16.12.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 479/2

P9_TA(2022)0211

Układ o stowarzyszeniu UE z Republiką Mołdawii

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 19 maja 2022 r. z wdrażania układu o stowarzyszeniu UE z Republiką Mołdawii (2021/2237(INI))

(2022/C 479/01)

Parlament Europejski,

—	uwzględniając art. 8 oraz tytuł V, w szczególności art. 21, 22, 36 i 37, Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) oraz część piątą Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),

—

uwzględniając układ o stowarzyszeniu między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej oraz ich państwami członkowskimi, z jednej strony, a Republiką Mołdawii (zwaną dalej „Mołdawią”), z drugiej strony (układ o stowarzyszeniu), który obejmuje pogłębioną i kompleksową strefę wolnego handlu (DCFTA) i w pełni wszedł w życie z dniem 1 lipca 2016 r.,

—	uwzględniając ustanowienie ruchu bezwizowego dla obywateli Mołdawii w marcu 2014 r. w wyniku wprowadzenia zmian do rozporządzenia Rady (WE) nr 539/2001 (1) przez Parlament Europejski i Radę,

—	uwzględniając swoje zalecenie dla Rady, Komisji i wiceprzewodniczącego Komisji / wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa oraz w sprawie Partnerstwa Wschodniego, wydane przed szczytem zorganizowanym w czerwcu 2020 r.,

—	uwzględniając wspólny dokument roboczy służb Komisji Europejskiej i Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (ESDZ) w sprawie sprawozdania z wdrażania układu o stowarzyszeniu z Mołdawią z dnia 13 października 2021 r. (SWD(2021)0295),

—	uwzględniając wyniki szóstego posiedzenia Rady Stowarzyszenia UE–Mołdawia z dnia 28 października 2021 r.,

—	uwzględniając wspólne deklaracje ze szczytów Partnerstwa Wschodniego, z których ostatnią wydano 15 grudnia 2021 r. w Brukseli,

—	uwzględniając wspólny dokument roboczy Komisji i ESDZ zatytułowany „Recovery, resilience and reform: post 2020 Eastern Partnership priorities” [Odbudowa, odporność i reformy: priorytety Partnerstwa Wschodniego po 2020 r.] z dnia 2 lipca 2021 r. (SWD(2021)0186),

—

uwzględniając protokół ustaleń między Ministerstwem Spraw Zagranicznych Gruzji, Ministerstwem Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej Republiki Mołdawii oraz Ministerstwem Spraw Zagranicznych Ukrainy w sprawie nawiązania ściślejszej współpracy w zakresie integracji europejskiej, który stowarzyszona trójka krajów podpisała 17 maja 2021 r.,

—	uwzględniając wspólne oświadczenie wydane 15 grudnia 2021 r. przez szefów państw/rządów stowarzyszonej trójki krajów – Gruzji, Republiki Mołdawii i Ukrainy – po szóstym szczycie Partnerstwa Wschodniego,

—	uwzględniając wniosek Mołdawii o przystąpienie do Unii Europejskiej przedłożony 3 marca 2022 r.,

—	uwzględniając pismo premier Mołdawii do przewodniczącej Parlamentu Europejskiego, otrzymane 16 marca 2022 r. i zawierające prośbę o zwiększenie pomocy makrofinansowej dla Mołdawii,

—	uwzględniając konkluzje Rady do Spraw Zagranicznych w sprawie Republiki Mołdawii z dnia 26 lutego 2018 r.,

—	uwzględniając rezolucję Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy z dnia 26 stycznia 2021 r. zatytułowaną „Sędziowie w Polsce i w Republice Mołdawii muszą zachować niezawisłość” (2),

—

uwzględniając opinie i zalecenia Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE/ODIHR) oraz Komisji Weneckiej Rady Europy, w szczególności z dnia 15 marca 2018 r. w sprawie reformy wyborczej w Mołdawii, z dnia 24 czerwca 2019 r. w sprawie sytuacji konstytucyjnej ze szczególnym uwzględnieniem możliwości rozwiązania parlamentu, z dnia 14 października 2019 r. w sprawie projektu ustawy o reformie Sądu Najwyższego i prokuratury oraz z dnia 13 grudnia 2021 r. w sprawie zmian z dnia 24 sierpnia 2021 r. w ustawie o prokuraturze,

—	uwzględniając analizę prawną ustawy o zmianie kodeksu audiowizualnych usług medialnych Republiki Mołdawii, przedstawioną przez przedstawiciela OBWE ds. wolności mediów w dniu 14 stycznia 2022 r.,

—	uwzględniając wyniki 12. dialogu UE–Mołdawia na temat praw człowieka, który odbył się 13 września 2021 r. w formie wideokonferencji,

—

uwzględniając działania i zalecenia Komisji Parlamentarnej Stowarzyszenia UE–Mołdawia, Zgromadzenia Parlamentarnego Euronest, Forum Społeczeństwa Obywatelskiego Partnerstwa Wschodniego, Platformy Społeczeństwa Obywatelskiego UE-Mołdawia oraz innych przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego w Mołdawii,

—	uwzględniając krajową strategię rozwoju regionalnego (SNDR) na lata 2022–2028, przyjętą przez rząd Mołdawii,

—	uwzględniając nowy rządowy plan działania na lata 2020–2023,

—	uwzględniając konkluzje misji obserwacji wyborów z ramienia Parlamentu Europejskiego dotyczącej przedterminowych wyborów do parlamentu Mołdawii z dnia 11 lipca 2021 r., włączonej do międzynarodowej misji obserwacji wyborów prowadzonej przez OBWE/ODIHR,

—	uwzględniając oświadczenie wysokiego przedstawiciela Josepa Borrella i komisarza Olivéra Várhelyiego w sprawie wyborów parlamentarnych, wydane 12 lipca 2021 r.,

—

uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje, zwłaszcza poprzednią rezolucję z dnia 20 października 2020 r. w sprawie wdrożenia układu o stowarzyszeniu UE z Mołdawią (3) oraz rezolucję z dnia 5 lipca 2018 r. w sprawie kryzysu politycznego w Mołdawii po unieważnieniu wyborów na urząd burmistrza Kiszyniowa (4), rezolucję z dnia 4 lipca 2017 r. w sprawie udzielenia pomocy makrofinansowej Republice Mołdawii (5) oraz rezolucję z dnia 21 stycznia 2016 r. w sprawie układów o stowarzyszeniu oraz w sprawie pogłębionych i kompleksowych stref wolnego handlu z Gruzją, Mołdawią i Ukrainą (6),

—	uwzględniając art. 54 Regulaminu, a także art. 1 ust. 1 lit. e) decyzji Konferencji Przewodniczących z dnia 12 grudnia 2002 r. w sprawie procedury udzielania zgody na sporządzenie sprawozdań z własnej inicjatywy i załącznik 3 do tej decyzji,

—	uwzględniając opinię przedstawioną przez Komisję Handlu Międzynarodowego,

—	uwzględniając sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych (A9-0143/2022),

mając na uwadze, że niesprowokowana, nieuzasadniona i nielegalna rosyjska wojna z Ukrainą ogłoszona 24 lutego 2022 r. w sposób nieproporcjonalny dotknęła Mołdawię jako państwo sąsiadujące, które w ciągu dwóch tygodni przyjęło ponad 360 000 uchodźców z Ukrainy, z czego ponad 100 000 pozostało w kraju, co spowodowało ogromne obciążenie jego zasobów;

B.	mając na uwadze, że od początku wojny Rosji z Ukrainą istniały obawy o możliwość przeprowadzenia prowokacji w Mołdawii;

mając na uwadze, że 22 kwietnia 2022 r. generał dywizji Rustam Minnekajew, zastępca dowódcy wojsk Centralnego Okręgu Wojskowego Rosji, ogłosił, że jednym z celów trwającej rosyjskiej inwazji na Ukrainę jest stworzenie korytarza lądowego do Naddniestrza; mając na uwadze, że generał dywizji Minnekajew również fałszywie twierdził, że w Naddniestrzu zaobserwowano akty prześladowania ludności rosyjskojęzycznej;

D.	mając na uwadze, że na szczycie Partnerstwa Wschodniego uznano europejskie aspiracje i europejski wybór zainteresowanych partnerów oraz zachęcono do pełnego wdrożenia układów o stowarzyszeniu oraz do wykonania pogłębionych i kompleksowych umów o wolnym handlu;

mając na uwadze, że po okresie niestabilności politycznej i regresu demokratycznego Maia Sandu wygrała wybory prezydenckie, uzyskując 57,75 % głosów w dniu 15 listopada 2020 r., a Partia Działań i Solidarności (PAS) otrzymała 52,8 % głosów i zdobyła 63 ze 101 miejsc w parlamencie Mołdawii w przedterminowych wyborach parlamentarnych 11 lipca 2021 r., co świadczy o silnym zaangażowaniu narodu Mołdawii na rzecz demokracji, praworządności i europejskiej przyszłości ich kraju oraz daje partii PAS silny mandat do przeprowadzenia ambitnego programu reform;

mając na uwadze, że układ o stowarzyszeniu/DCFTA opiera się na wspólnych wartościach, na których zbudowana jest Unia Europejska – a mianowicie na demokracji, poszanowaniu praw człowieka i podstawowych wolności oraz praworządności – oraz że wartości te stanowią również kluczowe elementy stowarzyszenia politycznego i integracji gospodarczej, które przewiduje układ o stowarzyszeniu/DCFTA;

G.	mając na uwadze, że zgodnie z ostatnimi badaniami opinii publicznej 71,6 % obywateli Mołdawii popiera cel, jakim jest integracja europejska ich kraju;

mając na uwadze, że uczestnicy 11. posiedzenia Komisji Parlamentarnej Stowarzyszenia UE–Mołdawia, które odbyło się 6 i 7 kwietnia 2022 r., przyjęli do wiadomości determinację prezydent Mołdawii, rządu i większości parlamentarnej, aby dokładnie wdrożyć program stowarzyszeniowy UE–Mołdawia, co przyniesie wymierną poprawę życia obywateli Mołdawii;

