(1)

Celem, do jakiego dąży Unia, jest wzmocnienie swojej bazy naukowej i technologicznej poprzez wzmocnienie europejskiej przestrzeni badawczej (EPB), w której zapewniony zostanie swobodny przepływ naukowców, wiedzy naukowej i technologii, oraz poprzez sprzyjanie zwiększaniu jej konkurencyjności, w tym w unijnym przemyśle, przy jednoczesnym promowaniu wszelkiej działalności w zakresie badań naukowych i innowacji w celu realizacji strategicznych priorytetów i zobowiązań Unii, której nadrzędnym celem jest wspieranie pokoju, wartości Unii i dobrobytu jej narodów.

(2)

Aby zapewnić oddziaływanie na płaszczyźnie naukowej, technologicznej, gospodarczej, środowiskowej i społecznej w dążeniu do realizacji tego ogólnego celu oraz aby zmaksymalizować wartość dodaną swoich inwestycji w badania naukowe i innowacje, Unia powinna inwestować w badania naukowe i innowacje za pośrednictwem programu „Horyzont Europa” – programu ramowego w zakresie badań naukowych i innowacji (2021–2027) (zwanego dalej „Programem”). Program powinien wspierać tworzenie, lepsze rozpowszechnianie i transfer wysokiej jakości i doskonałej wiedzy oraz wysokiej jakości technologii w Unii, przyciągać talenty na wszystkich poziomach i przyczyniać się do pełnego wykorzystywania unijnej puli talentów, ułatwiać powiązania oparte na współpracy oraz wzmacniać oddziaływanie badań naukowych i innowacji na rozwój, wspieranie i wdrażanie polityki unijnej, wspierać i poprawiać absorpcję i wdrażanie innowacyjnych i zrównoważonych rozwiązań w gospodarce unijnej, w szczególności w małych i średnich przedsiębiorstwach (MŚP), oraz w społeczeństwie, stawiać czoła globalnym wyzwaniom, w tym zmianie klimatu oraz dotyczącym realizacji celów zrównoważonego rozwoju Organizacji Narodów Zjednoczonych, tworzyć miejsca pracy, pobudzać wzrost gospodarczy, promować konkurencyjność przemysłu, a także poprawiać atrakcyjność Unii w dziedzinie badań naukowych i innowacji. Program powinien propagować wszelkie formy innowacji, w tym innowacje przełomowe, stymulować proces wprowadzania innowacyjnych rozwiązań na rynek oraz optymalizować rezultaty takich inwestycji pod kątem zwiększenia oddziaływania w obrębie wzmocnionej EPB.

(3)

Program należy ustanowić na okres obowiązywania wieloletnich ram finansowych (WRF) na lata 2021–2027 określonych w rozporządzeniu Rady (UE, Euratom) 2020/2093 (4), bez uszczerbku dla terminów określonych w rozporządzeniu Rady (UE) 2020/2094 (5).

(4)

Program powinien przyczynić się do zwiększenia publicznych i prywatnych inwestycji w badania naukowe i innowacje w państwach członkowskich, a tym samym do osiągnięcia celu dotyczącego ogólnego poziomu inwestycji w badania naukowe i rozwój wynoszącego co najmniej 3 % produktu krajowego brutto (PKB) Unii. Osiągnięcie tego celu będzie wymagało od państw członkowskich i sektora prywatnego uzupełnienia Programu własnymi wzmocnionymi działaniami inwestycyjnymi w badania naukowe, rozwój i innowacje.

(5)

W celu osiągnięcia celów Programu, przy poszanowaniu zasady doskonałości, Program powinien dążyć do wzmocnienia, między innymi, powiązań opartych na współpracy w Europie, a tym samym przyczynić się do zmniejszenia przepaści w dziedzinie badań naukowych i innowacji.

(6)

Aby pomóc w osiągnięciu celów polityki unijnej, działalność wspierana w ramach niniejszego Programu powinna – w stosownych przypadkach – wykorzystywać regulacje sprzyjające innowacjom oraz sprzyjać opracowywaniu takich regulacji, zgodnie z zasadą innowacyjności, aby wspierać szybsze i intensywniejsze przekształcanie istotnych unijnych zasobów wiedzy w innowacje.

(7)

Zasady „otwartej nauki”, „otwartych innowacji” i „otwartości na świat” powinny zapewnić doskonałość i oddziaływanie unijnych inwestycji w badania naukowe i innowacje, a jednocześnie chronić interesy Unii.

(8)

Otwarta nauka, w tym otwarty dostęp do publikacji naukowych i danych badawczych, oraz optymalne upowszechnianie i wykorzystywanie wiedzy mogą przyczynić się do poprawy jakości nauki oraz zwiększenia jej oddziaływania i płynących z niej korzyści. Mogą one także przyczynić się do przyspieszenia postępu wiedzy poprzez uczynienie jej bardziej wiarygodną, wydajną, dokładną oraz bardziej przystępną dla społeczeństwa oraz sprawienie, by szybciej reagowała na wyzwania społeczne. Należy ustanowić przepisy w celu zapewnienia, by beneficjenci zapewniali otwarty dostęp do recenzowanych publikacji naukowych. Należy również zapewnić, by beneficjenci zapewniali otwarty dostęp do danych badawczych zgodnie z zasadą „otwarty w największym możliwym zakresie, zamknięty tylko w koniecznym”, dopuszczając możliwe wyjątki uwzględniające uzasadnione interesy beneficjentów. W szczególności większy nacisk należy położyć na odpowiedzialne zarządzanie danymi badawczymi, które powinno spełniać zasady „znajdowalności”, „dostępności”, „interoperacyjności” i „możliwości ponownego wykorzystania” (zwane dalej „zasadami FAIR”), w szczególności poprzez propagowanie opracowywania planów zarządzania takimi danymi. W stosownych przypadkach beneficjenci powinni korzystać z możliwości oferowanych przez europejską chmurę dla otwartej nauki (EOSC) i europejską infrastrukturę danych oraz stosować także inne zasady i dobre praktyki w zakresie otwartej nauki. We wszystkich układach o stowarzyszeniu i umowach o współpracy z państwami trzecimi należy propagować wzajemność w otwartej nauce.

(9)

Beneficjentów Programu, w szczególności MŚP, należy zachęcać do korzystania z odpowiednich istniejących unijnych instrumentów, takich jak europejski Punkt Informacyjny IP, który wspiera MŚP i innych uczestników Programu zarówno w ochronie, jak i w dochodzeniu ich praw własności intelektualnej (IP).

(10)

Koncepcja i struktura Programu powinny stanowić odpowiedź na potrzebę osiągnięcia masy krytycznej wspieranej działalności w całej Unii – poprzez zachęcanie wszystkich państw członkowskich do opartego na doskonałości udziału w Programie oraz poprzez współpracę międzynarodową, zgodnie z Agendą na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 (zwaną dalej „Agendą 2030”), celami zrównoważonego rozwoju oraz porozumieniem paryskim przyjętym na mocy Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (6) (zwanym dalej „porozumieniem paryskim”). W realizacji Programu należy wzmacniać dążenie do realizacji celów zrównoważonego rozwoju oraz do wywiązania się z podjętego przez Unię i jej państwa członkowskie zobowiązania do wdrożenia Agendy 2030 w celu zrealizowania jej trzech wymiarów – gospodarczego, społecznego i środowiskowego – w sposób spójny i zintegrowany.

(11)

Działalność wspierana w ramach Programu powinna przyczyniać się do osiągnięcia celów, priorytetów i międzynarodowych zobowiązań Unii.

(12)

Program powinien wykorzystywać komplementarność z istniejącymi odpowiednimi europejskimi planami działania i strategiami w zakresie badań naukowych i innowacji, a także – w stosownych przypadkach – z ważnymi projektami stanowiącymi przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania (IPCEI), pod warunkiem że odnośne potrzeby w zakresie badań naukowych i innowacji zostaną określone w planowaniu strategicznym Programu.

(13)

Program powinien zapewniać przejrzystość i rozliczalność finansowania publicznego w projektach dotyczących badań naukowych i innowacji, chroniąc tym samym interesy publiczne.

(14)

Program powinien wspierać działalność w zakresie badań naukowych i innowacji w dziedzinie nauk społecznych i humanistycznych. Wymaga to pogłębiania wiedzy naukowej w tej dziedzinie oraz wykorzystania spostrzeżeń i postępów poczynionych w dziedzinie nauk społecznych i humanistycznych, aby zwiększyć gospodarcze i społeczne oddziaływanie Programu. W ramach filaru „Globalne wyzwania i europejska konkurencyjność przemysłowa” nauki społeczne i humanistyczne powinny zostać w pełni zintegrowane we wszystkich klastrach. Oprócz promowania nauk społecznych i humanistycznych w projektach, należy również wspierać integrację nauk społecznych i humanistycznych poprzez zapraszanie – w stosownych przypadkach – niezależnych ekspertów zewnętrznych z tych dziedzin do komisji eksperckich i oceniających oraz poprzez terminowe monitorowanie i sprawozdawczość w zakresie nauk społecznych i humanistycznych w finansowanych działaniach badawczych. W szczególności monitorowany powinien być poziom włączenia nauk społecznych i humanistycznych do głównego nurtu Programu.

(15)

W Programie należy utrzymać równowagę między badaniami naukowymi, z jednej strony, a innowacjami, z drugiej strony, a także między finansowaniem oddolnym (opartym na inicjatywie badacza lub innowatora) a finansowaniem odgórnym (uzależnionym od ustalonych strategicznie priorytetów), przez odniesienie do charakteru zaangażowanych społeczności z dziedziny badań naukowych i innowacji z całej Unii, rodzajów i celu prowadzonej działalności oraz oddziaływania, jakie chce się uzyskać. Od połączenia tych czynników powinien zależeć wybór podejścia w danych częściach Programu, a wszystkie one powinny przyczyniać się do realizacji wszystkich ogólnych i szczegółowych celów Programu.

(16)

Całkowity budżet komponentu „rozszerzanie uczestnictwa i rozpowszechnianie doskonałości”, określonego w części „Rozszerzanie uczestnictwa i wzmacnianie EPB” Programu, powinien wynosić co najmniej 3,3 % ogólnego budżetu Programu i powinien przynosić korzyści głównie osobom prawnym z siedzibą w państwach objętych inicjatywą rozszerzania uczestnictwa.

(17)

Inicjatywy doskonałości powinny mieć na celu wzmocnienie doskonałości w zakresie badań naukowych i innowacji w kwalifikujących się państwach, w tym poprzez wspieranie szkoleń rozwijających umiejętności zarządzania badaniami naukowymi i innowacjami, przyznawanie nagród, wzmacnianie ekosystemów innowacji, a także tworzenie sieci w zakresie badań naukowych i innowacji, w tym w oparciu o infrastruktury badawcze finansowane przez Unię. Aby kwalifikować się do ubiegania się o finansowanie w ramach komponentu „rozszerzanie uczestnictwa i rozpowszechnianie doskonałości”, określonego w części „Rozszerzanie uczestnictwa i wzmacnianie EPB” Programu, wnioskodawcy powinni jednoznacznie wykazać, że projekty są powiązane z krajowymi lub regionalnymi strategiami w zakresie badań naukowych i innowacji.

(18)

Powinno być możliwe stosowanie procedury szybkiej ścieżki do badań naukowych i innowacji, w ramach której czas oczekiwania na przyznanie dotacji nie powinien przekraczać sześciu miesięcy, aby umożliwić szybszy, oddolny dostęp do środków finansowych dla małych konsorcjów opartych na współpracy, obejmujących działania od podstawowych badań naukowych po wprowadzenie na rynek.

(19)

Program powinien wspierać wszystkie etapy badań naukowych i innowacji, w szczególności w ramach projektów opartych na współpracy oraz, stosownie do przypadku, w ramach misji i partnerstw europejskich. Podstawowe badania naukowe mają kluczową wartość i stanowią istotny warunek zwiększania zdolności Unii do przyciągania najlepszych naukowców, tak aby stała się ona ośrodkiem doskonałości na poziomie globalnym. W Programie należy zapewnić równowagę między badaniami podstawowymi a stosowanymi. W powiązaniu z innowacjami równowaga ta będzie wspierać konkurencyjność gospodarczą, wzrost gospodarczy i tworzenie miejsc pracy w Unii.

(20)

Dowiedziono, że uwzględnianie różnorodności, w każdym znaczeniu, ma kluczowe znaczenie dla prowadzenia dobrej nauki, ponieważ różnorodność sprzyja nauce. Różnorodność i sprzyjanie włączeniu społecznemu przyczyniają się do doskonałości w zakresie badań naukowych i innowacji realizowanych w ramach współpracy: współpraca interdyscyplinarna, międzysektorowa oraz w całej EPB podnosi jakość badań naukowych i jakość proponowanych projektów naukowych, może prowadzić do wyższych wskaźników absorpcji przez społeczeństwo oraz może sprzyjać korzyściom, jakie przynoszą innowacje, dzięki czemu Europa poczyni dalsze postępy.

(21)

W celu osiągnięcia jak największego oddziaływania Programu należy poświęcić szczególną uwagę multidyscyplinarnym, interdyscyplinarnym i transdyscyplinarnym podejściom jako czynnikom o zasadniczym znaczeniu dla dokonania ważnych postępów naukowych.

(22)

Działalność badawcza, która ma być prowadzona w ramach filaru „Doskonała nauka”, powinna zostać określona w oparciu o potrzeby i możliwości nauki oraz powinna promować doskonałość naukową. Programowanie badań naukowych powinno odbywać się w ścisłej współpracy ze środowiskiem naukowym i uwzględniać nacisk na przyciąganie nowych talentów w obszarze badań naukowych i innowacji, a także naukowców na wczesnym etapie kariery, przy jednoczesnym wzmocnieniu EPB, unikaniu drenażu mózgów i promowaniu obiegu talentów.

(23)

Program powinien wspierać Unię i jej państwa członkowskie w przyciąganiu najlepszych talentów i umiejętności, biorąc pod uwagę realia bardzo intensywnej konkurencji międzynarodowej.

(24)

Filar „Globalne wyzwania i europejska konkurencyjność przemysłowa” należy ustanowić poprzez połączenie w klastry działalności w zakresie badań naukowych i innowacji, aby jak najbardziej zwiększyć poziom integracji między odnośnymi obszarami tematycznymi, a jednocześnie zapewnić Unii wysokie i trwałe poziomy oddziaływania w stosunku do wydatkowanych środków. Zachęciłoby to do współpracy między dyscyplinami, sektorami, obszarami polityki i ponad granicami w dążeniu do realizacji celów zrównoważonego rozwoju poprzez kierowanie się zasadami Agendy 2030, porozumienia paryskiego i konkurencyjności unijnego przemysłu. Organizacja zakrojonych na szeroką skalę inicjatyw o wysokim stopniu ambicji i mających formę misji w zakresie badań naukowych i innowacji pozwoliłaby Programowi wywrzeć transformacyjny i systemowy wpływ na społeczeństwo, sprzyjający realizacji celów zrównoważonego rozwoju, również poprzez współpracę międzynarodową i dyplomację naukową. Działalność w ramach tego filaru powinna obejmować pełne spektrum działalności w zakresie badań naukowych i innowacji w celu zapewnienia, aby Unia pozostała nowatorska w zakresie strategicznie określonych priorytetów.

(25)

Klaster „Kultura, kreatywność i społeczeństwo integracyjne” powinien znacząco przyczyniać się do badań naukowych w sektorze kultury i sektorze kreatywnym, w tym w obszarze dziedzictwa kulturowego Unii, umożliwiając w szczególności ustanowienie przestrzeni współpracy w zakresie europejskiego dziedzictwa kulturowego.

(26)

Pełne i terminowe zaangażowanie wszystkich rodzajów przemysłu w Program – od jednoosobowych oraz MŚP po duże korporacje – przyczyniłoby się znacząco do realizacji celów Programu i doprowadziło w szczególności do tworzenia trwałego zatrudnienia i zrównoważonego wzrostu gospodarczego w Unii. Takie zaangażowanie przemysłu powinno obejmować jego uczestnictwo w działaniach wspieranych na poziomach co najmniej współmiernych do poziomów w ramach programu ramowego „Horyzont 2020” ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1291/2013 (7) (zwanego dalej „programem »Horyzont 2020«”).

(27)

Działania w ramach Programu przyczyniłyby się znacząco do uwolnienia potencjału unijnych sektorów strategicznych, w tym kluczowych technologii prorozwojowych, które stanowią odzwierciedlenie celów strategii dotyczącej polityki przemysłowej Unii.

(28)

Konsultacje z wieloma zainteresowanymi stronami, w tym ze społeczeństwem obywatelskim i z przemysłem, powinny wnosić wkład w perspektywy i priorytety ustanowione w planowaniu strategicznym. Powinno to znaleźć odzwierciedlenie w okresowych strategicznych planach w zakresie badań naukowych i innowacji przyjmowanych w drodze aktów wykonawczych i dotyczących przygotowania treści programów prac.

(29)

Aby dane działanie mogło zostać wsparte finansowo, program prac powinien brać pod uwagę wyniki konkretnych wcześniejszych projektów, a także sytuację w nauce, technologii i innowacjach na poziomie krajowym, unijnym i międzynarodowym oraz odpowiednie zmiany polityczne, rynkowe i społeczne.

(30)

Duże znaczenie ma wspieranie przemysłu Unii w utrzymaniu lub osiągnięciu pozycji światowego lidera w dziedzinie innowacji, cyfryzacji i neutralności klimatycznej, w szczególności poprzez inwestycje w kluczowe technologie prorozwojowe, które będą stanowić podstawę przyszłej działalności gospodarczej. Działania w ramach Programu powinny odnosić się do eliminowania niedoskonałości rynku lub niedostatecznego poziomu inwestycji na rynku, pobudzenia inwestycji w sposób proporcjonalny i przejrzysty, bez powielania lub wypierania finansowania prywatnego, oraz tworzyć wyraźną europejską wartość dodaną i przynosić publiczny zwrot z inwestycji. Dzięki temu zapewniona zostanie spójność między działaniami Programu a unijnymi zasadami pomocy państwa, co pozwoli stymulować innowacje oraz uniknąć nieuzasadnionych zakłóceń konkurencji na rynku wewnętrznym.

(31)

Program powinien wspierać badania naukowe i innowacje w zintegrowany sposób, z poszanowaniem wszystkich stosownych przepisów w ramach Światowej Organizacji Handlu. Koncepcja badań naukowych, w tym prac rozwojowych, powinna być stosowana zgodnie z Podręcznikiem Frascati opracowanym przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), natomiast koncepcja innowacji powinna być stosowana zgodnie z Podręcznikiem Oslo opracowanym przez OECD i Eurostat, w którym przyjęto kompleksowe podejście obejmujące innowacje społeczne i projektowanie. Tak jak w programie „Horyzont 2020” definicje OECD dotyczące poziomu gotowości technologicznej powinny nadal być uwzględniane w klasyfikacji działalności w zakresie badań technologicznych, opracowywaniu produktu i demonstracji oraz przy określaniu rodzajów działań dostępnych w zaproszeniach do składania wniosków. Nie powinno się udzielać dotacji na działania obejmujące działalność o poziomie gotowości technologicznej wyższym niż 8. W programie prac powinna istnieć możliwość dopuszczenia udzielania dotacji na walidację produktów na dużą skalę i powielanie rynkowe dla określonego zaproszenia w ramach filaru „Globalne wyzwania i europejska konkurencyjność przemysłowa”.

(32)

Program powinien przyczyniać się do realizacji celów dotyczących przestrzeni kosmicznej na poziomie wydatków, który jest co najmniej proporcjonalnie współmierny do poziomu wydatków w programie „Horyzont 2020”.

(33)

W komunikacie Komisji z dnia 11 stycznia 2018 r. pt. „Śródokresowa ocena programu »Horyzont 2020«: zwiększanie wpływu badań i innowacji w UE”, w rezolucji Parlamentu Europejskiego z dnia 13 czerwca 2017 r. w sprawie przeglądu wdrażania programu „Horyzont 2020” w celu dokonania jego okresowej oceny oraz przygotowania wniosku dotyczącego 9. programu ramowego (8) oraz w konkluzjach Rady z dnia 1 grudnia 2017 r. pt. „Od śródokresowej oceny programu »Horyzont 2020« ku dziewiątemu programowi ramowemu” przedstawiono zbiór zaleceń dotyczących Programu, w tym dotyczących jego zasad uczestnictwa i upowszechniania. Zalecenia te sformułowano na podstawie wniosków z realizacji programu „Horyzont 2020”, jak również wkładu instytucji unijnych i zainteresowanych stron. Zalecenia te obejmują: propozycję środków mających na celu promowanie obiegu talentów i sprzyjanie otwartości sieci badań naukowych i innowacji w celu dokonywania ambitniejszych inwestycji, które pozwolą osiągnąć masę krytyczną i zmaksymalizować oddziaływanie; wspieranie innowacji mających przełomowe znaczenie; priorytetowe traktowanie unijnych inwestycji w zakresie badań naukowych i innowacji w obszarach o wysokiej wartości dodanej, w szczególności poprzez zorientowanie na realizację misji, pełne, świadome i wczesne zaangażowanie obywateli i szeroko zakrojoną działalność informacyjną; racjonalizację systemu finansowania w Unii w celu pełnego wykorzystania potencjału w zakresie badań naukowych i innowacji, w tym infrastruktur badawczych całej Unii, między innymi poprzez uporządkowanie wachlarza inicjatyw partnerstwa europejskiego oraz usprawnienie systemów współfinansowania; dążenie do większej i wyraźnej synergii między różnymi unijnymi instrumentami finansowania, w szczególności poprzez pokonanie nieuzupełniających się logik interwencji i złożoności poszczególnych sposobów finansowania oraz innych regulacji, a także mając na celu pomoc w mobilizowaniu niedostatecznie wykorzystywanego potencjału w zakresie badań naukowych i innowacji w całej Unii; zacieśnienie współpracy międzynarodowej i zwiększenie otwartości na uczestnictwo państw trzecich oraz dalsze upraszczanie w oparciu o doświadczenia z programu „Horyzont 2020”.

