15.5.2014   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 144/1

(1)

W dniu 10 lipca 2008 r. niemiecki producent nart spółka Marker Völkl International GmbH (zwana dalej „skarżącym”) złożyła skargę zawierającą zarzut, że Słowenia przyznała pomoc państwa na rzecz spółki Elan d.o.o. (zwanej dalej „Elan”; w chwili wniesienia skargi spółka ta była znana pod nazwą Skimar d.o.o.). Komisja skierowała do Słowenii szereg wezwań do udzielenia informacji, na które Słowenia odpowiedziała pismami z dnia 14 października 2008 r., 30 stycznia 2010 r. i 22 lutego 2010 r. W listopadzie 2009 r. Komisja wysłała także do skarżącego wezwanie do udzielenia informacji, na które otrzymała odpowiedź w dniu 5 marca 2010 r.

(2)

Pismem z dnia 12 maja 2010 r. Komisja poinformowała Słowenię, że podjęła decyzję o wszczęciu postępowania określonego w art. 108 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej w odniesieniu do przedmiotowej pomocy.

(3)

Decyzję Komisji o wszczęciu postępowania opublikowano w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej  (2). Komisja wezwała zainteresowane strony do przedstawienia uwag na temat przedmiotowych środków. Komisja nie otrzymała żadnych uwag od zainteresowanych osób trzecich.

(4)

W następstwie decyzji o wszczęciu postępowania Słowenia przedstawiła dalsze informacje pismami z dnia 9, 10 i 16 czerwca 2010 r. (wraz z załącznikami z dnia 26 maja, 28 maja, 31 maja, 2 czerwca i 14 czerwca 2010 r. do tego ostatniego pisma). W dniu 16 sierpnia 2011 r. Komisja skierowała do władz słoweńskich wezwanie do udzielenia informacji, na które otrzymała odpowiedź w piśmie z dnia 10 października 2011 r. Dnia 11 października 2011 r. przekazano szereg załączników do tego pisma. W następstwie spotkania służb Komisji i przedstawicieli spółki Słowenia przedstawiła dodatkowe informacje w pismach z dnia 6 marca, 30 marca, 13 kwietnia, 16 kwietnia, 23 kwietnia, 10 maja, 15 maja i 30 maja 2012 r.

(5)

Elan jest spółką z ograniczoną odpowiedzialnością zajmującą się produkcją sprzętu narciarskiego i statków morskich, takich jak jachty. Spółka ma siedzibę w Begunje na Gorenjskem w Słowenii, w regionie w całości kwalifikującym się do pomocy regionalnej na podstawie art. 107 ust. 3 lit. a) TFUE (3). Obecnie Elan zatrudnia około 460 pracowników i posiada dwa główne segmenty działalności: segment sportów zimowych i segment morski. Spółka ma tylko jedną jednostkę zależną na terenie Słowenii, tj. Elan Inventa d.o.o. (zajmującą się sprzętem sportowym), oraz szereg przedsiębiorstw handlowych w innych państwach.

(6)

Do czerwca 2010 r. oraz w momencie podjęcia środków objętych oceną spółka Elan miała odmienną strukturę organizacyjną. Obejmowała ona wówczas spółkę dominującą Elan, która posiadała udziały w następujących czterech jednostkach zależnych:

(7)

Spółka Elan jest własnością państwa. Obecnie 66,4 % jej udziałów należy do finansowej spółki holdingowej Posebna družba za podjetniško svetovanje, d.d. (zwanej dalej „PDP”), będącej własnością trzech funduszy państwowych. Kolejne 25 % udziałów w spółce posiada spółka finansowa Triglav Naložbe, finančna družba, d.d. (zwana dalej „Triglav Naložbe”), działająca na zlecenie zakładu ubezpieczeń należącego w większości do państwa. Pozostałe 8,6 % udziałów należy do państwowego funduszu emerytalnego Prvi pokojninski sklad (szczegółowy opis udziałowców spółki Elan można znaleźć w pkt 2.2). W momencie podjęcia środków będących przedmiotem postępowania wyjaśniającego udział większościowy w spółce Elan również posiadało państwo. Struktura udziałowców spółki Elan była jednak nieco inna (zob. także pkt 2.2).

(8)

Jeżeli chodzi o sytuację finansową spółki Elan, po trudnym 2004 roku w latach 2005 i 2006 spółka wygenerowała zysk i odnotowała wzrost obrotu. W 2007 r. sytuacja spółki zaczęła się pogarszać, co doprowadziło do spadku obrotu i strat netto w latach 2007–2008. Bardziej szczegółową ocenę sytuacji finansowej spółki Elan przedstawiono w motywach (68)–(74).

(9)

Obecnie Elan jest w trakcie procesu prywatyzacji. Główny udziałowiec, tj. spółka PDP, zamierza sprzedać swoje udziały w spółce i prowadzi obecnie negocjacje z potencjalnymi oferentami.

(10)

W związku z faktem, że struktura własności spółki Elan, jak również tożsamość właścicieli i ich ład korporacyjny są istotne dla ustalenia, czy środki na rzecz Elan obejmują zasoby państwowe i czy można je przypisać państwu, w dalszej części zostanie przedstawiony krótki opis każdego z właścicieli, a następnie przegląd udziałów każdego z nich w spółce Elan na przestrzeni czasu. Należy zauważyć, że struktura własności spółki Elan uległa zmianie w okresie między pierwszym zastrzykiem kapitałowym w 2007 r. (środek 1) a drugim zastrzykiem kapitałowym w 2008 r. (środek 2) oraz że od tego czasu nastąpiły dalsze zmiany. Szczegółowe informacje przedstawiono poniżej (zob. motywy (19)–(22)).

(11)

Spółka Kapitalska družba pokojninskega in invalidskega zavarovanja, d.d. (zwana dalej „KAD”) jest spółką akcyjną, której jedynym akcjonariuszem jest Słowenia. Spółka KAD zarządza państwowymi funduszami emerytalnymi i aktywami na rzecz Słowenii. Spółka ta jest także odpowiedzialna za prywatyzację aktywów państwowych. Spółka KAD podlega słoweńskiemu prawu spółek („ZGD-1”, Zakon o gospodarskih družbah). Zgodnie z tym prawem spółka KAD posiada zgromadzenie, radę nadzorczą oraz zarząd. Rząd Słowenii powołuje wszystkich 15 członków zgromadzenia (spośród których 5 reprezentuje emerytów i pracowników niepełnosprawnych, 5 reprezentuje pracodawców i osoby ubezpieczone, a 5 reprezentuje rząd Słowenii) oraz wszystkich 9 członków rady nadzorczej. Przedstawiciele rządu są zapraszani do uczestniczenia w posiedzeniach zgromadzenia.

(12)

Prvi pokojninski sklad („PPS”) jest pierwszym funduszem emerytalnym Republiki Słowenii, co oznacza, że jest on w 100 % własnością państwa. Spółka KAD zarządza tym funduszem emerytalnym, a także kontroluje udział PPS w spółce Elan (zwana dalej „KAD-PPS”).

(13)

Spółka Družba za svetovanje in upravljanje, d.o.o. (zwana dalej „DSU”) jest spółką z ograniczoną odpowiedzialnością świadczącą usługi w zakresie zarządzania i doradztwa, która w całości należy do państwa. Odpowiada ona między innymi za prywatyzację aktywów państwowych. Spółka DSU posiada radę nadzorczą, w skład której wchodzi trzech członków. Dwóch członków powołuje rząd Słowenii, zaś jednego — pracownicy spółki. Do czasu powołania przedstawiciela pracowników rząd Słowenii powołuje także trzeciego członka. Rada nadzorcza powołuje dyrektora spółki, który zarządza transakcjami handlowymi DSU.

(14)

Spółka Zavarovalnica Triglav, d.d. (zwana dalej "Zavarovalnica Triglav") oferuje wszelkie rodzaje ubezpieczeń innych niż na życie, ubezpieczeń na życie, ubezpieczeń zdrowotnych i wypadkowych. 67,7 % udziałów tej spółki należy do spółek, w których z kolei udział większościowy bezpośrednio lub pośrednio posiada państwo. W momencie przyznania środków głównymi akcjonariuszami spółki Zavarovalnica Triglav byli: Zavod za pokojninsko in invalidsko zavarovanje (zwany dalej „ZIPZ”, Instytut Ubezpieczenia Emerytalnego i Inwalidzkiego), będący w 100 % własnością państwa i posiadający 34,5 % akcji spółki Zavarovalnica Triglav; spółka Slovenska odškodninska družba, d.d. (zwana dalej „SOD”, słoweński zakład odszkodowań), będąca w 100 % własnością państwa i posiadająca 28,1 % akcji spółki Zavarovalnica Triglav; spółka NLB, d.d., będąca w 50 % własnością państwa i posiadająca 3,1 % akcji spółki Zavarovalnica Triglav oraz spółka HIT d.d., będąca w 100 % własnością państwa i posiadająca 1,1 % akcji spółki Zavarovalnica Triglav. Żaden z pozostałych akcjonariuszy spółki Zavarovalnica Triglav nie posiadał udziału większego niż 1,8 %.

(15)

Spółka Zavarovalnica Triglav posiada radę nadzorczą składającą się z 8 członków oraz zarząd. Pięciu członków rady nadzorczej reprezentuje interesy akcjonariuszy i wybierani są oni przez walne zgromadzenie spółki Zavarovalnica Triglav. Pozostali trzej członkowie reprezentują interesy pracowników.

(16)

Spółka Triglav Naložbe jest spółką finansową. W momencie dokonywania drugiego zastrzyku kapitałowego 80 % akcji Triglav Naložbe należało do spółki Zavarovalnica Triglav. W tej drugiej spółce z kolei udział większościowy posiada państwo (zob. motyw (14)). Pozostały kapitał spółki Triglav Naložbe jest bardzo rozproszony pomiędzy indywidualnych inwestorów, z których żaden nie posiada udziału większego niż 0,67 %. Spółka Triglav Naložbe posiada radę nadzorczą i zarząd. Rada nadzorcza spółki składa się z trzech członków i powoływana jest przez walne zgromadzenie spółki Triglav Naložbe.

(17)

PDP jest finansową spółką holdingową założoną w czerwcu 2009 r. Stanowi własność trzech państwowych funduszy, mianowicie KAD, DSU i SOD, oraz funkcjonuje jako spółka restrukturyzacyjna działająca w imieniu państwa słoweńskiego. Na mocy zawartej umowy spółka PDP może przejąć zarządzanie przedsiębiorstwami państwowymi znajdującymi się w trudnej sytuacji, wykonywać wszystkie prawa głosu, ustanowić radę nadzorczą i zarząd oraz przeprowadzać działania naprawcze na rzecz państwa (4). Spółka PDP posiada udziały w kilku słoweńskich spółkach będących uprzednio własnością funduszy parapaństwowych (5) i poszukuje inwestorów strategicznych dla niektórych z nich.

(18)

Spółka KD Kapital, finančna družba, d.o.o. (zwana dalej „KD Kapital”) jest spółką prowadzącą działalność w obszarze inwestycji kapitałowych. Spółka KD Kapital należy do grupy Skupina KD (6) i stanowi własność prywatną.

(19)

W 2007 r., tj. w momencie przyznania pierwszego środka, następujące spółki posiadały udziały w spółce Elan: KAD (30,48 %), KAD-PPS (10,3 %), DSU (17,34 %), Triglav Naložbe (13,16 %), Zavarovalnica Triglav (11,89 %) oraz KD Kapital (16,83 %).

(20)

W kwietniu 2008 r. spółka KD Kapital sprzedała swoje udziały spółce KAD. W następstwie tej transakcji oraz w momencie dokonania drugiego zastrzyku kapitałowego następujące spółki posiadały udziały w spółce Elan: KAD (47,31 %), KAD-PPS (10,3 %), DSU (17,34 %), Triglav Naložbe (13,16 %) oraz Zavarovalnica Triglav (11,89 %).

(21)

W 2010 r. spółki KAD i DSU powierzyły swoje udziały w spółce Elan finansowej spółce holdingowej PDP. Obecnie PDP posiada 66,4 % udziałów w spółce Elan. Spółka KAD-PPS posiada 8,6 % udziałów, a Triglav Naložbe — 25 %.

(22)

Tabela 1 zawiera przegląd udziałów będących w posiadaniu poszczególnych udziałowców w momencie przyznania środków 1 i 2 oraz w maju 2012 r.:

Tabela 1

(23)

W 2006 r. spółka Elan zaplanowała dla grupy ambitny program inwestycyjny, który dotyczył inwestycji w budynki, sprzęt i zarządzanie marką, w oparciu o strategiczny plan rozwoju na lata 2006–2010 (opracowany przez radę nadzorczą spółki Elan w grudniu 2005 r.). Na lata 2006–2007 zaplanowano inwestycje w kwocie 20,2 mln EUR. Aby sfinansować te inwestycje, spółka Elan zaproponowała swoim udziałowcom podwyższenie kapitału o 20,2 mln EUR. W międzyczasie w 2006 r. spółka Elan rozpoczęła zakup nowych urządzeń produkcyjnych, co także było przewidziane w strategicznym planie rozwoju.

(24)

W dniu 29 stycznia 2007 r. spółka Elan i jej udziałowcy podpisali list intencyjny, w którym wyrazili zgodę na dokapitalizowanie spółki Elan przez udziałowców kwotą 10,225 mln EUR (około połowa kwoty 20,2 mln EUR przewidzianej w strategicznym planie rozwoju na lata 2006–2010). Każdy ze udziałowców zgodził się uczestniczyć w podwyższeniu kapitału proporcjonalnie do swoich udziałów w spółce Elan. Decyzję tę podjęto na podstawie wyceny spółki przeprowadzonej przez niezależną firmę doradczą […] (7) i szeregu innych dokumentów sporządzonych przez samą spółkę Elan, jak również przez spółkę KAD będącą udziałowcem większościowym. […] obliczenia wartości godziwej spółki dokonano na podstawie średniej obliczeń obejmujących (w odniesieniu do każdego segmentu) (i) średnią ważoną porównanego wskaźnika cena/wartość sprzedaży (P/S) ostatnio przeprowadzonych transakcji, (ii) wskaźniki cena/zysk (P/E) odnośnych spółek w 2005 r. oraz (iii) siedmiokrotną wartość EBITDA obejmującą 25 % szacowanego potencjału w zakresie oszczędności. Od uzyskanej średniej odjęto krótkoterminowe zobowiązania finansowe spółki i połowę zidentyfikowanych inwestycji, których nie można było sfinansować z przewidywanych przepływów pieniężnych spółki. Na podstawie metody zdyskontowanych przepływów pieniężnych spółka KAD opracowała wstępny szacunek wartości spółki Elan z wykorzystaniem prognoz operacyjnych przedstawionych przez spółkę Elan jej radzie nadzorczej.

(25)

Zanim tego dokonano, w maju 2006 r. spółka Elan poinformowała swoich udziałowców, że mimo iż przeznacza wszystkie wolne przepływy pieniężne na inwestycje przewidziane w strategicznym planie rozwoju na lata 2006–2010, konieczne będzie dokapitalizowanie spółki w celu zrealizowania niezbędnych inwestycji (8). Następnie w listopadzie 2006 r. spółka Elan opracowała bardziej szczegółową analizę skutków podwyższenia kapitału (9), zgodnie z którą inwestycje miały prowadzić do osiągnięcia przez segment sportów zimowych łącznego zysku netto w wysokości 15,4 mln EUR w latach 2006–2010 w porównaniu z łącznymi stratami netto w wysokości 4,8 mln EUR, jakie odnotowano by w przypadku braku podwyższenia kapitału. Podobnie łączny zysk netto segmentu morskiego za lata 2006–2010 miał być wyższy po podwyższeniu kapitału (14,9 mln EUR w stosunku do 8 mln EUR). Jednocześnie spółka KAD, będąca udziałowcem większościowym Elan, oszacowała wartość grupy na kwotę 22,8 mln EUR. Rady nadzorcze akcjonariuszy KAD, DSU, Zavarovalnica Triglav i Triglav Naložbe zatwierdziły podwyższenie kapitału odpowiednio w grudniu 2006 r. i styczniu 2007 r.

(26)

Formalnie podwyższenie kapitału zatwierdzono na zgromadzeniu udziałowców w dniu 25 października 2007 r. Udziałowcy dokonali płatności w dniu 15 listopada 2007 r. proporcjonalnie do posiadanych udziałów w spółce. Spółka Elan otrzymała kwotę 10,225 mln EUR, z czego 5,8 mln EUR trafiło do spółki Elan Winter sport, a 4,425 mln EUR do spółki Elan Marine w formie pożyczek udziałowca. Powyższe pożyczki udziałowca zostały następnie przekształcone w kapitał własny w spółkach Elan Winter sport i Elan Marine. Jak opisano powyżej, w czerwcu 2010 r. spółki Elan Winter sport i Elan Marine zostały wcielone do spółki dominującej, tj. spółki Elan (zob. motyw (6)).

(27)

Jedną z przyczyn przesunięcia w czasie między podpisaniem listu intencyjnego a formalną zgodą udziałowców był fakt, że spółka KD Kapital, będąca jedynym prywatnym udziałowcem spółki Elan w tym okresie, która posiadała mniejszość blokującą, zablokowała podjęcie formalnej decyzji o podwyższeniu kapitału. Powodem zablokowania podjęcia decyzji przez spółkę KD Kapital był spór między spółką KAD a spółką KD Kapital dotyczący zmian w radzie nadzorczej spółki Elan. Jak wyjaśniła Słowenia, spółka KD Kapital posiadała również 50 % udziałów w spółce Seaway Group d.o.o. będącej jednym z konkurentów spółki Elan i zamierzała umieścić przedstawiciela KD Kapital w radzie nadzorczej spółki Elan. Spółka KAD uznała to za niedopuszczalne w świetle udziału spółki KD Kapital w spółce Seaway. Aby rozwiązać tę sytuację, na początku października 2007 r. spółka KAD zaproponowała spółce KD Kapital opcję sprzedaży, pod warunkiem że spółka KD Kapital zagłosuje za przyjęciem wniosku spółki KAD dotyczącego sporu o członków rady nadzorczej.

(28)

W następstwie tej oferty spółka KD Kapital ostatecznie zgodziła się na podwyższenie kapitału i, jak opisano powyżej, w październiku 2007 r. udziałowcy podjęli formalną decyzję w tej sprawie.

(29)

Pomimo podwyższenia kapitału w listopadzie 2007 r. niesprzyjający sezon zimowy 2007/2008 (na którym wpływ miała poprzednia "zielona" zima w sezonie 2006/2007) doprowadził do kolejnych trudności grupy. Na początku 2008 r. spółce Elan groziła niewypłacalność.

(30)

Kiedy na początku 2008 r. bank SKB banka d.d. odmówił dalszego finansowania spółki Elan, w marcu 2008 r. spółka KD Kapital skorzystała ze swojej opcji sprzedaży ze skutkiem od kwietnia 2008 r. Udziały posiadane przez spółkę KD Kapital nabyła spółka KAD, zwiększając tym samym swój udział w spółce Elan. Od tego czasu spółka Elan w całości stanowi własność państwa (zob. motyw (20)).

(31)

Aby zaradzić trudnej sytuacji finansowej, w kwietniu 2008 r. udziałowcy spółki Elan powołali nowy zarząd. Zarząd rozpoczął rozmowy z bankami w celu osiągnięcia porozumienia w sprawie zmiany harmonogramu spłaty roszczeń banków wobec spółki Elan i tym samym uniknięcia jej upadłości. Banki były gotowe zmienić harmonogram spłaty wyłącznie pod warunkiem że udziałowcy wniosą dodatkowy kapitał do spółki.

(32)

W takiej sytuacji w marcu 2008 r. spółka Elan zwróciła się do swoich udziałowców o wniesienie dodatkowego nowego kapitału. Na podstawie długoterminowego planu na rzecz Elan na lata 2008–2012, opracowanego przez spółkę Elan w czerwcu 2008 r. (zwanego dalej „długoterminowym planem na lata 2008–2012”), spółka Elan zwróciła się do swoich udziałowców o wniesienie do spółki konkretnie kwoty 25 mln EUR w okresie czerwiec/lipiec 2008 r. Udziałowcy spółki uznali długoterminowy plan na lata 2008–2012 za niewystarczający, aby móc wnieść do spółki 25 mln EUR. W rzeczywistości udziałowcy byli gotowi wnieść do spółki jedynie 10 mln EUR i uzależnili to podwyższenie kapitału od uprzedniego podpisania przez spółkę Elan i jej banki umowy w sprawie zmiany harmonogramu spłaty zadłużenia spółki Elan. Udziałowcy zwrócili się również o opracowanie uzupełniającego planu długoterminowego na rzecz spółki Elan (10). W następstwie tego wniosku spółka Elan opracowała dodatkowy plan naprawczy datowany na dzień 8 sierpnia 2008 r. (zwany dalej „planem naprawczym”). Spółka Elan nie była jednak w stanie osiągnąć porozumienia ze swoimi bankami w sprawie zmiany harmonogramu spłaty zadłużenia. Wręcz przeciwnie — jeden z wierzycieli spółki, tj. SKB banka d.d., wniósł do sądu pozew o zapłatę należności i w sierpniu 2008 r. sąd w Lublanie wydał wobec spółki Elan nakaz zapłaty niespłaconych długów. Wykonanie tego nakazu doprowadziłoby do upadłości spółki.

(33)

Wobec powyższego spółka Elan zwołała nadzwyczajne zgromadzenie udziałowców, które odbyło się dnia 28 sierpnia 2008 r. Podczas tego zgromadzenia w następstwie wniosku spółki KAD udziałowcy spółki Elan podjęli decyzję o dokapitalizowaniu spółki kwotą 10 mln EUR, mimo że warunek dotyczący osiągnięcia przez spółkę Elan porozumienia z bankami w sprawie zmiany harmonogramu spłaty kredytów nie został spełniony.

(34)

Rada nadzorcza spółki KAD zatwierdziła zastrzyk kapitałowy jeszcze przed zgromadzenie udziałowców w sierpniu 2008 r.; rada nadzorcza pozostałych udziałowców zatwierdziła decyzję o dokapitalizowanie spółki Elan kwotą 10 mln najpóźniej na początku września 2008 r.

(35)

Udziałowcy dokonali płatności w dniu 8 września 2008 r. proporcjonalnie do posiadanych udziałów w spółce. Jak opisano w motywie (6), w momencie przyznania środków działalność związana ze sportami zimowymi i działalność morska spółki Elan prowadziły dwie jednostki zależne, mianowicie Elan Winter sport i Elan Marine. Spółka Elan otrzymała kwotę 10 mln EUR, z czego 5,924 mln EUR trafiło do spółki Elan Winter sport, a 4,076 mln EUR — do spółki Elan Marine.

(36)

W długoterminowym planie na lata 2008–2012, sporządzonym w czerwcu 2008 r. przez spółkę Elan, opisano w pierwszej kolejności sytuację gospodarczą i finansową grupy Elan. Zaproponowano szereg środków restrukturyzacyjnych na poziomie spółki Elan Winter sport (dostosowanie inwestycji w przedsiębiorstwach powiązanych, korekty zapasów i świadczenia z tytułu rozwiązania stosunku pracy) oraz na poziomie spółki Elan Marine (korekty zapasów, świadczenia z tytułu rozwiązania stosunku pracy, odpisy aktualizujące wartość form do produkcji łodzi morskich). Oprócz wymienionych środków restrukturyzacyjnych w odniesieniu do spółki Elan Winter sport przewidziano następujące działania:

(37)

W odniesieniu do spółki Elan Marine w długoterminowym planie na lata 2008–2012 przewidziano następujące działania:

(38)

W dalszej części długoterminowego planu na lata 2008–2012 przedstawiono prognozy w dla grupy i jej jednostek zależnych w oparciu o założenie, że opisane powyżej środki restrukturyzacyjne i działania zostały wdrożone. Zgodnie z tymi prognozami spółka Elan Winter sport miała przynosić zysk od 2010 r., a spółka Elan Marine — od 2011 r. W planie stwierdzono, że spółka Elan potrzebuje dodatkowego kapitału w kwocie [23–26] mln EUR, aby zapewnić płynności spółki. Wyłącznie w przypadku wniesienia takiego kapitału spółka Elan byłaby w stanie zapewnić udziałowcom odpowiedni zwrot z inwestycji.

(39)

W planie naprawczym, opracowanym przez spółkę Elan w sierpniu 2008 r., w pierwszej kolejności przedstawiono strukturę grupy Elan oraz sytuację finansową i gospodarczą spółek Elan Winter sport i Elan Marine, w tym szczegółową analizę zobowiązań, kosztów, ale także przychodów. W dalszej części planu przeanalizowano operacje spółek Elan Winter sport i Elan Marine w okresie od stycznia do czerwca 2008 r. Ponadto plan zawierał część dotyczącą restrukturyzacji spółki. Zgodnie z planem działania zaproponowane w tej części mogły zostać zrealizowane wyłącznie pod warunkiem wniesienia nowego kapitału do spółki Elan i zmiany harmonogramu spłaty kredytów bankowych. W planie naprawczym nie określono jednak niezbędnych kwot.

(40)

W planie naprawczym przewidziano następujące środki na rzecz spółki Elan Winter sport:

(41)

W odniesieniu do spółki Elan Marine przewidziano następujące środki:

(42)

Ponadto plan naprawczy zawierał prognozy operacyjne na lata 2008–2012, z których wynikało, że spółka Elan Winter sport będzie przynosić zyski od 2010 r., a spółka Elan Marine — od 2011 r.

(43)

Jak opisano w motywach (2)–(3), dnia 12 maja 2010 r. Komisja podjęła decyzję o wszczęciu formalnego postępowania wyjaśniającego („decyzja o wszczęciu postępowania”). W przedmiotowej decyzji o wszczęciu postępowania Komisja wstępnie uznała, że opisywane dwa zastrzyki kapitałowe obejmowały pomoc państwa na rzecz spółek Elan Ski i Elan Marine. Komisja wyraziła wątpliwości, czy taką pomoc państwa można uznać za zgodną z rynkiem wewnętrznym. Komisja rozpoczęła od zbadania, czy beneficjentami były przedsiębiorstwa znajdujące się w trudnej sytuacji.

(44)

W pkt 10 wytycznych w sprawie ratowania i restrukturyzacji określa się okoliczności, w których przedsiębiorstwo można uznać za znajdujące się w trudnej sytuacji, takie jak znaczne obniżenie kapitału. W decyzji o wszczęciu postępowania uznano, że spółki Elan Ski i Elan Marine nie spełniają kryteriów zawartych w pkt 10 wytycznych w sprawie ratowania i restrukturyzacji. Zgodnie z pkt 11 tych wytycznych przedsiębiorstwo może jednak nadal być uznane za znajdujące się w trudnej sytuacji, gdy występują typowe oznaki wskazujące na trudną sytuację danego przedsiębiorstwa. W świetle coraz większych strat, spadku obrotu i trudnej sytuacji finansowej całej grupy Elan Komisja stwierdziła, że spółki Elan Ski i Elan Marine można uznać za przedsiębiorstwa znajdujące się w trudnej sytuacji, przynajmniej w latach 2007 i 2008.

(45)

Po pierwsze Komisja oceniła, czy środki pochodzą z zasobów państwowych i czy można je przypisać państwu. W świetle tego, że spółka KAD jest w 100 % własnością Słowenii, Słowenia powołuje wszystkich członków zgromadzenia i rady nadzorczej, a przedstawiciele rządu słoweńskiego uczestniczą we wszystkich posiedzeniach zgromadzenia i rady nadzorczej Komisja wstępnie stwierdziła, że środki podjęte przez spółkę KAD pochodzą z zasobów państwowych i można je przypisać państwu. Jeżeli chodzi o środki przyznane pozostałym właścicielom spółki Elan, tj. spółkom KAD-PPS, DSU, Triglav Naložbe i Triglav Insurance, Komisja uznała, że należy zweryfikować w toku formalnego postępowania wyjaśniającego, czy środki te również pochodzą z zasobów państwowych i czy można je przypisać państwu.

(46)

Po drugie Komisja zbadała, czy środki przyniosły korzyść beneficjentom. Wyrażono wątpliwość, czy przedmiotowe środki spełniłyby kryteria testu prywatnego inwestora. W przypadku pierwszego środka tylko jeden prywatny udziałowiec spółki Elan, tj. spółka KD Kapital, nie wyraził chęci uczestnictwa. Wydawało się, że podstawą tego środka nie był plan operacyjny ani inne informacje dotyczące potencjalnego zwrotu z inwestycji w przyszłości. W momencie dokonywania zastrzyku kapitałowego wydawało się, że beneficjenci znajdują się w trudnej sytuacji finansowej. W realizacji drugiego środka nie uczestniczyła żadna spółka prywatna. Wprawdzie plan długoterminowy i plan naprawczy opracowano, zanim udziałowcy podjęli decyzję o dokonaniu zastrzyku kapitałowego, istniały jednak przesłanki wskazujące, że udziałowcy spółki Elan uważają te plany za niewystarczające. W momencie przyznania drugiego środka spółki Elan Ski i Elan Marine nadal znajdowały się w trudnej sytuacji finansowej.

