28.4.2015   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 109/1

(1)

W dniu 4 grudnia 2008 r. Niemcy zgłosiły Komisji środki pomocy na rzecz banku Bayerische Landesbank (dalej zwanego „BayernLB” lub „Bankiem”) w formie zabezpieczenia przed ryzykiem w wysokości 4,8 mld EUR oraz dokapitalizowania w kwocie 10 mld EUR. W dniu 18 grudnia 2008 r. Komisja zatwierdziła te środki decyzją w sprawie pomocy państwa N 615/08 (dalej zwaną „decyzją w sprawie ratowania”) na podstawie art. 107 ust. 3 lit. b) TFUE (2) na okres wynoszący sześć miesięcy; jednak w przypadku przedłożenia w ciągu tych sześciu miesięcy wiarygodnego i uzasadnionego planu restrukturyzacji BayernLB zatwierdzenie to obowiązuje do czasu, aż Komisja ustosunkuje się do tego planu restrukturyzacji (3).

(2)

W grudniu 2008 r. spółka zależna BayernLB – Hypo Group Alpe Adria (dalej zwana „HGAA”) – otrzymała 700 mln EUR od BayernLB i kolejne 900 mln EUR kapitału udziałowego (kapitału podstawowego) od władz austriackich w ramach austriackiego pakietu na rzecz ratowania banków (4). Ponadto zgodnie z założeniami wyżej wymienionego pakietu HGAA otrzymała gwarancje w wysokości 1,35 mld EUR dla emisji długu na podstawie programu ramowego na rzecz emisji (Debt Issuance Programme – DIP).

(3)

W dniu 29 kwietnia 2009 r. Niemcy zgłosiły Komisji plan restrukturyzacji BayernLB. W tym samym dniu Austria przedstawiła plan przywrócenia rentowności HGAA.

(4)

Pismem z dnia 12 maja 2009 r. Komisja poinformowała Niemcy i Austrię o swojej decyzji o wszczęciu postępowania zgodnie z art. 108 ust. 2 TFUE w odniesieniu do środków przedsięwziętych na rzecz BayernLB i HGAA, ponieważ miała wątpliwości, czy pomoc na restrukturyzację, udzielona BayernLB, była zgodna z rynkiem wewnętrznym oraz czy na podstawie planu restrukturyzacji można zapewnić przywrócenie rentowności BayernLB (dalej zwanej „decyzją o wszczęciu postępowania”) (5). Ponadto Komisja miała wątpliwości, czy HGAA jest zasadniczo stabilną instytucją finansową oraz czy wsparcie udzielone HGAA przez Austrię było zgodne z art. 107 ust. 3 lit. b) TFUE (6).

(5)

W dniu 23 grudnia 2009 r. HGAA została upaństwowiona. Komisja zatwierdziła ten środek decyzją z dnia 23 grudnia 2009 r. w sprawach pomocy państwa C 16/09 i N 698/09 (dalej zwaną „decyzją w sprawie ratowania HGAA”) (7). W tej samej decyzji Komisja rozszerzyła postępowanie na dalsze środki pomocy udzielone przez Austrię na rzecz HGAA, które jej zdaniem należy uwzględnić przy ocenie planu restrukturyzacji BayernLB. Jednocześnie Komisja stwierdziła tymczasową zgodność przedmiotowych środków z rynkiem wewnętrznym na podstawie art. 107 ust. 3 lit. b) TFUE do czasu przedłożenia wiarygodnego i uzasadnionego planu restrukturyzacji HGAA.

(6)

W dniu 22 czerwca 2010 r. Komisja ponownie rozszerzyła formalne postępowanie wyjaśniające, ponieważ uznała, że przedłożony w dniu 16 kwietnia 2010 r. zmieniony plan restrukturyzacji HGAA ani nie zapewniał przywrócenia rentowności HGAA, ani nie przewidywał odpowiedniego podziału obciążeń związanych z restrukturyzacją i właściwych środków służących ograniczeniu zakłóceń konkurencji. Ponadto Komisja przedłużyła zatwierdzenie pomocy, którą na mocy decyzji w sprawie ratowania HGAA tymczasowo uznała za zgodną z rynkiem wewnętrznym do czasu zakończenia badania planu restrukturyzacji HGAA (8).

(7)

W dniu 7 lutego 2011 r. Komisja poinformowała Austrię i Niemcy, że sprawa pomocy państwa N 698/09 (HGAA) (9) i sprawa pomocy państwa C 16/09 (BayernLB) będą podlegały oddzielnej weryfikacji. Niniejsza decyzja dotyczy wyłącznie sprawy pomocy państwa C 16/09.

(8)

Komisja powierzyła zewnętrznym ekspertom wycenę zabezpieczenia przed ryzykiem, które zostało tymczasowo zatwierdzone w decyzji w sprawie ratowania, oraz wycenę portfela aktywów, do których odnosi się zabezpieczenie przed ryzykiem. W dniu 16 listopada 2009 r., po rozmowach z Bankiem i władzami niemieckimi, eksperci przedstawili sprawozdanie końcowe.

(9)

W dniu 6 kwietnia 2011 r. Niemcy przekazały przewidywane rachunki zysków i strat w poszczególnych obszarach działalności lub spółkach zależnych/instytucjach. W dniu 13 kwietnia 2011 r. Niemcy przedstawiły szczegółowe informacje na temat przewidywanych aktywów w poszczególnych obszarach działalności oraz przewidywanych zobowiązań w zależności od źródła finansowania. Jednocześnie Niemcy poinformowały o przewidywanych marżach w poszczególnych obszarach działalności dla aktywów oraz w zależności od źródła finansowania dla zobowiązań. Dalsze informacje przekazano w ramach częstej wymiany korespondencji: w dniach 15, 21 i 22 czerwca 2011 r. przedstawiono dodatkowe informacje, które dotyczyły między innymi planowania kapitałowego do 2019 r., w tym przewidywanego wpływu pakietu Bazylea III (10) na strukturę kapitałową. W dniu 27 września 2011 r. Niemcy przekazały zaktualizowane prognozy finansowe, a w szczególności zaktualizowane dane dotyczące zysków oraz planowania kapitałowego. W dniach 13 i 20 października 2011 r. Komisja otrzymała dalsze informacje na temat zmniejszenia obszarów działalności, a w dniach 4, 5 i 6 czerwca 2012 r. – więcej szczegółów dotyczących prognoz finansowych i zabezpieczenia przed ryzykiem. W dniu 6 czerwca 2012 r. dostarczono zaktualizowane prognozy finansowe, w tym prognozy rachunków zysków i strat dla poszczególnych obszarów działalności, oraz dane dotyczące przewidywanego planowania kapitałowego i potrzeby finansowania. Dalsze odniesienia do prognoz finansowych przedstawionych w planie restrukturyzacji dotyczą danych finansowych przedstawionych w dniu 6 czerwca 2012 r. lub – w przypadku gdy dane finansowe z dnia 6 czerwca 2012 r. nie zawierają żadnych zaktualizowanych danych – już wcześniej przekazanych informacji finansowych.

(10)

Środki pomocy i plan restrukturyzacji BayernLB były przedmiotem licznych spotkań, telekonferencji i innych form wymiany informacji, które miały miejsce od maja 2009 r. do czerwca 2012 r. pomiędzy przedstawicielami władz niemieckich i służbami Komisji.

(11)

Według Niemiec należy przyjąć, że w celu obliczenia kapitału zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) (International Financial Reporting Standards – IFRS) należy skontrolować księgi rachunkowe od dnia 1 stycznia 2013 r.

(12)

W trakcie postępowania wyjaśniającego władze niemieckie, organy nadzoru finansowego oraz właściciele i pracownicy Banku sami prowadzili intensywne dyskusje na temat planu restrukturyzacji i możliwego harmonogramu spłat.

(13)

W dniu 15 czerwca 2012 r. Niemcy poinformowały Komisję o e-mailu przesłanym w dniu 14 czerwca 2012 r. przez Federalny Urząd Nadzoru Usług Finansowych (BaFin), w którym BaFin stwierdził, że nie zamierza zaakceptować wartości nominalnej nieoprocentowanych pożyczek bawarskiego instrumentu państwowej polityki mieszkaniowej Bayerische Landesbodenkreditanstalt (BayernLabo) jako podstawy obliczenia kapitału w rozumieniu projektu przedmiotowego rozporządzenia w sprawie wymogów kapitałowych (11), nawet gdyby audytor Banku uznał w swojej opinii z dnia 12 kwietnia 2012 r., że zgodnie z MSSF pożyczki zasadniczo uwzględnia się według ich wartości nominalnej. Kwestia ta nie dotyczy obliczania kapitału na podstawie ogólnie przyjętych zasad rachunkowości (Generally Accepted Accounting Principles – GAAP) zgodnie z niemieckim kodeksem handlowym (HGB).

(14)

W dniu 6 czerwca 2012 r. Niemcy zgłosiły zmieniony plan restrukturyzacji BayernLB, który został następnie uzupełniony informacjami przekazanymi w dniach 12 i 13 czerwca 2012 r.

(15)

Dane dotyczące szacowanych dodatkowych redukcji pozycji ryzyka dla poszczególnych segmentów dostarczono w dniu 20 czerwca 2012 r.

(16)

W dniu 27 czerwca 2012 r. Niemcy przekazały Komisji pierwszy tymczasowy harmonogram spłat.

(17)

W dniu 28 czerwca 2012 r. Niemcy zgłosiły Komisji katalog zobowiązań BayernLB.

(18)

W dniu 25 lipca 2012 r. Komisja wydała decyzję w sprawie zgłoszonej pomocy na restrukturyzację (dalej zwaną „decyzją o restrukturyzacji z 2012 r.”). Pod kątem prawnym decyzja ta jest obarczona błędem, ponieważ nie została przesłana Republice Austrii w jej języku urzędowym, przy czym Austria nie zgodziła się na to, aby język niemiecki nie był wiążącą wersją językową. W związku z tym Komisja musi przyjąć nową decyzję, która zastąpi decyzję o restrukturyzacji z 2012 r. Decyzja o restrukturyzacji z 2012 r. zawiera wiele błędów (w pkt 13, 29, 30, 48, 72, 77, 81, 108, 163, 200, 207 i 210; w tabelach 5, 10, 11 i 12; w odniesieniach do EUR/USD w załączniku I oraz w pkt 29.2 załącznika I i pkt 2 załącznika II), które, biorąc pod uwagę ich charakter, mogłyby być przedmiotem sprostowania. Poprawienie tych błędów w żaden sposób nie wpływa na ocenę stanu faktycznego, przeprowadzoną przez Komisję w decyzji o restrukturyzacji z 2012 r. Z tego względu niniejsza decyzja uwzględnia również sprostowanie wspomnianych błędów.

(19)

BayernLB jest niemieckim bankiem krajowym z siedzibą w Monachium. Właścicielami BayernLB są – pośrednio za pośrednictwem BayernLB Holding AG (dalej zwanej „Holdingiem”) – kraj związkowy Bawaria (około 94 %) oraz Bawarski Związek Kas Oszczędnościowych (dalej zwany „Związkiem Kas Oszczędnościowych”; około 6 %) (13).

(20)

Po udzieleniu w 2008 r. pomocy w formie dokapitalizowania (zob. sekcja 2 numer 2 lit. a)) i zabezpieczenia przed ryzykiem (zob. sekcja 2 numer 2 lit. b)) skonsolidowana suma bilansowa koncernu BayernLB (obejmującego BayernLabo, LBS i spółki zależne BayernLB) wynosiła łącznie ok. 422 mld EUR z pozycjami ryzyka (14) w wysokości ok. 198 mld EUR, a liczba pracowników ok. 20 000. Pod koniec 2008 r. BayernLB odnotował straty wynoszące ok. 5 mld EUR. Zdarzenia, które doprowadziły do przyznania środków na rzecz ratowania, o których mowa w sekcji 2 pkt 2 lit. a) i b) niniejszej decyzji, są szczegółowo opisane w decyzji w sprawie ratowania.

Tabela 1

Wskaźniki finansowe za okres 2007–2011 (w mln EUR, o ile nie określono inaczej)

(21)

BayernLB jest bankiem handlowym o zasięgu międzynarodowym. Regionalna działalność Banku skupia się na obszarze Niemiec i kilku innych wybranych krajów europejskich. Ponadto BayernLB ma swoje oddziały w ważnych lokalizacjach finansowych takich jak Nowy Jork, Londyn, Paryż i Mediolan.

(22)

Do najważniejszych spółek zależnych/udziałowców BayernLB zalicza się Deutsche Kreditbank AG (DKB), Bawarską Kasę Oszczędnościowo-Budowlaną (LBS), bawarski instrument państwowej polityki mieszkaniowej Bayerische Landesbodenkreditanstalt (BayernLabo), węgierski bank MKB Bank Zrt (MKB) oraz HGAA (do momentu upaństwowienia przez Austrię pod koniec 2009 r.).

(23)

HGAA jest międzynarodową grupą finansową posiadającą sumę bilansową w wysokości 43 mld EUR (2008 r.) oraz aktywa ważone ryzykiem (AWR) w wysokości 32,8 mld EUR. Spółką holdingową koncernu HGAA jest Hypo Alpe-Adria-Bank International AG (HAAB Int.) z siedzibą w Klagenfurcie (Austria). Do czasu upaństwowienia HGAA BayernLB miał 67,08 % udziałów w grupie.

(24)

MKB jest głównym bankiem uniwersalnym na Węgrzech, który specjalizuje się w obsłudze dużych klientów firmowych i zamożnych klientów prywatnych. Obsługuje ok. 350 000 klientów prywatnych i klientów średniej wielkości oraz ok. 3 000 dużych klientów i klientów instytucjonalnych.

(25)

LBS jest podmiotem należącym do BayernLB, który jest niezależny pod względem organizacyjnym i gospodarczym, lecz nie posiada własnej osobowości prawnej. Ponieważ LBS jest podmiotem należącym do BayernLB, jego właścicielami – tak samo jak w przypadku BayernLB – są kraj związkowy Bawaria i Bawarski Związek Kas Oszczędnościowych.

(26)

LBS współpracuje z bawarskimi kasami oszczędnościowymi, które między innymi pełnią funkcję kanałów dystrybucji LBS, i zajmuje w Bawarii czołową pozycję we wspieranej przez państwo działalności ukierunkowanej na oszczędzanie na cele budowlane.

(27)

LBS zawarła ok. 42 % wszystkich nowych umów oszczędnościowo-budowlanych. Na dzień 31 grudnia 2011 r. LBS posiadała sumę bilansową w wysokości 11 mld EUR, udziały w wysokości 9,7 mld EUR oraz niezapłacone należności w połączeniu z pożyczkami budowlanymi w wysokości 1,9 mld EUR. W 2011 r. LBS odnotowała wynik przed opodatkowaniem w wysokości 68 mln EUR.

(28)

BayernLabo jest instytucją wspierającą BayernLB i została założona w 1884 r. w celu sfinansowania projektów infrastrukturalnych. W 1972 r. BayernLabo i Bayerische Gemeindebank połączyły się w drodze fuzji w Bayerische Landesbank Girozentrale, z którego następnie powstał BayernLB. BayernLabo jest niezależną pod względem organizacyjnym i gospodarczym, lecz prawnie niesamodzielną instytucją prawa publicznego funkcjonującą w ramach BayernLB, i w całości podlega odpowiedzialności za zobowiązania ponoszonej przez kraj związkowy Bawaria. Jej roczne sprawozdanie finansowe jest integralną częścią rocznego sprawozdania finansowego BayernLB.

(29)

Pierwotnie BayernLabo zarządzała środkami kraju związkowego Bawaria na rzecz wsparcia finansowego mieszkalnictwa socjalnego, działając jako powiernik. Wartość gotówkowa części tych pożyczek na rzecz mieszkalnictwa socjalnego została oszacowana na początku lat 90. XX w. i następnie kraj związkowy Bawaria wniósł ją do BayernLabo w formie wkładu celowego. Wkład celowy wynosi 612 mln EUR i jego wysokość pozostaje stała.

(30)

Kapitał BayernLabo może być wykorzystywany w celu wsparcia finansowego mieszkalnictwa socjalnego, lecz nie na działalność komercyjną BayernLB (oznacza to, że nie może być wykorzystywany w celu spełnienia określonych w prawie nadzoru bankowego wymogów kapitałowych odnośnie do pożyczek lub innych aktywów).

(31)

Kapitał BayernLabo jest obecnie wynagradzany w następujący sposób: BayernLB płaci krajowi związkowemu Bawaria za wkład celowy wynagrodzenie minimalne w wysokości łącznie [2–5] (15) %, chyba że BayernLB jako całość odnotowuje straty. Za wyrównanie strat pozostałego kapitału BayernLabo BayernLB płaci BayernLabo wynagrodzenie w wysokości [0–1] %. Wynagrodzenie to zostało zatwierdzone w decyzji Komisji 2006/739/WE (16) jako właściwe. Aby zapewnić, że kapitał BayernLabo w dalszym ciągu można traktować jako wysokiej jakości kapitał BayernLB (Tier 1), plan restrukturyzacji przewiduje dostosowanie zasobów kapitałowych oraz rodzaju wynagrodzenia (zob. motyw 81).

(32)

W grudniu 2008 r. BayernLB otrzymał od kraju związkowego Bawaria dokapitalizowanie kapitałem podstawowym Tier 1 w wysokości 10 mld EUR (17); kapitał ten obejmował cichy udział w wysokości 3 mld EUR oraz akcje uprzywilejowane o wartości 7 mld EUR. Kupon na cichy udział wynosi 10 % wartości nominalnej i nie ma charakteru kumulatywnego. Wynagrodzenie za akcje uprzywilejowane, które swój status akcji uprzywilejowanych otrzymują na etapie restrukturyzacji, wynosi 10 %. Czas trwania takiego statusu kończy się w momencie pełnej spłaty kwot podlegających klauzuli wycofania oraz cichych udziałów kraju związkowego. Wypłaty dywidend nie łączą się.

(33)

Związek Kas Oszczędnościowych nie brał udziału w dokapitalizowaniu. W rezultacie jego 50-procentowy udział w BayernLB zmniejszył się do 6 % (18).

(34)

Kraj związkowy Bawaria objął portfel papierów wartościowych zabezpieczonych aktywami (ABS) o wartości nominalnej wynoszącej 21 mld EUR zabezpieczeniem przed ryzykiem w wysokości 4,8 mld EUR (19).

(35)

Zabezpieczenie przed ryzykiem zabezpiecza BayernLB przed stratami wynikającymi z jego portfela ABS i, udzielając takiej gwarancji, tym samym zapobiega dalszym odpisom. W dniu 19 grudnia 2008 r. kraj związkowy Bawaria wydał odnośne oświadczenie gwarancyjne. Na dzień 31 grudnia 2008 r. (termin referencyjny) portfel ABS miał wartość nominalną wynoszącą 19,589 mld EUR.

(36)

Portfel ABS BayernLB obejmuje różne rodzaje papierów wartościowych zabezpieczonych aktywami. Około połowy całego portfela stanowią papiery wartościowe zabezpieczone hipoteką (Residential Mortgage-Backed Securities – RMBS) oraz papiery wartościowe z segmentu zarówno prime, jak i subprime. Do innych papierów wartościowych zabezpieczonych aktywami należących do portfela zalicza się, między innymi, papiery wartościowe zabezpieczone hipoteką na nieruchomości komercyjnej (Commercial Mortgage-Backed Securities – CMBS), obligacje zabezpieczone długiem (Collateralised Debt Obligations – CDO) oraz inne papiery zabezpieczone aktywami, które odnoszą się do zobowiązań względem klientów komercyjnych i konsumentów (ABS Commercial i ABS Consumer).

(37)

Kraj związkowy Bawaria wydał oświadczenie gwarancyjne na kwotę 4,8 mld EUR, z którego można jednak skorzystać dopiero po tym, jak strata w wysokości 1,2 mld EUR (dalej zwana „pierwszą stratą”), którą musi pokryć BayernLB, zostanie przekroczona oraz wyłącznie w odnośnym zakresie. Cenę transferową oblicza się poprzez odjęcie pierwszej straty (1,2 mld EUR) od wartości nominalnej (19,589 mld EUR) i wynosi ona 18,389 mld EUR.

(38)

Czas trwania zabezpieczenia przed ryzykiem jest powiązany z terminem zapadalności papierów wartościowych w portfelu ABS. Wartość zabezpieczonych papierów wartościowych zmalała z ok. 19,6 mld EUR (stan na grudzień 2008 r.) na 11,9 mld EUR (stan na grudzień 2011 r.). Na podstawie zaktualizowanych prognoz z dnia 31 marca 2012 r. stwierdzono, że do września 2014 r. wartość portfela zmniejszy się do 7 mld EUR. Zważywszy na to, że przede wszystkim dąży się do utrzymania strat na jak najniższym poziomie, ale nie jest pewne, jak będą się kształtowały ceny rynkowe w 2014 r., nie wiadomo więc, czy wówczas będzie możliwe (zasadniczo zamierzone) zbycie pozostałych papierów wartościowych z portfela (tzn. czy będzie ono uzasadnione pod względem gospodarczym) (20).