I.	mając na uwadze, że konkretne wyniki szóstego posiedzenia Rady Stowarzyszenia UE–Mołdawia, które odbyło się 28 października 2021 r., dają nowy impuls do bliższej i ściślejszej współpracy w kluczowych obszarach;

mając na uwadze, że plan naprawy gospodarczej dla Mołdawii zaproponowano jako część odnowionego programu na rzecz odbudowy, odporności i reform dla krajów Partnerstwa Wschodniego, opartego na planie gospodarczym i inwestycyjnym na rzecz odbudowy społeczno-gospodarczej i długoterminowej odporności po pandemii COVID-19, pod hasłem „lepsze odbudowywanie”; mając na uwadze, że sztandarowe inicjatywy planu gospodarczego i inwestycyjnego dla Mołdawii przewidują inwestycje w efektywność energetyczną, infrastrukturę i łączność, ale nie w przechodzenie na czystą energię;

mając na uwadze, że zakończył się obecny nadzwyczajny program pomocy makrofinansowej UE dla Mołdawii związany z COVID-19, w ramach którego to programu pierwsza transza w wysokości 50 mln EUR została wypłacona w listopadzie 2020 r., a druga transza w wysokości 50 mln EUR 7 października 2021 r., w związku ze znacznymi postępami w wypełnianiu warunków politycznych określonych w protokole ustaleń;

mając na uwadze, że Mołdawia zajmuje 105. miejsce na 180 państw we wskaźniku postrzegania korupcji z 2021 r. (wzrost ze 115. miejsca w 2020 r.), a mimo zmian w rządzie poważnym problemem jest brak istotnej poprawy w walce z korupcją, gdyż przez lata korupcja miała duży wpływ na aparat państwowy, hamowała wzrost gospodarczy i modernizację oraz podważała demokrację;

M.	mając na uwadze, że nowy rząd musi jeszcze uporać się z poważnymi uchybieniami w wymiarze sprawiedliwości i w zakresie praworządności, które nadal utrudniają demokratyczne sprawowanie rządów w Mołdawii;

mając na uwadze, że Mołdawia zajmuje 89. miejsce na 180 krajów w światowym rankingu wolności prasy z 2021 r. (awans o dwa miejsca w porównaniu z poprzednim rokiem), a obawy dotyczą koncentracji własności mediów, monopolizacji rynku reklamowego, braku niezależności redakcyjnej i kontroli instytucji medialnych przez grupy gospodarcze i polityczne;

O.	mając na uwadze, że organizacje społeczeństwa obywatelskiego nadal wzywają do zwiększenia przejrzystości procesu podejmowania decyzji w Parlamencie i innych organach publicznych, ponawiając swoje wnioski dotyczące ram legislacyjnych w zakresie dostępu do informacji, złożone w roku 2016 i 2017;

P.	mając na uwadze, że współpraca między władzami publicznymi a społeczeństwem obywatelskim pozostaje sporadyczna i w dużej mierze niezinstytucjonalizowana;

Q.	mając na uwadze, że w swoim ostatnim sprawozdaniu z wdrażania Komisja wskazała na kluczowe problemy związane z prawem dostępu do opieki zdrowotnej, dostępu do informacji publicznych, prawem do pracy i godnego życia, swobodą przemieszczania się i wolnością wypowiedzi;

R.	mając na uwadze, że kobiety borykają się z problemem nierówności płci, a ich udział w procesie decyzyjnym jest ograniczony ze względu na stereotypy i normy związane z płcią;

S.	mając na uwadze, że choć ramy prawne nie zabraniają już dostępu do niektórych zawodów, ich wdrażanie przebiega powoli, a kobiety nadal napotykają na faktyczne przeszkody, takie jak brak dostępu do przystępnych cenowo usług opieki;

T.	mając na uwadze, że mowa nienawiści nadal stanowi problem i jest skierowana głównie przeciwko kobietom i osobom LGBTI;

mając na uwadze, że Komisja w swoim sprawozdaniu z wdrażania wskazuje na poważne problemy, takie jak śmiertelność noworodków, praca dzieci, w tym powiązania z handlem ludźmi i wykorzystywaniem seksualnym, szczególna sytuacja dzieci romskich i dzieci pozostawionych przez rodziców, utrzymująca się na stałym poziomie liczba niemowląt i dzieci z niepełnosprawnościami w placówkach opieki instytucjonalnej oraz niewystarczająca jakość usług socjalnych wspierających rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji;

V.	mając na uwadze, że Mołdawia importuje około 80 % energii, a energetyka wiatrowa i słoneczna oraz małe elektrownie wodne stanowią jedynie około 1 % koszyka energetycznego Mołdawii;

W.	mając na uwadze, że jedynym znaczącym krajowym źródłem energii w Mołdawii jest biomasa, która odpowiada za 19 % całkowitej podaży energii;

X.	mając na uwadze, że w ramach porozumienia paryskiego Mołdawia zobowiązała się do ograniczenia emisji o 70 % w 2030 r. w porównaniu z rokiem 1990;

Wspólne wartości i ogólne zasady

z zadowoleniem przyjmuje historyczne wyniki wyborów prezydenckich w 2020 r. i wyborów parlamentarnych w 2021 r., w których obywatele Mołdawii przyznali przytłaczającą większość politycznym siłom proreformatorskim i proeuropejskim, które są obecnie w pełni odpowiedzialne za państwo; zachęca instytucje UE i przywódców politycznych Mołdawii do wykorzystania tej wyjątkowej szansy na współpracę na rzecz przeprowadzenia długo odkładanych reform i poczynienie postępów w integracji europejskiej Mołdawii na podstawie podzielanych wartości demokracji, poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności oraz praworządności;

z zadowoleniem przyjmuje złożenie przez Mołdawię w dniu 3 marca 2022 r. wniosku o przystąpienie do UE, potwierdzającego europejski wybór tego kraju; zauważa, że krok ten dodatkowo podkreśla potrzebę zintensyfikowanego dialogu politycznego na wysokim szczeblu z władzami mołdawskimi w celu osiągnięcia wymiernych i trwałych postępów we wdrażaniu kluczowych reform; wzywa instytucje UE do przyznania Mołdawii, wraz z Ukrainą i Gruzją, statusu kraju kandydującego do UE, zgodnie z art. 49 TUE i na podstawie osiągnięć, a w międzyczasie do kontynuowania prac na rzecz integracji Mołdawii z jednolitym rynkiem UE; wzywa Komisję i ESDZ do dalszego zwiększania zaangażowania we współpracę z ich mołdawskimi odpowiednikami oraz do maksymalnego zwiększenia politycznego, technicznego i finansowego wsparcia dla Mołdawii w tym kluczowym okresie w celu nadania dalszej dynamiki postępom i zapewnienia odpowiedniej zdolności absorpcji pomocy UE; podkreśla potrzebę przeanalizowania sposobów konsolidacji i zwiększenia zdolności mołdawskich instytucji publicznych w tym zakresie, w tym wspólnego projektu UE–Mołdawia mającego na celu utworzenie instytucji szkolnictwa wyższego zajmującej się szkoleniem zasobów ludzkich na potrzeby mołdawskiej administracji publicznej, a to przy zapewnieniu maksymalnej przejrzystości procedury wyboru i awansu oraz pomocy UE na rzecz niezbędnych podwyżek wynagrodzeń urzędników służby cywilnej w rządzie Mołdawii pracujących w kluczowych obszarach reform związanych z integracją europejską;

przypomina, że Unia Europejska powinna mieć bardziej strategiczne podejście do swojego wsparcia i wzywa do utworzenia na szczeblu Komisji grupy wsparcia dla Republiki Mołdawii na wzór grupy wsparcia dla Ukrainy, zgodnie z pierwotnym mandatem tej ostatniej; podkreśla, że taka grupa mogłaby odegrać kluczową rolę w lepszym usprawnieniu wsparcia finansowego i technicznego UE oraz w zapewnianiu wielowymiarowej pomocy władzom mołdawskim w realizacji reform w kluczowych obszarach, takich jak wymiar sprawiedliwości, walka z korupcją i administracja publiczna, wdrażanie europejskich partnerstw innowacyjnych dla krajów Partnerstwa Wschodniego oraz planu naprawy gospodarczej dla Mołdawii, a także pomoc Mołdawii w przygotowaniach do przyszłych negocjacji akcesyjnych;

wzywa Komisję do udzielenia Mołdawii pomocy w przygotowaniu wiarygodnej strategii przedakcesyjnej na rzecz członkostwa w UE; ponawia swój apel do Komisji o przyjmowanie regularnych rocznych kompleksowych sprawozdań oceniających wdrażanie reform w oparciu o jasne punkty odniesienia i przy wykorzystaniu takiej samej metodologii, jaką stosuje się w odniesieniu do krajów Bałkanów Zachodnich;

podkreśla, że wnioski Ukrainy, Mołdawii i Gruzji o członkostwo w UE otworzyły nowy rozdział w ich integracji europejskiej, który powinien charakteryzować się wzmożonymi wysiłkami na rzecz wdrożenia odpowiednich układów o stowarzyszeniu i DCFTA oraz bardziej strategicznym podejściem UE do wspierania tych krajów;

z zadowoleniem przyjmuje wyniki szóstego szczytu Partnerstwa Wschodniego, który odbył się 15 grudnia 2021 r. i na którym potwierdzono znaczące osiągnięcia współpracy w tym formacie oraz wytyczono ambitny kierunek przyszłej współpracy opartej na wspólnych wartościach i skupiającej się na odbudowie, odporności i reformach;

wyraża zadowolenie, że na szczycie uznano inicjatywę Mołdawii, Gruzji i Ukrainy dotyczącą zacieśnienia ich współpracy jako trzech partnerów stowarzyszonych UE („stowarzyszona trójka krajów”), a także europejskie aspiracje i wybory tych krajów; zachęca te trzy państwa do współpracy na rzecz osiągnięcia wyznaczonego przez nie celu, jakim jest członkostwo w UE, poprzez dalsze postępy w realizacji programu reform i wymianę najlepszych praktyk w zakresie dobrych rządów i wdrażania układów o stowarzyszeniu i DCFTA jako podstawy przyszłego przystąpienia do UE w oparciu o osiągnięcia; wzywa Komisję, aby oceniła wniosek Mołdawii o przystąpienie do UE oraz w międzyczasie odpowiedziała na zainteresowanie krajów stowarzyszonych pogłębieniem współpracy sektorowej z UE w obszarach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, przy jednoczesnym zachowaniu zasady inkluzywności;

z zadowoleniem przyjmuje konstruktywny wkład Mołdawii we współpracę w kontekście Partnerstwa Wschodniego, zwłaszcza w ramach państw stowarzyszonych, i wyraża nadzieję, że oświadczenia dotyczące ambitnego programu tego kraju i integracji sektorowej w dziedzinie transportu, energii i innych dziedzinach przerodzą się w konkretne decyzje i działania, zarówno ze strony władz mołdawskich, jak i Unii;

wzywa instytucje UE do przeanalizowania możliwości włączenia Mołdawii jako obserwatora do prac komitetów ustanowionych zgodnie z art. 291 TFUE i rozporządzeniem (UE) nr 182/2011 (7), a także do posiedzeń grup roboczych i komitetów Rady, aby pokazać zaangażowanie UE na rzecz dalszej integracji i wzmocnienia ukierunkowania tych krajów na reformy i wiedzę administracyjną;

