18.3.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 90/1

ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) 2022/439

z dnia 20 października 2021 r.

uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących określenia metodyki oceny, którą właściwe organy mają stosować podczas oceny spełniania przez instytucje kredytowe i firmy inwestycyjne wymogów stosowania metody wewnętrznych ratingów

(Tekst mający znaczenie dla EOG)

KOMISJA EUROPEJSKA,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (1), w szczególności jego art. 144 ust. 2, art. 173 ust. 3 akapit trzeci i art. 180 ust. 3 akapit trzeci,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1)

Zawarty w rozporządzeniu (UE) nr 575/2013 wymóg, zgodnie z którym właściwe organy oceniają spełnianie przez instytucję wymogów stosowania metody wewnętrznych ratingów (metody IRB), odnosi się do wszystkich wymogów dotyczących stosowania metody IRB, niezależnie od ich stopnia istotności, i dotyczy zapewnienia ciągłej zgodności z tymi wymogami. W rezultacie wymóg ten odnosi się nie tylko do oceny wstępnego wniosku instytucji o zezwolenie na stosowanie systemów ratingowych w celu obliczenia wymogów w zakresie funduszy własnych, ale także do: oceny wszelkich dodatkowych wniosków instytucji o zezwolenie na stosowanie systemów ratingowych wprowadzonych zgodnie ze stosowanym przez instytucję zatwierdzonym planem stopniowego wdrażania metody IRB; oceny wniosku o wprowadzenie istotnych zmian w metodach wewnętrznych, na stosowanie których instytucja otrzymała zezwolenie zgodnie z art. 143 ust. 3 rozporządzenia oraz rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) nr 529/2014 (2); zmian metody IRB wymagających powiadomienia zgodnie z art. 143 ust. 4 rozporządzenia (UE) nr 575/2013 i rozporządzenia delegowanego (UE) nr 529/2014; bieżącego przeglądu metody IRB, na stosowanie której instytucja otrzymała zezwolenie zgodnie z art. 101 ust. 1 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/36/UE (3); oceny wniosków o zezwolenie na powrót do stosowania mniej zaawansowanych metod zgodnie z art. 149 rozporządzenia (UE) nr 575/2013. Właściwe organy powinny stosować te same kryteria do wszystkich szczegółowych aspektów oceny spełnienia wymogów dotyczących stosowania metody IRB. Zasady ustalające tę metodykę oceny powinny zatem mieć zastosowanie do wszystkich tych przypadków, aby zapewnić harmonizację metod oceny przez właściwe organy i uniknąć ryzyka arbitrażu regulacyjnego.

(2)	Metodyka oceny powinna obejmować metody, które właściwe organy będą stosować na zasadzie fakultatywnej lub obowiązkowej, oraz określać kryteria podlegające weryfikacji przez właściwe organy.

(3)

Aby na obszarze Unii zapewnić spójną ocenę zgodności z wymogami, które należy spełnić w celu korzystania z metody IRB, konieczne jest, aby właściwe organy stosowały do tej oceny te same metody. W rezultacie należy określić zbiór metod, z którego będą korzystały wszystkie właściwe organy. Biorąc jednak pod uwagę charakter modelu oceny oraz różnorodność i specyfikę modeli, korzystając z tych metod właściwe organy powinny także stosować swobodę uznania w zakresie nadzoru w odniesieniu do poszczególnych badanych modeli. W metodyce oceny przedstawionej w niniejszym rozporządzeniu określono minimalne kryteria stosowane przez właściwe organy do weryfikacji spełniania wymogów dotyczących stosowania metody IRB oraz ustanowiono obowiązek sprawdzenia przez właściwe organy wszelkich innych odpowiednich kryteriów niezbędnych do tego celu. Ponadto w pewnych przypadkach, w których właściwy organ dokonał ostatnio oceny podobnych systemów ratingowych w tej samej klasie ekspozycji, należy dopuścić wykorzystanie wyników tych ocen, zamiast zlecać ponowne przeprowadzenie oceny przez właściwy organ, jeżeli organ ten uzna, że wyniki te nie ulegną istotnym zmianom. Powinno to zapobiec nadmiernej złożoności, niepotrzebnym obciążeniom oraz dublowaniu pracy.

(4)

W przypadku gdy właściwe organy dokonują oceny spełniania przez instytucję wymogów stosowania metody IRB w celach innych niż rozpatrzenie wstępnego wniosku o zezwolenie, właściwe organy powinny stosować wyłącznie te przepisy, które są istotne dla zakresu oceny do wyżej wymienionych celów i powinny w każdym przypadku wykorzystywać wnioski z poprzednich ocen jako punkt wyjścia.

(5)	Gdy ocena dotyczy wniosków o zezwolenia, o których mowa w art. 20 ust. 1 lit. a) rozporządzenia (UE) nr 575/2013, zastosowanie mają wykonawcze standardy techniczne, o których mowa w ust. 8 wspomnianego artykułu, w odniesieniu do procesu wspólnego podejmowania decyzji.

(6)

Właściwe organy są zobowiązane do weryfikacji spełniania przez instytucje określonych wymogów regulacyjnych dotyczących stosowania metody IRB, a także do oceny ogólnej jakości rozwiązań, systemów i metod wprowadzonych przez instytucję oraz do wymagania ciągłych usprawnień i dostosowań do zmieniających się okoliczności w celu zapewnienia ciągłej zgodności z tymi wymogami. Taka ocena w dużej mierze wymaga od właściwych organów zastosowania swobody uznania. Zasady dotyczące metodyki oceny powinny z jednej strony umożliwiać właściwym organom korzystanie ze swobody uznania poprzez przeprowadzanie w razie potrzeby dodatkowych kontroli poza tymi określonymi w niniejszym rozporządzeniu, a z drugiej strony powinny zapewniać harmonizację i porównywalność praktyk nadzorczych w różnych jurysdykcjach. Z tych samych powodów właściwe organy powinny mieć zapewnioną niezbędną elastyczność, aby zastosować najwłaściwszą metodę opcjonalną lub dowolną inną metodę niezbędną do sprawdzenia określonych wymogów, uwzględniając między innymi istotność rodzajów ekspozycji objętych każdym systemem ratingowym, złożoność modeli, specyfikę sytuacji, konkretne rozwiązanie wprowadzone przez instytucję, jakość dowodów dostarczonych przez instytucję, zasoby dostępne dla samych właściwych organów. Ponadto z tych samych powodów właściwe organy powinny mieć możliwość przeprowadzenia dodatkowych testów i weryfikacji niezbędnych w przypadku wątpliwości dotyczących spełnienia wymogów metody IRB zgodnie z zasadą proporcjonalności, z uwzględnieniem charakteru, rozmiaru i złożoności działalności i struktury instytucji.

(7)

W celu zapewnienia spójności i kompleksowości oceny całościowej metody IRB, w przypadku kolejnych wniosków o zezwolenie na podstawie zatwierdzonego planu stopniowego wdrażania stosowanego w instytucji, właściwe organy powinny opierać swoją ocenę co najmniej na zasadach dotyczących testu praktycznego i testu doświadczenia, klasyfikacji do klas lub pul ratingowych, systemów ratingowych oraz kwantyfikacji ryzyka, ponieważ te aspekty oceny odnoszą się do każdego indywidualnego systemu ratingowego metody IRB.

(8)

Aby ocenić adekwatność stosowania metody IRB, należy zweryfikować wszystkie systemy ratingowe i związane z nimi procesy, jeżeli instytucja zleciła dostawcy będącemu osobą trzecią zadania, działania lub funkcje związane z projektowaniem, wdrażaniem i walidacją systemów ratingowych lub uzyskała system ratingowy lub dane zbiorcze od dostawcy będącego osobą trzecią. W szczególności należy sprawdzić, czy w instytucji wdrożono odpowiednie kontrole i czy dostępna jest pełna dokumentacja. Ponadto należy sprawdzić, czy instytucja posiada wystarczającą wewnętrzną wiedzę na temat zleconych procesów i zakupionych systemów ratingowych, ponieważ organ zarządzający instytucji jest ostatecznie odpowiedzialny za zlecone procesy i wydajność systemów ratingowych uzyskanych od dostawcy będącego osobą trzecią. Wszystkie zlecone zadania, działania i funkcje oraz systemy ratingowe uzyskane od dostawców będących osobami trzecimi powinny być w związku z tym oceniane przez właściwe organy w sposób podobny, jak w miejscu, w którym opracowano w pełnym zakresie metodę IRB w oparciu o wewnętrzne procesy instytucji.

(9)

Aby uniemożliwić instytucjom jedynie częściowe ukończenie stopniowego wdrażania metody IRB przez dłuższy czas, właściwe organy powinny zweryfikować stosowność terminu wprowadzenia tak zwanego „planu wdrożenia”, dotrzymanie tego terminu i konieczność zmian w planie wdrożenia. Należy sprawdzić, czy wszystkie ekspozycje objęte planem wdrożenia mają zdefiniowane i rozsądne maksymalne ramy czasowe na wprowadzenie metody IRB.

(10)

Ważne jest, aby ocenić solidność komórki ds. walidacji, a więc niezależność od jednostki ds. kontroli ryzyka kredytowego, kompletność, częstotliwość i adekwatność metod i procedur oraz rzetelność procesu sprawozdawczego w celu sprawdzenia, czy ocena systemów ratingowych przebiega obiektywnie i czy istnieje ograniczona motywacja do ukrycia nieprawidłowości i wad modelu. Sprawdzając, czy istnieje odpowiedni poziom niezależności komórki ds. walidacji, właściwe organy powinny uwzględnić wielkość i złożoność instytucji.

(11)

Ponieważ systemy ratingowe stanowią podstawę metody IRB i ich jakość może mieć znaczący wpływ na poziom wymogów dotyczących funduszy własnych, należy regularnie przeprowadzać przegląd funkcjonowania systemów ratingowych. Biorąc pod uwagę, że szacunki parametrów ryzyka są przedmiotem przeglądu co najmniej raz w roku, a systemy ratingowe powinny być regularnie oceniane przez właściwe organy i komórkę ds. audytu wewnętrznego, a także uwzględniając fakt, że do wykonania tego zadania niezbędne są dane z komórki ds. walidacji, należy sprawdzić, czy co najmniej raz w roku przeprowadza się walidację skuteczności systemów ratingowych obejmujących istotne portfele oraz weryfikację historyczną wszystkich innych systemów ratingowych.

(12)

Wszystkie obszary metody IRB mają zostać skutecznie objęte audytami wewnętrznymi. Niemniej jednak należy sprawdzić, czy zasoby audytu wewnętrznego są efektywnie wykorzystywane ze szczególnym uwzględnieniem najbardziej ryzykownych obszarów. W szczególności w przypadku instytucji, które korzystają z wielu systemów ratingowych, ważna jest pewna elastyczność. W związku z tym właściwe organy powinny sprawdzić, czy instytucja przeprowadza coroczny przegląd w celu określenia obszarów, które wymagają dokładniejszego przeglądu w ciągu roku.

(13)

Aby zapewnić minimalny poziom harmonizacji w odniesieniu do zakresu stosowania systemów ratingowych (tzw. „test praktyczny”), właściwe organy powinny sprawdzić, czy systemy ratingowe zostały uwzględnione w odpowiednich procesach instytucji w ramach szerszych procesów zarządzania ryzykiem, przyznawania kredytów i podejmowania decyzji, alokacji kapitału wewnętrznego oraz w ładzie korporacyjnym. Są to podstawowe obszary, w których procesy wewnętrzne wymagają stosowania parametrów ryzyka, w związku z tym w przypadku różnic pomiędzy parametrami ryzyka stosowanymi w tych obszarach a tymi stosowanymi do wyliczenia wymogów w zakresie funduszy własnych należy sprawdzić, czy są one uzasadnione.

(14)

W odniesieniu do wymogów dotyczących testów doświadczenia, oceniając, czy systemy ratingowe stosowane przez instytucję przed złożeniem wniosku o możliwość stosowania metody IRB „odpowiadały w znacznym stopniu” wymogom IRB, właściwe organy powinny sprawdzić, czy przez co najmniej przez okres trzech lat przed zastosowaniem metody IRB instytucja korzystała z systemu ratingowego w wewnętrznym pomiarze ryzyka i procesie zarządzania ryzykiem i czy podlegał on monitoringowi, wewnętrznej walidacji i wewnętrznemu audytowi. Taka specyfikacja metodyki oceny jest niezbędna do zapewnienia minimalnego poziomu harmonizacji. Właściwe organy powinny sprawdzić, czy wdrożono systemy ratingowe przynajmniej w najbardziej podstawowych obszarach, aby zapewnić, że instytucja efektywnie korzysta z systemów ratingowych i czy zarówno pracownicy, jak i kadra kierownicza są przyzwyczajeni do tych parametrów i dobrze rozumieją ich znaczenie i niedoskonałości. Ponadto monitorowanie, walidacja i wewnętrzny audyt w okresie zdobywania doświadczenia powinny wykazywać, że systemy ratingowe były zgodne z podstawowymi wymogami metody IRB i że ulegały w tym okresie stopniowej poprawie.

(15)

Niezależność procesu klasyfikacji ekspozycji do poszczególnych klas lub puli ratingowych jest wymagana w przypadku ekspozycji niedetalicznych, ponieważ w tym procesie niezbędne jest zazwyczaj zastosowanie osądu ludzkiego. W przypadku ekspozycji detalicznych proces ten jest zazwyczaj w pełni zautomatyzowany i oparty na obiektywnych informacjach dotyczących dłużnika i jego transakcji. Poprawność procesu klasyfikacji zapewnia odpowiednie wdrożenie systemu ratingowego w systemy informatyczne oraz procedury instytucji. Jeżeli jednak dozwolone są zmiany klasyfikacji, w procesie ratingu należy stosować osąd ludzki. W rezultacie oraz biorąc pod uwagę, że osoby odpowiedzialne za tworzenie lub odnawianie ekspozycji są zazwyczaj skłonne do nadawania lepszych ratingów w celu zwiększenia sprzedaży i wolumenu kredytów, jeżeli stosuje się zmiany klasyfikacji, w tym w przypadku ekspozycji detalicznych, należy sprawdzić, czy cesję zatwierdziła osoba czy komisja niezależna od osób odpowiedzialnych za inicjowanie lub odnawianie ekspozycji.

(16)

Jeżeli ratingi są starsze niż 12 miesięcy lub gdy nie dokonano przeglądu klasyfikacji w odpowiednim czasie zgodnie z przepisami instytucji, właściwe organy powinny sprawdzić, czy zastosowano ostrożne korekty w zakresie obliczania aktywów ważonych ryzykiem. Istnieją ku temu różnorakie powody. Jeśli rating jest nieaktualny lub jest oparty na nieaktualnych informacjach, ocena ryzyka może być niedokładna. W szczególności jeżeli sytuacja dłużnika pogorszyła się w ciągu ostatnich 12 miesięcy, nie jest odzwierciedlona w ratingu i ryzyko jest zaniżone. Ponadto zgodnie z generalną zasadą dotyczącą szacunków parametrów ryzyka, gdy szacunek tych parametrów opiera się na niewystarczającej ilości danych lub przypuszczeniach, należy zastosować większy margines ostrożnościowy. Ta sama zasada powinna obowiązywać w procesie klasyfikacji ekspozycji do klas lub pul ratingowych, tj. w przypadku gdy w procesie klasyfikacji uwzględniono niewystarczającą ilość informacji, należy przyjąć dodatkowy margines ostrożnościowy przy obliczaniu wag ryzyka. Metoda stosowania dodatkowego marginesu ostrożnościowego przy obliczaniu wag ryzyka nie powinna być określona, ponieważ instytucja może bezpośrednio skorygować rating, szacunek parametru ryzyka lub wagę ryzyka. Korekta powinna być proporcjonalna do długości okresu, w którym rating lub informacje stanowiące podstawę ratingu są nieaktualne.

(17)

Instytucje mają obowiązek dokumentowania stosowanych wewnętrznie szczegółowych definicji niewykonania zobowiązania i straty oraz zapewnienia spójności z definicjami określonymi w rozporządzeniu (UE) nr 575/2013. Oceniając tę spójność właściwe organy powinny sprawdzić, czy instytucje posiadają przejrzyste zasady określające, kiedy dłużnika lub instrument przypisuje się do klasy niewykonania zobowiązania. Zasady te muszą być spójne z ogólnymi przepisami dotyczącymi identyfikacji niewykonania zobowiązania. EUNB przyjął wytyczne w sprawie stosowania definicji niewykonania zobowiązania na podstawie art. 178 rozporządzenia (UE) nr 575/2013. Zasady te powinny być również uwzględnione w procesach i systemach zarządzania ryzykiem instytucji, ponieważ w rozporządzeniu (UE) nr 575/2013 wymaga się w szczególności, aby ratingi wewnętrzne, tj. takie jak klasyfikacja do klasy ratingowej niewykonania zobowiązania, odgrywały zasadniczą rolę w zarządzaniu ryzykiem i innych procesach wewnętrznych instytucji, które również powinny być kontrolowane przez właściwe organy.

(18)

Informacje dotyczące wyników dłużnika oraz ekspozycji, których dotyczy niewykonanie zobowiązania i tych, których ono nie dotyczy, stanowią podstawę dla wewnętrznych procesów instytucji, kwantyfikacji parametrów ryzyka oraz obliczenia wymogów w zakresie funduszy własnych. W związku z tym nie tylko identyfikacja dłużników, którzy nie wykonują zobowiązań, lecz także proces przeklasyfikowania tych dłużników na dłużników wykonujących zobowiązania musi być sprawny i efektywny. Właściwe organy powinny sprawdzić, czy proces ostrożnego przeklasyfikowania gwarantuje, że dłużnicy nie zostaną przeklasyfikowani do statusu wykonujących zobowiązania, jeżeli instytucja spodziewa się, że ekspozycja prawdopodobnie powróci do stanu niewykonania zobowiązania w krótkim czasie.

(19)

Aby zapewnić właściwym organom spójny i dokładny przegląd systemów ratingowych stosowanych przez instytucję, a także udoskonalenie systemów ratingowych z biegiem czasu, konieczne jest, aby właściwe organy oceniły kompletność rejestru bieżących oraz historycznych wersji systemów ratingowych stosowanych przez instytucję („rejestr systemów ratingowych”). Uwzględniając fakt, że wymogi testu doświadczenia odnoszą się do trzech lat poprzedzających moment rozpatrzenia wniosku o zatwierdzenie modelu wewnętrznego oraz że właściwe organy przeprowadzają ogólny przegląd modelu wewnętrznego regularnie i nie rzadziej niż co trzy lata, właściwe organy powinny sprawdzić, czy taki rejestr systemów ratingowych obejmuje przynajmniej wersje modeli wewnętrznych stosowanych przez instytucję w ciągu trzech poprzednich lat.

(20)

Na różnych etapach rozwoju i stosowania systemów ratingowych stosowany jest osąd ludzki. Rozsądne stosowanie osądu ludzkiego może zwiększyć jakość modelu i dokładność jego prognozowań. Niemniej jednak stosowanie osądu ludzkiego powinno podlegać kontroli, ponieważ osąd ludzki zmienia oszacowania oparte na wcześniejszym doświadczeniu w sposób subiektywny. W związku z tym właściwe organy powinny sprawdzić, czy stosowanie osądu ludzkiego jest uzasadnione pozytywnym wkładem w dokładność prognozowań. Duża liczba zmian wyników modelu może zatem wskazywać, że niektóre ważne informacje nie są uwzględnione w systemie ratingowym. W związku z tym właściwe organy powinny sprawdzić, czy liczba zmian i ich uzasadnienie są regularnie analizowane przez instytucje oraz czy wszelkie wykryte niedociągnięcia modelu są odpowiednio uwzględniane w przeglądzie modelu.

(21)

We wszystkich przypadkach właściwe organy powinny ocenić, czy instytucja przyjęła wystarczający margines ostrożnościowy w swoich oszacowaniach parametrów ryzyka. Przedmiotowy margines ostrożnościowy powinien uwzględniać wszelkie zidentyfikowane nieprawidłowości w danych lub metodach stosowanych do kwantyfikacji ryzyka oraz zwiększoną niepewność, która może wynikać na przykład ze zmian w polityce kredytowania lub zasadach w zakresie odzyskiwania należności. W przypadku gdy instytucja przestaje spełniać wymogi dotyczące metody IRB, właściwe organy powinny sprawdzić, czy spełnia ona wymóg, zgodnie z którym systemy ratingowe są korygowane terminowo. Stosowanie marginesu ostrożnościowego nie powinno być wykorzystywane jako alternatywa dla korygowania modeli i zapewniania ich pełnej zgodności z wymogami rozporządzenia (UE) nr 575/2013.

(22)

W odniesieniu do kwantyfikacji ryzyka wskazane jest, aby oszacowania PD były względnie stabilne w czasie w celu uniknięcia nadmiernej cykliczności wymogów w zakresie funduszy własnych. Właściwe organy powinny sprawdzić, czy oszacowania PD są oparte na średniej długoterminowej rocznych wskaźników niewykonania zobowiązania. Ponadto biorąc pod uwagę, że fundusze własne powinny pomagać instytucjom przetrwać w warunkach skrajnych, oszacowania ryzyka powinny uwzględniać ewentualne pogorszenie warunków ekonomicznych nawet w okresie dobrobytu. Ponadto ilekroć istnieje zwiększona niepewność wynikająca z niewystarczających danych, właściwe organy powinny sprawdzić, czy przyjęto dodatkowy margines ostrożnościowy. Jeżeli długość dostępnych szeregów czasowych nie obejmuje oczekiwanej zmienności wskaźników niewykonania zobowiązania, należy zastosować odpowiednie metody, aby uwzględnić brakujące dane.

(23)

Oszacowanie wartości LGD opiera się na średniej zrealizowanych wartości LGD ważonych liczbą niewykonanych zobowiązań. Jeżeli wartość ekspozycji stanowi istotny czynnik ryzyka, należy ją uwzględnić wśród innych potencjalnych czynników ryzyka dla wyodrębnienia lub zróżnicowania ryzyka w odniesieniu do wartości LGD w celu zapewnienia, aby parametr został obliczony dla jednolitych pul lub klas instrumentów. Właściwe organy powinny sprawdzić, czy to podejście jest odpowiednio stosowane, ponieważ zapewnia spójność z obliczaniem parametru PD i miarodajne stosowanie wzoru na wagę ryzyka. Rozporządzenie (UE) nr 575/2013 rozróżnia metodę oszacowania wartości LGD dla poszczególnych ekspozycji do celów kwoty ekspozycji ważonych ryzykiem od średniej oszacowań LGD obliczonych na poziomie portfela. W odróżnieniu od indywidualnego oszacowania wartości LGD, dolny pułap wartości LGD dla ekspozycji detalicznych zabezpieczonych nieruchomościami, stosowany na poziomie całego portfela, jest definiowany jako średnia wartość LGD ważona ekspozycją. W celu zapewnienia odpowiednich poziomów parametrów ryzyka dla ekspozycji zabezpieczonych nieruchomościami właściwe organy powinny sprawdzić, czy dolne pułapy wartości LGD są stosowane prawidłowo.

(24)

Ekspozycje, których dotyczy niewykonanie zobowiązania, które po przywróceniu statusu wykonania zobowiązania zostaną w krótkim czasie przeklasyfikowane jako ekspozycje, których dotyczy niewykonanie zobowiązania, należy traktować jako ekspozycje, których dotyczy niewykonanie zobowiązania, od pierwszego momentu wystąpienia niewykonania zobowiązania, ponieważ najprawdopodobniej dokonywane jest tymczasowe przeklasyfikowanie do stanu ekspozycji, których nie dotyczy niewykonania zobowiązania, na podstawie niepełnych informacji o rzeczywistej sytuacji dłużnika. W rezultacie traktowanie wielu niewykonanych zobowiązań jako jedno niewykonanie zobowiązania lepiej odzwierciedla rzeczywiste doświadczenie w zakresie niewykonania zobowiązania. Właściwe organy powinny zatem sprawdzić, czy przy oszacowaniu parametrów ryzyka wielokrotne niewykonanie zobowiązania przez tego samego dłużnika w krótkim okresie traktuje się jako jedno niewykonanie zobowiązania. Ponadto traktowanie wielu przypadków niewykonania zobowiązania przez tego samego dłużnika jako oddzielnych przypadków niewykonania zobowiązania może prowadzić do istotnych błędów w oszacowaniach parametrów ryzyka, ponieważ wyższe wskaźniki niewykonania zobowiązania prowadziłyby do wyższych oszacowań PD. Z drugiej strony wartość LGD byłaby niedoszacowana, ponieważ pierwsze niewykonania zobowiązania przez dłużnika byłyby traktowane jako przypadki poprawy sytuacji bez związanej z nimi straty, gdy tymczasem instytucja faktycznie poniosła stratę. Dodatkowo ze względu na powiązanie między oszacowaniami wartości PD i LGD oraz w celu zapewnienia realistycznego oszacowania oczekiwanej straty, traktowanie wielu przypadków niewykonania zobowiązania powinno być spójne dla celów oszacowania wartości PD i LGD.

(25)

Zakres informacji dostępnych dla instytucji w odniesieniu do ekspozycji, których dotyczy niewykonanie zobowiązania, znacząco różni się od informacji dotyczących ekspozycji obsługiwanych. W szczególności dostępne są dwa dodatkowe czynniki ryzyka w odniesieniu do ekspozycji, których dotyczy niewykonanie zobowiązania, a mianowicie czas niewykonania zobowiązania i zrealizowane odzyskane należności. W związku z tym oszacowanie wartości LGD przeprowadzone przed niewykonaniem zobowiązania nie jest wystarczające, ponieważ oszacowania ryzyka powinny uwzględniać wszystkie istotne czynniki ryzyka. Dodatkowo w przypadku ekspozycji, których dotyczy niewykonanie zobowiązania, wiadomo już, jakie były warunki ekonomiczne w momencie niewykonania zobowiązania. Ponadto wartość LGD dla ekspozycji, których dotyczy niewykonanie zobowiązania, powinna odzwierciedlać sumę oczekiwanych strat w bieżących warunkach ekonomicznych i możliwej nieoczekiwanej straty, która może wystąpić w okresie odzyskiwania należności. W związku z tym właściwe organy powinny sprawdzić, czy wartość LGD dla ekspozycji, których dotyczy niewykonanie zobowiązania jest oszacowana albo bezpośrednio, albo jako suma najlepszego oszacowania oczekiwanej straty („ELBE”) i narzutu, który uwzględnia nieoczekiwaną stratę, która może wystąpić w okresie odzyskiwania należności. Niezależnie od zastosowanego podejścia, oszacowanie wartości LGD, której dotyczy niewykonanie zadania powinno uwzględniać informacje o czasie niewykonania zobowiązania i odzyskanych należnościach zrealizowanych do czasu oszacowania oraz uwzględniać możliwą niekorzystną zmianę warunków ekonomicznych w trakcie przewidywanego czasu trwania procesu odzyskiwania należności.

(26)

W przypadku instytucji stosujących własne oszacowania wartości LGD, wewnętrzne wymogi dotyczące zarządzania zabezpieczeniem powinny zasadniczo spełniać wymogi określone w części trzeciej tytuł II rozdział 4 sekcja 3 rozporządzenia (UE) nr 575/2013. Właściwe organy powinny skoncentrować się na wymogach wyceny zabezpieczenia i pewności prawa, ponieważ ważne jest, aby zapewnić regularną i wiarygodną wycenę zabezpieczenia oraz aby wycena odzwierciedlała rzeczywistą wartość rynkową w obecnych warunkach rynkowych. Częstotliwość i charakter zaktualizowanej wyceny należy dostosować do rodzaju zabezpieczenia, ponieważ nieaktualna lub niedokładna ocena może prowadzić do niedoszacowania ryzyka związanego z ekspozycjami kredytowymi. Istotne jest również, aby zabezpieczenie prawnie weszło w życie i było możliwe do wyegzekwowania we wszystkich właściwych jurysdykcjach. W przeciwnym przypadku ekspozycję należy traktować jako niezabezpieczoną; jeżeli takie zabezpieczenie zostanie uwzględnione w kwantyfikacji ryzyka, może to prowadzić do niedoszacowania ryzyka.

(27)

Właściwe organy powinny sprawdzić, czy do celów zaawansowanej metody IRB, tj. w przypadkach wykorzystywania własnych oszacowań wartości LGD, gwaranci są uznawani za kwalifikowalnych, jeżeli są oceniani przy użyciu systemu ratingowego zatwierdzonego w ramach metody IRB; kwalifikować mogą się również inni gwaranci pod warunkiem że są sklasyfikowani jako instytucja, instytucja rządowa na szczeblu centralnym lub bank centralny, albo podmiot gospodarczy, który posiada ocenę kredytową zewnętrznej instytucji oceny wiarygodności kredytowej (ECAI), a gwarancja spełnia wymogi określone w części trzeciej tytuł II rozdział 4 sekcja 3 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, które mają również zastosowanie do metody standardowej.

(28)

W ocenie procesu przypisywania ekspozycji do kategorii należy określić szczegółowe wymogi dotyczące weryfikacji przez właściwe organy do przypisania ekspozycji do ekspozycji detalicznych ze względu na ich preferencyjne traktowanie w zakresie obliczeń kwot ekspozycji ważonych ryzykiem. Niektóre kategorie ekspozycji są definiowane na podstawie charakterystyki transakcji, a inne na podstawie rodzaju dłużnika; w rezultacie mogą istnieć ekspozycje, które spełniają kryteria większej liczby kategorii ekspozycji niż jedna. Właściwe organy powinny zatem sprawdzić, czy instytucja stosuje prawidłową kolejność klasyfikacji w celu zapewnienia spójnego i jednoznacznego przypisania ekspozycji do kategorii ekspozycji.

(29)

Właściwe organy powinny sprawdzić, czy wyniki testów warunków skrajnych są uwzględniane w procesach zarządzania ryzykiem i kapitałem, ponieważ integracja wyników testów warunków skrajnych w procesach decyzyjnych zapewnia, żescenariusze i ich wpływ na wymogi w zakresie funduszy własnych są opracowane i przeprowadzone w znaczący sposób, a zorientowane na przyszłość aspekty wymogów w zakresie funduszy własnych są brane pod uwagę w zarządzaniu instytucją.

(30)

Instytucje, które stosują własne oszacowania wartości LGD i własne współczynniki konwersji, powinny obliczać efektywny termin zapadalności ekspozycji w ramach metody IRB w celu obliczenia wymogów w zakresie funduszy własnych. W przypadku ekspozycji odnawialnych instytucja jest narażona na ryzyko przez okres dłuższy niż termin spłaty bieżącego wykorzystania, biorąc pod uwagę, że kredytobiorca może ponownie wykorzystać dodatkowe kwoty. W związku z tym właściwe organy powinny sprawdzić, czy obliczenia efektywnego terminu zapadalności ekspozycji odnawialnych opierają się na dacie wygaśnięcia instrumentu.

(31)

Obliczenie różnicy między kwotami oczekiwanych strat z jednej strony a korektami ryzyka kredytowego, dodatkowymi korektami wartości i innymi redukcjami funduszy własnych z drugiej strony („niedobór wewnętrznych ratingów”) należy przeprowadzić na poziomie zagregowanym oddzielnie dla portfela ekspozycji, których dotyczy niewykonanie zobowiązania oraz portfela ekspozycji, których nie dotyczy niewykonanie zobowiązania. Oddzielenie ekspozycji, których dotyczy niewykonanie zobowiązania od tych, których nie dotyczy niewykonanie zobowiązania, jest konieczne do zapewnienia, aby kwoty ujemne wynikające z obliczeń wykonanych dla portfela, którego dotyczy niewykonanie zobowiązania, nie zostały wykorzystane do kompensowania kwot dodatnich wynikających z obliczeń wykonanych dla portfela ekspozycji, których nie dotyczy niewykonanie zobowiązania. Poza tym całościowe obliczenia są zgodne z ogólną koncepcją funduszy własnych, zgodnie z którą fundusze własne powinny być w pełni dostępne w celu pokrycia nieoczekiwanych strat w przypadku postępowania upadłościowego instytucji. Ponieważ kwoty korekt ryzyka kredytowego, dodatkowe korekty wartości i inne redukcje funduszy własnych uwzględnione przy obliczaniu niedoboru wewnętrznych ratingów zostały już odjęte od funduszy własnych w celu pokrycia oczekiwanych strat, ich nadwyżka w stosunku do całkowitej wartości oczekiwanych strat jest w pełni dostępna do celów pokrycia strat zidentyfikowanych we wszystkich ekspozycjach, których dotyczy niewykonanie zobowiązania. W związku z tym właściwe organy powinny sprawdzić, czy korekty funduszy własnych na podstawie niedoboru wewnętrznych ratingów są obliczane i stosowane prawidłowo.

(32)

Nierzetelne, niedokładne, niekompletne lub nieaktualne dane mogą prowadzić do błędów w oszacowaniu ryzyka i obliczeniach wymogów w zakresie funduszy własnych. Ponadto gdy takie dane są wykorzystywane w procesach zarządzania ryzykiem instytucji, mogą również prowadzić do błędnych decyzji kredytowych i w zakresie zarządzania. W celu zapewnienia wiarygodności i wysokiej jakości danych infrastruktura i procedury związane z gromadzeniem i przechowywaniem danych powinny być dobrze udokumentowane i zawierać pełny opis cech i źródeł danych w celu zapewnienia ich właściwego wykorzystania w procesach wewnętrznych i procesach obliczania wymogów w zakresie funduszy własnych. W związku z tym właściwe organy powinny sprawdzić jakość i dokumentację danych wykorzystywanych w procesie oszacowywania parametrów ryzyka, przy klasyfikacji ekspozycji do klas lub pul oraz przy obliczaniu wymogów w zakresie funduszy własnych.

(33)

Jakość danych, dokładność oszacowania ryzyka oraz poprawność obliczania wymogów w zakresie funduszy własnych są silnie uzależnione od niezawodności systemów informatycznych wykorzystywanych na potrzeby metody IRB. Ponadto ciągłość i spójność procesów zarządzania ryzykiem oraz obliczania wymogów w zakresie funduszy własnych można zapewnić tylko wtedy, gdy systemy informatyczne wykorzystywane do tych celów są bezpieczne, pewne i niezawodne, a infrastruktura informatyczna jest wystarczająco solidna. Konieczne jest zatem, aby właściwe organy sprawdziły również wiarygodność systemów informatycznych instytucji oraz solidność infrastruktury informatycznej.

(34)

Właściwe organy powinny sprawdzić, czy w miarę możliwości niepokrywające się obserwacje zwrotów z ekspozycji kapitałowych są wykorzystywane zarówno do opracowywania, jak i walidacji modeli wewnętrznych dotyczących ekspozycji kapitałowych. Niepokrywające się obserwacje zapewniają wyższą jakość prognozowań, biorąc pod uwagę, że wszystkim obserwacjom przypisuje się tę samą wagę, a obserwacje nie są ze sobą ściśle skorelowane.

(35)

Stosowanie metody IRB wymaga zatwierdzenia przez właściwe organy i zatwierdzone muszą zostać wszelkie istotne zmiany w tej metodzie. W rezultacie właściwe organy powinny sprawdzić, czy wewnętrzny proces zarządzania, a w szczególności wewnętrzny proces zatwierdzania takich zmian, zapewnia wdrożenie wyłącznie tych zmian, które są zgodne z rozporządzeniem (UE) nr 575/2013 i rozporządzeniem delegowanym (UE) nr 529/2014, oraz czy klasyfikacja zmian jest spójna w tym kontekście w celu uniknięcia jakiegokolwiek arbitrażu regulacyjnego.

(36)

Przepisy niniejszego rozporządzenia są ściśle powiązane, ponieważ wszystkie dotyczą aspektów metodyki oceny, którą właściwe organy mają stosować przy ocenie spełniania przez instytucję wymogów dotyczących stosowania metody IRB. Aby zapewnić spójność między tymi przepisami, które powinny wejść w życie w tym samym czasie, oraz aby ułatwić całościowy wgląd w te przepisy i łatwy dostęp do nich osobom im podlegającym, wskazane jest włączenie do jednego rozporządzenia wszystkich regulacyjnych standardów technicznych dotyczących metodyki oceny metody IRB, wymaganych na mocy rozporządzenia (UE) nr 575/2013.

(37)	Podstawę niniejszego rozporządzenia stanowi projekt regulacyjnych standardów technicznych przedłożony Komisji przez Europejski Urząd Nadzoru Bankowego.

(38)

Europejski Urząd Nadzoru Bankowego przeprowadził otwarte konsultacje publiczne na temat projektu regulacyjnych standardów technicznych, który stanowi podstawę niniejszego rozporządzenia, dokonał analizy potencjalnych powiązanych kosztów i korzyści oraz zwrócił się o opinię do Bankowej Grupy Interesariuszy powołanej na podstawie art. 37 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1093/2010 (4),

PRZYJMUJE NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:

ROZDZIAŁ 1

PRZEPISY OGÓLNE DOTYCZĄCE METODYKI OCENY

Artykuł 1

Ocena zgodności z wymogami stosowania metody wewnętrznych ratingów

1. Właściwe organy stosują niniejsze rozporządzenie do oceny spełniania przez instytucję wymogów dotyczących stosowania metody wewnętrznych ratingów (metody IRB) w następujący sposób:

a)	do celów oceny wstępnych wniosków o zezwolenie na stosowanie metody IRB przewidzianej w art. 144 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy stosują wszystkie przepisy niniejszego rozporządzenia;

do celów oceny wniosków o zezwolenie na rozszerzenie metody IRB zgodnie z zatwierdzonym planem stopniowego wdrażania, jak przewidziano w art. 148 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy stosują rozdziały 4, 5, 7 i 8 oraz wszelkie inne części niniejszego rozporządzenia, które są istotne dla tego wniosku;

c)	do celów oceny wniosków o uzyskanie uprzedniego zezwolenia na przeprowadzanie zmian, o których mowa w art. 143 ust. 3 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy stosują wszystkie przepisy niniejszego rozporządzenia, które są istotne dla tych zmian;

do celów oceny zmian w systemach ratingowych i metodach modeli wewnętrznych w odniesieniu do ekspozycji kapitałowych, które zostały zgłoszone zgodnie z art. 143 ust. 4 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy stosują wszystkie przepisy niniejszego rozporządzenia, które są istotne dla tych zmian;

e)	do celów prowadzenia bieżących przeglądów stosowania metody IRB zgodnie z art. 101 dyrektywy 2013/36/UE właściwe organy stosują wszystkie części niniejszego rozporządzenia, które są istotne dla tego przeglądu;

f)	do celów oceny wniosków o zezwolenie na powrót do stosowania mniej zaawansowanych metod zgodnie z art. 149 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy stosują art. 6–8 niniejszego rozporządzenia.

2. Oprócz kryteriów określonych w przepisach niniejszego rozporządzenia, o których mowa w ust. 1, właściwe organy sprawdzają wszelkie inne odpowiednie kryteria niezbędne do oceny zgodności z wymogami stosowania metody IRB.

Artykuł 2

Metody stosowane przez właściwe organy

1. Do celów oceny wstępnych wniosków o zezwolenie na stosowanie metody IRB właściwe organy stosują wszystkie obowiązkowe metody określone w niniejszym rozporządzeniu. Mogą one również stosować inne metody określone w niniejszym rozporządzeniu zgodnie z ust. 7 oraz wszystkie inne metody zgodnie z ust. 8.

2. Do celów oceny wniosków o zezwolenie na rozszerzenie metody IRB zgodnie z planem stopniowego wdrażania właściwe organy stosują wszystkie obowiązkowe metody określone w rozdziałach 4, 5, 7 i 8. Mogą one również stosować inne metody określone w niniejszym rozporządzeniu zgodnie z ust. 7 oraz wszystkie inne metody zgodnie z ust. 8.

3. Do celów oceny wniosków o uzyskanie uprzedniego zezwolenia na wprowadzenie zmian w metodzie IRB właściwie organy dokonują przeglądu dokumentów wymaganych do złożenia przez instytucje w związku z tymi zmianami zgodnie z art. 8 rozporządzenia delegowanego (UE) nr 529/2014. Mogą one również stosować wszystkie metody określone w niniejszym rozporządzeniu zgodnie z ust. 7 oraz wszystkie inne metody zgodnie z ust. 8.

4. Do celów oceny zmian w systemach ratingowych i metodach modeli wewnętrznych w odniesieniu do ekspozycji kapitałowych, które zostały zgłoszone, właściwie organy dokonują przeglądu dokumentów wymaganych do złożenia przez instytucje w związku z tymi zmianami zgodnie z art. 8 rozporządzenia delegowanego (UE) nr 529/2014 i mogą zastosować wszystkie metody określone w niniejszym rozporządzeniu zgodnie z ust. 7 oraz wszystkie inne metody zgodnie z ust. 8.

5. Do celów prowadzenia bieżących przeglądów stosowania metody IRB właściwe organy mogą stosować wszystkie metody określone w niniejszym rozporządzeniu zgodnie z ust. 7 oraz wszystkie inne metody zgodnie z ust. 8.

6. Do celów oceny wniosków o powrót do stosowania mniej zaawansowanych metod właściwe organy mogą stosować wszystkie metody określone w rozdziale 2 niniejszego rozporządzenia zgodnie z ust. 7 oraz wszystkie inne metody zgodnie z ust. 8.

7. W miejscach, w których niniejsze rozporządzenie przewiduje opcjonalne stosowanie metod, właściwe organy mogą stosować wszystkie metody, które są właściwe i odpowiednie dla charakteru, wielkości i stopnia złożoności działalności instytucji oraz jej struktury organizacyjnej, uwzględniając:

a)	istotność rodzajów ekspozycji objętych systemami ratingowymi;

b)	złożoność modeli ratingowych i parametrów ryzyka oraz ich wdrożenie.

8. Oprócz metod określonych w niniejszym rozporządzeniu właściwe organy mogą użyć innych metod, które są właściwe i odpowiednie dla charakteru, wielkości i stopnia złożoności działalności instytucji oraz jej struktury organizacyjnej, gdy jest to niezbędne do oceny zgodności z wymogami stosowania metody IRB.

9. Stosując metody określone w niniejszym rozporządzeniu, właściwe organy mogą wziąć pod uwagę wyniki niedawnych ocen przeprowadzonych przez siebie lub przez inne właściwe organy, jeżeli oceny te spełniają oba następujące warunki:

a)	ocena była całkowicie lub częściowo oparta na obowiązkowych metodach;

b)	przedmiot oceny obejmował ten sam lub podobny system ratingowy w tej samej klasie ekspozycji.

Artykuł 3

Jakość dokumentacji

1. W celu weryfikacji spełniania przez instytucję wymogów dotyczących dokumentacji określonych w art. 144 ust. 1 lit. e) rozporządzenia (UE) nr 575/2013 właściwe organy weryfikują, czy dokumentacja systemów ratingowych zdefiniowanych w art. 142 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia (UE) nr 575/2013 („systemy ratingowe”):

a)	jest wystarczająco szczegółowa i dokładna, by można ją było efektywnie wykorzystać;

b)	jest zatwierdzona na odpowiednim szczeblu zarządzania instytucji;

c)	zawiera w każdym dokumencie przynajmniej jeden zapis o rodzaju dokumentu, jego autorze, weryfikatorze, osobie autoryzującej, właścicielu, datach opracowania i zatwierdzenia, numerze wersji i historii zmian dokumentu.

zezwala osobom trzecim na zbadanie i potwierdzenie funkcjonowania systemów ratingowych oraz, w szczególności, na zbadanie i potwierdzenie, że:

(i)

dokumentacja konstrukcji systemu ratingowego jest wystarczająco szczegółowa, by umożliwić osobie trzeciej zrozumienie rozumowania stojącego za wszystkimi aspektami systemu ratingowego, takimi jak założenia, wzory matematyczne i – gdy w grę wchodzi osąd ludzki – decyzje oraz procedury opracowania systemu ratingowego;

(ii)	dokumentacja systemu ratingowego jest wystarczająco szczegółowa, by umożliwić osobie trzeciej zrozumienie funkcjonowania, ograniczeń i kluczowych założeń każdego modelu ratingowego i każdego parametru ryzyka, a także odtworzenie procesu opracowywania modelu;

(iii)

dokumentacja procesu ratingu jest wystarczająco szczegółowa, aby umożliwić osobom trzecim zrozumienie metody klasyfikacji ekspozycji do klasy lub puli oraz ich rzeczywistej klasyfikacji do klasy lub puli, a także odtworzenie procesu tej klasyfikacji.

2. Do celów ust. 1 właściwy organ sprawdza, czy instytucja wprowadziła zasady określające konkretne standardy dotyczące dokumentacji, zapewniające, aby:

a)	dokumentacja wewnętrzna była wystarczająco szczegółowa i dokładna;

b)	konkretnym osobom lub jednostkom powierzono odpowiedzialność za zapewnienie, aby dokumentacja była kompletna, spójna, dokładna, aktualna, zatwierdzana w stosownych przypadkach i bezpieczna;

c)	instytucja odpowiednio dokumentowała swoje zasady, procedury i metodyki związane ze stosowaniem metody IRB.

Artykuł 4

Udział osób trzecich

1. Aby ocenić zgodność z wymogiem dotyczącym solidności i integralności systemów ratingowych określonym w art. 144 ust. 1 rozporządzenia (UE) nr 575/2013 w przypadku gdy instytucja zleciła osobie trzeciej zadania, działania lub funkcje związane z opracowywaniem, wdrażaniem i walidacją swoich systemów ratingowych lub zakupiła system ratingowy lub dane zbiorcze od osoby trzeciej, właściwy organ sprawdza, czy to zlecenie lub zakup nie utrudnia stosowania niniejszego rozporządzenia, oraz sprawdza, czy:

kadra kierownicza wyższego szczebla instytucji w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 9 dyrektywy 2013/36/UE („kadra kierownicza wyższego szczebla”), a także organ zarządzający instytucji lub komitet wyznaczony przez ten organ zarządzający aktywnie uczestniczą w nadzorze i podejmowaniu decyzji dotyczących zadań, działań lub funkcji zlecanych osobie trzeciej lub dotyczących systemów ratingowych uzyskanych od stron trzecich;

b)	personel instytucji posiada wystarczającą wiedzę i znajomość zadań, działań lub funkcji zlecanych osobom trzecim oraz struktury danych i systemów ratingowych uzyskanych od osób trzecich;

c)	zapewniona jest ciągłość funkcji lub procesów zleconych na zewnątrz, w tym poprzez odpowiednie plany awaryjne;

d)	audyt wewnętrzny lub inne kontrole zadań, działań i funkcji zlecanych osobom trzecim nie zostały ograniczone lub utrudnione w wyniku udziału osoby trzeciej;

e)	właściwy organ ma zapewniony pełny dostęp do wszystkich istotnych informacji.

2. Jeżeli w zadaniach związanych z opracowaniem systemu ratingowego i szacowaniem ryzyka dla instytucji uczestniczy osoba trzecia, właściwy organ sprawdza, czy:

a)	zapewniona została zgodność z ust. 1 lit. a)–e);

b)	czynności walidacyjne w odniesieniu do tych systemów ratingowych i tych oszacowań ryzyka nie są wykonywane przez tę osobę trzecią;

c)	osoba trzecia dostarcza instytucji informacje niezbędne do wykonania tych czynności walidacyjnych.

3. Jeżeli do celów opracowania systemu ratingowego i oszacowania parametrów ryzyka instytucja wykorzystuje dane zbiorcze z różnych instytucji, a osoba trzecia opracowuje system ratingowy, osoba trzecia może wspomagać instytucję w jej czynnościach walidacyjnych, wykonując te zadania walidacyjne, które wymagają dostępu do danych zbiorczych.

4. Do celów stosowania ust. 1, 2 i 3 właściwe organy stosują wszystkie następujące metody:

a)	dokonują przeglądu umów zawartych z osobą trzecią i innych istotnych dokumentów, które określają zadania osoby trzeciej;

b)	uzyskują pisemne oświadczenia od odpowiednich pracowników instytucji lub osoby trzeciej, której zlecono dane zadanie, działanie lub funkcję, lub przeprowadzają z nimi rozmowy;

c)	uzyskują pisemne oświadczenia od kadry kierowniczej wyższego szczebla lub organu zarządzającego instytucji, lub osoby trzeciej, której zlecono dane zadanie, działanie lub funkcję, lub komitetu instytucji wyznaczonego przez organ zarządzający, lub przeprowadzają z nimi rozmowy;

d)	dokonują, w stosownych przypadkach, przeglądu innych istotnych dokumentów instytucji lub osoby trzeciej.

Artykuł 5

Tymczasowa niezgodność z wymogami metody IRB

Do celów stosowania art. 146 lit. a) rozporządzenia (UE) nr 575/2013 właściwy organ:

sprawdza, czy plan instytucji dotyczący szybkiego przywrócenia stanu zgodności jest wystarczający do usunięcia niezgodności oraz czy harmonogram jest rozsądny, biorąc pod uwagę wszystkie następujące elementy:

(i)	istotność niezgodności;

(ii)	zakres środków wymaganych do przywrócenia stanu zgodności;

(iii)

zasoby dostępne dla instytucji;

b)	regularnie monitoruje postępy w realizacji planu instytucji dotyczącego szybkiego przywrócenia stanu zgodności;

c)	sprawdza, czy instytucja spełniła odpowiednie wymogi po wdrożeniu planu, za pomocą metod oceny określonych w niniejszym rozporządzeniu.

ROZDZIAŁ 2

METODYKA OCENY DOTYCZĄCA PLANÓW STOPNIOWEGO WDRAŻANIA I STAŁEGO STOSOWANIA W NIEPEŁNYM ZAKRESIE METODY STANDARDOWEJ

Artykuł 6

Informacje ogólne

1. W celu oceny spełniania przez instytucję warunków wdrażania metody IRB określonych w art. 148 rozporządzenia (UE) nr 575/2013 oraz warunków stałego stosowania w niepełnym zakresie określonych w art. 150 tego rozporządzenia, właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	początkowy zakres i plan instytucji dotyczący stopniowego wdrażania metody IRB są odpowiednie zgodnie z art. 7;

b)	kategorie ekspozycji, rodzaje ekspozycji lub jednostki gospodarcze, w których stosuje się metodę standardową, kwalifikują się do stałego zwolnienia z metody IRB.

2. Do celów weryfikacji przeprowadzanej na podstawie ust. 1, właściwe organy stosują wszystkie następujące metody:

a)	dokonują przeglądu planu instytucji dotyczącego stopniowego wdrażania metody IRB;

b)	dokonują przeglądu odpowiednich wewnętrznych zasad i procedur instytucji, w tym metod obliczania udziału ekspozycji, które mają być objęte stopniowym wdrażaniem metody IRB oraz stałym wyłączeniem z obowiązku stosowania metody IRB;

c)	dokonują przeglądu ról i obowiązków jednostek i organów zarządzających zajmujących się przypisywaniem poszczególnych ekspozycji do metody IRB lub metody standardowej;

d)	dokonują przeglądu odpowiednich protokołów posiedzeń organów wewnętrznych instytucji, w tym organu zarządzającego, lub komitetów;

e)	dokonują przeglądu istotnych ustaleń z audytu wewnętrznego lub innych funkcji kontrolnych instytucji;

f)	dokonują przeglądu stosownych sprawozdań z postępu działań podjętych przez instytucję w celu skorygowania niedociągnięć i ograniczenia ryzyk wykrytych podczas audytów;

g)	uzyskują pisemne oświadczenia od odpowiednich pracowników i kadry kierowniczej wyższego szczebla instytucji lub przeprowadzają z nimi rozmowy.

3. Do celów weryfikacji przeprowadzanej na podstawie ust. 1 właściwe organy mogą:

a)	dokonywać przeglądu funkcjonalnej dokumentacji systemów informatycznych wykorzystywanych w procesie przypisywania poszczególnych ekspozycji do metody IRB lub metody standardowej;

b)	dokonywać wyboru próby i przeprowadzać przegląd dokumentów dotyczących cech dłużników oraz inicjowania i obsługi ekspozycji objętych próbą;

c)	dokonywać przeglądu innych istotnych dokumentów instytucji.

Artykuł 7

Stopniowe wdrażanie metody IRB

1. Oceniając początkowy zakres i plan instytucji dotyczący stopniowego wdrażania metody IRB zgodnie z art. 148 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają, czy:

plan stopniowego wdrażania obejmuje co najmniej następujące elementy:

(i)	specyfikację zakresu stosowania każdego systemu ratingowego, a także rodzajów ekspozycji, które są oceniane w ramach każdego modelu ratingowego;

(ii)	planowane daty rozpoczęcia stosowania metody IRB w odniesieniu do każdego rodzaju ekspozycji;

(iii)

informacje na temat całkowitych wartości ekspozycji w momencie dokonywania oceny oraz kwot ekspozycji ważonych ryzykiem obliczonych zgodnie z metodą stosowaną w momencie dokonywania oceny w odniesieniu do każdego rodzaju ekspozycji;

b)	plan stopniowego wdrażania obejmuje wszystkie ekspozycje instytucji oraz, w stosownych przypadkach, jej jednostki dominującej, a także wszystkie ekspozycje jednostek zależnych instytucji, chyba że ekspozycje te są oceniane zgodnie z art. 8;

c)	planowane jest wdrożenie zgodnie z art. 148 ust. 1 akapit drugi i trzeci rozporządzenia (UE) nr 575/2013;

d)	instytucja stosuje metodę IRB w odniesieniu do ekspozycji kapitałowych, z wyjątkiem przypadków określonych w art. 148 ust. 5 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, jeżeli otrzymała zgodę na stosowanie metody IRB w odniesieniu do dowolnej kategorii ekspozycji;

kolejność i okresy wdrażania metody IRB zostały określone na podstawie rzeczywistych możliwości instytucji, z uwzględnieniem dostępności danych, systemów ratingowych i okresów wcześniejszych doświadczeń, o których mowa w art. 145 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, i nie są stosowane wybiórczo w celu osiągnięcia obniżonych wymogów w zakresie funduszy własnych;

f)	kolejność wdrażania metody IRB zapewnia priorytetowe traktowanie wdrażania w odniesieniu do ekspozycji kredytowych związanych z podstawową działalnością instytucji;

g)	ostateczny termin wdrożenia metody IRB został ustalony dla każdego rodzaju ekspozycji i jednostek gospodarczych i jest racjonalny z punktu widzenia charakteru i skali działalności instytucji.

2. Właściwe organy ustalają, czy termin, o którym mowa w ust. 1 lit. g), jest rozsądny, w oparciu o wszystkie poniższe elementy:

a)	złożoność działalności instytucji, w tym działalności jednostki dominującej i jej jednostek zależnych;

b)	liczbę jednostek gospodarczych i linii biznesowych w ramach instytucji oraz, w stosownych przypadkach, jej jednostki dominującej i jednostek zależnych;

c)	liczbę i złożoność systemów ratingowych, które mają zostać wdrożone przez wszystkie podmioty objęte planem stopniowego wdrażania;

d)	plany wdrożenia systemów ratingowych w jednostkach zależnych mających siedzibę w państwach trzecich, w których występują znaczne trudności prawne lub inne trudności związane z zatwierdzaniem modeli IRB;

e)	dostępność dokładnych, odpowiednich i kompletnych szeregów czasowych;

f)	zdolność operacyjną instytucji do opracowania i wdrożenia systemów ratingowych;

g)	wcześniejsze doświadczenie instytucji w zarządzaniu określonymi rodzajami ekspozycji.

3. Oceniając przestrzeganie przez instytucję planu stopniowego wdrażania metody IRB, który był przedmiotem zezwolenia właściwych organów zgodnie z art. 148 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy mogą uznać zmiany kolejności i okresu wdrażania za właściwe wyłącznie w przypadku spełnienia co najmniej jednego z następujących warunków:

a)	nastąpiły znaczące zmiany w otoczeniu biznesowym, a w szczególności zmiany w strategii, połączeniach i przejęciach;

b)	nastąpiły znaczące zmiany w odpowiednich wymogach regulacyjnych;

c)	istotne słabe strony systemów ratingowych zostały stwierdzone przez właściwy organ, audyt wewnętrzny lub komórkę ds. walidacji;

d)	elementy, o których mowa w ust. 2, uległy znacznej zmianie lub którykolwiek z elementów, o których mowa w ust. 2, nie został odpowiednio uwzględniony w zatwierdzonym planie stopniowego wdrażania metody IRB.

Artykuł 8

Warunki stałego stosowania w niepełnym zakresie

1. Oceniając spełnienie przez instytucję warunków stałego stosowania w niepełnym zakresie metody standardowej w odniesieniu do ekspozycji, o których mowa w art. 150 ust. 1 lit. a) i b) rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	instytucja ocenia i uwzględnia dostępność danych zewnętrznych dotyczących reprezentatywnych kontrahentów;

b)	koszt opracowania przez instytucję systemu ratingowego dotyczącego kontrahentów należących do danej kategorii ekspozycji oszacowano z uwzględnieniem wielkości instytucji oraz charakteru i skali jej działalności;

c)	ocena potencjału operacyjnego instytucji w zakresie opracowania i wdrożenia systemu ratingowego uwzględnia charakter i skalę działalności instytucji.

2. Oceniając spełnienie przez instytucję warunków stałego stosowania w niepełnym zakresie metody standardowej w odniesieniu do ekspozycji, o których mowa w art. 150 ust. 1 lit. c) rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają, czy instytucja zweryfikowała i uwzględniła co najmniej jeden z poniższych faktów:

a)	ekspozycje, w tym liczba odrębnie zarządzanych portfeli i linii biznesowych, nie są wystarczająco jednolite, aby umożliwić opracowanie solidnego i wiarygodnego systemu ratingowego;

b)	kwota ekspozycji ważonych ryzykiem obliczona za pomocą metody standardowej jest znacząco wyższa niż oczekiwana kwota ekspozycji ważonych ryzykiem obliczona metodą IRB;

c)	ekspozycje dotyczą jednostki gospodarczej lub linii biznesowej instytucji, której działalność ma zostać zakończona;

d)	ekspozycje obejmują portfele podlegające konsolidacji proporcjonalnej jednostek zależnych będących przedmiotem częściowej własności zgodnie z art. 18 rozporządzenia (UE) nr 575/2013.

3. Oceniając spełnienie przez instytucję warunków stałego stosowania w niepełnym zakresie w ramach metody standardowej, właściwe organy sprawdzają, czy instytucja regularnie monitoruje zgodność z wymogami ustanowionymi w art. 150 rozporządzenia (UE) nr 575/2013.

ROZDZIAŁ 3

Metodyka oceny dotycząca funkcji walidacji wewnętrznych oszacowań oraz zarządzania wewnętrznego i nadzoru w instytucji

SEKCJA 1

Przepisy ogólne

Artykuł 9

Informacje ogólne

1. Aby ocenić, czy instytucja spełnia wymogi dotyczące zarządzania wewnętrznego, w tym wymogi dotyczące kadry kierowniczej wyższego szczebla i organu zarządzającego, sprawozdawczości wewnętrznej, kontroli ryzyka kredytowego i audytu wewnętrznego, nadzoru i walidacji, właściwe organy sprawdzają wszystkie poniższe elementy:

solidność rozwiązań, mechanizmów i procesów dotyczących walidacji systemów ratingowych instytucji, a także odpowiedniość personelu odpowiedzialnego za dokonywanie walidacji („komórka ds. walidacji”), jak określono w art. 144 ust. 1 lit. c) i f), art. 174 lit. d), art. 185 i art. 188 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, w odniesieniu do:

(i)	niezależności komórki ds. walidacji zgodnie z art. 10;

(ii)	kompletności i częstotliwości stosowania procesu walidacji zgodnie z art. 11;

(iii)

adekwatności metod i procedur komórki ds. walidacji zgodnie z art. 12;

(iv)	poprawności procesu sprawozdawczego i procesu uwzględniania wniosków, ustaleń i zaleceń z walidacji zgodnie z art. 13;

zarządzania wewnętrznego i nadzoru w instytucji, w tym jednostki ds. kontroli ryzyka kredytowego oraz audytu wewnętrznego w instytucji, o których mowa w art. 189, 190 i 191 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, w odniesieniu do:

(i)	roli kadry kierowniczej wyższego szczebla i organu zarządzającego zgodnie z art. 14;

(ii)	sprawozdawczości zarządczej zgodnie z art. 15;

(iii)

jednostki ds. kontroli ryzyka kredytowego zgodnie z art. 16;

(iv)	audytu wewnętrznego zgodnie z art. 17.

2. Do celów weryfikacji przeprowadzanej na podstawie ust. 1, właściwe organy stosują wszystkie następujące metody:

a)	dokonują przeglądu odpowiednich wewnętrznych zasad i procedur instytucji;

b)	dokonują przeglądu odpowiednich protokołów organów wewnętrznych instytucji, w tym organu zarządzającego, lub jej komitetów;

c)	dokonują przeglądu odpowiednich sprawozdań dotyczących systemów ratingowych, jak również wszelkich wniosków i decyzji podejmowanych na podstawie tych sprawozdań;

dokonują przeglądu odpowiednich sprawozdań komórek ds. kontroli ryzyka kredytowego, audytu wewnętrznego, nadzoru i walidacji opracowanych przez pracowników odpowiedzialnych za każdą z tych komórek lub przez dowolną inną komórkę ds. kontroli w instytucji, jak również wniosków, ustaleń i zaleceń tych komórek;

e)	uzyskują pisemne oświadczenia od odpowiednich pracowników i kadry kierowniczej wyższego szczebla instytucji lub przeprowadzają z nimi rozmowy.

3. Do celów oceny komórki ds. walidacji, oprócz metod, o których mowa w ust. 2, właściwe organy stosują wszystkie następujące metody:

a)	dokonują przeglądu ról i obowiązków wszystkich pracowników zaangażowanych w pracę komórki ds. walidacji;

b)	dokonują przeglądu adekwatności i odpowiedniości rocznego planu prac w zakresie walidacji;

c)	dokonują przeglądu instrukcji dotyczących walidacji stosowanych przez komórkę ds. walidacji;

d)	dokonują przeglądu procesu klasyfikowania ustaleń oraz odpowiednich zaleceń według ich istotności;

e)	dokonują przeglądu spójności wniosków, ustaleń i zaleceń opracowywanych przez komórkę ds. walidacji;

f)	dokonują przeglądu roli komórki ds. walidacji w wewnętrznej procedurze zatwierdzania systemów ratingowych i wszystkich związanych z nimi zmian;

g)	dokonują przeglądu planu działania w odniesieniu do każdego odpowiedniego zalecenia, również w kontekście działań następczych, zatwierdzonego przez odpowiedni szczebel zarządzania.

4. Do celów oceny jednostki ds. kontroli ryzyka kredytowego, o której mowa w art. 144 ust. 1 lit. c) i art. 190 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, oprócz wymogów ustanowionych w ust. 2, właściwe organy stosują wszystkie następujące metody:

a)	dokonują przeglądu ról i obowiązków wszystkich odpowiednich pracowników i kadry kierowniczej wyższego szczebla jednostki ds. kontroli ryzyka kredytowego;

b)	dokonują przeglądu odpowiednich sprawozdań przedłożonych przez jednostkę ds. kontroli ryzyka kredytowego oraz kadrę kierowniczą wyższego szczebla organowi zarządzającemu lub wyznaczonemu przez niego komitetowi.

5. Do celów oceny jednostki audytu wewnętrznego lub innej porównywalnej niezależnej jednostki ds. audytu, o których mowa w art. 191 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, oprócz wymogów ustanowionych w ust. 2, właściwe organy stosują wszystkie następujące metody:

a)	dokonują przeglądu odpowiednich ról i obowiązków wszystkich odpowiednich pracowników zaangażowanych w audyt wewnętrzny;

b)	dokonują przeglądu adekwatności i odpowiedniości rocznego planu prac w zakresie audytu wewnętrznego;

c)	dokonują przeglądu odpowiednich podręczników i programów prac dotyczących audytu oraz ustaleń i zaleceń zawartych w odpowiednich sprawozdaniach z audytu;

d)	dokonują przeglądu planu działania w odniesieniu do każdego odpowiedniego zalecenia, również w kontekście działań następczych, zatwierdzonego przez odpowiedni szczebel zarządzania.

6. Oprócz metod wymienionych w ust. 2 właściwe organy mogą dokonać przeglądu innych odpowiednich dokumentów instytucji do celów weryfikacji przeprowadzanej na podstawie ust. 1.

SEKCJA 2

Metodyka oceny komórki ds. walidacji

Artykuł 10

Niezależność komórki ds. walidacji

1. Oceniając niezależność komórki ds. walidacji do celów art. 144 ust. 1 lit. f), art. 174 lit. d), art. 185 i art. 188 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają, czy jednostka odpowiedzialna za walidację lub, jeżeli nie wyodrębniono specjalnej jednostki zajmującej się wyłącznie walidacją, pracownicy dokonujący walidacji spełniają wszystkie następujące warunki:

a)	funkcja walidacji jest niezależna od funkcji kadrowych i kierowniczych odpowiedzialnych za inicjowanie lub odnawianie ekspozycji oraz za opracowanie lub rozwijanie modelu;

b)	funkcję walidacji pełnią inni pracownicy niż pracownicy odpowiedzialni za opracowanie i rozwijanie systemu ratingowego i pracownicy odpowiedzialni za kontrolę ryzyka kredytowego;

c)	funkcja ta podlega bezpośrednio kadrze kierowniczej wyższego szczebla.

2. Do celów ust. 1, w przypadku gdy jednostka odpowiedzialna za walidację jest organizacyjnie oddzielona od jednostki ds. kontroli ryzyka kredytowego, a każda z tych jednostek podlega różnym członkom kadry kierowniczej wyższego szczebla, właściwe organy sprawdzają oba poniższe elementy:

a)	czy komórka ds. walidacji dysponuje odpowiednimi zasobami, w tym doświadczonymi i wykwalifikowanymi pracownikami, aby wykonywać swoje zadania;

b)	czy wynagrodzenie pracowników i kadry kierowniczej wyższego szczebla odpowiedzialnych za walidację nie jest powiązane z wykonywaniem zadań związanych z kontrolą ryzyka kredytowego albo z inicjowaniem lub odnawianiem ekspozycji.

3. Do celów ust. 1, w przypadku gdy jednostka odpowiedzialna za walidację jest organizacyjnie oddzielona od jednostki ds. kontroli ryzyka kredytowego, a obie te jednostki podlegają temu samemu członkowi kadry kierowniczej wyższego szczebla, właściwe organy sprawdzają wszystkie poniższe elementy:

a)	czy komórka ds. walidacji dysponuje odpowiednimi zasobami, w tym doświadczonymi i wykwalifikowanymi pracownikami, aby wykonywać swoje zadania;

b)	czy wynagrodzenie pracowników i kadry kierowniczej wyższego szczebla odpowiedzialnych za walidację nie jest powiązane z wykonywaniem zadań dotyczących kontroli ryzyka kredytowego albo inicjowania lub odnawiania ekspozycji;

c)	czy ustanowiono proces decyzyjny w celu zapewnienia, aby wnioski, ustalenia i zalecenia komórki ds. walidacji były odpowiednio uwzględniane przez kadrę kierowniczą wyższego szczebla instytucji;

d)	czy nie wywiera się niepożądanego wpływu na wnioski, ustalenia i zalecenia komórki ds. walidacji;

e)	czy ustalono i wdrożono w odpowiednim czasie wszystkie niezbędne działania korygujące w odniesieniu do wniosków, ustaleń i zaleceń komórki ds. walidacji;

f)	czy audyt wewnętrzny regularnie dokonuje oceny spełnienia warunków, o których mowa w lit. a)–e).

4. Do celów ust. 1, w przypadku gdy nie utworzono oddzielnej jednostki odpowiedzialnej za walidację, właściwe organy sprawdzają wszystkie następujące elementy:

a)	czy komórka ds. walidacji dysponuje odpowiednimi zasobami, w tym doświadczonymi i wykwalifikowanymi pracownikami, aby wykonywać swoje zadania;

b)	czy wynagrodzenie pracowników i kadry kierowniczej wyższego szczebla odpowiedzialnych za walidację nie jest powiązane z wykonywaniem zadań dotyczących kontroli ryzyka kredytowego albo inicjowania lub odnawiania ekspozycji;

c)	czy ustanowiono proces decyzyjny w celu zapewnienia, aby wnioski, ustalenia i zalecenia komórki ds. walidacji były odpowiednio uwzględniane przez kadrę kierowniczą wyższego szczebla instytucji;

d)	czy nie wywiera się niepożądanego wpływu na wnioski, ustalenia i zalecenia komórki ds. walidacji;

e)	czy ustalono i wdrożono w odpowiednim czasie wszystkie niezbędne działania korygujące w odniesieniu do wniosków, ustaleń i zaleceń komórki ds. walidacji;

f)	czy audyt wewnętrzny regularnie dokonuje oceny spełnienia warunków, o których mowa w lit. a)–e);

g)	czy istnieje skuteczny rozdział między pracownikami wykonującymi funkcję walidacji a pracownikami wykonującymi inne zadania;

h)	czy instytucja nie jest instytucją globalną ani inną instytucją o znaczeniu systemowym w rozumieniu art. 131 dyrektywy 2013/36/UE.

5. Oceniając niezależność działu walidacji, właściwe organy oceniają również, czy wybór instytucji w odniesieniu do organizacji komórki ds. walidacji, o której mowa w ust. 2, 3 i 4, jest odpowiedni, biorąc pod uwagę charakter, wielkość i skalę instytucji oraz złożoność ryzyka nieodłącznie związanego z jej modelem biznesowym.

Artykuł 11

Kompletność i częstotliwość procesu walidacji

1. Oceniając kompletność procesu walidacji w celu spełnienia wymogów określonych w art. 144 ust. 1 lit. f), art. 174 lit. d), art. 185 i art. 188 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	instytucja zdefiniowała i udokumentowała pełny proces walidacji dla wszystkich systemów ratingowych;

b)	instytucja przeprowadza proces walidacji, o którym mowa w lit. a), z odpowiednią częstotliwością.

2. Oceniając kompletność procesu walidacji, o którym mowa w ust. 1 lit. a), właściwe organy sprawdzają, czy funkcja walidacji:

a)	dokonuje krytycznego przeglądu wszystkich aspektów specyfikacji wewnętrznych ratingów i parametrów ryzyka, w tym procedur gromadzenia i czyszczenia danych, wyboru metodyki i struktury modelu oraz procesu wyboru zmiennych;

b)	sprawdza adekwatność wdrażania wewnętrznych ratingów i parametrów ryzyka w systemach informatycznych oraz to, czy definicje klasy i puli są stosowane konsekwentnie we wszystkich departamentach i obszarach geograficznych instytucji;

c)	sprawdza funkcjonowanie systemów ratingowych, uwzględniając co najmniej dywersyfikację i kwantyfikację ryzyka oraz stabilność wewnętrznych ratingów i parametrów ryzyka oraz specyfikacje modelu;

d)	sprawdza wszystkie zmiany dotyczące wewnętrznych ratingów i parametrów ryzyka oraz ich istotność zgodnie z rozporządzeniem delegowanym (UE) nr 529/2014 oraz sprawdza, czy konsekwentnie stosuje się do swoich wniosków, ustaleń i zaleceń.

3. Oceniając, czy częstotliwość procesu walidacji, o której mowa w ust. 1 lit. b), jest odpowiednia, właściwe organy sprawdzają, czy proces walidacji odbywa się regularnie w przypadku wszystkich systemów ratingowych instytucji zgodnie z rocznym planem prac oraz czy:

a)	w przypadku wszystkich systemów ratingowych procesy wymagane w art. 185 lit. b) i w art. 188 lit. c) rozporządzenia (UE) nr 575/2013 („weryfikacja historyczna”) odbywają się co najmniej raz w roku;

b)	w przypadku systemów ratingowych obejmujących istotne rodzaje ekspozycji weryfikacja funkcjonowania systemów ratingowych, o której mowa w ust. 2 lit. c), odbywa się co najmniej raz w roku.

4. W przypadku gdy instytucja składa wniosek o zezwolenie na stosowanie wewnętrznych ratingów i parametrów ryzyka systemu ratingowego lub w przypadku wszelkich istotnych zmian wewnętrznych ratingów i parametrów ryzyka systemu ratingowego właściwe organy sprawdzają, czy instytucja dokonuje walidacji, o której mowa w ust. 2 lit. a), b) i c), zanim system ratingowy zostanie wykorzystany do obliczenia wymogów w zakresie funduszy własnych oraz do celów wewnętrznego zarządzania ryzykiem.

Artykuł 12

Adekwatność metod i procedur komórki ds. walidacji

Oceniając adekwatność metod i procedur działu walidacji do celów wymogów określonych w art. 144 ust. 1 lit. f), art. 174 lit. d), art. 185 i art. 188 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają, czy te metody i procedury umożliwiają przeprowadzenie spójnej i wnikliwej oceny funkcjonowania wewnętrznych systemów ratingowych i wewnętrznych systemów szacowania ryzyka oraz czy:

a)	metody i procedury walidacji są odpowiednie do celów oceny dokładności i spójności systemu ratingowego;

b)	metody i procedury walidacji są odpowiednie do charakteru, stopnia złożoności i zakresu stosowania systemów ratingowych instytucji oraz dostępności danych;

metody i procedury walidacji jasno określają cele, normy i ograniczenia walidacji, zawierają opis wszystkich testów walidacyjnych, zbiorów danych i procesów czyszczenia danych, a także określają źródła danych i okresy referencyjne oraz ustalone cele i granice tolerancji dla określonych wskaźników w odniesieniu do, odpowiednio, walidacji początkowej i okresowej;

d)	stosowane metody walidacji, w szczególności przeprowadzane testy, zbiory danych referencyjnych wykorzystywane do walidacji oraz odpowiednie czyszczenie danych, są konsekwentnie stosowane w czasie;

e)	metody walidacji obejmują weryfikację historyczną oraz analizę porównawczą, o której mowa w art. 185 lit. c) i art. 188 lit. d) rozporządzenia (UE) nr 575/2013;

f)	metody walidacji uwzględniają sposób uwzględniania cykli koniunkturalnych i związanej z nimi systematycznej zmienności danych dotyczących niewykonania zobowiązań w wewnętrznych ratingach i parametrach ryzyka, w szczególności w odniesieniu do szacowania PD.

Artykuł 13

Poprawność procesu sprawozdawczego i procesu uwzględniania wniosków, ustaleń i zaleceń z walidacji

Oceniając poprawność procesu sprawozdawczego i procesu uwzględniania wniosków, ustaleń i zaleceń z walidacji w celu spełnienia wymogów określonych w art. 144 ust. 1 lit. f), art. 174 lit. d), art. 185 i art. 188 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	w sprawozdaniach z walidacji zidentyfikowano i opisano stosowane metody walidacji, wykonane testy, wykorzystany zbiór danych referencyjnych oraz odpowiednie procesy czyszczenia danych i uwzględniono w nich wyniki tych testów, wnioski z walidacji, ustalenia i odpowiednie zalecenia;

b)	wnioski, ustalenia i zalecenia zawarte w sprawozdaniach z walidacji są bezpośrednio przekazywane kierownictwu wyższego szczebla i organowi zarządzającemu instytucji lub komitetowi przez niego wyznaczonemu;

c)	wnioski, ustalenia i zalecenia zawarte w sprawozdaniach z walidacji znajdują odzwierciedlenie w zmianach i ulepszeniach konstrukcji wewnętrznych ratingów i oszacowań ryzyka, w tym w sytuacjach opisanych w art. 185 lit. e) zdanie pierwsze i art. 188 lit. e) rozporządzenia (UE) nr 575/2013;

d)	proces podejmowania decyzji w instytucji odbywa się na odpowiednim szczeblu zarządzania.

SEKCJA 3

Metodyka oceny zarządzania wewnętrznego i nadzoru

Artykuł 14

Rola kadry kierowniczej wyższego szczebla i organu zarządzającego

Oceniając ład korporacyjny instytucji, o którym mowa w art. 189 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	proces podejmowania decyzji w instytucji, jej hierarchia, podległości służbowe i poziomy odpowiedzialności są jasno określone w dokumentacji wewnętrznej instytucji i konsekwentnie odzwierciedlone w protokołach jej organów wewnętrznych;

zarówno organ zarządzający lub wyznaczony przez niego komitet, jak i kadra kierownicza wyższego szczebla zatwierdzają co najmniej następujące istotne aspekty systemów ratingowych:

(i)	wszystkie odpowiednie zasady dotyczące projektowania i wdrażania systemów ratingowych oraz stosowania metody IRB, w tym zasad dotyczących wszystkich istotnych aspektów klasyfikacji ratingów oraz procesów oszacowania i walidacji parametrów ryzyka;

(ii)	wszystkie odpowiednie zasady zarządzania ryzykiem, w tym dotyczące infrastruktury informatycznej i planów awaryjnych;

(iii)

parametry ryzyka wszystkich systemów ratingowych wykorzystywanych w wewnętrznych procesach zarządzania ryzykiem oraz przy obliczaniu wymogów w zakresie funduszy własnych;

c)	organ zarządzający lub wyznaczony przez niego komitet ustanawia w drodze formalnej decyzji odpowiednią strukturę organizacyjną w celu należytego wdrożenia systemów ratingowych;

d)	organ zarządzający lub wyznaczony przez niego komitet zatwierdza w drodze formalnej decyzji specyfikację dopuszczalnego poziomu ryzyka, biorąc pod uwagę system wewnętrznych ratingów instytucji;

e)	kierownictwo wyższego szczebla dobrze zna wszystkie systemy ratingowe instytucji, ich konstrukcję i działanie, wymogi dotyczące metody IRB oraz podejście instytucji do spełniania tych wymogów;

f)	kierownictwo wyższego szczebla powiadamia organ zarządzający lub wyznaczony przez niego komitet o istotnych zmianach lub odstępstwach od ustalonych zasad, które mają istotny wpływ na operacje systemów ratingowych instytucji;

g)	kierownictwo wyższego szczebla jest w stanie zapewnić na bieżąco dobre funkcjonowanie systemów ratingowych;

h)	kadra kierownicza wyższego szczebla podejmuje odpowiednie środki w przypadku stwierdzenia niedoskonałości systemów ratingowych wykrytych w ramach kontroli ryzyka kredytowego, walidacji, audytu wewnętrznego lub innych funkcji kontrolnych.

Artykuł 15

Sprawozdawczość zarządcza

Oceniając adekwatność sprawozdawczości zarządczej, o której mowa w art. 189 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają, czy:

sprawozdania zarządcze zawierają wszystkie poniższe elementy:

(i)	profil ryzyka dłużników lub ekspozycji, w podziale na klasy;

(ii)	migrację pomiędzy klasami;

(iii)

oszacowanie odpowiednich parametrów ryzyka dla każdej klasy;

(iv)	porównanie zrealizowanych wskaźników niewykonania zobowiązań oraz, w przypadku stosowania własnych oszacowań, zrealizowanych wartości LGD i współczynników konwersji z wartościami oczekiwanymi;

(v)	założenia i wyniki testu warunków skrajnych;

(vi)	funkcjonowanie procesu ratingu, obszary wymagające poprawy oraz stan działań mających na celu poprawę uprzednio stwierdzonych niedociągnięć w systemach ratingowych;

(vii)

sprawozdania z walidacji;

b)	forma i częstotliwość sprawozdań zarządczych są odpowiednie biorąc pod uwagę znaczenie i rodzaj informacji oraz poziom, jaki odbiorca zajmuje w hierarchii, a także strukturę organizacyjną instytucji;

c)	sprawozdawczość zarządcza ułatwia kierownictwu wyższego szczebla monitorowanie ryzyka kredytowego w całym portfelu ekspozycji objętych metodą IRB;

d)	sprawozdawczość zarządcza jest proporcjonalna do charakteru, wielkości i stopnia złożoności działalności instytucji oraz jej struktury organizacyjnej.

Artykuł 16

Jednostki ds. kontroli ryzyka kredytowego

1. Oceniając zarządzanie wewnętrzne instytucji i nadzór nad nią w odniesieniu do jednostki ds. kontroli ryzyka kredytowego, o której mowa w art. 190 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	jednostka lub jednostki ds. kontroli ryzyka kredytowego są odrębne i niezależne od funkcji kadrowych i kierowniczych odpowiedzialnych za inicjowanie lub odnawianie ekspozycji;

b)	jednostka lub jednostki ds. kontroli ryzyka kredytowego są funkcjonalne i odpowiednie do swoich zadań.

2. Do celów weryfikacji przeprowadzanej na podstawie ust. 1 lit. a) właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	jednostka lub jednostki ds. kontroli ryzyka kredytowego są odrębnymi strukturami organizacyjnymi w ramach instytucji;

b)	kierownik jednostki ds. kontroli ryzyka kredytowego lub kierownicy takich jednostek należą do kadry kierowniczej wyższego szczebla;

c)	funkcja zarządzania ryzykiem kredytowym jest zorganizowana z uwzględnieniem zasad określonych w art. 76 ust. 5 dyrektywy 2013/36/UE;

d)	pracownicy i kierownictwo wyższego szczebla odpowiedzialni za jednostkę lub jednostki ds. kontroli ryzyka kredytowego nie są odpowiedzialni za inicjowanie lub odnawianie ekspozycji;

e)	kierownicy wyższego szczebla jednostki lub jednostek ds. kontroli ryzyka kredytowego oraz jednostek odpowiedzialnych za inicjowanie lub odnawianie ekspozycji podlegają różnym członkom organu zarządzającego instytucji lub komitetu przez niego wyznaczonego;

f)	wynagrodzenie pracowników i kierownictwa wyższego szczebla odpowiedzialnych za jednostkę lub jednostki ds. kontroli ryzyka kredytowego nie jest powiązane z wykonywaniem zadań związanych z inicjowaniem lub odnawianiem ekspozycji.

3. Do celów weryfikacji przeprowadzanej na podstawie ust. 1 lit. b) właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	jednostka lub jednostki ds. kontroli ryzyka kredytowego są proporcjonalne do charakteru, rozmiaru i stopnia złożoności działalności oraz struktury organizacyjnej instytucji, a w szczególności do złożoności systemów ratingowych i ich wdrożenia;

b)	jednostka lub jednostki ds. kontroli ryzyka kredytowego posiadają odpowiednie zasoby oraz doświadczony i wykwalifikowany personel do podejmowania wszystkich stosownych działań;

jednostka lub jednostki ds. kontroli ryzyka kredytowego są odpowiedzialne za strukturę lub wybór, wdrożenie i nadzór oraz wyniki systemów ratingowych, zgodnie z wymogami art. 190 ust. 1 zdanie drugie rozporządzenia (UE) nr 575/2013, oraz że obszary odpowiedzialności tej jednostki lub tych jednostek obejmują obszary wymienione w art. 190 ust. 2 tego rozporządzenia;

d)	jednostka lub jednostki ds. kontroli ryzyka kredytowego regularnie informują kierownictwo wyższego szczebla o działaniu systemów ratingowych, o obszarach wymagających poprawy oraz o stanie działań mających na celu poprawę uprzednio stwierdzonych niedociągnięć.

Artykuł 17

Audyt wewnętrzny

1. Oceniając zarządzanie wewnętrzne i nadzór nad instytucją w odniesieniu do audytu wewnętrznego lub innej porównywalnej niezależnej jednostki audytu, o której mowa w art. 191 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają, czy:

audyt wewnętrzny lub inna porównywalna niezależna jednostka audytowa dokonuje co najmniej raz w roku przeglądu następujących elementów:

(i)	wszelkich systemów ratingowych instytucji;

(ii)	działania komórki ds. kontroli ryzyka kredytowego;

(iii)

funkcjonowania procesu przyznawania kredytu;

(iv)	działań komórki ds. walidacji wewnętrznej;

b)	przegląd na podstawie lit. a) ułatwia wyszczególnienie w rocznym planie prac obszarów, które wymagają szczegółowego przeglądu zgodności ze wszystkimi obowiązującymi wymogami metody IRB, określonymi w art. 142–191 rozporządzenia (UE) nr 575/2013;

c)	audyt wewnętrzny lub inna porównywalna niezależna jednostka audytowa są funkcjonalne i odpowiednie do swoich zadań.

2. Do celów weryfikacji przeprowadzanej na podstawie ust. 1 lit. c) właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	audyt wewnętrzny lub inna porównywalna niezależna jednostka audytowa dostarcza kierownictwu wyższego szczebla i organowi zarządzającemu instytucji wystarczających informacji na temat zgodności systemów ratingowych ze wszystkimi obowiązującymi wymogami dotyczącymi metody IRB;

b)	jednostka lub jednostki ds. kontroli ryzyka kredytowego są proporcjonalne do charakteru, rozmiaru i stopnia złożoności działalności oraz struktury organizacyjnej instytucji, a w szczególności do złożoności systemów ratingowych i ich wdrożenia;

c)	audyt wewnętrzny lub inna porównywalna niezależna jednostka audytowa posiada odpowiednie zasoby oraz doświadczonych i wykwalifikowanych pracowników do podjęcia wszystkich stosownych działań;

d)	audyt wewnętrzny lub inna porównywalna niezależna jednostka audytowa nie zajmuje się żadnym z aspektów funkcjonowania systemów ratingowych, które poddaje przeglądowi zgodnie z ust. 1 lit. a);

e)	audyt wewnętrzny lub inna porównywalna niezależna jednostka audytowa jest niezależna od personelu i kierownictwa odpowiedzialnego za inicjowanie lub odnawianie ekspozycji i podlega bezpośrednio kierownictwu wyższego szczebla;

f)	wynagrodzenie pracowników i kierownictwa wyższego szczebla odpowiedzialnych za funkcję audytu wewnętrznego nie jest powiązane z wykonywaniem zadań związanych z inicjowaniem lub odnawianiem ekspozycji.