(47)

Po trzecie Komisja stwierdziła, że przedmiotowe środki podjęte przez Słowenię mogły zakłócać konkurencję i wpływać na wymianę handlową między państwami członkowskimi, ponieważ państwa członkowskie istotnie prowadzą wymianę handlową w zakresie sprzętu narciarskiego i statków morskich.

(48)

Komisja wstępnie oceniła zgodność przedmiotowych środków z rynkiem wewnętrznym na podstawie wytycznych w sprawie ratowania i restrukturyzacji. W świetle trudnej sytuacji spółek oraz wobec braku innych silnych spółek w grupie spółki Elan Ski i Elan Marine kwalifikują się co do zasady do pomocy na ratowanie i restrukturyzację. Ponieważ przyznane środki miały formę podwyższenia kapitału, nie mogły zostać uznane za pomoc na ratowanie. Jeżeli chodzi o ich zgodność tych środków w charakterze pomocy restrukturyzacyjnej, nie było jasne, czy wszystkie warunki są spełnione. W szczególności nie było jasne, czy pomoc była ograniczona do niezbędnego minimum oraz czy nie istniały przesłanki wskazujące na wkład własny i środki wyrównawcze.

(49)

Zbadano również wstępnie, czy przedmiotowe środki mogą stanowić pomoc regionalną zgodną z rynkiem wewnętrznym. Chociaż obaj beneficjenci mają siedzibę w regionie kwalifikującym się do otrzymania pomocy regionalnej na mocy art. 107 ust. 3 lit. a) TFUE, nie było jasne, czy kwalifikują się oni do otrzymania takiej pomocy z uwagi na fakt, że obaj beneficjenci znajdowali się w trudnej sytuacji w momencie przyznania pomocy.

(50)

Słowenia przedstawiła swoje uwagi pismami z dnia 9, 10 i 16 czerwca 2010 r. Dodatkowe informacje przesłano w dniu 10 października 2011 r. oraz pismami z dnia 6 marca, 30 marca, 13 kwietnia, 16 kwietnia, 23 kwietnia, 10 maja, 15 maja oraz 30 maja 2012 r. (zob. motyw (4)).

(51)

Podsumowując, zdaniem Słowenii przedmiotowe środki nie obejmują pomocy państwa, ponieważ nie pochodzą z zasobów państwowych i nie można ich przypisać państwu. Nawet gdyby środki spełniały te wymogi, nie przynosiłyby korzyści beneficjentowi, ponieważ Słowenia działała w sposób zgodny z testem prywatnego inwestora. Ponadto Słowenia argumentuje, że przedmiotowe środki nie wywarły wpływu na wymianę handlową ani nie zakłóciły konkurencji, ponieważ — zdaniem Słowenii — rynek dóbr trwałego użytku związanych ze sportami zimowymi jest w znacznej mierze skonsolidowany i wykazuje tendencję do dalszej konsolidacji, a spółka Elan była jedynie słabym konkurentem dla znacznie większych graczy na rynku.

(52)

Słowenia nie przedstawia żadnych argumentów w odniesieniu do potencjalnej zgodności środka 1 z rynkiem wewnętrznym, w sytuacji gdyby ten środek obejmował pomoc państwa. Zdaniem Słowenii środek 2 można uznać za zgodny z rynkiem wewnętrznym na podstawie wytycznych w sprawie ratowania i restrukturyzacji.

(53)

Słowenia twierdzi, że nie miała żadnego wpływu na podwyższenie kapitału zakładowego spółki Elan.

(54)

Słowenia zwraca uwagę na fakt, że aby środki mogły zostać uznane za pomoc państwa, muszą zostać przyznane bezpośrednio lub pośrednio z zasobów państwowych oraz musi istnieć możliwość przypisania ich państwu. Słowenia zgadza się, że jeżeli państwo członkowskie wywiera dominujący wpływ na przedsiębiorstwo, warunek dotyczący „zasobów państwowych” jest spełniony. Nie można jednak automatycznie zakładać, że jeżeli państwo członkowskie jest w stanie wywierać dominujący wpływ na przedsiębiorstwo, to faktycznie wywierało ono taki wpływ w danym przypadku. W tym kontekście Słowenia odnosi się do wyroku w sprawie Stardust Marine (11), w którym przedstawiono zbiór wskaźników pozwalających określić, czy państwo faktycznie wywierało taki wpływ w danym przypadku. Wskaźniki te obejmują włączenie w struktury administracji publicznej, rodzaj działalności przedsiębiorstwa i jej wykonywanie na rynku w warunkach normalnej konkurencji z podmiotami prywatnymi, status prawny przedsiębiorstwa oraz intensywność nadzoru sprawowanego przez organy publiczne w zakresie zarządzania przedsiębiorstwem. Słowenia wskazuje, że należy przypisać odpowiednią wagę kwestii, czy dane przedsiębiorstwo utworzono na podstawie prawa prywatnego.

(55)

W tym kontekście Słowenia przedstawia opisane poniżej argumenty w odniesieniu do każdej jednostki uczestniczącej w zastrzykach kapitałowych.

(56)

Spółka KAD jest podmiotem prawa prywatnego, który prowadzi działalność na rynku w warunkach konkurencji. Mimo że spółka KAD jest kontrolowana przez państwo, nie można wyłącznie na tej podstawie stwierdzić, że przypadki dokapitalizowania będące przedmiotem oceny można przypisać państwu. Nie wykazano udziału państwa w dokapitalizowaniu z następujących względów: działalność spółki KAD podlega słoweńskiemu prawu spółek („ZGD-1, Zakon o gospodarskih družbah”); zbywanie aktywów spółki nie jest ograniczone przepisami prawa; spółka KAD jest finansowana wyłącznie z dywidend, odsetek i innych przychodów z inwestycji i działalności operacyjnej; oraz decyzję o dokapitalizowaniu spółki Elan podjęła rada nadzorcza, która posiada niezależność decyzyjną. Wprawdzie państwo powierzyło spółce KAD zarządzanie funduszami emerytalnymi i przeprowadzenie prywatyzacji spółek, interes publiczny związany z tymi zadaniami nie może mieć jednak wpływu na środki podjęte przez spółkę KAD w sposób, który pozwalałby na przypisanie tych działań państwu.

(57)

Spółka DSU stanowi bezpośrednią własność państwa, ale nie jest finansowana przez państwo i jej celem jest maksymalizacja wartości jej inwestycji. Wprawdzie państwo powierzyło spółce DSU zarządzanie funduszami emerytalnymi i przeprowadzenie prywatyzacji spółek, interes publiczny związany z tymi zadaniami nie może mieć jednak wpływu na środki podjęte przez spółkę DSU w sposób, który pozwalałby na przypisanie tych działań państwu.

(58)

Spółka Zavarovalnica Triglav jest jedynie pośrednią własnością państwa i prowadzi wyłącznie działalność rynkową. Państwo nie wywiera żadnego bezpośredniego wpływu na działalność tej spółki. Wprawdzie członkowie rady nadzorczej spółki Zavarovalnica Triglav wybierani są przez jej akcjonariuszy, są oni jednak wybierani jako osoby prywatne i żadna z tych osób nie zajmowała żadnego stanowiska w rządzie słoweńskim ani w słoweńskiej administracji.

(59)

Spółka Triglav Naložbe stanowi pośrednią własność państwa poprzez spółkę Zavarovalnica Triglav. Jej celem jest generowanie zysków. Państwo nie wywiera żadnego bezpośredniego wpływu na działalność spółki Triglav Naložbe, a w skład jej rady nadzorczej wchodzą niezależne osoby prywatne. Ponadto spółka Triglav Naložbe sfinansowała dokapitalizowanie poprzez udzielenie kredytu komercyjnego.

(60)

Według Słowenii środek 1 nie przyniósł korzyści spółce Elan z poniższych względów. W grudniu 2005 r. spółka Elan przyjęła strategiczny plan rozwoju na lata 2006–2010 zawierający szczegółowe plany rozwoju dla jednostek zależnych spółki Elan w tym okresie. W planie rozwoju na lata 2006–2010 przewidziano inwestycje zarówno w segmencie sportów zimowych, jak i w segmencie morskim spółki. Celem zrealizowania tych inwestycji w maju 2006 r. spółka Elan zaproponowała swoim udziałowcom podwyższenie kapitału spółki Elan w latach 2006–2009 o 20,2 mln EUR. Udziałowcy dokonali skrupulatnej oceny tej propozycji i spółka Elan przedstawiła im dokumenty wyraźnie wskazujące, że takie podwyższenie kapitału będzie dla udziałowców opłacalne. W listopadzie 2006 r. spółka KAD, która ma większościowy udział w spółce Elan, dokonała własnej oceny proponowanego podwyższenia kapitału, uznając takie podwyższenie kapitału za dobrą inwestycję. Spółka Triglav Naložbe również dokonała przeglądu prognoz spółki Elan i na tej podstawie wyraziła zgodę na dokonanie zastrzyku kapitałowego. Ponadto udziałowcy spółki Elan zażądali niezależnej wyceny grupy, do przeprowadzenia której wybrano […] (zob. motyw (24)). Z wyceny tej wynikało, że inwestycje są konieczne i że w każdym przypadku zainwestowane środki będzie można odzyskać, sprzedając udziały wycenione według wartości godziwej partnerowi strategicznemu.

(61)

Na podstawie powyższych względów w styczniu 2007 r. spółka Elan i jej udziałowcy podpisali list intencyjny, w którym wyrazili zgodę na dokapitalizowanie spółki Elan przez udziałowców kwotą 10,225 mln EUR. Również spółka KD Kapital, będąca jedynym prywatnym udziałowcem spółki Elan, podpisała list intencyjny, nie stawiając żadnych warunków. Słowenia twierdzi, że udziałowcy podjęli tę decyzję w celu otrzymania rozsądnego zwrotu z zainwestowanego kapitału i że w związku z tym działali oni zgodnie z testem prywatnego inwestora.

(62)

W odniesieniu do faktu, że zgromadzenie udziałowców formalnie wyraziło zgodę na wniesienie kapitału do spółki dopiero w październiku 2007 r., Słowenia wyjaśnia, że opóźnienie było spowodowane sporem między spółką KD Kapital, będącą udziałowcem mniejszościowym spółki Elan, a spółką KAD, będącą udziałowcem większościowym. Spółka KD Kapital posiadała 50 % udziałów w spółce Seaway group d.o.o. będącej jednym z konkurentów spółki Elan. Spółka KD Kapital zamierzała umieścić osobę reprezentującą jej interesy w radzie nadzorczej spółki Elan, na co pozostali udziałowcy nie chcieli wyrazić zgody w związku z posiadaniem przez spółkę KD Kapital udziałów w spółce konkurencyjnej. Spór rozwiązano wówczas, gdy spółka KAD zaproponowała spółce KD Kapital opcję sprzedaży. W następstwie rozwiązania tego sporu wszyscy udziałowcy spółki Elan, w tym także spółka KD Kapital, formalnie wyrazili zgodę na dokapitalizowanie spółki Elan kwotą 10,225 mln EUR.

(63)

Zdaniem Słowenii na początku 2008 r. spółce Elan groziła niewypłacalność. Rada nadzorcza i udziałowcy zareagowali natychmiast i powołali nowych członków zarządu spółki Elan, którzy rozpoczęli negocjacje z bankami spółki Elan w sprawie zmiany harmonogramu spłaty długów. Banki zażądały jednak dodatkowego zastrzyku kapitałowego dla spółki ze strony udziałowców. W tej sytuacji w maju 2008 r. spółka Elan, przy wsparciu zewnętrznego doradcy, przygotowała strategię poprawy wyników (ang. turnaround); w czerwcu 2008 r. spółka Elan opracowała długoterminowy plan na lata 2008–2012 i w sierpniu 2008 r. zarząd Elan przyjął plan naprawczy. W dniu 11 lipca 2008 r. udziałowcy wyrazili zgodę na podwyższenie kapitału, pod warunkiem banki najpierw wyrażą zgodę na zmianę harmonogramu spłaty długów w świetle wspomnianych dokumentów. Ponadto Słowenia twierdzi, że udziałowcy wzięli pod uwagę wartość spółki ustaloną w wycenie kapitału własnego przeprowadzonej przez niezależną firmę audytorską (12). Zgodnie z tą wyceną wartość rynkowa spółki Elan na dzień 31 grudnia 2007 r. wynosiła 38 059 000 EUR. Ponadto udziałowcy wzięli pod uwagę wstępny szacunek wartości spółki Elan datowany na dzień 1 lipca 2008 r. W dniu 28 sierpnia 2008 r. udziałowcy ostatecznie podjęli decyzję o wniesieniu kapitału do spółki bez wcześniejszej zgody banków na zmianę harmonogramu spłaty długów. Słowenia twierdzi, że w przeciwnym razie udziałowcy mogli stracić wszystkie środki zainwestowane w spółkę Elan. W świetle powyższego Słowenia twierdzi, że udziałowcy spółki Elan działali zgodnie z testem prywatnego inwestora.

(64)

Według Słowenii przedmiotowe środki nie mogły zakłócać konkurencji ani nie miały wpływu na wymianę handlową. Po pierwsze w momencie, w którym przyznano środek w postaci zastrzyków kapitałowych, spółka Elan była słabym konkurentem dla znacznie większych graczy na rynku sprzętu narciarskiego. Po drugie konkurenci spółki Elan także potrzebowali podjęcia działań przez ich prywatnych udziałowców, aby odzyskać straty poniesione w latach 2007–2008.

(65)

Słowenia przedstawia argumenty dotyczące zgodności wyłącznie w odniesieniu do środka 2. Słowenia twierdzi, że środek ten jest zgodny z rynkiem wewnętrznym na mocy wytycznych w sprawie ratowania i restrukturyzacji, ponieważ spółka Elan opracowała wykonalny plan restrukturyzacji obejmujący usprawnienia w ramach grupy wynikające przede wszystkim ze środków wewnętrznych.

(66)

Słowenia istotnie twierdzi, że po dokonaniu zastrzyku kapitałowego w 2008 r. spółka Elan w sposób prawidłowy realizowała swoje plany oraz zdołała uzyskać zmianę harmonogramu spłat kredytów krótkoterminowych. W styczniu 2009 r. przyjęto plany zwolnień i w październiku 2009 r. spółka Elan sprzedała swoje jednostki zależne, tj. spółki Elan Yachting d.o.o. i Elan Marine Charter d.o.o. W kwietniu 2010 r. sprzedano spółkę Elan Brod d.o.o. z siedzibą w Obrovac w Chorwacji. Zyski z tych sprzedaży wyniosły ogółem [3,1-3,6] mln EUR. W maju 2010 r. spółka Elan zdołała uzyskać nowe źródło finansowania, podpisując z bankami umowę kredytu długoterminowego o wartości [21,5–25,5] mln EUR. Nowy kredyt wykorzystano na spłatę wcześniejszych kredytów. Wreszcie dnia 1 czerwca 2010 r. spółki Elan Winter sport i Elan Marine zostały wcielone do spółki dominującej, tj. spółki Elan. Słowenia utrzymywała również, że zakończenie działalności spółki joint venture z Dal Bello Sports zajmującej się dystrybucją nart w Ameryce Północnej wywarło skutek kompensujący. […] strony wyraziły zgodę w dniu 14 grudnia 2009 r. na rozwiązanie umowy joint venture. Z dniem 1 stycznia 2010 r. rozwiązano porozumienie w sprawie dystrybucji do Kanady, a następnie z dniem 1 stycznia 2011 r. rozwiązano porozumienie w sprawie dystrybucji do Stanów Zjednoczonych.

(67)

Komisja sprawdza, czy beneficjent otrzymał pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE (zob. pkt 5.2 poniżej), a jeżeli tak, to czy pomoc taka może być zgodna z rynkiem wewnętrznym (zob. pkt 5.3 poniżej).W tym celu konieczne jest ustalenie, od kiedy należy uznawać potencjalnego beneficjenta za przedsiębiorstwo znajdujące się w trudnej sytuacji (zob. pkt 5.1 poniżej).

(68)

Zgodnie z pkt 10 wytycznych w sprawie ratowania i restrukturyzacji przedsiębiorstwo znajduje się w trudnej sytuacji, jeżeli ponad połowa jego kapitału została utracona w okresie poprzedzających 12 miesięcy lub jeżeli spełnia ono kryteria w zakresie podlegania zbiorowemu postępowaniu w związku z niewypłacalnością na mocy prawa krajowego. Jak również stwierdzono w decyzji o wszczęciu postępowania, ani jednostki zależne, ani grupa jako całość nie spełniły w 2007 r. wymagań określonych w pkt 10 wytycznych w sprawie ratowania i restrukturyzacji.

(69)

Zgodnie z pkt 11 wytycznych w sprawie ratowania i restrukturyzacji przedsiębiorstwo może nadal być uznane za znajdujące się w trudnej sytuacji, w szczególności gdy występują typowe oznaki, takie jak rosnące straty, malejący obrót, zwiększanie się zapasów, nadwyżki produkcji, zmniejszający się przepływ środków finansowych, rosnące zadłużenie, rosnące kwoty odsetek i zmniejszająca się lub zerowa wartość aktywów netto.

(70)

W tym kontekście należy pamiętać, że w latach 2003–2006 obrót grupy zwiększył się z 109,2 mln EUR do 122,4 mln EUR. Ponadto, z wyjątkiem roku 2004 r., grupa Elan odnotowała w tym okresie zyski netto. Sytuacja finansowa spółki Elan zaczęła się pogarszać w 2007 r. Obrót grupy zmniejszył się w 2007 r. o 5 mln EUR do 117,5 mln EUR, a w 2008 r. spadł do 100 mln EUR. Jednocześnie w 2007 r. wynik grupy Elan spadł do wartości ujemnych z 0,6 mln EUR w 2006 r. do – 8,4 mln EUR w 2007 r. i – 12,7 mln EUR w 2008 r.

Tabela 2

Kluczowe wskaźniki finansowe dla grupy Elan

(71)

Można to po części wyjaśnić łagodną zimą w sezonie 2006–2007 („zielona” zima), która uderzyła w sprzedaż segmentu sportów zimowych. W praktyce sprzedaż spółki Elan Ski spadła z 48,1 mln EUR w 2006 r. do 40,8 mln EUR w 2007 r., po czym nastąpił dalszy spadek do 37,7 mln EUR w 2008 r. Jednocześnie wynik spółki Elan Ski pogorszył się i spadł z – 0,5 mln EUR w 2006 r. do – 6,7 mln EUR w 2007 r. i do – 13,0 mln EUR w 2008 r.

Tabela 3

Elan Ski

(72)

W 2007 r. znacznie wzrósł obrót segmentu morskiego spółki Elan z 31,8 mln EUR do 38,6 mln EUR, odnotowano jednak niewielką stratę w wysokości – 0,3 mln EUR. Sytuacja pogorszyła się jednak w 2008 r., gdy sprzedaż spadła o jedną trzecią z 38,6 mln EUR do 25,9 mln EUR, a spółka Elan Marine odnotowała stratę netto w wysokości – 10,2 mln EUR.

Tabela 4

Elan Marine

(73)

W świetle danych finansowych przedstawionych w tabelach 2–4 jest jasne, że spółka Elan nie znajdowała się w trudnej sytuacji na początku 2007 r., kiedy to przyznano jej środek 1 (zob. motywy (79)–(86)).

(74)

Jak wynika jednak z powyższych informacji finansowych, w 2007 r. sytuacja finansowa spółki Elan zaczęła się pogarszać i stała się bardzo trudna w 2008 r. Spółka odnotowywała spadek obrotu i wzrost strat i na początku 2008 r. stanęła w obliczu niewypłacalności (zob. motywy (29)–(34) i motyw (63)). Można stwierdzić, że na podstawie wytycznych w sprawie ratowania i restrukturyzacji należy uznać spółkę Elan za przedsiębiorstwo znajdujące się w trudnej sytuacji w momencie przyznania środka 2. Zgoda udziałowców spółki Elan na dokonanie zastrzyku kapitałowego była w praktyce podyktowana faktem, że w przeciwnym razie spółka Elan musiałaby ogłosić upadłość (zob. motyw (31)–(33)).

(75)

Artykuł 107 ust. 1 TFUE stanowi, że wszelka pomoc przyznawana przez państwo członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów oraz wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi, jest niezgodna z rynkiem wewnętrznym.

(76)

Warunki ustanowione w art. 107 ust. 1 TFUE mają charakter kumulacyjny i w związku z tym, aby środek mógł kwalifikować się jako pomoc państwa, wszystkie warunki muszą być spełnione jednocześnie.

(77)

Słowenia twierdzi głównie, że środek 1 został przyznany zgodnie z testem prywatnego inwestora i że w związku z tym nie istnieje żadna korzyść dla beneficjenta. Ponadto Słowenia utrzymuje, że w żadnym przypadku nie można przypisać zastrzyku kapitałowego państwu (zob. motywy (53)–(63)).

(78)

Po pierwsze należy ustalić, kiedy dokładnie przyznano spółce Elan środek 1. Co do zasady środek państwowy w każdym przypadku uznaje się za przyznany niezwłocznie po tym, jak państwo członkowskie podejmie stosowne zobowiązanie, tj. jak tylko państwo członkowskie stanie się prawnie zobowiązane do zapewnienia środka. Jak opisano powyżej (zob. motyw (24)), spółka Elan i jej udziałowcy podpisali list intencyjny dnia 29 stycznia 2007 r., ale podwyższenie kapitału zatwierdzono formalnie dopiero na zgromadzeniu udziałowców spółki Elan w październiku 2007 r. Należy zatem ustalić, czy można uznać, że już list intencyjny wiąże udziałowców w sposób umożliwiający stwierdzenie, że za dzień przyznania środka 1 można uznać datę podpisania listu intencyjnego.

(79)

W tym kontekście Komisja zauważa, że zgodnie z ekspertyzą prawną dostarczoną przez Słowenię (13) prawo słoweńskie nie reguluje w sposób szczegółowy charakteru listu intencyjnego. Taki list intencyjny może być zwykłym, niewiążącym zapisem trwających negocjacji, umową przedwstępną lub umową. Należy ustalić charakter prawny listu intencyjnego indywidualnie dla każdego przypadku, uwzględniając treść listu intencyjnego, okoliczności, w jakich go podpisano, oraz ogólne zasady interpretacji zgodne z prawem słoweńskim.

(80)

Zgodnie z art. 15 słoweńskiego kodeksu zobowiązań (14) umowa jest wiążąca, jeżeli strony zgodzą się co do głównych elementów umowy. W szczególności strony umowy muszą być określone i każda umowa musi mieć przyczynę (causa).

(81)

W tym kontekście Komisja zauważa, że zgodnie z treścią listu intencyjnego strony umowy były jasno określone; całkowitą kwotę podwyższenia kapitału (10,225 mln EUR) ustalono już w liście intencyjnym; wyznaczono maksymalną kwotę nominalną nowego wyemitowanego kapitału i cenę minimalną za nowy udział kapitałowy, każdy udziałowiec, który podpisał list, zgodził się na uczestnictwo proporcjonalne do jego udziału w spółce w tamtym czasie; określono cel zastrzyku kapitałowego (głównie inwestycje w spółki Elan Winter sport i Elan Marine) oraz ustanowiono mechanizm kontroli do monitorowania wykorzystywania kapitału. Ponadto należy wziąć pod uwagę, że list intencyjny został podpisany nie tylko między udziałowcami spółki Elan, ale między udziałowcami i spółką Elan. Udziałowcy powinni wnieść kapitał do spółki Elan, natomiast spółka powinna zarejestrować nowe udziały i wykorzystywać zastrzyk kapitałowy w sposób określony w liście intencyjnym. W związku z powyższym Komisja uznaje, że strony zgodziły się na wszystkie główne elementy niezbędne do zawarcia wiążącej umowy.

(82)

Także treść listu intencyjnego wskazuje, że strony zawarły wiążąca umowę: udziałowcy i spółka Elan „potwierdzili swój zamiar podwyższenia kapitału”; udziałowcy „wesprą dokapitalizowanie”; nowe udziały „zostaną wniesione w gotówce”.

(83)

Ponadto natychmiast po podpisaniu listu intencyjnego spółka Elan zawarła umowę na dostarczenie nowej linii produkcyjnej, co również można uznać za przesłankę, że spółka Elan oczekiwała dokapitalizowania ze strony udziałowców.

(84)

Co więcej, w ekspertyzie prawnej przedłożonej przez Słowenię stwierdzono, że list intencyjny był wiążący z chwilą podpisania, tj. że udziałowcy zostali zobowiązani do przyjęcia decyzji o dokapitalizowaniu i wpłacenia kapitału po podjęciu takiej decyzji. Jak wynika z tej ekspertyzy, kwestia dotyczącą tego, czy obowiązek głosowania za podwyższeniem kapitału jest wykonalny, nie została jeszcze rozstrzygnięta przez słoweńskie sądy; strona naruszająca warunki takiej umowy zostałaby jednak w normalnych okolicznościach pociągnięta do odpowiedzialności za spowodowane szkody.

(85)

W świetle argumentów przedstawionych powyżej Komisja stwierdza, że datę podpisania listu intencyjnego, tj. 29 stycznia 2007 r., można uznać za datę przyznania środka 1.

(86)

Aby można było uznać środek za pomoc państwa, musi on mieć charakter szczególny lub selektywny w tym sensie, że sprzyja tylko niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów.

(87)

Artykuł 107 ust. 1 TFUE zawiera odniesienie do pojęcia przedsiębiorstwa przy definiowaniu beneficjenta pomocy. Jak potwierdziły sądy UE, do celów tego przepisu przedsiębiorstwo nie musi być jednym podmiotem prawnym, ale może obejmować całą grupę przedsiębiorstw (15). Podstawowym kryterium przy ustalaniu, czy dany podmiot jest przedsiębiorstwem w rozumieniu tego przepisu, jest to, czy tworzy on „jednostkę gospodarczą”. W skład jednostki gospodarczej może wchodzić szereg osób prawnych. W rozpatrywanym przypadku spółka Elan była podmiotem prawnym, który dokapitalizowano. W momencie przyznania środka spółka Elan miała cztery jednostki zależne, mianowicie Elan Winter sport, Elan Marine, Elan Inventa d.o.o. i Marine Nova d.o.o. (zob. motyw (6)). W następstwie zastrzyku kapitałowego spółka Elan udzieliła pożyczek udziałowca na rzecz spółek Elan Winter sport i Elan Marine. Na późniejszym etapie te pożyczki udziałowca zostały przekształcone w kapitał własny w jednostek zależnych. Należy zatem rozstrzygnąć, czy korzyści z tego zastrzyku kapitałowego czerpała cała grupa czy tylko odpowiednio Elan Winter sport i Elan Marine.

(88)

Po pierwsze, jeżeli chodzi o strukturę własności, zauważa się, że spółka Elan posiadała 100 % udziałów w obu jednostkach zależnych, tj. w spółkach Elan Winter sport i Elan Marine. Spółka Elan kontroluje zatem całości działalności gospodarczej tych jednostek zależnych.

(89)

Po drugie w momencie przyznania środka Elan Winter sport i Elan Marine prowadziły główną działalność spółki Elan, tj. produkcję nart i desek snowboardowych oraz produkcję jachtów. Pozostałe jednostki zależne albo nie prowadziły działalności na rynku (Marine Nova d.o.o.), albo prowadziły działalność wspierającą w stosunku do głównej działalności spółki Elan (Elan Inventa d.o.o.). W trakcie restrukturyzacji spółki Elan spółki Elan Winter sport i Elan Marine zostały wcielone do spółki dominującej, tj. spółki Elan, co stanowi kolejny element wskazujący na to, że całą grupę można uznać za beneficjenta.

(90)

W świetle powyższych argumentów stwierdza się, że należy uznać całą grupę Elan za beneficjenta podwyższenia kapitału. Kolejnym krokiem jest ustalenie, czy środek przynosi korzyść beneficjentowi.

(91)

Jeżeli środek spełnia wymogi testu prywatnego inwestora, istnienie korzyści można wykluczyć. Zgodnie z orzecznictwem inwestor prywatny starałby się maksymalnie zwiększyć stopę zwrotu ze swoich aktywów, w zależności od aktualnych okoliczności oraz swoich interesów, nawet w przypadku inwestycji w przedsiębiorstwo, w którym ma już udziały (16). W rozpatrywanym przypadku należy ocenić, czy udziałowcy beneficjenta działali zgodnie z tą zasadą, opierając swoją decyzję inwestycyjną ex ante na informacjach, które pozwalały stwierdzić, że transakcja jest ekonomicznie uzasadniona.