10.

uznaje, że wojna na Ukrainie w sposób nieproporcjonalny wpłynęła na mołdawską gospodarkę z powodu utraty możliwości importu i eksportu, wyższych kosztów transportu, szybko rosnących cen energii oraz konieczności radzenia sobie z krytyczną sytuacją humanitarną ze względu na dużą liczbę uchodźców przybywających z Ukrainy; wyraża uznanie dla narodu mołdawskiego i instytucji państwowych za ich nadzwyczajne zaangażowanie w pomoc dużej liczbie uchodźców z Ukrainy wjeżdżających do tego kraju, co doprowadziło do tego, że Mołdawia jest krajem o największej liczbie uchodźców z Ukrainy w przeliczeniu na jednego mieszkańca; podkreśla, że oznacza to, iż potrzeby Mołdawii również znacznie wzrosły pod względem wsparcia gospodarczego, w tym pomocy makrofinansowej; wzywa UE i innych partnerów międzynarodowych Mołdawii do pilnego dokonania przeglądu ich polityki oraz do zwiększenia wsparcia dla tego kraju w celu ustabilizowania jego sytuacji społeczno-gospodarczej i zapewnienia mu stałego rozwoju;

11.

z zadowoleniem przyjmuje zdecydowane działania UE i jej państw członkowskich jako Drużyny Europy w zakresie łagodzenia społeczno-gospodarczych skutków pandemii COVID-19 poprzez darowizny szczepionek i wsparcie finansowe; wzywa ESDZ do wsparcia władz Mołdawii – za pośrednictwem grupy zadaniowej East StratCom i delegatury Unii Europejskiej w Republice Mołdawii – w zwalczaniu dezinformacji na temat szczepionek przeciwko COVID-19 i w kontynuowaniu dialogu społecznego z myślą o osiągnięciu minimalnego celu, jakim jest wyszczepienie 70 % populacji;

12.

podkreśla, że plan naprawy gospodarczej dla Mołdawii, opiewający na kwotę do 600 mln EUR, jest kluczowym elementem odbudowy kraju i stanowi wyjątkową okazję do przyspieszenia reform strukturalnych, restrukturyzacji gospodarki, zwalczania ubóstwa i nierówności społecznych, pobudzenia zielonej i cyfrowej transformacji oraz przygotowania kraju na inne przyszłe wyzwania; z zadowoleniem przyjmuje pierwszą wypłatę dotacji w wysokości 36,4 mln EUR dla Mołdawii, stanowiącą część pakietu na rzecz odbudowy gospodarczej, w celu dalszego wspierania reform w policji i walki tego kraju z COVID-19;

13.

z zadowoleniem przyjmuje nowy program reform gospodarczych Mołdawii, zatwierdzony przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy w grudniu 2021 r., otwierający drogę nowemu wnioskowi Komisji dotyczącemu pakietu pomocy makrofinansowej dla Mołdawii o wartości do 150 mln EUR; z zadowoleniem przyjmuje szybkie przyjęcie nowej pomocy makrofinansowej przez Parlament i Radę; podkreśla kluczowe znaczenie rygorystycznej warunkowości związanej przede wszystkim z reformami demokratycznymi, a nie z czynnikami gospodarczymi, która ma również zastosowanie do wszystkich pozostałych funduszy UE dla jej partnerów; wzywa Komisję, by zapewniła władzom mołdawskim pomoc techniczną w celu odpowiedniego wdrożenia uzgodnionych reform w kontekście pomocy makrofinansowej;

Reformy i ramy instytucjonalne

14.

z zadowoleniem przyjmuje bezprecedensowy i ambitny rządowy program reform Natalii Gavrilițy oraz pierwsze postępy już osiągnięte w jego realizacji, w szczególności pod względem walki z korupcją, zwiększenia przejrzystości publicznego zarządzania, przyspieszenia reform w dziedzinie praworządności i cyfryzacji, poprawy poziomu życia najsłabszych grup społecznych oraz poprawy klimatu biznesowego w kraju; ponownie podkreśla, że wystarczające postępy we wdrażaniu uzgodnionych reform są kluczowym warunkiem dalszego wsparcia finansowego ze strony UE oraz stosowania zasady „więcej za więcej”;

15.

zdecydowanie zachęca rząd Mołdawii do kontynuowania prac nad nieodwracalnym powiązaniem tego kraju z Unią Europejską; wzywa zarówno władze, jak i opozycję do konstruktywnej współpracy na rzecz przekształcenia kraju w sprawnie funkcjonujące państwo, zdolne do zaoferowania możliwości swoim obywatelom i do wprowadzenia ulepszeń we wszystkich dziedzinach wchodzących w zakres jego odpowiedzialności, ponieważ będzie to miało pozytywny wpływ na poziom życia w Mołdawii, a także na przekonanie Mołdawian mieszkających za granicą do powrotu do ojczyzny;

16.

podkreśla, że należy spełnić ogromne oczekiwania mieszkańców Mołdawii dzięki osiągnięciu wymiernej poprawy ich warunków życia, odbudowaniu ich zaufania do instytucji państwowych oraz walce z korupcją i strukturami oligarchicznymi;

17.

zauważa, że choć wybory prezydenckie i przedterminowe wybory parlamentarne były dobrze zarządzane i konkurencyjne, kampania wyborcza stwarzała podziały i prowadzono ją w sposób negatywny, co wiązało się z nietolerancyjną retoryką i atakami osobistymi; zauważa, że należy zająć się pozostałymi niedociągnięciami poprzez wdrożenie zaleceń Komisji Weneckiej Rady Europy oraz OBWE/ODIHR, w tym zaostrzenie ram prawnych dotyczących wyborów zgodnie z zobowiązaniami w ramach OBWE i innymi normami międzynarodowymi, szybkie i szczegółowe dochodzenia w sprawie wiarygodnych zarzutów dotyczących kupowania głosów i nielegalnego nakłaniania wyborców, rozwiązanie problemu nadużywania zasobów państwowych, zwiększenie przejrzystości i odpowiedzialności w zakresie finansowania kampanii wyborczych, bardziej rygorystyczne egzekwowanie przepisów istniejącego kodeksu audiowizualnych usług medialnych dotyczących bezstronnego relacjonowania przebiegu kampanii oraz lepsze gwarancje zapewniające, by sądy były wolne od nacisków politycznych i pozostawały w pełni bezstronne w rozpatrywaniu spraw związanych z wyborami; wzywa rząd mołdawski do wprowadzenia wszelkich niezbędnych środków w celu zapewnienia, by obywatele Mołdawii mieszkający poza krajem mogli brać udział w wyborach w sposób dopuszczający udział wszystkich stron, przejrzysty i sprawiedliwy oraz wolny od zagranicznej ingerencji;

Bezpieczeństwo energetyczne i odporność

18.

z zadowoleniem przyjmuje decyzję Komisji o przekazaniu Mołdawii 60 mln EUR w ramach nowego programu wsparcia budżetowego w celu uporania się z kryzysem dostaw gazu sztucznie wywołanym przez Gazprom oraz złagodzenia wpływu rosnących cen na osoby znajdujące się w najtrudniejszej sytuacji; z zadowoleniem przyjmuje wysiłki m.in. Polski, Rumunii i Ukrainy na rzecz szybkiego zapewnienia alternatywnych dostaw gazu; zwraca uwagę, że energia jest najważniejszym zasobem dla budżetu Rosji, jej programów wojskowych i społecznych, a Gazprom jest wykorzystywany jako narzędzie realizacji gospodarczych i geopolitycznych interesów Kremla za granicą; z zadowoleniem przyjmuje fakt, że w toku uzupełnienia pomocy już udzielonej przez UE w kontekście kryzysu energetycznego delegatura UE w Kiszyniowie uruchomiła 5 mln EUR w celu udzielenia wsparcia najsłabszym grupom ludności, które najbardziej ucierpiały z powodu wzrostu cen energii; przyznaje jednak, że ze względu na stale rosnące ceny energii potrzebne jest większe wsparcie;

19.

zauważa, że wojna Rosji przeciwko Ukrainie i wykorzystywanie przez nią zasobów energetycznych jako broni dodatkowo podkreśla geostrategiczne znaczenie przeprowadzenia reform w sektorze energetycznym, które wyeliminowałyby zależność od rosyjskiego gazu i zwiększyłyby dywersyfikację dostaw i dróg dostaw energii, a także umożliwiłyby budowanie długoterminowej odporności poprzez przejście na odnawialne źródła energii oraz inwestowanie w modernizację istniejącej i tworzenie nowej infrastruktury i efektywności energetycznej, w tym w sektorze produkcji energii, w transporcie i w sektorze gospodarstw domowych, a tym samym poprawę łączności przy jednoczesnym zapewnieniu zrównoważenia środowiskowego; zauważa, że mogłoby to również pomóc w budowaniu odporności na ewentualne wysiłki stron trzecich, które mogłyby wykorzystywać energię jako dźwignię geopolityczną;

20.

podkreśla, że niedopuszczalne jest wykorzystywanie dostaw gazu z Rosji do wywierania presji politycznej na rząd Mołdawii, aby zmienić jego orientację geopolityczną i uniemożliwić mu spełnienie uzasadnionych życzeń mołdawskich wyborców; wzywa Komisję i ESDZ do włączenia Mołdawii do planów UE dotyczących dążenia do uniezależnienia dostaw energii od Rosji oraz do zwiększenia wsparcia finansowego i technicznego UE dla Mołdawii, co jest niezbędne do zapewnienia jej odporności na takie zewnętrzne zakłócenia i zmniejszenia silnej zależności tego kraju od rosyjskiej energii; zwraca się do UE o wykazanie większej solidarności energetycznej z Mołdawią, zgodnie z układem o stowarzyszeniu, poprzez zwiększenie wzajemnych powiązań między UE a krajami tego regionu w zakresie infrastruktury energetycznej; podkreśla znaczenie bezzwłocznej realizacji wszystkich niezbędnych inwestycji i utrzymania europejskiej infrastruktury energetycznej, tak aby magazyny i połączenia międzysystemowe państw członkowskich UE umożliwiały przesył gazu z UE do krajów partnerskich na wystarczającą skalę; wzywa władze Mołdawii do podtrzymania w perspektywie długoterminowej zobowiązania kraju jako członka Wspólnoty Energetycznej do wdrażania trzeciego pakietu energetycznego UE, w szczególności do rozdzielenia przesyłu i dystrybucji gazu i energii elektrycznej;