ROZDZIAŁ 4

METODYKA OCENY TESTU PRAKTYCZNEGO I TESTU DOŚWIADCZENIA

Artykuł 18

Informacje ogólne

1. W celu dokonania oceny, czy instytucja spełnia wymogi dotyczące stosowania systemów ratingowych do celów art. 144 ust. 1 lit. b), art. 145, art. 171 ust. 1 lit. c), art. 172 ust. 1 lit. a), art. 172 ust. 1 lit. c), art. 172 ust. 2 i art. 175 ust. 3 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	ratingi wewnętrzne oraz oszacowania niewykonania zobowiązań i strat w ramach systemów ratingowych stosowane do obliczania funduszy własnych odgrywają kluczową rolę w procesie zarządzania ryzykiem, przyznawania kredytów i procesie decyzyjnym zgodnie z art. 19;

b)	ratingi wewnętrzne oraz oszacowania niewykonania zobowiązań i strat w ramach systemów ratingowych stosowane do obliczania funduszy własnych odgrywają kluczową rolę w procesie alokacji kapitału wewnętrznego zgodnie z art. 20;

c)	ratingi wewnętrzne oraz oszacowania niewykonania zobowiązań i strat w ramach systemów ratingowych stosowane do obliczania funduszy własnych odgrywają kluczową rolę w ładzie korporacyjnym zgodnie z art. 21;

d)	dane i oszacowania stosowane przez instytucję do obliczania funduszy własnych oraz wykorzystywane do celów wewnętrznych są spójne, a w przypadku rozbieżności są one w pełni udokumentowane i uzasadnione;

e)	systemy ratingowe są zasadniczo zgodne z wymogami określonymi w art. 169–191 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, a instytucja stosowała je co najmniej przez okres trzech lat przed zastosowaniem metody IRB, jak określono w art. 145 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, zgodnie z art. 22.

2. Do celów oceny na podstawie ust. 1 właściwe organy stosują wszystkie następujące metody:

a)	dokonują przeglądu odpowiednich wewnętrznych zasad i procedur instytucji;

b)	dokonują przeglądu odpowiednich protokołów organów wewnętrznych instytucji, w tym organu zarządzającego lub komitetów uczestniczących w zarządzaniu ryzykiem kredytowym;

c)	dokonują przeglądu podziału uprawnień do podejmowania decyzji w sprawie udzielania kredytów, podręczników zarządzania kredytami i systemów kanałów handlowych;

dokonują przeglądu analiz przeprowadzonych przez instytucję w zakresie przyznawania kredytów i danych dotyczących odrzuconych wniosków kredytowych, w tym wszystkich poniższych kwestii:

(i)	decyzji w sprawie udzielania kredytów odbiegających od polityki kredytowej instytucji („wyjątki”),

(ii)	przypadków, w których osąd ludzki prowadzi do odchyleń od parametrów wejściowych lub wyników w systemach ratingowych („zmiany”), oraz uzasadnień tych zmian,

(iii)

ekspozycji nieposiadających ratingu oraz przyczyn braku ratingów,

(iv)	decyzji uznaniowych i punktów granicznych;

e)	dokonują przeglądu zasad instytucji w zakresie restrukturyzacji kredytów;

f)	dokonują przeglądu udokumentowanego regularnego przekazywania informacji na temat ryzyka kredytowego;

g)	dokonują przeglądu dokumentacji dotyczącej obliczania kapitału wewnętrznego instytucji oraz alokacji kapitału wewnętrznego w odniesieniu do rodzajów ryzyka, jednostek zależnych i portfeli;

h)	dokonują przeglądu istotnych ustaleń z audytu wewnętrznego lub innych funkcji kontrolnych instytucji;

i)	dokonują przeglądu sprawozdań z postępu działań podjętych przez instytucję w celu skorygowania niedociągnięć i ograniczenia czynników ryzyka wykrytych podczas odpowiednich audytów;

j)	uzyskują pisemne oświadczenia od odpowiednich pracowników i kadry kierowniczej wyższego szczebla instytucji lub przeprowadzają z nimi rozmowy.

3. Do celów oceny na podstawie ust. 1 właściwe organy mogą także stosować dowolne spośród następujących dodatkowych metod:

a)	przegląd dokumentacji systemów wczesnego ostrzegania;

b)	przegląd metodyki dotyczącej korekt ryzyka kredytowego i udokumentowanej analizy jej spójności z obliczaniem wymogów w zakresie funduszy własnych;

c)	przegląd udokumentowanej analizy rentowności instytucji skorygowanej o ryzyko;

d)	przegląd zasad wyceny instytucji;

e)	przegląd procedur dochodzenia i odzyskiwania należności;

f)	przegląd podręczników planowania i sprawozdań dotyczących uwzględnienia w budżecie kosztów ryzyka;

g)	przegląd polityki w zakresie wynagrodzeń oraz protokołów komisji ds. wynagrodzeń;

h)	przegląd innych istotnych dokumentów instytucji.

Artykuł 19

Test praktyczny w procesie zarządzania ryzykiem, procesie decyzyjnym i procesie przyznawania kredytów

1. Oceniając, czy wewnętrzne ratingi oraz oszacowania dotyczące niewykonania zobowiązania i strat w ramach systemów ratingowych stosowane do obliczania wymogów w zakresie funduszy własnych odgrywają kluczową rolę w procesie zarządzania ryzykiem i procesie decyzyjnym instytucji oraz przy przyznawaniu przez nią kredytów zgodnie z wymogami z art. 144 ust. 1 lit. b) rozporządzenia (UE) nr 575/2013 w odniesieniu do klasyfikacji do klas lub pul zgodnie z art. 171 ust. 1 lit. c) i ust. 2 tego rozporządzenia, w odniesieniu do klasyfikacji ekspozycji zgodnie z art. 172 ust. 1 lit. a), b) i c) tego rozporządzenia oraz w odniesieniu do dokumentacji systemów ratingowych zgodnie z art. 175 ust. 3 tego rozporządzenia, właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	liczba ekspozycji nieposiadających ratingu i nieaktualnych ratingów jest nieistotna;

przedmiotowe wewnętrzne ratingi oraz oszacowania dotyczące niewykonania zobowiązań i strat odgrywają istotną rolę, w szczególności w przypadku:

(i)	podejmowania decyzji o przyznaniu, odrzuceniu, restrukturyzacji i odnowieniu instrumentu kredytowego;

(ii)	opracowywania polityki kredytowej poprzez wpływanie na maksymalne limity ekspozycji, wymagane techniki ograniczania ryzyka i wsparcia jakości kredytowej lub na wszelkie inne aspekty ogólnego profilu ryzyka kredytowego instytucji;

(iii)

przeprowadzania procesu monitorowania dłużników i ekspozycji.

2. Jeżeli instytucje korzystają z wewnętrznych ratingów oraz oszacowań niewykonania zobowiązań i strat w którymkolwiek z poniższych obszarów, właściwe organy oceniają sposób, w jaki korzystanie z przedmiotowych ratingów i oszacowań przyczynia się do tego, że odgrywają one kluczową rolę w procesie zarządzania ryzykiem i procesie decyzyjnym instytucji oraz w procesie przyznawania przez nią kredytów, o którym mowa w ust. 1:

a)	wycena każdego instrumentu kredytowego lub dłużnika;

b)	systemy wczesnego ostrzegania stosowane do zarządzania ryzykiem kredytowym;

c)	określanie i wdrażanie zasad i procesów dochodzenia i odzyskiwania należności;

d)	obliczanie korekt ryzyka kredytowego, jeżeli jest to zgodne z mającymi zastosowanie standardami rachunkowości;

e)	przydzielanie lub przekazywanie przez zarząd komitetom wewnętrznym, kadrze kierowniczej wyższego szczebla i pracownikom uprawnień w zakresie procesu przyznawania kredytów.

Artykuł 20

Test praktyczny w przypadku alokacji kapitału wewnętrznego

1. Podczas oceny, czy ratingi wewnętrzne oraz oszacowania niewykonania zobowiązań i strat w ramach systemów ratingowych stosowane do obliczania wymogów w zakresie funduszy własnych odgrywają kluczową rolę w alokacji kapitału wewnętrznego instytucji, o której mowa w art. 144 ust. 1 lit. b) rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy oceniają, czy przedmiotowe ratingi i oszacowania odgrywają istotną rolę w przypadku:

a)	oceny kwoty kapitału wewnętrznego, którą instytucja uważa za odpowiednią do zabezpieczenia rodzaju i skali ryzyka, na które jest lub może być narażona, o czym mowa w art. 73 dyrektywy 2013/36/UE;

b)	alokacji kapitału wewnętrznego w odniesieniu do rodzajów ryzyka, jednostek zależnych i portfeli.

2. Jeżeli instytucje uwzględniają wewnętrzne ratingi oraz oszacowania niewykonania zobowiązań i strat do celów obliczania kosztu ryzyka ponoszonego przez instytucję na potrzeby sporządzenia budżetu, właściwe organy oceniają, w jaki sposób uwzględnienie tych elementów przyczynia się do odgrywania przez te ratingi i oszacowania kluczowej roli w alokacji kapitału wewnętrznego instytucji.

Artykuł 21

Test praktyczny w przypadku ładu korporacyjnego

1. Podczas oceny, czy ratingi wewnętrzne oraz oszacowania niewykonania zobowiązań i strat w ramach systemów ratingowych stosowane do obliczania wymogów w zakresie funduszy własnych odgrywają kluczową rolę w przypadku ładu korporacyjnego instytucji, o którym mowa w art. 144 ust. 1 lit. b) rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy oceniają, czy przedmiotowe ratingi i oszacowania odgrywają istotną rolę w:

a)	sprawozdawczości zarządczej;

b)	monitorowaniu ryzyka kredytowego na poziomie portfela.

2. Jeżeli instytucje uwzględniają wewnętrzne ratingi oraz oszacowania niewykonania zobowiązań i strat w którymkolwiek z poniższych obszarów, właściwe organy oceniają, w jaki sposób uwzględnienie tych elementów przyczynia się do odgrywania przez te ratingi i oszacowania kluczowej roli w przypadku ładu korporacyjnego instytucji, o którym mowa w ust. 1:

a)	planowanie audytu wewnętrznego;

b)	kształtowanie polityki wynagrodzeń.

Artykuł 22

Test doświadczenia

1. Oceniając, czy instytucja stosowała systemy ratingowe będące zasadniczo zgodne z wymogami określonymi w art. 169–191 rozporządzenia (UE) nr 575/2013 co najmniej przez okres trzech lat przed zastosowaniem metody IRB do celów obliczania wymogów w zakresie funduszy własnych, o których mowa w art. 145 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	przedmiotowe systemy ratingowe stosowano w procesach zarządzania ryzykiem i procesach decyzyjnych w danej instytucji oraz w procesach przyznawania kredytów, o których mowa w art. 19 ust. 1 lit. b);

b)	dostępna jest odpowiednia dokumentacja dotycząca skutecznego działania systemów ratingowych przez wspomniane trzy lata, w szczególności jeżeli chodzi o odpowiednie sprawozdania z monitorowania, walidacji i audytu.

2. Do celów oceny wniosku o zgodę na rozszerzenie metody IRB zgodnie z planem stopniowego wdrażania ust. 1 ma zastosowanie również w przypadku, gdy rozszerzenie dotyczy ekspozycji różniących się znacznie od dotychczasowego zakresu stosowania do tego stopnia, że dotychczasowe doświadczenia nie mogą racjonalnie zostać uznane za wystarczające do spełnienia wymogów zawartych w art. 145 ust. 1 i 2 rozporządzenia (UE) nr 575/2013 w odniesieniu do dodatkowych ekspozycji, zgodnie z art. 145 ust. 3 rozporządzenia (UE) nr 575/2013.

ROZDZIAŁ 5

METODYKA OCENY DOTYCZĄCA KLASYFIKACJI EKSPOZYCJI DO KLAS LUB PUL

Artykuł 23

Informacje ogólne

1. W celu oceny spełnienia przez instytucję wymogów dotyczących klasyfikacji dłużników lub ekspozycji do klas lub pul, które to wymogi określono w art. 169, 171, 172 i 173 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy weryfikują oba następujące elementy:

a)	adekwatność definicji, procesów i kryteriów stosowanych przez instytucję do klasyfikacji lub przeglądu klasyfikacji ekspozycji do klas lub pul, w tym podejście do zmian, zgodnie z art. 24;

b)	integralność procesu klasyfikacji, o której mowa w art. 173 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, w tym niezależność procesu klasyfikacji, jak również przeglądów klasyfikacji, zgodnie z art. 25.

2. Do celów weryfikacji przeprowadzanej na podstawie ust. 1, właściwe organy stosują wszystkie następujące metody:

a)	dokonują przeglądu odpowiednich wewnętrznych zasad i procedur instytucji;

b)	dokonują przeglądu ról i obowiązków jednostek odpowiedzialnych za inicjowanie i odnawianie ekspozycji oraz jednostek odpowiedzialnych za klasyfikację ekspozycji do klas lub pul;

c)	dokonują przeglądu odpowiednich protokołów organów wewnętrznych instytucji, w tym organu zarządzającego, lub komitetów;

d)	dokonują przeglądu wewnętrznych sprawozdań instytucji dotyczących wyników procesu klasyfikacji;

e)	dokonują przeglądu istotnych ustaleń z audytu wewnętrznego lub innych funkcji kontrolnych instytucji;

f)	dokonują przeglądu sprawozdań z postępu działań podjętych przez instytucję w celu skorygowania niedociągnięć w procesie klasyfikacji i przeglądu oraz ograniczenia ryzyk wykrytych podczas audytów;

g)	uzyskują pisemne oświadczenia od odpowiednich pracowników i kadry kierowniczej wyższego szczebla instytucji lub przeprowadzają z nimi rozmowy;

h)	dokonują przeglądu kryteriów stosowanych przez pracowników odpowiedzialnych za osąd ludzki w ramach klasyfikacji ekspozycji do klas lub pul.

3. Do celów weryfikacji przeprowadzanej na podstawie ust. 1 właściwe organy mogą także stosować dowolne spośród następujących dodatkowych metod:

a)	przeprowadzenie przeglądu dokumentacji funkcjonalnej odpowiednich systemów informatycznych;

b)	dokonywanie wyboru próby i przeprowadzenie przeglądu dokumentów dotyczących cech dłużnika oraz inicjowania i obsługi ekspozycji;

c)	przeprowadzenie własnych testów na danych instytucji lub zażądanie od instytucji przeprowadzenia określonych testów;

d)	przeprowadzenie przeglądu innych istotnych dokumentów instytucji.

Artykuł 24

Definicje, procesy i kryteria klasyfikacji

1. Oceniając adekwatność definicji, procesów i kryteriów stosowanych przez instytucję do klasyfikacji lub przeglądu klasyfikacji ekspozycji do klas lub pul zgodnie z art. 169, 171, 172 i 173 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	istnieją odpowiednie procedury i mechanizmy, które zapewniają spójną klasyfikację dłużników lub instrumentów do odpowiedniego systemu ratingowego;

b)	istnieją odpowiednie procedury i mechanizmy zapewniające, aby każda ekspozycja utrzymywana przez instytucję była przypisana do klasy lub puli zgodnie z systemem ratingowym;

w przypadku ekspozycji wobec przedsiębiorstw, instytucji, rządów centralnych i banków centralnych oraz ekspozycji kapitałowych, gdy instytucja stosuje metodę opartą na PD/LGD określoną w art. 155 ust. 3 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, istnieją odpowiednie procedury i mechanizmy zapewniające klasyfikację wszystkich ekspozycji wobec tego samego dłużnika do tej samej klasy jakości dłużnika, w tym ekspozycji w ramach różnych linii biznesowych, działów, lokalizacji geograficznych, podmiotów prawnych w obrębie grupy oraz systemów informatycznych, a także w celu zapewnienia prawidłowego stosowania wyłączenia z wymogu posiadania skali ratingowej dłużników, która odzwierciedla wyłącznie kwantyfikację ryzyka niewykonania zobowiązania przez dłużnika w przypadku ekspozycji związanych z kredytowaniem specjalistycznym o czym mowa w art. 170 ust. 2 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, oraz wyłączenia z obowiązku klasyfikacji oddzielnych ekspozycji wobec tego samego dłużnika do tej samej klasy jakości dłużnika, o czym mowa w art. 172 ust. 1 lit. e) tego rozporządzenia;

definicje i kryteria stosowane do klasyfikacji są wystarczająco szczegółowe, aby zapewnić porozumienie i spójną klasyfikację do klas lub pul przez wszystkich odpowiedzialnych pracowników we wszystkich liniach biznesowych, działach, lokalizacjach geograficznych, podmiotach prawnych w obrębie grupy, niezależnie od stosowanego systemu informatycznego;

e)	istnieją odpowiednie procedury i mechanizmy umożliwiające uzyskanie wszystkich istotnych informacji na temat dłużników i instrumentów;

f)	uwzględnia się wszystkie istotne, aktualnie dostępne i najbardziej aktualne informacje;

g)	w przypadku ekspozycji wobec przedsiębiorstw, instytucji, rządów centralnych i banków centralnych oraz w przypadku ekspozycji kapitałowych, gdy instytucja stosuje metodę opartą na PD/LGD, uwzględnia się zarówno informacje finansowe, jak i niefinansowe;

h)	jeżeli brakuje informacji niezbędnych do klasyfikacji ekspozycji do klas lub pul bądź nie są one aktualne, instytucja ustaliła granice tolerancji dla określonych wskaźników i przyjęła zasady w celu uwzględnienia tego faktu w sposób adekwatny i ostrożny;

i)	sprawozdania finansowe starsze niż 24 miesiące uznaje się za nieaktualne i traktuje się je w sposób ostrożny;

j)	klasyfikacja do klas lub pul stanowi część procesu przyznawania kredytu, zgodnie z art. 19;

k)	kryteria klasyfikacji do klas lub pul są zgodne ze standardami kredytowymi i polityką kredytową obowiązującymi w danej instytucji oraz metodami postępowania wobec dłużników wykazujących poważne trudności finansowe i instrumentów o obniżonej jakości.

2. Do celów weryfikacji przeprowadzanej na podstawie ust. 1 właściwe organy oceniają sytuacje, w których przyjęte parametry wejściowe lub wyniki systemu ratingowego mogą być zmienione w oparciu o osąd ludzki zgodnie z art. 172 ust. 3 rozporządzenia (UE) nr 575/2013. Weryfikują one, czy:

a)	istnieją udokumentowane zasady służące określeniu podstaw zmian i ich maksymalnego zakresu oraz określeniu, na jakich etapach procesu klasyfikacji dopuszcza się zmiany;

b)	zmiany są wystarczająco uzasadnione poprzez odniesienie do podstaw określonych w zasadach, o których mowa w lit. a), i czy to uzasadnienie jest udokumentowane;

c)	instytucja regularnie przeprowadza analizę zachowania ekspozycji, których rating został zmieniony, w tym analizę zmian dokonanych przez każdego pracownika stosującego te zmiany, oraz czy wyniki tej analizy uwzględnia się w procesie decyzyjnym na odpowiednim szczeblu kierowniczym;

d)	instytucja gromadzi pełne informacje na temat zmian, w tym informacje zarówno przed dokonaniem zmian, jak i po ich dokonaniu, regularnie monitoruje liczbę i uzasadnienia zmian oraz analizuje wpływ zmian na zachowanie modelu;

e)	liczba i uzasadnienia zmian nie wskazują na istotne niedoskonałości modelu ratingowego.

3. Do celów weryfikacji przeprowadzanej na podstawie ust. 1 właściwe organy sprawdzają, czy definicje, procesy i kryteria klasyfikacji umożliwiają osiągnięcie wszystkich z następujących celów:

a)	identyfikowane są grupy powiązanych klientów, jak określono w rozporządzeniu (UE) nr 575/2013;

informacje na temat ratingów i niewykonania zobowiązań przez inne odpowiednie podmioty w ramach grupy powiązanych klientów uwzględnia się w klasyfikacji do klasy jakości dłużnika w taki sposób, że klasy ratingowe każdego odpowiedniego podmiotu w grupie odzwierciedlają odmienną sytuację każdego odpowiedniego podmiotu i jego relacje z pozostałymi odpowiednimi podmiotami w grupie;

c)	przypadki, w których dłużników klasyfikuje się do lepszej klasy niż ich jednostki dominujące, są udokumentowane i uzasadnione.

Artykuł 25

Integralność procesu klasyfikacji

1. Oceniając niezależność procesu klasyfikacji zgodnie z art. 173 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	pracownicy i kierownictwo odpowiedzialni za ostateczne zatwierdzenie klasyfikacji lub przeglądu klasyfikacji ekspozycji do klas lub pul nie biorą udziału w inicjowaniu lub odnawianiu ekspozycji ani nie są za nie odpowiedzialni;

kierownicy wyższego szczebla jednostek odpowiedzialnych za ostateczne zatwierdzenie klasyfikacji lub przeglądu klasyfikacji ekspozycji do klas lub pul oraz kierownicy wyższego szczebla jednostek odpowiedzialnych za inicjowanie lub odnawianie ekspozycji podlegają różnym członkom organu zarządzającego lub odpowiedniego wyznaczonego komitetu instytucji;

c)	wynagrodzenie pracowników i kierownictwa odpowiedzialnych za ostateczne zatwierdzenie klasyfikacji lub przeglądu klasyfikacji ekspozycji do klas lub pul nie jest powiązane z wykonywaniem zadań związanych z inicjowaniem lub odnawianiem ekspozycji;

d)	te same praktyki, jak te, o których mowa w lit. a), b) i c), stosuje się do zmian w kategorii ekspozycji detalicznych.

2. Oceniając adekwatność i częstotliwość procesu klasyfikacji, jak określono w art. 173 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	w odpowiednich i szczegółowych zasadach określono częstotliwość przeglądu oraz kryteria konieczności częstszych przeglądów z uwzględnieniem wyższego ryzyka dłużników lub problematycznych ekspozycji oraz czy zasady te stosuje się konsekwentnie wraz z upływem czasu;

b)	przeglądu klasyfikacji dokonuje się w terminie maksymalnie 12 miesięcy od zatwierdzenia klasyfikacji oraz czy w tym terminie dokonuje się wszelkich dotyczących jej zmian, które okażą się niezbędne w trakcie przeglądu;

c)	przeglądu klasyfikacji dokonuje się po uzyskaniu nowych istotnych informacji na temat dłużnika lub ekspozycji oraz czy wszelkich dotyczących jej zmian, które okażą się niezbędne w trakcie przeglądu, dokonuje się bez zbędnej zwłoki;

d)	instytucja określiła kryteria i procesy oceny istotności nowych informacji i wynikającej z nich potrzeby ponownej klasyfikacji oraz czy te kryteria i procesy stosuje się konsekwentnie;

e)	podczas przeglądu klasyfikacji wykorzystuje się najnowsze dostępne informacje;

f)	w przypadku gdy z przyczyn praktycznych nie dokonano przeglądu klasyfikacji zgodnie z lit. a)–e), czy wprowadzono odpowiednie zasady na potrzeby identyfikacji, monitorowania i naprawy sytuacji oraz czy wdrożono środki w celu zapewnienia przywrócenia zgodności z lit. a)–e);

g)	kadra kierownicza wyższego szczebla jest regularnie informowana o przeglądach klasyfikacji ekspozycji do klas lub pul oraz o wszelkich opóźnieniach w przeglądach klasyfikacji, o których mowa w lit. f);

h)	istnieją odpowiednie zasady w zakresie skutecznego pozyskiwania i regularnego aktualizowania odpowiednich informacji oraz czy znajduje to stosowne odzwierciedlenie w warunkach umów z dłużnikami.

3. Do celów weryfikacji przeprowadzanej na podstawie ust. 2 właściwe organy oceniają wartość i liczbę ekspozycji, których nie poddano przeglądowi zgodnie z ust. 2 lit. a)–e), oraz sprawdzają, czy ekspozycje te traktuje się w sposób ostrożny przy obliczaniu kwot ekspozycji ważonych ryzykiem. Ocenę i weryfikację przeprowadza się oddzielnie dla każdego systemu ratingowego i każdego parametru ryzyka.

ROZDZIAŁ 6

METODYKA OCENY DOTYCZĄCA STWIERDZANIA PRZYPADKÓW NIEWYKONANIA ZOBOWIĄZANIA

Artykuł 26

Informacje ogólne

1. W celu oceny, czy instytucja identyfikuje wszystkie sytuacje, które należy uznać za niewykonanie zobowiązania zgodnie z art. 178 ust. 1–5 rozporządzenia (UE) nr 575/2013 i rozporządzeniem delegowanym Komisji (UE) 2018/171 (5), właściwe organy weryfikują wszystkie następujące elementy:

a)	szczegółową specyfikację i praktyczne zastosowanie przesłanek stwierdzenia niewykonania zobowiązania przez dłużnika, zgodnie z art. 27;

b)	prawidłowość i skuteczność procesu stosowanego przez instytucję w celu stwierdzenia niewykonania zobowiązania przez dłużnika, zgodnie z art. 28;

c)	przesłanki i proces stosowane przez instytucję w celu reklasyfikacji dłużnika, który nie wykonuje zobowiązania, do statusu wykonującego zobowiązanie, zgodnie z art. 29.

2. Do celów weryfikacji przeprowadzanej na podstawie ust. 1 właściwe organy stosują wszystkie następujące metody:

a)	dokonują przeglądu wewnętrznych kryteriów, zasad i procedur instytucji w celu ustalenia, czy doszło do niewykonania zobowiązania („definicja niewykonania zobowiązania”), oraz na potrzeby traktowania ekspozycji, których dotyczy niewykonanie zobowiązania;

b)	dokonują przeglądu ról i obowiązków jednostek i organów zarządzających zaangażowanych w identyfikację niewykonania zobowiązania przez dłużnika oraz w zarządzanie ekspozycjami, których dotyczy niewykonanie zobowiązania;

c)	dokonują przeglądu odpowiednich protokołów organów wewnętrznych instytucji, w tym organu zarządzającego, lub komitetów;

d)	dokonują przeglądu istotnych ustaleń z audytu wewnętrznego lub innych funkcji kontrolnych instytucji;

e)	dokonują przeglądu sprawozdań z postępu działań podjętych przez instytucję w celu skorygowania niedociągnięć i ograniczenia czynników ryzyka wykrytych podczas odpowiednich audytów;

f)	uzyskują pisemne oświadczenia od odpowiednich pracowników i kadry kierowniczej wyższego szczebla instytucji lub przeprowadzają z nimi rozmowy;

g)	dokonują przeglądu kryteriów stosowanych przez pracowników odpowiedzialnych za uznaniową klasyfikację danego dłużnika lub ekspozycji do statusu dotyczącego niewykonywania zobowiązania oraz za przywrócenie do statusu dotyczącego wykonywania zobowiązania.

3. Do celów weryfikacji przeprowadzanej na podstawie ust. 1 właściwe organy mogą także stosować dowolne spośród następujących dodatkowych metod:

a)	przeprowadzanie przeglądu dokumentacji funkcjonalnej systemów informatycznych wykorzystywanych w procesie identyfikacji niewykonania zobowiązania przez dłużnika;

b)	dokonywanie wyboru próby i przeprowadzenie przeglądu dokumentów dotyczących cech dłużnika oraz inicjowania i obsługi ekspozycji;

c)	przeprowadzenie własnych testów na danych instytucji lub zażądanie od instytucji przeprowadzenia określonych testów;

d)	przeprowadzanie przeglądu innych istotnych dokumentów instytucji.

Artykuł 27

Przesłanki stwierdzenia niewykonania zobowiązania przez dłużnika

1. Oceniając szczegółową specyfikację i praktyczne zastosowanie przesłanek stwierdzenia niewykonania zobowiązania przez dłużnika stosowanych przez instytucję oraz ich zgodność z art. 178 ust. 1–5 rozporządzenia (UE) nr 575/2013 i rozporządzeniem delegowanym (UE) 2018/171, właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	istnieją odpowiednie zasady obliczania liczby dni przeterminowania, w tym rolowania instrumentów, przyznawania przedłużeń, zmian lub odroczeń, odnawiania oraz kompensowania istniejących rachunków;

b)	definicja niewykonania zobowiązania stosowana przez instytucję obejmuje co najmniej wszystkie przesłanki niewykonania zobowiązania określone w art. 178 ust. 1 i 3 rozporządzenia (UE) nr 575/2013;

c)	jeżeli instytucja stosuje więcej niż jedną definicję niewykonania zobowiązania w obrębie swoich podmiotów prawnych, czy zakres stosowania każdej definicji niewykonania zobowiązania jest wyraźnie określony, a różnice między definicjami są uzasadnione.

2. Do celów weryfikacji przeprowadzanej na podstawie ust. 1 właściwe organy oceniają, czy definicja niewykonania zobowiązania jest stosowana w praktyce i wystarczająco szczegółowa, aby mogli ją konsekwentnie stosować wszyscy pracownicy w odniesieniu do wszystkich rodzajów ekspozycji, oraz czy w sposób wystarczający określono wszystkie poniższe potencjalne wskaźniki prawdopodobieństwa niedokonania płatności:

a)	status bezodsetkowy;

b)	zdarzenia, które stanowią korekty z tytułu szczególnego ryzyka kredytowego, wynikające ze znacznego postrzeganego pogorszenia jakości kredytowej;

c)	sprzedaż zobowiązań kredytowych stanowiących istotną stratę ekonomiczną związaną z kredytem;

d)	zdarzenia stanowiące restrukturyzację awaryjną;

e)	zdarzenia, które stanowią ochronę podobną do tej, jaką zapewnia upadłość;

f)	inne przesłanki wskazujące na prawdopodobieństwo niedokonania płatności.

3. Właściwe organy sprawdzają, czy zasady i procedury zapewniają, aby dłużników nie klasyfikowano jako wykonujących zobowiązania w przypadku wystąpienia dowolnej przesłanki niewykonania zobowiązania.

Artykuł 28

Prawidłowość i skuteczność procesu stwierdzania niewykonania zobowiązania przez dłużnika

1. Oceniając prawidłowość i skuteczność procesu stwierdzania niewykonania zobowiązania przez dłużnika zgodnie z art. 178 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	istnieją odpowiednie procedury i mechanizmy zapewniające, aby wszystkie przypadki niewykonania zobowiązania stwierdzano w odpowiednim czasie, a w szczególności, czy gromadzenie i aktualizacja odpowiednich informacji przebiega skuteczne i z wystarczającą częstotliwością;

b)	jeżeli podstawę stwierdzenia niewykonania zobowiązania przez dłużnika stanowią procesy automatyczne, przeprowadza się testy w celu sprawdzenia, czy system informatyczny prawidłowo stwierdza przypadki niewykonania zobowiązania;

do celów stwierdzenia niewykonania zobowiązania przez dłużnika na podstawie osądu ludzkiego kryteria oceny dłużników i przesłanek niewykonania zobowiązania określono w dokumentacji wewnętrznej wystarczająco szczegółowo, aby zapewnić spójność w stwierdzaniu niewykonania zobowiązań przez wszystkich pracowników wykonujących tę czynność;

jeżeli instytucja stosuje definicję niewykonania zobowiązania na poziomie dłużnika, istnieją odpowiednie procedury i mechanizmy zapewniające, aby po stwierdzeniu niewykonania zobowiązania przez dłużnika wszystkie ekspozycje wobec tego dłużnika rejestrowano jako ekspozycje, których dotyczy niewykonanie zobowiązania, w ramach wszystkich odpowiednich systemów, linii biznesowych i lokalizacji geograficznych w obrębie instytucji i jej jednostek zależnych, a w stosownych przypadkach w obrębie jej jednostki dominującej i jej jednostek zależnych;

jeżeli klasyfikacja do statusu dotyczącego niewykonywania zobowiązania wszystkich ekspozycji wobec dłużnika, o której mowa w lit. d), opóźnia się w wyniku stwierdzenia niewykonania zobowiązania dotyczącego jednej lub kilku ekspozycji dłużnika, opóźnienie to nie prowadzi do błędów lub niespójności w zarządzaniu ryzykiem, raportowaniu ryzyka, obliczaniu wymogów w zakresie funduszy własnych lub wykorzystywaniu danych do kwantyfikacji ryzyka.

2. Do celów weryfikacji przeprowadzanej na podstawie ust. 1 właściwe organy oceniają stosowanie progu istotności określonego zgodnie z art. 178 ust. 2 lit. d) rozporządzenia (UE) nr 575/2013 w definicji niewykonania zobowiązania oraz spójność tego progu istotności z progiem istotności przeterminowanego zobowiązania kredytowego ustalonym przez właściwe organy zgodnie z rozporządzeniem delegowanym (UE) 2018/171, a także sprawdzają, czy:

istnieją odpowiednie procedury i mechanizmy zapewniające klasyfikację do statusu dotyczącego niewykonywania zobowiązania zgodnie z art. 178 ust. 1 lit. b) rozporządzenia (UE) nr 575/2013 na podstawie oceny określonej w art. 178 ust. 2 lit. d) tego rozporządzenia oraz zgodność tego statusu z progiem istotności właściwym dla przeterminowanego zobowiązania kredytowego określonym przez właściwe organy zgodnie z rozporządzeniem delegowanym (UE) 2018/171;

b)	proces obliczania liczby dni przeterminowania jest zgodny z umownymi lub prawnymi zobowiązaniami dłużnika, odpowiednio odzwierciedla płatności częściowe i jest stosowany konsekwentnie.

3. W przypadku ekspozycji detalicznych, oprócz weryfikacji określonej w ust. 1 i oceny określonej w ust. 2, właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	instytucja posiada jasną politykę w zakresie stosowania definicji niewykonania zobowiązania w odniesieniu do ekspozycji detalicznych albo na poziomie dłużnika, albo na poziomie poszczególnych instrumentów kredytowych;

b)	polityka, o której mowa w lit. a), jest dostosowana do zarządzania ryzykiem w instytucji i stosuje się ją w sposób konsekwentny;

jeżeli instytucja stosuje definicję niewykonania zobowiązania na poziomie pojedynczego instrumentu kredytowego:

(i)

istnieją odpowiednie procedury i mechanizmy zapewniające, aby po stwierdzeniu niewykonania zobowiązania w odniesieniu do danego instrumentu kredytowego, ten instrument kredytowy oznaczano jako instrument, którego dotyczy niewykonanie zobowiązania, w ramach wszystkich odpowiednich systemów w instytucji;

(ii)

w przypadku opóźnienia w klasyfikacji danego instrumentu kredytowego do statusu dotyczącego niewykonania zobowiązania we wszystkich odpowiednich systemach, o których mowa w ppkt (i), opóźnienie to nie prowadzi do błędów lub niespójności w zarządzaniu ryzykiem, raportowaniu ryzyka, obliczaniu wymogów w zakresie funduszy własnych lub wykorzystywaniu danych do kwantyfikacji ryzyka.

Artykuł 29

Reklasyfikacja do statusu dotyczącego wykonywania zobowiązania

1. Oceniając prawidłowość przesłanek oraz procesu reklasyfikacji dłużnika, który nie wykonuje zobowiązania, do statusu wykonującego zobowiązanie zgodnie z art. 178 ust. 5 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	dla każdej przesłanki niewykonania zobowiązania określono przesłankę reklasyfikacji oraz czy jasno określono sposób identyfikacji i traktowania zobowiązań kredytowych podlegających restrukturyzacji awaryjnej;

b)	reklasyfikacja jest możliwa dopiero po ustaniu wszystkich przesłanek niewykonania zobowiązania i spełnieniu wszystkich istotnych warunków reklasyfikacji;

przesłanki i proces reklasyfikacji określono w sposób ostrożny, a w szczególności, czy zapewniono, aby nie dokonywano reklasyfikacji do statusu dotyczącego wykonywania zobowiązania, jeżeli instytucja spodziewa się, że zobowiązanie kredytowe nie zostanie spłacone w całości bez konieczności podejmowania przez instytucję działań takich jak realizacja zabezpieczenia.

2. Do celów oceny na podstawie ust. 1 właściwe organy sprawdzają, czy zasady i procedury stosowane przez instytucję nie uwzględniają reklasyfikacji dłużnika, który nie wykonuje zobowiązania, do statusu wykonującego zobowiązanie wyłącznie w wyniku zmian w warunkach zobowiązań kredytowych, chyba że instytucja stwierdziła, że zmiany te pozwalają uznać, iż nie występuje już prawdopodobieństwo niedokonania płatności przez dłużnika.

3. Właściwe organy weryfikują analizę, na której instytucja oparła swoje kryteria reklasyfikacji. Sprawdzają, czy w analizie tej uwzględniono wcześniejsze przypadki niewykonania zobowiązań przez instytucję oraz odsetek dłużników, którzy po reklasyfikacji do statusu wykonujących zobowiązania po krótkim okresie czasu ponownie nie wykonują zobowiązań.

ROZDZIAŁ 7

METODYKA OCENY DOTYCZĄCA KONSTRUKCJI SYSTEMÓW RATINGOWYCH, SZCZEGÓŁÓW OPERACYJNYCH I DOKUMENTACJI

SEKCJA 1

Informacje ogólne

Artykuł 30

Informacje ogólne

1. W celu oceny spełnienia przez instytucję wymogów dotyczących konstrukcji systemów ratingowych, zarządzania nimi i ich dokumentowania, o których mowa w art. 144 ust. 1 lit. e) rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy weryfikują wszystkie następujące elementy:

a)	adekwatność dokumentacji dotyczącej uzasadnienia, konstrukcji i szczegółów operacyjnych systemów ratingowych, jak określono w art. 175 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, zgodnie z art. 31 i 32;

b)	adekwatność struktury systemów ratingowych, o której mowa w art. 170 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, zgodnie z art. 33–36;

c)	stosowanie przez instytucję szczególnych wymogów dotyczących modeli statystycznych lub innych metod automatycznych, o których mowa w art. 174 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, zgodnie z art. 37–40.

2. Do celów weryfikacji przeprowadzanej na podstawie ust. 1, właściwe organy stosują wszystkie następujące metody:

a)	dokonują przeglądu odpowiednich wewnętrznych zasad instytucji;

b)	dokonują przeglądu dokumentacji technicznej instytucji dotyczącej metodyki i procesu opracowywania systemów ratingowych;

c)	dokonują przeglądu podręczników, metod i procesów dotyczących opracowywania, stanowiących podstawę systemów ratingowych;

d)	dokonują przeglądu protokołów organów wewnętrznych instytucji odpowiedzialnych za zatwierdzanie systemów ratingowych, w tym organu zarządzającego lub wyznaczonych przez niego komitetów;

e)	dokonują przeglądu sprawozdań na temat funkcjonowania systemów ratingowych oraz zaleceń jednostki ds. kontroli ryzyka kredytowego, komórki ds. walidacji, komórki ds. audytu wewnętrznego lub każdej innej komórki ds. kontroli instytucji;

f)	dokonują przeglądu sprawozdań z postępu działań podjętych przez instytucję w celu skorygowania niedociągnięć i ograniczenia czynników ryzyka wykrytych podczas monitorowania, walidacji i odpowiednich audytów;

g)	uzyskują pisemne oświadczenia od odpowiednich pracowników i kadry kierowniczej wyższego szczebla instytucji lub przeprowadzają z nimi rozmowy.

3. Do celów weryfikacji przeprowadzanej na podstawie ust. 1 właściwe organy mogą stosować dowolne spośród następujących dodatkowych metod:

a)	zwrócenie się o udostępnienie danych wykorzystywanych w procesie opracowywania systemów ratingowych oraz ich analiza;

b)	przeprowadzenie własnych oszacowań lub odtworzenie procesu oszacowań dokonanych przez instytucję podczas opracowywania i monitorowania systemów ratingowych z wykorzystaniem odpowiednich danych dostarczonych przez instytucję;

c)	zwrócenie się do instytucji o dodatkową dokumentację lub zwrócenie się do niej o przedstawienie analizy związanej z wyborem metodyki opracowywania systemu ratingowego oraz przedstawienie informacji na temat uzyskanych wyników;

d)	przeprowadzenie przeglądu dokumentacji funkcjonalnej systemów informatycznych istotnych dla zakresu oceny struktury systemów ratingowych, szczegółów operacyjnych i dokumentacji;

e)	przeprowadzenie przez właściwy organ własnych testów na danych instytucji lub zwrócenie się do instytucji o przeprowadzenie testów zaproponowanych przez dany właściwy organ;

f)	przeprowadzenie przeglądu innych istotnych dokumentów instytucji.

SEKCJA 2

Metodyka oceny dokumentacji dotyczącej uzasadnienia, konstrukcji i szczegółów operacyjnych systemów ratingowych

Artykuł 31

Kompletność dokumentacji systemów ratingowych

1. Oceniając kompletność dokumentacji dotyczącej konstrukcji, szczegółów operacyjnych i uzasadnienia systemów ratingowych, o której mowa w art. 144 ust. 1 lit. e) i którą określono w art. 175 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają, czy dokumentacja jest kompletna i obejmuje następujące elementy:

a)	adekwatność systemu ratingowego i modeli stosowanych w ramach systemu ratingowego z uwzględnieniem cech portfela;

b)	opis źródeł danych i praktyk w zakresie czyszczenia danych;

c)	definicje niewykonania zobowiązania i straty;

d)	decyzje dotyczące metody;

e)	specyfikację techniczną modeli;

f)	niedoskonałości i ograniczenia modeli oraz ewentualne czynniki łagodzące ich skutki;

g)	wyniki testów wdrożeniowych modeli w systemach informatycznych, w szczególności informacje o tym, czy wdrożenie przebiegło pomyślnie i bezbłędnie;

h)	samoocenę zgodności z wymogami regulacyjnymi w zakresie metody wewnętrznych ratingów, o których mowa w art. 169–191 rozporządzenia (UE) nr 575/2013.

2. Do celów weryfikacji przeprowadzanej na podstawie ust. 1 lit. a) właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	w dokumentacji wyraźnie przedstawiono cel systemu ratingowego i modeli;

dokumentacja zawiera opis zakresu stosowania systemu ratingowego oraz zakresu stosowania modeli wykorzystywanych w ramach systemu ratingowego, tj. wyszczególnienie rodzajów ekspozycji objętych każdym modelem w ramach systemu ratingowego, zarówno w ujęciu jakościowym, jak i ilościowym, rodzaju wyników każdego modelu oraz sposobu wykorzystania wyników;

c)	dokumentacja zawiera wyjaśnienie, w jaki sposób informacje uzyskane za pomocą systemu ratingowego i wyniki modeli uwzględnia się do celów zarządzania ryzykiem, podejmowania decyzji i procesów przyznawania kredytów, o których mowa w art. 19.

3. Do celów weryfikacji przeprowadzanej na podstawie ust. 1 lit. b) właściwe organy sprawdzają, czy dokumentacja zawiera:

a)	szczegółowe informacje dotyczące wszystkich danych wykorzystanych do opracowania modelu, w tym dokładne określenie zawartości modelu, jego źródła, formatu i kodowania oraz, w stosownych przypadkach, wyłączeń danych z modelu;

b)	wszelkie procedury czyszczenia danych, w tym procedury dotyczące wyłączeń danych, wykrywania i przetwarzania wartości nietypowych oraz dostosowania danych, jak również wyraźne uzasadnienie ich zastosowania oraz ocenę ich wpływu.

4. Do celów weryfikacji przeprowadzanej na podstawie ust. 1 lit. c) właściwe organy sprawdzają, czy odpowiednio udokumentowano definicje niewykonania zobowiązania i straty stosowane przy opracowywaniu modelu, w szczególności w przypadku gdy do celów specyfikacji modelu stosuje się inne definicje niewykonania zobowiązania niż te, które stosuje instytucja zgodnie z art. 178 rozporządzenia (UE) nr 575/2013.

5. Do celów weryfikacji przeprowadzanej na podstawie ust. 1 lit. d) właściwe organy sprawdzają, czy dokumentacja zawiera:

a)	szczegółowe informacje dotyczące konstrukcji, teorii, założeń i logiki leżących u podstaw modelu;

b)	szczegółowe opisy metod odnoszących się do modelu i ich uzasadnienia, technik statystycznych i przybliżeń oraz, w stosownych przypadkach, uzasadnienie i szczegółowe informacje na temat metod segmentacji, wyników procesów statystycznych oraz diagnostyki i miar zdolności predykcyjnej modeli;

rolę ekspertów z odpowiednich obszarów działalności w opracowywaniu systemu ratingowego i modeli, w tym szczegółowy opis procesu konsultacji z ekspertami z odpowiednich obszarów działalności przy projektowaniu systemu ratingowego i modeli, jak również wyniki i uzasadnienie przedstawione przez tych ekspertów z odpowiednich obszarów działalności;

d)	wyjaśnienie, w jaki sposób łączy się model statystyczny i osąd ludzki w celu uzyskania wyników modelu końcowego;

wyjaśnienie, w jaki sposób instytucja uwzględnia niezadowalającą jakość danych, brak jednorodnych pul ekspozycji, zmiany w procesach biznesowych, środowisku gospodarczym lub prawnym oraz inne czynniki związane z jakością danych, które mogą mieć wpływ na funkcjonowanie systemu ratingowego lub modelu;

opis analiz przeprowadzonych na potrzeby modeli statystycznych lub innych metod automatycznych, w zależności od przypadku:

(i)	analizy jednoczynnikowej rozpatrywanych zmiennych i odpowiednich kryteriów wyboru zmiennych;

(ii)	analizy wieloczynnikowej wybranych zmiennych i odpowiednich kryteriów wyboru zmiennych;

(iii)

procedury projektowania modelu końcowego, w tym:

—	ostatecznego wyboru zmiennych,

—	korekt zmiennych wynikających z analizy wieloczynnikowej na podstawie osądu ludzkiego,

—	transformacji zmiennych,

—	przypisywania wag zmiennym,

—	metody komponowania składników modelu, w szczególności w przypadku gdy łączy się udział elementów jakościowych i ilościowych.

6. Do celów weryfikacji przeprowadzanej na podstawie ust. 1 lit. e) właściwe organy sprawdzają, czy dokumentacja zawiera:

a)	specyfikację techniczną struktury modelu końcowego, w tym specyfikacje modelu końcowego, elementy wejściowe, takie jak rodzaj i format wybranych zmiennych, wagi zastosowane w odniesieniu do zmiennych oraz elementy wyjściowe, takie jak rodzaj i format danych wyjściowych;

b)	odniesienia do kodów komputerowych i stosowanych narzędzi w zakresie języków i programów informatycznych, umożliwiających osobie trzeciej odtworzenie ostatecznych wyników.

Do celów lit. b) osobą trzecią może być dostawca w przypadku modeli dostawcy.

7. Do celów weryfikacji przeprowadzanej na podstawie ust. 1 lit. f) właściwe organy sprawdzają, czy dokumentacja zawiera opis niedoskonałości i ograniczeń modelu, ocenę tego, czy spełniono kluczowe założenia modelu, oraz przewidywania dotyczące sytuacji, w których model może działać w sposób niespełniający oczekiwań lub stać się nieadekwatny, a także ocenę znaczenia niedoskonałości modelu i ewentualnych czynników je łagodzących.

8. Do celów weryfikacji przeprowadzanej na podstawie ust. 1 lit. g) właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	w dokumentacji określono proces, który należy stosować podczas wdrażania nowego lub zmienionego modelu w środowisku produkcyjnym;

b)	dokumentacja obejmuje wyniki testów wdrożenia modeli ratingowych w systemach informatycznych, w tym potwierdzenie, że model ratingowy wdrożony w systemie produkcyjnym jest taki sam jak model opisany w dokumentacji i działa zgodnie z przeznaczeniem.

9. Do celów weryfikacji przeprowadzanej na podstawie ust. 1 lit. h) właściwe organy sprawdzają, czy samoocenę instytucji w zakresie spełnienia wymogów regulacyjnych w odniesieniu do metody IRB przeprowadza się oddzielnie dla każdego systemu ratingowego i poddaje kontroli przez jednostkę audytu wewnętrznego lub inną porównywalną niezależną jednostkę ds. audytu.

Artykuł 32

Rejestr systemów ratingowych

1. Oceniając system dokumentacji oraz procedury gromadzenia i przechowywania informacji na temat systemów ratingowych, o których mowa w art. 144 ust. 1 lit. e) i art. 175 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają, czy instytucja wdrożyła i prowadzi rejestr wszystkich aktualnych i dawnych wersji systemów ratingowych za okres co najmniej ostatnich trzech lat („rejestr systemów ratingowych”).

2. Do celów ust. 1 właściwe organy sprawdzają, czy procedury prowadzenia rejestru systemów ratingowych obejmują rejestrację następujących informacji w odniesieniu do każdej wersji:

a)	zakresu stosowania systemu ratingowego, z wyszczególnieniem, jakie rodzaje ekspozycji mają być oceniane w ramach każdego modelu ratingowego;

b)	kadry kierowniczej odpowiedzialnej za zatwierdzenie i daty zatwierdzenia wewnętrznego, daty powiadomienia właściwych organów, w stosownych przypadkach – daty zatwierdzenia przez właściwe organy, oraz daty wdrożenia danej wersji;

c)	krótkiego opisu wszelkich zmian w stosunku do poprzedniej wersji uwzględnionej w rejestrze, w tym opisu aspektów systemu ratingowego, które uległy zmianie, oraz odniesienia do dokumentacji dotyczącej modelu;

d)	kategorii zmiany, której dotyczy klasyfikacja, zgodnie z rozporządzeniem delegowanym (UE) nr 529/2014 oraz odniesienia do kryteriów klasyfikacji do kategorii zmiany.

SEKCJA 3

Metodyka oceny struktury systemów ratingowych

Artykuł 33

Czynniki ryzyka i kryteria ratingowe

1. Oceniając czynniki ryzyka i kryteria ratingowe stosowane w systemie ratingowym do celów art. 170 ust. 1 lit. a), c) i e), ust. 3 lit. a) i ust. 4 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają wszystkie następujące elementy:

a)	proces wyboru odpowiednich czynników ryzyka i kryteriów ratingowych, w tym definicję potencjalnych czynników ryzyka, kryteria wyboru czynników ryzyka oraz decyzje podjęte w sprawie odpowiednich czynników ryzyka;

b)	spójność wybranych czynników ryzyka i kryteriów ratingowych oraz ich wkładu w ocenę ryzyka z oczekiwaniami użytkowników biznesowych systemu ratingowego;

c)	spójność czynników ryzyka i kryteriów ratingowych wybranych na podstawie metod statystycznych z dowodami statystycznymi dotyczącymi dywersyfikacji ryzyka związanego z każdą klasą lub pulą.

2. Potencjalne czynniki ryzyka i kryteria ratingowe, które należy przeanalizować zgodnie z ust. 1 lit. a), obejmują następujące elementy, o ile są one dostępne dla danego rodzaju ekspozycji:

charakterystykę ryzyka dłużnika, w tym:

(i)	w przypadku ekspozycji wobec przedsiębiorstw i instytucji: sprawozdania finansowe, informacje jakościowe, ryzyko przemysłowe, ryzyko związane z państwem, wsparcie ze strony jednostki dominującej;

(ii)	w przypadku ekspozycji detalicznych: sprawozdania finansowe lub informacje o dochodzie osobistym ludności, informacje jakościowe, informacje behawioralne, informacje społeczno-demograficzne;

b)	charakterystyka ryzyka transakcji, w tym rodzaj produktu, rodzaj zabezpieczenia, uprzywilejowanie, współczynnik pokrycia należności zabezpieczeniem;

c)	informacje o zaległościach kredytowych: informacje wewnętrzne lub informacje pochodzące ze źródeł zewnętrznych, takich jak biura informacji kredytowej.

Artykuł 34

Rozkład dłużników i ekspozycji w poszczególnych klasach lub pulach

1. Oceniając rozkład dłużników i ekspozycji w poszczególnych klasach lub pulach każdego systemu ratingowego do celów art. 170 ust. 1 lit. b), d) i f), art. 170 ust. 2 i ust. 3 lit. c) rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają, czy:

liczba klas ratingowych i pul jest odpowiednia, aby zapewnić znaczącą dywersyfikację ryzyka i kwantyfikację charakterystyki strat na poziomie klasy lub puli, oraz czy:

(i)

w przypadku ekspozycji wobec przedsiębiorstw, instytucji, rządów centralnych i banków centralnych oraz ekspozycji związanych z kredytowaniem specjalistycznym skala ratingowa dłużników ma co najmniej liczbę klas określoną odpowiednio w art. 170 ust. 1 lit. b) i art. 170 ust. 2 rozporządzenia (UE) nr 575/2013;

(ii)	w przypadku nabytych wierzytelności klasyfikowanych jako ekspozycje detaliczne grupowanie odzwierciedla zasady stosowane przez sprzedawcę w zakresie oceny ryzyka oraz zróżnicowanie klientów;

b)	koncentracja liczby ekspozycji lub dłużników nie jest nadmierna w żadnej klasie lub puli, chyba że taki rozkład jest poparty przekonującymi empirycznymi dowodami na jednorodność ryzyka tych ekspozycji lub dłużników;

klasy ratingowe i klasy lub pule ekspozycji detalicznych mają wystarczającą liczbę ekspozycji lub dłużników w jednej klasie lub puli, chyba że taki rozkład jest poparty przekonującymi empirycznymi dowodami na to, że grupowanie tych ekspozycji lub dłużników jest odpowiednie, lub że stosuje się bezpośrednie oszacowania parametrów ryzyka dla poszczególnych dłużników lub ekspozycji, o których mowa w art. 169 ust. 3 rozporządzenia (UE) nr 575/2013;

klasy lub pule ratingowe i klasy lub pule instrumentów dla ekspozycji wobec przedsiębiorstw, instytucji, rządów centralnych i banków centralnych, jeżeli dostępne są wystarczające dane, nie mają zbyt małej liczby ekspozycji lub dłużników w jednej klasie lub puli, chyba że rozkład ekspozycji lub dłużników jest poparty przekonującymi empirycznymi dowodami na to, że grupowanie tych ekspozycji lub dłużników jest odpowiednie, lub że stosuje się bezpośrednie oszacowania parametrów ryzyka dla poszczególnych dłużników lub ekspozycji, o których mowa w art. 169 ust. 3 rozporządzenia (UE) nr 575/2013.

2. Oprócz weryfikacji określonej w ust. 1 właściwe organy oceniają, w stosownych przypadkach, kryteria stosowane przez instytucję przy określaniu:

a)	maksymalnej i minimalnej łącznej liczby klas lub pul;

b)	proporcji ekspozycji i dłużników klasyfikowanych do każdej klasy lub puli.

3. Do celów ust. 1 i 2 właściwe organy biorą pod uwagę aktualne i zaobserwowane w przeszłości rozkłady liczby ekspozycji i dłużników oraz wartości ekspozycji, w tym migrację ekspozycji i dłużników między różnymi klasami lub pulami.

Artykuł 35

Zróżnicowanie ryzyka

1. Oceniając zróżnicowanie ryzyka każdego systemu ratingowego do celów art. 170 ust. 3 lit. b) i c) rozporządzenia (UE) nr 575/2013 w odniesieniu do ekspozycji detalicznych, właściwe organy sprawdzają wszystkie następujące elementy:

czy narzędzia stosowane do oceny zróżnicowania ryzyka są solidne i odpowiednie, biorąc pod uwagę dostępne dane, oraz czy odpowiednie zróżnicowanie ryzyka udokumentowano zapisami szeregów czasowych zrealizowanych współczynników niewykonania zobowiązania lub wskaźników strat dla klas lub pul w różnych warunkach ekonomicznych;

czy instytucja określa oczekiwane wyniki systemu ratingowego w zakresie zróżnicowania ryzyka za pomocą jasno ustalonych stałych celów i granic tolerancji dla określonych wskaźników i narzędzi, a także działań mających na celu wyeliminowanie odchyleń od tych celów lub tolerancji; dla początkowego rozwoju i bieżącego funkcjonowania można określić odrębne cele i granice tolerancji;

c)	czy cele i granice tolerancji dla określonych wskaźników i narzędzi oraz mechanizmy stosowane z myślą o osiągnięciu tych celów i zmieszczeniu się w tych granicach tolerancji zapewniają wystarczające zróżnicowanie ryzyka.

2. Właściwe organy stosują ust. 1 również do oceny zróżnicowania ryzyka dla ekspozycji innych niż ekspozycje detaliczne zgodnie z art. 170 ust. 1 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, jeżeli dostępna jest wystarczająca ilość danych, aby było to możliwe.

Artykuł 36

Jednorodność

1. Oceniając jednorodność dłużników lub ekspozycji zaklasyfikowanych do tej samej klasy lub puli do celów art. 170 ust. 1 i ust. 3 lit. c) rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy oceniają podobieństwo dłużników i charakterystyki strat z transakcji uwzględnionych w każdej klasie lub puli w odniesieniu do wszystkich następujących czynników:

a)	ratingów wewnętrznych;

b)	oszacowań prawdopodobieństwa niewykonania zobowiązania (PD);

c)	w stosownych przypadkach, własnych oszacowań straty z tytułu niewykonania zobowiązania (LGD);

d)	w stosownych przypadkach, własnych oszacowań współczynników konwersji;

w stosownych przypadkach, własnych oszacowań całkowitych strat.

W przypadku ekspozycji detalicznych właściwe organy oceniają te czynniki dla każdego systemu ratingowego. W przypadku ekspozycji innych niż ekspozycje detaliczne właściwe organy oceniają je tylko dla tych systemów ratingowych, w odniesieniu do których dostępna jest wystarczająca ilość danych.

2. Do celów oceny na podstawie ust. 1 właściwe organy oceniają zakres wartości i rozkłady dla charakterystyki dłużnika i strat z transakcji w ramach każdej klasy lub puli.

SEKCJA 4

Metodyka oceny szczególnych wymogów dotyczących modeli statystycznych lub innych metod automatycznych

Artykuł 37

Wymogi dotyczące danych

1. Oceniając proces oceny danych wejściowych modelu zgodnie z art. 174 lit. b) rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają:

a)	wiarygodność i jakość wewnętrznych i zewnętrznych źródeł danych oraz zakres danych uzyskanych z tych źródeł, a także okres czasu, którego dotyczą źródła;

b)	proces scalania danych, w przypadku gdy model jest zasilany danymi z wielu źródeł danych;

c)	uzasadnienie i skalę wyłączeń danych w podziale na powody wyłączenia, z wykorzystaniem statystyk dotyczących udziału całkowitych danych, które obejmuje każde wyłączenie, w przypadku gdy niektóre dane wyłączono z próby służącej do opracowania modelu;

d)	procedury postępowania z błędnymi i brakującymi danymi oraz postępowania z wartościami nietypowymi i danymi kategorycznymi, a także sprawdzają, czy w przypadku zmiany rodzaju kategoryzacji nie prowadzi to do obniżenia jakości danych lub przerw strukturalnych w danych;

e)	procesy przekształcania danych, w tym standaryzacji i innych przekształceń funkcjonalnych, oraz stosowność tych przekształceń z uwzględnieniem ryzyka przetrenowania modelu.

2. Oceniając reprezentatywność danych wykorzystanych do budowy modelu, o której mowa w art. 174 lit. c) rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają:

a)	porównywalność charakterystyki ryzyka dłużników lub instrumentów odzwierciedlonych w danych wykorzystanych do budowy modelu z charakterystyką ryzyka ekspozycji objętych danym modelem ratingowym;

b)	porównywalność aktualnych standardów zawierania umów kredytowych i odzyskiwania należności z tymi, które stosowano w czasie, do którego odnosi się zbiór danych referencyjnych wykorzystywanych do modelowania;

spójność definicji niewykonania zobowiązania na przestrzeni czasu w ramach danych wykorzystywanych do modelowania oraz sprawdzają:

(i)	czy dokonano korekt w celu osiągnięcia spójności z aktualną definicją niewykonania zobowiązania, jeżeli definicję niewykonania zobowiązania zmieniono w okresie obserwacji;

(ii)	czy instytucja przyjęła odpowiednie środki zapewniające reprezentatywność danych, jeżeli działa ona w kilku jurysdykcjach mających różne definicje niewykonania zobowiązania;

(iii)

czy definicja niewykonania zobowiązania stosowana do celów specyfikacji modelu nie ma negatywnego wpływu na strukturę i wydajność modelu ratingowego, jeżeli definicja ta różni się od definicji niewykonania zobowiązania określonej w art. 178 rozporządzenia (UE) nr 575/2013;

d)	jeżeli przy opracowywaniu modelu wykorzystuje się dane zewnętrzne lub dane zbiorcze obejmujące szereg instytucji, istotność i adekwatność takich danych w odniesieniu do ekspozycji, produktów i profilu ryzyka instytucji.

Artykuł 38

Konstrukcja modelu

Oceniając konstrukcję modelu ratingowego do celów art. 174 lit. a) rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają:

a)	adekwatność modelu z uwzględnieniem jego konkretnego zastosowania;

b)	przeprowadzoną przez instytucję analizę założeń alternatywnych lub podejść alternatywnych do tych wybranych w ramach modelu;

c)	metodykę opracowywania modelu stosowaną przez instytucję;

czy właściwi pracownicy instytucji w pełni rozumieją możliwości i ograniczenia modelu, w szczególności czy w dokumentacji modelu instytucji:

(i)	opisano, które z ograniczeń modelu mają związek z danymi wejściowymi modelu, niepewnymi założeniami, komponentem przetwarzania modelu, oraz czy wyniki modelu uzyskuje się ręcznie czy w systemie informatycznym;

(ii)	określono sytuacje, w których model może działać w sposób niespełniający oczekiwań lub stać się nieadekwatny, a także zawiera ocenę istotności niedoskonałości modelu i ewentualnych czynników łagodzących ich skutki.

Artykuł 39

Osąd ludzki

Oceniając, czy model statystyczny lub inną metodę automatyczną uzupełnia się osądem ludzkim zgodnie z art. 174 lit. e) rozporządzenia (UE) nr 575/2013 oraz czy osąd ludzki stosuje się w sposób proporcjonalny i odpowiedni w procesie opracowywania modelu ratingowego oraz w procesie klasyfikacji ekspozycji do klas lub pul, właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	sposób stosowania osądu ludzkiego jest uzasadniony i w pełni udokumentowany oraz czy wpływ osądu ludzkiego na system ratingowy jest oceniany, w miarę możliwości, również poprzez obliczanie marginalnego wkładu osądu ludzkiego w działanie systemu ratingowego;

b)	uwzględniono wszystkie istotne informacje nieuwzględnione w modelu i zastosowano odpowiedni poziom ostrożności;

jeżeli proces klasyfikacji ekspozycji do klas lub pul w systemie ratingowym wymaga zastosowania osądu ludzkiego w postaci subiektywnych danych wejściowych lub gdy polityka kredytowa zezwala na zmiany danych wejściowych lub wyjściowych modelu, zastosowanie mają wszystkie poniższe kryteria:

(i)	w podręczniku dla użytkowników modeli wyraźnie określono dane wejściowe oraz sytuacje, w których dane wejściowe można korygować na podstawie osądu ludzkiego;

(ii)	liczba sytuacji, w których faktycznie skorygowano dane wejściowe, jest ograniczona;

(iii)

w podręczniku dla użytkowników modeli wyraźnie określono sytuacje, w których można zmienić dane wejściowe lub wyjściowe modeli ratingowych, oraz procedury zmiany danych wejściowych lub wyjściowych modeli;

(iv)	wszystkie dane dotyczące stosowania osądu ludzkiego oraz sytuacji, w których zmieniono dane wejściowe lub wyjściowe modeli ratingowych, są przechowywane i okresowo analizowane przez jednostkę ds. kontroli ryzyka kredytowego lub komórki ds. walidacji w celu ustalenia ich wpływu na model ratingowy;

d)	stosowanie osądu ludzkiego jest odpowiednio zarządzane i proporcjonalne do rodzaju ekspozycji dla każdego systemu ratingowego.

Artykuł 40

Wyniki modeli

Oceniając zdolność predykcyjną modelu wymaganą na podstawie art. 174 lit. a) rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają, czy w standardach wewnętrznych instytucji:

a)	przedstawiono zarys założeń i teorii leżących u podstaw wskaźników wybranych przez instytucję do celów oceny wyników modelu;

b)	określono zastosowanie wskaźników, wskazując, czy stosowanie każdego wskaźnika jest obowiązkowe czy też uznaniowe oraz kiedy należy go stosować, a także zapewniają spójne stosowanie wskaźników;

określono warunki stosowania oraz dopuszczalne progi i dopuszczalne odchylenia dla wskaźników oraz określono, czy – a jeżeli tak, to w jaki sposób – błędy statystyczne odnoszące się do wartości tych wskaźników uwzględnia się w procesie oceny, a w przypadku gdy obliczany jest więcej niż jeden wskaźnik, ustanowiono metody łączenia kilku wyników testów w jedną ocenę;

określono proces służący zapewnieniu, aby informacje o przypadkach pogorszenia się wyników modelu prowadzących do przekroczenia progów, o których mowa w lit. c), przekazywano odpowiednim członkom kadry kierowniczej wyższego szczebla odpowiedzialnym za model, oraz czy członkowie kadry kierowniczej odpowiedzialni za podejmowanie ostatecznych decyzji dotyczących wdrażania niezbędnych zmian w modelu otrzymują jasne wytyczne dotyczące sposobu rozpatrywania wyników wskaźników.

ROZDZIAŁ 8

METODYKA OCENY KWANTYFIKACJI RYZYKA

SEKCJA 1

Informacje ogólne

Artykuł 41

Informacje ogólne

1. Aby ocenić zgodność instytucji z wymogami dotyczącymi kwantyfikacji parametrów ryzyka, do celów art. 144 ust. 1 lit. a) rozporządzenia (UE) nr 575/2013, w odniesieniu do danej instytucji właściwe organy sprawdzają:

a)	zgodność z wymogami ogólnymi dotyczącymi oszacowań, określonymi w art. 179 rozporządzenia (UE) nr 575/2013 zgodnie z art. 42, 43 i 44;

b)	zgodność z wymogami dotyczącymi szacowania wartości PD określonymi w art. 180 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, zgodnie z art. 45 i 46;

c)	zgodność z wymogami dotyczącymi własnych oszacowań wartości LGD określonymi w art. 181 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, zgodnie z art. 47–52;

d)	zgodność z wymogami dotyczącymi oszacowań własnych współczynnika konwersji określonymi w art. 182 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, zgodnie z art. 53–56;

e)	zgodność z wymogami dotyczącymi oceny wpływu gwarancji i kredytowych instrumentów pochodnych określonymi w art. 183 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, zgodnie z art. 57;

f)	zgodność z wymogami dotyczącymi nabytych wierzytelności określonymi w art. 184 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, zgodnie z art. 58.

2. Do celów weryfikacji przeprowadzanej na podstawie ust. 1, właściwe organy stosują wszystkie następujące metody:

a)	dokonują przeglądu odpowiednich wewnętrznych zasad instytucji;

b)	dokonują przeglądu dokumentacji technicznej instytucji dotyczącej odpowiedniej metodyki i procesu szacowania;

c)	dokonują przeglądu odpowiednich podręczników, metod i procesów związanych z szacowaniem parametru ryzyka oraz je weryfikują;

d)	dokonują przeglądu odpowiednich protokołów organów wewnętrznych instytucji, w tym organu zarządzającego, przykładowego komitetu lub innych komitetów;

e)	dokonują przeglądu wyników parametru ryzyka oraz zaleceń jednostki ds. kontroli ryzyka kredytowego, komórki ds. walidacji, komórki ds. audytu wewnętrznego lub każdej innej komórki ds. kontroli instytucji;

f)	dokonują oceny sprawozdań z postępu działań podjętych przez instytucję w celu skorygowania niedociągnięć i ograniczenia czynników ryzyka wykrytych podczas odpowiednich audytów, walidacji i monitorowania;

g)	uzyskują pisemne oświadczenia od odpowiednich pracowników i kadry kierowniczej wyższego szczebla instytucji lub przeprowadzają z nimi rozmowy.

3. Do celów weryfikacji przeprowadzanej na podstawie ust. 1 właściwe organy mogą także stosować dowolne spośród następujących dodatkowych metod:

a)	mogą zwracać się o przekazanie dodatkowej dokumentacji lub analizy uzasadniającej decyzje instytucji dotyczące metodyki i uzyskane wyniki;

b)	mogą przeprowadzać własne oszacowania parametrów ryzyka lub odtworzyć proces oszacowań dokonanych przez instytucję z wykorzystaniem odpowiednich danych dostarczonych przez instytucję;

c)	mogą zwracać się o udostępnienie danych wykorzystywanych w procesie szacowania;

d)	mogą dokonywać przeglądu dokumentacji funkcjonalnej systemów informatycznych istotnych dla zakresu oceny;

e)	mogą przeprowadzać własne testy na danych instytucji lub zwrócić się do instytucji o przeprowadzenie testów zaproponowanych przez właściwe organy;

f)	dokonywać przeglądu innych istotnych dokumentów instytucji.

SEKCJA 2

Metodyka oceny wymogów ogólnych dotyczących kwantyfikacji parametrów ryzyka

Artykuł 42

Wymogi dotyczące danych

1. Oceniając zgodność z wymogami ogólnymi dotyczącymi oszacowań, określonymi w art. 179 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, dane stosowane do kwantyfikacji parametrów ryzyka oraz jakość tych danych, właściwe organy sprawdzają:

a)	kompletność danych ilościowych i jakościowych oraz innych informacji w odniesieniu do metod stosowanych do kwantyfikacji parametrów ryzyka w celu zapewnienia, aby wykorzystano wszystkie istotne doświadczenia z przeszłości i dowody empiryczne;

b)	dostępność danych ilościowych zapewniających podział przypadków strat według czynników, które leżą u podstaw odpowiednich parametrów ryzyka, o których mowa w art. 179 ust. 1 lit. b) rozporządzenia (UE) nr 575/2013;

c)	reprezentatywność danych wykorzystywanych do szacowania parametrów ryzyka dla niektórych rodzajów ekspozycji;

d)	adekwatności liczby ekspozycji w próbie oraz długości okresu obserwacji historycznej, o którym mowa w art. 45, 47 i 53, stosowanych do kwantyfikacji w celu zapewnienia, aby oszacowania instytucji były dokładne i prawidłowe;

uzasadnienie i dokumentację dla wszystkich przypadków czyszczenia danych, w tym wszelkich wyłączeń obserwacji z oszacowania oraz potwierdzenie, że wyłączenia te nie wpływają na kwantyfikację ryzyka; w szczególności w przypadku oszacowań prawdopodobieństwa niewykonania zobowiązania – uzasadnienie i dokumentację wpływu czyszczenia danych na długoterminowy średni współczynnik niewykonania zobowiązania;

spójność między zbiorami danych stosowanymi do szacowania parametrów ryzyka, w szczególności w odniesieniu do definicji niewykonania zobowiązania, podejścia do przypadków niewykonania zobowiązania, w tym wielu przypadków niewykonania zobowiązań, o których mowa w art. 46 ust. 1 lit. b) i art. 49, oraz składu próby.

2. Do celów weryfikacji przeprowadzanej na podstawie ust. 1 lit. c) właściwe organy oceniają reprezentatywność danych wykorzystywanych do szacowania parametrów ryzyka dla niektórych rodzajów ekspozycji, oceniając:

a)	strukturę ekspozycji objętych każdym modelem ratingowym oraz poszczególne charakterystyki ryzyka dłużników lub instrumentów, a także czy aktualny portfel jest w wymaganym stopniu porównywalny z portfelami stanowiącymi zbiór danych referencyjnych;

b)	porównywalność aktualnych standardów gwarantowania emisji i odzyskiwania należności z tymi, które stosowano w czasie, do którego odnosi się zbiór danych referencyjnych;

spójność definicji niewykonania zobowiązania w okresie obserwacji:

(i)	jeżeli definicję niewykonania zobowiązania zmieniono w okresie obserwacji, opis korekt przeprowadzonych w celu osiągnięcia wymaganego poziomu spójności z aktualną definicją niewykonania zobowiązania;

(ii)	jeżeli definicje niewykonania zobowiązania różnią się w jurysdykcjach, w których działa instytucja – adekwatność środków i stopnia ostrożności przyjętych przez instytucję;

d)	jeżeli do kwantyfikacji parametrów ryzyka wykorzystuje się dane zewnętrzne lub dane obejmujące szereg instytucji – istotność i stosowność tych danych w odniesieniu do ekspozycji, produktów i profilu ryzyka instytucji oraz definicji niewykonania zobowiązania;

jeżeli dane zewnętrzne lub dane obejmujące szereg instytucji nie są spójne z wewnętrzną definicją instytucji dotyczącą niewykonania zobowiązania – opis korekt danych zewnętrznych lub obejmujących szereg instytucji dokonanych przez instytucję w celu osiągnięcia wymaganego poziomu spójności z wewnętrzną definicją niewykonania zobowiązania.

3. Oceniając jakość danych obejmujących szereg instytucji, które wykorzystuje się do kwantyfikacji parametrów ryzyka, właściwe organy stosują metodykę oceny określoną w ust. 1 i 2, wraz ze sprawdzeniem zgodności z wymogami określonymi w art. 179 ust. 2 rozporządzenia (UE) nr 575/2013.

Artykuł 43

Przegląd oszacowań

Oceniając przegląd oszacowań parametrów ryzyka przez instytucję, o którym mowa w art. 179 ust. 1 lit. c) rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	proces oraz roczny plan przeglądu oszacowań zapewniają terminowy przegląd wszystkich oszacowań;

b)	określono kryteria identyfikacji sytuacji wymagających częstszego przeglądu;

c)	metody i dane wykorzystywane do oszacowania parametrów ryzyka odzwierciedlają zmiany w procesie gwarantowania emisji oraz w składzie portfeli;

d)	metody i dane stosowane do oszacowania wartości LGD odzwierciedlają zmiany w procesie odzyskiwania należności, rodzaje odzyskanych należności oraz czas trwania procesu ich odzyskiwania;

e)	metody i dane stosowane do oszacowania współczynnika konwersji odzwierciedlają zmiany w procesie monitorowania niewykorzystanych kwot;

f)	zbiór danych wykorzystanych do oszacowania parametrów ryzyka obejmuje odpowiednie dane z ostatniego okresu obserwacji i podlega aktualizacji co najmniej raz na rok;

g)	postęp techniczny oraz inne ważne informacje znajdują odzwierciedlenie w oszacowaniach parametrów ryzyka.

Artykuł 44

Margines ostrożnościowy

1. Właściwe organy oceniają, czy odpowiednie wartości parametrów ryzyka zastosowane do obliczenia wymogów kapitałowych określonych w art. 179 ust. 1 lit. f) rozporządzenia (UE) nr 575/2013 uwzględniają odpowiedni margines ostrożnościowy w następujących sytuacjach:

a)	metody i dane nie dają wystarczającej pewności co do oszacowań parametrów ryzyka, m.in. w przypadkach, gdy występują duże błędy oszacowań;

b)	jednostka ds. kontroli ryzyka kredytowego, komórka ds. walidacji, komórka ds. audytu wewnętrznego lub jakakolwiek inna komórka instytucji stwierdzają istotne braki w metodach, informacjach i danych;

c)	istotne zmiany norm gwarantowania emisji lub zasady odzyskiwania należności bądź zmiany w gotowości instytucji do podejmowania ryzyka.

2. Właściwe organy oceniają, czy instytucje nie stosują marginesu ostrożnościowego jako substytutu jakichkolwiek działań naprawczych stosowanych przez instytucję na podstawie art. 146 rozporządzenia (UE) nr 575/2013.

SEKCJA 3

Metodyka oceniania wymogów dotyczących szacowania wartości PD

Artykuł 45

Długość okresu obserwacji historycznej

Oceniając długość okresu obserwacji historycznej, o którym mowa w art. 180 ust. 1 lit. h) i art. 180 ust. 2 lit. e) rozporządzenia (UE) nr 575/2013, z uwzględnieniem warunków określonych w rozporządzeniu delegowanym Komisji (UE) 2017/72 w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych określających warunki udzielania zezwoleń dotyczących stosowania danych (6) oraz obliczania jednorocznych współczynników niewykonania zobowiązania na podstawie wewnętrznych doświadczeń w zakresie niewykonania zobowiązania, o których mowa w art. 180 ust. 1 lit. e), właściwe organy weryfikują:

a)	czy długość okresu obserwacji historycznej obejmuje co najmniej minimalny czas trwania zgodnie z wymogami określonymi w art. 180 ust. 1 lit. h) i art. 180 ust. 2 lit. e) rozporządzenia (UE) nr 575/2013 oraz, w stosownych przypadkach, rozporządzenia delegowanego (UE) 2017/72;

jeżeli w przypadku danego źródła danych dostępny okres obserwacji historycznej jest dłuższy niż minimalny okres wymagany w art. 180 ust. 1 lit. h) lub w art. 180 ust. 2 lit. e) rozporządzenia (UE) nr 575/2013, a dane uzyskane na jego podstawie są istotne – czy informacje dotyczące tego dłuższego okresu są wykorzystywane do celów oszacowania długoterminowej średniej jednorocznych współczynników niewykonania zobowiązania;

w przypadku ekspozycji detalicznych, jeżeli instytucja nie przywiązuje równej wagi do wszystkich wykorzystywanych danych historycznych – czy jest to uzasadnione lepszym przewidywaniem współczynników niewykonania zobowiązania oraz czy zerowa lub bardzo mała waga zastosowana do konkretnego okresu jest należycie uzasadniona albo prowadzi do ostrożniejszych oszacowań;

czy normy gwarantowania emisji są spójne z obowiązującymi systemami ratingowymi oraz czy w czasie generowania wewnętrznych danych dotyczących niewykonania zobowiązania zastosowano porównywalne normy gwarantowania emisji, lub czy zmiany norm gwarantowania emisji i systemów ratingowych zostały uwzględnione poprzez zastosowanie marginesu ostrożnościowego, o którym mowa w art. 44 ust. 1 lit. c);

w przypadku ekspozycji wobec przedsiębiorstw, instytucji, rządów centralnych i banków centralnych – czy definicja dłużników stosujących dużą dźwignię finansową oraz dłużników, których aktywa składają się w przeważającej mierze z aktywów będących przedmiotem obrotu, o której mowa w art. 180 ust. 1 lit. a) rozporządzenia (UE) nr 575/2013, jak również identyfikacja charakterystycznych dla tych dłużników okresów zmienności w warunkach skrajnych, o których mowa w tym przepisie, są odpowiednie.

Artykuł 46

Metoda szacowania wartości PD

1. Oceniając metodę szacowania wartości PD, o której mowa w art. 180 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają, czy jednoroczny współczynnik niewykonania zobowiązania dla każdej klasy lub puli oblicza się w sposób zgodny z charakterystyką jednorocznego współczynnika niewykonania zobowiązania zdefiniowanego w art. 4 ust. 1 pkt 78 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, oraz sprawdzają, czy:

a)	mianownik jednorocznego współczynnika niewykonania zobowiązania obejmuje dłużników lub ekspozycje, których – na początku jednorocznego okresu – nie dotyczy niewykonanie zobowiązania i którzy są zaklasyfikowani/które są zaklasyfikowane do tej klasy lub puli;

licznik jednorocznego współczynnika niewykonania zobowiązania obejmuje tych dłużników lub te ekspozycje, których dotyczy niewykonanie zobowiązania i o których mowa w lit. a), w ciągu tego okresu jednego roku; uznaje się, że wielokrotne niewykonanie zobowiązania w przypadku tego samego dłużnika lub tej samej ekspozycji zaobserwowane w rocznym okresie dotyczącym współczynnika niewykonania zobowiązania stanowi pojedyncze niewykonanie, o którym mowa w art. 49 lit. b), które wystąpiło w dniu pierwszego z tych wielu przypadków niewykonania zobowiązania.

2. Właściwe organy sprawdzają, czy metoda szacowania wartości PD według klasy jakości dłużnika lub jej puli opiera się na długoterminowej średniej jednorocznych współczynników niewykonania zobowiązania.

W tym celu sprawdzają, czy okres wykorzystany przez instytucję do oszacowania długookresowej średniej jednorocznych współczynników niewykonania zobowiązania jest reprezentatywny w odniesieniu do prawdopodobnego zakresu zmienności współczynników niewykonania zobowiązania dla tego rodzaju ekspozycji.

3. Jeżeli zebrane dane wykorzystane do szacowania wartości PD nie są reprezentatywne dla prawdopodobnego zakresu zmienności współczynników niewykonania zobowiązania dla danego rodzaju ekspozycji, właściwe organy sprawdzają, czy spełniono oba poniższe warunki:

a)	instytucja stosuje odpowiednią alternatywną metodę oszacowania średnich jednorocznych współczynników niewykonania zobowiązania w okresie, który jest reprezentatywny w odniesieniu do prawdopodobnego zakresu zmienności współczynników niewykonania zobowiązania dla tego rodzaju ekspozycji;

b)	stosuje się odpowiedni margines ostrożnościowy, jeżeli po zastosowaniu odpowiedniej metody, o której mowa w lit. a), okaże się, że oszacowanie średnich współczynników niewykonania zobowiązań jest niewiarygodne lub ma inne ograniczenia.

4. Do celów weryfikacji przeprowadzanej na podstawie ust. 1 właściwe organy sprawdzają czy wszystkie następujące elementy są odpowiednie dla danego rodzaju ekspozycji:

a)	funkcjonalna i strukturalna forma metody szacowania;

b)	założenia, na których opiera się oszacowanie;

c)	cykliczność metody oszacowania;

d)	długość okresu obserwacji historycznej zastosowanego zgodnie z art. 45;

e)	margines ostrożnościowy zastosowany zgodnie z art. 44;

f)	osąd ludzki;

g)	w stosownych przypadkach, wybór czynników ryzyka.

5. W przypadku ekspozycji wobec przedsiębiorstw, instytucji, rządów centralnych i banków centralnych, jeżeli dłużnicy stosują dużą dźwignię finansową lub aktywa dłużnika składają się w przeważającej mierze z aktywów będących przedmiotem obrotu, jak określono w art. 180 ust. 1 lit. a) rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają czy PD odzwierciedla wyniki aktywów bazowych w okresach zmienności w warunkach skrajnych, o których mowa w tym przepisie.

6. W przypadku ekspozycji wobec przedsiębiorstw, instytucji, rządów centralnych i banków centralnych, jeżeli instytucja korzysta ze skali ratingowej ECAI, właściwe organy sprawdzają przeprowadzoną przez instytucję analizę zgodności z wymogami określonymi w art. 180 ust. 1 lit. f) rozporządzenia (UE) nr 575/2013 oraz sprawdzają, czy analiza ta odnosi się do kwestii reprezentatywności rodzajów ekspozycji ocenianych przez instytucję ECAI dla rodzajów ekspozycji danej instytucji oraz horyzontu czasowego oceny kredytowej dokonywanej przez instytucję ECAI.

7. W przypadku ekspozycji detalicznych, jeżeli instytucja uzyskuje oszacowania PD lub LGD na podstawie oszacowania całkowitych strat oraz odpowiedniego oszacowania PD lub LGD, o którym mowa w art. 180 ust. 2 lit. d) rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy weryfikują analizę instytucji pod kątem zgodności ze wszystkimi istotnymi kryteriami dotyczącymi szacowania wartości PD i LGD, określonymi w art. 178–184 rozporządzenia (UE) nr 575/2013.

8. W przypadku ekspozycji detalicznych właściwe organy sprawdzają, czy instytucja regularnie analizuje i uwzględnia oczekiwane zmiany PD w całym czasie trwania ekspozycji kredytowych (efekty „starzenia się”), o których mowa w art. 180 ust. 2 lit. f) rozporządzenia (UE) nr 575/2013.

9. Oceniając modele statystyczne służące do szacowania wartości PD, właściwe organy, oprócz metod określonych w ust. 1–8, stosują metodykę oceny szczególnych wymogów dotyczących modeli statystycznych lub inne metody mechaniczne określone w art. 37–40.

SEKCJA 4

Metodyka oceniania wymogów dotyczących własnych oszacowań wartości LGD

Artykuł 47

Długość okresu obserwacji historycznej

Oceniając długość okresu zastosowanego do oszacowania wartości LGD do celów art. 181 ust. 1 lit. j) i art. 181 ust. 2 akapit 2 rozporządzenia (UE) nr 575/2013 oraz rozporządzenia delegowanego (UE) 2017/72 („okres obserwacji historycznej”), właściwe organy sprawdzają:

a)	czy długość okresu obserwacji historycznej obejmuje co najmniej minimalny czas trwania zgodnie z wymogami określonymi w art. 181 ust. 1 lit. j) i art. 181 ust. 2 akapit drugi rozporządzenia (UE) nr 575/2013 oraz, w stosownych przypadkach, rozporządzenia delegowanego (UE) 2017/72;

w przypadku gdy dla danego źródła danych dostępny okres obserwacji historycznej jest dłuższy niż minimalny okres określony w art. 181 ust. 1 lit. j) i w art. 181 ust. 2 akapit drugi rozporządzenia (UE) nr 575/2013, a dane uzyskane na jego podstawie są istotne z punktu widzenia oszacowania wartości LGD – czy informacje dotyczące tego dłuższego okresu są wykorzystywane;

w przypadku ekspozycji detalicznych, gdy instytucja nie przywiązuje równej wagi do wszystkich wykorzystywanych danych historycznych – czy jest to uzasadnione lepszym przewidywaniem wskaźników strat oraz czy zerowa lub bardzo mała waga zastosowana do konkretnego okresu jest należycie uzasadniona albo prowadzi do ostrożniejszych oszacowań.

Artykuł 48

Metoda szacowania wartości LGD

Oceniając metodę własnych oszacowań wartości LGD określoną w art. 181 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	instytucja ocenia LGD według jednolitej klasy lub puli instrumentów;

b)	średnią zrealizowaną wartość LGD według klasy lub puli instrumentów oblicza się przy użyciu średniej ważonej liczby przypadków niewykonania zobowiązania;

wszystkie zaobserwowane przypadki niewykonania zobowiązania w ramach źródeł danych są wykorzystywane, w szczególności, czy niepełne procesy odzyskiwania należności uwzględnia się w sposób ostrożny na potrzeby oszacowania wartości LGD, oraz czy wybór okresu odzyskiwania należności i metod szacowania dodatkowych kosztów i odzyskiwania należności po tym okresie oraz – w stosownych przypadkach – w trakcie tego okresu, są odpowiednie;

d)	oszacowania wartości LGD dla zabezpieczonych ekspozycji nie opierają się wyłącznie na szacowanej wartości rynkowej zabezpieczenia, uwzględniają zrealizowane przychody z poprzednich likwidacji i potencjalną niezdolność instytucji do przejęcia kontroli nad zabezpieczeniem i jego upłynnienia;

e)	oszacowania wartości LGD dla zabezpieczonych ekspozycji uwzględniają potencjalne spadki wartości zabezpieczenia od momentu oszacowania wartości LGD do ostatecznego odzyskania;

f)	stopień zależności między ryzykiem dłużnika a ryzykiem zabezpieczenia, a także koszt upłynnienia zabezpieczenia uwzględnia się w sposób ostrożny;

g)	wszelkie zaległe opłaty za zwłokę, które przed niewykonaniem zobowiązania skapitalizowano w rachunku zysków i strat instytucji, dodaje się do pomiaru ekspozycji i strat tej instytucji;

h)	należycie uwzględnia się możliwość pobrania kwot do wykorzystania w przyszłości po niewykonaniu zobowiązania;

wszystkie z poniższych aspektów są odpowiednie dla rodzaju ekspozycji, do których mają zastosowanie:

(i)	funkcjonalna i strukturalna forma metody oszacowania;

(ii)	założenia dotyczące metody oszacowania;

(iii)

metoda oszacowania efektu pogorszenia koniunktury;

(iv)	długość wykorzystanych serii danych;

(v)	margines ostrożnościowy;

(vi)	wykorzystanie osądu ludzkiego;

(vii)

w stosownych przypadkach, wybór czynników ryzyka.