(92)

W tym kontekście Komisja zwraca uwagę na okoliczności, które doprowadziły do zastrzyku kapitałowego, oraz na informacje, na podstawie których udziałowcy podjęli decyzję. Jak opisano powyżej, w momencie przyznania środka spółka Elan nie była przedsiębiorstwem znajdującym się w trudnej sytuacji w rozumieniu wytycznych w sprawie ratowania i restrukturyzacji (zob. motywy (68)–(73)). Decyzję o wniesieniu nowego kapitału do spółki Elan podjęto na podstawie wyceny spółki przez niezależną firmę doradczą […] i szeregu innych dokumentów sporządzonych przez samą spółkę Elan oraz spółkę KAD — udziałowca większościowego spółki Elan. Przygotowana przez spółkę Elan szczegółowa analiza skutków podwyższenia kapitału wykazała, że inwestycje doprowadzą do osiągnięcia przez segment sportów zimowych łącznego zysku netto w wysokości 15,4 mln EUR w latach 2006–2010 w porównaniu z łącznymi stratami netto w wysokości 4,8 mln EUR, jakie odnotowano by w przypadku braku podwyższenia kapitału. Podobnie łączny zysk netto segmentu morskiego za lata 2006–2010 miał być wyższy po podwyższeniu kapitału (zob. motywy (23)–(24)).

(93)

W świetle powyższego stwierdza się, że udziałowcy spółki Elan działali zgodnie z testem prywatnego inwestora, dokonując dokapitalizowania spółki, oraz że w związku z tym środek 1 nie przynosi korzyści beneficjentowi. Ponieważ już na tej podstawie można wykluczyć istnienie pomocy państwa, nie przeprowadza się oceny dotyczącej tego, czy środek 1 można przypisać państwu. Komisja stwierdza, że środek 1 nie obejmuje pomocy państwa.

(94)

Podobnie jak w przypadku środka 1, Słowenia twierdzi głównie, że środek 2 został przyznany zgodnie z testem prywatnego inwestora i że w związku z tym nie istnieje żadna korzyść dla beneficjenta. Ponadto Słowenia utrzymuje, że w żadnym przypadku nie można przypisać zastrzyku kapitałowego państwu (zob. motywy (53)–(63)). Poza tym Słowenia uznaje, że środek nie miał żadnego wpływu na wymianę handlową i że nie wystąpiło żadne zakłócenie konkurencji (zob. motyw (64)).

(95)

Aby środek mógł zostać uznany za pomoc w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE, musi on zostać przyznany bezpośrednio lub pośrednio z zasobów państwowych i musi istnieć możliwość przypisania go państwu.

(96)

Zgodnie z orzecznictwem zasoby przedsiębiorstwa należy traktować jako zasoby państwowe, jeżeli państwo, korzystając ze swojego dominującego wpływu na takie przedsiębiorstwa, może kierować wykorzystaniem ich zasobów (17).

(97)

Zdolność państwa do kontrolowania podmiotów uczestniczących w przyznawaniu środków nie uzasadnia jednak w sposób automatyczny założenia, że działania podmiotów można przypisać państwu. Sąd przedstawił dalsze wyjaśnienia pojęcia możliwości przypisania środka państwu w wyroku w sprawie dotyczącej przedsiębiorstwa Stardust Marine (18). Podał w nim następujące wskaźniki pozwalające na stwierdzenie możliwości przypisania: włączenie przedsiębiorstwa publicznego w struktury administracji publicznej, rodzaj działalności i jej wykonywanie na rynku w warunkach normalnej konkurencji z podmiotami prywatnymi, status prawny przedsiębiorstwa (określenie, czy podlega ono prawu publicznemu czy też prawu ogólnemu spółek), intensywność nadzoru sprawowanego przez organy publiczne w zakresie zarządzania przedsiębiorstwem lub dowolny inny element wskazujący w konkretnym przypadku na uczestnictwo organów publicznych w przyjęciu danego środka lub na nieprawdopodobieństwo braku tego uczestnictwa, biorąc pod uwagę również zakres tego środka, jego treść lub określające go warunki.

(98)

Jak opisano w motywie (54), Słowenia powołuje się na wyrok w sprawie Stardust Marine i argumentuje, że fakt, iż spółki KAD i DSU są własnością państwa, nie oznacza automatycznie możliwości przypisania ich działań państwu. Jeżeli chodzi o spółki Triglav Naložbe i Zavarovalnica Triglav, Słowenia uważa, że spółki te nie są kontrolowane przez państwo oraz że w żadnym przypadku nie można przypisać ich działań państwu. W kontekście możliwości przypisania środka państwu Słowenia w szczególności zwraca uwagę na to, że wszyscy udziałowcy spółki Elan są spółkami prawa prywatnego, co zdaniem Słowenii samo w sobie oznacza satysfakcjonujący poziom niezależności tych spółek od państwa.

(99)

Na wstępie Komisja zaznacza, iż sam fakt, że spółka będąca własnością państwa jest spółką prawa prywatnego, nie wystarcza, aby wykluczyć możliwość przypisania jej działań państwu. Nie należy dokonywać rozróżnienia między przypadkami, w których pomoc jest przyznawana bezpośrednio przez państwo, a przypadkami, w których jest ona przyznawana przez podmioty publiczne lub prywatne, ustanowione lub wyznaczone przez państwo w celu zarządzania pomocą. Ponadto, jak opisano powyżej, sąd orzekł, że istnieje szereg wskaźników dotyczących możliwości przypisania środka państwo i tylko jeden z nich odnosi się do kwestii, czy spółka podlega prawu prywatnemu czy publicznemu (zob. motyw (97)). Dlatego też należy zbadać, czy istnieją inne fakty wskazujące na możliwość przypisania środka 2 państwu.

(100)

W tym względzie Komisja zauważa, że istnieje szereg przesłanek, które wskazują na aktywny udział państwa w podejmowaniu przez udziałowców decyzji w sprawie dokapitalizowania beneficjenta. Chociaż Słowenia odrzuciła doniesienia medialne wskazujące na rolę państwa w ratowaniu spółki Elan jako „pogłoski” lub „wynik nadmiernego uproszczenia”, doniesienia takie pokazują, w jaki sposób opinia publiczna postrzega podejście rządu do polityki przemysłowej w tamtym czasie. Jak wyjaśniono poniżej, pogląd, że podejście rządu słoweńskiego do polityki przemysłowej w omawianym okresie polegało na aktywnym udziale w tej polityce, jest istotnie poparty przeglądem ładu korporacyjnego w Słowenii sporządzonym przez OECD, w którym również podkreślono, że rząd przyjął plan działania w zakresie reformy ładu korporacyjnego w Słowenii dopiero blisko rok po wprowadzeniu środka 2, mianowicie w połowie 2009 r. (19). Tak więc w czerwcu 2008 r., gdy niepewna sytuacja spółki Elan była już powszechnie znana, media donosiły o możliwej pomocy państwa na rzecz spółki Elan. Niemiecki magazyn sportowy napisał w dniu 6 czerwca 2008 r., że krążą pogłoski, jakoby rząd miał zamiar dokapitalizować spółkę Elan kwotą 5,7 mln EUR w ramach wyrównania za poprzedni nieudany sezon zimowy (20). Również media słoweńskie omawiały sytuację spółki Elan, wskazując na znaczenie pomocy państwa dla zachowania miejsc pracy. Na przykład największa (niezależna) telewizja komercyjna PopTv doniosła na swojej stronie internetowej dnia 26 czerwca 2008 r., że zarząd i rada nadzorcza spółki Elan oczekują rozwiązania trudności finansowych spółki przez państwo i zaznaczają, że jeżeli państwo nie wesprze spółki zastrzykiem finansowym, ponad 700 miejsc pracy będzie zagrożonych (21).

(101)

Zgodnie z poniższym bardziej szczegółowym omówieniem uczestnictwo organów publicznych lub nieprawdopodobieństwo braku tego uczestnictwa jest najbardziej oczywiste w przypadku największego udziałowca spółki Elan, tj. spółki KAD (która kontrolowała 57,61 % udziałów w spółce Elan w momencie dokonania zastrzyku kapitałowego), a także w przypadku spółki DSU (posiadającej w tamtym okresie 17,34 % udziałów w spółce Elan). Nawet niezależna firma doradcza […] w swoim sprawozdaniu z wyceny z dnia 22 grudnia 2006 r. (22) zwróciła uwagę na znaczenie względów politycznych dla decyzji podejmowanych przez spółki KAD i DSU. W kontekście analizy dotyczącej możliwej prywatyzacji spółki Elan (znanej wówczas pod nazwą Skimar d.o.o.), […] stwierdził, że dwie spółki spośród jej właścicieli, tj. spółki KAD i DSU, pozostają pod pełną kontrolą rządu oraz że w związku z tym istnieje prawdopodobieństwo, iż ich decyzja dotycząca sprzedaży będzie podyktowana względami politycznymi i gospodarczymi.

(102)

Komisja weryfikuje na poziomie każdego udziałowca, czy pozostawał on pod kontrolą państwa oraz czy środki finansowe wykorzystane na potrzeby zastrzyku kapitałowego można uznać za zasoby państwowe. Ponadto Komisja ustala, czy decyzję o dokapitalizowaniu spółki Elan można przypisać państwu. W tym kontekście Komisja zwraca szczególną uwagę na skład rady nadzorczej każdego ze udziałowców oraz na to, czy rada nadzorcza musiała wyrazić zgodę na zastrzyk kapitałowy na rzecz spółki Elan w 2008 r. Następnie Komisja bada dodatkowe elementy wskazujące na uczestnictwo organów publicznych w przyjęciu środka lub nieprawdopodobieństwo braku tego uczestnictwa.

(103)

Komisja zauważa, że Słowenia posiadała 100 % udziałów w spółce KAD, będącej udziałowcem większościowym spółki Elan w momencie przyznania środka. Rząd słoweński powołał wszystkich członków zgromadzenia spółki KAD i jej rady nadzorczej (zob. motyw (11)). Zgodnie ze statutem spółki KAD zawarcie transakcji o wartości przekraczającej 1 % kapitału zakładowego spółki KAD wymaga zgoda rady nadzorczej. Zastrzyk kapitałowy będący przedmiotem oceny został zakwalifikowany jako tego rodzaju transakcja, dlatego też rada nadzorcza spółki KAD omawiała dokapitalizowanie spółki Elan i wyraziła na to zgodę na 134. posiedzeniu dnia 10 lipca 2008 r. oraz na 135. posiedzeniu w sierpniu 2008 r. (23).

(104)

Ponieważ Słowenia jest właścicielem spółki KAD, można założyć, że jest ona w stanie kontrolować tę spółkę i że zasadniczo zasoby spółki KAD można uznać za zasoby państwowe. Wbrew opinii Słowenii fakt, że środki finansowe wykorzystane na potrzeby zastrzyku kapitałowego pochodzą z dywidend, odsetek i innych przychodów spółki KAD, nie zmienia tego wniosku. Wykorzystywanie dywidend, odsetek lub innych przychodów, które mogłyby zostać wypłacone państwu jako udziałowcowi posiadającemu pakiet kontrolny w spółce, stanowi zmniejszenie zasobów państwowych, w związku z tym może zostać uznane za wykorzystywanie zasobów państwowych (24).

(105)

Jeżeli chodzi o możliwość przypisania środka 2 państwu, Komisja uznaje, że spółka KAD nie wniosłaby kapitału, gdyby organy publiczne nie wpłynęły na podejmowaną przez nią decyzję. O silnym wpływie państwa nie można stwierdzić jedynie na podstawie faktu, że Słowenia była wówczas jedynym akcjonariuszem spółki KAD, że Słowenia powołała wszystkich członków rady nadzorczej spółki KAD i że rada nadzorcza w praktyce musiała wyrazić zgodę na transakcję. Dodatkową przesłanką wskazującą na silne zaangażowanie państwa w podejmowanie decyzji przez spółkę KAD jest fakt, że przedstawiciele rządu słoweńskiego biorą udział we wszystkich posiedzeniach zgromadzenia i rady nadzorczej (zob. motyw (45)).

(106)

Wywieranie przez rząd wpływu na podejmowanie decyzji przez spółkę KAD (i inny fundusz kontrolowany przez państwo, tj. fundusz odszkodowawczy SOD), służące realizacji celów polityki przemysłowej, zostało również podkreślone w sporządzonym przez OECD przeglądzie ładu korporacyjnego w Słowenii: „oba fundusze zapewniają rządowi silny mechanizm wywierania wpływu na rady i zarząd sprywatyzowanych przedsiębiorstw i, ostatecznie, odgrywania aktywnej roli w decydowaniu o zmianach własności. Wydaje się, że jest to (a przynajmniej było wyjściowo) po części motywowane chęcią kontrolowania zakresu, w jakim przedsiębiorstwa zagraniczne zdobywają kontrolę nad ważnymi przedsiębiorstwami krajowymi i gałęziami przemysłu krajowego. Zakres własności bezpośredniej i pośredniej umożliwił poprzednim rządom odgrywanie bardzo znaczącej, a czasami niezupełnie jasnej, roli w wywieraniu wpływu na funkcjonowanie dużych sektorów słoweńskich przedsiębiorstw komercyjnych oraz na rynku nadzoru korporacyjnego” (25).

(107)

W sporządzonym przez rząd słoweński dokumencie pt. „Korekty strukturalne w latach 2010 i 2011” (26) również podkreśla się rolę, jaką spółka KAD i kontrolowany przez państwo fundusz odszkodowawczy SOD odgrywały w realizowaniu celów słoweńskiej polityki przemysłowej, na przykład w udzielaniu pomocy spółce Elan. W pkt 2.1.1. tego dokumentu zatytułowanej „Ustanowienie publicznej agencji do celów zarządzania przedsiębiorstwami będącymi własnością państwa i przekształcenia spółki KAD i funduszu SOD” stwierdza się, że: „restrukturyzacja oznacza, że spółka KAD i fundusz SOD muszą zostać zwolnione ze wszystkich strategicznych inwestycji: […] — złych inwestycji, które stały się strategiczne, ponieważ państwo chce udzielić im wsparcia w przezwyciężaniu powstałych trudności (Mura, Elan)”. Stwierdzenie, że inwestycja spółki KAD w spółkę Elan stała się strategiczna, „ponieważ państwo chce udzielić wsparcia” spółce Elan, stoi w wyraźnej sprzeczności z zapewnieniem Słowenii, że spółka KAD posiadała niezależność decyzyjną (zob. motyw (56)). W dalszej części dokumentu rządowego wyjaśnia się, że przekształcenie złych inwestycji strategicznych z parapaństwowych bezpośrednio w państwowe było zadaniem związanym przede wszystkim z personelem oraz że przedsiębiorstwo restrukturyzacyjne PDP, utworzone przez spółkę KAD i fundusz SOD, zostało przetworzone bezpośrednio w spółkę będącą własnością państwa, ponieważ personel tych przedsiębiorstw nie mógł już dłużej pracować dla spółki KAD ani funduszu SOD (27).

(108)

Komisja wezwała Słowenię do przedstawienia uwag na temat wyżej wymienionych dokumentów. Słowenia utrzymywała, że nie ma żadnej decyzji rządowej dotyczącej dokapitalizowania spółki Elan. Słowenia zaznaczyła, że w przeglądzie OECD, w którym opisano, w jaki sposób dzięki spółce KAD i funduszowi SOD rząd zyskał silny mechanizm wywierania wpływu na rady i zarząd sprywatyzowanych przedsiębiorstw, nie wspomniano o spółkach DSU, Zavarovalnica Triglav i Triglav Naložbe oraz że w dokumencie rządu słoweńskiego nie ma mowy o żadnym bezpośrednim ani pośrednim wpływie państwa w odniesieniu do aktywów posiadanych przez spółkę Zavarovalnica Triglav lub spółkę Triglav Naložbe. Ponadto Słowenia zwraca uwagę na fragment przeglądu OECD, w którym stwierdzono, że „brak centralnej koordynacji spowodował trudności w skutecznym zarządzaniu udziałami własnościowymi rządu”. Następnie Słowenia wyjaśnia, że spółka KAD zawsze podlegała Ministerstwu Finansów, podczas gdy Ministerstwo Gospodarki było odpowiedzialne za sektor produkcji, do którego należy spółka Elan. Jeżeli chodzi o dokument rządu słoweńskiego odnoszący się do złych inwestycji, które stały się strategiczne, Słowenia zaznacza, że w przypadku spółki Mura, którą przywołano w dokumencie jako drugi, obok spółki Elan, przykład takiej inwestycji, pozwolono na wszczęcie procedury upadłościowej w październiku 2009 r.

(109)

Uwagi przedstawione przez Słowenię nie obalają wyżej przytoczonych argumentów, wskazujących na uczestnictwo organów publicznych w przyjęciu środka lub nieprawdopodobieństwo braku tego uczestnictwa. Oświadczenie, że rząd nie uczestniczył w podejmowaniu decyzji o dokapitalizowaniu, jest tylko twierdzeniem. Fakt, że w przeglądzie OECD nie ma wyraźnie mowy o spółkach DSU, Zavarovalnica Triglav i Triglav Naložbe oraz że mówi się w nim o braku koordynacji centralnej, nie zmienia ogólnego obrazu wyłaniającego się z tego przeglądu, mianowicie, że rząd słoweński aktywnie ingerował w gospodarkę i realizował cele polityki przemysłowej. Szczegóły kontroli sprawowanej przez państwo nad spółkami, o których nie ma wyraźnie mowy w przeglądzie OECD ani w dokumencie rządu słoweńskiego, tj. Zavarovalnica Triglav i Triglav Naložbe, są przedstawione poniżej. Należy również pamiętać, że spółki te były udziałowcami mniejszościowymi, którzy posiadali zaledwie 25 % udziałów spółki Elan. Ponadto, jeżeli chodzi o dokument rządowy, fakt, że inne przedsiębiorstwo znajdujące się w trudnej sytuacji, uznane za „inwestycję strategiczną” ogłosiło upadłość, jest bez znaczenia dla oceny niniejszej sprawy.

(110)

W świetle powyższego stwierdza się, że zastrzyk kapitałowy dokonany przez spółkę KAD w 2008 r. na rzecz spółki Elan obejmuje zasoby państwowa i można go przypisać Słowenii.

(111)

Jak opisano w motywie (12), spółka KAD zarządza spółką PPS i kontroluje jej udziały w spółce Elan. Dlatego też udział spółki KAD-PPS w zastrzyku kapitałowym należy postrzegać w taki sam sposób jak udział spółki KAD. Zgoda rady nadzorczej spółki KAD na zastrzyk kapitałowy wydana na 134. posiedzeniu w dniu 10 lipca 2008 r. obejmowała bowiem również zgodę na wniesienie kapitału w imieniu spółki PPS (28). To samo dotyczy decyzji podjętej na 135. posiedzeniu rady nadzorczej spółki KAD w sierpniu 2008 r.

(112)

W związku z tym stwierdza się, że zastrzyk kapitałowy dokonany przez spółkę KAD-PPS na rzecz spółki Elan w 2008 r. obejmuje zasoby państwowe i można go przypisać Słowenii.

(113)

Komisja zauważa, że spółka DSU była w 100 % bezpośrednią własnością państwa w momencie przyznania środka. Jej rada nadzorcza składa się z trzech członków, z których dwóch powołuje udziałowiec, czyli Słowenia (zob. motyw (13)) W momencie dokonania zastrzyków kapitałowych również trzeciego członka powoływało państwo. Zgodnie ze statutem spółki rada nadzorcza przyjmuje decyzję większością głosów i nadzoruje zarządzanie działalnością spółki DSU. W praktyce rada nadzorca spółki DSU przeanalizowała i zatwierdziła zastrzyk kapitałowy na rzecz spółki Elan na nadzwyczajnym posiedzeniu w dniu 11 lipca 2008 r., a następnie częściowo zmieniła swoją decyzję na dwóch nadzwyczajnych posiedzeniach, które odbyły się w dniach 26 sierpnia 2008 r. i 8 września 2008 r. (29).

(114)

Ponieważ Słowenia jest właścicielem spółki DSU, można założyć, że jest ona w stanie kontrolować tę spółkę i że zasadniczo zasoby spółki DSU można uznać za zasoby państwowe. Wbrew opinii Słowenii fakt, że środki finansowe wykorzystane na potrzeby zastrzyku kapitałowego pochodzą z dywidend, odsetek i innych przychodów spółki DSU, nie zmienia tego wniosku, jak wyjaśniono w motywie (104).

(115)

Jeżeli chodzi o możliwość przypisania środka 2 państwu, należy wziąć pod uwagę, że w momencie przyznania środka wszystkich trzech członków rady nadzorczej powoływała Słowenia, będąca jedynym udziałowcem spółki DSU, oraz że rada nadzorcza faktycznie musiała wyrazić zgodę na transakcję. Jak określono powyżej, wpływ względów politycznych na podejmowanie decyzji przez spółkę DSU został potwierdzony w […] sprawozdaniu z wyceny z dnia 22 grudnia 2006 r. (30). Również fakt, że wraz ze spółką KAD w 2010 r. spółka DSU przekazała swoje udziały w spółce Elan spółce holdingowej PDP, powinien być postrzegany w świetle wyjaśnień przestawionych powyżej w odniesieniu do sposobu, w jaki rząd słoweński zdecydował się potraktować inwestycje parapaństwowe, które stały się strategiczne, ponieważ państwo chciało udzielić wsparcia tym spółkom na przezwyciężenie powstałych trudności. W związku z pozostałymi nadrzędnymi okolicznościami przemawiającymi za uczestnictwem organów publicznych w przyjęciu środka lub nieprawdopodobieństwem braku tego uczestnictwa Komisja stwierdza, że spółka DSU nie wniosłaby kapitału, gdyby organy publiczne nie wpłynęły na podejmowaną przez nią decyzję.

(116)

W związku z tym stwierdza się, że zastrzyk kapitałowy dokonany przez spółkę DSU w 2008 r. na rzecz spółki Elan obejmuje zasoby państwowe i można go przypisać Słowenii.

(117)

Spółka Zavarovalnica Triglav nie jest bezpośrednio własnością Słowenii. Komisja zauważa jednak, że Słowenia jest pośrednio właścicielem dwóch trzecich spółki Zavarovalnica Triglav (zob. motyw (14)) Jej akcjonariuszami większościowymi są ZIPZ — Instytut Ubezpieczenia Emerytalnego i Inwalidzkiego — oraz SOD — słoweńska instytucja odszkodowawcza. Obie spółki są w 100 % własnością państwa. Żaden z pozostałych akcjonariuszy nie ma w spółce Zavarovalnica Triglav udziału większego niż 1,8 %.

(118)

Pięciu z ośmiu członków rady nadzorczej spółki Zavarovalnica Triglav, w tym jej przewodniczący i wiceprzewodniczący, reprezentuje akcjonariuszy i jest przez nich powoływanych. Jak opisano w motywie (14), akcjonariusze większościowi spółki Zavarovalnica Triglav są w 100 % spółkami będącymi własnością państwa. Dlatego też z zasady to państwo powołuje tych pięciu członków rady nadzorczej, a członkowie rady nadzorczej reprezentują interes państwa. Komisja zauważa, że to zarząd spółki Zavarovalnica Triglav głosował za podwyższeniem kapitału na zgromadzeniu ogólnym spółki Elan dnia 28 sierpnia 2008 r., ale zrobił to pod warunkiem że rada nadzorcza wyrazi zgodę na tę transakcję. Rada nadzorcza istotnie zgodziła się na zastrzyk kapitałowy dnia 4 września 2008 r. (31).

(119)

Ponieważ Słowenia była pośrednio właścicielem dwóch trzecich akcji spółki Zavarovalnica Triglav, można założyć, że była ona w stanie kontrolować tę spółkę i że zasoby spółki Zavarovalnica Triglav można zasadniczo uznać za zasoby państwowe.

(120)

Należy zwrócić uwagę na fakt, że państwo powołuje większość członków rady nadzorczej spółki Zavarovalnica Triglav, w tym przewodniczącego i wiceprzewodniczącego, oraz że rada nadzorcza musiała wyrazić zgodę na zastrzyk kapitałowy.

(121)

W związku z innymi nadrzędnymi okolicznościami omówionymi powyżej, które wyraźnie przemawiają za uczestnictwem organów publicznych w przyjęciu środka lub nieprawdopodobieństwem braku tego uczestnictwa, uznaje się, że środek można przypisać Słowenii.

(122)

Słowenia nie jest bezpośrednim właścicielem spółki Triglav Naložbe. Komisja zauważa, że Słowenia jest jednak pośrednim właścicielem większości akcji spółki Triglav Naložbe. W momencie przyznania środka spółka Zavarovalnica Triglav skutecznie posiadała 80 % akcji spółki Triglav Naložbe. Z kolei spółka Zavarovalnica Triglav jest w większości pośrednią własnością Słowenii (zob. motyw (14)). Dlatego też Słowenia posiada pośrednio ponad 51 % akcji spółki Triglav Naložbe. Żaden z pozostałych akcjonariuszy nie ma większego udziału w spółce niż 0,67 %.

(123)

Interesy akcjonariuszy są reprezentowane przez trzech wybranych przez nich członków rady nadzorczej. Ponieważ państwo jest pośrednio akcjonariuszem większościowym spółki Triglav Naložbe, należy uznać, że może ono decydować o tym, kto jest powoływany do rady nadzorczej, aby reprezentować interes Słowenii. Rada nadzorcza spółki Triglav Naložbe musiała wyrazić zgodę na zastrzyk kapitałowy na rzecz spółki Elan i zrobiła to na swoim 7. nadzwyczajnym posiedzeniu dnia 3 września 2008 r. (32).

(124)

Ponieważ Słowenia była pośrednio akcjonariuszem większościowym spółki Triglav Naložbe, można założyć, że była ona w stanie kontrolować tę spółkę i że zasoby spółki Triglav Naložbe można zasadniczo uznać za zasoby państwowe. Wbrew opinii Słowenii fakt, że środki finansowe wykorzystane na potrzeby zastrzyku kapitałowego pochodzą z kredytu, nie zmienia tego wniosku, jak wyjaśniono w motywie (104).

(125)

Biorąc pod uwagę, że państwo powołuje wszystkich członków rady nadzorczej spółki Triglav Naložbe oraz że rada nadzorcza musiała wyrazić zgodę na zastrzyk kapitałowy, w związku z innymi nadrzędnymi okolicznościami omówionymi powyżej, które wyraźnie przemawiają za uczestnictwem organów publicznych w przyjęciu środka lub nieprawdopodobieństwem braku tego uczestnictwa, uznaje się, że środek można przypisać Słowenii.

(126)

Skład rad nadzorczych udziałowców spółki Elan oraz fakt, że rady nadzorcze musiały wyrazić zgodę na zastrzyk kapitałowy w 2008 r., sugerują, że przedmiotowy środek można przypisać państwu (33).

(127)

Ponadto Komisja dysponuje wyraźnymi przesłankami, jak omówiono powyżej, wskazującymi na ścisły udział państwa w podejmowaniu decyzji przez spółkę KAD, zdecydowanie najważniejszego udziałowca spółki Elan, który kontrolował 57,61 % jej kapitału w momencie dokonania zastrzyku kapitałowego, oraz przez spółkę DSU. Przesłanki te opierają się na sprawozdaniu OECD, sprawozdaniu […], dokumentach opublikowanych przez rząd słoweński oraz doniesieniach prasowych.

(128)

Poza tym paralelizm zachowania pięciu udziałowców spółki Elan, z których wszyscy podlegali kontroli państwa, wskazuje na udział państwa w podejmowaniu decyzji przez udziałowców, gdyż wydaje się mało prawdopodobne, aby pięć prywatnych i niezależnych podmiotów gospodarczych zgodziło się na zastrzyk kapitałowy na rzecz przedsiębiorstwa znajdującego się w trudnej sytuacji w tym samym czasie i na tych samych warunkach.

(129)

W świetle powyższego stwierdza się, że środek 2 obejmuje zasoby państwowe i że można go przypisać Słowenii.

(130)

Aby można było uznać środek za pomoc państwa, musi on mieć charakter szczególny lub selektywny w tym sensie, że sprzyja tylko niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów.

(131)

Stwierdza się, że całą grupę Elan należy uznać za beneficjenta podwyższenia kapitału w 2008 r. z tych samych powodów co w przypadku środka 1 (zob. motywy (80)–(83)). Kolejnym krokiem jest ustalenie, czy środek przynosi korzyść beneficjentowi.

(132)

Jeżeli środek spełnia wymogi testu prywatnego inwestora, istnienie korzyści można wykluczyć. Jak opisano powyżej, inwestor prywatny starałby się maksymalnie zwiększyć stopę zwrotu ze swoich aktywów (zob. motyw (72)).

(133)

W tym kontekście Komisja zauważa przede wszystkim, że spółka Elan znajdowała się w trudnej sytuacji w rozumieniu wytycznych w sprawie ratowania i restrukturyzacji w momencie przyznania środka 2 (zob. motyw (74)). Ponadto według Słowenii spółka Elan stanęła w obliczu niewypłacalności na początku 2008 r. i miała niedobór płynności w wysokości [12,6–15 mln] EUR

(134)

Słowenia twierdzi, że udziałowcy spółki Elan podjęli decyzję o wniesieniu dodatkowego kapitału na podstawie kilku dokumentów opracowanych przez spółkę Elan i doradców zewnętrznych, co wskazuje, że decyzja była uzasadniona.