21.

podkreśla potrzebę zwiększenia zdolności wytwarzania energii elektrycznej w Mołdawii, która obecnie w 80 % opiera się na energii elektrycznej produkowanej w regionie Naddniestrza; z zadowoleniem przyjmuje udaną synchronizację sieci elektroenergetycznych Mołdawii i Ukrainy z kontynentalną siecią europejską w dniu 16 marca 2022 r., co pomoże zapewnić ich stabilność i bezpieczeństwo dostaw; wyraża uznanie dla Europejskiej Sieci Operatorów Systemów Przesyłowych Energii Elektrycznej (ENTSO-E) w związku z jej pracami zmierzającymi do osiągnięcia tego jakże ważnego celu w nadzwyczajnych okolicznościach; zwraca się do Komisji o dalsze wspieranie integracji Mołdawii i Ukrainy z europejską kontynentalną siecią energetyczną oraz o pilne utworzenie w tym celu specjalnej struktury w ramach swojej administracji; z zadowoleniem przyjmuje kroki podjęte w celu połączenia systemu elektroenergetycznego Mołdawii z UE za pośrednictwem Rumunii; wzywa wszystkie organy do osiągnięcia celu polegającego na połączeniu Mołdawii z rumuńską siecią energetyczną do 2024 r. przy wsparciu UE; zwraca się do Komisji o włączenie Mołdawii do testów warunków skrajnych przeprowadzanych w odniesieniu do wewnętrznego rynku energii; zauważa, że wsparcie i promocja ściślejszej współpracy UE z państwami stowarzyszonymi w ramach Partnerstwa Wschodniego w tych sektorach również przyczyni się do wzrostu gospodarczego i wzmocni odporność energetyczną regionu;

22.

z zadowoleniem przyjmuje rozpoczęcie dialogu energetycznego na wysokim szczeblu między Unią Europejską a Mołdawią w kontekście nadzwyczajnej sytuacji w mołdawskim sektorze gazowym; zachęca Komisję do rozważenia rozpoczęcia podobnych dialogów wysokiego szczebla z UE w celu zacieśnienia współpracy w innych dziedzinach, takich jak wymiar sprawiedliwości lub klimat i Zielony Ład, co przyczyniłoby się do osiągnięcia celów w ramach układu o stowarzyszeniu i DCFTA;

23.

wzywa Mołdawię i UE, aby poprawiły połączenia Mołdawii w obrębie basenu Morza Czarnego i regionu karpackiego oraz przyspieszyły prace nad mołdawskimi odcinkami transeuropejskiej rozszerzonej sieci transportowej w ramach Partnerstwa Wschodniego (TEN-T), aby wsparły reformy sektora kolejowego oraz aby wspólnie z państwami członkowskimi i międzynarodowymi instytucjami finansowymi zbadały możliwości modernizacji połączeń kolejowych między UE a Mołdawią przy jednoczesnym zapewnieniu zrównoważoności środowiskowej; zachęca Mołdawię do poczynienia postępów we wdrażaniu odnośnego dorobku prawnego i wzywa do zacieśnienia współpracy i stopniowej integracji Mołdawii z unijnym rynkiem transportowym i Wspólnotą Transportową;

24.

zwraca się do UE, aby zapewniła platformę planowania inwestycji dla Mołdawii w celu wdrożenia programu połączeń infrastrukturalnych na dużą skalę, w szczególności poprzez zwiększenie zdolności absorpcyjnej Mołdawii i zapewnienie niezbędnej pomocy technicznej, tak jak ma to miejsce w przypadku krajów Bałkanów Zachodnich w oparciu o ramy inwestycyjne dla Bałkanów Zachodnich, które są platformą pomocy w zakresie zdolności, administrowaną przez Komisję;

25.

z zadowoleniem przyjmuje i popiera zainteresowanie Mołdawii zacieśnianiem współpracy z UE w dziedzinie cyfryzacji i telekomunikacji; wzywa UE i Mołdawię do wzajemnego zniesienia taryf roamingowych między Mołdawią a UE;

26.

z zadowoleniem przyjmuje wysiłki i stałe postępy czynione przez władze Mołdawii w kierunku dalszej poprawy mołdawskiego systemu nadzoru nad bezpieczeństwem oraz wdrożenie międzynarodowych norm bezpieczeństwa lotniczego, co doprowadziło do usunięcia wszystkich przewoźników lotniczych posiadających certyfikaty wydane w Mołdawii z unijnego wykazu bezpieczeństwa lotniczego, a także wzywa władze Mołdawii, aby zapewniła wdrożenie umowy o wspólnym obszarze lotniczym UE–Mołdawia;

Współpraca w dziedzinie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (WPZiB) oraz postępy poczynione w rozwiązywaniu konfliktu dotyczącego Naddniestrza

27.

z zadowoleniem przyjmuje porozumienie między UE a Mołdawią w sprawie nawiązania dialogu politycznego i bezpieczeństwa na wysokim szczeblu oraz odnowienie zaangażowania w kwestie bezpieczeństwa i WPBiO w ramach dwustronnych konsultacji politycznych między pracownikami; zachęca ESDZ i Mołdawię do pełnego wykorzystania tych platform w celu zacieśnienia współpracy w kwestiach takich jak, między innymi, zwalczanie zagrożeń hybrydowych, zwiększanie odporności, wzmacnianie bezpieczeństwa cybernetycznego, ochrona infrastruktury o znaczeniu krytycznym i usprawnianie komunikacji strategicznej; zachęca Mołdawię do dostosowywania swojego stanowiska do stanowisk w ramach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz do dalszego wkładu we wspólną politykę bezpieczeństwa i obrony i jej misje oraz do jego zwiększania; zachęca UE i Mołdawię do określenia sposobów rozszerzenia tej współpracy, w szczególności biorąc pod uwagę niestabilną sytuację w zakresie bezpieczeństwa we wschodnim sąsiedztwie;

28.

wyraża poważne zaniepokojenie ostatnimi wydarzeniami na terytorium Naddniestrza i potępia je jako niebezpieczne akty prowokacji podejmowane w bardzo niestabilnej sytuacji w zakresie bezpieczeństwa; apeluje o spokój w celu zachowania bezpieczeństwa i dobrostanu ludzi mieszkających po obu stronach Dniestru i w krajach sąsiednich; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje spokojną i opanowaną reakcję władz w Kiszyniowie;

29.

odrzuca oświadczenie władz okupowanego regionu Naddniestrza w Mołdawii z 3 marca 2022 r., w którym ogłoszono zakończenie procesu rozstrzygania konfliktu i ponownie wezwano do uznania tzw. niepodległości Naddniestrza, a także wyraża zaniepokojenie tym oświadczeniem; ponownie wyraża swoje poparcie dla kompleksowego i pokojowego rozwiązania konfliktu naddniestrzańskiego w ramach procesu negocjacyjnego 5+2, opartego na suwerenności i integralności terytorialnej Mołdawii w jej granicach uznanych przez społeczność międzynarodową, z uwzględnieniem specjalnego statusu regionu naddniestrzańskiego w ramach zdolnego do samodzielnego funkcjonowania państwa mołdawskiego; podkreśla, że każda rezolucja w sprawie kwestii Naddniestrza musi szanować suwerenne prawo Mołdawii do wyboru własnego kierunku polityki obronnej i zagranicznej; wspiera wysiłki na rzecz rozszerzenia korzyści płynących z umowy DCFTA i systemu ruchu bezwizowego na region Naddniestrza, które umożliwiłyby znaczny wzrost mobilności i wymiany handlowej z tym regionem;

30.

zauważa, że unijna misja pomocy granicznej w Mołdawii i Ukrainie odgrywa bardzo ważną rolę w harmonizacji zarządzania granicami i systemów celnych z systemem Unii, również w odniesieniu do zwalczania przestępczości zorganizowanej i przemytu, a także przyczynia się do pokojowego rozwiązania kwestii Naddniestrza za pomocą środków budowy zaufania oraz dzięki obecności i monitorowaniu na naddniestrzańskim odcinku granicy mołdawsko-ukraińskiej; zachęca rząd mołdawski do dalszego promowania środowiska sprzyjającego rozwiązywaniu konfliktów i wspierania działań, które zwiększają zaufanie i poprawiają kontakty międzyludzkie w społecznościach podzielonych konfliktem; uważa, że konstruktywne zakończenie kwestii Naddniestrza przyniesie stabilność i dobrobyt nie tylko Mołdawii, ale również całemu regionowi;

31.

wzywa Mołdawię, Federację Rosyjską, państwa członkowskie UE i innych partnerów międzynarodowych do współpracy w zakresie całkowitego usunięcia i zniszczenia około 20 tys. ton starej amunicji z czasów sowieckich, przechowywanej w składzie amunicji w miejscowości Cobasna, która to amunicja stanowi poważne zagrożenie dla ludności po obu stronach rzeki Dniestr, ponieważ jest od dawna przeterminowana; wyraża zaniepokojenie licznymi ćwiczeniami wojskowymi przeprowadzanymi w przeszłości przez rosyjskie siły wojskowe w Naddniestrzu i wzywa Federację Rosyjską do całkowitego, bezwarunkowego i uporządkowanego wycofania swoich sił wojskowych i uzbrojenia z Naddniestrza, zgodnie z ponawianymi prośbami władz mołdawskich oraz w poszanowaniu suwerenności i integralności terytorialnej Mołdawii;

32.

wyraża zaniepokojenie pogorszeniem się sytuacji w zakresie praw człowieka w regionie Naddniestrza, zwłaszcza prześladowaniem osób krytycznie nastawionych do faktycznej administracji i rozmieszczenia armii rosyjskiej, ograniczeniami dotyczącymi zgromadzeń publicznych i działalności lokalnych organizacji pozarządowych; przypomina Federacji Rosyjskiej o odpowiedzialności, jaka na niej spoczywa, jeśli chodzi o przestrzeganie praw człowieka w regionie Naddniestrza, co zostało potwierdzone w kilku orzeczeniach Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPC); wzywa władze rosyjskie do wykonania wszystkich wyroków ETPC dotyczących łamania praw człowieka oraz prawa do wolności i bezpieczeństwa w regionie Naddniestrza;

33.

wyraża uznanie dla władz Mołdawii za wsparcie udzielone regionowi Naddniestrza w związku z pandemią COVID-19, w tym przez przekazanie 10 % zapasów szczepionek, szkolenie personelu medycznego i przetwarzanie testów na obecność COVID-19;