Artykuł 49

Postępowanie w sytuacji wielu przypadków niewykonania zobowiązania

Jeżeli chodzi o traktowanie dłużników, którzy kilkakrotnie nie wykonują zobowiązania i odzyskują należności w ograniczonym czasie określonym przez instytucję („wiele przypadków niewykonania zobowiązania”), właściwe organy oceniają adekwatność metod stosowanych przez instytucję i sprawdzają, czy:

a)	określono jednoznaczne warunki, zanim można będzie uznać, że instrument powrócił do statusu wykonanego zobowiązania;

wielokrotne przypadki niewykonania zobowiązania stwierdzone w okresie określonym przez instytucję są do celów oszacowania wartości LGD traktowane jako pojedyncze niewykonanie zobowiązania, przy czym data pierwszego zidentyfikowanego niewykonania zobowiązania jest traktowana jako właściwa data niewykonania zobowiązania i uwzględnia się proces odzyskiwania należności od tej daty do końca procesu odzyskiwania po ostatnim stwierdzonym niewykonaniu zobowiązania w tym okresie;

c)	długość okresu, w którym wielokrotne niewykonanie zobowiązania jest uznawane za pojedyncze niewykonanie zobowiązania, ustala się, biorąc pod uwagę wewnętrzne zasady instytucji i analizę doświadczeń w zakresie niewykonywania zobowiązań;

d)	przypadki niewykonania zobowiązania stosowane do celów oszacowania wartości PD i współczynników konwersji traktuje się konsekwentnie, tak jak przypadki niewykonania zobowiązania stosowane do celów oszacowania wartości LGD.

Artykuł 50

Wykorzystanie oszacowań wartości LGD właściwych dla pogorszenia koniunktury gospodarczej

Oceniając, czy spełniono określony w art. 181 ust. 1 lit. b) rozporządzenia (UE) nr 575/2013 wymóg stosowania oszacowań wartości LGD, które są odpowiednie w przypadku pogorszenia koniunktury gospodarczej, właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	instytucje stosują oszacowania wartości LGD właściwe dla okresu pogorszenia koniunktury gospodarczej, o ile są one ostrożniejsze niż długoterminowa średnia;

b)	instytucja przedstawia zarówno długoterminowe średnie, jak i oszacowania wartości LGD odpowiednie dla pogorszenia koniunktury gospodarczej w celu uzasadnienia swoich wyborów;

c)	instytucja stosuje rygorystyczny i dobrze udokumentowany proces identyfikowania pogorszenia koniunktury gospodarczej i oceny jego wpływu na stopy odzysku oraz sporządzania oszacowań wartości LGD odpowiednich dla pogorszenia koniunktury gospodarczej;

d)	instytucja uwzględnia w oszacowaniach wartości LGD wszelkie niekorzystne zależności, które zidentyfikowano między wybranymi wskaźnikami ekonomicznymi z jednej strony, a stopami odzysku z drugiej strony.

Artykuł 51

Oszacowania wartości LGD, ELBE i UL w zakresie ekspozycji, których dotyczy niewykonanie zobowiązania

1. Oceniając wymogi dotyczące oszacowań wartości LGD w odniesieniu do ekspozycji, których dotyczy niewykonanie zobowiązania, oraz najlepszych oszacowań oczekiwanych strat („ELBE ”), o których mowa w art. 181 ust. 1 lit. h) rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają, czy instytucja stosuje jedno z poniższych podejść, oraz oceniają podejście stosowane przez instytucję:

a)	bezpośrednie oszacowanie wartości LGD w odniesieniu do ekspozycji, których dotyczy niewykonanie zobowiązania (wartość LGD, której dotyczy niewykonanie zobowiązania), oraz bezpośrednie oszacowanie ELBE;

b)	bezpośrednie oszacowanie ELBE i oszacowanie wartości LGD, której dotyczy niewykonanie zobowiązania, jako sumy ELBE i narzutu z tytułu nieoczekiwanej straty związanej z ekspozycjami, których dotyczy niewykonanie zobowiązania, a które mogą wystąpić w okresie odzyskiwania należności.

2. Oceniając podejście instytucji zgodnie z ust. 1, właściwe organy sprawdzają, czy:

metody szacowania wartości LGD, której dotyczy niewykonanie zobowiązania – jako szacunek bezpośredni albo jako narzut na ELBE – uwzględniają możliwe dodatkowe nieoczekiwane straty w okresie odzyskiwania należności, a w szczególności biorą pod uwagę możliwe niekorzystne zmiany warunków ekonomicznych w przewidywanym czasie trwania procesu odzyskiwania należności;

b)	metody szacowania wartości LGD, której dotyczy niewykonanie zobowiązania – jako szacunek bezpośredni albo jako narzut na ELBE – oraz ELBE uwzględniają informacje na temat czasu niewykonania zobowiązania i dotychczas odzyskanych należności;

c)	jeżeli instytucja stosuje bezpośrednie oszacowanie wartości LGD, której dotyczy niewykonanie zobowiązania, metody szacowania są zgodne z wymogami art. 47, 48 i 49;

d)	oszacowanie wartości LGD w przypadku niewykonania zobowiązania przewyższa ELBE, lub – jeżeli wartość LGD, której dotyczy niewykonanie zobowiązania, jest równa ELBE – czy w przypadku poszczególnych ekspozycji przypadki takie są ograniczone i należycie uzasadnione przez instytucję;

e)	metody szacowania ELBE uwzględniają wszystkie aktualnie dostępne i istotne informacje, a w szczególności bieżącą sytuację gospodarczą;

f)	jeżeli korekty z tytułu szczególnego ryzyka kredytowego przekraczają oszacowania ELBE, różnice między nimi są analizowane i należycie uzasadniane;

g)	metody szacowania wartości LGD, której dotyczy niewykonanie zobowiązania – jako szacunek bezpośredni albo jako narzut na ELBE – oraz ELBE są jasno udokumentowane.

Artykuł 52

Wymogi w zakresie zarządzania zabezpieczeniami, pewności prawa i zarządzania ryzykiem

Oceniając, czy instytucja ustanowiła wewnętrzne wymogi w zakresie zarządzania zabezpieczeniami, pewności prawa i zarządzania ryzykiem, które są zasadniczo spójne z wymogami określonymi w rozdziale 4 sekcja 3 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, o czym mowa w art. 181 ust. 1 lit. f) tego rozporządzenia, właściwe organy sprawdzają, czy przynajmniej zasady i procedury instytucji dotyczące wewnętrznych wymogów w zakresie wyceny zabezpieczenia i pewności prawa są w pełni zgodne z wymogami określonymi w tytule II rozdział 4 sekcja 3 rozporządzenia (UE) nr 575/2013.

SEKCJA 5

Metodyka oceniania wymogów dotyczących oszacowań własnych współczynnika konwersji

Artykuł 53

Długość okresu obserwacji historycznej

Oceniając długość okresu zastosowanego do oszacowania współczynników konwersji, o których mowa w art. 182 ust. 2 i 3 rozporządzenia (UE) nr 575/2013 oraz rozporządzenia delegowanego (UE) 2017/72 („okres obserwacji historycznej”), właściwe organy sprawdzają:

a)	czy długość okresu obserwacji historycznej obejmuje co najmniej minimalny czas trwania wymagany w art. 182 ust. 2 i 3 rozporządzenia (UE) nr 575/2013 oraz, w stosownych przypadkach, rozporządzenia delegowanego (UE) 2017/72;

w przypadku gdy dla danego źródła danych dostępny okres obserwacji jest dłuższy niż minimalny okres wymagany w art. 182 ust. 2 i 3 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, a dane uzyskane na jego podstawie są istotne z punktu widzenia oszacowania współczynnika konwersji, czy informacje dotyczące tego dłuższego okresu są wykorzystywane;

w przypadku ekspozycji detalicznych, gdy instytucja nie przywiązuje równej wagi do wszystkich wykorzystywanych danych historycznych, czy jest to uzasadnione lepszym przewidywaniem kwot do wykorzystania na zobowiązania oraz czy zerowa lub bardzo mała waga zastosowana do konkretnego okresu jest należycie uzasadniona albo prowadzi do ostrożniejszych oszacowań.

Artykuł 54

Metoda szacowania współczynników konwersji

Oceniając metodę szacowania współczynników konwersji określoną w art. 182 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	instytucja ocenia oszacowanie współczynnika konwersji według klasy, czy według puli instrumentów;

b)	średnią wartość zrealizowanych współczynników konwersji według klasy lub puli instrumentów oblicza się przy użyciu średniej ważonej liczby przypadków niewykonania zobowiązania;

c)	wszystkie przypadki niewykonania zobowiązania zaobserwowane w ramach źródeł danych są wykorzystywane do oszacowania współczynników konwersji;

d)	w sposób ostrożny uwzględnia się możliwość pobrania dodatkowych kwot do wykorzystania, z wyjątkiem ekspozycji detalicznych, gdy są one uwzględniane w szacunkach wartości LGD;

e)	w oszacowaniach współczynników konwersji odzwierciedlono zasady i strategie instytucji dotyczące monitorowania rachunków, w tym monitorowania limitów, oraz przetwarzania płatności;

wszystkie z poniższych aspektów są odpowiednie dla rodzaju ekspozycji, do których mają zastosowanie:

(i)	funkcjonalna i strukturalna forma metody szacowania;

(ii)	założenia, na których opiera się oszacowanie;

(iii)

w stosownych przypadkach – metoda szacowania efektu pogorszenia koniunktury;

(iv)	długość okresu obserwacji historycznej, zgodnie z art. 53;

(v)	margines ostrożnościowy zastosowany zgodnie z art. 44;

(vi)	osąd ludzki;

(vii)

w stosownych przypadkach, wybór czynników ryzyka.

Artykuł 55

Wykorzystanie oszacowań współczynnika konwersji właściwych dla pogorszenia koniunktury gospodarczej

Oceniając, czy spełniono określony w art. 182 ust. 1 lit. b) rozporządzenia (UE) nr 575/2013 wymóg stosowania oszacowań współczynnika konwersji, które są odpowiednie w przypadku pogorszenia koniunktury gospodarczej, właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	instytucje stosują oszacowania współczynnika konwersji właściwe dla okresu pogorszenia koniunktury gospodarczej, jeżeli są one ostrożniejsze niż długoterminowa średnia;

b)	w celu uzasadnienia swoich wyborów instytucja przedstawia zarówno średnie długoterminowe, jak i oszacowania współczynnika konwersji odpowiednie dla pogorszenia koniunktury gospodarczej;

c)	instytucja stosuje rygorystyczny i dobrze udokumentowany proces do celów identyfikowania pogorszenia koniunktury gospodarczej i oceny jego wpływu na korzystanie z limitów kredytowych oraz do celów sporządzania oszacowań współczynników konwersji odpowiednich dla pogorszenia koniunktury gospodarczej;

d)	instytucja uwzględnia w oszacowaniach współczynnika konwersji wszelkie niekorzystne zależności, które zidentyfikowano między wybranymi wskaźnikami ekonomicznymi z jednej strony, a wykorzystaniem limitów kredytowych z drugiej strony.

Artykuł 56

Wymagania dotyczące zasad i strategii w zakresie monitorowania kont i przetwarzania płatności

Aby ocenić zgodność z wymogami dotyczącymi szacowania współczynników konwersji, o których mowa w art. 182 ust. 1 lit. d) i e) rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają, czy instytucja wprowadziła zasady i strategie w zakresie monitorowania kont i przetwarzania płatności oraz czy dysponuje odpowiednimi systemami i procedurami umożliwiającymi codzienne monitorowanie kwot instrumentów.

SEKCJA 6

Metodyka oceny wpływu gwarancji i kredytowych instrumentów pochodnych

Artykuł 57

Uznawalność gwarantów oraz gwarancji

Oceniając zgodność z wymaganiami dotyczącymi oceny wpływu gwarancji i kredytowych instrumentów pochodnych na parametry ryzyka, określonymi w art. 183 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	instytucja jasno określiła kryteria do celów identyfikowania sytuacji, w których oszacowania wartości PD lub LGD mają być korygowane w celu uwzględnienia łagodzącego wpływu gwarancji, oraz czy kryteria te są stosowane konsekwentnie w czasie;

b)	jeżeli PD dostawcy ochrony ma być stosowane w celu korekty kwot ekspozycji ważonych ryzykiem zgodnie z art. 153 ust. 3 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, w oszacowaniach wartości LGD lub PD dłużnika, nie uwzględnia się łagodzącego wpływu gwarancji;

c)	instytucja jasno określiła kryteria do celów uznawania gwarantów i gwarancji na potrzeby obliczania kwot ekspozycji ważonych ryzykiem, w szczególności poprzez własne oszacowania wartości LGD lub PD;

d)	instytucja dokumentuje kryteria korygowania własnych oszacowań wartości LGD lub PD w celu odzwierciedlenia wpływu gwarancji;

w swoich własnych oszacowaniach wartości LGD lub PD instytucja uznaje wyłącznie gwarancje spełniające poniższe kryteria:

(i)	jeżeli gwarant posiada wewnętrzny rating nadany przez instytucję za pomocą systemu ratingowego, który został już zatwierdzony przez właściwe organy na potrzeby metody IRB – gwarancja spełnia wymogi określone w art. 183 ust. 1 lit. c) rozporządzenia (UE) nr 575/2013;

(ii)

jeżeli instytucja otrzymała zgodę na stosowanie metody standardowej zgodnie z art. 148 i 150 rozporządzenia (UE) nr 575/2013 w odniesieniu do ekspozycji wobec podmiotów, takich jak gwarant – spełnione są oba poniższe warunki:

—	gwaranta zaklasyfikowano do kategorii ekspozycji zgodnie z art. 147 rozporządzenia (UE) nr 575/2013 jako instytucja, rząd centralny, bank centralny lub przedsiębiorstwo, którym ECAI przyznała ocenę kredytową,

—	gwarancja spełnia wymagania określone w art. 213–216 rozporządzenia (UE) nr 575/2013;

f)	instytucja spełnia wymagania określone w lit. a) i e) również w przypadku jednopodmiotowych kredytowych instrumentów pochodnych.

SEKCJA 7

Metodyka oceny wymogów dotyczących nabytych wierzytelności

Artykuł 58

Oszacowanie parametru ryzyka nabytych wierzytelności korporacyjnych

1. Oceniając adekwatność oszacowań wartości PD i LGD w odniesieniu do nabytych wierzytelności korporacyjnych, w przypadku gdy instytucja uzyskuje wartości PD lub LGD w odniesieniu do nabytych wierzytelności korporacyjnych na podstawie oszacowania EL, zgodnie z art. 160 ust. 2 oraz art. 161 ust. 1 lit. e) i f), oraz odpowiedniego oszacowania wartości PD lub LGD, właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	EL oszacowuje się na podstawie długoterminowych średnich rocznych wskaźników straty całkowitej lub zgodnie z innym właściwym podejściem;

b)	proces szacowania straty całkowitej jest zgodny z koncepcją LGD określoną w art. 181 ust. 1 lit. a) rozporządzenia (UE) nr 575/2013;

c)	instytucja jest w stanie w wiarygodny sposób wyodrębnić wartości PD i LGD ze swoich oszacowań EL;

d)	w przypadku nabytych wierzytelności korporacyjnych, do których zastosowanie ma art. 153 ust. 6 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, wykorzystuje się wystarczające dane zewnętrzne i wewnętrzne.

2. Oceniając adekwatność oszacowań wartości PD i LGD dla nabytych wierzytelności korporacyjnych w przypadkach innych niż te, o których mowa w ust. 1, właściwe organy:

a)	oceniają te oszacowania, zgodnie z art. 42–52;

b)	sprawdzają, czy spełnione są wymogi art. 184 rozporządzenia (UE) nr 575/2013.

ROZDZIAŁ 9

METODYKA OCENY DOTYCZĄCA KLASYFIKACJI EKSPOZYCJI DO KATEGORII EKSPOZYCJI

Artykuł 59

Informacje ogólne

1. W celu oceny spełnienia przez instytucję wymogu spójnego przypisywania każdej ekspozycji do jednej kategorii ekspozycji na przestrzeni czasu, jak określono w art. 147 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy oceniają następujące kwestie:

a)	stosowaną przez instytucję metodykę klasyfikacji i jej realizację, zgodnie z art. 60;

b)	kolejność klasyfikowania ekspozycji do kategorii ekspozycji, zgodnie z art. 61;

c)	czy instytucja wzięła pod uwagę szczególne względy dotyczące kategorii ekspozycji detalicznych, zgodnie z art. 62.

2. Do celów oceny przeprowadzanej na podstawie ust. 1 właściwe organy stosują wszystkie następujące metody:

a)	dokonują przeglądu odpowiednich wewnętrznych zasad, procedur i metodyki klasyfikacji instytucji;

b)	dokonują przeglądu odpowiednich protokołów organów wewnętrznych instytucji, w tym organu zarządzającego, lub komitetów;

c)	dokonują przeglądu istotnych ustaleń z audytu wewnętrznego lub innych funkcji kontrolnych instytucji;

d)	dokonują przeglądu sprawozdań z postępu działań podjętych przez instytucję w celu skorygowania niedociągnięć i ograniczenia czynników ryzyka wykrytych podczas odpowiednich audytów;

e)	uzyskują pisemne oświadczenia od odpowiednich pracowników i kadry kierowniczej wyższego szczebla instytucji lub przeprowadzają z nimi rozmowy;

f)	dokonują przeglądu kryteriów stosowanych przez pracowników odpowiedzialnych za uznaniową klasyfikację ekspozycji do kategorii ekspozycji.

3. Do celów oceny na podstawie ust. 1 właściwe organy mogą także stosować dowolne spośród następujących dodatkowych metod:

a)	dokonywanie wyboru próby i przeprowadzenie przeglądu dokumentów dotyczących cech dłużnika oraz inicjowania i obsługi ekspozycji;

b)	przeprowadzenie przeglądu dokumentacji funkcjonalnej odpowiednich systemów informatycznych;

c)	porównanie danych instytucji z ogólnodostępnymi danymi, w tym danymi zarejestrowanymi w bazie danych prowadzonej przez EUNB, zgodnie z art. 115 ust. 2 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, lub w bazach danych prowadzonych przez właściwe organy;

d)	weryfikacja przestrzegania przepisów decyzji wykonawczej Komisji 2014/908/UE (7) w sprawie równoważności wymogów nadzorczych i regulacyjnych niektórych państw trzecich i terytoriów trzecich do celów traktowania ekspozycji zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013;

e)	przeprowadzenie własnych testów na danych instytucji lub zwrócenie się do instytucji o przeprowadzenie testów zaproponowanych przez właściwe organy;

f)	przeprowadzenie przeglądu innych istotnych dokumentów instytucji.

Artykuł 60

Metodyka klasyfikacji i jej realizacja

1. Oceniając metodykę klasyfikacji instytucji, zgodnie z art. 147 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	metodyka jest w pełni udokumentowana i spełnia wszystkie wymogi określone w art. 147 rozporządzenia (UE) nr 575/2013;

b)	metodyka odzwierciedla kolejność klasyfikacji określoną w art. 61;

metodyka obejmuje wykaz systemów regulacyjnych i nadzorczych państw trzecich uznanych za równoważne z systemami stosowanymi w Unii, zgodnie z decyzją wykonawczą, jak określono w art. 107 ust. 4, art. 114 ust. 7, art. 115 ust. 4 i art. 116 ust. 5 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, gdy taka równoważność jest wymagana w celu klasyfikacji ekspozycji do określonej kategorii.

2. Oceniając realizację metodyki klasyfikacji, o której mowa w ust. 1, właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	procedury regulujące wprowadzanie i przekształcanie danych w systemach informatycznych są wystarczająco solidne, aby zapewnić prawidłową klasyfikację każdej ekspozycji do kategorii ekspozycji;

b)	pracownicy odpowiedzialni za klasyfikację ekspozycji mają dostęp do wystarczająco szczegółowych kryteriów, aby zapewnić spójną klasyfikację;

klasyfikacji elementów stanowiących pozycje sekurytyzacyjne oraz ekspozycji określonych jako ekspozycje związane z kredytowaniem specjalistycznym do ekspozycji kapitałowych, zgodnie z art. 147 ust. 8 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, dokonują pracownicy znający warunki i istotne szczegóły transakcji, które decydują o identyfikacji tych ekspozycji;

d)	klasyfikacji dokonuje się na podstawie najbardziej aktualnych dostępnych danych.

3. W przypadku ekspozycji wobec przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania właściwe organy sprawdzają, czy instytucje dokładają wszelkich starań, aby sklasyfikować ekspozycje bazowe do odpowiednich kategorii ekspozycji, zgodnie z art. 152 rozporządzenia (UE) nr 575/2013.

Artykuł 61

Kolejność klasyfikacji

Oceniając, czy instytucja klasyfikuje ekspozycje do kategorii ekspozycji zgodnie z art. 147 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają, czy klasyfikacja odbywa się w następującej kolejności:

a)	po pierwsze, ekspozycje kwalifikujące się do zaklasyfikowania do ekspozycji kapitałowych, elementy stanowiące pozycje sekurytyzacyjne oraz inne aktywa niezwiązane z zobowiązaniem kredytowym klasyfikuje się do tych kategorii zgodnie z art. 147 ust. 2 lit. e), f) i g) rozporządzenia (UE) nr 575/2013;

po drugie, ekspozycje, które nie zostały sklasyfikowane zgodnie z lit. a) i kwalifikują się do zaklasyfikowania do kategorii ekspozycji wobec rządów centralnych i banków centralnych, ekspozycji wobec instytucji, ekspozycji wobec przedsiębiorstw lub ekspozycji detalicznych, klasyfikuje się do tych kategorii, zgodnie z art. 147 ust. 2 lit. a), b), c) i d) rozporządzenia (UE) nr 575/2013;

c)	po trzecie, wszelkie zobowiązania kredytowe niesklasyfikowane zgodnie z lit. a) lub b) klasyfikuje się do kategorii ekspozycji wobec przedsiębiorstw, zgodnie z art. 147 ust. 7 rozporządzenia (UE) nr 575/2013.

Artykuł 62

Wymagania szczegółowe dotyczące ekspozycji detalicznych

1. Oceniając klasyfikację ekspozycji do kategorii ekspozycji detalicznych, zgodnie z art. 147 ust. 5 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	instytucja spójnie rozróżnia ekspozycje wobec osób fizycznych i ekspozycje wobec MŚP na podstawie jasnych kryteriów;

do celów monitorowania zgodności z limitem określonym w art. 147 ust. 5 lit. a) ppkt (ii) rozporządzenia (UE) nr 575/2013 instytucja wdrożyła odpowiednie procedury i mechanizmy dotyczące następujących kwestii:

(i)	identyfikacji grup powiązanych klientów i łączenia odpowiednich ekspozycji, które każda instytucja i jej jednostki dominujące lub zależne utrzymują wobec tej grupy powiązanych klientów;

(ii)	oceny przypadków, w których przekroczono limit;

(iii)

zapewnienia, aby ekspozycję wobec MŚP, w przypadku której przekroczono limit, bez zbędnej zwłoki ponownie zaklasyfikowano do kategorii ekspozycji wobec przedsiębiorstw.

2. Sprawdzając, czy zarządzanie ekspozycjami detalicznymi nie odbywa się tak samo indywidualnie jak w przypadku ekspozycji należących do kategorii ekspozycji wobec przedsiębiorstw w rozumieniu art. 147 ust. 5 lit. c) rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy biorą pod uwagę co najmniej następujące elementy procesu kredytowego:

a)	działania marketingowe i sprzedażowe;

b)	typ produktu;

c)	proces ratingowy;

d)	system ratingowy;

e)	proces decyzyjny w sprawie udzielenia kredytu;

f)	metodę ograniczenia ryzyka kredytowego;

g)	procesy monitorowania;

h)	proces dochodzenia i odzyskiwania należności.

3. Określając, czy spełniono kryteria określone w art. 147 ust. 5 lit. c) i d) rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy badają, czy klasyfikacja ekspozycji jest zgodna z liniami biznesowymi instytucji oraz sposobem zarządzania przedmiotowymi ekspozycjami.

4. Właściwe organy sprawdzają, czy instytucja klasyfikuje każdą ekspozycję detaliczną do jednej kategorii ekspozycji, do której zastosowanie ma odpowiedni współczynnik korelacji, zgodnie z art. 154 ust. 1, 3 i 4 rozporządzenia (UE) nr 575/2013:

do celów sprawdzenia zgodności z art. 154 ust. 4 lit. d) i e) rozporządzenia (UE) nr 575/2013 właściwe organy sprawdzają, czy:

(i)

zmienność wskaźników strat dla portfela kwalifikujących się odnawialnych ekspozycji detalicznych jest niska w stosunku do ich średniego poziomu wskaźników strat, oceniając dokonane przez instytucję porównanie zmienności wskaźników strat dla portfela kwalifikowalnych odnawialnych ekspozycji detalicznych w odniesieniu do innych ekspozycji detalicznych lub innych wartości odniesienia;

(ii)	zarządzanie ryzykiem portfela kwalifikowalnych odnawialnych ekspozycji detalicznych jest spójne z charakterystyką ryzyka bazowego, w tym ze wskaźnikami strat;

na potrzeby sprawdzenia zgodności z art. 154 ust. 3 rozporządzenia (UE) nr 575/2013 właściwe organy sprawdzają, czy wszystkim ekspozycjom, w przypadku których zabezpieczenie w formie nieruchomości stosuje się we własnych oszacowaniach wartości LGD, zgodnie z art. 181 ust. 1 lit. f) rozporządzenia (UE) nr 575/2013, przypisano współczynnik korelacji określony w art. 154 ust. 3 rozporządzenia (UE) nr 575/2013.

ROZDZIAŁ 10

METODYKA OCENY TESTU WARUNKÓW SKRAJNYCH STOSOWANEGO W RAMACH OCENY ADEKWATNOŚCI KAPITAŁOWEJ

Artykuł 63

Informacje ogólne

1. Aby ocenić solidność testu warunków skrajnych stosowanego przez instytucję w ramach oceny jej adekwatności kapitałowej, zgodnie z art. 177 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają wszystkie następujące elementy:

a)	adekwatność metod wykorzystanych do opracowania testów warunków skrajnych, zgodnie z art. 64;

b)	solidność organizacji procesu testowania warunków skrajnych zgodnie z art. 65;

c)	włączenie testów warunków skrajnych do procesów zarządzania ryzykiem i kapitałem, zgodnie z art. 66.

2. Do celów oceny przeprowadzanej na podstawie ust. 1 właściwe organy stosują wszystkie następujące metody:

a)	dokonują przeglądu wewnętrznych zasad, metod i procedur instytucji dotyczących opracowywania i przeprowadzania testów warunków skrajnych;

b)	dokonują przeglądu wyników testu warunków skrajnych przeprowadzonego przez instytucję;

c)	dokonują przeglądu ról i obowiązków jednostek i organów zarządzających zaangażowanych w opracowywanie, zatwierdzanie i przeprowadzanie testu warunków skrajnych;

d)	dokonują przeglądu odpowiednich protokołów organów wewnętrznych instytucji, w tym organu zarządzającego, lub komitetów;

e)	dokonują przeglądu istotnych ustaleń z audytu wewnętrznego lub innych funkcji kontrolnych instytucji;

f)	dokonują przeglądu sprawozdań z postępu działań podjętych przez instytucję w celu skorygowania niedociągnięć i ograniczenia czynników ryzyka wykrytych podczas odpowiednich audytów;

g)	uzyskują pisemne oświadczenia od odpowiednich pracowników i kadry kierowniczej wyższego szczebla instytucji lub przeprowadzają z nimi rozmowy.

3. Do celów oceny na podstawie ust. 1 właściwe organy mogą także stosować dowolne spośród następujących dodatkowych metod:

a)	przeprowadzenie przeglądu dokumentacji funkcjonalnej systemów informatycznych wykorzystywanych do testu warunków skrajnych;

b)	zwrócenie się do instytucji o dokonanie obliczeń testu warunków skrajnych na podstawie alternatywnych założeń;

c)	własne obliczenia w ramach testu warunków skrajnych opierające się na danych instytucji dotyczących pewnych rodzajów ekspozycji;

d)	przeprowadzenie przeglądu innych istotnych dokumentów instytucji.

Artykuł 64

Adekwatność metod wykorzystanych do opracowania testów warunków skrajnych

1. Oceniając adekwatność metod wykorzystanych do opracowania testów warunków skrajnych stosowanych przez instytucję w ramach oceny adekwatności kapitałowej, zgodnie z art. 177 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	testy są miarodajne, racjonalnie ostrożne i umożliwiają określenie wpływu na całkowite wymogi kapitałowe instytucji z tytułu ryzyka kredytowego w przypadku poważnych, ale realistycznych scenariuszy recesji;

b)	testy obejmują co najmniej wszystkie istotne portfele IRB;

c)	metody te są w odpowiednim zakresie spójne z metodami stosowanymi przez instytucję do celów testów warunków skrajnych dotyczących alokacji kapitału wewnętrznego;

d)	dokumentacja metodyki prowadzenia testów warunków skrajnych, w tym danych wewnętrznych i zewnętrznych oraz opinii ekspertów, jest wystarczająco szczegółowa, aby umożliwić osobom trzecim zrozumienie uzasadnienia wybranych scenariuszy i odtworzenie testu warunków skrajnych.

2. Do celów oceny na podstawie ust. 1 lit. a) właściwe organy sprawdzają, czy testy warunków skrajnych obejmują co najmniej następujące kroki:

a)	identyfikację scenariuszy, w tym scenariuszy przewidujących poważną, ale prawdopodobną recesję oraz korektę scenariusza przewidującego pogorszenie jakości kredytowej dostawców ochrony, zgodnie z art. 153 ust. 3 rozporządzenia (UE) nr 575/2013;

b)	ocenę wpływu zidentyfikowanych scenariuszy na parametry ryzyka instytucji, migrację ratingową, oczekiwane straty oraz obliczanie wymogów w zakresie funduszy własnych w odniesieniu do ryzyka kredytowego;

c)	ocenę wymagań w zakresie adekwatności funduszy własnych.

3. Oceniając adekwatność scenariuszy, o której mowa w ust. 2 lit. a), właściwe organy sprawdzają solidność następujących metodyk:

a)	metodyki identyfikacji grupy czynników stymulujących rozwój gospodarczy;

b)	metodyki tworzenia scenariuszy warunków skrajnych, w tym ich dotkliwość, czas trwania i prawdopodobieństwo wystąpienia;

c)	metodyki prognozowania wpływu każdego scenariusza na odpowiednie parametry ryzyka.

Artykuł 65

Organizacja procesu przeprowadzania testów warunków skrajnych

Oceniając solidność organizacji testów warunków skrajnych stosowanych przez instytucję w ramach oceny adekwatności kapitałowej, zgodnie z art. 177 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	test warunków skrajnych jest przeprowadzany regularnie i co najmniej raz na rok;

b)	jasno zostały określone role i obowiązki jednostki lub jednostek odpowiedzialnych za opracowanie i przeprowadzenie testu warunków skrajnych;

c)	wyniki testów warunków skrajnych są zatwierdzane na odpowiednim szczeblu zarządzania, a kadra kierownicza wyższego szczebla jest terminowo informowana o wynikach;

d)	infrastruktura informatyczna skutecznie wspiera przeprowadzanie testów warunków skrajnych.

Artykuł 66

Włączenie testów warunków skrajnych do procesów zarządzania ryzykiem i kapitałem

Oceniając włączenie testów warunków skrajnych do procesów zarządzania ryzykiem i kapitałem instytucji w celu zapewnienia zgodności z przepisami art. 177 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	w swoim procesie decyzyjnym instytucja uwzględnia wyniki testów warunków skrajnych, w szczególności w zakresie zarządzania ryzykiem i kapitałem;

b)	instytucja uwzględnia wyniki testów warunków skrajnych w ramach procesu zarządzania kapitałem i określa możliwe zdarzenia lub przyszłe zmiany warunków ekonomicznych na potrzeby wymogów kapitałowych.

ROZDZIAŁ 11

METODYKA OCENY OBLICZANIA WYMOGÓW W ZAKRESIE FUNDUSZY WŁASNYCH

Artykuł 67

Informacje ogólne

1. W celu dokonania oceny, czy instytucja oblicza wymogi w zakresie funduszy własnych, wykorzystując swoje parametry ryzyka dla różnych kategorii ekspozycji, zgodnie z art. 110 ust. 2 i 3, art. 144 ust. 1 lit. g) oraz art. 151–168 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, oraz czy jest w stanie prowadzić sprawozdawczość wymaganą na podstawie art. 430 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają wszystkie poniższe elementy:

a)	niezawodność systemu wykorzystywanego do obliczania wymogów w zakresie funduszy własnych zgodnie z art. 68;

b)	jakość danych zgodnie z art. 69;

c)	poprawność wdrażania metodyki i procedur w odniesieniu do różnych kategorii ekspozycji zgodnie z art. 70;

d)	organizację procesu obliczania wymogów w zakresie funduszy własnych zgodnie z art. 71;

2. Pod względem grup, do celów oceny dokonywanej na podstawie ust. 1 właściwe organy uwzględniają strukturę grupy bankowej oraz ustalone role i obowiązki instytucji dominującej oraz jej jednostek zależnych.

3. Do celów weryfikacji przeprowadzanej na podstawie ust. 1 i 2 właściwe organy stosują wszystkie następujące metody:

a)	dokonują przeglądu wewnętrznych zasad i procedur instytucji w odniesieniu do procesu obliczania wymogów w zakresie funduszy własnych, w tym stosowanych źródeł danych, metod obliczeniowych i kontroli;

b)	dokonują przeglądu odpowiednich ról i obowiązków poszczególnych jednostek i organów wewnętrznych zaangażowanych w proces obliczania wymogów w zakresie funduszy własnych;

c)	dokonują przeglądu odpowiednich protokołów organów wewnętrznych instytucji, w tym organu zarządzającego, lub komitetów;

d)	dokonują przeglądu dokumentacji testów systemu obliczeniowego, w tym scenariuszy objętych testami, ich wyników i zatwierdzeń;

e)	dokonują przeglądu odpowiednich sprawozdań z kontroli, w tym wyników uzgadniania danych pochodzących z różnych źródeł;

f)	dokonują przeglądu istotnych ustaleń z audytu wewnętrznego lub innych funkcji kontrolnych instytucji;

g)	dokonują przeglądu sprawozdań z postępu działań podjętych przez instytucję w celu skorygowania niedociągnięć i ograniczenia czynników ryzyka wykrytych podczas odpowiednich audytów;

h)	uzyskują pisemne oświadczenia od odpowiednich pracowników i kadry kierowniczej wyższego szczebla instytucji lub przeprowadzają z nimi rozmowy.

4. Do celów oceny na podstawie ust. 1 i 2 właściwe organy mogą także stosować dowolne spośród następujących dodatkowych metod:

a)	przeprowadzenie przeglądu dokumentacji funkcjonalnej systemów informatycznych wykorzystywanych do obliczania wymogów w zakresie funduszy własnych;

b)	zwrócenie się do instytucji o dokonanie na żywo obliczeń wymogów w zakresie funduszy własnych dotyczących pewnych rodzajów ekspozycji;

c)	przeprowadzenie własnych wyrywkowych testów obliczania wymogów w zakresie funduszy własnych przy użyciu danych instytucji dotyczących określonych rodzajów ekspozycji;

d)	przeprowadzenie własnych testów na danych instytucji lub zwrócenie się do instytucji o przeprowadzenie testów zaproponowanych przez właściwe organy;

e)	przeprowadzenie przeglądu innych istotnych dokumentów instytucji.

Artykuł 68

Niezawodność systemu wykorzystywanego do obliczania wymogów w zakresie funduszy własnych

Oceniając wiarygodność systemu instytucji stosowanego do obliczania wymogów w zakresie funduszy własnych, o którym mowa w art. 144 ust. 1 lit. g) rozporządzenia (UE) nr 575/2013, oprócz określonych w art. 72–75 wymogów dotyczących metodyki oceny zarządzania danymi, właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	testy kontrolne przeprowadzone przez instytucję w celu potwierdzenia, że obliczanie wymogów w zakresie funduszy własnych jest zgodne z art. 151–168 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, są kompletne;

b)	wspomniane testy kontrolne są wiarygodne, w szczególności, czy obliczenia dokonane w ramach systemu stosowanego na potrzeby spełnienia wymogów w zakresie funduszy własnych są spójne z obliczeniami dokonanymi przy użyciu alternatywnego narzędzia obliczeniowego;

c)	częstotliwość testów kontrolnych przeprowadzanych przez instytucję jest odpowiednia, a testy przeprowadza się co najmniej w momencie wdrożenia algorytmów obliczania wymogów w zakresie funduszy własnych oraz we wszystkich innych przypadkach, w których wprowadzane są zmiany w systemie.

Artykuł 69

Jakość danych

1. Oceniając jakość danych wykorzystywanych do obliczania wymogów w zakresie funduszy własnych, o których mowa w art. 144 ust. 1 lit. g) rozporządzenia (UE) nr 575/2013, oprócz wymogów określonych w art. 73, właściwe organy sprawdzają mechanizmy i procedury wdrożone przez instytucję w celu określenia wartości ekspozycji wraz ze wszystkimi istotnymi cechami, w tym danymi dotyczącymi parametrów ryzyka i technik ograniczania ryzyka kredytowego. Właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	parametry ryzyka są kompletne, w tym w przypadkach, gdy brakujące parametry są zastępowane wartościami domyślnymi, oraz czy w przypadku gdy takie zastąpienie miało miejsce, jest ono ostrożne, uzasadnione i udokumentowane;

b)	zakres wartości parametrów jest zgodny z regulacyjnymi i minimalnymi wartościami określonymi w art. 160–164 rozporządzenia (UE) nr 575/2013;

c)	dane wykorzystywane do obliczania wymogów w zakresie funduszy własnych są spójne z danymi wykorzystywanymi w innych procesach wewnętrznych;

d)	zastosowanie parametrów ryzyka jest zgodne z charakterystyką ekspozycji, a w szczególności, czy sklasyfikowana wartość LGD jest dokładna i spójna z rodzajem ekspozycji i zabezpieczenia zastosowanego w odniesieniu do ekspozycji, zgodnie z art. 164 i art. 230 ust. 2 rozporządzenia (UE) nr 575/2013;

e)	obliczanie wartości ekspozycji przebiega prawidłowo, w szczególności czy umowy o kompensowaniu zobowiązań i klasyfikacja pozycji pozabilansowych są stosowane zgodnie z art. 166 rozporządzenia (UE) nr 575/2013;

f)	w przypadku stosowania metody opartej na PD/LGD w odniesieniu do ekspozycji kapitałowych, klasyfikacja ekspozycji i zastosowanie parametrów ryzyka są prawidłowe, zgodnie z art. 165 rozporządzenia (UE) nr 575/2013.

2. Oceniając spójność danych stosowanych do obliczania wymogów w zakresie funduszy własnych z danymi wykorzystywanymi do celów wewnętrznych, zgodnie z art. 18–22, dotyczącymi metodyki oceny w ramach testu praktycznego i testu doświadczenia, właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	istnieją odpowiednie mechanizmy kontroli i uzgadniania, zapewniające spójność wartości parametrów ryzyka wykorzystywanych do obliczania wymogów w zakresie funduszy własnych z wartościami parametrów stosowanych do celów wewnętrznych;

b)	istnieją odpowiednie mechanizmy kontroli i uzgadniania, zapewniające spójność wartości ekspozycji, w przypadku której oblicza się wymogi w zakresie funduszy własnych, z wartościami danych księgowych;

c)	obliczenia wymogów w zakresie funduszy własnych dla wszystkich ekspozycji ujętych w księdze głównej instytucji są kompletne, a rozróżnienie ekspozycji w ramach metody IRB i metody standardowej jest zgodne z art. 148 i 150 rozporządzenia (UE) nr 575/2013.

Artykuł 70

Poprawność wdrażania metodyki i procedur w odniesieniu do różnych kategorii ekspozycji

Oceniając prawidłowość wdrożenia metodyki i procedur obliczania wymogów w zakresie funduszy własnych, o których mowa w art. 144 ust. 1 lit. g) rozporządzenia (UE) nr 575/2013, dla różnych kategorii ekspozycji, właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	wzór na wagę ryzyka jest wdrażany zgodnie z art. 153 i 154 rozporządzenia (UE) nr 575/2013 z uwzględnieniem klasyfikacji ekspozycji do kategorii ekspozycji;

b)	współczynnik korelacji oblicza się na podstawie cech ekspozycji, w szczególności czy parametr całkowitej sprzedaży jest stosowany na podstawie skonsolidowanych informacji finansowych;

w przypadku gdy kwota ekspozycji ważonej ryzykiem jest korygowana zgodnie z art. 153 ust. 3 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, korekta ta opiera się na wszystkich poniższych uwarunkowaniach:

(i)	informacje na temat PD dostawcy ochrony są stosowane prawidłowo;

(ii)	PD dostawcy ochrony szacuje się przy użyciu systemu ratingowego, który właściwe organy zatwierdziły zgodnie z metodą IRB;

obliczenie parametru terminu zapadalności jest prawidłowe, w szczególności:

(i)	datę wygaśnięcia instrumentu wykorzystuje się do obliczania parametru terminu zapadalności, zgodnie z art. 162 ust. 2 lit. f) rozporządzenia (UE) nr 575/2013;

(ii)	w przypadkach, w których parametr terminu zapadalności jest niższy niż jeden rok, jest to odpowiednio uzasadnione i udokumentowane do celów art. 162 ust. 1, 2 i 3 rozporządzenia (UE) nr 575/2013;

dolne granice średniej wartości LGD ważonej ekspozycją w przypadku ekspozycji detalicznych zabezpieczonych nieruchomością mieszkalną i nieruchomością komercyjną, których nie objęto gwarancjami rządów centralnych, jak określono w art. 164 ust. 4 i 5 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, oblicza się na łącznym poziomie wszystkich ekspozycji detalicznych zabezpieczonych odpowiednio nieruchomością mieszkalną i nieruchomością komercyjną, a w przypadku gdy średnia wartość LGD ważona ekspozycją na poziomie łącznym jest niższa od odpowiednich dolnych granic, instytucja stosuje odpowiednie korekty konsekwentnie na przestrzeni czasu;

stosowanie różnych metod w odniesieniu do poszczególnych portfeli kapitałowych, jeżeli sama instytucja stosuje różne metody do celów wewnętrznego zarządzania ryzykiem, zgodnie z art. 155 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, jest prawidłowe, w szczególności, czy wybór metody:

(i)	nie prowadzi do niedoszacowania wymogów w zakresie funduszy własnych;

(ii)	jest konsekwentny, również na przestrzeni czasu;

(iii)

jest uzasadniony wewnętrznymi praktykami w zakresie zarządzania ryzykiem;

w przypadku stosowania uproszczonej metody ważenia ryzykiem, zgodnie z art. 155 ust. 2 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, użycie wag ryzyka jest prawidłowe, szczególnie gdy waga ryzyka na poziomie 190 % jest stosowana wyłącznie w przypadku wystarczająco zdywersyfikowanych portfeli, jeżeli instytucja udowodniła, że w wyniku dywersyfikacji portfela w sposób znaczący ograniczono ryzyko w porównaniu z ryzykiem poszczególnych ekspozycji w portfelu;

obliczenie różnicy między kwotami oczekiwanych strat a korektami ryzyka kredytowego, dodatkowymi korektami wartości oraz innymi redukcjami funduszy własnych, zgodnie z art. 159 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, jest prawidłowe, a w szczególności:

(i)	czy obliczenia przeprowadza się oddzielnie dla portfela ekspozycji, których dotyczy niewykonanie zobowiązania, i portfela ekspozycji, których nie dotyczy niewykonanie zobowiązania;

(ii)

jeżeli w wyniku obliczeń przeprowadzonych dla portfela, którego dotyczy niewykonanie zobowiązania, otrzymano kwotę ujemną, czy kwoty tej nie wykorzystuje się do zrównoważenia kwot dodatnich uzyskanych z obliczeń przeprowadzonych dla portfela ekspozycji, których nie dotyczy niewykonanie zobowiązania;

(iii)

czy obliczeń dokonuje się przed skutkami podatkowymi;

czy poszczególne metody traktowania ekspozycji w postaci jednostek uczestnictwa lub udziałów w przedsiębiorstwach zbiorowego inwestowania są stosowane prawidłowo, w szczególności:

(i)	czy instytucja właściwie odróżnia ekspozycje w przedsiębiorstwach zbiorowego inwestowania podlegające metodzie opartej na ocenie ze względu na pierwotne ryzyko określonej w art. 152 ust. 1 i 2 rozporządzenia (UE) nr 575/2013 od innych ekspozycji w przedsiębiorstwach zbiorowego inwestowania;

(ii)	czy ekspozycje w przedsiębiorstwach zbiorowego inwestowania traktowane zgodnie z art. 152 ust. 1 lub 2 rozporządzenia (UE) nr 575/2013 spełniają kryteria kwalifikowalności określone w art. 132 ust. 3 tego rozporządzenia;

(iii)

w przypadku gdy instytucja stosuje metodę określoną w art. 152 ust. 4 rozporządzenia (UE) nr 575/2013 do obliczania średnich kwot ekspozycji ważonych ryzykiem, czy:

—	poprawność obliczeń jest potwierdzona przez audytora zewnętrznego,

—	mnożniki określone w art. 152 ust. 2 lit. b) ppkt (i) oraz (ii) rozporządzenia (UE) nr 575/2013 są stosowane prawidłowo,

—	w przypadku gdy instytucja opiera się na obliczeniach kwot ekspozycji ważonych ryzykiem dokonanych przez osobę trzecią, czy osoba ta spełnia wymogi określone w art. 152 ust. 4 lit. a) i b) rozporządzenia (UE) nr 575/2013.

Artykuł 71

Organizacja procesu obliczania wymogów w zakresie funduszy własnych

Oceniając prawidłowość procesu obliczania wymogów w zakresie funduszy własnych, o których mowa w art. 144 ust. 1 lit. g) rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	jasno określono przydział obowiązków jednostki lub jednostek odpowiedzialnych za kontrolę i zarządzanie procesem obliczeniowym, w szczególności przydział obowiązków w zakresie konkretnych kontroli, które mają zostać przeprowadzone na każdym etapie procesu obliczeniowego;

b)	odpowiednie procedury, w tym procedury awaryjne, służą zapewnieniu, aby obliczanie wymogów w zakresie funduszy własnych odbywało się zgodnie z art. 430 rozporządzenia (UE) nr 575/2013;

c)	wszystkie dane wejściowe, w tym wartości parametrów ryzyka i poprzednie wersje systemu, są przechowywane, aby umożliwić odwzorowanie obliczeń wymogów w zakresie funduszy własnych;

d)	wyniki obliczeń są zatwierdzane na odpowiednim szczeblu zarządzania i kadra kierownicza wyższego szczebla otrzymuje informacje na temat ewentualnych błędów lub nieprawidłowości w obliczeniach oraz o środkach, które należy wprowadzić.

ROZDZIAŁ 12

METODYKA OCENY ZARZĄDZANIA DANYMI

Artykuł 72

Informacje ogólne

1. Oceniając zgodność z wymogami dotyczącymi zarządzania danymi, określonymi w art. 144 ust. 1 lit. d) i art. 176 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy oceniają wszystkie poniższe elementy:

a)	jakość danych wewnętrznych, zewnętrznych lub zbiorczych, w tym procesu zarządzania jakością danych, zgodnie z art. 73;

b)	dokumentację i sprawozdawczość w zakresie danych, zgodnie z art. 74;

c)	odpowiednią infrastrukturę teleinformatyczną, zgodnie z art. 75.

2. Do celów oceny przeprowadzanej na podstawie ust. 1 właściwe organy stosują wszystkie następujące metody:

a)	dokonują przeglądu polityki, metod i procedur zarządzania jakością danych istotnych z punktu widzenia danych wykorzystywanych w metodzie IRB;

b)	dokonują przeglądu odpowiednich sprawozdań dotyczących jakości danych, jak również zawartych w nich wniosków, ustaleń i zaleceń;

c)	dokonują przeglądu polityki w zakresie infrastruktury informatycznej oraz procedur zarządzania systemami informatycznymi, w tym zasad dotyczących planów awaryjnych, istotnych dla systemów informatycznych wykorzystywanych na potrzeby metody IRB;

d)	dokonują przeglądu odpowiednich protokołów organów wewnętrznych instytucji, w tym organu zarządzającego, lub komitetów;

e)	dokonują przeglądu istotnych ustaleń z audytu wewnętrznego lub innych funkcji kontrolnych instytucji;

f)	dokonują przeglądu sprawozdań z postępu działań podjętych przez instytucję w celu skorygowania niedociągnięć i ograniczenia czynników ryzyka wykrytych podczas odpowiednich audytów;

g)	uzyskują pisemne oświadczenia od odpowiednich pracowników i kadry kierowniczej wyższego szczebla instytucji lub przeprowadzają z nimi rozmowy.

3. Do celów oceny na podstawie ust. 1 właściwe organy mogą także stosować dowolne spośród następujących dodatkowych metod:

a)	przeprowadzenie własnych testów na danych instytucji lub zwrócenie się do instytucji o przeprowadzenie testów zaproponowanych przez właściwe organy;

b)	przeprowadzenie przeglądu innych istotnych dokumentów instytucji.

Artykuł 73

Jakość danych

1. Oceniając jakość danych wewnętrznych, zewnętrznych lub zbiorczych niezbędnych do skutecznego wspierania procesu pomiaru ryzyka kredytowego i zarządzania nim zgodnie z art. 144 ust. 1 lit. d) i art. 176 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają:

a)	kompletność wartości w atrybutach, które ich wymagają;

b)	dokładność danych, tj. czy dane te rzeczywiście nie zawierają błędów;

c)	spójność danych, tj. czy można dopasować określony zbiór danych do różnych źródeł danych instytucji;

d)	aktualność wartości danych, tj. czy wartości te są aktualne;

e)	niepowtarzalność danych, tj. czy zagregowane dane są wolne od wszelkich powtórzeń powstałych w wyniku stosowania filtrów lub innych przekształceń danych źródłowych;

f)	ważność danych, tj. czy dane opierają się na odpowiednim systemie klasyfikacji, który jest wystarczająco rygorystyczny, aby spowodować akceptację;

g)	identyfikowalność danych, tj. czy istnieje możliwość łatwego śledzenia historii, przetwarzania i lokalizacji określonych danych.

2. Podczas oceniania procesu zarządzania jakością danych właściwe organy sprawdzają, czy:

wdrożono wszystkie poniższe elementy:

(i)	odpowiednie standardy jakości danych określające cele i ogólny zakres procesu zarządzania jakością danych;

(ii)	odpowiednie zasady, normy i procedury dotyczące gromadzenia, przechowywania, migracji, aktualizacji i wykorzystania danych;

(iii)

praktykę ciągłej aktualizacji i doskonalenia procesu zarządzania jakością danych;

(iv)	zbiór kryteriów i procedur określania zgodności ze standardami jakości danych, w szczególności ogólne kryteria i proces uzgadniania danych w ramach systemów i pomiędzy nimi, w tym między danymi księgowymi i danymi opartymi na ratingach wewnętrznych;

(v)

odpowiednie procesy wewnętrznej oceny i ciągłego udoskonalania jakości danych, w tym proces wydawania wewnętrznych zaleceń w celu rozwiązania problemów w obszarach, które wymagają poprawy, oraz proces wdrażania tych zaleceń z zachowaniem pierwszeństwa według ich istotności, w szczególności proces zajmowania się istotnymi rozbieżnościami powstałymi w procesie uzgadniania danych;

b)	istnieje dostateczny stopień niezależności procesu gromadzenia danych od procesu zarządzania jakością danych, w tym w stosownych przypadkach rozdzielenie struktury organizacyjnej i personelu.

Artykuł 74

Dokumentacja i sprawozdawczość w zakresie danych

1. Oceniając dokumentację danych niezbędnych do skutecznego wspierania procesu pomiaru ryzyka kredytowego i zarządzania nim zgodnie z art. 144 ust. 1 lit. d) i art. 176 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy dokonują oceny wszystkich poniższych elementów:

specyfikacji zbioru baz danych, w szczególności:

(i)	globalnej mapy baz danych wykorzystywanej przez systemy obliczeniowe stosowane na potrzeby metody IRB;

(ii)	odpowiednich źródeł danych;

(iii)

odpowiednich procesów pozyskiwania i przekształcania danych oraz kryteriów stosowanych w tym zakresie;

(iv)	odpowiedniej specyfikacji funkcjonalnej baz danych, w tym ich wielkości, daty utworzenia, słowników danych określających zawartość pól i poszczególne wartości wprowadzane do pól wraz z jasnymi definicjami poszczególnych danych;

(v)	odpowiedniej specyfikacji technicznej baz danych, w tym rodzajów baz danych, tabel, systemu zarządzania bazą danych i architektury bazy danych oraz modeli danych podanych w dowolnej standardowej notacji modelowania danych;

(vi)	odpowiednich procesów działań i procedur związanych z gromadzeniem i przechowywaniem danych;

b)	politykę zarządzania danymi i podział obowiązków, w tym profile użytkowników i właścicieli danych;

c)	przejrzystość, dostępność i spójność kontroli wdrożonych w ramach systemu zarządzania danymi.

2. Oceniając sprawozdawczość w zakresie danych, właściwe organy sprawdzają w szczególności, czy sprawozdawczość w zakresie danych:

a)	określa zakres sprawozdań lub przeglądów, zawiera ustalenia oraz, w stosownych przypadkach, zalecenia mające na celu usunięcie wykrytych słabości lub niedociągnięć;

b)	przedstawia się kadrze kierowniczej wyższego szczebla i organowi zarządzającemu instytucji z odpowiednią częstotliwością oraz czy poziom odbiorcy sprawozdawczości w zakresie danych jest zgodny ze strukturą organizacyjną instytucji oraz rodzajem i znaczeniem informacji;

c)	przygotowuje się regularnie, a w stosownych przypadkach również doraźnie;

d)	zawiera odpowiednie dowody, że instytucja odpowiednio uwzględniła i prawidłowo wdrożyła zalecenia.

Artykuł 75

Infrastruktura informatyczna

1. Oceniając architekturę systemów informatycznych mającą znaczenie dla systemów ratingowych instytucji oraz dla stosowania metody IRB zgodnie z art. 144 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy oceniają wszystkie poniższe elementy:

a)	architekturę systemów informatycznych, w tym wszystkich aplikacji, ich interfejsów i interakcji;

b)	schemat przepływu danych przedstawiający mapę kluczowych aplikacji, baz danych i komponentów IT wykorzystywanych w stosowaniu metody IRB i odnoszących się do systemów ratingowych;

c)	klasyfikację właścicieli systemów informatycznych;

d)	możliwości, skalowalność i efektywność systemów informatycznych;

e)	instrukcje obsługi systemów informatycznych i baz danych.

2. Oceniając poprawne działanie, bezpieczeństwo i ochronę infrastruktury informatycznej, która ma znaczenie dla systemów ratingowych instytucji oraz dla stosowania metody IRB, właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	infrastruktura informatyczna może obsługiwać zwykłe i nadzwyczajne procesy instytucji w sposób szybki, automatyczny i elastyczny;

b)	odpowiednio uwzględniono ryzyko zawieszenia działania infrastruktury informatycznej („awarie”), ryzyko utraty danych oraz ryzyko błędnych ocen („błędy”);

c)	infrastruktura informatyczna jest odpowiednio zabezpieczona przed kradzieżą, oszustwem, manipulacją lub sabotażem danych lub systemów przez działające w złej wierze osoby z wewnątrz i spoza organizacji.

3. Oceniając odporność infrastruktury informatycznej, która ma znaczenie dla systemów ratingowych instytucji oraz dla stosowania metody IRB, właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	wdrożono procedury tworzenia kopii zapasowych systemów informatycznych, danych i dokumentacji i czy procedury te są okresowo testowane;

b)	wdrożono plany ciągłości działania w odniesieniu do krytycznych systemów informatycznych;

c)	określono procedury odzyskiwania danych z systemów informatycznych w przypadku awarii i procedury te są okresowo testowane;

d)	zarządzanie użytkownikami systemów informatycznych jest zgodne z odpowiednimi zasadami i procedurami instytucji;

e)	wdrożono ścieżki audytu dotyczące krytycznych systemów informatycznych;

f)	zarządzanie zmianą w systemach informatycznych jest odpowiednie, a monitorowanie zmian obejmuje wszystkie systemy informatyczne.

4. Oceniając, czy infrastruktura informatyczna, która ma znaczenie dla systemów ratingowych instytucji oraz dla stosowania metody IRB, podlega zarówno regularnemu, jak i doraźnemu przeglądowi właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	regularne monitorowanie i doraźne przeglądy skutkują wydawaniem zaleceń w celu zaradzenia wykrytym słabościom lub niedociągnięciom;

b)	ustalenia i zalecenia, o których mowa w lit. a), są przekazywane kadrze kierowniczej wyższego szczebla i organowi zarządzającemu instytucji;

c)	istnieją odpowiednie dowody, że instytucja prawidłowo uwzględniła i wdrożyła te zalecenia.

ROZDZIAŁ 13

METODYKA OCENY MODELI WEWNĘTRZNYCH DOTYCZĄCYCH EKSPOZYCJI KAPITAŁOWYCH

Artykuł 76

Informacje ogólne

1. Oceniając, czy instytucja jest w stanie opracować i walidować model wewnętrzny dotyczący ekspozycji kapitałowych oraz przypisać każdą ekspozycję do zakresu stosowania metody modeli wewnętrznych względem ekspozycji kapitałowych, zgodnie z wymogami art. 144 ust. 1 lit. f) i h) oraz art. 186, 187 i 188 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy oceniają wszystkie poniższe elementy:

a)	adekwatność wykorzystanych danych, zgodnie z art. 77;

b)	adekwatność modeli, zgodnie z art. 78;

c)	kompleksowość programu testów warunków skrajnych, zgodnie z art. 79;

d)	integralność modelu i procesu jego tworzenia, zgodnie z art. 80;

e)	adekwatność klasyfikacji ekspozycji do metody modeli wewnętrznych, zgodnie z art. 81;

f)	adekwatności komórki ds. walidacji, zgodnie z art. 82;

2. Do celów oceny przeprowadzanej na podstawie ust. 1 właściwe organy stosują wszystkie następujące metody:

a)	dokonują przeglądu odpowiednich wewnętrznych zasad i procedur instytucji;

b)	dokonują przeglądu dokumentacji technicznej instytucji dotyczącej metodyki i procesu opracowywania modelu wewnętrznego dotyczącego ekspozycji kapitałowych;

c)	dokonują przeglądu i weryfikacji odpowiednich podręczników, metod i procesów dotyczących opracowywania modelu;

d)	dokonują przeglądu ról i obowiązków poszczególnych jednostek i organów wewnętrznych zaangażowanych w opracowywanie, zatwierdzanie i stosowanie modelu wewnętrznego dotyczącego ekspozycji kapitałowych;

e)	dokonują przeglądu odpowiednich protokołów organów wewnętrznych instytucji, w tym organu zarządzającego, lub komitetów;

f)	dokonują przeglądu odpowiednich sprawozdań na temat funkcjonowania modeli wewnętrznych dotyczących ekspozycji kapitałowych oraz zaleceń jednostki ds. kontroli ryzyka kredytowego, komórki ds. walidacji, komórki ds. audytu wewnętrznego lub każdej innej komórki ds. kontroli instytucji;

g)	dokonują przeglądu stosownych sprawozdań dotyczących działań podjętych przez instytucję w celu skorygowania niedociągnięć i ograniczenia czynników ryzyka wykrytych podczas monitorowania, walidacji i audytów;

h)	uzyskują pisemne oświadczenia od odpowiednich pracowników i kadry kierowniczej wyższego szczebla instytucji lub przeprowadzają z nimi rozmowy.

3. Do celów oceny na podstawie ust. 1 właściwe organy mogą także stosować dowolne spośród następujących dodatkowych metod:

a)	zwrócenie się o udostępnienie danych wykorzystywanych w procesie opracowywania modeli wewnętrznych dotyczących ekspozycji kapitałowych i analiza tych danych;

b)	przeprowadzenie własnych oszacowań wartości zagrożonej lub odtworzenie procesu oszacowań wartości zagrożonej dokonanych przez instytucję z wykorzystaniem odpowiednich danych dostarczonych przez instytucję;

c)	zwrócenie się o przekazanie dodatkowej dokumentacji lub analizy uzasadniającej decyzje dotyczące metodyki i uzyskane wyniki;

d)	przeprowadzenie przeglądu dokumentacji funkcjonalnej systemów informatycznych wykorzystywanych do obliczania wartości zagrożonej;

e)	przeprowadzenie przeglądu innych istotnych dokumentów instytucji.

Artykuł 77

Adekwatność danych

Oceniając adekwatność danych wykorzystanych do przedstawienia rozkładów faktycznych zwrotów z ekspozycji kapitałowych zgodnie z art. 186 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	dane przedstawiają profil ryzyka poszczególnych ekspozycji kapitałowych instytucji;

b)	dane są wystarczające, aby zapewnić statystycznie wiarygodne oszacowanie strat, lub zostały odpowiednio skorygowane w celu uzyskania odpowiednio realistycznych i ostrożnych wyników modelu;

c)	wykorzystywane dane pochodzą ze źródeł zewnętrznych lub, w przypadku wykorzystania danych wewnętrznych, są one poddawane niezależnemu przeglądowi przez odpowiedni dział ds. kontroli instytucji;

dane odzwierciedlają najdłuższy dostępny okres w celu zapewnienia ostrożnego oszacowania potencjalnych strat w odpowiednim cyklu długoterminowym lub koniunkturalnym, a w szczególności obejmują one okres występowania istotnych skrajnych warunków finansowych mających znaczenie dla portfela instytucji;

e)	w przypadku korzystania z przeliczonych danych kwartalnych o krótszym horyzoncie czasowym – czy ta procedura przeliczenia opiera się na dowodach empirycznych oraz zaawansowanym i dobrze udokumentowanym podejściu oraz że stosuje się ją przez długi czas w sposób ostrożny i konsekwentny;

f)	wybrano najdłuższy horyzont czasowy, który pozwala na oszacowanie 99. percentyla na podstawie niepokrywających się obserwacji.

Artykuł 78

Adekwatność modeli

Oceniając adekwatność modeli stosowanych do oszacowania rozkładów dochodów kapitałowych na potrzeby obliczania wymogów w zakresie funduszy własnych zgodnie z art. 186 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	model odpowiada profilowi ryzyka i złożoności portfela instrumentów kapitałowych instytucji, oraz jeżeli instytucja posiada istotne pakiety akcji, których wykres wartości ma charakter zdecydowanie nieliniowy, model odpowiednio to uwzględnia;

b)	przyporządkowywanie indywidualnych pozycji do wskaźników zastępczych, indeksów rynkowych i czynników ryzyka jest wiarygodne, intuicyjne i oparte na solidnych założeniach;

c)	wybrane czynniki ryzyka są odpowiednie i skutecznie obejmują swoim zakresem zarówno ryzyko ogólne, jak i szczególne;

d)	model odpowiednio wyjaśnia przeszłe wahania cen;

e)	model uwzględnia zarówno wielkość potencjalnych koncentracji, jak i zmiany w ich strukturze.

Artykuł 79

Kompleksowość programu testów warunków skrajnych

1. Oceniając kompleksowość programu testów warunków skrajnych wymaganego na podstawie art. 186 lit. g) rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają, czy instytucja jest w stanie przedstawić oszacowania strat w ramach alternatywnych niekorzystnych scenariuszy alternatywnych oraz czy scenariusze te różnią się od scenariuszy wykorzystanych w modelu wewnętrznym, ale nadal istnieje prawdopodobieństwo ich wystąpienia.

2. Do celów oceny na podstawie ust. 1 właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	niekorzystne scenariusze alternatywne są istotne dla danych pakietów akcji należących do instytucji, odzwierciedlają znaczne straty dla instytucji i uwzględniają skutki, które nie zostały odzwierciedlone w wynikach modelu;

b)	wyniki modelu w ramach niekorzystnych scenariuszy alternatywnych są wykorzystywane w rzeczywistym zarządzaniu ryzykiem dotyczącym portfela instrumentów kapitałowych i są okresowo zgłaszane kadrze kierowniczej wyższego szczebla;

c)	niekorzystne scenariusze alternatywne są okresowo przeglądane i aktualizowane.

Artykuł 80

Integralność modelu i procesu jego tworzenia

1. Oceniając integralność modeli i procesu ich tworzenia wymaganą na podstawie art. 187 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają, czy:

model wewnętrzny jest w pełni zintegrowany z zarządzaniem portfelem instrumentów kapitałowych w portfelu niehandlowym, ogólnymi systemami informacji zarządczej wykorzystywanymi przez instytucję oraz infrastrukturą zarządzania ryzykiem instytucji i jest wykorzystywany do monitorowania limitów inwestycyjnych oraz ryzyka ekspozycji kapitałowych;

b)	jednostka zajmująca się modelowaniem posiada odpowiednie kompetencje i jest niezależna od jednostki odpowiedzialnej za zarządzanie poszczególnymi inwestycjami.

2. Do celów oceny przeprowadzanej na podstawie ust. 1 lit. a) właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	organ zarządzający instytucji oraz kadra kierownicza wyższego szczebla aktywnie uczestniczą w procesie kontroli ryzyka w tym sensie, że zatwierdzili zestaw limitów inwestycyjnych opartych m.in. na wynikach modelu wewnętrznego;

b)	sprawozdania sporządzane przez jednostkę ds. kontroli ryzyka są poddawane przeglądowi przez osoby na szczeblu kadry kierowniczej posiadające wystarczające uprawnienia, aby wprowadzać ograniczenia zajętych pozycji oraz całkowitej ekspozycji instytucji na ryzyko;

c)	istnieją plany działania na wypadek sytuacji wystąpienia kryzysu na rynku mających wpływ na działalność objętą zakresem modelu, opisujące zdarzenia, które powodują uruchomienie tych planów, oraz planowane działania.

3. Do celów oceny na podstawie ust. 1 lit. b) właściwe organy sprawdzają, czy:

a)	pracownicy i kadra kierownicza wyższego szczebla odpowiedzialni za jednostkę zajmującą się modelowaniem nie wykonują zadań związanych z zarządzaniem poszczególnymi inwestycjami;

b)	kadra kierownicza wyższego szczebla jednostek zajmujących się modelowaniem oraz jednostek odpowiedzialnych za zarządzanie poszczególnymi inwestycjami mają różne struktury raportowania na poziomie organu zarządzającego instytucji lub komitetu przez nią wyznaczonego;

c)	wynagrodzenie pracowników i kadry kierowniczej wyższego szczebla odpowiedzialnych za jednostkę zajmującą się modelowaniem nie jest powiązane z wykonywaniem zadań związanych z zarządzaniem poszczególnymi inwestycjami.

Artykuł 81

Adekwatność klasyfikacji ekspozycji do metody modeli wewnętrznych

Oceniając adekwatność klasyfikacji każdej ekspozycji w zakresie stosowania modelu w przypadku ekspozycji kapitałowych do metody modeli wewnętrznych zgodnie z art. 144 ust. 1 lit. h) rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy oceniają definicje, procesy i kryteria dotyczące klasyfikacji lub przeglądu klasyfikacji.

Artykuł 82

Adekwatność komórki ds. walidacji

Oceniając adekwatność komórki ds. walidacji w odniesieniu do wymogów określonych w art. 144 ust. 1 lit. f) i art. 188 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy stosują art. 10–13 i sprawdzają, czy:

a)	instytucja porównuje pierwszy percentyl faktycznych dochodów kapitałowych z oszacowaniami modeli co najmniej raz na kwartał;

b)	w porównaniu, o którym mowa w lit. a), wykorzystuje się okres obserwacji wyników wynoszący co najmniej jeden rok oraz horyzont czasowy, który umożliwia obliczenie pierwszego percentyla na podstawie niepokrywających się obserwacji;

c)	jeżeli odsetek obserwacji poniżej szacowanego pierwszego percentyla dochodów kapitałowych wynosi ponad 1 %, jest to odpowiednio uzasadnione, a instytucja podejmuje stosowne działania zaradcze.

ROZDZIAŁ 14

METODYKA OCENY DOTYCZĄCA ZARZĄDZANIA ZMIANAMI SYSTEMÓW RATINGOWYCH

Artykuł 83

Informacje ogólne

1. W celu oceny spełniania przez instytucję wymogów dotyczących zarządzania zmianami oraz dokumentowania zmian zakresu stosowania systemu ratingowego lub zakresu stosowania metody modeli wewnętrznych w stosunku do ekspozycji kapitałowych, oraz zmian systemów ratingowych lub metody modeli wewnętrznych w stosunku do ekspozycji kapitałowych zgodnie z art. 143 ust. 3 i 4 oraz art. 175 ust. 2 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, właściwe organy sprawdzają, czy polityka instytucji dotycząca takich zmian („polityka zmian”) została właściwie wdrożona i spełnia wymogi art. 2–5, art. 8 oraz załącznika I do rozporządzenia delegowanego (UE) nr 529/2014.

2. Do celów oceny przeprowadzanej na podstawie ust. 1 właściwe organy stosują wszystkie następujące metody:

a)	dokonują przeglądu polityki instytucji dotyczącej zmian;

b)	dokonują przeglądu odpowiednich protokołów organów wewnętrznych instytucji, w tym organu zarządzającego, przykładowego komitetu lub innych komitetów;

c)	dokonują przeglądu odpowiednich sprawozdań na temat zarządzania zmianami systemu ratingowego oraz zaleceń jednostki ds. kontroli ryzyka kredytowego, komórki ds. walidacji, komórki ds. audytu wewnętrznego lub każdej innej komórki ds. kontroli instytucji;

d)	dokonują przeglądu stosownych sprawozdań dotyczących działań podjętych przez instytucję w celu skorygowania niedociągnięć i ograniczenia czynników ryzyka wykrytych podczas monitorowania, walidacji i audytów;

e)	uzyskują pisemne oświadczenia od odpowiednich pracowników i kadry kierowniczej wyższego szczebla instytucji lub przeprowadzają z nimi rozmowy.

3. Do celów oceny zgodnie z ust. 1 właściwe organy mogą również dokonywać przeglądu innych istotnych dokumentów instytucji.

Artykuł 84

Treść polityki zmian

Oceniając politykę instytucji dotyczącą zmian, właściwe organy sprawdzają, czy w ramach polityki zmian wdrażane są wymogi rozporządzenia (UE) nr 575/2013, a także kryteria określone w art. 1–5, art. 8 i załączniku I do rozporządzenia delegowanego (UE) nr 529/2014, oraz czy polityka ta zapewnia stosowanie tych wymogów i kryteriów w praktyce, biorąc pod uwagę następujące kwestie:

a)	obowiązki, struktury raportowania i wewnętrzne procedury zatwierdzania zmian, z uwzględnieniem cech organizacyjnych instytucji i specyfiki metody;

b)	definicje, metody oraz, w stosownych przypadkach, wskaźniki dotyczące klasyfikacji zmian;

c)	procedury identyfikacji, monitorowania, zgłaszania zmian i składania wniosków o pozwolenie na ich dokonanie do właściwych organów;

d)	procedury wdrażania zmian, w tym ich dokumentację.

ROZDZIAŁ 15

PRZEPIS KOŃCOWY

Artykuł 85

Wejście w życie

Niniejsze rozporządzenie wchodzi w życie dwudziestego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Niniejsze rozporządzenie wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich.

Sporządzono w Brukseli dnia 20 października 2021 r.

W imieniu Komisji

Przewodnicząca

Ursula VON DER LEYEN

(1) Dz.U. L 176 z 27.6.2013, s. 1.

(2) Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) nr 529/2014 z dnia 12 marca 2014 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących oceny istotności rozszerzeń i zmian metody wewnętrznych ratingów oraz metody zaawansowanego pomiaru (Dz.U. L 148 z 20.5.2014, s. 36).

(3) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/36/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie warunków dopuszczenia instytucji kredytowych do działalności oraz nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi i firmami inwestycyjnymi, zmieniająca dyrektywę 2002/87/WE i uchylająca dyrektywy 2006/48/WE oraz 2006/49/WE (Dz.U. L 176 z 27.6.2013, s. 338).

(4) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1093/2010 z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie ustanowienia Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego), zmiany decyzji nr 716/2009/WE oraz uchylenia decyzji Komisji 2009/78/WE (Dz.U. L 331 z 15.12.2010, s. 12).

(5) Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2018/171 z dnia 19 października 2017 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących wysokości progu istotności przeterminowanego zobowiązania kredytowego (Dz.U. L 32 z 6.2.2018, s. 1).

(6) Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2017/72 z dnia 23 września 2016 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych określających warunki udzielania zezwoleń dotyczących stosowania danych (Dz.U. L 10 z 14.1.2017, s. 1).

(7) Decyzja wykonawcza Komisji 2014/908/UE z dnia 12 grudnia 2014 r. w sprawie równoważności wymogów nadzorczych i regulacyjnych niektórych państw trzecich i terytoriów trzecich do celów traktowania ekspozycji zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 (Dz.U. L 359 z 16.12.2014, s. 155).

18.3.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 90/67

ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) 2022/440

z dnia 16 marca 2022 r.

zmieniające załącznik I do rozporządzenia wykonawczego (UE) 2021/605 ustanawiającego szczególne środki zwalczania afrykańskiego pomoru świń

(Tekst mający znaczenie dla EOG)

KOMISJA EUROPEJSKA,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/429 z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie przenośnych chorób zwierząt oraz zmieniające i uchylające niektóre akty w dziedzinie zdrowia zwierząt („Prawo o zdrowiu zwierząt”) (1), w szczególności jego art. 71 ust. 3,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1)

Afrykański pomór świń jest zakaźną chorobą wirusową występującą u świń utrzymywanych i dzikich, która może mieć poważny wpływ na odnośną populację zwierząt i rentowność hodowli, powodując zakłócenia w przemieszczaniu przesyłek tych zwierząt i pozyskanych od nich lub z nich produktów w Unii oraz w wywozie do państw trzecich.

(2)

Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2021/605 (2) zostało przyjęte w ramach rozporządzenia (UE) 2016/429 i ustanawia na czas określony środki szczególne w zakresie zwalczania chorób w odniesieniu do afrykańskiego pomoru świń, które mają być stosowane przez państwa członkowskie wymienione w załączniku I do tego rozporządzenia (zainteresowane państwa członkowskie) na obszarach objętych ograniczeniami I, II i III wymienionych w tym załączniku.

(3)

Obszary wymienione jako obszary objęte ograniczeniami I, II i III w załączniku I do rozporządzenia wykonawczego (UE) 2021/605 wyznaczono w oparciu o sytuację epidemiologiczną w zakresie afrykańskiego pomoru świń w Unii. Załącznik I do rozporządzenia wykonawczego (UE) 2021/605 został ostatnio zmieniony rozporządzeniem wykonawczym Komisji (UE) 2022/205 (3) w następstwie zmian sytuacji epidemiologicznej w odniesieniu do tej choroby na Litwie, w Polsce i na Słowacji.

(4)

Wszelkie zmiany obszarów objętych ograniczeniami I, II i III w załączniku I do rozporządzenia wykonawczego (UE) 2021/605 powinny opierać się na sytuacji epidemiologicznej w odniesieniu do afrykańskiego pomoru świń na obszarach występowania tej choroby oraz ogólnej sytuacji epidemiologicznej w zakresie afrykańskiego pomoru świń w zainteresowanym państwie członkowskim, poziomie ryzyka dalszego rozprzestrzeniania się tej choroby, a także naukowych zasadach i kryteriach określania podziału geograficznego na obszary ze względu na afrykański pomór świń oraz wytycznych Unii uzgodnionych z państwami członkowskimi w ramach Stałego Komitetu ds. Roślin, Zwierząt, Żywności i Pasz i publicznie dostępnych na stronie internetowej Komisji (4). Zmiany takie powinny również uwzględniać normy międzynarodowe, takie jak Kodeks zdrowia zwierząt lądowych (5) Światowej Organizacji Zdrowia Zwierząt oraz uzasadnienia podziału na obszary przedstawione przez właściwe organy zainteresowanych państw członkowskich.

(5)

Od czasu przyjęcia rozporządzenia wykonawczego (UE) 2022/205 we Włoszech i w Polsce wystąpiły nowe ogniska afrykańskiego pomoru świń u dzikich świń. Ponadto sytuacja epidemiologiczna na niektórych obszarach wymienionych jako obszary objęte ograniczeniami III w Bułgarii i Polsce poprawiła się w odniesieniu do świń u utrzymywanych, ze względu na stosowanie przez te państwa członkowskie środków zwalczania chorób zgodnie z prawodawstwem Unii.

(6)

W styczniu 2022 r. odnotowano przypadek afrykańskiego pomoru świń u dzikich świń we Włoszech w regionie Piemont. W reakcji na ten przypadek przyjęto decyzje wykonawcze Komisji (UE) 2022/28 (6) i (UE) 2022/62 (7). Decyzja wykonawcza (UE) 2022/62 uchyliła i zastąpiła decyzję wykonawczą (UE) 2022/28 i ma ona zastosowanie do dnia 7 kwietnia 2022 r. W decyzji wykonawczej (UE) 2022/62 przewidziano ustanowienie strefy objętej zakażeniem zgodnie z art. 63 rozporządzenia delegowanego (UE) 2020/687 (8), a także szczególne środki zwalczania afrykańskiego pomoru świń mające zastosowanie do obszarów objętych ograniczeniami II określonych w rozporządzeniu wykonawczym (UE) 2021/605.

(7)

W styczniu, lutym i marcu 2022 r. odnotowano kilka ognisk afrykańskiego pomoru świń u dzikich świń w regionach Piemont i Liguria we Włoszech, na obszarach obecnie znajdujących się w strefie objętej zakażeniem ustanowionej przez Włochy po wystąpieniu pierwszego ogniska w styczniu 2022 r. zgodnie z art. 63 rozporządzenia delegowanego (UE) 2020/687.

(8)

Te nowe ogniska afrykańskiego pomoru świń u dzikich świń oznaczają wzrost poziomu ryzyka, który należy uwzględnić w załączniku I do rozporządzenia wykonawczego (UE) 2021/605. W związku z tym wspomniane obszary Włoch, na których wystąpiły niedawne ogniska afrykańskiego pomoru świń, powinny obecnie zostać wymienione w tym załączniku jako obszary objęte ograniczeniami I i II.

(9)

W marcu 2022 r. odnotowano wystąpienie jednego ogniska afrykańskiego pomoru świń u dzikiej świni w województwie wielkopolskim w Polsce na obszarze obecnie wymienionym jako obszar objęty ograniczeniami I w załączniku I do rozporządzenia wykonawczego (UE) 2021/605. To nowe ognisko afrykańskiego pomoru świń u dzikiej świni oznacza wzrost poziomu ryzyka, który należy uwzględnić w tym załączniku. W związku z tym wspomniany obszar Polski, wymieniony obecnie jako obszar objęty ograniczeniami I w tym załączniku, na którym wystąpiło niedawne ognisko afrykańskiego pomoru świń, powinien obecnie zostać wymieniony w tym załączniku jako obszar objęty ograniczeniami II, a nie jako obszar objęty ograniczeniami I tego załącznika, a obecne granice obszaru objętego ograniczeniami I również należy ponownie określić w celu uwzględnienia tego niedawnego ogniska.

(10)

W następstwie tych niedawnych ognisk afrykańskiego pomoru świń u dzikich świń we Włoszech i w Polsce oraz biorąc pod uwagę obecną sytuację epidemiologiczną w odniesieniu do afrykańskiego pomoru świń w Unii, podział na obszary w tych państwach członkowskich został ponownie oceniony i zaktualizowany. Ponadto ponownie oceniono i zaktualizowano również wprowadzone środki zarządzania ryzykiem. Zmiany te należy odzwierciedlić w załączniku I do rozporządzenia wykonawczego (UE) 2021/605.

(11)

Ponadto biorąc pod uwagę skuteczność środków zwalczania chorób w odniesieniu do afrykańskiego pomoru świń u utrzymywanych świń na obszarach objętych ograniczeniami III wymienionych w załączniku I do rozporządzenia wykonawczego (UE) 2021/605 stosowanych w Bułgarii zgodnie z rozporządzeniem delegowanym Komisji (UE) 2020/687, a w szczególności środków określonych w art. 22, 25 i 40 tego rozporządzenia, oraz zgodnie ze środkami zmniejszającymi ryzyko w odniesieniu do afrykańskiego pomoru świń określonymi w kodeksie OIE, niektóre obszary w obwodach Łowecz, Gabrowo, Montana, Ruse, Szumen, Sliwen, Tyrgowiszte, Widyń i Burgas w Bułgarii, wymienione obecnie jako obszary objęte ograniczeniami III w załączniku I do rozporządzenia wykonawczego (UE) 2021/605, powinny teraz zostać wymienione jako obszary objęte ograniczeniami II w tym załączniku z powodu niewystąpienia ognisk afrykańskiego pomoru świń u świń utrzymywanych na tych obszarach objętych ograniczeniami III przez ostatnich dwanaście miesięcy. Te obszary objęte ograniczeniami III powinny obecnie zostać wymienione jako obszary objęte ograniczeniami II, biorąc pod uwagę obecną sytuację epidemiologiczną w odniesieniu do afrykańskiego pomoru świń.

(12)

Ponadto biorąc pod uwagę skuteczność środków zwalczania chorób w odniesieniu do afrykańskiego pomoru świń u utrzymywanych świń na obszarach objętych ograniczeniami III wymienionych w załączniku I do rozporządzenia wykonawczego (UE) 2021/605 stosowanych w Polsce zgodnie z rozporządzeniem delegowanym Komisji (UE) 2020/687, a w szczególności środków określonych w art. 22, 25 i 40 tego rozporządzenia, oraz zgodnie ze środkami zmniejszającymi ryzyko w odniesieniu do afrykańskiego pomoru świń określonymi w kodeksie OIE, niektóre obszary w województwach dolnośląskim i warmińsko-mazurskim w Polsce, wymienione obecnie jako obszary objęte ograniczeniami III w załączniku I do rozporządzenia wykonawczego (UE) 2021/605, powinny teraz zostać wymienione jako obszary objęte ograniczeniami II w tym załączniku z powodu niewystąpienia ognisk afrykańskiego pomoru świń u świń utrzymywanych na tych obszarach objętych ograniczeniami III przez ostatnich dwanaście miesięcy. Te obszary objęte ograniczeniami III powinny obecnie zostać wymienione jako obszary objęte ograniczeniami II, biorąc pod uwagę obecną sytuację epidemiologiczną w odniesieniu do afrykańskiego pomoru świń.

(13)

Aby uwzględnić niedawne zmiany sytuacji epidemiologicznej w zakresie afrykańskiego pomoru świń w Unii oraz proaktywnie zwalczać ryzyko związane z rozprzestrzenianiem się tej choroby, w Bułgarii, we Włoszech i w Polsce należy wyznaczyć nowe obszary objęte ograniczeniami o odpowiedniej wielkości oraz uwzględnić je jako obszary objęte ograniczeniami I i II w załączniku I do rozporządzenia wykonawczego (UE) 2021/605. Ponieważ sytuacja w odniesieniu do afrykańskiego pomoru świń jest w Unii bardzo dynamiczna, przy wyznaczaniu tych nowych obszarów objętych ograniczeniami wzięto pod uwagę sytuację na otaczających je obszarach.

(14)

Ze względu na pilny charakter sytuacji epidemiologicznej w Unii w odniesieniu do rozprzestrzeniania się afrykańskiego pomoru świń ważne jest, aby zmiany, które mają zostać wprowadzone niniejszym rozporządzeniem wykonawczym w załączniku I do rozporządzenia wykonawczego (UE) 2021/605, stały się skuteczne tak szybko, jak jest to możliwe.

(15)	Środki przewidziane w niniejszym rozporządzeniu są zgodne z opinią Stałego Komitetu ds. Roślin, Zwierząt, Żywności i Pasz,

PRZYJMUJE NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:

Artykuł 1

Załącznik I do rozporządzenia wykonawczego (UE) 2021/605 zastępuje się tekstem znajdującym się w załączniku do niniejszego rozporządzenia.

Artykuł 2

Niniejsze rozporządzenie wchodzi w życie następnego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Niniejsze rozporządzenie wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich.

Sporządzono w Brukseli dnia 16 marca 2022 r.

W imieniu Komisji

Przewodnicząca

Ursula VON DER LEYEN

(1) Dz.U. L 84 z 31.3.2016, s. 1.

(2) Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2021/605 z dnia 7 kwietnia 2021 r. ustanawiające szczególne środki zwalczania afrykańskiego pomoru świń (Dz.U. L 129 z 15.4.2021, s. 1).

(3) Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2022/205 z dnia 14 lutego 2022 r. zmieniające załącznik I do rozporządzenia wykonawczego (UE) 2021/605 ustanawiającego szczególne środki zwalczania afrykańskiego pomoru świń (Dz.U. L 34 z 16.2.2022, s. 6).

(4) Dokument roboczy SANTE/7112/2015/Rev. 3 „Zasady i kryteria określania podziału geograficznego na obszary ze względu na afrykański pomór świń” (https://ec.europa.eu/food/animals/animal-diseases/control-measures/asf_en).

(5) Kodeks zdrowia zwierząt lądowych OIE, 28. wydanie, 2019. ISBN tomu I: 978-92-95108-85-1; ISBN tomu II: 978-92-95108-86-8 (https://www.oie.int/standard-setting/terrestrial-code/access-online/).

(6) Decyzja wykonawcza Komisji (UE) 2022/28 z dnia 10 stycznia 2022 r. dotycząca niektórych tymczasowych środków nadzwyczajnych w odniesieniu do afrykańskiego pomoru świń we Włoszech (Dz.U. L 6 z 11.1.2022, s. 11).

