykazie składników zawierających ją środków spożywczych, po czym należy umieścić w nawiasie wyraz „nano” zgodnie z art. 18 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 (9).

(18)

IHAT należy włączyć do unijnego wykazu nowej żywności ustanowionego w rozporządzeniu wykonawczym (UE) 2017/2470. Należy zatem odpowiednio zmienić załącznik do rozporządzenia wykonawczego (UE) 2017/2470.

(19)

Środki przewidziane w niniejszym rozporządzeniu są zgodne z opinią Stałego Komitetu ds. Roślin, Zwierząt, Żywności i Pasz,

(1)

W rozporządzeniu (WE) nr 1831/2003 przewidziano udzielanie zezwoleń na stosowanie dodatków w żywieniu zwierząt oraz określono sposób uzasadniania i procedury udzielania oraz odnawiania takich zezwoleń.

(2)

Rozporządzeniem wykonawczym Komisji (UE) nr 333/2012 (2) zezwolono na stosowanie przez okres 10 lat dimrówczanu potasu jako dodatku paszowego dla wszystkich gatunków zwierząt.

(3)

Zgodnie z art. 14 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 1831/2003 złożono wniosek o odnowienie zezwolenia na stosowanie dimrówczanu potasu jako dodatku paszowego dla wszystkich gatunków zwierząt, wnosząc o sklasyfikowanie go w kategorii „dodatki technologiczne”. Do wniosku dołączone zostały dane szczegółowe oraz dokumenty wymagane na mocy art. 14 ust. 2 tego rozporządzenia. Następnie wnioskodawca wycofał wniosek w odniesieniu do wszystkich gatunków zwierząt z wyjątkiem warchlaków, tuczników i loch.

(4)

W opinii z dnia 27 stycznia 2022 r. (3) Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności („Urząd”) stwierdził, że wnioskodawca przedstawił dowody, iż dodatek jest zgodny z warunkami udzielenia zezwolenia. Urząd stwierdził ponadto, że dimrówczan potasu nie ma szkodliwych skutków dla zdrowia zwierząt, bezpieczeństwa konsumentów ani dla środowiska. Urząd stwierdził również, że dodatek działa drażniąco na oczy, ale nie mógł stwierdzić, czy dodatek może działać drażniąco na skórę lub działać uczulająco na drogi oddechowe lub skórę. W związku z tym Komisja uważa, że należy zastosować odpowiednie środki ochronne, aby zapobiec szkodliwym skutkom dla zdrowia ludzi, w szczególności w odniesieniu do użytkowników dodatku. Urząd zweryfikował również sprawozdanie dotyczące metod analizy dodatku paszowego w paszy, przedłożone przez laboratorium referencyjne ustanowione rozporządzeniem (WE) nr 1831/2003.

(5)

Ocena dimrówczanu potasu dowodzi, że warunki udzielenia zezwolenia przewidziane w art. 5 rozporządzenia (WE) nr 1831/2003 są spełnione. W związku z tym należy odnowić zezwolenie na stosowanie tego dodatku.

(6)

W związku z odnowieniem zezwolenia na stosowanie dimrówczanu potasu jako dodatku paszowego należy uchylić rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 333/2012.

(7)

Środki przewidziane w niniejszym rozporządzeniu są zgodne z opinią Stałego Komitetu ds. Roślin, Zwierząt, Żywności i Pasz,

(1)

W rozporządzeniu (WE) nr 1831/2003 przewidziano udzielanie zezwoleń na stosowanie dodatków w żywieniu zwierząt oraz określono sposób uzasadniania i procedury udzielania lub odmowy udzielenia takich zezwoleń. W art. 10 tego rozporządzenia przewidziano ponowną ocenę dodatków dopuszczonych na mocy dyrektywy Rady 70/524/EWG (2).

(2)

Dyrektywą 70/524/EWG dopuszczono etoksychinę, bez ograniczeń czasowych, jako dodatek paszowy do stosowania u wszystkich gatunków zwierząt. Dodatek ten został następnie wpisany do rejestru dodatków paszowych jako istniejący produkt zgodnie z art. 10 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 1831/2003.

(3)

Zgodnie z art. 10 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 1831/2003 w związku z jego art. 7 złożony został wniosek o ponowną ocenę etoksychiny jako dodatku paszowego dla wszystkich gatunków zwierząt, celem sklasyfikowania go w kategorii „dodatki technologiczne”. Do wniosku dołączone zostały dane szczegółowe oraz dokumenty wymagane na mocy art. 7 ust. 3 rozporządzenia (WE) nr 1831/2003.

(4)

Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności („Urząd”) stwierdził w opinii z dnia 21 października 2015 r. (3), że nie może ustalić skuteczności i bezpieczeństwa dodatku etoksychina dla zwierząt, konsumentów i środowiska ze względu na ogólne braki w danych przedłożonych przez wnioskodawcę. W szczególności nie można było wysnuć wniosków co do braku genotoksyczności metabolitu chinonoiminy etoksychiny i wyrażono obawy co do ewentualnej mutagenności zanieczyszczenia p-fenetydyny. W związku z tym nie ustalono, że dodatek etoksychina nie ma szkodliwych skutków dla zdrowia zwierząt, zdrowia ludzi ani dla środowiska. Obowiązujące zezwolenie na stosowanie dodatku etoksychina zostało zatem zawieszone rozporządzeniem wykonawczym Komisji (UE) 2017/962 (4).

(5)

Zezwolenie na stosowanie dodatku etoksychina zostało zawieszone do czasu przedłożenia i oceny danych uzupełniających, które wnioskodawca miał przedstawić zgodnie z harmonogramem zawierającym wykaz niezbędnych badań, które należało przeprowadzić. Zgodnie z tym harmonogramem wyniki ostatniego z tych badań miały być dostępne do lipca 2018 r.

(6)

Zgodnie z rozporządzeniem wykonawczym (UE) 2017/962 środek zawieszający należy poddać przeglądowi do dnia 31 grudnia 2022 r., a w każdym razie po przyjęciu przez Urząd negatywnej opinii dotyczącej bezpieczeństwa i skuteczności dodatku etoksychina.