(39)

Portfel wyceniono w dwóch etapach. Na początku poszczególne operacje oznaczono różnymi kolorami (zielonym, żółtym, czerwonym) za pomocą narzędzia wczesnego ostrzegania (Early Warning Tool, EWT), aby zwrócić uwagę na transakcje problematyczne lub o obniżonej wartości. Za pomocą EWT sporządzono wewnętrzny rating: transakcje oznaczone na żółto lub czerwono zwykle przenoszono do niższego poziomu. Wewnętrzny rating porównano następnie z zewnętrznym ratingiem Moody's. Zewnętrzny rating wprowadzono do CROROM (21), wersja 2.4 Moody's, w celu oszacowania przewidywanych strat dla całego portfela i odpowiednich transz.

(40)

Na podstawie tej metody eksperci Komisji oszacowali rzeczywistą wartość ekonomiczną portfela ABS w momencie przyznania środków na poziomie 83,87 % wartości nominalnej 19,589 mld EUR, tzn. 16,429 mld EUR. W e-mailu z dnia 14 grudnia 2009 r. Niemcy wyjaśniły, że nie zażądały przeprowadzenia bardziej szczegółowej analizy oczekiwanej straty (expected loss). Zestawienie ceny transferowej w wysokości 18,389 mld EUR i rzeczywistej wartości ekonomicznej w wysokości 16,429 mld EUR pokazuje różnicę wynoszącą 1,96 mld EUR.

(41)

Skutek ulgi w kapitale wywołany przez przedmiotowy środek w momencie zabezpieczenia przed ryzykiem oszacowano na 1,28 mld EUR.

(42)

W piśmie z dnia 9 kwietnia 2010 r. BaFin potwierdził dokładność zastosowanej metody oraz dokonanych na jej podstawie obliczeń służących oszacowaniu skutku ulgi w kapitale.

(43)

BayernLB zmienił wynagrodzenie za zabezpieczenie przed ryzykiem (łącznie z płatnością z tytułu wycofania) z mocą wsteczną na dzień 1 stycznia 2010 r. z 50 punktów bazowych na roczną premię łączną w wysokości 200 mln EUR, która obejmuje następujące elementy składowe:

(44)

Fundusz Stabilizacji Rynków Finansowych (SoFFin) udzielił BayernLB gwarancji na zobowiązania zgodnie z niemiecką ustawą o stabilizacji rynków finansowych, którą Komisja zatwierdziła jako niemiecki pakiet na rzecz ratowania banków (22). Wartość tych gwarancji wynosiła 15 mld EUR, z czego 5 mld EUR przeznaczono na zabezpieczenie emisji w styczniu 2009 r. Pozostałych 10 mld EUR gwarancji na zobowiązania nie wykorzystano i w dniu 16 października 2009 r. zwrócono je gwarantowi, w rezultacie czego gwarancja na zobowiązania udzielona przez SoFFin została zmniejszona do 5 mld EUR. W dniu 23 stycznia 2012 r. zwrócona została ostatnia transza gwarancji na zobowiązania udzielonych przez SoFFin.

(45)

W grudniu 2008 r. HGAA – ze względu na liczne odpisy i rozległe straty – otrzymała 700 mln EUR od BayernLB i kolejne 900 mln EUR kapitału udziałowego (23) (kapitału podstawowego) od Austrii w ramach austriackiego pakietu na rzecz ratowania banków (24).

(46)

W 2009 r. BayernLB i HGAA zleciły zewnętrznym ekspertom sporządzenie opinii na temat ryzyka kredytowego HGAA. Na podstawie tej opinii oczekiwane straty zmusiły do obniżenia wskaźnika kapitału podstawowego Tier 1 do końca 2009 r. do poziomu poniżej 4 %.

(47)

W rezultacie postawionego właścicielom przez austriackie organy nadzoru finansowego ultimatum, aby do dnia 11 grudnia 2009 r. podjęli konieczne decyzje dotyczące rekapitalizacji HGAA, Austria nabyła od dotychczasowych właścicieli, za symboliczną cenę jednego euro, wszystkie udziały HGAA (25). BayernLB zrezygnował ze wszystkich praw udziałowców, w tym z istniejących wierzytelności w związku z kapitałem uzupełniającym w HGAA (kapitał Tier 2) w wysokości 300 mln EUR (26). Na wypadek, gdyby w celu spełnienia ustawowych minimalnych wymogów kapitałowych konieczne było przedsięwzięcie dalszych środków kapitałowych na rzecz HGAA, ustalono ponadto, że ewentualne dokapitalizowanie będzie podzielone między BayernLB i Austrię w stosunku 3:1. Cały kapitał wniesiony później przez BayernLB na tej podstawie zostałby jednak zaliczony jako kwota [500–550] mln EUR, którą BayernLB przekazał HGAA do celów finansowania i z której BayernLB zrezygnował w ramach ratowania HGAA.

(48)

Aby zapewnić płynność HGAA, BayernLB odnowił instrument wsparcia płynności w wysokości [350–600] mln EUR, który przestał funkcjonować już w dniu 4 grudnia 2009 r. Ponadto ustalono, że istniejące środki pochodzące z finansowania zewnętrznego („finansowania wewnątrzgrupowego”) realizowanego przez BayernLB na rzecz HGAA w wysokości 2,638 mld EUR do końca 2013 r. pozostaną w HGAA. W 2014 r. BayernLB pozostawi jeszcze w HGAA łącznie [650–700] mln EUR, a w 2015 r. [350–400] mln EUR. Za każdą ekspozycję poręcza Austria, na wypadek gdyby HGAA upadła lub przedsięwzięty został inny porównywalny środek gospodarczy, który nie zapewniałby rentowności HGAA.

(49)

Znaczna część rezerw BayernLabo, a mianowicie 1 mld EUR, powinna zostać przeniesiona bez wzajemnego świadczenia lub wynagrodzenia do rezerw banku głównego, tzn. BayernLB.

(50)

BayernLB przedłożył plan restrukturyzacji, w którym opisał, w jaki sposób powinno się przywrócić rentowność Banku do dnia 31 grudnia 2015 r. W planie restrukturyzacji przewidziane są podstawowe zmiany modelu biznesowego BayernLB oraz strategiczna zmiana orientacji działalności Banku. Charakterystyczne cechy nowego modelu biznesowego obejmują obniżony profil ryzyka, większe ukierunkowanie na działalność regionalną oraz zrównoważenie w odniesieniu do finansowania i aktywnej działalności. Zgodnie z planem restrukturyzacji obszary działalności BayernLB powinno się znacznie zmniejszyć, a także skoncentrować się na głównych działaniach, produktach i regionach. Zwiększenie ukierunkowania można osiągnąć, między innymi, poprzez zamknięcie/sprzedaż oddziałów, spółek zależnych i udziałów oraz poprzez zaprzestanie określonych działań.

(51)

Ważnym elementem strategii restrukturyzacji jest rozróżnienie pomiędzy działalnością główną i inną niż główna w poszczególnych jednostkach. Celem BayernLB jest odłączenie się od wszystkich rodzajów działalności innej niż główna.

(52)

W celu realizacji strategicznego podziału działalności głównej i innej niż główna BayernLB stworzył jednostkę restrukturyzacji (Restructuring Unit, RU), która skupia większość rodzajów działalności innej niż główna. W ten sposób BayernLB może skupić się w ramach swojej działalności głównej na przyszłych zadaniach i nie musi zajmować się działalnością inną niż główna.

(53)

BayernLB skupił swoje działania na trzech głównych obszarach:

(54)

Grupą docelową obszaru „klientów korporacyjnych” są przedsiębiorstwa z siedzibą w Niemczech, których obrót wynosi co najmniej 1 mld EUR. Dotychczasowa działalność oddziałów zagranicznych, a w szczególności działalność lokalna, zostaje zmniejszona i ograniczona poprzez silniejsze ukierunkowanie na klientów powiązanych z Niemcami (28), przy czym BayernLB będzie oferował zwłaszcza produkty z zakresu bankowości korporacyjnej (w szczególności instrumenty kredytowe) oraz z zakresu finansów strukturyzowanych (finansowanie eksportu i handlu, leasing i finansowanie projektów).

(55)

Klientami docelowymi w ramach obszaru „klientów średniej wielkości” są bawarskie przedsiębiorstwa średniej wielkości, których obrót wynosi pomiędzy 50 mln EUR a 1 mld EUR, przedsiębiorstwa rodzinne oraz inne niemieckie przedsiębiorstwa działające w wybranych regionach Niemiec, w których Bank już jest obecny, jak na przykład w Nadrenii Północnej-Westfalii za pośrednictwem filii w Düsseldorfie. Klientami docelowymi w regionach, w których nie funkcjonują oddziały regionalne, są przedsiębiorstwa, których obrót wynosi od 100 mln EUR do 1 mld EUR. Oprócz instrumentów kredytowych Bank będzie oferował, między innymi, produkty z zakresu finansowania eksportu i handlu, czynności dokumentacyjne, zarządzanie odsetkami i walutą, instrumenty pochodne, lokaty kapitału, obrót płatności i leasing. Ponadto Bank będzie oferował za pośrednictwem kas oszczędnościowych produkty bankowe klientom, których obrót zewnętrzny nie przekracza 50 mln EUR.

(56)

Spółki zależne DKB będą reprezentowały BayernLB w segmentach rynku klientów prywatnych (bankowość detaliczna), podmiotów infrastrukturalnych i klientów prowadzących działalność gospodarczą. W segmencie klientów prywatnych (bankowość detaliczna) oferta produktowa obejmuje rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe oraz karty kredytowe, a także inne produkty bankowości bezpośredniej (finansowanie, lokaty). W segmencie podmiotów infrastrukturalnych działalność DKB skupia się na przedsiębiorstwach użyteczności publicznej oraz na obszarze opieki zdrowotnej. W segmencie klientów prowadzących działalność gospodarczą działalność DKB koncentruje się na klientach w wybranych branżach takich jak rolnictwo i żywienie, inżynieria środowiska, turystyka oraz wolne zawody (adwokaci, notariusze, doradcy podatkowi itd.).

(57)

Działalność BayernLB na rynku nieruchomości skupia się na niemieckich klientach. BayernLB będzie jednak obsługiwać także klientów międzynarodowych powiązanych z Niemcami. W segmencie nieruchomości komercyjnych działalność Banku obejmuje finansowanie portfeli, finansowanie usług świadczonych przez wykonawców budów i deweloperów oraz finansowanie zasobów w ramach gospodarki mieszkaniowej, a także finansowanie funduszy nieruchomości. W odniesieniu do nieruchomości mieszkalnych Bank oferuje usługi na rzecz przedsiębiorstw mieszkaniowych i finansowania budownictwa mieszkaniowego. W segmencie zarządzania nieruchomościami działalność Banku koncentruje się przede wszystkim na nieruchomościach hotelowych oraz na nieruchomościach z zakresu opieki zdrowotnej.

(58)

BayernLB będzie w dalszym ciągu współpracować z bawarskimi i, w mniejszym stopniu, innymi niemieckimi kasami oszczędnościowymi. Bank będzie oferować kasom oszczędnościowym produkty i usługi jako uzupełnienie ich własnych palet produktów oraz będzie pełnić funkcję banku centralnego kas oszczędnościowych.

(59)

W sektorze publicznym BayernLB oferuje klientom różne produkty finansowe oraz inne powiązane usługi w ramach, między innymi, publiczno-prywatnych projektów partnerskich. Poza produktami w zakresie zarządzania płynnością BayernLB nie będzie oferować podmiotom publicznym spoza Bawarii żadnych nowych produktów kredytowych. Ponadto mogą być oferowane możliwości finansowania publiczno-prywatnych projektów partnerskich i działalności eksportowej, a także finansowania projektów, o ile leżą one w interesie klientów powiązanych z Niemcami.

(60)

Za pośrednictwem BayernLabo BayernLB przekazuje środki państwowe na sfinansowanie projektów w zakresie budownictwa mieszkaniowego w Bawarii. BayernLabo koncentruje się na klientach prywatnych, osobach prawnych, które zajmują się budową lub modernizacją mieszkań w Bawarii, oraz na państwowych jednostkach organizacyjnych. Oprócz tego BayernLabo oferuje produkty finansowe dla państwowych jednostek organizacyjnych oraz ich związków celowych. Działalność ta pozostaje jednak ograniczona do obszaru kraju związkowego Bawaria.

(61)

Oferta BayernLB obejmuje produkty finansowe (commodities, short-term interest rates, fixed income derivatives, foreign exchange), produkty rynku kapitałowego (produkty o stałym dochodzie, produkty strukturyzowane dla certyfikacji detalicznej, strukturyzowane produkty oprocentowane i egzekucja akcji) oraz produkty finansowania (pożyczki międzynarodowe i finansowanie krajowe). Produkty te są przeznaczone dla instytucji finansowych i klientów instytucjonalnych takich jak towarzystwa ubezpieczeniowe, fundacje i kościoły. Ten obszar działalności ogranicza się do działalności mającej związek z klientem; handel prywatny (proprietary trading), z wyjątkiem działalności finansowej, zostaje całkowicie wstrzymany. Ponadto zostaje znacznie ograniczona współpraca kredytowa z innymi bankami.

(62)

BayernLB zamknął już swoje oddziały w Pekinie, Tokio, Montrealu, Bombaju, Kijowie, Hongkongu i Szanghaju. Przyszła reprezentacja międzynarodowa Banku będzie się ograniczała do znacznie zmniejszonych oddziałów w Paryżu, Nowym Jorku, Londynie i Mediolanie.

(63)

Bank sprzeda niektóre spółki zależne/udziały. Przewiduje się sprzedaż LBS Związkowi Kas Oszczędnościowych. Cena sprzedaży w wysokości 818,3 mln EUR opiera się na wspólnej opinii wydanej przez dwóch ekspertów w dniu 30 maja 2012 r. i odpowiada wartości LBS na dzień 30 czerwca 2012 r. W odniesieniu do ustalenia ceny Niemcy uważają, że zwykły inwestor prywatny przy ustalaniu ceny zastosowałby potrącenie ze względu na ponoszone ryzyko rynkowe, uwzględniając to, że kasy oszczędnościowe są najważniejszym kanałem zbytu produktów LBS. W opinii ekspertów argument ten nie został uwzględniony. Dlatego Komisja nie nalegała na przeprowadzenie procedury zamówień publicznych, ponieważ uznała za mało prawdopodobne, aby w drodze procedury zamówień publicznych można było uzyskać większy dochód ze sprzedaży niż w przypadku sprzedaży na rzecz Związku Kas Oszczędnościowych.

(64)

Ponadto Bank zrezygnuje z działalności w Europie Wschodniej (segment „Europy Wschodniej”), a w szczególności sprzeda swoją węgierską spółkę zależną – bank MKB. W pierwotnym planie restrukturyzacji BayernLB przewidział sprzedaż MKB na rzecz […]. Ze względu na niepewną sytuację polityczną i gospodarczą na Węgrzech (29) i jej wpływ na dane finansowe MKB krótkoterminowa sprzedaż MKB wydała się dla BayernLB mało prawdopodobna, w związku z czym BayernLB postanowił przełożyć sprzedaż MKB na […].

(65)

Ponadto BayernLB będzie ciągle zmniejszać ryzyko związane ze swoimi pozostałymi głównymi obszarami działalności. Z tego względu powinno się wstrzymać te rodzaje działalności, które są mocno uzależnione od rozwoju rynków kapitałowych, np. handel prywatny (proprietary trading), papiery wartościowe zabezpieczone aktywami oraz finansowanie akwizycji transakcyjnej. Oprócz tego konieczne jest znaczne ograniczenie transakcji o podwyższonym ryzyku oraz związanych z intensywnym finansowaniem, zawieranych z klientami międzynarodowymi; takie transakcje mogą być zawierane wyłącznie z klientami powiązanymi z Niemcami.

(66)

Z segmentu „klientów korporacyjnych” wykluczone zostaną transakcje zawierane z klientami firmowymi oraz opcje finansowania projektów na rzecz klientów niepowiązanych z Niemcami.

(67)

W oddziałach zagranicznych konieczne jest wstrzymanie transakcji dotyczących nieruchomości, zawieranych z klientami niepowiązanymi z Niemcami.

(68)

Ponadto zostaje znacznie ograniczona współpraca kredytowa z innymi bankami; wstrzymane zostają również transakcje z użyciem środków własnych.

(69)

Bank zobowiązuje się do zmniejszenia swojej sumy bilansowej w wysokości 421,7 mld EUR (stan na 2008 r.) do końca 2015 r. do 239,4 mld EUR. Suma bilansowa zmniejszona do 239,4 mld EUR odpowiada – na podobnej podstawie odnoszącej się do 2008 r. – sumie bilansowej wynoszącej ok. 206 mld EUR oraz tym samym redukcji sumy bilansowej o ok. 51 % (tzw. podstawa w ujęciu like-for-like).

(70)

Pod koniec 2010 r. 58 % pozycji kredytowych BayernLB przypadało na Niemcy i 74 % na Europę (region geograficzny). Najważniejsze pozycje walut obcych BayernLB są wyrażone w dolarach amerykańskich, funtach brytyjskich i frankach szwajcarskich (zob. tabela 2), przy czym pod koniec 2010 r. 24 % aktywów Banku było wyrażonych w innej walucie niż w euro.

Tabela 2

Aktywa i pasywa w walucie obcej, koniec 2010 r.

(71)

Pod koniec 2010 r. [30–50] % aktywów wyrażonych w USD było zaksięgowanych w jednostce restrukturyzacji. Pod koniec 2010 r. oddziały BayernLB w Nowym Jorku i Londynie posiadały [30–50] % aktywów USD lub [50–70] % aktywów GBP.

(72)

W segmencie klientów korporacyjnych BayernLB oprócz pożyczek dla przedsiębiorstw oferuje również pożyczki na finansowanie projektów. Pod koniec 2010 r. z pożyczek zaksięgowanych w segmencie klientów korporacyjnych, opiewających na kwotę [23–29] mld EUR, [9–14] mld EUR przypadało na pożyczki dla przedsiębiorstw. Pozostałe [12–17] mld EUR zasadniczo przypadało na pożyczki na finansowanie projektów oraz inne kredyty strukturyzowane (structured finance). Pożyczki na finansowanie projektów doprowadziły do znaczącej ekspozycji Banku wobec państw trzecich. Pod koniec 2011 r. tylko [2–5] % środków przypadających na pożyczki na finansowanie projektów znajdowało się w Niemczech; najwięcej środków znajdowało się w Stanach Zjednoczonych Ameryki, w Wielkiej Brytanii oraz w [państwo na Bliskim Wschodzie]. Nowe pożyczki udzielone w Nowym Jorku w latach 2009–2011 tylko w [12–15] % odnosiły się do projektów/przedsięwzięć z udziałem klientów niemieckich; w przypadku pożyczek na finansowanie projektów, udzielonych w tym samym czasie w krajach leżących na obszarze Europy, Bliskiego Wschodu oraz Afryki (dalej zwanych „EMEA”), odsetek ten wyniósł [55–60] %.

(73)

W odniesieniu do silniejszego skoncentrowania się przez Bank na swoim głównym rynku w Bawarii i Niemczech BayernLB zobowiązał się do ograniczenia swojej działalności do klientów powiązanych z Niemcami oraz, jak wyraźnie określono w przedłożonym przez Niemcy katalogu zobowiązań, do znacznego zminimalizowania swojej działalności międzynarodowej.

(74)

W trakcie postępowania wyjaśniającego władze niemieckie, organy nadzoru finansowego oraz właściciele i pracownicy Banku sami prowadzili intensywne dyskusje na temat zmienionego planu restrukturyzacji i możliwego harmonogramu spłat.

(75)

Nie ma wątpliwości co do tego, że zgodnie z pakietem Bazylea III ciche udziały (poza pomocą państwa) nie będą już uznawane za kapitał podstawowy Tier 1 i tym samym od 2013 r. utracą w pełni możliwość kwalifikowania jako kapitał nadzorowany Tier 1.

(76)

Wartość cichych udziałów poszczególnych bawarskich kas oszczędnościowych w ramach BayernLB wynosi obecnie łącznie [700–750] mln EUR; […] (30). Te ciche udziały są bezterminowe, tzn. nie mają terminu zapadalności i w rezultacie pozostają w Banku, chyba że zostaną zwrócone z jego polecenia.

(77)

Związek Kas Oszczędnościowych i BayernLB uzgodnili, że wszystkie bezterminowe ciche udziały posiadane przez poszczególne bawarskie kasy oszczędnościowe, zostaną […] zwrócone i niezwłocznie ponownie zainwestowane przez Związek Kas Oszczędnościowych poprzez dokapitalizowanie Holdingu BayernLB (31).

(78)

Ponadto Związek Kas Oszczędnościowych przekaże Holdingowi BayernLB dalsze [22–62] mln EUR. Nowe udziały Związku Kas Oszczędnościowych są ustalane na podstawie wartości BayernLB Holding AG, którą wycenia się zgodnie ze standardem wyceny IdW S1 opracowanym przez niemiecki Instytut Biegłych Rewidentów (IdW). Kwota udziału Związku Kas Oszczędnościowych może wynosić maksymalnie 25 %, przy czym w każdym razie musi być niższa od mniejszości blokującej (25 % + jeden głos).