(34)

Ze względu na fakt, że szczególną uwagę należy zwrócić na koordynację i komplementarność między różnymi politykami Unii, w Programie należy dążyć do synergii z innymi unijnymi programami, począwszy od ich opracowywania i planowania strategicznego, po kwalifikację projektów i zarządzanie nimi, komunikację, upowszechnianie i wykorzystywanie rezultatów, monitorowanie, audyt i administrowanie. W odniesieniu do finansowania działalności w zakresie badań naukowych i innowacji synergie powinny umożliwić jak największą harmonizację przepisów, w tym tych dotyczących kwalifikowalności kosztów. Aby uniknąć dublowania lub nakładania się wysiłków oraz zwiększyć efekt dźwigni finansowania unijnego oraz zmniejszyć obciążenie administracyjne dla wnioskodawców i beneficjentów, powinna istnieć możliwość propagowania synergii, w szczególności poprzez finansowanie alternatywne, łączone i skumulowane oraz poprzez przesunięcia zasobów.

(35)

Zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2020/2094 oraz w granicach przewidzianych w nim alokacji zasobów należy w ramach Programu przeprowadzić działania na rzecz odbudowy i zwiększenia odporności w celu przeciwdziałania bezprecedensowym skutkom kryzysu związanego z COVID-19. Takie dodatkowe zasoby powinny być wykorzystywane w sposób zapewniający przestrzeganie terminów przewidzianych w rozporządzeniu (UE) 2020/2094. Takie dodatkowe zasoby należy przeznaczać wyłącznie na działania w zakresie badań naukowych i innowacji mające na celu przeciwdziałanie skutkom kryzysu związanego z COVID-19, w szczególności jego skutkom gospodarczym, społecznym i socjalnym.

(36)

W celu osiągnięcia jak największego oddziaływania finansowania unijnego i jak najskuteczniejszego wkładu w realizację celów polityki i zobowiązań Unii należy umożliwić Unii nawiązywanie partnerstw europejskich z partnerami z sektora prywatnego lub publicznego. Do takich partnerów należą podmioty z sektora przemysłu, MŚP, szkoły wyższe, organizacje badawcze, zainteresowane strony w dziedzinie badań naukowych i innowacji, podmioty realizujące misję publiczną na poziomie lokalnym, regionalnym, krajowym lub międzynarodowym lub organizacje społeczeństwa obywatelskiego, w tym fundacje i organizacje pozarządowe, które wspierają lub prowadzą działalność w zakresie badań naukowych i innowacji, pod warunkiem że oddziaływanie, do jakiego się dąży, może zostać skuteczniej osiągnięte przez partnerstwa niż przez samą Unię.

(37)

Należy przewidzieć możliwość, w zależności od decyzji państwa członkowskiego, aby wkłady w ramach programów współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejskiego Funduszu Społecznego Plus (EFS+), Europejskiego Funduszu Morskiego, Rybackiego i Akwakultury (EFMRA) oraz Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) były uznawane za wkład uczestniczącego państwa członkowskiego w partnerstwa europejskie na podstawie Programu. Możliwość taka powinna jednak pozostawać bez uszczerbku dla konieczności przestrzegania wszystkich przepisów mających zastosowanie do tych wkładów, określonych w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającym wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego Plus, Funduszu Spójności, Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i Europejskiego Funduszu Morskiego, Rybackiego i Akwakultury, a także przepisy finansowe na potrzeby tych funduszy oraz na potrzeby Funduszu Azylu, Migracji i Integracji, Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Instrumentu Wsparcia Finansowego na rzecz Zarządzania Granicami i Polityki Wizowej (zwanym dalej „rozporządzeniem w sprawie wspólnych przepisów na lata 2021–2027”) oraz w rozporządzeniach dotyczących poszczególnych funduszy.

(38)

Program powinien wzmocnić współpracę między partnerstwami europejskimi a partnerami z sektora prywatnego lub publicznego na poziomie międzynarodowym, także poprzez włączanie się w programy w zakresie badań naukowych i innowacji i inwestycje transgraniczne w tym zakresie przynoszące wzajemne korzyści obywatelom i przedsiębiorstwom, zapewniając jednocześnie utrzymanie ochrony unijnych interesów w strategicznych obszarach.

(39)

Inicjatywy przewodnie z zakresu przyszłych i powstających technologii (FET) okazały się skutecznym i wydajnym instrumentem, jako że poprzez wspólne skoordynowane wysiłki Unii i jej państw członkowskich przyniosły korzyści społeczeństwu. Działalność prowadzona w ramach inicjatyw przewodnich FET dotyczących grafenu, badań nad ludzkim mózgiem i technologii kwantowej, wspierana w ramach programu „Horyzont 2020”, będzie nadal wspierana w ramach Programu za pośrednictwem zaproszeń do składania wniosków uwzględnionych w programie prac. Działania przygotowawcze wspierane w ramach części programu „Horyzont 2020” obejmującej inicjatywy przewodnie FET będą punktem wyjścia dla planowania strategicznego w ramach Programu i zapleczem informacji dla prac w zakresie misji, partnerstw europejskich współfinansowanych lub współprogramowanych oraz regularnych zaproszeń do składania wniosków.

(40)

Wspólne Centrum Badawcze (JRC) powinno nadal dostarczać niezależnych dowodów naukowych dostosowanych do potrzeb klienta i zapewniać wsparcie techniczne na potrzeby polityk Unii w całym cyklu kształtowania danej polityki. Działania bezpośrednie JRC powinny być realizowane w sposób elastyczny, wydajny i przejrzysty, z uwzględnieniem potrzeb różnych dziedzin unijnej polityki i odpowiednich potrzeb użytkowników JRC, a także przy zapewnieniu ochrony interesów finansowych Unii. JRC powinno nadal generować dodatkowe zasoby.

(41)

W filarze „Innowacyjna Europa” należy ustanowić serię środków na rzecz zapewnienia zintegrowanego wsparcia odpowiadającego na potrzeby przedsiębiorców i przedsiębiorczości, służących tworzeniu i przyspieszaniu przełomowych innowacji do celów szybkiego rozwoju rynku, a także promowaniu strategicznej autonomii Unii przy zachowaniu otwartej gospodarki. W ramach tego filaru należy ustanowić punkt kompleksowej obsługi, aby przyciągać i wspierać wszelkie rodzaje innowatorów i innowacyjnych przedsiębiorstw, takich jak MŚP, w tym przedsiębiorstwa typu start-up, oraz – w wyjątkowych przypadkach – małe spółki o średniej kapitalizacji, mające potencjał rozwoju działalności na skalę unijną i międzynarodową. Filar ten powinien oferować szybkie elastyczne dotacje oraz współinwestycje, również z prywatnymi inwestorami. Cele te powinny być realizowane poprzez utworzenie Europejskiej Rady ds. Innowacji (EIC). Filar ten powinien również wspierać działalność Europejskiego Instytutu Innowacji i Technologii (EIT) i europejskich ekosystemów innowacji ogólnie, w szczególności poprzez partnerstwa europejskie z krajowymi i regionalnymi podmiotami wspierającymi innowacje.

(42)

Do celów niniejszego rozporządzenia, w szczególności w odniesieniu do działalności realizowanej w ramach EIC, za „przedsiębiorstwo typu start-up” należy uznać MŚP na wczesnym etapie swojego cyklu życia, w tym utworzone jako przedsiębiorstwa typu spin-off w ramach uczelnianej działalności badawczej, którego celem jest znalezienie innowacyjnych rozwiązań i skalowalnych modeli biznesowych i które jest autonomiczne w rozumieniu art. 3 załącznika do zalecenia Komisji 2003/361/WE (9); za „spółkę o średniej kapitalizacji” należy uznać przedsiębiorstwo, które nie jest MŚP i które zatrudnia od 250 do 3 000 pracowników, przy czym liczbę zatrudnionych oblicza się zgodnie z art. 3–6 tytułu I załącznika do tego zalecenia; natomiast za „małą spółkę o średniej kapitalizacji” należy uznać spółkę o średniej kapitalizacji, która zatrudnia do 499 pracowników.

(43)

Cele polityczne Programu mają być realizowane również za pomocą instrumentów finansowych i gwarancji budżetowej Programu InvestEU, dzięki czemu propagowane będą synergie między tymi dwoma programami.

(44)

EIC, wraz z innymi komponentami Programu, powinno stymulować wszystkie formy innowacji, począwszy od innowacji stopniowych, poprzez innowacje przełomowe, po innowacje radykalne, ze szczególnym naciskiem na innowacje tworzące nowe rynki. Celem działalności EIC, prowadzonej za pośrednictwem instrumentów „Pionier” i „Akcelerator”, powinno być określanie, opracowywanie i wdrażanie wszelkich rodzajów innowacji wysokiego ryzyka, w tym innowacji stopniowych, z głównym naciskiem na innowacje przełomowe, radykalne i najbardziej zaawansowane, które mają potencjał, by stać się innowacjami tworzącymi nowe rynki. Poprzez spójne i ukierunkowane wsparcie EIC powinno wypełnić obecną próżnię w obszarze publicznego wsparcia i prywatnych inwestycji na rzecz innowacji przełomowych. Instrumenty EIC wymagają specjalnych elementów prawnych i w zakresie zarządzania, odpowiednio odzwierciedlających jego cele, w szczególności działanie w zakresie wprowadzania na rynek.

(45)

Instrument „Akcelerator” ma przyczynić się do rozwiązania problemu „doliny śmierci”, czyli okresu między badaniami naukowymi i fazą przed masową komercjalizacją a zwiększeniem skali działalności przedsiębiorstw. Instrument „Akcelerator” zapewni wsparcie na rzecz operacji o dużym potencjale, które niosą ze sobą takie ryzyko technologiczne, naukowe, finansowe, dotyczące zarządzania lub rynkowe, że nie są jeszcze uznawane za zdolne do pozyskania finansowania, a w związku z tym nie mogą przyciągnąć znaczących inwestycji z rynku, przez co stanowić będzie uzupełnienie Programu InvestEU.

(46)

Przy zachowaniu ścisłej synergii z Programem InvestEU instrument „Akcelerator”, w postaci finansowania mieszanego i finansowania kapitałowego, powinien finansować projekty prowadzone przez MŚP, w tym przedsiębiorstwa typu start-up, a w wyjątkowych przypadkach małe spółki o średniej kapitalizacji, które nie są jeszcze w stanie wygenerować dochodów albo nie są jeszcze rentowne lub nie są jeszcze w stanie przyciągnąć wystarczających inwestycji do pełnego zrealizowania biznesplanu ich projektów. Takie kwalifikujące się podmioty zostałyby uznane za niezdolne do pozyskania finansowania, podczas gdy część ich potrzeb inwestycyjnych mogłaby zostać zaspokojona przez jednego lub kilku inwestorów, np. bank prywatny lub publiczny, Family Office, fundusz venture capital lub anioła biznesu. W ten sposób instrument „Akcelerator” ma przezwyciężać niedoskonałości rynku i finansować obiecujące podmioty, które nie są jeszcze zdolne do pozyskania finansowania, uczestniczące w przełomowych i tworzących nowe rynki projektach innowacyjnych. Po nabyciu przez nie zdolności do pozyskania finansowania projekty te mogłyby być finansowane w ramach Programu InvestEU.

(47)

Budżet instrumentu „Akcelerator” powinien być rozdzielany w głównej mierze za pomocą finansowania mieszanego, jednakże do celów art. 48 wsparcie z tego instrumentu na rzecz MŚP, w tym przedsiębiorstw typu start-up, przyznawane wyłącznie w postaci dotacji powinno odpowiadać wsparciu z budżetu instrumentu na rzecz MŚP w programie „Horyzont 2020”.

(48)

EIT, przede wszystkim za pośrednictwem swoich wspólnot wiedzy i innowacji (WWiI) oraz poprzez rozszerzenie swojego Regionalnego Systemu Innowacji, powinien dążyć do wzmocnienia ekosystemów innowacji ukierunkowanych na sprostanie globalnym wyzwaniom. Powinno to być osiągnięte poprzez wspieranie integracji innowacji, badań naukowych, szkolnictwa wyższego i przedsiębiorczości. Zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Instytutu Innowacji i Technologii (zwanym dalej „rozporządzeniem w sprawie EIT”) i jego strategicznym planem innowacji, o którym mowa w decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie strategicznego planu innowacji Europejskiego Instytutu Innowacji i Technologii (EIT) na lata 2021–2027, EIT powinien poprzez swoją działalność wspierać innowacje oraz powinien znacznie zwiększyć swoje wsparcie na rzecz integracji szkolnictwa wyższego w ekosystemie innowacji, w szczególności poprzez stymulowanie kształcenia w zakresie przedsiębiorczości, wspieranie silnej współpracy pozadyscyplinarnej między przemysłem a środowiskiem akademickim oraz określanie perspektywicznych umiejętności potrzebnych przyszłym innowatorom do sprostania globalnym wyzwaniom, w tym umiejętności w zakresie zaawansowanych technologii cyfrowych i innowacyjności. Programy wsparcia realizowane przez EIT powinny przynosić korzyści beneficjentom EIC, natomiast przedsiębiorstwa typu start-up powstające w wyniku działalności WWiI utworzonych przez EIT powinny mieć ułatwiony i tym samym szybszy dostęp do działań EIC. O ile fakt, że EIT skupia się na ekosystemach innowacji, powinien naturalnie wpisywać go w filar „Innowacyjna Europa”, powinien on również, stosownie do przypadku, wspierać pozostałe filary. Należy unikać zbędnego dublowania wysiłków WWiI i innych instrumentów w tym samym obszarze, w szczególności innych partnerstw europejskich.

(49)

Należy zapewnić i utrzymywać równe warunki działania dla przedsiębiorstw konkurujących na danym rynku, ponieważ stanowi to jeden z kluczowych wymogów dla rozwoju wszystkich rodzajów innowacji, w tym dla innowacji radykalnych, przełomowych i stopniowych, tym samym ułatwiając w szczególności licznym innowatorom będącym małymi i średnimi podmiotami budowanie zdolności w dziedzinie badań naukowych i innowacji, czerpanie korzyści z ich inwestycji i zdobycie udziału w rynku.

(50)

Program powinien promować i integrować współpracę z państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi oraz inicjatywy oparte na interesach Unii, wzajemnych korzyściach, zobowiązaniach międzynarodowych, dyplomacji naukowej i, na ile jest to możliwe, zasadzie wzajemności. Współpraca międzynarodowa powinna mieć na celu wzmocnienie doskonałości Unii w zakresie badań naukowych i innowacji, jej atrakcyjności, zdolności do zatrzymywania najlepszych talentów oraz konkurencyjności gospodarczej i przemysłowej, sprostanie globalnym wyzwaniom, w tym realizację celów zrównoważonego rozwoju poprzez kierowanie się zasadami Agendy 2030 i porozumienia paryskiego, a także wspieranie unijnej polityki zewnętrznej. Należy przyjąć podejście polegające na ogólnym otwarciu na działania z międzynarodowym uczestnictwem i ukierunkowanym działaniu w zakresie współpracy międzynarodowej, w tym poprzez odpowiednią kwalifikowalność podmiotów z siedzibą w państwach o niskim lub średnim dochodzie do otrzymania finansowania. Unia powinna dążyć do zawarcia z państwami trzecimi umów o współpracy międzynarodowej w dziedzinie badań naukowych i innowacji. Jednocześnie należy propagować stowarzyszanie państw trzecich, w szczególności w tych częściach Programu, które opierają się na współpracy, zgodnie z umowami o stowarzyszeniu i ze zwróceniem uwagi na wartość dodaną dla Unii. Przy przydzielaniu wkładów finansowych państw stowarzyszonych na rzecz Programu Komisja powinna uwzględnić poziom uczestnictwa podmiotów prawnych z tych państw trzecich w różnych częściach Programu.

(51)

Dążąc do pogłębienia związku między nauką a społeczeństwem i zwiększenia do maksimum korzyści płynących z ich współdziałania, Program powinien angażować wszystkie podmioty społeczne, takie jak obywatele i organizacje społeczeństwa obywatelskiego, i zapewniać ich udział we wspólnym opracowywaniu i tworzeniu programów, treści i w ramach procesów w zakresie odpowiedzialnych badań naukowych i innowacji (RRI), które stanowią odpowiedź na obawy, potrzeby i oczekiwania obywateli i społeczeństwa obywatelskiego, jak również w propagowaniu edukacji naukowej i czynieniu wiedzy naukowej publicznie dostępną, a także ułatwiać obywatelom i organizacjom społeczeństwa obywatelskiego uczestnictwo w działalności Programu. Powinno to następować w obrębie całego Programu oraz za pośrednictwem podejmowanej w tym celu działalności w ramach części „Rozszerzanie uczestnictwa i wzmacnianie EPB”. Angażowaniu obywateli i społeczeństwa obywatelskiego w badania naukowe i innowacje powinna towarzyszyć działalność informacyjna dla ogółu społeczeństwa służąca uzyskaniu i podtrzymaniu społecznego poparcia dla Programu. Program powinien także dążyć do usunięcia barier i zwiększenia synergii między światem nauki, technologii, kultury i sztuki w celu uzyskania nowej jakości w postaci zrównoważonych innowacji. Należy monitorować środki podejmowane w celu zwiększenia zaangażowania obywateli i społeczeństwa obywatelskiego we wspierane projekty.

(52)

W stosownych przypadkach Program powinien uwzględniać szczególne cechy regionów najbardziej oddalonych określone w art. 349 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) oraz zgodnie z komunikatem Komisji z dnia 24 października 2017 r. pt. „Silniejsze i odnowione partnerstwo strategiczne z regionami najbardziej oddalonymi UE”, który Rada przyjęła z zadowoleniem.

(53)

Działalność prowadzona w ramach Programu powinna dążyć do zniesienia uprzedzeń ze względu na płeć i różnic w traktowaniu kobiet i mężczyzn, do poprawy równowagi między życiem prywatnym i zawodowym oraz propagowania równości kobiet i mężczyzn w obszarze badań naukowych i innowacji, w tym zasady równości wynagrodzenia bez dyskryminacji ze względu na płeć, zgodnie z art. 2 i 3 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) oraz art. 8 i 157 TFUE. Aspekt płci powinien być uwzględniany w treściach z zakresu badań naukowych i innowacji oraz monitorowany na wszystkich etapach cyklu badawczego. Ponadto działalność w ramach Programu powinna mieć na celu wyeliminowanie nierówności oraz promowanie równości i różnorodności we wszystkich aspektach badań naukowych i innowacji w odniesieniu do wieku, niepełnosprawności, rasy i pochodzenia etnicznego, religii lub przekonań oraz orientacji seksualnej.

(54)

Z uwagi na specyfikę sektora przemysłu obronnego szczegółowe przepisy dotyczące finansowania unijnego projektów badawczych w dziedzinie obronności powinny zostać ustanowione w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/697 (10) (Europejski Fundusz Obronny”), określającym zasady uczestnictwa w badaniach nad obronnością. Działalność prowadzona w ramach Europejskiego Funduszu Obronnego powinna skupiać się wyłącznie na badaniach naukowych i rozwoju w dziedzinie obronności, podczas gdy działalność prowadzona w ramach programu szczegółowego ustanowionego decyzją Rady (UE) 2021/764 (11) (zwanego dalej „programem szczegółowym”) i EIT powinna skupiać się wyłącznie na zastosowaniach cywilnych. Należy unikać zbędnego dublowania wysiłków.

(55)

W niniejszym rozporządzeniu określono pulę środków finansowych na cały czas trwania Programu, która podczas corocznej procedury budżetowej ma stanowić dla Parlamentu Europejskiego i Rady główną kwotę odniesienia w rozumieniu pkt 18 Porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 16 grudnia 2020 r. pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą Unii Europejskiej i Komisją Europejską w sprawie dyscypliny budżetowej, współpracy w kwestiach budżetowych i należytego zarządzania finansami oraz w sprawie nowych zasobów własnych, w tym również harmonogramu wprowadzania nowych zasobów własnych (12). Zgodnie ze Wspólnym oświadczeniem Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji z dnia 16 grudnia 2020 r. w sprawie zwiększenia środków na poszczególne programy i dostosowania aktów podstawowych (13) ta pula środków finansowych obejmuje kwotę 580 000 000 EUR w cenach bieżących na potrzeby programu szczegółowego ustanowionego decyzją (UE) 2021/764 i na EIT.