(7)

Od czasu przyjęcia opinii Urzędu w dniu 21 października 2015 r. wnioskodawca przedłożył Komisji kolejne pakiety danych uzupełniających 11 marca 2016 r., 15 grudnia 2017 r., 20 kwietnia 2018 r. i 23 czerwca 2021 r., które zostały przekazane Urzędowi. Wnioskodawca przedłożył Urzędowi dalsze dane uzupełniające w trakcie oceny danych, a także w dniu 24 września 2020 r.

(8)

27 stycznia 2022 r. Urząd przyjął opinię (5) w następstwie oceny danych uzupełniających przedłożonych przez wnioskodawcę, uwzględniając w szczególności zmienione specyfikacje dodatku etoksychina, w którym zawartość zanieczyszczenia p-fenetydyna została obniżona do poziomu niższego niż 2,5 ppm, oraz biorąc pod uwagę proponowany poziom włączenia wynoszący 50 mg dodatku na kg mieszanki paszowej pełnoporcjowej. W swojej opinii Urząd nie mógł ustalić bezpieczeństwa dodatku etoksychina na żadnym poziomie dla zwierząt długo żyjących i reprodukcyjnych, biorąc pod uwagę, że dodatek ten zawiera p-fenetydynę, uznaną za ewentualną substancję mutagenną, która pozostaje jako zanieczyszczenie w dodatku, ale w odniesieniu do której wnioskodawca nie przedstawił dodatkowych informacji odnoszących się do tych obaw dotyczących bezpieczeństwa. Jeżeli chodzi o bezpieczeństwo stosowania etoksychiny dla konsumentów, nie można było wysnuć wniosków z powodu obecności p-fenetydyny oraz wobec braku danych dotyczących pozostałości p-fenetydyny w tkankach i produktach pochodzenia zwierzęcego. Ponadto ze względu na brak danych dotyczących pozostałości w mleku Urząd nie mógł ustalić bezpieczeństwa etoksychiny dla konsumentów w przypadku jej stosowania w paszy dla zwierząt, od których pozyskuje się mleko. W odniesieniu do bezpieczeństwa użytkownika Urząd stwierdził, że należy zminimalizować narażenie użytkowników, aby zmniejszyć ryzyko narażenia na p-fenetydynę poprzez wdychanie. Jeżeli chodzi o bezpieczeństwo środowiska, Urząd stwierdził, że potrzebne będą dane uzupełniające, aby stwierdzić bezpieczeństwo etoksychiny dla środowiska lądowego w przypadku skarmiania zwierząt lądowych. Ponadto Urząd uznał, że nie można wykluczyć ryzyka dla środowiska wodnego, jeżeli dodatek jest stosowany u zwierząt lądowych, oraz że nie można również wykluczyć ryzyka wtórnego zatrucia poprzez łańcuch pokarmowy w środowisku wodnym. Urząd stwierdził także, że nie można wykluczyć ryzyka w przypadku etoksychiny stosowanej w sadzach dla organizmów żyjących w osadach morskich.

(9)

Z opinii Urzędu z dnia 27 stycznia 2022 r. wynika zatem, że nie ustalono, iż etoksychina nie ma szkodliwych skutków dla zdrowia zwierząt, zdrowia ludzi ani dla środowiska, gdy jest stosowana jako dodatek paszowy w grupie funkcjonalnej „antyutleniacze”.

(10)

Ocena etoksychiny dowodzi więc, że warunki udzielenia zezwolenia przewidziane w art. 5 rozporządzenia (WE) nr 1831/2003 nie są spełnione, w związku z czym należy odmówić udzielenia zezwolenia na stosowanie etoksychiny jako dodatku paszowego należącego do grupy funkcjonalnej „przeciwutleniacze”.

(11)

Z powyższego przeglądu wynika, że należy uchylić rozporządzenie wykonawcze (UE) 2017/962.

(12)

Środki przewidziane w niniejszym rozporządzeniu są zgodne z opinią Stałego Komitetu ds. Roślin, Zwierząt, Żywności i Pasz,

(1)

24 września 2021 r. duński Organ Ochrony Konkurencji i Konsumentów (DCCA) („wnioskodawca”) złożył wniosek do Komisji na podstawie art. 35 ust. 1 dyrektywy 2014/25/UE („wniosek”). Wniosek jest zgodny z art. 1 ust. 1 decyzji wykonawczej Komisji (UE) 2016/1804 (2).

(2)

Wniosek dotyczy wytwarzania i sprzedaży hurtowej energii elektrycznej z konwencjonalnych i odnawialnych źródeł w Danii.

(3)

Wniosek nie obejmuje jednak:

(4)

Wytwarzanie i sprzedaż hurtowa energii elektrycznej z konwencjonalnych i odnawialnych źródeł stanowi działalność związaną z dostawami energii elektrycznej zgodnie z art. 9 dyrektywy 2014/25/UE.

(5)

Zgodnie z pkt 1 lit. a) załącznika IV do dyrektywy 2014/25/UE, jeżeli zakłada się swobodny dostęp do danego rynku na podstawie art. 34 ust. 3 akapit pierwszy tej dyrektywy, Komisja musi przyjąć decyzję wykonawczą w sprawie wniosku w terminie 90 dni roboczych.

(6)

Zgodnie z pkt 1 akapit czwarty załącznika IV do dyrektywy 2014/25/UE termin ten może zostać przedłużony przez Komisję za zgodą podmiotów, które wystąpiły o wyłączenia określonego rodzaju działalności z zakresu obowiązywania dyrektywy. Biorąc pod uwagę, że DCCA przekazał dodatkowe informacje 4 marca 2022 r., termin, w którym Komisja może podjąć decyzję w sprawie tego wniosku, ustala się niniejszym na 31 lipca 2022 r.

(7)

Dyrektywa 2014/25/UE ma zastosowanie do udzielania zamówień na potrzeby prowadzenia działalności związanej z dostawą energii elektrycznej do stałych sieci przeznaczonych do świadczenia usług dla odbiorców publicznych w związku z produkcją, transportem lub dystrybucją energii elektrycznej, o ile działalność ta nie jest wyłączona na podstawie art. 34 tej dyrektywy.