(7) Decyzja wykonawcza Komisji (UE) 2022/62 z dnia 14 stycznia 2022 r. dotycząca niektórych tymczasowych środków nadzwyczajnych w odniesieniu do afrykańskiego pomoru świń we Włoszech (Dz.U. L 10 z 17.1.2022, s. 84).

(8) Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2020/687 z dnia 17 grudnia 2019 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/429 w odniesieniu do przepisów dotyczących zapobiegania niektórym chorobom umieszczonym w wykazie oraz ich zwalczania (Dz.U. L 174 z 3.6.2020, s. 64).

ZAŁĄCZNIK

Załącznik I do rozporządzenia wykonawczego (UE) 2021/605 otrzymuje brzmienie:

„ZAŁĄCZNIK I

OBSZARY OBJĘTE OGRANICZENIAMI

CZĘŚĆ I

1. Niemcy

Następujące obszary objęte ograniczeniami I w Niemczech:

Bundesland Brandenburg:

—

Landkreis Dahme-Spreewald:

—	Gemeinde Alt Zauche-Wußwerk,

—	Gemeinde Byhleguhre-Byhlen,

—	Gemeinde Märkische Heide, mit den Gemarkungen Alt Schadow, Neu Schadow, Pretschen, Plattkow, Wittmannsdorf, Schuhlen-Wiese, Bückchen, Kuschkow, Gröditsch, Groß Leuthen, Leibchel, Glietz, Groß Leine, Dollgen, Krugau, Dürrenhofe, Biebersdorf und Klein Leine,

—	Gemeinde Neu Zauche,

—	Gemeinde Schwielochsee mit den Gemarkungen Groß Liebitz, Guhlen, Mochow und Siegadel,

—	Gemeinde Spreewaldheide,

—	Gemeinde Straupitz,

—

Landkreis Märkisch-Oderland:

—	Gemeinde Müncheberg mit den Gemarkungen Müncheberg, Eggersdorf bei Müncheberg und Hoppegarten bei Müncheberg,

—	Gemeinde Bliesdorf mit den Gemarkungen Kunersdorf - westlich der B167 und Bliesdorf - westlich der B167

—	Gemeinde Märkische Höhe mit den Gemarkungen Reichenberg und Batzlow,

—	Gemeinde Wriezen mit den Gemarkungen Haselberg, Frankenfelde, Schulzendorf, Lüdersdorf Biesdorf, Rathsdorf - westlich der B 167 und Wriezen - westlich der B167

—	Gemeinde Buckow (Märkische Schweiz),

—	Gemeinde Strausberg mit den Gemarkungen Hohenstein und Ruhlsdorf,

—	Gemeine Garzau-Garzin,

—	Gemeinde Waldsieversdorf,

—	Gemeinde Rehfelde mit der Gemarkung Werder,

—	Gemeinde Reichenow-Mögelin,

—	Gemeinde Prötzel mit den Gemarkungen Harnekop, Sternebeck und Prötzel östlich der B 168 und der L35,

—	Gemeinde Oberbarnim,

—	Gemeinde Bad Freienwalde mit der Gemarkung Sonnenburg,

—	Gemeinde Falkenberg mit den Gemarkungen Dannenberg, Falkenberg westlich der L 35, Gersdorf und Kruge,

—	Gemeinde Höhenland mit den Gemarkungen Steinbeck, Wollenberg und Wölsickendorf,

—

Landkreis Barnim:

—	Gemeinde Joachimsthal östlich der L220 (Eberswalder Straße), östlich der L23 (Töpferstraße und Templiner Straße), östlich der L239 (Glambecker Straße) und Schorfheide (JO) östlich der L238,

—	Gemeinde Friedrichswalde mit der Gemarkung Glambeck östlich der L 239,

—	Gemeinde Althüttendorf,

—	Gemeinde Ziethen mit den Gemarkungen Groß Ziethen und Klein Ziethen westlich der B198,

—	Gemeinde Chorin mit den Gemarkungen Golzow, Senftenhütte, Buchholz, Schorfheide (Ch), Chorin westlich der L200 und Sandkrug nördlich der L200,

—	Gemeinde Britz,

—	Gemeinde Schorfheide mit den Gemarkungen Altenhof, Werbellin, Lichterfelde und Finowfurt,

—	Gemeinde (Stadt) Eberswalde mit der Gemarkungen Finow und Spechthausen und der Gemarkung Eberswalde südlich der B167 und westlich der L200,

—	Gemeinde Breydin,

—	Gemeinde Melchow,

—	Gemeinde Sydower Fließ mit der Gemarkung Grüntal nördlich der K6006 (Landstraße nach Tuchen), östlich der Schönholzer Straße und östlich Am Postweg,

—	Hohenfinow südlich der B167,

—

Landkreis Uckermark:

—	Gemeinde Passow mit den Gemarkungen Briest, Passow und Schönow,

—	Gemeinde Mark Landin mit den Gemarkungen Landin nördlich der B2, Grünow und Schönermark,

—	Gemeinde Angermünde mit den Gemarkungen Frauenhagen, Mürow, Angermünde nördlich und nordwestlich der B2, Dobberzin nördlich der B2, Kerkow, Welsow, Bruchhagen, Greiffenberg, Günterberg, Biesenbrow, Görlsdorf, Wolletz und Altkünkendorf,

—	Gemeinde Zichow,

—	Gemeinde Casekow mit den Gemarkungen Blumberg, Wartin, Luckow-Petershagen und den Gemarkungen Biesendahlshof und Casekow westlich der L272 und nördlich der L27,

—	Gemeinde Hohenselchow-Groß Pinnow mit der Gemarkung Hohenselchow nördlich der L27,

—	Gemeinde Tantow,

—	Gemeinde Mescherin

—	Gemeinde Gartz (Oder) mit der Gemarkung Geesow sowie den Gemarkungen Gartz und Hohenreinkendorf nördlich der L27 und B2 bis Gartenstraße,

—	Gemeinde Pinnow nördlich und westlich der B2,

—

Landkreis Oder-Spree:

—	Gemeinde Storkow (Mark),

—	Gemeinde Spreenhagen mit den Gemarkungen Braunsdorf, Markgrafpieske, Lebbin und Spreenhagen,

—	Gemeinde Grünheide (Mark) mit den Gemarkungen Kagel, Kienbaum und Hangelsberg,

—	Gemeinde Fürstenwalde westlich der B 168 und nördlich der L 36,

—	Gemeinde Rauen,

—	Gemeinde Wendisch Rietz bis zur östlichen Uferzone des Scharmützelsees und von der südlichen Spitze des Scharmützelsees südlich der B246,

—	Gemeinde Reichenwalde,

—	Gemeinde Bad Saarow mit der Gemarkung Petersdorf und der Gemarkung Bad Saarow-Pieskow westlich der östlichen Uferzone des Scharmützelsees und ab nördlicher Spitze westlich der L35,

—	Gemeinde Tauche mit der Gemarkung Werder,

—	Gemeinde Steinhöfel mit den Gemarkungen Jänickendorf, Schönfelde, Beerfelde, Gölsdorf, Buchholz, Tempelberg und den Gemarkungen Steinhöfel, Hasenfelde und Heinersdorf westlich der L36 und der Gemarkung Neuendorf im Sande nördlich der L36,

—

Landkreis Spree-Neiße:

—	Gemeinde Peitz,

—	Gemeinde Turnow-Preilack,

—	Gemeinde Drachhausen,

—	Gemeinde Schmogrow-Fehrow,

—	Gemeinde Drehnow,

—	Gemeinde Teichland mit den Gemarkungen Maust und Neuendorf,

—	Gemeinde Dissen-Striesow,

—	Gemeinde Briesen,

—

Gemeinde Spremberg mit den Gemarkungen, Pulsberg, Jessen, Terpe, Bühlow, Groß Buckow, Klein Buckow, Roitz und der westliche Teil der Gemarkung Spremberg, beginnend an der südwestlichen Ecke der Gemarkungsgrenze zu Graustein in nordwestlicher Richtung entlang eines Waldweges zur B 156, dieser weiter in westlicher Richtung folgend bis zur Bahnlinie, dieser folgend bis zur L 48, dann weiter in südwestlicher Richtung bis zum Straßenabzweig Am früheren Stadtbahngleis, dieser Straße folgend bis zur L 47, weiter der L 47 folgend in nordöstlicher Richtung bis zum Abzweig Hasenheide, entlang der Straße Hasenheide bis zum Abzweig Weskower Allee, der Weskower Allee Richtung Norden folgend bis zum Abzweig Liebigstraße, dieser folgend Richtung Norden bis zur Gemarkungsgrenze Spremberg/ Sellessen,

—	Gemeinde Neuhausen/Spree mit den Gemarkungen Kathlow, Haasow, Roggosen, Koppatz, Neuhausen, Frauendorf, Groß Oßnig, Groß Döbern und Klein Döbern und der Gemarkung Roggosen nördlich der BAB 15,

—	Gemeinde Welzow mit den Gemarkungen Proschim und Haidemühl,

—

Landkreis Oberspreewald-Lausitz:

—	Gemeinde Hochenbocka,

—	Gemeinde Grünewald,

—	Gemeinde Hermsdorf,

—	Gemeinde Kroppen,

—	Gemeinde Ortrand,

—	Gemeinde Großkmehlen,

—	Gemeinde Lindenau,

—	Gemeinde Senftenberg mit den Gemarkungen Hosena, Großkoschen, Kleinkoschen und Sedlitz,

—	Gemeinde Neu-Seeland mit der Gemarkung Lieske,

—	Gemeinde Tettau,

—	Gemeinde Frauendorf,

—	Gemeinde Guteborn,

—	Gemeinde Ruhland,

—

Landkreis Elbe-Elster:

—	Gemeinde Großthiemig,

—	Gemeinde Hirschfeld,

—	Gemeinde Gröden,

—	Gemeinde Schraden,

—	Gemeinde Merzdorf,

—	Gemeinde Röderland mit der Gemarkung Wainsdorf östlich der Bahnlinie Dresden- Berlin,

—

Landkreis Prignitz:

—	Gemeinde Groß Pankow mit den Gemarkungen Baek, Tangendorf und Tacken,

—	Gemeinde Karstädt mit den Gemarkungen Groß Warnow, Klein Warnow, Reckenzin, Streesow, Garlin, Dallmin, Postlin, Kribbe, Neuhof, Strehlen und Blüthen,

—	Gemeinde Pirow mit der Gemarkung Bresch,

—	Gemeinde Gülitz-Reetz,

—	Gemeinde Putlitz mit den Gemarkungen Lockstädt, Mansfeld und Laaske,

—	Gemeinde Triglitz,

—	Gemeinde Marienfließ mit der Gemarkung Frehne,

—	Gemeinde Kümmernitztal mit der Gemarkungen Buckow, Preddöhl und Grabow,

—	Gemeinde Gerdshagen mit der Gemarkung Gerdshagen,

—	Gemeinde Meyenburg,

—	Gemeinde Pritzwalk mit der Gemarkung Steffenshagen,

Bundesland Sachsen:

—

Landkreis Bautzen

—	Gemeinde Arnsdorf, sofern nicht bereits Teil der Sperrzone II,

—	Gemeinde Burkau, sofern nicht bereits Teil der Sperrzone II,

—	Gemeinde Crostwitz,

—	Gemeinde Cunewalde,

—	Gemeinde Demitz-Thumitz,

—	Gemeinde Doberschau-Gaußig,

—	Gemeinde Elsterheide,

—	Gemeinde Göda,

—	Gemeinde Großharthau, sofern nicht bereits Teil der Sperrzone II,

—	Gemeinde Großpostwitz/O.L.,

—	Gemeinde Hochkirch, sofern nicht bereits der Sperrzone II,

—	Gemeinde Königswartha, sofern nicht bereits Teil der Sperrzone II,

—	Gemeinde Kubschütz, sofern nicht bereits Teil der Sperrzone II,

—	Gemeinde Lohsa, sofern nicht bereits Teil der Sperrzone II,

—	Gemeinde Nebelschütz, sofern nicht bereits Teil der Sperrzone II,

—	Gemeinde Neschwitz, sofern nicht bereits Teil der Sperrzone II,

—	Gemeinde Neukirch/Lausitz,

—	Gemeinde Obergurig,

—	Gemeinde Oßling,

—	Gemeinde Panschwitz-Kuckau, sofern nicht bereits Teil der Sperrzone II,

—	Gemeinde Puschwitz,

—	Gemeinde Räckelwitz,

—	Gemeinde Radibor, sofern nicht bereits Teil der Sperrzone II,

—	Gemeinde Ralbitz-Rosenthal,

—	Gemeinde Rammenau, sofern nicht bereits Teil der Sperrzone II,

—	Gemeinde Schmölln-Putzkau,

—	Gemeinde Schwepnitz, sofern nicht bereits Teil der Sperrzone II,

—	Gemeinde Sohland a. d. Spree,

—	Gemeinde Spreetal, sofern nicht bereits Teil der Sperrzone II,

—	Gemeinde Stadt Bautzen, sofern nicht bereits Teil der Sperrzone II,

—	Gemeinde Stadt Bernsdorf,

—	Gemeinde Stadt Bischhofswerda, sofern nicht bereits Teil der Sperrzone II,

—	Gemeinde Stadt Elstra, sofern nicht bereits Teil der Sperrzone II,

—	Gemeinde Stadt Hoyerswerda, sofern nicht bereits Teil der Sperrzone II,

—	Gemeinde Stadt Kamenz, sofern nicht bereits Teil der Sperrzone II,

—	Gemeinde Stadt Lauta,

—	Gemeinde Stadt Radeberg, sofern nicht bereits Teil der Sperrzone II,

—	Gemeinde Stadt Schirgiswalde-Kirschau,

—	Gemeinde Stadt Wilthen,

—	Gemeinde Stadt Wittichenau, sofern nicht bereits Teil der Sperrzone II,

—	Gemeinde Steinigtwolmsdorf,

—

Stadt Dresden:

—	Stadtgebiet, sofern nicht bereits Teil der Sperrzone II,

—

Landkreis Meißen:

—	Gemeinde Diera-Zehren,

—	Gemeinde Glaubitz,

—	Gemeinde Hirschstein,

—	Gemeinde Käbschütztal,

—	Gemeinde Klipphausen, sofern nicht bereits Teil der Sperrzone II,

—	Gemeinde Niederau, sofern nicht bereits Teil der Sperrzone II,

—	Gemeinde Nünchritz,

—	Gemeinde Priestewitz, sofern nicht bereits Teil der Sperrzone II,

—	Gemeinde Röderaue, sofern nicht bereits Teil der Sperrzone II,

—	Gemeinde Stadt Gröditz,

—	Gemeinde Stadt Großenhain, sofern nicht bereits Teil der Sperrzone II,

—	Gemeinde Stadt Lommatzsch,

—	Gemeinde Stadt Meißen, sofern nicht bereits Teil der Sperrzone II,

—	Gemeinde Stadt Nossen außer Ortsteil Nossen,

—	Gemeinde Stadt Riesa,

—	Gemeinde Stadt Strehla,

—	Gemeinde Stauchitz,

—	Gemeinde Wülknitz,

—	Gemeinde Zeithain,

—

Landkreis Sächsische Schweiz-Osterzgebirge:

—	Gemeinde Bannewitz,

—	Gemeinde Dürrröhrsdorf-Dittersbach,

—	Gemeinde Kreischa,

—	Gemeinde Lohmen,

—	Gemeinde Müglitztal,

—	Gemeinde Stadt Dohna,

—	Gemeinde Stadt Freital,

—	Gemeinde Stadt Heidenau,

—	Gemeinde Stadt Hohnstein,

—	Gemeinde Stadt Neustadt i. Sa.,

—	Gemeinde Stadt Pirna,

—	Gemeinde Stadt Rabenau mit den Ortsteilen Lübau, Obernaundorf, Oelsa, Rabenau und Spechtritz,

—	Gemeinde Stadt Stolpen,

—	Gemeinde Stadt Tharandt mit den Ortsteilen Fördergersdorf, Großopitz, Kurort Hartha, Pohrsdorf und Spechtshausen,

—	Gemeinde Stadt Wilsdruff,

Bundesland Mecklenburg-Vorpommern:

—

Landkreis Vorpommern Greifswald

—	Gemeinde Penkun südlich der Autobahn A11,

—	Gemeinde Nadrense südlich der Autobahn A11,

—

Landkreis Ludwigslust-Parchim:

—	Gemeinde Balow mit dem Ortsteil: Balow

—	Gemeinde Barkhagen mit den Ortsteilen und Ortslagen: Altenlinden, Kolonie Lalchow, Plauerhagen, Zarchlin, Barkow-Ausbau, Barkow

—	Gemeinde Blievenstorf mit dem Ortsteil: Blievenstorf

—	Gemeinde Brenz mit den Ortsteilen und Ortslagen: Neu Brenz, Alt Brenz

—	Gemeinde Domsühl mit den Ortsteilen und Ortslagen: Severin, Bergrade Hof, Bergrade Dorf, Zieslübbe, Alt Dammerow, Schlieven, Domsühl, Domsühl-Ausbau, Neu Schlieven

—	Gemeinde Gallin-Kuppentin mit den Ortsteilen und Ortslagen: Kuppentin, Kuppentin-Ausbau, Daschow, Zahren, Gallin, Penzlin

—	Gemeinde Ganzlin mit den Ortsteilen und Ortslagen: Dresenow, Dresenower Mühle, Twietfort, Ganzlin, Tönchow, Wendisch Priborn, Liebhof, Gnevsdorf

—	Gemeinde Granzin mit den Ortsteilen und Ortslagen: Lindenbeck, Greven, Beckendorf, Bahlenrade, Granzin

—	Gemeinde Grabow mit den Ortsteilen und Ortslagen: Böschungsbereich und angrenzende Ackerfläche an der Alten Elde (angrenzend an die Gemeinden Prislich und Zierzow)

—	Gemeinde Groß Laasch mit den Ortsteilen und Ortslagen: Waldgebiet zwischen der Ortslage Groß Laasch und der Elde

—	Gemeinde Kremmin mit den Ortsteilen und Ortslagen: Wiesen- und Ackerflächen zwischen K52, B5 und Bahnlinie Hamburg-Berlin

—	Gemeinde Kritzow mit den Ortsteilen und Ortslagen:

—	Schlemmin, Kritzow

—	Gemeinde Lewitzrand mit dem Ortsteil und Ortslage:

—	Matzlow-Garwitz (teilweise)

—	Gemeinde Lübz mit den Ortsteilen und Ortslagen: Broock, Wessentin, Wessentin Ausbau, Bobzin, Lübz, Broock Ausbau, Riederfelde, Ruthen, Lutheran, Gischow, Burow, Hof Gischow, Ausbau Lutheran, Meyerberg

—	Gemeinde Muchow mit dem Ortsteil und Ortslage: Muchow

—	Gemeinde Neustadt-Glewe mit den Ortsteilen und Ortslagen: Flugplatz mit angrenzendem Waldgebiet entlang der K38 und B191 bis zur A24, Wabel

—	Gemeinde Obere Warnow mit den Ortsteilen und Ortslagen: Grebbin und Wozinkel, Gemarkung Kossebade teilweise, Gemarkung Herzfeld mit dem Waldgebiet Bahlenholz bis an die östliche Gemeindegrenze, Gemarkung Woeten unmittelbar östlich und westlich der L16

—	Gemeinde Parchim mit den Ortsteilen und Ortslagen: Dargelütz, Neuhof, Kiekindemark, Neu Klockow, Möderitz, Malchow, Damm, Parchim, Voigtsdorf, Neu Matzlow

—	Gemeinde Passow mit den Ortsteilen und Ortslagen: Unterbrüz, Brüz, Welzin, Neu Brüz, Weisin, Charlottenhof, Passow

—	Gemeinde Plau am See mit den Ortsteilen und Ortslagen: Reppentin, Gaarz, Silbermühle, Appelburg, Seelust, Plau-Am See, Plötzenhöhe, Klebe, Lalchow, Quetzin, Heidekrug

—	Gemeinde Prislich mit den Ortsteilen und Ortslagen: Neese, Werle, Prislich, Marienhof

—	Gemeinde Rom mit den Ortsteilen und Ortslagen: Lancken, Stralendorf, Rom, Darze, Paarsch

—	Gemeinde Spornitz mit den Ortsteilen und Ortslagen: Dütschow, Primark, Steinbeck, Spornitz

—	Gemeinde Stolpe mit den Ortsteilen und Ortslagen: Granzin, Barkow, Stolpe Ausbau, Stolpe

—	Gemeinde Werder mit den Ortsteilen und Ortslagen: Neu Benthen, Benthen, Tannenhof, Werder

—	Gemeinde Zierzow mit den Ortsteilen und Ortslagen: Kolbow, Zierzow.

2. Estonia

Następujące obszary objęte ograniczeniami I w Estonii:

—	Hiiu maakond.

3. Grecja

Następujące obszary objęte ograniczeniami I w Grecji:

—

in the regional unit of Drama:

—	the community departments of Sidironero and Skaloti and the municipal departments of Livadero and Ksiropotamo (in Drama municipality),

—	the municipal department of Paranesti (in Paranesti municipality),

—	the municipal departments of Kokkinogeia, Mikropoli, Panorama, Pyrgoi (in Prosotsani municipality),

—	the municipal departments of Kato Nevrokopi, Chrysokefalo, Achladea, Vathytopos, Volakas, Granitis, Dasotos, Eksohi, Katafyto, Lefkogeia, Mikrokleisoura, Mikromilea, Ochyro, Pagoneri, Perithorio, Kato Vrontou and Potamoi (in Kato Nevrokopi municipality),

—

in the regional unit of Xanthi:

—	the municipal departments of Kimmerion, Stavroupoli, Gerakas, Dafnonas, Komnina, Kariofyto and Neochori (in Xanthi municipality),

—	the community departments of Satres, Thermes, Kotyli, and the municipal departments of Myki, Echinos and Oraio and (in Myki municipality),

—	the community department of Selero and the municipal department of Sounio (in Avdira municipality),

—

in the regional unit of Rodopi:

—	the municipal departments of Komotini, Anthochorio, Gratini, Thrylorio, Kalhas, Karydia, Kikidio, Kosmio, Pandrosos, Aigeiros, Kallisti, Meleti, Neo Sidirochori and Mega Doukato (in Komotini municipality),

—	the municipal departments of Ipio, Arriana, Darmeni, Archontika, Fillyra, Ano Drosini, Aratos and the Community Departments Kehros and Organi (in Arriana municipality),

—	the municipal departments of Iasmos, Sostis, Asomatoi, Polyanthos and Amvrosia and the community department of Amaxades (in Iasmos municipality),

—	the municipal department of Amaranta (in Maroneia Sapon municipality),

—

in the regional unit of Evros:

—	the municipal departments of Kyriaki, Mandra, Mavrokklisi, Mikro Dereio, Protokklisi, Roussa, Goniko, Geriko, Sidirochori, Megalo Derio, Sidiro, Giannouli, Agriani and Petrolofos (in Soufli municipality),

—	the municipal departments of Dikaia, Arzos, Elaia, Therapio, Komara, Marasia, Ormenio, Pentalofos, Petrota, Plati, Ptelea, Kyprinos, Zoni, Fulakio, Spilaio, Nea Vyssa, Kavili, Kastanies, Rizia, Sterna, Ampelakia, Valtos, Megali Doxipara, Neochori and Chandras (in Orestiada municipality),

—	the municipal departments of Asvestades, Ellinochori, Karoti, Koufovouno, Kiani, Mani, Sitochori, Alepochori, Asproneri, Metaxades, Vrysika, Doksa, Elafoxori, Ladi, Paliouri and Poimeniko (in Didymoteixo municipality),

—

in the regional unit of Serres:

—

the municipal departments of Kerkini, Livadia, Makrynitsa, Neochori, Platanakia, Petritsi, Akritochori, Vyroneia, Gonimo, Mandraki, Megalochori, Rodopoli, Ano Poroia, Katw Poroia, Sidirokastro, Vamvakophyto, Promahonas, Kamaroto, Strymonochori, Charopo, Kastanousi and Chortero and the community departments of Achladochori, Agkistro and Kapnophyto (in Sintiki municipality),

—	the municipal departments of Serres, Elaionas and Oinoussa and the community departments of Orini and Ano Vrontou (in Serres municipality),

—	the municipal departments of Dasochoriou, Irakleia, Valtero, Karperi, Koimisi, Lithotopos, Limnochori, Podismeno and Chrysochorafa (in Irakleia municipality).

4. Łotwa

Następujące obszary objęte ograniczeniami I na Łotwie:

—	Dienvidkurzemes novada Vērgales, Medzes, Grobiņas, Nīcas pagasta daļa uz ziemeļiem no apdzīvotas vietas Bernāti, autoceļa V1232, A11, V1222, Bārtas upes, Otaņķu pagasts, Grobiņas pilsēta,

—	Ropažu novada Stopiņu pagasta daļa, kas atrodas uz rietumiem no autoceļa V36, P4 un P5, Acones ielas, Dauguļupes ielas un Dauguļupītes.

5. Litwa

Następujące obszary objęte ograniczeniami I na Litwie:

—	Kalvarijos savivaldybė,

—	Klaipėdos rajono savivaldybė: Agluonėnų, Dovilų, Gargždų, Priekulės, Vėžaičių, Kretingalės ir Dauparų-Kvietinių seniūnijos,

—	Marijampolės savivaldybė,

—	Palangos miesto savivaldybė,

—	Vilkaviškio rajono savivaldybė.

6. Węgry

Następujące obszary objęte ograniczeniami I na Węgrzech:

—

Békés megye 950950, 950960, 950970, 951950, 952050, 952750, 952850, 952950, 953050, 953150, 953650, 953660, 953750, 953850, 953960, 954250, 954260, 954350, 954450, 954550, 954650, 954750, 954850, 954860, 954950, 955050, 955150, 955250, 955260, 955270, 955350, 955450, 955510, 955650, 955750, 955760, 955850, 955950, 956050, 956060, 956150 és 956160 kódszámú vadgazdálkodási egységeinek teljes területe,

—	Bács-Kiskun megye 600150, 600850, 601550, 601650, 601660, 601750, 601850, 601950, 602050, 603250, 603750 és 603850 kódszámú vadgazdálkodási egységeinek teljes területe,

—	Budapest 1 kódszámú, vadgazdálkodási tevékenységre nem alkalmas területe,

—	Csongrád-Csanád megye 800150, 800160, 800250, 802220, 802260, 802310 és 802450 kódszámú vadgazdálkodási egységeinek teljes területe,

—	Fejér megye 400150, 400250, 400351, 400352, 400450, 400550, 401150, 401250, 401350, 402050, 402350, 402360, 402850, 402950, 403050, 403450, 403550, 403650, 403750, 403950, 403960, 403970, 404650, 404750, 404850, 404950, 404960, 405050, 405750, 405850, 405950,

—	406050, 406150, 406550, 406650 és 406750 kódszámú vadgazdálkodási egységeinek teljes területe,

—	Győr-Moson-Sopron megye 100550, 100650, 100950, 101050, 101350, 101450, 101550, 101560 és 102150 kódszámú vadgazdálkodási egységeinek teljes területe,

—	Jász-Nagykun-Szolnok megye 750150, 750160, 750260, 750350, 750450, 750460, 754450, 754550, 754560, 754570, 754650, 754750, 754950, 755050, 755150, 755250, 755350 és 755450 kódszámú vadgazdálkodási egységeinek teljes területe,

—	Komárom-Esztergom megye 250150, 250250, 250450, 250460, 250550, 250650, 250750, 251050, 251150, 251250, 251350, 251360, 251650, 251750, 251850, 252250, kódszámú vadgazdálkodási egységeinek teljes területe,

—

Pest megye 571550, 572150, 572250, 572350, 572550, 572650, 572750, 572850, 572950, 573150, 573250, 573260, 573350, 573360, 573450, 573850, 573950, 573960, 574050, 574150, 574350, 574360, 574550, 574650, 574750, 574850, 574860, 574950, 575050, 575150, 575250, 575350, 575550, 575650, 575750, 575850, 575950, 576050, 576150, 576250, 576350, 576450, 576650, 576750, 576850, 576950, 577050, 577150, 577350, 577450, 577650, 577850, 577950, 578050, 578150, 578250, 578350, 578360, 578450, 578550, 578560, 578650, 578850, 578950, 579050, 579150, 579250, 579350, 579450, 579460, 579550, 579650, 579750, 580250 és 580450 kódszámú vadgazdálkodási egységeinek teljes területe.

7. Polska

Następujące obszary objęte ograniczeniami I w Polsce:

w województwie kujawsko - pomorskim:

—	powiat rypiński,

—	powiat brodnicki,

—	powiat grudziądzki,

—	powiat miejski Grudziądz,

—	powiat wąbrzeski,

w województwie warmińsko-mazurskim:

—	gminy Wielbark i Rozogi w powiecie szczycieńskim,

w województwie podlaskim:

—	gminy Wysokie Mazowieckie z miastem Wysokie Mazowieckie, Czyżew i część gminy Kulesze Kościelne położona na południe od linii wyznaczonej przez linię kolejową w powiecie wysokomazowieckim,

—	gminy Miastkowo, Nowogród, Śniadowo i Zbójna w powiecie łomżyńskim,

—	gminy Szumowo, Zambrów z miastem Zambrów i część gminy Kołaki Kościelne położona na południe od linii wyznaczonej przez linię kolejową w powiecie zambrowskim,

—	gminy Grabowo, Kolno i miasto Kolno, Turośl w powiecie kolneńskim,

w województwie mazowieckim:

—	powiat ostrołęcki,

—	powiat miejski Ostrołęka,

—	gminy Bielsk, Brudzeń Duży, Bulkowo, Drobin, Gąbin, Łąck, Nowy Duninów, Radzanowo, Słupno, Staroźreby i Stara Biała w powiecie płockim,

—	powiat miejski Płock,

—	powiat ciechanowski,

—	gminy Baboszewo, Dzierzążnia, Joniec, Nowe Miasto, Płońsk i miasto Płońsk, Raciąż i miasto Raciąż, Sochocin w powiecie płońskim,

—	powiat sierpecki,

—	gmina Bieżuń, Lutocin, Siemiątkowo i Żuromin w powiecie żuromińskim,

—	część powiatu ostrowskiego niewymieniona w części II załącznika I,

—	gminy Dzieżgowo, Lipowiec Kościelny, Mława, Radzanów, Strzegowo, Stupsk, Szreńsk, Szydłowo, Wiśniewo w powiecie mławskim,

—	powiat przasnyski,

—	powiat makowski,

—	powiat pułtuski,

—	część powiatu wyszkowskiego niewymieniona w części II załącznika I,

—	część powiatu węgrowskiego niewymieniona w części II załącznika I,

—	część powiatu wołomińskiego niewymieniona w części II załącznika I,

—	gminy Mokobody i Suchożebry w powiecie siedleckim,

—	gminy Dobre, Jakubów, Kałuszyn, Stanisławów w powiecie mińskim,

—	gminy Bielany i gmina wiejska Sokołów Podlaski w powiecie sokołowskim,

—	powiat gostyniński,

w województwie podkarpackim:

—	powiat jasielski,

—	powiat strzyżowski,

—	część powiatu ropczycko – sędziszowskiego niewymieniona w części II i II załącznika I,

—	gminy Pruchnik, Rokietnica, Roźwienica, w powiecie jarosławskim,

—	gminy Fredropol, Krasiczyn, Krzywcza, Przemyśl, część gminy Orły położona na zachód od linii wyznaczonej przez drogę nr 77, część gminy Żurawica na zachód od linii wyznaczonej przez drogę nr 77 w powiecie przemyskim,

—	powiat miejski Przemyśl,

—	gminy Gać, Jawornik Polski, Kańczuga, część gminy Zarzecze położona na południe od linii wyznaczonej przez rzekę Mleczka w powiecie przeworskim,

—	powiat łańcucki,

—	gminy Trzebownisko, Głogów Małopolski, część gminy Świlcza położona na północ od linii wyznaczonej przez drogę nr 94 i część gminy Sokołów Małopolski położona na południe od linii wyznaczonej przez drogę nr 875 w powiecie rzeszowskim,

—	gmina Raniżów w powiecie kolbuszowskim,

—	gminy Brzostek, Jodłowa, miasto Dębica, część gminy wiejskiej Dębica położona na południe od linii wyznaczonej przez drogę nr A4 w powiecie dębickim,

w województwie świętokrzyskim:

—	gminy Nowy Korczyn, Solec–Zdrój, Wiślica, część gminy Busko Zdrój położona na południe od linii wyznaczonej przez drogę łączącą miejscowości Siedlawy-Szaniec-Podgaje-Kołaczkowice w powiecie buskim,

—	powiat kazimierski,

—	powiat skarżyski,

—	część powiatu opatowskiego niewymieniona w części II załącznika I,

—	część powiatu sandomierskiego niewymieniona w części II załącznika I,

—	gminy Bogoria, Osiek, Staszów i część gminy Rytwiany położona na wschód od linii wyznaczonej przez drogę nr 764, część gminy Szydłów położona na wschód od linii wyznaczonej przez drogę nr 756 w powiecie staszowskim,

—

gminy Pawłów, Wąchock, część gminy Brody położona na zachód od linii wyznaczonej przez drogę nr 9 oraz na południowy - zachód od linii wyznaczonej przez drogi: nr 0618T biegnącą od północnej granicy gminy do skrzyżowania w miejscowości Lipie, drogę biegnącą od miejscowości Lipie do wschodniej granicy gminy i część gminy Mirzec położona na zachód od linii wyznaczonej przez drogę nr 744 biegnącą od południowej granicy gminy do miejscowości Tychów Stary a następnie przez drogę nr 0566T biegnącą od miejscowości Tychów Stary w kierunku północno - wschodnim do granicy gminy w powiecie starachowickim,

—	powiat ostrowiecki,

—	gminy Fałków, Ruda Maleniecka, Radoszyce, Smyków, część gminy Końskie położona na zachód od linii kolejowej, część gminy Stąporków położona na południe od linii kolejowej w powiecie koneckim,

—	gminy Bodzentyn, Bieliny, Łagów, Nowa Słupia, część gminy Raków położona na wschód od linii wyznaczonej przez drogi nr 756 i 764, w powiecie kieleckim,

—	gminy Działoszyce, Michałów, Pińczów, Złota w powiecie pińczowskim,

—	gminy Imielno, Jędrzejów, Nagłowice, Sędziszów, Słupia, Wodzisław w powiecie jędrzejowskim,

—	gminy Moskorzew, Radków, Secemin w powiecie włoszczowskim,

w województwie łódzkim:

—

gminy Łyszkowice, Kocierzew Południowy, Kiernozia, Chąśno, Nieborów, część gminy wiejskiej Łowicz położona na północ od linii wyznaczonej przez drogę nr 92 biegnącej od granicy miasta Łowicz do zachodniej granicy gminy oraz część gminy wiejskiej Łowicz położona na wschód od granicy miasta Łowicz i na północ od granicy gminy Nieborów w powiecie łowickim,

—	gminy Cielądz, Rawa Mazowiecka z miastem Rawa Mazowiecka w powiecie rawskim,

—	gminy Bolimów, Głuchów, Godzianów, Lipce Reymontowskie, Maków, Nowy Kawęczyn, Skierniewice, Słupia w powiecie skierniewickim,

—	powiat miejski Skierniewice,

—	gminy Mniszków, Paradyż, Sławno i Żarnów w powiecie opoczyńskim,

—	powiat tomaszowski,

—	powiat brzeziński,

—	powiat łaski,

—	powiat miejski Łódź,

—	powat łódzki wschodni,

—	powiat pabianicki,

—	powiat wieruszowski,

—	gminy Aleksandrów Łódzki, Stryków, miasto Zgierz w powiecie zgierskim,

—	gminy Bełchatów z miastem Bełchatów, Drużbice, Kluki, Rusiec, Szczerców, Zelów w powiecie bełchatowskim,

—	powiat wieluński,

—	powiat sieradzki,

—	powiat zduńskowolski,

—	gminy Aleksandrów, Czarnocin, Grabica, Moszczenica, Ręczno, Sulejów, Wola Krzysztoporska, Wolbórz w powiecie piotrkowskim,

—	powiat miejski Piotrków Trybunalski,

—	gminy Masłowice, Przedbórz, Wielgomłyny i Żytno w powiecie radomszczańskim,

w województwie śląskim:

—	gmina Koniecpol w powiecie częstochowskim,

w województwie pomorskim:

—

gminy Ostaszewo, miasto Krynica Morska oraz część gminy Nowy Dwór Gdański położona na południowy - zachód od linii wyznaczonej przez drogę nr 55 biegnącą od południowej granicy gminy do skrzyżowania z drogą nr 7, następnie przez drogę nr 7 i S7 biegnącą do zachodniej granicy gminy w powiecie nowodworskim,

—	gminy Lichnowy, Miłoradz, Nowy Staw, Malbork z miastem Malbork w powiecie malborskim,

—	gminy Mikołajki Pomorskie, Stary Targ i Sztum w powiecie sztumskim,

—	powiat gdański,

—	Miasto Gdańsk,

—	powiat tczewski,

—	powiat kwidzyński,

w województwie lubuskim:

—	gmina Lubiszyn w powiecie gorzowskim,

—	gmina Dobiegniew w powiecie strzelecko – drezdeneckim,

w województwie dolnośląskim:

—	gminyDziadowa Kłoda, Międzybórz, Syców, Twardogóra, część gminy wiejskiej Oleśnica położona na północ od linii wyznaczonej przez drogę nr S8, część gminy Dobroszyce położona na wschód od linii wyznaczonej przez linię kolejową biegnącą od północnej do południowej granicy gminy w powiecie oleśnickim,

—	gminy Jordanów Śląski, Kobierzyce, Mietków, Sobótka, część gminy Żórawina położona na zachód od linii wyznaczonej przez autostradę A4, część gminy Kąty Wrocławskie położona na południe od linii wyznaczonej przez autostradę A4 w powiecie wrocławskim,

—	część gminy Domaniów położona na południowy zachód od linii wyznaczonej przez autostradę A4 w powiecie oławskim,

—	gmina Wiązów w powiecie strzelińskim,

—	część powiatu średzkiego niewymieniona w części II załącznika I,

—	miasto Świeradów Zdrój w powiecie lubańskim,

—	gmina Krotoszyce w powiecie legnickim,

—	gminy Pielgrzymka, Świerzawa, Złotoryja z miastem Złotoryja, miasto Wojcieszów w powiecie złotoryjskim,

—	powiat lwówecki,

—	gminy Jawor, Męcinka, Mściwojów, Paszowice w powiecie jaworskim,

—	gminy Dobromierz, Strzegom, Żarów w powiecie świdnickim,

w województwie wielkopolskim:

—

gminy Koźmin Wielkopolski, Rozdrażew, miasto Sulmierzyce, część gminy Krotoszyn położona na wschód od linii wyznaczonej przez drogi: nr 15 biegnącą od północnej granicy gminy do skrzyżowania z drogą nr 36, nr 36 biegnącą od skrzyżowania z drogą nr 15 do skrzyżowana z drogą nr 444, nr 444 biegnącą od skrzyżowania z drogą nr 36 do południowej granicy gminy w powiecie krotoszyńskim,

—	gminy Brodnica, Dolsk, Śrem w powiecie śremskim,

—	gminy Borek Wielkopolski, Piaski, Pogorzela, w powiecie gostyńskim,

—	gminy Granowo, Grodzisk Wielkopolski i część gminy Kamieniec położona na wschód od linii wyznaczonej przez drogę nr 308 w powiecie grodziskim,

—	gminy Czempiń, Kościan i miasto Kościan w powiecie kościańskim,

—

gminy Buk, Dopiewo, Komorniki, Kleszczewo, Kostrzyn, Kórnik, Tarnowo Podgórne, Stęszew, Pobiedziska, Mosina, miasto Luboń, miasto Puszczykowo, część gminy Rokietnica położona na południowy zachód od linii kolejowej biegnącej od północnej granicy gminy w miejscowości Krzyszkowo do południowej granicy gminy w miejscowości Kiekrz oraz część gminy wiejskiej Murowana Goślina położona na południe od linii kolejowej biegnącej od północnej granicy miasta Murowana Goślina do północno-wschodniej granicy gminy w powiecie poznańskim,

—	gmina Kiszkowo i część gminy Kłecko położona na zachód od rzeki Mała Wełna w powiecie gnieźnieńskim,

—	powiat czarnkowsko-trzcianecki,

—

gmina Kaźmierz, część gminy Duszniki położona na południowy – wschód od linii wyznaczonej przez drogę nr 306 biegnącą od północnej granicy gminy do miejscowości Duszniki, a następnie na południe od linii wyznaczonej przez ul. Niewierską oraz drogę biegnącą przez miejscowość Niewierz do zachodniej granicy gminy, część gminy Ostroróg położona na wschód od linii wyznaczonej przez drogę nr 186 i 184 biegnące od granicy gminy do miejscowości Ostroróg, a następnie od miejscowości Ostroróg przez miejscowości Piaskowo – Rudki do południowej granicy gminy, część gminy Wronki położona na północ od linii wyznaczonej przez rzekę Wartę biegnącą od zachodniej granicy gminy do przecięcia z droga nr 182, a następnie na wschód od linii wyznaczonej przez drogi nr 182 oraz 184 biegnącą od skrzyżowania z drogą nr 182 do południowej granicy gminy, miasto Szamotuły i część gminy Szamotuły położona na wschód od linii wyznaczonej przez drogę nr 306 i drogę łączącą miejscowości Lipnica - Ostroróg do linii wyznaczonej przez wschodnią granicę miasta Szamotuły i na południe od linii kolejowej biegnącej od południowej granicy miasta Szamotuły, do południowo-wschodniej granicy gminy oraz część gminy Obrzycko położona na zachód od drogi nr 185 łączącej miejscowości Gaj Mały, Słopanowo i Obrzycko do północnej granicy miasta Obrzycko, a następnie na zachód od drogi przebiegającej przez miejscowość Chraplewo w powiecie szamotulskim,

—	gmina Budzyń w powiecie chodzieskim,

—	gminy Mieścisko, Skoki i Wągrowiec z miastem Wągrowiec w powiecie wągrowieckim,

—	powiat pleszewski,

—	gmina Zagórów w powiecie słupeckim,

—	gmina Pyzdry w powiecie wrzesińskim,

—	gminy Kotlin, Żerków i część gminy Jarocin położona na wschód od linii wyznaczonej przez drogi nr S11 i 15 w powiecie jarocińskim,

—	powiat ostrowski,

—	powiat miejski Kalisz,

—

gminy Blizanów, Brzeziny, Żelazków, Godziesze Wielkie, Koźminek, Lisków, Opatówek, Szczytniki, część gminy Stawiszyn położona na zachód od linii wyznaczonej przez drogę nr 25 biegnącą od północnej granicy gminy do miejscowości Zbiersk, a następnie na zachód od linii wyznaczonej przez drogę łączącą miejscowości Zbiersk – Łyczyn – Petryki biegnącą od skrzyżowania z drogą nr 25 do południowej granicy gminy, część gminy Ceków- Kolonia położona na południe od linii wyznaczonej przez drogę łączącą miejscowości Młynisko – Morawin - Janków w powiecie kaliskim,

—

gminy Brudzew, Dobra, Kawęczyn, Przykona, Władysławów, Turek z miastem Turek część gminy Tuliszków położona na północ od linii wyznaczonej przez drogę nr 72 biegnącej od wschodniej granicy gminy do miasta Turek a następnie na północ od linii wyznaczonej przez drogę nr 443 biegnącej od skrzyżowania z drogą nr 72 w mieście Turek do zachodniej granicy gminy w powiecie tureckim,

—

gminy Rzgów, Grodziec, Krzymów, Stare Miasto, część gminy Rychwał położona na zachód od linii wyznaczonej przez drogę nr 25 biegnącą od południowej granicy gminy do miejscowości Rychwał, a następnie na północ od linii wyznaczonej przez drogę nr 443 biegnącą od skrzyżowania z drogą nr 25 w miejscowości Rychwał do wschodniej granicy gminy w powiecie konińskim,

—	powiat kępiński,

—	powiat ostrzeszowski,

w województwie opolskim:

—	gminy Domaszowice, Pokój, część gminy Namysłów położona na północ od linii wyznaczonej przez linię kolejową biegnącą od wschodniej do zachodniej granicy gminy w powiecie namysłowskim,

—	gminy Wołczyn, Kluczbork, Byczyna w powiecie kluczborskim,

—

gminy Praszka, Gorzów Śląski część gminy Rudniki położona na północ od linii wyznaczonej przez drogę nr 42 biegnącą od zachodniej granicy gminy do skrzyżowania z drogą nr 43 i na zachód od linii wyznaczonej przez drogę nr 43 biegnącą od północnej granicy gminy do skrzyżowania z drogą nr 42 w powiecie oleskim,

—	gmina Grodkóww powiecie brzeskim,

—	gminy Komprachcice, Łubniany, Murów, Niemodlin, Tułowice w powiecie opolskim,

—	powiat miejski Opole,

w województwie zachodniopomorskim:

—

gminy Nowogródek Pomorski, Barlinek, Myślibórz, część gminy Dębno położona na wschód od linii wyznaczonej przez drogę nr 126 biegnącą od zachodniej granicy gminy do skrzyżowania z drogą nr 23 w miejscowości Dębno, następnie na wschód od linii wyznaczonej przez drogę nr 23 do skrzyżowania z ul. Jana Pawła II w miejscowości Cychry, następnie na północ od ul. Jana Pawła II do skrzyżowania z ul. Ogrodową i dalej na północ od linii wyznaczonej przez ul. Ogrodową, której przedłużenie biegnie do wschodniej granicy gminy w powiecie myśliborskim,

—	gmina Stare Czarnowo w powiecie gryfińskim,

—	gmina Bielice, Kozielice, Pyrzyce w powiecie pyrzyckim,

—	gminy Bierzwnik, Krzęcin, Pełczyce w powiecie choszczeńskim,

—

część powiatu miejskiego Szczecin położona na zachód od linii wyznaczonej przez rzekę Odra Zachodnia biegnącą od północnej granicy gminy do przecięcia z drogą nr 10, następnie na południe od linii wyznaczonej przez drogę nr 10 biegnącą od przecięcia z linią wyznaczoną przez rzekę Odra Zachodnia do wschodniej granicy gminy,

—	gminy Dobra (Szczecińska), Kołbaskowo, Police w powiecie polickim,

w województwie małopolskim:

—	powiat brzeski,

—	powiat gorlicki,

—	powiat proszowicki,

—	powiat nowosądecki,

—	powiat miejski Nowy Sącz,

—	część powiatu dąbrowskiego niewymieniona w części III załącznika I,

—	część powiatu tarnowskiego niewymieniona w części III załącznika I.

8. Słowacja

Następujące obszary objęte ograniczeniami I na Słowacji:

—	in the district of Nové Zámky: Mužla, Obid, Štúrovo, Nána, Kamenica nad Hronom, Chľaba, Leľa, Bajtava, Salka, Malé Kosihy, Kolta, Jasová, Dubník, Rúbaň, Strekov,

—	in the district of Komárno: Bátorové Kosihy, Búč, Kravany nad Dunajom,

—	in the district of Veľký Krtíš, the municipalities of Ipeľské Predmostie, Veľká nad Ipľom, Hrušov, Kleňany, Sečianky,

—	in the district of Levice, the municipalities of Ipeľské Úľany, Plášťovce, Dolné Túrovce, Stredné Túrovce, Šahy, Tešmak, Pastovce, Zalaba, Malé Ludince, Hronovce, Nýrovce, Želiezovce, Málaš, Čaka,

—	the whole district of Krupina, except municipalities included in part II,

—	the whole district of Banska Bystrica, except municipalities included in part II,

—

in the district of Liptovsky Mikulas – municipalities of Pribylina, Jamník, Svatý Štefan, Konská, Jakubovany, Liptovský Ondrej, Beňadiková, Vavrišovo, Liptovská Kokava, Liptovský Peter, Dovalovo, Hybe, Liptovský Hrádok, Liptovský Ján, Uhorská Ves, Podtureň, Závažná Poruba, Liptovský Mikuláš, Pavčina Lehota, Demänovská Dolina, Gôtovany, Galovany, Svätý Kríž, Lazisko, Dúbrava, Malatíny, Liptovské Vlachy, Liptovské Kľačany, Partizánska Ľupča, Kráľovská Ľubeľa, Zemianska Ľubeľa, Východná – a part of municipality north from the highway D1,

—	in the district of Ružomberok, the municipalities of Liptovská Lužná, Liptovská Osada, Podsuchá, Ludrová, Štiavnička, Liptovská Štiavnica, Nižný Sliač, Liptovské Sliače,

—	the whole district of Banska Stiavnica,

—	the whole district of Žiar nad Hronom.

9. Włochy

Następujące obszary objęte ograniczeniami I we Włoszech:

Piedmont Region:

—

in the province of Alessandria, the municipalities of Casalnoceto, Oviglio, Tortona, Viguzzolo, Ponti, Frugarolo, Bergamasco, Castellar Guidobono, Berzano Di Tortona, Castelletto D'erro, Cerreto Grue, Carbonara Scrivia, Casasco, Carentino, Frascaro, Paderna, Montegioco, Spineto Scrivia, Villaromagnano, Pozzolo Formigaro, Momperone, Merana, Monleale, Terzo, Borgoratto Alessandrino, Casal Cermelli, Montemarzino, Bistagno, Castellazzo Bormida, Bosco Marengo, Spigno Monferrato, Castelspina, Denice, Volpeglino, Alice Bel Colle, Gamalero, Volpedo, Pozzol Groppo, Montechiaro D'acqui, Sarezzano,

—

in the province of Asti, the municipalities of Olmo Gentile, Nizza Monferrato, Incisa Scapaccino, Roccaverano, Castel Boglione, Mombaruzzo, Maranzana, Castel Rocchero, Rocchetta Palafea, Castelletto Molina, Castelnuovo Belbo, Montabone, Quaranti, Mombaldone, Fontanile, Calamandrana, Bruno, Sessame, Monastero Bormida, Bubbio, Cassinasco, Serole,

Liguria Region:

—	in the province of Genova, the Municipalities of Rovegno, Rapallo, Portofino, Cicagna, Avegno, Montebruno, Santa Margherita Ligure, Favale Di Malvaro, Recco, Camogli, Moconesi, Tribogna, Fascia, Uscio, Gorreto, Fontanigorda, Neirone, Rondanina, Lorsica, Propata,

—	in the province of Savona, the municipalities of Cairo Montenotte, Quiliano, Dego, Altare, Piana Crixia, Mioglia, Giusvalla, Albissola Marina, Savona,

Emilia-Romagna Region:

—	in the province of Piacenza, the municipalities of Ottone, Zerba,

Lombardia Region:

—	in the province of Pavia, the municipalities of Rocca Susella, Montesegale, Menconico, Val Di Nizza, Bagnaria, Santa Margherita Di Staffora, Ponte Nizza, Brallo Di Pregola, Varzi, Godiasco, Cecima.

CZĘŚĆ II

1. Bułgaria

Następujące obszary objęte ograniczeniami II w Bułgarii:

—	the whole region of Haskovo,

—	the whole region of Yambol,

—	the whole region of Stara Zagora,

—	the whole region of Pernik,

—	the whole region of Kyustendil,

—	the whole region of Plovdiv, excluding the areas in Part III,

—	the whole region of Pazardzhik, excluding the areas in Part III,

—	the whole region of Smolyan,

—	the whole region of Dobrich,

—	the whole region of Sofia city,

—	the whole region of Sofia Province,

—	the whole region of Blagoevgrad excluding the areas in Part III,

—	the whole region of Razgrad,

—	the whole region of Kardzhali,

—	the whole region of Burgas,

—	the whole region of Varna excluding the areas in Part III,

—	the whole region of Silistra,

—	the whole region of Ruse,

—	the whole region of Veliko Tarnovo,

—	the whole region of Pleven,

—	the whole region of Targovishte,

—	the whole region of Shumen,

—	the whole region of Sliven,

—	the whole region of Vidin,

—	the whole region of Gabrovo,

—	the whole region of Lovech,

—	the whole region of Montana,

—	the whole region of Vratza.

2. Niemcy

Następujące obszary objęte ograniczeniami II w Niemczech:

Bundesland Brandenburg:

—

Landkreis Oder-Spree:

—	Gemeinde Grunow-Dammendorf,

—	Gemeinde Mixdorf

—	Gemeinde Schlaubetal,

—	Gemeinde Neuzelle,

—	Gemeinde Neißemünde,

—	Gemeinde Lawitz,

—	Gemeinde Eisenhüttenstadt,

—	Gemeinde Vogelsang,

—	Gemeinde Ziltendorf,

—	Gemeinde Wiesenau,

—	Gemeinde Friedland,

—	Gemeinde Siehdichum,

—	Gemeinde Müllrose,

—	Gemeinde Briesen,

—	Gemeinde Jacobsdorf

—	Gemeinde Groß Lindow,

—	Gemeinde Brieskow-Finkenheerd,

—	Gemeinde Ragow-Merz,

—	Gemeinde Beeskow,

—	Gemeinde Rietz-Neuendorf,

—	Gemeinde Tauche mit den Gemarkungen Stremmen, Ranzig, Trebatsch, Sabrodt, Sawall, Mitweide, Lindenberg, Falkenberg (T), Görsdorf (B), Wulfersdorf, Giesensdorf, Briescht, Kossenblatt und Tauche,

—	Gemeinde Langewahl,

—	Gemeinde Berkenbrück,

—	Gemeinde Steinhöfel mit den Gemarkungen Arensdorf und Demitz und den Gemarkungen Steinhöfel, Hasenfelde und Heinersdorf östlich der L 36 und der Gemarkung Neuendorf im Sande südlich der L36,

—	Gemeinde Fürstenwalde östlich der B 168 und südlich der L36,

—	Gemeinde Diensdorf-Radlow,

—	Gemeinde Wendisch Rietz östlich des Scharmützelsees und nördlich der B 246,

—	Gemeinde Bad Saarow mit der Gemarkung Neu Golm und der Gemarkung Bad Saarow-Pieskow östlich des Scharmützelsees und ab nördlicher Spitze östlich der L35,

—

Landkreis Dahme-Spreewald:

—	Gemeinde Jamlitz,

—	Gemeinde Lieberose,

—	Gemeinde Schwielochsee mit den Gemarkungen Goyatz, Jessern, Lamsfeld, Ressen, Speichrow und Zaue,

—

Landkreis Spree-Neiße:

—	Gemeinde Schenkendöbern,

—	Gemeinde Guben,

—	Gemeinde Jänschwalde,

—	Gemeinde Tauer,

—	Gemeinde Teichland mit der Gemarkung Bärenbrück,

—	Gemeinde Heinersbrück,

—	Gemeinde Forst,

—	Gemeinde Groß Schacksdorf-Simmersdorf,

—	Gemeinde Neiße-Malxetal,

—	Gemeinde Jämlitz-Klein Düben,

—	Gemeinde Tschernitz,

—	Gemeinde Döbern,

—	Gemeinde Felixsee,

—	Gemeinde Wiesengrund,

—

Gemeinde Spremberg mit den Gemarkungen Groß Luja, Sellessen, Türkendorf, Graustein, Waldesdorf, Hornow, Schönheide, Liskau und der östliche Teil der Gemarkung Spremberg, beginnend an der südwestlichen Ecke der Gemarkungsgrenze zu Graustein in nordwestlicher Richtung entlang eines Waldweges zur B 156, dieser weiter in westlicher Richtung folgend bis zur Bahnlinie, dieser folgend bis zur L 48, dann weiter in südwestlicher Richtung bis zum Straßenabzweig Am früheren Stadtbahngleis, dieser Straße folgend bis zur L 47, weiter der L 47 folgend in nordöstlicher Richtung bis zum Abzweig Hasenheide, entlang der Straße Hasenheide bis zum Abzweig Weskower Allee, der Weskower Allee Richtung Norden folgend bis zum Abzweig Liebigstraße, dieser folgend Richtung Norden bis zur Gemarkungsgrenze Spremberg/ Sellessen,

—	Gemeinde Neuhausen/Spree mit den Gemarkungen Kahsel, Bagenz, Drieschnitz, Gablenz, Laubsdorf, Komptendorf und Sergen und der Gemarkung Roggosen südlich der BAB 15,

—

Landkreis Märkisch-Oderland:

—	Gemeinde Bleyen-Genschmar,

—	Gemeinde Neuhardenberg,

—	Gemeinde Golzow,

—	Gemeinde Küstriner Vorland,

—	Gemeinde Alt Tucheband,

—	Gemeinde Reitwein,

—	Gemeinde Podelzig,

—	Gemeinde Gusow-Platkow,

—	Gemeinde Seelow,

—	Gemeinde Vierlinden,

—	Gemeinde Lindendorf,

—	Gemeinde Fichtenhöhe,

—	Gemeinde Lietzen,

—	Gemeinde Falkenhagen (Mark),

—	Gemeinde Zeschdorf,

—	Gemeinde Treplin,

—	Gemeinde Lebus,

—	Gemeinde Müncheberg mit den Gemarkungen Jahnsfelde, Trebnitz, Obersdorf, Münchehofe und Hermersdorf,

—	Gemeinde Märkische Höhe mit der Gemarkung Ringenwalde,

—

Gemeinde Bliesdorf mit der Gemarkung Metzdorf und Gemeinde Bliesdorf – östlich der B167 bis östlicher Teil, begrenzt aus Richtung Gemarkungsgrenze Neutrebbin südlich der Bahnlinie bis Straße „Sophienhof“ dieser westlich folgend bis „Ruesterchegraben“ weiter entlang Feldweg an den Windrädern Richtung „Herrnhof“, weiter entlang „Letschiner Hauptgraben“ nord-östlich bis Gemarkungsgrenze Alttrebbin und Kunersdorf – östlich der B167,

—	Gemeinde Bad Freienwalde mit den Gemarkungen Altglietzen, Altranft, Bad Freienwalde, Bralitz, Hohenwutzen, Schiffmühle, Hohensaaten und Neuenhagen,

—	Gemeinde Falkenberg mit der Gemarkung Falkenberg östlich der L35,

—	Gemeinde Oderaue,

—	Gemeinde Wriezen mit den Gemarkungen Altwriezen, Jäckelsbruch, Neugaul, Beauregard, Eichwerder, Rathsdorf – östlich der B167 und Wriezen – östlich der B167,

—	Gemeinde Neulewin,

—	Gemeinde Neutrebbin,

—	Gemeinde Letschin,

—	Gemeinde Zechin,

—

Landkreis Barnim:

—	Gemeinde Lunow-Stolzenhagen,

—	Gemeinde Parsteinsee,

—	Gemeinde Oderberg,

—	Gemeinde Liepe,

—	Gemeinde Hohenfinow (nördlich der B167),

—	Gemeinde Niederfinow,

—	Gemeinde (Stadt) Eberswalde mit den Gemarkungen Eberswalde nördlich der B167 und östlich der L200, Sommerfelde und Tornow nördlich der B167,

—	Gemeinde Chorin mit den Gemarkungen Brodowin, Chorin östlich der L200, Serwest, Neuehütte, Sandkrug östlich der L200,

—	Gemeinde Ziethen mit der Gemarkung Klein Ziethen östlich der Serwester Dorfstraße und östlich der B198,

—

Landkreis Uckermark:

—	Gemeinde Angermünde mit den Gemarkungen Crussow, Stolpe, Gellmersdorf, Neukünkendorf, Bölkendorf, Herzsprung, Schmargendorf und den Gemarkungen Angermünde südlich und südöstlich der B2 und Dobberzin südlich der B2,

—	Gemeinde Schwedt mit den Gemarkungen Criewen, Zützen, Schwedt, Stendell, Kummerow, Kunow, Vierraden, Blumenhagen, Oderbruchwiesen, Enkelsee, Gatow, Hohenfelde, Schöneberg, Flemsdorf und der Gemarkung Felchow östlich der B2,

—	Gemeinde Pinnow südlich und östlich der B2,

—	Gemeinde Berkholz-Meyenburg,

—	Gemeinde Mark Landin mit der Gemarkung Landin südlich der B2,

—	Gemeinde Casekow mit der Gemarkung Woltersdorf und den Gemarkungen Biesendahlshof und Casekow östlich der L272 und südlich der L27,

—	Gemeinde Hohenselchow-Groß Pinnow mit der Gemarkung Groß Pinnow und der Gemarkung Hohenselchow südlich der L27,

—	Gemeinde Gartz (Oder) mit der Gemarkung Friedrichsthal und den Gemarkungen Gartz und Hohenreinkendorf südlich der L27 und B2 bis Gartenstraße,

—	Gemeinde Passow mit der Gemarkung Jamikow,

—	Kreisfreie Stadt Frankfurt (Oder),

—

Landkreis Prignitz:

—	Gemeinde Berge,

—	Gemeinde Pirow mit den Gemarkungen Hülsebeck, Pirow und Burow,

—	Gemeinde Putlitz mit den Gemarkungen Sagast, Nettelbeck, Porep, Lütkendorf, Putlitz, Weitgendorf und Telschow,

—	Gemeinde Marienfließ mit den Gemarkungen Jännersdorf, Stepenitz und Krempendorf,

Bundesland Sachsen:

—

Landkreis Bautzen:

—	Gemeinde Arnsdorf nördlich der B6,

—	Gemeinde Burkau westlich des Straßenverlaufs von B98 und S94,

—	Gemeinde Frankenthal,

—	Gemeinde Großdubrau,

—	Gemeinde Großharthau nördlich der B6,

—	Gemeinde Großnaundorf,

—	Gemeinde Haselbachtal,

—	Gemeinde Hochkirch nördlich der B6,

—	Gemeinde Königswartha östlich der B96,

—	Gemeinde Kubschütz nördlich der B6,

—	Gemeinde Laußnitz,

—	Gemeinde Lichtenberg,

—	Gemeinde Lohsa östlich der B96,

—	Gemeinde Malschwitz,

—	Gemeinde Nebelschütz westlich der S94 und südlich der S100,

—	Gemeinde Neukirch,

—	Gemeinde Neschwitz östlich der B96,

—	Gemeinde Ohorn,

—	Gemeinde Ottendorf-Okrilla,

—	Gemeinde Panschwitz-Kuckau westlich der S94,

—	Gemeinde Radibor östlich der B96,

—	Gemeinde Rammenau westlich der B98,

—	Gemeinde Schwepnitz westlich der S93,

—	Gemeinde Spreetal östlich der B97,

—	Gemeinde Stadt Bautzen östlich des Verlaufs der B96 bis Abzweig S 156 und nördlich des Verlaufs S 156 bis Abzweig B6 und nördlich des Verlaufs der B 6 bis zur östlichen Gemeindegrenze,

—	Gemeinde Stadt Bischofswerda nördlich der B6 und westlich der B98,

—	Gemeinde Stadt Elstra westlich der S94 und südlich der S100,

—	Gemeinde Stadt Großröhrsdorf,

—	Gemeinde Stadt Hoyerswerda südlich des Verlaufs der B97 bis Abzweig B96 und östlich des Verlaufs der B96 bis zur südlichen Gemeindegrenze,

—	Gemeinde Stadt Kamenz westlich der S100 bis zum Abzweig S93, dann westlich der S93,

—	Gemeinde Stadt Königsbrück,

—	Gemeinde Stadt Pulsnitz,

—	Gemeinde Stadt Radeberg nördlich der B6,

—	Gemeinde Stadt Weißenberg,

—	Gemeinde Stadt Wittichenau östlich der B96,

—	Gemeinde Steina,

—	Gemeinde Wachau,

—

Stadt Dresden:

—	Stadtgebiet nördlich der B6,

—	Landkreis Görlitz,

—

Landkreis Meißen:

—	Gemeinde Ebersbach,

—	Gemeinde Klipphausen östlich der B6,

—	Gemeinde Lampertswalde,

—	Gemeinde Moritzburg,

—	Gemeinde Niederau östlich der B101

—	Gemeinde Priestewitz östlich der B101,

—	Gemeinde Röderaue östlich der B101,

—	Gemeinde Schönfeld,

—	Gemeinde Stadt Coswig,

—	Gemeinde Stadt Großenhain östlich der B101,

—	Gemeinde Stadt Meißen östlich des Straßenverlaufs von B6 und B101,

—	Gemeinde Stadt Radebeul,

—	Gemeinde Stadt Radeburg,

—	Gemeinde Thiendorf,

—	Gemeinde Weinböhla.

Bundesland Mecklenburg-Vorpommern:

—

Landkreis Ludwigslust-Parchim:

—	Gemeinde Brunow mit den Ortsteilen und Ortslagen: Bauerkuhl,

—	Brunow (bei Ludwigslust), Klüß, Löcknitz (bei Parchim),

—	Gemeinde Dambeck mit dem Ortsteil und der Ortslage:

—	Dambeck (bei Ludwigslust),

—	Gemeinde Ganzlin mit den Ortsteilen und Ortslagen: Barackendorf, Hof Retzow, Klein Damerow, Retzow, Wangelin,

—	Gemeinde Gehlsbach mit den Ortsteilen und Ortslagen: Ausbau Darß, Darß, Hof Karbow, Karbow, Karbow-Ausbau, Quaßlin, Quaßlin Hof, Quaßliner Mühle, Vietlübbe, Wahlstorf

—	Gemeinde Groß Godems mit den Ortsteilen und Ortslagen:

—	Groß Godems, Klein Godems,

—	Gemeinde Karrenzin mit den Ortsteilen und Ortslagen: Herzfeld, Karrenzin, Karrenzin-Ausbau, Neu Herzfeld, Repzin, Wulfsahl,

—	Gemeinde Kreien mit den Ortsteilen und Ortslagen: Ausbau Kreien,

—	Hof Kreien, Kolonie Kreien, Kreien, Wilsen,

—	Gemeinde Kritzow mit dem Ortsteil und der Ortslage: Benzin,

—	Gemeinde Lübz mit den Ortsteilen und Ortslagen: Burow, Gischow, Meyerberg,

—	Gemeinde Möllenbeck mit den Ortsteilen und Ortslagen: Carlshof, Horst, Menzendorf, Möllenbeck,

—	Gemeinde Parchim mit dem Ortsteil und Ortslage: Slate,

—	Gemeinde Rom mit dem Ortsteil und Ortslage: Klein Niendorf,

—	Gemeinde Ruhner Berge mit den Ortsteilen und Ortslagen: Dorf Poltnitz, Drenkow, Griebow, Jarchow, Leppin, Malow, Malower Mühle, Marnitz, Mentin, Mooster, Poitendorf, Poltnitz, Suckow, Tessenow, Zachow,

—	Gemeinde Siggelkow mit den Ortsteilen und Ortslagen: Groß Pankow, Klein Pankow, Neuburg, Redlin, Siggelkow,

—	Gemeinde Ziegendorf mit den Ortsteilen und Ortslagen: Drefahl, Meierstorf, Neu Drefahl, Pampin, Platschow, Stresendorf, Ziegendorf.

3. Estonia

Następujące obszary objęte ograniczeniami II w Estonii:

—	Eesti Vabariik (välja arvatud Hiiu maakond).

4. Łotwa

Następujące obszary objęte ograniczeniami II na Łotwie:

—	Aizkraukles novads,

—	Alūksnes novads,

—	Augšdaugavas novads,

—	Ādažu novads,

—	Balvu novads,

—	Bauskas novads,

—	Cēsu novads,

—

Dienvidkurzemes novada Aizputes, Cīravas, Lažas, Kalvenes, Kazdangas, Durbes, Dunalkas, Tadaiķu, Vecpils, Bārtas, Sakas, Bunkas, Priekules, Gramzdas, Kalētu, Virgas, Dunikas, Embūtes, Vaiņodes, Gaviezes, Rucavas pagasts, Nīcas pagasta daļa uz dienvidiem no apdzīvotas vietas Bernāti, autoceļa V1232, A11, V1222, Bārtas upes, Aizputes, Durbes, Pāvilostas, Priekules pilsēta,

—	Dobeles novads,

—	Gulbenes novads,

—	Jelgavas novads,

—	Jēkabpils novads,

—	Krāslavas novads,

—	Kuldīgas novads,

—	Ķekavas novads,

—	Limbažu novads,

—	Līvānu novads,

—	Ludzas novads,

—	Madonas novads,

—	Mārupes novads,

—	Ogres novads,

—	Olaines novads,

—	Preiļu novads,

—	Rēzeknes novads,

—	Ropažu novada Garkalnes, Ropažu pagasts, Stopiņu pagasta daļa, kas atrodas uz austrumiem no autoceļa V36, P4 un P5, Acones ielas, Dauguļupes ielas un Dauguļupītes, Vangažu pilsēta,

—	Salaspils novads,

—	Saldus novads,

—	Saulkrastu novads,

—	Siguldas novads,

—	Smiltenes novads,

—	Talsu novads,

—	Tukuma novads,

—	Valkas novads,

—	Valmieras novads,

—	Varakļānu novads,

—	Ventspils novads,

—	Daugavpils valstspilsētas pašvaldība,

—	Jelgavas valstspilsētas pašvaldība,

—	Jūrmalas valstspilsētas pašvaldība,

—	Rēzeknes valstspilsētas pašvaldība.

5. Litwa

Następujące obszary objęte ograniczeniami II na Litwie:

—	Alytaus miesto savivaldybė,

—	Alytaus rajono savivaldybė,

—	Anykščių rajono savivaldybė,

—	Akmenės rajono savivaldybė,

—	Birštono savivaldybė,

—	Biržų miesto savivaldybė,

—	Biržų rajono savivaldybė,

—	Druskininkų savivaldybė,

—	Elektrėnų savivaldybė,

—	Ignalinos rajono savivaldybė,

—	Jonavos rajono savivaldybė,

—	Joniškio rajono savivaldybė,

—	Jurbarko rajono savivaldybė,

—	Kaišiadorių rajono savivaldybė,

—	Kauno miesto savivaldybė,

—	Kauno rajono savivaldybė,

—	Kazlų rūdos savivaldybė,

—	Kelmės rajono savivaldybė,

—	Kėdainių rajono savivaldybė,

—	Klaipėdos rajono savivaldybė: Judrėnų, Endriejavo ir Veiviržėnų seniūnijos,

—	Kupiškio rajono savivaldybė,

—	Kretingos rajono savivaldybė,

—	Lazdijų rajono savivaldybė,

—	Mažeikių rajono savivaldybė,

—	Molėtų rajono savivaldybė,

—	Pagėgių savivaldybė,

—	Pakruojo rajono savivaldybė,

—	Panevėžio rajono savivaldybė,

—	Panevėžio miesto savivaldybė,

—	Pasvalio rajono savivaldybė,

—	Radviliškio rajono savivaldybė,

—	Rietavo savivaldybė,

—	Prienų rajono savivaldybė,

—	Plungės rajono savivaldybė,

—	Raseinių rajono savivaldybė,

—	Rokiškio rajono savivaldybė,

—	Skuodo rajono savivaldybės,

—	Šakių rajono savivaldybė,

—	Šalčininkų rajono savivaldybė,

—	Šiaulių miesto savivaldybė,

—	Šiaulių rajono savivaldybė,

—	Šilutės rajono savivaldybė,

—	Širvintų rajono savivaldybė,

—	Šilalės rajono savivaldybė,

—	Švenčionių rajono savivaldybė,

—	Tauragės rajono savivaldybė,

—	Telšių rajono savivaldybė,

—	Trakų rajono savivaldybė,

—	Ukmergės rajono savivaldybė,

—	Utenos rajono savivaldybė,

—	Varėnos rajono savivaldybė,

—	Vilniaus miesto savivaldybė,

—	Vilniaus rajono savivaldybė,

—	Visagino savivaldybė,

—	Zarasų rajono savivaldybė.

6. Węgry

Następujące obszary objęte ograniczeniami II na Węgrzech:

—

Békés megye 950150, 950250, 950350, 950450, 950550, 950650, 950660, 950750, 950850, 950860, 951050, 951150, 951250, 951260, 951350, 951450, 951460, 951550, 951650, 951750, 952150, 952250, 952350, 952450, 952550, 952650, 953250, 953260, 953270, 953350, 953450, 953550, 953560, 953950, 954050, 954060, 954150, 956250, 956350, 956450, 956550, 956650 és 956750 kódszámú vadgazdálkodási egységeinek teljes területe,

—	Borsod-Abaúj-Zemplén megye valamennyi vadgazdálkodási egységének teljes területe,

—	Fejér megye 403150, 403160, 403250, 403260, 403350, 404250, 404550, 404560, 404570, 405450, 405550, 405650, 406450 és 407050 kódszámú vadgazdálkodási egységeinek teljes területe,

—	Hajdú-Bihar megye valamennyi vadgazdálkodási egységének teljes területe,

—	Heves megye valamennyi vadgazdálkodási egységének teljes területe,

—

Jász-Nagykun-Szolnok megye 750250, 750550, 750650, 750750, 750850, 750970, 750980, 751050, 751150, 751160, 751250, 751260, 751350, 751360, 751450, 751460, 751470, 751550, 751650, 751750, 751850, 751950, 752150, 752250, 752350, 752450, 752460, 752550, 752560, 752650, 752750, 752850, 752950, 753060, 753070, 753150, 753250, 753310, 753450, 753550, 753650, 753660, 753750, 753850, 753950, 753960, 754050, 754150, 754250, 754360, 754370, 754850, 755550, 755650 és 755750 kódszámú vadgazdálkodási egységeinek teljes területe,

—	Komárom-Esztergom megye: 250350, 250850, 250950, 251450, 251550, 251950, 252050, 252150, 252350, 252450, 252460, 252550, 252650, 252750, 252850, 252860, 252950, 252960, 253050, 253150, 253250, 253350, 253450 és 253550 kódszámú vadgazdálkodási egységeinek teljes területe,

—	Nógrád megye valamennyi vadgazdálkodási egységeinek teljes területe,

—	Pest megye 570150, 570250, 570350, 570450, 570550, 570650, 570750, 570850, 570950, 571050, 571150, 571250, 571350, 571650, 571750, 571760, 571850, 571950, 572050, 573550, 573650, 574250, 577250, 580050 és 580150 kódszámú vadgazdálkodási egységeinek teljes területe,

—	Szabolcs-Szatmár-Bereg megye valamennyi vadgazdálkodási egységének teljes területe.

7. Polska

Następujące obszary objęte ograniczeniami II w Polsce:

w województwie warmińsko-mazurskim:

—	gminy Kalinowo, Stare Juchy, Prostki oraz gmina wiejska Ełk w powiecie ełckim,

—	powiat elbląski,

—	powiat miejski Elbląg,

—	powiat gołdapski,

—	powiat piski,

—	powiat bartoszycki,

—	powiat olecki,

—	powiat giżycki,

—	powiat braniewski,

—	powiat kętrzyński,

—	powiat lidzbarski,

—	gminy Jedwabno, Świętajno, Szczytno i miasto Szczytno, część gminy Dźwierzuty położona na wschód od linii wyznaczonej przez drogę nr 57, część gminy Pasym położona na południe od linii wyznaczonej przez droge nr 53w powiecie szczycieńskim,

—	powiat mrągowski,

—	powiat węgorzewski,

—

gminy Dobre Miasto, Dywity, Świątki, Jonkowo, Gietrzwałd, Olsztynek, Stawiguda, Jeziorany, Kolno, część gminy Barczewo położona na północ od linii wyznaczonej przez linię kolejową, część gminy Purda położona na południe od linii wyznaczonej przez droge nr 53, część gminy Biskupiec położona na wschód od linii wyznaczonej przez drogę nr 57 biegnącą od południowej granicy gminy do skrzyżowania z drogą nr 16 a nastęnie na północ od drogi nr 16 biegnącej od skrzyżowania z drogą nr 57 do zachodniej granicy gminy w powiecie olsztyńskim,

—	powiat miejski Olsztyn,

—	powiat nidzicki,

—	gminy Kisielice, Susz, Zalewo w powiecie iławskim,

—	część powiatu ostródzkiego niewymieniona w części III załącznika I,

—	gmina Iłowo – Osada w powiecie działdowskim,

w województwie podlaskim:

—	powiat bielski,

—	powiat grajewski,

—	powiat moniecki,

—	powiat sejneński,

—	gminy Łomża, Piątnica, Jedwabne, Przytuły i Wizna w powiecie łomżyńskim,

—	powiat miejski Łomża,

—	powiat siemiatycki,

—	powiat hajnowski,

—	gminy Ciechanowiec, Klukowo, Szepietowo, Kobylin-Borzymy, Nowe Piekuty, Sokoły i część gminy Kulesze Kościelne położona na północ od linii wyznaczonej przez linię kolejową w powiecie wysokomazowieckim,

—	gmina Rutki i część gminy Kołaki Kościelne położona na północ od linii wyznaczonej przez linię kolejową w powiecie zambrowskim,

—	gminy Mały Płock i Stawiski w powiecie kolneńskim,

—	powiat białostocki,

—	powiat suwalski,

—	powiat miejski Suwałki,

—	powiat augustowski,

—	powiat sokólski,

—	powiat miejski Białystok,

w województwie mazowieckim:

—	gminy Domanice, Korczew, Kotuń, Mordy, Paprotnia, Przesmyki, Siedlce, Skórzec, Wiśniew, Wodynie, Zbuczyn w powiecie siedleckim,

—	powiat miejski Siedlce,

—	gminy Ceranów, Jabłonna Lacka, Kosów Lacki, Repki, Sabnie, Sterdyń w powiecie sokołowskim,

—	powiat łosicki,

—	powiat sochaczewski,

—	powiat zwoleński,

—	powiat kozienicki,

—	powiat lipski,

—	powiat radomski

—	powiat miejski Radom,

—	powiat szydłowiecki,

—	gminy Lubowidz i Kuczbork Osada w powiecie żuromińskim,

—	gmina Wieczfnia Kościelna w powicie mławskim,

—	gminy Bodzanów, Słubice, Wyszogród i Mała Wieś w powiecie płockim,

—	powiat nowodworski,

—	gminy Czerwińsk nad Wisłą, Naruszewo, Załuski w powiecie płońskim,

—

gminy: miasto Kobyłka, miasto Marki, miasto Ząbki, miasto Zielonka, część gminy Tłuszcz ograniczona liniami kolejowymi: na północ od linii kolejowej biegnącej od wschodniej granicy gminy do miasta Tłuszcz oraz na wschód od linii kolejowej biegnącej od północnej granicy gminy do miasta Tłuszcz, część gminy Jadów położona na północ od linii kolejowej biegnącej od wschodniej do zachodniej granicy gminy w powiecie wołomińskim,

—	powiat garwoliński,

—

gminy Boguty – Pianki, Brok, Zaręby Kościelne, Nur, Małkinia Górna, część gminy Wąsewo położona na południe od linii wyznaczonej przez drogę nr 60, część gminy wiejskiej Ostrów Mazowiecka położona na południe od miasta Ostrów Mazowiecka i na południe od linii wyznaczonej przez drogę 60 biegnącą od zachodniej granicy miasta Ostrów Mazowiecka do zachodniej granicy gminy w powiecie ostrowskim,

—	część gminy Sadowne położona na północny- zachód od linii wyznaczonej przez linię kolejową, część gminy Łochów położona na północny – zachód od linii wyznaczonej przez linię kolejową w powiecie węgrowskim,

—	gminy Brańszczyk, Długosiodło, Rząśnik, Wyszków, część gminy Zabrodzie położona na wschód od linii wyznaczonej przez drogę nr S8 w powiecie wyszkowskim,

—	gminy Cegłów, Dębe Wielkie, Halinów, Latowicz, Mińsk Mazowiecki i miasto Mińsk Mazowiecki, Mrozy, Siennica, miasto Sulejówek w powiecie mińskim,

—	powiat otwocki,

—	powiat warszawski zachodni,

—	powiat legionowski,

—	powiat piaseczyński,

—	powiat pruszkowski,

—	powiat grójecki,

—	powiat grodziski,

—	powiat żyrardowski,

—	powiat białobrzeski,

—	powiat przysuski,

—	powiat miejski Warszawa,

w województwie lubelskim:

—	powiat bialski,

—	powiat miejski Biała Podlaska,

—	gminy Batorz, Godziszów, Janów Lubelski, Modliborzyce w powiecie janowskim,

—	powiat puławski,

—	powiat rycki,

—	powiat łukowski,

—	powiat lubelski,

—	powiat miejski Lublin,

—	powiat lubartowski,

—	powiat łęczyński,

—	powiat świdnicki,

—	gminy Aleksandrów, Biszcza, Józefów, Księżpol, Łukowa, Obsza, Potok Górny, Tarnogród w powiecie biłgorajskim,

—	gminy Dołhobyczów, Mircze, Trzeszczany, Uchanie i Werbkowice w powiecie hrubieszowskim,

—	powiat krasnostawski,

—	powiat chełmski,

—	powiat miejski Chełm,

—	powiat tomaszowski,

—	część powiatu kraśnickiego niewymieniona w części III załącznika I,

—	powiat opolski,

—	powiat parczewski,

—	powiat włodawski,

—	powiat radzyński,

—	powiat miejski Zamość,

—	gminy Adamów, Grabowiec, Komarów – Osada, Krasnobród, Łabunie, Miączyn, Nielisz, Sitno, Skierbieszów, Stary Zamość, Zamość w powiecie zamojskim,

w województwie podkarpackim:

—	część powiatu stalowowolskiego niewymieniona w części III załącznika I,

—	gminy Cieszanów, Horyniec - Zdrój, Narol, Stary Dzików, Oleszyce, Lubaczów z miastem Lubaczów w powiecie lubaczowskim,

—	gminy Medyka, Stubno, część gminy Orły położona na wschód od linii wyznaczonej przez drogę nr 77, część gminy Żurawica na wschód od linii wyznaczonej przez drogę nr 77 w powiecie przemyskim,

—	gmina Pilzno w powiecie dębickim,

—	gminy Chłopice, Jarosław z miastem Jarosław, Pawłosiów i Wiązownice w powiecie jarosławskim,

—	gmina Kamień w powiecie rzeszowskim,

—	gminy Cmolas, Dzikowiec, Kolbuszowa, Majdan Królewski i Niwiska powiecie kolbuszowskim,

—	powiat leżajski,

—	powiat niżański,

—	powiat tarnobrzeski,

—	gminy Adamówka, Sieniawa, Tryńcza, Przeworsk z miastem Przeworsk, Zarzecze w powiecie przeworskim,

—	część gminy Sędziszów Małopolski położona na północ od linii wyznaczonej przez drogę nr A4, część gminy Ostrów nie wymieniona w części III załącznika I w powiecie ropczycko – sędziszowskim,

w województwie pomorskim:

—	gminy Dzierzgoń i Stary Dzierzgoń w powiecie sztumskim,

—

gmina Stare Pole w powiecie malborskim,

gminy Stegny, Sztutowo i część gminy Nowy Dwór Gdański położona na północny - wschód od linii wyznaczonej przez drogę nr 55 biegnącą od południowej granicy gminy do skrzyżowania z drogą nr 7, następnie przez drogę nr 7 i S7 biegnącą do zachodniej granicy gminy w powiecie nowodworskim,

w województwie świętokrzyskim:

—	gmina Tarłów i część gminy Ożarów położona na północ od linii wyznaczonej przez drogę nr 74 biegnącą od miejscowości Honorów do zachodniej granicy gminy w powiecie opatowskim,

—

część gminy Brody położona wschód od linii wyznaczonej przez drogę nr 9 i na północny - wschód od linii wyznaczonej przez drogę nr 0618T biegnącą od północnej granicy gminy do skrzyżowania w miejscowości Lipie oraz przez drogę biegnącą od miejscowości Lipie do wschodniej granicy gminy i część gminy Mirzec położona na wschód od linii wyznaczonej przez drogę nr 744 biegnącą od południowej granicy gminy do miejscowości Tychów Stary a następnie przez drogę nr 0566T biegnącą od miejscowości Tychów Stary w kierunku północno – wschodnim do granicy gminy w powiecie starachowickim,

—	gmina Gowarczów, część gminy Końskie położona na wschód od linii kolejowej, część gminy Stąporków położona na północ od linii kolejowej w powiecie koneckim,

—	gminy Dwikozy i Zawichost w powiecie sandomierskim,

w województwie lubuskim:

—	gminy Bogdaniec, Deszczno, Kłodawa, Kostrzyn nad Odrą, Santok, Witnica w powiecie gorzowskim,

—	powiat miejski Gorzów Wielkopolski,

—	gminy Drezdenko, Strzelce Krajeńskie, Stare Kurowo, Zwierzyn w powiecie strzelecko – drezdeneckim,

—	powiat żarski,

—	powiat słubicki,

—	gminy Brzeźnica, Iłowa, Gozdnica, Wymiarki i miasto Żagań w powiecie żagańskim,

—	powiat krośnieński,

—	powiat zielonogórski

—	powiat miejski Zielona Góra,

—	powiat nowosolski,

—	część powiatu sulęcińskiego niewymieniona w części III załącznika I,

—	część powiatu międzyrzeckiego niewymieniona w części III załącznika I,

—	część powiatu świebodzińskiego niewymieniona w części III załącznika I, część powiatu wschowskiego niewymieniona w części III załącznika I,

w województwie dolnośląskim:

—	powiat zgorzelecki,

—	gminy Gaworzyce, Grębocice, Polkowice i Radwanice w powiecie polkowickim,

—	część powiatu wołowskiego niewymieniona w części III załącznika I,

—	powiat lubiński,

—	gmina Malczyce, Miękinia, Środa Śląska, część gminy Kostomłoty położona na północ od linii wyznaczonej przez drogę nr A4, część gminy Udanin położona na północ od linii wyznaczonej przez drogę nr A4 w powiecie średzkim,

—	gmina Wądroże Wielkie w powiecie jaworskim,

—	powiat miejski Legnica,

—	część powiatu legnickiego niewymieniona w części I i III załącznika I,

—	gmina Oborniki Śląskie, Wisznia Mała, Trzebnica, Zawonia w powiecie trzebnickim,

—	gminy Leśna, Lubań i miasto Lubań, Olszyna, Platerówka, Siekierczyn w powiecie lubańskim,

—	powiat miejki Wrocław,

—	gminy Czernica, Długołęka, Siechnice, część gminy Żórawina położona na wschód od linii wyznaczonej przez autostradę A4, część gminy Kąty Wrocławskie położona na północ od linii wyznaczonej przez autostradę A4 w powiecie wrocławskim,

—	gminy Jelcz - Laskowice, Oława z miastem Oława i część gminy Domaniów położona na północny wschód od linii wyznaczonej przez autostradę A4 w powiecie oławskim,

—	gmina Bierutów, miasto Oleśnica, część gminy wiejskiej Oleśnica położona na południe od linii wyznaczonej przez drogę nr S8, część gminy Dobroszyce położona na zachód od linii wyznaczonej przez linię kolejową biegnącą od północnej do południowej granicy gminy w powiecie oleśnickim,

—	gmina Cieszków, Krośnice, część gminy Milicz położona na wschód od linii łączącej miejscowości Poradów – Piotrkosice – Sulimierz – Sułów - Gruszeczka w powiecie milickim,

—	część powiatu bolesławieckiego niewymieniona w części III załącznika I,

—	część powiatu głogowskiego niewymieniona w części III załącznika I,

—	gmina Niechlów w powiecie górowskim,

—	gmina Zagrodno w powiecie złotoryjskim,

w województwie wielkopolskim:

—	powiat wolsztyński,

—	gmina Wielichowo, Rakoniewice część gminy Kamieniec położona na zachód od linii wyznaczonej przez drogę nr 308 w powiecie grodziskim,

—	gminy Lipno, Osieczna, Święciechowa, Wijewo, Włoszakowice w powiecie leszczyńskim,

—	powiat miejski Leszno,

—	gminy Krzywiń i Śmigiel w powiecie kościańskim,

—	część powiatu międzychodzkiego niewymieniona w części III załącznika I,

—	część powiatu nowotomyskiego niewymieniona w części III załącznika I,

—	powiat obornicki,

—	część gminy Połajewo na położona na południe od drogi łączącej miejscowości Chraplewo, Tarnówko-Boruszyn, Krosin, Jakubowo, Połajewo - ul. Ryczywolska do północno-wschodniej granicy gminy w powiecie czarnkowsko-trzcianeckim,

—	powiat miejski Poznań,

—

gminy Czerwonak, Swarzędz, Suchy Las, część gminy wiejskiej Murowana Goślina położona na północ od linii kolejowej biegnącej od północnej granicy miasta Murowana Goślina do północno-wschodniej granicy gminy oraz część gminy Rokietnica położona na północ i na wschód od linii kolejowej biegnącej od północnej granicy gminy w miejscowości Krzyszkowo do południowej granicy gminy w miejscowości Kiekrz w powiecie poznańskim,

—

część gminy Ostroróg położona na zachód od linii wyznaczonej przez drogę nr 186 i 184 biegnące od granicy gminy do miejscowości Ostroróg, a następnie od miejscowości Ostroróg przez miejscowości Piaskowo – Rudki do południowej granicy gminy, część gminy Wronki położona na południe od linii wyznaczonej przez rzekę Wartę biegnącą od zachodniej granicy gminy do przecięcia z droga nr 182, a następnie na zachód od linii wyznaczonej przez drogi nr 182 oraz 184 biegnącą od skrzyżowania z drogą nr 182 do południowej granicy gminy, część gminy Pniewy położona na wschód od linii wyznaczonej przez drogę łączącą miejscowości Lubosinek – Lubosina – Buszewo biegnącą od południowej granicy gminy do skrzyżowania z drogą nr 187 i na południe od linii wyznaczonej przez drogę nr 187 biegnącą od wschodniej granicy gminy do skrzyżowania z drogą łączącą miejscowości Lubosinek – Lubosina – Buszewo część gminy Duszniki położona na północny – zachód od linii wyznaczonej przez drogę nr 306 biegnącą od północnej granicy gminy do miejscowości Duszniki, a następnie na północ od linii wyznaczonej przez ul. Niewierską oraz drogę biegnącą przez miejscowość Niewierz do zachodniej granicy gminy, część gminy Szamotuły położona na zachód od linii wyznaczonej przez drogę nr 306 i drogę łączącą miejscowości Lipnica – Ostroróg oraz część położona na wschód od wschodniej granicy miasta Szamotuły i na północ od linii kolejowej biegnącej od południowej granicy miasta Szamotuły do południowo-wschodniej granicy gminy oraz część gminy Obrzycko położona na wschód od drogi nr 185 łączącej miejscowości Gaj Mały, Słopanowo i Obrzycko do północnej granicy miasta Obrzycko, a następnie na wschód od drogi przebiegającej przez miejscowość Chraplewo w powiecie szamotulskim,

—

gmina Malanów, część gminy Tuliszków położona na południe od linii wyznaczonej przez drogę nr 72 biegnącej od wschodniej granicy gminy do miasta Turek, a następnie na południe od linii wyznaczonej przez drogę nr 443 biegnącą od skrzyżowania z drogą nr 72 w mieście Turek do zachodniej granicy gminy w powiecie tureckim,

—

część gminy Rychwał położona na wschód od linii wyznaczonej przez drogę nr 25 biegnącą od południowej granicy gminy do miejscowości Rychwał, a następnie na południe od linii wyznaczonej przez drogę nr 443 biegnącą od skrzyżowania z drogę nr 25 w miejscowości Rychwał do wschodniej granicy gminy w powiecie konińskim,

—

gmina Mycielin, część gminy Stawiszyn położona na wschód od linii wyznaczonej przez drogę nr 25 biegnącą od północnej granicy gminy do miejscowości Zbiersk, a następnie na wschód od linii wyznaczonej przez drogę łączącą miejscowości Zbiersk – Łyczyn – Petryki biegnącą od skrzyżowania z drogą nr 25 do południowej granicy gminy, część gminy Ceków - Kolonia położona na północ od linii wyznaczonej przez drogę łączącą miejscowości Młynisko – Morawin - Janków w powiecie kaliskim,

—	gminy Gostyń i Pępowo w powiecie gostyńskim,

—

gminy Kobylin, Zduny, część gminy Krotoszyn położona na zachód od linii wyznaczonej przez drogi: nr 15 biegnącą od północnej granicy gminy do skrzyżowania z drogą nr 36, nr 36 biegnącą od skrzyżowania z drogą nr 15 do skrzyżowana z drogą nr 444, nr 444 biegnącą od skrzyżowania z drogą nr 36 do południowej granicy gminy w powiecie krotoszyńskim,

w województwie łódzkim:

—	gminy Białaczów, Drzewica, Opoczno i Poświętne w powiecie opoczyńskim,

—	gminy Biała Rawska, Regnów i Sadkowice w powiecie rawskim,

—	gmina Kowiesy w powiecie skierniewickim,

w województwie zachodniopomorskim:

—

gmina Boleszkowice i część gminy Dębno położona na zachód od linii wyznaczonej przez drogę nr 126 biegnącą od zachodniej granicy gminy do skrzyżowania z drogą nr 23 w miejscowości Dębno, następnie na zachód od linii wyznaczonej przez drogę nr 23 do skrzyżowania z ul. Jana Pawła II w miejscowości Cychry, następnie na południe od ul. Jana Pawła II do skrzyżowania z ul. Ogrodową i dalej na południe od linii wyznaczonej przez ul. Ogrodową, której przedłużenie biegnie do wschodniej granicy gminy w powiecie myśliborskim,

—	gminy Banie, Cedynia, Chojna, Gryfino, Mieszkowice, Moryń, Trzcińsko – Zdrój, Widuchowa w powiecie gryfińskim,

w województwie opolskim:

—	gminy Brzeg, Lubsza, Lewin Brzeski, Olszanka, Skarbimierz w powiecie brzeskim,

—	gminy Dąbrowa, Dobrzeń Wielki, Popielów w powiecie opolskim,

—	gminy Świerczów, Wilków, część gminy Namysłów położona na południe od linii wyznaczonej przez linię kolejową biegnącą od wschodniej do zachodniej granicy gminy w powiecie namysłowskim.