(56)

Do niniejszego Programu stosuje się rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 (14) (zwane dalej „rozporządzeniem finansowym”). Rozporządzenie finansowe określa zasady wykonania budżetu Unii, w tym zasady dotyczące dotacji, nagród, zamówień, zarządzania pośredniego, instrumentów finansowych, gwarancji budżetowych, pomocy finansowej oraz zwrotu kosztów poniesionych przez ekspertów zewnętrznych.

(57)

Zgodnie z art. 193 ust. 2 rozporządzenia finansowego dotacji można udzielić na działanie, które już się rozpoczęło, pod warunkiem że wnioskodawca może wykazać potrzebę rozpoczęcia działania przed podpisaniem umowy o udzielenie dotacji. Jednakże koszty poniesione przed dniem przedłożenia wniosku o udzielenie dotacji nie są kwalifikowalne, z wyjątkiem należycie uzasadnionych przypadków. Aby uniknąć zakłóceń w zakresie unijnego wsparcia, które mogłyby zaszkodzić interesom Unii, należy przewidzieć możliwość, by w decyzji w sprawie finansowania – w ograniczonym czasie na początku WRF na lata 2021–2027 i wyłącznie w należycie uzasadnionych przypadkach – dopuścić kwalifikowalność działalności i kosztów od początku roku budżetowego 2021, nawet jeżeli działalność ta została zrealizowana, a koszty – poniesione przed złożeniem wniosku o udzielenie dotacji.

(58)

We wszystkich obszarach Programu należy nieustannie dążyć do uproszczeń administracyjnych, w szczególności do zmniejszenia obciążenia administracyjnego dla beneficjentów. Komisja powinna w dalszym ciągu upraszczać swoje narzędzia i wytyczne w taki sposób, aby nakładały one minimalne obciążenia na beneficjentów. W szczególności Komisja powinna rozważyć wydanie skróconej wersji wytycznych.

(59)

Ukończenie tworzenia jednolitego rynku cyfrowego oraz coraz większe możliwości wynikające ze zbliżenia technologii cyfrowych i fizycznych wymagają zwiększenia inwestycji. Program powinien przyczyniać się do osiągnięcia tego celu dzięki znacznemu zwiększeniu wydatków na główne, związane z badaniami naukowymi i innowacjami działalności w dziedzinie cyfrowej w porównaniu z programem „Horyzont 2020” (15). Dzięki temu Europa powinna pozostać w czołówce globalnych badań naukowych i innowacji w dziedzinie cyfrowej.

(60)

Priorytet należy nadać badaniom kwantowym w ramach klastra „Technologie cyfrowe, przemysł i przestrzeń kosmiczna” w filarze II, ze względu na kluczową rolę, jaką badania te odgrywają w transformacji cyfrowej, w szczególności poprzez zwiększanie wiodącej pozycji naukowej i doskonałości Europy w dziedzinie technologii kwantowych, co umożliwi osiągnięcie planowanego budżetu ustalonego w 2018 r.

(61)

Zgodnie z rozporządzeniem finansowym, rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 883/2013 (16) i rozporządzeniami Rady (WE, Euratom) nr 2988/95 (17), (Euratom, WE) nr 2185/96 (18) i (UE) 2017/1939 (19) interesy finansowe Unii należy chronić za pomocą proporcjonalnych środków, w tym środków w zakresie zapobiegania nieprawidłowościom – w tym nadużyciom finansowym – ich wykrywania, korygowania i prowadzenia w ich sprawie postępowań, odzyskiwania środków utraconych, nienależnie wypłaconych lub nieodpowiednio wykorzystanych oraz, w stosownych przypadkach, nakładania kar administracyjnych.

W szczególności, zgodnie z rozporządzeniami (Euratom, WE) nr 2185/96 i (UE, Euratom) nr 883/2013, Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) jest uprawniony do prowadzenia dochodzeń administracyjnych, w tym kontroli na miejscu i inspekcji, w celu ustalenia, czy miały miejsce nadużycia finansowe, korupcja lub wszelka inna nielegalna działalność na szkodę interesów finansowych Unii. Zgodnie z rozporządzeniem Rady (UE) 2017/1939 Prokuratura Europejska (EPPO) jest uprawniona do prowadzenia postępowań przygotowawczych oraz wnoszenia i popierania oskarżeń w sprawie przestępstw naruszających interesy finansowe Unii, jak przewidziano w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1371 (20). Zgodnie z rozporządzeniem finansowym każda osoba lub podmiot, które otrzymują środki finansowe Unii, mają w pełni współpracować w celu ochrony interesów finansowych Unii, przyznać Komisji, OLAF, Trybunałowi Obrachunkowemu oraz, w przypadku państw członkowskich, które uczestniczą we wzmocnionej współpracy na podstawie rozporządzenia (UE) 2017/1939, EPPO niezbędne prawa i dostęp, a także zapewniać, aby wszelkie osoby trzecie uczestniczące w wykonywaniu środków finansowych Unii przyznały tym organom równoważne prawa.

(62)

Państwa trzecie będące członkami Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) mogą uczestniczyć w programach unijnych w ramach współpracy ustanowionej na mocy Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym (21), które przewiduje realizację programów na podstawie decyzji wydanej na mocy tego porozumienia. Państwa trzecie mogą również uczestniczyć w tych programach na podstawie innych instrumentów prawnych. W niniejszym rozporządzeniu należy wprowadzić przepis szczególny zobowiązujący państwa trzecie do przyznania właściwemu urzędnikowi zatwierdzającemu, OLAF oraz Trybunałowi Obrachunkowemu praw i dostępu niezbędnych do wykonywania w pełni ich odpowiednich kompetencji.

(63)

Zgodnie z art. 94 decyzji Rady 2013/755/UE (22) osoby i podmioty z siedzibą w krajach albo terytoriach zamorskich kwalifikują się do finansowania z zastrzeżeniem zasad i celów Programu oraz ewentualnych uzgodnień mających zastosowanie do państwa członkowskiego, z którym dany kraj lub terytorium zamorskie są powiązane.

(64)

Zgodnie z pkt 22 i 23 Porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa (23) niniejszy Program powinien być oceniany na podstawie informacji zgromadzonych zgodnie ze szczególnymi wymogami dotyczącymi sprawozdawczości i monitorowania, przy czym należy unikać nadmiernych obciążeń administracyjnych, w szczególności dla państw członkowskich i beneficjentów Programu, a także nadmiernej regulacji. Wymogi te powinny, w stosownych przypadkach, obejmować mierzalne wskaźniki stanowiące podstawę oceny skutków Programu w praktyce.

(65)

Aby zapewnić skuteczną ocenę postępów Programu w realizacji jego celów, należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 TFUE w odniesieniu do zmiany załącznika V w zakresie wskaźników ścieżek oddziaływania, jeżeli uznaje się to za konieczne, oraz w celu ustanowienia poziomów wyjściowych i docelowych, jak również w odniesieniu do uzupełnienia niniejszego rozporządzenia o uregulowania dotyczące monitorowania i oceny. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów, oraz aby konsultacje te prowadzone były zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa. W szczególności, aby zapewnić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie udział na równych zasadach w przygotowaniu aktów delegowanych, instytucje te otrzymują wszelkie dokumenty w tym samym czasie co eksperci państw członkowskich, a eksperci tych instytucji mogą systematycznie brać udział w posiedzeniach grup eksperckich Komisji zajmujących się przygotowaniem aktów delegowanych.

(66)

Spójność i synergia między Programem a Unijnym programem kosmicznym będzie wspomagać tworzenie konkurencyjnego na skalę światową i innowacyjnego europejskiego sektora kosmicznego, wzmocni autonomię Europy w zakresie dostępu do przestrzeni kosmicznej i jej wykorzystania w bezpiecznym i zabezpieczonym środowisku oraz wzmocni pozycję Europy na arenie międzynarodowej. Dane i usługi udostępniane przez Unijny program kosmiczny będą stanowiły wsparcie na rzecz doskonałości badań naukowych, przełomowych rozwiązań i dalszych użytkowników w ramach Programu.

(67)

Spójność i synergia między Programem a programem „Erasmus+” będą sprzyjać absorpcji rezultatów badań dzięki działalności szkoleniowej, rozszerzać ducha innowacji na system edukacji oraz zapewniać, by działalność w zakresie kształcenia i szkolenia opierała się na najaktualniejszej działalności w zakresie badań naukowych i innowacji. W tym kontekście, po przeprowadzeniu działań pilotażowych zainicjowanych na podstawie programu „Erasmus+” w latach 2014–2020 dotyczących europejskich szkół wyższych, Program będzie w stosownych przypadkach uzupełniał w ramach synergii wsparcie zapewniane europejskim szkołom wyższym przez program „Erasmus+”.

(68)

Aby zwiększyć oddziaływanie Programu w realizacji priorytetów Unii, należy dążyć do synergii z programami i instrumentami mającymi na celu reagowanie na pojawiające się potrzeby Unii, w tym z mechanizmem sprawiedliwej transformacji, Instrumentem na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności i Programem UE dla zdrowia, a także takie synergie wspierać.

(69)

Zasady uczestnictwa i upowszechniania powinny odpowiednio odzwierciedlać potrzeby Programu, z uwzględnieniem wątpliwości zgłaszanych i zaleceń formułowanych przez różne zainteresowane strony oraz podczas śródokresowej oceny programu „Horyzont 2020” przeprowadzanej z pomocą niezależnych ekspertów zewnętrznych.

(70)

Dzięki jednolitym zasadom stosowanym w całym Programie zapewnione zostaną spójne ramy, które ułatwią uczestnictwo w programach wspieranych finansowo z budżetu Programu, w tym uczestnictwo w programach zarządzanych przez organy finansujące, takie jak EIT, wspólne przedsiębiorstwa lub inne struktury utworzone na podstawie art. 187 TFUE, oraz uczestnictwo w programach realizowanych przez państwa członkowskie na podstawie art. 185 TFUE. Przyjmowanie przepisów szczegółowych powinno być możliwe, jednak takie wyjątki muszą być ograniczone do absolutnie koniecznych i należycie uzasadnionych przypadków.

(71)

W działaniach objętych zakresem Programu należy przestrzegać praw podstawowych i zasad uznanych w szczególności w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „Kartą”). Działania takie powinny być realizowane w zgodności z wszelkimi obowiązkami prawnymi, w tym z prawem międzynarodowym oraz z wszelkimi stosownymi decyzjami Komisji, takimi jak zawiadomienie Komisji z dnia 28 czerwca 2013 r. (24), a także z zasadami etyki, co obejmuje unikanie naruszania rzetelności badawczej. W stosownych przypadkach należy uwzględniać opinie Europejskiej Grupy do spraw Etyki w Nauce i Nowych Technologiach, Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej oraz Europejskiego Inspektora Ochrony Danych. Działalność badawczą należy również prowadzić z uwzględnieniem art. 13 TFUE, a także ograniczać wykorzystywanie zwierząt w badaniach i testach naukowych, dążąc docelowo do całkowitego zastąpienia ich wykorzystywania innymi rozwiązaniami.

(72)

Aby zagwarantować doskonałość naukową oraz zgodnie z art. 13 Karty, Program powinien promować poszanowanie wolności nauki we wszystkich państwach korzystających z jego środków finansowych.

(73)

Zgodnie z celami współpracy międzynarodowej określonymi w art. 180 i 186 TFUE należy propagować uczestnictwo podmiotów prawnych z siedzibą w państwach trzecich oraz organizacji międzynarodowych, w oparciu o wzajemne korzyści i interesy Unii. Realizacja Programu powinna być zgodna ze środkami przyjętymi na mocy art. 75 i 215 TFUE oraz z prawem międzynarodowym. W przypadku działań związanych z unijnymi aktywami strategicznymi, strategicznymi interesami Unii, jej autonomią strategiczną lub bezpieczeństwem strategicznym powinno być możliwe ograniczenie uczestnictwa w określonych działaniach Programu wyłącznie do podmiotów prawnych mających siedzibę w państwach członkowskich lub do podmiotów prawnych mających siedzibę, oprócz państw członkowskich, w określonych państwach stowarzyszonych lub trzecich. Przy wykluczaniu mających siedzibę w Unii lub w stowarzyszonych państwach członkowskich podmiotów prawnych, które są bezpośrednio lub pośrednio kontrolowane przez niestowarzyszone państwa trzecie lub przez podmioty prawne z niestowarzyszonych państw trzecich, należy uwzględnić z jednej strony ryzyko, jakie łączy się z dopuszczeniem takich podmiotów, a z drugiej strony korzyści, jakie przyniosłoby ich uczestnictwo.

(74)

Założeniem Programu jest, że zmiana klimatu jest jednym z największych globalnych i społecznych wyzwań oraz uwzględnia znaczenie przeciwdziałania zmianie klimatu zgodnie z zobowiązaniami Unii na rzecz realizacji porozumienia paryskiego i celów zrównoważonego rozwoju. W związku z tym Program powinien przyczynić się do uwzględnienia działań w dziedzinie klimatu i do osiągnięcia ogólnego poziomu docelowego unijnych wydatków budżetowych na wkład w realizację celów w dziedzinie klimatu w wysokości 30 %. Kwestie klimatu powinny być odpowiednio uwzględniane w treściach z zakresu badań naukowych i innowacji oraz monitorowane na wszystkich etapach cyklu badawczego.

(75)

W kontekście ścieżki oddziaływania związanej z klimatem Komisja powinna przedstawić sprawozdanie na temat rezultatów, innowacji i zagregowanych szacunkowych skutków projektów, które są istotne z punktu widzenia klimatu, w tym w podziale na części Programu i sposoby realizacji. Przeprowadzając analizę, Komisja powinna uwzględnić długoterminowe koszty gospodarcze, społeczne i środowiskowe oraz korzyści dla obywateli Unii wynikające z działalności w ramach Programu, w tym z absorpcji innowacyjnych rozwiązań w zakresie łagodzenia zmiany klimatu i przystosowywania się do niej, szacowane oddziaływanie na miejsca pracy i tworzenie przedsiębiorstw, wzrost gospodarczy i konkurencyjność, czystą energię, zdrowie i dobrostan, w tym jakość powietrza, gleby i wody. Wyniki tej analizy skutków powinny zostać podane do wiadomości publicznej, ocenione w kontekście unijnych celów w zakresie klimatu i energii oraz wykorzystane w późniejszym planowaniu strategicznym i przyszłych programach prac.

(76)

Z uwagi na znaczenie przeciwdziałania dramatycznej utracie różnorodności biologicznej działalność w zakresie badań naukowych i innowacji w ramach Programu powinna przyczynić się do zachowania i odtworzenia różnorodności biologicznej oraz do osiągnięcia ogólnego celu, jakim jest przeznaczenie 7,5 % rocznych wydatków w ramach WRF na cele w zakresie różnorodności biologicznej w 2024 r. oraz 10 % rocznych wydatków w ramach WRF na cele w zakresie różnorodności biologicznej w latach 2026 i 2027, przy jednoczesnym uwzględnieniu obecnego pokrywania się celów w zakresie klimatu i różnorodności biologicznej zgodnie z Porozumieniem międzyinstytucjonalnym z dnia 16 grudnia 2020 r. pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą Unii Europejskiej i Komisją Europejską w sprawie dyscypliny budżetowej, współpracy w kwestiach budżetowych i należytego zarządzania finansami oraz w sprawie nowych zasobów własnych, w tym również harmonogramu wprowadzania nowych zasobów własnych.

(77)

Do niniejszego rozporządzenia zastosowanie mają horyzontalne zasady finansowe przyjęte przez Parlament Europejski i Radę na podstawie art. 322 TFUE. Zasady te zostały ustanowione w rozporządzeniu finansowym i określają w szczególności procedurę uchwalania i wykonywania budżetu w drodze dotacji, zamówień, nagród i wykonania pośredniego oraz przewidują kontrolę odpowiedzialności podmiotów upoważnionych do działań finansowych. Zasady przyjęte na podstawie art. 322 TFUE obejmują także ogólny system warunkowości służący ochronie budżetu Unii.

(78)

Wykorzystywanie poufnych informacji w ramach istniejącej wiedzy lub dostęp nieuprawnionych osób do poufnych rezultatów mogą mieć niekorzystny wpływ na interesy Unii lub jednego lub większej liczby państw członkowskich. W związku z tym przetwarzanie danych poufnych i informacji niejawnych powinno podlegać wszystkim stosownym przepisom prawa Unii, w tym wewnętrznym przepisom instytucji, takim jak decyzja Komisji (UE, Euratom) 2015/444 (25).

(79)

Niezbędne jest ustanowienie minimalnych warunków dotyczących uczestnictwa, zarówno w postaci ogólnej zasady, zgodnie z którą w skład konsorcjum powinien wchodzić co najmniej jeden podmiot prawny z państwa członkowskiego, jak również zasad uwzględniających specyfikę określonych rodzajów działań w ramach Programu.

(80)

Konieczne jest ustanowienie warunków przyznawania finansowania unijnego uczestnikom działań w ramach Programu. Dotacje powinny być główną formą wsparcia w ramach Programu. Powinny być one realizowane z uwzględnieniem wszystkich form wkładu określonych w rozporządzeniu finansowym, w tym płatności ryczałtowych, stawek zryczałtowanych lub kosztów jednostkowych, w celu dalszego uproszczenia. W umowie o udzielenie dotacji należy określić prawa i obowiązki beneficjentów, w stosownych przypadkach wraz z określeniem roli i zadań koordynatora. Przy sporządzaniu wzorów umów o udzielenie dotacji oraz wszelkich istotnych zmianach do nich należy zapewnić ścisłą współpracę z ekspertami z państw członkowskich, z myślą o między innymi dalszym uproszczeniu dla beneficjentów.

(81)

Stopy finansowania określone w niniejszym rozporządzeniu odnoszą się do kwot maksymalnych, by zapewnić zgodność z zasadą współfinansowania.

(82)

Zgodnie z rozporządzeniem finansowym Program powinien zapewnić podstawę do szerszego akceptowania zwyczajowej praktyki księgowania kosztów przez beneficjentów w odniesieniu do kosztów personelu i kosztów jednostkowych towarów i usług fakturowanych wewnętrznie, w tym dla dużych infrastruktur badawczych w rozumieniu programu „Horyzont 2020”. Stosowanie kosztów jednostkowych towarów i usług fakturowanych wewnętrznie, obliczanych zgodnie ze zwyczajowymi praktykami księgowymi beneficjentów i obejmujących koszty bezpośrednie i koszty pośrednie, powinno stanowić opcję dostępną dla wszystkich beneficjentów. W tym kontekście beneficjenci powinni mieć możliwość uwzględnienia rzeczywistych kosztów pośrednich obliczonych na podstawie kluczy przydziału w takich kosztach jednostkowych dla towarów i usług fakturowanych wewnętrznie.

(83)

Należy jeszcze bardziej uprościć obecny system zwrotu kosztów rzeczywistych personelu, wychodząc od opracowanego w ramach programu „Horyzont 2020” podejścia przewidującego wynagrodzenie w oparciu o projekt i dostosowując je dalej do rozporządzenia finansowego, w dążeniu do zmniejszenia różnic w wynagrodzeniach między naukowcami z Unii biorącymi udział w Programie.

(84)

Fundusz gwarancyjny dla uczestników ustanowiony na podstawie programu „Horyzont 2020” i zarządzany przez Komisję okazał się ważnym mechanizmem zabezpieczającym, który zmniejsza ryzyko związane z kwotami należnymi i niezwróconymi przez uczestników niewywiązujących się z zobowiązań. W związku z tym fundusz gwarancyjny dla uczestników, przemianowany na mechanizm ubezpieczeń wzajemnych (zwany dalej „mechanizmem”), powinien kontynuować swoją działalność i zostać rozszerzony na inne organy finansujące, w szczególności na inicjatywy na podstawie art. 185 TFUE. Powinno być możliwe rozszerzenie mechanizmu na beneficjentów wszelkich innych programów unijnych zarządzanych bezpośrednio. Na podstawie ścisłego monitorowania ewentualnych ujemnych zwrotów z inwestycji dokonanych w ramach mechanizmu Komisja powinna podjąć odpowiednie środki zmniejszające ryzyko, aby umożliwić mechanizmowi kontynuowanie interwencji na rzecz ochrony interesów finansowych Unii oraz aby w momencie wypłaty salda zwrócić beneficjentom ich wkłady.

(85)

Należy ustanowić zasady dotyczące wykorzystywania i upowszechniania rezultatów, aby zapewnić ich ochronę, wykorzystanie, upowszechnianie i zapewnianie dostępu do nich przez beneficjentów, stosownie do przypadku. Należy położyć większy nacisk na wykorzystywanie tych rezultatów, a Komisja powinna określić i pomóc zmaksymalizować możliwości korzystania przez beneficjentów z rezultatów, w szczególności w Unii. Wykorzystywanie rezultatów powinno odbywać się z uwzględnieniem zasad Programu, w tym promowania innowacji w Unii i wzmacniania EPB.