(79)

Również cichy udział kraju związkowego Bawaria w wysokości 3 mld EUR utraci od 2018 r. w pełni możliwość kwalifikowania jako kapitał nadzorowany Tier 1. Ponadto kraj związkowy Bawaria poinformował publicznie, że chce otrzymać od BayernLB zwrot cichego udziału w wysokości 3 mld EUR. BayernLB wahał się jednak przed zwrotem cichego udziału, aby nie narażać rezerw kapitału własnego zgodnie z prawem nadzoru. BaFin wyjaśnił ustnie Komisji, że jego zdaniem Bank potrzebuje nie tylko wskaźnika kapitału podstawowego na poziomie 9 % określonego przez Europejski Urząd Nadzoru Bankowego (dalej zwanego „kapitałem podstawowym EUNB”), lecz także dużej rezerwy kapitału własnego, która zgodnie z modelem biznesowym danego Banku powinna wynosić co najmniej 0,5 % do 1 %.

(80)

Poza tym Bank poinformował, że na podstawie testu warunków skrajnych EUNB, przeprowadzonego w czerwcu 2011 r. z uwzględnieniem scenariusza kryzysowego, uważa, że taki bufor w postaci kapitału własnego jest rozsądny. Władze nadzorcze z zadowoleniem przyjęły takie rozważne podejście. Z tego względu Niemcy nie mogły przedstawić Komisji propozycji ewentualnego zwrotu cichego udziału.

(81)

Ponadto BaFin zwrócił uwagę, że w przyszłości kapitał BayernLabo może zostać potraktowany [inaczej]. W związku z tym BayernLB zamierza przeksięgować znaczną część rezerw BayernLabo (1 mld EUR) na bank główny. Wkład celowy (zob. motywy 29 i 31) pozostaje jednak w BayernLabo i dalej będzie wykorzystywany do wykonywania ustawowych zadań wspierających BayernLabo. Kapitał pozostający w BayernLabo zostanie rewaloryzowany, tak aby można go było uznać za kapitał podstawowy EUNB, zważywszy na to, że pełni on nieograniczoną funkcję w zakresie wyrównywania strat oraz jest wynagradzany poprzez dywidendy.

(82)

W motywach 83 i nn. opisane są takie zagadnienia jak założenia planowania finansowego, regulacje w zakresie nadzoru bankowego, prognozowane wskaźniki, rentowność poszczególnych obszarów działalności oraz prognozy dla MKB.

(83)

W odniesieniu do krótkoterminowych prognoz PKB i prognoz walutowych (tj. na lata 2012–2013) BayernLB stosuje metodę opierającą się na ważonych prognozach międzynarodowych instytutów, prognozach koniunkturalnych prywatnych instytutów badań gospodarczych oraz na danych wewnętrznego działu badawczego BayernLB. W odniesieniu do długoterminowych prognoz PKB, które wykraczają poza 2013 r., BayernLB wychodzi w swoich szacunkach z założenia, że długoterminowy potencjał gospodarki będzie określał jej wzrost. W ramach planowania wewnętrznego BayernLB uwzględnia zasadniczo konserwatywne prognozy. Drobne odchylenia od wstępnych szacunków innych instytucji wynikają z zaokrąglenia (np. prognoza dla strefy euro na 2013 r.: MFW: 0,9 %; BayernLB i Komisja: 1 %).

(84)

Prognoza BayernLB dla dolara amerykańskiego opiera się na założeniu, że w 2013 r. wartość dolara amerykańskiego będzie wynosiła […]. W latach 2015–2016 wartość dolara w stosunku do euro będzie wynosiła […]. BayernLB uzasadnia to oczekiwanym […] w finansach publicznych USA oraz tym, że Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) oszacowała kurs walutowy […], parytet siły nabywczej (PPP) […], na 1,25 USD dla 2011 r. Ponieważ stopa wzrostu inflacji w USA prawdopodobnie będzie wyższa od tej w strefie euro, zdaniem BayernLB PPP będzie kształtował się w 2016 r. na poziomie zbliżonym do 1,30 USD.

(85)

Prognozy BayernLB dla zmiany stóp procentowych opierają się na obecnie bardzo niskim poziomie stóp procentowych. BayernLB zakłada stopniową normalizację, tzn. zmianę z obecnie niskiego poziomu stóp procentowych do odpowiedniego poziomu (fair value); opiera się przy tym na prognozach wzrostu i inflacji oraz na właściwych wypowiedziach dotyczących przyszłej polityki pieniężnej.

(86)

Niemcy przekazały Komisji informacje, z których wynika, że prognozy PKB BayernLB były bardzo zbliżone do ogólnych szacunków dużych instytucji międzynarodowych takich jak Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW) czy Komisja.

(87)

Najnowsze zaktualizowane prognozy z czerwca 2012 r. opierają się na założeniach przyjętych w maju 2012 r. W swoich zaktualizowanych prognozach finansowych z czerwca 2012 r. BayernLB zmienił szereg założeń planowania w ramach gospodarki narodowej oraz zweryfikował swoją prognozę w szczególności pod kątem obecnie bardzo niskiego poziomu stóp procentowych (zob. tabela 3).

Tabela 3

Założenia prognoz finansowych

(88)

Przy określaniu prognozowanych wyników BayernLB, z powodów specyficznych dla przedsiębiorstwa, dokonał szeregu ujemnych dostosowań. Na przykład przyjął ostrożniejsze prognozy podatkowe (tzn. wyższą efektywną stawkę podatkową), ustalił wyższe koszty operacyjne, aby uwzględnić niekorzystną decyzję Federalnego Sądu Pracy, oraz zaktualizował wynik walutowych transakcji wymiany płatności (cross currency hedge) odpowiednio do stanu na koniec 2011 r. (32).

(89)

BayernLB przedłożył analizę wrażliwości kursu wymiany swoich prognoz finansowych dla USD, CHF i GBP. Z przedstawionych informacji wynika, że dochód netto z tytułu odsetek w największym stopniu reaguje na wahania kursu wymiany USD. W przypadku wyższego kursu wymiany EUR/USD prognozy dla dochodu netto z tytułu odsetek wykazują tendencję zniżkową, natomiast w przypadku niższego kursu wymiany – tendencję wzrostową.

(90)

Niemcy dostarczyły szczegółowe prognozy finansowe dla zmiany liczby aktywów, marż i pozycji ryzyka w poszczególnych obszarach działalności, a także dla przewidywanego finansowania z poszczególnych źródeł refinansowania z uwzględnieniem odpowiednich marż.

(91)

W tabeli 4 przedstawione są wskaźniki planu restrukturyzacji.

Tabela 4

Wskaźniki planu restrukturyzacji

(92)

W teście warunków skrajnych EUNB z grudnia 2011 r. wyliczony przez EUNB wskaźnik kapitału podstawowego BayernLB wyniósł 10 %. W okresie restrukturyzacji Bank będzie osiągał coraz większe zyski.

(93)

W czerwcu 2011 r. Niemcy przedstawiły określony w tabeli 6 plan finansowania sporządzony przez BayernLB. Taki podział wynika z okresu, zanim Bank potwierdził dalsze redukcje sumy bilansowej – o ok. 240 mld EUR w 2015 r.

Tabela 6

Plan finansowania

(94)

BayernLB przekazał przedstawione w tabeli 7 dane dotyczące zmiany swoich potwierdzonych i niepotwierdzonych na piśmie zobowiązań, zagwarantowanych przez państwo przed kryzysem i objętych odpowiedzialnością gwaranta (37); dane te dotyczą okresu restrukturyzacji.

Tabela 7

Profil zapadalności zobowiązań objętych odpowiedzialnością gwaranta

(95)

Niemcy przekazały obszerne informacje na temat alternatywnych źródeł finansowania dostępnych BayernLB. Są to w szczególności informacje na temat dostępnych zabezpieczeń na rzecz emisji listów zastawnych, które nie zostały uwzględnione w przedstawionym planie finansowania. Tego rodzaju zabezpieczenia są dostępne na szczeblu DKB i mogą się okazać korzystną alternatywą finansowania. Oprócz tego Niemcy przekazały informacje na temat dodatkowych, coraz większych możliwości emisji na rynkach międzynarodowych.

(96)

Wydana jesienią 2011 r. przez rząd węgierski ustawa o spłacie kredytów w walutach obcych (38) w dużej mierze była współodpowiedzialna za roczną stratę MKB w wysokości 382 mln EUR.

(97)

Wcześniejsza spłata kredytów w walutach obcych oraz cały czas utrzymująca się trudna sytuacja doprowadziły do długotrwałego zaburzenia perspektyw dochodowych MKB, w związku z czym BayernLB, zgodnie z niemieckimi standardami rachunkowości, dokonał odpisu wartości księgowej do swojego udziału w MKB w wysokości – 576 mln EUR.

(98)

W pierwszym kwartale 2012 r. BayernLB podwyższył kapitał na poziomie MKB o 200 mln EUR. Ze względu na „finansowanie wewnątrzgrupowe” BayernLB wykazuje ekspozycję względem MKB, która według szacunków pod koniec 2012 r. wyniesie ok. […] mld EUR.

(99)

W teście warunków skrajnych EUNB z grudnia 2011 r. wyliczony na podstawie kryteriów EUNB wskaźnik kapitału podstawowego BayernLB (dalej zwany „wskaźnikiem kapitału podstawowego EUNB” lub „wskaźnikiem kapitału podstawowego”) wyniósł 10 %. Mając na uwadze strukturę portfela BayernLB względem państw (suwerenów), EUNB stwierdził, że w odniesieniu do pozycji kredytowych w Europejskim Obszarze Gospodarczym BayernLB nie potrzebuje żadnego specjalnego buforu kapitałowego z tytułu ryzyka wobec państwa.

(100)

Plan finansowania opiera się na założeniu, że w 2013 r. konieczna jest zmiana ogólnie przyjętych zasad rachunkowości (GAAP), zgodnie z niemieckim kodeksem handlowym (HGB), stosowanych jako standard rachunkowości przy obliczaniu podlegających nadzorowi bankowemu wskaźników kapitału własnego, na MSSF (Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej).

(101)

Z zastosowania MSSF wynikałby szereg zmian dotyczących nadzorowanego kapitału własnego BayernLB, które zostały uwzględnione w prognozach. Decydujący skutek takiej zmiany odnosi się do nieoprocentowanych (finansowanych przez państwo) pożyczek, które są udzielane przez BayernLabo w ramach państwowych dotacji mieszkaniowych oraz rozwoju miast (39). Zgodnie z HGB pożyczki te są bilansowane według wartości dyskontowanej (która jest niższa od wartości nominalnej, ponieważ pożyczki nie są oprocentowane). Zgodnie z MSSF pożyczki te, jak potwierdza audytor BayernLB, są bilansowane według wartości nominalnej. Z tej różnicy powstałby kapitał na poziomie BayernLabo oraz w rezultacie również na poziomie BayernLB. Skutek takiej zmiany został oszacowany na dzień 31 grudnia 2011 r. na 967 mln EUR.

(102)

Niemcy zobowiązują się zredukować do 2017 r., w neutralny sposób, dodatkowe pozycje ryzyka w wysokości 10 mld EUR, przy czym każde pomniejszenie przychodu zostałoby wyrównane poprzez odpowiednią redukcję kosztów. Redukcję można osiągnąć poprzez optymalizację przy obliczaniu pozycji ryzyka lub poprzez zmniejszenie liczby aktywów w określonych obszarach działalności.

(103)

Dla zilustrowania tego BayernLB udostępnił następujący podział dodatkowej redukcji pozycji ryzyka o 10 mld EUR według segmentów (w stosunku do prognoz pozycji ryzyka przedstawionych w planie restrukturyzacji): Dalsza redukcja o […] mld EUR w segmentach klientów korporacyjnych/klientów średniej wielkości, […] mld EUR w segmencie DKB, […] mld EUR w segmencie nieruchomości, […] mld EUR w segmencie rynków oraz […] mld EUR w ramach jednostki restrukturyzacji.

(104)

Dla lepszego zrozumienia Niemcy przedstawiły dwa możliwe scenariusze, w jaki sposób można osiągnąć dodatkową redukcję pozycji ryzyka w wysokości 10 mld EUR. Według Niemiec i BayernLB obydwa scenariusze są możliwe.

(105)

W pierwszym scenariuszu Niemcy opisują wpływ redukcji pozycji ryzyka w wysokości […] mld EUR poprzez ograniczenie działalności oraz dalszej redukcji w wysokości […] mld EUR poprzez optymalizację pozycji ryzyka (zob. tabela 8).

Tabela 8

Scenariusz 1

(106)

W drugim scenariuszu Niemcy opisują wpływ redukcji pozycji ryzyka w wysokości […] mld EUR poprzez ograniczenie działalności oraz dalszej redukcji pozycji ryzyka w wysokości […] mld EUR poprzez optymalizację pozycji ryzyka (zob. tabela 9).

Tabela 9

Scenariusz 2

(107)

Bank uważa, że na dzień dzisiejszy nie można podać dokładnego profilu redukcji pozycji ryzyka w czasie, ponieważ redukcję można osiągnąć zarówno poprzez optymalizację pozycji ryzyka, jak i poprzez ograniczenie działalności.

(108)

Na żądanie Komisji Bank przygotował harmonogramy spłat (zob. tabele 10 i 11), w których uwzględniona jest redukcja dodatkowych pozycji ryzyka w wysokości 10 mld EUR do 2017 r. Bank uwzględnił przy tym wszystkie wtórne skutki spłaty, w szczególności płatności odsetkowe z tytułu cichych udziałów. Ponadto harmonogram spłat opiera się na konserwatywnym założeniu, że zgodnie z MSSF władze nadzorcze nie uznają kapitału wynikającego z bilansowania pożyczek BayernLabo według wartości nominalnej za nadzorowany kapitał podstawowy (tabela 10). Jeśli władze nadzorcze uznałyby jednak całą kwotę lub jej część za nadzorowany kapitał podstawowy, wówczas kapitał ten, jak potwierdziły Niemcy, zostanie uwzględniony w harmonogramie spłat odpowiedniej części kwoty wycofywanej od 2013 r. (zob. tabela 11).

Tabela 10

Hipotetyczny harmonogram spłat bez dodatkowego kapitału ustalonego w drodze wyceny pożyczki BayernLabo zgodnie z MSSF (w mln EUR)

Tabela 11

Hipotetyczny harmonogram spłat (w mln EUR) z dodatkowym kapitałem ustalonym w drodze wyceny pożyczki BayernLabo zgodnie z MSSF […]

(109)

Niemcy potwierdziły, że pierwotny, przedłożony w dniu 29 kwietnia 2009 r. plan restrukturyzacji, ostatnio zmieniony komunikatami Niemiec z dni 6 i 12 czerwca 2012 r., łącznie ze zobowiązaniami opisanymi w załączniku I niniejszej decyzji oraz z warunkami określonymi w załączniku II niniejszej decyzji, jest realizowany w sposób nieograniczony w ramach czasowych ustalonych w tych załącznikach.

(110)

Obawy związane z konkurencją, wyrażone przez Komisję w decyzji o wszczęciu postępowania, dotyczyły:

(111)

W momencie wprowadzenia zabezpieczenia przed ryzykiem Niemcy poinformowały, że kwota środków pomocy wynosi ok. 1,6 mld EUR. W decyzji o wszczęciu postępowania Komisja zakwestionowała obliczenie kwoty pomocy, przede wszystkim dlatego, że nie oszacowano wartości rynkowej portfela ABS; ponadto Komisja podkreśliła, że wynagrodzenie w wysokości 50 punktów bazowych znacznie przewyższało cenę, jakiej oczekiwałby inwestor/kapitałodawca działający w warunkach gospodarki rynkowej.

(112)

Oprócz tego Komisja wyraziła wątpliwości co do założeń planu restrukturyzacji oraz rentowności spółek zależnych BayernLB, tj. HGAA i MKB. Ponadto Komisja stwierdziła, że nie wydano wyraźnej zgody na zbycie HGAA, MKB i Banque LB Lux SA do dnia […].

(113)

Według Komisji zaplanowana redukcja sumy bilansowej i AWR była niewystarczająca, aby maksymalnie ograniczyć ewentualne zakłócenia konkurencji wynikające z pomocy, ponieważ znaczna część tej redukcji w każdym razie byłaby wymagana w celu zapewnienia przywrócenia rentowności.

(114)

Ponadto Komisja podkreśliła, że oczekuje dalszych działań w formie przyjęcia zasad postępowania i środków strukturalnych służących dalszemu osłabieniu ewentualnych zakłóceń konkurencji. W tym kontekście wymieniła w szczególności możliwe zbycie LBS.

(115)

Jeśli chodzi o wymóg ograniczenia środków pomocy do wymaganego minimum, Komisja stwierdziła, że do tej pory nie przedstawiono żadnych jasnych propozycji, w jaki sposób udziałowcy mieliby partycypować w kosztach związanych z restrukturyzacją.

(116)

W grudniu 2009 r. decyzją w sprawie ratowania HGAA rozszerzono formalne postępowanie wyjaśniające na środki pomocy udzielone przez Austrię na rzecz HGAA. W tej decyzji Komisja poruszyła kwestię tego, czy przedmiotowe środki stanowią dodatkową pomoc na rzecz BayernLB. Ponadto Komisja stwierdziła, że ratowanie HGAA oraz wynikająca z tego amortyzacja wartości księgowej mogłyby zagrażać rentowności BayernLB. Oprócz tego Komisja stwierdziła, że BayernLB co prawda obiecał sprzedać HGAA w celu ograniczenia ewentualnych zakłóceń konkurencji, lecz że sprzedaży HGAA nie można jednak uznać za środek na rzecz ograniczenia zakłóceń konkurencji, ponieważ wydaje się on niezbędny w celu utrzymania rentowności BayernLB. W związku z tym Komisja wyraziła wątpliwości co do tego, czy środki zaproponowane łącznie przez BayernLB wystarczą, aby ograniczyć zakłócenia konkurencji do minimum.

(117)

Niemcy nie kwestionują, że dokapitalizowanie, zabezpieczenie przed ryzykiem i gwarancje stanowią pomoc państwa. W odniesieniu do przeksięgowania kapitału BayernLabo na BayernLB Niemcy utrzymują jednak, że przeksięgowana kwota nie stanowi pomocy państwa, ponieważ transfer powinien mieć na celu wyłącznie spłatę części otrzymanej pomocy oraz redukcję kapitału BayernLB. Ponadto należy zwrócić uwagę na to, że kapitał BayernLabo został przekazany BayernLB jeszcze przed przeksięgowaniem, tak aby kwota pomocy w każdym razie była niższa od przeniesionej kwoty.

(118)

Na podstawie rozmów na temat rzeczywistej wartości ekonomicznej portfela ABS na dzień 31 grudnia 2008 r. oraz wniosku Komisji opierającego się na ustaleniach przedstawionych w sprawozdaniu ekspertów, że rzeczywista wartość ekonomiczna odpowiada 83,87 % wartości nominalnej, Niemcy powstrzymały się od rozważenia ponownej i obszernej oceny. Ponadto Niemcy zaakceptowały wartość rynkową wynoszącą 11,753 mld EUR, co odpowiada 60 % wartości nominalnej.

(119)

Niemcy wątpią, że wycofanie w wysokości całej różnicy pomiędzy ceną transferową a rzeczywistą wartością ekonomiczną wynoszącą 1,96 mld EUR jest wymagane. W szczególności zaprzeczają, jakoby taką kwotę wycofania trzeba zapłacić w […] r., ponieważ Bank nie dysponuje wystarczającą rezerwą kapitału własnego. Z tego samego powodu Niemcy odrzucają zaproponowany harmonogram spłaty cichego udziału.

(120)

Przy ocenie prawnej pomocy na restrukturyzację należy uwzględnić wszystkie środki pomocy udzielone BayernLB od 2008 r.

(121)

Zgodnie z art. 107 ust. 1 TFUE wszelka pomoc przyznawana przez państwo członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna z rynkiem wewnętrznym w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi.

(122)

Środek należy uznać za pomoc państwa, gdy spełnione są następujące warunki: środek jest finansowany ze środków państwowych; środek przynosi określonym przedsiębiorstwom lub sektorom produkcji faworyzującą je korzyść; korzyść ta jest selektywna oraz środek zakłóca konkurencję lub grozi jej zakłóceniem i może zakłócić wymianę handlową między państwami członkowskimi. Aby sklasyfikować środek jako pomoc państwa, muszą być spełnione wszystkie powyższe warunki.

(123)

Jak określono w lit. a) do e), Komisja w dalszym ciągu uważa, że warunki te są spełnione w odniesieniu do wszystkich środków pomocy.

(124)

Komisja już w decyzji w sprawie ratowania stwierdziła, że wszystkie warunki określone w motywie 122 są spełnione. W związku z tym zwiększenie kapitału BayernLB o 10 mld EUR stanowi pomoc państwa (44). Prywatny kapitałodawca pod żadnym warunkiem nie udostępniłby takiej kwoty przedsiębiorstwu znajdującemu się w trudnej sytuacji. Dlatego wartość nominalną takiej rekapitalizacji należy uznać za element pomocy w formie dokapitalizowania. Zgodnie z praktyką decyzyjną Komisji (45) kwota pomocy odpowiada wartości nominalnej dokapitalizowania i wynosi 10 mld EUR.