34.

z zadowoleniem przyjmuje decyzję Rady o przyznaniu 7 mln EUR pomocy w ramach Europejskiego Instrumentu na rzecz Pokoju siłom zbrojnym Mołdawii na zakup sprzętu medycznego i sprzętu do niszczenia amunicji wybuchowej; zachęca ESDZ i Radę do dalszego rozszerzania dziedzin współpracy z Mołdawią i wspierania wzmacniania potencjału sektora obronnego za pomocą środków pomocy w kontekście tego instrumentu;

35.

zachęca władze mołdawskie, aby w kolejnych programach rocznych w większym stopniu korzystały z potencjalnej pomocy w ramach Europejskiego Instrumentu na rzecz Pokoju w celu skonsolidowania swojego potencjału w zakresie przeciwdziałania zagrożeniom cybernetycznym i hybrydowym; wzywa instytucje UE do włączenia Mołdawii w nowe formy współpracy w zakresie cyberbezpieczeństwa, zagrożeń hybrydowych i dochodzeń w sprawie cyberprzestępczości, w tym poprzez zaangażowanie w te wysiłki nowego Europejskiego Centrum Kompetencji Przemysłowych, Technologicznych i Badawczych w dziedzinie Cyberbezpieczeństwa;

Praworządność i dobre rządy

36.

ponownie podkreśla podstawowe znaczenie reformy sądownictwa, w szczególności poprzez zwiększenie niezależności i kompetencji sądownictwa, i walki z korupcją; dostrzega skalę wyzwania, przed jakim stoją władze, i zachęca je do skupienia się na ustalonych priorytetach; zwraca uwagę na zobowiązanie prezydent Mai Sandu i rządu Natalii Gavrilițy do opierania swojej polityki na orzeczeniach mołdawskiego Trybunału Konstytucyjnego; wzywa do przyspieszenia trwającej reformy wymiaru sprawiedliwości, w tym do wdrożenia zmian w konstytucji dotyczących sądownictwa, które zostały przegłosowane przez parlament Mołdawii 23 września 2021 r., a także strategii na rzecz zapewnienia niezawisłości i integralności wymiaru sprawiedliwości na lata 2022–2025;

37.

podkreśla, że UE musi zaoferować większe wsparcie, w tym zwiększone środki finansowe, na rzecz kompleksowej reformy systemu sądownictwa w Mołdawii; dostrzega potrzebę głębokich reform systemu wymiaru sprawiedliwości mających na celu osiągnięcie skuteczności, pełnej i rzeczywistej niezależności sądownictwa, odzyskanie zaufania publicznego do systemu sądownictwa i administracji publicznej oraz przecięcie powiązań z postkomunistycznymi sieciami nieformalnymi i oligarchami, a także zwalczanie korupcji i prania pieniędzy również na najwyższych szczeblach politycznych i biznesowych; zdecydowanie popiera cel, jakim jest usunięcie z systemu sądownictwa osób mających problemy z uczciwością oraz wprowadzenie kompleksowych zmian, które stworzyłyby mocne podstawy dla praworządności w tym kraju;

38.

podkreśla znaczenie zapewnienia opartego na kryteriach merytorycznych i przejrzystego procesu selekcji przy mianowaniu sędziów; wzywa władze Mołdawii, aby kontynuowały współpracę z Radą Europy i Unią Europejską w reformie wymiaru sprawiedliwości, w tym w inicjatywach związanych z nadzwyczajną oceną sędziów i prokuratorów (weryfikacja) oraz oceną uczciwości kandydatów na członków Najwyższej Rady Sądownictwa i Najwyższej Rady Prokuratorów (wstępna weryfikacja); ponownie podkreśla, jak ważne jest konsultowanie się z Komisją Wenecką i wdrażanie jej zaleceń w procesie reformy sądownictwa;

39.

jest przekonany, że korupcja na dużą skalę jest jednym z głównych problemów hamujących postępy Mołdawii; wzywa rząd Mołdawii, aby poprawił skuteczność prawnej i instytucjonalnej infrastruktury antykorupcyjnej; z zadowoleniem przyjmuje utworzenie niezależnego komitetu konsultacyjnego ds. zwalczania korupcji, który zbada korupcję w krajowym sektorze finansowym i bankowym, a także korupcję w instytucjach państwowych;

40.

wzywa rząd Mołdawii, by zwiększył przejrzystość, nadzór demokratyczny i odpowiedzialność w procesach decyzyjnych oraz by ściśle współpracował ze społeczeństwem obywatelskim w celu umożliwienia odpowiedniej kontroli publicznej i włączenia wszystkich stron w te procesy; ponownie podkreśla, jak ważne jest zapewnienie trwałego finansowania społeczeństwa obywatelskiego, w szczególności biorąc pod uwagę znaczne cięcia budżetowe w czasie pandemii; podkreśla ogólne znaczenie aktywnego i otwartego dialogu rządu z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego, związkami zawodowymi i stowarzyszeniami przedsiębiorców, a także z opozycją parlamentarną i pozaparlamentarną, w celu zapewnienia włączającego i partycypacyjnego procesu decyzyjnego;

41.

odnotowuje kroki podjęte przez władze i wzywa je do kontynuowania wysiłków na rzecz rozwiązania problemu nieuzasadnionych wniosków o udzielenie azylu oraz dostosowania mołdawskiej polityki wizowej do unijnych wykazów państw trzecich, w przypadku których wymagane są wizy;

42.

wzywa rząd mołdawski do kontynuowania wysiłków na rzecz odpolitycznienia organów ścigania i publicznych instytucji antykorupcyjnych oraz inwestowania w budowę większego zaufania między obywatelami a organami ścigania;

43.

wzywa do zdecydowanego wdrożenia reformy policji; z zadowoleniem przyjmuje zwiększenie liczby kobiet w siłach policyjnych; wzywa do zacieśnienia współpracy między organami sądowymi a organami ścigania Mołdawii i państw członkowskich w celu ograniczenia przestępczości transgranicznej, w szczególności nielegalnego handlu narkotykami i ludźmi, jako że Mołdawia pozostaje niestety źródłem handlu ludźmi do celów wykorzystywania seksualnego i pracy, prowadzonego zarówno przez mołdawskie, jak i międzynarodowe siatki przestępcze; z zadowoleniem przyjmuje podpisanie umowy między UE a Mołdawią w sprawie działań operacyjnych prowadzonych przez Europejską Agencję Straży Granicznej i Przybrzeżnej (Frontex) w Mołdawii oraz rozmieszczenie personelu Fronteksu w celu wsparcia władz mołdawskich w działaniach związanych z zarządzaniem granicami; wzywa do ściślejszej współpracy z Europolem, Interpolem i organizacjami celnymi, takimi jak Światowa Organizacja Celna oraz sieci antykorupcyjne Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju;

44.

wzywa Komisję i władze mołdawskie do współpracy, koordynacji i podjęcia pilnych działań w celu ochrony uchodźców z Ukrainy przebywających w Mołdawii lub przejeżdżających przez jej terytorium, zwłaszcza kobiet i dzieci, które mogą stać się ofiarami handlu ludźmi i które stanowią większość uchodźców z Ukrainy;

45.

wzywa władze do zagwarantowania prawa do rzetelnego procesu sądowego i poszanowania praw człowieka w aresztach, w tym poprzez zajęcie się kwestią nieodpowiednich przepisów dotyczących opieki zdrowotnej, jak również do unikania wybiórczego i politycznie umotywowanego wymierzania sprawiedliwości; podkreśla potrzebę wyeliminowania tortur i złego traktowania, a także zbadania zarzutów stosowania tortur i innych naruszeń praw człowieka przez policję i innych funkcjonariuszy organów ścigania;

46.

podkreśla znaczenie zwalczania oszustw finansowych, prania pieniędzy i przestępczości zorganizowanej przez kompleksowe ustawodawstwo i skuteczne wdrażanie; z zadowoleniem przyjmuje plany uchwalenia w parlamencie Mołdawii zmian w prawie mających na celu ulepszenie ram prawnych, aby umożliwić wdrożenie mechanizmu rozszerzonej konfiskaty majątku zgromadzonego w wyniku korupcji;

47.

apeluje o jednoznaczną i skuteczną politykę w dziedzinie odzyskiwania sprzeniewierzonych środków finansowych i nieuczciwie zdobytego majątku poprzez nawiązanie współpracy międzynarodowej, ze szczególnym uwzględnieniem lepszych kontaktów z Europolem i Eurojustem; zachęca władze Mołdawii, aby stworzyły ramy poświęcone strategicznej współpracy z Prokuraturą Europejską w celu lepszego zarządzania dochodzeniami w sprawie nadużyć finansowych i korupcji;

48.

zachęca do stałej i ścisłej współpracy między prokuraturą generalną w Kiszyniowie a biurem Eurojustu, w tym do regularnego delegowania przedstawicieli Mołdawii do biura Eurojustu jako kroku przygotowawczego do utworzenia grupy zadaniowej zajmującej się odzyskiwaniem sprzeniewierzonych środków finansowych i nieuczciwie zdobytego majątku;

49.

podkreśla, że należy pilnie przyspieszyć dochodzenie w sprawie ujawnionego w 2014 r. oszustwa bankowego, ponieważ dochodzenie to nadal nie przyniosło znaczących rezultatów pod względem postawienia winnych przed sądem i odzyskania utraconych aktywów; podkreśla, że ten brak postępów ma poważny negatywny wpływ na międzynarodową reputację Mołdawii, a w szczególności na wiarygodność wymiaru sprawiedliwości nie tylko w oczach obywateli Mołdawii, lecz także międzynarodowych partnerów tego kraju; wzywa do zintensyfikowania procesu finalizowania spraw karnych przeciwko osobom zamieszanym w system „rosyjskiej pralni” i oszustwa bankowe; wzywa w związku z tym do zacieśnienia współpracy między państwami członkowskimi UE a władzami mołdawskimi przy prowadzeniu dochodzenia w sprawie oszustwa bankowego, aby zapewnić szybkie odzyskanie skradzionych aktywów;

50.

ponawia wezwanie do rozszerzenia globalnego systemu sankcji UE za naruszenia praw człowieka, (tzw. europejskiej ustawy Magnickiego), tak aby obejmował on korupcję jako przestępstwo podlegające sankcjom, co pozwoliłoby na ukaranie osób odpowiedzialnych za oszustwo bankowe z 2014 r. i zniechęciłoby do popełniania podobnych przestępstw korupcyjnych;

Prawa człowieka i podstawowe wolności

51.