8. Słowacja

Następujące obszary objęte ograniczeniami II na Słowacji:

—	the whole district of Gelnica except municipalities included in zone III,

—	the whole district of Poprad

—	the whole district of Spišská Nová Ves,

—	the whole district of Levoča,

—	the whole district of Kežmarok

—	in the whole district of Michalovce except municipalities included in zone III,

—	the whole district of Košice-okolie,

—	the whole district of Rožnava,

—	the whole city of Košice,

—	the whole district of Sobrance,

—	the whole district of Vranov nad Topľou,

—	the whole district of Humenné except municipalities included in zone III,

—	the whole district of Snina,

—	the whole district of Prešov except municipalities included in zone III,

—	the whole district of Sabinov except municipalities included in zone III,

—	the whole district of Svidník,

—	the whole district of Medzilaborce,

—	the whole district of Stropkov

—	the whole district of Bardejov,

—	the whole district of Stará Ľubovňa,

—	the whole district of Revúca,

—	the whole district of Rimavská Sobota except municipalities included in zone III,

—	in the district of Veľký Krtíš, the whole municipalities not included in part I,

—	the whole district of Lučenec,

—	the whole district of Poltár

—	the whole district of Zvolen,

—	the whole district of Detva,

—	in the district of Krupina the whole municipalities of Senohrad, Horné Mladonice, Dolné Mladonice, Čekovce, Lackov, Zemiansky Vrbovok, Kozí Vrbovok, Čabradský Vrbovok, Cerovo, Trpín, Litava,

—

In the district of Banska Bystica, the whole municipalites of Kremnička, Malachov, Badín, Vlkanová, Hronsek, Horná Mičiná, Dolná Mičiná, Môlča Oravce, Čačín, Čerín, Bečov, Sebedín, Dúbravica, Hrochoť, Poniky, Strelníky, Povrazník, Ľubietová, Brusno, Banská Bystrica, Pohronský Bukovec, Medzibrod, Lučatín, Hiadeľ, Moštenica, Podkonice, Slovenská Ľupča, Priechod,

—	the whole district of Brezno,

—	in the district of Liptovsky Mikuláš, the municipalities of Važec, Malužiná, Kráľova lehota, Liptovská Porúbka, Nižná Boca, Vyšná Boca a Východná – a part of municipality south of the highway D1.

9. Włochy

Następujące obszary objęte ograniczeniami II we Włoszech:

Piedmont Region:

—

in the Province of Alessandria, the municipalities of Cavatore, Castelnuovo Bormida, Cabella Ligure, Carrega Ligure, Francavilla Bisio, Carpeneto, Costa Vescovato, Grognardo, Orsara Bormida, Pasturana, Melazzo, Mornese, Ovada, Predosa Lerma, Fraconalto, Rivalta Bormida, Fresonara, Malvicino, Ponzone, San Cristoforo, Sezzadio Rocca Grimalda, Garbagna, Tassarolo, Mongiardino Ligure, Morsasco, Montaldo Bormida, Prasco, Montaldeo, Belforte Monferrato, Albera Ligure, Bosio Cantalupo Ligure, Castelletto D'orba, Cartosio, Acqui Terme, Arquata Scrivia, Parodi Ligure, Ricaldone, Gavi, Cremolino, Brignano-Frascata, Novi Ligure, Molare, Cassinelle, Morbello, Avolasca, Carezzano, Basaluzzo, Dernice, Trisobbio, Strevi, Sant'Agata Fossili, Pareto, Visone, Voltaggio, Tagliolo Monferrato, Casaleggio Boiro, Capriata D'orba, Castellania, Carrosio, Cassine, Vignole Borbera, Serravalle Scrivia, Silvano D'orba, Villalvernia, Roccaforte Ligure, Rocchetta Ligure, Sardigliano, Stazzano, Borghetto Di Borbera, Grondona, Cassano Spinola, Montacuto, Gremiasco, San Sebastiano Curone, Fabbrica Curone,

Liguria Region:

—

in the province of Genova, the municipalities of Bogliasco, Arenzano, Ceranesi, Ronco Scrivia, Mele, Isola Del Cantone, Lumarzo, Genova, Masone, Serra Riccò, Campo Ligure, Mignanego, Busalla, Bargagli, Savignone, Torriglia, Rossiglione, Sant'Olcese, Valbrevenna, Sori, Tiglieto, Campomorone, Cogoleto, Pieve Ligure, Davagna, Casella, Montoggio, Crocefieschi, Vobbia,

—	in the province of Savona, the municipalities of Albisola Superiore, Celle Ligure, Stella, Pontinvrea, Varazze, Urbe, Sassello.

CZĘŚĆ III

1. Bułgaria

Następujące obszary objęte ograniczeniami III w Bułgarii:

—

in Blagoevgrad region:

—	the whole municipality of Sandanski

—	the whole municipality of Strumyani

—	the whole municipality of Petrich,

—

the Pazardzhik region:

—	the whole municipality of Pazardzhik,

—	the whole municipality of Panagyurishte,

—	the whole municipality of Lesichevo,

—	the whole municipality of Septemvri,

—	the whole municipality of Strelcha,

—

in Plovdiv region

—	the whole municipality of Hisar,

—	the whole municipality of Suedinenie,

—	the whole municipality of Maritsa

—	the whole municipality of Rodopi,

—	the whole municipality of Plovdiv,

—

in Varna region:

—	the whole municipality of Byala,

—	the whole municipality of Dolni Chiflik.

2. Włochy

Następujące obszary objęte ograniczeniami III we Włoszech:

—	tutto il territorio della Sardegna.

3. Polska

Następujące obszary objęte ograniczeniami III w Polsce:

w województwie warmińsko-mazurskim:

—	część powiatu działdowskiego niewymieniona w części II załącznika I,

—	część powiatu iławskiego niewymieniona w części II załącznika I,

—	powiat nowomiejski,

—	gminy Dąbrówno, Grunwald i Ostróda z miastem Ostróda w powiecie ostródzkim,

—

część gminy Barczewo położona na południe od linii wyznaczonej przez linię kolejową, część gminy Purda położona na północ od linii wyznaczonej przez droge nr 53, część gminy Biskupiec położona na zachód od linii wyznaczonej przez drogę nr 57 biegnącą od południowej granicy gminy do skrzyżowania z drogą nr 16, a nastęnie na południe od drogi nr 16 biegnącej od skrzyżowania z drogą nr 57 do zachodniej granicy gminy w powiecie olsztyńskim,

—	część gminy Dźwierzuty położona na zachód od linii wyznaczonej przez drogę nr 57, część gminy Pasym położona na północ od linii wyznaczonej przez droge nr 53 w powiecie szczycieńskim,

w województwie lubelskim:

—	gminy Radecznica, Sułów, Szczebrzeszyn, Zwierzyniec w powiecie zamojskim,

—	gminy Biłgoraj z miastem Biłgoraj, Goraj, Frampol, Tereszpol i Turobin w powiecie biłgorajskim,

—	gminy Horodło, Hrubieszów z miastem Hrubieszów w powiecie hrubieszowskim,

—	gminy Dzwola, Chrzanów i Potok Wielki w powiecie janowskim,

—	gminy Gościeradów i Trzydnik Duży w powiecie kraśnickim,

w województwie podkarpackim:

—	powiat mielecki,

—	gminy Radomyśl nad Sanem i Zaklików w powiecie stalowowolskim,

—

część gminy Ostrów położona na północ od drogi linii wyznaczonej przez drogę nr A4 biegnącą od zachodniej granicy gminy do skrzyżowania z drogą nr 986, a następnie na zachód od linii wyznaczonej przez drogę nr 986 biegnącą od tego skrzyżowania do miejscowości Osieka i dalej na zachód od linii wyznaczonej przez drogę łączącą miejscowości Osieka_- Blizna w powiecie ropczycko – sędziszowskim,

—	gminy Czarna, Żyraków i część gminy wiejskiej Dębica położona na północ od linii wyznaczonej przez drogę nr A4 w powiecie dębickim,

—	gmina Wielkie Oczy w powiecie lubaczowskim,

—	gminy Laszki, Radymno z miastem Radymno, w powiecie jarosławskim,

w województwie lubuskim:

—	gminy Małomice, Niegosławice, Szprotawa, Żagań w powiecie żagańskim,

—	gmina Sulęcin w powiecie sulęcińskim,

—	gminy Bledzew, Międzyrzecz, Pszczew, Trzciel w powiecie międzyrzeckim,

—	gmina Sława w powiecie wschowskim,

—	gminy Lubrza, Łagów, Skąpe, Świebodzin w powiecie świebodzińskim,

w województwie wielkopolskim:

—	gminy Krzemieniewo, Rydzyna w powiecie leszczyńskim,

—	gminy Krobia i Poniec w powiecie gostyńskim,

—	powiat rawicki,

—	gminy Kuślin, Lwówek, Miedzichowo, Nowy Tomyśl w powiecie nowotomyskim,

—	gminy Chrzypsko Wielkie, Kwilcz w powiecie międzychodzkim,

—

część gminy Pniewy położona na zachód od linii wyznaczonej przez drogę łączącą miejscowości Lubosinek – Lubosina – Buszewo biegnącą od południowej granicy gminy do skrzyżowania z drogą nr 187 i na północ od linii wyznaczonej przez drogę nr 187 biegnącą od wschodniej granicy gminy do skrzyżowania z drogą łączącą miejscowości Lubosinek – Lubosina – Buszewo w powiecie szamotulskim,

w województwie dolnośląskim:

—	część powiatu górowskiego niewymieniona w części II załącznika I,

—	gminy Prusice i Żmigród w powiecie trzebnickim,

—	gmina Kotla w powiecie głogowskim,

—	gminy Gromadka i Osiecznica w powiecie bolesławieckim,

—	gminy Chocianów i Przemków w powiecie polkowickim,

—	gmina Chojnów i miasto Chojnów w powiecie legnickim,

—

część gminy Wołów położona na północ od linii wyznaczonej prze drogę nr 339 biegnącą od wschodniej granicy gminy do miejscowości Pełczyn, a następnie na północny - wschód od linii wyznaczonej przez drogę biegnącą od skrzyżowania z drogą nr 339 i łączącą miejscowości Pełczyn – Smogorzówek, część gminy Wińsko polożona na wschód od linii wyznaczonej przez drogę nr 36 biegnącą od północnej granicy gminy do miejscowości Wińsko, a nastęnie na wschód od linii wyznaczonej przez drogę biegnącą od skrzyżowania z drogą nr 36 w miejscowości Wińsko i łączącą miejscowości Wińsko_- Smogorzów Wielki – Smogorzówek w powiecie wołowskim,

—	część gminy Milicz położona na zachód od linii wyznaczonej przez drogę łączącą miejscowości Poradów – Piotrkosice - Sulimierz-Sułów - Gruszeczka w powiecie milickim,

w województwie świętokrzyskim:

—	gminy Gnojno, Pacanów, Stopnica, Tuczępy, część gminy Busko Zdrój położona na północ od linii wyznaczonej przez drogę łączącą miejscowości Siedlawy-Szaniec- Podgaje-Kołaczkowice w powiecie buskim,

—	gminy Łubnice, Oleśnica, Połaniec, część gminy Rytwiany położona na zachód od linii wyznaczonej przez drogę nr 764, część gminy Szydłów położona na zachód od linii wyznaczonej przez drogę nr 756 w powiecie staszowskim,

—	gminy Chęciny, Chmielnik, Daleszyce, Górno, Masłów, Miedziana Góra, Mniów, Morawica, Łopuszno, Piekoszów, Pierzchnica, Sitkówka-Nowiny, Strawczyn, Zagnańsk, część gminy Raków położona na zachód od linii wyznaczonej przez drogi nr 756 i 764 w powiecie kieleckim,

—	powiat miejski Kielce,

—	gminy Kluczewsko, Krasocin, Włoszczowa w powiecie włoszczowskim,

—	gmina Kije w powiecie pińczowskim,

—	gminy Małogoszcz, Oksa, Sobków w powiecie jędrzejowskim,

—	gmina Słupia Konecka w powiecie koneckim,

w województwie małopolskim:

—	gminy Dąbrowa Tarnowska, Radgoszcz, Szczucin w powiecie dąbrowskim,

—	gminy Lisia Góra, Pleśna, Ryglice, Skrzyszów, Tarnów, Tuchów w powiecie tarnowskim,

—	powiat miejski Tarnów.

4. Rumunia

Następujące obszary objęte ograniczeniami III w Rumunii:

—	Zona orașului București,

—	Județul Constanța,

—	Județul Satu Mare,

—	Județul Tulcea,

—	Județul Bacău,

—	Județul Bihor,

—	Județul Bistrița Năsăud,

—	Județul Brăila,

—	Județul Buzău,

—	Județul Călărași,

—	Județul Dâmbovița,

—	Județul Galați,

—	Județul Giurgiu,

—	Județul Ialomița,

—	Județul Ilfov,

—	Județul Prahova,

—	Județul Sălaj,

—	Județul Suceava

—	Județul Vaslui,

—	Județul Vrancea,

—	Județul Teleorman,

—	Judeţul Mehedinţi,

—	Județul Gorj,

—	Județul Argeș,

—	Judeţul Olt,

—	Judeţul Dolj,

—	Județul Arad,

—	Județul Timiș,

—	Județul Covasna,

—	Județul Brașov,

—	Județul Botoșani,

—	Județul Vâlcea,

—	Județul Iași,

—	Județul Hunedoara,

—	Județul Alba,

—	Județul Sibiu,

—	Județul Caraș-Severin,

—	Județul Neamț,

—	Județul Harghita,

—	Județul Mureș,

—	Județul Cluj,

—	Județul Maramureş.

5. Słowacja

Następujące obszary objęte ograniczeniami III na Słowacji:

—

In the district of Lučenec: Lučenec a jeho časti, Panické Dravce, Mikušovce, Pinciná, Holiša, Vidiná, Boľkovce, Trebeľovce, Halič, Stará Halič, Tomášovce, Trenč, Veľká nad Ipľom, Buzitka (without settlement Dóra), Prša, Nitra nad Ipľom, Mašková, Lehôtka, Kalonda, Jelšovec, Ľuboreč, Fiľakovské Kováče, Lipovany, Mučín, Rapovce, Lupoč, Gregorova Vieska, Praha,

—	In the district of Poltár: Kalinovo, Veľká Ves,

—	The whole district of Trebišov’,

—	The whole district of Vranov and Topľou,

—	In the district of Humenné: Lieskovec, Myslina, Humenné, Jasenov, Brekov, Závadka, Topoľovka, Hudcovce, Ptičie, Chlmec, Porúbka, Brestov, Gruzovce, Ohradzany, Slovenská Volová, Karná, Lackovce, Kochanovce, Hažín nad Cirochou,

—	In the district of Michalovce: Strážske, Staré, Oreské, Zbudza, Voľa, Nacina Ves, Pusté Čemerné, Lesné, Rakovec nad Ondavou, Petríkovce, Oborín, Veľké Raškovce, Beša,

—	In the district of Nové Zámky: Sikenička, Pavlová, Bíňa, Kamenín, Kamenný Most, Malá nad Hronom, Belá, Ľubá, Šarkan, Gbelce, Nová Vieska, Bruty, Svodín,

—	In the district of Levice: Veľké Ludince, Farná, Kuraľany, Keť, Pohronský Ruskov, Čata,

—	In the district of Rimavská Sobota: Jesenské, Gortva, Hodejov, Hodejovec, Širkovce, Šimonovce, Drňa, Hostice, Gemerské Dechtáre, Jestice, Dubovec, Rimavské Janovce, Rimavská Sobota, Belín, Pavlovce, Sútor, Bottovo, Dúžava, Mojín, Konrádovce, Čierny Potok, Blhovce, Gemerček, Hajnáčka,

—	In the district of Gelnica: Hrišovce, Jaklovce, Kluknava, Margecany, Richnava,

—	In the district Of Sabinov: Daletice,

—

In the district of Prešov: Hrabkov, Krížovany, Žipov, Kvačany, Ondrašovce, Chminianske Jakubovany, Klenov, Bajerov, Bertotovce, Brežany, Bzenov, Fričovce, Hendrichovce, Hermanovce, Chmiňany, Chminianska Nová Ves, Janov, Jarovnice, Kojatice, Lažany, Mikušovce, Ovčie, Rokycany, Sedlice, Suchá Dolina, Svinia, Šindliar, Široké, Štefanovce, Víťaz, Župčany.

”.

18.3.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 90/122

DECYZJA KOMISJI (UE) 2022/444

z dnia 28 czerwca 2021 r.

w sprawie pomocy państwa SA.49414 (2020/C) (ex 2019/NN) wdrożonej przez Francję na rzecz podmiotów eksploatujących infrastrukturę magazynową gazu ziemnego

(notyfikowana jako dokument nr C(2022) 4494)

(Jedynie tekst w języku francuskim jest autentyczny)

(Tekst mający znaczenie dla EOG)

KOMISJA EUROPEJSKA,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 108 ust. 2 akapit pierwszy,

uwzględniając Porozumienie o Europejskim Obszarze Gospodarczym, w szczególności jego art. 62 ust. 1 lit. a),

po wezwaniu zainteresowanych stron do przedstawienia uwag (1) zgodnie z przywołanymi artykułami i uwzględniając otrzymane odpowiedzi,

a także mając na uwadze, co następuje:

1. PROCEDURA

(1)

Pismem z dnia 23 października 2017 r. władze francuskie poinformowały Komisję o projekcie reformy ram ustawodawczych i regulacyjnych mających zastosowanie do magazynowania gazu ziemnego (zwanej dalej „reformą”). Władze francuskie wstępnie zgłosiły projekt w dniu 23 listopada 2017 r., a po przyjęciu reformy przez parlament francuski władze francuskie przekazały Komisji dodatkowe informacje.

(2)	Pismem z dnia 28 lutego 2020 r. Komisja poinformowała Francję o swojej decyzji o wszczęciu postępowania („decyzja o wszczęciu postępowania”) określonego w art. 108 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej („formalne postępowanie wyjaśniające”) dotyczącego wyżej wspomnianego środka pomocy.

(3)	Decyzja Komisji o wszczęciu postępowania została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Komisja wezwała zainteresowane strony do przedstawienia uwag dotyczących przedmiotowego środka.

(4)	W ramach formalnego postępowania wyjaśniającego Komisja otrzymała uwagi zainteresowanych stron. Przekazała je władzom francuskim, dając im możliwość odniesienia się do nich. Władze francuskie przekazały swoje uwagi pismem z dnia 3 sierpnia 2020 r.

(5)	W dniach 21 września 2020 r., 26 stycznia 2021 r., 15 marca 2021 r. i 10 maja 2021 r. władze francuskie przekazały dodatkowe informacje.

2. KONTEKST ŚRODKA

2.1. Magazynowanie gazu ziemnego we Francji

(6)	Infrastruktura do podziemnego magazynowania gazu ziemnego umożliwia tworzenie zapasów gazu ziemnego powiązanych z systemem przesyłowym. Jest ona częścią gospodarowania przepływami w systemie.

(7)

Magazynowanie jest wykorzystywane jako sposób na zapewnienie równowagi między ilością gazu ziemnego w systemie a ilością zużytego gazu ziemnego, na przykład w razie przerw w dostawach lub szczytowego popytu związanego z falą niskich temperatur zimą. Ponadto magazynowanie wraz z gazociągami i sprężarkami umożliwia zagwarantowanie usług przesyłu w systemie przesyłowym, zwłaszcza w przypadku wystąpienia ograniczeń.

(8)

Operatorzy instalacji magazynowych oferują pojemność magazynową dostawcom gazu ziemnego na rynku detalicznym i hurtowym, a także operatorom systemów przesyłowych. Skłonność dostawców gazu ziemnego do płacenia za pojemność magazynową jest bardzo zbliżona do różnicy między ceną sprzedaży gazu ziemnego latem i zimą („spread”). Poziom produkcji gazu ziemnego jest dość stabilny przez cały rok, natomiast zużycie podlega znacznym wahaniom w zależności od temperatury.

(9)

We Francji istnieje czternaście obiektów infrastrukturalnych do magazynowania, w tym 11 czynnych (2), i trzech operatorów instalacji magazynowych:

—	Storengy, spółka zależna w 100 % od firmy ENGIE, posiada i eksploatuje 12 obiektów, w tym trzy rezerwowe i dziewięć czynnych. Te ostatnie zapewniają pojemność użytkową 102,1 TWh (tj. 74 % całkowitej krajowej pojemności magazynowej),

—	spółka Teréga (wcześniej TIGF) należąca do spółek Snam (40,5 %), GIC-(31,5 %), EDF Investissement (18 %) i Prédica (10 %) eksploatująca czynny obiekt zapewniający objętość użytkową wynoszącą 33,1 TWh (tj. 24 % całkowitej krajowej pojemności magazynowej),

—	spółka Géométhane, należąca do spółek Storengy (50 %), CNP (49 %) i Géostock (1 %), posiadająca czynny obiekt zapewniający objętość użytkową na poziomie 3,3 TWh (tj. 2 % całkowitej krajowej pojemności magazynowej).

(10)

Od 2009 r. sezonowe wahania cen gazu ziemnego uległy zmniejszeniu. Do 2011 r. spread był dostatecznie wysoki, aby zachęcać dostawców do wykupienia całkowitej pojemności magazynowej gazu ziemnego. Od 2011 r. spread stał się niedostateczny, aby pokryć cenę magazynowania proponowaną przez operatorów (spread od 1,5 do 2 EUR/MWh przy cenie od 6 do 7 EUR/MWh). W konsekwencji pojemność magazynowa nie została rozdysponowana w całości od lat 2010–2011, trzy obiekty były eksploatowane w ograniczonym zakresie („rezerwa”) w 2014 r. i 2015 r., zaś w latach 2017–2018 wskaźnik rozdysponowania czynnej infrastruktury magazynowej osiągnął 63 %.

2.2. Kontekst ustawodawczy i regulacyjny

(11)

Aby zapewnić bezpieczeństwo dostaw, w 2014 r. Francja przyjęła najpierw dekret w celu rozszerzenia obowiązków dostawców gazu ziemnego dotyczących tworzenia zapasów gazu ziemnego (3). Następnie Francja uznała, że system ten ma kilka niedociągnięć, a niektórzy dostawcy gazu ziemnego złożyli odwołanie, w którym zakwestionowali zgodność dekretu z 2014 r. z prawem. W następstwie Francja postanowiła wprowadzić środek, który jest przedmiotem niniejszej decyzji („przedmiotowy środek”).

(12)

Ponadto w art. 33 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/73/WE (4) przewidziano możliwość uregulowania infrastruktury magazynowej przez państwo członkowskie. Magazynowanie gazu ziemnego jest również przedmiotem środków, które państwa członkowskie mogą wdrożyć, aby zagwarantować przestrzeganie obowiązków wynikających z rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1938 (5) na warunkach przewidzianych w tym rozporządzeniu, w szczególności obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa dostaw odbiorcom krajowym przy jednoczesnym zagwarantowaniu prawidłowego i ciągłego funkcjonowania rynku wewnętrznego gazu ziemnego.

3. SZCZEGÓŁOWY OPIS PRZEDMIOTOWEGO ŚRODKA I POWODY WSZCZĘCIA POSTĘPOWANIA

3.1. Cel mechanizmu

(13)	Mechanizm regulacyjny ma na celu zapewnienie utrzymania czynnej infrastruktury magazynowej niezbędnej do zapewnienia bezpieczeństwa dostaw gazu ziemnego na terytorium francuskim w perspektywie średnio- i długoterminowej.

(14)	W szczególności mechanizm regulacyjny ma zapewnić zdolność systemu do zaspokojenia zapotrzebowania, szczególnie szczytowego zapotrzebowania w wyniku niskich temperatur, oraz świadczenie usług przesyłu w systemie przesyłowym gazu ziemnego, zwłaszcza w przypadku wystąpienia ograniczeń.

3.2. Podstawa prawna

(15)	Mechanizm regulacyjny podstawowej infrastruktury magazynowania gazu ziemnego został wprowadzony do kodeksu energetycznego ustawą nr 2017-1839 z dnia 30 grudnia 2017 r. (6) („ustawa o węglowodorach”), która weszła w życie 1 stycznia 2018 r.

(16)

W szczególności art. 12 ustawy o węglowodorach przewiduje, że zakres mechanizmu regulacyjnego wyznaczono w wieloletnim programie energetycznym (fr. programmation pluriannuelle de l’énergie – PPE), o którym mowa w art. L.141-1 kodeksu energetycznego. Wieloletni program energetyczny jest przyjmowany w drodze dekretu po zasięgnięciu opinii kilku organów konsultacyjnych i poddawany przeglądowi co najmniej co pięć lat na dwa okresy pięcioletnie. Wieloletni program energetyczny na lata 2019–2028 został przyjęty dekretem nr 2020-456 z dnia 21 kwietnia 2020 r. („dekret nr 2020-456 w sprawie wieloletniego programu energetycznego”).

(17)

Ponadto art. 12 ustawy o węglowodorach przewiduje, że Komisja ds. Regulacji Energetyki (fr. Commission de la régulation de l’énergie – CRE) określa niektóre zasady mechanizmu regulacji, w szczególności zasady aukcji pojemności magazynowej, dochód dozwolony operatorów instalacji magazynowych oraz zasady uzyskiwania takiego dochodu w drodze sprzedaży pojemności, a także taryfy opłat za wykorzystanie systemu przesyłowego gazu ziemnego i ich przekazywanie operatorom infrastruktury magazynowej (zob. motywy 20–22).

3.3. Ogólne funkcjonowanie mechanizmu

(18)	Mechanizm regulacji magazynowania gazu ziemnego przyjęty we Francji w 2017 r. opiera się na trzech zasadach.

(19)

Po pierwsze, zakres tego mechanizmu obejmuje podziemną infrastrukturę magazynową niezbędną do zapewnienia bezpieczeństwa dostaw na terytorium francuskim w perspektywie średnio- i długoterminowej (7) („podstawowa infrastruktura magazynowa”). Wykaz podstawowej infrastruktury jest zawarty w dekrecie w sprawie wieloletniego programu energetycznego. Operatorzy odpowiedzialni za jej eksploatację muszą utrzymywać ją w stanie czynnym (8).

(20)

Po drugie, pojemność podstawowej infrastruktury magazynowej jest sprzedawana w drodze aukcji zgodnie z zasadami ustanowionymi przez CRE (9). W aukcjach mogą uczestniczyć wszyscy dostawcy prowadzący działalność w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie, jeżeli posiadają zezwolenie na dostawy umożliwiające interwencje na francuskim rynku dostaw detalicznych lub hurtowych. W styczniu 2018 r. zezwolenie takie posiadało 213 dostawców francuskich i zagranicznych. Dochód z aukcji jest pobierany bezpośrednio przez operatorów instalacji magazynowych.

(21)

Po trzecie, operatorzy podstawowej infrastruktury magazynowej korzystają z gwarancji pokrycia kosztów, o ile odpowiadają one kosztom efektywnego operatora (10). W związku z tym uzyskują dochód regulowany w wysokości określonej przez decyzję CRE („dochód dozwolony”). Jeżeli dochód uzyskany bezpośrednio od ich klientów jest niższy niż ich dochód dozwolony, operatorzy instalacji magazynowych otrzymują rekompensatę równą różnicy między dochodem dozwolonym a dochodem uzyskanym (zob. motyw 89). Rekompensatę pokrywają dostawcy gazu ziemnego w zależności od ich portfela klientów korzystających z usług nieprzerywanych, którzy nie złożyli deklaracji o możliwości odciążenia bez ryzyka powiązanego z siecią publicznej dystrybucji gazu ziemnego (zob. motywy 104 i 105). Rekompensata jest pobierana przez operatora systemu przesyłowego na podstawie specjalnego warunku określonego w taryfie za korzystanie z systemu przesyłowego (taryfa „ATRT”), a następnie przekazywana operatorom instalacji magazynowych.

(22)	Jeżeli natomiast dochody operatorów instalacji magazynowych przekraczają dochód dozwolony, operatorzy muszą przekazać nadpłatę za pośrednictwem taryfy za korzystanie z systemu przesyłowego (zob. motyw 90).

3.4. Zakres mechanizmu regulacyjnego

(23)

Zgodnie z wyjaśnieniami przekazanymi przez władze francuskie metoda identyfikacji podstawowej infrastruktury magazynowej polega na ustaleniu po pierwsze infrastruktury niezbędnej do zapewnienia zdolności systemu do zaspokojenia popytu, a po drugie infrastruktury niezbędnej do zapewnienia usług przesyłu w systemie przesyłowym gazu ziemnego.

3.4.1. Infrastruktura niezbędna do zapewnienia zdolności systemu do zaspokojenia popytu w szczytowym okresie niskich temperatur

(24)

Oczekiwany poziom bezpieczeństwa dostaw w systemie gazowym został określony w art. R. 121-4 kodeksu energetycznego. Celem jest zapewnienie dostaw wszystkim konsumentom, którzy nie zaakceptowali w drodze umowy dostaw z możliwością przerw w przypadku szczególnie niskich temperatur, które występują statystycznie raz na 50 lat.

(25)

Wskazanie infrastruktury niezbędnej do zapewnienia zdolności systemu do zaspokojenia popytu opiera się na pracach przeprowadzanych przez operatorów systemu przesyłowego, którzy porównują popyt na gaz ziemny w szczytowym okresie niskich temperatur od 1 do 30 dni ze zdolnością zaopatrzenia w gaz ziemny, w szczególności z wykorzystaniem połączeń wzajemnych i terminali skroplonego gazu ziemnego (LNG).

3.4.1.1. Szacowanie popytu na gaz ziemny

(26)

Po pierwsze władze francuskie przeanalizowały pięć scenariuszy prognozowanej zmiany zużycia gazu ziemnego w ciągu najbliższych dziesięciu lat, z wyłączeniem produkcji energii elektrycznej. Zakładane wskaźniki spadkowe wynoszą od -2 % do -18 % w stosunku do roku referencyjnego 2012. Władze francuskie ostatecznie przyjęły założenie spadku zużycia gazu ziemnego o 2 %, z wyłączeniem produkcji energii elektrycznej.

(27)

Następnie średnie dzienne zużycie gazu ziemnego, z wyłączeniem produkcji energii elektrycznej, w szczytowym okresie niskich temperatur oszacowano na około 3 640 GWh/dobę w 2025 r., z wyłączeniem zużycia gazu ziemnego o niskiej kaloryczności („gaz B”). Ponadto zużycie gazu ziemnego do produkcji energii elektrycznej w szczytowym okresie niskich temperatur oszacowano na 310 GWh/dobę.

(28)

Władze francuskie uwzględniły również część przerywaną popytu na gaz ziemny, tj. konsumentów, którzy zawarli z operatorem sieci, do której są przyłączeni, umowę uwzględniającą możliwość przerw w dostawie. W momencie wdrożenia mechanizmu regulacji systemy przerw w dostawie mające zastosowanie w szczytowym okresie niskich temperatur były wciąż w trakcie określania. Władze francuskie przyjęły możliwość przerw w dostawie na poziomie 138 GWh/dobę.

(29)	Władze francuskie sprecyzowały, że zmniejszanie obciążenia jest środkiem ostatecznym w razie kryzysu dostaw, a nie mechanizmem zapewniania elastyczności. Dlatego zmniejszanie obciążenia nie zostało uwzględnione w szacowaniu popytu na gaz ziemny w szczytowych okresach niskich temperatur.

(30)	Ponadto przyjęto, że średnie zużycie w krótkotrwałym szczytowym okresie niskich temperatur przekracza średnie zużycie w długotrwałym szczytowym okresie niskich temperatur.

(31)

Dodatkowo władze francuskie przyjęły stopniowy spadek zużycia gazu B w związku z programem przejścia na wysokokaloryczny gaz ziemny („gaz H”), który stanowi obecnie 90 % gazu ziemnego zużywanego we Francji. Operacja przejścia na gaz H rozpoczęła się w 2018 r. i ma zakończyć się najpóźniej w 2028 r. Władze francuskie szacują, że w 2025 r. popyt na gaz B zastąpiony gazem H wyniesie 180 GWh/dobę.

(32)	Z powyższego wynika, że władze francuskie oszacowały globalny popyt na gaz ziemny w szczytowym okresie niskich temperatur wynoszącym cztery dni w 2025 r. na około 4 000 GWh/dobę.

3.4.1.2. Szacowanie zdolności dostaw gazu ziemnego

(33)	Jeżeli chodzi o zdolność dostaw gazu ziemnego, władze francuskie dokonały oszacowania, z uwzględnieniem połączeń wzajemnych, dostaw LNG przez terminale LNG i wydajności zapasów gazu ziemnego.

(34)

Po pierwsze, jeżeli chodzi o połączenia wzajemne, szacunkowa zdolność ciągła, określona na podstawie założenia, że zdolność ciągła z połączeń wzajemnych gazu H zostanie wykorzystana w 100 %, wynosi 1 780 GWh/dobę w przypadku importu oraz 425 GWh/dobę w przypadku eksportu (11). Import netto gazu H gazociągami szacuje się na 1 355 GWh/dobę.

(35)

Władze francuskie wskazały, że rozbudowa sieci gazowej i połączeń wzajemnych stanowiłaby znaczny koszt (12), zwłaszcza jeżeli chodzi o wykorzystanie dostępnej infrastruktury magazynowej. W każdym razie tego rodzaju infrastruktura nie będzie dostępna w perspektywie średnioterminowej z powodu długich terminów budowy.

(36)

Po drugie, jeżeli chodzi o dostawy LNG, cztery francuskie terminale LNG mają całkowitą zdolność wysyłkową do systemu wynoszącą 1 160 GWh/dobę (13). Zdolność ta może zostać uruchomiona tylko pod warunkiem dostępności LNG w zbiornikach terminali LNG. Władze francuskie uznały, że w przypadkach takich jak szczytowy okres niskich temperatur trwający krócej niż 10 dni można wykorzystać tylko zapasy LNG w zbiornikach. Natomiast po przekroczeniu dziesięciu dni mogą być dostarczane ładunki LNG, a terminale LNG mogą być wykorzystane w maksymalnym zakresie zdolności. Przyjęto dwa scenariusze w zależności od średniego poziomu zapasów LNG w zbiornikach: w przypadku najmniej sprzyjających warunków zimowych (scenariusz 1) i w przypadku najbardziej sprzyjających warunków zimowych (scenariusz 2).

(37)

Obydwa scenariusze odpowiadają poziomowi wykorzystania terminali LNG powyżej średniego poziomu wykorzystania w okresach zimowych od 2011 do 2018 r. Francja ostatecznie wybrała scenariusz 1 i oszacowała potencjał wysyłkowy terminali LNG na 330 GWh/dobę w szczytowym okresie niskich temperatur wynoszącym cztery dni.

(38)

Władze francuskie wskazały, że istniejące terminale skraplania działają na poziomie bliskim ich maksymalnej zdolności w celu zamortyzowania znacznych kosztów inwestycji. Ponadto prawie wszystkie ładunki LNG są przedmiotem umów długoterminowych ze względu na dużą kapitałochłonność takich projektów i są sprzedawane przed wyprodukowaniem. Jednocześnie niższy koszt magazynowania gazu ziemnego w postaci gazowej wyjaśnia słaby rozwój infrastruktury magazynowej LNG na świecie. Z tego względu ilości LNG dostępne w krótkim terminie są niewielkie.

(39)

Po trzecie, jeżeli chodzi o wydajność magazynów podziemnych gazu ziemnego, władze francuskie wyjaśniły, że eksploatacja warstw wodonośnych, stanowiąca 90 % infrastruktury magazynowej we Francji, wiąże się z napełnianiem ich na poziomie dostatecznie wysokim i opróżnianiem na poziomie dostatecznie niskim każdego roku. Ponadto przepływ, który można osiągnąć w infrastrukturze magazynowej, spada wraz z wyczerpywaniem się zapasów.

(40)

Z uwagi na to, że w ciągu dziewięciu zim, które poprzedzają analizę Francji, średni wskaźnik napełnienia infrastruktury magazynowej wynosił 42 % na dzień 1 lutego, a 85 % szczytowych okresów niskich temperatur zaobserwowanych w ciągu 70 ostatnich lat rozpoczynało się przed 5 lutego, władze francuskie przyjęły założenie, że na początku szczytowego okresu niskich temperatur w każdej instalacji magazynowej jest dostępna wydajność wytłaczania do napełnienia 45 % objętości użytkowej.

(41)

Ponadto władze francuskie uwzględniły zapasy bezpieczeństwa, które operatorzy systemu przesyłowego gazu ziemnego muszą ustanowić, aby zapewnić dostawy wykorzystywane w ostateczności w celu świadczenia podstawowych usług na rzecz społeczeństwa w przypadku awarii ich dostawców, tj. wydajność wytłaczania na poziomie 124 GWh/dobę do napełnienia 45 % objętości użytkowej.

(42)

Na podstawie wszystkich tych założeń władze francuskie określiły roczne zapotrzebowanie na infrastrukturę magazynową w latach 2019–2025 na poziomie 138,5 TWh objętości użytkowej i 2 376 GWh/dobę wydajności wytłaczania do napełnienia 45 % objętości użytkowej w celu zapewnienia zdolności sieci do zaspokojenia popytu podczas szczytowego okresu niskich temperatur (14).

3.4.2. Infrastruktura niezbędna do zagwarantowania usług przesyłu w systemie przesyłowym gazu ziemnego

(43)	Władze francuskie określiły również infrastrukturę magazynowania niezbędną do zapewnienia dostaw na całym terytorium, z uwzględnieniem zdolności przesyłowych systemu przesyłowego gazu ziemnego. W tym celu przeanalizowały różne sytuacje ograniczeń w systemie przesyłowym.

(44)

Operatorzy systemu przesyłowego opracowali najbardziej prawdopodobny scenariusz pod względem ograniczenia, który odpowiada sytuacji odnotowanej wcześniej w kontekście rynku, gdy dostawcy starali się maksymalnie zwiększyć import gazu ziemnego z Norwegii i Rosji, krajów będących obecnie według władz francuskich najbardziej konkurencyjnymi źródłami gazu ziemnego w Europie, i zmniejszyć import skroplonego gazu ziemnego, dla którego najlepszą cenę można uzyskać w Azji. W tej sytuacji można zauważyć cztery podstawowe ograniczenia operacyjne (zob. rysunek 1 poniżej).

Rysunek 1: Najważniejsze ograniczenia operacyjne, które można zaobserwować w systemie przesyłowym, jeżeli dostawcy dążą do uzyskania maksymalnego poziomu zatłaczania gazu ziemnego z północno-wschodniej Francji.

(45)	W metodyce uwzględniono fakt, że dostawcy gazu ziemnego potrzebują zapasów LNG, aby móc pokryć popyt konsumentów, lecz nie mają żadnych ograniczeń w kwestii podziału lokalizacji zapasów LNG między czterema francuskimi terminalami LNG.

(46)

W przypadku wystąpienia ograniczenia przyjmuje się założenie, że operatorzy systemu przesyłowego korzystają w pierwszej kolejności ze zdolności przerywanych w ramach połączeń wzajemnych, aby rozwiązać problem ograniczenia. Jeżeli ograniczenie utrzymuje się, odnotowuje się objętość gazu ziemnego, który należy pozyskać z podziemnej infrastruktury magazynowej za odcinkiem ograniczenia.

(47)	Tego rodzaju analiza pozwala określić zasoby podziemne gazu ziemnego niezbędne za każdym odcinkiem ograniczenia, aby mieć możliwość zagwarantowania usługi przesyłu w systemie przesyłowym gazu ziemnego.

(48)

Zastosowanie tej metody zimą 2018–2019 w odniesieniu do głównych odcinków ograniczenia, które można było zaobserwować, gdy dostawcy dążyli do uzyskania maksymalnego poziomu zatłaczania gazu ziemnego z północno-zachodniej Francji, doprowadziło do oszacowania zapotrzebowania na zasoby podziemne z łączną objętością użytkową wynoszącą co najmniej:

—	16 TWh za odcinkiem ograniczenia NS4 (infrastruktura magazynowa Izaute, Lussagnet i Manosque),

—	54 TWh za odcinkiem ograniczenia NS3 (infrastruktura magazynowa Céré-la-Ronde, Chemery, Izaute, Lussagnet i Manosque),

—	55 TWh za odcinkiem ograniczenia NS2 (infrastruktura magazynowa Céré-la-Ronde, Chemery, Etrez, Izaute, Lussagnet, Manosque i Tersanne),

—	64 TWh za odcinkiem ograniczenia NS1 (infrastruktura magazynowa Beynes, Céré-la-Ronde, Chemery, Etrez, Germigny-sous-Coulomb, Gournay-sur-Aronde, Izaute, Lussagnet, Manosque, Saint-Illiers-la-Ville i Tersanne).

3.4.3. Wykaz obiektów infrastruktury objętych uregulowaniem

(49)

Władze francuskie wskazały, że czynności polegające na określeniu infrastruktury podstawowej nie mogły zakończyć się dostatecznie wcześnie z uwagi na zimę 2018–2019. Z tego względu w pierwszej kolejności zastosowano przejściowo mechanizm regulacji na lata 2018–2019 w odniesieniu do całej infrastruktury magazynowania gazu ziemnego na terytorium francuskim. Infrastruktura ta została ujęta w wieloletnim programie energetycznym z 2016 r. jako infrastruktura niezbędna do zapewnienia bezpieczeństwa dostaw (15).

(50)

Następnie dekretem z dnia 26 grudnia 2018 r. (16) wycofano z wykazu niezbędnej infrastruktury trzy czynne obiekty w Storengy (Soings-en-Sologne, Saint-Clair-sur-Epte i Trois-Fontaines), a także projekty Lussagnet w fazie 1 (Teréga) i Manosque 2 (Géométhane). Obiekty te nie były używane od czasu wprowadzenia regulowanego dostępu do zapasów gazu ziemnego.

(51)

Natomiast dekret nr 2020-456 w sprawie wieloletniego programu energetycznego określa infrastrukturę podziemnego magazynowania gazu ziemnego na lata 2019–2023, która musi pozostać czynna, aby zapewnić bezpieczeństwo dostaw w perspektywie średnio- i długoterminowej. Obejmują one objętość użytkową wynoszącą 138,5 TWh i zdolność wytłaczania na poziomie 2 376 GWh/dobę do napełnienia odpowiadającego 45 % objętości użytkowej:

Infrastruktura	Podmiot eksploatujący	Rok rozruchu	Rodzaj magazynowania
Beynes	Storengy	1956	Środowisko wodonośne
Céré-la-Ronde	Storengy	1993	Środowisko wodonośne
Cerville-Verlaine	Storengy	1970	Środowisko wodonośne
Chemery	Storengy	1968	Środowisko wodonośne
Etrez	Storengy	1980	Środowisko solankowe
Germigny-sous-Coulomb	Storengy	1982	Środowisko wodonośne
Gournay	Storengy	1976	Środowisko wodonośne
Lussagnet/Izaute	Teréga	1957	Środowisko wodonośne
Manosque	Géométhane	1993	Środowisko solankowe
Saint-Illiers-la-Ville	Storengy	1965	Środowisko wodonośne
Tersanne/Hauterives	Storengy	1970	Środowisko solankowe

Tabela 1: Instalacje magazynowania gazu ziemnego, które powinny pozostać czynne do 2023 r.

(52)

Wieloletni program energetyczny przewiduje, że w okresie od 2024 do 2028 r. potrzeby w zakresie magazynowania powinny ulec zmniejszeniu. Wykaz infrastruktury magazynowej może zostać pomniejszony o zdolność wytłaczania odpowiadającą co najmniej 140 GWh/dobę do objętości użytkowej na poziomie 45 % w perspektywie do 2026 r. Mając na uwadze niepewność związaną z objętością niezbędną do zapewnienia bezpieczeństwa dostaw po 2026 r., objętość tę należy potwierdzić w 2023 r. i określić w następnym wieloletnim programie energetycznym.

3.5. Aukcje pojemności magazynowej

(53)	Zgodnie z art. L.421-5-1 kodeksu energetycznego pojemność magazynowa objęta regulacją jest udostępniana w drodze aukcji zgodnie z zasadami określonymi przez CRE. Na podstawie decyzji CRE z dnia 22 lutego 2018 r. aukcje przeprowadza się z zerową ceną wywoławczą (17).

(54)

Wyniki pierwszych aukcji były następujące:

Okres magazynowania	Przychody (mln EUR)	Średnia cena aukcyjna (EUR/MWh)
2018–2019	68,4	0,53
2019–2020	233,6	1,80
2020–2021	504,6	3,85

Tabela 2: Wyniki aukcji i dochody z dodatkowych operacji sprzedaży w ciągu roku

3.6. Pokrycie dochodu dozwolonego operatorów instalacji magazynowych zdefiniowanego przez CRE

(55)

Zgodnie z art. L.452-1 kodeksu energetycznego „Taryfy za korzystanie z systemów przesyłowych […] są ustalane w sposób przejrzysty i niedyskryminacyjny w celu pokrycia wszystkich kosztów ponoszonych przez operatorów systemów przesyłowych i operatorów infrastruktury magazynowej, o której mowa w tym samym art. L.421-3-1, w zakresie, w jakim koszty te odpowiadają kosztom efektywnych operatorów”.

(56)	Ponadto ten sam artykuł stanowi, że koszty te „uwzględniają charakterystykę świadczonej usługi oraz koszty związane z tą usługą” oraz że w przypadku operatorów instalacji magazynowych obejmują one „normalny zwrot z zainwestowanego kapitału”.

(57)

Art. L.452-2 kodeksu energetycznego upoważnia CRE do określania „metod stosowanych do ustalania taryf za korzystanie z systemów przesyłowych gazu ziemnego” oraz do zwracania się do operatorów instalacji magazynowych o dostarczenie informacji, w szczególności informacji księgowych i finansowych, niezbędnych do ustalenia tych taryf.

(58)	Z powyższych przepisów wynika, że CRE ma upoważnienie na mocy ustawy do ustalania dochodu dozwolonego operatorów instalacji magazynowych w taki sposób, aby pokryć koszty „efektywnego operatora” i zapewnić normalny zwrot z zainwestowanego kapitału.

(59)

CRE ustaliła prognozowany dochód dozwolony w drodze decyzji, początkowo na dwuletni okres regulacji. Pierwsza taryfa za magazynowanie obowiązywała w 2018 i 2019 r. („ATS 1”) (18). Następnie CRE zharmonizowała ramy regulacyjne dla operatorów instalacji magazynowych z ramami regulacyjnymi odnoszącymi się do innych taryf infrastrukturalnych. Druga taryfa za magazynowanie („ATS 2”) obowiązuje od 2020 r. przez okres 4 lat (19).

(60)

Ogólne podejście do ustalania prognozowanego dochodu dozwolonego pozostaje niezmienione dla różnych taryf za magazynowanie. Dochód dozwolony operatorów instalacji magazynowych został ustalony przez CRE ex ante na podstawie prognoz przedstawionych przez operatorów, a następnie skorygowany w drodze uregulowania w następnym roku i kontroli ex post. Koszty operatorów instalacji magazynowych są uwzględniane przez CRE w zakresie, w jakim są one uznawane za efektywne.

(61)

Biorąc jednak pod uwagę szczególnie krótkie ramy czasowe na wdrożenie reformy, na lata 2018 i 2019 zastosowano ramy uproszczone. W pierwszym roku obrotowym CRE przyjęła ramy taryfowe, w których różnice między prognozą a stanem rzeczywistym w odniesieniu do wszystkich kosztów i dochodów zostały skorygowane a posteriori. Mechanizm ten gwarantuje poziom cen ściśle odpowiadający realnym wydatkom i dochodom operatora. W latach 2020–2023 CRE chciała rozszerzyć zasady regulacji motywacyjnej na infrastrukturę magazynową i po zakończeniu analiz utrzymała kontrolowany system opłat dla operatorów, w kontekście tendencji spadkowej w zużyciu gazu ziemnego.

(62)

Zgodnie z metodą ustaloną przez CRE, prognozowany dochód dozwolony jest równy sumie prognozowanych kosztów operacyjnych netto („CNE”), prognozowanych normatywnych wydatków kapitałowych („CCN”) oraz kwoty salda rozliczeń międzyokresowych kosztów i zysków za rok poprzedni („CRCP”).

Dochód dozwolony = CNE + CCN + CRCP

(63)	Przy obliczaniu tych składników uwzględnia się wyłącznie działania wchodzące w zakres regulacji.

3.6.1. Koszty operacyjne netto

(64)

Koszty operacyjne netto to koszty operacyjne brutto (koszty energii, zużycie zewnętrzne, koszty personelu, podatki i cła) „efektywnego operatora” po odliczeniu dochodu operacyjnego operatora (w szczególności produkcji skapitalizowanej, dochodu pozataryfowego, zysków lub strat z tytułu zakupu i sprzedaży magazynowanego gazu ziemnego).

(65)

Biorąc pod uwagę krótki termin wdrożenia reformy, w latach 2018–2019 CRE nie była w stanie ustalić, czy koszty operatorów odpowiadają kosztom „efektywnego operatora”. W związku z tym koszty uwzględnione w tym okresie odpowiadają dokładnie rzeczywistym kosztom ponoszonym przez operatorów instalacji magazynowych, potwierdzonym przez CRE. W przypadku taryfy ATS 2 CRE wdrożyła mechanizm regulacji motywacyjnej w odniesieniu do kosztów operacyjnych netto, z wyjątkiem pewnych z góry określonych pozycji. Z pewnymi wyjątkami, wszelkie odchylenia od systemu kosztów operacyjnych ustalonego dla okresu ATS 2 będą kosztem lub zyskiem dla operatora.

3.6.2. Normatywne koszty kapitałowe

(66)

Normatywne koszty kapitałowe obejmują amortyzację i zwrot z kapitału trwałego. Z tego względu normatywne koszty kapitałowe odpowiadają sumie amortyzacji bazy aktywów regulowanych, zwrotu z kapitału trwałego obliczonego na podstawie średniego ważonego kosztu kapitału dla bazy aktywów regulowanych już wykorzystywanego oraz kosztu zadłużenia w odniesieniu do środków trwałych w budowie.

Normatywne koszty kapitałowe = amortyzacja bazy aktywów regulowanych + baza aktywów regulowanych x średni ważony koszt kapitału + środki trwałe w budowie x koszt zadłużenia

(67)	CRE potwierdziła, że metoda ta odpowiada praktyce regulacyjnej stosowanej w przypadku instalacji regulowanych na rynkach gazu ziemnego i energii elektrycznej we Francji i w Europie Zachodniej (20).

(68)

Aby określić początkowy poziom bazy aktywów regulowanych na dzień 1 stycznia 2018 r. („początkowa baza aktywów regulowanych” lub „baza aktywów regulowanych otwarcia”), CRE stosuje metodę wyceny według kosztów bieżących (21). Polega ona na obliczeniu wartości netto aktywów (i) na podstawie wartości księgowej brutto aktywów w księgach rachunkowych podmiotów gospodarczych (historyczne koszty budowy), (ii) po zaktualizowaniu jej o wskaźnik inflacji, a następnie (iii) po zamortyzowaniu przez okres ekonomicznej użyteczności aktywów.

(69)

Każdego roku baza aktywów regulowanych ulega zmianie w zależności od:

—	amortyzacji na podstawie użyteczności ekonomicznej aktywów, pomniejszających bazę aktywów regulowanych,

—	nowych inwestycji oddanych do użytku, powiększających bazę aktywów regulowanych,

—	w stosownym przypadku aktywów zdemontowanych przed pełną amortyzacją, które pomniejszają bazę aktywów regulowanych,

—	wyceny aktywów z uwzględnieniem inflacji (wskaźnika cen konsumpcyjnych z wyłączeniem tytoniu).

(70)

CRE uważa, że najbardziej reprezentatywną miarą wartości początkowej inwestycji dokonanych przez podmioty gospodarcze jest wartość brutto aktywów zarejestrowanych w ich księgach rachunkowych. Według CRE wartość ta, która jest kontrolowana przez audytorów w ramach corocznego audytu, jest udokumentowana i obiektywna. Metoda ta jest identyczna z metodą wprowadzoną w 2002 r., kiedy uregulowano działalność operatorów systemów przesyłowych gazu ziemnego, i jest również stosowana w przypadku francuskich regulowanych terminali LNG.

(71)

CRE nie brała pod uwagę wartości odtworzenia aktywów, lecz wartość zamortyzowaną, zgodnie z amortyzacją zaksięgowaną przez operatorów instalacji magazynowych przed 2018 r., aby nie nakładać ponownie na wspólnotę kosztów już poniesionych w przeszłości ani amortyzacji aktywów, która została już uwzględniona.

(72)

W przypadku większości aktywów okresy amortyzacji stosowane przez operatorów w ich historycznych sprawozdaniach finansowych oraz okresy amortyzacji, o które operatorzy wnioskują w swoich dokumentach taryfowych, są podobne. Ponadto odpowiadają danym standardowym z sektora, które można zaobserwować w innych krajach.

(73)

Natomiast w przypadku gazu buforowego (22) CRE odrzuciła wniosek operatorów o uwzględnienie jednolitego okresu amortyzacji wynoszącego 250 lat. CRE rzeczywiście wzięła pod uwagę fakt, że gaz buforowy, w przeciwieństwie do innych aktywów operatorów, był amortyzowany przez operatorów w okresach, które różniły się w zależności od operatora i w czasie (od 25 lat do 250 lat). W związku z tym CRE przyjęła, w celu ustalenia początkowej bazy aktywów regulowanych operatorów instalacji magazynowych, stopień amortyzacji gazu buforowego zgodny ze stopniem amortyzacji księgowej stosowanym przez każdego z trzech operatorów. Na przyszłość okres amortyzacji gazu buforowego ustalono na 75 lat, co odpowiada trzem 25-letnim odnowieniom koncesji na eksploatację zbiorników podziemnych.

(74)

Okresy użyteczności ekonomicznej utrzymywane przez CRE dla różnych kategorii aktywów operacyjnych przedstawiają się następująco:

Kategorie aktywów	Okresy użyteczności normatywnej
Gaz buforowy	75 lat
Studnie, zbiorniki, gromadzenie	50 lat
Instalacje do obróbki, kompresji, dostarczania, pomiaru	20–30 lat
Nieruchomości i obiekty	30 lat
Sprzęt różny	10–15 lat
Oprogramowanie, drobny sprzęt	5 lat

Tabela 3: Przyjęty okres amortyzacji w podziale na kategorię aktywów.

(75)	Ponadto w 2017 r. CRE zwróciła się do zewnętrznego konsultanta […] o przeprowadzenie audytu wniosku operatorów instalacji magazynowych o początkową bazę aktywów regulowanych. W przypadku Storengy przeprowadzone wyliczenie dało wynik [3–5 mld EUR].

(76)	W przypadku Teréga firma konsultingowa PwC przeprowadziła dodatkowe badanie na podstawie metody zdyskontowanych przepływów pieniężnych (ang. discounted cash-flow), w wyniku którego baza aktywów regulowanych została wyceniona na [1–2 mld EUR].

(77)

W związku z tym w celu wdrożenia mechanizmu regulacyjnego CRE dokonała przeglądu początkowej bazy aktywów regulowanych, o którą wnioskowali operatorzy instalacji magazynowych, aby uwzględnić niezależną wycenę wartości rynkowej aktywów. CRE przyjęła wówczas następującą początkową bazę aktywów regulowanych:

Na dzień 1 stycznia 2018 r.	Storengy (mld EUR)	Teréga (mld EUR)	Géométhane (mld EUR)
Wniosek operatora	4,0	1,37	0,20
Baza aktywów regulowanych określona przez CRE	3,5	1,15	0,19

Tabela 4: Początkowe bazy aktywów regulowanych operatorów instalacji magazynowych w momencie wejścia w życie regulacji.

(78)

Jeśli chodzi o stopę zwrotu z kapitału, CRE przyjęła metodę średniego ważonego kosztu kapitału, aby umożliwić podmiotowi gospodarczemu sfinansowanie kosztów odsetek i uzyskanie zwrotu z kapitału własnego porównywalnego z tym, jaki mógłby uzyskać dla inwestycji o porównywalnym poziomie ryzyka. CRE wskazała, że metoda średniego ważonego kosztu kapitału jest powszechnie stosowana przez europejskie organy regulacyjne w celu określenia stopy zwrotu z regulowanych aktywów infrastrukturalnych.

(79)

Na podstawie analiz ekonomicznych i prac konsultantów zewnętrznych (23) CRE określiła średni ważony koszt kapitału wynoszący 5,75 % na lata 2018 i 2019. Na okres 2020–2023 CRE zastosowała średni ważony koszt kapitału wynoszący 4,75 %. Metoda wykorzystana do ustalenia średniego ważonego kosztu kapitału w odniesieniu do taryfy ATS 2 jest niezmieniona w stosunku do metody zastosowanej dla taryfy ATS 1. Jest to uzasadnione niższymi kosztami finansowania, planowanym obniżeniem podatku od osób prawnych oraz wzrostem współczynnika beta aktywów. Ten wzrost wartości współczynnika beta aktywów odzwierciedla uznanie ryzyka finansowego, w szczególności kosztów osieroconych, ponoszonego w związku z transformacją energetyczną przez akcjonariuszy spółek obsługujących infrastrukturę gazu ziemnego.

(80)

Wobec braku porównywalnego operatora instalacji magazynowych notowanego na giełdzie CRE przyjęła jako stopę referencyjną średni ważony koszt kapitału operatorów systemów przesyłowych gazu ziemnego, dodając premię za ryzyko właściwą dla magazynowania. Premia ta została ustalona na poziomie 50 punktów bazowych, ze względu na koncentrację instalacji magazynowych, ryzyko geologiczne podłoża oraz ryzyko zastępowalności przez terminale LNG, a także połączenia z zagranicą.

(81)

CRE sprecyzowała również, że ta stawka wynagrodzenia jest niższa od stawki przyznawanej operatorom regulowanych terminali LNG (7,25 % w chwili wejścia środka w życie), których działalność cechuje większe ryzyko, zwłaszcza handlowe, ze względu na współistnienie regulowanych i nieregulowanych terminali LNG oraz mniejszą liczbę konsumentów. Ponadto CRE przytoczyła przykład stawki wynagrodzenia w wysokości 6,5 % stosowanej przez włoski organ regulacyjny do magazynowania gazu ziemnego.

3.6.3. Inwestycje

(82)

Każdego roku, zgodnie z art. L.421-7-1 kodeksu energetycznego, operatorzy podziemnych magazynów gazu ziemnego przedstawiają CRE do zatwierdzenia roczny program inwestycyjny. W tym kontekście CRE „czuwa nad przeprowadzaniem niezbędnych inwestycji w celu właściwego rozwoju instalacji magazynowych oraz dba, aby dostęp do nich był przejrzysty i niedyskryminujący”.

(83)	W drugiej taryfie za magazynowanie CRE wprowadziła zachętę do kontroli kosztów dla różnych kategorii inwestycji.

3.6.4. Rozliczenia międzyokresowe kosztów i zysków

(84)

CRE wyznacza dochód dozwolony na podstawie prognoz operatorów co do ich kosztów i dochodów w kolejnym roku. Rozliczenie międzyokresowe kosztów i zysków zostało wprowadzone w celu uwzględnienia różnicy między kosztami lub zyskami prognozowanymi a kosztami lub zyskami faktycznie odnotowanymi w odniesieniu do szeregu z góry określonych pozycji. Rozliczenie międzyokresowe kosztów i zysków chroni zatem operatorów przed zmianami w niektórych pozycjach kosztów lub dochodów. Rozliczenie międzyokresowe kosztów i zysków jest również wykorzystywane do wypłaty zachęt finansowych wynikających z zastosowania mechanizmów regulacji motywacyjnej, a także do uwzględnienia ewentualnych zysków kapitałowych lub kosztów osieroconych, po ich zatwierdzeniu przez CRE.

(85)

W przypadku taryfy ATS 1 w pierwszym roku regulowanego magazynowania CRE przyjęła ramy taryfowe, w których różnice pomiędzy wszystkimi prognozowanymi kosztami i dochodami a wszystkimi zrealizowanymi kosztami i dochodami są korygowane a posteriori. Taryfa opierała się zatem w „100 % na rozliczeniu międzyokresowym kosztów i zysków” i żadna pozycja kosztów ani zysków nie była objęta zachętą.

(86)

W przypadku taryfy ATS 2 CRE stosuje zakres rozliczenia międzyokresowego kosztów i zysków zgodnie z ogólnymi ramami wszystkich taryf dotyczących sieci elektrycznej i infrastruktury gazu ziemnego. W związku z tym rozliczenie międzyokresowe kosztów i zysków obejmuje a posteriori tylko niektóre z góry określone pozycje. Pozycje podlegające rozliczeniu międzyokresowemu obejmują wydatki kapitałowe lub dochody ze sprzedaży. Z drugiej strony, prawie wszystkie koszty operacyjne podlegają zachęcie, która może być całkowita (100 % różnicy między prognozą a stanem rzeczywistym stanowi koszt lub zysk operacji) lub częściowa (na przykład w przypadku kosztów energii, gdzie zachęta wynosi 20 %, 80 % różnicy stanowi rozliczenie międzyokresowe kosztów i zysków).

3.7. Beneficjenci

(87)	Beneficjentami środka są podmioty eksploatujące instalacje do magazynowania gazu ziemnego, które są objęte zakresem mechanizmu regulacyjnego. Od momentu wejścia w życie środka są to Storengy, Teréga i Géométhane.

3.8. Finansowanie środka z taryf za korzystanie z systemów przesyłowych

(88)

Finansowanie dochodu dozwolonego operatorów instalacji magazynowych pochodzi z jednej strony z dochodów bezpośrednio uzyskiwanych przez operatorów instalacji magazynowych, a z drugiej strony, gdy dochody te są niższe od dochodów dozwolonych, z rekompensaty za magazynowanie odpowiadającej różnicy między dochodami dozwolonymi a dochodami pobieranymi bezpośrednio.

Rekompensata = dochód dozwolony – dochody uzyskane bezpośrednio

(89)	Dochody uzyskane bezpośrednio przez operatorów pochodzą głównie z aukcji, ale także z wszelkich historycznych umów długoterminowych i usług dodatkowych.

(90)	Rekompensata za magazynowanie jest odzyskiwana przez operatorów systemów przesyłowych od dostawców gazu ziemnego w drodze specjalnej opłaty – opłaty za magazynowanie – w ramach taryfy za korzystanie z systemu przesyłowego (taryfa ATRT) na warunkach określonych przez CRE (zob. motyw 21).

(91)	Na wstępie należy sprecyzować, że we Francji istnieje dwóch operatorów systemów przesyłowych, tj. dwa podmioty posiadające licencję na eksploatację gazociągów przesyłowych na podstawie art. L.431-1 kodeksu energetycznego: GRTgaz i Teréga (dawniej TIGF).

(92)

GRTgaz jest spółką akcyjną należącą w 75 % do ENGIE i w 25 % do Société d’Infrastructures Gazière. Spółka GRTgaz, bezpośrednio kontrolowana przez ENGIE, jest niezależna od innych części pionowo zintegrowanego przedsiębiorstwa (grupa ENGIE) zgodnie z modelem niezależnego operatora systemu przesyłowego, co zapewnia skuteczne oddzielenie działalności OSP od działalności w zakresie produkcji lub dostaw (24).

(93)	Jak opisano w motywie 9, spółka Teréga należy w 40,5 % do Snam, w 31,5 % do GIC, w 18 % do EDF Investissement i w 10 % do Predica. Teréga spełnia również warunki niezależnego operatora systemu przesyłowego (25).

3.8.1. Ustalenie przez CRE opłaty za magazynowanie w taryfach za korzystanie z systemów przesyłowych

(94)

Zgodnie z art. L.452-1 akapit szósty kodeksu energetycznego „Taryfy za korzystanie z systemów przesyłowych gazu ziemnego są odzyskiwane przez operatorów tych systemów. Operatorzy systemów przesyłowych zwracają operatorom podziemnych magazynów gazu ziemnego, o których mowa w art. L.421-3-1, część odzyskanej kwoty zgodnie z procedurami ustalonymi przez Komisję Regulacji Energetyki”.

(95)	Zgodnie z art. L.452-2 kodeksu energetycznego „Metody stosowane do ustalenia taryf za korzystanie z systemów przesyłowych gazu ziemnego […] są ustalane przez Komisję Regulacji Energetyki”.

(96)	Na podstawie tych przepisów, w drodze decyzji nr 2018-069 z dnia 22 marca 2018 r. (26), CRE określiła zasady obliczania opłaty za magazynowanie obowiązującej od 1 kwietnia 2018 r.

(97)

Według CRE opłata za magazynowanie uiszczana przez każdego dostawcę musi odzwierciedlać wartość „bezpieczeństwa dostaw”, tj. wynagrodzenie za instalacje magazynowe gwarantujące w pierwszej kolejności dostawy gazu ziemnego do odbiorców, których dostawy nie mogą być przerwane, w szczególności do odbiorców krajowych.

3.8.2. Uiszczanie opłaty za magazynowanie przez dostawców i jej przenoszenie na konsumentów końcowych

(98)

Jeżeli chodzi o obowiązek uiszczania przez dostawców opłaty za magazynowanie, w decyzji z dnia 22 marca 2018 r. CRE wprowadziła opłatę za magazynowanie do taryf ATRT poprzez dodanie nowych postanowień do decyzji nr 2018-022 z dnia 7 lutego 2018 r. w sprawie zmiany taryfy za korzystanie z systemów przesyłowych gazu ziemnego GRTgaz i TIGF z dniem 1 kwietnia 2018 r.

(99)

W wyniku tej zmiany „każdy dostawca, któremu przydzielono zdolność ciągłą dostawy w co najmniej jednym punkcie interfejsu dystrybucji i przesyłu, stosuje taryfową opłatę za magazynowanie na podstawie modulacji zimowej konsumentów podłączonych do publicznych sieci dystrybucji gazu w jego portfelu na pierwszy dzień każdego miesiąca”.

(100)

Termin „dostawca” odnosi się do „każdej osoby fizycznej lub prawnej, która zawiera umowę z operatorem systemu przesyłowego na przesył gazu w systemie przesyłowym. W zależności od przypadku dostawca jest uprawnionym odbiorcą, dostawcą lub ich pełnomocnikiem”. Punkt interfejsu dystrybucji i przesyłu oznacza „fizyczny lub pojęciowy punkt interfejsu między systemem przesyłowym a publiczną siecią dystrybucji”.

(101)

Ponadto z postanowień art. L.452-1 akapit szósty kodeksu energetycznego wynika, że operatorzy systemów przesyłowych są zobowiązani do pobierania taryf ATRT (zob. motyw 94: „są odzyskiwane”).

(102)

Jeśli chodzi o przenoszenie opłaty za magazynowanie na użytkowników końcowych, CRE wskazała, że dostawcy przeniosą opłatę za magazynowanie na swoich klientów końcowych, którzy są uwzględnieni do rekompensaty w części „Przesył” na fakturze. CRE nie dysponuje listą odpowiednich użytkowników.

(103)

W szczególności, przeniesienie jest obowiązkowe tylko w ramach regulowanych taryf za sprzedaż gazu ziemnego zgodnie z art. L.445-3 i R.445-3 kodeksu energetycznego (27). W przypadku ofert rynkowych takie przeniesienie zależy od uznania dostawcy.

3.8.3. Podział środków uzyskanych przez operatorów systemów przesyłowych między operatorami instalacji magazynowych zgodnie z warunkami określonymi przez CRE

(104)

Zgodnie z decyzją CRE w sprawie opłaty za magazynowanie dochody z opłaty za magazynowanie po jej pobraniu są przekazywane przez operatorów systemów przesyłowych różnym operatorom instalacji magazynowych proporcjonalnie do otrzymywanej rekompensaty (28). Część przyznana każdemu operatorowi odpowiada stosunkowi między roczną tymczasową rekompensatą operatora a całkowitą tymczasową rekompensatą wszystkich regulowanych operatorów instalacji magazynowych, ustaloną przez CRE. Części te są określane corocznie w decyzji CRE w sprawie zmiany opłaty za magazynowanie.

(105)

W tym celu, zgodnie z decyzją CRE, operatorzy systemów przesyłowych zawierają umowę z każdym operatorem instalacji magazynowych w celu określenia zasad i warunków pobierania i przekazywania rekompensat, których koszt jest określany przez CRE i pokrywany z dochodu dozwolonego operatorów. W 2018 r. koszt ten wynosi 130 000 EUR na operatora systemu przesyłowego i operatora instalacji magazynowej (29).

3.9. Budżet

(106)

Każdego roku łączna kwota rekompensat wypłacanych operatorom regulowanym zależy od dochodów z aukcji oraz dochodu dozwolonego określonego przez CRE. Łączna kwota rekompensat wypłaconych trzem regulowanym operatorom instalacji magazynowych wyniosła 528 mln EUR w 2018 r., 540 mln EUR w 2019 r. i 251 mln EUR w 2020 r.

	2018 (mln EUR)	2019 (mln EUR)	2020 (mln EUR)
Storengy	402	392	199
Teréga	101	113	25
Géométhane	26	36	28
Ogółem	528	540	251

Tabela 5: Bilans rekompensaty za magazynowanie za lata 2018, 2019 i 2020.

3.10. Czas trwania

(107)

Przepisy ustawy o węglowodorach dotyczące mechanizmu regulacji operatorów instalacji magazynowych weszły w życie w dniu 1 stycznia 2018 r. CRE określiła dochód dozwolony operatorów instalacji magazynowych od dnia 1 stycznia 2018 r. Ponadto pierwsze aukcje pojemności magazynowej odbyły się w dniach 5–29 marca 2018 r. na okres 2018–2019 i zostały zorganizowane w latach 2019–2020 oraz 2020–2021 (zob. tabela 2 w motywie 54).

(108)

Wprowadzono także opłatę za magazynowanie w taryfie ATRT od 1 kwietnia 2018 r. CRE określiła najpierw prognozowany dochód dozwolony na dwuletni okres regulacji (30). Następnie zharmonizowała ramy regulacyjne dla operatorów instalacji magazynowych z ramami regulacyjnymi odnoszącymi się do innych taryf infrastrukturalnych. Druga taryfa za magazynowanie obowiązuje w latach 2020–2023 (31).

(109)

Obecnie władze francuskie nie przewidują daty zakończenia mechanizmu. Jednocześnie zakres mechanizmu został określony w ostatnim wieloletnim programie energetycznym (32) do czasu jego przeglądu. Przegląd programu przewidziano na 2023 r., jednak nie później niż 31 grudnia 2028 r.

3.11. Zobowiązania

(110)

Władze francuskie podjęły dwa zobowiązania. Po pierwsze, zobowiązały się do przedłożenia Komisji raportu do końca 2024 r. Raport powinien obejmować następujące punkty:

—	informacje dotyczące wdrażania środka w poprzednim okresie (2018–2023), w szczególności wyniki aukcji z uwzględnieniem objętości i cen, a także pobranych kwot wynagrodzenia w podziale na obiekt,

—	zaktualizowane ujęcie całościowe funkcjonowania rynku gazu ziemnego we Francji, w szczególności elementów, które uzasadniają utrzymanie środka na lata 2023–2028, w tym poziom spreadu, poziom popytu, inwestycje w sieć gazową we Francji i za granicą oraz inwestycje w terminale LNG,

—	informacje dotyczące przeglądu wieloletniego programu energetycznego w 2023 r. i jego ewentualny wpływ na zakres zastosowania środka,

—	metodę obliczania wynagrodzenia gwarantowanego w okresie regulacyjnym 2023–2028. W przypadku zmiany metody obliczeń Komisja wymaga informacji o powodach wprowadzenia zmiany,

—

dane dotyczące wpływu środka na konkurencję, ze szczególnym uwzględnieniem potencjalnych zakłóceń konkurencji stwierdzonych w decyzji, na przykład wpływ środka na instalacje do magazynowania gazu ziemnego w sąsiadujących państwach członkowskich, na połączenia wzajemne i na francuskie terminale LNG. Elementy te powinny być poparte danymi historycznymi dotyczącymi wykorzystania tych aktywów, jak również istotnymi zmianami w systemie regulacyjnym dotyczącymi magazynowania gazu ziemnego w krajach sąsiadujących z Francją. Należy również oszacować i ująć liczbowo wpływ środka na francuski handel detaliczny.

(111)

Po drugie, władze francuskie zobowiązały się do opublikowania następujących informacji na szczegółowej stronie internetowej poświęconej pomocy państwa we Francji (33), a także w module dotyczącym przejrzystości przyznawania pomocy państwa: link umożliwiający dostęp do pełnego tekstu mechanizmu i zasad jego wdrażania; tożsamość beneficjentów przepływów finansowych; forma przepływów finansowych; kwota przyznaną każdemu beneficjentowi; data przyznania; rodzaj przedsiębiorstwa (MŚP/duże przedsiębiorstwo), region, w którym beneficjent ma siedzibę, oraz główny sektor gospodarki, w którym beneficjent działa.

3.12. Opis przyczyn, które doprowadziły do wszczęcia formalnego postępowania wyjaśniającego

(112)

W swojej decyzji o wszczęciu postępowania Komisja przyjmuje wstępne stanowisko, że mechanizm regulacyjny stanowi pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE, która mogłaby być zgodna z rynkiem wewnętrznym na podstawie art. 107 ust. 3 lit. c) TFUE. Na etapie formalnego postępowania wyjaśniającego Komisja wyraziła jednak wątpliwości co do proporcjonalności mechanizmu regulacyjnego i występowania zakłóceń konkurencji.

(113)

W szczególności, z jednej strony, Komisja zauważyła, że w celu ustalenia dochodu dozwolonego operatorów instalacji magazynowych CRE pozwala operatorom instalacji magazynowych na uzyskanie zwrotu z aktywów trwałych. Przy obliczaniu tego zwrotu dokonuje się oceny wartości aktywów objętych regulacją. Komisja wyraziła obawy co do procesu niezależnej wyceny wartości rynkowej aktywów w momencie wdrożenia mechanizmu regulacyjnego przez CRE, co mogłoby podważyć proporcjonalność środka.

(114)

Z drugiej strony, w świetle informacji dostarczonych Komisji w trakcie formalnego postępowania wyjaśniającego, Komisja nie mogła wykluczyć, że mechanizm ten spowoduje zakłócenia konkurencji. Nadmierne zakłócenia konkurencji mogły wystąpić między (i) francuskimi dostawcami gazu ziemnego a dostawcami z innych państw członkowskich, (ii) między, z jednej strony, operatorami instalacji magazynowych gazu ziemnego a, z drugiej strony, dostawcami LNG i operatorami połączeń wzajemnych oraz (iii) między francuskimi operatorami instalacji magazynowych gazu ziemnego a operatorami z innych państw członkowskich.

4. UWAGI FRANCJI

(115)

Francja przekazała Komisji swoje uwagi oraz załączone do nich uwagi CRE. Uwagi CRE traktuje się jako integralną część uwag Francji.

(116)

Francja uważa, że wątpliwości wyrażone przez Komisję w sprawie reformy magazynowania gazu ziemnego są nieuzasadnione.

4.1. Istnienie pomocy

(117)

Przede wszystkim Francja nie zgadza się ze stwierdzeniem, że przedmiotowy środek wiąże się z wykorzystaniem zasobów państwa. Ponadto według Francji nie można uznać, że przejście z systemu negocjacyjnego na regulowany stanowiłoby korzyść gospodarczą dla podmiotu, który jest do tego zmuszony. Podważa również, że operatorzy połączeń wzajemnych i terminali LNG są konkurentami operatorów instalacji magazynowych.

(118)

Po drugie, jeśli chodzi o finansowanie przy użyciu zasobów państwowych, Francja kwestionuje, że pokrycie części kosztów operatorów podstawowej infrastruktury magazynowania gazu ziemnego jest obowiązkowym wkładem. Taryfę za korzystanie z systemów przesyłowych gazu ziemnego ponoszą dostawcy gazu ziemnego w zamian za usługę przesyłową, usługę skonstruowaną z wysokim poziomem niezawodności i zapewniającą długoterminową zdolność systemu do zaspokojenia uzasadnionego zapotrzebowania (34).

(119)

Francja zauważa również, że przeniesienie taryfy za korzystanie z systemu przesyłowego na odbiorcę gazu ziemnego jest obowiązkowe jedynie w przypadku konsumentów, którzy zdecydują się na korzystanie z regulowanych taryf sprzedaży gazu ziemnego. Według Francji regulowane taryfy sprzedaży stanowią mniejszościowy udział w dostawach gazu ziemnego we Francji (35), tym bardziej że regulowane taryfy sprzedaży gazu ziemnego mają być stopniowo wycofywane w kilku etapach (36).

(120)

Ponadto, jeśli chodzi o przyznaną korzyść, Francja zauważa z jednej strony, że przy określaniu kosztu kapitału uwzględnia się niższe ryzyko związane z działalnością regulowaną ze względu na niższy zwrot z zaangażowanego kapitału w porównaniu z działalnością nieregulowaną. Po drugie, Francja kwestionuje fakt, że dochody uzyskiwane przez operatora systemu magazynowania w systemie regulowanym są systematycznie wyższe od dochodów uzyskiwanych przez tego samego operatora w systemie negocjacyjnym (37). Ponadto Francja przypomina, że ramy regulacyjne wdrożone w 2018 r. są symetryczne: „rekompensata” może zostać cofnięta i wypłacona przez operatorów instalacji magazynowych w momencie, gdyby dochody ze sprzedaży przekroczyły dochód dozwolony ustalony przez CRE. W związku z tym modelu regulowanego nie można oddzielić od obowiązków i utraty możliwości ekonomicznych powiązanych z operatorami instalacji magazynowych w ramach modelu regulowanego.

(121)

Odpisy księgowe w wysokości 494 mln EUR, odnotowane przez grupę ENGIE z tytułu regulowanej działalności magazynowania w kilka dni po opublikowaniu parametrów utrzymanych przez CRE w odniesieniu do taryfy za magazynowanie, świadczą o utracie nadziei na zyski powiązane z korzystnymi warunkami rynkowymi. Ponadto Francja przypomina, że wprowadzenie mechanizmu regulacyjnego nie doprowadziło do wzrostu dochodów w latach 2017–2018 w przypadku francuskich operatorów instalacji magazynowych, z wyjątkiem Storengy. Francja podkreśla również, że Storengy, przy porównywalnych poziomach spreadu, uzyskuje niższy dochód dozwolony w systemie regulowanym niż w systemie negocjowanym.

(122)

Francja uważa, że w ramach analizy selektywnego charakteru przyznanej korzyści nie jest zasadne zajmowanie się sytuacją operatorów instalacji magazynowych w innych państwach członkowskich. Powołuje się ona na Sąd i Trybunał Sprawiedliwości, które stwierdziły, że „warunek dotyczący selektywności może być oceniany jedynie na poziomie jednego państwa członkowskiego” (38). W każdych okolicznościach Francja podkreśla, że operatorzy instalacji magazynowych w innych państwach członkowskich nie znajdują się w porównywalnej sytuacji faktycznej i prawnej, jeśli chodzi o cel, któremu ma służyć przedmiotowy środek, czyli zapewnienie bezpieczeństwa dostaw gazu ziemnego we Francji.