(86)

Kluczowe elementy systemu oceny i kwalifikacji wniosków ze szczególnym naciskiem na doskonałość oraz, w stosownych przypadkach, na oddziaływanie i jakość oraz skuteczność realizacji, stosowane w programie „Horyzont 2020”, powinny zostać zachowane. Wnioski powinny nadal być kwalifikowane na podstawie oceny dokonywanej przez niezależnych ekspertów zewnętrznych. Proces oceny powinien zostać zaplanowany w sposób pozwalający uniknąć konfliktów interesów i stronniczości. Należy wziąć pod uwagę możliwość zastosowania dwuetapowej procedury składania wniosków, a w stosownych przypadkach na pierwszym etapie oceny można dokonywać oceny zanonimizowanych wniosków. W procesie oceny Komisja powinna nadal w stosownych przypadkach angażować niezależnych obserwatorów. W przypadku działalności w ramach instrumentu „Pionier”, misji i w innych należycie uzasadnionych przypadkach określonych w programie prac można uwzględnić konieczność zapewnienia ogólnej spójności portfela projektów, pod warunkiem że wnioski przekroczyły mające zastosowanie progi. Cele i procedury dotyczące takiego działania należy opublikować z wyprzedzeniem. Zgodnie z art. 200 ust. 7 rozporządzenia finansowego wnioskodawcy powinni otrzymywać informacje zwrotne na temat oceny ich wniosków, w tym w szczególności – w stosownych przypadkach – na temat powodów odrzucenia.

(87)

Należy wdrożyć systematyczne wzajemne uznawanie wyników ocen i audytów z innych programów unijnych zgodnie z art. 126 i 127 rozporządzenia finansowego w odniesieniu do wszystkich – w miarę możliwości – części Programu w celu zmniejszenia obciążenia administracyjnego beneficjentów funduszy unijnych. Wzajemne uznawanie powinno być wyraźnie przewidziane poprzez uwzględnienie także innych elementów uzyskiwania pewności, takich jak audyty systemu i procesu.

(88)

Do pokonania określonych wyzwań w obszarach badań naukowych i innowacji należy dążyć poprzez przyznawanie nagród, w tym, w stosownych przypadkach, nagród wspólnych lub łącznych, w konkursach organizowanych przez Komisję lub odpowiedni organ finansujący z innymi organami Unii, państwami stowarzyszonymi, innymi państwami trzecimi, organizacjami międzynarodowymi lub podmiotami prawnymi o charakterze niezarobkowym. Nagrody powinny przyczyniać się do realizacji celów Programu.

(89)

Rodzaje finansowania i metody realizacji na podstawie niniejszego rozporządzenia powinny być wybierane w zależności od możliwości osiągnięcia szczegółowych celów działań i uzyskania rezultatów, biorąc pod uwagę w szczególności koszty kontroli, obciążenie administracyjne oraz przewidywane ryzyko nieprzestrzegania przepisów. Powyższa zasada powinna obejmować rozważenie możliwości zastosowania płatności ryczałtowych, stawek zryczałtowanych i stawek jednostkowych.

(90)

Aby zapewnić ciągłość udzielania wsparcia w odpowiednim obszarze polityki oraz umożliwić rozpoczęcie wdrażania od początku obowiązywania WRF na lata 2021–2027, niniejsze rozporządzenie powinno wejść w życie w trybie pilnym i być stosowane z mocą wsteczną od dnia 1 stycznia 2021 r.

(91)

Ponieważ cele niniejszego rozporządzenia, nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na unikanie dublowania wysiłków, osiągnięcie masy krytycznej w kluczowych obszarach i maksymalizację unijnej wartości dodanej możliwe jest ich lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 TUE. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów.

(92)

Należy zatem uchylić rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1290/2013 (26) i rozporządzenie (UE) nr 1291/2013,

(1)

Technologie kosmiczne oraz dane i usługi związane z przestrzenią kosmiczną stały się niezbędne w codziennym życiu Europejczyków i odgrywają istotną rolę w zachowaniu wielu strategicznych interesów. Unijny przemysł kosmiczny jest już jednym z najbardziej konkurencyjnych na świecie. Jednak pojawienie się nowych podmiotów oraz rozwój nowych technologii rewolucjonizuje tradycyjne modele przemysłowe. W celu utrzymania przez Unię wiodącej pozycji na arenie międzynarodowej ze znaczną swobodą działania w dziedzinie przestrzeni kosmicznej kluczowe jest, aby wspierała ona postęp naukowy i techniczny oraz zwiększała potencjał w zakresie konkurencyjności i innowacji gałęzi przemysłu sektora kosmicznego na obszarze Unii, w szczególności małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), przedsiębiorstw typu start-up i innowacyjnych przedsiębiorstw.

(2)

Należy wykorzystać możliwości, jakie przestrzeń kosmiczna oferuje w zakresie bezpieczeństwa Unii i jej państw członkowskich, opisane w szczególności w globalnej strategii na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej z czerwca 2016 r., utrzymując zarazem cywilny charakter Unijnego programu kosmicznego (zwanego dalej „Programem”) i przestrzegając ewentualnych przepisów dotyczących neutralności i niezaangażowania ustanowionych w prawie konstytucyjnym państw członkowskich. Rozwój sektora kosmicznego był w przeszłości związany z bezpieczeństwem. W wielu przypadkach urządzenia, komponenty i narzędzia używane w sektorze kosmicznym, a także dane i usługi związane z przestrzenią kosmiczną mają podwójne zastosowanie. Unijna polityka bezpieczeństwa i obrony jest jednak określana w ramach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa zgodnie z tytułem V Traktatu o Unii Europejskiej (TUE).

(3)

Od końca lat 90. ubiegłego wieku Unia przygotowywała własne inicjatywy i programy w dziedzinie przestrzeni kosmicznej, a mianowicie europejski system wspomagania satelitarnego (EGNOS), a następnie Galileo i Copernicus, które uwzględniają potrzeby obywateli Unii i spełniają wymogi polityki publicznej. Należy zapewnić kontynuowanie tych inicjatyw i programów, a także ulepszyć oferowane w ich ramach usługi, tak aby zaspokajały one nowe potrzeby użytkowników, utrzymywały się w czołówce w kontekście rozwoju nowych technologii i transformacji w dziedzinie technologii cyfrowych i technologii informacyjno-komunikacyjnych oraz mogły przyczyniać się do realizacji priorytetów politycznych, takich jak działania związane ze zmianą klimatu, w tym monitorowanie zmian w strefie podbiegunowej, transporcie, bezpieczeństwie i obronności.

(4)

Należy wykorzystać synergie między sektorem transportu, sektorem kosmicznym i sektorem cyfrowym, aby wesprzeć szersze stosowanie nowych technologii, takich jak eCall, tachograf cyfrowy, nadzór ruchu i zarządzanie nim, jazda autonomiczna oraz pojazdy bezzałogowe i drony, a także odpowiedzieć na potrzeby w zakresie bezpiecznej i niezawodnej łączności, solidnego pozycjonowania, intermodalności i interoperacyjności. Takie wykorzystanie synergii zwiększyłoby konkurencyjność usług transportowych i sektora transportu.

(5)

Aby wszystkie państwa członkowskie i wszyscy ich obywatele mogli odnieść maksymalny pożytek z Programu, należy również promować korzystanie z dostarczonych danych, informacji i usług oraz ich upowszechnianie, a także wspierać rozwój aplikacji w segmencie wykorzystania danych satelitarnych (downstream) w oparciu o te dane, informacje i usługi. W tym celu państwa członkowskie, Komisja i podmioty odpowiedzialne mogłyby w szczególności organizować cykliczne kampanie informacyjne na temat korzyści płynących z Programu.

(6)

Dla realizacji celów w postaci swobody działania, niezależności i bezpieczeństwa istotne jest, aby Unia posiadała autonomiczny dostęp do przestrzeni kosmicznej i miała możliwość korzystania z niej w bezpieczny sposób. W związku z tym istotne jest, by Unia wspierała autonomiczny, niezawodny i racjonalny pod względem kosztów dostęp do przestrzeni kosmicznej, w szczególności w odniesieniu do krytycznej infrastruktury i technologii, bezpieczeństwa publicznego i bezpieczeństwa Unii i jej państw członkowskich. Komisja powinna mieć zatem możliwość zgrupowania na poziomie europejskim usług wynoszenia w przestrzeń kosmiczną, zarówno na potrzeby własne, jak i – na ich wniosek – innych podmiotów, w tym państw członkowskich, zgodnie z art. 189 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Dla utrzymania konkurencyjności na szybko zmieniającym się rynku istotne jest również, aby Unia nadal miała dostęp do nowoczesnych, skutecznych i elastycznych instalacji infrastruktury startowej i korzystała z odpowiednich systemów wynoszenia w przestrzeń kosmiczną. Dlatego też, bez uszczerbku dla działań podejmowanych przez państwa członkowskie lub Europejską Agencję Kosmiczną (ESA), Program powinien mieć możliwość wspierania dostosowań naziemnej infrastruktury kosmicznej (w tym nowych osiągnięć), które są niezbędne do realizacji Programu, jak również dostosowań systemów wynoszących (w tym rozwoju technologicznego), które są niezbędne do wynoszenia satelitów w przestrzeń kosmiczną, z uwzględnieniem alternatywnych technologii i innowacyjnych systemów, na potrzeby realizacji komponentów Programu. Działania te należy realizować zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 (2) (zwanym dalej „rozporządzeniem finansowym”), mając na celu osiągnięcia większej racjonalności pod względem kosztów na potrzeby Programu. Z uwagi na brak specjalnego budżetu działania na rzecz dostępu do przestrzeni kosmicznej powinny pozostawać bez uszczerbku dla realizacji komponentów Programu.

(7)

Aby zwiększyć konkurencyjność unijnego przemysłu kosmicznego i zwiększyć potencjał w zakresie projektowania, budowy i eksploatacji systemów własnych, Unia powinna wspierać tworzenie, wzrost i rozwój całego przemysłu kosmicznego. Powstawanie modelu sprzyjającego przedsiębiorczości i innowacjom należy wspierać również na poziomach europejskim, regionalnym i krajowym poprzez inicjatywy, takie jak platformy ds. przestrzeni kosmicznej skupiające sektor kosmiczny, sektor cyfrowy i inne sektory, a także użytkowników. Platformy te powinny mieć na celu pobudzanie przedsiębiorczości i rozwój umiejętności, a jednocześnie dążyć do synergii z centrami innowacji cyfrowych. Unia powinna wspierać tworzenie i rozwój przedsiębiorstw z sektora kosmicznego z siedzibą w Unii, aby mogły one odnieść sukces, w tym przez ułatwianie im dostępu do finansowania ryzyka w związku z brakiem odpowiedniego dostępu na obszarze Unii do kapitału private equity dla przedsiębiorstw typu start-up z sektora kosmicznego oraz przez pobudzanie popytu, znanego jako podejście oparte na pierwszej umowie.

(8)

W przypadku usług związanych z przestrzenią kosmiczną łańcuch wartości można ogólnie podzielić na działania w segmencie kosmicznym (upstream) i działania w segmencie wykorzystania danych satelitarnych (downstream). Działania w segmencie kosmicznym (upstream) obejmują działania prowadzące do stworzenia operacyjnego systemu kosmicznego, w tym działania w zakresie rozwoju, produkcji i wynoszenia w przestrzeń kosmiczną, a także funkcjonowanie takiego systemu. Działania w segmencie wykorzystania danych satelitarnych (downstream) obejmują działania w zakresie udostępniania użytkownikom usług i produktów związanych z przestrzenią kosmiczną. Ważnym elementem wspierającym rozwój sektora kosmicznego są również platformy cyfrowe. Umożliwiają one dostęp do danych i produktów, a także do zestawów narzędzi oraz instalacji przechowujących i obliczeniowych.

(9)

W dziedzinie przestrzeni kosmicznej Unia wykonuje swoje kompetencje zgodnie z art. 4 ust. 3 TFUE. Komisja powinna zapewnić spójność działań prowadzonych w ramach Programu.

(10)

Podczas gdy szereg państw członkowskich ma tradycję aktywnego przemysłu związanego z przestrzenią kosmiczną, należy uwzględnić potrzebę rozwoju i ugruntowania przemysłu kosmicznego w państwach członkowskich, których zdolności dopiero powstają, oraz potrzebę podjęcia wyzwań, jakie dla tradycyjnego przemysłu kosmicznego stanowi „New Space”. Należy wspierać działania na rzecz rozwoju potencjału przemysłu kosmicznego w całej Unii i usprawnienia współpracy między przedsiębiorstwami działającymi w przemyśle kosmicznym we wszystkich państwach członkowskich.

(11)

Działania prowadzone w ramach Programu powinny opierać się na potencjale krajowym i europejskim, (który istnieje w momencie realizacji działania, i z niego korzystać.

(12)

Ze względu na zasięg Programu i jego potencjał w zakresie stawiania czoła globalnym wyzwaniom działalność związana z przestrzenią kosmiczną ma bardzo międzynarodowy wymiar. Odpowiednie podmioty Programu, ściśle koordynując swoje działania z państwami członkowskimi i za ich zgodą, mogą uczestniczyć w sprawach dotyczących Programu, we współpracy międzynarodowej i współpracy z właściwymi gremiami sektorowymi Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ). W sprawach związanych z Programem Komisja może koordynować w imieniu Unii i w zakresie jej kompetencji działania na arenie międzynarodowej, a w szczególności bronić interesów Unii i jej państw członkowskich na forach międzynarodowych, w tym w odniesieniu do zakresów częstotliwości wykorzystywanych do celów Programu, bez uszczerbku dla kompetencji państw członkowskich w tej dziedzinie. Szczególnie ważne jest, aby Unia, reprezentowana przez Komisję, prowadziła współpracę w ramach organów międzynarodowego programu COSPAS-SARSAT.

(13)

Współpraca międzynarodowa ma zasadnicze znaczenie dla promowania roli Unii jako globalnego gracza w sektorze kosmicznym oraz unijnych technologii i przemysłu, przy czym należy wspierać uczciwą konkurencję na poziomie międzynarodowym, nie zapominając o potrzebie zapewnienia wzajemności praw i obowiązków stron, a także zachęcać do współpracy w dziedzinie szkoleń. Współpraca międzynarodowa stanowi jeden z kluczowych elementów Strategii kosmicznej dla Europy określonej przez Komisję w komunikacie z dnia 26 października 2016 r. Komisja powinna wykorzystywać Program, by poprzez rozmaite inicjatywy przyczyniać się do międzynarodowych wysiłków i z nich korzystać, promować europejską technologię i przemysł na arenie międzynarodowej, np. za pomocą dialogów dwustronnych, warsztatów branżowych i wsparcia na rzecz umiędzynarodowienia MŚP, oraz ułatwiać dostęp do rynków międzynarodowych i wspierać uczciwą konkurencję, także za pośrednictwem inicjatyw z zakresu dyplomacji gospodarczej. Należy zapewnić pełną spójność i komplementarność europejskich inicjatyw z zakresu dyplomacji kosmicznej z istniejącymi unijnymi strategiami politycznymi, priorytetami i instrumentami, pamiętając, że Unia wraz z państwami członkowskimi ma do odegrania kluczową rolę w utrzymaniu wiodącej pozycji na arenie międzynarodowej.

(14)

Bez uszczerbku dla kompetencji państw członkowskich Komisja wraz z Wysokim Przedstawicielem Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa (zwanym dalej „Wysokim Przedstawicielem”) i w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi powinna promować odpowiedzialne zachowanie w przestrzeni kosmicznej podczas realizacji Programu, w tym. ograniczanie rozprzestrzeniania się śmieci kosmicznych. Komisja powinna również zbadać możliwość przyjęcia przez Unię praw i obowiązków zawartych w odpowiednich traktatach i konwencjach ONZ i w razie konieczności wystąpić ze stosownymi wnioskami.

(15)

Cele Programu są podobne do celów innych programów Unii, w szczególności programu „Horyzont Europa” ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/695 (3), Programu InvestEU ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/523 (4), Europejskiego Funduszu Obronnego ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/697 (5) oraz funduszy objętych rozporządzeniem ustanawiającym wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego Plus, Funduszu Spójności, Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i Europejskiego Funduszu Morskiego, Rybackiego i Akwakultury, a także przepisy finansowe na potrzeby tych funduszy oraz na potrzeby Funduszu Azylu, Migracji i Integracji, Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Instrumentu Wsparcia Finansowego na rzecz Zarządzania Granicami i Polityki Wizowej (zwanym dalej „rozporządzeniem w sprawie wspólnych przepisów”). W związku z tym należy przewidzieć skumulowane finansowanie z tych programów, pod warunkiem że nie obejmują one tych samych pozycji kosztów, w szczególności w drodze uzgodnień dotyczących finansowania uzupełniającego z programów Unii, w przypadku gdy pozwala na to tryb zarządzania – albo kolejno, na zmianę, albo w drodze łączenia środków finansowych, w tym na potrzeby wspólnego finansowania działań – umożliwiając, w miarę możliwości, tworzenie partnerstw innowacyjnych i prowadzenie działań łączonych. W trakcie realizacji Programu Komisja powinna zatem promować synergie z innymi powiązanymi programami i instrumentami finansowymi Unii, co umożliwi, w miarę możliwości, korzystanie z dostępu do finansowania ryzyka, partnerstw innowacyjnych oraz finansowania skumulowanego lub mieszanego. Komisja powinna również zapewnić synergie i spójność między rozwiązaniami opracowanymi w ramach tych programów, w szczególności programu „Horyzont Europa”, a rozwiązaniami opracowanymi w ramach Programu.

(16)

Zgodnie z art. 191 ust. 3 rozporządzenia finansowego w żadnych okolicznościach te same koszty nie mogą być dwukrotnie finansowane z budżetu Unii.

(17)

Cele polityczne Programu zostałyby również uznane za kwalifikujące się do finansowania i operacji z zakresu inwestycji z instrumentów finansowych i gwarancji budżetowych Programu InvestEU, w szczególności w ramach finansowanych przez niego segmentów polityki: zrównoważona infrastruktura oraz badania naukowe, innowacje i cyfryzacja. Wsparcie finansowe należy wykorzystać w celu skorygowania niedoskonałości rynku lub niedostatecznego poziomu inwestycji na rynku w proporcjonalny sposób, bez powielania ani wypierania finansowania prywatnego, a także bez zakłócania konkurencji na rynku wewnętrznym. Działania powinny mieć wyraźną europejską wartość dodaną.

(18)

Spójność i synergie między programem „Horyzont Europa” a Programem powinny sprzyjać tworzeniu konkurencyjnego i innowacyjnego europejskiego sektora kosmicznego, wzmacniać autonomię Europy w zakresie dostępu do przestrzeni kosmicznej i jej wykorzystania w bezpiecznym i zabezpieczonym środowisku oraz wzmacniać pozycję Europy jako światowego gracza. Przełomowe rozwiązania uzyskane dzięki programowi „Horyzont Europa” byłyby wspierane przez dane i usługi udostępniane w ramach Programu społeczności skupionej wokół badań naukowych i innowacji.

(19)

W celu zapewnienia jak największych społeczno-gospodarczych korzyści z Programu konieczne jest utrzymanie jak najnowocześniejszych systemów, ich modernizacja w miarę zmieniających się potrzeb użytkowników oraz ewolucja sektora aplikacji opierających się na przestrzeni kosmicznej w segmencie wykorzystania danych satelitarnych (downstream). Unia powinna wspierać działania związane z badaniami naukowymi i rozwojem technologii lub wczesnymi etapami ewolucji dotyczącej infrastruktury ustanowionej w ramach Programu, a także działania badawczo-rozwojowe dotyczące aplikacji i usług opartych na systemach stworzonych w ramach Programu, pobudzając tym samym działalność gospodarczą w segmencie kosmicznym (upstream) i segmencie wykorzystania danych satelitarnych (downstream). Właściwym narzędziem finansowania na poziomie unijnym tego rodzaju działalności badawczo-innowacyjnej jest program „Horyzont Europa”. Istnieje jednak bardzo szczególna część działalności rozwojowej wymagająca finansowania z budżetu przeznaczonego zgodnie z niniejszym rozporządzeniem na komponenty Galileo i EGNOS, w szczególności jeżeli działalność ta dotyczy podstawowych elementów, takich jak chipsety i odbiorniki działające w systemie Galileo, które ułatwiłyby rozwój aplikacji w różnych sektorach gospodarki. Finansowanie takie nie powinno jednak stwarzać zagrożenia dla rozmieszczenia lub eksploatacji infrastruktury utworzonej w ramach Programu.

(20)

Aby zapewnić przyszłą konkurencyjność europejskiego przemysłu kosmicznego, Program powinien wspierać rozwój zaawansowanych umiejętności w dziedzinach związanych z przestrzenią kosmiczną oraz działania edukacyjno-szkoleniowe, promując zarazem równe szanse, w tym równouprawnienie płci, aby móc w pełni wykorzystać potencjał obywateli Unii w tej dziedzinie.