(135)

Wprawdzie spółka Elan opracowała plan długoterminowy na lata 2008–2012 dla grupy, należy jednak wziąć pod uwagę, że w planie tym przewidziano podwyższenie kapitału o 25 mln EUR jako podstawę osiągnięcia odpowiedniej stopy zwrotu w przyszłości i udziałowcy spółki Elan uznali ten plan długoterminowy za niewystarczające uzasadnienie dla zastrzyku kapitałowego w takiej kwocie. Plan naprawczy z sierpnia 2008 r. składał się głównie z prognoz i nie zawierał informacji na temat planowanego podwyższenia kapitału. Zarówno plan długoterminowy na lata 2008–2012, jak i plan naprawczy zostały opracowane przez spółkę Elan bez udziału doradcy zewnętrznego. Innym dokumentem przedstawionym przez Słowenię w związku z drugim podwyższeniem kapitału był wstępny szacunek wartości spółki Elan przygotowany przez spółkę KAD w lipcu 2008 r. Dokument ten nie potwierdza jednak argumentu Słowenii, jakoby udziałowcy spółki Elan postępowali jak ostrożni inwestorzy, ponieważ według tego szacunku, jeżeli uwzględni się potencjalne zobowiązania, spółka Elan odnotowała w lipcu 2008 r. ujemną wartość kapitału własnego w wysokości [29,5–34] mln EUR. Ponadto wspomniany wstępny szacunek wskazuje, że prognozy zawarte w planie długoterminowym na lata 2008–2012 opracowanym przez spółkę Elan mogą być zdecydowanie zbyt optymistyczne w świetle wcześniejszych doświadczeń i w takim przypadku wartość spółki byłaby jeszcze niższa.

(136)

Słowenia przedłożyła również wycenę kapitału własnego spółki Elan sporządzoną na podstawie metody zdyskontowanych przepływów pieniężnych. W tej wycenie kapitału własnego przygotowanej przez […] w czerwcu 2008 r. stwierdzono, że wartość rynkowa spółki Elan na dzień 31 grudnia 2007 r. była nadal dodatnia i wynosiła [35–40] mln EUR. Jak opisano powyżej (zob. motywy (70)–(74)), sytuacja spółki Elan uległa jednak drastycznemu pogorszeniu w 2008 r. W świetle tych zmian należy uznać, że powyższa wycena kapitału własnego była nieaktualna w dniu 28 sierpnia 2008 r., kiedy to udziałowcy spółki Elan podjęli decyzję o dokonaniu zastrzyka kapitałowego, i nie można na jej podstawie wykazać, że udziałowcy spółki Elan postępowali jak ostrożni inwestorzy prywatni, szczególnie przy rozpatrywaniu okoliczności drugiego zastrzyku kapitałowego.

(137)

Jak opisano w motywie (32), udziałowcy uzależnili jakiekolwiek podwyższenie kapitału od uzyskania uprzedniej zgody banków na zmianę harmonogramu spłaty istniejących kredytów spółki Elan. Chociaż nie udało się osiągnąć takiego porozumienia przed podwyższeniem kapitału, udziałowcy spółki Elan dokonali zastrzyku kapitałowego, ponieważ w przeciwnym razie spółka Elan musiałaby ogłosić upadłość.

(138)

Gdyby banki zgodziły się na zmianę harmonogramu spłaty kredytów przed podwyższeniem kapitału, mogłoby to stanowić sygnał, że wierzą one w przywrócenie rentowności spółki Elan. Tak się jednak nie stało. Wręcz przeciwnie, jeden z banków wystąpił nawet do sądu z wnioskiem o wydanie nakazu zapłaty, aby wyegzekwować niespłacone długi od spółki Elan. Postawę tego banku można uznać za oznakę tego, iż rynek nie wierzył w przywrócenie rentowności spółki Elan.

(139)

Ponadto należy również uwzględnić, że już w 2007 r. udziałowcy dokapitalizowali spółkę Elan kwotą 10,225 mln EUR, co nie przyniosło żadnego skutku. Należy wyjaśnić, że chociaż w 2007 r. zastrzyk kapitałowy został dokonany w oparciu o tak zwany strategiczny plan rozwoju, na podstawie którego spółka Elan pierwotnie wnioskowała o dokapitalizowanie w kwocie 20,2 mln EUR, zastrzyku kapitałowego w wysokości 10 mln EUR, którego dokonano w 2008 r., nie można uznać za drugą transzę inwestycyjną wypłaconą na podstawie pierwotnego strategicznego planu rozwoju. Zastrzyk kapitałowy z 2008 r. był konieczny, aby uniknąć niewypłacalności przez pokrycie niedoboru płynności spółki Elan i poniesionych przez nią strat, zatem kapitału nie przeznaczono na cele określone w strategicznym planie rozwoju (zob. motyw (23)).

(140)

Komisja zauważa wreszcie, że w momencie przyznania środka wszyscy udziałowcy byli spółkami państwowymi, tj. żaden prywatny udziałowiec nie brał udziału w podwyższeniu kapitału.

(141)

W świetle powyższego Komisja stwierdza, że środek 2 nie został przyznany zgodnie z testem prywatnego inwestora i przyniósł korzyść spółce Elan.

(142)

Komisja zauważa, że beneficjent prowadzi działalność na rynkach otwartych na konkurencję. Jakakolwiek pomoc państwa przyznana takiemu przedsiębiorstwu może spowodować, że znajdzie się ono w korzystniejszej sytuacji niż inni konkurenci, którzy nie otrzymują takiej pomocy Wbrew opinii Słowenii w tym kontekście nie ma znaczenia, czy konkurenci spółki Elan mają większy udział w rynku niż spółka Elan ani czy konkurenci także otrzymali środki finansowe od swoich udziałowców.

(143)

Gdy pomoc przyznana przez państwo członkowskie wzmacnia pozycję przedsiębiorstwa w stosunku do pozycji innych przedsiębiorstw konkurujących w ramach wewnątrzunijnej wymiany handlowej, należy uznać, że pomoc ma wpływ na takie przedsiębiorstwa (34). Państwa członkowskie istotnie prowadzą wymianę handlową w zakresie sprzętu narciarskiego i statków morskich, a więc towarów, które beneficjent produkuje i wprowadza do obrotu.

(144)

W świetle powyższego Komisja stwierdza, że środek 2 może zakłócać konkurencję i wywierać wpływ na wymianę handlową.

(145)

Na podstawie powyższych argumentów Komisja stwierdza, że środek 2 obejmuje pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE na rzecz spółki Elan. Słowenia nie zastosowała się do klauzuli zawieszającej zawartej w art. 108 ust. 3 TFUE.

(146)

W art. 107 ust. 2 i 3 TFUE przewiduje się wyłączenia od ogólnej zasady niezgodności pomocy państwa z rynkiem wewnętrznym określonej w art. 107 ust. 1. TFUE

(147)

W tym kontekście należy zauważyć, że ciężar dowodu zgodności pomocy z rynkiem wewnętrznym, na zasadzie odstępstwa od art. 107 ust. 1 TFUE, spoczywa co do zasady na danym państwie członkowskim, które musi wykazać, że zostały spełnione warunki tego odstępstwa (35).

(148)

Komisja ocenia zgodność środka 2 na podstawie powyższych wyłączeń. Biorąc pod uwagę, że przedmiotowy środek został przyznany przedsiębiorstwu znajdującemu się w trudnej sytuacji (zob. pkt 5.1 powyżej), Komisja ocenia najpierw zgodność środka na podstawie wytycznych w sprawie ratowania i restrukturyzacji. Następnie Komisja rozważa, czy środek można uznać za zgodny z rynkiem wewnętrznym na jakiejkolwiek innej podstawie.

(149)

Zgodnie z pkt 33 wytycznych w sprawie ratowania i restrukturyzacji jedynie przedsiębiorstwa znajdujące się w trudnej sytuacji kwalifikują się do pomocy na ratowanie i restrukturyzację. Spółka Elan kwalifikuje się, ponieważ można uznać, że była przedsiębiorstwem znajdującym się w trudnej sytuacji w momencie dokonania drugiego zastrzyku kapitałowego (zob. motyw (74)).

(150)

Zgodnie z wytycznymi w sprawie ratowania i restrukturyzacji pomoc na ratowanie musi spełniać określone wymogi, z których nie wszystkie spełnia przedmiotowy środek:

(151)

Nie można zatem uznać przedmiotowych zastrzyków kapitałowych za pomoc na ratowanie.

(152)

Środek nie spełnia też wszystkich wymogów dotyczących pomocy na restrukturyzację, określonych w wytycznych w sprawie ratowania i restrukturyzacji, gdyż nie wprowadzono żadnych środków wyrównawczych, które mogłyby zrównoważyć negatywny wpływ pomocy na warunki wymiany handlowej.

(153)

Zgodnie z pkt 38–42 wytycznych w sprawie ratowania i restrukturyzacji restrukturyzacji muszą towarzyszyć środki wyrównawcze proporcjonalne do zakłócających skutków pomocy oraz w szczególności do wielkości i względnego znaczenia przedsiębiorstwa będącego beneficjentem na rynku. W pkt 40 wytycznych określa się, że środki wyrównawcze powinny zostać wprowadzone w szczególności na rynku lub rynkach, na których przedsiębiorstwo będzie miało znaczącą pozycję po restrukturyzacji. Słowenia twierdzi, że niektóre zbycia dokonane przez spółkę Elan w latach 2009 i 2010 miały skutek wyrównawczy.

(154)

W odniesieniu do segmentu sportów zimowych spółki Elan Słowenia opisuje spółkę Elan jako „jedną z ostatnich niezależnych marek dóbr trwałego użytku związanych ze sportami zimowymi” i odnosi się do niej jako „jedynie słabego [sic!] konkurenta dla znacznie większych graczy na rynku” (36). To ostatnie określenie nie zgadza się jednak z opisem spółki przez obecnego udziałowca większościowego spółki Elan. Spółka PDP podkreśla, że w 2010 r. spółka Elan sprzedała 448 000 par nart i 217 000 desek snowboardowych, odpowiadała za 13 % światowej produkcji nart i była siódmą na świecie marką nart, a udział marki w rynku światowym wynosił około 8 %.

(155)

Słowenia nie proponuje żadnej szczegółowej definicji rynku produktów ani rynku geograficznego, na którym funkcjonuje segment sportów zimowych spółki Elan. Jak szczegółowo opisano poniżej, uwzględniając informacje dostarczone przez Słowenię i biorąc pod uwagę uwagi dotyczące definicji rynku wynikające z wcześniejszej praktyki w zakresie połączeń (37), należy stwierdzić, że spółka Elan faktycznie posiadała znaczne udziały w rynku przynajmniej w niektórych z odnośnych rynków.

(156)

Aby ocenić względne znaczenie przedsiębiorstwa na rynkach, na których prowadzi ono działalność, Komisja przeanalizowała dostępne dowody, w tym dokumenty strategiczne opracowane przez samą spółkę Elan. Poza akcesoriami spółka Elan produkuje przede wszystkim narty zjazdowe i deski snowboardowe. Z jednej strony sprzedaje się je detalistom (dalej zwanym „rynkiem detalicznym”) jako produkty marki Elan, z drugiej strony spółka Elan działa jako tak zwany producent oryginalnego sprzętu (OEM) i zaopatruje w narty i deski snowboardowe innych (konkurencyjnych) producentów (dalej zwanych „rynkiem OEM”). Należy zaznaczyć, że na potrzeby decyzji w sprawie nr COMP/M.3765 Amer/Salomon Komisja analizowała w grudniu 2005 r. między innymi odrębne rynki produktów dla różnych rodzajów dóbr trwałego użytku związanych ze sportami zimowymi, w tym odrębne właściwe rynki produktów dla nart zjazdowych i desek snowboardowych, a także rynek OEM dla nart zjazdowych. Uznano, że rynki detaliczne dla dóbr trwałego użytku związanych ze sportami zimowymi mają zasięg krajowy, natomiast rynek OEM obejmuje co najmniej EOG (38). W swoim planie rozwoju Elan Ski OEM na lata 2006–2010 przedsiębiorstwo wskazuje, że w 2005 r. jego udział w światowym rynku produkcji nart OEM wyniósł 21 %, i wyjaśnia „[…]”. W planie rozwoju Elan Sportartikel na lata 2006–2010 stwierdzono, że spółka Elan uważa się za czołowego światowego producenta desek snowboardowych z produkcją na poziomie 286 000 w 2005 r. odpowiadającą udziałowi w wysokości 16 %. Znaczną większość tej produkcji dotyczy działalności OEM, natomiast 30 000 desek snowboardowych sprzedano w 2005 r. pod marką Elan. Jeżeli chodzi o narty marki Elan, w planie rozwoju marki Elan –strategii penetracji rynku i promowania marki na lata 2006–2010 wskazano, że udział w rynku światowym wynosił 7,5 %, co dawało spółce Elan 7. miejsce pod względem udziału w rynku. W dokumencie podkreśla się jednak, że przedsiębiorstwo wierzyło, iż może się znaleźć w pierwszej piątce marek w perspektywie średnioterminowej, wyjaśniając […]

(157)

Ponieważ segment sportów zimowych odpowiada za zdecydowanie największą część przychodów spółki Elan i ze względu na silną pozycję spółki Elan szczegółowo opisaną powyżej, przynajmniej w niektórych sektorach działalności z zakresu sportów zimowych, należy w szczególności w tym obszarze wprowadzić środki wyrównawcze. Po zbadaniu elementów wskazanych przez Słowenię jako środki wyrównawcze wprowadzone w segmencie sportów zimowych okazało się, że jedynym przypadkiem zbycia była sprzedaż [17,5 %–20 %] udziałów w kapitale, jakie spółka Elan posiadała w swojej partnerskiej spółce joint venture Dal Bello Sports (dalej zwanej „Dal Bello”) w Stanach Zjednoczonych. Zbycie dokonane przez spółkę Elan było konsekwencją zakończenia działalności spółki joint venture z Dal Bello zajmującej się wprowadzaniem do obrotu i dystrybucją produktów w Ameryce Północnej. Spółka Elan twierdzi, że zakończenie współpracy doprowadziło do zmniejszenia sprzedaży spółki Elan w Kanadzie i Stanach Zjednoczonych, i postrzega to jako „skutek wyrównawczy”.

(158)

Należy przede wszystkim zauważyć, że ani w planie długoterminowym na lata 2008–2012, ani w planie naprawczym nie ma wzmianki o sprzedaży udziałów w spółce Dal Bello, w związku z czym nie można postrzegać tej sprzedaży jako „integralną część restrukturyzacji”, jak przewidziano w pkt 40 wytycznych w sprawie ratowania i restrukturyzacji. Po bliższej analizie tej transakcji okazuje się bowiem, że zakończenie współpracy w zakresie wprowadzania do obrotu i dystrybucji nastąpiło z inicjatywy spółki Dal Bello. Słowenia przyznała, że „problemy spółki Elan w 2008 r. i poszukiwanie bardziej wiarygodnego partnera przez spółkę Dal Bello w perspektywie długoterminowej doprowadziły do rozmów o zakończeniu stosunkowo udanej współpracy. Rozmowy te doprowadziły do zawarcia dnia 14 grudnia 2009 r. porozumienia o rozwiązaniu spółki joint venture […]”. Już w świetle powyższych powodów nie można zakwalifikować zbycia dokonanego przez spółkę Elan jako środek wyrównawczy.

(159)

Ponadto, chociaż ograniczenie sprzedaży prowadzące do spadku udziałów beneficjenta w rynku może w innych okolicznościach stanowić środek wyrównawczy, Komisja zauważa, że w rozpatrywanym przypadku transakcja dotyczyła rynku detalicznego, który wcześniej Komisja uznała za krajowy (39), i że sprzedaż nart przez spółkę Elan była w każdym razie ograniczona tylko na rynku północnoamerykańskim, a nie na rynkach europejskich; dlatego też transakcja ta nie rekompensować zakłóceń powstałych w EOG. Co więcej, spółka joint venture prowadziła działalność w zakresie wprowadzania nart do obrotu i ich dystrybucji, a nie produkcji. Podstawową działalnością spółki Elan jest jednak produkcja nart i desek snowboardowych. Wyłącznie zbycia dokonane na rynku, na którym beneficjent prowadzi swoją główną działalność, można uznać za właściwe środki wyrównawcze.

(160)

Słowenia argumentowała także, że zmniejszenie liczby pracowników zatrudnionych przy produkcji nart i ograniczenie inwestycji w marketing można uznać za środki wyrównawcze.

(161)

Środki te, jak wynika również z planu długoterminowego i planu naprawczego spółki Elan, należy jednak postrzegać jako zwykłe środki racjonalizacji mające na celu obniżenie kosztów i zwiększenie wydajności w celu przywrócenia rentowności. Środki te nie zostały podjęte w celu ograniczenia obecności spółki Elan na rynku ani w celu zrównoważenia ewentualnych zakłóceń konkurencji wynikających z pomocy otrzymanej przez spółkę Elan.

(162)

W odniesieniu do sektora morskiego Słowenia twierdzi, że poniższe zbycia miały skutek wyrównawczy. W 2009 r. spółka Elan sprzedała dwie spółki oferujące czarter jachtów: Elan Yachting d.o.o. i Elan Marine Charter d.o.o. W 2010 r. sprzedano spółkę Elan Brod d.o.o. z siedzibą w Chorwacji, której główna działalność dotyczyła produkcji łodzi motorowych. Słowenia zapewnia, że spółki nie przynosiły strat strukturalnych, że działalność czarterowa prowadzona przez spółki Elan Yachting d.o.o. i Elan Marine Charter d.o.o. sprzyjała wprowadzaniu jachtów marki Elan na główne rynki spółki oraz że wycofanie się z segmentu łodzi motorowych znacznie ograniczyło obecność spółki Elan na rynku łodzi turystycznych i sportowych.

(163)

Komisja przypomina, że zgodnie z pkt 40 wytycznych w sprawie ratowania i restrukturyzacji środki wyrównawcze powinny zostać wprowadzone w szczególności na rynku lub rynkach, na których przedsiębiorstwo będzie miało znaczącą pozycję po restrukturyzacji. Do celu oceny środków wyrównawczych sumy odpisane jako straty i zamknięcie działalności przynoszącej straty, które w dowolnym stopniu byłyby konieczne, aby przywrócić rentowność, nie będą uznawane za obniżenie zdolności produkcyjnych.

(164)

Należy pamiętać, że segment morski nie stanowi głównej działalności spółki Elan. Spółka generuje znacznie większą część swojego obrotu w segmencie sportów zimowych. Zgodnie z prognozą finansową na 2011 r. całkowity zysk z segmentu morskiego miał osiągnąć zaledwie [20–24] mln EUR w porównaniu z [58–68] mln EUR w segmencie sportów zimowych. Ponadto segment sportów zimowych otrzymał także większą część (5,924 mln EUR) z 10 mln EUR zastrzyku finansowego na rzecz spółki Elan. W świetle pkt 40 wytycznych w sprawie ratowania i restrukturyzacji wydaje się wątpliwe, czy zbycia w segmencie morskim można w ogóle uznać za właściwe środki wyrównawcze, gdyż, jak również bardziej szczegółowo opisano poniżej, sektor morski nie stanowi rynku, na którym spółka ma najbardziej znaczącą pozycję po restrukturyzacji.

(165)

Aby w pełni zrozumieć argumenty wysunięte przez Słowenię, Komisja zbadała jednak, na ile Słowenia mogła utrzymywać, że podjęto właściwe środki wyrównawcze w sektorze morskim. Przed restrukturyzacją maksymalna zdolność produkcyjna spółki Elan wynosiła [280–330] łodzi żaglowych i [45–55] łodzi motorowych. Słowenia nie proponuje żadnej szczegółowej definicji rynku produktów morskich ani rynku geograficznego, na podstawie której można by zmierzyć względne znaczenie spółki Elan. W swoich uwagach Słowenia wspomina o ograniczeniu obecności spółki Elan na „rynku łodzi turystycznych i sportowych”, a zarazem odnosi się do wycofania się spółki z „segmentu łodzi motorowych”.

(166)

Analiza dostępnych dokumentów, w tym strategicznych dokumentów opracowanych przez samą spółkę, dotyczących konkurencyjnej pozycji segmentu morskiego spółki Elan dostarcza dalszych informacji na temat względnego znaczenia spółki na rynku morskim. W planie rozwoju segmentu morskiego spółki Elan na lata 2006–2010 stwierdzono, że wartość rynku światowego wszystkich nowych łodzi wynosi około 25 mld EUR, z czego 80 % stanowią łodzie motorowe, a 20 % łodzie żaglowe, i taki sam stosunek dotyczy Europy. Spółka Elan opisała ten rynek jako „bardzo rozdrobniony” i oceniła udział w rynku UE swojego programu dotyczącego łodzi żaglowych na około [0–5] %, natomiast programu dotyczącego łodzi motorowych na << 1 %. We wspomnianym planie rozwoju zaznaczono jednak istnienie różnych segmentów rynku charakteryzujących się różnymi warunkami konkurencji, w tym barierami wejścia. W planie długoterminowym dla grupy Skimar na lata 2008–2012 opracowanym przez spółkę Elan w czerwcu 2008 r. przewidziano segmentację rynku łodzi według długości łodzi i stwierdzono, że najsilniejsza konkurencja występuje w segmencie małych statków (30 stóp), natomiast spółka Elan produkuje i sprzedaje produkty z kategorii środkowej, czyli statki o długości 30–50 stóp, i zamierza opracować nowe modele […]. Udział w rynku spółki Elan w segmencie, w którym zamierza ona konkurować, jest najdokładniej określony w prezentacji sporządzonej przez aktualnego udziałowca większościowego spółki Elan, tj. spółkę PDP, w której stwierdzono: „W 2010 r. spółka Elan sprzedała 122 łodzie w segmencie łodzi żaglowych o długości 32–60 stóp (który stanowi 20 % rynku morskiego), uzyskując udział w rynku w wysokości 5,2 %”. Wydaje się wiarygodne, że do celów segmentacji rynku jako punkt wyjścia stosuje się takie kryteria, jak rodzaj napędu (żagiel, silnik) i wielkość. Wobec braku przeciwnego stanowiska do celów niniejszej decyzji Komisja może przyjąć ocenę spółki PDP, zgodnie z którą spółka Elan posiadała udział > 5 % w rozdrobnionym rynku łodzi żaglowych.

(167)

W związku z powyższym, nawet gdyby można było uwzględnić zbycia dokonane przez spółkę Elan w segmencie morskim do celów oceny zgodności przez Komisję, w sektorze morskim musiałyby zostać wprowadzone jakieś środki wyrównawcze w odniesieniu do produkcji łodzi żaglowych, która wyraźnie stanowiła główną działalność segmentu morskiego spółki Elan i w przypadku której spółka, jak już omówiono, miała znaczny udział w „bardzo rozdrobnionym rynku”, jak określiła go spółka Elan. Zbycie działalności czarterowej, która co najwyżej pośrednio sprzyjała sprzedaży jachtów przez spółkę Elan, i zbycie produkcji łodzi motorowych — sektora, z którego spółka Elan wycofała się zupełnie przez sprzedaż spółki Elan Brod d.o.o. — nie są zatem zgodne z pkt 40 wytycznych w sprawie ratowania i restrukturyzacji. Jeżeli chodzi o łodzie motorowe, spółka Elan zaczęła produkcję tych łodzi dopiero w 2002 r., chcąc wykorzystać renomę, jaką zyskała w sektorze łodzi żaglowych, również przy produkcji łodzi motorowych. Największa sprzedaż wynosiła 50 łodzi motorowych i osiągnięto ją w latach 2006 i 2007, następnie odnotowano spadek sprzedaży do [25–29] łodzi w 2008 r. i zaledwie [7–9] łodzi w 2009 r.

(168)

W uwagach przedłożonych przez Słowenię również podkreślono fakt, że zdaniem udziałowców spółki Elan i banków zbyta działalność nie jest działalnością podstawową (40).Należy również zaznaczyć, że sprzedaż jednostek zależnych spółki Elan nie miała na celu zrównoważenia ewentualnych zakłóceń konkurencji. Wszystkie trzy jednostki zależne przynosiły straty w momencie sprzedaży oraz w latach poprzedzających sprzedaż. Słowenia poinformowała Komisję, że całkowity (łączny) wynik netto uzyskany przez spółki Elan Yachting d.o.o. i Elan Marine Charter d.o.o. wynosił – 157 000 EUR w 2007 r., – 100 000 EUR w 2008 r. i – 57 000 EUR w 2009 r. Również spółka Elan Brod d.o.o. odnotowała straty w całym okresie, mianowicie -58 000 EUR w 2006 r., – 436 000 EUR w 2007 r., – 1 milion EUR w 2008 r. i – 1,5 mln EUR w 2009 r. W świetle tych danych liczbowych wydaje się, że oświadczenie Słowenii, iż spółki nie przynosiły strat strukturalnych, zostało złożone tylko we własnym interesie. Jak określono powyżej, zgodnie z wytycznymi w sprawie ratowania i restrukturyzacji do celu oceny środków wyrównawczych sumy odpisane jako straty i zamknięcie działalności przynoszącej straty, które w dowolnym stopniu byłyby konieczne, aby przywrócić rentowność, nie będą uznawane za obniżenie zdolności produkcyjnych. Wysokie straty odnotowane przez trzy sprzedane jednostki zależne z segmentu morskiego i silna, utrzymująca się tendencja spadkowa spółki Elan Brod d.o.o. podkreślają jednak, że zbycia były istotnie konieczne do przywrócenia rentowności i również z tego względu nie można ich uznać za kwalifikujące się jako środki wyrównawcze.

(169)

Komisja stwierdza zatem, że zbycia dokonane przez spółkę Elan, jak również zmniejszenie liczby pracowników i ograniczenie wydatków na marketing nie mogą zostać zakwalifikowane jako środki wyrównawcze. Ponieważ nie wdrożono żadnych właściwych środków wyrównawczych, nawet uwzględniając pkt 56 wytycznych w sprawie ratowania i restrukturyzacji, który stanowi, że warunki zezwolenia na pomoc mogą być mniej rygorystyczne w obszarach objętych pomocą w odniesieniu do wdrożenia środków wyrównawczych, Komisja musi stwierdzić, że wymogi zawarte w wytycznych w sprawie ratowania i restrukturyzacji nie zostały spełnione pod względem konieczności wdrożenia właściwych środków wyrównawczych. Ponieważ wymogi dotyczące zgodności pomocy restrukturyzacyjnej z rynkiem wewnętrznym określone w wytycznych mają charakter łączny, niespełnienie tylko jednego wymogu wystarczy do wykluczenia możliwości zastosowania wytycznych. Komisja nie przeprowadza zatem dalszej oceny dotyczącej tego, czy pozostałe wymogi zostały spełnione. W świetle powyższego stwierdza się, że nie można uznać środka 2 za zgodny z rynkiem wewnętrznym na podstawie wytycznych w sprawie ratowania i restrukturyzacji.

(170)

Wyłączenia przewidziane w art. 107 ust. 2 TFUE nie mają zastosowania w rozpatrywanym przypadku, ponieważ przedmiotowy środek nie ma charakteru socjalnego, nie został przyznany indywidualnym konsumentom, nie ma na celu naprawienia szkód spowodowanych klęskami żywiołowymi lub innymi zdarzeniami nadzwyczajnymi oraz nie został przyznany gospodarce niektórych regionów Republiki Federalnej Niemiec dotkniętych podziałem Niemiec.

(171)

Dalsze wyłączenia są określone w art. 107 ust. 3 TFUE.

(172)

Artykuł 107 ust. 3 lit. a) TFUE stanowi, że za zgodną z rynkiem wewnętrznym może zostać uznana „pomoc przeznaczona na sprzyjanie rozwojowi gospodarczemu regionów, w których poziom życia jest nienormalnie niski lub regionów, w których istnieje poważny stan niedostatecznego zatrudnienia”. Spółka Elan ma siedzibę w regionie kwalifikującym się do pomocy na mocy art. 107 ust. 3 lit a) TFUE (41). Zgodność pomocy państwa z rynkiem wewnętrznym dla obszarów objętych pomocą jest regulowana wytycznymi w sprawie pomocy regionalnej (42). Na podstawie wytycznych w sprawie pomocy regionalnej pomoc państwa możne zasadniczo zostać przyznana jedynie spółkom, które nie znajdują się w trudnej sytuacji. Spółka Elan znajdowała się jednak w trudnej sytuacji w momencie przyznania środka (zob. motyw (74)). Dlatego też nie można uznać środka 2 za pomoc regionalną zgodną z rynkiem wewnętrznym.

(173)

W związku z powyższym Komisja stwierdza, że pomoc nie kwalifikuje się do objęcia odstępstwem przewidzianym w art. 107 ust. 3 lit. a) TFUE.

(174)

Artykuł 107 ust. 3 lit. b) TFUE stanowi, że za zgodną ze rynkiem wewnętrznym może zostać uznana „pomoc przeznaczona na wspieranie realizacji ważnych projektów stanowiących przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania lub mająca na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce państwa członkowskiego”.

(175)

Komisja zauważa, że omawiana pomoc nie była przeznaczona na wspieranie realizacji ważnego projektu stanowiącego przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania; Komisja nie znalazła też żadnych dowodów na to, że pomoc miała na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce słoweńskiej.

(176)

W związku z powyższym Komisja stwierdza, że pomoc nie kwalifikuje się do odstępstwa przewidzianego w art. 107 ust. 3 lit. b) TFUE.