z zadowoleniem przyjmuje ratyfikację przez parlament Mołdawii 14 października 2021 r. Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej („konwencja stambulska”); odnotowuje wydanie przez Komisję Wenecką 10 i 11 grudnia 2021 r. na wniosek Sądu Konstytucyjnego Mołdawii komunikatu prawnego na temat konstytucyjnych skutków ratyfikacji konwencji stambulskiej; apeluje o zapewnienie jej skutecznego wdrożenia na wszystkich szczeblach w celu poprawy sytuacji kobiet i dziewcząt oraz o podjęcie dalszych wysiłków na rzecz postępów w osiąganiu równości płci, w szczególności w zakresie poprawy dostępu kobiet do rynku pracy, rozwiązania problemu luki płacowej ze względu na płeć, dyskryminacji ze względu na wiek oraz reprezentacji kobiet i zapewnienia ich równego traktowania na wszystkich szczeblach życia politycznego i społecznego;

52.

podkreśla znaczenie dalszego wzmacniania ram prawnych dotyczących równości i niedyskryminacji, w szczególności poprzez likwidację istniejących luk prawnych, aby zająć się problemem dyskryminacji w zakresie zatrudnienia, skutecznie przeciwdziałać przestępstwom z nienawiści i nawoływaniu do nienawiści, a także dalej chronić prawa mniejszości, w tym Romów, osób LGBTI i imigrantów; wzywa Mołdawię do zniesienia konstytucyjnego zakazu zawierania małżeństw przez osoby tej samej płci wprowadzonego w 1994 r. oraz do ustanowienia środków antydyskryminacyjnych w odniesieniu do osób LGBTI;

53.

zwraca się do Komisji i ESDZ o włączenie kwestii równości płci do wszystkich strategii politycznych, programów i działań dotyczących Mołdawii; wzywa rząd Mołdawii, by przyspieszył przyjmowanie i wdrażanie przepisów dotyczących praw człowieka i przeciwdziałania dyskryminacji, dostosowanych do standardów UE, oraz by umożliwił realizację tych praw za pośrednictwem właściwie funkcjonujących i niezawisłych sądów;

54.

wzywa rząd Mołdawii, aby w ramach reakcji na pandemię COVID-19 położył szczególny nacisk na przeciwdziałanie nierówności płci, przemocy ze względu na płeć i dyskryminacji grup zmarginalizowanych, które to zjawiska pandemia jeszcze spotęgowała; wzywa władze, by zajęły się kwestią nasilenia przemocy wobec dzieci i ubóstwa wśród dzieci w wyniku pandemii COVID-19 oraz środków wprowadzonych w celu jej zwalczania;

Współpraca handlowa i gospodarcza

55.

ponownie podkreśla znaczenie skutecznego przeprowadzenia reform niezbędnych do pełnego korzystania z DCFTA, do osiągnięcia postępów w dalszej integracji gospodarczej z rynkiem wewnętrznym UE oraz do zwiększenia zróżnicowania i konkurencyjności gospodarki mołdawskiej, zwłaszcza jeśli chodzi o towary o wartości dodanej; wzywa Mołdawię do pełnego wdrożenia rozdziału dotyczącego handlu i zrównoważonego rozwoju zawartego w DCFTA oraz do poszanowania zobowiązań międzynarodowych, zwłaszcza porozumienia paryskiego i zasad Światowej Organizacji Handlu (WTO); wzywa do skorygowania krajowego prawa handlowego, które jest sprzeczne z zobowiązaniami Mołdawii wynikającymi z DCFTA i z postanowień WTO;

56.

podkreśla pozytywny wpływ na handel między obiema stronami DCFTA między UE a Mołdawią, ponieważ łączna wymiana handlowa zwiększyła się o ponad 33 % w latach 2015–2020, ponad 61 % mołdawskiego eksportu trafia na rynek UE, a ponad 70 % mołdawskich przedsiębiorstw prowadzących działalność eksportową eksportuje na rynek UE; zauważa, że rynek UE będzie miał jeszcze większe znaczenie dla Mołdawii ze względu na zakłócenia w handlu spowodowane wojną Rosji z Ukrainą; z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Unia jest największym inwestorem w tym kraju; zachęca do dalszych postępów w takich dziedzinach jak kodeks celny, ochrona praw własności intelektualnej, poprawa norm sanitarnych i fitosanitarnych, poprawa warunków rynkowych w dziedzinie energii, zamówienia publiczne oraz dostęp MŚP do finansowania;

57.

podkreśla, że eksport Mołdawii mógłby wzrosnąć dzięki zwiększeniu produkcji, zmianie priorytetów w zakresie wywozu oraz dostosowaniu norm jakości; powtarza, że głównymi kategoriami towarów przeznaczonych do wywozu pozostają produkty zwierzęce i roślinne, które są najmniej dochodowymi produktami, jakie Mołdawia może zaoferować państwom członkowskim; wzywa Komisję do wsparcia Mołdawii w dywersyfikacji jej wywozu do UE, w tym przez lepszą realizację kontyngentów taryfowych na produkty przynoszące wysokie zyski;

58.

wzywa Komisję do rozpoczęcia procesu integracji krajów Partnerstwa Wschodniego z jednolitym rynkiem europejskim poprzez wykonanie pierwszego kroku polegającego na analizie ich dostosowania pod kątem prawnym, gospodarczym i technicznym oraz opracowanie przepisów i norm mających na celu przygotowanie krajów partnerskich do integracji gospodarczej ze wspólnym rynkiem;

59.

odnotowuje zwiększone zainteresowanie Chin inwestowaniem w gospodarkę mołdawską, m.in. w sektorze energetycznym, telekomunikacyjnym i farmaceutycznym; przypomina, że Chiny zamierzają zbudować w Mołdawii znaczącą infrastrukturę transportową w ramach szerszej inicjatywy „Jeden pas i jeden szlak”; powtarza, że inicjatywa „Jeden pas i jeden szlak” znajduje się w centrum chińskiej polityki zagranicznej i jest z natury projektem geopolitycznym;

60.

wyraża uznanie dla prodemokratycznych reform, które zostały już przeprowadzone przez rząd Mołdawii; wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby zapewniły i stymulowały większe inwestycje UE w Mołdawii w oparciu o zasadę „więcej za więcej”, a także by zachęcały Mołdawię do aktywnego zwrócenia się ku Unii Europejskiej i europejskim instytucjom finansowym;

61.

wzywa do kontynuowania wysiłków na rzecz budowy rzeczywistej rynkowej gospodarki cyfrowej, w tym postępów w zakresie rozwoju otwartych danych, poszerzenia dostępu do systemów dostępu warunkowego dla telewizji cyfrowej i usług sieci wirtualnych, a także zwiększenia liczby usług łączności elektronicznej dla obywateli i rejestrów publicznych; popiera proces cyfryzacji procesów gospodarczych oraz opracowywanie specjalnych mechanizmów dla przedsiębiorstw informatycznych, zwłaszcza przedsiębiorstw innowacyjnych i przedsiębiorstw typu start-up, które mają problemy ze znalezieniem źródeł finansowania i w związku z tym nie mogą zapewnić sobie transformacji i wzrostu; podkreśla, że należy podjąć dalsze działania w celu zapewnienia ochrony praw i potrzeb mołdawskich obywateli korzystających z internetu oraz pełnego wdrożenia wymogów jednolitego rynku cyfrowego;

62.

z zadowoleniem przyjmuje zbliżenie 499 (z czego 152 częściowo) z 681 aktów dorobku prawnego UE do mołdawskiego ustawodawstwa krajowego przewidzianego w układzie o stowarzyszeniu / pogłębionej i kompleksowej umowie o wolnym handlu (DCFTA) oraz podkreśla znaczenie ciągłych reform administracji publicznej i systemu bankowego oraz zapewnienia niezawisłości sądownictwa; wzywa Mołdawię do kontynuowania procesu zbliżania przepisów do dorobku UE; wzywa Komisję i państwa członkowskie do wspierania instytucji i administracji publicznej Mołdawii niezbędną wiedzą fachową oraz pomocą techniczną i finansową; wzywa władze mołdawskie do przyspieszenia postępów w zakresie zbliżenia przepisów do układu o stowarzyszeniu / DCFTA;

63.

zachęca do harmonizacji krajowych norm jakości z normami UE; podkreśla niekorzystną sytuację mołdawskich przedsiębiorców i przedsiębiorstw wynikającą z dużej liczby różnych norm, które muszą oni spełnić, aby móc eksportować do państw członkowskich, oraz podkreśla potrzebę prowadzenia polityki wykluczania norm, które nie są dostosowane do norm europejskich lub pozostają z nimi w bezpośredniej sprzeczności;

64.

jest zdania, że gwarantując bezcłowy dostęp do rynków UE naddniestrzańskim przedsiębiorstwom zarejestrowanym na zachodnim brzegu Dniestru i poddanym kontrolom celnym przez mołdawskich urzędników, DCFTA doprowadziła do ogromnej zmiany w kierunku handlu z Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej do UE; zachęca władze mołdawskie do dalszych działań na rzecz handlu i współpracy z rynkami UE w celu wzmocnienia dostępu do rynku, przejrzystości, dobrych praktyk biznesowych i ograniczenia możliwości manipulacji rynkiem i monopolizacji przez oligarchów;

65.

z zadowoleniem przyjmuje wsparcie UE dla naprawy gospodarczej mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw (MMŚP); wzywa odpowiedzialne instytucje unijne i mołdawskie do dopilnowania, by to wsparcie techniczne i finansowe było dostosowane do potrzeb mołdawskich MMŚP, miało zasięg ogólnokrajowy i obejmowało również Naddniestrze, a także wzmacniało zarówno potencjał MMŚP, jak i ich udział w rynku wewnętrznym UE;

66.

z zadowoleniem przyjmuje nowe przepisy w dziedzinie zamówień publicznych, podkreśla jednak potrzebę publicznego monitorowania procesów udzielania zamówień oraz znaczenie bardziej przejrzystych i stałych sprawozdań dla opinii publicznej; zachęca do uproszczenia mechanizmów, dzięki którym przedstawiciele społeczeństwa obywatelskiego mogą uczestniczyć w procesach udzielania zamówień publicznych, i podkreśla potrzebę zastąpienia procesów biurokratycznych procesami przejrzystymi, które usuną bariery i przywrócą zaufanie do przydzielania i wykorzystywania budżetów publicznych;

67.

uznaje zaangażowanie Mołdawii w dążenie do zbliżenia do prawodawstwa rolnego UE w celu zwiększenia eksportu do UE i stworzenia nowych możliwości handlowych dla społeczności lokalnych; wzywa władze mołdawskie do przyspieszenia postępów w zakresie zbliżenia przepisów do układu o stowarzyszeniu / DCFTA w odniesieniu do zdrowia zwierząt i bezpieczeństwa żywności;