(125)

Również w tym kontekście Komisja stwierdziła w decyzji w sprawie ratowania, że wszystkie kryteria określone w art. 107 ust. 1 TFUE są spełnione. W związku z tym zabezpieczenie przed ryzykiem stanowi pomoc państwa. Opinia ta została w międzyczasie potwierdzona w komunikacie Komisji w sprawie postępowania z aktywami o obniżonej wartości we wspólnotowym sektorze bankowym (46) („komunikacie w sprawie aktywów o obniżonej wartości”), w którym skonkretyzowano przepisy dotyczące środków pomocy związanej z aktywami. Komunikat w sprawie aktywów o obniżonej wartości zawiera wskazówki dotyczące stosowania przepisów dotyczących pomocy państwa w odniesieniu do środków pomocy związanej z aktywami o obniżonej wartości oraz tym samym zapewnia równość traktowania środków pomocy związanej z aktywami wdrożonych przez państwa członkowskie.

(126)

Przedmiotowy środek co prawda pochodzi sprzed uchwalenia komunikatu w sprawie aktywów o obniżonej wartości, lecz Komisja musi stosować przepisy prawne i wytyczne obowiązujące w momencie wydania swojej decyzji, niezależnie od tego, kiedy środki pomocy zostały zaplanowane lub zgłoszone (47). W kontekście obecnego kryzysu finansowego Komisja zastosowała już komunikat w sprawie aktywów o obniżonej wartości w odniesieniu do środków, które zostały zgłoszone przed jego publikacją (48).

(127)

Udzielone przez kraj związkowy Bawaria zabezpieczenie przed ryzykiem podlega zakresowi komunikatu w sprawie aktywów o obniżonej wartości. W pkt 32 i nn. komunikatu w sprawie aktywów o obniżonej wartości określone są najważniejsze zasady określania aktywów kwalifikujących się do pomocy oraz ich kategoryzacji („koszyki”). Portfel ABS BayernLB obejmuje różne rodzaje papierów wartościowych zabezpieczonych aktywami. Około połowy całego portfela stanowią papiery wartościowe zabezpieczone hipoteką (RMBS) oraz papiery wartościowe z segmentu zarówno prime, jak i subprime. Innymi ważnymi elementami portfela są, między innymi, papiery wartościowe zabezpieczone hipoteką na nieruchomości komercyjnej (CMBS), obligacje zabezpieczone długiem (CDO) oraz inne papiery zabezpieczone aktywami (ABS Commercial i ABS Consumer). Wszystkie te formy papierów wartościowych zabezpieczonych aktywami są wyszczególnione w załączniku III tabela 1 komunikatu w sprawie aktywów o obniżonej wartości i w związku z tym można je wykorzystać jako środek pomocy.

(128)

Zgodnie z pkt 39 komunikatu w sprawie aktywów o obniżonej wartości kwotą, jaką należy uwzględnić przy ocenie kwoty pomocy związanej ze środkiem aktywów o obniżonej wartości, jest różnica pomiędzy ceną transferową aktywów a ich ceną rynkową. Cena transferowa, którą oblicza się poprzez odjęcie pierwszej straty (1,2 mld EUR) od wartości nominalnej (19,589 mld EUR), wynosi 18,389 mld EUR. Wartość rynkowa portfela wynosi ok. 11,8 mld EUR (49). Różnica pomiędzy ceną transferową a wartością rynkową odpowiada więc co najmniej kwocie strat pokrywanych w ramach gwarancji przy drugiej stracie (4,8 mld EUR). Gwarancję należy więc uznać w całości za pomoc państwa. Kwota pomocy zawarta w gwarancji zabezpieczenia przed ryzykiem wynosi więc 4,8 mld EUR.

(129)

Gwarancje na zobowiązania w wysokości 15 mld EUR, udzielone przez SoFFin w ramach niemieckiego pakietu ratunkowego (50), stanowią pomoc państwa.

(130)

Po pierwsze środki na rzecz ratowania HGAA, przedsięwzięte w grudniu 2009 r., okazały się przynosić korzyść koncernowi BayernLB, ponieważ w innym razie Bank musiałby sam dokapitalizować swoją spółkę zależną HGAA (51). Po upaństwowieniu HGAA przez Austrię BayernLB zrezygnował jednak ze swoich udziałów w HGAA, w związku z czym HGAA nie jest już częścią BayernLB i dlatego jest przedmiotem innego postępowania w sprawie pomocy państwa. Niniejsza decyzja nie ma żadnego wpływu na owo postępowanie.

(131)

Po drugie Austria udzieliła BayernLB – w ramach upaństwowienia HGAA – bezpośredniej gwarancji w odniesieniu do przekazanego HGAA finansowania w wysokości 2,638 mld EUR. Przedmiotowy środek został wyraźnie sfinansowany z zasobów państwowych. Bez upaństwowienia HGAA oraz gwarancji BayernLB prawdopodobnie straciłby dużą część swoich środków. HGAA znajdowała się w sytuacji wyjątkowej i dzięki gwarancji państwowej BayernLB został odciążony z ryzyka kredytowego odpowiednio do zasięgu sytuacji wyjątkowej HGAA. W związku z tym gwarancja przynosi BayernLB korzyść gospodarczą. Ponieważ BayernLB prowadzi działalność na wysoce konkurencyjnym międzynarodowym rynku finansowym w wielu państwach członkowskich, należy uznać, że korzyść ta może zakłócić wymianę handlową na rynku wewnętrznym oraz konkurencję. W związku z tym gwarancja udzielona przez Austrię na rzecz HGAA w formie dalej udostępnionych przez BayernLB środków finansowych stanowi pomoc państwa na rzecz BayernLB.

(132)

W swojej decyzji z dnia 20 października 2004 r. (52) Komisja stwierdziła, że dokonane w latach 1994–1995 przeniesienie zasobów państwowych (należne kwoty z funduszy kredytowych na wspieranie budownictwa mieszkaniowego) z BayernLabo do BayernLB stanowi pomoc państwa, która podwyższyła kapitał własny Banku. Zgodnie z zasadą inwestora działającego w warunkach gospodarki rynkowej Komisja doszła do wniosku, że przeniesienie stanowi pomoc państwa, ponieważ żaden inwestor działający w warunkach gospodarki rynkowej nie przeniósłby kapitału na takich warunkach, w szczególności w obliczu ustalonego wynagrodzenia za przeniesione środki, które Komisja uznała za zbyt niskie. Po zmianie statutu BayernLB, od dnia 5 marca 2004 r., przeniesionych aktywów nie można już było wykorzystywać do zabezpieczenia działalności komercyjnej BayernLB, lecz jedynie można je było przeznaczyć na cele gwarancyjne. W swojej decyzji Komisja stwierdziła, że wskutek tej zmiany, od danego dnia, kapitał stracił swój charakter pomocowy. Komisja doszła jednak do wniosku, że do danego dnia różnica pomiędzy na początku ustalonym wynagrodzeniem, które uznała za zbyt niskie, a odpowiednim wynagrodzeniem stanowiła niedozwoloną pomoc państwa podlegającą zwrotowi.

(133)

W celu wzmocnienia swojej bazy kapitałowej BayernLB przeksięguje na bank główny tylko część kapitału utworzonego z zysku BayernLabo, która nie będzie mu już potrzebna do prowadzenia działalności. W ten sposób część kapitału lub dochody z niego, których wcześniej nie można było wykorzystywać do zabezpieczenia działalności komercyjnej BayernLB, nabiorą innego charakteru i nie będą już ograniczone do tego, aby w razie upadłości służyć jako aktywa odzyskiwalne. Bazując na tej zmianie, uwzględnia się pierwotny cel kapitału, który polega na pełnieniu funkcji rezerwy kapitału własnego na wypadek niewypłacalności. Poprzez ostateczne przeniesienie tego kapitału z BayernLabo do banku głównego takie ograniczenie wykorzystywania przestaje obowiązywać, w związku z czym BayernLB może wykorzystywać ten kapitał bez ograniczeń. Za takie prawo BayernLB nie płaci już BayernLabo lub krajowi związkowemu Bawaria żadnego wynagrodzenia. W związku z tym kraj związkowy Bawaria, ostatecznie przekazując BayernLB kapitał, przyznaje BayernLB korzyść. Ponieważ BayernLB prowadzi działalność na wysoce konkurencyjnym międzynarodowym rynku finansowym w wielu państwach członkowskich, należy uznać, że korzyść ta może zakłócić wymianę handlową na rynku wewnętrznym oraz konkurencję. Przeniesienie kapitału w wysokości 1 mld EUR z BayernLabo do BayernLB stanowi więc pomoc państwa.

(134)

Łączna kwota pomocy udzielonej przez Niemcy na rzecz BayernLB poprzez podwyższenie jego kapitału (dokapitalizowanie kwotą 10 mld EUR w ramach środka na rzecz ratowania z 2008 r., przeniesienie kapitału BayernLabo w wysokości 1 mld EUR w 2012 r. oraz zabezpieczenie przed ryzykiem w wysokości 4,8 mld EUR) wynosi 15,8 mld EUR. Kwota ta odpowiada ok. 8 % aktywów ważonych ryzykiem (pozycji ryzyka) BayernLB w 2008 r. (198 mld EUR). Oprócz tego Niemcy i Austria udzieliły BayernLB gwarancji w wysokości do 17,638 mld EUR.

(135)

Zgodnie z art. 107 ust. 3 lit. b) TFUE środki pomocy państwa można uznać za zgodne z rynkiem wewnętrznym, jeżeli mają one na celu „zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce państwa członkowskiego”. Przy zatwierdzaniu niemieckiego pakietu ratunkowego Komisja uznała, że istnieje zagrożenie poważnym zaburzeniem w gospodarce niemieckiej oraz że państwowe środki wspierania banków są odpowiednie do przeciwdziałania temu zagrożeniu. Mimo że od początku 2010 r. sytuacja gospodarcza powoli się poprawia, w obliczu od niedawna ponownie napiętej sytuacji na rynkach finansowych Komisja nadal uważa, że wymagania dotyczące zatwierdzenia pomocy państwa zgodnie z art. 107 ust. 3 lit. b) TFUE są spełnione. W grudniu 2011 r. Komisja potwierdziła to, uchwalając komunikat w sprawie stosowania od dnia 1 stycznia 2012 r. reguł pomocy państwa w odniesieniu do środków wsparcia na rzecz banków w kontekście kryzysu finansowego (53), który to komunikat wydłużył stosowanie tych reguł.

(136)

Upadek banku, który według państwa członkowskiego – tak jak BayernLB – ma znaczenie systemowe, mógłby wpłynąć bezpośrednio na rynki finansowe i tym samym na całą gospodarkę narodową państwa członkowskiego. Ze względu na cały czas niestabilną pozycję rynków finansowych Komisja w dalszym ciągu opiera swoją ocenę środków pomocy w sektorze bankowym na art. 107 ust. 3 lit. b) TFUE.

(137)

W decyzji o wszczęciu postępowania Komisja wyraziła wątpliwości co do zgodności zabezpieczenia przed ryzykiem z rynkiem wewnętrznym. W kontekście art. 107 ust. 3 lit. b) TFUE na podstawie komunikatu w sprawie aktywów o obniżonej wartości należy zbadać, czy zgodnie z pkt 32 tego komunikatu odnośne aktywa można zastosować jako pomoc.

(138)

Zgodnie z pkt 46 komunikatu w sprawie aktywów o obniżonej wartości to państwa członkowskie muszą wybrać najwłaściwszy sposób uwolnienia banków od aktywów o obniżonej wartości; aby uniknąć ewentualnych konfliktów interesów oraz zapewnić, że bank skoncentruje swoje działania przede wszystkim na przywróceniu swojej rentowności, konieczne jest jednak jednoznaczne rozdzielenie – pod względem funkcjonalnym i organizacyjnym – banku będącego beneficjentem od jego aktywów o obniżonej wartości, w szczególności w odniesieniu do kadry zarządzającej, pracowników i klientów.

(139)

Mimo że kraj związkowy Bawaria zabezpiecza BayernLB przed stratami w ramach portfela ABS poprzez udzielenie gwarancji, wszystkie zabezpieczone aktywa w dalszym ciągu występują w bilansie BayernLB.

(140)

Komisja jest zdania, że, biorąc pod uwagę gwarancję odpowiadającą zabezpieczeniu przed ryzykiem, pełne rozdzielenie uwzględnionych w bilansie aktywów i zarządzających nimi pracowników byłoby trudne i niekorzystne dla celu ograniczenia przewidywanych strat. Podmiot zarządzający portfelem nie jest więc zobowiązany do zajmowania się wyłącznie zarządzaniem zabezpieczonych aktywów ani do rozdzielania ich od innych aktywów Banku w inny sposób.

(141)

Ponadto Komisja uważa, że Niemcy przedsięwzięły odpowiednie środki ostrożności, aby uniknąć konfliktów interesów oraz zapewnić jak największe ograniczenie strat związanych z zabezpieczonymi aktywami (54). W szczególności BayernLB stworzył wewnętrzną jednostkę restrukturyzacji, do której przenoszone są liczne portfele. Jednostka restrukturyzacji przejmuje upłynnienie tych portfeli oraz nadzoruje również ograniczanie działalności w innych jednostkach BayernLB. Jest ona oddzielona od innych jednostek BayernLB pod względem funkcjonalnym i organizacyjnym (55).

(142)

Komisja zleciła zewnętrznym ekspertom wycenę portfela ABS BayernLB. Zgodnie z praktyką decyzyjną Komisji zespół ekspertów Komisji wycenił rzeczywistą wartość ekonomiczną portfela ABS BayernLB na 83,87 % wartości nominalnej. Rzeczywista wartość ekonomiczna wynosi 16,429 mld EUR.

(143)

Zgodnie z pkt 20 komunikatu w sprawie aktywów o obniżonej wartości każdy wniosek o pomoc złożony przez banki kwalifikujące się do pomocy musi być zgodny z zasadą pełnej przejrzystości oraz z zasadą ujawnienia wszystkich informacji o utracie wartości tych aktywów, w odniesieniu do których środki pomocy mają zostać zastosowane. Informacje te powinny się opierać na odpowiedniej wycenie, poświadczonej przez uznanych niezależnych ekspertów i zatwierdzonej przez odpowiedni organ nadzoru. Komisja otrzymała szczegółowe informacje na temat zabezpieczonego portfela. W kwietniu 2010 r. BaFin potwierdził skutek ulgi w kapitale w wysokości 1,28 mld EUR. Komisja jest więc przekonania, że warunek ten jest spełniony.

(144)

Zgodnie z zasadą podziału obciążeń określoną w komunikacie w sprawie aktywów o obniżonej wartości banki powinny w jak największym zakresie same pokrywać straty związane z aktywami o obniżonej wartości. Aktywa powinny być więc zasadniczo przenoszone po cenie, która odpowiada rzeczywistej wartości ekonomicznej lub jest od niej niższa. Można to osiągnąć na przykład poprzez wcześniejszą amortyzację rzeczywistej wartości ekonomicznej. Jeżeli nie ma możliwości osiągnięcia odpowiedniego, pełnego podziału obciążeń ex ante, zgodnie z pkt 24 komunikatu w sprawie aktywów o obniżonej wartości należy zażądać od banku wniesienia wkładu na pokrycie części strat lub ryzyka, np. w postaci klauzuli o wycofaniu (tzw. klauzuli claw-back) lub klauzuli o pokryciu przez bank pierwszej straty.

(145)

W omawianym przypadku środek pomocy na rzecz aktywów o obniżonej wartości został wdrożony bez wcześniejszej amortyzacji rzeczywistej wartości ekonomicznej portfela ABS. Zgodnie z zasadą podziału obciążeń BayernLB powinien jednak pokryć pierwszą stratę w wysokości 1,2 mld EUR.

(146)

Rzeczywista wartość ekonomiczna, ustalona przez Komisję na poziomie 83,87 % wartości nominalnej, wynosi 16,429 mld EUR „Cena transferowa” wynosząca 18,349 mld EUR po odjęciu pierwszej straty w wysokości 1,96 mld EUR przewyższa więc rzeczywistą wartość ekonomiczną. Zgodnie z pkt 41 komunikatu w sprawie aktywów o obniżonej wartości BayernLB musi niezwłocznie lub w późniejszym czasie zażądać zwrotu tej kwoty, tzw. „transfer delta”.

(147)

W przypadku takiego wycofania Bank będący beneficjentem musi całkowicie zwrócić kwotę przewyższającą rzeczywistą wartość ekonomiczną, będącą przedmiotem gwarancji. Jeżeli pełne wycofanie nie jest możliwe, konieczne jest podjęcie szeroko zakrojonych działań służących ograniczeniu zakłóceń konkurencji. Komisja nie widzi jednak powodu, dla którego w przedmiotowym przypadku pełne wycofanie miałoby nie być możliwe.

(148)

Komisja przyjmuje do wiadomości, że BayernLB jest gotów w ciągu sześciu lat do 2015 r. wypłacać rocznie dodatkową premię roczną w wysokości 3,75 % częściowej kwoty gwarancji w wysokości ok. 2 mld EUR (tzn. 75 mln EUR rocznie) oraz roczną płatność specjalną w wysokości 45 mln EUR, tzn. łącznie 120 mln EUR rocznie. Te uregulowania dałyby roczną płatność z tytułu wycofania w wysokości 120 mln EUR.

(149)

W takiej sytuacji pozostaje kwota reszty w wysokości 1,24 mld EUR (kwota wycofania wynosząca 1,96 mld EUR pomniejszona o przywołane w motywie 148 sześć rocznych płatności w wysokości 120 mln EUR), która pozostaje do spłaty w późniejszym terminie. BayernLB twierdzi, że rzekomo nie jest w stanie spłacić tej kwoty (zob. motyw 119).

(150)

Komisja uważa jednak, że do 2019 r. możliwe jest wycofanie w wysokości kwoty nominalnej wynoszącej 1,96 mld EUR. Zgodnie z pkt 41 komunikatu w sprawie aktywów o obniżonej wartości częściowe wycofanie dopuszcza się jedynie w takim przypadku gdy pełne wycofanie doprowadziłoby do niewypłacalności technicznej BayernLB. Komisja nie zakłada jednak, że mogłoby dojść do takiej sytuacji, jeżeli płatności z tytułu wycofania byłyby rozłożone w czasie, również poza okres restrukturyzacji. Takie postępowanie nie stoi w sprzeczności z pkt 41 komunikatu w sprawie aktywów o obniżonej wartości, ponieważ nie wskazuje się w nim określonego przedziału czasowego, ale mówi jedynie o „późniejszym zwrocie”. Taka interpretacja jest zgodna ze stosowaną praktyką decyzyjną (56). Z tego względu, w opinii Komisji, określony w komunikacie w sprawie aktywów o obniżonej wartości wymóg podziału obciążeń zostałby spełniony, jeżeli pełne wycofanie nastąpiłoby do 2019 r.

(151)

W motywie 78 decyzji o wszczęciu postępowania Komisja podkreśliła, że płacone wówczas przez Bank wynagrodzenie w wysokości 50 punktów bazowych było zdecydowanie niższe od ceny, jakiej oczekiwałby inwestor/kapitałodawca działający w warunkach gospodarki rynkowej.

(152)

Niemcy w międzyczasie zobowiązały się, że BayernLB zapłaci wynagrodzenie w wysokości 6,25 % skutku ulgi w kapitale. Takie wynagrodzenie odpowiada poziomowi, który jest akceptowany w praktyce decyzyjnej Komisji (57).

(153)

Niemniej jednak BayernLB musiałby ponieść wynoszący 6,25 % koszt wynagrodzenia skutku ulgi w kapitale wynoszącego 1,28 mld EUR. BayernLB zadeklarował już, że od dnia 1 stycznia 2010 r. jest gotów wypłacać […] premię podstawową w wysokości 6,25 % skutku ulgi w kapitale w wysokości 1,28 mld EUR, tzn. 80 mln EUR rocznie.

(154)

Biorąc pod uwagę, że BayernLB płaci odpowiednie wynagrodzenie w wysokości 80 mln EUR rocznie za gwarancję dotyczącą aktywów, oraz pod warunkiem że Niemcy dokonają pełnego wycofania przeważającej części różnicy transferowej wynoszącej 1,96 mld EUR, aby zrównać rzeczywistą wartość ekonomiczną z ceną transferową, można uznać gwarancję dotyczącą aktywów portfela ABS za zgodną z rynkiem wewnętrznym. Dla uzyskania pełnego wycofania muszą być spełnione warunki określone w załączniku II do niniejszej decyzji. Na podstawie powyższych rozważań wątpliwości wyrażone w decyzji o wszczęciu postępowania uznaje się za wyjaśnione.