(21)

Infrastruktura na potrzeby Programu może wymagać dodatkowych badań naukowych i innowacji, które mogą być wspierane w ramach programu „Horyzont Europa”, w celu zapewnienia spójności z działaniami prowadzonymi w tej dziedzinie przez ESA. Synergia z programem „Horyzont Europa” powinna zapewnić identyfikację potrzeb sektora kosmicznego w zakresie badań naukowych i innowacji oraz ich uwzględnienie w strategicznym procesie planowania badań naukowych i innowacji. Udostępniane nieodpłatnie w ramach Programu dane i usługi związane z przestrzenią kosmiczną byłyby wykorzystywane do opracowywania dzięki badaniom naukowym i innowacjom przełomowych rozwiązań na rzecz realizacji priorytetów polityki unijnej, w tym w ramach programu „Horyzont Europa”. W procesie planowania strategicznego w ramach programu „Horyzont Europa” określone zostałyby działania w zakresie badań naukowych i innowacji, które powinny wykorzystywać stanowiącą własność Unii infrastrukturę, taką jak Galileo, EGNOS i Copernicus. Infrastruktury badawcze, w szczególności sieci obserwacyjne in situ, stanowiłyby zasadnicze elementy infrastruktury obserwacji in situ umożliwiającej świadczenie usług systemu Copernicus.

(22)

Istotne jest, aby Unia była właścicielem wszystkich aktywów materialnych i niematerialnych wytworzonych lub rozwijanych w wyniku zamówień publicznych sfinansowanych w ramach Programu. Aby zapewnić pełną zgodność z prawami podstawowymi odnoszącymi się do własności, należy dokonać niezbędnych uzgodnień z obecnymi właścicielami. Przysługująca Unii własność nie powinna stanowić przeszkody dla udostępniania przez Unię powyższych aktywów osobom trzecim lub rozporządzania nimi, zgodnie z niniejszym rozporządzeniem oraz jeżeli zostanie to uznane za stosowne na podstawie oceny indywidualnych przypadków.

(23)

Aby zachęcić do jak najpowszechniejszego korzystania z usług oferowanych w ramach Programu, warto byłoby podkreślić, że bez uszczerbku dla obowiązków wynikających z prawnie wiążących przepisów dane, informacje i usługi dostarczane są bez gwarancji.

(24)

Przy wykonywaniu niektórych zadań o charakterze nieregulacyjnym Komisja powinna mieć możliwość w razie potrzeby i w niezbędnym zakresie korzystania z pomocy technicznej niektórych stron zewnętrznych. Inne podmioty zaangażowane w publiczne zarządzanie Programem powinny mieć również możliwość korzystania z tej samej pomocy technicznej w wykonywaniu zadań powierzonych im na mocy niniejszego rozporządzenia.

(25)

W niniejszym rozporządzeniu określono pulę środków finansowych na cały okres trwania Programu, która podczas corocznej procedury budżetowej ma stanowić dla Parlamentu Europejskiego i Rady główną kwotę odniesienia w rozumieniu pkt 18 Porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 16 grudnia 2020 r. pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją Europejską w sprawie dyscypliny budżetowej, współpracy w kwestiach budżetowych i należytego zarządzania finansami oraz w sprawie nowych zasobów własnych, w tym również harmonogramu wprowadzania nowych zasobów własnych (6).

(26)

Odzwierciedlając znaczenie przeciwdziałania zmianie klimatu zgodnie z zobowiązaniami Unii na rzecz realizacji porozumienia paryskiego przyjętego na mocy Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (7) i zobowiązaniem na rzecz celów zrównoważonego rozwoju ONZ, działania podejmowane na podstawie niniejszego rozporządzenia powinny przyczynić się do uwzględnienia działań w dziedzinie klimatu i do osiągnięcia celu ogólnego zakładającego, że co najmniej 30 % wydatków budżetowych Unii zostanie przeznaczonych na wspieranie celów klimatycznych. Stosowne działania powinny zostać określone na etapie przygotowania i realizacji Programu oraz ponownie ocenione w ramach odpowiednich ocen i przeglądów. Parlament Europejski, Rada i Komisja będą współpracować na rzecz skutecznej, przejrzystej i kompleksowej metodyki, która ma zostać określona przez Komisję, w celu oceny wydatków, jakie ujęto w ramach wszystkich programów wieloletnich ram finansowych, na cele związane z różnorodnością biologiczną przy jednoczesnym uwzględnieniu istniejącego pokrywania się celów w zakresie klimatu i różnorodności biologicznej.

(27)

Dochody generowane przez komponenty Programu powinny zasilać budżet Unii w celu częściowego zrekompensowania inwestycji, które zostały już dokonane; dochody te powinny być wykorzystywane do wspierania realizacji celów Programu. Z tego samego powodu powinno być możliwe wprowadzenie mechanizmu podziału dochodów w umowach zawieranych z podmiotami sektora prywatnego.

(28)

Do Programu stosuje się rozporządzenie finansowe. Rozporządzenie finansowe określa zasady wykonania budżetu Unii, w tym zasady dotyczące dotacji, nagród, zamówień, zarządzania pośredniego, instrumentów finansowych, gwarancji budżetowych, pomocy finansowej oraz zwrotu kosztów poniesionych przez ekspertów zewnętrznych.

(29)

Z uwagi na to, że Program jest co do zasady finansowany przez Unię, umowy w sprawie zamówień publicznych dotyczących działań finansowanych z Programu zawierane w jego ramach powinny być zgodne z przepisami unijnymi. W tym kontekście Unia powinna być również odpowiedzialna za określenie celów, jakie mają być realizowane w odniesieniu do zamówień publicznych. Zgodnie z rozporządzeniem finansowym na podstawie wyników oceny ex ante Komisja może korzystać z systemów i procedur osób lub podmiotów wykonujących środki finansowe Unii. Specjalne dostosowania, jakich wymagają te systemy i procedury, oraz warunki przedłużenia obowiązujących umów powinny zostać określone w odpowiedniej ramowej umowie o partnerstwie finansowym lub umowie o przyznanie wkładu.

(30)

Program opiera się na złożonych i stale rozwijających się technologiach. Opieranie się na takich technologiach stwarza niepewność i ryzyko związane z zamówieniami publicznymi udzielanymi w ramach Programu, zwłaszcza że zamówienia te przewidują długoterminowe związanie się z dostawcą urządzeń lub usług. Oprócz przepisów ustanowionych w rozporządzeniu finansowym konieczne są zatem środki szczególne dotyczące zamówień publicznych. Powinno zatem być możliwe udzielenie zamówienia w postaci zamówienia w transzach warunkowych, dokonywanie – pod pewnymi warunkami – zmian w umowie podczas jej wykonywania lub nałożenie obowiązku minimalnego zakresu podwykonawstwa pozwalającego w szczególności na udział MŚP oraz przedsiębiorstw typu start-up. Ponadto w związku z niepewnością technologiczną, która charakteryzuje komponenty Programu, nie zawsze można dokładnie przewidzieć ceny ustalone w zamówieniu i w związku z tym powinno być możliwe zawieranie umów bez określania stałej ostatecznej ceny i wprowadzanie klauzuli o ochronie interesów finansowych Unii.

(31)

Aby zwiększyć zainteresowanie społeczne i innowacje w sektorze publicznym, Program powinien promować korzystanie ze swoich danych, informacji i usług w celu wspierania opracowywania przez przemysł i MŚP dostosowanych do potrzeb rozwiązań na poziomach regionalnym i lokalnym w ramach związanych z przestrzenią kosmiczną partnerstw innowacyjnych, o których mowa w pkt 7 załącznika I do rozporządzenia finansowego, umożliwiając objęcie wszystkich etapów od opracowania do wprowadzenia i dostarczenia dostosowanych do potrzeb interoperacyjnych rozwiązań kosmicznych dla usług publicznych.

(32)

Aby zrealizowane zostały cele Programu, ważne jest, aby możliwe było wykorzystanie, w stosownych przypadkach, potencjału oferowanego przez unijne podmioty publiczne i prywatne działające w dziedzinie przestrzeni kosmicznej, a także podjęcie współpracy na poziomie międzynarodowym z państwami trzecimi lub organizacjami międzynarodowymi. Z tego względu powinno się przewidzieć możliwość wykorzystania wszystkich odpowiednich narzędzi i metod zarządzania przewidzianych w TFUE i rozporządzeniu finansowym i procedur wspólnego udzielania zamówień.

(33)

Odnosząc się do dotacji, doświadczenie pokazuje, że upowszechnianie wśród użytkowników i absorpcja przez rynek, a także ogólne działania informacyjne przynoszą lepsze rezultaty, jeżeli są podejmowane w sposób zdecentralizowany, a nie odgórnie przez Komisję. Bony, które są formą wsparcia finansowego udzielanego osobom trzecim przez beneficjenta dotacji, należą do działań o najwyższym wskaźniku powodzenia wśród nowych podmiotów oraz MŚP. Zostały one jednak ograniczone przez określony w rozporządzeniu finansowym pułap wsparcia finansowego. W odniesieniu do Programu pułap ten powinien zatem zostać podniesiony tak, aby dotrzymać tempa rosnącym możliwościom opracowanych przez rynek aplikacji w sektorze kosmicznym.

(34)

Formy finansowania i metody wykonania na podstawie niniejszego rozporządzenia powinny być wybierane w zależności od ich możliwości osiągnięcia szczegółowych celów działań i zapewnienia rezultatów, biorąc pod uwagę w szczególności koszty kontroli, obciążenie administracyjne oraz przewidywane ryzyko nieprzestrzegania przepisów. Pod uwagę należy wziąć korzystanie z płatności ryczałtowych, stawek ryczałtowych i kosztów jednostkowych, a także finansowania niepowiązanego z kosztami, o czym mowa w art. 125 ust. 1 rozporządzenia finansowego.

(35)

Zgodnie z decyzją Rady 2013/755/UE (8) osoby i podmioty z siedzibą w krajach lub terytoriach zamorskich kwalifikują się do finansowania z zastrzeżeniem zasad i celów Programu oraz ewentualnych uzgodnień mających zastosowanie do państwa członkowskiego, z którym dany kraj lub terytorium zamorskie są powiązane.

(36)

Do niniejszego rozporządzenia stosuje się horyzontalne zasady finansowe przyjęte przez Parlament Europejski i Radę na podstawie art. 322 TFUE. Zasady te zostały ustanowione w rozporządzeniu finansowym i określają w szczególności procedurę uchwalania i wykonywania budżetu w drodze dotacji, zamówień, nagród i wykonania pośredniego oraz przewidują kontrolę odpowiedzialności podmiotów upoważnionych do działań finansowych. Zasady przyjęte na podstawie art. 322 TFUE obejmują także ogólny system warunkowości służący ochronie budżetu Unii.

(37)

Zgodnie z rozporządzeniem finansowym, rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 883/2013 (9) oraz rozporządzeniami Rady (Euratom, WE) nr 2988/95 (10) i (Euratom, WE) nr 2185/96 (11) i (UE) 2017/1939 (12) interesy finansowe Unii należy chronić za pomocą proporcjonalnych środków, w tym środków w zakresie zapobiegania nieprawidłowościom – w tym nadużyciom finansowym – ich wykrywania, korygowania i prowadzenia w ich sprawie postępowań, odzyskiwania środków utraconych, nienależnie wypłaconych lub nieodpowiednio wykorzystanych oraz, w stosownych przypadkach, nakładania kar administracyjnych. W szczególności, zgodnie z rozporządzeniami (Euratom, WE) nr 2185/96 i (UE, Euratom) nr 883/2013, Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) jest uprawniony do prowadzenia dochodzeń administracyjnych, w tym kontroli na miejscu i inspekcji, w celu ustalenia, czy miały miejsce nadużycie finansowe, korupcja lub wszelka inna nielegalna działalność na szkodę interesów finansowych Unii. Zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2017/1939 Prokuratura Europejska (EPPO) jest uprawniona do prowadzenia postępowań przygotowawczych oraz wnoszenia i popierania oskarżeń w sprawie przestępstw naruszających interesy finansowe Unii, jak przewidziano w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1371 (13). Zgodnie z rozporządzeniem finansowym każda osoba lub podmiot, które otrzymują środki finansowe Unii, mają w pełni współpracować w celu ochrony interesów finansowych Unii, przyznać Komisji, OLAF, Trybunałowi Obrachunkowemu oraz, w przypadku państw członkowskich, które uczestniczą we wzmocnionej współpracy na podstawie rozporządzenia (UE) 2017/1939, EPPO, niezbędne prawa i dostęp, a także zapewniać, aby wszelkie osoby trzecie uczestniczące w wykonywaniu środków finansowych Unii przyznały tym organom równoważne prawa.

(38)

Członkowie Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) którzy są członkami Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG), państwa przystępujące, państwa kandydujące i potencjalni kandydaci, a także państwa objęte europejską polityką sąsiedztwa mogą uczestniczyć w Programie, z wyjątkiem Galileo, EGNOS, GOVSATCOM i podkomponentu SST, zgodnie z odpowiednimi umowami. Inne państwa trzecie mogą również uczestniczyć w Programie, z wyjątkiem Galileo, EGNOS, GOVSATCOM i podkomponentu SST, na podstawie umowy zawartej zgodnie z art. 218 TFUE. W Galileo i EGNOS powinni móc uczestniczyć członkowie EFTA, którzy są członkami EOG, zgodnie z warunkami ustanowionymi w Porozumieniu o Europejskim Obszarze Gospodarczym (14). W przypadku Galileo i EGNOS inne państwa trzecie mogą uczestniczyć w Programie na podstawie umowy zawieranej zgodnie z art. 218 TFUE. Państwa trzecie powinny móc uczestniczyć w GOVSATCOM jedynie na podstawie umowy zawartej zgodnie z art. 218 TFUE.

(39)

W niniejszym rozporządzeniu należy wprowadzić przepis szczegółowy zobowiązujący państwa trzecie do przyznania właściwemu urzędnikowi zatwierdzającemu, OLAF oraz Trybunałowi Obrachunkowemu praw i dostępu niezbędnych do wykonywania w pełni ich odpowiednich kompetencji.

(40)

W celu zapewnienia organizacjom międzynarodowym, które nie mają siedziby głównej w Unii, a które pragną uzyskać dostęp do usług SST, które nie są publicznie dostępne, powinno być wymagane zawarcie umowy zgodnie z art. 218 TFUE. Organizacje międzynarodowe, które mają siedzibę główną w Unii oraz są publicznymi właścicielami i operatorami statków kosmicznych, należy uznać za podstawowych użytkowników SST.

(41)

Przez publicznie dostępne informacje dotyczące usług SST należy rozumieć informacje, co do których użytkownik ma uzasadnione podstawy, by sądzić, że są zgodnie z prawem dostępne. Usługi SST w zakresie zapobiegania kolizjom, wchodzenia w atmosferę i fragmentacji opierają się na zewnętrznych publicznie dostępnych informacjach SST, które są dostępne po złożeniu wniosku o dostęp. W związku z tym usługi SST w zakresie zapobiegania kolizjom, wchodzenia w atmosferę i fragmentacji należy rozumieć jako usługi publicznie dostępne i nie powinny one wymagać zawarcia umowy zgodnie z art. 218 TFUE. Dostęp do nich powinien być możliwy na wniosek potencjalnego użytkownika.

(42)

Należyte publiczne zarządzanie Programem wymaga jasnego podziału obowiązków i zadań między różne zaangażowane podmioty w celu unikania niepotrzebnego nakładania się działań oraz w celu ograniczenia przekraczania kosztów i opóźnień. Wszystkie podmioty zarządzające powinny w zakresie swoich kompetencji i obowiązków wspierać realizację celów Programu.

(43)

Państwa członkowskie od dawna są aktywne w dziedzinie przestrzeni kosmicznej. Posiadają systemy, infrastrukturę, krajowe agencje i organy ds. przestrzeni kosmicznej. Mogą zatem wnieść znaczący wkład do Programu, zwłaszcza w zakresie jego realizacji. Mogłyby one współpracować z Unią w celu propagowania usług i aplikacji w ramach Programu. Komisja mogłaby uruchomić dostępne państwom członkowskim środki, korzystać z pomocy państw członkowskich i powierzyć im na wspólnie uzgodnionych warunkach pozaregulacyjne zadania związane z realizacją Programu. Ponadto zainteresowane państwa członkowskie powinny podjąć wszelkie działania konieczne do zapewnienia ochrony stacji naziemnych istniejących na ich terytorium. Państwa członkowskie i Komisja powinny poza tym współpracować ze sobą oraz z odpowiednimi organami międzynarodowymi i regulacyjnymi, by zapewnić dostępność i ochronę zakresów częstotliwości niezbędnych do celów Programu na odpowiednim poziomie umożliwiających pełny rozwój i wdrożenie aplikacji bazujących na oferowanych usługach, zgodnie z decyzją Parlamentu Europejskiego i Rady nr 243/2012/UE (15).

(44)

Z uwagi na jej rolę jako promotora ogólnego interesu Unii do Komisji należy realizacja Programu, ponoszenie ogólnej odpowiedzialności za Program i propagowanie korzystania z niego. W celu optymalizacji zasobów i kompetencji poszczególnych zainteresowanych stron Komisja powinna mieć możliwość powierzania niektórych zadań innym podmiotom w uzasadnionych przypadkach. Ponieważ Komisja ponosi ogólną odpowiedzialność za Program, powinna określić główne wymogi techniczne i operacyjne niezbędne do wdrożenia ewolucji systemów i usług. Powinna tego dokonać po konsultacji z ekspertami z państw członkowskich, użytkownikami i innymi odpowiednimi zainteresowanymi stronami. Ponadto, biorąc pod uwagę, że w dziedzinie przestrzeni kosmicznej, zgodnie z art. 4 ust. 3 TFUE, wykonywanie kompetencji przez Unię nie uniemożliwia państwom członkowskim wykonywania ich kompetencji, Komisja powinna zapewnić spójność działań prowadzonych w ramach Programu.

(45)

Misją Agencji Unii Europejskiej ds. Programu Kosmicznego (zwanej dalej „Agencją”), która zastępuje Agencję Europejskiego GNSS ustanowioną rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 912/2010 (16) i jest jej następcą, jest przyczynienie się do realizacji Programu, w szczególności w odniesieniu do akredytacji bezpieczeństwa oraz rozwoju rynku i aplikacji w segmencie wykorzystania danych satelitarnych (downstream). Niektóre zadania związane z tymi dziedzinami należy zatem powierzyć Agencji. W szczególności w odniesieniu do kwestii bezpieczeństwa, z uwagi na doświadczenie Agencji w tej dziedzinie, powinna ona być odpowiedzialna za zadania związane z akredytacją bezpieczeństwa w odniesieniu do wszystkich działań Unii w sektorze kosmicznym. W oparciu o swoje pozytywne doświadczenia z promowaniem upowszechniania Galileo i EGNOS wśród użytkowników i absorpcji przez rynek Agencja powinna również prowadzić działania na rzecz upowszechniania wśród użytkowników komponentów Programu innych niż Galileo i EGNOS, jak również działania dotyczące rozwoju aplikacji w segmencie wykorzystania danych satelitarnych (downstream) w przypadku wszystkich komponentów Programu. Pozwoliłoby to Agencji na uzyskanie korzyści skali i stworzenie możliwości rozwoju aplikacji w oparciu o kilka komponentów Programu (aplikacji zintegrowanych). Działania te powinny jednak być prowadzone bez szkody dla usług i zadań w zakresie upowszechniania wśród użytkowników, których wykonanie Komisja powierzyła podmiotom, którym powierzono zadania w zakresie systemu Copernicus. Powierzenie Agencji rozwoju aplikacji w segmencie wykorzystania danych satelitarnych (downstream) nie powinno stać na przeszkodzie rozwojowi aplikacji w segmencie wykorzystania danych satelitarnych (downstream) przez inne podmioty, którym powierzono takie zadanie. Ponadto Agencja powinna wykonywać zadania, które Komisja powierza jej na podstawie jednej lub wielu umów o przyznanie wkładu na podstawie ramowej umowy o partnerstwie finansowym obejmujących inne zadania szczegółowe związane z Programem. Powierzając zadania Agencji, należy jej zapewnić odpowiednie zasoby ludzkie, administracyjne i finansowe.

(46)

W pewnych należycie uzasadnionych przypadkach Agencja powinna mieć możliwość powierzenia określonych zadań państwom członkowskim lub grupom państw członkowskich. To powierzenie zadań powinno ograniczać się do działań, których Agencja nie jest w stanie wykonywać sama, i nie powinno przesądzać o zarządzaniu Programem i podziale zadań zgodnie z niniejszym rozporządzeniem.

(47)

Galileo i EGNOS to złożone systemy, które wymagają ścisłej koordynacji. Zważywszy, że są one komponentami Programu, koordynacja ta powinna być zapewniona przez instytucję lub organ Unii. Dzięki doświadczeniom zdobytym w minionych latach Agencja jest najbardziej odpowiednim organem do koordynowania wszystkich zadań operacyjnych związanych z eksploatacją tych systemów, z wyjątkiem współpracy międzynarodowej. Agencji należy zatem powierzyć zarządzanie eksploatacją EGNOS i Galileo. Nie znaczy to jednak, że wszystkie zadania związane z eksploatacją systemów Agencja ma wykonywać sama. Może ona korzystać z wiedzy fachowej innych podmiotów, w szczególności ESA. Powinno dotyczyć to działań związanych z ewolucją systemów oraz projektowaniem i rozwojem części segmentu naziemnego i satelitów, które to działania powinny zostać powierzone ESA. Powierzenie zadań innym podmiotom zależy od ich kompetencji i nie powinno powodować powielania działań.