(177)

Artykuł 107 ust. 3 lit. d) TFUE stanowi, że za zgodną z TFUE można uznać pomoc przeznaczoną na wspieranie kultury i zachowanie dziedzictwa kulturowego, o ile pomoc ta nie zmienia warunków wymiany handlowej i konkurencji w UE w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem. Artykuł ten nie ma oczywiście zastosowania do rozpatrywanego przypadku.

(178)

W art. 107 ust. 3 lit. c) TFUE dopuszcza się pomoc państwa przeznaczoną na ułatwianie rozwoju niektórych działań gospodarczych lub niektórych regionów gospodarczych, o ile pomoc ta nie zmienia warunków wymiany handlowej w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem. Komisja opracowała szereg wytycznych i komunikatów, w których wyjaśnia sposób zastosowania odstępstw określonych w tym artykule. Biorąc pod uwagę, że przedmiotowe środki zostały przyznane spółce znajdującej się w trudnej sytuacji, Komisja oceniła jedynie zgodność środka na podstawie wytycznych w sprawie ratowania i restrukturyzacji. Żadne z pozostałych wytycznych ani żaden z komunikatów nie ma zastosowania do środka objętego oceną.

(179)

Pomoc objęta oceną stanowi zatem pomoc państwa niezgodną z rynkiem wewnętrznym.

(180)

Zgodnie z TFUE i utrwalonym orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości w przypadku stwierdzenia niezgodności pomocy państwa z rynkiem wewnętrznym Komisja jest uprawniona do podjęcia decyzji o konieczności wycofania lub zmiany pomocy (43) przez zainteresowane państwo. Z utrwalonego orzecznictwa Trybunału wynika również, że nałożenie na państwo obowiązku wycofania pomocy uznanej przez Komisję za niezgodną z rynkiem wewnętrznym służy przywróceniu stanu pierwotnego (44). W tym kontekście Trybunał ustalił, że cel ten zostaje osiągnięty z chwilą, gdy beneficjent dokona zwrotu kwoty przyznanej jako pomoc niezgodna z prawem, tracąc tym samym korzyść, jaką odnosił względem swoich konkurentów na rynku, oraz gdy następuje przywrócenie sytuacji sprzed wypłaty pomocy (45).

(181)

Zgodnie z tym orzecznictwem art. 14 rozporządzenia proceduralnego stanowi, że „w przypadku gdy podjęte zostały decyzje negatywne w sprawach pomocy przyznanej bezprawnie, Komisja podejmuje decyzję, że zainteresowane państwo członkowskie podejmie wszelkie konieczne środki w celu windykacji pomocy od beneficjenta”.

(182)

W związku z tym, biorąc pod uwagę, że przedmiotowy środek uważa się za pomoc niezgodną z prawem i z rynkiem wewnętrznym, pomoc ta musi zostać odzyskana w celu przywrócenia sytuacji istniejącej na rynku przed przyznaniem pomocy. Pomoc musi zostać odzyskana od dnia odniesienia korzyści przez beneficjenta, to jest począwszy od dnia, w którym pomoc została przekazana do jego dyspozycji, i musi być powiększona o kwotę odsetek naliczanych do dnia jej faktycznego odzyskania.

(183)

Należy w całości odzyskać kwotę zastrzyku kapitałowego z 2008 r., ponieważ decyzje podjęte przez każdy z pięciu podmiotów uczestniczących w tej operacji można przypisać państwu. Całkowita kwota zastrzyku kapitałowego wynosiła 10 mln EUR, z czego 5,924 mln EUR trafiło do spółki Elan Winter sport, a 4,076 miliona EUR — do spółki Elan Marine. W czerwcu 2010 r. te dwie spółki zostały jednak wcielone do spółki dominującej, tj. spółki Elan. Datą, od której należy rozpocząć obliczanie odsetek od pomocy podlegającej zwrotowi, jest data faktycznego przekazania kapitału do dyspozycji beneficjenta, tj. dzień 8 września 2008 r.

(184)

Zatwierdzony w styczniu 2007 r. zastrzyk kapitałowy na rzecz spółki Elan (środek 1) nie obejmuje pomocy państwa, ponieważ decyzja udziałowców była zgodna z testem prywatnego inwestora.

(185)

Zatwierdzony w sierpniu 2008 r. zastrzyk kapitałowy na rzecz spółki Elan (środek 2) stanowi pomoc państwa. Przedmiotowa pomoc państwa jest niezgodna z rynkiem wewnętrznym. Nie spełnia ona wymogów wytycznych w sprawie ratowania i restrukturyzacji. Nie spełniono również żadnego z postanowień zawartych w art. 107 ust. 2 i 3 TFUE. W związku z powyższym należy odzyskać od spółki Elan kwotę zastrzyku kapitałowego w wysokości 10 mln EUR wraz z odsetkami od pomocy podlegającej odzyskaniu,

a)

łączną kwotę (kwota główna i odsetki od zwracanej pomocy), do odzyskania od beneficjenta;

b)

szczegółowy opis środków już podjętych oraz środków planowanych w celu wykonania niniejszej decyzji;

c)

dokumenty potwierdzające, że beneficjentowi nakazano zwrot pomocy.

15.5.2014   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 144/29

(1)

Dnia 5 czerwca 2007 r. [skarżąca] (3) złożyła do Komisji Europejskiej skargę dotyczącą wniesienia kapitału początkowego w kwocie 150 mln EUR, jaki spółka akcyjna Ducroire (zwana dalej „SA Ducroire”) miała otrzymać w momencie utworzenia we wrześniu 2004 r. przez Office National du Ducroire (zwany dalej „ONDD”).

(2)

Pismem z dnia 7 grudnia 2007 r. Komisja skierowała szczegółowe pytania do Belgii. W dniu 12 lutego 2008 r. Komisja otrzymała odpowiedzi na te pytania wraz z licznymi dokumentami i biznesplanem.

(3)

W dniu 9 września 2008 r. odbyło się spotkanie skarżącej z służbami Komisji.

(4)

W dniu 4 grudnia 2008 r. Komisja przekazała Belgii jawną wersję skargi.

(5)

W dniu 12 i 17 grudnia 2008 r. przekazano skarżącej jawną wersję uwag Belgii oraz pytania szczegółowe. Skarżąca odpowiedziała na nie pismem z dnia 6 listopada 2009 r.

(6)

W dniu 21 kwietnia 2010 r. przekazano Belgii dodatkowe pytania, na które Belgia odpowiedziała w dniu 23 lipca 2010 r.

(7)

W dniu 23 lutego 2011 r. na mocy art. 108 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (dalej „TFUE”) (4) Komisja podjęła decyzję o wszczęciu formalnego postępowania wyjaśniającego dotyczącego ewentualnych następujących środków pomocy: (i) gwarancja państwa belgijskiego, z której skorzystał ONDD w odniesieniu do ryzyka zbywalnego; (ii) jedno lub kilka wewnętrznych przesunięć środków na działalność w zakresie ubezpieczenia ryzyka zbywalnego i (iii) kapitał udostępniony przez ONDD na działalność w zakresie ubezpieczenia ryzyka zbywalnego SA Ducroire. Komisja wezwała zainteresowane strony do przedstawienia swoich uwag na temat przedmiotowych pomocy.

(8)

Spotkania służb Komisji z władzami belgijskimi, ONDD i SA Ducroire odbyły się dwukrotnie — w dniu 17 marca 2011 r. i w dniu 28 kwietnia 2011 r.

(9)

Dnia 4 maja 2011 r. władze belgijskie zwróciły się z prośbą o przedłużenie o cztery tygodnie terminu na udzielenie odpowiedzi na decyzję o wszczęciu formalnego postępowania wyjaśniającego (zwaną dalej „decyzją o wszczęciu postępowania”). Dnia 5 maja 2011 r. Komisja poinformowała władze belgijskie o braku przeciwwskazań do przedłużenia terminu, jednocześnie zwracając się o udzielenie dodatkowych informacji w związku ze spotkaniem w dniu 28 kwietnia 2011 r.

(10)

Dnia 1 czerwca 2011 r. władze belgijskie przekazały odpowiedź na uwagi i pytania sformułowane przez Komisję w decyzji o wszczęciu postępowania. Uzupełnienia tej odpowiedzi zostały przekazane dnia 9 i 10 czerwca 2011 r.

(11)

W ślad za tą odpowiedzią w dniu 27 lipca 2011 r. Komisja wezwała do udzielenia dodatkowych informacji.

(12)

W celu przygotowania odpowiedzi na pytania Komisji władze belgijskie zorganizowały dwa spotkania techniczne ze służbami Komisji i beneficjentem pomocy — odpowiednio w dniu 26 września i 18 października 2011 r. Informacje dodatkowe dotyczące tematów poruszanych podczas tych spotkań zostały przekazane przez Belgię w dniu 14 listopada 2011 r.

(13)

Dnia 5 grudnia 2011 r. władze belgijskie przekazały odpowiedź na pytania Komisji datowaną na dzień 27 lipca 2011 r.

(14)

W dniu 23 kwietnia 2012 r. Komisja wezwała do uściślenia niektórych z przedstawionych informacji; władze belgijskie przekazały te uściślenia w dniu 16 maja 2012 r.

(15)

W dniu 21 maja 2012 r. odbyło się spotkanie władz belgijskich, ONDD, SA Ducroire i służb Komisji, po którym władze belgijskie — pismem z dnia 31 maja 2012 r. — przekazały dodatkowe wyjaśnienia. Pismem z dnia 14 czerwca 2012 r. władze belgijskie podtrzymały swoje stanowisko w sprawie zakwestionowanego przez Komisję środka polegającego na przekazaniu kapitału.

(16)

ONDD jest „niezależnym podmiotem publicznym” prowadzącym działalność w zakresie ubezpieczenia kredytów, korzystającym ze wsparcia i gwarancji państwa belgijskiego.

(17)

Do dnia 31 sierpnia 2003 r. ONDD prowadził całą swoją działalność na własny rachunek i korzystał z gwarancji państwa. Nie posiadał odrębnej księgowości dla działalności ubezpieczenia kredytów krótkoterminowych i długoterminowych ani też dla działalności związanej z ryzykiem zbywalnym i niezbywalnym. W komunikacie Komisji do państw członkowskich zgodnie z art. 93 ust. 1 Traktatu WE dotyczącym stosowania art. 92 i 93 Traktatu do krótkoterminowego ubezpieczenia kredytów eksportowych (zwany dalej „komunikatem w sprawie ubezpieczenia kredytów eksportowych”) (5) za ryzyko zbywalne uznaje się ryzyko handlowe i polityczne, obejmujące okres krótszy niż dwa lata, związane z dłużnikami (6) mającymi siedzibę w jednym z państw Unii Europejskiej lub w niektórych państwach należących do OECD, tj. Australii, Kanadzie, Islandii, Japonii, Nowej Zelandii, Norwegii, Szwajcarii i Stanach Zjednoczonych Ameryki (7).

(18)

Dnia 1 września 2003 r. ONDD utworzył konto zwane „komercyjnym”, które — zdaniem władz belgijskich — nie korzysta z gwarancji państwa i które począwszy od tej daty było przypisane do całości działalności związanej z ryzykiem krótkoterminowym. Na koncie komercyjnym alokowano kapitał w wysokości [45–70] mln EUR, co pozwoliło uzyskać zezwolenie krajowego organu regulacyjnego ubezpieczycieli, tj. Office de Contrôle des Assurances (dalej „OCA”). W ramach konta komercyjnego nie wydzielono odrębnej księgowości dla ryzyka zbywalnego i niezbywalnego.

(19)

W maju 2004 r. ONDD podjęła decyzję o wydzieleniu działalności w zakresie krótkoterminowego ubezpieczenia kredytów przez utworzenie spółki SA Ducroire. Zdaniem władz belgijskich decyzja o utworzeniu SA Ducroire została podjęta w celu dostosowania się do wymogów komunikatu w sprawie ubezpieczenia kredytów eksportowych, który wzywa państwa członkowskie do zmodyfikowania swoich systemów ubezpieczenia kredytów eksportowych w taki sposób, aby podmioty prowadzące działalność w tym zakresie nie korzystały już ze wsparcia państwa w zakresie ryzyka określanego jako „ryzyko zbywalne”.

(20)

Decyzję o utworzeniu spółki SA Ducroire i przyznaniu jej kapitału w wysokości 150 mln EUR podjął zarząd w dniu 11 maja 2004 r. na podstawie biznesplanu opracowanego przez ONDD na lata 2005–2007, w którym przewidywano dwa scenariusze: scenariusz A) określany jako „realistyczny”, oparty na koniunkturze i założeniu wzrostu ubezpieczanych kwot o 3 % oraz scenariusz B) określany jako „dynamiczny”, oparty na aktywnym podejściu do zdobywania rynku i założeniu wzrostu dwukrotnie większego w porównaniu ze scenariuszem realistycznym, tj. o 6 % (8).

(21)

SA Ducroire powstała w dniu 23 września 2004 r. i w tej samej dacie ONDD subskrybował 150 mln EUR kapitału tej spółki, z czego 100 mln EUR wpłacono od razu, a pozostałe 50 mln EUR w 2009 r.

(22)

W dniu 1 stycznia 2005 r. ONDD przeniosła swój portfel ryzyk krótkoterminowych do SA Ducroire, która począwszy od tej daty rozpoczęła swoją działalność. ONDD natomiast w dalszym ciągu zarządza ryzykiem długoterminowym.

(23)

SA Ducroire zarządza wszystkimi ryzykami zbywalnymi w rozumieniu komunikatu w sprawie ubezpieczenia kredytów eksportowych (które z definicji są krótkoterminowe) oraz krótkoterminowymi ryzykami niezbywalnymi, takimi jak ryzyka obejmujące okres krótszy niż dwa lata, związane z dłużnikami mającymi siedzibę w państwach nienależących do OECD.

(24)

W 2007 r. SA Ducroire nabyła 33 % kapitału Komerčni ύvěrová pojišt'ovna EGAP (KUP) (komercyjnej gałęzi czeskiej krajowej agencji ubezpieczeń kredytów eksportowych) za kwotę [12–14] mln EUR. Transakcji dokonano razem z SACE BT, która również nabyła 33 % kapitału KUP. W 2009 r. SA Ducroire wykupiła cały udział SACE BT w kapitale KUP za kwotę [0–20] mln EUR. W ten sposób SA Ducroire objęła 66 % kapitału KUP za łączną kwotę [10–35] mln EUR. Z tej kwoty 12 mln EUR zaksięgowano następnie jako stratę z tytułu udziałów (ujemna korekta wartości inwestycji).

(25)

W dniu 5 czerwca 2007 r. do Komisji wpłynęła skarga. Zdaniem skarżącej ONDD wniosła wkład kapitałowy na warunkach, jakie dla prywatnego inwestora byłyby nieakceptowalne. Z jednej strony poziom rentowności SA Ducroire przewidywany w momencie wniesienia kapitału był niższy niż poziom, jakiego spodziewałby się inwestor prywatny. Z drugiej strony kapitał przekazany SA Ducroire przewyższał kapitał niezbędny zarówno z punktu widzenia zasad ostrożnościowych dotyczących odpowiedniego minimalnego kapitału podstawowego, jak i względem średniego wskaźnika wypłacalności (składki netto/kapitał podstawowy) innych podmiotów działających w tym sektorze. Zdaniem skarżącej spółki SA Ducroire i SACE BT mogły w drugim kwartale 2006 r. złożyć wspólną „bezkonkurencyjną” ofertę na zakup 66 % akcji KUP wyłącznie dzięki „przekapitalizowaniu” w 2004 r.

(26)

Dochodzenie wszczęte w dniu 23 lutego 2011 r. dotyczy następujących środków:

(27)

Odnośnie do środka 3 w decyzji o wszczęciu postępowania stwierdzono, że następujące części kapitału przekazanego SA Ducroire nie stanowią pomocy (9):

(28)

Ewentualna kolejna analizowana pomoc (środek 3) dotyczy zatem tylko tej części kapitału przekazanego SA Ducroire, która nie służy wspieraniu działalności na rynku ubezpieczeń kredytów eksportowych w zakresie ryzyka niezbywalnego i która pozostaje po odjęciu tej części kapitału, która na dzień 31 grudnia 2004 r. (tuż przed przeniesieniem działalności w zakresie ubezpieczenia ryzyka krótkoterminowego do SA Ducroire) przynosiła korzyści dla działalności w zakresie ubezpieczenia ryzyka zbywalnego w ramach ONDD.

(29)

Dla celów niniejszej decyzji stosuje się następujące definicje:

a)   „kapitał dodatkowy”— ta część kapitału przekazanego SA Ducroire, która pozostaje po odjęciu tej części kapitału, która przynosiła korzyści dla działalności w zakresie ryzyka krótkoterminowego (zarówno zbywalnego jak i niezbywalnego) w ramach ONDD na dzień 31 grudnia 2004 r. (tuż przed przeniesieniem działalności w zakresie ubezpieczenia ryzyka krótkoterminowego do SA Ducroire);

b)   „kapitał uzupełniający”— ta część wyżej zdefiniowanego kapitału dodatkowego, która przynosi korzyści dla działalności na rynku ubezpieczeń kredytów w zakresie ryzyka zbywalnego (tj. kapitał przekazany SA Ducroire, który przynosi korzyści dla działalności na rynku ubezpieczeń kredytów w zakresie ryzyka zbywalnego i który pozostaje po odjęciu tej części kapitału, która przynosiła korzyści dla działalności w zakresie ryzyka zbywalnego w ramach ONDD na dzień 31 grudnia 2004 r.).

(30)

Kapitał dodatkowy obejmuje zatem między innymi kapitał uzupełniający (zob. wykres w motywie 141).

(31)

W decyzji o wszczęciu postępowania Komisja zakładała istnienie kapitału dodatkowego i uzupełniającego w dużej wysokości z uwagi na dysproporcję między kapitałem w wysokości 150 mln EUR przyznanym SA Ducroire w momencie jej utworzenia a kapitałem w wysokości [45–70] mln EUR przeznaczonym w ramach ONDD na konto handlowe przypisane od dnia 1 września 2003 r. do dnia 31 grudnia 2004 r. działalności związanej z ryzykiem krótkoterminowym, obejmującej ryzyka zbywalne. Komisja stwierdziła zatem, że prawdopodobnie istnieje kapitał dodatkowy i uzupełniający i że jego spodziewana rentowność zdaje się być niewystarczająca.

(32)

Ze względu na fakt, że ONDD i SA Ducroire nie spełniły wymogów określonych w pkt. 4.3 komunikatu w sprawie ubezpieczenia kredytów eksportowych (zob. motywy 17 i 19), tj. nie ustanowiły osobnego zarządzania i osobnej księgowości dla ryzyka zbywalnego i niezbywalnego, Komisja nie miała możliwości precyzyjnego określenia wysokości „kapitału uzupełniającego” na etapie wszczęcia formalnego postępowania wyjaśniającego. W decyzji o wszczęciu postępowania Komisja wezwała zatem władze belgijskie do spełnienia wymogów określonych w pkt. 4.3 komunikatu w sprawie ubezpieczenia kredytów eksportowych i do wskazania, jaka część kapitału przynosiła korzyść działalności w zakresie ryzyka niezbywalnego krótkoterminowego, a jaka działalności w zakresie ryzyka zbywalnego, przed i po przeniesieniu do SA Ducroire.

(33)

Komisja nie otrzymała w wyznaczonym terminie żadnych uwag zainteresowanych stron odnośnie do wszczętego postępowania.

(34)

Belgia oświadczyła, że ONDD zawsze było skoncentrowane na ryzyku niezbywalnym i ten rodzaj ryzyka zawsze przeważał w portfelu działalności tego podmiotu. Po 1993 r. (12) i przed przystąpieniem dziesięciu nowych państw członkowskich Unii Europejskiej (UE) w maju 2004 r. ONDD prowadził działalność związaną z ryzykiem zbywalnym w niewielkim zakresie. Pod koniec 2003 r. składki związane z tą działalnością stanowiły tylko [0–1 %] portfela ryzyka krótkoterminowego, a sumy ubezpieczenia wynosiły tylko około […] mln EUR (zob. tabela 1 poniżej). Należy zauważyć, że procent ryzyka zbywalnego, jakie w tamtym okresie było pokryte, był bardzo niski wyłącznie z powodu powiązania tego ryzyka z ryzykiem niezbywalnym (13).

(35)

Dopiero od dnia 1 maja 2004 r. wraz z przystąpieniem dziesięciu nowych państw członkowskich Unii Europejskiej zmieniła się równowaga między krótkoterminowym ryzykiem zbywalnym a niezbywalnym w ramach portfela ONDD, ponieważ udział ryzyka zbywalnego w portfelu ONDD zwiększył się z [0–1 %] (pod względem składek) w 2003 r. do [15–20 %] w 2004 r. (zob. tabela 1 poniżej). Zmiana ta wynika z automatycznego przesunięcia z kategorii niezbywalnego do kategorii zbywalnego ryzyka krótkoterminowego związanego z dłużnikami mającymi siedzibę w dziesięciu nowych państwach członkowskich Unii Europejskiej.

(36)

Odnośnie do środka 1 władze belgijskie dodały również, że gwarancja państwa belgijskiego przestała obowiązywać z dniem 1 września 2003 r. w odniesieniu do ryzyka zbywalnego w związku z przeniesieniem na konto handlowe, dla którego ONDD otrzymał zezwolenie OCA (14), a ściślej dlatego, że konto to nie korzystało z gwarancji państwa (działalność, która korzysta z gwarancji państwa, nie podlega regulacji przez OCA).

(37)

Odnośnie do ewentualnych wewnętrznych przesunięć środków na rzecz ryzyka zbywalnego w ramach ONDD władze belgijskie podkreślają, że ze względu na niewielkie znaczenie działalności w zakresie ryzyka zbywalnego jakiekolwiek przesunięcie środków było nieuzasadnione, a w każdym razie byłoby de minimis  (15).

(38)

Władze belgijskie podsumowują, że kwoty, jakie mogą być brane pod uwagę w przypadku środka 1 i środka 2, są w każdym razie de minimis  (16).

Tabela 1

Zmiany wysokości składek i sum ubezpieczenia dla ryzyka zbywalnego i niezbywalnego krótkoterminowego (polisy ogólne eksporterów — krótkoterminowe)

(39)

W celu uzasadnienia, że kapitał przekazany SA Ducroire przez ONDD był niezbędny i spełniał kryteria inwestora prywatnego, władze belgijskie przedstawiły następujące argumenty: 1) operację należy przeanalizować w jej kontekście, tj. jako przeniesienie istniejącej działalności w drodze utworzenia przedsiębiorstwa zależnego; 2) wniesienie kapitału jest uzasadnione w świetle zasad wypłacalności; 3) spodziewana rentowność działalności SA Ducroire w zakresie ryzyka zbywalnego była wystarczająca, by przekonać inwestora prywatnego działającego w warunkach gospodarki rynkowej do dokonania takiej inwestycji.

(40)

Władze belgijskie uważają, że wniesienie kapitału należy oceniać w jego kontekście, którym jest przeniesienie istniejącej działalności. Cała działalność ulokowana w SA Ducroire w momencie jej utworzenia odpowiadała wyłącznie przeniesionej części portfela działalności ONDD w zakresie ryzyka krótkoterminowego.

(41)

W tym zakresie władze belgijskie oświadczają, że wszystkie pozycje bilansowe konta komercyjnego związane z działalnością handlową zostały przeniesione do bilansu otwarcia SA Ducroire. Do aktywów przeniesiono wyłącznie wierzytelności bezpośrednio związane z polisami ubezpieczeniowymi już wchodzącymi w skład portfela (aktywa inwestycyjne nie zostały przeniesione). Pozycje bilansowe przeniesione do pasywów to wyłącznie te, które były związane z istniejącym portfelem ubezpieczeniowym, zatem wykluczają kapitał, rezerwy i odpisy na wyrównania i na wypadek klęsk (19). Władze belgijskie podkreślają, że [45–70] mln EUR przeznaczone na konto komercyjne nie zostało przekazane SA Ducroire, ponieważ ustalenie wysokości kapitału stanowiło przedmiot szczegółowej oceny.

(42)

Władze belgijskie twierdzą, że kapitał przekazany na konto komercyjne nie stanowi właściwego odniesienia, by ocenić zapotrzebowanie SA Ducroire na kapitał. Zapotrzebowanie konta komercyjnego na kapitał oszacowano stosując automatycznie zasady określone w dyrektywie 2002/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 marca 2002 r. zmieniającej dyrektywę Rady 73/239/EWG w sprawie marginesu wypłacalności wymaganego od zakładów oferujących ubezpieczenia inne niż ubezpieczenia na życie (20) (dalej „dyrektywa Wypłacalność I”), odpowiadające zasadom ostrożnościowym, w celu uzyskania zezwolenia OCA na prowadzenie działalności związanej z ryzykiem krótkoterminowym, kiedy działalność ta nie korzystała już z gwarancji państwa, jednak kapitał ten nie jest kapitałem gospodarczym niezbędnym do pokrycia profilu ryzyka tej działalności.

(43)

Zdaniem władz belgijskich istnieje różnica między postępowaniem inwestora prywatnego, który dąży do uzyskania rentowności nowej inwestycji a przedsiębiorstwem dominującym, który przenosi istniejącą działalność do spółek zależnych. Zdaniem władz belgijskich inna ocena mogłaby zmusić przedsiębiorstwo publiczne do sprzedania lub zakończenia działalności gospodarczej w przypadku, gdy nie przyniesie ona wystarczającej rentowności dla prywatnego inwestora działającego w warunkach gospodarki rynkowej, co stanowiłoby naruszenie zasady bezstronności kapitału publicznego, o której mowa w art. 345 TFUE.

(44)

Władze belgijskie twierdzą, że w 2004 r. można było zakładać dwie metody w celu ustalenia zapotrzebowania na kapitał ubezpieczycieli kredytów: a) metoda standardowa dla całego sektora ubezpieczeń określona w dyrektywie w sprawie wypłacalności I, która jest oparta na wynagrodzeniu za ryzyko (tj. składkach — „premium based approach”); i b) metoda oparta na ponoszonym ryzyku („exposure based approach”), jak na przykład metoda określona w regulacjach bazylejskich, mających zastosowanie do sektora bankowego czy metoda Standard & Poor's ustalania wysokości kapitału niezbędnego do ubezpieczenia kredytu.

(45)

W przypadku SA Ducroire władze belgijskie uważają, że metoda określona w dyrektywie Wypłacalność I nie odzwierciedla w sposób wystarczający ogólnego profilu finansowego ubezpieczyciela.

(46)

Zgodnie z dyrektywą Wypłacalność I wymagany margines wypłacalności jest równy wyższej z dwóch kwot, z których pierwsza stanowi roczną sumę składek a druga średnie roczne koszty szkód poniesione w ciągu ostatnich trzech okresów obrachunkowych. Niemniej bezwzględny minimalny próg wynosi 3 mln EUR dla okresu 2004–2006 i 3,2 mln EUR dla okresu 2007–2009.

(47)

Stosowanie tych zasad przez ONDD prowadzi do ustalenia wysokości minimalnego kapitału SA Ducroire na poziomie około 3–3,3 mln EUR  (21) w latach 2005–2007, jak wynika z danych biznesplanu (zob. tabela 2 poniżej).

(48)

Belgia podkreśla, że zapotrzebowanie na kapitał ubezpieczycieli kredytów zależy w większym stopniu od ponoszonego ryzyka niż od wynagrodzenia za ryzyko (składki) i że metody oparte na ponoszonym ryzyku („exposure based approach”) (jak np. art. 8 ustawy z 1939 r. o ONDD, metoda Standard & Poor's lub metoda określona w regulacjach bazylejskich, mających zastosowanie do sektora bankowego) są bardziej odpowiednie niż metoda określona w dyrektywie Wypłacalność I, oparta na wynagrodzeniu za ryzyko („premium based approach”).

(49)

Zdaniem władz belgijskich portfel ryzyka ubezpieczanego przez SA Ducroire jest nietypowy, ponieważ w przeciwieństwie do większości konkurentów obejmuje w większości ryzyko niezbywalne w rozumieniu komunikatu w sprawie ubezpieczenia kredytów eksportowych. Poziom ryzyka objętego tym portfelem jest zasadniczo wyższy niż w przypadku portfela składającego się wyłącznie lub częściowo z ryzyka zbywalnego i — zdaniem Belgii — uzasadnia stosowanie zasad bardziej ostrożnych.

(50)

Władze belgijskie uznają zastosowanie art. 8 ustawy z dnia 31 sierpnia 1939 r. w sprawie ONDD (22) (dalej „ustawa z 1939 r.”) za właściwe w danym wypadku, ponieważ opiera się na „exposure based approach”. Należy uściślić, że art. 8 ustawy z 1939 r. nie ma wartości regulacyjnej dla SA Ducroire, ponieważ stosuje się wyłącznie do ONDD.

(51)

Ponadto — mimo że art. 8 określa maksymalna kwotę zobowiązań ONDD wynikających z działalności na własny rachunek z gwarancją państwa oraz z działalności na rzecz państwa — władze belgijskie uważają, że art. 8 ustawy z 1939 r. stanowi minimalny punkt odniesienia dla spółki SA Ducroire, która nie korzysta z gwarancji państwa.