(8)

Na podstawie art. 34 dyrektywy 2014/25/UE zamówienia mające na celu umożliwienie prowadzenia działalności, do której ma zastosowanie ta dyrektywa, nie podlegają tej dyrektywie, jeżeli w państwie członkowskim, w którym działalność ta jest wykonywana, podlega ona bezpośrednio konkurencji na rynkach, do których dostęp nie jest ograniczony. Ocenę, czy działalność bezpośrednio podlega konkurencji, przeprowadza się na podstawie obiektywnych kryteriów, uwzględniających specyfikę danego sektora (3). Ocena ta jest jednak ograniczona ze względu na mające zastosowanie krótkie terminy oraz konieczność oparcia się na danych dostępnych Komisji, których nie można uzupełniać za pomocą bardziej czasochłonnych metod, w tym w szczególności poprzez przeprowadzanie publicznych ankiet wśród zainteresowanych wykonawców (4). W związku z tym, o ile kwestię, czy dana działalność bezpośrednio podlega konkurencji, należy rozstrzygać na podstawie kryteriów zgodnych z postanowieniami TFUE dotyczącymi konkurencji, o tyle nie wymaga się, aby kryteria te były dokładnie takie same jak te, o których mowa w przepisach prawa konkurencji UE (5).

(9)

Dostęp do rynku uznaje się za nieograniczony, jeżeli państwo członkowskie wdrożyło i stosuje odpowiednie przepisy Unii otwierające dany sektor lub jego część na konkurencję. Wspomniane przepisy zostały wymienione w załączniku III do dyrektywy 2014/25/UE. W przypadku wytwarzania i sprzedaży hurtowej energii elektrycznej załącznik ten odnosi się do dyrektywy 2009/72/WE, uchylonej dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/944 (6) ze skutkiem od 1 stycznia 2021 r. Zdaniem wnioskodawcy Dania dokonała transpozycji dyrektywy (UE) 2019/944 (7). W związku z tym, na podstawie art. 34 ust. 3 dyrektywy 2014/25/UE, można stwierdzić, że dostęp do rynku jest swobodny.

(10)

Ocenę, czy działalność bezpośrednio podlega konkurencji, należy przeprowadzić na podstawie różnych wskaźników, z których żaden sam w sobie nie ma znaczenia rozstrzygającego. W odniesieniu do rynku objętego niniejszą decyzją udziały w rynku stanowią jedno z kryteriów, które należy uwzględnić wraz z innymi kryteriami, takimi jak presja konkurencyjna wywierana przez wytwórców z państw sąsiadujących lub liczba oferentów w przetargach dotyczących mocy energii odnawialnej.

(11)

Celem niniejszej decyzji jest ustalenie, czy usługi, których dotyczy wniosek, podlegają konkurencji (na rynkach, do których dostęp jest nieograniczony w rozumieniu art. 34 dyrektywy 2014/25/UE) w stopniu wystarczającym, aby zapewnić — również w przypadku zwolnienia z obowiązku stosowania szczegółowych przepisów dotyczących zamówień publicznych określonych w dyrektywie 2014/25/UE — udzielanie zamówień związanych z prowadzeniem przedmiotowych rodzajów działalności w przejrzysty i niedyskryminacyjny sposób na podstawie kryteriów umożliwiających nabywcom znalezienie rozwiązania, które ostatecznie będzie najkorzystniejsze ekonomicznie.

(12)

Niniejsza decyzja opiera się na sytuacji prawnej i faktycznej istniejącej we wrześniu 2021 r., ustalonej na podstawie informacji przedłożonych przez wnioskodawcę oraz informacji dostępnych publicznie.

(13)

Dostęp do rynku uznaje się za nieograniczony, jeżeli dane państwo członkowskie wdrożyło i stosuje odpowiednie przepisy unijne otwierające dany sektor lub jego część na konkurencję. Zdaniem wnioskodawcy Dania dokonała transpozycji dyrektywy (UE) 2019/944 za pomocą 29 środków krajowych. Potwierdziła to duńska Agencja Energetyczna (8). W związku z tym Komisja uważa, że spełniono warunki swobodnego dostępu do rynku de iure.

(14)

Jeśli chodzi o swobodny dostęp de facto, Komisja zauważa postępy w liberalizacji duńskiego rynku wytwarzania energii elektrycznej od czasu jego otwarcia na konkurencję w 1999 r. Udział Danii w giełdzie energii elektrycznej Nord Pool oraz rozwój przepustowości połączeń wzajemnych odegrały znaczącą rolę we wspieraniu presji konkurencyjnej. Jeżeli chodzi o wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych, w szczególności morskich farm wiatrowych, przetargi organizowane przez władze duńskie przyciągały coraz większą liczbę uczestników.

(15)

Komisja stwierdza, że do celów niniejszej decyzji dostęp do rynku na terytorium Danii uznaje się za wolny de iure i de facto.

(16)

Zgodnie z praktyką Komisji dotyczącą połączeń (9) w sektorze energii elektrycznej można wyróżnić następujące właściwe rynki produktowe: (i) wytwarzanie i dostawy hurtowe; (ii) przesył; (iii) dystrybucja i (iv) dostawy detaliczne. W przypadku niektórych z tych rynków można dokonać dalszego podziału, jednak w dotychczasowej praktyce Komisji (10) odrzucano rozróżnienie na rynek wytwarzania energii elektrycznej i rynek dostaw hurtowych, ponieważ wytwarzanie jako takie jest jedynie pierwszym etapem łańcucha wartości, natomiast wytworzone ilości energii elektrycznej są wprowadzane na rynek za pośrednictwem rynku hurtowego. Potwierdzono to w szczególności w przypadku krajów nordyckich (11).

(17)

W ramach swojej praktyki dotyczącej połączeń Komisja uznała ponadto, że właściwy rynek produktowy w regionie nordyckim obejmuje energię elektryczną sprzedawaną zarówno w ramach umów dwustronnych, jak i na platformie Nord Pool, zarówno w systemie Elspot (rynek dnia następnego), jak i Elbas (rynek dnia bieżącego) (12).