68.

podkreśla, że należy zmodernizować krajowe laboratoria odpowiedzialne za wymogi sanitarne i fitosanitarne, a także umożliwić eksport produktów pochodzenia zwierzęcego i zaradzić brakowi wykwalifikowanego personelu laboratoryjnego;

69.

podkreśla potrzebę większej przejrzystości wyników misji kontrolnych Dyrekcji Generalnej ds. Zdrowia i Bezpieczeństwa Żywności Komisji Europejskiej oraz podkreśla potrzebę rozbudowy i wzmocnienia sieci laboratoriów analiz sanitarnych i fitosanitarnych oraz intensyfikacji szkoleń inspektorów i specjalistów pracujących w tych laboratoriach w celu lepszego wdrażania przepisów w dziedzinie bezpieczeństwa fitosanitarnego i bezpieczeństwa żywności;

70.

zachęca Mołdawię, aby w pełni wykorzystała preferencyjne możliwości eksportu do UE przez skuteczniejszą i bardziej zrównoważoną uprawę gruntów rolnych, a także bardziej demokratyczny dostęp do gruntów i bardziej demokratyczne wykorzystanie gruntów, co pozwoli na wytwarzanie produktów rolnych wzmacniających względną przewagę rolną Mołdawii;

71.

wzywa Mołdawię, aby zacieśniła współpracę w dziedzinie infrastruktury z UE i krajami regionu oraz aby wdrożyła głębokie reformy strukturalne w sektorze energetycznym, w tym przez dywersyfikację dostaw energii, zwiększenie efektywności energetycznej, przyciągnięcie inwestycji w odnawialne źródła energii oraz poprawę łączności przy jednoczesnym zapewnieniu zrównoważenia środowiskowego; wzywa Mołdawię do pełnej realizacji zobowiązań wynikających z Traktatu o Wspólnocie Energetycznej;

72.

wzywa instytucje UE do udzielenia Mołdawii konkretnego wsparcia w celu spełnienia wszystkich wymogów niezbędnych do przystąpienia do jednolitego obszaru płatności w euro;

73.

wzywa rząd mołdawski do skoncentrowania się również na społecznym wymiarze handlu i zrównoważonego rozwoju poprzez przestrzeganie i egzekwowanie norm pracy, ratyfikację i pełne wdrożenie wszystkich konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy oraz wyeliminowanie pozostałych braków w systemie inspekcji pracy;

74.

odnotowuje wykorzystanie biomasy i energii wodnej w wysiłkach Mołdawii na rzecz dywersyfikacji, ale przypomina o konieczności zapewnienia ich zrównoważoności i wydajności oraz spełnienia odnośnych wymogów środowiskowych; podkreśla, że rozwój odnawialnych źródeł energii to podstawowy element wysiłków w kierunku zarówno przejścia na czystą energię, jak i niezależności energetycznej, a zarazem przyczynia się do tworzenia miejsc pracy na szczeblu lokalnym oraz do poprawy jakości powietrza i zdrowia obywateli;

75.

podkreśla istotną rolę współpracy regionalnej w modernizacji kraju oraz w ułatwianiu wdrażania układu o stowarzyszeniu; wzywa do rozszerzenia współpracy regionalnej, zarówno między różnymi regionami Mołdawii, jak i między regionami Mołdawii a regionami UE; wzywa Komisję i odpowiednie agencje UE do ułatwienia tego procesu w ścisłej współpracy z rządem Mołdawii;

76.

z zadowoleniem przyjmuje zatwierdzenie krajowej strategii rozwoju regionalnego na lata 2022–2028 i wzywa do przeprowadzenia reformy administracyjno-terytorialnej ukierunkowanej na wzrost konkurencyjności i zrównoważony rozwój; podkreśla, że konieczny jest zrównoważony wzrost społeczny i gospodarczy we wszystkich regionach Mołdawii oraz skuteczne wdrażanie krajowej polityki rozwoju regionalnego;

77.

wzywa władze mołdawskie do przestrzegania zasad demokracji lokalnej i autonomii lokalnej zgodnie z Europejską kartą samorządu lokalnego i do zapewnienia samorządom lokalnym odpowiednich kompetencji i wystarczającego finansowania, a także skutecznego funkcjonowania, w tym przez lepsze poszanowanie praworządności i wdrażanie zasad dobrego zarządzania na wszystkich szczeblach;

78.

wzywa władze mołdawskie do podjęcia dalszych wysiłków w celu zagwarantowania, że możliwości związane z układem o stowarzyszeniu / DCFTA oraz pomoc i programy UE dotrą do szczebla lokalnego, w tym do odległych części kraju, w szczególności do obszarów wiejskich, tak aby umożliwić mieszkańcom dążenie do pozytywnych zmian; wzywa do zwiększenia wsparcia UE dla projektów rozwojowych na Terytorium Autonomicznym Gagauzja i lepszego informowania o tym wsparciu;

Współpraca sektorowa

79.

wyraża zadowolenie z przystąpienia Mołdawii do programu „Horyzont Europa”, unijnego programu w obszarze badań naukowych i innowacji, na lata 2021–2027, co otwiera przed jej wspólnotą wiedzy i innowacji nowe możliwości nawiązywania partnerstw z jej odpowiednikami w UE, a także z przystąpienia Mołdawii do programu „Obywatele, równość, prawa i wartości”;

80.

wzywa do lepszej współpracy między wszystkimi instytucjami UE, państwami członkowskimi i władzami mołdawskimi przy informowaniu obywateli Mołdawii o korzyściach wynikających z układu o stowarzyszeniu / DCFTA i pomocy unijnej; podkreśla znaczenie ram instytucjonalnych i spójnego zestawu strategii publicznych umożliwiających walkę z dezinformacją, w tym z dezinformacją skierowaną przeciwko UE, z manipulacją informacjami, z fałszywymi informacjami i propagandą, a także ze szkodliwymi obcymi ingerencjami, w szczególności poprzez komunikację strategiczną oraz odporność na dezinformację i manipulację informacjami przez podmioty krajowe i zagraniczne, zarówno w internecie, jak i poza nim; wzywa władze Mołdawii i Komisję Europejską, by współpracowały nad programami i reformami dotyczącymi umiejętności korzystania z mediów i informacji w kontekście obecnej epoki cyfrowej, a także by podniosły poziom współpracy sektorowej w gospodarce cyfrowej;

81.

ponownie stwierdza, że wzmocnienie pluralizmu mediów i ich niezależności powinno być priorytetem zarówno dla Unii, jak i dla Mołdawii; wzywa Komisję do zwiększenia wsparcia dla niezależnych mediów, w tym poza stolicą, oraz wysiłków na rzecz dostarczania wiarygodnych informacji obywatelom Mołdawii we wszystkich częściach kraju; wzywa Europejski Fundusz na rzecz Demokracji, aby dalej wspierał takie wysiłki;

82.

wzywa Mołdawię do dalszego wspierania wolnych i niezależnych mediów przez opracowanie krajowego programu rozwoju mediów w celu dokonania przeglądu ram prawnych, aby rozwiązać problem koncentracji własności mediów, monopolizacji rynku reklamy, braku niezależności redakcyjnej i kontroli instytucji medialnych przez grupy gospodarcze i polityczne, a także problem barier w dostępie do informacji oraz ataków na dziennikarzy i ich zastraszania;

83.

wzywa Komisję do ścisłego monitorowania sektora mediów w Mołdawii; wyraża nadzieję, że zrekonstruowana rada radiofonii i telewizji będzie skutecznie realizować swoje zadania jako niezależna organizacja strażnicza monitorująca media i zajmie się długotrwałymi niedociągnięciami w dziedzinie mediów, w tym kwestią niezależności politycznej nadawcy publicznego; ponownie podkreśla, że trzeba zapewnić pełne wdrożenie kodeksu audiowizualnego;

Postanowienia instytucjonalne

84.

z zadowoleniem przyjmuje podpisanie 29 listopada 2021 r. protokołu ustaleń między Parlamentem Europejskim a parlamentem Mołdawii w sprawie wspólnych ram wsparcia demokracji parlamentarnej; umożliwia on wzmocnienie zdolności instytucjonalnych, a przez to demokracji parlamentarnej w Mołdawii poprzez bliższe dwustronne więzi instytucjonalne;

85.

zwraca się do parlamentu Mołdawii o wdrożenie pełnego zakresu dostępnych mu działań wspierających demokrację, w tym dialogu im. Jeana Monneta i programu Simone Veil, na podstawie wspólnie uzgodnionego harmonogramu;

86.

zwraca uwagę na ważną rolę, jaką odgrywają Komisja Parlamentarna Stowarzyszenia UE–Mołdawia i Zgromadzenie Parlamentarne Euronest, jeśli chodzi o sprzyjanie dwustronnej i regionalnej współpracy z UE oraz wymianie doświadczeń i sprawdzonych rozwiązań z parlamentarzystami mołdawskimi; wzywa do pogłębienia współpracy strukturalnej między posłami do Parlamentu Europejskiego a posłami do parlamentu Mołdawii w celu wspólnego wspierania reform i monitorowania ich wdrażania;

87.

ponownie wyraża swoje poparcie dla zaangażowania społeczeństwa obywatelskiego, w tym związków zawodowych, w procesy decyzyjne w celu zwiększenia kontroli publicznej nad reformami oraz wspierania ich przejrzystości i akceptacji społecznej; podkreśla wartość dodaną, jaką różne organizacje wnoszą w ważne kwestie leżące w interesie publicznym w Mołdawii; wyraża zaniepokojenie z powodu stosunkowo ograniczonej współpracy między organami publicznymi a społeczeństwem obywatelskim, choć opracowano strategię i plan działania na rzecz rozwoju społeczeństwa obywatelskiego; jest również zaniepokojony obniżeniem o 17 % dotacji przyznawanych organizacjom społeczeństwa obywatelskiego;

88.

wzywa UE i Mołdawię do dalszej poprawy kontaktów i wymian międzyludzkich w celu budowania wzajemnego pozytywnego wizerunku partnerskich społeczeństw za pośrednictwem wspólnych projektów opracowywanych na szczeblu społeczeństwa obywatelskiego, w tym poprzez zapewnianie wsparcia młodym studentom i specjalistom, aby mogli uczestniczyć w unijnych programach kształcenia i szkolenia, takich jak Erasmus+; zwraca się do Komisji o zbadanie możliwości rozszerzenia niektórych programów UE i objęcia nimi obywateli Mołdawii i innych krajów Partnerstwa Wschodniego; podkreśla, że rozszerzenie programów takich jak „DiscoverEU” na Mołdawię mogłoby jeszcze bardziej wzmocnić proeuropejskie nastroje w tym kraju;