(48)

ESA jest organizacją międzynarodową mającą szeroką wiedzę fachową w dziedzinie przestrzeni kosmicznej, która zawarła ze Wspólnotą Europejską umowę ramową w 2004 r. (zwaną dalej „umową ramową z 2004 r.”) (17). Jest ona zatem ważnym partnerem w realizacji Programu, z którym należy nawiązać odpowiednie stosunki. W związku z tym i zgodnie z rozporządzeniem finansowym Komisja powinna zawrzeć z ESA i Agencją ramową umowę o partnerstwie finansowym, która będzie regulować wszystkie stosunki finansowe między Komisją, Agencją i ESA, zapewniać spójność tych stosunków oraz będzie zgodna z umową ramową z 2004 r., w szczególności z jej art. 2 i 5. Jednakże z uwagi na to, że ESA nie jest organem Unii i nie podlega prawu Unii, istotne jest, aby taka umowa przewidywała podjęcie przez ESA odpowiednich działań na rzecz ochrony interesów Unii i jej państw członkowskich i aby w kwestii wykonania budżetu zadania powierzone ESA były zgodne z decyzjami podejmowanymi przez Komisję. Umowa ta powinna również zawierać wszelkie klauzule niezbędne do ochrony interesów finansowych Unii.

(49)

Funkcjonowanie Centrum Satelitarnego Unii Europejskiej (SATCEN) jako autonomicznego europejskiego potencjału w zakresie udostępniania informacji i usług wynikających z wykorzystania odpowiednich aktywów kosmicznych i powiązanych danych uznano już przy okazji wykonywania decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady 541/2014/UE (18).

(50)

W celu strukturalnego włączenia reprezentacji użytkowników w zarządzanie GOVSATCOM oraz grupowania potrzeb i wymogów użytkowników ponad granicami krajowymi i cywilno-wojskowymi odpowiednie podmioty unijne charakteryzujące się bliskimi powiązaniami z użytkownikami, takie jak Europejska Agencja Obrony, Europejska Agencja Straży Granicznej i Przybrzeżnej (Frontex), Europejska Agencja Bezpieczeństwa Morskiego, Europejska Agencja Kontroli Rybołówstwa, Agencja Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Ścigania, Komórka Planowania i Prowadzenia Operacji Wojskowych/Komórka Planowania i Prowadzenia Operacji Cywilnych oraz Centrum Koordynacji Reagowania Kryzysowego mogą pełnić rolę koordynatora w odniesieniu do określonych grup użytkowników. Na poziomie zagregowanym Agencja powinna koordynować aspekty związane z użytkownikami w odniesieniu do społeczności użytkowników cywilnych oraz może monitorować wykorzystanie operacyjne, popyt, przestrzeganie wymogów, a także zmieniające się potrzeby i wymogi.

(51)

Ze względu na znaczenie działań związanych z przestrzenią kosmiczną dla gospodarki unijnej i życia obywateli Unii oraz możliwość podwójnego zastosowania systemów i aplikacji opierających się na tych systemach, osiągnięcie i utrzymanie wysokiego poziomu bezpieczeństwa powinno być głównym priorytetem Programu, w szczególności w celu ochrony interesów Unii i jej państw członkowskich, w tym w odniesieniu do informacji niejawnych i innych szczególnie chronionych informacji jawnych.

(52)

Bez uszczerbku dla prerogatyw państw członkowskich w dziedzinie bezpieczeństwa narodowego Komisja i Wysoki Przedstawiciel w granicach swoich kompetencji powinni zapewnić bezpieczeństwo Programu zgodnie z niniejszym rozporządzeniem oraz, w stosownych przypadkach, z decyzją Rady (WPZiB) 2021/698 (19).

(53)

Ze względu na szczególną wiedzę fachową, jaką dysponuje Europejska Służba Działań Zewnętrznych (ESDZ), oraz na jej regularne kontakty z organami państw trzecich i z organizacjami międzynarodowymi może ona wspierać Komisję w realizacji pewnych zadań związanych z bezpieczeństwem Programu w dziedzinie stosunków zewnętrznych, zgodnie z decyzją Rady 2010/427/UE (20).

(54)

Bez uszczerbku dla wyłącznej odpowiedzialności państw członkowskich w zakresie bezpieczeństwa narodowego przewidzianej w art. 4 ust. 2 TUE, jak również dla prawa państw członkowskich do ochrony ich podstawowych interesów bezpieczeństwa zgodnie z art. 346 TFUE należy wprowadzić specjalne zarządzanie bezpieczeństwem, by zapewnić sprawną realizację Programu. Zarządzanie to powinno opierać się na trzech głównych zasadach. Po pierwsze, konieczne jest, aby szerokie, wyjątkowe doświadczenie państw członkowskich w zakresie bezpieczeństwa było uwzględniane w jak największym stopniu. Po drugie, w celu zapobiegania konfliktom interesów oraz wszelkim niedociągnięciom w stosowaniu przepisów bezpieczeństwa funkcje operacyjne powinno się oddzielić od funkcji związanych z akredytacją bezpieczeństwa. Po trzecie, podmiot odpowiedzialny za zarządzanie wszystkimi lub niektórymi komponentami Programu jest również w stanie najlepiej zarządzać bezpieczeństwem powierzonych mu zadań. Bezpieczeństwo Programu opierałoby się na doświadczeniu wyniesionym z wdrażania w ubiegłych latach systemów Galileo, EGNOS i Copernicus. Należyte zarządzanie bezpieczeństwem wymaga także, by funkcje były odpowiednio rozdzielone wśród różnych podmiotów. Z uwagi na to, że Komisja jest odpowiedzialna za Program, powinna bez uszczerbku dla prerogatyw państw członkowskich w dziedzinie bezpieczeństwa narodowego określić ogólne wymogi bezpieczeństwa mające zastosowanie do poszczególnych komponentów Programu.

(55)

Cyberbezpieczeństwo europejskiej infrastruktury kosmicznej, zarówno naziemnej, jak i znajdującej się w przestrzeni kosmicznej, ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia ciągłości działania systemów i świadczenia usług. Przy określaniu wymogów bezpieczeństwa należy zatem odpowiednio uwzględnić potrzebę ochrony systemów i ich usług przed cyberatakami, także przy użyciu nowych technologii.

(56)

Po przeprowadzeniu analizy ryzyka i zagrożeń Komisja powinna w stosownych przypadkach określić strukturę monitorowania bezpieczeństwa. Tę strukturę monitorowania bezpieczeństwa powinien stanowić podmiot, który wykonuje instrukcje wypracowane w ramach zakresu stosowania decyzji (WPZiB) 2021/698. W przypadku Galileo organem tym powinno być Centrum Monitorowania Bezpieczeństwa Systemu Galileo. W odniesieniu do wykonania decyzji (WPZiB) 2021/698 rola Rady ds. Akredytacji Bezpieczeństwa powinna być ograniczona do dostarczania Radzie lub Wysokiemu Przedstawicielowi informacji dotyczących akredytacji bezpieczeństwa systemu.

(57)

Z uwagi na wyjątkowość i złożoność Programu i jego powiązania z bezpieczeństwem, w odniesieniu do akredytacji bezpieczeństwa należy stosować uznane i ugruntowane zasady. Jest zatem niezbędne, aby działania związane z akredytacją bezpieczeństwa były realizowane w oparciu o zbiorową odpowiedzialność za bezpieczeństwo Unii i jej państw członkowskich, poprzez dążenie do konsensusu i z udziałem wszystkich podmiotów zaangażowanych w kwestie bezpieczeństwa; należy również wdrożyć procedurę stałego monitorowania ryzyka. Niezbędne jest również, aby działania techniczne związane z akredytacją bezpieczeństwa powierzane były specjalistom mającym odpowiednie kwalifikacje w zakresie akredytacji złożonych systemów i poświadczenie bezpieczeństwa osobowego na odpowiednim poziomie.

(58)

Z informacjami niejawnymi UE (EUCI) należy postępować w sposób zgodny z przepisami bezpieczeństwa określonymi w decyzji Rady 2013/488/UE (21) i decyzji Komisji (UE, Euratom) 2015/444 (22). Zgodnie z decyzją 2013/488/UE państwa członkowskie powinny przestrzegać określonych w tej decyzji zasad i minimalnych norm w celu zapewnienia EUCI równoważnego poziomu ochrony.

(59)

Aby zapewnić bezpieczną wymianę informacji, należy zawrzeć odpowiednie umowy w celu zapewnienia ochrony EUCI przekazywanych państwom trzecim i organizacjom międzynarodowym w ramach Programu.

(60)

Jednym z ważnych celów Programu jest zapewnianie bezpieczeństwa i wzmacnianie strategicznej autonomii w obrębie kluczowych technologii i łańcuchów wartości przy zachowaniu otwartej gospodarki, w tym swobodnego i uczciwego handlu, a także wykorzystywaniu możliwości, jakie stwarza przestrzeń kosmiczna dla bezpieczeństwa Unii i jej państw członkowskich. W określonych przypadkach osiągnięcie tego celu wymaga ustanowienia niezbędnych warunków kwalifikowalności i uczestnictwa w celu zapewnienia ochrony integralności, bezpieczeństwa i odporności systemów operacyjnych Unii. Nie powinno to podważać potrzeby zapewnienia konkurencyjności i racjonalności pod względem kosztów. Oceniając podmioty prawne podlegające kontroli państwa trzeciego lub podmiot z państwa trzeciego, Komisja powinna uwzględniać zasady i kryteria ustanowione w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/452 (23).

(61)

W ramach Programu istnieją takie informacje, z którymi, choć nie są one niejawne, należy postępować zgodnie z obowiązującymi aktami prawnymi Unii lub z krajowymi przepisami ustawowymi, zasadami i przepisami wykonawczymi, w tym poprzez ograniczanie ich rozpowszechniania.

(62)

Coraz więcej kluczowych sektorów gospodarki, w szczególności sektory transportu, telekomunikacji, rolnictwa i energetyki, korzysta w coraz większym stopniu z systemów nawigacji satelitarnej i obserwacji Ziemi. Program powinien wykorzystywać synergię między tymi sektorami z uwzględnieniem korzyści, jakie sektory te czerpią z technologii kosmicznych, a także wspierać rozwój kompatybilnych urządzeń i promować opracowywanie odpowiednich norm i certyfikacji. Rośnie też synergia między działaniami związanymi z przestrzenią kosmiczną a działaniami związanymi z bezpieczeństwem i obronnością Unii i jej państw członkowskich. Sprawowanie pełnej kontroli nad nawigacją satelitarną powinno zatem zagwarantować Unii niezależność technologiczną, w tym w dłuższej perspektywie w odniesieniu do komponentów infrastruktury, i zapewnić jej strategiczną autonomię.

(63)

Celem Galileo jest utworzenie i eksploatacja pierwszej globalnej infrastruktury nawigacji satelitarnej i pozycjonowania satelitarnego przeznaczonej specjalnie do celów cywilnych, którą mogą wykorzystywać różne podmioty publiczne i prywatne w Europie i na świecie. Galileo działa niezależnie od już istniejących albo mogących dopiero powstać innych systemów, dzięki czemu przyczynia się między innymi do strategicznej autonomii Unii. System Galileo drugiej generacji powinien zostać stopniowo wprowadzony przed 2030 r., początkowo z ograniczonym potencjałem operacyjnym.

(64)

Celem EGNOS jest poprawa jakości otwartych sygnałów emitowanych przez istniejące globalne systemy nawigacji satelitarnej, w szczególności tych emitowanych przez system Galileo. Priorytetem powinno być zapewnienie do końca 2026 r. usług świadczonych przez EGNOS na terytorium państw członkowskich położonych w Europie, uwzględniając w tym celu również Cypr, Azory, Wyspy Kanaryjskie i Maderę. W dziedzinie lotnictwa służby żeglugi powietrznej wszystkich tych terytoriów powinny korzystać z EGNOS na wszystkich poziomach działań obsługiwanych przez EGNOS. Z zastrzeżeniem technicznej wykonalności oraz, w odniesieniu do usług związanych z bezpieczeństwem życia, na podstawie umów międzynarodowych zasięg geograficzny usług świadczonych przez EGNOS można rozszerzyć na inne regiony świata. Bez uszczerbku dla rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1139 (24) oraz niezbędnego monitorowania jakości usług Galileo świadczonych na potrzeby lotnictwa, należy zauważyć, że mimo iż sygnały emitowane przez Galileo mogą być skutecznie wykorzystywane do ułatwiania pozycjonowania samolotów we wszystkich fazach lotu dzięki niezbędnemu systemowi wspomagającemu, w tym regionalnej, lokalnej i pokładowej elektronice lotniczej, jedynie regionalne lub lokalne systemy wspomagające, takie jak EGNOS w Europie, mogą stanowić podstawę działań służb zarządzania ruchem lotniczym (ATM) oraz służb żeglugi powietrznej (ANS). Usługi EGNOS związane z bezpieczeństwem życia należy świadczyć zgodnie z obowiązującymi normami Organizacji Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (zwanymi dalej „normami ICAO”).

(65)

Konieczne jest zapewnienie stabilności systemów Galileo i EGNOS oraz ciągłości, dostępności, dokładności, niezawodności i bezpieczeństwa oferowanych przez nie usług. W obliczu zmieniającego się otoczenia i szybko rozwijającego się rynku ich rozwój powinien być kontynuowany, należy również przygotować nowe generacje tych systemów, uwzględniając ewolucję w powiązanym z nimi segmencie kosmicznym i naziemnym.

(66)

Pojęcie „usługa komercyjna” stosowane w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1285/2013 (25) nie jest już odpowiednie ze względu na ewolucję tej usługi. Zamiast niej w decyzji wykonawczej Komisji (UE) 2017/224 (26) określono dwie odrębne usługi, a mianowicie usługę o wysokiej dokładności i usługę uwierzytelniania.

(67)

W celu optymalizacji korzystania ze świadczonych usług usługi świadczone przez Galileo i EGNOS powinny być kompatybilne i interoperacyjne między sobą, w tym na poziomie użytkownika, oraz w miarę możliwości z innymi systemami nawigacji satelitarnej i z konwencjonalnymi środkami radionawigacji, jeżeli taką kompatybilność i interoperacyjność przewidziano w umowie międzynarodowej, bez uszczerbku dla celu, jakim jest strategiczna autonomia Unii.

(68)

Zważywszy na znaczenie naziemnej infrastruktury dla Galileo i EGNOS i jej wpływ na ich bezpieczeństwo, określenia lokalizacji tej infrastruktury powinna dokonać Komisja. Rozmieszczenie naziemnej infrastruktury systemów powinno nadal odbywać się w oparciu o otwarte i przejrzyste procedury, w które w stosownych przypadkach mogłaby być zaangażowana Agencja w zakresie jej kompetencji.

(69)

Aby zmaksymalizować społeczno-gospodarcze korzyści Galileo i EGNOS, jednocześnie przyczyniając się do strategicznej autonomii Unii, w szczególności we wrażliwych sektorach oraz w dziedzinie ochrony i bezpieczeństwa, należy promować, także za pomocą środków regulacyjnych, korzystanie z usług świadczonych przez EGNOS i Galileo w innych obszarach polityki unijnej, jeżeli jest to uzasadnione i korzystne. Ważnym elementem procesu są również środki zachęcające do korzystania z tych usług we wszystkich państwach członkowskich.

(70)

Komponenty Programu powinny zachęcać do stosowania technologii cyfrowych w systemach kosmicznych, dystrybucji danych i usług oraz rozwoju segmentu wykorzystania danych satelitarnych (downstream). W tym kontekście należy zwrócić szczególną uwagę na inicjatywy i działania zaproponowane przez Komisję w komunikacie z dnia 14 września 2016 r. zatytułowanym „Łączność dla konkurencyjnego jednolitego rynku cyfrowego: w kierunku europejskiego społeczeństwa gigabitowego” i w komunikacie z dnia 14 września 2016 r. zatytułowanym „Sieć 5G dla Europy: plan działania”.

(71)

Copernicus powinien zapewnić autonomiczny dostęp do wiedzy o środowisku i do kluczowych technologii w zakresie obserwacji Ziemi i usług geoinformacyjnych, wspierając tym samym Unię w niezależnym podejmowaniu decyzji i działań między innymi w dziedzinie środowiska, zmiany klimatu, mórz, gospodarki morskiej, rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich, ochrony dziedzictwa kulturowego, ochrony ludności, monitorowania obszarów lądowych i infrastruktury, bezpieczeństwa oraz gospodarki cyfrowej.

(72)

Copernicus powinien opierać się na osiągnięciach i działaniach podejmowanych w ramach rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 377/2014 (27) ustanawiającego unijny program obserwacji i monitorowania Ziemi (Copernicus), a także rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 911/2010 (28) ustanawiającego poprzednika systemu Copernicus, a mianowicie globalny monitoring środowiska i bezpieczeństwa (GMES), oraz zasady dotyczące początkowej fazy jego realizacji, a także zapewniać ciągłość tych działań i osiągnięć i je rozszerzać, biorąc pod uwagę najnowsze tendencje w zakresie badań naukowych, postępu technologicznego i innowacji mające wpływ na dziedzinę obserwacji Ziemi, jak również zmiany w zakresie analizy dużych zbiorów danych i sztucznej inteligencji oraz związane z nimi strategie i inicjatywy na poziomie Unii przedstawione przez Komisję w białej księdze w sprawie sztucznej inteligencji z dnia 19 lutego 2020 r. pt. „Europejskie podejście do doskonałości i zaufania” oraz w komunikacie Komisji z dnia 19 lutego 2020 r. pt. „Europejska strategia w zakresie danych”. W zakresie rozwoju nowych aktywów Komisja powinna ściśle współpracować z państwami członkowskimi, ESA, Europejską Organizacją Eksploatacji Satelitów Meteorologicznych (EUMETSAT) i, w stosownych przypadkach, z innymi podmiotami posiadającymi odpowiednie aktywa kosmiczne i in situ. W jak największym stopniu Copernicus powinien wykorzystywać potencjał państw członkowskich, ESA, EUMETSAT, a także innych podmiotów w zakresie obserwacji Ziemi prowadzonych z przestrzeni kosmicznej, w tym inicjatywy komercyjne w Unii, przyczyniając się tym samym do rozwoju rentownego komercyjnego sektora kosmicznego w Europie. W przypadkach, w których jest to wykonalne i właściwe, Copernicus powinien również wykorzystywać dostępne dane in situ i dane pomocnicze przekazywane głównie przez państwa członkowskie zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2007/2/WE (29). Komisja powinna współpracować z państwami członkowskimi i Europejską Agencją Środowiska w celu zapewnienia skutecznego dostępu do zbiorów danych in situ i wykorzystywania ich na potrzeby systemu Copernicus.

(73)

Realizacja systemu Copernicus powinna odbywać się zgodnie z celami dyrektywy 2003/98/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (30), w szczególności w zakresie przejrzystości, tworzenia warunków sprzyjających rozwojowi usług i przyczyniania się do wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy w Unii. Dane z systemu Copernicus i informacje z systemu Copernicus powinny być dostępne bezpłatnie i bez ograniczeń.

(74)

Z myślą o pobudzeniu wzrostu gospodarczego, tworzenia miejsc pracy i transferów wiedzy należy uwolnić pełen potencjał systemu Copernicus na rzecz społeczeństwa i gospodarki Unii, wykraczając poza krąg bezpośrednich beneficjentów i wzmacniając środki służące jego upowszechnianiu wśród użytkowników, co z kolei wymaga dalszych działań umożliwiających wykorzystanie danych przez niespecjalistów.

(75)

Copernicus jest programem ukierunkowanym na użytkowników. Jego ewolucja powinna zatem opierać się na zmieniających się wymogach podstawowych użytkowników systemu Copernicus, uwzględniając jednocześnie pojawienie się nowych społeczności użytkowników zarówno publicznych, jak i prywatnych. Copernicus powinien opierać się na analizie sposobów zaspokajania zmieniających się potrzeb użytkowników, w tym tych związanych z realizacją i monitorowaniem polityki unijnej, co wymaga stałego, efektywnego udziału użytkowników, w szczególności w zakresie określania i walidacji wymogów.

(76)

Copernicus już funkcjonuje. Ważne jest zatem zapewnienie ciągłości już świadczonych usług i już istniejącej infrastruktury, przy jednoczesnym dostosowywaniu do zmieniających się potrzeb użytkowników, otoczenia rynkowego, w szczególności do pojawienia się prywatnych podmiotów w przestrzeni kosmicznej oraz zmian społeczno-politycznych, które wymagają szybkiej reakcji. Wymaga to ewolucji funkcjonalnej struktury systemu Copernicus, aby lepiej odzwierciedlić przejście od pierwszego etapu świadczenia usług operacyjnych do świadczenia zaawansowanych i bardziej ukierunkowanych usług nowym społecznościom użytkowników oraz rozwijania zapewniających wartość dodaną rynków segmentu wykorzystania danych satelitarnych (downstream). W tym celu na potrzeby jego dalszej realizacji należy przyjąć podejście, które opiera się na łańcuchu wartości danych, tj. pozyskiwaniu danych, przetwarzaniu, dystrybucji i wykorzystywaniu danych i informacji oraz działaniach wspierających upowszechnienie wśród użytkowników, absorpcję przez rynek i budowanie potencjału, podczas gdy w procesie planowania strategicznego w ramach programu „Horyzont Europa” określone zostałyby działania w zakresie badań naukowych i innowacji, które powinny wykorzystywać system Copernicus.