(123)

Jeśli chodzi o podmioty zarządzające połączeniami wzajemnymi i podmioty eksploatujące terminale LNG, Francja przypomina, że wszystkie te podmioty podlegają regulacjom we Francji (39). Korzystają one zatem z mechanizmów regulacyjnych bardzo podobnych do tych wdrożonych w odniesieniu do magazynowania, w tym z ustalenia przez organ regulacyjny dochodu dozwolonego pozwalającego im na pokrycie kosztów. Francja uważa więc, że nie można zaprzeczyć, iż przedmiotowy środek przynosi selektywną korzyść tym operatorom w porównaniu z operatorami gazowych połączeń wzajemnych i terminali LNG.

(124)

Jeżeli chodzi o wpływ na konkurencję i wymianę handlową między państwami członkowskimi, Francja uważa, że operatorzy połączeń wzajemnych i terminali LNG nie konkurują z operatorami instalacji magazynowych (zob. również motyw 133 i następne).

4.2. Zgodność przedmiotowego środka z rynkiem wewnętrznym

4.2.1. Proporcjonalność

(125)

Francja wyjaśnia, że regulacja oparta na kosztach operatorów jest podejściem powszechnie stosowanym przez europejskie organy regulacyjne. W ten sposób operatorzy uzyskują dochody wystarczające do utrzymania działalności, a konsumenci końcowi nie płacą za magazynowanie więcej niż otrzymują za świadczoną usługę. Z drugiej strony Francja wyjaśnia, że jej zdaniem metoda oparta na poziomie spreadów byłaby niestabilna i mogłaby, w zależności od zmiany cen rynkowych w perspektywie krótkoterminowej, nie gwarantować pokrycia kosztów operatorów lub, przeciwnie, generować nienależne zyski.

(126)

Aby ustalić poziom taryfy za magazynowanie, CRE przyjęła regulację opartą na pokryciu ponoszonych przez operatorów kosztów uznanych za efektywne. W ten sposób dla każdego operatora ustala się dochód dozwolony na pokrycie kosztów stanowiących wydatki operacyjne, jak również amortyzację aktywów i koszt kapitału. Aby określić początkowy poziom bazy aktywów regulowanych na dzień 1 stycznia 2018 r. u operatorów instalacji magazynowych, CRE wyceniła wartość księgową brutto aktywów operatorów na dzień 31 grudnia 2016 r. (zob. motyw 55 i następne dotyczące określenia dochodu dozwolonego).

(127)

Pomocniczo Francja przedstawia dodatkową analizę w celu wykazania, że inne metody dają wyniki bazy aktywów regulowanych zgodne z metodą CRE.

(128)

Wartość operatorów instalacji magazynowych w księgach rachunkowych ich udziałowców jest ustalana zgodnie ze standardami rachunkowości i w zależności od oczekiwanych długoterminowych przychodów z działalności. W przypadku Storengy CRE utrzymała wartość początkowej bazy aktywów regulowanych w wysokości 3,5 mld EUR, co daje wycenę Storengy w księgach ENGIE na dzień 31 grudnia 2016 r. w wysokości [3–5 mld EUR]. W przypadku Teréga CRE utrzymała wartość początkowej bazy aktywów regulowanych w wysokości 1 156 mln EUR, co daje wycenę obszaru magazynowania w księgach spółki macierzystej na dzień 31 grudnia 2016 r. w wysokości [1–2 mld EUR].

(129)

Ostatnie transakcje rzucają również światło na wartość przedsiębiorstw i wycenę działalności magazynowania w transakcjach. Na przykład na podstawie transakcji, które miały miejsce w kapitale spółki Teréga w latach 2013 (40) i 2015 (41), wartość aktywów obszaru magazynowania szacuje się na [1–2 mld EUR].

(130)

Ponadto Francja zaznaczyła, że konsultanci zewnętrzni również pracowali nad wyceną bazy aktywów regulowanych operatorów. W przypadku Storengy wyliczenie przeprowadzone przez konsultanta […] dało wynik [3–5 mld EUR]. Francja powołuje się również na analizę PwC, zleconą przez spółkę Teréga, w której baza aktywów regulowanych w 2018 r. została wyceniona na [1–2 mld EUR].

(131)

Ponadto Francja uważa, że metoda alternatywna, polegająca na odtworzeniu historii dochodów operatora w celu ustalenia, czy pokryły one inwestycje dokonane w przeszłości, nie byłaby wystarczająco solidna, aby określić wartość bazy aktywów regulowanych. Metoda taka polegałaby na odtworzeniu, począwszy od daty pierwszego oddania do użytku najstarszych aktywów magazynowych (koniec lat 50. XX w.), wolnych przepływów pieniężnych (ang. free cash-flows) każdego operatora, które stanowią dostępne przepływy pieniężne operatora po sfinansowaniu jego zapotrzebowania na kapitał obrotowy, podatków i inwestycji, w celu porównania ich z wartością brutto aktywów.

(132)

Historia ta wydaje się szczególnie skomplikowana do odtworzenia, ze względu zarówno na wymaganą obszerną dokumentację, jak i na zmiany organizacyjne i kapitałowe w obecnych przedsiębiorstwach zajmujących się magazynowaniem: z jednej strony odtworzenie danych historycznych wiązałoby się z koniecznością przyjęcia założeń dotyczących podziału działalności, ponieważ Storengy jest częścią zintegrowanego modelu w ramach Gaz de France/GDF Suez; z drugiej strony spółka Teréga była przedmiotem kolejnych cesji.

4.2.2. Negatywny wpływ na konkurencję i wymianę handlową

(133)

Jeżeli chodzi o zakłócenia konkurencji między dostawcami francuskimi a dostawcami z innych państw członkowskich, którzy wykupują pojemność magazynową we Francji, Francja wyjaśnia, że „przynależność państwowa” dostawcy nie ma znaczenia. Aukcje publiczne są otwarte dla wszystkich podmiotów posiadających koncesję na dostawę gazu ziemnego. Koncesja na dostawę nie jest zastrzeżona wyłącznie dla dostawców francuskich: może ją uzyskać każda osoba mająca siedzibę na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej (42). Po drugie, władze francuskie podkreślają, że za korzystanie z systemów przesyłowych gazu ziemnego w odniesieniu do tej samej usługi przesyłowej jest stosowana ta sama taryfa wobec dostawców francuskich i dostawców z innych państw członkowskich.

(134)

Ponadto, według Francji, instalacje magazynowe nie stanowią konkurencji dla połączeń wzajemnych i terminali LNG. Francja zaznacza przede wszystkim, że Komisja nigdy nie ceniła istnienia jednolitego rynku obejmującego magazynowanie gazu ziemnego, infrastrukturę regazyfikacyjną i połączenia wzajemne. Ponadto Francja podkreśla, że w analizach dotyczących zdolności systemu gazowego do zaspokojenia uzasadnionego zapotrzebowania, oprócz pełnego wykorzystania połączeń wzajemnych i pełnego wykorzystania zdolności terminali LNG, do poziomu dostępnych zapasów skroplonego gazu ziemnego uwzględnia się również podstawową infrastrukturę do magazynowania gazu ziemnego.

(135)

Ponadto Francja zauważa, że Komisja wielokrotnie uznawała istnienie odrębnego rynku podziemnego magazynowania gazu ziemnego, zarówno we Francji (43), jak i w innych państwach członkowskich (44). W świetle wyników badania rynku dotyczącego operacji na terytorium Francji Komisja stwierdziła brak zastępowalności między magazynowaniem a innymi formami elastyczności (45). Francja zauważa również, że w dwóch decyzjach Komisja uznała, że rynek magazynowania gazu ziemnego ma wymiar regionalny lub nawet krajowy (46).

(136)

Francja uważa, że każdy instrument elastyczności ma swoje własne funkcje i cechy charakterystyczne, które uniemożliwiają zastąpienie go innymi instrumentami elastyczności. Połączenia wzajemne umożliwiają dostawy gazu ziemnego na terytorium francuskim. W przypadku braku magazynowania konieczne byłoby dobranie wielkości połączeń wzajemnych w taki sposób, aby zagwarantować dostawy gazu ziemnego na terytorium Francji w okresie szczytowego zużycia. Byłoby to nieefektywne. Ponadto UE postawiła sobie za cel zmniejszenie zużycia gazu ziemnego. Nie przewiduje się nowych inwestycji w połączenia wzajemne, którymi Francja dysponuje obecnie. Kwestia konkurencji i sygnałów dla inwestycji długoterminowych przedstawiona przez Komisję wydaje się zatem czysto teoretyczna.

(137)

Terminale LNG oferują możliwość swobodnej decyzji w celu zaopatrzenia terytorium po najniższych kosztach. Dostępność LNG jest niepewna i w dużym stopniu uzależniona od warunków podaży i popytu na świecie, które regularnie powodują przekierowania ładunków. Ponadto terminale LNG mają ograniczoną pojemność magazynową (47), która w najlepszych warunkach nie może być uruchomiona na dłużej niż 5 dni. Okres ten jest jednak krótszy niż średni czas trwania fali niskich temperatur, który wynosi od 5 do 15 dni, co nie daje wystarczającego czasu na uruchomienie transportu ładunku na tyle szybko, aby uniknąć zakłóceń w wysyłkach (48).

(138)

Magazynowanie gazu ziemnego zapewnia zatem usługę elastyczności międzysezonowej, której nie można zapewnić ani za pomocą połączeń wzajemnych w porównywalnych warunkach ekonomicznych, ani za pomocą terminali LNG. Z drugiej strony istnienie instalacji magazynowych we Francji może nie wystarczyć, aby zapewnić bezpieczeństwo dostaw gazu ziemnego we Francji. W celu zaopatrywania tego terytorium zasadnicze znaczenie ma wykorzystanie połączeń wzajemnych i terminali LNG.

(139)

W ten sposób różne rodzaje infrastruktury uzupełniają się i nie konkurują ze sobą w celu zapewnienia bezpieczeństwa dostaw we Francji.

(140)

Nawet gdyby uznać, że połączenia wzajemne, terminale LNG i magazynowanie gazu ziemnego stanowią konkurencję, Francja przypomina, że wszystkie francuskie połączenia wzajemne i terminale LNG są regulowane, z wyjątkiem terminalu w Dunkierce. W związku z tym rentowność tych infrastruktur odpowiada stopie zwrotu z aktywów określonej przez CRE. W związku z tym objęcie regulacją magazynowania nie może wpłynąć na rentowność innych regulowanych infrastruktur.

(141)

Ponadto Francja zwraca uwagę, że ostatnie wydarzenia przeczą ewentualnej hipotezie o szkodliwej konkurencji wobec połączeń wzajemnych lub terminali LNG. Od końca 2018 r. wykorzystanie terminali francuskich i europejskich osiągnęło szczególnie wysoki poziom w porównaniu z poprzednimi 10 latami. Ponadto operatorzy terminali LNG uruchomili ostatnio skuteczne procedury sprzedaży swoich średnioterminowych zdolności wysyłkowych. Uregulowanie magazynowania, w połączeniu z wdrożonym pod koniec 2018 r. połączeniem stref we Francji, w dużej mierze przyczyniło się do zwiększenia głębokości i płynności rynku francuskiego i zachodnioeuropejskiego.

(142)

Francja zaprzecza również, że uregulowanie magazynowania mogłoby zmniejszyć zachęty do korzystania z istniejących terminali LNG i połączeń wzajemnych. Zachęty do korzystania wynikają z sygnałów cenowych wysyłanych przez różne rynki gazu ziemnego (49). W tym kontekście magazyny są dodatkowym sposobem optymalizacji kosztów dostaw gazu ziemnego i korzystania z konkurencyjnych cen rynkowych.

(143)

Francja zauważa również, że decyzje inwestycyjne dotyczące połączeń wzajemnych i terminali LNG opierają się na strategiach dostaw, na które magazynowanie gazu ziemnego nie ma negatywnego wpływu.

(144)

Ponadto Francja uważa, że przedmiotowy środek nie wpływa w żaden sposób na sytuację operatorów instalacji magazynowych w innych państwach członkowskich. Władze francuskie zwracają uwagę, że dobór wielkości francuskiego systemu gazowego, oparty w szczególności na uwzględnieniu 100 % zdolności dostępnej w połączeniach wzajemnych, automatycznie zakłada uwzględnienie źródeł dostaw zlokalizowanych za połączeniami wzajemnymi, w szczególności infrastruktury magazynowania gazu ziemnego zlokalizowanej w innych państwach członkowskich UE. Władze francuskie zauważają również, że niektóre z tych infrastruktur są również regulowane.

(145)

Pojemność magazynowa jest sprzedawana w drodze aukcji i po cenach rynkowych. W związku z tym przedmiotowy środek nie jest niekorzystny dla operatorów instalacji magazynowych w innych państwach członkowskich. Ponadto przedmiotowy środek może mieć tylko minimalny wpływ na kształtowanie cen. Francuskie magazyny mogą pomieścić około 130 TWh (50), co jest niską wartością w porównaniu z ilościami, którymi handluje się na rynkach. W 2018 r. przedmiotem wymiany handlowej było 28 220 TWh na giełdzie TTF (51).

(146)

Operatorzy instalacji magazynowych w różnych państwach członkowskich podlegają zatem warunkom rynkowym, na które francuskie magazyny mają niewielki wpływ, zatem nie można uznać, że ich rentowność mogłaby ulec zmniejszeniu w wyniku wprowadzenia przedmiotowego środka.

(147)

Francja zauważa również, że stan napełnienia niemieckich i belgijskich instalacji magazynowych osiągnął wysoki poziom i wzrósł w latach 2018–2019 (52). Te wysokie poziomy pokazują, że regulacja magazynów francuskich nie pozbawia operatorów z innych państw członkowskich możliwości sprzedaży całej pojemności magazynowej w sprzyjających warunkach rynkowych.

5. UWAGI ZAINTERESOWANYCH STRON

(148)

Komisja otrzymała uwagi od 18 zainteresowanych stron, w tym trzech beneficjentów środka. Uwagi te zostały podsumowane w motywach 149–233.

5.1. Uwagi beneficjentów środka

5.1.1. Géométhane

(149)

Spółka Géométhane podkreśliła pozytywne skutki wprowadzenia środka pod względem celu, jakim jest bezpieczeństwo energetyczne. Na poparcie swoich argumentów spółka Géométhane przedłożyła Komisji szczegółowe sprawozdanie (53).

5.1.1.1. Istnienie pomocy

(150)

W opinii spółki Géométhane przedmiotowy środek nie stanowi pomocy państwa z kilku powodów.

(151)

Po pierwsze, Géométhane zwraca uwagę na brak finansowania ze środków państwowych ze względu na fakt, że opłata za magazynowanie nie może być zakwalifikowana jako obowiązkowa: przekazanie środków następuje wyłącznie między podmiotami prywatnymi (dostawcami gazu ziemnego i operatorami instalacji magazynowych), kontrola państwa nad środkami jest ograniczona, przedmiotowy środek nie powoduje zmniejszenia budżetu państwa i przewiduje obowiązek utrzymania przez podmioty gospodarcze podstawowej infrastruktury magazynowej objętej systemem.

(152)

Ponadto przedmiotowy środek nie może być uznany za selektywną korzyść przyznaną operatorom instalacji magazynowych prowadzącym działalność na terytorium Francji w porównaniu z podmiotami znajdującymi się za granicą, ponieważ podmioty te nie znajdują się w sytuacji prawnej i faktycznej porównywalnej z sytuacją operatorów instalacji magazynowych znajdujących się na terytorium Francji, jeśli chodzi o cel realizowany w ramach przedmiotowego środka. Co więcej podmioty stosujące inne instrumenty elastyczności nie znajdują się w porównywalnej sytuacji prawnej i faktycznej.

(153)

Na koniec spółka Géométhane wyjaśniła, że przedmiotowy środek nie ma wpływu na konkurencję i wymianę handlową między państwami członkowskimi.

5.1.1.2. Zgodność pomocy

(154)

W opinii spółki Géométhane w przypadku gdy przedmiotowy środek zostanie zakwalifikowany jako pomoc państwa, należy go uznać za zgodny z przepisami dotyczącymi pomocy państwa. W istocie przedmiotowy środek przyczynia się do osiągnięcia celu, jakim jest wspólny interes bezpieczeństwa energetycznego. Ponadto, w świetle analizy środków alternatywnych, jest on konieczny i właściwy dla osiągnięcia tego celu.

(155)

Wprowadzenie przedmiotowego środka ma skutek zachęcający, ponieważ w przypadku jego braku niski odsetek rozdysponowania pojemności magazynowej, a także spadek dochodów z kampanii udostępniania spowodowany spadkiem spreadu doprowadziłby operatorów instalacji magazynowych do wycofania z eksploatacji lub nawet ostatecznego zamknięcia infrastruktury, która jest niezbędna do zapewnienia bezpieczeństwa dostaw gazu ziemnego we Francji.

(156)

Obliczenie dochodu dozwolonego w oparciu o metodę wyceny bazy aktywów regulowanych według kosztów bieżących jest uzasadnione i proporcjonalne, ponieważ:

—	baza aktywów regulowanych została poddana niezależnej ocenie ekonomicznej podczas wdrażania mechanizmu regulacyjnego, w formie audytu zewnętrznego przeprowadzonego przez firmę konsultingową […],

—	początkowa baza aktywów regulowanych zaproponowana przez operatorów nie została utrzymana przez CRE,

—	metoda wyceny według kosztów bieżących opiera się na wartości księgowej brutto aktywów do wyceny bazy aktywów regulowanych,

—	metoda ta pozwala na odzwierciedlenie kosztów odtworzenia aktywów po odjęciu amortyzacji,

—	metodę tę stosuje się do wszystkich taryf infrastruktury regulowanej we Francji,

—	metodę tę stosują prawie wszystkie europejskie organy regulacyjne.

(157)

Alternatywnie waloryzacja bazy aktywów regulowanych w zależności od wartości rynkowej reprezentowanej przez wartości spreadów nie może zostać uznana za zasadną, ponieważ nie obejmowałaby kosztów operatorów, co jest sprzeczne z zasadą pokrycia kosztów, o której mowa w dyrektywie 2009/73/WE. Uwzględnienie wartości rynkowej zagroziłoby zatem mechanizmowi regulacyjnemu, który ma na celu zapewnienie utrzymania operacyjności infrastruktury magazynowej niezbędnej do prawidłowego funkcjonowania systemu przesyłowego. Ponadto istnieje ryzyko nadpłaty w przypadku wzrostu spreadu. Wartość bazy aktywów regulowanych uzyskana przez CRE jest zgodna z wartością rynkową infrastruktur w perspektywie długo- i średnioterminowej.

(158)

Ocena, czy dochody uzyskane przed wejściem w życie mechanizmu regulacyjnego nie pokryły początkowych kosztów inwestycji, nie byłaby istotna, ponieważ uwzględnienie tych dochodów w ocenie byłoby sprzeczne z praktyką europejskich organów regulacyjnych, skomplikowane i niewiarygodne.

(159)

Podejmowane są też środki mające na celu ograniczenie perspektyw zysku operatorów (tj. średni ważony koszt kapitału, limity kosztów dla operatorów efektywnej infrastruktury magazynowej oraz regulacje motywacyjne).

(160)

Pomocniczo spółka Géométhane zaznacza również, że wartość bazy aktywów regulowanych utrzymanej przez CRE odpowiada wartości ostatniej transakcji. W 2016 r. spółki Total, Ineos i Géostock sprzedały 98 % akcji spółki Géosud, która sama posiada 50 % udziałów w spółce Géométhane, spółce CNP Assurances za kwotę […]. Można zatem obliczyć całkowitą wartość spółki Géométhane oszacowaną przez nabywcę w momencie sprzedaży, czyli […] (54) (plus […] dostępnych środków pieniężnych, co daje łącznie około […]). W opinii spółki Géométhane ta wartość rynkowa jest zgodna […] z wartością bazy aktywów regulowanych utrzymaną przez CRE w 2018 r., wynoszącą 188,9 mln EUR, powiększoną o aktywa w budowie […].

(161)

Przedmiotowy środek niweluje negatywny wpływ na konkurencję i wymianę handlową między państwami członkowskimi. W ten sposób:

—

nie występuje zakłócenie konkurencji między francuskimi i zagranicznymi dostawcami gazu ziemnego. System aukcji usług magazynowania gwarantuje równe traktowanie francuskich i zagranicznych dostawców gazu ziemnego. Ponadto sposób finansowania rekompensaty za magazynowanie przewidziany w mechanizmie regulacyjnym zapewnia równe traktowanie dostawców zagranicznych i francuskich. Dostawcy zagraniczni nie korzystają z niższych cen w porównaniu z dostawcami francuskimi,

—	nie występuje również zakłócenie konkurencji w stosunku do operatorów instalacji magazynowych w krajach sąsiednich. Od czasu wejścia w życie mechanizmu regulacyjnego stan napełnienia magazynów rośnie w całej UE i osiąga szczególnie wysoki poziom,

—

nie występuje też zakłócenie konkurencji między operatorami instalacji magazynowych a terminalami LNG lub połączeniami wzajemnymi ze względu na brak zastępowalności terminali LNG i połączeń wzajemnych. W praktyce decyzyjnej Komisji w dziedzinie łączenia przedsiębiorstw rynek magazynowania gazu ziemnego został zdefiniowany jako rynek odrębny. Jest to raczej kwestia komplementarności między magazynami gazu ziemnego, terminalami LNG i połączeniami wzajemnymi.

5.1.2. Storengy

(162)

Spółka Storengy podkreśliła pozytywne skutki wprowadzenia przedmiotowego środka w odniesieniu do celu, jakim jest bezpieczeństwo energetyczne. Na poparcie swoich argumentów spółka Storengy przedłożyła Komisji szczegółowe sprawozdanie (55).

5.1.2.1. Istnienie pomocy

(163)

W opinii spółki Storengy przedmiotowy środek nie stanowi pomocy państwa z kilku powodów.

(164)

Po pierwsze spółka Storengy zwraca uwagę na brak finansowania ze środków państwowych ze względu na fakt, że opłata za magazynowanie nie może być zakwalifikowana jako obowiązkowa: przekazanie środków następuje wyłącznie między podmiotami prywatnymi (dostawcami gazu ziemnego i operatorami instalacji magazynowych), kontrola państwa nad środkami jest ograniczona, przedmiotowy środek nie powoduje zmniejszenia budżetu państwa i przewiduje obowiązek utrzymania przez podmioty gospodarcze podstawowej infrastruktury magazynowej objętej systemem.

(165)

Ponadto przedmiotowy środek nie może być uznany za selektywną korzyść przyznaną operatorom instalacji magazynowych prowadzącym działalność na terytorium Francji w porównaniu z podmiotami znajdującymi się za granicą, ponieważ podmioty te nie znajdują się w sytuacji prawnej i faktycznej porównywalnej z sytuacją operatorów instalacji magazynowych znajdujących się na terytorium Francji, jeśli chodzi o cel realizowany przez przedmiotowy środek. Co więcej podmioty stosujące inne instrumenty elastyczności nie znajdują się w porównywalnej sytuacji prawnej i faktycznej.

(166)

Ponadto spółka Storengy wyjaśniła, że przedmiotowy środek nie ma wpływu na konkurencję i wymianę handlową między państwami członkowskimi.

5.1.2.2. Zgodność pomocy

(167)

W opinii spółki Storengy w przypadku gdy przedmiotowy środek zostanie zakwalifikowany jako pomoc państwa, należy go uznać za zgodny z przepisami dotyczącymi pomocy państwa. W istocie środek przyczynia się do osiągnięcia celu, jakim jest wspólny interes bezpieczeństwa energetycznego. Ponadto, w świetle analizy środków alternatywnych, przedmiotowy środek konieczny i właściwy dla osiągnięcia tego celu.

(168)

Wprowadzenie przedmiotowego środka ma skutek zachęcający, ponieważ w przypadku jego braku niski odsetek rozdysponowania pojemności magazynowej, a także spadek dochodów z kampanii wykupu spowodowany spadkiem spreadu, doprowadziłyby operatorów instalacji magazynowych do wycofania z eksploatacji lub nawet ostatecznego zamknięcia infrastruktury, która jest niezbędna do zapewnienia bezpieczeństwa dostaw gazu ziemnego we Francji.

(169)

Obliczenie dochodu dozwolonego w oparciu o metodę wyceny bazy aktywów regulowanych według kosztów bieżących jest uzasadnione i proporcjonalne, ponieważ:

—	baza aktywów regulowanych została poddana niezależnej ocenie ekonomicznej podczas wdrażania mechanizmu regulacyjnego, w formie audytu zewnętrznego przeprowadzonego przez firmę konsultingową […],

—	początkowa baza aktywów regulowanych zaproponowana przez operatorów nie została utrzymana przez CRE,

—	metoda kosztów bieżących opiera się na wartości księgowej brutto aktywów do wyceny bazy aktywów regulowanych,

—	metoda ta pozwala na odzwierciedlenie kosztów odtworzenia aktywów po odjęciu amortyzacji,

—	metodę tę stosuje się do wszystkich taryf infrastruktury regulowanej we Francji,

—	metodę tę stosują prawie wszystkie europejskie organy regulacyjne.

(170)

(171)

(172)

(173)

Przedmiotowy środek niweluje negatywny wpływ na konkurencję i wymianę handlową między państwami członkowskimi. W ten sposób:

—

—	nie występuje również zakłócenie konkurencji w stosunku do operatorów instalacji magazynowych w krajach sąsiednich. Od czasu wejścia w życie mechanizmu regulacyjnego stan napełnienia magazynów rośnie w całej UE i osiąga szczególnie wysoki poziom,

—

nie występuje zakłócenie konkurencji między operatorami instalacji magazynowych a terminalami LNG lub połączeniami wzajemnymi ze względu na brak zastępowalności terminali LNG i połączeń wzajemnych. W praktyce decyzyjnej Komisji w dziedzinie łączenia przedsiębiorstw rynek magazynowania gazu ziemnego został zdefiniowany jako rynek odrębny. Jest to raczej kwestia komplementarności między magazynami gazu ziemnego, terminalami LNG i połączeniami wzajemnymi.

5.1.3. Teréga

(174)

Teréga podkreśla, że głównym celem reformy magazynowania jest zapewnienie bezpieczeństwa dostaw gazu ziemnego we Francji, które było zagrożone przed wejściem w życie mechanizmu regulacyjnego.

5.1.3.1. Istnienie pomocy

(175)

Teréga uważa, że środek ten nie kwalifikuje się jako pomoc państwa. Spółka Teréga zauważa, że systemy regulacyjne oparte na zasadzie pokrywania kosztów efektywnego operatora i normalnego zwrotu z zainwestowanego kapitału są powszechne w UE i nie są uznawane za pomoc państwa.

(176)

Po pierwsze, spółka Teréga uważa, że przedmiotowy środek jest zwykłym instrumentem regulacji taryfowej, który nie jest finansowany z zasobów państwowych. Przedmiotowy środek nie ma wpływu na budżet państwa i nie powoduje dodatkowych kosztów, które muszą być obowiązkowo przenoszone na konsumentów końcowych. Ponadto państwo francuskie nie sprawuje kontroli publicznej ani nad środkami pobieranymi przez operatorów systemów przesyłowych, ani nad samymi operatorami systemów przesyłowych, którzy są przedsiębiorstwami prywatnymi kontrolowanymi przez akcjonariuszy w przeważającej mierze prywatnych.

(177)

Po drugie, Teréga uważa, że przedmiotowy środek nie zapewnia zainteresowanym podmiotom żadnej selektywnej korzyści. Mechanizm regulacyjny opiera się na aukcjach, co obejmuje również zachęty do zwiększenia efektywności oraz narzędzie korekty ex post w odniesieniu do wszystkich kosztów i dochodów. Ponadto symetryczny charakter mechanizmu regulacyjnego oznacza, że operatorzy instalacji magazynowych niekoniecznie otrzymują rekompensatę, lecz wręcz mogą być zobowiązani do zwrotu nadpłaty.

(178)

Ponadto, jeśli chodzi o kryterium selektywności, spółka Teréga uważa, że sytuacja podmiotów zagranicznych nie jest istotnym czynnikiem przy ocenie tego kryterium. Operatorzy instalacji magazynowych znajdują się w sytuacji faktycznej i prawnej, która pod wieloma względami różni się od sytuacji operatorów terminali LNG i podmiotów zarządzających połączeniami wzajemnymi, w szczególności w odniesieniu do celu, jakim jest bezpieczeństwo dostaw gazu ziemnego we Francji.

(179)

Jednocześnie spółka Teréga wyjaśniła, że przedmiotowy środek nie ma wpływu na konkurencję ani na wymianę handlową między państwami członkowskimi. Pojemność magazynowa jest sprzedawana w drodze aukcji za pośrednictwem mechanizmu rynkowego, który nie dyskryminuje operatorów znajdujących się w innych państwach członkowskich. Ponadto praktyka decyzyjna Komisji w dziedzinie kontroli koncentracji i praktyk antykonkurencyjnych zawsze określała właściwy rynek magazynowania gazu ziemnego o zasięgu co najwyżej krajowym; nigdy nie stwierdzono istnienia szerszego rynku, zarówno pod względem świadczonych usług, jak i pod względem geograficznym. W każdym razie fakt, że infrastruktura gazowa jest w znacznym stopniu regulowana, przeczy stwierdzeniu zakłócenia konkurencji na rynkach gazu ziemnego.

5.1.3.2. Zgodność pomocy z rynkiem wewnętrznym

(180)

Przy założeniu, że mechanizm regulacyjny stanowi pomoc państwa quod non, spółka Teréga twierdzi, że mechanizm regulacyjny spełnia wszystkie warunki zgodności z rynkiem wewnętrznym w rozumieniu art. 107 ust. 3 lit. c) TFUE.

(181)

Teréga uważa, że przedmiotowy środek służy realizacji celu leżącego we wspólnym interesie, jakim jest bezpieczeństwo dostaw gazu ziemnego we Francji. Poprzez zwiększenie ilości gazu ziemnego dostępnego w magazynach mechanizm regulacyjny ma na celu osiągnięcie precyzyjnego i wymiernego poziomu bezpieczeństwa dostaw. Ponadto przedmiotowy środek odpowiada koniecznej interwencji państwa, opartej na rozsądnej analizie i stanowiącej odpowiedź na dobrze rozpoznane nieprawidłowości w funkcjonowaniu rynku, takie jak niezdolność odbiorców końcowych do sygnalizowania wartości, jaką przypisują bezpieczeństwu dostaw (takiej jak wartość ubezpieczeniowa lub wartość systemowa). Jednocześnie spółka Teréga podkreśla, że przedmiotowy środek jest odpowiednim instrumentem wzmacniającym bezpieczeństwo dostaw na terytorium Francji, w porównaniu nie tylko z innymi dostępnymi środkami elastyczności, lecz również z innymi rodzajami regulacji magazynowania.

(182)

Spółka Teréga kwestionuje argumentację Komisji zawartą w decyzji o wszczęciu postępowania, dotyczącą proporcjonalności przedmiotowego środka. Mechanizm regulacyjny ogranicza kwotę wnioskowanej pomocy do niezbędnego minimum. Mechanizm regulacyjny opiera się w rzeczywistości na zasadzie pokrywania kosztów „efektywnego operatora”, na ograniczeniu dochodów operatorów instalacji magazynowych oraz na wbudowanych zachętach dla operatorów do efektywnego ponoszenia kosztów operacyjnych. Ponadto CRE przeprowadziła niezależną ocenę kosztów. W ten sposób CRE upewniła się, że pokrywane są tylko dopuszczalne koszty. Do wyceny aktywów objętych regulacją CRE wykorzystała również zestaw obiektywnych, aktualnych i wiarygodnych analiz ekonomicznych przeprowadzonych przez niezależnych ekspertów w celu wyceny aktywów objętych regulacją. Metoda wyceny aktywów stosowana przez CRE jest pod tym względem spójna i odpowiada praktyce innych europejskich organów regulacyjnych. Przeciwnie to tego, co sugeruje Komisja, spółka Teréga uważa, że uwzględnienie w wartości bazy aktywów regulowanych przychodów sprzed rozpoczęcia regulacji byłoby z konieczności niekompletne ze względu na brak dostępnych danych, a w każdym razie prawdopodobnie byłoby sprzeczne z ogólnymi zasadami prawnymi. Ponadto prace CRE dotyczą zarówno kosztów operacyjnych, jak i wyceny aktywów operatorów instalacji magazynowych, które były systematycznie podawane do wiadomości publicznej w decyzjach CRE w sprawie taryf, co gwarantuje przejrzystość środka.

(183)

Jednocześnie spółka Teréga uważa, że przedmiotowy środek nie zakłóca konkurencji między dostawcami gazu ziemnego mającymi siedzibę we Francji i za granicą. Przedmiotowy środek jest niedyskryminujący. Wszyscy dostawcy detaliczni mogą kupować pojemność francuskich obiektów magazynowych w drodze aukcji. Ponadto wszyscy dostawcy detaliczni, którzy obsługują konsumentów francuskich, podlegają taryfom ATRT i wspierają w ten sposób mechanizm rekompensaty. Środek ma nawet pozytywny wpływ na rynki detaliczne gazu ziemnego, ponieważ skraca okresy napięć i zmniejsza ryzyko ograniczeń w systemach. Ponadto środek nie powoduje zakłócenia konkurencji w stosunku do operatorów LNG i operatorów połączeń wzajemnych. Podmioty te, które również w dużej mierze podlegają mechanizmom regulacji dochodów, nie konkurują z operatorami instalacji magazynowych, lecz raczej uzupełniają się wzajemnie w osiąganiu celu, jakim jest bezpieczeństwo dostaw. Przedmiotowy środek nie traktuje w sposób uprzywilejowany jednego źródła dostaw gazu ziemnego kosztem innego i nie zakazuje korzystania z takich instrumentów uzupełniających, jak połączenia wzajemne i terminale LNG, ani nie zniechęca do korzystania z nich. Dowodem na tę tendencję są na przykład wskaźniki rozdysponowania pojemności w europejskich terminalach LNG w ostatnich kilku latach. Jednocześnie przedmiotowy środek nie zakłóca konkurencji z zagranicznymi operatorami instalacji magazynowych. Te ostatnie nie ponoszą szkód w wyniku aukcji, które są oparte na mechanizmie rynkowym, a w praktyce wprowadzenie przedmiotowego środka nie spowolniło ogólnego wzrostu wskaźnika rozdysponowania pojemności magazynowej w Europie.

5.2. Uwagi przekazane przez inne zainteresowane strony

5.2.1. Francuskie Niezależne Stowarzyszenie Energii Elektrycznej i Gazu (fr. Association française indépendante de l’électricité et du gaz – AFIEG) (56)

(184)

AFIEG wypowiedziało się na temat metody wyceny aktywów związanych z magazynowaniem oraz zakresu aktywów związanych z magazynowaniem wymaganych pod względem wielkości i przepustowości w celu zapewnienia bezpieczeństwa dostaw.

(185)

Stowarzyszenie podkreśla, że zakłócenia konkurencji, które występowały przed reformą, wynikające z braku przejrzystości poprzedniego systemu, zostały wyeliminowane.

(186)

Jeśli chodzi o metodę wyceny bazy aktywów regulowanych, AFIEG nie dysponuje dokładnymi danymi liczbowymi, które pozwoliłyby na potwierdzenie wyceny przyjętej przez CRE, ale uważa, że wartość bieżąca rynku powinna być preferowana w stosunku do wartości księgowej rynku. Takie rozwiązanie odzwierciedlałoby raczej magazynowanie w danej chwili niż bardziej historyczne spojrzenie. Ponadto AFIEG uważa, że wycena gazu buforowego wydaje się podstawowym elementem wyceny aktywów związanych z magazynowaniem, dlatego też chciałoby, aby uwzględniono finansowy wpływ wyboru zasad amortyzacji gazu buforowego na ogólną wartość bazy aktywów regulowanych. AFIEG podkreśla też, że operatorzy instalacji magazynowych nie są narażeni na większe ryzyko w swojej działalności niż operatorzy systemów przesyłowych. W związku z tym wynagrodzenie za bazę aktywów regulowanych przyjęte dla operatorów instalacji magazynowych nie powinno być wyższe niż stawka dla operatorów systemów przesyłowych.

(187)

AFIEG uważa, że zakres aktywów związanych z magazynowaniem wymaganych pod względem objętości i przepustowości w celu zapewnienia bezpieczeństwa dostaw powinien zostać zmniejszony przez władze francuskie, aby zmaksymalizować stosunek kosztów do korzyści magazynowania dla konsumentów. Administracja francuska określiła bowiem minimalne zapasy gazu ziemnego niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa dostaw na poziomie 1 990 GWh/dobę przy współczynniku poboru i 64 TWh według objętości (57), podczas gdy wykaz ustalony w dekrecie w sprawie wieloletniego programu energetycznego na lata 2023-2028 uwzględnia 2 376 GWh/d przy współczynniku poboru i 138,5 TWh objętości. AFIEG uważa, że zakres określony w dekrecie w sprawie PPE jest zbyt duży w stosunku do potrzeb magazynowania w celu zapewnienia bezpieczeństwa dostaw we Francji. Zakres powinien zatem zostać zmniejszony, tak aby nie powodować dodatkowych kosztów dla odbiorców końcowych i niekorzystnych skutków w kontekście pozostałych zdolności powiązanych z elastycznością zaopatrzenia w gaz ziemny. Ponadto AFIEG zauważa, że poziom pokrycia ryzyka niewykonania zobowiązań przyjęty przez francuskie władze publiczne, ustalony na 2 %, jest zbyt wysoki w porównaniu z poziomem określonym w krajach sąsiednich, wynoszącym 5 %.

5.2.2. Francuskie Stowarzyszenie Gazownictwa (fr. Association française du gaz – AFG) (58)

(188)

AFG uważa, że regulacja magazynowania gazu ziemnego wprowadzona przez władze francuskie od 1 stycznia 2018 r. jest korzystna.

(189)

AFG uważa również, że przedmiotowy środek opiera się na zasadzie regulacji na podstawie kosztów i doprowadził do skutecznej i proporcjonalnej wyceny aktywów. AFG stwierdza, że zasada regulacji na podstawie kosztów jest stosowana przez większość organów regulacyjnych i odnosi się do przesyłu, dystrybucji gazu ziemnego i terminali LNG we Francji.

(190)

Według AFG metoda wykorzystująca nie koszty „efektywnych operatorów”, lecz ceny rynkowe, mogłaby doprowadzić do przyjęcia ram regulacyjnych, które ulegają wahaniom i są potencjalnie dalekie od optimum ekonomicznego: w istocie w przypadku niekorzystnych spreadów metoda ta nie gwarantuje pokrycia kosztów operatorów, potencjalnie stawiając ich w krytycznej sytuacji. Z drugiej strony, gdyby wartości spreadów na rynku były bardzo korzystne, dochody operatorów byłyby zbyt wysokie i dalekie od optymalnej wartości dla klientów korzystających z zapasów.

(191)

Według AFG uregulowania dotyczące francuskich instalacji magazynowych nie doprowadziły do zakłócenia konkurencji w stosunku do innych infrastruktur gazu ziemnego we Francji, terminali LNG we Francji i w UE ani operatorów instalacji magazynowych w UE. Jeśli chodzi o terminale LNG, AFG zauważa, że ilość LNG importowanego do Francji podwoiła się w ciągu dwóch lat, z 9,6 Gm3 w 2017 r. do 21,5 Gm3 w 2019 r. AFG wspomina również, że projekty budowy terminali LNG są obecnie analizowane w Niemczech. Jeśli chodzi o operatorów instalacji magazynowych w Europie, AFG zwraca uwagę, że stany napełnienia magazynów w Niemczech, Niderlandach i Belgii wzrosły w latach 2018–2019 i na dzień 1 listopada 2019 r. w Europie Zachodniej osiągnęły poziom co najmniej 95 %.

5.2.3. Krajowe Stowarzyszenie Detalicznych Operatorów Energii (Association nationale des opérateurs détaillants en énergie – ANODE) (59)

(192)

Według ANODE regulacja francuskich instalacji magazynowych pozwala pogodzić potrzeby dostawców dotyczące stosowania zasad rynkowych w sprzedaży pojemności magazynowej z mechanizmem regulowanym w celu zapewnienia bezpieczeństwa dostaw.

(193)

Ponadto ANODE uważa, że zasadnicze znaczenie ma regularny przegląd celu rozdysponowania i napełniania instalacji magazynowych, jak również zakresu aktywów branych pod uwagę dla bezpieczeństwa dostaw w mechanizmie rekompensaty, aby zagwarantować, że odpowiadają one rzeczywistym potrzebom. Zdaniem ANODE kwestia ta jest tym ważniejsza, że Francja przyjęła założenie spadku zużycia gazu ziemnego o 2 %, z wyłączeniem produkcji energii elektrycznej, […].

(194)

Jeśli chodzi o proporcjonalność, ANODE uważa, że CRE powinna wziąć pod uwagę zdobyte doświadczenie w zakresie kosztów i eksploatacji instalacji magazynowych oraz zmniejszenie ryzyka ponoszonego przez operatorów instalacji magazynowych. Stowarzyszenie uważa, że wynagrodzenie operatorów instalacji magazynowych z tytułu bazy aktywów regulowanych powinno zostać zrównane z wynagrodzeniem operatorów systemów przesyłowych.

5.2.4. Komisja Regulacji Energii Elektrycznej i Gazu (fr. Commission de Régulation de l’Électricité et du Gaz – CREG) (60)

(195)

CREG uważa, że nie zostało udowodnione, iż cała pojemność magazynowa we Francji jest potrzebna przez cały czas w celu zapewnienia bezpieczeństwa dostaw gazu ziemnego. Część tego gazu ziemnego, która może być znaczna, jest wykorzystywana przez dostawców do osiągania zysków ze spekulacji na różnicach cen gazu ziemnego między latem a zimą. Mechanizm rekompensaty może zatem również stanowić dla dostawców darmowy sposób na osiąganie dochodów z gazu ziemnego. W ten sposób dostawcy działający we Francji zyskują przewagę konkurencyjną, z której nie korzystają dostawcy w krajach sąsiednich.

(196)

Belgia ma tylko jeden magazyn gazu ziemnego, w Loenhout, który jest eksploatowany przez Fluxys Belgium (61). CREG uważa, że miejsce to konkuruje z innymi miejscami magazynowania w północno-zachodniej części Unii.

(197)

Chociaż spread między zimowymi i letnimi cenami gazu ziemnego pozostawał niski w 2017 i 2018 r., niedostępność największego magazynu w Zjednoczonym Królestwie doprowadziła do wzrostu rezerwacji pojemności magazynowej na rynku północno-zachodnim Unii. To tłumaczy stan napełnienia magazynu Loenhout wynoszący 87 % i 84 % w sezonach 2016–2017 i 2017–2018.

(198)

Jednak stan napełnienia w sezonie 2018–2019 był niski i wyniósł 54 %, podczas gdy stan napełnienia dla UE-28 pozostał na dość stabilnym poziomie. W tym względzie CREG odnotował, że stan napełnienia w przypadku magazynowania we Francji wzrósł z 75 % w sezonie 2017–2018 do 94 % w sezonie 2018–2019. Rola magazynu Loenhout jako źródła elastyczności została przejęta przez francuskie instalacje magazynowe, które dzięki nowym ramom wsparcia regulacyjnego mogły korzystać z bardzo niskich taryf. CREG uważa, że wpływ wprowadzenia francuskiego mechanizmu rekompensaty na magazyn Loenhout był zatem bardzo istotny: z Loenhout korzystają obecnie tylko uczestnicy rynku z zawartymi wcześniej umowami długoterminowymi. CREG uważa, że francuski mechanizm rekompensaty zmusza sąsiednich operatorów instalacji magazynowych do sprzedaży pojemności magazynowej po kosztach krańcowych lub poniżej tych kosztów.

(199)

Ponadto CREG zwraca uwagę, że stan napełnienia w sezonie 2019–2020 jest wyjątkowy, zarówno dla Belgii (97 %), jak i dla UE-28 (97 %). Wynika on z bardzo niskich cen gazu ziemnego w lecie 2019 r. i dużego spreadu.

(200)

CREG stwierdza, że nie można zatem wykluczyć, że mechanizm rekompensaty stosowany we Francji prowadzi do zakłóceń konkurencji między operatorami instalacji magazynowych na terytorium Francji a operatorami w sąsiednich państwach członkowskich, między podmiotami rynkowymi działającymi na rynku francuskim a podmiotami działającymi w sąsiednich państwach członkowskich oraz między operatorami instalacji magazynowych gazu ziemnego a operatorami LNG i podmiotami zarządzającymi połączeniami wzajemnymi.

5.2.5. […] (62)

(201)

[…] uważa, że utworzenie zapasów gazu ziemnego jest niezbędne do zapewnienia krótkoterminowego bezpieczeństwa dostaw, a zasady regulacji wdrożonej w 2018 r. wydają się zasadne. Ponieważ pojemność magazynów potrzebna do zapewnienia bezpieczeństwa dostaw jest wyższa niż ilość „ekonomiczna”, którą rynek wyceniłby spontanicznie, konieczne jest uzupełnienie dochodów operatorów instalacji magazynowych.

(202)

Jednakże zakres regulacji należy ograniczyć do pojemności magazynowej ściśle niezbędnej dla bezpieczeństwa dostaw. Jest to ważne w celu sprawienia, by konsumenci końcowi nie ponosili nadmiernych kosztów. Nadmierny zakres mógłby również być szkodliwy dla magazynów położonych w innym państwie członkowskim i mieć wpływ na terminale LNG oraz połączenia wzajemne.

(203)

[…] dostrzega złożoność przedsięwzięcia polegającego na określeniu dokładnej pojemności magazynowej potrzebnej do zapewnienia bezpieczeństwa dostaw. Niemniej jednak […] uważa, że włączenie wszystkich magazynów podziemnych w zakres niezbędnego magazynowania może być konieczne dla zapewnienia bezpieczeństwa dostaw. Mając na uwadze ostatnie wydarzenia, […] uważa, że scenariusze przyjęte przez Francję mogłyby doprowadzić do większego wykorzystania zwłaszcza zasobów LNG, co zmniejszyłoby ilość niezbędną dla bezpieczeństwa dostaw.

(204)

[…] kwestionuje również wybór ograniczenia obszaru regulowanego wyłącznie do magazynów podziemnych, tym bardziej że przepisy francuskie uznają istnienie zapasów w terminalach LNG, i uważa, że zapasy te mogą przyczynić się do bezpieczeństwa dostaw gazu ziemnego.

(205)

W perspektywie średnio- i długoterminowej […] spodziewa się, że Francja będzie musiała zarządzać likwidacją części swojej infrastruktury gazowej. Dlatego też, nawet jeśli zwiększenie zdolności importowych doprowadziłoby do zmniejszenia ilości, które należy magazynować w celu zapewnienia bezpieczeństwa dostaw, rozwiązanie to mogłoby ostatecznie okazać się bardzo kosztowne. W związku z tym, w celu zapewnienia bezpieczeństwa dostaw, wykorzystanie istniejących instalacji magazynowych wydaje się bardziej odpowiednie niż budowanie nowych zdolności importowych.

5.2.6. Europejska Federacja Przedsiębiorstw Obrotu Energią (ang. European Federation of Energy Traders – EFET) (63)

(206)

EFET popiera reformę wprowadzoną przez władze francuskie w 2018 r., która stworzyła atrakcyjny i konkurencyjny rynek magazynowania gazu ziemnego we Francji.

(207)

Jeśli chodzi o zgodność pomocy ze wspólnym rynkiem, EFET nie kwestionuje metody obliczania wartości bazowej ani stopy zwrotu z kapitału, określonych przez CRE. Wartość regulowanych aktywów powinna odpowiadać bazie aktywów regulowanych i regulowanej stopie zwrotu.

(208)

EFET nie uważa, aby wprowadzenie reformy spowodowało zakłócenia konkurencji: ani między francuskimi operatorami instalacji magazynowych gazu ziemnego a operatorami z innych państw członkowskich, na co wskazuje stały wzrost udziału operatorów we Francji i za granicą od 2018 r., ani między operatorami instalacji magazynowych gazu ziemnego a operatorami terminali LNG, ponieważ wartość rynkowa terminali LNG rośnie od 2018 r.

5.2.7. Elengy (64)

(209)

Wprowadzenie reformy nie spowodowało sztucznego zmniejszenia zachęt do korzystania z terminali LNG. Po pierwsze, działalność terminalowa Elengy wzrosła od czasu wdrożenia środka, osiągając rekordowe poziomy w latach 2019 i 2020.

(210)

Po drugie, na atrakcyjność terminali LNG wpływa wiele czynników: różnica między rynkami UE a rynkami azjatyckimi, taryfy, istnienie kontraktów długoterminowych, głębokość i płynność rynku na dalszych etapach, elastyczność terminalu, a także zasady handlowe. Środek dotyczący magazynowania nie ma bezpośredniego wpływu na te czynniki atrakcyjności, ale ma pośrednie i pozytywne skutki. Reforma rzeczywiście przyczyniła się do maksymalizacji unijnej pojemności magazynowej, przez zwiększenie głębokości unijnego rynku gazu ziemnego w celu magazynowania gazu ziemnego i obniżenia kosztów ponoszonych przez konsumentów w okresie wysokiego zapotrzebowania na gaz ziemny, a także przez zwiększenie płynności na rynku francuskim.

5.2.8. Enovos (65)

(211)

Enovos uważa, że w sytuacji, gdy w systemie uczestniczy wystarczająca liczba różnorodnych podmiotów, rynek jest w stanie najlepiej określić wartość danego składnika aktywów. Obecny mechanizm aukcyjny prowadzi do sprawiedliwej oceny rynku. Jeżeli system aukcji doprowadzi do niższego lub wyższego wynagrodzenia dla niektórych podmiotów, zostaną wprowadzone korekty w aukcjach w kolejnych latach.

5.2.9. Fluxys (66)

(212)

Fluxys zauważa, że magazynowanie gazu ziemnego w UE stanęło w ostatnich latach przed poważnymi wyzwaniami, ponieważ coraz trudniej jest pokryć koszty operacyjne operatorów instalacji magazynowych gazu ziemnego. W związku z tym, aby móc reagować na szybkie zmiany rynkowe, potrzebny jest odpowiedni model biznesowy, który odzwierciedlałby wartość magazynowania gazu ziemnego dla systemu i jego wkład w bezpieczeństwo dostaw. Jednostronne wprowadzenie mechanizmów wsparcia mogłoby spowodować zakłócenia konkurencji z innymi państwami członkowskimi UE. Dlatego też we wszystkich państwach członkowskich UE powinien być stosowany mechanizm rekompensaty oparty na ścisłych kryteriach.

5.2.10. Krajowa Federacja Górnictwa i Energetyki (fr. Fédération nationale des mines et de l’énergie CGT – FNME-CGT) (67)

(213)

Według FNME-CGT, reforma magazynowania gazu ziemnego we Francji osiągnęła dwa następujące cele: zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego po kosztach właściwych dla odbiorcy oraz zapewnienie właściwego funkcjonowania systemu przesyłowego w celu zabezpieczenia dostaw.

(214)

FNME-CGT uważa, że przedmiotowy środek nie może być zakwalifikowany jako pomoc państwa. Według FNME-CGT rekompensata nie jest finansowana z zasobów państwowych. Ponadto przedmiotowy środek nie jest podatkiem nałożonym w sposób wiążący bez żadnego ekwiwalentu. Jednocześnie FNME-CGT twierdzi, że przeniesienie na konsumenta gazu ziemnego opłaty za korzystanie z systemu przesyłowego jest obowiązkowe jedynie w przypadku konsumentów, którzy zdecydowali się na korzystanie z taryf regulowanych, oraz że ani dochody z opłaty za magazynowanie, ani podmioty pobierające rekompensatę nie podlegają kontroli państwa.

(215)

FNME-CGT nie uważa, że przedmiotowy środek przynosi selektywną korzyść ze względu na istnienie zobowiązań operatorów instalacji magazynowych do utrzymywania tej infrastruktury w działaniu. Ponadto regulacja przewiduje, że nadwyżka dochodów jest przenoszona przez operatora na operatorów sieci, a zatem stanowi utratę możliwości ekonomicznych.

(216)

Jeżeli przedmiotowy środek zostałby uznany za pomoc państwa, byłby zgodny z rynkiem wewnętrznym.

(217)

FNME-CGT uważa, że metoda wyceny aktywów regulowanych jest proporcjonalna do celu, jakim jest bezpieczeństwo dostaw. Dzięki wprowadzeniu regulacji przychodów operatorów na podstawie kosztów monitorowanych i zatwierdzanych przez krajowy organ regulacyjny konsument końcowy płaci z góry określoną cenę w przejrzysty sposób.

(218)

Ponadto metoda wyceny bazy aktywów regulowanych jest stosowana do wszystkich taryf regulowanych dotyczących infrastruktury we Francji, z wyjątkiem dystrybucji energii elektrycznej. Wycena oparta na wartościach spreadu lato/zima nie byłaby w stanie skorygować niedoskonałości rynku, które nie mogłyby znaleźć odzwierciedlenia w cenach opartych na wartości ubezpieczeniowej aktywów. Ponadto propozycje operatorów dotyczące bazy aktywów regulowanych zostały poddane niezależnemu audytowi zleconemu przez CRE, co doprowadziło do zmniejszenia przyjętej początkowej bazy aktywów regulowanych. Następnie początkowa baza aktywów regulowanych uwzględnia zamortyzowaną wartość aktywów. Niektóre aktywa, po całkowitej amortyzacji, zostały nawet włączone do bazy aktywów regulowanych według wartości zerowej, przez co nie są przedmiotem wynagrodzenia.

(219)

Według FNME-CGT istnieją inne elementy, które prowadzą do wniosku, że środek jest proporcjonalny: regularny przegląd zakresu regulacji w ramach wieloletniego programu energetycznego, uwzględnienie kosztów ponoszonych przez operatorów infrastruktury gazowej jedynie w zakresie, w jakim koszty te odpowiadają kosztom „efektywnych operatorów”, symetria rekompensaty, która pozwala uniknąć ryzyka nadmiernej rekompensaty, oraz fakt, że regulacja ma na celu maksymalizację rozdysponowania pojemności magazynowej i dochodów z aukcji.

(220)

FNME-CGT uważa, że środek nie ma negatywnego wpływu na konkurencję i obrót. Po pierwsze, rekompensata opłacana przez każdego dostawcę jest określana na podstawie jego charakterystyki zużycia, niezależnie od tego, czy jego zakłady znajdują się we Francji czy w kraju sąsiednim, co nie powoduje zakłócenia konkurencji między dostawcami. Po drugie, magazynowanie nie stanowi konkurencji dla LNG i połączeń wzajemnych, które raczej się uzupełniają. Terminale LNG mają właściwości techniczne i ograniczenia eksploatacyjne charakterystyczne dla łańcucha dostaw LNG. Podczas gdy instalacje magazynowe mają za zadanie zaspokajać potrzeby szczytowego zużycia, terminale LNG i połączenia wzajemne są środkiem importu i dywersyfikacji źródeł dostaw gazu ziemnego. Komplementarność instalacji magazynowych i terminali LNG umożliwiła magazynowanie importowanego LNG po niskich kosztach w UE, z korzyścią dla użytkowników gazu ziemnego. Po trzecie, przedmiotowy środek nie zakłóca konkurencji w stosunku do operatorów instalacji magazynowych w innych państwach członkowskich, czego dowodem jest fakt, że wskaźniki rozdysponowania i wykorzystania pojemności magazynowych w UE wzrosły do wysokiego poziomu.

(221)

Przeciwnie do tego, co zapisano w wieloletnim programie energetycznym, FNME-CGT nie uważa, że zużycie gazu ziemnego zmniejszy się o 2 % rocznie, ze względu na rozwój nowych zastosowań gazu ziemnego. FNME-CGT zwraca uwagę na kryteria bezpieczeństwa dostaw, które są często pomijane przy projektowaniu infrastruktury, takie jak zanik głównego źródła dostaw przez okres do sześciu miesięcy w przeciętnych warunkach pogodowych.

5.2.11. GRTgaz (68)

(222)

Według GRTgaz system i magazyny zostały zaprojektowane jako całość i oba są niezbędne do pokrycia zapotrzebowania w okresie zimowym. Operator GRTgaz przeprowadził na początku 2018 r. symulacje wskazujące na zapotrzebowanie na magazynowanie wynoszące od 115 do 125 TWh, przy uwzględnieniu scenariuszy klimatycznych odpowiadających ostatnim zimom. GRTgaz wskazuje również, że maksymalne napełnienie magazynów wynoszące 135 TWh jest niewystarczające w przypadku mroźnej zimy ze szczytem niskich temperatur i brakiem wykorzystania LNG.

(223)

W latach 2012–2018 GRTgaz regularnie ostrzegał o problemach związanych z niewystarczającym poziomem rozdysponowania i uzupełnienia magazynów podziemnych, w szczególności zaś o wynikającym z tego zagrożeniu dla bezpieczeństwa i ciągłości dostaw. Ponadto GRTgaz uważa, że utworzenie w dniu 1 listopada 2018 r. jednolitej strefy („TRF”) wzmocniło rolę instalacji magazynowych we francuskim systemie gazowym.

5.2.12. Hungarian Gas Storage (69)

(224)

Jak wykazały badania przeprowadzone dla stowarzyszenia Gas Infrastructure Europe, magazynowanie gazu ziemnego stanowi gwarancję i wartość dla samego systemu. Wartości te nie znajdują odzwierciedlenia w cenach rynkowych (70). Dlatego konieczna jest interwencja regulacyjna (71), jaką wprowadzono we Francji. Francuski system rynkowy zapewnia równe warunki konkurencji z innymi źródłami elastyczności. Unika się nadmiernej rekompensaty, ponieważ wszelkie różnice między dochodami regulowanymi a rynkowymi są zwracane. Przejrzystość rekompensaty jest zapewniona dzięki metodom określonym przez CRE. Dzięki wdrożeniu przedmiotowego środka nie dochodzi do zakłócenia konkurencji na rynku magazynowania ani w łańcuchu wartości energii. Przedmiotowy środek stanowi przykład dla innych państw UE.

5.2.13. Total Direct Énergie (72)

(225)

Jak przewidziano w dekrecie w sprawie wieloletniego programu energetycznego, zakres aktywów wymaganych do zapewnienia bezpieczeństwa dostaw określono na 138,5 TWh, podczas gdy tylko 90 TWh odpowiadało wielkości wymaganej w poprzednim mechanizmie magazynowania.

(226)

Total Direct Énergie kwestionuje założenie, że połączenia wzajemne będą wykorzystywane na poziomie 1 585 GWh/dobę, podczas gdy techniczne zdolności przesyłowe wynoszą 1 810 GWh/dobę. Różnica ta nie wydaje się uzasadniona. Należy uaktualnić dziesięciodniowy termin dostawy oraz uwzględnić umowy na zdolność ciągłą dostaw LNG (co skróciłoby średni termin dostawy). Jednocześnie uwzględnienie okresów niskiej temperatury trwających tylko od sześciu do dziewięciu dni zmniejsza korzyści z LNG.

(227)

Nadwyżka zakresu infrastruktury spowodowałaby automatycznie wypłacanie nadmiarowego wynagrodzenia operatorom instalacji magazynowych. Początkowa baza aktywów regulowanych powinna uwzględniać już przeprowadzone amortyzacje. Ponadto Total Direct Énergie uważa, że działalność operatora instalacji magazynowych jest opłacana zbyt wysoko w stosunku do ponoszonego ryzyka. Działalność ta nie jest narażona na większe ryzyko niż działalność operatorów systemów przesyłowych. W związku z tym wyższa stawka wynagrodzenia nie znajduje uzasadnienia. Z tego względu wybrana stopa wynagrodzenia za bazę aktywów regulowanych nie powinna być wyższa niż stopa wynagrodzenia operatorów systemów przesyłowych, która obecnie została ustalona przez CRE na poziomie 5,25 %.

(228)

Total Direct Énergie uważa również, że wielkość środka prawdopodobnie zakłóci sygnały cenowe na rynkach hurtowych i nie zachęci podmiotów do korzystania z innych instrumentów elastyczności (w szczególności połączeń wzajemnych i LNG), mimo że są one równie istotne. Total Direct Énergie zauważa, że długoterminowe rozdysponowanie zdolności połączeń wzajemnych dobiegnie końca w najbliższych latach, a obecne sygnały rynkowe nie będą skłaniać do jego odnawiania.

5.2.14. Uniper Energy Storage (73)

(229)

Dostępność pojemności magazynowej ma zasadnicze znaczenie dla zapewnienia bezpiecznej i ekonomicznej eksploatacji całej infrastruktury importu gazu ziemnego. Fakt, że rynek powinien zachęcać do pełnego wykorzystania pojemności magazynowej, nie znajduje jednak odzwierciedlenia w warunkach rynkowych podziemnego magazynowania gazu ziemnego (74). Od wielu lat operatorzy instalacji magazynowych borykają się ze znacznym spadkiem cen rynkowych. Sytuację pogarszają różne relacje konkurencji w Europie, w zależności od różnych krajowych rozwiązań regulacyjnych w zakresie dostępu do magazynowania oraz elastyczności rynkowej lub regulowanej. Niezbędne jest zatem ujednolicenie krajowych systemów regulacyjnych w dziedzinie magazynowania gazu ziemnego (75).

5.2.15. Unia Zawodowa Prywatnego Sektora Gazowego (fr. Union Professionnelle des Industries Privées du Gaz – UPRIGAZ) (76)

(230)

UPRIGAZ przypomina, że Francja zmieniła już swój mechanizm regulacji magazynowania w następstwie odwołania się przez UPRIGAZ do Rady Stanu przeciwko poprzedniemu mechanizmowi. UPRIGAZ uważa, że zaktualizowany mechanizm jest właściwy i pozwala na uzyskanie rzeczywistej wartości rynkowej produktów magazynowanych we Francji.

(231)

UPRIGAZ jest zdania, że wykorzystanie francuskich terminali LNG oraz terminali zlokalizowanych w krajach sąsiednich nie może być uważane za utrudnione przez system regulacyjny dotyczący magazynowania gazu ziemnego. W 2017 r. francuskie terminale LNG wysłały 9,6 Gm3. Wysyłki odnotowane w 2018 r. (11,1 Gm3) i 2019 r. (21,5 Gm3) niewątpliwie pokazały zainteresowanie rynku francuskimi terminalami LNG w tym okresie. Dotyczy to również terminali LNG w krajach sąsiednich, z ogromnym wzrostem wysyłek w Belgii (z 1,1 Gm3 w 2017 r. do 6,7 Gm3 w 2019 r.) i Niderlandach (z 0,8 Gm3 w 2017 r. do 7,9 Gm3 w 2019 r.).

(232)

UPRIGAZ zauważa również, że metoda zastosowana przez władze francuskie, w szczególności założenie dostępności 100 % ciągłej zdolności w punktach wejścia połączeń wzajemnych, nie jest źródłem ograniczenia konkurencji.

(233)

UPRIGAZ uważa, że przedmiotowy środek nie daje francuskim operatorom instalacji magazynowych nienależnej przewagi nad ich zagranicznymi odpowiednikami.

6. OCENA PRZEDMIOTOWEGO ŚRODKA

6.1. Pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE

(234)

Pomoc państwa jest określona w art. 107 ust. 1 TFUE jako „wszelka pomoc przyznawana przez państwo członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi”.

(235)

Uznanie środka za pomoc państwa zakłada, że spełnione są łącznie następujące warunki: a) środek można przypisać państwu i musi być finansowany z zasobów państwowych; b) środek przynosi selektywną korzyść, która może sprzyjać niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów; oraz c) środek musi zakłócać konkurencję lub grozić jej zakłóceniem oraz musi być w stanie wpływać na wymianę handlową między państwami członkowskimi.

6.1.1. Zasoby państwowe i możliwość przypisania środka państwu

(236)

Aby środki można było uznać za pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE, po pierwsze muszą one być przyznawane bezpośrednio lub pośrednio z zasobów państwowych, a po drugie musi istnieć możliwość ich przypisania państwu (77).

(237)

Jeżeli chodzi w pierwszej kolejności o warunek dotyczący możliwości przypisania środka, należy zbadać, czy władze publiczne powinny zostać uznane za zaangażowane w przyjęcie tego środka (78).

(238)

W tym względzie należy przede wszystkim zauważyć, że mechanizm regulacyjny został ustanowiony na mocy ustawy przyjętej w 2017 r. (79), przy czym jego zakres jest określony w drodze dekretu (80), a warunki są ustalane w drodze decyzji CRE, niezależnego organu administracyjnego, w ramach kompetencji przyznanych mu na mocy ustawy (zob. motywy 15–17). CRE określa w szczególności zasady i warunki sprzedaży na aukcji zdolności niezbędnej infrastruktury, ustala dochód dozwolony operatorów instalacji magazynowych oraz określa metodę obliczania opłaty za magazynowanie w ramach taryf ATRT. Należy zatem uznać, że mechanizm regulacyjny można przypisać państwu.

(239)

Po drugie, jeśli chodzi o warunek dotyczący bezpośredniego lub pośredniego finansowania przy użyciu zasobów państwowych, z orzecznictwa Trybunału wynika, że nie jest konieczne wykazywanie we wszystkich przypadkach, iż miało miejsce finansowanie bezpośrednie przez państwo, by można było uznać korzyść przyznaną jednemu przedsiębiorstwu lub kilku przedsiębiorstwom za pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE (81).

(240)

Trybunał orzekł w szczególności, że środki pochodzące z obowiązkowych opłat nakładanych na mocy przepisów państwa członkowskiego, zarządzane i dzielone zgodnie z tymi przepisami, mogą być uznane za zasoby państwowe w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE, nawet jeśli są zarządzane przez podmioty odrębne od organów publicznych (82). Fakt, że podmioty te są podmiotami prawa publicznego lub prywatnego, nie jest sam w sobie decydujący (83). Elementem rozstrzygającym w tym względzie jest fakt, że podmioty takie są uprawnione przez państwo do zarządzania zasobami państwowymi, a nie są jedynie zobowiązane do zakupu przy użyciu własnych zasobów finansowych (84). W wyroku ENEA S.A. Trybunał orzekł, że środek nie jest sfinansowany z zasobów państwowych, jeżeli koszty dodatkowe, które z niego wynikają, nie mogą zostać w całości przeniesione na odbiorców końcowych (85). Ponadto z orzecznictwa Trybunału wynika, że zasady obliczania opłat można dokładnie określić w drodze przepisów wykonawczych lub decyzji organu publicznego, takiego jak krajowy organ regulacyjny, bez odrzucania ich kwalifikacji jako „obowiązkowych opłat nakładanych przez ustawodawstwo państwa członkowskiego” (86).

(241)

W wyroku w sprawie Essent Netwerk Noord (87) przedmiotowy środek został sklasyfikowany jako opłata, a zatem środek angażujący zasoby państwowe, ponieważ na mocy ustawy państwo nałożyło na nabywców energii elektrycznej dopłatę według obiektywnego kryterium liczby przesłanych kilowatogodzin (88). Trybunał uściślił w tym względzie, że charakter podmiotu ponoszącego opłatę pozostaje bez znaczenia, o ile opłata dotyczy produktu lub działalności związanej z tym produktem (89).

(242)

Ponadto w wyroku w sprawie EEG 2012 (90) Trybunał wyjaśnił, że dobrowolność pobierania obciążenia finansowego i przeniesienie dopłaty „w praktyce” na użytkownika końcowego nie wystarczą, aby stwierdzić zaangażowanie zasobów państwowych.

(243)

W przedmiotowym przypadku z jednej strony pokrycie kosztów operatorów instalacji magazynowych wchodzi w zakres mechanizmu regulacyjnego za pośrednictwem taryf za korzystanie z systemu przesyłowego zgodnie z ustawą o węglowodorach (zob. motywy 17 i 104). Na mocy swoich ustawowych kompetencji (zob. motyw 17) CRE wprowadziła do taryf ATRT opłatę taryfową, która służy do finansowania przedmiotowego mechanizmu regulacyjnego (opłata za magazynowanie) (zob. motyw 90). Finansowanie obejmuje również koszty usługi odbioru i wypłaty rekompensaty dla operatorów systemów przesyłowych (zob. motyw 105).

(244)

Zgodnie z decyzją CRE z dnia 7 lutego 2018 r. (91) wszyscy dostawcy, którym przydzielono ciągłą zdolność dostaw do co najmniej jednego punktu interfejsu dystrybucji i przesyłu, są zobowiązani do wniesienia opłaty za magazynowanie na rzecz operatora systemu przesyłowego, z którym zawarli umowę przesyłową (zob. motyw 99). Wysokość opłaty za magazynowanie dla każdego dostawcy, zgodnie z metodyką określoną przez CRE, jest ustalana na podstawie modulacji zimowej jego odbiorców podłączonych do publicznych sieci dystrybucji gazu ziemnego w systemie nieprzewidującym odciążenia i przerw (zob. motyw 21). Wbrew stanowisku zainteresowanych stron z powyższego wynika, że opłata za magazynowanie ma charakter obowiązkowej składki nałożonej z mocy prawa na dostawców, a nie opcji, której wysokość jest obliczana według obiektywnego kryterium modulacji zimowej konsumentów na podstawie metody określonej przez CRE. Składki oblicza się tak, aby pokryły wszystkie koszty operatorów systemów przesyłowych powiązane z tą usługą.

(245)

Analizę tę potwierdza fakt, że opłata za magazynowanie wnoszona przez dostawców musi zostać obowiązkowo przeniesiona na konsumentów za pośrednictwem regulowanych taryf sprzedaży gazu ziemnego (zob. motywy 98–101).

(246)

Z drugiej strony, zgodnie z ustawą o węglowodorach operatorzy systemów przesyłowych zwracają operatorom instalacji magazynowych objętym zakresem mechanizmu regulacyjnego część kwot pobranych w ramach taryf ATRT zgodnie z procedurami określonymi przez organ publiczny CRE. W tym względzie CRE określa kwotę tej części oraz koszt usługi odbioru i wypłaty (zob. motyw 90). W związku z tym operatorzy systemów przesyłowych są wyznaczeni i upoważnieni przez prawo do pobierania i przekazywania funduszy z opłaty za magazynowanie na rzecz operatorów instalacji magazynowych objętych regulacją. Fundusze nie są swobodnie dostępne dla operatorzy systemów przesyłowych, ponieważ nie mają oni żadnej swobody uznania w odniesieniu do ustalania i celu tych funduszy, które podlegają obowiązkowej redystrybucji i o których wysokości decyduje CRE.

(247)

W związku z tym opłata za magazynowanie w taryfach ATRT, która zapewnia finansowanie mechanizmu regulacji, ma charakter obowiązkowej składki nałożonej z mocy prawa zarówno na dostawców, jak i na konsumentów, w ramach taryf regulowanych, pod kontrolą CRE. Ponadto operatorzy systemów przesyłowych zarządzają środkami z opłaty za magazynowanie i rozdzielają je. W konsekwencji Komisja uważa, że środek jest przyznawany z zasobów państwa.

6.1.2. Selektywna korzyść

(248)

Jeśli chodzi o występowanie korzyści, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem za pomoc państwa uznaje się środki, które niezależnie od formy mogą uprzywilejowywać przedsiębiorstwa w sposób pośredni lub bezpośredni lub które można uznać za korzyść gospodarczą, jakiej przedsiębiorstwo będące beneficjentem nie uzyskałoby w normalnych warunkach rynkowych (92).

(249)

W tym przypadku mechanizm regulacyjny pozwala regulowanym operatorom instalacji magazynowych korzystać z gwarantowanego dochodu, tzw. dochodu dozwolonego, ustalonego przez CRE w taki sposób, aby zapewnić pokrycie ich kosztów, o ile odpowiadają one kosztom „efektywnego operatora”, jak również normalny zwrot z zainwestowanego kapitału (zob. motyw 21 powyżej). Dochód dozwolony pochodzi z dochodów pobieranych bezpośrednio przez operatorów oraz, w przypadku gdy dochody te są niższe niż dochód dozwolony, z rekompensaty za magazynowanie wypłacanej przez operatorów systemów przesyłowych. W ten sposób operatorzy instalacji magazynowych objętych regulacją, których ewentualne straty podlegałyby rekompensacie, nie są zależni od wahań występujących w normalnych warunkach rynkowych. Dlatego też wbrew argumentom przedstawionym przez zainteresowane strony Komisja uważa, że operatorzy podstawowej infrastruktury magazynowej odnoszą korzyści ekonomiczne.

(250)

Jeżeli chodzi o selektywność korzyści, Trybunał orzekł, że ocena tej warunki wymaga ustalenia, czy w ramach danego systemu prawnego przedmiotowy środek krajowy może sprzyjać „niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów” w porównaniu z innymi, znajdującymi się, w świetle celu przyświecającego temu systemowi, w porównywalnej sytuacji faktycznej i prawnej i tym samym poddanymi odmiennemu traktowaniu (93).

(251)

W przedmiotowym przypadku mechanizm regulacyjny ma zastosowanie jedynie do infrastruktury podziemnego magazynowania gazu ziemnego uznanej za niezbędną do zapewnienia bezpieczeństwa dostaw na terytorium Francji w perspektywie średnio- i długoterminowej. Zamknięty wykaz takiej podstawowej infrastruktury jest określony dekretem (zob. motyw 19).

(252)

W przypadku zimy 2018–2019 wykaz obejmował przejściowo całą infrastrukturę magazynową na terytorium francuskim (zob. motyw 16). W obecnym stanie prawnym zasadnicza infrastruktura magazynowa na lata 2019–2023 odpowiada całej infrastrukturze magazynowej eksploatowanej na terytorium Francji, z wyłączeniem trzech infrastruktur stanowiących rezerwę oraz dwóch projektowanych obiektów magazynowania gazu ziemnego (zob. motywy 49 i 50). W aktualnym wieloletnim programie energetycznym przewidziano również, że wykaz podstawowej infrastruktury zostanie ograniczony w najbliższym przeglądzie programu (zob. motyw 52).

(253)

Oznacza to, że obiekty magazynowania gazu ziemnego stanowiące rezerwę są wyłączone z zakresu mechanizmu regulacyjnego. Ponadto Francja przewiduje, że działające obecnie obiekty zostaną w przyszłości wyłączone z eksploatacji z powodu zmniejszenia zużycia gazu ziemnego przewidzianego w wieloletnim programie energetycznym. Ponadto wyłączeni są również operatorzy instalacji magazynowych z innych państw członkowskich, zwłaszcza z sąsiednich państw członkowskich. Wyłączeni są także operatorzy innych instrumentów elastyczności, którzy również przyczyniają się do bezpieczeństwa dostaw, tacy jak podmioty eksploatujące terminale LNG czy operatorzy połączeń wzajemnych.

(254)

W związku z tym nawet gdyby istnienie selektywnej korzyści było analizowane na poziomie krajowym i dotyczyło jedynie infrastruktury do magazynowania gazu ziemnego, wbrew opinii wyrażonej przez zainteresowane strony Komisja uważa, że przedmiotowy środek przyniósłby selektywną korzyść, ponieważ korzyść ta jest zastrzeżona dla operatorów podstawowej infrastruktury magazynowej, ujętych w wykazie w obecnym wieloletnim programie energetycznym.

(255)

W związku z tym przedmiotowy środek może uprzywilejowywać niektóre przedsiębiorstwa w stosunku do innych, które znajdują się w porównywalnej sytuacji faktycznej i prawnej w odniesieniu do celu realizowanego w ramach programu.

6.1.3. Wpływ na konkurencję i wymianę handlową między państwami członkowskimi

(256)

Jeżeli chodzi o potencjalny wpływ na wymianę handlową między państwami członkowskimi, zgodnie z orzecznictwem Trybunału fakt, że sektor gospodarczy, taki jak sektor gazu ziemnego, został zliberalizowany na szczeblu Unii, pozwala na stwierdzenie rzeczywistego lub potencjalnego wpływu pomocy na wymianę handlową między państwami członkowskimi (94).

(257)

W przedmiotowym przypadku wprowadzenie mechanizmu regulacyjnego da operatorom podstawowej infrastruktury magazynowej we Francji przewagę nad ich konkurentami. Dotyczy to przede wszystkim operatorów instalacji magazynowych z innych państw członkowskich, nawet jeśli przyjmuje się, że rynek ma zasięg regionalny, jak twierdzą niektórzy. Informacje przedstawione przez zainteresowane strony nie pozwalają Komisji wykluczyć wpływu środka na magazynowanie gazu ziemnego w krajach sąsiednich, w szczególności w Belgii, gdzie magazynowanie gazu ziemnego nie jest objęte gwarantowanym wynagrodzeniem.

(258)

Komisja nie może również wykluczyć wpływu na operatorów innych instrumentów elastyczności, takich jak operatorzy terminali LNG i operatorzy połączeń wzajemnych. W istocie, chociaż jak wskazały zainteresowane strony, działają one również na podstawie dochodu dozwolonego, ich dochód nie podlega uzupełnieniu przez państwo w ten sam sposób.

(259)

Ponieważ rynek gazu ziemnego został zliberalizowany na szczeblu UE, wszelkie korzyści przyznane przedsiębiorstwu w tym sektorze mogą potencjalnie wpłynąć na handel między państwami członkowskimi. W konsekwencji Komisja uważa, że środek może wpływać na wymianę handlową między państwami członkowskimi.

(260)

W tym przypadku przedmiotowy środek ma na celu zagwarantowanie pewnego dochodu operatorom instalacji magazynowych w ramach podstawowej infrastruktury magazynowej. W związku z powyższym Komisja uważa, że środek może potencjalnie zakłócać konkurencję.

6.1.4. Wniosek dotyczący zakwalifikowania przedmiotowego środka jako pomocy państwa

(261)

Z powodów przedstawionych w motywach 234–260 Komisja uważa, że przedmiotowy środek stanowi pomoc państwa w rozumieniu art. 107 TFUE.

6.2. Niezgodność pomocy państwa z prawem

(262)

Ustalając dochód dozwolony operatorów instalacji magazynowych od dnia 1 stycznia 2018 r., organizując aukcje i wprowadzając opłatę za magazynowanie do taryf ATRT od dnia 1 kwietnia 2018 r., władze francuskie wdrożyły mechanizm regulacyjny stanowiący pomoc państwa.

(263)

Władze francuskie nie zgłosiły Komisji przedmiotowego środka przed datą rozpoczęcia jego wdrażania. W ten sposób Francja naruszyła art. 108 ust. 3 TFUE. W konsekwencji Komisja uważa, że przedmiotowy środek został wdrożony niezgodnie z prawem.

6.3. Zgodność pomocy państwa z rynkiem wewnętrznym

6.3.1. Podstawa prawna oceny zgodności przedmiotowego środka z rynkiem wewnętrznym

(264)

Mechanizm regulacyjny dotyczący infrastruktury magazynowania gazu ziemnego wdrożony przez Francję ma na celu ułatwienie rozwoju działalności gospodarczej w zakresie magazynowania gazu ziemnego, aby zapewnić bezpieczeństwo dostaw gazu ziemnego w perspektywie średnio- i długoterminowej.

(265)

Komisja zauważa, że ocenę zgodności mechanizmu regulacyjnego dotyczącego magazynowania gazu ziemnego z rynkiem wewnętrznym przeprowadzono po raz pierwszy.

(266)

Tego rodzaju środka nie przewidziano ani w wytycznych dotyczących pomocy państwa na rzecz ochrony środowiska i energii (95), ani w żadnych innych wytycznych Komisji.

(267)

Zgodność mechanizmu regulacyjnego z rynkiem wewnętrznym należy oceniać w świetle postanowień TFUE, w szczególności art. 107 ust. 3 lit. c) TFUE, który stanowi, że pomoc przeznaczona na ułatwianie rozwoju niektórych działań gospodarczych może zostać uznana za zgodną z rynkiem wewnętrznym, o ile nie zmienia warunków wymiany handlowej w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem.

(268)

W związku z tym aby pomoc mogła zostać uznana za zgodną ze wspólnym rynkiem, z jednej strony musi mieć na celu ułatwienie rozwoju niektórych działań gospodarczych lub niektórych regionów gospodarczych, a z drugiej strony nie może zmieniać warunków wymiany handlowej w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem (96).

(269)

W ramach pierwszego warunku Komisja bada, czy program pomocy ma na celu ułatwienie rozwoju niektórych rodzajów działalności gospodarczej. W ramach drugiego warunku Komisja zestawia pozytywne skutki proponowanej pomocy dla rozwoju działalności, którą ma ona wspierać, z negatywnymi skutkami, jakie pomoc może mieć dla rynku wewnętrznego, w postaci zakłócenia konkurencji i niekorzystnego wpływu na wymianę handlową, spowodowanego przez pomoc.

6.3.2. Ułatwianie rozwoju działalności gospodarczej

6.3.2.1. Rozwinięta działalność gospodarcza

(270)

Zgodnie z art. 107 ust. 3 lit. c) TFUE aby pomoc państwa została uznana za zgodną z rynkiem wewnętrznym, musi być przeznaczona na sprzyjanie rozwojowi niektórych sektorów gospodarczych (97). Musi mieć efekt zachęty dla danego przedsiębiorstwa (przedsiębiorstw) poprzez zmianę jego (ich) zachowania w taki sposób, aby ułatwić rozwój działalności gospodarczej, która bez pomocy nie zostałaby podjęta lub zostałaby podjęta w ograniczonym zakresie lub w inny sposób. Pomoc nie może służyć subsydiowaniu kosztów działalności gospodarczej, które przedsiębiorstwo i tak by poniosło, i nie może rekompensować normalnego ryzyka biznesowego związanego z działalnością gospodarczą.

(271)

W przedmiotowym przypadku działalność gospodarcza rozwinięta dzięki pomocy polega na magazynowaniu gazu ziemnego we Francji.

(272)

Mechanizm regulacyjny ma na celu zmianę zachowań gospodarczych operatorów instalacji magazynowych gazu ziemnego. Władze francuskie wskazały, że gdyby Francja nie wprowadziła mechanizmu regulacyjnego i zlikwidowała poprzedni system obowiązku magazynowania, cena pobierana przez operatorów instalacji magazynowych byłaby bardzo zbliżona do spreadu cen sprzedaży gazu ziemnego. Tymczasem wartości spreadów spadają od 2009 r. W rezultacie stosowane ceny nie pozwalały już operatorom instalacji magazynowych na pokrycie kosztów ponoszonych przed wprowadzeniem reformy. W związku z pogorszeniem rentowności magazynowania gazu ziemnego we Francji trzy magazyny gazu ziemnego zostały określone jako rezerwa w 2014 i 2015 r. (zob. motyw 10). Francja uznała wówczas, że istnieje realne ryzyko, że operatorzy będą dalej zmniejszać pojemność magazynową oferowaną na rynku i przesuwać dodatkowe magazyny do rezerwy.

(273)

Komisja zauważyła również, że zmniejszył się stan napełnienia obiektów magazynowych. W istocie, w latach 2017–2018 odnotowany wskaźnik rozdysponowania pojemności magazynowej wyniósł zaledwie 63 %. Obniżenie wskaźnika rozdysponowania doprowadziło zatem do dalszego spadku dochodów operatorów.

(274)

W wyniku reformy wskaźniki rozdysponowania wzrosły do poziomu wynoszącego 93 % w okresach 2018–2019 i 2019–2020.

(275)

W scenariuszu alternatywnym, bez wdrożenia mechanizmu regulacyjnego, istniałoby ryzyko znacznego ograniczenia rozwoju działalności gospodarczej w zakresie magazynowania gazu ziemnego we Francji. Od czasu wdrożenia reformy dochód dozwolony i zobowiązanie operatorów instalacji magazynowych do udostępniania swojej pojemności magazynowej w drodze aukcji sprzyjają zatem rozwojowi działalności gospodarczej operatorów instalacji magazynowych.

(276)

Komisja uważa zatem, że mechanizm regulacyjny ułatwia rozwój działalności gospodarczej w zakresie magazynowania gazu ziemnego we Francji.

6.3.2.2. Zgodność systemu pomocy z innymi przepisami prawa Unii

(277)

Komisja zauważa, że przedmiotowy środek i rozwinięta działalność gospodarcza są zgodne z przepisami prawa Unii.

(278)

W dziedzinie energetyki każda opłata mająca na celu finansowanie środka pomocy państwa musi być zgodna w szczególności z art. 30 i 110 TFUE. W przedmiotowym przypadku istnieje nierozerwalny związek między opłatą za magazynowanie i wsparciem przyznanym operatorom instalacji magazynowych (zob. motyw 246). Opłata nałożona na produkty krajowe i przywożone według jednakowych kryteriów może jednakże być zakazana na mocy TFUE, jeżeli przeznaczeniem dochodu z tej opłaty jest finansowanie działalności stwarzającej korzyści tylko dla produktów krajowych, na które została nałożona.

(279)

W przedmiotowym przypadku z jednej strony opłatę za magazynowanie wnoszą dostawcy korzystający z systemu przesyłowego gazu ziemnego, który prawie w całości pochodzi z importu, niezależnie od tego, czy dostawcy są francuscy, czy nie (zob. motywy 98–100). Z drugiej strony beneficjentami są operatorzy instalacji magazynowych gazu ziemnego. Dostawcy francuscy i zagraniczni mają niedyskryminujący dostęp do aukcji organizowanych przez operatorów instalacji magazynowych gazu ziemnego (zob. motyw 20). Nie jest to zatem sytuacja, w której opłata stwarza szczególne korzyści dla produktów krajowych, na które została nałożona. Występuje zatem zgodność z art. 30 i 110 TFUE.

(280)

Ponadto, jak opisano w motywie 12, art. 33 dyrektywy 2009/73/WE wyraźnie przewiduje możliwość wdrożenia przez państwo członkowskie regulacji dotyczących infrastruktury magazynowania. Magazynowanie gazu ziemnego jest również przedmiotem środków, które państwa członkowskie mogą wdrożyć, aby zagwarantować przestrzeganie obowiązków wynikających z rozporządzenia (UE) 2017/1938 na warunkach przewidzianych w tym rozporządzeniu, w szczególności obowiązku zapewnienia bezpieczeństwa dostaw odbiorcom krajowym przy jednoczesnym uwzględnieniu prawidłowego i ciągłego funkcjonowania rynku wewnętrznego gazu ziemnego.

6.3.2.3. Wniosek dotyczący wkładu w rozwój działalności gospodarczej

(281)

W związku z powyższym Komisja uważa, że przedmiotowy środek przyczynia się do rozwoju działalności gospodarczej w zakresie magazynowania gazu ziemnego we Francji, zgodnie z pozostałymi przepisami prawa europejskiego.