(18)

Wnioskodawca twierdzi, że korporacyjne umowy zakupu energii elektrycznej należy włączyć w zakres właściwego rynku. Umowy takie są umowami dwustronnymi między wytwórcą energii elektrycznej a klientem (zazwyczaj dużym użytkownikiem energii elektrycznej), na mocy których użytkownik kupuje energię elektryczną bezpośrednio od wytwórcy. Przedsiębiorstwa handlowe zawierają umowy zakupu energii elektrycznej (PPA) z producentami zarówno energii konwencjonalnej, jak i odnawialnej, konkurując o zawarcie PPA.

(19)

Podobnie jak w przypadku innych transakcji dwustronnych, klienci zawierający PPA muszą zawrzeć umowę z podmiotem odpowiedzialnym za bilansowanie na potrzeby zarządzania niezbilansowaniem. Jeśli chodzi o równoważenie wytwarzania/produkcji, wytwórcy energii (tacy jak właściciele morskich farm wiatrowych) muszą dopasować swoją prognozowaną produkcję energii elektrycznej w czasie rzeczywistym, tj. dostosować produkcję prognozowaną do rzeczywistej. Na ten obowiązek nie ma wpływu sposób, w jaki wytwórca zdecyduje się sprzedać wyprodukowaną energię elektryczną, w tym poprzez korporacyjne umowy zakupu energii elektrycznej.

(20)

W odniesieniu do kwestii, czy konwencjonalna i odnawialna energia elektryczna należą do tego samego rynku produktowego, Komisja doszła do różnych wniosków w zależności od sytuacji faktycznej. Komisja stwierdziła, że wytwarzanie energii elektrycznej ze źródeł konwencjonalnych i odnawialnych w Niemczech (13) i we Włoszech (14) należy uznać za różne rynki produktowe.

(21)

W przypadku Niderlandów (15) Komisja uznała jednak, że wytwarzanie i hurtowe dostawy energii elektrycznej ze źródeł konwencjonalnych i odnawialnych stanowią część tego samego właściwego rynku produktowego. W przypadku regionu nordyckiego Komisja w swojej praktyce dotyczącej połączeń uznała źródło energii elektrycznej za nieistotne do celów definicji produktu (16).

(22)

Wnioskodawca twierdzi, że sytuacja w Danii różni się od sytuacji w Niemczech i we Włoszech, o których mowa w powyższej decyzji, i jest podobna do sytuacji w Niderlandach. Wnioskodawca przedstawił tabele wyszczególniające podobieństwa i różnice pomiędzy przypadkami w Danii i, odpowiednio, Niemiec, Włoch i Niderlandów. Wnioskodawca wskazuje, że główne różnice w stosunku do sytuacji niemieckiej i włoskiej polegają na braku opłaty według stawki ustawowej, braku priorytetu w zakresie taryf gwarantowanych oraz na tym, że energię elektryczną ze źródeł odnawialnych sprzedaje się na rynku hurtowym po tej samej cenie co energię elektryczną ze źródeł konwencjonalnych.

(23)

W swojej decyzji dotyczącej połączenia Fortum/Uniper (17) Komisja przypomniała, że właściwy rynek produktowy w regionie nordyckim obejmuje zarówno wytwarzanie, jak i sprzedaż hurtową energii elektrycznej, niezależnie od źródeł wytwarzania i kanałów handlowych, oraz że obejmuje on energię elektryczną sprzedawaną na podstawie umów dwustronnych i na nordyckiej giełdzie energii elektrycznej Nord Pool.

(24)

Jeśli chodzi o energię elektryczną wytwarzaną ze źródeł odnawialnych, wniosek obejmuje morskie farmy wiatrowe Horns Rev 3, Vesterhav Syd, Vesterhav Nord i Kriegers Flask, a także przyszłe farmy wiatrowe, w tym morską farmę wiatrową Thor. Wszystkie przedmiotowe systemy wsparcia były przedmiotem decyzji Komisji potwierdzających ich zgodność z unijnymi zasadami pomocy państwa (18).

(25)

Ponadto premie wypłacane za produkcję energii wiatrowej spadły do minimum dzięki zwiększonej konkurencji w zakresie wytwarzania. W przypadku wszystkich wyżej wymienionych farm wiatrowych duńska Agencja Energetyczna zorganizowała otwarty przetarg na wytwarzanie energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych. Do przetargu dotyczącego Horns Rev 3 (400 MW), który odbył się w 2015 r., zgłosiło się czterech oferentów, do przetargu dotyczącego Kriegers Flak (600 MW), który odbył się w 2016 r., siedmiu, a do przetargu dotyczącego Vesterhav Nord/Sud (350 MW), który odbył się w 2016 r., trzech.

(26)

Przed rozpoczęciem procedur przetargowych dokonuje się zabezpieczenia ryzyka, przy czym obecnie władze duńskie lepiej rozumieją rynek i nawiązały rzeczywisty dialog rynkowy.

(27)

Znacznie zmalały również całkowite koszty technologii odnawialnych, takich jak morskie turbiny wiatrowe czy fotowoltaika. W związku z tym zwycięska oferta w 2010 r. na morską farmę wiatrową Anholt stanowiła premię w wysokości 105 øre/kWh, natomiast zwycięska oferta w 2016 r. na morską farmę wiatrową Kriegers Flak stanowiła premię w wysokości 37 øre/kWh.

(28)

Dania zamierza również uruchomić trzy nowe duże morskie farmy wiatrowe. Pierwsza morska farma wiatrowa będzie miała moc około 800 MW, natomiast pozostałe morskie farmy wiatrowe będą miały moc co najmniej 800 MW. Duńska Agencja Energetyczna wystosuje zaproszenie do składania ofert w ramach programów przetargowych w przypadku każdej przyszłej morskiej farmy wiatrowej.