(77)

W odniesieniu do pozyskiwania danych działania w ramach systemu Copernicus powinny mieć na celu uzupełnienie i utrzymanie istniejącej infrastruktury kosmicznej, przygotowanie długoterminowego zastępowania satelitów na koniec okresu ich eksploatacji, a także inicjowanie nowych misji dotyczących w szczególności nowych systemów obserwacyjnych w celu przyczynienia się do stawiania czoła wyzwaniu, jakim jest globalna zmiana klimatu, takich jak monitorowanie antropogenicznych emisji CO2 i innych gazów cieplarnianych. Działania w ramach systemu Copernicus powinny prowadzić do rozszerzenia ich globalnego zasięgu monitorowania o strefę podbiegunową oraz wspierać zapewnianie przestrzegania prawa ochrony środowiska i ustawowe monitorowanie i sprawozdawczość w zakresie ochrony środowiska, a także innowacyjne pod tym względem aplikacje w rolnictwie, leśnictwie, gospodarce wodnej, zarządzaniu zasobami morskimi oraz dziedzictwie kulturowym, na przykład na potrzeby monitorowania upraw, zarządzania zasobami wodnymi i zaawansowanego monitorowania pożarów. W tym celu w ramach systemu Copernicus należy jako dźwigni finansowej użyć inwestycji poczynionych w poprzednim okresie finansowania (2014–2020), w tym inwestycji państw członkowskich, ESA i EUMETSAT, i maksymalnie je wykorzystać oraz badać nowe modele operacyjne i biznesowe w celu dalszego uzupełnienia potencjału systemu Copernicus. Copernicus może również opierać się na udanych partnerstwach z państwami członkowskimi w celu dalszego rozwijania jego wymiaru bezpieczeństwa w oparciu o odpowiednie mechanizmy zarządzania, aby reagować na zmieniające się potrzeby użytkowników w dziedzinie bezpieczeństwa.

(78)

W ramach funkcji przetwarzania danych i informacji Copernicus powinien zapewnić długoterminową stabilność i dalszy rozwój usług systemu Copernicus, dostarczając informacje w celu zaspokojenia potrzeb sektora publicznego i potrzeb wynikających z międzynarodowych zobowiązań Unii, a także w celu zmaksymalizowania możliwości wykorzystania komercyjnego. W szczególności Copernicus powinien dostarczać – na skalę europejską, krajową, lokalną i światową – informacji na temat składu atmosfery i jakości powietrza; informacji na temat stanu i dynamiki oceanów; informacji wspierających monitorowanie obszarów lądowych i lodu na rzecz realizacji polityki unijnej, krajowej i lokalnej; informacji wspierających dostosowanie do zmiany klimatu i jej łagodzenie; informacji geoprzestrzennych wspierających zarządzanie kryzysowe, w tym przez działania zapobiegawcze, zapewnianie przestrzegania prawa ochrony środowiska, a także bezpieczeństwo ludności, w tym wsparcie na rzecz działań zewnętrznych Unii. Komisja powinna określić odpowiednie ustalenia umowne wspierające stabilność świadczenia usług.

(79)

Przy realizacji usług systemu Copernicus Komisja powinna korzystać z pomocy właściwych podmiotów, odpowiednich agencji Unii, grup lub konsorcjów organów krajowych lub dowolnego odpowiedniego organu potencjalnie kwalifikującego się do zawarcia umowy o przyznanie wkładu. Przy wyborze tych podmiotów Komisja powinna zapewnić, aby nie doszło do zakłócenia operacji i świadczenia usług oraz aby, w odniesieniu do danych wrażliwych z punktu widzenia bezpieczeństwa, podmioty te miały zdolności wczesnego ostrzegania i monitorowania sytuacji kryzysowych w ramach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, a w szczególności wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony. Zgodnie z art. 154 ust. 2 rozporządzenia finansowego osoby i podmioty, którym powierzono wykonywanie środków finansowych Unii, są zobowiązane przestrzegać zasady niedyskryminacji w stosunku do wszystkich państw członkowskich. Przestrzeganie tej zasady należy uwzględnić w odpowiednich umowach o przyznanie wkładu dotyczących świadczenia usług systemu Copernicus.

(80)

Realizacja usług systemu Copernicus powinna również ułatwić publiczną absorpcję usług, ponieważ użytkownicy mieliby możliwość przewidywania dostępności i ewolucji usług, a także współpracy z państwami członkowskimi i innymi stronami. W tym celu Komisja i podmioty, którym powierzyła ona świadczenie usług, powinny, podczas rozwijania pakietu usług systemu Copernicus i informacji z systemu Copernicus, nawiązywać bliskie kontakty ze społecznościami podstawowych użytkowników systemu Copernicus w całej Europie, tak by zapewnić zaspokojenie zmieniających się potrzeb sektora publicznego i potrzeb w zakresie polityki, co z kolei umożliwi maksymalne upowszechnienie danych pochodzących z obserwacji Ziemi. Komisja i państwa członkowskie powinny współpracować na rzecz opracowania komponentu in situ systemu Copernicus oraz w celu ułatwienia integracji danych in situ z systemu Copernicus ze zbiorami danych z przestrzeni kosmicznej na potrzeby ulepszonych usług systemu Copernicus.

(81)

Polityka programu Copernicus dotycząca bezpłatnego, pełnego i otwartego dostępu do danych została oceniona jako jeden z najbardziej udanych elementów realizacji tego programu i odegrała zasadniczą rolę w tworzeniu wysokiego zapotrzebowania na jego dane i informacje, dzięki czemu Copernicus stał się jednym z największych światowych dostawców danych z obserwacji Ziemi. Istnieje wyraźna potrzeba zagwarantowania długoterminowej i bezpiecznej ciągłości bezpłatnego, pełnego i otwartego dostarczania danych, do których dostęp należy zapewnić, jeżeli mają zostać zrealizowane ambitne cele określone w Strategii kosmicznej dla Europy. Dane z systemu Copernicus są generowane przede wszystkim z myślą o Europejczykach, a dzięki bezpłatnemu udostępnieniu tych danych przedsiębiorstwa i naukowcy z Unii mają jeszcze więcej możliwości współpracy na całym świecie, co pomaga stworzyć efektywny europejski ekosystem kosmiczny. W przypadku wprowadzenia ograniczeń w dostępie do danych z systemu Copernicus i informacji z systemu Copernicus ograniczenia te powinny być zgodne z polityką w zakresie danych z systemu Copernicus określoną w niniejszym rozporządzeniu i w rozporządzeniu delegowanym Komisji (UE) nr 1159/2013 (31).

(82)

Dane i informacje wytworzone w ramach systemu Copernicus należy udostępniać w pełni, w sposób otwarty i bezpłatnie, z zastrzeżeniem odpowiednich warunków i ograniczeń, tak by propagować wykorzystywanie takich danych i informacji oraz ich wymianę, a także by umocnić europejskie rynki obserwacji Ziemi, w szczególności sektor segmentu wykorzystania danych satelitarnych (downstream), co z kolei przyczyni się do pobudzenia wzrostu gospodarczego i zwiększenia zatrudnienia w Unii. W ramach takiego rozwiązania należy nadal zapewniać dostarczanie danych i informacji o wysokim poziomie spójności, ciągłości, wiarygodności i jakości. Wymaga to szeroko zakrojonego i przyjaznego dla użytkownika dostępu do danych z systemu Copernicus i informacji z systemu Copernicus, ich przetwarzania i wykorzystywania na różnych poziomach aktualności, przy czym Komisja powinna nadal stosować zintegrowane podejście zarówno na poziomie Unii, jak i na poziomie państw członkowskich, co umożliwi również integrację z innymi źródłami danych i informacji. Dlatego Komisja powinna podjąć niezbędne działania w celu zapewnienia, aby dostęp do danych z systemu Copernicus i informacji z systemu Copernicus oraz korzystanie z nich były łatwe i skuteczne, w szczególności poprzez promowanie usług w zakresie dostępu do danych i informacji (DIAS) w państwach członkowskich i wzmacnianie w miarę możliwości interoperacyjności w ramach istniejącej europejskiej infrastruktury danych z obserwacji Ziemi, by stworzyć synergię z tymi zasobami w celu maksymalnego zwiększenia i wzmocnienia absorpcji przez rynek danych z systemu Copernicus i informacji z systemu Copernicus.

(83)

Komisja powinna współpracować z dostawcami danych w celu uzgodnienia warunków licencjonowania w przypadku danych pozyskanych od stron trzecich, aby ułatwić ich wykorzystywanie w ramach systemu Copernicus, zgodnie z niniejszym rozporządzeniem i mającymi zastosowanie prawami stron trzecich. Ponieważ niektóre dane z systemu Copernicus i informacje z systemu Copernicus, w tym obrazy o wysokiej rozdzielczości, mogą mieć wpływ na bezpieczeństwo Unii lub państw członkowskich, w należycie uzasadnionych przypadkach mogą być zastosowane środki służące postępowaniu z ryzykiem i zagrożeniami dla bezpieczeństwa Unii lub państw członkowskich.

(84)

W celu propagowania i ułatwienia wykorzystywania technologii obserwacji Ziemi i danych pochodzących z obserwacji Ziemi przez organy krajowe, regionalne i lokalne, MŚP, naukowców i badaczy, należy propagować – w drodze działań wspierających upowszechnianie wśród użytkowników – dedykowane sieci dystrybucji danych z systemu Copernicus, obejmujące także organy krajowe i regionalne, takie jak Copernicus Relays i Copernicus Academies. W tym celu Komisja i państwa członkowskie powinny podjąć starania na rzecz utworzenia ściślejszych powiązań między systemem Copernicus a polityką unijną i krajową, aby napędzać popyt na aplikacje i usługi komercyjne oraz umożliwić przedsiębiorstwom, w szczególności MŚP oraz przedsiębiorstwom typu start-up, rozwój aplikacji wykorzystujących dane z systemu Copernicus i informacje z systemu Copernicus, aby utworzyć w Europie konkurencyjny ekosystem danych pochodzących z obserwacji Ziemi.

(85)

W sferze międzynarodowej Copernicus powinien dostarczać dokładnych i wiarygodnych informacji na potrzeby współpracy z państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi oraz wspierających realizowane przez Unię politykę zewnętrzną i politykę współpracy na rzecz rozwoju. Copernicus powinien być postrzegany jako europejski wkład do Globalnej Sieci Systemów Obserwacji Ziemi, Komitetu ds. Satelitów Obserwacyjnych Ziemi, Konferencji Stron Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu z 1992 r., realizacji celów zrównoważonego rozwoju NZ oraz ram z Sendai dotyczących ograniczania ryzyka klęsk żywiołowych. Komisja powinna doprowadzić do ustanowienia lub utrzymania odpowiedniej współpracy z właściwymi sektorowymi organami ONZ i Światową Organizacją Meteorologiczną.

(86)

Realizując system Copernicus, Komisja powinna w stosownych przypadkach polegać na wsparciu ze strony europejskich organizacji międzynarodowych, z którymi już ustanowiła partnerstwa, w szczególności ze strony ESA, w zakresie rozwoju, koordynacji, wdrażania i ewolucji komponentów związanych z przestrzenią kosmiczną, w stosownych przypadkach dostępu do danych pochodzących od stron trzecich oraz kierowania misjami dedykowanymi, jeżeli nie podjęły się tego inne podmioty. Ponadto Komisja powinna polegać na wsparciu ze strony EUMETSAT w zakresie kierowania misjami dedykowanymi lub ich częściami, a w stosownych przypadkach dostępu do danych z misji wspomagających zgodnie z jego wiedzą fachową i mandatem.

(87)

W dziedzinie usług Komisja powinna w odpowiedni sposób korzystać z określonego potencjału agencji unijnych, takich jak Europejska Agencja Środowiska, Europejska Agencja Bezpieczeństwa Morskiego, Frontex, SATCEN, a także międzyrządowe Europejskie Centrum Prognoz Średnioterminowych, oraz z europejskich inwestycji w dziedzinie usług monitorowania środowiska morskiego już dokonanych za pośrednictwem Mercator Ocean. W kwestii bezpieczeństwa Wysoki Przedstawiciel powinien dążyć do przyjęcia kompleksowego podejścia na poziomie unijnym. Wspólne Centrum Badawcze (JRC) Komisji jest aktywnie zaangażowane od początku inicjatywy GMES i wspiera rozwój w zakresie Galileo i podkomponentu SWE. Zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 377/2014 JRC zarządza usługą systemu Copernicus w zakresie zarządzania kryzysowego i globalnym komponentem usługi systemu Copernicus w zakresie monitorowania obszarów lądowych, przyczynia się do sprawdzania danych i informacji pod kątem jakości i odpowiedniości oraz do przyszłej ewolucji. Komisja powinna móc nadal polegać na naukowym i technicznym doradztwie JRC na potrzeby realizacji Programu.

(88)

Na wnioski Parlamentu Europejskiego i Rady decyzją nr 541/2014/UE Unia ustanowiła ramy wsparcia obserwacji i śledzenia obiektów kosmicznych (SST). Śmieci kosmiczne stały się poważnym zagrożeniem dla bezpieczeństwa, ochrony i zrównoważonego rozwoju działalności związanej z przestrzenią kosmiczną. Podkomponent SST ma zatem kluczowe znaczenie dla zapewnienia ciągłości komponentów Programu i ich wkładu do polityki Unii. Dążąc do zapobiegania rozprzestrzenianiu się śmieci kosmicznych, podkomponent SST przyczynia się do zapewnienia zrównoważonego i gwarantowanego dostępu do przestrzeni kosmicznej i korzystania z niej, co jest wspólnym globalnym celem. Może w związku z tym pomagać w przygotowywaniu europejskich projektów mających na celu „sprzątanie” orbity okołoziemskiej.

(89)

Należy w dalszym stopniu poprawiać efektywność i autonomię zdolności w ramach podkomponentu SST. W tym celu podkomponent SST powinien doprowadzić do opracowania niezależnego europejskiego katalogu obiektów kosmicznych, opierając się na danych pochodzących z sieci czujników SST. W stosownych przypadkach Unia może rozważyć udostępnienie niektórych danych do celów komercyjnych, niekomercyjnych i badawczych. W ramach podkomponentu SST należy również nadal wspierać funkcjonowanie i świadczenie usług SST. Ponieważ usługi SST są ukierunkowane na użytkowników, należy wprowadzić odpowiednie mechanizmy w celu gromadzenia wymogów użytkowników, w tym wymogów dotyczących bezpieczeństwa oraz przekazywania istotnych informacji do i od instytucji publicznych w trosce o poprawę skuteczności systemu zgodnie z krajową polityką ochrony i bezpieczeństwa.

(90)

Świadczenie usług SST powinno opierać się na współpracy między Unią a państwami członkowskimi i na korzystaniu z istniejących, jak i przyszłych krajowych aktywów i wiedzy fachowej, również opracowywanych przy udziale ESA lub przez Unię. Należy przewidzieć możliwość zapewnienia wsparcia finansowego na rzecz rozwoju nowych czujników SST. Z uwagi na newralgiczny charakter SST kontrolę nad krajowymi czujnikami i ich eksploatacją, utrzymaniem i modernizacją oraz przetwarzaniem danych wykorzystywanych przy świadczeniu usług SST powinny nadal sprawować państwa członkowskie uczestniczące w podkomponencie SST.

(91)

Państwa członkowskie będące właścicielem odpowiednich zdolności dostępnych do celu podkomponentu SST lub posiadające do nich dostęp powinny być w stanie uczestniczyć w świadczeniu usług SST. Państwa członkowskie uczestniczące w konsorcjum ustanowionym na mocy decyzji nr 541/2014/UE należy uznać za będące właścicielem odpowiednich zdolności dostępnych do celu podkomponentu SST lub posiadające do nich dostęp. Państwa członkowskie, które pragną uczestniczyć w świadczeniu usług SST, powinny złożyć jeden wspólny wniosek i wykazać zgodność z pozostałymi elementami związanymi z konfiguracją operacyjną. Należy ustanowić odpowiednie przepisy dotyczące wyboru i organizacji z tych państw członkowskich.

(92)

W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze w odniesieniu do przyjmowania szczegółowych procedur i elementów w celu ustanowienia uczestnictwa państw członkowskich w świadczeniu usług SST. Jeżeli nie został złożony żaden wspólny wniosek państw członkowskich pragnących uczestniczyć w świadczeniu usług SST lub gdy Komisja uznała, że wniosek taki nie spełnia ustanowionych kryteriów, Komisja powinna mieć możliwość rozpoczęcia drugiego etapu w celu ustanowienia uczestnictwa państw członkowskich w świadczeniu usług SST. Za pomocą procedur i elementów tego drugiego etapu należy wskazać objęte nimi orbity i uwzględnić potrzebę jak największego uczestnictwa państw członkowskich w świadczeniu usług SST. Jeżeli te procedury i elementy przewidują możliwość wybrania przez Komisję kilku wniosków, tak aby obejmowały wszystkie orbity, należy również zapewnić odpowiednie mechanizmy koordynacji grup państw członkowskich oraz skuteczne rozwiązanie, które obejmie wszystkie usługi SST. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 (32).

(93)

Po konfiguracji podkomponentu SST powinien on przestrzegać zasad komplementarności działań i ciągłości świadczenia wysokiej jakości ukierunkowanych na użytkowników usług SST i opierać się na najlepszej wiedzy fachowej. W ramach podkomponentu SST należy zatem unikać niepotrzebnego powielania wysiłków. Nadmiar zdolności powinien zapewnić ciągłość, jakość i solidność usług SST. Działania zespołów ekspertów powinny pomóc uniknąć takiego niepotrzebnego powielania wysiłków.

(94)

Ponadto podkomponent SST powinien sprzyjać stosowaniu istniejących środków zmniejszających ryzyko, takich jak wskazówki dotyczące unieszkodliwiania śmieci kosmicznych sporządzone przez COPUOS oraz wytyczne dotyczące trwałego zrównoważonego charakteru działań prowadzonych w przestrzeni kosmicznej lub inne inicjatywy mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa, ochrony i zrównoważonego charakteru działań prowadzonych w przestrzeni kosmicznej. W celu obniżenia ryzyka kolizji należy w ramach podkomponentu SST również szukać synergii z inicjatywami na rzecz aktywnego usuwania i pasywacji śmieci kosmicznych. Podkomponent SST powinien przyczyniać się do pokojowego wykorzystania i badania przestrzeni kosmicznej. Intensyfikacja działań prowadzonych w przestrzeni kosmicznej może mieć wpływ na międzynarodowe inicjatywy w dziedzinie zarządzania ruchem w przestrzeni kosmicznej. Unia powinna monitorować te zmiany i może je uwzględnić w kontekście śródokresowego przeglądu obecnych wieloletnich ram finansowych.

(95)

W działaniach prowadzonych w ramach podkomponentu SST, podkomponentu SWE i podkomponentu NEO należy uwzględniać współpracę z partnerami międzynarodowymi, w szczególności ze Stanami Zjednoczonymi, organizacjami międzynarodowymi i innymi stronami trzecimi, szczególnie w celu unikania kolizji w przestrzeni kosmicznej, zapobiegania rozprzestrzenianiu się śmieci kosmicznych oraz zwiększenia gotowości do reagowania na skutki ekstremalnych zdarzeń pogody kosmicznej i obiektów bliskich Ziemi.

(96)

Komitet ds. Bezpieczeństwa Rady zalecił utworzenie struktury ds. zarządzania ryzykiem w celu zapewnienia należytego uwzględnienia kwestii bezpieczeństwa danych podczas wdrażania decyzji nr 541/2014/UE. W tym celu, biorąc pod uwagę prace już wykonane, państwa członkowskie uczestniczące w podkomponencie SST powinny ustanowić odpowiednie struktury i procedury zarządzania ryzykiem.

(97)

Ekstremalne i intensywne zdarzenia pogody kosmicznej mogą stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa obywateli i zakłócać działanie infrastruktury w przestrzeni kosmicznej i naziemnej. Należy zatem ustanowić jako część Programu podkomponent SWE w celu oceny ryzyka związanego z pogodą kosmiczną i odnośnych potrzeb użytkowników, szerząc wiedzę na temat tego ryzyka, zapewniając świadczenie ukierunkowanych na użytkowników usług SWE oraz zwiększając zdolności państw członkowskich w zakresie świadczenia usług SWE. Komisja powinna ustalić hierarchię sektorów, na rzecz których mają być świadczone operacyjne usługi SWE, uwzględniając potrzeby użytkowników, ryzyko i gotowość technologiczną. W perspektywie długoterminowej uwzględnione mogą zostać potrzeby innych sektorów. Świadczenie usług na poziomie unijnym zgodnie z potrzebami użytkowników wymaga ukierunkowanych, skoordynowanych i nieustannych działań badawczo-rozwojowych w celu wsparcia ewolucji usług SWE. Świadczenie usług SWE powinno opierać się na istniejących krajowych i unijnych zdolnościach, a także umożliwić szeroki udział państw członkowskich, organizacji europejskich i międzynarodowych i zaangażowanie sektora prywatnego.