6.4. Negatywne skutki pomocy nie zmieniają warunków prowadzenia wymiany handlowej w stopniu, który można byłoby uznać za sprzeczny ze wspólnym interesem

(282)

Komisja ocenia, czy pomoc nie wywiera niekorzystnego wpływu na warunki prowadzenia wymiany handlowej w stopniu, który można byłoby uznać za sprzeczny ze wspólnym interesem. W pierwszej kolejności Komisja wyszczególnia pozytywne skutki pomocy, biorąc również pod uwagę wspólny interes, a następnie ocenia elementy mające na celu ograniczenie negatywnych skutków pomocy dla handlu, a mianowicie konieczność, stosowność, proporcjonalność i przejrzystość pomocy. W świetle tej analizy Komisja określa trwały wpływ na wymianę handlową, przed zbilansowaniem pozytywnych i negatywnych skutków pomocy dla rynku wewnętrznego.

6.4.1. Pozytywne skutki pomocy

(283)

Jak wskazano w motywach 270–276, program pomocy ma pozytywny wpływ na ułatwianie rozwoju działalności gospodarczej w zakresie magazynowania gazu ziemnego we Francji.

(284)

Ponadto Komisja stwierdza, że rozwój działalności gospodarczej w zakresie magazynowania gazu ziemnego ma pozytywne skutki dla bezpieczeństwa dostaw gazu ziemnego we Francji w perspektywie średnio- i długoterminowej. Magazynowanie jest konieczne, aby zapewnić zdolność systemu do zaspokojenia zapotrzebowania podczas szczytów niskich temperatur oraz by zapewnić usługi przesyłowe w systemie przesyłowym w okresie występowania ograniczeń.

(285)

Jeśli chodzi o szczyty niskich temperatur, Francja przeprowadziła symulacje poziomu zapotrzebowania na gaz ziemny i zdolności dostaw gazu ziemnego w perspektywie średnio- i długoterminowej. Zapotrzebowanie na gaz ziemny zostało zatem oszacowane dla okresów szczytów niskich temperatur trwających od jednego do trzydziestu dni, jakie występują raz na pięćdziesiąt lat we Francji (zob. motyw 25). Władze francuskie wzięły pod uwagę kilka założeń dotyczących ewolucji zużycia gazu ziemnego w ciągu najbliższych dziesięciu lat. Założyły także spadek konsumpcji o 2 % w okresie 2018–2028 (zob. motyw 26). Ponadto oszacowały wpływ rozwiązań umożliwiających przerwanie dostaw, które jednak nie zostały jeszcze wdrożone (zob. motyw 28).

(286)

Po stronie podaży władze francuskie wzięły pod uwagę dostępność różnych źródeł gazu ziemnego. W szczególności założyły one wykorzystanie na poziomie 100 % zdolności ciągłej istniejących połączeń wzajemnych, jak również dostawy LNG z terminali LNG z dziesięciodniowym terminem realizacji dostaw nowych ładunków (zob. motywy 33–38).

(287)

Metoda ta wydaje się zgodna z danymi historycznymi i prognozami dostępności w czasie przeprowadzania analizy.

(288)

Szacunki władz francuskich wskazują na potrzebę magazynowania gazu ziemnego wynoszącą 2 376 GWh/dobę przy wskaźniku wytłaczania do wypełnienia 45 % pojemności użytkowej, aby stawić czoła szczytom niskich temperatur w okresie 2019–2025.

(289)

Jednakże jak wspomniano w motywie 10, spadek spreadu od 2009 r. doprowadził do spadku wskaźnika rozdysponowania pojemności magazynowej poniżej poziomu niezbędnego do zapewnienia bezpieczeństwa dostaw, a także przesunięcia do rezerwy trzech obiektów, nawet przy istnieniu obowiązku utrzymywania przez dostawców pojemności magazynowej gazu ziemnego.

(290)

W związku z tym wydaje się, że normalne funkcjonowanie rynku magazynowania gazu nie pozwala na kontynuację eksploatacji infrastruktury magazynowej uważanej za niezbędną do zapewnienia poziomu bezpieczeństwa dostaw wymaganego przez Francję. Celem programu pomocy jest zatem ułatwienie rozwoju działalności w zakresie magazynowania gazu ziemnego we Francji, którego nie zapewniłoby samo normalne funkcjonowanie rynku.

6.4.2. Ograniczenie negatywnego wpływu systemu pomocy na rynek wewnętrzny

(291)

W decyzji o wszczęciu postępowania Komisja stwierdziła, że system pomocy wprowadzony przez władze francuskie mógłby mieć wpływ na następujące rynki: (i) francuskich dostawców gazu ziemnego i dostawców z innych państw członkowskich, (ii) z jednej strony operatorów instalacji magazynowych gazu ziemnego, z drugiej strony dostawców LNG i operatorów systemów przesyłowych oraz (iii) francuskich operatorów instalacji magazynowych gazu ziemnego i operatorów z innych państw członkowskich.

(292)

Komisja ocenia elementy, które mogą przyczynić się do ograniczenia negatywnego wpływu przedmiotowego środka, a mianowicie konieczność, stosowność, proporcjonalność i przejrzystość mechanizmu.

a) Konieczność systemu pomocy

Komisja uważa, że interwencja państwa jest konieczna, gdy w danej sytuacji może ona przynieść znaczącą poprawę, na którą nie pozwoliłoby samo normalne funkcjonowanie rynku, na przykład przez skorygowanie dobrze zdefiniowanej niedoskonałości rynku.

(293)

Jak wspomniano w motywie 10, od 2009 r. spready malały, a operatorzy instalacji magazynowych nie byli już dłużej w stanie pokryć swoich kosztów. Występowało ryzyko, że działalność gospodarcza w zakresie magazynowania gazu ziemnego we Francji zostanie znacznie ograniczona. Natomiast od czasu wdrożenia reformy wskaźnik magazynowania gazu ziemnego we Francji wzrósł.

(294)

Komisja uznaje zatem, że reforma była konieczna do ułatwienia rozwoju działalności gospodarczej w zakresie magazynowania gazu ziemnego we Francji.

b) Stosowność systemu pomocy

(295)

Pomoc jest właściwym instrumentem interwencji ułatwiającym działalność gospodarczą, jeżeli tego samego rezultatu nie można osiągnąć za pomocą innych instrumentów interwencji, które w mniejszym stopniu zakłócają konkurencję.

(296)

Francja rozważała kilka alternatywnych instrumentów, które jednak nie ułatwiłyby w ten sam sposób rozwoju działalności gospodarczej w zakresie magazynowania gazu ziemnego we Francji ani nie zapewniłyby tego samego poziomu bezpieczeństwa dostaw z przedstawionych poniżej powodów.

(297)

Po pierwsze, zachowanie poprzedniego systemu obowiązków utrzymywania zapasów nałożonych na dostawców nie zapewniłoby bezpieczeństwa dostaw. Z uwagi na to, że spread stał się znacznie niższy niż koszt pojemności magazynowej, zachęty dla dostawców do rezerwowania pojemności znacznie się zmniejszyły, w wyniku czego trzy obiekty zostały przesunięte do rezerwy. Dalsze przesunięcia do rezerwy stwarzałyby problemy, ponieważ ocena zapotrzebowania na magazynowanie wykazała, że wszystkie obiekty są niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa dostaw w przypadku przedłużającej się fali niskich temperatur. Ponadto całkowity koszt magazynowania w ramach systemu obowiązku magazynowania był wyższy ([5–8 EUR/MWh w 2016 i 2017 r.]) niż w ramach mechanizmu regulacyjnego (5,6 EUR/MWh po reformie).

(298)

Po drugie, rozszerzenie sieci gazowej i połączeń wzajemnych również nie stanowiłoby wiarygodnej alternatywy ze względu na wysokie koszty tych środków w porównaniu z wykorzystaniem istniejącej infrastruktury magazynowej. W każdych okolicznościach tego rodzaju inwestycja nie zaradziłaby ewentualnym niedoborom gazu ziemnego w przypadku fali niskich temperatur i nie byłaby dostępna w perspektywie średnioterminowej.

(299)

Podobnie z informacji przekazanych przez Francję wynika, że zwiększenie wykorzystania LNG nie wydaje się wiarygodną alternatywą dla zapewnienia bezpieczeństwa dostaw. Istniejące terminale skraplania działają bowiem na poziomie bliskim ich maksymalnej zdolności w celu zamortyzowania znacznych kosztów inwestycji. Ponadto prawie wszystkie ładunki LNG są przedmiotem umów długoterminowych ze względu na dużą kapitałochłonność takich projektów i są sprzedawane przed wyprodukowaniem. Jednocześnie niższy koszt magazynowania gazu ziemnego w postaci gazowej wyjaśnia słaby rozwój infrastruktury magazynowej LNG na świecie. Z tego względu ilości LNG dostępne w krótkim terminie są niewielkie.

(300)

Po trzecie, Francja wyjaśniła, że czysto administracyjny system kar nakładanych na dostawców z tytułu niedostarczenia gazu ziemnego odbiorcom końcowym również nie może zostać uznany za zadowalający środek alternatywny. W istocie taki system jest trudny do wykonania, ponieważ bilansowanie europejskich rynków gazu odbywa się codziennie. Środki zmniejszania obciążenia stosowane przez operatora systemu w przypadku krytycznego spadku ciśnienia w sieci spowodowałyby dalszą wymianę handlową gazu ziemnego, co bardzo utrudniłoby identyfikację dostawcy, który początkowo zawinił. Podobnie odbiorcy, wobec których zastosowano zmniejszanie obciążenia, niekoniecznie są klientami dostawcy, który nie wywiązuje się z zobowiązań. W świetle powyższych okoliczności Francja argumentuje, że środki ex ante są lepsze niż kary ex post.

(301)

Po czwarte, to samo dotyczy mechanizmów zmniejszania obciążenia lub przerywania dostaw. Według władz francuskich zmniejszanie obciążenia jest środkiem stosowanym w ostateczności w przypadku kryzysu dostaw, a nie mechanizmem elastyczności, którego skuteczność zależy od przestrzegania przez konsumenta nakazu zmniejszenia obciążenia wydanego przez operatora sieci, gdy nie jest możliwe automatyczne zdalne zmniejszenie obciążenia. Mechanizm regulacji niezbędnej infrastruktury magazynowej ma na celu uniknięcie kryzysów w zaopatrzeniu wymagających zastosowania zmniejszenia obciążenia. Mechanizmy przerywania dostaw, które dotyczą zagrożeń o wysokim stopniu przypadkowości i niskim prawdopodobieństwie wystąpienia fali chłodów, były jeszcze w toku definiowania w czasie reformy i zostały uwzględnione w ocenie zapotrzebowania na gaz ziemny. Z drugiej strony mechanizmy przerywania dostaw nie byłyby odpowiednie w przypadku zagrożeń związanych z ograniczeniami, które charakteryzują się niższą przypadkowością, ale wyższym prawdopodobieństwem.

(302)

Biorąc pod uwagę te elementy Komisja uważa, że mechanizm regulacyjny jest odpowiednim instrumentem ułatwiającym rozwój działalności w zakresie magazynowania gazu ziemnego i zapewniającym bezpieczeństwo dostaw.

c) Proporcjonalny charakter systemu pomocy

(303)

Pomoc uznaje się za proporcjonalną, gdy jej kwota jest ograniczona do minimum niezbędnego do ograniczenia skutków dla rynku wewnętrznego.

(304)

W przedmiotowym przypadku w ramach mechanizmu regulacyjnego operatorzy instalacji magazynowych korzystają z gwarantowanego dochodu. Ocena proporcjonalności mechanizmu regulacyjnego wymaga oceny proporcjonalności metody obliczania dochodu dozwolonego operatorów instalacji magazynowych opisanej w motywach 59–81.

(305)

W swojej decyzji o wszczęciu postępowania Komisja wyraziła wątpliwości co do procesu niezależnej wyceny przeprowadzonej przez CRE w odniesieniu do wartości rynkowej bazy aktywów regulowanych w momencie wdrażania mechanizmu regulacyjnego. Mogłoby to, zdaniem Komisji, podważyć proporcjonalność programu pomocy.

(306)

Chociaż wycena ta opiera się głównie na wartości księgowej brutto i amortyzacji aktywów, Francja i beneficjenci byli w stanie wykazać, że CRE przeprowadziła dokładną ponowną ocenę początkowej bazy aktywów regulowanych na dzień 31 grudnia 2016 r. CRE zweryfikowała, czy okresy amortyzacji, o które wnioskowali operatorzy, odpowiadają okresom wskazanym w ich historycznych sprawozdaniach finansowych oraz standardowym danym dla tego sektora, obserwowanym w innych krajach. CRE zakwestionowała w szczególności okres amortyzacji gazu buforowego. Jak wskazano w motywie 73, CRE odrzuciła wniosek o utrzymanie okresu amortyzacji wynoszącego 250 lat i utrzymała okres amortyzacji gazu buforowego wynoszący 75 lat. W swojej analizie CRE korzystała również z pomocy zewnętrznych konsultantów ekonomicznych przy określaniu początkowej bazy aktywów regulowanych. Komisja zauważa, że po przeprowadzeniu tych analiz CRE utrzymała początkową bazę aktywów regulowanych dla trzech operatorów w wysokości 4,8 mld EUR, tj. o 13 % niższą od bazy aktywów regulowanych, o którą wnioskowali operatorzy (zob. tabela 4 w motywie 77).

(307)

Komisja zauważa również, że zastosowanie alternatywnych metod, takich jak wartość operatorów instalacji magazynowych w księgach rachunkowych ich udziałowców, wartości uwzględnione w niedawnych transakcjach lub zastosowanie metody zdyskontowanych przepływów pieniężnych wykorzystanej w analizie PwC dotyczącej spółki Teréga, prowadzi do podobnych wartości aktywów (zob. motywy 76, 129 i 160).

(308)

Ponadto zastosowanie wartości opartej na spreadach nie uwzględnia wartości, jaką magazynowanie gazu ziemnego stanowi dla systemu pod względem bezpieczeństwa dostaw. Wskaźnik ten nie byłby zatem wystarczająco reprezentatywny dla rozwoju sytuacji w perspektywie średnio- i długoterminowej, aby mógłby być użyteczny dla mechanizmu regulacyjnego takiego jak przedmiotowy mechanizm, opracowanego w celu zapewnienia średnio- i długoterminowego bezpieczeństwa dostaw.

(309)

W uwagach otrzymanych przez Komisję w trakcie postępowania wyszczególniono, że historyczna rekonstrukcja dochodów operatorów byłaby z konieczności niekompletna z powodu braku dostępnych danych i sprzeczna z ogólnymi zasadami prawa.

(310)

Komisja zauważyła również, że taryfa za magazynowanie ma na celu zrekompensowanie operatorom ich kosztów, o ile odpowiadają one kosztom ponoszonym przez „efektywnych operatorów”. W tym celu CRE dokonuje przeglądu rekompensat, o które wnioskują operatorzy na początku każdego okresu taryfowego, i co roku weryfikuje inwestycje przewidziane przez operatorów (zob. motyw 82). Rekompensata zawiera również element regulacji rocznych kosztów i dochodów. Komisja zauważa, że dla lat 2018–2019 CRE uwzględniła jedynie koszty uważane za efektywne, a od czasu ATS 2 wiele pozycji jest objętych zachętą do ograniczania kosztów: regulacją motywacyjną do kontroli kosztów operacyjnych i nakładów inwestycyjnych, a także regulacją motywacyjną dotyczącą jakości usług (zob. motywy 60, 61, 65, 83, 84 i 85).

(311)

Ponadto metoda określania średniego ważonego kosztu kapitału magazynów gazu ziemnego oraz narzut w stosunku do stopy referencyjnej GRTgaz są odpowiednie.

(312)

W konsekwencji Komisja stwierdza, że metoda ustalania wynagrodzenia określona przez CRE, w szczególności wycena regulowanych aktywów, prowadzi do proporcjonalnej rekompensaty w celu ograniczenia skutków programu pomocy na rynku wewnętrznym.

d) Przejrzystość systemu pomocy

(313)

Komisja uważa, że zobowiązania Francji wymienione w motywie 111 zapewniają przejrzystość programu pomocy.

6.4.3. Zapobieganie negatywnemu wpływowi na konkurencję i wymianę handlową

(314)

Komisja uważa, że środek pomocy minimalizuje negatywny wpływ na konkurencję i wymianę handlową między państwami członkowskimi, jeżeli wpływ ten jest na tyle ograniczony, że ogólny bilans środka jest dodatni.

(315)

W decyzji o wszczęciu postępowania Komisja nie mogła wykluczyć, że mechanizm ten mógłby spowodować zakłócenia konkurencji wykraczające poza minimalne negatywne skutki uzasadnione ustanowieniem programu pomocy między (i) francuskimi dostawcami gazu ziemnego a dostawcami z innych państw członkowskich, (ii) z jednej strony operatorami instalacji magazynowych gazu ziemnego, a z drugiej strony dostawcami LNG i operatorami systemów przesyłowych oraz (iii) francuskimi operatorami instalacji magazynowych gazu ziemnego a operatorami z innych państw członkowskich.

(316)

W niniejszym przypadku, z jednej strony, jeśli chodzi o rynki dostaw gazu ziemnego, Komisja nie uważa, by system pomocy prowadził do zakłócenia konkurencji między dostawcami francuskimi a dostawcami gazu ziemnego z innych państw członkowskich, ponieważ aukcje są otwarte dla wszystkich dostawców gazu ziemnego, na podobnych warunkach, niezależnie od tego, czy mają oni siedzibę we Francji, czy w innym państwie członkowskim. Uwagi zainteresowanych stron potwierdziły również, że w przypadku tej samej usługi przesyłowej wobec dostawców francuskich i dostawców z innych państw członkowskich jest stosowana ta sama taryfa za korzystanie z systemów przesyłowych. Komisja nie mogła zatem stwierdzić występowania zakłóceń konkurencji między francuskimi i zagranicznymi dostawcami gazu ziemnego.

(317)

Po drugie, jeżeli chodzi o zakłócenia konkurencji między operatorami instalacji magazynowych a alternatywnymi dostawcami instrumentów elastyczności we Francji, władze francuskie i zainteresowane strony uważają, że inne instrumenty są niedoskonałymi substytutami magazynowania gazu ziemnego, ponieważ działają w zmiennych ramach czasowych i mogą być potrzebne w różnych sytuacjach. Na przykład w przypadku fali niskich temperatur zdolności terminali LNG mogą zostać uruchomione tylko pod warunkiem dostępności LNG w zbiornikach terminali LNG. Te ograniczone zdolności mogą być uruchomione w najlepszym razie na nie dłużej niż pięć dni. Okres ten jest jednak krótszy niż średni czas trwania fali niskich temperatur, co nie daje wystarczającego czasu na zorganizowanie transportu ładunku na tyle szybko, aby uniknąć zakłóceń w wysyłkach. Ponadto w przypadku wystąpienia ograniczeń w sieci wydajność terminali LNG zależy od ich geograficznej bliskości od punktów poboru.

(318)

Kilka stron trzecich zwróciło również uwagę na fakt, że udostępnienie terminali LNG i magazynowanie gazu ziemnego nie stanowiłyby konkurencji. Wyjaśniły one, że import LNG do Europy i Francji gwałtownie wzrósł od czasu wprowadzenia programu pomocy w 2018 r. Poziom importu wynoszący ~21,5 mld m3 LNG do Francji w 2019 r. był rekordowy.

(319)

Jeśli chodzi o połączenia wzajemne, w otrzymanych uwagach argumentuje się, że są one przede wszystkim instrumentami importowymi. Zainteresowane strony zauważyły, że w przypadku braku magazynowania konieczne byłoby dobranie wymiaru połączeń wzajemnych w taki sposób, aby zagwarantować dostawy gazu ziemnego w okresie szczytowego zużycia. Takie rozwiązanie byłoby nieefektywne. W związku z przewidywanym zmniejszeniem zużycia gazu ziemnego we Francji nie planuje się budowy nowych połączeń wzajemnych. Koszty budowy dodatkowych połączeń wzajemnych i rozszerzenia sieci byłyby rzeczywiście wyższe niż koszty przedmiotowego programu pomocy.

(320)

Ponadto magazynowanie gazu ziemnego nie ma wpływu na całkowitą ilość gazu ziemnego przepływającego przez połączenia wzajemne, która zależy od ilości gazu ziemnego zużywanego we Francji. Jednak zainteresowane strony powołały się na sprawozdanie (98) Agencji ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki (ACER), w którym podkreślono, że duża ilość gazu ziemnego w magazynach minimalizuje import w okresach szczytowego zużycia, które zwykle występują, gdy cena gazu ziemnego jest najwyższa.

(321)

Jak wskazały zainteresowane strony, Komisja kilkakrotnie rozważała, bez rozstrzygania, istnienie odpowiedniego rynku obejmującego infrastrukturę powiązaną z przesyłem gazu ziemnego, w tym połączeń wzajemnych, magazynowania gazu ziemnego, terminali LNG i infrastruktury do regazyfikacji. Komisja uznaje, że różne instrumenty elastyczności mogą oferować usługi komplementarne, ale nie wyklucza całkowicie wpływu magazynowania gazu ziemnego na terminale LNG i połączenia wzajemne. Komisja nie stwierdziła jednak żadnych znaczących zakłóceń konkurencji.

(322)

Po trzecie, system pomocy mógłby również prowadzić do zakłóceń konkurencji w stosunku do operatorów instalacji magazynowych w innych państwach członkowskich, w szczególności w państwach członkowskich sąsiadujących z Francją. Ze względu na powiązania wzajemne ryzyko to jest a priori szczególnie istotne dla Belgii i Niemiec.

(323)

CREG w Belgii poinformował Komisję, że po wprowadzeniu mechanizmu regulacyjnego stan napełnienia jedynego belgijskiego obiektu magazynowego w Loenhout spadł z 84 % (zima 2017–2018) do 54 % (zima 2018–2019). Następnie stan napełnienia wzrósł do 97 % zimą 2019–2020. Stan napełnienia w okresie 2018–2019 odpowiadał umowom długoterminowym. CREG wskazuje na występowanie wpływu wynikającego z wprowadzenia mechanizmu wynagrodzeń we Francji (zob. motywy 195–200). Nawet jeśli stany napełnienia wzrosłyby ponownie następnej zimy, taki rozwój sytuacji nie pozwala Komisji wykluczyć wpływu na magazynowanie gazu ziemnego w krajach sąsiednich. Komisja zauważa jednak, że Fluxys, operator obiektu w Loenhout, nie wspomniał, aby mechanizm regulacyjny miał znaczący wpływ na jego działalność (zob. motyw 212).

(324)

W perspektywie krótkoterminowej zakłócenia konkurencji między operatorami w sąsiadujących państwach członkowskich są ograniczone przez znaczący poziom wskaźnika rozdysponowania (np. ponad 90 % w Niemczech, 60 % w Belgii) na podstawie umów długoterminowych. Umowy te wygasają jednak w latach 2022–2023. Mechanizm regulacyjny mógłby zatem mieć wpływ na przyszłe warunki handlowe przy renegocjowaniu tych umów długoterminowych zarówno pod względem ceny, jak i wskaźnika rozdysponowania, i ostatecznie na rentowność operatorów instalacji magazynowych w sąsiadujących państwach członkowskich. Aby Komisja mogła upewnić się, że jej ocena w tym zakresie pozostanie aktualna po wygaśnięciu umów długoterminowych, władze francuskie zobowiązały się do przedstawienia Komisji przed końcem 2024 r. sprawozdania zawierającego dane dotyczące wpływu środka na konkurencję (zob. motyw 111).

(325)

Komisja zauważyła również, że według operatora Fluxys pożądane byłoby wdrożenie na poziomie UE modelu dostosowanego do zmian zachodzących na rynku (zob. motyw 212). Inni operatorzy instalacji magazynowych pozytywnie oceniają reformę wprowadzoną we Francji, opowiadając się jednocześnie za zharmonizowanym podejściem w Unii (zob. motywy 224 i 229).

6.5. Bilans pozytywnych skutków pomocy i negatywnego wpływu na rynek wewnętrzny

(326)

System pomocy państwa musi gwarantować pozytywny ogólny bilans jego skutków, bez niekorzystnego wpływu na warunki wymiany handlowej w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem.

(327)

Komisja przypomina, że w przedmiotowym przypadku system pomocy ułatwia rozwój działalności gospodarczej, a mianowicie magazynowanie gazu ziemnego we Francji. Komisja zauważa również, że mechanizm regulacyjny przyczynia się do bezpieczeństwa dostaw gazu ziemnego. Ponadto stosowność, konieczność i proporcjonalność pomocy ograniczają jej wpływ na konkurencję i handel. Komisja stwierdza, że chociaż nie można wykluczyć wpływu na konkurencję między francuskimi operatorami instalacji magazynowych gazu ziemnego a operatorami z innych państw członkowskich, negatywne skutki pomocy wydają się wystarczająco ograniczone, aby ogólny bilans programu pomocy był dodatni do końca okresu obowiązywania obecnego wieloletniego programu energetycznego w 2028 r., pod warunkiem że nie nastąpią znaczące zmiany konkurencji na rynkach gazu ziemnego wymienionych w motywie 110 (99).

(328)

W świetle powyższych argumentów Komisja stwierdza, że pozytywny wpływ pomocy na rozwój przedmiotowej działalności gospodarczej przeważa nad potencjalnym negatywnym wpływem na konkurencję i wymianę handlową, przynajmniej do 2028 r. Do tego czasu nie stwierdza się zatem naruszenia konkurencji i wymiany handlowej w stopniu sprzecznym ze wspólnym interesem.

7. WNIOSKI

(329)

Komisja ubolewa, że Francja wdrożyła przedmiotowy środek w sposób niezgodny z prawem i z naruszeniem art. 108 ust. 3 TFUE. Komisja uważa jednak, że przedmiotowy środek jest zgodny z rynkiem wewnętrznym w rozumieniu art. 107 ust. 3 lit. c) TFUE do dnia 31 grudnia 2028 r., kiedy to zakończy się obecny okres wieloletniego programu energetycznego,

PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ:

Artykuł 1

Pomoc państwa, którą Francja wdrożyła na rzecz operatorów instalacji magazynowych gazu ziemnego, jest zgodna z rynkiem wewnętrznym w rozumieniu art. 107 ust. 3 lit. c) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

Artykuł 2

Niniejsza decyzja skierowana jest do Republiki Francuskiej.

Sporządzono w Brukseli dnia 28 czerwca 2021 r.

W imieniu Komisji

Margrethe VESTAGER

Członek Komisji

(1) Dz.U. C 112 z 3.4.2020, s. 39.

(2) Dostępnych jest 12 czynnych obiektów, jeżeli obiekty w Lussagnet i Izaute zostaną uwzględnione oddzielnie. Obiekty te należą do podmiotu Teréga i mają wspólne niektóre instalacje techniczne. Z tego względu czasami są uznawane za jeden obiekt (np. w wieloletnim programie energetycznym na lata 2019–2028), a czasami za oddzielne obiekty (np. w wieloletnim programie energetycznym na lata 2016–2023).

(3) Dekret nr 2014-328 z dnia 12 marca 2014 r. zmieniający dekret nr 2006-1034 z dnia 21 sierpnia 2006 r. w sprawie dostępu do magazynów podziemnych gazu ziemnego.

(4) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/73/WE z dnia 13 lipca 2009 r. dotycząca wspólnych zasad rynku wewnętrznego gazu ziemnego i uchylająca dyrektywę 2003/55/WE (Dz.U. L 211 z 14.8.2009, s. 94).

(5) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1938 z dnia 25 października 2017 r. dotyczące środków zapewniających bezpieczeństwo dostaw gazu ziemnego i uchylające rozporządzenie (UE) nr 994/2010 (Dz.U. L 280 z 28.10.2017, s. 1).

(6) Ustawa nr 2017-1839 z dnia 30 grudnia 2017 r. o zakończeniu poszukiwania i eksploatacji węglowodorów oraz o różnych przepisach dotyczących energii i środowiska.

(7) Art. L.421-3-1 kodeksu energetycznego.

(8) Art. L.421-3-1 kodeksu energetycznego.

(9) Art. L.421-5-1 kodeksu energetycznego.

(10) Art. L.452-1 kodeksu energetycznego.

(11) Dane na temat zdolności ciągłej z połączeń wzajemnych gazu H pochodzą z raportu Transmission Capacity Map 2017 [Mapa zdolności przesyłowych 2017] przygotowanego przez ENTSOG.

(12) Na przykład Francja oszacowała koszt budowy gazociągów Arc Lyonnais, Eridan i Perche mających ułatwić przesył gazu z północy na południe Francji na 1,6 mld EUR.

(13) Zdolność wysyłkowa jest podzielona w następujący sposób między czterema terminalami: terminal Montoir dysponuje zdolnością wysyłkową 400 GWh/dobę, terminal LNG Fos-Cavaou dysponuje zdolnością 205 GWh/dobę, terminal LNG Fos-Tonkin dysponuje zdolnością wysyłkową 205 GWh/dobę, a terminal LNG w Dunkierce dysponuje zdolnością wysyłkową 520 GWh/dobę. Jeżeli połączenie wzajemne w Dunkierce jest wykorzystywane w pełnym zakresie zdolności, zdolność zatłaczania terminalu w Dunkierce do francuskiego systemu gazu ziemnego jest wówczas ograniczona do 350 GWh/dobę ze względu na wąskie gardło w systemie przesyłowym.

(14) Dekret nr 2020-456 w sprawie wieloletniego programu energetycznego.

(15) Dekret nr 2016-1442 z dnia 27 października 2016 r. w sprawie wieloletniego programu energetycznego.

(16) Dekret nr 2018-1248 z dnia 26 grudnia 2018 r. w sprawie infrastruktury magazynowania gazu ziemnego niezbędnej do zapewnienia bezpieczeństwa dostaw.

(17) Decyzja nr 2018-039 z dnia 22 lutego 2018 r. w sprawie zasad sprzedaży pojemności magazynowej w ramach regulowanego dostępu osób trzecich do zasobów podziemnych gazu ziemnego we Francji.

(18) Decyzja CRE nr 2018-068 z dnia 22 marca 2018 r. w sprawie taryfy za korzystanie z infrastruktury podziemnych magazynów gazu ziemnego Storengy, TIGF i Géométhane od 2018 r.

(19) Decyzja CRE nr 2020-011 z dnia 23 stycznia 2020 r. w sprawie taryfy za korzystanie z infrastruktury podziemnych magazynów gazu ziemnego Storengy, Teréga i Géométhane.

(20) CRE opiera to porównanie na badaniu „Methodologies and parameters used to determine the allowed or target revenue of gas transmission system operators (TSOs)” [Metody i parametry stosowane do określenia dozwolonych lub docelowych dochodów operatorów systemów przesyłowych gazu (OSP)] opracowanym przez Economic Consulting Associates (ECA) dla Agencji Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki (ACER).

(21) Metoda ta wynika z ustawy zmieniającej ustawę budżetową z dnia 28 grudnia 2001 r., na mocy której ustanowiono specjalną komisję (Komisję Houri) odpowiedzialną za określenie ceny, po której państwo zbywa systemy przesyłowe gazu ziemnego. Porównywalną metodę zastosowano również do wyceny aktywów terminali LNG oraz operatorów dystrybucji gazu ziemnego.

(22) Termin „gaz buforowy” odnosi się do gazu zatłaczanego na stałe do zbiorników podziemnych i niezbędnego do funkcjonowania instalacji magazynowych, ponieważ jest on konieczny do utrzymania minimalnego ciśnienia magazynowania umożliwiającego dostarczanie objętości użytkowej przy wymaganym profilu odbioru (wyżej wspomniana decyzja CRE nr 2018-068).

(23) Zwłaszcza w raporcie Compass Lexecon z dnia 20 marca 2017 r. rekomendowano średni ważony koszt kapitału w wysokości od 4,2 do 5,8 %.

(24) Decyzja CRE z dnia 26 stycznia 2012 r. w sprawie certyfikacji spółki GRTgaz; decyzja CRE nr 2019-135 z dnia 25 czerwca 2019 r. w sprawie utrzymaniu certyfikacji spółki Teréga po nabyciu przez Grupę Crédit Agricole trzech udziałów w przedsiębiorstwach wytwarzających energię.

(25) Decyzja CRE z dnia 26 stycznia 2012 r. w sprawie certyfikacji spółki TIGF; decyzja CRE z dnia 4 lutego 2016 r. w sprawie utrzymaniu certyfikacji spółki TIGF po wejściu spółki Predica do kapitału TIGF Holding.

(26) Decyzja CRE nr 2018-69 z dnia 22 marca 2018 r. w sprawie wprowadzeniu do taryfy za korzystanie z systemów przesyłowych GRTgaz i TIGF taryfowej opłaty za magazynowanie.

(27) Art. L.445-3 kodeksu energetycznego: „Regulowane taryfy sprzedaży gazu ziemnego są określane na podstawie istotnych cech dostaw oraz kosztów związanych z tymi dostawami. Obejmują one wszystkie takie koszty […]”.

Art. R.445-3 kodeksu energetycznego: „Dla każdego dostawcy została określona formuła taryfowa, która odzwierciedla całość kosztów zaopatrzenia w gaz ziemny. Formuła taryfowa i koszty inne niż koszty zaopatrzenia pozwalają na określenie średniego kosztu dostawy gazu ziemnego, na podstawie którego ustalane są regulowane taryfy sprzedaży tego gazu, w zależności od sposobów dostawy do objętych nimi odbiorców.

Koszty inne niż koszty zaopatrzenia obejmują zwłaszcza: […] 2. Koszty magazynowania gazu ziemnego, w stosownym przypadku”.

(28) Ww. decyzja nr 2018-069, s. 7–8.

(29) Ww. decyzja nr 2018-069.

(30) Ww. decyzja CRE nr 2018-069 z dnia 22 marca 2018 r.

(31) Ww. decyzja CRE nr 2020-011 z dnia 23 stycznia 2020 r.

(32) Ww. dekret nr 2020-456 z dnia 21 kwietnia 2020 r.

(33) http://www.europe-en-france.gouv.fr/Centre-de-ressources/Aides-d-etat/Regimes-d-aides.

(34) Zgodnie z przepisami art. 14 ust. 4 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/73/WE z dnia 13 lipca 2009 r. dotyczącej wspólnych zasad rynku wewnętrznego gazu ziemnego i uchylającej dyrektywę 2003/55/WE.

(35) Zgodnie z raportem „Observatoire des marchés de détail du 4e trimestre 2019” [Centrum monitorowania rynków detalicznych w 4. kwartale 2019 r.] opublikowanym przez CRE, na dzień 31 grudnia 2019 r. 66 % obiektów mieszkalnych i niemieszkalnych było objętych ofertami rynkowymi w porównaniu z 34 % obiektami objętymi ofertami z regulowaną taryfą sprzedaży, a 91 % zużytego gazu ziemnego dostarczano w ramach ofert rynkowych w porównaniu z 9 % gazu dostarczanego w ramach ofert z regulowaną taryfą sprzedaży.

(36) Zgodnie z przepisami art. 63 ustawy nr 2019-1147 z dnia 8 listopada 2019 r. o energii i klimacie.

(37) Mimo że w latach 2013–2017 dochody ze sprzedaży były niskie, całkowity dochód dozwolony jest znacznie niższy od obrotu osiągniętego przez tych operatorów w latach 2008–2012 w kontekście wysokiego spreadu.

(38) Wyroki z dnia 7 listopada 2014 r., Banco Santander, T-399/11, EU:C:2014:938, pkt 75, z dnia 11 listopada 2004 r., Hiszpania/Komisja, C-73/03, EU:C:2004:711, pkt 28.

(39) Z wyjątkiem terminalu LNG w Dunkierce, który jest objęty zwolnieniem.

(40) Przejęcie spółki TIGF przez konsorcjum składające się ze spółek GIC, Snam i EDF.

(41) Nabycie udziałów spółki Prédica w kapitale TIGF.

(42) Zgodnie z postanowieniami art. L.443-4 kodeksu energetycznego.

(43) Zob. na przykład Komisja, 14 listopada 2006 r., M. 4180 Gaz de France/Suez, pkt 341.

(44) Komisja, 29 września 1999 r., M. 1383 – Exxon/Mobil, pkt 69 i 261; Komisja, 25 kwietnia 2003 r., M. 3086 – Gaz de France/Preussag Energie, pkt 14; Komisja, 21 grudnia 2005 r., M. 3696 EON/MOL, pkt 99; Komisja, 19 listopada 2013, M.6984 – EPH/Stredoslovenska Energetika, pkt 24.

(45) Komisja, 8 października 2004 r., M. 3410 Total/Gaz de France, pkt 19.

(46) Komisja, 21 grudnia 2005 r., M. 3696 – E.ON/MOL, pkt 130; Komisja, 19 listopada 2013, M.6984 – EPH/Stredoslovenska Energetika, pkt 24.

(47) Zapasy na średnim poziomie 4,2 TWh w terminalach francuskich w okresie zimy.

(48) 10–15 dni w zależności od pochodzenia gazu.

(49) Ceny światowego LNG na różnych rynkach europejskich.

(50) Objęte sprzedażą w okresie czterech miesięcy.

(51) Title Transfer Facility, na której zawiera się większość kontraktów terminowych.

(52) Odpowiednio z 88 % do 99 % i z 54 % do 97 %.

(53) Rapport technico-économique établi consécutivement à l’ouverture par la Commission européenne d’une enquête concernant les conditions de régulation des stockages de gaz naturel en France [Sprawozdanie techniczno-ekonomiczne sporządzone w następstwie wszczęcia przez Komisję Europejską postępowania wyjaśniającego w sprawie warunków regulujących magazynowanie gazu ziemnego we Francji], […] 12 czerwca 2020 r.

(54) Co stanowi cenę przejęcia (130,6)/(98 % x 50 %).

(55) Rapport technico-économique établi consécutivement à l’ouverture par la Commission européenne d’une enquête concernant les conditions de régulation des stockages de gaz naturel en France [Sprawozdanie techniczno-ekonomiczne sporządzone w następstwie wszczęcia przez Komisję Europejską postępowania wyjaśniającego w sprawie warunków regulujących magazynowanie gazu ziemnego we Francji], […] 12 czerwca 2020 r.

(56) AFIEG zrzesza przedsiębiorstwa francuskie i filie europejskich operatorów działających w sektorach energii elektrycznej i gazu: Alpiq Energie France, BKW France, Endesa, Fortum France, Gazprom Energy, Total Direct Énergie, Gazel Energie, Vattenfall. Enovos i Primeo Energie są członkami stowarzyszonymi.

(57) Rozporządzenie z dnia 13 marca 2018 r. w sprawie minimalnych zapasów gazu ziemnego do zapewnienia bezpieczeństwa dostaw gazu ziemnego w okresie od 1 listopada 2018 r. do 31 marca 2019 r.

(58) AFG to stowarzyszenie zawodowe francuskiego sektora gazowego. Jego członkami są EDF, ENGIE, France Gas Liquides, Gazprom, GRDF, GRTgaz, Teréga, Total. Do AFG należą ponadto członkowie stowarzyszeni, partnerzy i członkowie korporacyjni.

(59) Stowarzyszenie ANODE reprezentuje alternatywnych dostawców energii we Francji. Członkami stowarzyszenia są EkWateur, Enercoop, Energie d’ici, Eni Gas & Power France, Greenyellow, Gaz Européen, Planète OUI, Plüm Energie, SAVE, Total Direct Énergie, Vattenfall i Wekiwi.

(60) CREG jest organem regulacyjnym odpowiedzialnym za energię elektryczną i gaz w Belgii.

(61) Obiekt dysponuje pojemnością magazynową wynoszącą 780 mln metrów sześciennych (co odpowiada 9 TWh).

(62) […].

(63) EFET skupia ponad 100 przedsiębiorstw obrotu energią, które działają w ponad 28 krajach europejskich.

(64) Operator terminali LNG.

(65) Przedsiębiorstwo handlowe w sektorze energetycznym.

(66) Operator systemu magazynowego gazu w Belgii.

(67) Francuska federacja związkowa zrzeszona w Powszechnej Konfederacji Pracy (fr. Confédération générale du travail – CGT).

(68) Operator systemu przesyłowego gazu ziemnego.

(69) Operator systemu magazynowego gazu.

(70) Badanie przeprowadzone dla Gas Infrastructure Europe (GIE): „Gas Storage Market Failures” (Nieprawidłowości na rynku magazynowania gazu), Pöyry, wrzesień 2017 r.

(71) Badanie przeprowadzone dla Gas Infrastructure Europe (GIE): „Measures for a sustainable gas storage market” (Środki zapewniające zrównoważony rynek magazynowania gazu), FTI-CL Energy, październik 2018 r.

(72) Przedsiębiorstwo prowadzące działalność w sektorze energetycznym.

(73) Operator systemu magazynowego gazu.

(74) Badania przeprowadzone dla Gas Infrastructure Europe (GIE): „Gas Storage Market Failures” (Nieprawidłowości na rynku magazynowania gazu), Pöyry, wrzesień 2017 r. i „Value of the gas storage infrastructure for the electricity system” (Wartość infrastruktury magazynowania gazu na potrzeby systemu elektroenergetycznego), Artelys, październik 2019 r.

(75) Badanie przeprowadzone dla Gas Infrastructure Europe (GIE): „Measures for a sustainable gas storage market” (Środki zapewniające zrównoważony rynek magazynowania gazu), FTI-CL Energy, październik 2018 r.

(76) UPRIGAZ skupia przedsiębiorstwa obecne we wszystkich lub niektórych ogniwach łańcucha gazowego: Dalkia France, Eni, ENGIE, Equinor, ENGIE Cofely, Naturgy, Total Énergie Gaz, Teréga, Total Gaz Électricité Holdings France.

(77) Wyroki z dnia 16 maja 2002 r., Francja/Komisja, C-482/99, EU:C:2002:294, pkt 24; z dnia 30 maja 2013 r., Doux Élevage i Coopérative agricole UKL-ARREE, C 677/11, EU:C:2013:348, pkt 27, i z dnia 19 grudnia 2013 r., Association Vent De Colère! i in., C-262/12, EU:C:2013:851, pkt 16.

(78) Wyrok z dnia 19 grudnia 2013 r., Association Vent De Colère! i in., C 262/12, EU:C:2013:851, pkt 17, i przytoczone tam orzecznictwo.

(79) Ustawa nr 2017-1839 z dnia 30 grudnia 2017 r. o zakończeniu poszukiwania i eksploatacji węglowodorów oraz o różnych przepisach dotyczących energii i środowiska.

(80) Dekret nr 2020-456 w sprawie wieloletniego programu energetycznego.

(81) Wyroki z dnia 16 maja 2002 r., Francja/Komisja, C-482/99, EU:C:2002:294, pkt 36, z dnia 30 maja 2013 r., Doux Élevage i Coopérative agricole UKL-ARREE, C-677/11, EU:C:2013:348, pkt 34, z dnia 28 marca 2019 r., Niemcy/Komisja, C-405/16 P, EU:C:2019:268, pkt 55, i z dnia 20 września 2019 r., FVE Holýšov I i in./Komisja, T-217/17, EU:T:2019:633, pkt 105.

(82) Wyroki z dnia 2 lipca 1974 r., Włochy/Komisja, 173/73, EU:C:1974:71, pkt 35, z dnia 19 grudnia 2013 r., Association Vent De Colère! i in., C-262/12, EU:C:2013:851, pkt 25, z dnia 28 marca 2019 r., Niemcy/Komisja, C-405/16 P, EU:C:2019:268, pkt 58, i z dnia 20 września 2019 r., FVE Holýšov I i in./Komisja, T-217/17, EU:T:2019:633, pkt 107.

(83) Wyrok z dnia 20 września 2019 r., FVE Holýšov I i in./Komisja, T-217/17, EU:T:2019:633, pkt 126.

(84) Wyroki z dnia 28 marca 2019 r., Niemcy/Komisja, C-405/16 P, EU:C:2019:268, pkt 59, i przytoczone orzecznictwo, i z dnia 20 września 2019 r., FVE Holýšov I i in./Komisja, T-217/17, EU:T:2019:633, pkt 108.

(85) Wyrok z dnia 13 września 2017 r., ENEA, C-329/15, EU:C:2017:671, pkt 30.

(86) Wyrok z dnia 15 maja 2019 r., Achema i in., C-706/17, EU:C:2019:407, pkt 66.

(87) Wyrok z dnia 17 lipca 2008 r., Essent Netwerk Noord BV, C-206/06, EU:C:2008:413.

(88) Wyrok z dnia 17 lipca 2008 r., Essent Netwerk Noord BV, C-206/06, EU:C:2008:413, pkt 47 i 66.

(89) Wyrok z dnia 17 lipca 2008 r., Essent Netwerk Noord BV, C-206/06, EU:C:2008:413, pkt 49.

(90) Wyrok z dnia 28 marca 2019 r., Niemcy/Komisja, C-405/16 P, EU:C:2019:268.

(91) Decyzja CRE nr 2018-022 z dnia 7 lutego 2018 r. w sprawie zmiany taryfy za używanie systemów przesyłowych gazu ziemnego GRTgaz i TIGF z dniem 1 kwietnia 2018 r.

(92) Wyroki z dnia 17 lipca 2008 r., Essent Netwerk Noord i in., C-206/06, EU:C:2008:413, pkt 79, z dnia 27 czerwca 2017 r., Congregación de Escuelas Pías Provincia Betania, C-74/16, EU:C:2017:496, pkt 65, i z dnia 15 maja 2019 r., Achema i in., C-706/17, EU:C:2019:407, pkt 74.

(93) Wyrok z dnia 14 stycznia 2015 r., Eventech, C-518/13, EU:C:2015:9, pkt 53–55, i z dnia 21 grudnia 2016 r., Komisja/World Duty Free Group i in., C-20/15 P i C-21/15 P, EU:C:2016:981, pkt 54.

(94) Wyroki z dnia 5 marca 2015 r., Banco Privado Português i Massa Insolvente do Banco Privado Português, C-667/13, EU:C:2015:151, pkt 51, z dnia 18 maja 2017 r., Fondul Proprietatea, C-150/16, EU:C:2017:388, pkt 34, i z dnia 15 maja 2019 r., Achema i in., C-706/17, EU:C:2019:407, pkt 94.

(95) Komunikat Komisji – Wytyczne w sprawie pomocy państwa na ochronę środowiska i cele związane z energią w latach 2014-2020 (Dz.U. C 200 z 28.6.2014, s. 1).

(96) Wyrok z dnia 22 września 2020 r., Austria/Komisja (Hinkley Point C), C-594/18 P, EU:C:2020:742, pkt 19.

(97) Co znajduje potwierdzenie w ostatnim wyroku Trybunału Sprawiedliwości z dnia 22 września 2020 r., Austria/Komisja, EU:C:2020:742.

(98) Sprawozdanie ACER z dnia 6 kwietnia 2020 r. „The internal gas market in Europe: The role of transmission tariffs” [Rynek wewnętrzny gazu w Europie: rola taryf przesyłowych], pkt 174.

(99) Jeżeli Komisja uzna, że istniejąca pomoc nie jest lub przestała być zgodna z rynkiem wewnętrznym, może uruchomić procedurę przewidzianą w rozdziale IV rozporządzenia Rady (UE) 2015/1589 z dnia 13 lipca 2015 r. ustanawiające szczegółowe zasady stosowania art. 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.U. L 248 z 24.9.2015, s. 9).

18.3.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 90/163

DECYZJA KOMISJI (UE) 2022/445

z dnia 15 marca 2022 r.

zmieniająca załącznik do Układu monetarnego między Unią Europejską a Księstwem Andory

KOMISJA EUROPEJSKA,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

uwzględniając Układ monetarny między Unią Europejską a Księstwem Andory z dnia 30 czerwca 2011 r. (1), w szczególności jego art. 8 ust. 4,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1)	Układ monetarny między Unią Europejską a Księstwem Andory („układ”) wszedł w życie 1 kwietnia 2012 r.

(2)

Art. 8 ust. 1 układu zobowiązuje Andorę do wdrożenia unijnych aktów prawnych i przepisów dotyczących banknotów i monet euro, prawodawstwa w dziedzinie bankowości i finansów, przeciwdziałania praniu pieniędzy, oszustwom oraz fałszowaniu gotówkowych i bezgotówkowych środków płatniczych, przepisów dotyczących medali i żetonów oraz wymogów sprawozdawczości statystycznej. Wspomniane akty prawne i przepisy wymieniono w załączniku do układu monetarnego.

(3)	Komisja powinna zmieniać ten załącznik co roku, aby uwzględnić nowe istotne unijne akty prawne i przepisy oraz zmiany w obowiązujących aktach i przepisach.

(4)	Ponieważ niektóre akty prawne i przepisy UE nie mają już zastosowania, należy je skreślić z załącznika, natomiast inne odpowiednie nowe akty prawne i przepisy UE zostały przyjęte albo zmienione, należy je zatem dodać do załącznika.

(5)	W związku z tym należy odpowiednio zmienić załącznik do układu monetarnego,

PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ:

Artykuł 1

Załącznik do Układu monetarnego między Unią Europejską a Księstwem Andory zastępuje się tekstem znajdującym się w załączniku do niniejszej decyzji.

Artykuł 2

Niniejsza decyzja wchodzi w życie dwudziestego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Sporządzono w Brukseli dnia 15 marca 2022 r.

W imieniu Komisji

Przewodnicząca

Ursula VON DER LEYEN

(1) Dz.U. C 369 z 17.12.2011, s. 1.

ZAŁĄCZNIK

„ZAŁĄCZNIK

	Przepisy wymagające wdrożenia	Termin wdrożenia
	Przeciwdziałanie praniu pieniędzy
1	Decyzja Rady 2000/642/WSiSW z dnia 17 października 2000 r. dotycząca uzgodnień w sprawie współpracy pomiędzy jednostkami wywiadu finansowego państw członkowskich w odniesieniu do wymiany informacji (Dz.U. L 271 z 24.10.2000, s. 4).
2	Decyzja ramowa Rady 2001/500/WSiSW z dnia 26 czerwca 2001 r. w sprawie prania brudnych pieniędzy oraz identyfikacji, wykrywania, zamrożenia, zajęcia i konfiskaty narzędzi oraz zysków pochodzących z przestępstwa (Dz.U. L 182 z 5.7.2001, s. 1).
3	Decyzja ramowa Rady 2005/212/WSiSW z dnia 24 lutego 2005 r. w sprawie konfiskaty korzyści, narzędzi i mienia pochodzących z przestępstwa (Dz.U. L 68 z 15.3.2005, s. 49).	31 marca 2015 r. (1)
4	Decyzja Rady 2007/845/WSiSW z dnia 6 grudnia 2007 r. dotycząca współpracy pomiędzy biurami ds. odzyskiwania mienia w państwach członkowskich w dziedzinie wykrywania i identyfikacji korzyści pochodzących z przestępstwa lub innego mienia związanego z przestępstwem (Dz.U. L 332 z 18.12.2007, s. 103).
5	Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/42/UE z dnia 3 kwietnia 2014 r. w sprawie zabezpieczenia i konfiskaty narzędzi służących do popełnienia przestępstwa i korzyści pochodzących z przestępstwa w Unii Europejskiej (Dz.U. L 127 z 29.4.2014, s. 39).	1 listopada 2016 r. (2)
6	Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/847 z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie informacji towarzyszących transferom środków pieniężnych i uchylenia rozporządzenia (WE) nr 1781/2006 (Dz.U. L 141 z 5.6.2015, s. 1).	1 października 2017 r. (3)
7	Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu, zmieniająca rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 i uchylająca dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2005/60/WE oraz dyrektywę Komisji 2006/70/WE (Dz.U. L 141 z 5.6.2015, s. 73).	1 października 2017 r. (3)
	zmieniona:
8	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/843 z dnia 30 maja 2018 r. zmieniającą dyrektywę (UE) 2015/849 w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu oraz zmieniającą dyrektywy 2009/138/WE i 2013/36/UE (Dz.U. L 156 z 19.6.2018, s. 43).	31 grudnia 2020 r. (6)
	uzupełniona:
9	rozporządzeniem delegowanym Komisji (UE) 2016/1675 z dnia 14 lipca 2016 r. uzupełniającym dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 przez wskazanie państw trzecich wysokiego ryzyka mających strategiczne braki (Dz.U. L 254 z 20.9.2016, s. 1).	1 grudnia 2017 r. (5)
	zmienionym:
10	rozporządzeniem delegowanym Komisji (UE) 2018/105 z dnia 27 października 2017 r. zmieniającym rozporządzenie delegowane (UE) 2016/1675 przez dodanie Etiopii do wykazu państw trzecich wysokiego ryzyka zawartego w tabeli w pkt I załącznika (Dz.U. L 19 z 24.1.2018, s. 1).	31 marca 2019 r. (6)
11	rozporządzeniem delegowanym Komisji (UE) 2018/212 z dnia 13 grudnia 2017 r. zmieniającym rozporządzenie delegowane (UE) 2016/1675 uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 przez dodanie Sri Lanki, Trynidadu i Tobago oraz Tunezji do tabeli w pkt I załącznika (Dz.U. L 41 z 14.2.2018, s. 4).	31 marca 2019 r. (6)
12	rozporządzeniem delegowanym Komisji (UE) 2018/1467 z dnia 27 lipca 2018 r. zmieniającym rozporządzenie delegowane (UE) 2016/1675 uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 przez dodanie Pakistanu do tabeli w pkt I załącznika (Dz.U. L 246 z 2.10.2018, s. 1).	31 grudnia 2020 r. (7)
13	rozporządzeniem delegowanym Komisji (UE) 2020/855 z dnia 7 maja 2020 r. zmieniającym rozporządzenie delegowane (UE) 2016/1675 uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 przez włączenie Bahamów, Barbadosu, Botswany, Kambodży, Ghany, Jamajki, Mauritiusu, Mongolii, Mjanmy/Birmy, Nikaragui, Panamy i Zimbabwe do tabeli w pkt I załącznika oraz wykreślenie z tej tabeli Bośni i Hercegowiny, Etiopii, Gujany, Laotańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej, Sri Lanki i Tunezji (Dz.U. L 195 z 19.6.2020, s. 1).	31 grudnia 2022 r. (9)
14	rozporządzeniem delegowanym Komisji (UE) 2021/37 z dnia 7 grudnia 2020 r. w sprawie zmiany rozporządzenia delegowanego (UE) 2016/1675 uzupełniającego dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 odnośnie do wykreślenia Mongolii z tabeli w pkt I załącznika (Dz.U. L 14 z 18.1.2021, s. 1).	31 grudnia 2023 r. (9)
15	rozporządzeniem delegowanym Komisji (UE) 2019/758 z dnia 31 stycznia 2019 r. uzupełniającym dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych określających minimalny zakres działań oraz rodzaj dodatkowych środków, które instytucje kredytowe i finansowe muszą wdrożyć, aby ograniczyć ryzyko związane z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu w niektórych państwach trzecich (Dz.U. L 125 z 14.5.2019, s. 4).
16	Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1672 z dnia 23 października 2018 r. w sprawie kontroli środków pieniężnych wwożonych do Unii lub wywożonych z Unii oraz uchylające rozporządzenie (WE) nr 1889/2005 (Dz.U. L 284 z 12.11.2018, s. 6).	31 grudnia 2021 r. (7)
17	Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1673 z dnia 23 października 2018 r. w sprawie zwalczania prania pieniędzy za pomocą środków prawnokarnych (Dz.U. L 284 z 12.11.2018, s. 22).	31 grudnia 2021 r. (7)
	Przeciwdziałanie oszustwom i fałszowaniu pieniędzy
18	Rozporządzenie Rady (WE) nr 1338/2001 z dnia 28 czerwca 2001 r. ustanawiające środki niezbędne dla ochrony euro przed fałszowaniem (Dz.U. L 181 z 4.7.2001, s. 6)	30 września 2013 r.
	zmienione:
19	rozporządzeniem Rady (WE) nr 44/2009 z dnia 18 grudnia 2008 r. zmieniającym rozporządzenie (WE) nr 1338/2001 ustanawiające środki niezbędne dla ochrony euro przed fałszowaniem (Dz.U. L 17 z 22.1.2009, s. 1).
20	Decyzja Rady 2001/887/WSiSW z dnia 6 grudnia 2001 r. w sprawie ochrony euro przed fałszowaniem (Dz.U. L 329 z 14.12.2001, s. 1).	30 września 2013 r.
21	Decyzja Rady 2003/861/WE z dnia 8 grudnia 2003 r. dotycząca analizy technicznej i współpracy w odniesieniu do fałszywych monet euro (Dz.U. L 325 z 12.12.2003, s. 44).	30 września 2013 r.
22	Rozporządzenie Rady (WE) nr 2182/2004 z dnia 6 grudnia 2004 r. dotyczące medali i żetonów podobnych do monet euro (Dz.U. L 373 z 21.12.2004, s. 1).	30 września 2013 r.
	zmienione:
23	rozporządzeniem Rady (WE) nr 46/2009 z dnia 18 grudnia 2008 r. zmieniającym rozporządzenie (WE) nr 2182/2004 dotyczące medali i żetonów podobnych do monet euro (Dz.U. L 17 z 22.1.2009, s. 5).
24	Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/62/UE z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie prawnokarnych środków ochrony euro i innych walut przed fałszowaniem, zastępująca decyzję ramową Rady 2000/383/WSiSW (Dz.U. L 151 z 21.5.2014, s. 1).	30 czerwca 2016 r. (2)
25	Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/713 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie zwalczania fałszowania i oszustw związanych z bezgotówkowymi środkami płatniczymi, zastępująca decyzję ramową Rady 2001/413/WSiSW (Dz.U. L 123 z 10.5.2019, s. 18).	31 grudnia 2021 r. (7)
	Przepisy dotyczące banknotów i monet euro
	Z wyjątkiem art. 1a ust. 2 i 3 oraz art. 4a, 4b i 4c:
26	Rozporządzenie Rady (WE) nr 2532/98 z dnia 23 listopada 1998 r. dotyczące uprawnień Europejskiego Banku Centralnego do nakładania sankcji (Dz.U. L 318 z 27.11.1998, s. 4).	30 września 2014 r. (1)
	zmienione:
27	rozporządzeniem Rady (UE) 2015/159 z dnia 27 stycznia 2015 r. zmieniającym rozporządzenie (WE) nr 2532/98 dotyczące uprawnień Europejskiego Banku Centralnego do nakładania sankcji (Dz.U. L 27 z 3.2.2015, s. 1).	31 grudnia 2020 r. (8)
28	Konkluzje Rady z dnia 10 maja 1999 r. w sprawie systemu zarządzania jakością w odniesieniu do monet euro	31 marca 2013 r.
29	Komunikat Komisji 2001/C 318/03 z dnia 22 października 2001 r. w sprawie ochrony praw autorskich do projektów wspólnych stron monet euro (C(2001) 600 final) (Dz.U. C 318 z 13.11.2001, s. 3).	31 marca 2013 r.
30	Wytyczne Europejskiego Banku Centralnego EBC/2003/5 z dnia 20 marca 2003 r. w sprawie egzekwowania środków przeciwdziałających niedozwolonej reprodukcji banknotów euro oraz w sprawie wymiany i wycofywania z obiegu banknotów euro (Dz.U. L 78 z 25.3.2003, s. 20).	31 marca 2013 r.
	zmienione:
31	wytycznymi Europejskiego Banku Centralnego EBC/2013/11 z dnia 19 kwietnia 2013 r. zmieniającymi wytyczne EBC/2003/5 w sprawie egzekwowania środków przeciwdziałających niedozwolonej reprodukcji banknotów euro oraz w sprawie wymiany i wycofywania z obiegu banknotów euro (Dz.U. L 118 z 30.4.2013, s. 43).	30 września 2014 r. (1)
32	wytycznymi Europejskiego Banku Centralnego (UE) 2020/2091 z dnia 4 grudnia 2020 r. zmieniającymi wytyczne EBC/2003/5 w sprawie egzekwowania środków przeciwdziałających niedozwolonej reprodukcji banknotów euro oraz w sprawie wymiany i wycofywania z obiegu banknotów euro (EBC/2020/61) (Dz.U. L 423 z 15.12.2020, s. 65).	30 września 2022 r.( (9)
33	Decyzja Europejskiego Banku Centralnego EBC/2010/14 z dnia 16 września 2010 r. w sprawie weryfikacji autentyczności i jakości obiegowej oraz powtórnego wprowadzania do obiegu banknotów euro (Dz.U. L 267 z 9.10.2010, s. 1).	30 września 2013 r.
	zmieniona:
34	decyzją Europejskiego Banku Centralnego EBC/2012/19 z dnia 7 września 2012 r. zmieniającą decyzję EBC/2010/14 w sprawie weryfikacji autentyczności i jakości obiegowej oraz powtórnego wprowadzania do obiegu banknotów euro (Dz.U. L 253 z 20.9.2012, s. 19).	30 września 2014 r. (1)
35	decyzją Europejskiego Banku Centralnego (UE) 2019/2195 z dnia 5 grudnia 2019 r. zmieniającą decyzję EBC/2010/14 w sprawie weryfikacji autentyczności i jakości obiegowej oraz powtórnego wprowadzania do obiegu banknotów euro (ECB/2019/39) (Dz.U. L 330 z 20.12.2019, s. 91).	31 grudnia 2021 r. (8)
36	Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1210/2010 z dnia 15 grudnia 2010 r. w sprawie weryfikacji autentyczności monet euro oraz postępowania z monetami euro nienadającymi się do obiegu (Dz.U. L 339 z 22.12.2010, s. 1).	31 marca 2013 r.
37	Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1214/2011 z dnia 16 listopada 2011 r. w sprawie zawodowego, transgranicznego transportu drogowego gotówki euro między państwami członkowskimi należącymi do strefy euro (Dz.U. L 316 z 29.11.2011, s. 1)	31 marca 2015 r. (1)
38	Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 651/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie emisji monet euro (Dz.U. L 201 z 27.7.2012, s. 135).	30 września 2014 r. (1)
39	Decyzja Europejskiego Banku Centralnego EBC/2013/10 z dnia 19 kwietnia 2013 r. w sprawie nominałów, parametrów, reprodukcji, wymiany i wycofywania banknotów euro (Dz.U. L 118 z 30.4.2013, s. 37).	30 września 2014 r. (1)
	zmieniona:
40	decyzją Europejskiego Banku Centralnego (UE) 2019/669 z dnia 4 kwietnia 2019 r. zmieniającą decyzję EBC/2013/10 w sprawie nominałów, parametrów, reprodukcji, wymiany i wycofywania banknotów euro (Dz.U. L 113 z 29.4.2019, s. 6).	31 grudnia 2020 r. (7)
41	decyzją Europejskiego Banku Centralnego (UE) 2020/2090 z dnia 4 grudnia 2020 r. zmieniającą decyzję EBC/2013/10 w sprawie nominałów, parametrów, reprodukcji, wymiany i wycofywania banknotów euro (EBC/2020/60) (Dz.U. L 423 z 15.12.2020, s. 62).	30 września 2022 r. (9)
42	Rozporządzenie Rady (UE) nr 729/2014 z dnia 24 czerwca 2014 r. w sprawie nominałów i parametrów technicznych monet euro przeznaczonych do obiegu (wersja przekształcona) (Dz.U. L 194 z 2.7.2014, s. 1).	30 września 2014 r. (2)
	Prawodawstwo w dziedzinie bankowości i finansów
43	Dyrektywa Rady 86/635/EWG z dnia 8 grudnia 1986 r. w sprawie rocznych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych banków i innych instytucji finansowych (Dz.U. L 372 z 31.12.1986, s. 1).	31 marca 2016 r.
	zmieniona:
44	dyrektywą 2001/65/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 września 2001 r. zmieniającą dyrektywy 78/660/EWG, 83/349/EWG oraz 86/635/EWG w zakresie zasad oceny rocznych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych niektórych rodzajów spółek, a także banków oraz innych instytucji finansowych (Dz.U. L 283 z 27.10.2001, s. 28).
45	dyrektywą 2003/51/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 czerwca 2003 r. zmieniającą dyrektywy 78/660/EWG, 83/349/EWG, 86/635/EWG i 91/674/EWG w sprawie rocznych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych niektórych rodzajów spółek, banków i innych instytucji finansowych oraz zakładów ubezpieczeń (Dz.U. L 178 z 17.7.2003, s. 16).
46	dyrektywą 2006/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca 2006 r. zmieniającą dyrektywy Rady 78/660/EWG w sprawie rocznych sprawozdań finansowych niektórych rodzajów spółek, 83/349/EWG w sprawie skonsolidowanych sprawozdań finansowych, 86/635/EWG w sprawie rocznych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych banków i innych instytucji finansowych oraz 91/674/EWG w sprawie rocznych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych zakładów ubezpieczeń (Dz.U. L 224 z 16.8.2006, s. 1).
47	Dyrektywa Rady 89/117/EWG z dnia 13 lutego 1989 r. w sprawie obowiązków w zakresie publikacji odnoszących się do rocznych sprawozdań finansowych oddziałów, utworzonych w państwie członkowskim, instytucji kredytowych i instytucji finansowych mających swoją siedzibę poza tym państwem członkowskim (Dz.U. L 44 z 16.2.1989, s. 40).	31 marca 2018 r.
48	Dyrektywa 97/9/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 3 marca 1997 r. w sprawie systemów rekompensat dla inwestorów (Dz.U. L 84 z 26.3.1997, s. 22).	31 marca 2018 r.
49	Dyrektywa 98/26/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 maja 1998 r. w sprawie zamknięcia rozliczeń w systemach płatności i rozrachunku papierów wartościowych (Dz.U. L 166 z 11.6.1998, s. 45).	31 marca 2018 r.
	zmieniona:
50	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/44/WE z dnia 6 maja 2009 r. zmieniającą dyrektywę 98/26/WE w sprawie zamknięcia rozliczeń w systemach płatności i rozrachunku papierów wartościowych oraz dyrektywę 2002/47/WE w sprawie uzgodnień dotyczących zabezpieczeń finansowych w odniesieniu do systemów powiązanych i do wierzytelności kredytowych (Dz.U. L 146 z 10.6.2009, s. 37).
51	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/78/UE z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie zmiany dyrektyw 98/26/WE, 2002/87/WE, 2003/6/WE, 2003/41/WE, 2003/71/WE, 2004/39/WE, 2004/109/WE, 2005/60/WE, 2006/48/WE, 2006/49/WE i 2009/65/WE w odniesieniu do uprawnień Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego), Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych) oraz Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych) (Dz.U. L 331 z 15.12.2010, s. 120).
52	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, kontrahentów centralnych i repozytoriów transakcji (Dz.U. L 201 z 27.7.2012, s. 1).	30 września 2019 r.
53	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 909/2014 z dnia 23 lipca 2014 r. w sprawie usprawnienia rozrachunku papierów wartościowych w Unii Europejskiej i w sprawie centralnych depozytów papierów wartościowych, zmieniającym dyrektywy 98/26/WE i 2014/65/UE oraz rozporządzenie (UE) nr 236/2012 (Dz.U. L 257 z 28.8.2014, s. 1).	31 marca 2018 r. z wyjątkiem art. 3 ust. 1: 1 lutego 2023 r. i od 1 lutego 2025 r. (3)
54	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/879 z dnia 20 maja 2019 r. zmieniającą dyrektywę 2014/59/UE w odniesieniu do zdolności do pokrycia strat i dokapitalizowania instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych oraz dyrektywę 98/26/WE (Dz.U. L 150 z 7.6.2019, s. 296).	31 grudnia 2022 r. (8)
55	Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/24/WE z dnia 4 kwietnia 2001 r. w sprawie reorganizacji i likwidacji instytucji kredytowych (Dz.U. L 125 z 5.5.2001, s. 15)	31 marca 2018 r.
	zmieniona:
56	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/59/UE z dnia 15 maja 2014 r. ustanawiającą ramy na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych oraz zmieniającą dyrektywę Rady 82/891/EWG i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/24/WE, 2002/47/WE, 2004/25/WE, 2005/56/WE, 2007/36/WE, 2011/35/UE, 2012/30/UE i 2013/36/UE oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1093/2010 i (UE) nr 648/2012 (Dz.U. L 173 z 12.6.2014, s. 190).
57	Dyrektywa 2002/47/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie uzgodnień dotyczących zabezpieczeń finansowych (Dz.U. L 168 z 27.6.2002, s. 43).	31 marca 2018 r.
	zmieniona:
58	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/44/WE z dnia 6 maja 2009 r. zmieniającą dyrektywę 98/26/WE w sprawie zamknięcia rozliczeń w systemach płatności i rozrachunku papierów wartościowych oraz dyrektywę 2002/47/WE w sprawie uzgodnień dotyczących zabezpieczeń finansowych w odniesieniu do systemów powiązanych i do wierzytelności kredytowych (Dz.U. L 146 z 10.6.2009, s. 37).
59	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/59/UE z dnia 15 maja 2014 r. ustanawiającą ramy na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych oraz zmieniającą dyrektywę Rady 82/891/EWG i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/24/WE, 2002/47/WE, 2004/25/WE, 2005/56/WE, 2007/36/WE, 2011/35/UE, 2012/30/UE i 2013/36/UE oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1093/2010 i (UE) nr 648/2012 (Dz.U. L 173 z 12.6.2014, s. 190).	31 marca 2018 r. (2)
60	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/23 z dnia 16 grudnia 2020 r. w sprawie ram na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do kontrahentów centralnych oraz zmieniającym rozporządzenia (UE) nr 1095/2010, (UE) nr 648/2012, (UE) nr 600/2014, (UE) nr 806/2014 i (UE) 2015/2365 oraz dyrektywy 2002/47/WE, 2004/25/WE, 2007/36/WE, 2014/59/UE i (UE) 2017/1132 (Dz.U. L 22 z 22.1.2021, s. 1).	31 grudnia 2024 r. (z wyjątkiem: art. 95 – 31 grudnia 2022 r., art. 87 ust. 2 – 31 grudnia 2023 r., art. 9 ust. 1, art. 9 ust. 2, art. 9 ust. 3, art. 9 ust. 4, art. 9 ust. 6, art. 9 ust. 7, art. 9 ust. 9, art. 9 ust. 10, art. 9 ust. 12, art. 9 ust. 13, art. 9 ust. 16, art. 9 ust. 17, art. 9 ust. 18, art. 9 ust. 19, art. 10 ust. 1, art. 10 ust. 2, art. 10 ust. 3, art. 10 ust. 8, art. 10 ust. 9, art. 10 ust. 10, art. 10 ust. 11, art. 10 ust. 12 i art. 11 – 31 grudnia 2024 r., art. 9 ust. 14 i art. 20 – 31 grudnia 2025 r.) (9)
61	Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2002/87/WE z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie dodatkowego nadzoru nad instytucjami kredytowymi, zakładami ubezpieczeń oraz przedsiębiorstwami inwestycyjnymi konglomeratu finansowego i zmieniająca dyrektywy Rady 73/239/EWG, 79/267/EWG, 92/49/EWG, 92/96/EWG, 93/6/EWG i 93/22/EWG oraz dyrektywy 98/78/WE i 2000/12/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz.U. L 35 z 11.2.2003, s. 1) oraz, w stosownych przypadkach, powiązane środki poziomu 2	31 marca 2018 r.
	zmieniona:
62	dyrektywą 2005/1/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 9 marca 2005 r. zmieniającą dyrektywy Rady 73/239/EWG, 85/611/EWG, 91/675/EWG, 92/49/EWG i 93/6/EWG oraz dyrektywy 94/19/WE, 98/78/WE, 2000/12/WE, 2001/34/WE, 2002/83/WE i 2002/87/WE w celu ustanowienia nowej struktury organizacyjnej komitetów w sektorze usług finansowych (Dz.U. L 79 z 24.3.2005, s. 9).
63	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/25/WE z dnia 11 marca 2008 r. zmieniającą dyrektywę 2002/87/WE w sprawie dodatkowego nadzoru nad instytucjami kredytowymi, zakładami ubezpieczeń oraz przedsiębiorstwami inwestycyjnymi konglomeratu finansowego w odniesieniu do uprawnień wykonawczych przyznanych Komisji (Dz.U. L 81 z 20.3.2008, s. 40).
64	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/78/UE z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie zmiany dyrektyw 98/26/WE, 2002/87/WE, 2003/6/WE, 2003/41/WE, 2003/71/WE, 2004/39/WE, 2004/109/WE, 2005/60/WE, 2006/48/WE, 2006/49/WE i 2009/65/WE w odniesieniu do uprawnień Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego), Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych) oraz Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych) (Dz.U. L 331 z 15.12.2010, s. 120).
65	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/89/UE z dnia 16 listopada 2011 r. w sprawie zmiany dyrektyw 98/78/WE, 2002/87/WE, 2006/48/WE i 2009/138/WE w odniesieniu do dodatkowego nadzoru nad podmiotami finansowymi konglomeratu finansowego (Dz.U. L 326 z 8.12.2011, s. 113).
66	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/36/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie warunków dopuszczenia instytucji kredytowych do działalności oraz nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi i firmami inwestycyjnymi, zmieniającą dyrektywę 2002/87/WE i uchylającą dyrektywy 2006/48/WE oraz 2006/49/WE (Dz.U. L 176 z 27.6.2013, s. 338).
67	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2034 z dnia 27 listopada 2019 r. w sprawie nadzoru ostrożnościowego nad firmami inwestycyjnymi oraz zmieniającą dyrektywy 2002/87/WE, 2009/65/WE, 2011/61/UE, 2013/36/UE, 2014/59/UE i 2014/65/UE (Dz.U. L 314 z 5.12.2019, s. 64).	31 grudnia 2023 r. (8)
68	Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 924/2009 z dnia 16 września 2009 r. w sprawie płatności transgranicznych we Wspólnocie oraz uchylające rozporządzenie (WE) nr 2560/2001 (Dz.U. L 266 z 9.10.2009, s. 11)	31 marca 2018 r.
	zmienione:
69	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 260/2012 z dnia 14 marca 2012 r. ustanawiającym wymogi techniczne i handlowe w odniesieniu do poleceń przelewu i poleceń zapłaty w euro oraz zmieniającym rozporządzenie (WE) nr 924/2009 (Dz.U. L 94 z 30.3.2012, s. 22).
70	Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/110/WE z dnia 16 września 2009 r. w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje pieniądza elektronicznego oraz nadzoru ostrożnościowego nad ich działalnością, zmieniająca dyrektywy 2005/60/WE i 2006/48/WE oraz uchylająca dyrektywę 2000/46/WE (Dz.U. L 267 z 10.10.2009, s. 7).	31 marca 2016 r.
	zmieniona:
71	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/36/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie warunków dopuszczenia instytucji kredytowych do działalności oraz nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi i firmami inwestycyjnymi, zmieniającą dyrektywę 2002/87/WE i uchylającą dyrektywy 2006/48/WE oraz 2006/49/WE (Dz.U. L 176 z 27.6.2013, s. 338).	30 września 2017 r. (3)
72	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2366 z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie usług płatniczych w ramach rynku wewnętrznego, zmieniającą dyrektywy 2002/65/WE, 2009/110/WE, 2013/36/UE i rozporządzenie (UE) nr 1093/2010 oraz uchylającą dyrektywę 2007/64/WE (Dz.U. L 337 z 23.12.2015, s. 35).	30 września 2018 r. (4)
73	Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1093/2010 z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie ustanowienia Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego), zmiany decyzji nr 716/2009/WE oraz uchylenia decyzji Komisji 2009/78/WE (Dz.U. L 331 z 15.12.2010, s. 12).	31 marca 2016 r.
	zmienione:
74	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1022/2013 z dnia 22 października 2013 r. zmieniającym rozporządzenie (UE) nr 1093/2010 w sprawie ustanowienia Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego) w odniesieniu do powierzenia Europejskiemu Bankowi Centralnemu szczególnych zadań zgodnie z rozporządzeniem Rady (UE) nr 1024/2013 (Dz.U. L 287 z 29.10.2013, s. 5).
75	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/17/UE z dnia 4 lutego 2014 r. w sprawie konsumenckich umów o kredyt związanych z nieruchomościami mieszkalnymi i zmieniającą dyrektywy 2008/48/WE i 2013/36/UE oraz rozporządzenie (UE) nr 1093/2010 (Dz.U. L 60 z 28.2.2014, s. 34).
76	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/59/UE z dnia 15 maja 2014 r. ustanawiającą ramy na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych oraz zmieniającą dyrektywę Rady 82/891/EWG i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/24/WE, 2002/47/WE, 2004/25/WE, 2005/56/WE, 2007/36/WE, 2011/35/UE, 2012/30/UE i 2013/36/UE oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1093/2010 i (UE) nr 648/2012 (Dz.U. L 173 z 12.6.2014, s. 190).	31 marca 2018 r. (2)
77	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 806/2014 z dnia 15 lipca 2014 r. ustanawiającym jednolite zasady i jednolitą procedurę restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji instytucji kredytowych i niektórych firm inwestycyjnych w ramach jednolitego mechanizmu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji oraz jednolitego funduszu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji oraz zmieniającym rozporządzenie (UE) nr 1093/2010 (Dz.U. L 225 z 30.7.2014, s. 1).
78	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2366 z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie usług płatniczych w ramach rynku wewnętrznego, zmieniającą dyrektywy 2002/65/WE, 2009/110/WE, 2013/36/UE i rozporządzenie (UE) nr 1093/2010 oraz uchylającą dyrektywę 2007/64/WE (Dz.U. L 337 z 23.12.2015, s. 35).	30 września 2018 r. (4)
79	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2033 z dnia 27 listopada 2019 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla firm inwestycyjnych oraz zmieniającym rozporządzenia (UE) nr 1093/2010, (UE) nr 575/2013, (UE) nr 600/2014 i (UE) nr 806/2014 (Dz.U. L 314 z 5.12.2019, s. 1).	31 grudnia 2023 r. (8)
80	Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1095/2010 z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie ustanowienia Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych), zmiany decyzji nr 716/2009/WE i uchylenia decyzji Komisji 2009/77/WE (Dz.U. L 331 z 15.12.2010, s. 84).	31 marca 2016 r.
	zmienione:
81	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE z dnia 8 czerwca 2011 r. w sprawie zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zmiany dyrektyw 2003/41/WE i 2009/65/WE oraz rozporządzeń (WE) nr 1060/2009 i (UE) nr 1095/2010 (Dz.U. L 174 z 1.7.2011, s. 1).
82	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 258/2014 z dnia 3 kwietnia 2014 r. w sprawie ustanowienia unijnego programu wspierania określonych działań w dziedzinach sprawozdawczości finansowej i badania sprawozdań finansowych na lata 2014–2020 oraz uchylającym decyzję nr 716/2009/WE (Dz.U. L 105 z 8.4.2014, s. 1).
83	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/51/UE z dnia 16 kwietnia 2014 r. zmieniającą dyrektywy 2003/71/WE i 2009/138/WE oraz rozporządzenia (WE) nr 1060/2009, (UE) nr 1094/2010 i (UE) nr 1095/2010 w zakresie uprawnień Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych) oraz Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych) (Dz.U. L 153 z 22.5.2014, s. 1).
84	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/23 z dnia 16 grudnia 2020 r. w sprawie ram na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do kontrahentów centralnych oraz zmieniającym rozporządzenia (UE) nr 1095/2010, (UE) nr 648/2012, (UE) nr 600/2014, (UE) nr 806/2014 i (UE) 2015/2365 oraz dyrektywy 2002/47/WE, 2004/25/WE, 2007/36/WE, 2014/59/UE i (UE) 2017/1132 (Dz.U. L 22 z 22.1.2021, s. 1).	31 grudnia 2024 r. (z wyjątkiem: art. 95 – 31 grudnia 2022 r., art. 87 ust. 2 – 31 grudnia 2023 r., art. 9 ust. 1, art. 9 ust. 2, art. 9 ust. 3, art. 9 ust. 4, art. 9 ust. 6, art. 9 ust. 7, art. 9 ust. 9, art. 9 ust. 10, art. 9 ust. 12, art. 9 ust. 13, art. 9 ust. 16, art. 9 ust. 17, art. 9 ust. 18, art. 9 ust. 19, art. 10 ust. 1, art. 10 ust. 2, art. 10 ust. 3, art. 10 ust. 8, art. 10 ust. 9, art. 10 ust. 10, art. 10 ust. 11, art. 10 ust. 12 i art. 11 – 31 grudnia 2024 r., art. 9 ust. 14 i art. 20 – 31 grudnia 2025 r.) (9)
85	Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, kontrahentów centralnych i repozytoriów transakcji (Dz.U. L 201 z 27.7.2012, s. 1) oraz, w stosownych przypadkach, powiązane środki poziomu 2	30 września 2019 r. (1)
	zmienione:
86	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniającym rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz.U. L 176 z 27.6.2013, s. 1).
87	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/59/UE z dnia 15 maja 2014 r. ustanawiającą ramy na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych oraz zmieniającą dyrektywę Rady 82/891/EWG i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/24/WE, 2002/47/WE, 2004/25/WE, 2005/56/WE, 2007/36/WE, 2011/35/UE, 2012/30/UE i 2013/36/UE oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1093/2010 i (UE) nr 648/2012 (Dz.U. L 173 z 12.6.2014, s. 190).
88	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 600/2014 z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie rynków instrumentów finansowych oraz zmieniającym rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz.U. L 173 z 12.6.2014, s. 84).	31 grudnia 2020 r. (3)
89	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu, zmieniającą rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 i uchylającą dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2005/60/WE oraz dyrektywę Komisji 2006/70/WE (Dz.U. L 141 z 5.6.2015, s. 73).
90	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2365 z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie przejrzystości transakcji finansowanych z użyciem papierów wartościowych i ponownego wykorzystania oraz zmiany rozporządzenia (UE) nr 648/2012 (Dz.U. L 337 z 23.12.2015, s. 1).	30 września 2019 r. (4)
91	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/834 z dnia 20 maja 2019 r. zmieniającym rozporządzenie (UE) nr 648/2012 w odniesieniu do obowiązku rozliczania, zawieszania obowiązku rozliczania, wymogów dotyczących zgłaszania, technik ograniczania ryzyka związanego z kontraktami pochodnymi będącymi przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, które nie są rozliczane przez kontrahenta centralnego, rejestracji repozytoriów transakcji i nadzoru nad nimi, a także wymogów dotyczących repozytoriów transakcji (Dz.U. L 141 z 28.5.2019, s. 42).	31 grudnia 2021 r. (8)
92	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/876 z dnia 20 maja 2019 r. zmieniającym rozporządzenie (UE) nr 575/2013 w odniesieniu do wskaźnika dźwigni, wskaźnika stabilnego finansowania netto, wymogów w zakresie funduszy własnych i zobowiązań kwalifikowalnych, ryzyka kredytowego kontrahenta, ryzyka rynkowego, ekspozycji wobec kontrahentów centralnych, ekspozycji wobec przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania, dużych ekspozycji, wymogów dotyczących sprawozdawczości i ujawniania informacji, a także rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz.U. L 150 z 7.6.2019, s. 1).	31 grudnia 2023 r. (8)
93	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/23 z dnia 16 grudnia 2020 r. w sprawie ram na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do kontrahentów centralnych oraz zmieniającym rozporządzenia (UE) nr 1095/2010, (UE) nr 648/2012, (UE) nr 600/2014, (UE) nr 806/2014 i (UE) 2015/2365 oraz dyrektywy 2002/47/WE, 2004/25/WE, 2007/36/WE, 2014/59/UE i (UE) 2017/1132 (Dz.U. L 22 z 22.1.2021, s. 1).	31 grudnia 2024 r. (z wyjątkiem: art. 95 – 31 grudnia 2022 r., art. 87 ust. 2 – 31 grudnia 2023 r., art. 9 ust. 1, art. 9 ust. 2, art. 9 ust. 3, art. 9 ust. 4, art. 9 ust. 6, art. 9 ust. 7, art. 9 ust. 9, art. 9 ust. 10, art. 9 ust. 12, art. 9 ust. 13, art. 9 ust. 16, art. 9 ust. 17, art. 9 ust. 18, art. 9 ust. 19, art. 10 ust. 1, art. 10 ust. 2, art. 10 ust. 3, art. 10 ust. 8, art. 10 ust. 9, art. 10 ust. 10, art. 10 ust. 11, art. 10 ust. 12 i art. 11 – 31 grudnia 2024 r., art. 9 ust. 14 i art. 20 – 31 grudnia 2025 r.) (9)
94	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/168 z dnia 10 lutego 2021 r. w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) 2016/1011 w odniesieniu do wyłączenia dotyczącego niektórych walutowych wskaźników referencyjnych spot państw trzecich i wyznaczenia zamienników niektórych wskaźników referencyjnych, których opracowywania się zaprzestaje oraz w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) nr 648/2012 (Dz.U. L 49 z 12.2.2021, s. 6).	31 grudnia 2023 r. (9)
95	Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz.U. L 176 z 27.6.2013, s. 1) oraz, w stosownych przypadkach, powiązane środki poziomu 2	30 września 2017 r. (1)
	zmienione:
96	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/2395 z dnia 12 grudnia 2017 r. zmieniającym rozporządzenie (UE) nr 575/2013 w odniesieniu do rozwiązań przejściowych dotyczących złagodzenia wpływu wprowadzenia MSSF 9 na fundusze własne oraz dotyczących traktowania jako duże ekspozycje niektórych ekspozycji wobec podmiotów sektora publicznego denominowanych w walucie krajowej dowolnego państwa członkowskiego (Dz.U. L 345 z 27.12.2017, s. 27).	30 czerwca 2019 r. (6)
97	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/2401 z dnia 12 grudnia 2017 r. zmieniającym rozporządzenie (UE) nr 575/2013 w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych (Dz.U. L 347 z 28.12.2017, s. 1).	31 marca 2020 r. (6)
98	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/630 z dnia 17 kwietnia 2019 r. zmieniającym rozporządzenie (UE) nr 575/2013 w odniesieniu do minimalnego pokrycia strat z tytułu ekspozycji nieobsługiwanych (Dz.U. L 111 z 25.4.2019, s. 4).	31 grudnia 2020 r. (7)
99	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/876 z dnia 20 maja 2019 r. zmieniającym rozporządzenie (UE) nr 575/2013 w odniesieniu do wskaźnika dźwigni, wskaźnika stabilnego finansowania netto, wymogów w zakresie funduszy własnych i zobowiązań kwalifikowalnych, ryzyka kredytowego kontrahenta, ryzyka rynkowego, ekspozycji wobec kontrahentów centralnych, ekspozycji wobec przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania, dużych ekspozycji, wymogów dotyczących sprawozdawczości i ujawniania informacji, a także rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz.U. L 150 z 7.6.2019, s. 1).	31 grudnia 2023 r. (8)
100	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2033 z dnia 27 listopada 2019 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla firm inwestycyjnych oraz zmieniającym rozporządzenia (UE) nr 1093/2010, (UE) nr 575/2013, (UE) nr 600/2014 i (UE) nr 806/2014 (Dz.U. L 314 z 5.12.2019, s. 1).	31 grudnia 2023 r. (8)
101	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/873 z dnia 24 czerwca 2020 r. zmieniającym rozporządzenia (UE) nr 575/2013 i (UE) 2019/876 w odniesieniu do niektórych dostosowań w odpowiedzi na pandemię COVID-19 (Dz.U. L 204 z 26.6.2020, s. 4).	31 grudnia 2022 r. (z wyjątkiem art. 1 pkt 4 – 31 grudnia 2023 r.) (9)
102	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/558 z dnia 31 marca 2021 r. zmieniającym rozporządzenie (UE) nr 575/2013 w odniesieniu do dostosowań ram sekurytyzacji w celu wsparcia odbudowy gospodarczej w odpowiedzi na kryzys związany z COVID-19 (Dz.U. L 116 z 6.4.2021, s. 25).	31 grudnia 2023 r. (z wyjątkiem art. 1 pkt 2 i 4 – 31 grudnia 2024 r.) (9)
103	Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/36/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie warunków dopuszczenia instytucji kredytowych do działalności oraz nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi i firmami inwestycyjnymi, zmieniająca dyrektywę 2002/87/WE i uchylająca dyrektywy 2006/48/WE oraz 2006/49/WE (Dz.U. L 176 z 27.6.2013, s. 338) oraz, w stosownych przypadkach, powiązane środki poziomu 2	30 września 2017 r. (1)
	zmieniona:
104	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/59/UE z dnia 15 maja 2014 r. ustanawiającą ramy na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych oraz zmieniającą dyrektywę Rady 82/891/EWG i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/24/WE, 2002/47/WE, 2004/25/WE, 2005/56/WE, 2007/36/WE, 2011/35/UE, 2012/30/UE i 2013/36/UE oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1093/2010 i (UE) nr 648/2012 (Dz.U. L 173 z 12.6.2014, s. 190).	31 marca 2018 r. (2)
105	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/878 z dnia 20 maja 2019 r. zmieniającą dyrektywę 2013/36/UE w odniesieniu do podmiotów zwolnionych, finansowych spółek holdingowych, finansowych spółek holdingowych o działalności mieszanej, wynagrodzeń, środków i uprawnień nadzorczych oraz środków ochrony kapitału (Dz.U. L 150 z 7.6.2019, s. 253).	31 grudnia 2022 r. (8)
106	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2034 z dnia 27 listopada 2019 r. w sprawie nadzoru ostrożnościowego nad firmami inwestycyjnymi oraz zmieniającą dyrektywy 2002/87/WE, 2009/65/WE, 2011/61/UE, 2013/36/UE, 2014/59/UE i 2014/65/UE (Dz.U. L 314 z 5.12.2019, s. 64).	31 grudnia 2023 r. (8)
107	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/338 z dnia 16 lutego 2021 r. zmieniającą dyrektywę 2014/65/UE w zakresie wymogów informacyjnych, zarządzania produktami i limitów pozycji oraz dyrektywy 2013/36/UE i (UE) 2019/878 w zakresie ich zastosowania do firm inwestycyjnych w celu wsparcia odbudowy w następstwie kryzysu związanego z COVID-19 (Dz.U. L 68 z 26.2.2021, s. 14).	31 grudnia 2023 r. (9)
108	Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 596/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie nadużyć na rynku (rozporządzenie w sprawie nadużyć na rynku) oraz uchylające dyrektywę 2003/6/WE Parlamentu Europejskiego i Rady i dyrektywy Komisji 2003/124/WE, 2003/125/WE i 2004/72/WE (Dz.U. L 173 z 12.6.2014, s. 1) oraz, w stosownych przypadkach, powiązane środki poziomu 2	30 września 2018 r. (4)
	zmienione:
109	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1011 z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie indeksów stosowanych jako wskaźniki referencyjne w instrumentach finansowych i umowach finansowych lub do pomiaru wyników funduszy inwestycyjnych i zmieniającym dyrektywy 2008/48/WE i 2014/17/UE oraz rozporządzenie (UE) nr 596/2014 (Dz.U. L 171 z 29.6.2016, s. 1).	1 marca 2020 r. (6)
110	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1033 z dnia 23 czerwca 2016 r. zmieniającym rozporządzenie (UE) nr 600/2014 w sprawie rynków instrumentów finansowych, rozporządzenie (UE) nr 596/2014 w sprawie nadużyć na rynku oraz rozporządzenie (UE) nr 909/2014 w sprawie usprawnienia rozrachunku papierów wartościowych w Unii Europejskiej i w sprawie centralnych depozytów papierów wartościowych (Dz.U. L 175 z 30.6.2016, s. 1).	30 września 2018 r. (5)
111	Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/49/UE z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie systemów gwarancji depozytów (wersja przekształcona) (Dz.U. L 173 z 12.6.2014, s. 149).	31 marca 2016 r. (2)
112	Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/57/UE z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie sankcji karnych za nadużycia na rynku (dyrektywa w sprawie nadużyć na rynku) (Dz.U. L 173 z 12.6.2014, s. 179).	30 września 2018 r. (4)
113	Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/59/UE z dnia 15 maja 2014 r. ustanawiająca ramy na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych oraz zmieniająca dyrektywę Rady 82/891/EWG i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/24/WE, 2002/47/WE, 2004/25/WE, 2005/56/WE, 2007/36/WE, 2011/35/UE, 2012/30/UE i 2013/36/UE oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1093/2010 i (UE) nr 648/2012 (Dz.U. L 173 z 12.6.2014, s. 190) oraz, w stosownych przypadkach, powiązane środki poziomu 2	31 marca 2018 r. (2)
	zmieniona:
114	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/2399 z dnia 12 grudnia 2017 r. zmieniającą dyrektywę 2014/59/UE w odniesieniu do stopnia uprzywilejowania niezabezpieczonych instrumentów dłużnych w hierarchii roszczeń w postępowaniu upadłościowym (Dz.U. L 345 z 27.12.2017, s. 96).	31 października 2019 r. (6)
115	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/879 z dnia 20 maja 2019 r. zmieniającą dyrektywę 2014/59/UE w odniesieniu do zdolności do pokrycia strat i dokapitalizowania instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych oraz dyrektywę 98/26/WE (Dz.U. L 150 z 7.6.2019, s. 296).	31 grudnia 2022 r. (8)
116	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2034 z dnia 27 listopada 2019 r. w sprawie nadzoru ostrożnościowego nad firmami inwestycyjnymi oraz zmieniającą dyrektywy 2002/87/WE, 2009/65/WE, 2011/61/UE, 2013/36/UE, 2014/59/UE i 2014/65/UE (Dz.U. L 314 z 5.12.2019, s. 64).	31 grudnia 2023 r. (8)
117	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/23 z dnia 16 grudnia 2020 r. w sprawie ram na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do kontrahentów centralnych oraz zmieniającym rozporządzenia (UE) nr 1095/2010, (UE) nr 648/2012, (UE) nr 600/2014, (UE) nr 806/2014 i (UE) 2015/2365 oraz dyrektywy 2002/47/WE, 2004/25/WE, 2007/36/WE, 2014/59/UE i (UE) 2017/1132 (Dz.U. L 22 z 22.1.2021, s. 1).	31 grudnia 2024 r. (z wyjątkiem: art. 95 – 31 grudnia 2022 r., art. 87 ust. 2 – 31 grudnia 2023 r., art. 9 ust. 1, art. 9 ust. 2, art. 9 ust. 3, art. 9 ust. 4, art. 9 ust. 6, art. 9 ust. 7, art. 9 ust. 9, art. 9 ust. 10, art. 9 ust. 12, art. 9 ust. 13, art. 9 ust. 16, art. 9 ust. 17, art. 9 ust. 18, art. 9 ust. 19, art. 10 ust. 1, art. 10 ust. 2, art. 10 ust. 3, art. 10 ust. 8, art. 10 ust. 9, art. 10 ust. 10, art. 10 ust. 11, art. 10 ust. 12 i art. 11 – 31 grudnia 2024 r., art. 9 ust. 14 i art. 20 – 31 grudnia 2025 r.) (9)
118	Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie rynków instrumentów finansowych oraz zmieniająca dyrektywę 2002/92/WE i dyrektywę 2011/61/UE (Dz.U. L 173 z 12.6.2014, s. 349) oraz, w stosownych przypadkach, powiązane środki poziomu 2	31 grudnia 2020 r. (3)
	zmieniona:
119	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 909/2014 z dnia 23 lipca 2014 r. w sprawie usprawnienia rozrachunku papierów wartościowych w Unii Europejskiej i w sprawie centralnych depozytów papierów wartościowych, zmieniającym dyrektywy 98/26/WE i 2014/65/UE oraz rozporządzenie (UE) nr 236/2012 (Dz.U. L 257 z 28.8.2014, s. 1).	31 grudnia 2020 r. (4)
120	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1034 z dnia 23 czerwca 2016 r. zmieniającą dyrektywę 2014/65/WE w sprawie rynków instrumentów finansowych (Dz.U. L 175 z 30.6.2016, s. 8).	31 grudnia 2021 r. (5)
121	z wyjątkiem art. 64 pkt 5: dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2034 z dnia 27 listopada 2019 r. w sprawie nadzoru ostrożnościowego nad firmami inwestycyjnymi oraz zmieniającą dyrektywy 2002/87/WE, 2009/65/WE, 2011/61/UE, 2013/36/UE, 2014/59/UE i 2014/65/UE (Dz.U. L 314 z 5.12.2019, s. 64).	31 grudnia 2023 r. (8)
122	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2177 z dnia 18 grudnia 2019 r. zmieniającą dyrektywę 2009/138/WE w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Wypłacalność II), dyrektywę 2014/65/UE w sprawie rynków instrumentów finansowych oraz dyrektywę (UE) 2015/849 w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu (Dz.U. L 334 z 27.12.2019, s. 155).	31 grudnia 2024 r. (8)
123	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1504 z dnia 7 października 2020 r. zmieniającą dyrektywę 2014/65/UE w sprawie rynków instrumentów finansowych (Dz.U. L 347 z 20.10.2020, s. 50).	31 grudnia 2023 r. (9)
124	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/338 z dnia 16 lutego 2021 r. zmieniającą dyrektywę 2014/65/UE w zakresie wymogów informacyjnych, zarządzania produktami i limitów pozycji oraz dyrektywy 2013/36/UE i (UE) 2019/878 w zakresie ich zastosowania do firm inwestycyjnych w celu wsparcia odbudowy w następstwie kryzysu związanego z COVID-19 (Dz.U. L 68 z 26.2.2021, s. 14).	31 grudnia 2023 r. (9)
125	Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 600/2014 z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie rynków instrumentów finansowych oraz zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz.U. L 173 z 12.6.2014, s. 84) oraz, w stosownych przypadkach, powiązane środki poziomu 2	31 grudnia 2020 r. (3)
	zmienione:
126	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1033 z dnia 23 czerwca 2016 r. zmieniającym rozporządzenie (UE) nr 600/2014 w sprawie rynków instrumentów finansowych, rozporządzenie (UE) nr 596/2014 w sprawie nadużyć na rynku oraz rozporządzenie (UE) nr 909/2014 w sprawie usprawnienia rozrachunku papierów wartościowych w Unii Europejskiej i w sprawie centralnych depozytów papierów wartościowych (Dz.U. L 175 z 30.6.2016, s. 1).	31 grudnia 2020 r. (5)
127	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2033 z dnia 27 listopada 2019 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla firm inwestycyjnych oraz zmieniającym rozporządzenia (UE) nr 1093/2010, (UE) nr 575/2013, (UE) nr 600/2014 i (UE) nr 806/2014 (Dz.U. L 314 z 5.12.2019, s. 1).	31 grudnia 2023 r. (8)
128	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/23 z dnia 16 grudnia 2020 r. w sprawie ram na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do kontrahentów centralnych oraz zmieniającym rozporządzenia (UE) nr 1095/2010, (UE) nr 648/2012, (UE) nr 600/2014, (UE) nr 806/2014 i (UE) 2015/2365 oraz dyrektywy 2002/47/WE, 2004/25/WE, 2007/36/WE, 2014/59/UE i (UE) 2017/1132 (Dz.U. L 22 z 22.1.2021, s. 1).	31 grudnia 2024 r. (z wyjątkiem: art. 95 – 31 grudnia 2022 r., art. 87 ust. 2 – 31 grudnia 2023 r., art. 9 ust. 1, art. 9 ust. 2, art. 9 ust. 3, art. 9 ust. 4, art. 9 ust. 6, art. 9 ust. 7, art. 9 ust. 9, art. 9 ust. 10, art. 9 ust. 12, art. 9 ust. 13, art. 9 ust. 16, art. 9 ust. 17, art. 9 ust. 18, art. 9 ust. 19, art. 10 ust. 1, art. 10 ust. 2, art. 10 ust. 3, art. 10 ust. 8, art. 10 ust. 9, art. 10 ust. 10, art. 10 ust. 11, art. 10 ust. 12 i art. 11 – 31 grudnia 2024 r., art. 9 ust. 14 i art. 20 – 31 grudnia 2025 r.) (9)
129	Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 909/2014 z dnia 23 lipca 2014 r. w sprawie usprawnienia rozrachunku papierów wartościowych w Unii Europejskiej i w sprawie centralnych depozytów papierów wartościowych, zmieniające dyrektywy 98/26/WE i 2014/65/UE oraz rozporządzenie (UE) nr 236/2012 (Dz.U. L 257 z 28.8.2014, s. 1).	31 grudnia 2020 r. (4)
	zmienione:
130	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1033 z dnia 23 czerwca 2016 r. zmieniającym rozporządzenie (UE) nr 600/2014 w sprawie rynków instrumentów finansowych, rozporządzenie (UE) nr 596/2014 w sprawie nadużyć na rynku oraz rozporządzenie (UE) nr 909/2014 w sprawie usprawnienia rozrachunku papierów wartościowych w Unii Europejskiej i w sprawie centralnych depozytów papierów wartościowych (Dz.U. L 175 z 30.6.2016, s. 1).	31 grudnia 2020 r. (6)
131	Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2365 z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie przejrzystości transakcji finansowanych z użyciem papierów wartościowych i ponownego wykorzystania oraz zmiany rozporządzenia (UE) nr 648/2012 (Dz.U. L 337 z 23.12.2015, s. 1).	30 września 2019 r. (4)
	zmienione:
132	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/23 z dnia 16 grudnia 2020 r. w sprawie ram na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do kontrahentów centralnych oraz zmieniającym rozporządzenia (UE) nr 1095/2010, (UE) nr 648/2012, (UE) nr 600/2014, (UE) nr 806/2014 i (UE) 2015/2365 oraz dyrektywy 2002/47/WE, 2004/25/WE, 2007/36/WE, 2014/59/UE i (UE) 2017/1132 (Dz.U. L 22 z 22.1.2021, s. 1).	31 grudnia 2024 r. (z wyjątkiem: art. 95 – 31 grudnia 2022 r., art. 87 ust. 2 – 31 grudnia 2023 r., art. 9 ust. 1, art. 9 ust. 2, art. 9 ust. 3, art. 9 ust. 4, art. 9 ust. 6, art. 9 ust. 7, art. 9 ust. 9, art. 9 ust. 10, art. 9 ust. 12, art. 9 ust. 13, art. 9 ust. 16, art. 9 ust. 17, art. 9 ust. 18, art. 9 ust. 19, art. 10 ust. 1, art. 10 ust. 2, art. 10 ust. 3, art. 10 ust. 8, art. 10 ust. 9, art. 10 ust. 10, art. 10 ust. 11, art. 10 ust. 12 i art. 11 – 31 grudnia 2024 r., art. 9 ust. 14 i art. 20 – 31 grudnia 2025 r.) (9)
133	Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2366 z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie usług płatniczych w ramach rynku wewnętrznego, zmieniająca dyrektywy 2002/65/WE, 2009/110/WE, 2013/36/UE i rozporządzenie (UE) nr 1093/2010 oraz uchylająca dyrektywę 2007/64/WE (Dz.U. L 337 z 23.12.2015, s. 35) oraz, w stosownych przypadkach, powiązane środki poziomu 2	30 września 2018 r. (4)
134	Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1011 z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie indeksów stosowanych jako wskaźniki referencyjne w instrumentach finansowych i umowach finansowych lub do pomiaru wyników funduszy inwestycyjnych i zmieniającym dyrektywy 2008/48/WE i 2014/17/UE oraz rozporządzenie (UE) nr 596/2014 (Dz.U. L 171 z 29.6.2016, s. 1).	1 marca 2020 r. (6)
	zmienione:
135	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2089 z dnia 27 listopada 2019 r. zmieniającym rozporządzenie (UE) 2016/1011 w odniesieniu do unijnych wskaźników referencyjnych transformacji klimatycznej oraz unijnych wskaźników referencyjnych dostosowanych do porozumienia paryskiego, a także ujawniania informacji dotyczących wskaźników referencyjnych w związku z kwestiami dotyczącymi zrównoważonego rozwoju (Dz.U. L 317 z 9.12.2019, s. 17).	31 grudnia 2021 r. (8)
136	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/168 z dnia 10 lutego 2021 r. w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) 2016/1011 w odniesieniu do wyłączenia dotyczącego niektórych walutowych wskaźników referencyjnych spot państw trzecich i wyznaczenia zamienników niektórych wskaźników referencyjnych, których opracowywania się zaprzestaje oraz w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) nr 648/2012 (Dz.U. L 49 z 12.2.2021, s. 6).	31 grudnia 2023 r. (9)
	Prawodawstwo w dziedzinie gromadzenia informacji statystycznych (*1)
137	Wytyczne Europejskiego Banku Centralnego EBC/2013/24 z dnia 25 lipca 2013 r. w sprawie wymogów sprawozdawczości statystycznej Europejskiego Banku Centralnego w dziedzinie kwartalnych rachunków finansowych (Dz.U. L 2 z 7.1.2014, s. 34).	31 marca 2016 r. (2)
	zmienione:
138	wytycznymi Europejskiego Banku Centralnego (UE) 2016/66 z dnia 26 listopada 2015 r. zmieniającymi wytyczne EBC/2013/24 w sprawie wymagań w zakresie sprawozdawczości statystycznej EBC w dziedzinie kwartalnych sprawozdań finansowych (EBC/2015/40) (Dz.U. L 14 z 21.1.2016, s. 36).	31 marca 2017 r. (4)
139	wytycznymi Europejskiego Banku Centralnego (UE) 2020/1553 z dnia 14 października 2020 r. zmieniającymi wytyczne EBC/2013/24 w sprawie wymogów sprawozdawczości statystycznej Europejskiego Banku Centralnego w dziedzinie kwartalnych rachunków finansowych (EBC/2020/51) (Dz.U. L 354 z 26.10.2020, s. 24).	31 grudnia 2022 r. (9)
140	wytycznymi Europejskiego Banku Centralnego (UE) 2021/827 z dnia 29 kwietnia 2021 r. zmieniającymi wytyczne EBC/2013/24 w sprawie wymogów sprawozdawczości statystycznej Europejskiego Banku Centralnego w dziedzinie kwartalnych rachunków finansowych (EBC/2021/20) (Dz.U. L 184 z 25.5.2021, s. 4).	31 grudnia 2022 r. (9)
141	Rozporządzenie Europejskiego Banku Centralnego (UE) 2021/379 z dnia 22 stycznia 2021 r. w sprawie pozycji bilansowych instytucji kredytowych i sektora monetarnych instytucji finansowych (wersja przekształcona) (EBC/2021/2) (Dz.U. L 73 z 3.3.2021, s. 16) (9)	31 grudnia 2022 r. (9)
142	Rozporządzenie Europejskiego Banku Centralnego (UE) nr 1072/2013 z dnia 24 września 2013 r. w sprawie statystyki stóp procentowych stosowanych przez monetarne instytucje finansowe (wersja przekształcona) (EBC/2013/34) (Dz.U. L 297 z 7.11.2013, s. 51).	31 marca 2016 r. (2)
	zmienione:
143	rozporządzeniem Europejskiego Banku Centralnego (UE) nr 756/2014 z dnia 8 lipca 2014 r. EBC/2014/30 zmieniającym rozporządzenie (UE) nr 1072/2013 (EBC/2013/34) w sprawie statystyki stóp procentowych stosowanych przez monetarne instytucje finansowe (EBC/2014/30) (Dz.U. L 205 z 12.7.2014, s. 14).
144	Wytyczne Europejskiego Banku Centralnego (UE) 2021/830 z dnia 26 marca 2021 r. w sprawie statystyki pozycji bilansowych i statystyki stóp procentowych monetarnych instytucji finansowych (EBC/2021/11)	31 grudnia 2022 r. (9)