(52)

Stosując art. 8 ust. 1 Ustawy z 1939 r.  (23), który stanowi, że zobowiązania nie mogą przekraczać 20-krotności łącznej kwoty środków i rezerwy ogólnej, władze belgijskie szacują (24) na podstawie biznesplanu, że zapotrzebowanie na kapitał SA Ducroire wynosiło 92–106 mln EUR w latach 2005–2007 (zob. tabela 2 poniżej).

(53)

W swoim komentarzu władze belgijskie odwołują się do metody opracowanej przez Standard & Poor's, aby ustalić wysokość kapitału niezbędnego do ubezpieczenia kredytu.

(54)

W celu ustalenia wysokości tego kapitału (25) Standard & Poor's stosuje model uwzględniający ponoszone ryzyko („exposure based approach”) oraz ocenę reasekuracji ubezpieczyciela. Wymagany kapitał ustalany jest zgodnie z metodą, która porównuje szkody brutto z kwotami ubezpieczonymi brutto („the gross loss over gross exposure metod”) w okresie (zazwyczaj) 10 lat. Najwyższy współczynnik w tym okresie jest mnożony przez wskaźnik 1,25 i stosowany do prognozowanych sum ubezpieczenia i skorygowanych w celu uwzględnienia reasekuracji. Model opiera się na założeniu, że portfel ubezpieczyciela jest w rozsądny sposób zróżnicowany pod względem geograficznym i rodzajów działalności („line of business”).

(55)

Mimo odwołania do metody Standard & Poor's władze belgijskie nie zastosowały jej do ustalenia koniecznej wysokości kapitału SA Ducroire.

(56)

Zdaniem władz belgijskich zasady bazylejskie są bardziej odpowiednie do oceny wypłacalności ubezpieczycieli kredytów niż obowiązujące zasady ostrożnościowe, tj. dyrektywa Wypłacalność I. Charakter działalności ubezpieczycieli kredytów i zasada ostrożności uzasadniają zastosowanie zasad bazylejskich. Zdaniem władz belgijskich ubezpieczenie kredytu jest podobne do działalności kredytowej banków pod względem ryzyka wynagrodzenia (w tym głównie ryzyko braku zapłaty przez dłużnika). Ponadto działalność SA Ducroire, w przeciwieństwie do działalności innych prywatnych ubezpieczycieli kredytów, obejmuje zasadniczo ryzyka kredytowe związane z dłużnikami mającymi siedzibę w krajach mniej rozwiniętych lub wschodzących (ryzyko zlokalizowane w Strefie 2 (26)).

(57)

Dlatego też, zdaniem władz belgijskich, współczynnik Cooka wynikający z ostrożnościowych zasad bazylejskich I, który wymaga minimalnej kapitalizacji na poziomie 8 % zobowiązań netto, jest bardziej odpowiedni do oceny wypłacalności ubezpieczycieli kredytowych.

(58)

Z protokołu posiedzenia zarządu ONDD w dniu 20 kwietnia 2004 r. wynika, że ONDD zastosował współczynnik Cooka, by ustalić wysokość kapitału niezbędnego dla SA Ducroire, uwzględniając jednocześnie konieczność zapewnienia spółce wystarczającej wiarygodności w oczach konkurentów.

(59)

Współczynnik zastosowany przez władze belgijskie do obliczeń nie wynosi 8 %, jak zalecają zasady bazylejskie I, ale 10 %, aby przewidzieć pewien bufor bezpieczeństwa.

(60)

W ten sposób ustalony przez ONDD kapitał dla SA Ducroire, określony (27) w biznesplanach przedłożonych organowi regulującemu oraz w nocie informacyjnej z dnia 20 kwietnia 2004 r., na podstawie której zarząd wydał swoją zgodę co do zasady na utworzenie SA Ducroire z kapitałem subskrybowanym w wysokości 150 mln EUR, wynosił około 68–74 mln EUR na koniec 2006 r. (zob. tabela 2 poniżej). Przyjęte założenia obejmowały wyłącznie pokrycie ryzyka zlokalizowanego w Strefie 2 i w 10 państwach, które wstąpiły do Unii Europejskiej w maju 2004 r.

(61)

Natomiast w nocie strategicznej z dnia 28 września 2004 r. (28) kapitał szacowany przez ONDD według współczynnika Cooka (10 % zobowiązań netto) w latach 2005–2007 wynosił około 74–101 mln EUR. W przeciwieństwie do przewidywań finansowych przedstawionych w nocie z kwietnia 2004 r. przewidywania finansowe z września 2004 r. obejmowały pokrycie wszystkich ryzyk krótkoterminowych i odnosiły się do całości Strefy 1 i 2. W nocie tej stwierdzono, że „wpłacony kapitał w wysokości 100 mln EUR wystarczy na prowadzenie działalności w zakresie krótkoterminowych ogólnych polis dla eksporterów do 2007 r., ale po tej dacie będzie musiał zostać zweryfikowany”.

(62)

Władze belgijskie uważają, że zastosowanie współczynnika Cooka nie jest odpowiednią metodą, by ustalić zapotrzebowanie na kapitał odrębnie dla działalności w zakresie ryzyka zbywalnego i niezbywalnego, ponieważ metoda współczynnika Cooka, która jest stosowana do kwot zobowiązań, wprowadza ich zdaniem pewną liniowość i nie uwzględnia w wystarczającym stopniu zróżnicowanego charakteru poszczególnych ryzyk współistniejących.

(63)

Przepisy dotyczące wypłacalności II wynikają z dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/138/WE z dnia 25 listopada 2009 r. w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (29) (dalej „dyrektywa Wypłacalność II”).

(64)

W celu ustalenia zapotrzebowania na kapitał odrębnie dla działalności w zakresie ryzyka zbywalnego i niezbywalnego ONDD opracował w 2011 r. metodę, którą uważa za najbardziej odpowiednią. Jest to standardowy wzór Wypłacalność II (30), opracowany w ramach Quantitative Impact Study 5 (QIS 5), połączony z wewnętrznym modelowaniem zapotrzebowania na kapitał w celu zabezpieczenia ryzyka politycznego i tak skonstruowany, by zapewnić wypłacalność odpowiadającą ratingowi A i stosowany z użyciem parametrów na 2004 r.

(65)

Zdaniem władz belgijskich można rozsądnie uznać, że ostrożny inwestor prywatny zastosowałby tę metodę w 2004 r.

(66)

Standardowy wzór Wypłacalność II QIS 5 był stosowany przez ONDD dla wszystkich rodzajów ryzyka za wyjątkiem ryzyka politycznego. Zdaniem władz belgijskich ryzyko polityczne w ubezpieczaniu kredytów ma charakter podobny do ryzyka katastroficznego. Tymczasem zdaniem władz belgijskich ryzyko katastroficzne w ubezpieczaniu kredytów nie jest odpowiednio wyrażone standardowym wzorem Wypłacalność II QIS 5. Stąd zdaniem władz belgijskich uzasadnione jest posługiwanie się wewnętrznym modelem w celu oszacowania zapotrzebowania na kapitał na pokrycie ryzyka politycznego.

(67)

Zgodnie z tą metodą zapotrzebowanie na kapitał SA Ducroire oszacowano (31) na około 80–99 mln EUR w okresie 2005–2007 i na około [125–150] mln EUR w 2009 r. na podstawie biznesplanu (zob. tabela 2 poniżej). Większość zapotrzebowania na kapitał związane jest z pokryciem ryzyka politycznego.

(68)

Na wniosek Komisji władze belgijskie oszacowały zapotrzebowanie na kapitał SA Ducroire stosując standardowy wzór Wypłacalność II QIS 5 dla wszystkich rodzajów ryzyka (w tym ryzyko polityczne). W tym przypadku zapotrzebowanie SA Ducroire na kapitał wynosiło (32) mniej niż 23–25 mln EUR w okresie 2005–2007 i mniej niż [25–50] mln EUR w 2009 r. (zob. tabela 2 poniżej).

Tabela 2

Ustalenie wysokości kapitału SA Ducroire przez ONDD/władze belgijskie na lata 2005, 2007 i 2009 według dwóch scenariuszy wzrostu i różnymi metodami

(69)

W komentarzach z dnia 16 i 31 maja 2012 r. ONDD uściślił, że w związku z podjęciem strategicznych decyzji w latach 2007–2009 (na przykład o zmianie strategii reasekuracyjnej, zmianie parametrów ryzyka portfela ryzyk niezbywalnych), które nie były przewidziane w planie strategicznym z 2004 r., dokonano wewnętrznych przesunięć kapitału z działalności w zakresie ryzyka niezbywalnego do działalności w zakresie ryzyka zbywalnego.

(70)

Zdaniem władz belgijskich wniesienie kapitału początkowego przez ONDD w momencie utworzenia SA Ducroire spełnia kryterium prywatnego inwestora działającego w warunkach gospodarki rynkowej.

(71)

W nocie z kwietnia 2004 r. ONDD szacowało, zgodnie ze scenariuszem 1B, zakładającym wzrost działalności o 6 %, stopę zwrotu z kapitału własnego („return on equity” lub „ROE”) na poziomie od 1,3 % do 1,5 % w pierwszych trzech latach działalności SA Ducroire (2005, 2006 i 2007) wliczając rezerwy na wyrównanie szkodowości i na poziomie od 2,2 % do 2,9 % w tym samym okresie, wyłączając rezerwy na wyrównanie szkodowości.

Tabela 3

Prognozy finansowe — kwiecień 2004 r. (zakres: Strefa 1 „10 państw członkowskich” + Strefa 2)

(72)

W nocie przedstawionej zarządowi z dnia 28 września 2004 r. — a więc po utworzeniu SA Ducroire w dniu 23 września 2004 r. — ONDD szacował, według scenariusza „dynamicznego — wzrost do 6 %”, ROE na poziomie od 1,3 % do 1,9 % w latach 2005, 2006 i 2007 wliczając rezerwy na wyrównanie szkodowości oraz od 2,8 % do 4,3 % w tych samych latach, wyłączając rezerwy na wyrównanie szkodowości. Prognozy finansowe z września 2004 r. przedstawiają wyniki nieznacznie różniące się od prognoz z kwietnia 2004 r., ponieważ te z września 2004 r. opierają się na szerszym zakresie prowadzenia działalności (cała Strefa 1). Ponadto niektóre założenia zostały zweryfikowane we wrześniu 2004 r.

Tabela 4

Prognozy finansowe — wrzesień 2004 r. (zakres: łącznie Strefa 1 i Strefa 2)

(73)

Inaczej niż w nocie z kwietnia 2004 r. ROE jest obliczony na podstawie 100 mln EUR wpłaconego kapitału, bez uwzględnienia dodatkowych 50 mln EUR zainwestowanych, ale niewpłaconych.

(74)

Odnośnie do ROE obliczonego dla działalności w zakresie ryzyka zbywalnego władze belgijskie wyjaśniły, że taki podział, jak przedstawiono w nocie strategicznej zarządowi w dniu 28 września 2004 r. (37), nie może być brany pod uwagę dla celów analizy rentowności działalności w zakresie ryzyka zbywalnego i niezbywalnego. Władze belgijskie wyjaśniły (38), że prognozy te są błędne, ponieważ poziom szkodowości był znacznie przeszacowany dla ryzyka, które stało się zbywalne w 2004 r., podczas gdy nie uwzględniono możliwości, jaką ma ubezpieczyciel, korygowania wysokości składek w przypadku stwierdzenia rzeczywiście wysokiego poziomu szkodowości. Władze belgijskie przypominają, że, podejmując decyzję o wysokości kapitału SA Ducroire, zarząd ONDD nie oparł się na takim podziale, jak przedstawiono w załączniku 9 noty strategicznej.

(75)

Prognozy z 2004 r. nie posłużyły zatem jako podstawa do rozdzielenia prognoz dla ryzyka zbywalnego i niezbywalnego przedstawionych Komisji w czerwcu 2011 r. W uwagach z czerwca 2011 r. natomiast oparto się na danych historycznych sprzed 2004 r. i na wynikach ówczesnych konkurentów SA Ducroire. Belgia jest zdania, że podejście zastosowane w uwagach z czerwca 2011 r. najlepiej odzwierciedla rozumowanie, jakie zastosowałby inwestor prywatny w 2004 r. i jest spójne ze skonsolidowanym wynikiem finansowym.

(76)

W uwagach z czerwca 2011 r. władze belgijskie oszacowały rentowność dla ryzyka zbywalnego w odniesieniu do kapitału przeznaczonego na tę działalność zgodnie z modelem Wypłacalność II (wzór standardowy QIS 5 i model wewnętrzny), czyli metodą, która została opracowana ex post na wniosek Komisji. Należy zauważyć, że różnica między minimalną wysokością kapitału według tego wzoru, tj. 82 mln EUR, a kapitałem faktycznie wpłaconym, tj. 100 mln EUR, była przeznaczona na działalność w zakresie ryzyka zbywalnego i niezbywalnego proporcjonalnie do ich udziału w kapitale minimalnym wynoszącym 82 mln EUR. Wynika stąd, że kapitał „skorygowany” oszacowany przez ONDD dla ryzyka zbywalnego wynosił 9,8 mln EUR w 2005 r. (39) (zob. tabela 5 poniżej).

(77)

Na podstawie skorygowanych prognoz finansowych, przedstawionych przez władze belgijskie w 2011 r. oraz szacunków kapitału przeznaczonego na działalność w zakresie ryzyka zbywalnego, jak wyjaśniono w motywie 76, rentowność działalności w zakresie ryzyka zbywalnego w okresie 2005–2007 ustalona przez władze belgijskie wynosiła jak poniżej:

Tabela 5

Prognozy finansowe obliczone ponownie w 2011 r. (40)

(78)

ROE jest obliczony przez władze belgijskie na podstawie 100 mln EUR kapitału wpłaconego, bez uwzględnienia dodatkowych 50 mln EUR zainwestowanych, ale wpłaconych dopiero w 2009 r.

(79)

Na wątpliwość podniesioną w decyzji o wszczęciu postępowania, że prywatny inwestor wymagałby wynagrodzenia za kapitał niewpłacony, ponieważ straciłby go w przypadku upadłości, władze belgijskie odpowiedziały, że utrzymują swoje stanowisko, tj. że kapitał w wysokości 50 mln EUR nie powinien być uwzględniany w obliczeniach rentowności do momentu całkowitej jego wpłaty. Zdaniem władz belgijskich jedynym skutkiem upadłości (w przypadku, gdyby pociągała za sobą wezwanie do wpłaty salda subskrybowanego kapitału) byłoby skrócenie czasu trwania takiej inwestycji. Władze belgijskie dodały ponadto, że — aż do momentu wpłacenia kapitału w 2009 r. — ONDD była w stanie dowolnie ulokować ten kapitał w wysokości 50 mln EUR na rynku, aby osiągnąć odpowiedni zysk.

(80)

Ponadto zdaniem władz belgijskich stopa inwestycji na poziomie 2 %, zastosowana w prognozach z 2004 r. i uwzględniona w obliczeniach przedstawionych w tabeli 5 jest niższa od stopy, jaką prywatny inwestor prawdopodobnie by zastosował. Stosując stopę inwestycji na poziomie 3,5 %, władze belgijskie ustaliły, że prognozowana rentowność z działalności w zakresie ryzyk zbywalnych (ROE skorygowane dla rezerwy na wyrównanie) osiągnęłaby w latach 2005–2007 poziom około 9,7–10,4 % (w porównaniu z poziomem około 7,7–8,4 % przy stopie inwestycji na poziomie 2 %) (42).

(81)

Władze belgijskie twierdzą, że najbardziej odpowiednim wskaźnikiem do ustalenia spodziewanego zwrotu z inwestycji jest „Economic Return on Revenue” (dalej „ROR”), choć wskaźnik ten nie pojawia się w prognozach finansowych ex ante (biznesplan ONDD). Wskaźnik ten obliczany jest jako stosunek dochodu technicznego (przed przeniesieniem do rezerw na wyrównanie) do obrotu (składki ubezpieczeniowe). Zdaniem władz belgijskich ROR jest najbardziej odpowiednim wskaźnikiem, ponieważ:

(82)

Przy ROR na poziomie 16,5 % i 18,5 % odpowiednio w 2005 r. i w 2006 r. SA Ducroire byłaby bardziej rentowna (43) niż trzy duże podmioty działające w sektorze ubezpieczenia kredytów: Coface, Euler Hermes i Atradius, których ROR w 2005 r. i w 2006 r. wynosił odpowiednio 9,7 % i 10,9 %, 16,0 % i 16,9 %, 9,3 % i 11,9 %.

(83)

W odpowiedzi na uwagę Komisji, że mało prawdopodobne jest, by prywatny inwestor opierał się wyłącznie na wskaźniku ROR, by ocenić rentowność inwestycji, jaką zamierza zrealizować, władze belgijskie zaproponowały dwie nowe metody, aby wykazać, że rentowność SA Ducroire była wystarczająca w momencie kapitalizacji. Metody te to: a) model „Capital Asset Pricing Model” (dalej „CAPM”) (44), który pozwala na oszacowanie stopy zwrotu oczekiwanej przez rynek dla aktywów finansowych w zależności od związanego z nimi ryzyka; i b) „benchmarking” (analiza porównawcza) rentowności ubezpieczycieli kredytów.

(84)

Zgodnie z modelem CAPM koszt kapitału ustalany jest według następującego wzoru:

(85)

Władze belgijskie oszacowały koszt kapitału SA Ducroire w sposób przedstawiony na poniższym wykresie.

(86)

Zgodnie z szacunkami ONDD opierającymi się na CAPM prywatny inwestor działający w belgijskim sektorze ubezpieczeń innych niż na życie oczekiwałby w 2004 r. rentowności na poziomie co najmniej 7– 8 %.

(87)

W celu przeprowadzenia analizy porównawczej rentowności osiąganej w przeszłości w tym sektorze władze belgijskie wybrały próbkę ubezpieczycieli spośród tych, którzy spełniali następujące kryteria: a) podmioty europejskie, b) dla których ubezpieczenia kredytów stanowią działalność główną, c) którzy działają głównie w sektorze ryzyka zbywalnego, ale mają też działalność w sektorze ryzyka niezbywalnego, za wyjątkiem przedsiębiorstw podlegających procedurze pomocy państwa lub utworzonych po 2004 r. i z wyłączeniem oddziałów przedsiębiorstw wchodzących w skład próbki. Próbka obejmuje 11 ubezpieczycieli. Zdaniem władz belgijskich dla ubezpieczycieli kredytów, którzy działają głównie w sektorze ryzyka zbywalnego, odnotowuje się średni wskaźnik ROE na poziomie 6–7,5 % w zależności od rozpatrywanego okresu (tj. uwzględniając lub nie lata kryzysu). Średni ROE dla tych 11 ubezpieczycieli w 2004 r. wyniósł 7,8 % w porównaniu ze średnim ROE wynoszącym 13,3 % trzech podmiotów stanowiących odniesienie dla rynku (zob. tabela 6).

Tabela 6

Analiza porównawcza rentowności ubezpieczycieli kredytów przedstawiony przez Belgię

(88)

Zdaniem władz belgijskich szacowana rentowność przed odliczeniem rezerw na wyrównanie (ROE przed odliczeniem rezerw na wyrównanie) z działalności w zakresie ryzyka zbywalnego, zgodnie z prognozami finansowymi obliczonymi na nowo przez władze belgijskie w 2011 r. wg scenariusza 1B (zob. tabela 5), jest zgodna z poziomem rentowności, jakiego oczekiwałby inwestor prywatny w 2004 r. (wielkość szacowana przez władze belgijskie na podstawie kosztu kapitału zgodnie z modelem CAPM i na podstawie analizy porównawczej rentowności ubezpieczycieli kredytów, zob. odpowiednio motywy 86 i 87).

(89)

Na żądanie Komisji sformułowane w decyzji o wszczęciu postępowania, by zastosować się do pkt. 4.3 komunikatu w sprawie ubezpieczenia kredytów eksportowych, który narzuca osobną księgowość i oddzielne konta dla działalności związanej z ubezpieczeniem ryzyka zbywalnego i niezbywalnego, władze belgijskie odpowiedziały, że taki rozdział kont nie jest wymagany. Po dniu 1 stycznia 2005 r. działalność krótkoterminowa (w zakresie ryzyka zbywalnego i niezbywalnego) prowadzona jest w ramach SA Ducroire w związku z przeniesieniem istniejącej działalności. Zdaniem władz belgijskich, ponieważ SA Ducroire nie korzysta ze wsparcia państwa, również w zakresie prowadzonej działalności związanej z ryzykiem niezbywalnym, Belgia jest zdania, że nie jest konieczne ustanawianie odrębnych kont.

(90)

Art. 107 ust. 1 TFUE stanowi, że — z zastrzeżeniem innych postanowień przewidzianych w Traktatach, wszelka pomoc przyznawana przez państwo członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna z rynkiem wewnętrznym w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi.

(91)

Komisja musi w pierwszym etapie przeanalizować, czy przedmiotowe środki stanowią pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE. W związku z tym w kolejnych rozdziałach Komisja analizuje środki w świetle poszczególnych kryteriów świadczących o istnieniu pomocy.

(92)

Zgodnie z pkt 3.1 i 3.2 komunikatu w sprawie ubezpieczenia kredytów eksportowych gwarancja państwa, z której korzysta przedsiębiorstwo działające w sektorze ubezpieczenia kredytów eksportowych, może przysparzać temu przedsiębiorstwu korzyść finansową w porównaniu z konkurentami. Dlatego też postępowanie wyjaśniające wszczęte dnia 23 lutego 2011 r. (zob. motyw 26) dotyczyło w szczególności gwarancji państwa belgijskiego, z której korzystał ONDD na prowadzenie swojej działalności w zakresie ryzyka zbywalnego.

(93)

Począwszy od dnia 1 września 2003 r. konto zwane „komercyjnym”, które zdaniem władz belgijskich nie korzystało z gwarancji państwa, zostało przypisane działalności ONDD związanej z ryzykiem krótkoterminowym, w tym ryzykiem zbywalnym.

(94)

Ponieważ w ramach ONDD nie istniały odrębne konta, które pozwoliłyby na rozróżnienie działalności w zakresie ubezpieczenia ryzyka zbywalnego od działalności w zakresie ubezpieczenia ryzyka niezbywalnego, władze belgijskie zostały wezwane do uściślenia, jaką część gwarancji państwa można uznać za przypisaną, do dnia 31 sierpnia 2003 r., działalności związanej z ryzykiem zbywalnym. Władze zostały również wezwane do dostarczenia dowodów, że gwarancja ta ustała z dniem 31 sierpnia 2003 r. a nie w momencie utworzenia SA Ducroire w dniu 1 stycznia 2005 r.

(95)

Władze belgijskie poinformowały, że od 1993 r. ONDD nie oferuje już pokrycia ryzyka dla dłużników w „Strefie 1” (52). Po 1993 r. działalność ONDD dotyczyła wyłącznie ryzyka niezbywalnego. Tylko w bardzo wyjątkowych przypadkach ONDD przyznawało pokrycie ryzyk zbywalnych.

(96)

Jak stwierdzono w motywie 34, Belgia uściśliła, że przed dniem 1 maja 2004 r. ONDD prowadził działalność związaną z ryzykiem zbywalnym w niewielkim zakresie. Ponadto procent ryzyka zbywalnego, jakie w tamtym okresie było pokryte, był bardzo niski wyłącznie z powodu powiązania tego ryzyka z ryzykiem niezbywalnym. Konkretny przypadek (53) jest następujący: „Ubezpieczony X sprzedawał towary pośrednikowi A, mającemu siedzibę w strefie 1, który odsprzedawał je klientowi końcowemu B, mającemu siedzibę w strefie 2. W większości przypadków towary były dostarczane bezpośrednio klientowi końcowemu B. Zapłata za fakturę ubezpieczonego X przez pośrednika A była w rzeczywistości powiązana z zapłatą za fakturę pośrednika A przez klienta końcowego B. Ubezpieczeni na ogół nie znajdowali ochrony u innego ubezpieczyciela kredytu, ponieważ były to operacje związane z ryzykiem politycznym państwa, w którym miał siedzibę klient końcowy B”.

(97)

Władze belgijskie potwierdziły, że prywatni ubezpieczyciele kredytów nie pokrywali tego rodzaju ryzyka.

(98)

W świetle informacji przedstawionych w motywach 93–95 uznaje się, że choć teoretycznie ryzyko to jest kwalifikowane jako zbywalne (ze względu na główne powiązanie między ubezpieczonym eksporterem X a pośrednikiem A), w praktyce należy traktować je jako niezbywalne ze względu na warunki rynkowe panujące w tamtym okresie. Ponadto przed dniem 1 maja 2004 r. ryzyko to było pokrywane przez ONDD tylko w bardzo wyjątkowych przypadkach, o czym świadczy fakt, że wiązało się z nim mniej niż [0–2 %] składek (w okresie 2000–2004) krótkoterminowego portfela ONDD (zob. motyw 34).

(99)

Władze belgijskie dostarczyły również dowody na to, że gwarancja państwa, z której korzystał ONDD na swoją działalność związaną z ryzykiem zbywalnym, przestała obowiązywać z dniem 1 września 2003 r. Gwarancja ta bowiem wygasła w momencie przeniesienia ryzyk zbywalnych na konto komercyjne, dla którego ONDD uzyskał zezwolenie OCA (54), właśnie dlatego, że konto to nie korzystało z gwarancji państwa. Dekret królewski (arrêté royal) regulujący działalność prowadzoną przez ONDD na własny rachunek bez gwarancji państwa i opublikowany dnia 1 września 2003 r., z tą samą datą wejścia w życie, wskazuje, które operacje mogą być zaliczone do tego konta. Po wejściu w życie dekretu królewskiego (55) wszystkie ryzyka pokrywane polisą eksportera i obejmujące okres krótszy niż 2 lata są regulowane przez art. 3 ust. 2 Ustawy z 1939 r. (działalność na rachunek ONDD bez gwarancji państwa).

(100)

Podsumowując — wątpliwości, jakie podniosła Komisja w decyzji o wszczęciu postępowania i dotyczące istnienia korzyści dla działalności w zakresie ryzyka zbywalnego ze względu na istnienie gwarancji państwa, zostały rozwiane. Uznaje się bowiem, że gwarancja państwa, z której ONDD korzystał na rzecz swojej działalności związanej z ryzykiem zbywalnym do sierpnia 2003 r. nie przysporzyła tej działalności korzyści względem konkurentów, ponieważ nie istniała wówczas działalność rzeczywiście związana z ryzykiem zbywalnym. Ponadto nie były podejmowane jakiekolwiek próby rozwijania działalności rzeczywiście związanej z ryzykiem zbywalnym w oparciu o gwarancję państwa. Można również podsumować, że cała działalność związana z ryzykiem krótkoterminowym przestała korzystać z gwarancji państwa począwszy od dnia 1 września 2003 r.

(101)

Wewnętrzne przesunięcia środków na rzecz działalności w zakresie ryzyka zbywalnego w ramach ONDD nie miały miejsca, ponieważ w rzeczywistości nie była prowadzona działalność w tym zakresie. Nie były podejmowane jakiekolwiek próby rozwijania działalności rzeczywiście związanej z ryzykiem zbywalnym w oparciu o przesunięcia środków z działalności niezbywalnej (zob. motyw 98). Podsumowując, stwierdza się, że nie istnieją dowody potwierdzające zaistnienie przesunięć środków na rzecz działalności w zakresie ryzyka zbywalnego w ramach ONDD lub jakąkolwiek inną korzyść, jaką mógłby odnieść ONDD w związku z takimi przeniesieniami.

(102)

Podsumowując, środek 1 i środek 2 nie sprzyja przedsiębiorstwu w rozumieniu art. 107 TFUE. W związku z tym środki te nie stanowią pomocy państwa.

(103)

Dlatego też analiza innych kryteriów, świadczących o istnieniu pomocy (zasoby państwowe, selektywność, zakłócenie konkurencji), nie będzie przeprowadzana dla środka 1 i środka 2 w dalszej części niniejszej decyzji.

(104)

Zgodnie z decyzją o wszczęciu postępowania (zob. motywy 27 i 28 niniejszej decyzji) dwie poniższe kwoty powinny zostać odliczone od kwoty wniesionego kapitału początkowego do SA Ducroire, ponieważ nie stanowią one pomocy:

(105)

Aby postępować zgodnie z podejściem przedstawionym w decyzji o wszczęciu postępowania, Komisja musiałaby najpierw zastosować te dwa kryteria wykluczenia.

(106)

Tymczasem Belgia przytoczyła argument, który opiera się na drugim kryterium wykluczenia i który — jeśli okazałby się właściwy — umożliwiłby natychmiastowe wykluczenie zakwalifikowania jako pomocy całego środka 3. Komisja wykaże więc najpierw, że argument ten nie jest zasadny, a następnie zastosuje obydwa kryteria wykluczenia przedstawione w decyzji o wszczęciu postępowania.