(98)

W białej księdze Komisji z dnia 1 marca 2017 r. w sprawie przyszłości Europy, deklaracji rzymskiej szefów państw i rządów 27 państw członkowskich UE z dnia 25 marca 2017 r. i kilku rezolucjach Parlamentu Europejskiego przypomina się, że Unia ma do odegrania ważną rolę w zapewnianiu bezpiecznej i odpornej Europy zdolnej do sprostania wyzwaniom, takim jak konflikty regionalne, terroryzm, cyberzagrożenia oraz rosnąca presja migracyjna. Bezpieczny i gwarantowany dostęp do łączności satelitarnej jest niezbędnym narzędziem dla podmiotów odpowiedzialnych za bezpieczeństwo, a łączenie i współdzielenie tego kluczowego zasobu bezpieczeństwa na poziomie Unii wzmacnia Unię, która chroni swoich obywateli.

(99)

Rada Europejska przyjęła z zadowoleniem w swoich konkluzjach z dnia 19-20 grudnia 2013 r. prowadzone w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi, Komisją i ESA prace przygotowawcze nad rządową łącznością satelitarną (GOVSATCOM) następnej generacji. GOVSATCOM został również uznany za jeden z elementów globalnej strategii na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej z czerwca 2016 r. GOVSATCOM powinien przyczyniać się do reagowania przez UE na zagrożenia hybrydowe oraz wspierać strategię UE w zakresie bezpieczeństwa morskiego oraz politykę UE wobec Arktyki.

(100)

GOVSATCOM jest programem zorientowanym na użytkowników, o znaczącym wymiarze bezpieczeństwa. Odpowiednie podmioty powinny mieć możliwość analizy przypadków użycia GOVSATCOM w odniesieniu do trzech głównych obszarów: zarządzania kryzysowego, które może obejmować cywilne i wojskowe misje i operacje w ramach wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony, klęski żywiołowe i katastrofy spowodowane przez człowieka, kryzysy humanitarne i sytuacje kryzysowe na morzu; nadzoru, który może obejmować ochronę granic, ochronę obszarów przygranicznych, ochronę granic morskich, nadzór morski i nadzór nad nielegalnym handlem; oraz kluczowej infrastruktury, która może obejmować sieć dyplomatyczną, policyjny system łączności, infrastrukturę cyfrową, taką jak centra danych i serwery, infrastrukturę krytyczną, taką ja energetyka, transport i bariery przegradzające cieki wodne, takie jak zapory wodne, oraz infrastrukturę kosmiczną.

(101)

Przepustowość i usługi GOVSATCOM powinny być wykorzystywane przez podmioty Unii i państw członkowskich w misjach i operacjach o krytycznym znaczeniu dla ochrony i bezpieczeństwa. Dlatego konieczny jest odpowiedni stopień niezależności od stron trzecich (państw trzecich i podmiotów z państw trzecich) obejmujący wszystkie elementy GOVSATCOM, takie jak technologie kosmiczne i naziemne na poziomie komponentu, podsystemu i systemu, przemysł wytwórczy, właściciele i operatorzy systemów kosmicznych oraz fizyczna lokalizacja komponentów systemów naziemnych.

(102)

Łączność satelitarna jest zasobem ograniczonym, uzależnionym od przepustowości satelitarnej, częstotliwości i zasięgu geograficznego. W związku z powyższym, aby zagwarantować racjonalność pod względem kosztów oraz czerpać korzyści skali, w ramach GOVSATCOM należy lepiej dopasować popyt ze strony użytkowników GOVSATCOM i podaż zapewnianą na podstawie umów dotyczących przepustowości i usług GOVSATCOM. Ponieważ popyt i potencjalna podaż mogą zmieniać się z biegiem czasu, wymaga to stałego monitorowania i elastyczności w zakresie dostosowywania usług GOVSATCOM.

(103)

Wymogi operacyjne powinny zostać oparte na podstawie analizy przypadków użycia. Na podstawie tych wymogów operacyjnych, w połączeniu z wymogami bezpieczeństwa, należy opracować pakiet usług. W ramach pakietu usług należy określić mający zastosowanie poziom odniesienia dla usług GOVSATCOM. W celu utrzymania jak najlepszego dopasowania popytu i podaży powinna być możliwa regularna aktualizacja pakietu usług GOVSATCOM.

(104)

W pierwszej fazie GOVSATCOM, do około 2025 r., wykorzystywana byłaby istniejąca przepustowość. W tym kontekście Komisja powinna pozyskać przepustowości GOVSATCOM od państw członkowskich mających systemy krajowe i potencjał w zakresie przestrzeni kosmicznej oraz od komercyjnych dostawców przepustowości lub usług łączności satelitarnej, z uwzględnieniem podstawowych interesów bezpieczeństwa Unii. W tej fazie usługi GOVSATCOM byłyby wprowadzane etapami. Jeżeli w pierwszej fazie szczegółowa analiza przyszłego popytu i przyszłej podaży wykaże, że podejście to jest niewystarczające do pokrycia zmieniającego się popytu, powinno być możliwe podjęcie decyzji o przejściu do drugiej fazy oraz opracowaniu specjalnej dodatkowej infrastruktury kosmicznej lub potencjału w zakresie przestrzeni kosmicznej w drodze jednego partnerstwa publiczno-prywatnego lub kilku takich partnerstw, np. z operatorami satelitów z Unii.

(105)

Aby zoptymalizować dostępne zasoby łączności satelitarnej, zagwarantować dostęp w niemożliwych do przewidzenia sytuacjach, takich jak klęski żywiołowe, oraz zapewnić skuteczność operacyjną i krótki czas oczekiwania, potrzebny jest niezbędny segment naziemny, taki jak centra GOVSATCOM i ewentualnie inne elementy naziemne. Segment ten powinien być zaprojektowany w oparciu o wymogi operacyjne i wymogi bezpieczeństwa. W celu ograniczenia ryzyka centrum GOVSATCOM może obejmować kilka lokalizacji. Potrzebne mogą być inne elementy segmentu naziemnego, takie jak stacje bazowe.

(106)

Dla użytkowników łączności satelitarnej urządzenia użytkownika stanowią niezwykle ważny interfejs operacyjny. Koncepcja GOVSATCOM powinna umożliwiać większości użytkowników dalsze użytkowanie posiadanych przez nich urządzeń użytkownika do korzystania z usług GOVSATCOM.

(107)

W interesie zapewnienia skuteczności operacyjnej użytkownicy wskazali, że należy dążyć do zapewnienia interoperacyjności urządzeń użytkownika, a także do umożliwienia korzystania przez te urządzenia z różnych systemów satelitarnych. W związku z tym potrzebne mogą być badania naukowe i prace rozwojowe w tej dziedzinie.

(108)

Na poziomie wdrażania zadania i obowiązki powinny zostać rozdzielone wśród wyspecjalizowanych podmiotów, takich jak EDA, ESDZ, ESA, Agencja i inne agencje Unii, w taki sposób, aby zapewnić ich zgodność ze swoją główną rolą, w szczególności w odniesieniu do aspektów związanych z użytkownikiem.

(109)

Właściwy organ ds. GOVSATCOM odgrywa ważną rolę, monitorując, czy użytkownicy oraz inne podmioty krajowe zaangażowane w GOVSATCOM przestrzegają przepisów dotyczących współdzielenia i ustalania hierarchii oraz procedur bezpieczeństwa określonych w wymogach bezpieczeństwa. Państwo członkowskie, które nie wyznaczyło właściwego organu ds. GOVSATCOM, powinno w każdym przypadku wyznaczyć punkt kontaktowy do celów zarządzania wszelkimi wykrytymi zakłóceniami mającymi wpływ na GOVSATCOM.

(110)

Państwa członkowskie, Rada, Komisja i ESDZ powinny móc zostać uczestnikami GOVSATCOM, o ile postanowią upoważnić użytkowników GOVSATCOM lub udostępnić przepustowość, obiekty lub instalacje. Zważywszy, że do państw członkowskich należy decyzja odnośnie do upoważnienia użytkowników GOVSATCOM lub udostępnienia przepustowości, obiektów lub instalacji, państw członkowskich nie można zobowiązać do tego, by zostały uczestnikami GOVSATCOM lub przyjęły infrastrukturę GOVSATCOM. Komponent i GOVSATCOM powinien zatem pozostawać bez uszczerbku dla prawa państw członkowskich do nieuczestniczenia w GOVSATCOM, w tym zgodnie z ich prawem krajowym lub wymogami konstytucyjnymi dotyczącymi polityki w zakresie niezaangażowania i nieuczestniczenia w sojuszach wojskowych.

(111)

W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze w odniesieniu do przyjmowania wymogów operacyjnych dotyczących usług GOVSATCOM i pakietu usług dotyczącego usług GOVSATCOM. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 182/2011.

(112)

W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze w odniesieniu do przyjmowania szczegółowych przepisów dotyczących współdzielenia i ustalania hierarchii w odniesieniu do korzystania z łącznej puli przepustowości łączności satelitarnej GOVSATCOM. Określając szczegółowe przepisy dotyczące współdzielenia i ustalanie hierarchii, Komisja powinna uwzględnić wymogi operacyjne i wymogi bezpieczeństwa oraz analizę ryzyka i przewidywanego popytu ze strony uczestników GOVSATCOM. Choć usługi GOVSATCOM na rzecz użytkowników GOVSATCOM powinny być co do zasady bezpłatne, jeżeli analiza ta wykaże braki w przepustowości, w ramach szczegółowych przepisów dotyczących współdzielenia i ustalania hierarchii może zostać opracowana polityka cenowa w celu uniknięcia zakłóceń na rynku. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 182/2011.

(113)

W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze w odniesieniu do lokalizacji infrastruktury segmentu naziemnego GOVSATCOM. Przy dokonywaniu wyboru takich lokalizacji Komisja powinna mieć możliwość uwzględnienia wymogów operacyjnych i wymogów bezpieczeństwa, a także istniejącej infrastruktury. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 182/2011.

(114)

Rozporządzeniem (UE) nr 912/2010 ustanowiono agencję unijną, zwaną Agencją Europejskiego GNSS, której zadaniem jest zarządzanie niektórymi aspektami programów nawigacji satelitarnej Galileo i EGNOS. Niniejsze rozporządzenie powierza Agencji Europejskiego GNSS nowe zadania, w szczególności dotyczące akredytacji bezpieczeństwa, nie tylko w odniesieniu do Galileo i EGNOS, ale również w odniesieniu do innych komponentów Programu. Należy zatem odpowiednio dostosować nazwę, zadania i aspekty organizacyjne Agencji Europejskiego GNSS.

(115)

Zgodnie z decyzją 2010/803/UE (33) siedziba Agencji znajduje się w Pradze. Wykonywanie zadań Agencji może wymagać obecności jej personelu w jednym z centrów naziemnych Galileo lub EGNOS, o których mowa w decyzji wykonawczej Komisji (UE) 2016/413 (34), w związku z realizacją działań Programu przewidzianych w odpowiedniej umowie. Ponadto, aby Agencja działała w jak najbardziej efektywny i skuteczny sposób, pewna liczba pracowników może zostać przydzielona do biur lokalnych w jednym lub kilku państwach członkowskich. Przydzielenie personelu do pracy poza siedzibą Agencji lub centrami naziemnymi Galileo i EGNOS nie powinno prowadzić do przeniesienia podstawowej działalności Agencji do biur lokalnych.

(116)

Ze względu na rozszerzony zakres zadań, który nie powinien już być ograniczony do Galileo i EGNOS, nazwa Agencji Europejskiego GNSS powinna zostać zmieniona. Należy jednak w ramach Agencji zapewnić ciągłość działań Agencji Europejskiego GNSS, w tym ciągłość w odniesieniu do praw i obowiązków, pracowników oraz ważność wszelkich podjętych decyzji.

(117)

Biorąc pod uwagę mandat Agencji i rolę Komisji w realizacji Programu, należy zapewnić, aby niektóre decyzje podejmowane przez Radę Administracyjną nie były przyjmowane bez przychylnego głosu przedstawicieli Komisji.

(118)

Bez uszczerbku dla uprawnień Komisji Rada Administracyjna, Rada ds. Akredytacji Bezpieczeństwa i Dyrektor Wykonawczy powinni być niezależni w wykonywaniu swoich obowiązków i powinni działać w interesie publicznym.

(119)

Możliwe jest, a nawet prawdopodobne, że niektóre komponenty Programu będą opierać się na wykorzystaniu newralgicznej lub związanej z bezpieczeństwem infrastruktury krajowej. W takich przypadkach, ze względu na bezpieczeństwo narodowe, należałoby zastrzec, że w posiedzeniach Rady Administracyjnej i Rady ds. Akredytacji Bezpieczeństwa uczestniczą przedstawiciele państw członkowskich i Komisji na zasadzie ograniczonego dostępu. W głosowaniach Rady Administracyjnej mogą brać udział jedynie przedstawiciele państw członkowskich, które mają taką infrastrukturę, oraz przedstawiciel Komisji. Sytuacje, w których procedura ta znajduje zastosowanie, powinny zostać określone w regulaminie Rady Administracyjnej i Rady ds. Akredytacji Bezpieczeństwa.

(120)

Zgodnie z pkt 22 i 23 Porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa (35) Program powinien być przedmiotem ewaluacji na podstawie informacji zgromadzonych zgodnie ze szczególnymi wymogami dotyczącymi monitorowania, przy czym należy unikać obciążeń administracyjnych, w szczególności dla państw członkowskich, a także nadmiernej regulacji. Wymogi te powinny, w stosownych przypadkach, obejmować mierzalne wskaźniki stanowiące podstawę ewaluacji skutków Programu w praktyce.

(121)

Przewiduje się, że korzystanie z usług opartych na systemach Copernicus i Galileo będzie miało istotny wpływ na całą gospodarkę europejską. W obecnej sytuacji zdają się jednak przeważać doraźne pomiary i studia przypadków. Komisja (Eurostat) powinna określić stosowne mierniki i wskaźniki statystyczne, które stworzą podstawę do systematycznego i autorytatywnego monitorowania oddziaływania unijnych działań w zakresie przestrzeni kosmicznej.

(122)

Parlament Europejski i Rada powinny być niezwłocznie informowane o programach prac.

(123)

W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze w odniesieniu do przeniesienia środków między kategoriami wydatków z budżetu Programu, przyjmowania decyzji dotyczących wkładu w odniesieniu do umów o przyznanie wkładu, określania wymogów technicznych i operacyjnych niezbędnych do realizacji i ewolucji komponentów Programu oraz oferowanych przez nie usług, decydowania o ramowych umowach o partnerstwie finansowym, przyjmowania niezbędnych środków w celu zapewnienia sprawnego funkcjonowania Galileo i EGNOS oraz ich przyjęcia się na rynku, przyjmowania szczegółowych przepisów dotyczących dostępu do usług SST oraz odpowiednich procedur, przyjmowania planu wieloletniego i kluczowych wskaźników efektywności dotyczących rozwoju unijnych usług SST, przyjmowania szczegółowych przepisów dotyczących funkcjonowania ram organizacyjnych uczestnictwa państw członkowskich w elemencie SST, selekcji usług SWE oraz przyjmowania programów prac. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 182/2011. Komisja powinna być wspomagana przez komitet ds. Programu, który powinien spotykać się w specjalnym składzie.

(124)

Ponieważ komponenty Programu są ukierunkowane na użytkowników, wymagają one ich stałego, efektywnego udziału w fazie wdrażania i rozwoju, w szczególności w zakresie określania i walidacji wymogów dotyczących usług. Aby zwiększyć wartość dla użytkowników, należy aktywnie zabiegać o ich wkład poprzez regularne konsultacje z użytkownikami końcowymi z sektora publicznego i prywatnego państw członkowskich oraz, w stosownych przypadkach, z organizacjami międzynarodowymi. Do tego celu należy utworzyć grupę roboczą (zwaną dalej „forum użytkowników”), aby wspomagała ona komitet ds. Programu w identyfikacji wymogów użytkowników i weryfikacji zgodności usług oraz identyfikacji braków w świadczonych usługach. Regulamin komitetu ds. Programu powinien określić organizację forum użytkowników, z uwzględnieniem specyfiki każdego z komponentów Programu oraz każdej usługi w ramach poszczególnych komponentów. W miarę możliwości państwa członkowskie powinny wnosić wkład do forum użytkowników w oparciu o systematyczne i skoordynowane konsultacje z użytkownikami na poziomie krajowym.

(125)

Ponieważ należyte publiczne zarządzanie wymaga jednolitego zarządzania Programem, szybszego podejmowania decyzji i równego dostępu do informacji, przedstawiciele podmiotów, którym powierzono zadania związane z Programem, mogliby mieć możliwość uczestniczenia w charakterze obserwatorów w pracach komitetu ds. Programu utworzonego na podstawie rozporządzenia (UE) nr 182/2011. Z tych samych powodów przedstawiciele państw trzecich i organizacji międzynarodowych, które zawarły umowę międzynarodową z Unią, w odniesieniu do Programu lub jego komponentów lub podkomponentów, mogliby mieć możliwość uczestniczenia w pracach komitetu ds. Programu pod warunkiem spełnienia wymogów bezpieczeństwa i zgodnie z postanowieniami takiej umowy. Przedstawiciele podmiotów, którym powierzono zadania związane z Programem, państw trzecich i organizacji międzynarodowych nie powinni mieć prawa do uczestniczenia w głosowaniach komitetu ds. Programu. Warunki uczestnictwa obserwatorów i uczestników ad hoc powinny zostać określone w regulaminie komitetów ds. Programu.

(126)

W celu zapewnienia skutecznej oceny postępów Programu w osiąganiu jego celów, należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 TFUE w odniesieniu do uzupełnienia przepisów dotyczących danych z systemu Copernicus i informacji z systemu Copernicus dostarczanych użytkownikom systemu Copernicus w odniesieniu do specyfikacji, warunków i procedur dostępu do takich danych i takich informacji oraz ich wykorzystania, zmiany załącznika do niniejszego rozporządzenia w odniesieniu do wskaźników, jeżeli uznaje się to za konieczne, oraz uzupełnienia niniejszego rozporządzenia o przepisy dotyczące ustanowienia ram monitorowania i oceny. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów, oraz aby konsultacje te prowadzone były zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa. W szczególności, aby zapewnić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie udział na równych zasadach w przygotowaniu aktów delegowanych, instytucje te otrzymują wszelkie dokumenty w tym samym czasie co eksperci państw członkowskich, a eksperci tych instytucji mogą systematycznie brać udział w posiedzeniach grup eksperckich Komisji zajmujących się przygotowaniem aktów delegowanych.

(127)

Ponieważ cel niniejszego rozporządzenia nie może zostać osiągnięty w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na rozmiary i skutki działań, które wykraczają poza możliwości finansowe i techniczne działającego pojedynczo państwa członkowskiego, możliwe jest lepsze osiągnięcie tego celu na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 TUE. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu.

(128)

W celu zapewnienia jednolitych warunków realizacji wymogów bezpieczeństwa w ramach Programu należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem nr 182/2011. Państwa członkowskie powinny mieć możliwość sprawowania maksymalnej kontroli nad wymogami bezpieczeństwa w ramach Programu. Przyjmując akty wykonawcze w dziedzinie bezpieczeństwa Programu, Komisja powinna być wspomagana przez komitet ds. Programu zbierający się w specjalnym składzie zajmującym się bezpieczeństwem. Ze względu na wrażliwy charakter kwestii związanych z bezpieczeństwem przewodniczący komitetu ds. Programu powinien dążyć do wypracowania takich rozwiązań, które zyskałyby możliwie największe poparcie w ramach komitetu. Komisja nie powinna przyjmować aktów wykonawczych określających ogólne wymogi bezpieczeństwa w zakresie Programu w przypadkach, w których komitet ds. Programu nie wydał opinii.

(129)

Program należy ustanowić na okres siedmiu lat w celu dostosowania jego czasu trwania do okresu obowiązywania wieloletnich ram finansowych na lata 2021-2027 określonych w rozporządzeniu Rady (UE, Euratom) 2020/2093 (36) (zwanych dalej „WRF na lata 2021-2027”). Agencja, która wykonuje swoje zadania własne, nie powinna podlegać tym ramom czasowym.

(130)

Aby zapewnić ciągłość udzielania wsparcia w odpowiednim obszarze polityki oraz umożliwić rozpoczęcie realizacji od początku obowiązywania WRF na lata 2021–2027, niniejsze rozporządzenie powinno wejść w życie w trybie pilnym i powinno być stosowane z mocą wsteczną od dnia 1 stycznia 2021 r.,

(131)

Należy zatem uchylić rozporządzenia (UE) nr 912/2010, (UE) nr 1285/2013 i (UE) nr 377/2014 oraz decyzję nr 541/2014/UE,