”

(1) W 2013 r. wspólny komitet uzgodnił te terminy zgodnie z art. 8 ust. 4 Układu monetarnego między Unią Europejską a Księstwem Andory z dnia 30 czerwca 2011 r.

(2) W 2014 r. wspólny komitet uzgodnił te terminy zgodnie z art. 8 ust. 4 Układu monetarnego między Unią Europejską a Księstwem Andory z dnia 30 czerwca 2011 r.

(3) W 2015 r. wspólny komitet uzgodnił te terminy zgodnie z art. 8 ust. 4 Układu monetarnego między Unią Europejską a Księstwem Andory z dnia 30 czerwca 2011 r.

(4) W 2016 r. wspólny komitet uzgodnił te terminy zgodnie z art. 8 ust. 4 Układu monetarnego między Unią Europejską a Księstwem Andory z dnia 30 czerwca 2011 r.

(5) W 2017 r. wspólny komitet uzgodnił te terminy zgodnie z art. 8 ust. 4 Układu monetarnego między Unią Europejską a Księstwem Andory z dnia 30 czerwca 2011 r.

(6) W 2018 r. wspólny komitet uzgodnił te terminy zgodnie z art. 8 ust. 4 Układu monetarnego między Unią Europejską a Księstwem Andory z dnia 30 czerwca 2011 r.

(7) W 2019 r. wspólny komitet uzgodnił te terminy zgodnie z art. 8 ust. 4 Układu monetarnego między Unią Europejską a Księstwem Andory z dnia 30 czerwca 2011 r.

(8) W 2020 r. wspólny komitet uzgodnił te terminy zgodnie z art. 8 ust. 4 Układu monetarnego między Unią Europejską a Księstwem Andory z dnia 30 czerwca 2011 r.

(9) W 2021 r. wspólny komitet uzgodnił te terminy zgodnie z art. 8 ust. 4 Układu monetarnego między Unią Europejską a Księstwem Andory z dnia 30 czerwca 2011 r.

(*1) Zgodnie z wzorem uproszczonej sprawozdawczości statystycznej.

18.3.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 90/180

DECYZJA KOMISJI (UE) 2022/446

z dnia 15 marca 2022 r.

zmieniająca załącznik do Układu monetarnego między Unią Europejską a Republiką San Marino

KOMISJA EUROPEJSKA,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

uwzględniając Układ monetarny między Unią Europejską a Republiką San Marino z dnia 27 marca 2012 r. (1), w szczególności jego art. 8 ust. 5,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1)	Układ monetarny między Unią a San Marino („układ monetarny”) wszedł w życie 1 września 2012 r.

(2)

Art. 8 ust. 1 układu monetarnego zobowiązuje Republikę San Marino do wdrożenia unijnych aktów prawnych i przepisów dotyczących banknotów i monet euro, prawodawstwa w dziedzinie bankowości i finansów, przeciwdziałania praniu pieniędzy, oszustwom oraz fałszowaniu gotówkowych i bezgotówkowych środków płatniczych, medali i żetonów oraz wymogów sprawozdawczości statystycznej. Te akty prawne i przepisy wymieniono w załączniku do układu monetarnego.

(3)	Raz w roku lub w razie potrzeby częściej Komisja powinna dokonać zmiany załącznika do układu monetarnego w celu uwzględnienia nowych istotnych unijnych aktów prawnych i przepisów oraz zmian w obowiązujących przepisach.

(4)	Niektóre akty prawne i przepisy Unii nie mają już zastosowania i w związku z tym należy je skreślić z załącznika, natomiast inne akty prawne i przepisy Unii, które zostały przyjęte lub zmienione, powinny zostać dodane do załącznika.

(5)	W związku z tym należy odpowiednio zmienić załącznik do układu monetarnego,

PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ:

Artykuł 1

Załącznik do Układu monetarnego między Unią Europejską a Republiką San Marino zastępuje się tekstem znajdującym się w załączniku do niniejszej decyzji.

Artykuł 2

Niniejsza decyzja wchodzi w życie dwudziestego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Sporządzono w Brukseli dnia 15 marca 2022 r. r.

W imieniu Komisji

Przewodnicząca

Ursula VON DER LEYEN

(1) Dz.U. C 121 z 26.4.2012, s. 5.

ZAŁĄCZNIK

„ZAŁĄCZNIK

	PRZEPISY WYMAGAJĄCE WDROŻENIA	TERMIN WDROŻENIA
	Przeciwdziałanie praniu pieniędzy
1	Decyzja Rady 2000/642/WSiSW z dnia 17 października 2000 r. dotycząca uzgodnień w sprawie współpracy pomiędzy jednostkami wywiadu finansowego państw członkowskich w odniesieniu do wymiany informacji (Dz.U. L 271 z 24.10.2000, s. 4)	1 września 2013 r.
2	Decyzja ramowa Rady 2001/500/WSiSW z dnia 26 czerwca 2001 r. w sprawie prania brudnych pieniędzy oraz identyfikacji, wykrywania, zamrożenia, zajęcia i konfiskaty narzędzi oraz zysków pochodzących z przestępstwa (Dz.U. L 182 z 5.7.2001, s. 1)
3	Decyzja ramowa Rady 2005/212/WSiSW z dnia 24 lutego 2005 r. w sprawie konfiskaty korzyści, narzędzi i mienia pochodzących z przestępstwa (Dz.U. L 68 z 15.3.2005, s. 49)	1 października 2014 r. (1)
4	Decyzja Rady 2007/845/WSiSW z dnia 6 grudnia 2007 r. dotycząca współpracy pomiędzy biurami ds. odzyskiwania mienia w państwach członkowskich w dziedzinie wykrywania i identyfikacji korzyści pochodzących z przestępstwa lub innego mienia związanego z przestępstwem (Dz.U. L 332 z 18.12.2007, s. 103)
5	Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/42/UE z dnia 3 kwietnia 2014 r. w sprawie zabezpieczenia i konfiskaty narzędzi służących do popełnienia przestępstwa i korzyści pochodzących z przestępstwa w Unii Europejskiej (Dz.U. L 127 z 29.4.2014, s. 39)	1 listopada 2016 r. (2)
6	Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/847 z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie informacji towarzyszących transferom środków pieniężnych i uchylenia rozporządzenia (WE) nr 1781/2006 (Dz.U. L 141 z 5.6.2015, s. 1)	1 października 2017 r. (3)
7	Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2015/849/UE z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu, zmieniająca rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 i uchylająca dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2005/60/WE oraz dyrektywę Komisji 2006/70/WE (Dz.U. L 141 z 5.6.2015, s. 73).	1 października 2017 r. (3)
	zmieniona:
8	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/843 z dnia 30 maja 2018 r. zmieniającą dyrektywę (UE) 2015/849 w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu oraz zmieniającą dyrektywy 2009/138/WE i 2013/36/UE (Dz.U. L 156 z 19.6.2018, s. 43)	31 grudnia 2020 r. (6)
	uzupełniona:
9	rozporządzeniem delegowanym Komisji (UE) 2016/1675 z dnia 14 lipca 2016 r. uzupełniającym dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 przez wskazanie państw trzecich wysokiego ryzyka mających strategiczne braki (Dz.U. L 254 z 20.9.2016, s. 1)	1 października 2017 r. (5)
	zmienionym:
10	rozporządzeniem delegowanym Komisji (UE) 2018/105 z dnia 27 października 2017 r. zmieniającym rozporządzenie delegowane (UE) 2016/1675 przez dodanie Etiopii do wykazu państw trzecich wysokiego ryzyka zawartego w tabeli w pkt I załącznika (Dz.U. L 19 z 24.1.2018, s. 1)	31 marca 2019 r. (6)
11	rozporządzeniem delegowanym Komisji (UE) 2018/212 z dnia 13 grudnia 2017 r. zmieniającym rozporządzenie delegowane (UE) 2016/1675 uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 przez dodanie Sri Lanki, Trynidadu i Tobago oraz Tunezji do tabeli w pkt I załącznika (Dz.U. L 41 z 14.2.2018, s. 4)	31 marca 2019 r. (6)
12	rozporządzeniem delegowanym Komisji (UE) 2018/1467 z dnia 27 lipca 2018 r. zmieniającym rozporządzenie delegowane (UE) 2016/1675 uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 przez dodanie Pakistanu do tabeli w pkt I załącznika (Dz.U. L 246 z 2.10.2018, s. 1)	31 grudnia 2019 r. (7)
13	rozporządzeniem delegowanym Komisji (UE) 2020/855 z dnia 7 maja 2020 r. zmieniającym rozporządzenie delegowane (UE) 2016/1675 uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 przez włączenie Bahamów, Barbadosu, Botswany, Kambodży, Ghany, Jamajki, Mauritiusu, Mongolii, Mjanmy/Birmy, Nikaragui, Panamy i Zimbabwe do tabeli w pkt I załącznika oraz wykreślenie z tej tabeli Bośni i Hercegowiny, Etiopii, Gujany, Laotańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej, Sri Lanki i Tunezji (Dz.U. L 195 z 19.6.2020, s. 1)	31 grudnia 2022 r. (9)
14	rozporządzeniem delegowanym Komisji (UE) 2021/37 z dnia 7 grudnia 2020 r. w sprawie zmiany rozporządzenia delegowanego (UE) 2016/1675 uzupełniającego dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 odnośnie do wykreślenia Mongolii z tabeli w pkt I załącznika (Dz.U. L 14 z 18.1.2021, s. 1)	31 grudnia 2023 r. (9)
15	rozporządzeniem delegowanym Komisji (UE) 2019/758 z dnia 31 stycznia 2019 r. uzupełniającym dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych określających minimalny zakres działań oraz rodzaj dodatkowych środków, które instytucje kredytowe i finansowe muszą wdrożyć, aby ograniczyć ryzyko związane z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu w niektórych państwach trzecich (Dz.U. L 125 z 14.5.2019, s. 4)	31 grudnia 2020 r. (7)
16	Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1672 z dnia 23 października 2018 r. w sprawie kontroli środków pieniężnych wwożonych do Unii lub wywożonych z Unii oraz uchylające rozporządzenie (WE) nr 1889/2005, Dz.U. L 284 z 12.11.2018, s. 6)	31 grudnia 2021 r. (7)
17	Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1673 z dnia 23 października 2018 r. w sprawie zwalczania prania pieniędzy za pomocą środków prawnokarnych (Dz.U. L 284 z 12.11.2018, s. 22)	31 grudnia 2021 r. (7)
	Przeciwdziałanie oszustwom i fałszowaniu pieniędzy
18	Rozporządzenie Rady (WE) nr 1338/2001 z dnia 28 czerwca 2001 r. ustanawiające środki niezbędne dla ochrony euro przed fałszowaniem (Dz.U. L 181 z 4.7.2001, s. 6)	1 września 2013 r.
	zmienione:
19	rozporządzeniem Rady (WE) nr 44/2009 z dnia 18 grudnia 2008 r. zmieniającym rozporządzenie (WE) nr 1338/2001 ustanawiającym środki niezbędne dla ochrony euro przed fałszowaniem (Dz.U. L 17 z 22.1.2009, s. 1)
20	Decyzja Rady 2001/887/WSiSW z dnia 6 grudnia 2001 r. w sprawie ochrony euro przed fałszowaniem (Dz.U. L 329 z 14.12.2001, s. 1)	1 września 2013 r.
21	Decyzja Rady 2003/861/WE z dnia 8 grudnia 2003 r. dotycząca analizy technicznej i współpracy w odniesieniu do fałszywych monet euro (Dz.U. L 325 z 12.12.2003, s. 44)	1 września 2013 r.
22	Rozporządzenie Rady (WE) nr 2182/2004 z dnia 6 grudnia 2004 r. dotyczące medali i żetonów podobnych do monet euro (Dz.U. L 373 z 21.12.2004, s. 1)	1 września 2013 r.
	zmienione:
23	rozporządzeniem Rady (WE) nr 46/2009 z dnia 18 grudnia 2008 r. zmieniającym rozporządzenie (WE) nr 2182/2004 dotyczące medali i żetonów podobnych do monet euro (Dz.U. L 17 z 22.1.2009, s. 5)
24	Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/62/UE z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie prawnokarnych środków ochrony euro i innych walut przed fałszowaniem, zastępująca decyzję ramową Rady 2000/383/WSiSW (Dz.U. L 151 z 21.5.2014, s. 1)	1 lipca 2016 r. (2)
25	Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/713 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie zwalczania fałszowania i oszustw związanych z bezgotówkowymi środkami płatniczymi, zastępująca decyzję ramową Rady 2001/413/WSiSW (Dz.U. L 123 z 10.5.2019, s. 18)	31 grudnia 2021 r. (7)
	Przepisy dotyczące banknotów i monet euro
26	Z wyjątkiem art. 1a ust. 2 i 3 oraz art. 4a, 4b i 4c: Rozporządzenie Rady (WE) nr 2532/98 z dnia 23 listopada 1998 r. dotyczące uprawnień Europejskiego Banku Centralnego do nakładania sankcji (Dz.U. L 318 z 27.11.1998, s. 4)	1 września 2013 r.
	zmienione:
27	rozporządzeniem Rady (UE) 2015/159 z dnia 27 stycznia 2015 r. zmieniającym rozporządzenie (WE) nr 2532/98 dotyczące uprawnień Europejskiego Banku Centralnego do nakładania sankcji (Dz.U. L 27 z 3.2.2015, s. 1)	31 października 2021 r. (8)
28	Konkluzje Rady z dnia 10 maja 1999 r. w sprawie systemu zarządzania jakością w odniesieniu do monet euro	1 września 2013 r.
29	Komunikat Komisji 2001/C 318/03 z dnia 22 października 2001 r. w sprawie ochrony praw autorskich do projektów wspólnych stron monet euro (C(2001) 600 final) (Dz.U. C 318 z 13.11.2001, s. 3)	1 września 2013 r.
30	Wytyczne Europejskiego Banku Centralnego EBC/2003/5 z dnia 20 marca 2003 r. w sprawie egzekwowania środków przeciwdziałających niedozwolonej reprodukcji banknotów euro oraz w sprawie wymiany i wycofywania z obiegu banknotów euro (Dz.U. L 78 z 25.3.2003, s. 20)	1 września 2013 r.
	zmienione:
31	wytycznymi Europejskiego Banku Centralnego EBC/2013/11 z dnia 19 kwietnia 2013 r. zmieniającymi wytyczne EBC/2003/5 w sprawie egzekwowania środków przeciwdziałających niedozwolonej reprodukcji banknotów euro oraz w sprawie wymiany i wycofywania z obiegu banknotów euro (Dz.U. L 118 z 30.4.2013, s. 43)	1 października 2013 r. (1)
32	wytycznymi Europejskiego Banku Centralnego (UE) 2020/2091 z dnia 4 grudnia 2020 r. zmieniającymi wytyczne EBC/2003/5 w sprawie egzekwowania środków przeciwdziałających niedozwolonej reprodukcji banknotów euro oraz w sprawie wymiany i wycofywania z obiegu banknotów euro (EBC/2020/61) (Dz.U. L 423 z 15.12.2020, s. 65)	30 września 2022 r. (9)
33	Decyzja Europejskiego Banku Centralnego EBC/2010/14 z dnia 16 września 2010 r. w sprawie weryfikacji autentyczności i jakości obiegowej oraz powtórnego wprowadzania do obiegu banknotów euro (Dz.U. L 267 z 9.10.2010, s. 1)	1 września 2013 r.
	zmieniona:
34	decyzją Europejskiego Banku Centralnego EBC/2012/19 z dnia 7 września 2012 r. zmieniającą decyzję EBC/2010/14 w sprawie weryfikacji autentyczności i jakości obiegowej oraz powtórnego wprowadzania do obiegu banknotów euro (2012/507/UE) (Dz.U. L 253 z 20.9.2012, s. 19)	1 października 2013 r. (1)
35	decyzją Europejskiego Banku Centralnego (UE) 2019/2195 z dnia 5 grudnia 2019 r. zmieniającą decyzję EBC/2010/14 w sprawie weryfikacji autentyczności i jakości obiegowej oraz powtórnego wprowadzania do obiegu banknotów euro (ECB/2019/39) (Dz.U. L 330 z 20.12.2019, s. 91)	31 grudnia 2021 r. (8)
36	Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1210/2010 z dnia 15 grudnia 2010 r. w sprawie weryfikacji autentyczności monet euro oraz postępowania z monetami euro nienadającymi się do obiegu (Dz.U. L 339 z 22.12.2010, s. 1)	1 września 2013 r.
37	Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1214/2011 z dnia 16 listopada 2011 r. w sprawie zawodowego, transgranicznego transportu drogowego gotówki euro między państwami członkowskimi należącymi do strefy euro (Dz.U. L 316 z 29.11.2011, s. 1)	1 października 2014 r. (1)
38	Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 651/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie emisji monet euro (Dz.U. L 201 z 27.7.2012, s. 135)	1 października 2013 r. (1)
39	Decyzja EBC/2013/10 w sprawie nominałów, parametrów, reprodukcji, wymiany i wycofywania banknotów euro (ECB/2013/10) (Dz.U. L 118 z 30.4.2013, s. 37)	1 października 2013 r. (1)
	zmieniona:
40	decyzją Europejskiego Banku Centralnego (UE) 2019/669 z dnia 4 kwietnia 2019 r. zmieniającą decyzję EBC/2013/10 w sprawie nominałów, parametrów, reprodukcji, wymiany i wycofywania banknotów euro (Dz.U. L 113 z 29.4.2019, s. 6)	31 grudnia 2020 r. (7)
41	decyzją Europejskiego Banku Centralnego (UE) 2020/2090 z dnia 4 grudnia 2020 r. zmieniającą decyzję EBC/2013/10 w sprawie nominałów, parametrów, reprodukcji, wymiany i wycofywania banknotów euro (EBC/2020/60) (Dz.U. L 423 z 15.12.2020, s. 62)	30 września 2022 r. (9)
42	Rozporządzenie Rady (UE) nr 729/2014 z dnia 24 czerwca 2014 r. w sprawie nominałów i parametrów technicznych monet euro przeznaczonych do obiegu (wersja przekształcona) (Dz.U. L 194 z 2.7.2014, s. 1)	1 października 2013 r. (1)
	Prawodawstwo w dziedzinie bankowości i finansów
43	Dyrektywa Rady 86/635/EWG z dnia 8 grudnia 1986 r. w sprawie rocznych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych banków i innych instytucji finansowych (Dz.U. L 372 z 31.12.1986, s. 1)	1 września 2016 r.
	zmieniona:
44	dyrektywą 2001/65/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 września 2001 r. zmieniającą dyrektywy 78/660/EWG, 83/349/EWG oraz 86/635/EWG w zakresie zasad oceny rocznych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych niektórych rodzajów spółek, a także banków oraz innych instytucji finansowych (Dz.U. L 283 z 27.10.2001, s. 28)
45	dyrektywą 2003/51/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 czerwca 2003 r. zmieniającą dyrektywy 78/660/EWG, 83/349/EWG, 86/635/EWG i 91/674/EWG w sprawie rocznych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych niektórych rodzajów spółek, banków i innych instytucji finansowych oraz zakładów ubezpieczeń (Dz.U. L 178 z 17.7.2003, s. 16)
46	dyrektywą 2006/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca 2006 r. zmieniającą dyrektywy Rady 78/660/EWG w sprawie rocznych sprawozdań finansowych niektórych rodzajów spółek, 83/349/EWG w sprawie skonsolidowanych sprawozdań finansowych, 86/635/EWG w sprawie rocznych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych banków i innych instytucji finansowych oraz 91/674/EWG w sprawie rocznych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych zakładów ubezpieczeń (Dz.U. L 224 z 16.8.2006, s. 1)
47	Dyrektywa Rady 89/117/EWG z dnia 13 lutego 1989 r. w sprawie obowiązków w zakresie publikacji odnoszących się do rocznych sprawozdań finansowych oddziałów, utworzonych w państwie członkowskim, instytucji kredytowych i instytucji finansowych mających swoją siedzibę poza tym państwem członkowskim (Dz.U. L 44 z 16.2.1989, s. 40)	1 września 2018 r.
48	Dyrektywa 97/9/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 3 marca 1997 r. w sprawie systemów rekompensat dla inwestorów (Dz.U. L 84 z 26.3.1997, s. 22)	1 września 2018 r.
49	Dyrektywa 98/26/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 maja 1998 r. w sprawie zamknięcia rozliczeń w systemach płatności i rozrachunku papierów wartościowych (Dz.U. L 166 z 11.6.1998, s. 45)	1 września 2018 r.
	zmieniona:
50	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/44/WE z dnia 6 maja 2009 r. zmieniającą dyrektywę 98/26/WE w sprawie zamknięcia rozliczeń w systemach płatności i rozrachunku papierów wartościowych oraz dyrektywę 2002/47/WE w sprawie uzgodnień dotyczących zabezpieczeń finansowych w odniesieniu do systemów powiązanych i do wierzytelności kredytowych (Dz.U. L 146 z 10.6.2009, s. 37)
51	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/78/UE z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie zmiany dyrektyw 98/26/WE, 2002/87/WE, 2003/6/WE, 2003/41/WE, 2003/71/WE, 2004/39/WE, 2004/109/WE, 2005/60/WE, 2006/48/WE, 2006/49/WE i 2009/65/WE w odniesieniu do uprawnień Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego), Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych) oraz Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych) (Dz.U. L 331 z 15.12.2010, s. 120)
52	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, kontrahentów centralnych i repozytoriów transakcji (Dz.U. L 201 z 27.7.2012, s. 1)	30 września 2019 r. (3)
53	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 909/2014 z dnia 23 lipca 2014 r. w sprawie usprawnienia rozrachunku papierów wartościowych w Unii Europejskiej i w sprawie centralnych depozytów papierów wartościowych, zmieniającym dyrektywy 98/26/WE i 2014/65/UE oraz rozporządzenie (UE) nr 236/2012 (Dz.U. L 257 z 28.8.2014, s. 1)	1 września 2018 r.
54	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/879 z dnia 20 maja 2019 r. zmieniającą dyrektywę 2014/59/UE w odniesieniu do zdolności do pokrycia strat i dokapitalizowania instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych oraz dyrektywę 98/26/WE (Dz.U. L 150 z 7.6.2019, s. 296)	31 grudnia 2022 r. (8)
55	Dyrektywa 2001/24/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 4 kwietnia 2001 r. w sprawie reorganizacji i likwidacji instytucji kredytowych (Dz.U. L 125 z 5.5.2001, s. 15)	1 września 2018 r.
	zmieniona:
56	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/59/UE z dnia 15 maja 2014 r. ustanawiającą ramy na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych oraz zmieniającą dyrektywę Rady 82/891/EWG i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/24/WE, 2002/47/WE, 2004/25/WE, 2005/56/WE, 2007/36/WE, 2011/35/UE, 2012/30/UE i 2013/36/UE oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1093/2010 i (UE) nr 648/2012 (Dz.U. L 173 z 12.6.2014, s. 190)
57	Dyrektywa 2002/47/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie uzgodnień dotyczących zabezpieczeń finansowych (Dz.U. L 168 z 27.6.2002, s. 43)	1 września 2018 r.
	zmieniona:
58	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/44/WE z dnia 6 maja 2009 r. zmieniającą dyrektywę 98/26/WE w sprawie zamknięcia rozliczeń w systemach płatności i rozrachunku papierów wartościowych oraz dyrektywę 2002/47/WE w sprawie uzgodnień dotyczących zabezpieczeń finansowych w odniesieniu do systemów powiązanych i do wierzytelności kredytowych (Dz.U. L 146 z 10.6.2009, s. 37)
59	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/59/UE z dnia 15 maja 2014 r. ustanawiającą ramy na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych oraz zmieniającą dyrektywę Rady 82/891/EWG i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/24/WE, 2002/47/WE, 2004/25/WE, 2005/56/WE, 2007/36/WE, 2011/35/UE, 2012/30/UE i 2013/36/UE oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1093/2010 i (UE) nr 648/2012 (Dz.U. L 173 z 12.6.2014, s. 190)	1 września 2018 r. (2)
60	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/23 z dnia 16 grudnia 2020 r. w sprawie ram na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do kontrahentów centralnych oraz zmieniającym rozporządzenia (UE) nr 1095/2010, (UE) nr 648/2012, (UE) nr 600/2014, (UE) nr 806/2014 i (UE) 2015/2365 oraz dyrektywy 2002/47/WE, 2004/25/WE, 2007/36/WE, 2014/59/UE i (UE) 2017/1132 (Dz.U. L 22 z 22.1.2021, s. 1)	31 grudnia 2024 r. (z wyjątkiem: art. 95 – 31 grudnia 2022 r., art. 87 ust. 2 – 31 grudnia 2023 r., art. 9 ust. 1, art. 9 ust. 2, art. 9 ust. 3, art. 9 ust. 4, art. 9 ust. 6 i 7, art. 9 ust. 9 i 10 art. 9 ust. 12 i 13, art. 9 ust. 16, art. 9 ust. 17, art. 9 ust. 18, art. 9 ust. 19, art. 10 ust. 1, art. 10 ust. 2, art. 10 ust. 3, art. 10 ust. 8, art. 10 ust. 9, art. 10 ust. 10, art. 10 ust. 11, art. 10 ust. 12 oraz art. 11 – 31 grudnia 2024 r., art. 9 ust. 14 i 20 – 31 grudnia 2025 r.) (9)
61	Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2002/87/WE z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie dodatkowego nadzoru nad instytucjami kredytowymi, zakładami ubezpieczeń oraz przedsiębiorstwami inwestycyjnymi konglomeratu finansowego i zmieniająca dyrektywy Rady 73/239/EWG, 79/267/EWG, 92/49/EWG, 92/96/EWG, 93/6/EWG i 93/22/EWG oraz dyrektywy 98/78/WE i 2000/12/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz.U. L 35 z 11.2.2003, s. 1) oraz, w stosownych przypadkach, powiązane środki poziomu 2	1 września 2018 r.
	zmieniona:
62	dyrektywą 2005/1/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 9 marca 2005 r. zmieniającą dyrektywy Rady 73/239/EWG, 85/611/EWG, 91/675/EWG, 92/49/EWG i 93/6/EWG oraz dyrektywy 94/19/WE, 98/78/WE, 2000/12/WE, 2001/34/WE, 2002/83/WE i 2002/87/WE w celu ustanowienia nowej struktury organizacyjnej komitetów w sektorze usług finansowych (Dz.U. L 79 z 24.3.2005, s. 9)
63	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/25/WE z dnia 11 marca 2008 r. zmieniającą dyrektywę 2002/87/WE w sprawie dodatkowego nadzoru nad instytucjami kredytowymi, zakładami ubezpieczeń oraz przedsiębiorstwami inwestycyjnymi konglomeratu finansowego w odniesieniu do uprawnień wykonawczych przyznanych Komisji (Dz.U. L 81 z 20.3.2008, s. 40)
64	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/78/UE z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie zmiany dyrektyw 98/26/WE, 2002/87/WE, 2003/6/WE, 2003/41/WE, 2003/71/WE, 2004/39/WE, 2004/109/WE, 2005/60/WE, 2006/48/WE, 2006/49/WE i 2009/65/WE w odniesieniu do uprawnień Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego), Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych) oraz Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych) (Dz.U. L 331 z 15.12.2010, s. 120)
65	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/89/UE z dnia 16 listopada 2011 r. w sprawie zmiany dyrektyw 98/78/WE, 2002/87/WE, 2006/48/WE i 2009/138/WE w odniesieniu do dodatkowego nadzoru nad podmiotami finansowymi konglomeratu finansowego (Dz.U. L 326 z 8.12. 2011, s. 113)
66	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/36/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie warunków dopuszczenia instytucji kredytowych do działalności oraz nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi i firmami inwestycyjnymi, zmieniającą dyrektywę 2002/87/WE i uchylającą dyrektywy 2006/48/WE oraz 2006/49/WE (Dz.U. L 176 z 27.6.2013, s. 338)
67	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2034 z dnia 27 listopada 2019 r. w sprawie nadzoru ostrożnościowego nad firmami inwestycyjnymi oraz zmieniającą dyrektywy 2002/87/WE, 2009/65/WE, 2011/61/UE, 2013/36/UE, 2014/59/UE i 2014/65/UE (Dz.U. L 314 z 5.12.2019, s. 64)	31 grudnia 2023 r. (8)
68	Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 924/2009 z dnia 16 września 2009 r. w sprawie płatności transgranicznych we Wspólnocie oraz uchylające rozporządzenie (WE) nr 2560/2001 (Dz.U. L 266 z 9.10.2009, s. 11)	1 września 2018 r.
	zmienione:
69	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 260/2012 z dnia 14 marca 2012 r. ustanawiającym wymogi techniczne i handlowe w odniesieniu do poleceń przelewu i poleceń zapłaty w euro oraz zmieniającym rozporządzenie (WE) nr 924/2009 (Dz.U. L 94 z 30.3.2012, s. 22)	1 września 2018 r. (1)
70	Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/110/WE z dnia 16 września 2009 r. w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje pieniądza elektronicznego oraz nadzoru ostrożnościowego nad ich działalnością, zmieniająca dyrektywy 2005/60/WE i 2006/48/WE oraz uchylająca dyrektywę 2000/46/WE (Dz.U. L 267 z 10.10.2009, s. 7)	1 września 2016 r.
	zmieniona:
71	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/36/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie warunków dopuszczenia instytucji kredytowych do działalności oraz nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi i firmami inwestycyjnymi, zmieniającą dyrektywę 2002/87/WE i uchylającą dyrektywy 2006/48/WE oraz 2006/49/WE (Dz.U. L 176 z 27.6.2013, s. 338)	1 września 2017 r. (3)
72	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2366 z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie usług płatniczych w ramach rynku wewnętrznego, zmieniającą dyrektywy 2002/65/WE, 2009/110/WE, 2013/36/UE i rozporządzenie (UE) nr 1093/2010 oraz uchylającą dyrektywę 2007/64/WE (Dz.U. L 337 z 23.12.2015, s. 35)	30 września 2018 r. (4)
73	Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1093/2010 z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie ustanowienia Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego), zmiany decyzji nr 716/2009/WE oraz uchylenia decyzji Komisji 2009/78/WE (Dz.U. L 331 z 15.12.2010, s. 12)	1 września 2016 r.
	zmienione:
74	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1022/2013 z dnia 22 października 2013 r. zmieniającym rozporządzenie (UE) nr 1093/2010 w sprawie ustanowienia Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego) w odniesieniu do powierzenia Europejskiemu Bankowi Centralnemu szczególnych zadań zgodnie z rozporządzeniem Rady (UE) nr 1024/2013 (Dz.U. L 287 z 29.10.2013, s. 5)
75	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/17/UE z dnia 4 lutego 2014 r. w sprawie konsumenckich umów o kredyt związanych z nieruchomościami mieszkalnymi i zmieniającą dyrektywy 2008/48/WE i 2013/36/UE oraz rozporządzenie (UE) nr 1093/2010 (Dz.U. L 60 z 28.2.2014, s. 34)
76	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/59/UE z dnia 15 maja 2014 r. ustanawiającą ramy na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych oraz zmieniającą dyrektywę Rady 82/891/EWG i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/24/WE, 2002/47/WE, 2004/25/WE, 2005/56/WE, 2007/36/WE, 2011/35/UE, 2012/30/UE i 2013/36/UE oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1093/2010 i (UE) nr 648/2012 (Dz.U. L 173 z 12.6.2014, s. 190)	1 września 2018 r. (3)
77	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2366 z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie usług płatniczych w ramach rynku wewnętrznego, zmieniającą dyrektywy 2002/65/WE, 2009/110/WE, 2013/36/UE i rozporządzenie (UE) nr 1093/2010 oraz uchylającą dyrektywę 2007/64/WE (Dz.U. L 337 z 23.12.2015, s. 35)	30 września 2018 r. (4)
78	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2033 z dnia 27 listopada 2019 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla firm inwestycyjnych oraz zmieniającym rozporządzenia (UE) nr 1093/2010, (UE) nr 575/2013, (UE) nr 600/2014 i (UE) nr 806/2014 (Dz.U. L 314 z 5.12.2019, s. 1)	31 grudnia 2023 r. (8)
79	Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1095/2010 z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie ustanowienia Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych), zmiany decyzji nr 716/2009/WE i uchylenia decyzji Komisji 2009/77/WE (Dz.U. L 331 z 15.12.2010, s. 84)	1 września 2016 r.
	zmienione:
80	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE z dnia 8 czerwca 2011 r. w sprawie zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zmiany dyrektyw 2003/41/WE i 2009/65/WE oraz rozporządzeń (WE) nr 1060/2009 i (UE) nr 1095/2010 (Dz.U. L 174 z 1.7.2011, s. 1)
81	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 258/2014 z dnia 3 kwietnia 2014 r. w sprawie ustanowienia unijnego programu wspierania określonych działań w dziedzinach sprawozdawczości finansowej i badania sprawozdań finansowych na lata 2014–2020 oraz uchylającym decyzję nr 716/2009/WE (Dz.U. L 105 z 8.4.2014, s. 1)
82	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/51/UE z dnia 16 kwietnia 2014 r. zmieniającą dyrektywy 2003/71/WE i 2009/138/WE oraz rozporządzenia (WE) nr 1060/2009, (UE) nr 1094/2010 i (UE) nr 1095/2010 w zakresie uprawnień Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych) oraz Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych) (Dz.U. L 153 z 22.5.2014, s. 1)
83	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/23 z dnia 16 grudnia 2020 r. w sprawie ram na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do kontrahentów centralnych oraz zmieniającym rozporządzenia (UE) nr 1095/2010, (UE) nr 648/2012, (UE) nr 600/2014, (UE) nr 806/2014 i (UE) 2015/2365 oraz dyrektywy 2002/47/WE, 2004/25/WE, 2007/36/WE, 2014/59/UE i (UE) 2017/1132 (Dz.U. L 22 z 22.1.2021, s. 1)	31 grudnia 2024 r. (z wyjątkiem: art. 95 – 31 grudnia 2022 r., art. 87 ust. 2 – 31 grudnia 2023 r., art. 9 ust. 1–4, art. 9 ust. 6 i 7, art. 9 ust. 9 i 10 art. 9 ust. 12 i 13, art. 9 ust. 16–19, art. 10 ust. 1–3, art. 10 ust. 8–12 oraz art. 11 – 31 grudnia 2024 r., art. 9 ust. 14 i 20 – 31 grudnia 2025 r.) (9)
84	Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 260/2012 z dnia 14 marca 2012 r. ustanawiające wymogi techniczne i handlowe w odniesieniu do poleceń przelewu i poleceń zapłaty w euro oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 924/2009 (Dz.U. L 94 z 30.3.2012, s. 22)	1 kwietnia 2018 r. (2)
	zmienione:
85	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 248/2014 z dnia 26 lutego 2014 r. zmieniającym rozporządzenie (UE) nr 260/2012 w odniesieniu do przejścia na ogólnounijne polecenia przelewu i polecenia zapłaty (Dz.U. L 84 z 20.3.2014, s. 1)
86	Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, kontrahentów centralnych i repozytoriów transakcji (Dz.U. L 201 z 27.7.2012, s. 1) oraz, w stosownych przypadkach, powiązane środki poziomu 2	30 września 2019 r. (3)
	zmienione:
87	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniającym rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz.U. L 176 z 27.6.2013, s. 1)
88	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/59/UE z dnia 15 maja 2014 r. ustanawiającą ramy na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych oraz zmieniającą dyrektywę Rady 82/891/EWG i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/24/WE, 2002/47/WE, 2004/25/WE, 2005/56/WE, 2007/36/WE, 2011/35/UE, 2012/30/UE i 2013/36/UE oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1093/2010 i (UE) nr 648/2012 (Dz.U. L 173 z 12.6.2014, s. 190)
89	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 600/2014 z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie rynków instrumentów finansowych oraz zmieniającym rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz.U. L 173 z 12.6.2014, s. 84)	31 grudnia 2020 r. (3)
90	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu, zmieniającą rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 i uchylającą dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2005/60/WE oraz dyrektywę Komisji 2006/70/WE (Dz.U. L 141 z 5.6.2015, s. 73)	31 grudnia 2020 r. (3)
91	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2365 z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie przejrzystości transakcji finansowanych z użyciem papierów wartościowych i ponownego wykorzystania oraz zmiany rozporządzenia (UE) nr 648/2012 (Dz.U. L 337 z 23.12.2015, s. 1)	30 września 2019 r. (4)
92	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/834 z dnia 20 maja 2019 r. zmieniającym rozporządzenie (UE) nr 648/2012 w odniesieniu do obowiązku rozliczania, zawieszania obowiązku rozliczania, wymogów dotyczących zgłaszania, technik ograniczania ryzyka związanego z kontraktami pochodnymi będącymi przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, które nie są rozliczane przez kontrahenta centralnego, rejestracji repozytoriów transakcji i nadzoru nad nimi, a także wymogów dotyczących repozytoriów transakcji (Dz.U. L 141 z 28.5.2019, s. 42)	31 grudnia 2021 r. (8)
93	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/876 z dnia 20 maja 2019 r. zmieniającym rozporządzenie (UE) nr 575/2013 w odniesieniu do wskaźnika dźwigni, wskaźnika stabilnego finansowania netto, wymogów w zakresie funduszy własnych i zobowiązań kwalifikowalnych, ryzyka kredytowego kontrahenta, ryzyka rynkowego, ekspozycji wobec kontrahentów centralnych, ekspozycji wobec przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania, dużych ekspozycji, wymogów dotyczących sprawozdawczości i ujawniania informacji, a także rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz.U. L 150 z 7.6.2019, s. 1)	31 grudnia 2023 r. (8)
94	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/23 z dnia 16 grudnia 2020 r. w sprawie ram na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do kontrahentów centralnych oraz zmieniającym rozporządzenia (UE) nr 1095/2010, (UE) nr 648/2012, (UE) nr 600/2014, (UE) nr 806/2014 i (UE) 2015/2365 oraz dyrektywy 2002/47/WE, 2004/25/WE, 2007/36/WE, 2014/59/UE i (UE) 2017/1132 (Dz.U. L 22 z 22.1.2021, s. 1)	31 grudnia 2024 r. (z wyjątkiem: art. 95 – 31 grudnia 2022 r., art. 87 ust. 2 – 31 grudnia 2023 r., art. 9 ust. 1–4, art. 9 ust. 6 i 7, art. 9 ust. 9 i 10 art. 9 ust. 12 i 13, art. 9 ust. 16–19, art. 10 ust. 1–3, art. 10 ust. 8–12 oraz art. 11 – 31 grudnia 2024 r., art. 9 ust. 14 i 20 – 31 grudnia 2025 r.) (9)
95	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/168 z dnia 10 lutego 2021 r. w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) 2016/1011 w odniesieniu do wyłączenia dotyczącego niektórych walutowych wskaźników referencyjnych spot państw trzecich i wyznaczenia zamienników niektórych wskaźników referencyjnych, których opracowywania się zaprzestaje oraz w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) nr 648/2012 (Dz.U. L 49 z 12.2.2021, s. 6)	31 grudnia 2023 r. (9)
96	Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz.U. L 176 z 27.6.2013, s. 1) oraz, w stosownych przypadkach, powiązane środki poziomu 2	1 września 2017 r. (1)
	zmienione:
97	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/2395 z dnia 12 grudnia 2017 r. zmieniającym rozporządzenie (UE) nr 575/2013 w odniesieniu do rozwiązań przejściowych dotyczących złagodzenia wpływu wprowadzenia MSSF 9 na fundusze własne oraz dotyczących traktowania jako duże ekspozycje niektórych ekspozycji wobec podmiotów sektora publicznego denominowanych w walucie krajowej dowolnego państwa członkowskiego (Dz.U. L 345 z 27.12.2017, s. 27)	30 czerwca 2019 r. (6)
98	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/2401 z dnia 12 grudnia 2017 r. zmieniającym rozporządzenie (UE) nr 575/2013 w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych (Dz.U. L 347 z 28.12.2017, s. 1)	31 marca 2020 r. (6)
99	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/630 z dnia 17 kwietnia 2019 r. zmieniającym rozporządzenie (UE) nr 575/2013 w odniesieniu do minimalnego pokrycia strat z tytułu ekspozycji nieobsługiwanych (Dz.U. L 111 z 25.4.2019, s. 4)	31 grudnia 2020 r. (7)
100	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/876 z dnia 20 maja 2019 r. zmieniającym rozporządzenie (UE) nr 575/2013 w odniesieniu do wskaźnika dźwigni, wskaźnika stabilnego finansowania netto, wymogów w zakresie funduszy własnych i zobowiązań kwalifikowalnych, ryzyka kredytowego kontrahenta, ryzyka rynkowego, ekspozycji wobec kontrahentów centralnych, ekspozycji wobec przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania, dużych ekspozycji, wymogów dotyczących sprawozdawczości i ujawniania informacji, a także rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz.U. L 150 z 7.6.2019, s. 1)	31 grudnia 2023 r. (8)
101	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2033 z dnia 27 listopada 2019 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla firm inwestycyjnych oraz zmieniającym rozporządzenia (UE) nr 1093/2010, (UE) nr 575/2013, (UE) nr 600/2014 i (UE) nr 806/2014 (Dz.U. L 314 z 5.12.2019, s. 1)	31 grudnia 2023 r. (8)
102	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/873 z dnia 24 czerwca 2020 r. zmieniającym rozporządzenia (UE) nr 575/2013 i (UE) 2019/876 w odniesieniu do niektórych dostosowań w odpowiedzi na pandemię COVID-19 (Dz.U. L 204 z 26.6.2020, s. 4)	31 grudnia 2022 r. (z wyjątkiem art. 1 pkt 4 – 31 grudnia 2023 r.) (9)
103	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/558 z dnia 31 marca 2021 r. zmieniającym rozporządzenie (UE) nr 575/2013 w odniesieniu do dostosowań ram sekurytyzacji w celu wsparcia odbudowy gospodarczej w odpowiedzi na kryzys związany z COVID-19 (Dz.U. L 116 z 6.4.2021, s. 25)	31 grudnia 2023 r. (z wyjątkiem art. 1 pkt 2 i 4 – 31 grudnia 2024 r.) (9)
104	Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/36/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie warunków dopuszczenia instytucji kredytowych do działalności oraz nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi i firmami inwestycyjnymi, zmieniająca dyrektywę 2002/87/WE i uchylająca dyrektywy 2006/48/WE oraz 2006/49/WE (Dz.U. L 176 z 27.6.2013, s. 338) oraz, w stosownych przypadkach, powiązane środki poziomu 2	1 września 2017 r. (1)
	zmieniona:
105	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/59/UE z dnia 15 maja 2014 r. ustanawiającą ramy na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych oraz zmieniającą dyrektywę Rady 82/891/EWG i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/24/WE, 2002/47/WE, 2004/25/WE, 2005/56/WE, 2007/36/WE, 2011/35/UE, 2012/30/UE i 2013/36/UE oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1093/2010 i (UE) nr 648/2012 (Dz.U. L 173 z 12.6.2014, s. 190)	1 września 2018 r. (3)
106	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/878 z dnia 20 maja 2019 r. zmieniającą dyrektywę 2013/36/UE w odniesieniu do podmiotów zwolnionych, finansowych spółek holdingowych, finansowych spółek holdingowych o działalności mieszanej, wynagrodzeń, środków i uprawnień nadzorczych oraz środków ochrony kapitału (Dz.U. L 150 z 7.6.2019, s. 253)	31 grudnia 2022 r. (8)
107	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2034 z dnia 27 listopada 2019 r. w sprawie nadzoru ostrożnościowego nad firmami inwestycyjnymi oraz zmieniającą dyrektywy 2002/87/WE, 2009/65/WE, 2011/61/UE, 2013/36/UE, 2014/59/UE i 2014/65/UE (Dz.U. L 314 z 5.12.2019, s. 64)	31 grudnia 2023 r. (8)
108	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/338 z dnia 16 lutego 2021 r. zmieniającą dyrektywę 2014/65/UE w zakresie wymogów informacyjnych, zarządzania produktami i limitów pozycji oraz dyrektywy 2013/36/UE i (UE) 2019/878 w zakresie ich zastosowania do firm inwestycyjnych w celu wsparcia odbudowy w następstwie kryzysu związanego z COVID-19 (Dz.U. L 68 z 26.2.2021, s. 14).	31 grudnia 2023 r. (9)
109	Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 596/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie nadużyć na rynku (rozporządzenie w sprawie nadużyć na rynku) oraz uchylające dyrektywę 2003/6/WE Parlamentu Europejskiego i Rady i dyrektywy Komisji 2003/124/WE, 2003/125/WE i 2004/72/WE (Dz.U. L 173 z 12.6.2014, s. 1) oraz, w stosownych przypadkach, powiązane środki poziomu 2	30 września 2018 r. (4)
	zmienione:
110	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1011 z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie indeksów stosowanych jako wskaźniki referencyjne w instrumentach finansowych i umowach finansowych lub do pomiaru wyników funduszy inwestycyjnych i zmieniające dyrektywy 2008/48/WE i 2014/17/UE oraz rozporządzenie (UE) nr 596/2014 (Dz.U. L 171 z 29.6.2016, s. 1)	1 marca 2020 r. (6)
111	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1033 z dnia 23 czerwca 2016 r. zmieniającym rozporządzenie (UE) nr 600/2014 w sprawie rynków instrumentów finansowych, rozporządzenie (UE) nr 596/2014 w sprawie nadużyć na rynku oraz rozporządzenie (UE) nr 909/2014 w sprawie usprawnienia rozrachunku papierów wartościowych w Unii Europejskiej i w sprawie centralnych depozytów papierów wartościowych (Dz.U. L 175 z 30.6.2016, s. 1)	30 września 2018 r. (5)
112	Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/49/UE z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie systemów gwarancji depozytów (wersja przekształcona) (Dz.U. L 173 z 12.6.2014, s. 149)	1 września 2016 r. (2)
113	Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/57/UE z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie sankcji karnych za nadużycia na rynku (dyrektywa w sprawie nadużyć na rynku) (Dz.U. L 173 z 12.6.2014, s. 179)	30 września 2018 r. (4)
114	Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/59/UE z dnia 15 maja 2014 r. ustanawiająca ramy na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych oraz zmieniająca dyrektywę Rady 82/891/EWG i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/24/WE, 2002/47/WE, 2004/25/WE, 2005/56/WE, 2007/36/WE, 2011/35/UE, 2012/30/UE i 2013/36/UE oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1093/2010 i (UE) nr 648/2012 (Dz.U. L 173 z 12.6.2014, s. 190) oraz, w stosownych przypadkach, powiązane środki poziomu 2	1 września 2018 r. (2)
	zmieniona:
115	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/2399 z dnia 12 grudnia 2017 r. zmieniającą dyrektywę 2014/59/UE w odniesieniu do stopnia uprzywilejowania niezabezpieczonych instrumentów dłużnych w hierarchii roszczeń w postępowaniu upadłościowym (Dz.U. L 345 z 27.12.2017, s. 96)	31 października 2019 r. (6)
116	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/879 z dnia 20 maja 2019 r. zmieniającą dyrektywę 2014/59/UE w odniesieniu do zdolności do pokrycia strat i dokapitalizowania instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych oraz dyrektywę 98/26/WE (Dz.U. L 150 z 7.6.2019, s. 296)	31 grudnia 2022 r. (8)
117	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2034 z dnia 27 listopada 2019 r. w sprawie nadzoru ostrożnościowego nad firmami inwestycyjnymi oraz zmieniającą dyrektywy 2002/87/WE, 2009/65/WE, 2011/61/UE, 2013/36/UE, 2014/59/UE i 2014/65/UE (Dz.U. L 314 z 5.12.2019, s. 64)	31 grudnia 2023 r. (8)
118	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/23 z dnia 16 grudnia 2020 r. w sprawie ram na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do kontrahentów centralnych oraz zmieniającym rozporządzenia (UE) nr 1095/2010, (UE) nr 648/2012, (UE) nr 600/2014, (UE) nr 806/2014 i (UE) 2015/2365 oraz dyrektywy 2002/47/WE, 2004/25/WE, 2007/36/WE, 2014/59/UE i (UE) 2017/1132 (Dz.U. L 22 z 22.1.2021, s. 1)	31 grudnia 2024 r. (z wyjątkiem: art. 95 – 31 grudnia 2022 r., art. 87 ust. 2 – 31 grudnia 2023 r., art. 9 ust. 1–4, art. 9 ust. 6 i 7, art. 9 ust. 9 i 10 art. 9 ust. 12 i 13, art. 9 ust. 16–19, art. 10 ust. 1–3, art. 10 ust. 8–12 oraz art. 11 – 31 grudnia 2024 r., art. 9 ust. 14 i 20 – 31 grudnia 2025 r.) (9)
119	Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie rynków instrumentów finansowych oraz zmieniająca dyrektywę 2002/92/WE i dyrektywę 2011/61/UE (Dz.U. L 173 z 12.6.2014, s. 349) oraz, w stosownych przypadkach, powiązane środki poziomu 2	31 grudnia 2020 r. (3)
	zmieniona:
120	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 909/2014 z dnia 23 lipca 2014 r. w sprawie usprawnienia rozrachunku papierów wartościowych w Unii Europejskiej i w sprawie centralnych depozytów papierów wartościowych, zmieniającym dyrektywy 98/26/WE i 2014/65/UE oraz rozporządzenie (UE) nr 236/2012 (Dz.U. L 257 z 28.8.2014, s. 1)	31 grudnia 2020 r. (4)
121	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1034 z dnia 23 czerwca 2016 r. zmieniającą dyrektywę 2014/65/UE w sprawie rynków instrumentów finansowych (Dz.U. L 175 z 30.6.2016, s. 8)	31 grudnia 2021 r. (5)
	z wyjątkiem art. 64 pkt 5:
122	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2034 z dnia 27 listopada 2019 r. w sprawie nadzoru ostrożnościowego nad firmami inwestycyjnymi oraz zmieniającą dyrektywy 2002/87/WE, 2009/65/WE, 2011/61/UE, 2013/36/UE, 2014/59/UE i 2014/65/UE (Dz.U. L 314 z 5.12.2019, s. 64)	31 grudnia 2023 r. (8)
123	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2177 z dnia 18 grudnia 2019 r. zmieniającą dyrektywę 2009/138/WE w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Wypłacalność II), dyrektywę 2014/65/UE w sprawie rynków instrumentów finansowych oraz dyrektywę (UE) 2015/849 w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu (Dz.U. L 334 z 27.12.2019, s. 155)	31 grudnia 2024 r. (8)
124	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1504 z dnia 7 października 2020 r. zmieniającą dyrektywę 2014/65/UE w sprawie rynków instrumentów finansowych (Dz.U. L 347 z 20.10.2020, s. 50)	31 grudnia 2023 r. (9)
125	dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/338 z dnia 16 lutego 2021 r. zmieniającą dyrektywę 2014/65/UE w zakresie wymogów informacyjnych, zarządzania produktami i limitów pozycji oraz dyrektywy 2013/36/UE i (UE) 2019/878 w zakresie ich zastosowania do firm inwestycyjnych w celu wsparcia odbudowy w następstwie kryzysu związanego z COVID-19 (Dz.U. L 68 z 26.2.2021, s. 14).	31 grudnia 2023 r. (9)
126	Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 600/2014 z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie rynków instrumentów finansowych oraz zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz.U. L 173 z 12.6.2014, s. 84) oraz, w stosownych przypadkach, powiązane środki poziomu 2	31 grudnia 2020 r. (3)
	zmienione:
127	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1033 z dnia 23 czerwca 2016 r. zmieniającym rozporządzenie (UE) nr 600/2014 w sprawie rynków instrumentów finansowych, rozporządzenie (UE) nr 596/2014 w sprawie nadużyć na rynku oraz rozporządzenie (UE) nr 909/2014 w sprawie usprawnienia rozrachunku papierów wartościowych w Unii Europejskiej i w sprawie centralnych depozytów papierów wartościowych (Dz.U. L 175 z 30.6.2016, s. 1)	31 grudnia 2020 r. (5)
128	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2033 z dnia 27 listopada 2019 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla firm inwestycyjnych oraz zmieniającym rozporządzenia (UE) nr 1093/2010, (UE) nr 575/2013, (UE) nr 600/2014 i (UE) nr 806/2014 (Dz.U. L 314 z 5.12.2019, s. 1)	31 grudnia 2023 r. (8)
129	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/23 z dnia 16 grudnia 2020 r. w sprawie ram na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do kontrahentów centralnych oraz zmieniającym rozporządzenia (UE) nr 1095/2010, (UE) nr 648/2012, (UE) nr 600/2014, (UE) nr 806/2014 i (UE) 2015/2365 oraz dyrektywy 2002/47/WE, 2004/25/WE, 2007/36/WE, 2014/59/UE i (UE) 2017/1132 (Dz.U. L 22 z 22.1.2021, s. 1)	31 grudnia 2024 r. (z wyjątkiem: art. 95 – 31 grudnia 2022 r., art. 87 ust. 2 – 31 grudnia 2023 r., art. 9 ust. 1–4, art. 9 ust. 6 i 7, art. 9 ust. 9 i 10 art. 9 ust. 12 i 13, art. 9 ust. 16–19, art. 10 ust. 1–3, art. 10 ust. 8–12 oraz art. 11 – 31 grudnia 2024 r., art. 9 ust. 14 i 20 – 31 grudnia 2025 r.) (9)
130	Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 909/2014 z dnia 23 lipca 2014 r. w sprawie usprawnienia rozrachunku papierów wartościowych w Unii Europejskiej i w sprawie centralnych depozytów papierów wartościowych, zmieniającym dyrektywy 98/26/WE i 2014/65/UE oraz rozporządzenie (UE) nr 236/2012 (Dz.U. L 257 z 28.8.2014, s. 1)	31 grudnia 2020 r. (4)
	zmienione:
131	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1033 z dnia 23 czerwca 2016 r. zmieniającym rozporządzenie (UE) nr 600/2014 w sprawie rynków instrumentów finansowych, rozporządzenie (UE) nr 596/2014 w sprawie nadużyć na rynku oraz rozporządzenie (UE) nr 909/2014 w sprawie usprawnienia rozrachunku papierów wartościowych w Unii Europejskiej i w sprawie centralnych depozytów papierów wartościowych (Dz.U. L 175 z 30.6.2016, s. 1)	31 grudnia 2020 r. (6)
132	Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2365 z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie przejrzystości transakcji finansowanych z użyciem papierów wartościowych i ponownego wykorzystania oraz zmiany rozporządzenia (UE) nr 648/2012 (Dz.U. L 337 z 23.12.2015, s. 1)	30 września 2019 r. (4)
	zmienione:
133	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/23 z dnia 16 grudnia 2020 r. w sprawie ram na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do kontrahentów centralnych oraz zmieniającym rozporządzenia (UE) nr 1095/2010, (UE) nr 648/2012, (UE) nr 600/2014, (UE) nr 806/2014 i (UE) 2015/2365 oraz dyrektywy 2002/47/WE, 2004/25/WE, 2007/36/WE, 2014/59/UE i (UE) 2017/1132 (Dz.U. L 22 z 22.1.2021, s. 1)	31 grudnia 2024 r. (z wyjątkiem: art. 95 – 31 grudnia 2022 r., art. 87 ust. 2 – 31 grudnia 2023 r., art. 9 ust. 1–4, art. 9 ust. 6 i 7, art. 9 ust. 9 i 10 art. 9 ust. 12 i 13, art. 9 ust. 16–19, art. 10 ust. 1–3, art. 10 ust. 8–12 oraz art. 11 – 31 grudnia 2024 r., art. 9 ust. 14 i 20 – 31 grudnia 2025 r.) (9)
134	Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2366 z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie usług płatniczych w ramach rynku wewnętrznego, zmieniająca dyrektywy 2002/65/WE, 2009/110/WE, 2013/36/UE i rozporządzenie (UE) nr 1093/2010 oraz uchylająca dyrektywę 2007/64/WE (Dz.U. L 337 z 23.12.2015, s. 35) oraz, w stosownych przypadkach, powiązane środki poziomu 2	30 września 2018 r. (4)
135	Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1011 z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie indeksów stosowanych jako wskaźniki referencyjne w instrumentach finansowych i umowach finansowych lub do pomiaru wyników funduszy inwestycyjnych i zmieniającym dyrektywy 2008/48/WE i 2014/17/UE oraz rozporządzenie (UE) nr 596/2014 (Dz.U. L 171 z 29.6.2016, s. 1)	1 marca 2020 r. (6)
	zmienione:
136	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2089 z dnia 27 listopada 2019 r. zmieniającym rozporządzenie (UE) 2016/1011 w odniesieniu do unijnych wskaźników referencyjnych transformacji klimatycznej oraz unijnych wskaźników referencyjnych dostosowanych do porozumienia paryskiego, a także ujawniania informacji dotyczących wskaźników referencyjnych w związku z kwestiami dotyczącymi zrównoważonego rozwoju (Dz.U. L 317 z 9.12.2019, s. 17)	31 grudnia 2021 r. (8)
137	rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/168 z dnia 10 lutego 2021 r. w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) 2016/1011 w odniesieniu do wyłączenia dotyczącego niektórych walutowych wskaźników referencyjnych spot państw trzecich i wyznaczenia zamienników niektórych wskaźników referencyjnych, których opracowywania się zaprzestaje oraz w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) nr 648/2012 (Dz.U. L 49 z 12.2.2021, s. 6)	31 grudnia 2023 r. (9)
	Prawodawstwo w dziedzinie gromadzenia informacji statystycznych (*1)
138	Wytyczne Europejskiego Banku Centralnego EBC/2013/24 z dnia 25 lipca 2013 r. w sprawie wymogów sprawozdawczości statystycznej Europejskiego Banku Centralnego w dziedzinie kwartalnych rachunków finansowych (Dz.U. L 2 z 7.1.2014, s. 34)	1 września 2016 r. (2)
	zmienione:
139	wytycznymi Europejskiego Banku Centralnego (UE) 2016/66 z dnia 26 listopada 2015 r. zmieniającymi wytyczne EBC/2013/24 w sprawie wymogów sprawozdawczości statystycznej Europejskiego Banku Centralnego w dziedzinie kwartalnych rachunków finansowych (EBC/2015/40) (Dz.U. L 14 z 21.1.2016, s. 36)	31 marca 2017 r. (4)
140	wytycznymi Europejskiego Banku Centralnego (UE) 2020/1553 z dnia 14 października 2020 r. zmieniającymi wytyczne EBC/2013/24 w sprawie wymogów sprawozdawczości statystycznej Europejskiego Banku Centralnego w dziedzinie kwartalnych rachunków finansowych (EBC/2020/51) (Dz.U. L 354 z 26.10.2020, s. 24)	31 grudnia 2022 r. (9)
141	wytycznymi Europejskiego Banku Centralnego (UE) 2021/827 z dnia 29 kwietnia 2021 r. zmieniającymi wytyczne EBC/2013/24 w sprawie wymogów sprawozdawczości statystycznej Europejskiego Banku Centralnego w dziedzinie kwartalnych rachunków finansowych (EBC/2021/20) (Dz.U. L 184 z 25.5.2021, s. 4)	31 grudnia 2022 r. (9)
142	Rozporządzenie Europejskiego Banku Centralnego (UE) 2021/379 z dnia 22 stycznia 2021 r. w sprawie pozycji bilansowych instytucji kredytowych i sektora monetarnych instytucji finansowych (wersja przekształcona) (EBC/2021/2) (Dz.U. L 73 z 3.3.2021, s. 16)	31 grudnia 2022 r. (9)
143	Rozporządzenie Europejskiego Banku Centralnego (UE) nr 1072/2013 z dnia 24 września 2013 r. w sprawie statystyki stóp procentowych stosowanych przez monetarne instytucje finansowe (wersja przekształcona) (EBC/2013/34) (Dz.U. L 297 z 7.11.2013, s. 51)	1 września 2016 r. (2)
	zmienione:
144	rozporządzeniem Europejskiego Banku Centralnego (UE) nr 756/2014 z dnia 8 lipca 2014 r. zmieniającym rozporządzenie (UE) nr 1072/2013 (EBC/2013/34) w sprawie statystyki stóp procentowych stosowanych przez monetarne instytucje finansowe (EBC/2014/30) (Dz.U. L 205 z 12.7.2014, s. 14)
145	Wytyczne Europejskiego Banku Centralnego (UE) 2021/830 z dnia 26 marca 2021 r. w sprawie statystyki pozycji bilansowych i statystyki stóp procentowych monetarnych instytucji finansowych (EBC/2021/11)	31 grudnia 2022 r. (9)

”

(1) W 2013 r. wspólny komitet uzgodnił te terminy zgodnie z art. 8 ust. 5 Układu monetarnego pomiędzy Unią Europejską a Republiką San Marino z dnia 27 marca 2012 r.

(2) W 2014 r. wspólny komitet uzgodnił te terminy zgodnie z art. 8 ust. 5 Układu monetarnego pomiędzy Unią Europejską a Republiką San Marino z dnia 27 marca 2012 r.

(3) W 2015 r. wspólny komitet uzgodnił te terminy zgodnie z art. 8 ust. 5 Układu monetarnego pomiędzy Unią Europejską a Republiką San Marino z dnia 27 marca 2012 r.

(4) W 2016 r. wspólny komitet uzgodnił te terminy zgodnie z art. 8 ust. 5 Układu monetarnego pomiędzy Unią Europejską a Republiką San Marino z dnia 27 marca 2012 r.

(5) W 2017 r. wspólny komitet uzgodnił te terminy zgodnie z art. 8 ust. 5 Układu monetarnego pomiędzy Unią Europejską a Republiką San Marino z dnia 27 marca 2012 r.

(6) W 2018 r. wspólny komitet uzgodnił te terminy zgodnie z art. 8 ust. 5 Układu monetarnego pomiędzy Unią Europejską a Republiką San Marino z dnia 27 marca 2012 r.

(7) W 2019 r. wspólny komitet uzgodnił te terminy zgodnie z art. 8 ust. 4 Układu monetarnego pomiędzy Unią Europejską a Republiką San Marino z dnia 27 marca 2012 r.

(8) W 2020 r. wspólny komitet uzgodnił te terminy zgodnie z art. 8 ust. 4 Układu monetarnego pomiędzy Unią Europejską a Republiką San Marino z dnia 27 marca 2012 r.

(9) W 2021 r. wspólny komitet uzgodnił te terminy zgodnie z art. 8 ust. 4 Układu monetarnego pomiędzy Unią Europejską a Republiką San Marino z dnia 27 marca 2012 r.

(*1) Zgodnie z wzorem uproszczonej sprawozdawczości statystycznej.

		ISSN 1977-0766
Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej		L 90

Wydanie polskie	Legislacja	Rocznik 65 18 marca 2022

Spis treści		II Akty o charakterze nieustawodawczym	Strona
		ROZPORZĄDZENIA
	*	Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2022/439 z dnia 20 października 2021 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących określenia metodyki oceny, którą właściwe organy mają stosować podczas oceny spełniania przez instytucje kredytowe i firmy inwestycyjne wymogów stosowania metody wewnętrznych ratingów ( 1 )	1
	*	Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2022/440 z dnia 16 marca 2022 r. zmieniające załącznik I do rozporządzenia wykonawczego (UE) 2021/605 ustanawiającego szczególne środki zwalczania afrykańskiego pomoru świń ( 1 )	67
	*	Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2022/441 z dnia 17 marca 2022 r. zmieniające załączniki V i XIV do rozporządzenia wykonawczego (UE) 2021/404 w odniesieniu do pozycji dotyczących Zjednoczonego Królestwa i Stanów Zjednoczonych w wykazach państw trzecich, z których dozwolone jest wprowadzanie do Unii przesyłek drobiu, materiału biologicznego drobiu oraz świeżego mięsa drobiu i ptaków łownych ( 1 )	105
		DECYZJE
	*	Decyzja Rady (UE) 2022/442 z dnia 21 lutego 2022 r. w sprawie upoważnienia do podjęcia negocjacji z Islandią, Królestwem Norwegii, Konfederacją Szwajcarską i Księstwem Liechtensteinu w celu zawarcia umów między Unią Europejską a tymi państwami w sprawie przepisów uzupełniających dotyczących Instrumentu Wsparcia Finansowego na rzecz Zarządzania Granicami i Polityki Wizowej w ramach Funduszu Zintegrowanego Zarządzania Granicami	116
	*	Decyzja Rady (UE) 2022/443 z dnia 3 marca 2022 r. w sprawie stanowiska, jakie ma być zajęte w imieniu Unii Europejskiej w ramach Wspólnego Komitetu EOG w odniesieniu do zmiany załącznika IV (Energia) do Porozumienia EOG (Dyrektywa w sprawie charakterystyki energetycznej budynków) ( 1 )	118
	*	Decyzja Komisji (UE) 2022/444 z dnia 28 czerwca 2021 r. w sprawie pomocy państwa SA.49414 (2020/C) (ex 2019/NN) wdrożonej przez Francję na rzecz podmiotów eksploatujących infrastrukturę magazynową gazu ziemnego (notyfikowana jako dokument nr C(2022) 4494) ( 1 )	122
	*	Decyzja Komisji (UE) 2022/445 z dnia 15 marca 2022 r. zmieniająca załącznik do Układu monetarnego między Unią Europejską a Księstwem Andory	163
	*	Decyzja Komisji (UE) 2022/446 z dnia 15 marca 2022 r. zmieniająca załącznik do Układu monetarnego między Unią Europejską a Republiką San Marino	180
	*	Decyzja Europejskiego Banku Centralnego (UE) 2022/447 z dnia 8 marca 2022 r. zmieniająca decyzję 2011/15/UE w sprawie otwierania rachunków na potrzeby przetwarzania płatności związanych z pożyczkami udzielanymi przez EFSF państwom członkowskim, których walutą jest euro (EBC/2022/10)	197