(155)

Wszystkie środki, w przypadku których zdaniem Komisji mamy do czynienia z pomocą państwa, zostały przyznane w związku z restrukturyzacją BayernLB. Komisja powinna w niniejszej decyzji zbadać wszystkie te środki, włącznie ze środkiem przyjętym przez Austrię. W komunikacie w sprawie przywrócenia rentowności i oceny środków restrukturyzacyjnych stosowanych w sektorze finansowym w dobie kryzysu zgodnie z regułami pomocy państwa (58) („komunikat w sprawie restrukturyzacji”) określono przepisy, które stosuje się w odniesieniu do pomocy restrukturyzacyjnej przyznanej instytucjom finansowym w trakcie obecnego kryzysu. Zgodnie z komunikatem w sprawie restrukturyzacji restrukturyzację instytucji finansowej w kontekście obecnego kryzysu finansowego uznaje się na mocy art. 107 ust. 3 lit. b) TFUE za zgodną z rynkiem wewnętrznym, jeżeli prowadzi do przywrócenia rentowności banku, przewiduje odpowiedni wkład własny banku będącego beneficjentem (podział obciążeń) oraz ogranicza pomoc do niezbędnego minimum, jednocześnie zawierając niezbędne środki służące ograniczeniu zakłóceń konkurencji.

(156)

Analizując restrukturyzację banku w kontekście obecnego kryzysu finansowego, Komisja bierze pod uwagę środki pomocy, które poprawiają kapitalizację banku. Badanie pomocy i gwarancji na utrzymanie płynności finansowej wykraczających poza normalną kwotę przeznaczoną na restrukturyzację byłoby niezgodne z praktyką decyzyjną Komisji. W tym kontekście Komisja może uznać przyznane przez Niemcy i Austrię gwarancje na zobowiązania i utrzymanie płynności finansowej za zgodne z rynkiem wewnętrznym.

(157)

Zgodnie z komunikatem w sprawie restrukturyzacji pomoc restrukturyzacyjna powinna gwarantować, że bank może odzyskać rentowność, ale jednocześnie powinna być ograniczona do minimum pozwalającego na osiągnięcie tego celu. W motywie 99 decyzji o wszczęciu postępowania Komisja stwierdziła, że plan restrukturyzacji nie zawiera żadnych propozycji dotyczących ograniczenia pomocy do minimum.

(158)

Komisja zwraca uwagę, że BayernLB otrzymał zastrzyk kapitałowy w wysokości 10 mld EUR, co jest zdecydowanie najwyższą kwotą spośród wszystkich niemieckich banków krajów związkowych. W teście warunków skrajnych EUNB z grudnia 2011 r. wyliczony przez EUNB wskaźnik kapitału podstawowego BayernLB wyniósł mimo to tylko 10 %. Spośród 13 niemieckich instytucji finansowych uczestniczących w teście warunków skrajnych BayernLB znalazł się na czwartym miejscu pod względem kapitalizacji. Jego kapitalizacja była lepsza niż wszystkich pozostałych niemieckich banków, które otrzymały pomoc państwa (59) (z wyjątkiem HRE), i lepsza niż innych dużych banków, które nie otrzymały pomocy kapitałowej (np. Deutsche Bank i Helaba Landesbank Hessen-Thüringen). Gdyby żadna część kapitału nie została zwrócona, BayernLB mógłby wykorzystać nadmierny kapitał otrzymany w formie pomocy państwa do zaangażowania się w agresywną konkurencję poza granicami swojego wcześniejszego zasięgu działalności (60), kosztem innych banków, zwłaszcza innych banków krajów związkowych. Z tego względu zmniejszenie kapitału jest niezbędne do ograniczenia zakłóceń konkurencji.

(159)

Ponadto BayernLB byłby chroniony przed presją konkurencyjną, gdyby nie musiał wykorzystywać swojego kapitału w sposób racjonalny. Bank byłby wówczas w sytuacji pozwalającej na suboptymalną alokację swojego kapitału, co w długim okresie doprowadziłoby do zysków poniżej przeciętnej. Taka nadmierna kapitalizacja mogłaby zostać wykorzystana do wyrównania strat spowodowanych nieostrożnymi inwestycjami i doprowadzić do nieskutecznej kontroli ryzyka kredytowego. W ten sposób nie powstałaby właściwa struktura zachęt, gwarantująca przywrócenie rentowności. Ponadto nadmierna kapitalizacja stanowiłaby również dla banku przeszkodę w wypracowaniu konkurencyjnej stopy zwrotu z kapitału (RoE) (61).

(160)

Pomimo tych trudności Niemcy nie zaproponowały żadnego rozwiązania umożliwiającego spłatę nadmiernego kapitału.

(161)

Komisja zwraca jednak uwagę, że dokapitalizowanie składa się z zastrzyku kapitałowego w wysokości 7 mld EUR oraz cichego udziału w wysokości 3 mld EUR. W przypadku cichego udziału mamy do czynienia z instrumentem zwrotnym. Ponadto ten instrument udostępniono Bankowi przed uzgodnieniem postanowień pakietu Bazylea III, zatem po wdrożeniu postanowień pakietu Bazylea III nie traktuje się go jako kapitału podstawowego Tier 1 EUNB. Ponieważ instrumentowi towarzyszy kupon w wysokości 10 %, w średnim okresie stanie się on drogim źródłem refinansowania i ograniczy bankowi BayernLB możliwość wypłaty dywidendy, co z kolei zmniejsza atrakcyjność banku dla nowych kapitałodawców.

(162)

Ponadto zgodnie z planem restrukturyzacji w trakcie całego planu restrukturyzacji Bank będzie wypracowywał zysk. Ten zysk nie może zostać wypłacony, ponieważ BayernLB przechodzi proces restrukturyzacji. Jeżeli dodatkowo uwzględni się zapisaną w planie restrukturyzacji redukcję pozycji ryzyka, kapitalizacja banku, a zarazem jego zdolność do spłaty, mogłaby z każdym rokiem rosnąć. Ponadto Niemcy zobowiązały się do dodatkowej redukcji pozycji ryzyka, wykraczającej poza postanowienia planu restrukturyzacji, dzięki czemu nastąpiłoby uwolnienie dodatkowych 10 % kapitału BayernLB.

(163)

Na tej podstawie Komisja zwróciła się do Niemiec z prośbą o przedłożenie planu spłaty cichego udziału w wysokości 3 mld EUR, zanim od 2018 r. nie będzie on w pełni odpowiadał wymogom ostrożnościowym stawianym kapitałowi podstawowemu. W odpowiedzi Niemcy przekazały scenariusz spłaty przedstawiony w tabeli 10 – Hipotetyczny harmonogram spłat bez dodatkowego kapitału ustalonego w drodze wyceny pożyczki BayernLabo zgodnie z MSSF.

(164)

Zdaniem Komisji pomoc może zostać ograniczona do niezbędnego minimum poprzez spłatę cichego udziału w wysokości 3 mld EUR w sposób określony w tabeli 10. Ta spłata jest odpowiednim środkiem, jeżeli weźmie się pod uwagę – po pierwsze – prognozy banku, a po drugie – najnowsze wymogi ostrożnościowe, które (podobnie jak w przyszłości postanowienia pakietu Bazylea III) przewidują kapitalizację za pomocą udziału kapitału podstawowego przekraczającego 9 % oraz rezerwy kapitału własnego. Na tej podstawie, i pod warunkiem przeprowadzenia spłaty w sposób określony w załączniku II, Komisja uważa, że pomoc restrukturyzacyjna służąca przywróceniu rentowności jest ograniczona do niezbędnego minimum.

(165)

Komisja przyjmuje do wiadomości, że plan spłaty, szczególnie w odniesieniu do BayernLabo, opiera się na określonych założeniach dotyczących rachunkowości i postępowania organów nadzoru bankowego, chociaż istnieje pewien stopień niepewności odnośnie do stosowanych ram. Jeżeli założenia uległyby zmianie, spłata powinna nastąpić w sposób określony w tabeli 11.

(166)

Komisja zbada rentowność banku na podstawie planu spłaty oraz wkładu własnego banku i jego udziałowców.

(167)

Oceniając plan restrukturyzacji, Komisja musi sprawdzić, czy bank jest w stanie odzyskać długoterminową rentowność bez pomocy państwa (sekcja 2 komunikatu w sprawie restrukturyzacji). W decyzji o wszczęciu postępowania wyrażono wątpliwości w tym zakresie.

(168)

Zgodnie z komunikatem w sprawie restrukturyzacji bank osiąga długoterminową rentowność, jeżeli jest w stanie konkurować o kapitał na rynku na podstawie własnych osiągnięć zgodnie z odpowiednimi wymogami prawnymi. W tym celu bank musi być w stanie pokryć wszystkie koszty oraz wypracować odpowiedni zwrot z zaangażowanego kapitału z uwzględnieniem profilu ryzyka banku. Ponadto dla osiągnięcia długoterminowej rentowności jest konieczne, by każda otrzymana pomoc państwa została w określonym czasie zwrócona, jak przewidziano w chwili jej przyznawania, lub aby była odpłatna zgodnie z normalnymi warunkami rynkowymi, gwarantując w ten sposób wstrzymanie jakiejkolwiek dalszej pomocy państwa. Przywrócenie rentowności powinno z jednej strony nastąpić dzięki działaniom ekonomicznym i na podstawie spójnego planu restrukturyzacji; a z drugiej strony należy zidentyfikować przyczyny trudności i słabych stron banku i zaprezentować, w jaki sposób można je usunąć dzięki restrukturyzacji. Skuteczna restrukturyzacja wymaga w szczególności wycofania się ze wszystkich rodzajów działalności, które w średnim okresie pozostałyby strukturalnie deficytowe.

(169)

Komisja stwierdza, że ten warunek jest spełniony, ponieważ w planie restrukturyzacji przewiduje się zdecydowane zmniejszenie zasięgu oraz poziomu kompleksowości działalności banku na rynkach kapitałowych oraz ograniczenie jego działalności zagranicznej, aby mógł się on skoncentrować na działalności odpowiadającej jego kluczowym kompetencjom jako banku handlowego dla klientów prywatnych i klientów średniej wielkości na rynkach swojego regionu pochodzenia.

(170)

Zgodnie z pkt 13 komunikatu w sprawie restrukturyzacji plan restrukturyzacji powinien opierać się na założeniach, które zostały porównane z właściwymi parametrami odniesienia dla całego sektora oraz które zostały odpowiednio dopasowane z uwzględnieniem nowych aspektów wynikających z obecnego kryzysu finansowego, a także uwzględniać odpowiedni poziom warunków skrajnych.

(171)

Komisja stwierdza, że liczby przedłożone przez BayernLB są porównywalne z międzynarodowymi parametrami odniesienia. Prognozy makroekonomiczne są zgodne z opracowywanymi przez instytucje międzynarodowe, a szacunki dotyczące rynku dewizowego można zakwalifikować jako konserwatywne. Ponadto Komisja stwierdza, że prognozy banku BayernLB dotyczące kursu wymiany EUR/USD na 2016 r. zakładają słabszy kurs dolara, niż wynikałoby to z parytetu siły nabywczej, co pozwala założyć, że dolarowe dochody BayernLB zostały przeliczone na EUR w sposób konserwatywny. Prognozy stosunkowo wysokiego kursu wymiany EUR/USD wpływają zasadniczo negatywnie na prognozowane dochody netto, ponieważ BayernLB dysponuje większymi aktywami indeksowanymi w USD niż pasywami (62). Prognozowany poziom kursu dolara w porównaniu z euro leży poniżej obecnego poziomu kursu wymiany EUR/USD i krzywej kursów transakcji forward.

(172)

Zgodnie z przedłożoną przez BayernLB analizą wrażliwości (motyw 89) dochody banku wzrosłyby, gdyby w prognozach założyć silniejszego dolara. Można to wyjaśnić w ten sposób, że BayernLB dysponuje większymi aktywami wyrażonymi w USD niż pasywami w tej walucie i z tego względu w przypadku silniejszego dolara dochody wyrażone w euro, które odpowiadają odsetkom netto wyrażonym w dolarach, są wyższe. Ponieważ BayernLB zakłada słabszy kurs dolara w porównaniu z euro niż rynki finansowe, których oczekiwania wyrażają się w krzywej kursów transakcji forward, to założenie można uznać za odporne na warunki skrajne.

(173)

Ponadto Komisja stwierdza, że BayernLB dopasował swoje prognozy, aby uwzględnić negatywne skutki szeregu aspektów specyficznych dla przedsiębiorstwa (decyzja Federalnego Sądu Pracy, MKB na Węgrzech, koszty zabezpieczenia walutowego, stawka podatkowa). Potwierdza to, że prognozy finansowe banku są konserwatywne i w wystarczającym stopniu uwzględniają warunki skrajne.

(174)

Zgodnie z prognozami finansowymi przekazanymi w dniu 6 czerwca 2012 r. rentowność BayernLB zostanie stopniowo przywrócona dzięki umiarkowanemu wzrostowi dochodów w połączeniu z obniżeniem kosztów. Prognozowane dochody odpowiadają poziomowi uzyskiwanemu w przeszłości. W szczególności dochody prognozowane z pozycji ryzyka (rentowność aktywów ważonych ryzykiem) odpowiadają prognozom instytucji kredytowych porównywalnych z BayernLB. Prognozy zawarte w tabeli 4 były niższe od poziomów osiągniętych w 2009 i 2010 r. (63). Z tego względu Komisja uznaje prognozy dochodów za ostrożne. Wszystkie składniki dochodów, a w szczególności dochody z prowizji, są prognozowane w zgodności z poziomami osiąganymi w przeszłości.

(175)

BayernLB zakłada, że zabezpieczenie przed ryzykiem w działalności kredytowej ulegnie zmniejszeniu, co jest zgodne z zakładanym w średnim okresie powrotem wzrostu gospodarczego. BayernLB prognozuje spadek kosztów w wysokości [15–30] % w okresie restrukturyzacji, co w efekcie prowadzi do stosunku kosztów do dochodów w wysokości [30–60] %. Odpowiada to poziomowi w innych bankach, które otrzymały pomoc państwa (64). W opinii Komisji poprawa stosunku kosztów do dochodów jest konieczna do przywrócenia rentowności. Wynika to stąd, że wobec modelu działalności BayernLB, który nie prowadzi żadnych oddziałów służących bankowości detalicznej (które zwykle w przypadku banków detalicznych prowadzą do zwiększenia stosunku kosztów do dochodów), historyczne poziomy stosunku kosztów do dochodów nie mogą być uznane za reprezentatywne.

(176)

W odniesieniu do finansowania banki krajów związkowych stoją w średnim okresie przed wyzwaniem polegającym na zastąpieniu swoich zobowiązań gwarantowanych, których gwarantem dotychczas było państwo. Są one tanim źródłem refinansowania dla tych banków, którego nie da się zastąpić po analogicznych kosztach. Pod koniec 2010 r. BayernLB miał pozostające do spłaty gwarantowane zobowiązania w łącznej wysokości 58 mld EUR. Prawie wszystkie z tych zobowiązań będą należne pod koniec 2015 r. Komisja stwierdza, że należne gwarantowane zobowiązania mogą być z naddatkiem zbilansowane prognozowanym przez BayernLB w czerwcu 2011 r. zmniejszeniem sumy bilansowej o 70 mld EUR.

(177)

Inne, dodatkowe propozycje zmniejszenia, przedstawiane przez bank, doprowadziły do zobowiązania się Niemiec, że suma bilansowa zostanie obniżona do około 240 mld EUR. W przedłożonym w czerwcu 2011 r. planie finansowania stwierdzono szereg mankamentów odnoszących się do wiarygodności dostępności niektórych źródeł finansowania. Z jednej strony w planie wychodzono z założenia, że depozyty dużych klientów wzrosną o [2–8] mld EUR, co odpowiadałoby wzrostowi o […] % w porównaniu z 2010 r. Z drugiej strony finansowanie za pomocą depozytu B ze strony kas oszczędnościowych miałoby wzrosnąć o [1–5] mld EUR, co odpowiadałoby wzrostowi o […] % w porównaniu z 2010 r. Te zastrzeżenia zostały uwzględnione poprzez dalsze zmniejszenie o [3–10] mld EUR, które ma zostać osiągnięte dzięki dodatkowym redukcjom w kapitałochłonnych obszarach działalności (nieruchomości, klienci korporacyjni i finansowanie projektów). Dodatkowo BayernLB przekazał przekonujące informacje o dostępnych alternatywnych źródłach refinansowania, w szczególności w zakresie możliwości emisji większej liczby listów zastawnych.

(178)

Ponadto Komisja pozytywnie ocenia zmniejszoną zależność od niegwarantowanego finansowania na rynku międzybankowym, jak pokazano w tabeli 6.

(179)

Zgodnie z pkt 13 komunikatu w sprawie restrukturyzacji długoterminową rentowność osiąga się, jeżeli bank jest w stanie wypracować odpowiedni zysk na kapitale własnym przy uwzględnieniu jego profilu ryzyka. Bez spłaty bank nie byłby w stanie wypracować dostatecznej stopy zwrotu z kapitału własnego, aby móc konkurować na rynku kapitałowym. Po restrukturyzacji bank, zakładając współczynnik kapitałowy w wysokości 10 %, mógłby wypracowywać stopę zwrotu z kapitału własnego w wysokości [5–10] %. Wyliczenia stopy zwrotu z kapitału własnego w tabeli 4 opierają się jednak na współczynniku kapitałowym w wysokości 10 %, który EUNB obliczył w trakcie swojego testu warunków skrajnych w grudniu 2011 r. jako wskaźnik kapitału podstawowego EUNB dla BayernLB. BayernLB wykorzystywał ten wskaźnik również do przedstawienia stopy zwrotu z kapitału w swoich prognozach (zob. tabela 4). Bez spłaty współczynnik kapitałowy byłby jednak o wiele wyższy (jak wyjaśniono w motywie 159, zgodnie z prognozą trwałych zysków w całym okresie współczynniki kapitałowe BayernLB mogłyby z początkowego poziomu 10 % w grudniu 2011 r. jedynie wzrastać, jeżeli zysk ten byłby zatrzymywany), zatem stopa zwrotu z kapitału byłaby niższa.

(180)

Dzięki obiecanej przez Niemcy dalszej redukcji pozycji ryzyka w wysokości 10 mld EUR, w połączeniu z planem spłaty określonym w załączniku II, stopa zwrotu z kapitału osiągnie w 2016 r. ponownie poziom około [7–12] %. Poprawa stopy zwrotu z kapitału jest możliwa dzięki neutralnemu dla wyników sposobowi, w jaki ma zostać osiągnięta dalsza redukcja pozycji ryzyka zgodnie z obietnicami Niemiec. To, że taka neutralna dla wyników redukcja jest możliwa, wydaje się prawdopodobne na podstawie obu obrazowych scenariuszy, które bank mógłby zrealizować.

(181)

Redukcje mogą jednak spełnić kryterium trwałości przywrócenia dostatecznej rentowności jedynie wówczas, gdy uwolniony kapitał zostanie wykorzystany do spłaty nadmiernego kapitału banku. Stopa zwrotu z kapitału, osiągnięta pod koniec okresu restrukturyzacji, odpowiada prognozom dla instytucji kredytowych porównywalnych do BayernLB (65).

(182)

Zgodnie z planem spłat, określonym w załączniku II, ciche udziały, które pogorszyłyby rentowność banku, zostaną w pełni spłacone. Te ciche udziały musiałyby być wynagrodzone na poziomie zdecydowanie przewyższającym stopę zwrotu z kapitału banku, a zgodnie z postanowieniami pakietu Bazylea III nie będą już spełniały wymogów ostrożnościowych dla kapitału podstawowego. Pełna spłata nastąpi zgodnie z przedłożonym planem restrukturyzacji, podczas gdy kapitalizacja banku pozostanie na bezpiecznym poziomie.

(183)

Wysokość stopy zwrotu z kapitału musi zostać sprawdzona z uwzględnieniem profilu ryzyka banku. W przeszłości BayernLB prowadził działalność również poza granicami Niemiec. W szczególności w obszarze bankowości dla klientów korporacyjnych BayernLB udzielał partnerom handlowym pożyczek bez uwzględnienia interesów klientów BayernLB na rynku macierzystym i na projekty bez odpowiedniego zabezpieczenia. Finansowanie projektów skupiało się na projektach zagranicznych, w których jedyną gwarancją płatności były oczekiwane przyszłe przepływy pieniężne.

(184)

Niemcy zobowiązały się do ścisłego ograniczenia aktywów ważonych ryzykiem w działalności międzynarodowej w tych obszarach. Ponadto Niemcy zobowiązały się do ograniczenia działalności banku na podstawie jasnych definicji dotyczących klientów powiązanych z ich rynkiem macierzystym, aby ograniczyć ryzyko kredytowe wobec klientów, w przypadku których relacje z klientem nie opierają się na regionalnym modelu działalności banku. Nowa struktura działalności banku powoduje zmniejszenie relatywnego poziomu ryzyka. Z tego względu prognozowaną stopę zwrotu z kapitału w wysokości około [7–12] % można uznać za dopuszczalną.