(29)

Podobnie jak w decyzji wykonawczej Komisji (UE) 2018/71 (19) o wyłączeniu, dotyczącej wytwarzania i sprzedaży hurtowej energii elektrycznej w Niderlandach, Komisja zauważa, że przydział dotacji podlega konkurencji poprzez proces przetargowy, który dyscyplinuje zachowanie producentów energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych w odniesieniu do ich polityki zamówień. Dzięki temu konwencjonalne i odnawialne (w przypadku morskich farm wiatrowych objętych wnioskiem) wytwarzanie energii elektrycznej traktuje się w Danii na równi.

(30)

Na potrzeby oceny warunków określonych w art. 34 ust. 1 dyrektywy 2014/25/UE i bez uszczerbku dla stosowania prawa konkurencji Komisja uważa, że właściwym rynkiem produktowym jest rynek wytwarzania i hurtowych dostaw energii elektrycznej, w tym poprzez korporacyjne umowy zakupu energii elektrycznej, wytwarzanej z konwencjonalnych, jak również z morskich farm wiatrowych, które są przedmiotem wniosku o wyłączenie.

(31)

W 2006 r. w decyzji dotyczącej połączenia Komisja określiła (20) dwa odrębne rynki geograficzne sprzedaży hurtowej energii elektrycznej: rynek Danii wschodniej („DK2”) i rynek Danii zachodniej („DK1”), ponieważ w tamtym czasie nie istniało bezpośrednie połączenie między tymi dwoma duńskimi obszarami ofertowymi (lub cenowymi). Komisja doszła do tego samego wniosku w decyzji w sprawie interkonektora DE/DK w 2018 r. (21).

(32)

W 2014 r. duńska Rada ds. Konkurencyjności zbadała rynek wytwarzania i sprzedaży hurtowej energii elektrycznej w Danii w decyzji w sprawie elektrowni wirtualnej (22). Decyzją tą duńska Rada ds. Konkurencyjności uchyliła wcześniejsze zobowiązania podjęte przez Elsam A/S w ramach połączenia Elsam A/S i Nesa A/S w 2004 r. Duńska Rada ds. Konkurencyjności częściowo poparła większy rynek geograficzny niż DK1. DK1 jest połączona z Norwegią, Szwecją i Niemcami za pomocą połączeń przesyłowych. Cena hurtowa fizycznej energii elektrycznej w DK1 różniła się od wszystkich połączonych stref cenowych o mniej niż 10 % godzin w ciągu 2013 r. Przez większość godzin cena hurtowa w DK1 była równa co najmniej jednej z połączonych stref cenowych, co zapewniało obsługę szerszego rynku geograficznego niż Dania zachodnia. Pozostawiono jednak otwartą kwestię, czy istniał szerszy rynek geograficzny niż Dania zachodnia. W 2019 r. duńska Rada ds. Konkurencyjności (23) wskazała, że rynek wytwarzania i sprzedaży hurtowej energii elektrycznej ma zasięg krajowy, ale pozostawiła otwartą kwestię, czy należy zdefiniować szerszy lub węższy rynek geograficzny. Wniosek ten oparto na następujących sprawach precedensowych: 1) decyzji M.8660 Fortum/Uniper, w której Komisja stwierdziła istnienie rynku krajowego w Szwecji, 2) decyzji M.3268 Sydkraft/Graninge, w której Komisja stwierdziła, że Szwecja stanowiła odrębny rynek od Finlandii i Danii jedynie w nieznacznej liczbie godzin, co wskazywało na szerszy niż krajowy zasięg hurtowego rynku energii elektrycznej, oraz 3) decyzji VPP duńskiej Rady ds. Konkurencyjności, w której stwierdziła ona oznaki istnienia większego rynku geograficznego niż DK1 ze względu na rozwój sytuacji na rynku wytwarzania i sprzedaży hurtowej energii elektrycznej w Danii. Od 2006 r. znacznie zwiększono przepustowość połączeń wzajemnych między Danią a państwami sąsiadującymi. W szczególności oddano do użytku lub rozbudowano interkonektory Skagerrak (z Norwegią), Kontiskan (ze Szwecją) i Kontek (z Niemcami). W 2019 r. oddano do użytku połączenie COBRAcable (z Niderlandami). Na terenie Danii Wielki Bełt łączy obecnie zachodnią i wschodnią Danię.

(33)

Dowody przedstawione przez wnioskodawcę (24) wskazują na rosnącą korelację cenową między wschodnią i zachodnią Danią, a także z sąsiadującymi strefami cenowymi Szwecji, Norwegii i Niemiec (SE3, SE4, NO2 i DE). Na przykład odsetek godzin, w ciągu których na DK1 cena była taka sama jak na jednym z pozostałych obszarów (DK2, SE3, SE4, NO2 i DE), wyniósł 91,7 % w 2013 r. i 96,3 % w 2018 r.; jeżeli chodzi o DK2, wartości te wyniosły 97,8 % w 2013 r. i 98,6 % w 2018 r. Natomiast odsetek godzin, w ciągu których na obszarze DK1 cena była inna niż na pozostałych obszarach, spadł z 8,3 % do 3,7 % w latach 2013–2018; w przypadku DK2 odsetek ten spadł z 2,2 % do 1,4 %.

(34)

Według Energinet połączenia wzajemne z państwami sąsiadującymi w Danii mają bardzo dużą przepustowość wynoszącą około 90 % krajowego zapotrzebowania szczytowego. Ścisła integracja z państwami sąsiadującymi z Danią oznacza, że w Danii odrębna cena energii elektrycznej na rynku kasowym obowiązuje jedynie przez około 10 % czasu. W pozostałym czasie obowiązuje cena hurtowa spójna z ceną obowiązującą w Norwegii, Szwecji albo Niemczech.

(35)

W 2019 r. dostępna zdolność handlowa międzynarodowego połączenia między wschodnią Danią (DK2) a Niemcami wynosiła 90 % całkowitej przepustowości połączenia wzajemnego po stronie wywozu oraz 95 % po stronie przywozu. Dostępna zdolność handlowa pozostałych połączeń zagranicznych po stronie eksportu kształtowała się na poziomie od 60 do 88 % całkowitej przepustowości połączenia wzajemnego. Zdolność handlowa pomiędzy zachodnią Danią (DK1) a Norwegią i Szwecją w 2019 r. była niższa niż w 2018 r. Z drugiej strony, zdolność handlowa w stosunku do Niemiec była wyższa w przypadku obu duńskich obszarów przetargowych. Dostępna zdolność handlowa połączenia COBRAcable po stronie wywozu i przywozu w 2019 r. wyniosła 87 % całkowitej przepustowości połączenia wzajemnego.