(107)

W odpowiedzi na decyzję o wszczęciu postępowania Belgia przywołała na swoją korzyść i rozszerzyła drugie kryterium wykluczenia, zgodnie z którym kapitał, który przynosił korzyści dla działalności w zakresie ryzyka zbywalnego w ramach ONDD tuż przed jej przeniesieniem do SA Ducroire z dniem 1 stycznia 2005 r. nie stanowi pomocy. Ściślej mówiąc, Belgia uważa, że cały kapitał początkowy w wysokości 150 mln EUR przekazany SA Ducroire stanowił kapitał gospodarczy związany z przeniesioną krótkoterminową działalnością ubezpieczeniową (zbywalną i niezbywalną). Belgia uważa, że utworzenie SA Ducroire z jej kapitałem początkowym w wysokości 150 mln EUR jest tylko zmianą formy prawnej istniejącej działalności i powiązanego z nią kapitału. Zatem całość wniesionego kapitału początkowego nie stanowi pomocy. W związku z tym, że kapitał ten miałby nie stanowić pomocy, zdaniem Belgii nie ma potrzeby sprawdzać, jak kapitał ten został następnie wykorzystany przez SA Ducroire (tj. czy został przeznaczony na ryzyko zbywalne czy niezbywalne — pierwsze kryterium wykluczenia).

(108)

Celem poparcia tego twierdzenia władze belgijskie podkreślają, że subskrypcja 150 mln EUR w kapitale SA Ducroire była konieczna i to już od początku 2005 r. Władze belgijskie uzasadniają ten poziom dokapitalizowania „obecnymi standardami” opracowanymi w ramach przyjęcia dyrektywy Wypłacalność II (57) (metoda zwana „standardową” zgodnie z takimi parametrami technicznymi, jakie ustalono w analizie wpływu „QIS 5” przeprowadzonej dla Belgii w marcu 2011 r.) dla wszystkich ryzyk ponoszonych przez SA Ducroire za wyjątkiem ryzyka politycznego, dla którego zastosowano modelowanie wewnętrzne w celu ustalenia zapotrzebowania na kapitał na pokrycie tego ryzyka. Jak wskazano w części „Wypłacalność II z wewnętrznym modelowaniem w zakresie ryzyka politycznego” tabeli 2, kapitał w wysokości [125–150] mln EUR był niezbędny dla pokrycia przewidywanego poziomu działalności w 2009 r.

(109)

Komisja zauważa, że pojęcie „kapitału powiązanego z przeniesioną działalnością” jest zdefiniowane w decyzji Komisji z dnia 21 grudnia 2005 r.„Środki na utworzenie i działalność Banque Postale” (58). W tym przypadku stwierdzono, że przeniesienie nie stanowiło nowego kapitału, ponieważ do nowoutworzonego podmiotu prawnego „La Banque Postale” zostały przeniesione wyłącznie środki własne związane z działalnością w zakresie usług finansowych przedsiębiorstwa La Poste. Innymi słowy były to wyłącznie istniejące środki własne i wyraźnie uprzednio przypisane do przeniesionych dóbr, praw i zobowiązań. Analiza dotyczyła zatem kapitału, który był już formalnie powiązany z przeniesioną działalnością, a nie na perspektywicznych szacunkach kapitału, jaki zasadne byłoby przekazać nowemu podmiotowi, aby wesprzeć jego przyszły rozwój.

(110)

Jak wcześniej wyjaśniono, od dnia 1 września 2003 r. działalnością związaną z ryzykiem krótkoterminowym (zbywalnym i niezbywalnym) przeniesioną do SA Ducroire zarządzano w ramach ONDD poprzez konto komercyjne. Na konto to przeznaczono kapitał w wysokości [45–70] mln EUR. Ponadto, jak wskazano w motywie 99, ONDD uzyskał specjalne i dotyczące wyłącznie konta komercyjnego (i kapitału z nim powiązanego w wysokości [45–70] mln EUR) zezwolenie krajowego organu regulacyjnego ubezpieczycieli (OCA). Przepisy i kontrole OCA dotyczyły między innymi przestrzegania zasad wypłacalności (minimalny fundusz gwarancyjny, wymagany margines wypłacalności) (59). Wynika stąd, że — zgodnie z zasadami ostrożnościowymi obowiązującymi w tamtym okresie — ta krótkoterminowa działalność przypisana do konta komercyjnego była wystarczająco dokapitalizowana.

(111)

W tej kwestii Komisja zauważa, że zgodnie z wewnętrzną notą z dnia 20 kwietnia 2004 r. (60), na podstawie której podjęta została decyzja o utworzeniu SA Ducroire i przyznaniu tej spółce kapitału w wysokości 150 mln EUR, kapitał ściśle związany z działalnością w zakresie ryzyka krótkoterminowego składał się z kapitału zarejestrowanego na koncie komercyjnym oraz z zysku z okresu 16 miesięcy (od dnia 1 września 2003 r. do dnia 31 grudnia 2004 r.) szacowanego na kwotę [0–5] mln EUR. W nocie uściśla się, że „w kapitale spółki wynoszącym 150 mln EUR kwota [45–70] milionów pochodzi z przeniesienia środków własnych z konta komercyjnego”. Komisja wnioskuje zatem, że w momencie podejmowania decyzji o utworzeniu SA Ducroire kapitał, jaki można było uznać za formalnie przeznaczony na działalność krótkoterminową na dzień 31 grudnia 2004 r. wynosił tylko [45–75] mln EUR ([45–70] mln EUR plus zysk szacowany na [0–5] mln EUR). Stąd wyłącznie przeniesiony kapitału wynoszący [45–75] mln EUR stanowi część kapitału, która już w ramach ONDD przynosiła korzyści działalności związanej z ryzykiem krótkoterminowym i została przeniesiona do SA Ducroire. Przeniesienie to nie może zatem stanowić nowej korzyści dla tej działalności, a więc nie może stanowić pomocy.

(112)

Komisja odrzuca zatem twierdzenie Belgii, że cały początkowy kapitał w wysokości 150 mln EUR stanowi tylko przeniesiony kapitał, który już wcześniej w ramach ONDD był przypisany przeniesionej działalności i nie może w związku z tym zostać uznany za korzyść. Komisja uważa, że różnica między kwotą [45–75] mln EUR a kapitałem faktycznie subskrybowanym w wysokości 150 mln EUR stanowi kapitał dodatkowy i nową korzyść dla tej działalności.

(113)

Dodatkowo Komisja zauważa, że noty wewnętrzne z 2004 r., które stanowiły podstawę decyzji ONDD o zasileniu SA Ducroire kapitałem w wysokości 150 mln EUR (zdecydowanie przewyższającym kwotę [45–75] mln EUR przypisaną do konta komercyjnego) wskazują, że ONDD rozpatrywał różne scenariusze rozwoju działalności SA Ducroire w przyszłości. Zapotrzebowanie na kapitał w wysokości 150 mln EUR zostało więc ustalone na podstawie zakładanego rozwoju działalności SA Ducroire w przyszłości. Można zatem wnioskować, że podejście władz belgijskich oznacza wykluczenie z zakresu analizy istnienia korzyści całego kapitału, którego — jak można było zakładać — nowy podmiot potrzebowałby do wsparcia swojego rozwoju w przyszłości. Takiego podejścia nie można zaakceptować. Wyłącznie ten kapitał, który już formalnie przynosił korzyści przenoszonej działalności w ramach istniejącego podmiotu prawnego (działalność ubezpieczeniowa krótkoterminowa w ramach ONDD) nie stanowi nowej korzyści, właśnie dlatego, że już wcześniej przynosił korzyści przedmiotowej działalności. Natomiast cały kapitał dodatkowy stanowi nową korzyść, ponieważ przedmiotowa działalność nie korzystała z tego kapitału przed przeniesieniem. Decyzji o utworzeniu SA Ducroire i przyznaniu jej kapitału w wysokości 150 mln EUR nie można więc uznać za zwykłą zmianę formy prawnej istniejącej działalności ze zwykłym przesunięciem kapitału przeznaczonego na przenoszoną działalność. Stąd bezprzedmiotowość twierdzenia władz belgijskich, że od 2004 r. można było przewidzieć na podstawie oczekiwanego wzrostu działalności SA Ducroire, że spółka ta będzie potrzebowała kapitału 150 mln EUR w 2009 r. Władze belgijskie w żaden sposób nie wykazują bowiem, że kapitał 150 mln EUR był przypisany na krótkoterminową działalność w ramach ONDD już przed jej przeniesieniem do SA Ducroire i że ten kapitał 150 mln EUR nie zawiera w związku z tym nowej korzyści dla tej działalności.

(114)

Ponadto, nawet jeśli kapitał niezbędny do wsparcia oczekiwanego wzrostu działalności byłby odpowiednim kryterium dla celów niniejszej analizy (co Komisja kwestionuje) Komisja zauważa, co następuje:

(115)

Zarząd ONDD z dnia 20 kwietnia 2004 r. oparł się na innej metodzie w celu ustalenia wysokości kapitału potrzebnego dla SA Ducroire, tj. na współczynniku Cooka, uwzględniając jednocześnie konieczność zapewnienia spółce wystarczającej wiarygodności w oczach konkurentów. Współczynnik zastosowany do obliczeń nie wynosi 8 %, jak zalecają zasady bazylejskie I, ale 10 %. Obliczenia zapotrzebowania na kapitał w 2004 r. uwzględniały bufor bezpieczeństwa w wysokości 2 %. Należy zauważyć, że w ten sposób ustalony kapitał na koniec 2004 r. wynosił 66 mln EUR (63), a więc znaczniej mniej niż 150 mln EUR subskrybowanego kapitału.

(116)

Odnośnie do zastosowania współczynniku Cooka w celu ustalenia wysokości potrzebnego kapitału Komisja, w decyzji o wszczęciu postępowania, zakwestionowała zasadność stosowania metod bankowych (jaką jest współczynnik Cooka) do ubezpieczycieli kredytów ze względu na liczne różnice między ryzykiem ponoszonym przez ubezpieczycieli kredytów a ryzykiem ponoszonym przez banki (zob. motyw 90 decyzji o wszczęciu postępowania). W tym zakresie Belgia nie dostarczyła dowodów na to, że zasady bazylejskie (współczynnik Cooka) — które w myśl prawa mają zastosowanie wyłącznie do sektora bankowego — są w praktyce stosowane przez ubezpieczycieli kredytów lub że stosowanie ich zalecają agencje ratingowe lub organy kontroli sektora ubezpieczeń.

(117)

Odnośnie do zastosowania art. 8 ustawy z 1939 r. w sprawie ONDD władze belgijskie potwierdziły, że ustawa ta nie ma zastosowania do SA Ducroire. Ponadto artykuł ten ma zastosowanie wyłącznie do działalności ONDD na własny rachunek z gwarancją państwa oraz do działalności na rachunek państwa.

(118)

Chociaż Belgia odwołuje się do metody Standard & Poor's, która w tamtym okresie istniała i służyła ustalaniu zapotrzebowania ubezpieczycieli kredytów na kapitał, należy zauważyć, że władze belgijskie nie przedstawiły żadnych szacunków kapitału wyliczonych tą metodą. Nie była ona również zastosowana przez ONDD w 2004 r.

(119)

Podsumowując — nawet jeśli założymy, że kapitał konieczny do wsparcia spodziewanego wzrostu działalności SA Ducroire jest kryterium odpowiednim dla celów niniejszej analizy (co Komisja kwestionuje), władze belgijskie nie dostarczyły żadnych danych, pozwalających wykazać w sposób przekonywujący, że zapotrzebowanie na kapitał związany z krótkoterminowym ryzykiem i przeniesiony do SA Ducroire musiało być wyższe niż kapitał istniejący na koncie komercyjnym ONDD na koniec 2004 r.

(120)

W niniejszym rozdziale Komisja wykazała, że należy odrzucić twierdzenie władz belgijskich, zgodnie z którym wniesienie kapitału początkowego w kwocie 150 mln EUR do SA Ducroire w 2004 r. stanowi wyłącznie przeniesienie kapitału, który już wcześniej przynosił korzyści działalności związanej z ryzykiem krótkoterminowym w ramach ONDD. Komisja stwierdziła bowiem, że kapitał, który przynosił korzyści działalności związanej z ryzykiem krótkoterminowym w ramach ONDD już wcześniej, przed przeniesieniem tej działalności do SA Ducroire, wynosił [45–75] mln EUR i że istniał kapitał dodatkowy w wysokości [75–100] mln EUR przeznaczony na tę działalność.

(121)

Teraz należy przeanalizować zastosowanie dwóch kryteriów wykluczenia opisanych w decyzji o wszczęciu postępowania. Najpierw omówione zostanie drugie kryterium, a potem pierwsze.

(122)

W motywie 111 Komisja stwierdziła, że w ramach ONDD przeznaczono kapitał w kwocie [45–75] mln EUR na działalność związaną z ryzykiem krótkoterminowym na dzień 31 grudnia 2004 r. W celu zastosowania drugiego kryterium wykluczenia należy więc oszacować, jaka część kwoty kapitału [45–75] mln EUR przeznaczonego na działalność związaną z ryzykiem krótkoterminowym na koniec 2004 r. dotyczyła ryzyka zbywalnego (64). Jak wcześniej opisano, ryzyko zbywalne składało się wyłącznie z ryzyka dotyczącego dłużników, mających siedzibę w dziesięciu państwach, które przystąpiły do Unii Europejskiej w maju 2004 r.

(123)

Jak również opisano wcześniej, konto komercyjne, które korzystało z kapitału [45–75] mln EUR na koniec 2004 r., nie zawierało odrębnych kont, umożliwiających dokładne ustalenie wysokości kapitału przynoszącego korzyść wyłącznie części związanej z ryzykiem zbywalnym. Należy więc oszacować część z [45–75] mln EUR kapitału, co do której można rozsądnie uznać, że przynosiła korzyść działalności związanej z ryzykiem zbywalnym.

(124)

Jak wynika z danych przedstawionych organowi nadzorującemu w 2004 r., kwoty zobowiązań netto wynosiły 141,6 mln EUR dla ryzyka związanego z dziesięcioma nowymi państwami członkowskimi oraz 661,4 mln EUR dla wszystkich krótkoterminowych polis eksporterów na koniec 2004 r. (65) Jeśli podzielimy kwotę [45–75] mln EUR proporcjonalnie do zobowiązań netto, wówczas można uznać, że kwota [10–25] mln EUR stanowi kapitał dotyczący ryzyka związanego z dziesięcioma nowymi państwami członkowskimi przed przeniesieniem tego ryzyka z konta komercyjnego ONDD do SA Ducroire.

(125)

Komisja stwierdza, że taki podział kapitału proporcjonalnie do zobowiązań netto jest spójny z podejściem samego ONDD w 2004 r. (66)

(126)

Komisja zauważa również, że władze belgijskie i ONDD/SA Ducroire stale podkreślały w toku postępowania, że ryzyko niezbywalne wymaga — dla danej sumy ubezpieczenia — wyższego kapitału niż ryzyko zbywalne. Stąd kwota [10–25] mln EUR stanowi raczej limit maksymalny a nie minimalny. Komisja uważa jednak, że rozsądne jest uznanie tej liczby, ponieważ jest ona spójna z podejściem samego ONDD w 2004 r.

(127)

Komisja podsumowuje, że z kwoty kapitału początkowego 150 mln EUR można uznać, że kwota [10–25] mln EUR nie stanowi korzyści na rzecz działalności w zakresie ryzyka zbywalnego, ponieważ przynosiła już korzyści tej działalności wcześniej w ramach ONDD (67). Jest to tylko zmiana formy prawnej tej samej działalności gospodarczej i kapitału, z którego działalność ta korzystała. Przeniesienie tego kapitału do SA Ducroire wraz z przedmiotową działalnością nie można zatem uznać za pomoc państwa.

(128)

Analogicznie należy zastosować takie samo rozumowanie do kapitału dotyczącego ryzyka związanego z dłużnikami mającymi siedzibę w Rumunii i Bułgarii. W 2007 r. bowiem dokonano przeklasyfikowania ryzyk niezbywalnych związanych z dłużnikami mającymi siedzibę w Rumunii i Bułgarii do kategorii ryzyk zbywalnych ze względu na przystąpienie tych państw do Unii Europejskiej. Kapitał, który przynosił korzyść temu ryzyku, gdy nie było ono zbywalne nie może stanowić nowej korzyści tylko z tego powodu, że ryzyko to stało się później zbywalne. Należy zatem wykluczyć również zakwalifikowanie tego kapitału jako pomocy.

(129)

W związku z powyższym kapitał związany z ryzykiem niezbywalnym, które stało się zbywalne, jest wykluczony z analizy istnienia korzyści. W komentarzu z dnia 16 maja 2012 r. władze belgijskie oszacowały, że kapitał dotyczący ryzyka związanego z dłużnikami mającymi siedzibę w Rumunii i Bułgarii wynosi [0–2] mln EUR, przy założeniu, że ryzyko to było zbywalne w 2005 r. Władze belgijskie nie dostarczyły natomiast wyliczeń kapitału związanego z tym ryzykiem na dzień 31 grudnia 2006 r. Ponieważ przedmiotowe ryzyko nie było zbywalne w 2005 r., kapitał przeznaczony na to ryzyko może być niedoszacowany przez władze belgijskie. Odrębne konta odtworzone retrospektywnie przez ONDD w ramach niniejszej procedury (komentarz z dnia 16 maja 2012 r.) wykazują, że kapitał przeznaczony na ryzyko niezbywalne jest niższy o [0–5] mln EUR w 2007 r. w stosunku do 2006 r. Spadek ten można wytłumaczyć zmianą kwalifikacji ryzyka związanego z Rumunią i Bułgarią (uznawanego za ryzyko zbywalne począwszy od 2007 r.), ale również innymi czynnikami, jak zmiana polityki reasekuracyjnej. Na podstawie wszystkich dostępnych danych można rozsądnie stwierdzić, że kapitał, który przynosił korzyści dla ryzyka związanego z Rumunią i Bułgarią zanim ryzyko to stało się zbywalne, wynosił [0–5] mln EUR.

(130)

W świetle powyższego Komisja podsumowuje, że kwota [10–25] mln EUR przynosiła korzyści dla ryzyka zbywalnego przed 1 stycznia 2005 r. i że przeniesienie tego kapitału wraz z przedmiotową działalnością nie może zatem stanowić korzyści. Podobnie kwota [0–5] mln EUR przynosiła korzyści dla ryzyka, które stało się zbywalne z dniem 1 stycznia 2007 r. (Rumunia i Bułgaria) zanim jeszcze stało się zbywalne.

(131)

Jak opisano poprzednio, kapitał [45–75] mln EUR przynosił korzyści działalności w zakresie ryzyka krótkoterminowego przed jej przeniesieniem do ONDD (zob. motyw 120). Wcześniej stwierdzone zostało, że można rozsądnie uznać, że w tej kwocie [45–75] mln EUR część dotycząca ryzyka zbywalnego wynosiła [10–25] mln EUR. Stąd część dotyczącą ryzyka niezbywalnego można rozsądnie oszacować na kwotę [35–50] mln EUR (z której [0–5] mln EUR, związane z ryzykiem związanym z Bułgarią i Rumunią, stały się zbywalne w 2007 r.).

(132)

Z tych samych powodów, jak wyjaśnione w motywie 127, przeniesienie całej kwoty [45–75] mln EUR (w tym części dotyczącej ryzyka niezbywalnego szacowanej na [35–50] mln EUR) nie stanowi korzyści, więc jest wyłączone z analizy istnienia pomocy.

(133)

W podsumowaniu należy stwierdzić, że w kapitale początkowym wynoszącym 150 mln EUR przeznaczonym dla SA Ducroire, tylko [75–100] mln EUR stanowi kapitał dodatkowy, tj. nowy kapitał. Tylko przekazana kwota [75–100] mln EUR mogłaby więc stanowić korzyść (zob. motyw 120).

(134)

Jak przypomniano w motywie 65 decyzji o wszczęciu postępowania, państwa członkowskie mogą wspierać działalność w zakresie ubezpieczenia ryzyka niezbywalnego, ponieważ Komisja uważa, że nie istnieje rynek dla tego ryzyka. Nie może więc dojść do zakłócenia konkurencji względem innych ubezpieczycieli. Niemniej Komisja zauważa, że nie istniały odrębne konta dla działalności w zakresie ryzyka zbywalnego i ryzyka niezbywalnego w ramach SA Ducroire. Formalnie żaden kapitał nie został przeznaczony na działalność w zakresie ryzyka niezbywalnego. Żadna część kapitału 150 mln EUR nie została wyodrębniona w celu sfinansowania działalności w zakresie ryzyka niezbywalnego. Stąd podejście czysto formalne mogłoby nie doprowadzić do wykluczenia jakiejkolwiek części kapitału dodatkowego [75–100] mln EUR. Takie podejście byłoby więc o tyle bardziej uzasadnione, że obowiązek wprowadzenia odrębnych kont jest wyraźnie przewidziany w pkt 4.3 komunikatu w sprawie ubezpieczenia kredytów eksportowych, który obowiązywał od 1998 r. Tymczasem oczywiste jest, że znaczna część działalności SA Ducroire dotyczy ubezpieczenia ryzyk niezbywalnych. SA Ducroire nie mogłaby ubezpieczyć tych ryzyk bez odpowiedniego kapitału. Stąd oprócz [45–75] mln EUR (w tym [35–50] mln EUR związanych z ryzykiem niezbywalnym) Komisja może zgodzić się również na niekwalifikowanie jako pomocy tej części kapitału, względem której można rozsądnie wykazać, że została wykorzystana na wsparcie działalności w zakresie ubezpieczenia ryzyk niezbywalnych.

(135)

W decyzji o wszczęciu postępowania Belgia została wezwana do opracowania metody, pozwalającej na ustalenie, jaką część kapitału SA Ducroire można uznać za przeznaczoną na wsparcie działalności w zakresie ubezpieczenia ryzyk zbywalnych, a jaką za przeznaczoną na wsparcie działalności w zakresie ubezpieczenia ryzyk niezbywalnych. W związku z tym wezwaniem Komisji władze belgijskie przedstawiły dla okres 2005–2011 bilans i rachunek zysków i strat odrębnie dla działalności w zakresie ubezpieczenia ryzyk zbywalnych i działalności w zakresie ubezpieczenia ryzyk niezbywalnych. Bilans ryzyk niezbywalnych na dzień 31 grudnia 2011 r. obejmuje kapitał w wysokości [70–110] mln EUR, a bilans ryzyk zbywalnych — kapitał w wysokości [40–80] mln EUR. Choć wyodrębnienie kont opiera się na pewnych założeniach lub danych częściowo możliwych do zweryfikowania w kontekście retrospektywnego odtworzenia, to Komisja uznaje za rozsądne wielkości kapitału na działalność w zakresie ryzyka zbywalnego i niezbywalnego na dzień 31 grudnia 2011 r.

(136)

Komisja wyraża więc zgodę na wykluczenie z kwalifikacji jako pomocy kwoty [70–110] mln EUR, ponieważ de facto wspiera ona działalność nie stanowiącą przedmiotu konkurencji zgodnie z komunikatem w sprawie ubezpieczenia kredytów eksportowych.

(137)

Kapitał przynoszący korzyść krótkoterminowemu ryzyku niezbywalnemu zwiększył się więc z [35–50] mln EUR na koniec 2004 r. do [70–110] mln EUR na koniec grudnia 2011 r., co stanowi wzrost o [35–60] mln EUR. Ponieważ kwota [35–50] mln EUR kapitału związanego z ryzykiem niezbywalnym obejmuje [0–5] mln EUR związanych z ryzykiem związanym z Rumunią i Bułgarią, przekwalifikowanym na zbywalne w 2007 r., wzrost brutto kapitału przynoszącego korzyść ryzyku niezbywalnemu wynosi [35–65] mln EUR. Innymi słowy z kwoty [75–100] mln EUR kapitału dodatkowego, działalność w zakresie ryzyka niezbywalnego wspierała de facto kwota [35–65] mln EUR.

(138)

Kwota [70–110] mln EUR została wykluczona z kwalifikacji jako pomocy, ponieważ można ją uznać za wspierającą działalność w zakresie ryzyka niezbywalnego na dzień 31 grudnia 2011 r. (pierwsze kryterium wykluczenia). Kwota [10–25] mln EUR również została wykluczona z kwalifikacji jako pomocy, ponieważ można uznać, że nie stanowiła korzyści ze względu na fakt, że przynosiła korzyść działalności w zakresie ryzyka zbywalnego już przed przeniesieniem tego ryzyka do SA Ducroire w dniu 31 grudnia 2004 r. (drugie kryterium wykluczenia). Ponadto kwota [0–5] mln EUR musi również być wykluczona, ponieważ przynosiła już korzyść działalności związanej z ryzykiem związanym z Bułgarią i Rumunią zanim ryzyko te stało się zbywalne z dniem 1 stycznia 2007 r.

(139)

Podsumowując — tylko 36,6 mln EUR ze 150 mln EUR wniesionego kapitału początkowego mogło stanowić korzyść i pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE.

(140)

Innym sposobem przedstawienia wyniku 36,6 mln EUR jest odjęcie od kapitału początkowego 150 mln EUR przekazanego SA Ducroire (1) kwoty [45–75] mln EUR, która przynosiła korzyści działalności w zakresie ryzyka krótkoterminowego już przed przeniesieniem jej do SA Ducroire (w tym [0–5] mln EUR związane z ryzykiem związanym z dłużnikami, mającymi siedzibę w Rumunii i Bułgarii, które stało się zbywalne z dniem 1 stycznia 2007 r.); i (2) kwota dodatkowych [35–65] mln EUR, które de facto służyły wsparciu ryzyka niezbywalnego. Stąd otrzymujemy kwotę 36,6 mln EUR.

(141)

Ta analiza podziału kapitału przedstawiona jest na poniższym wykresie:

(142)

Dodatkowo Komisja zauważa, co następuje. Władze belgijskie twierdzą, że — za wyjątkiem około 7–13 mln EUR (zob. tabela 2) — cały kapitał 150 mln EUR był w sposób dorozumiany przeznaczony w 2004 r. na ryzyko niezbywalne. Na podstawie tego pierwszego stwierdzenia Belgia twierdzi, że dopiero później (w 2007 r. i 2008 r.) część kapitału początkowo przeznaczonego na ryzyko niezbywalne była przekazana na ryzyko zbywalne. Dlatego też Belgia twierdzi, że tylko te przeniesienia kapitału mogły stanowić pomoc i że test inwestora prywatnego należy zastosować do tych kwot na moment ich przeniesienia wewnętrznego a nie na moment wniesienia kapitału początkowego w 2004. Takie rozumowanie nie może być przyjęte.

(143)

W momencie tworzenia SA Ducroire i w latach kolejnych kapitał 150 mln EUR nigdy nie był formalnie przeznaczony odpowiednio na działalność związaną z ryzykiem zbywalnym i na działalność związaną z ryzykiem niezbywalnym. Kapitał ten mógł zostać swobodnie wykorzystany na wsparcie działalności związanej z ryzykiem zbywalnym lub niezbywalnym (w nieokreślonych proporcjach) w zależności od sytuacji na rynku i strategicznego wyboru SA Ducroire. Podział kapitału na część przeznaczoną na działalność związaną z ryzykiem zbywalnym i część przeznaczoną na działalność związaną z ryzykiem niezbywalnym został odtworzony retrospektywnie w ramach niniejszego postępowania. Z dokumentów z 2004 r. przedstawionych przez władze belgijskie nie wynikał podział kapitału na poszczególne rodzaje działalności. Komisja nie może więc wyrazić zgody na wykluczenie z analizy istnienia pomocy kwoty [75–100] mln EUR kapitału dodatkowego SA Ducroire wyłącznie na tej podstawie, że w tamtym okresie kwota ta mogła być wykorzystana na wsparcie działalności w zakresie ryzyka niezbywalnego. Jak wykazano poprzednio, tylko część kapitału dodatkowego wynosząca [75–100] mln EUR, względem której można wykazać, że została faktycznie wykorzystana na wsparcie działalności w zakresie ubezpieczenia ryzyk niezbywalnych może być wykluczona z analizy istnienia pomocy.

(144)

Dodatkowo Komisja zauważa, że — nawet jeśli miałby zostać przyjęty argument Belgii, zgodnie z którym część kapitału początkowego SA Ducroire była przeznaczona na ryzyko niezbywalne i dlatego też nie może być objęta zakresem stosowania art. 107 ust. 1 TFUE — argument ten miałby zastosowanie do kwoty 36,6 mln EUR tylko wówczas gdy Belgia wykazałaby, że kapitał przeznaczony na ryzyko niezbywalne przewyższał kwotę [70–110] mln EUR. (W celu obliczenia 36,6 mln EUR kwota [70–110] mln EUR przeznaczona na wsparcie działalności związanej z ryzykiem niezbywalnym już została odliczona od kwoty 150 mln EUR). Tymczasem oczywiste jest, że taka kwota nigdy nie została przeznaczona na ryzyko niezbywalne w 2004 r., ponieważ z wewnętrznych dokumentów wynika, że kapitał 100 mln EUR był wystarczający, aby pokryć całość ryzyka krótkoterminowego (niezbywalnego i zbywalnego) do 2007 r.