(185)

Zgodnie z pkt 13 komunikatu w sprawie restrukturyzacji pod koniec okresu restrukturyzacji bank musi mieć dostateczną kapitalizację. Z tego względu obecna i prognozowana adekwatność kapitałowa powinna, zgodnie z ostrożną wyceną, być zgodna z obowiązującymi przepisami dotyczącymi nadzoru ostrożnościowego (66). Komisja stwierdziła, że założenia można uznać za ostrożne, a warunki skrajne uwzględniono w stopniu wystarczającym na mocy pkt 13 komunikatu w sprawie restrukturyzacji. Ponadto prognozy kapitałowe, przedłożone na wniosek Komisji, opierają się na planie spłaty, który pokazuje, że obecna i prognozowana adekwatność kapitałowa odpowiada przywołanym w motywie 79 zaleceniom organu nadzorującego. Z tego względu odpowiadają one najnowszym wymogom nadzoru ostrożnościowego, przewidującym kapitalizację za pomocą kapitału własnego EUNB w wysokości co najmniej 9 % oraz rezerwy kapitałowej. W ten sposób zapewniono również przestrzeganie postanowień pakietu Bazylea III.

(186)

Komisja nie dostrzega jednak potrzeby ustanowienia mechanizmów z tytułu dodatkowych warunków skrajnych. Z jednej strony w swoich obliczeniach w ramach testu warunków skrajnych dla 9 % EUNB uwzględnił jedynie napięcia związane z obligacjami rządowymi, które nie są znaczące w przypadku BayernLB. Z drugiej strony czynniki skrajne makro i indywidualne były w trakcie przeprowadzanego przez EUNB w czerwcu 2011 r. testu warunków skrajnych odniesione tylko do współczynnika kapitału własnego EUNB wynoszącego 5 %. Aktualnie Komisja nie widzi przesłanek, by EUNB miał żądać przeprowadzenia testu warunków skrajnych, w którym koncepcje obu testów zostałyby połączone. Takiego połączenia nie żądano również przy badaniu restrukturyzacji pod kątem wpływu pomocy państwa w przypadku innych niemieckich instytucji kredytowych. W zamian Federalny Urząd Nadzoru Usług Finansowych wezwał jedynie instytucje kredytowe do przestrzegania współczynnika kapitału własnego EUNB w wysokości 9 % (67). Z tego względu Komisja może obecnie założyć jedynie prawdopodobnie żądaną adekwatność kapitałową, zgodną z przeprowadzonym w grudniu 2011 r. testem warunków skrajnych, oraz dodatkową rezerwę kapitałową, o której mowa w motywie 79. Rozumowanie to potwierdza jeszcze fakt, że przewidywalne czynniki skrajne, specyficzne dla banku i otoczenia makroekonomicznego, zostały już uwzględnione w planowaniu.

(187)

W każdym przypadku Komisja dostrzega rolę nadzoru finansowego. Z tego względu Komisja akceptuje, że warunek spłaty rocznych transz zgodnie z załącznikiem II wymaga udzielenia zgody przez organ nadzoru. Warunkiem wypłaty transz przewidzianych w planie spłaty jest również udzielenie zgody przez BaFin. W przypadku gdyby BaFin zabronił lub odmówił udzielenia zgody na spłatę transzy, Komisja jest gotowa uznać właściwy obowiązek spłaty odpowiedniej kwoty za zawieszony. Jednakże jeżeli uprzednio zawieszona spłata kwoty nie będzie dozwolona lub zostanie zabroniona również w kolejnym roku, realizacja planu restrukturyzacji będzie zagrożona, zatem Niemcy będą musiały przedłożyć Komisji zmieniony plan restrukturyzacji.

(188)

Sam fakt, że organ nadzorujący zabroni lub nie zezwoli na wykonanie spłaty, nie zwalnia automatycznie banku z obowiązku spłaty, lecz wymaga podjęcia przez bank pewnych działań. Wynika to z tego, że jeżeli nawet przy spełnieniu wszystkich zaleceń organu nadzoru bank nie może dokonać spłaty, zasadniczo należałoby uwolnić dodatkowy kapitał poprzez kolejne zmniejszenie aktywów ważonych ryzykiem. Ponadto co do zasady w przypadku każdego opóźnienia konieczne są kolejne środki wyrównawcze (68). Z tego względu Komisja zasadniczo nalega, by w zmienianym planie restrukturyzacji Niemcy przyjęły dodatkowe środki wyrównawcze. Jest to zgodne z pkt 4 załącznika II.

(189)

Należy jednak zwrócić uwagę, że jeżeli w przyszłości wymogi ostrożnościowe dotyczące kapitału własnego wyraźnie wzrosną powyżej poziomu przewidzianego w niniejszej decyzji, Komisja – jak określono w pkt 14 zdanie trzecie komunikatu Komisji w sprawie stosowania od dnia 1 stycznia 2012 r. reguł pomocy państwa w odniesieniu do środków wsparcia na rzecz banków w kontekście kryzysu finansowego (69) – może być zmuszona przeprowadzić badanie, które może wykazać konieczność dokonania dodatkowej pomniejszej restrukturyzacji.

(190)

Zgodnie z komunikatem w sprawie restrukturyzacji należy również sprawdzić, czy plan restrukturyzacji wychodzi naprzeciw istniejącym bądź potencjalnym mankamentom struktury ładu korporacyjnego. Komisja stwierdza, że w planie restrukturyzacji przewidziano istotne zmiany struktury prawnej i ładu korporacyjnego banku, które sprawią, że BayernLB będzie mniej narażony na potencjalny niedopuszczalny wpływ udziałowców i umożliwi lepszą kontrolę nad przedsiębiorstwem.

(191)

Za pomocą planowanych działań zagwarantuje się, że BayernLB nie będzie różnić się od swoich konkurentów pod względem statutu, wewnętrznych wytycznych i procedur lub zadań i składu swoich organów statutowych. Istnieją dostateczne mechanizmy zapobiegające podejmowaniu decyzji biznesowych z przyczyn innych niż ekonomiczne. Ponadto znacznie poprawi się jakość kontroli w przedsiębiorstwie. Zadania poszczególnych organów (zgromadzenia generalnego, rady administracyjnej i zarządu) są lepiej i silniej od siebie oddzielone, a włączenie niezależnych ekspertów oraz wprowadzenie sprawdzianu kwalifikacji, który zdać musi każdy członek rady administracyjnej, będą sprzyjać poziomowi profesjonalizmu rady administracyjnej.

(192)

Ramy ładu korporacyjnego są zgodne z wymaganiami stawianymi przedsiębiorstwom prywatnym i obejmują wdrożenie (dobrowolnego) niemieckiego kodeksu ładu korporacyjnego.

(193)

Zgromadzenie generalne dysponuje zwyczajowymi kompetencjami walnego zgromadzenia, bez dodatkowych możliwości wywierania wpływu. Zgodnie z kodeksem ładu korporacyjnego rada nadzorcza będzie składać się w połowie z członków niezależnych. Wymogi jakościowe ustanowione przez niemiecki organ nadzoru (BaFin), które gwarantują kwalifikacje minimalne nowo powołanych członków rad nadzorczych, należy postawić wszystkim członkom rady nadzorczej. Przewodnictwo w radzie nadzorczej w trakcie okresu restrukturyzacji sprawuje jeden z niezależnych członków. Ponadto tworzy się Komitet Kontroli i Komitet Ryzyka, które będą pracować zgodnie ze sprawdzonymi metodami ładu korporacyjnego.

(194)

Podsumowując, plan restrukturyzacji BayernLB jest odpowiedni do przywrócenia jego długoterminowej rentowności.

(195)

W komunikacie w sprawie restrukturyzacji zapisano ponadto, że do finansowania restrukturyzacji banki powinny w pierwszej kolejności wykorzystać środki własne, aby ograniczyć pomoc do minimum, oraz że kosztów restrukturyzacji nie powinno ponosić wyłącznie państwo, ale również ci, którzy w bank zainwestowali. W decyzji o wszczęciu postępowania Komisja stwierdziła, że zakres zbywanych aktywów, stanowiący wkład własny, pozostał niejasny.

(196)

W międzyczasie Niemcy zobowiązały się, że BayernLB do końca okresu restrukturyzacji sprzeda [40–70] spółek zależnych/udziałów. Bank dokonał już w międzyczasie zbycia większości z tych spółek zależnych/udziałów i liczy, że uda mu się dokonać zbycia wszystkich najpóźniej do […]. Zbywane udziały finansowe, wymienione w załączniku I pkt 11 i w załączniku III, dotyczą między innymi LBS Bayern, MKB oraz Banque LB Lux SA, należących do największych spółek zależnych BayernLB. Pozyskane przychody i ewentualne zyski zostaną wykorzystane do pokrycia kosztów restrukturyzacji i przyczynią się do ograniczenia pomocy do minimalnego poziomu.

(197)

W celu zagwarantowania, że właściciele banku w jak największym stopniu wezmą udział w odbudowie bazy kapitałowej w okresie restrukturyzacji, Niemcy również zapewniły, że do końca okresu restrukturyzacji lub nawet dłużej, o ile cichy udział kraju związkowego do tego czasu nie zostanie w pełni spłacony, bank zatrzyma dywidendę i nie dokona wypłaty żadnych kuponów, do których wypłaty nie będzie zobowiązany na mocy prawa. Dzięki temu zagwarantuje się, zgodnie z pkt 26 komunikatu w sprawie restrukturyzacji, że BayernLB nie wykorzysta żadnej pomocy państwa do wypłaty wynagrodzeń z tytułu środków własnych, kiedy zyski nie wystarczą na wypłatę takich wynagrodzeń. Również wymagany zakaz obsługi dywidend i instrumentów hybrydowych pomoże bankowi BayernLB w dotrzymaniu planu spłaty.

(198)

Inny aspekt dotyczy Związku Kas Oszczędnościowych, który wprawdzie był udziałowcem BayernLB, ale nie uczestniczył w działaniach ratunkowych w 2008 r. Chociaż udział Związku Kas Oszczędnościowych uległ znacznemu zmniejszeniu wskutek braku uczestnictwa w działaniach ratunkowych, to w międzyczasie zadeklarował on gotowość wniesienia różnych dodatkowych wkładów.

(199)

Po pierwsze, kasy oszczędnościowe (które, jak określono w motywie 76, posiadają obecnie pojedyncze ciche udziały) zadeklarowały gotowość wycofania tych cichych udziałów o łącznej wartości około [770–810] mln EUR […], aby poprawić jakość kapitału banku i zagwarantować, że udostępniony przez nie kapitał nadal będzie mógł być uznany za kapitał podstawowy EUNB. W zamian Związek Kas Oszczędnościowych ponownie wniesie [810–840] mln EUR jako kapitał własny i w ten sposób zwiększy swój udział w BayernLB (70). W ten sposób kasy oszczędnościowe stracą swoje prawo do bezpiecznych wypłat odsetek, bez otrzymania w średnim okresie analogicznych wypłat dywidend (ze względu na zakaz wypłaty dywidend).

(200)

Po drugie, Związek Kas Oszczędnościowych zadeklarował gotowość zakupu LBS do końca 2012 r. za uczciwą cenę 818,3 mln EUR. Przy określaniu tej ceny Związek Kas Oszczędnościowych nie zastosował żadnego potrącenia, chociaż kasy oszczędnościowe są najważniejszym kanałem zbytu produktów LBS. Prawdopodobnie uczyniłby to inwestor prywatny.

(201)

W wyniku tych wszystkich działań udział Związku Kas Oszczędnościowych, który najpierw spadł do 6 %, istotnie wzrośnie, być może do 25 %.

(202)

Na koniec należy zwrócić uwagę, że Niemcy w pełni odzyskają korzyści BayernLB z gwarancji dotyczącej aktywów (zabezpieczenie przed ryzykiem), o ile przekroczą one rzeczywistą wartość ekonomiczną. Z tego względu udział banku i jego udziałowców w obciążeniu można uznać za odpowiedni, a wątpliwości wyrażone w tym zakresie w decyzji o wszczęciu postępowania za wyjaśnione.

(203)

W komunikacie w sprawie restrukturyzacji wymaga się wreszcie, by plan restrukturyzacji zawierał środki służące ograniczeniu zakłóceń konkurencji. Takie środki powinny być dopasowane do zakłóceń konkurencji występujących na rynkach, na których bank będący beneficjentem będzie prowadził działalność po restrukturyzacji. Charakter i forma tych środków zależą od dwóch kryteriów: po pierwsze – od kwoty pomocy oraz warunków i okoliczności, w jakich ją przyznano, a po drugie – od cech rynków, na których bank będący beneficjentem pomocy będzie działał. Komisja uwzględni również zakres wkładu własnego banku będącego beneficjentem i podział obciążeń w okresie restrukturyzacji.

(204)

W decyzji o wszczęciu postępowania Komisja uznała środki zaproponowane w celu ograniczenia zakłóceń konkurencji za niewystarczające. W zaktualizowanym planie restrukturyzacji przewidziano dalsze środki służące ograniczeniu zakłóceń konkurencji.

(205)

Łączna kwota pomocy w tej sprawie wynosi około 15,8 mld EUR wsparcia kapitałowego i składa się z podwyższenia kapitału o 10 mld EUR, zabezpieczenia przed ryzykiem w wysokości 4,8 mld EUR oraz przeniesienia na BayernLB kapitału BayernLabo w wysokości 1 mld EUR. Ta kwota nie obejmuje ani gwarancji na zobowiązania udzielonej przez SoFFin w wysokości około 15 mld EUR (z których wykorzystano 5 mld EUR) (71), ani gwarancji udzielonych przez Austrię na kwotę 2,638 mld EUR, które BayernLB był gotów udostępnić jako środki na finansowanie w HGAA. Łączna kwota pomocy wynosząca 15,8 mld EUR odpowiada 8 % aktywów ważonych ryzykiem (198 mld EUR pozycji ryzyka w 2008 r.) po przedsięwzięciu środków. Ten udział ulega dalszemu zwiększeniu, kiedy uwzględni się gwarancję o wartości 2,638 mld EUR, którą bank otrzymał od Austrii, oraz gwarancje na zobowiązania udzielone przez SoFFin w wysokości 15 mld EUR (z których wykorzystano 5 mld EUR). Z tego względu kwota pomocy udzielonej bankowi będącemu beneficjentem jest ogromna. Potrzebne są analogicznie szeroko zakrojone działania, aby ograniczyć ewentualne zakłócenia konkurencji, nawet jeżeli weźmie się pod uwagę odpowiedni wkład własny oraz udział banku będącego beneficjentem i jego udziałowców w obciążeniach w okresie restrukturyzacji.

(206)

Z powyższych względów w nowym planie restrukturyzacji przewidziano znacznie większe zmniejszenie sumy bilansowej niż w poprzednim planie restrukturyzacji. BayernLB dokona zmniejszenia swojej sumy bilansowej na podstawie aktywów z 2008 r. o 51 %, z 421,7 mld EUR na 206 mld EUR (239,4 mld EUR w 2015 r.).

(207)

W tym celu BayernLB wyraża gotowość zbycia znacznej liczby krajowych i zagranicznych spółek zależnych/udziałów i zdecydowanego odchudzenia swojego portfela udziałów. Te operacje zbycia muszą zakończyć się do […] lub właściwe spółki zależne/udziały muszą zakończyć swoją nową działalność po […]. W tabeli 12 przedstawiono największe operacje zbycia.

Tabela 12

Zbycie istotnych udziałów

(208)

Te operacje zbycia obejmują wszystkie zagraniczne instytucje kredytowe banku. Zbycie HGAA, która już w 2008 r. wydawała się potrzebować pomocy na restrukturyzację, przyczyniło się do przywrócenia rentowności BayernLB. Ale nawet jeżeli nie weźmie się HGAA pod uwagę przy ocenie zakresu środków służących ograniczeniu zakłóceń konkurencji, zmniejszenie sumy bilansowej nadal wynosi 45 % (421,7 mld EUR – 44,6 mld EUR = 377,4 mld EUR w porównaniu z 206 mld EUR).

(209)

Ponadto BayernLB zmniejszy swoją liczbę placówek i przedstawicielstw zagranicznych o siedem, a utrzymywane placówki w Londynie, Paryżu, Nowym Jorku i Mediolanie ulegną znacznemu zmniejszeniu.

(210)

Wobec istotnych zakłóceń konkurencji, wywołanych dużą kwotą otrzymanej pomocy, Komisja uznaje zmniejszenie sumy bilansowej banku łącznie o ponad połowę za właściwe. Zmniejszenie tego rzędu odpowiada praktyce decyzyjnej Komisji w przypadku innych banków krajów związkowych (73).

(211)

Jako uzupełnienie wobec tych szeroko zakrojonych środków strukturalnych BayernLB zobowiązał się również do określonych ograniczeń działalności. Bank zobowiązał się, że w okresie restrukturyzacji będzie przestrzegał górnego limitu wynagrodzeń (stałych i zmiennych) pracowników w wysokości 500 000 EUR oraz zakazu przejęć i wypłaty dywidendy. Ograniczenia dotyczące wynagrodzeń pracowników ulegają automatycznemu przedłużeniu (nawet jeżeli w mniejszym stopniu niż w odniesieniu do górnego limitu), póki ciche udziały nie zostaną w pełni spłacone i nie zakończy się operacja wycofania, co prawdopodobnie nie nastąpi przed 2019 r. Za pomocą takich środków stworzona zostanie struktura zachęt do spłaty i utrudnień dla przejmowania konkurujących przedsiębiorstw przez bank, aby wykluczyć, że pomoc posłuży do sfinansowania nieorganicznego wzrostu BayernLB.

(212)

Ponadto BayernLB zdecydowanie ograniczy zakres i całkowitą wielkość utrzymywanej międzynarodowej działalności biznesowej w obszarach klientów korporacyjnych, finansowania projektów i nieruchomości, zgodnie z postanowieniami w załączniku I. Dzięki temu powstanie przestrzeń dla innych podmiotów na podstawowych rynkach działalności BayernLB.

(213)

Ponadto Niemcy zobowiązały się, że BayernLB wycofa się z takich obszarów działalności jak finansowanie statków i samolotów. Zaprzestanie się również finansowania sektora publicznego poza Bawarią.

(214)

Biorąc pod uwagę to połączenie różnych środków oraz zaprezentowanego stwierdzenia, że udział własny i podział obciążeń są właściwe, Komisja uważa, że przyjęto dostateczne postanowienia, by ograniczyć ewentualne zakłócenia konkurencji pomimo wysokiej kwoty pomocy udzielonej BayernLB.

(215)

Zgodnie z sekcją 5 komunikatu w sprawie restrukturyzacji należy regularnie przedstawiać sprawozdania, aby Komisja mogła przekonać się o prawidłowej realizacji planu restrukturyzacji. Pierwsze sprawozdanie należy przedłożyć najpóźniej sześć miesięcy po zatwierdzeniu planu restrukturyzacji. W tym celu Niemcy powinny powołać powiernika monitorującego i dwa razy w roku przekazać sprawozdanie z monitorowania.

(216)

Poszczególne transze spłaty wymagają uzyskania zgody niemieckiego organu nadzoru BaFin. Jeżeli bank nie zrealizuje celów określonych w planie spłat, Niemcy byłyby zobowiązane do przedłożenia Komisji zmienionego planu restrukturyzacji, zgodnie z załącznikiem II pkt 4. Przy takim nowym przedłożeniu zasadniczo potrzebne są dodatkowe środki ograniczające zakłócenia konkurencji.

(217)

Komisja uznaje, że dzięki dalszej redukcji pozycji ryzyka zgodnie z załącznikiem I pkt 33 zagwarantuje się, że BayernLB w 2017 r. będzie mógł spłacić pozostałą część cichych udziałów. Komisja oparła swoją ocenę na redukcji pozycji ryzyka, do której zobowiązano się w odniesieniu do poszczególnych segmentów w okresie wskazanym w załączniku I pkt 33, oraz jej skutków wtórnych w poszczególnych obszarach działalności. Jeżeli przy realizacji planu BayernLB stwierdzi możliwości optymalizacji ze względu na zmiany sytuacji w zakresie nadzoru ostrożnościowego lub sytuacji makroekonomicznej, mające wpływ na podane okresy, Niemcy powinny poinformować Komisję o tych odstępstwach, chyba że odstępstwo przy redukcji danego segmentu w 2017 r. ma maksymalny zakres [10–15] %, łączna redukcja mieści się w ramach łącznej kwoty określonej w załączniku I pkt 33 i nie wpływa na opisaną w planie restrukturyzacji rentowność BayernLB. W przypadku nowego przedłożenia Komisja zbada, czy zmiany przyczyniają się do maksymalizacji skutku ulgi w kapitale, jednocześnie minimalizują negatywne efekty wtórne i w efekcie nie wpływają negatywnie na rentowność banku.