(36)

Komisja zauważa, że w obu strefach istnieją ograniczenia cenowe z zewnątrz: Na DK1 obowiązują takie same ceny jak na innych obszarach przez 89,3 % godzin, a na DK2 przez 98,4 % godzin. Dla przykładu, w pkt 28 decyzji dotyczącej połączenia Fortum/Uniper Komisja stwierdziła, że cztery szwedzkie obszary rynkowe tworzą jeden rynek geograficzny, ponieważ przez 89,7 % godzin obowiązuje na nich wspólna cena. Komisja zauważa również, że zdaniem wnioskodawcy cztery największe podmioty z udziałami w rynku powyżej 10 % są obecne zarówno na DK1, jak i na DK2.

(37)

Na potrzeby oceny warunków określonych w art. 34 ust. 1 dyrektywy 2014/25/UE i bez uszczerbku dla stosowania prawa konkurencji Komisja uważa, że właściwy rynek geograficzny wytwarzania i hurtowych dostaw energii elektrycznej, w tym korporacyjne umowy zakupu energii elektrycznej wytwarzanej z źródeł konwencjonalnych, jak również z tych źródeł odnawialnych, które są przedmiotem wniosku, może pozostać otwarty, albo w przypadku odrębnego rynku dla DK1 i DK2, albo w przypadku jednolitego krajowego rynku duńskiego.

(38)

Wszystkie obliczenia udziałów w rynku oraz wskazania dotyczące udziału wytwarzania energii elektrycznej oparte są na informacjach przekazanych przez wnioskodawcę.

(39)

W swojej analizie Komisja bierze pod uwagę szereg czynników. Mimo że udziały w rynku są ważnym aspektem, uwzględnia się również presję konkurencyjną wywieraną przez wytwórców z państw sąsiadujących oraz liczbę oferentów uczestniczących w przetargach dotyczących mocy energii odnawialnej.

(40)

Na rynku wytwarzania i sprzedaży hurtowej energii elektrycznej w Danii funkcjonuje obecnie trzech głównych uczestników rynku podlegających zasadom zamówień publicznych zgodnie z dyrektywą 2014/25/UE. Są to przedsiębiorstwo Ørsted A/S (zwane dalej Ørsted) (będące w 50,1 % własnością państwa duńskiego), duńska spółka zależna przedsiębiorstwa Vattenfall, Vattenfall AB (zwana dalej Vattenfall) (będąca w 100 % własnością państwa szwedzkiego) oraz przedsiębiorstwo HOFOR Energiproduktion A/S (zwane dalej HOFOR), będące własnością gminy Kopenhaga.

(41)

Obecnie na Nord Pool handel prowadzi 18 duńskich spółek. Większość z tych spółek, takich jak Danske Commodities i Centrica Energy Trading, nie jest przedsiębiorstwami publicznymi zgodnie z dyrektywą 2014/25/UE.

(42)

W 2018 i 2019 r. udział przedsiębiorstwa Ørsted w rynku łączonym DK1–DK2 (w zakresie wytwarzania) wynosił odpowiednio [20–30] % i [10–20] %, udział spółki zależnej Vattenfall wynosił [5–10] % i [10–20] %, a udział przedsiębiorstwa HOFOR wynosił [0–5] % i [0–5] %. Większymi konkurentami tych przedsiębiorstw, którzy nie są objęci przepisami dotyczącymi zamówień publicznych, są Vindenergi Danmark ([40–50] % i [40–50] % udziałów w rynku) oraz Energi Danmark ([10–20] % i [10–20] %). Udziały w rynku DK1 i DK2 mieściły się zasadniczo w tym samym przedziale (Ørsted [20–30] % w DK1 i [10–20] % w DK2 w 2018 r., [20–30] % w DK1 i [10–20] % w DK2 w 2019 r., Vattenfall [5–10] % w DK1 i [0–5] % w DK2 w 2018 r., [10–20] % w DK1 i [0–5] % w DK2 w 2019 r., HOFOR [0–5] % w DK1 i [5–10] % w DK2 w 2019 r.). Gdyby właściwy rynek geograficzny był szerszy niż Dania, te udziały w rynku byłyby mniejsze.

(43)

Import i eksport są bardzo istotną cechą duńskiego rynku energii elektrycznej. W 2018 i 2019 r. zużycie energii elektrycznej wyniosło około 33,5 TWh. Import stanowił około 45,6 % całkowitego zużycia w 2018 r., natomiast produkcja krajowa pokryła 41 % zużycia w 2018 r. i 48 % w 2019 r. Znaczący jest również eksport, który wyniósł 73 % i 62 % duńskiej produkcji energii elektrycznej w 2018 r. i 2019 r.

(44)

Świadczy to o skali integracji duńskiego rynku energii elektrycznej z szerszym rynkiem geograficznym, a w rezultacie o presji konkurencyjnej wywieranej przez wytwórców energii elektrycznej przede wszystkim, ale nie wyłącznie, z państw sąsiadujących na duńskich producentów za pośrednictwem transgranicznych połączeń wzajemnych.

(45)

Jeśli chodzi o hurtowe ceny kasowe, ceny nordyckie są ustalane na giełdzie Nord Pool. Średnia cena godzinowa na rynku kasowym w zakresie DK1 i DK2 wyniosła w 2019 r. odpowiednio 38,50 i 39,84 EUR/MWh, co oznacza spadek o 13 % w obu obszarach w stosunku do roku 2018. Cena systemowa wyniosła w 2019 r. 38,94 EUR/MWh. Cena systemu nordyckiego to fikcyjna cena kasowa, która wystąpiłaby, gdyby cały region nordycki był jednym obszarem przetargowym. Na DK1 ceny są ogółem niższe niż na DK2 ze względu na stosunkowo dużą moc zainstalowanych turbin wiatrowych na DK1, co pozwala obniżyć ceny. Średnia cena kasowa w 2019 r. wyniosła 39,28 EUR/MWh w Norwegii, 37,68 EUR/MWh w Niemczech i 38,79 EUR/MWh w Szwecji, czyli bardzo podobnie jak na DK1 i DK2.