(145)

Zgodnie ze stałym orzecznictwem w celu ustalenia, czy dany środek przysparza korzyść gospodarczą, należy ocenić, czy w podobnych okolicznościach prywatny inwestor, o wielkości porównywalnej do analizowanego przedsiębiorstwa, działający w warunkach gospodarki rynkowej, dokonałby wniesienia kapitału w podobnej wysokości (68), w szczególności w świetle dostępnych informacji i rozwoju przewidywanego w momencie dokonywania inwestycji.

(146)

W niniejszym przypadku należy przeanalizować, czy kapitał uzupełniający w wysokości 36,6 mln EUR przyznany w 2004 r. miał wystarczającą rentowność, by przekonać prywatnego inwestora działającego w warunkach gospodarki rynkowej. Tymczasem rentowność kapitału uzupełniającego nie może być przeanalizowania odrębnie od całości kapitału, ponieważ kapitał ten pochodzi ze sztucznego podziału kapitału 150 mln EUR subskrybowanego w 2004 r. Żadne konkretne dochody nie mogą być uznane za pochodzące z tych 36,6 mln EUR. Innymi słowy zysku z tej szczególnej działalności nie można przypisać kwocie 36,6 mln EUR, ponieważ nie istniały odrębne konta. Komisja uważa zatem, że w celu prawidłowego przeprowadzenia testu inwestora prywatnego należy sprawdzić, czy cały kapitał 150 mln EUR charakteryzował się wystarczającą spodziewaną rentownością. Jeśli tak nie jest, należałoby wywnioskować, że 36,6 mln EUR stanowi korzyść.

(147)

Dodatkowo inną możliwością byłoby zastosowanie metody proporcjonalnej do wygenerowanego wyniku, co dałoby ten sam wynik.

(148)

Komisja nie uważa również, że konieczne jest przeanalizowanie wyłącznie rentowności kapitału dodatkowego [75–100] mln EUR i wykluczenie [45–75] mln EUR przekazanych na działalność związaną z ryzykiem krótkoterminowym przed jej przeniesieniem do SA Ducroire. ONDD mogło zdecydować o zaprzestaniu prowadzenia swojej działalności związanej z ryzykiem krótkoterminowym i odzyskać kwotę kapitału przeznaczoną wówczas na tę działalność, tj. [45–75] mln EUR (69). Tych [45–75] mln EUR nie można więc uznać za koszt ponoszony w przeszłości i utracony („sunk cost”).

(149)

W kolejnych motywach Komisja wykaże, że spodziewana rentowność 150 mln EUR była niewystarczająca, by przekonać prywatnego inwestora o dokonaniu takiej inwestycji. Dodatkowo Komisja wykaże, że — nawet jeśli uzna się, że działalność w zakresie ryzyka zbywalnego korzystała z wirtualnego wsparcia kapitałem [45–65] mln EUR (36,6 mln EUR plus [10–25] mln EUR) i spodziewanymi zyskami związanymi z tą szczególną działalnością — spodziewana rentowność tej działalności również była niewystarczająca.

(150)

Kryterium prywatnego inwestora w gospodarce rynkowej należy zastosować ex ante . Aby ustalić, czy prywatny inwestor dokonałby również takiej wpłaty kapitału, ocenę należy przeprowadzić w kontekście sytuacji panującej w momencie tej wpłaty. Stosując kryterium inwestora prywatnego, należy powstrzymać się od uwzględniania rozwoju sytuacji po wniesieniu kapitału. Ponadto zgodność z kryterium prywatnego inwestora działającego w gospodarce rynkowej można wykazać w oparciu o biznesplan ex ante, na podstawie którego została podjęta decyzja o inwestowaniu (70). Zgodnie z niedawnym orzecznictwem (71) państwo członkowskie może powoływać się tylko na dane obiektywne i weryfikowalne, które uwzględnił przed lub w momencie podejmowania decyzji o dokonaniu inwestycji. W tym zakresie mogą być wymagane dane pokazujące, że decyzja oparta jest na ocenach ekonomicznych porównywalnych z ocenami, jakich racjonalny inwestor prywatny znajdujący się w porównywalnej sytuacji dokonałby przed zrealizowaniem inwestycji, aby ocenić jej rentowność w przyszłości. Oceny ekonomiczne dokonane po przyznaniu przedmiotowej korzyści, retrospektywne stwierdzenie faktycznej rentowności dokonanej inwestycji lub późniejsze uzasadnienia wyboru danego sposobu postępowania nie są natomiast wystarczające do stwierdzenia, czy państwo członkowskie podjęło decyzję o zainwestowaniu tak samo, jak uczyniłby to prywatny podmiot działający w gospodarce rynkowej.

(151)

Ponieważ żaden inwestor prywatny nie miał udziału w przedmiotowym środku, a SA Ducroire nie jest notowana na giełdzie, parametrem, którego ważność należy ocenić, jest spodziewana rentowność inwestycji na poziomie, jaki mógł być oszacowany na podstawie dostępnej informacji i przewidywalnego w tamtym okresie rozwoju sytuacji (zasadniczo zgodnego z biznesplanem opracowanym przez ONDD w 2004 r.). Zgodnie z orzecznictwem Trybunału (72) i praktyką decyzyjną Komisji (73) fakt, że wniesienie kapitału jest oceniane, na podstawie zasad ostrożnościowych lub szacunków ponoszonego ryzyka, jako rzekomo niezbędne dla kontynuowania działalności przedsiębiorstwa lub dla odpowiedniego dokapitalizowania działalności nie pozwala na stwierdzenie spełnienia kryterium prywatnego inwestora działającego w gospodarce rynkowej. Prywatny inwestor działający w normalnych warunkach rynkowych nie dokonałby takiego wniesienia kapitału, jeśli z informacji i przewidywań rozwoju sytuacji dostępnych na dany moment spodziewana rentowność byłaby wystarczająca w momencie wniesienia kapitału (74). Komisja zauważa, że argumenty przedstawione przez Belgię, by uzasadnić, że kapitał w wysokości 150 mln EUR był „konieczny” z punktu widzenia gospodarczego lub zasad ostrożnościowych, są nieskuteczne dla wykazania, że inwestycja charakteryzowała się rentownością wystarczającą dla prywatnego inwestora działającego na rynku.

(152)

Władze belgijskie opierają swoją analizę rentowności na biznesplanie z dnia 28 września 2004 r. Tymczasem utworzenie SA Ducroire miało miejsce w dniu 23 września 2004 r. Spółka rozpoczęła faktycznie swoją działalność gospodarczą dopiero od dnia 1 stycznia 2005 r., ponieważ portfel ryzyka krótkoterminowego należał do ONDD do dnia 31 grudnia 2004 r. i dopiero w tej dacie został przeniesiony. Można zatem uznać, że na krótko przed tą datą ONDD mógł zweryfikować swoją decyzję o inwestowaniu w tę działalność i nie przenosić przedmiotowego ryzyka oraz zlikwidować nowoutworzony podmiot prawny. Zatem można zgodzić się na uwzględnienie biznesplanu ONDD z dnia 28 września 2004 r. tak, jak tego chcą władze belgijskie.

(153)

Z not i protokołów z 2004 r. wynika, że decyzja ONDD o zasileniu SA Ducroire kapitałem w wysokości 150 mln EUR wynikała zasadniczo z zamiaru ONDD zapewnienia swojej spółce zależnej kapitału ocenianego jako „wystarczający” do zapewnienia rozwoju jej działalności oraz […] — „wpłacony kapitał w wysokości 100 mln EUR wystarczy na prowadzenie działalności w zakresie krótkoterminowych ogólnych polis dla eksporterów do 2007 r., ale po tej dacie będzie musiał zostać zweryfikowany” (75), choć faktycznie i precyzyjnie nie wykazano, że rentowność spodziewana w przyszłości była satysfakcjonująca z punktu widzenia prywatnego inwestora. W zakresie analizy spodziewanej rentowności sam antycypowany dodatni wynik całej działalności w pierwszych trzech latach był wystarczający, by przekonać ONDD do dokonania inwestycji.

(154)

Zgodnie z założeniami scenariusza B biznesplanu z dnia 28 września 2004 r. ONDD szacował ROE z całej działalności na poziomie 1,3–1,9 % w latach 2005, 2006 i 2007 zgodnie ze scenariuszem „dynamicznym — wzrost o 6 %” biznesplanu z dnia 28 września 2004 r. (ROE przed odliczeniem rezerwy na wyrównanie wynosił 2,8–4,3 %) (zob. tabela 4). Należy uściślić, że rentowność ta jest obliczona na podstawie kapitału wynoszącego 100 mln EUR bez uwzględniania niewpłaconych 50 mln EUR, co powoduje, że wynik rentowności jest korzystniejszy niż w rzeczywistości. Wskaźnik rentowności wyliczony w prognozach finansowych z dnia 20 kwietnia 2004 r. nie był wyższy (zob. tabela 3).

(155)

Z powyższego wynika, że spodziewana rentowność przyszłej spółki SA Ducroire była niewystarczająca, by przekonać prywatnego inwestora działającego w warunkach gospodarki rynkowej do dokonania takiej inwestycji. Spodziewana rentowność była niższa niż stopa wolna od ryzyka (dochód z obligacji długoterminowych wyemitowanych przez Belgię) w pierwszych trzech latach (w 2004 r. średnia stopa zwrotu z obligacji długoterminowych wyemitowanych przez Belgię wynosił 4,15 % (76)). Nawet jeśli uwzględnimy rezerwę na wyrównanie, to spodziewany wskaźnik rentowności osiąga tylko poziom stopy wolnej od ryzyka.

(156)

Prywatny inwestor działający w warunkach gospodarki rynkowej zaakceptowałby tak słabą rentowność w pierwszych latach tylko pod warunkiem, że mógłby rozsądnie spodziewać się późniejszej rekompensaty w postaci zysków zdecydowanie wyższych niż średni poziom w sektorze tak, aby całkowity zwrot z inwestycji (po zastosowaniu odpowiedniej stopy dyskontowej) był wystarczający (77).

(157)

W 2004 r. nie istniała żadna poważna analiza, która pozwoliłaby stwierdzić, że tak niska początkowa rentowność zostanie zrekompensowana dużo wyższą rentownością w kolejnych latach. Komisja zauważa również, że prognozy finansowe dostępne w tamtym okresie wykazywały pewną liniowość wyników w latach 2005–2007, a w każdym razie powolny wzrost (zob. tabela 4) i nic nie wskazywało na możliwość szybkiej poprawy wyników po 2007 r. W tym zakresie należy zauważyć, że wydzielenia spółki zależnej SA Ducroire nie można uważać za utworzenie nowego przedsiębiorstwa (rozumianego jako „start-up”), ponieważ w tamtym okresie przewidywano, że spółka będzie kontynuowała działalność wcześniej prowadzoną przez spółkę dominującą, a powiązane z nią aktywa i pasywa zostały w tym celu przeniesione z ONDD do SA Ducroire. Wniosek ten opiera się również na tym, w jaki sposób prognozy finansowe były przygotowywane w tamtym okresie. Wynika z nich, że w 2004 r. ONDD, opracowując prognozy finansowe przyszłej SA Ducroire, oparł się na osiąganych w przeszłości wynikach z przedmiotowej działalności (ryzyko krótkoterminowe, w tym ryzyko zbywalne) prowadzonej w ramach ONDD. Założenia dotyczące składek i kosztów opierały się głównie na średniej z historycznych danych finansowych z pięciu poprzednich lat, za wyjątkiem kilku korekt związanych ze zmianą sytuacji na rynku, jak na przykład obniżka składek na ubezpieczenie ryzyka, które stało się zbywalne w 2004 r. w związku z przystąpieniem do Unii Europejskiej dziesięciu nowych państw członkowskich.

(158)

Ponadto z wewnętrznych not wynika, że przewidywano, że cały wpłacony kapitał w wysokości 100 mln EUR zostanie wykorzystany przede wszystkim na stopniowy wzrost, do końca 2007 r., działalności, którą w przeszłości prowadził ONDD (zob. motyw 61). Jest to zatem naturalny rozwój istniejącej działalności (w 2004 r. nie przewidywano poszerzania działalności na inne bardzie rentowne sektory).

(159)

Odnośnie do kapitału subskrybowanego i niewpłaconego (50 mln EUR) w tamtym okresie nie opracowano żadnego konkretnego projektu wykorzystania tego kapitału jak również nie oszacowano jego spodziewanej rentowności. Ponadto w momencie przekazywania SA Ducroire kapitału nie brano pod uwagę ani nabycia KUP ani ogólnie jakiejkolwiek strategii nabywania innych jednostek.

(160)

Należy również podkreślić, że prognozy na lata 2005–2014 zostały opracowane ex post po tym, jak Komisja wszczęła formalne postępowanie wyjaśniające. Jedyne prognozy finansowe opracowane ex ante przez ONDD ograniczały się do trzyletniego okresu (trzy pierwsze lata działalności przyszłej spółki SA Ducroire, tj. lata 2005, 2006 i 2007), co stanowi dość krótki okres, by spełnić wymagania prywatnego inwestora.

(161)

Komisja podsumowuje, że spodziewana rentowność kapitału była niewystarczająca i że w związku z tym kapitał w kwocie 36,6 mln EUR stanowi korzyść na rzecz działalności SA Ducroire w zakresie ryzyka zbywalnego.

(162)

Dodatkowo Komisja przeanalizuje w następnych motywach spodziewaną rentowność działalności w zakresie ryzyka zbywalnego.

(163)

Komisja zauważa, że zgodnie z załącznikiem 9 noty strategicznej z dnia 28 września 2004 r. prognozy finansowe ustalone przez ONDD przewidywały wynik ujemny z działalności w zakresie ubezpieczenia ryzyka zbywalnego (tj. dla państw o ryzyku zbywalnym zgodnie z komunikatem w sprawie krótkoterminowego ubezpieczenia kredytów eksportowych)  (78) dla całego prognozowanego okresu 2005–2007 w ten sposób, że działalność związana z ryzykiem niezbywalnym wspomagała działalność związaną z ryzykiem zbywalnym. Można stąd wyciągnąć wniosek, że szacowana wielkość rentowności ryzyka zbywalnego była niższa niż wielkość szacowana dla całości działalności, a nawet ta nie była wystarczająca dla prywatnego inwestora. Komisja podsumowuje zatem, że nawet jeśli odrębnie przeanalizuje się spodziewaną rentowność działalności w zakresie ryzyka zbywalnego na podstawie prognoz finansowych istniejących w 2004 r. (79), to doprowadzi to do wniosku, że spodziewana rentowność była ujemna, a zatem w oczywisty sposób niewystarczająca, aby przekonać prywatnego inwestora do dokonania takiej inwestycji.

(164)

Władze belgijskie podkreślają — ze względów wymienionych w motywie 74 — że prognoz z września 2004 r. nie należy brać pod uwagę dla celów analizy rentowności działalności w zakresie ryzyka zbywalnego i niezbywalnego, ponieważ „dają one błędny wynik”. Władze belgijskie stwierdzają, że metoda opracowana w 2011 r. w celu rozdzielenia ryzyka zbywalnego od niezbywalnego lepiej odzwierciedla rozumowanie, jakie prywatny inwestor przeprowadziłby, podejmując decyzję w 2004 r. Władze belgijskie zdają się więc twierdzić a posteriori, że prognozy z 2004 r. dla ryzyka zbywalnego (80) opierały się na błędnych założeniach. Przewidywany poziom szkodowości był wysoki, ale stały; przewidywana wysokość składek natomiast (która miała stanowić wynagrodzenie za ponoszone ryzyko) była mocno zaniżona. Wynikał stąd wskaźnik szkodowości („loss ratio”) równy 94 %. Komisja nie może zgodzić się z retrospektywną zmianą prognozowanej rentowności działalności (zob. motyw 150). Dodatkowo Komisja zauważa, że ten argument władz belgijskich ponownie potwierdza brak poważnej odrębnej analizy spodziewanej rentowności w zakresie ryzyka zbywalnego, dlatego też w celu prawidłowego przeprowadzenia testu prywatnego inwestora należy przeanalizować rentowność całego kapitału przyznanego SA Ducroire.

(165)

Komisja dodatkowo zauważa, że nawet jeżeli uwzględni się prognozy wyniku z działalności w zakresie ryzyka zbywalnego zweryfikowane i przedstawione przez władze belgijskie w 2011 r. (81) — czego Komisja nie akceptuje, ponieważ nie istniały one w momencie dokonywania inwestycji — i jeśli podzieli się ten wynik przez kwotę kapitału związaną z ryzykiem zbywalnym oszacowaną przez Komisję (tj. [45–65] mln EUR), szacowany ROE w okresie 2005–2007 pozostaje niższy od stopy wolnej od ryzyka.

(166)

Podstawą wyliczenia spodziewanej rentowności, takiego jak przedstawione w poprzednim motywie, jest cały oszacowany kapitał związany z ryzykiem zbywalnym, w tym część niewpłacona kapitału, w przeciwieństwie do obliczeń rentowności dokonanych przez ONDD. Argument władz belgijskich (zob. motyw 79), zgodnie z którym część kapitału subskrybowana w 2004 r., ale wpłacona w 2009 r. nie musi być uwzględniania w obliczeniach szacunkowej rentowności przed 2009 r., nie może być uznany. Mimo że kapitał nie został wpłacony w 2004 r., ONDD mógł być wezwany do wpłaty salda tego kapitału w każdej chwili, ponieważ subskrybował go w momencie utworzenia SA Ducroire. Prywatny inwestor działający w gospodarce rynkowej zażądałby wynagrodzenia za ponoszone ryzyko związane z tą inwestycją, ponieważ mógł stracić część lub całość swojej inwestycji w przypadku upadłości. Obliczenia władz belgijskich nie mogą zatem zostać przyjęte.

(167)

Niemniej należy przyznać, że inwestor ten może ulokować kwotę niewpłaconego kapitału, odpowiadającą jego inwestycji i aż do momentu, w którym zostanie wezwany do wpłaty salda tego kapitału, w inwestycje wolne od ryzyka, płynne, krótko- lub średnioterminowe i z tego tytułu odnosić zysk równy stopie zwrotu stosowanej przy tego rodzaju inwestycjach. Wynika stąd, że taki inwestor mógłby spodziewać się wynagrodzenia za zainwestowanie niewpłaconego kapitału wyłącznie w wysokości równej premii z tytułu ryzyka spółki, w którą inwestuje (tj. różnicy między spodziewanym wskaźnikiem rentowności z inwestycji w kapitał podobnego przedsiębiorstwa a wskaźnikiem rentowności inwestycji płynnych, wolnych od ryzyka, krótko- lub średnioterminowych) (82).

(168)

W konsekwencji spodziewaną rentowność inwestycji w kapitał, który jest częściowo wpłacony, należy oszacować uwzględniając cały subskrybowany kapitał, ale korygując rezultat wskaźnikiem rentowności spodziewanym dla kapitału niewpłaconego. Komisja przeprowadziła symulację różnych scenariuszy, w tym również przypadku najbardziej korzystnego dla spodziewanej rentowności, tj. sytuacji, w której akceptuje się fakt, że z kwoty [45–65] mln EUR przynoszącej korzyść działalności związanej z ryzykiem zbywalnym tylko [10–25] mln EUR było wpłacone w 2004 r. (tj. kapitał, który już wcześniej przynosił korzyści działalności związanej z ryzykiem zbywalnym w ramach ONDD), a nadwyżka 36,6 mln EUR jest uznawana za kapitał niewpłacony, a więc nie wymagający premii z tytułu ryzyka. Dla celów tej symulacji dodano do spodziewanej rentowności działalności związanej z ryzykiem zbywalnym dochód wynikający ze zwrotu z inwestycji wolnej od ryzyka średnioterminowej w wysokości 36,6 mln EUR. Ściślej mówiąc, do prognozowanego rezultatu działalności związanej z ryzykiem zbywalnym (83) dodano niewpłaconą część kapitału i pomnożono przez wskaźnik rentowności spodziewany w tamtym okresie dla inwestycji wolnych od ryzyka płynnych średnioterminowych (84). Następnie suma ta została podzielona przez średni kapitał przynoszący korzyść działalności związanej z ryzykiem zbywalnym. W ten sposób uzyskano spodziewany przeciętny zwrot z kapitału własnego („return on average equity” lub „ROAE”) szacowany dla inwestycji na około 4 % w okresie 2005–2007. W ten sposób obliczona spodziewana rentowność jest równa średniej stopie zwrotu z belgijskich długoterminowych obligacji państwowych w 2004 r. (zob. motyw 155).

(169)

Nawet jeśli zastosuje się stopę inwestycji w wysokości 3,5 %, jak sugeruje Belgia (zob. motyw 80), to spodziewana rentowność nie zmieni się w sposób znaczący i nie osiągnie wysokości kosztu kapitału szacowanego przez Belgię.

(170)

Szacowana rentowność (o której mowa w motywie 168) uwzględnia dopłaty na rezerwy na wyrównanie przeciwnie do tego, co twierdzą władze belgijskie. Ponieważ utworzenie tej rezerwy, narzuconej przez belgijskie organy ostrożnościowe, ma na celu zrównoważenie wyniku w czasie i pokrycie w przyszłości ewentualnych strat wynikających z przyszłej działalności, bardziej właściwe jest uwzględnienie jej przy obliczaniu rentowności. Podejście Komisji jest zgodne z podejściem stosowanym w rachunkowości, która traktuje tę rezerwę jako koszt pomniejszający zysk. Nawet jeśli spodziewana rentowność nie byłaby uwzględniona (jako koszt przy obliczaniu zysku), nie osiągnęłaby wysokości kosztu kapitału szacowanego przez same władze belgijskie (w niniejszej decyzji Komisja nie wypowiada się co do prawidłowości szacunków kosztów kapitału dokonanych przez władze belgijskie, ponieważ rozumowanie przedstawione w niniejszej decyzji nie opiera się na tej liczbie).

(171)

Z powyższego wynika zatem, że nawet jeśli zastosujemy dane przedstawione przez władze belgijskie — dane, które Komisja uważa za błędne — spodziewana rentowność działalności związanej z ryzykiem zbywalnym była niewystarczająca, aby przekonać prywatnego inwestora działającego w gospodarce rynkowej, aby dokonał takiej inwestycji.

(172)

Dodatkowo odnośnie do metody zalecanej przez władze belgijskie w odpowiedzi na wezwanie Komisji do uzupełnienia informacji udzielonej w grudniu 2007 r., dla celów oszacowania rentowności, tj. wskaźnik ROR, Komisja zwraca uwagę, że wskaźnik ten nie był zastosowany w prognozach finansowych ONDD opracowanych ex ante (biznesplan). Ponadto wskaźnik ten ukazuje dochód techniczny względem obrotów, nie uwzględnia zainwestowanego kapitału i nie wskazuje rentowności względem tego kapitału. Nie uwzględnia również wyniku z działalności czysto finansowej, który przecież stanowi część zysku rachunkowego i wypłacanego akcjonariuszom. Podmiot inwestujący własne środki (taki jak akcjonariusz) nie opierałby się tylko na tym jednym wskaźniku — który nie wskazuje na rentowność środków własnych lub zainwestowanych kwot — aby ocenić rentowność inwestycji, jaką miałby zamiar zrealizować.

(173)

Podsumowując, należy stwierdzić, że kwota 36,6 mln EUR stanowi korzyść przyznaną przez ONDD dla SA Ducroire w formie kapitału, którego spółka ta nie mogłaby pozyskać na rynku na tych samych warunkach.

(174)

Przyznanie kapitału na rzecz SA Ducroire jest decyzją ONDD, którą można przypisać państwu belgijskiemu, ponieważ ONDD jest „niezależnym podmiotem publicznym” w rozumieniu prawa belgijskiego, ustanowionym na mocy ustawy zasadniczej z dnia 31 sierpnia 1939 r. Członkowie zarządu ONDD są mianowani (rozporządzeniem wydanym przez radę ministrów) i mogą być odwoływani przez króla Belgii (który ustala również wysokość ich świadczeń i poborów) na wniosek, w większości przypadków, właściwych ministrów federalnych i władz regionalnych trzech regionów Belgii (85). Członkowie zarządu, mający rangę „delegatów ministerialnych”, mianowani na wniosek właściwych ministrów, mogą podczas posiedzeń zarządu zawieszać uchwały, gdy uznają je za sprzeczne z interesem państwa. W takim przypadku delegat ministerialny, który zawiesi uchwałę, niezwłocznie raportuje do ministra, od którego otrzymał swój mandat. Wreszcie ONDD korzysta z gwarancji państwa belgijskiego i może działać na rzecz państwa belgijskiego.

(175)

Państwo belgijskie, reprezentowane w zarządzie ONDD i świadome podejmowanych przez niego decyzji, było więc bezpośrednio zaangażowane w środek polegający na wniesieniu kapitału do SA Ducroire przez ONDD. Władze belgijskie nie zakwestionowały możliwości przypisania państwu belgijskiemu środka polegającego na wniesieniu kapitału.

(176)

Wniesienie kapitału do SA Ducroire przez ONDD, podmiot publiczny, którego działanie można przypisać państwu belgijskiemu, stanowi zatem zasób państwowy w rozumieniu art. 107 TFUE.

(177)

Wniesienie kapitału dokonane w 2004 r. jest selektywne, ponieważ przynosi korzyść bezpośrednio i wyłącznie spółce SA Ducroire.

(178)

Ponieważ ONDD dokonało wniesienia przedmiotowego kapitału, nie oczekując wystarczającej rentowności, SA Ducroire odniosło korzyść w zakresie konkurencji w porównaniu z prywatnymi podmiotami działającymi w sektorze ubezpieczenia kredytów, których akcjonariusze spodziewają się zwrotu ze swoich inwestycji na poziomie zwrotu z inwestycji, jaki mogliby osiągnąć z porównywalnych inwestycji.

(179)

Przede wszystkim spółka SA Ducroire nie mogłaby pozyskać takiego kapitału z rynku, ponieważ rentowność inwestycji była niewystarczająca. Oznacza to, że bez kapitału wniesionego przez państwo za pośrednictwem ONDD spółka SA Ducroire nie mogłaby rozszerzyć swojej działalności na rynku w taki sposób, w jaki to uczyniła.

(180)

W tym zakresie pkt 3.2. komunikatu w sprawie ubezpieczenia kredytów eksportowych uściśla, że dostarczanie przez państwo dla niektórych przedsiębiorstw kapitału, który zawiera elementy pomocy państwa, zakłóca konkurencję, jeśli państwo nie zachowuje się jak prywatny inwestor działający w gospodarce rynkowej.

(181)

Zgodnie z orzecznictwem Trybunału poprawa sytuacji przedsiębiorstwa względem konkurentów na skutek pomocy państwa stanowi na ogół dowód na to, że doszło do zakłócenia konkurencji z innymi przedsiębiorstwami, które nie odniosły korzyści w formie podobnej pomocy (86).

(182)

Wsparcie ONDD przez państwo w formie wniesienia kapitału na rzecz działalności w zakresie ryzyka zbywalnego zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji.

(183)

SA Ducroire konkuruje z innymi przedsiębiorstwami w Unii Europejskiej na rynku ubezpieczenia kredytów. Podobnie było w przypadku ONDD w zakresie ryzyka zbywalnego przed przeniesieniem do SA Ducroire działalności ONDD w sektorze ubezpieczenia kredytów w zakresie ryzyka krótkoterminowego, w tym ryzyka zbywalnego.

(184)

Ponadto ONDD i SA Ducroire prowadzą działalność w innych państwach członkowskich, w szczególności dzięki nabyciu KUP, komercyjnej gałęzi czeskiej krajowej agencji ubezpieczeń kredytów eksportowych.

(185)

Pkt 3.2. komunikatu w sprawie ubezpieczenia kredytów eksportowych stanowi, że w przypadku, gdy państwo udziela podmiotowi działającemu w sektorze ubezpieczenia kredytów eksportowych, w odniesieniu do ryzyka zbywalnego, gwarancji lub kapitału, nie postępując tak, jak inwestor prywatny w gospodarce rynkowej, wówczas taka gwarancja lub takie wniesienie kapitału stanowi pomoc, zakłócającą wymianę wewnątrzwspólnotową.

(186)

Zgodnie ze stałym orzecznictwem wymiana handlowa między państwami członkowskimi jest zakłócona, gdy jedno lub kilka przedsiębiorstw beneficjentów pomocy prowadzi działalność w sektorze otwartym na konkurencję i stanowiącym przedmiot wymiany handlowej między państwami członkowskimi (87).

(187)

Fakt, że na początku niniejszego postępowania konkurent z innego państwa członkowskiego niż Belgia wniósł skargę z powodu zakłócenia konkurencji, jaką była interwencja SA Ducroire w trzecim państwie członkowskim (Republika Czeska), tylko potwierdza, że SA Ducroire działa w sektorze, w którym zachodzi wymiana handlowa między państwami członkowskimi.

(188)

Wymiana między państwami członkowskimi jest więc wystarczająco zakłócona przez środek 3.

(189)

W świetle powyższego środek 3 stanowi pomoc.

(190)

Komisja uważa, że pomoc ta jest nową pomocą, która nie została jej uprzednio zgłoszona, jest więc pomocą bezprawną.