(218)

W świetle prognoz banku, a także uwzględniając najnowsze wymogi w zakresie nadzoru ostrożnościowego, przewidujące kapitalizację w postaci kapitału podstawowego przekraczającego 9 % oraz rezerwy kapitału własnego, a także postanowienia pakietu Bazylea III, działania restrukturyzacyjne wraz ze zobowiązaniami przyjętymi przez Niemcy są odpowiednie dla przywrócenia długoterminowej rentowności BayernLB i stanowią przeciwwagę dla zakłóceń konkurencji spowodowanych środkami pomocy. Jeżeli część środków pomocy zostanie spłacona i zostanie przeprowadzone wycofanie, plan restrukturyzacji gwarantuje również, że pomoc będzie ograniczona do niezbędnego minimum, a bank wniesie odpowiedni wkład własny. Jeżeli obowiązek spłaty zostanie zrealizowany zgodnie z załącznikiem II, to wobec powyższego pomoc na restrukturyzację można na podstawie art. 107 ust. 3 lit. b) TFUE uznać za zgodną z rynkiem wewnętrznym.

(219)

Wyjaśniły się również wątpliwości Komisji dotyczące nieodpowiedniego udziału Związku Kas Oszczędnościowych w podziale obciążenia i odniesienia przez niego korzyści ze środków ratunkowych. W decyzji o wszczęciu postępowania Komisja zwróciła uwagę, że w trakcie formalnego postępowania wyjaśniającego być może dokona weryfikacji prawidłowości wyceny BayernLB i w ten sposób obliczenia pozostałych udziałów Związku Kas Oszczędnościowych. Następnie Komisja przesłała Niemcom wniosek o udzielenie informacji dotyczącej wkładu Związku Kas Oszczędnościowych w działania ratunkowe. Poprzez zamianę cichego udziału kas oszczędnościowych i późniejsze dokapitalizowanie przez Związek Kas Oszczędnościowych, którego udział ulegnie dzięki temu zwiększeniu, w międzyczasie osiągnięto już odpowiedni podział obciążeń. Ponadto Komisja nie była w stanie stwierdzić żadnych nieprawidłowości przy wycenie banku, która była podstawą dla przyznania udziałów w 2008 r. Z tego względu nie ma powodu dla podtrzymywania wątpliwości dotyczących Związku Kas Oszczędnościowych.

(220)

Biorąc pod uwagę zobowiązania Niemiec dotyczące restrukturyzacji oraz określone w załączniku II warunki dotyczące spłaty części środków pomocy i wycofania, Komisja stwierdza, że zabezpieczenie przed ryzykiem jest zgodne z sekcją 5 komunikatu w sprawie aktywów o obniżonej wartości, pomoc na restrukturyzację jest ograniczona do niezbędnego minimum, kwestie zakłócenia konkurencji są dostatecznie uwzględniane, a przedłożony plan restrukturyzacji jest odpowiedni dla przywrócenia długoterminowej rentowności BayernLB. Z tego względu pomoc na restrukturyzację można uznać za zgodną z rynkiem wewnętrznym na podstawie z art. 107 ust. 3 lit. b) TFUE,

a)

dokapitalizowanie Bayerische Landesbank w wysokości 10 mld EUR przez kraj związkowy Bawaria;

b)

przyznana na rzecz Bayerische Landesbank przez kraj związkowy Bawaria gwarancja przy drugiej stracie w wysokości 4,8 mld EUR, w formie zabezpieczenia przed ryzykiem;

c)

przyznane na rzecz Bayerische Landesbank przez Niemcy gwarancje na zobowiązania w wysokości 15 mld EUR;

d)

przyznana na rzecz Bayerische Landesbank przez Austrię gwarancja w odniesieniu do finansowania w wysokości 2,638 mld EUR oraz

e)

przeniesienie do Bayerische Landesbank kapitału kraju związkowego Bawaria w Bayerische Landesbodenkreditanstalt w wysokości 1 mld EUR.

28.4.2015   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 109/44

(1)

Po wymianie informacji w ramach kontaktów przedzgłoszeniowych Zjednoczone Królestwo zgłosiło środki wsparcia dla nowej elektrowni jądrowej Hinkley Point C („HPC”) w dniu 22 października 2013 r. Zgłoszenie dokonane drogą elektroniczną zostało zarejestrowane przez Komisję tego samego dnia.

(2)

Komisja wszczęła formalne postępowanie wyjaśniające w sprawie zgłoszonych środków w dniu 18 grudnia 2013 r., utrzymując, że istnieją istotne wątpliwości co do ich zgodności z zasadami pomocy państwa.

(3)

Decyzja Komisji o wszczęciu postępowania („decyzja o wszczęciu postępowania”) została opublikowana w witrynie internetowej Dyrekcji Generalnej ds. Konkurencji w dniu 31 stycznia 2014 r. oraz w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej w dniu 7 marca 2014 r. Komisja wezwała zainteresowane strony do przedstawienia uwag.

(4)

W dniu 31 stycznia 2014 r. Zjednoczone Królestwo przedstawiło swoje uwagi do decyzji o wszczęciu postępowania.

(5)

Komisja otrzymała uwagi w tej sprawie od zainteresowanych stron. Przekazała je Zjednoczonemu Królestwu, które miało możliwość ustosunkowania się do nich. Komisja otrzymała uwagi od Zjednoczonego Królestwa w dniu 13 czerwca i 4 lipca 2014 r.

(6)

Zgłoszone środki składają się, przede wszystkim, z kontraktu na transakcje różnicowe („KTR”), zapewniającego wsparcie dochodowe podczas etapu eksploatacji HPC. Zjednoczone Królestwo początkowo zgłosiło umowę inwestycyjną, która została określona jako wstępna forma KTR. Ze względu na fakt, że negocjacje między Zjednoczonym Królestwem a przedsiębiorstwem EDF Energy plc („EDF”), posiadającym w chwili wydawania niniejszej decyzji wszystkie udziały w jednostce będącej beneficjentem, trwały dłużej, niż przewidywano, umowa inwestycyjna została w pełni zastąpiona przez KTR. EDF jest spółką zależną w Zjednoczonym Królestwie francuskiej spółki energetycznej Electricité de France.

(7)

Beneficjentem jest NNB Generation Company Limited („NNBG”), który w chwili wydawania decyzji był całkowicie kontrolowany przez EDF. KTR stanowi umowę zawartą na zasadach prawa prywatnego między NNBG a Low Carbon Contracts Company Ltd., będącym kontrahentem KTR. Między Sekretarzem Stanu a udziałowcami NNBG zostanie podpisana odrębna umowa. Ta odrębna umowa będzie odnosiła się tylko do części warunków transakcji, w szczególności związanych z potencjalnymi przestojami oraz mechanizmami udziału w zyskach.

(8)

Na podstawie KTR NNBG uzyska dochody, które określa się według sumy hurtowej ceny rynkowej, po której przedsiębiorstwo to sprzedaje energię elektryczną, i płatności różnicowej wynikającej z różnicy między wcześniej ustalonym kursem wykonania („KW”) a ceną referencyjną („CR”) odnotowaną w poprzednim okresie referencyjnym.

(9)

W przypadku CR niższej od KW kontrahent KTR pokrywa różnicę między KW i CR, zapewniając ostatecznie uzyskanie przez NNBG stosunkowo stałych dochodów, stosownie do strategii sprzedaży oraz poziomu produkcji. W przeciwnym wypadku, gdy CR będzie wyższa niż KW, NNBG będzie zobowiązany zapłacić różnicę kontrahentowi KTR. Również w tym przypadku NNBG uzyska zatem stosunkowo stabilne dochody.

(10)

CR stanowi średnią ważoną cen hurtowych, ustalonych przez Zjednoczone Królestwo dla wszystkich podmiotów wspieranych przez KTR. W przypadku NNBG odpowiednią CR jest cena rynkowa energii na potrzeby obciążenia podstawowego, mająca zastosowanie do wszystkich podmiotów wytwarzających energię elektryczną na potrzeby obciążenia podstawowego (2).

(11)

W szczególności CR energii na potrzeby obciążenia podstawowego jest obecnie ustalona w sposób umożliwiający wykorzystanie dziennych notowań cen ogłaszanych przez organizację London Energy Broker's Association (LEBA) oraz giełdę NASDAQ OMX Commodities, w odniesieniu do ceny zakupu energii elektrycznej na jeden sezon (tj. 6 miesięcy) przed dostawą, czyli ceny z jednosezonowym wyprzedzeniem (3).

(12)

CR energii na potrzeby obciążenia podstawowego jest obliczana raz na sezon, bezpośrednio przed każdym sezonem, przy uwzględnieniu średniej arytmetycznej dziennych cen z jednosezonowym wyprzedzeniem publikowanych codziennie w poprzednim sezonie. Ta średnia jest ważona w celu zapewnienia proporcjonalnego wpływu wolumenu obrotu w ramach każdego indeksu referencyjnego.

(13)

NNBG będzie zobowiązany do utrzymania z góry określonego minimalnego poziomu wydajności, ale nie jest zobowiązany do osiągnięcia wcześniej określonej wielkości produkcji. W szczególności oczekuje się, że elektrownia będzie działała przy 91-procentowym współczynniku obciążenia. Jeśli NNBG nie osiągnie tego współczynnika obciążenia, w sposób dorozumiany nie zdoła uzyskać poziomu dochodów, których oczekuje w ramach projektu.

(14)

NNBG otrzyma płatności różnicowe, których podstawą jest zmierzona wielkość produkcji, do maksymalnego poziomu tej wielkości („pułapu”), określonego w KTR. Żadne kwoty nie będą wypłacane w przypadku sprzedaży na rynku energii ponad ten pułap. Energia elektryczna wytwarzana przez NNBG będzie sprzedawana na rynku.

(15)

KTR zostanie zawarty z kontrahentem KTR, tj. podmiotem finansowanym poprzez statutowy obowiązek nałożony na wszystkich koncesjonowanych dostawców łącznie.

(16)

Zawarcie końcowego kontraktu zależy od końcowej decyzji inwestycyjnej EDF i NNBG, jak również umowy dotyczącej uzgodnień finansowych (w tym warunków gwarancji na instrumenty dłużne udzielonych przez rząd Zjednoczonego Królestwa) oraz ostatecznej akceptacji przez strony.

(17)

W ramach KTR koncesjonowani dostawcy łącznie ponoszą odpowiedzialność za wszelkie zobowiązania wynikające z kontraktu, natomiast kontrahent kontraktu odpowiada wyłącznie do wysokości środków przekazanych mu przez koncesjonowanych dostawców lub rząd Zjednoczonego Królestwa. Każdy dostawca będzie ponosił odpowiedzialność na podstawie swojego udziału w rynku, określonego według odczytu zużycia energii elektrycznej. Zgodnie z tym systemem w przypadku niespełnienia zobowiązań płatniczych sekretarz stanu wyznaczy innego kontrahenta, pobierze płatności od pozostałych dostawców lub dokona bezpośredniej płatności na rzecz podmiotów wytwarzających energię elektryczną.

(18)

Kontrahent oddzielnie powierzy agentowi rozliczeniowemu uprawnienia w zakresie pozyskiwania dochodów (tj. uprawnienia do pobierania płatności od dostawców) z jednej strony, zaś z drugiej strony nałoży nań obowiązek dokonywania płatności na rzecz podmiotów wytwarzających energię elektryczną i pobierania od nich płatności. Rząd zamierza wyznaczyć jako agenta rozliczeniowego jednostkę zależną od Elexonu (tj. podmiotu obecnie działającego jako agent rozliczeniowy w Zjednoczonym Królestwie, w pełni należącego do operatora systemu przesyłowego – OSP – Zjednoczonego Królestwa – National Grid).

(19)

Kontrahent podmiotu wytwarzającego energię elektryczną na podstawie KTR będzie mógł podejmować decyzje oraz postępować według własnego uznania, na przykład poprzez stwierdzenie, że wspomniany podmiot wypełnia swoje obowiązki lub musi złożyć zabezpieczenie w celu zagwarantowania płatności w ramach programu, bądź odstąpić od pewnych wymagań, w zależności od określonych warunków panujących na rynku. Rząd Zjednoczonego Królestwa zamierza dostarczyć dalsze wytyczne na temat parametrów, które mogą ograniczać swobodę kontrahenta w podejmowaniu decyzji odnoszących się do realizacji KTR.

(20)

Rysunek 1 objaśnia role przewidziane dla każdego z podmiotów w systemie KTR.

Rysunek 1

Role i obowiązki dotyczące realizacji KTR

Źródło: Władze Zjednoczonego Królestwa.

(21)

Warunki KTR uzgodniły Zjednoczone Królestwo i EDF. Warunki te zostaną przekształcone w długoterminowy kontrakt przed ostatecznym podpisaniem umowy i końcowej decyzji inwestycyjnej przez EDF.

(22)

Wiele spośród uzgodnionych warunków odzwierciedla warunki KTR dotyczące innych technologii, w szczególności technologii energii odnawialnej. Warunki takie są dostępne do wiadomości publicznej (4). Inne warunki mają szczególny charakter w odniesieniu do KTR dotyczącego HCP.

(23)

Na podstawie uzgodnionych warunków KW zostanie ustalony na 92,50 GBP za MWh w cenach nominalnych z 2012 r. Jeśli decyzja inwestycyjna o budowie nowej elektrowni jądrowej Sizewell C zostanie podjęta, z wykorzystaniem tego samego projektu i możliwością podziału niektórych kosztów w przypadku reaktorów HPC, KW zostanie zmieniony na 89,50 GBP za MWh, jak wcześniej w liczbach nominalnych z 2012 r.

(24)

KW będzie w pełni indeksowany według indeksu cen konsumpcyjnych („ICK”), tak jak w przypadku innych KTR. Korekta ICK będzie odbywać się raz w roku, przy czym za datę bazową uznaje się listopad 2011 r. Corocznie KW będzie korygowany pierwszego dnia sezonu w odniesieniu do najnowszego indeksu ICK, opublikowanego przez krajowy urząd statystyczny (Office of National Statistics – ONS) za luty.

(25)

Okres trwania KTR rozpocznie się ostatecznie z datą początkową biegu terminu rozruchu dla każdego reaktora, co oznacza […] (5) lat od uzgodnionej docelowej daty rozruchu. Po tej dacie okres obowiązywania KTR rozpocznie bieg bez względu na to, czy elektrownia będzie działać.

(26)

Najpóźniejszy termin realizacji umowy stanowi data przypadająca w […] rocznicę ostatniego dnia docelowego terminu rozruchu dla drugiego reaktora. Jeśli żaden z reaktorów nie zostanie oddany do eksploatacji w najpóźniejszym terminie realizacji lub przed tym dniem, kontrahent KTR może rozwiązać umowę. Najpóźniejszy termin realizacji umowy może zostać przesunięty z powodu siły wyższej lub trudności z połączeniem.

(27)

Będą występowały dwa mechanizmy „udziału w zyskach”. Pierwszy mechanizm będzie dotyczył kosztów budowy (6) i będzie przewidywał, że:

(28)

Drugie rozwiązanie dotyczące udziału w zyskach jest oparte na stopie zwrotu z kapitału własnego. Ustalono dwa progi (6):

(29)

Pierwszy próg ustalono na poziomie przewidywanej wewnętrznej stopy zwrotu z kapitału wygenerowanej w chwili wydawania niniejszej decyzji w najnowszym modelu finansowym (7) lub 11,4 procent na podstawie zadeklarowanego kapitału w liczbach nominalnych. Wszelki zysk poniżej lub powyżej tego poziomu zostanie podzielony między kontrahenta KTR – 30 procent i NNBG – 70 procent.

(30)

Drugi próg ustalono na wyższym spośród poziomów: 13,5 procent w liczbach nominalnych lub 11,5 w liczbach rzeczywistych (skorygowanym współczynnikiem ICK), na podstawie tego samego modelu jak w powyższym punkcie. Ewentualny zysk powyżej tego progu zostanie podzielony między kontrahenta KTR – 60 procent i NNBG – 40 procent.

(31)

Przewidziano dwie daty renegocjacji kosztów operacyjnych. Pierwsza przypada 15 lat, a druga 25 lat po uruchomieniu pierwszego reaktora. Renegocjacja kosztów operacyjnych zapewni sposób na ograniczenie długoterminowego ryzyka kosztowego po obydwu stronach i umożliwi zmianę KW w dwóch kierunkach. Mechanizm ten pozwala na zwiększenie lub zmniejszenie KW na podstawie znanych kosztów rzeczywistych oraz skorygowanych przewidywań przyszłych kosztów dla niżej wymienionych pozycji operacyjnych, w każdym przypadku całkowicie i wyłącznie zgodnie z wymaganiami niezbędnymi do zapewnienia ciągłej pracy obiektu wytwarzającego energię elektryczną:

(32)

Wszelkie koszty związane z projektem, eksploatacją niespełniającą standardów racjonalności i ostrożności, dostępnością lub zdolnościami podmiotu wytwarzającego energię elektryczną, wydatki kapitałowe niezwiązane z konserwacją, wydatki na nowe konstrukcje (niezlokalizowane w obrębie istniejącego budynku), finansowanie oraz niektóre koszty przekazania odpadów nie zostaną uwzględnione w renegocjacjach.

(33)

Skorygowane szacunki kosztów użyte w renegocjacji kosztów operacyjnych zostaną oparte na sprawozdaniu opracowanym przez NNBG oraz zaakceptowane przez kontrahenta KTR, z uwzględnieniem kosztów referencyjnych z innych elektrowni jądrowych wykorzystujących technologię EPR, a także innych elektrowni jądrowych, w których zastosowano reaktor wodny ciśnieniowy, w Ameryce Północnej oraz UE, w każdym przypadku działających zgodnie z zasadą racjonalności i ostrożności. Korekta KW zostanie obliczona przez odniesienie do górnej połowy kosztów referencyjnych.

(34)

KW (lub kwota ryczałtowa bądź płatności roczne dokonywane na rzecz kontrahenta KTR) zostanie zmniejszony w celu odzwierciedlenia zmian w kwocie podatku płatnego przez NNBG w okolicznościach związanych z finansowaniem przez udziałowców oraz strukturyzacją podatkową NNBG. W tym względzie nie będą dozwolone żadne podwyżki.

(35)

Nastąpi jednorazowa perspektywiczna korekta KW pod względem stawek podatku od nieruchomości niemieszkalnych po przeprowadzeniu oficjalnej ponownej oceny przez urząd ds. wyceny po uruchomieniu elektrowni. Kolejne zmiany stawek podatku od nieruchomości niemieszkalnych nastąpią w drodze renegocjacji kosztów operacyjnych.

(36)

Oprócz informacji wskazanych w ogólnych standardowych warunkach KTR NNBG będzie zobowiązany do złożenia pewnych gwarancji w odniesieniu do informacji zawartych w danych i modelach dostarczanych rządowi Zjednoczonego Królestwa o kosztach projektu. Kontrakt przewiduje zastosowanie uzgodnionego modelu finansowego do ustalenia różnych KW oraz wprowadzenia innych korekt wymaganych jego warunkami.

(37)

NNBG zostanie objęty ochroną i może odzyskać pewne koszty w przypadku kwalifikującej się zmiany przepisów („KZP”).

(38)

KZP to dyskryminująca zmiana przepisów, szczegółowa zmiana przepisów, szczegółowa zmiana podatkowa przepisów, inna zmiana przepisów lub zmiana podstawy prawnej, w każdym przypadku nieprzewidywalna.

(39)

Dyskryminująca zmiana przepisów oznacza zmianę przepisów, których warunki w szczególności (a nie tylko pośrednio lub w następstwie lub poprzez nieproporcjonalny skutek jakiejkolwiek zmiany przepisów mającej ogólne zastosowanie) mają zastosowanie do projektu, obiektu wytwarzającego energię elektryczną lub NNBG, ale nie w innym przypadku.

(40)

Szczegółowa zmiana przepisów to zmiana przepisów, których warunki w szczególności (a nie tylko pośrednio lub w następstwie lub poprzez nieproporcjonalny skutek jakiejkolwiek zmiany o ogólnych zastosowaniu) mają zastosowanie do obiektów wytwarzających energię jądrową lub obiektów wytwarzających energię elektryczną objętych KTR.

(41)

Szczegółowa zmiana podatkowa przepisów to (i) zmiana podatku lub wprowadzenie nowego podatku na uran; lub (ii) zmiana w przepisach lub praktykach podatkowych stosowanych przez HMRC, skutkująca mniej korzystnymi dla NNBG rozwiązaniami podatkowymi niż te, które wynikały z niektórych szczegółowych deklaracji podatkowych przetworzonych przez HMRC.

(42)

Zmiana podstawy prawnej występuje, gdy (i) ONR (lub podmiot regulacyjny będący jego następcą prawnym) zaprzestaje regulacji obiektu wytwarzającego energię elektryczną przez ocenę, czy nakłady na ograniczenie ryzyka są w dużym stopniu nieproporcjonalne do osiągniętych korzyści; (ii) odpowiednia agencja ochrony środowiska (lub podmiot regulacyjny będący jej następcą prawnym) zaprzestaje oceny wariantu ograniczenia ryzyka w odniesieniu do obiektu wytwarzającego energię elektryczną jako akceptowanego ryzyka dla środowiska przez odniesienie do rozważania, czy koszty wdrożenia są nieproporcjonalne do uzyskanych korzyści środowiskowych.