(46)

W Danii około 6 % energii elektrycznej jest przedmiotem obrotu na jednolitym europejskim rynku dnia bieżącego Xbid. Rynek dnia bieżącego opiera się na handlu ciągłym, a transakcje są rozliczane według formuły ceny z oferty (ang. „pay-as-bid”) w przeciwieństwie do rynku dnia następnego, który jest oparty na aukcjach z jedną ceną rozliczenia. Rynek dnia bieżącego wykorzystywany jest do korygowania planów konsumpcyjnych i produkcyjnych w zakresie m.in. przywracania równowagi portfeli. Oznacza to, że cena na rynku dnia bieżącego w przypadku każdej godziny rozpoczyna się od ceny kasowej, a następnie przesuwa się w górę lub w dół, jeśli w trakcie okna handlowego wystąpią nieprzewidziane zdarzenia. Średnia roczna cena na rynku dnia bieżącego na DK1 w 2019 r. wyniosła 35,1 EUR/MWh. Na DK2 było to 36,7 EUR/MWh. W 2018 r. średnia cena na DK1 wyniosła 40,4 EUR/MWh, a na DK2 41,9 EUR/MWh.

(47)

Z dalszych obliczeń zawartych we wniosku (25) wynika, że przez zdecydowaną większość czasu ceny na DK1 i DK2 są takie same jak w co najmniej jednej sąsiedniej strefie cenowej. W 2018 r. i 2019 r. ceny na DK1 były takie same jak w innej strefie cenowej regionu (DK2, SE3, SE4, NO2 i DE) przez 94,8 % i 96,3 % czasu; ceny na DK2 były takie same jak w innej strefie cenowej regionu (DK1, SE3, SE4, NO2 i DE) przez 98,8 % i 98,6 % czasu. Ponadto korelacja między dwiema strefami duńskimi a systemem nordyckim i niemiecką ceną hurtową jest dość wysoka i wynosiła od 64 % do 83 % w latach 2017–2018.

(48)

Połączenia wzajemne z państwami sąsiadującymi w Danii mają bardzo dużą przepustowość wynoszącą około 90 % krajowego zapotrzebowania szczytowego. Ścisła integracja z państwami sąsiadującymi z Danią oznacza, że w Danii odrębna cena energii elektrycznej na rynku kasowym na DK1 i DK2 obowiązuje jedynie przez około 10 % czasu. W pozostałym czasie na DK1 i DK2 obowiązuje cena hurtowa spójna z ceną obowiązującą w Norwegii, Szwecji albo Niemczech.

(49)

Komisja uważa, że elementy te świadczą o bardzo dużej zbieżności cen energii elektrycznej w Danii z cenami w krajach regionu nordyckiego i w Niemczech.

(50)

Podmioty zamawiające mają ograniczony udział w rynku wytwarzania i sprzedaży hurtowej energii elektrycznej w Danii, które to wytwarzanie i sprzedaż są przedmiotem wniosku.

(51)

Wysoki poziom importu i eksportu energii elektrycznej w porównaniu z produkcją energii elektrycznej w Danii, w połączeniu z przepustowością połączeń wzajemnych z państwami sąsiadującymi, wskazuje, że rynek wytwarzania i sprzedaży hurtowej energii elektrycznej w Danii jest w dużym stopniu zintegrowany z szerszym, ponadnarodowym rynkiem. Nawet jeżeli rynek geograficzny niekoniecznie ma charakter ponadnarodowy, import energii elektrycznej do Danii w każdym przypadku wywiera presję konkurencyjną na duńskie ceny hurtowe energii elektrycznej przez znaczną liczbę godzin każdego roku.

(52)

Potwierdzają to również przedstawione przez wnioskodawcę dane dotyczące cen hurtowych, które pokazują, że ceny duńskie są bardzo podobne do cen obowiązujących na całej giełdzie Nord Pool i cen w Niemczech.

(53)

Celem niniejszej decyzji jest określenie, czy działalność polegająca na wytwarzaniu i sprzedaży hurtowej energii elektrycznej podlega konkurencji (na rynkach, do których jest swobodny dostęp) w takim stopniu, który może gwarantować – również w przypadku braku dyscypliny określonej szczegółowymi zasadami udzielania zamówień zawartymi w dyrektywie 2014/25/UE – że zamówienia udzielane na potrzeby prowadzenia rodzajów działalności, o których tutaj mowa, będą udzielane w sposób przejrzysty i niedyskryminujący, w oparciu o kryteria umożliwiające podmiotowi zamawiającemu wskazanie rozwiązania ogólnie najkorzystniejszego pod względem ekonomicznym.

(54)

W świetle przeanalizowanych powyżej czynników Komisja może stwierdzić, że działalność polegająca na wytwarzaniu i sprzedaży hurtowej energii elektrycznej ze źródeł konwencjonalnych oraz z morskich farm wiatrowych objęta procedurą przetargową w Danii bezpośrednio podlega konkurencji na rynku, do którego dostęp nie jest ograniczony, w rozumieniu art. 34 ust. 1 dyrektywy 2014/25/UE.

(55)

Do celów niniejszej decyzji i bez uszczerbku dla stosowania prawa konkurencji z motywów 11–53 wynika, że wytwarzanie i sprzedaż hurtowa energii elektrycznej ze źródeł konwencjonalnych i z morskich farm wiatrowych objętych procedurą przetargową w Danii podlega konkurencji na rynku, do którego dostęp nie jest ograniczony, w rozumieniu art. 34 dyrektywy 2014/25/UE. W związku z tym dyrektywa 2014/25/UE nie powinna mieć nadal zastosowania do zamówień mających na celu umożliwienie prowadzenia tej działalności w Danii.