(43)

Rekompensata z tytułu KZP będzie wypłacana wyłącznie gdy łączna kwota wszystkich roszczeń z tytułu KZP przekroczy 50 mln GBP w indeksowanych liczbach nominalnych z 2012 r. Podwójne odzyskanie środków nie jest dozwolone. KW zostanie skorygowany tylko raz z powodu danej KZP na pozostały okres trwania kontraktu, z zastosowaniem uzgodnionego modelu finansowego lub przez obliczenie wartości bieżącej netto wymaganej korekty.

(44)

NNBG otrzyma, pod pewnymi warunkami, rekompensatę w przypadku „politycznego” zamknięcia HPC (przez Zjednoczone Królestwo, UE lub międzynarodowy właściwy organ) z przyczyn innych niż ochrona zdrowia, bezpieczeństwo jądrowe, ogólne bezpieczeństwo, ochrona środowiska, transport materiałów jądrowych lub zabezpieczenia jądrowe (zdarzenie kwalifikujące do zamknięcia).

(45)

Rekompensata będzie również możliwa, gdy obiekt wytwarzający energię elektryczną zostanie zamknięty z okolicznościach związanych z ubezpieczeniem od odpowiedzialności cywilnej, w tym w wyniku niezatwierdzenia przez rząd Zjednoczonego Królestwa alternatywnych rozwiązań ubezpieczeniowych zaproponowanych przez podmiot wytwórczy, które zasadnie powinny być zaakceptowane przez rząd, a podmiotowi wytwórczemu nie pozostały żadne inne zatwierdzone warianty ubezpieczeniowe.

(46)

Ochrona związana ze zdarzeniem kwalifikującym do zamknięcia obejmuje prawo do przeniesienia NNBG pod kontrolę rządu Zjednoczonego Królestwa (oraz prawo rządu Zjednoczonego Królestwa do żądania przeniesienia) oprócz wypłaty rekompensaty przez kontrahenta KTR lub rząd Zjednoczonego Królestwa.

(47)

Zdarzenia umożliwiające rozwiązanie umowy mają zastosowanie wyłącznie do NNBG. Do kontrahenta KTR należy decyzja, czy rozwiązać umowę po wystąpieniu zdarzenia rozwiązującego umowę.

(48)

Projekt HPC, a w szczególności NNBG, będzie mógł korzystać nie tylko z KTR, ale też z państwowej gwarancji kredytowej dla emitowanego przez siebie instrumentu dłużnego („gwarancja kredytowa”).

(49)

Gwarancją kredytową zostaną objęte wyemitowane obligacje. Gwarancję można traktować jako umowę ubezpieczeniową, gwarantującą terminowe spłacanie kwoty głównej i odsetek długu o obniżonym ryzyku, nawet do wysokości 17 mld funtów (8).

(50)

Gwarancja kredytowa zostanie zapewniona przez Infrastructure UK („IUK”), dział Skarbu Zjednoczonego Królestwa nadzorujący administrowanie systemem gwarancji. Gwarancja kredytowa stanowi instrument dłużny o charakterze kompleksowym do długoterminowego finansowania HPC.

(51)

IUK uważa, że struktura transakcji uzasadnia klasyfikację HPC w kategorii ryzyka równoważnej z BB+/Ba1. Opłata gwarancyjna będzie wynosiła 295 punktów bazowych.

(52)

W tym systemie obligacje emitowane jako element struktury finansowania będą objęte gwarancją wydawaną przez Lordów Komisarzy Skarbu Zjednoczonego Królestwa (gwaranta). Uwzględniono też budowlany instrument pomostowy, który będzie zapewniony przez banki komercyjne (bez gwarancji w ramach systemu gwarancyjnego Zjednoczonego Królestwa). Pozostały kapitał zadeklarowany na finansowanie transakcji będzie dostarczony przez udziałowców. Za zgodą gwaranta do struktury finansowej mogą zostać dodane inne źródła kapitału.

(53)

Podczas wydawania decyzji zaplanowano następujące źródła finansowania:

(54)

Struktura finansowania jest ustalona w ten sposób, że kapitał zakładowy zostaje obciążony pełną stratą przed obciążeniem obligacji jakąkolwiek stratą. Kapitał warunkowy stwarza dodatkowe zapewnienie, że nastąpi „finansowe zakończenie realizacji”, czyli dzień, w którym gwarant uzna, między innymi, że HPC jest oddany do eksploatacji i uruchomiony, a wszystkie wymagane rezerwy są w pełni pokryte.

(55)

Obowiązki udziałowców dotyczące kapitału własnego zostaną określone w umowie dotyczącej wkładów kapitałowych, której stroną będzie również gwarant w celu przyjmowania zobowiązań w odniesieniu do wpłacania kapitału.

(56)

Aby zapewnić opisane powyżej zdolności kapitału do absorpcji strat w przypadku niewykonania zobowiązania, strony ustaliły dwa warunki (warunek wariantu podstawowego (9) oraz warunek w przypadku niezdolności do działania (10)), które umożliwiają gwarantowi żądanie przyspieszenia wypłaty kapitału zakładowego lub, odpowiednio, kapitału warunkowego, tj. bezzwłocznego dostarczenia i wykorzystania do spłaty obligacji oraz sumy należnej gwarantowi. Takie połączenie postanowień ma zapewnić, że to udziałowcy, a nie gwarant, są przede wszystkim narażeni na problemy z rentownością technologii EPR, do momentu uzyskania obiektywnego dowodu wynikającego z pomyślnej realizacji wcześniejszych projektów, takich jak Flamanville 3 i Taishan 1.

(57)

W okresie do dnia spełnienia warunku wariantu podstawowego istnieje ograniczenie kwoty zaciągniętego zadłużenia do wartości mniejszej spośród poniższych: pułapu odpowiedniego celu pośredniego zadłużenia oraz […] procent kapitału zakładowego pomniejszonego o kapitał deweloperski, tj. […] mld GBP. Tabela 1 przedstawia praktyczny przykład zdolności kapitału do absorpcji strat:

Tabela 1

Profil wypłat wariantu podstawowego oraz przypadek braku spełnienia warunku wariantu podstawowego

Źródło: Uwagi IUK przedłożone w dniu 12 września 2014 r.

Base Case Drawdown Profile

Base Case Condition Not Met (by 31 December 2020)

(58)

Po spełnieniu warunku wariantu podstawowego głównym zabezpieczeniem gwaranta w okresie budowy jest wysokość kapitału warunkowego, który może być wykorzystany w sytuacji przekroczenia kosztów wraz osiąganiem celów pośrednich projektu, ograniczających kwotę zadłużenia w danym okresie.

(59)

Zobowiązania udziałowców w odniesieniu do kapitału zakładowego i warunkowego będą w pełni pokrywane z kredytu w postaci instrumentów, w tym między innymi gwarancji spółki dominującej, akredytywy lub innego wsparcia kredytowego, akceptowanego przez gwaranta.

(60)

Udziałowcy zapewnią stałe (11) i/lub płynne (12) zabezpieczenie (13), w tym kwalifikowany zastaw o zmiennym składzie (14), w odniesieniu do wszystkich aktywów, nieruchomości i przedsięwzięć w celu wsparcia swoich obowiązków na rzecz NNBG i obowiązków NNBG. Zarówno NNBG, jak i emitent obligacji, nowo zarejestrowana spółka celowa, ustanowią kompleksowe zabezpieczenia stałe i/lub płynne, w tym kwalifikowany zastaw o zmiennym składzie, w odniesieniu do wszystkich aktywów, nieruchomości i przedsięwzięć w celu wsparcia swoich obowiązków. Bezpieczeństwo będzie wzmacniane przez bezpośrednie umowy z umawiającymi się stronami w odniesieniu do pewnych istotnych kontraktów.

(61)

Ze względu na charakter transakcji oraz duże znaczenie bezpieczeństwa wykorzystanie zabezpieczenia będzie uwzględniało zgodę podmiotu regulacyjnego w zakresie bezpieczeństwa Zjednoczonego Królestwa oraz fakt, że składowanie odpadów może odbywać się wyłącznie w zakładzie, który dysponuje lub będzie dysponował koncesją dla terenu obiektu jądrowego w odniesieniu do terenu HPC.

(62)

Zabezpieczenie przyznane przez udziałowców, NNBG i emitenta ma zagwarantować zabezpieczonym stronom (15): (i) posiadanie najwyższego priorytetu przed roszczeniami niezabezpieczonych kredytodawców odpowiedniego dłużnika w razie jego niewypłacalności; (ii) zachowanie możliwości zbywania zabezpieczonych aktywów i przeznaczania wpływów ze sprzedaży na zaspokojenie niewykonanych zabezpieczonych zobowiązań, o ile stanowi to najlepszy sposób maksymalizacji odzyskiwanych kwot; (iii) sprawowanie maksymalnej kontroli w przypadku niewypłacalności któregokolwiek z ustanawiających zabezpieczenie oraz osiąganie celu zarządczego zabezpieczenia poprzez wyznaczenie zarządcy przymusowego nad działalnością i aktywami odpowiedniego dłużnika.

(63)

Obligacje będą obligacjami niezabezpieczonymi emitenta i nie będą uwzględnione w jakichkolwiek zabezpieczeniach ustanowionych przez emitenta lub innego członka korporacyjnej grupy HPC.

(64)

Jeśli chodzi o ranking kredytodawców, wpływy z egzekwowania zabezpieczenia ustanowionego przez NNBG będą w praktyce realizowane w następującej kolejności:

(65)

Kolejność w realizacji wpływów z egzekwowania zabezpieczeń nie może być zmieniona bez zgody gwaranta.

(66)

Finansowanie transakcji będzie podzielone na etapy przez odniesienie do osiągnięcia celów pośrednich realizacji projektu.

(67)

W okresie po terminie emisji maksymalnej liczby obligacji (z wyjątkiem obligacji SZC) nastąpi wniesienie kapitału zakładowego zgodnie z harmonogramem, wraz z kapitałem warunkowym na pokrycie ewentualnych przekroczonych kosztów w odniesieniu do tego harmonogramu.

(68)

Dywidendy na rzecz udziałowców nie mogą być wypłacone przed finansowym zakończeniem realizacji.

(69)

Władze Zjednoczonego Królestwa argumentują, że po finansowym zakończeniu realizacji gwarancja kredytowa nadal jest chroniona przez szereg strukturalnych i umownych narzędzi ograniczających ryzyko, w tym znaczące ograniczenia dotyczące warunków wypłaty dywidend oraz […]-miesięczną rezerwę na obsługę zadłużenia (finansowaną w gotówce, za pośrednictwem akredytywy zabezpieczającej lub akceptowalnych gwarancji) do wysokości nawet […] mld GBP. Standardem rynkowym w finansowaniu projektu jest jakoby 6-miesięczna rezerwa na obsługę zadłużenia.

(70)

Można domniemywać, że po finansowym zakończeniu realizacji gwarancja kredytowa zostanie wykorzystana wyłącznie wtedy, gdy: a) wystąpi istotne odchylenie w wydajności operacyjnej oraz wynikowe ograniczenie przepływów pieniężnych dostępnych na obsługę zadłużenia w stosunku do oczekiwanego; b) odchylenie spowoduje znaczne wyczerpanie rezerwy na obsługę długu, przewidzianej w strukturze i wspomnianej powyżej.

(71)

W razie skorzystania z rezerwy na obsługę długu (w jakimkolwiek zakresie) musi ona zostać w pełni uzupełniona przed wypłatą dywidend.

(72)

Władze Zjednoczonego Królestwa argumentują, że biorąc pod uwagę zakres strukturalnej ochrony przed niewykonaniem zobowiązania oraz obecność zdarzeń sprawczych i potencjalnych środków zaradczych podejmowanych z wyprzedzeniem, potrzeba egzekucji powinna wystąpić w rzadkich i mało prawdopodobnych okolicznościach. Jednak okoliczności powstania konieczności przeprowadzenia egzekucji prawdopodobnie będą poważne i nieoczekiwane, a wówczas zastosowanie ustalonych działań egzekucyjnych nie będzie właściwe. IUK uznał, że konieczna jest elastyczność w rozważaniu możliwych wariantów w momencie występowania zdarzeń w celu lepszej ochrony jego własnych interesów. Dlatego IUK postanowił o wyborze maksymalnego i elastycznego pakietu opcji egzekucji ze swobodą zdecydowania o najlepszej metodzie w odpowiednim czasie.

(73)

Komisji dostarczono, do oceny, wstępne warunki finansowe uzgodnione do tej pory w odniesieniu do finansowania projektu HPC. Obejmują one uzgodnienia stron w zakresie głównych warunków dokumentów finansowych, bez przedstawiania dokumentów prawnych w ostatecznej postaci, niedostępnych podczas wydawania niniejszej decyzji. Władze Zjednoczonego Królestwa oświadczyły, że pozostałe warunki i postanowienia, jak również końcowe dokumenty finansowe będą zawierały standardowe klauzule, jakich inwestorzy mogą spodziewać się w tego rodzaju projekcie. Ponieważ Komisja nie miała możliwości zweryfikowania tego faktu, w przypadku gdy końcowe dokumenty spowodują zmianę obecnego kształtu środka przedstawionego Komisji w jakimkolwiek względzie, władze Zjednoczonego Królestwa będą musiały go zgłosić Komisji.

(74)

KTR przewiduje, że inwestorzy NNBG są uprawnieni do uzyskania rekompensaty, jeśli rząd Zjednoczonego Królestwa zdecyduje o zamknięciu HPC z powodów politycznych (i niezwiązanych z kwestiami ochrony zdrowia, bezpieczeństwa, ochrony środowiska, transportu czy zabezpieczeń). Płatności te będą finansowane w ten sam sposób jak płatności w ramach KTR (tj. za pośrednictwem opłaty wnoszonej przez dostawców). KTR będzie towarzyszyła umowa z sekretarzem stanu zawierana między sekretarzem stanu a inwestorami NNBG.

(75)

Umowa przewiduje, że jeśli, po politycznym zamknięciu, podmiot kontrahenta nie mógłby wypłacić rekompensat na rzecz inwestorów NNBG, uzgodnionej wypłaty dokona sekretarz stanu. Umowa nie przewiduje dodatkowych wypłat rekompensat na rzecz NNBG lub jego inwestorów.

(76)

Podczas trwających do dnia 7 kwietnia 2014 r. konsultacji dotyczących decyzji o wszczęciu postępowania Komisja otrzymała bardzo dużą liczbę odpowiedzi. Poniżej zawarto opis opinii istotnych dla oceny pomocy państwa.

(77)

Uwagi zainteresowanych stron zostaną omówione w odpowiednich częściach oceny bez konkretnego odniesienia do poszczególnych wypowiedzi.

(78)

Biorąc pod uwagę liczbę odpowiedzi, pogrupowano je tematycznie.

(79)

Jeden z respondentów zgodził się z rządem Zjednoczonego Królestwa, że środki nie pociągają za sobą pomocy państwa, przytaczając dowód podany przez Zjednoczone Królestwo na poparcie oceny UOIG.

(80)

Jedna ze stron argumentowała, że HPC świadczy UOIG, ponieważ wypełnia obowiązki użyteczności publicznej („OUP”) w celu zaspokojenia popytu na energię w krótkim, średnim i długim horyzoncie czasowym, oraz że realizacja projektu odbywa się w jednoznaczny i przejrzysty sposób, nieskutkujący uzyskaniem przewagi przez żadną z uczestniczących firm. HPC poprawi również bezpieczeństwo dostaw, przez ograniczenie uzależnienia od importowanych paliw oraz stosowania paliw kopalnych.

(81)

Wśród stron sprzeciwiających się opinii Zjednoczonego Królestwa, że środek nie obejmuje pomocy państwa, jeden z respondentów wysunął spostrzeżenie, że środek nie spełnia kryteriów Altmark, ponieważ KTR stanowi jedynie rekompensatę za usługę świadczoną w ogólnym interesie gospodarczym („UOIG”).

(82)

Kilkoro respondentów wysunęło spostrzeżenie, że żadne inne firmy nie mogły wziąć udziału w przetargu na ten projekt.

(83)

Kilka ze stron argumentowało, że zgłoszone środki nie podlegają unijnym ramom UOIG, ponieważ Zjednoczone Królestwo nie określiło dokładnie obowiązków użyteczności publicznej („OUP”), na które przyzna rekompensatę, oraz nie spełniło warunków powierzenia misji spełnienia OUP, zgodnie z art. 3 ust. 2 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/72/WE (17).

(84)

Kilka ze stron zwróciło uwagę, że środki pomocy są niezgodne z kryteriami Altmark, na podstawie których wytwarzanie energii elektrycznej stanowi normalną działalność gospodarczą, w związku z czym powinna istnieć konkurencja między energią jądrową a innymi źródłami energii elektrycznej na zliberalizowanym wewnętrznym rynku energii. Poza tym środek nie ma celu leżącego w ogólnym interesie i brak jest obiektywnego kryterium uzasadniającego 35-letni okres trwania. Energia jądrowa jest też traktowana inaczej niż odnawialne źródła energii, a także nieznane są parametry oraz brak jest analizy kosztów i korzyści. Co więcej, fakt, że energia jądrowa może zapewniać jedynie energię elektryczną na potrzeby obciążenia podstawowego uniemożliwia zakwalifikowanie jej jako UOIG. I wreszcie, możliwość wypłaty nadmiernej rekompensaty jest znaczna.

(85)

Kilkoro respondentów argumentowało, że wspomniane środki stanowią pomoc państwa, ponieważ obejmują dwustronne umowy między państwem a przedsiębiorstwem. Poza tym płatności będą dokonywane z tytułu wytwarzania energii jądrowej, z bezpośrednim zaangażowaniem budżetu państwa. Kontrakt przewiduje wsparcie wytwarzania energii jądrowej i specjalne warunki, które przewyższają wszelką pomoc udzielaną w zakresie odnawialnych źródeł energii.

(86)

Jeden z respondentów zauważył, że zmiana w zakresie stawek za przekazanie odpadów z jednostkowej na maksymalny pułap będzie stanowiła pomoc i kolejną dotację na rzecz nowych podmiotów wytwarzających energię jądrową.

(87)

Wśród pozytywnych odpowiedzi znalazło się spostrzeżenie jednego z respondentów, że energia jądrowa może być głównym czynnikiem wytwarzania niskoemisyjnej energii elektrycznej, a ponadto przyczynić się do dywersyfikacji sektora wytwarzania energii elektrycznej. Zauważono również, że choć nie zapewni całej dodatkowej zdolności wytwórczej, jaka będzie niezbędna przez następne dziesięciolecia w Zjednoczonym Królestwie, prawdopodobnie odegra krytyczną rolę w zastąpieniu wycofywanych jądrowych zdolności wytwórczych oraz zaspokojeniu popytu w przyszłości.

(88)

Kilkoro respondentów argumentowało, że Zjednoczone Królestwo znajduje się w innym położeniu niż pozostałe państwa członkowskie UE, ponieważ jest wyspą i oferuje ograniczone możliwości tworzenia połączeń międzysystemowych. Wszelkie porównania z Finlandią lub Francją są niewłaściwe z powodu w znacznym stopniu odmiennej struktury rynku oraz obecności w tych państwach członkowskich długoterminowych umów gospodarczych na wsparcie budowy elektrowni jądrowych. Co więcej, Zjednoczone Królestwo nie będzie mogło zarządzać nieciągłością odnawialnych źródeł przez importowanie dużych ilości energii z sąsiednich krajów w chwili, gdy energia odnawialna nie jest produkowana, i eliminowanie problemów związanych z nadmierną ilością energii podczas wytwarzania. Niedoskonałości rynku w Zjednoczonym Królestwie w porównaniu z dowolnym innym europejskim rynkiem energetycznym będą zawsze poważniejsze niż na kontynencie europejskim, zatem będą wymagały zastosowania większych środków w celu ich korygowania. Ponadto wsparcie energii jądrowej zwiększy dywersyfikację dostaw energii elektrycznej, w ten sposób wzmacniając odporność systemu energetycznego Zjednoczonego Królestwa.

(89)

Jeden z respondentów wskazał na specyficzne niedoskonałości rynku energii jądrowej, w szczególności długi okres budowy oraz czas eksploatacji skutkujące zwrotem z inwestycji po ponad 30 latach, w tym przypadku znacznie po 2050 r. Ponadto z przypadków zaniku napięcia w niektórych państwach członkowskich wynika wniosek, że możliwość polegania na transgranicznych połączeniach międzysystemowych jest ograniczona i żaden pojedynczy OSP nie może też zagwarantować takich samych zdolności w zakresie połączeń międzysystemowych, jak w krajowej sieci kratowej. Pomoc państwa na rzecz projektu HPC może powodować mniejsze zakłócenia konkurencji niż wprowadzenie innych środków, takich jak rynki zdolności wytwórczych.

(90)

Jeden z respondentów argumentował, że HPC nie będzie miał niekorzystnego wpływu na cel zapewniania ochrony środowiska, ponieważ jego działalność będzie objęta ścisłą kontrolą odpowiednich instytucji, takich jak Urząd Regulacji Jądrowych (ONR). Ponadto HPC będzie spełniał wymogi przepisów z 2010 r. w sprawie zezwoleń środowiskowych.

(91)

Kilka ze stron stwierdziło, że obecnie istnieją technologie umożliwiające bezpieczne składowanie odpadów promieniotwórczych.

(92)