(56)

Dyrektywa 2014/25/UE powinna nadal mieć zastosowanie do zamówień mających na celu umożliwienie prowadzenia działalności, która została wyraźnie wyłączona z wniosku.

(57)

Niniejsza decyzja została podjęta na podstawie stanu faktycznego i prawnego zachodzącego w okresie od października 2021 r. do marca 2022 r., ustalonego zgodnie z informacjami przedłożonymi przez wnioskodawców. Decyzja ta może zostać zmieniona, jeżeli zajdą istotne zmiany stanu prawnego lub faktycznego, które spowodują, iż warunki stosowania art. 34 dyrektywy 2014/25/UE przestaną być spełniane.

(58)

Przypomina się, że w art. 16 dyrektywy 2014/23/UE (26) przewidziano wyłączenie z zakresu stosowania tej dyrektywy koncesji udzielanych przez podmioty zamawiające, w przypadku których w stosunku do państwa członkowskiego, w którym te koncesje mają być realizowane, ustalono na podstawie art. 35 dyrektywy 2014/25/UE, że działalność bezpośrednio podlega konkurencji zgodnie z art. 34 tej dyrektywy. Ponieważ stwierdzono, że działalność polegająca na produkcji i sprzedaży hurtowej energii elektrycznej będąca przedmiotem wniosku podlega konkurencji na rynku, do którego dostęp nie jest ograniczony, umowy koncesyjne mające na celu umożliwienie wykonywania tej działalności w Danii zostaną wyłączone z zakresu stosowania dyrektywy 2014/23/UE.

(59)

Środki przewidziane w niniejszej decyzji są zgodne z opinią Komitetu Doradczego ds. Zamówień Publicznych,

(1)

Rozporządzenie (WE) nr 999/2001 stanowi, że państwa członkowskie, państwa trzecie lub ich regiony („państwa lub regiony”) kwalifikuje się zgodnie z ich statusem gąbczastej encefalopatii bydła (BSE) do jednej z trzech kategorii: znikome ryzyko występowania BSE, kontrolowane ryzyko występowania BSE oraz nieokreślone ryzyko występowania BSE.

(2)

Art. 5 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 999/2001 stanowi, że jeśli Światowa Organizacja Zdrowia Zwierząt (OIE) umieściła państwo ubiegające się o członkostwo w jednej z trzech kategorii BSE, można podjąć decyzję o ponownej ocenie kwalifikacji na poziomie Unii.

(3)

W decyzji Komisji 2007/453/WE (2) wymieniono status BSE państw lub regionów zgodnie z ich ryzykiem BSE w części A, B lub C załącznika do tego aktu. Państwa lub regiony wymienione w części A tego załącznika uznaje się za państwa lub regiony o znikomym ryzyku BSE, państwa i regiony wymienione w części B tego załącznika uznaje się za państwa lub regiony o kontrolowanym ryzyku BSE, a część C tego załącznika stanowi, że państwa lub regiony niewymienione w części A ani B mają być uznane za państwa o nieokreślonym ryzyku BSE.

(4)

Francja jest obecnie wymieniona w części B załącznika do decyzji 2007/453/WE obejmującej państwa lub regiony o kontrolowanym ryzyku BSE.

(5)

W dniu 24 maja 2022 r. Światowe Zgromadzenie Delegatów OIE przyjęło rezolucję nr 15 dotyczącą uznawania statusu członków w odniesieniu do ryzyka gąbczastej encefalopatii bydła (3), która to rezolucja miała wejść w życie 27 maja 2022 r. W rezolucji tej uznano Francję za państwo o znikomym ryzyku BSE, zgodnie z Kodeksem zdrowia zwierząt lądowych OIE. Po dokonaniu ponownej oceny sytuacji na poziomie Unii, w wyniku rezolucji nr 15 OIE, Komisja uznała, że nowy status BSE Francji według OIE powinien zostać odzwierciedlony w załączniku do decyzji 2007/453/WE.

(6)

Wykaz państw lub regionów w załączniku do decyzji 2007/453/WE powinien zatem zostać zmieniony, tak aby Francja została wymieniona w części A tego załącznika obejmującej państwa lub regiony o znikomym ryzyku BSE.

(7)

Należy zatem odpowiednio zmienić załącznik do decyzji 2007/453/WE.

(8)

Środki przewidziane w niniejszej decyzji są zgodne z opinią Stałego Komitetu ds. Roślin, Zwierząt, Żywności i Pasz,

(1)

Wytyczne Europejskiego Banku Centralnego 2008/596/WE (EBC/2008/5) (1) regulują zarządzanie rezerwami walutowymi Europejskiego Banku Centralnego (EBC) przez krajowe banki centralne państw członkowskich, których walutą jest euro, jak również dokumentację prawną dla operacji dotyczących takich aktywów. W wyniku regularnego przeglądu tych wytycznych konieczne jest wprowadzenie do nich szeregu zmian.

(2)

Po pierwsze, w przypadku gdy kontrahenci nie przestrzegają obowiązujących przepisów prawnych dotyczących przeciwdziałania praniu pieniędzy lub finansowaniu terroryzmu lub biorą udział w praniu pieniędzy lub finansowaniu terroryzmu, EBC powinien mieć możliwość wypowiedzenia ramowych umów kompensacyjnych zawartych przez EBC z takimi kontrahentami od dnia 1 sierpnia 2022 r. lub zawartych przez EBC przed tą datą, a następnie zmienionych. Odzwierciedlałoby to obecną praktykę EBC w odniesieniu do innych umów ramowych stosowanych przez EBC. Po drugie, kontrahenci transakcji dotyczących aktywów rezerwy walutowej EBC powinni być zobowiązani do stałego przestrzegania wszelkich mających zastosowanie sankcji nałożonych na szczeblu Unii Europejskiej lub ONZ lub nałożonych przez jakikolwiek inny właściwy organ.

(3)

Ponadto należy dokonać szeregu innych dostosowań o charakterze operacyjnym lub technicznym.

(4)

Należy zatem odpowiednio zmienić wytyczne 2008/596/WE (EBC/2008/5),