Prawa socjalne

89.

zauważa, że niepełne zatrudnienie i niepewne formy zatrudnienia wciąż są rozpowszechnione w Mołdawii, a ludność w wieku produkcyjnym jest narażona na skutki wstrząsów gospodarczych; apeluje o przyjęcie strategii odbudowy odpowiadającej potrzebom ludności i uwzględniającej transformację ekologiczną i zrównoważony rozwój;

90.

jest zaniepokojony masową emigracją obywateli Mołdawii, ponieważ uwidacznia ona negatywne tendencje demograficzne i stanowi poważne zagrożenie dla przyszłości Mołdawii; zachęca rząd Mołdawii do wdrożenia dalszych środków mających na celu zapobieganie temu zjawisku i zahamowanie go, zwłaszcza poprzez tworzenie możliwości dla młodych pracowników oraz poprawę ich warunków pracy i wynagrodzenia;

91.

wzywa rząd do zwrócenia większej uwagi na prośby dotyczące ulepszeń sformułowane przez mołdawskiego rzecznika praw obywatelskich w kwestii dostępu do opieki zdrowotnej, prawa do zatrudnienia, swobody przemieszczania się i wolności wypowiedzi;

92.

wzywa rząd Mołdawii do rozbudowy systemu opieki zdrowotnej, zajęcia się osłabiającymi go niedoborami siły roboczej i do poprawy standardów sanitarnych, zwłaszcza w szpitalach; wzywa Komisję, państwa członkowskie i Mołdawię do zacieśnienia współpracy w zakresie odporności systemu zdrowia publicznego, do wymiany najlepszych praktyk i do współpracy ze społeczeństwem obywatelskim w zakresie opracowywania strategii na wypadek epidemii koncentrujących się na najbardziej wrażliwych grupach w społeczeństwie;

93.

popiera stałą współpracę między Mołdawii a UE w zakresie przeciwdziałania pandemii COVID-19 i jej skutkom, a także zacieśnianie długoterminowej współpracy w dziedzinie zdrowia publicznego; wzywa władze Mołdawii, by skorzystały z okazji i spożytkowały środki z programu odbudowy po pandemii COVID-19 na modernizację szpitali oraz poprawę jakości i dostępności usług medycznych, zwłaszcza w regionach;

94.

z zadowoleniem przyjmuje przyjęcie przez Komisję decyzji w sprawie równoważności certyfikatów COVID-19 wydanych przez Mołdawię z unijnym cyfrowym zaświadczeniem COVID i zachęca państwa członkowskie do dalszego zapewniania jego stosowania;

95.

stwierdza, że braki w prawie pracy prowadzą do nadużyć, w szczególności do przypadków zbyt długiego czasu pracy, niskich wynagrodzeń i częściowo nieudokumentowanych stosunków pracy; wyraża zaniepokojenie z powodu niepełnego stosowania przepisów mających na celu zapobieganie takim praktykom;

96.

stwierdza, że w ostatnich latach spadł poziom dialogu społecznego, a w czasie pandemii COVID-19 dialog ten całkowicie zawieszono; wzywa rząd, by zadbał o wdrożenie prawdziwego dialogu społecznego, który doprowadzi do uczestnictwa wszystkich partnerów społecznych w procesie odbudowy po pandemii;

97.

z zadowoleniem przyjmuje postępy poczynione przez Mołdawię w procesie deinstytucjonalizacji systemu opieki nad dziećmi oraz kroki podjęte w celu opracowania nowego programu ochrony dzieci i planu działania na lata 2022–2026;

98.

z zadowoleniem przyjmuje zobowiązania Mołdawii w dziedzinie środowiska i zmiany klimatu; wzywa Mołdawię do dalszego zwiększania zaangażowania w walkę ze zmianą klimatu, a Komisję do ułatwienia udziału Mołdawii w Europejskim Zielonym Ładzie oraz do zadbania o to, by DCFTA nie była sprzeczna z określonymi w nim celami i inicjatywami w zakresie ochrony środowiska;

99.

popiera lepszą politykę uwzględniania strategii ochrony środowiska w różnych sektorach gospodarki oraz szerszy udział obywateli w procesie opracowywania strategii politycznych dotyczących ochrony środowiska; wzywa do bardziej zdecydowanego podejścia do partnerstwa ze społeczeństwem obywatelskim, aby zapewnić skuteczniejsze działania w zakresie zbierania i recyklingu odpadów, a także do zwrócenia większej uwagi na zalesianie gruntów, ograniczenie degradacji gleby i poprawę jakości wody;

o o

100.

zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji oraz wiceprzewodniczącemu Komisji / wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, a także prezydentowi, rządowi i parlamentowi Republiki Mołdawii.

(1) Rozporządzenie Rady (WE) nr 539/2001 z dnia 15 marca 2001 r. wymieniające państwa trzecie, których obywatele muszą posiadać wizy podczas przekraczania granic zewnętrznych, oraz te, których obywatele są zwolnieni z tego wymogu (Dz.U. L 81 z 21.3.2001, s. 1).

(2) Rezolucja 2359 (2021).

(3) Dz.U. C 404 z 6.10.2021, s. 136.

(4) Dz.U. C 118 z 8.4.2020, s. 109.

(5) Dz.U. C 334 z 19.9.2018, s. 199.

(6) Dz.U. C 11 z 12.1.2018, s. 82.

(7) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 z dnia 16 lutego 2011 r. ustanawiające przepisy i zasady ogólne dotyczące trybu kontroli przez państwa członkowskie wykonywania uprawnień wykonawczych przez Komisję (Dz.U. L 55 z 28.2.2011, s. 13).

16.12.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 479/18

P9_TA(2022)0212

Sprawozdanie Komisji na temat praworządności za rok 2021

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 19 maja 2022 r. w sprawie sprawozdania Komisji na temat praworządności z 2021 r. (2021/2180(INI))

(2022/C 479/02)

Parlament Europejski,

—	uwzględniając Traktat o Unii Europejskiej (TUE), w szczególności jego art. 2, art. 3 ust. 1, art. 3 ust. 3 akapit drugi, art. 4 ust. 3 oraz art. 5, 6, 7, 11,19 i 49,

—	uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), w szczególności artykuły dotyczące poszanowania, ochrony i propagowania demokracji, praworządności i praw podstawowych w Unii, w tym art. 70, 258, 259, 260, 263, 265 i 267,

—	uwzględniając Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej (zwaną dalej „Kartą”),

—

uwzględniając orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE), w szczególności wyroki w sprawach C-156/21 Węgry przeciwko Parlamentowi Europejskiemu i Radzie Unii Europejskiej (1) oraz C-157/21 Polska przeciwko Parlamentowi Europejskiemu i Radzie Unii Europejskiej (2), dotyczących środków ochrony budżetu Unii,

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 20 lipca 2021 r. zatytułowany „Sprawozdanie na temat praworządności z 2021 r. Sytuacja w zakresie praworządności w Unii Europejskiej” (COM(2021)0700),

—

uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (3),

—

uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1808 z dnia 14 listopada 2018 r. zmieniającą dyrektywę 2010/13/UE w sprawie koordynacji niektórych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich dotyczących świadczenia audiowizualnych usług medialnych (dyrektywa o audiowizualnych usługach medialnych) ze względu na zmianę sytuacji na rynku (4),

—	uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2020/2092 z dnia 16 grudnia 2020 r. w sprawie ogólnego systemu warunkowości służącego ochronie budżetu Unii (5) (rozporządzenie w sprawie warunkowości w zakresie praworządności),

—	uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/692 z dnia 28 kwietnia 2021 r. ustanawiające program „Obywatele, równość, prawa i wartości” oraz uchylające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1381/2013 i rozporządzenie Rady (UE) nr 390/2014 (6),

—	uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka,

—	uwzględniając instrumenty ONZ dotyczące ochrony praw człowieka i podstawowych wolności oraz zalecenia i sprawozdania z powszechnego okresowego przeglądu praw człowieka ONZ, a także orzecznictwo organów traktatowych ONZ i specjalne procedury Rady Praw Człowieka,

—	uwzględniając zalecenia i sprawozdania Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka, Wysokiego Komisarza ds. Mniejszości Narodowych, Przedstawicielki OBWE ds. Wolności Mediów oraz innych organów OBWE w Europie,

—

uwzględniając Konwencję o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz Europejską kartę społeczną, orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz Europejskiego Komitetu Praw Społecznych, konwencje, zalecenia, rezolucje, opinie i sprawozdania Zgromadzenia Parlamentarnego, Komitetu Ministrów, Komisarza Praw Człowieka, Europejskiej Komisji przeciwko Rasizmowi i Nietolerancji, Komitetu Sterującego ds. Różnorodności, Włączenia i Przeciwdziałania Dyskryminacji, Komisji Weneckiej oraz innych organów Rady Europy,

—	uwzględniając Protokół ustaleń między Radą Europy a Unią Europejską z dnia 23 maja 2007 r. oraz konkluzje Rady z dnia 8 lipca 2020 r. w sprawie priorytetów UE w dziedzinie współpracy z Radą Europy w latach 2020–2022,

—	uwzględniając uzasadniony wniosek Komisji zgodnie z art. 7 ust. 1 TUE dotyczący decyzji Rady z dnia 20 grudnia 2017 r. w sprawie stwierdzenia wyraźnego ryzyka poważnego naruszenia przez Rzeczpospolitą Polską zasady praworządności (COM(2017)0835),

—	uwzględniając unijny plan działania przeciwko rasizmowi na lata 2020–2025 zatytułowany „Unia równości”, uruchomiony 18 września 2020 r. (COM(2020)0565),

—	uwzględniając sprawozdanie Agencji Praw Podstawowych UE z 9 listopada 2021 r. pt. „Antysemityzm: przegląd incydentów o charakterze antysemickim odnotowanych w Unii Europejskiej w latach 2010–2020”,

—	uwzględniając sprawozdanie Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej z dnia 22 września 2021 r. zatytułowane „Ochrona przestrzeni obywatelskiej w UE” oraz jej inne sprawozdania, dane i narzędzia, w szczególności europejski system informacji o prawach podstawowych (EFRIS),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 25 października 2016 r. zawierającą zalecenia dla Komisji w kwestii utworzenia unijnego mechanizmu na rzecz demokracji, praworządności i praw podstawowych (7),

—	uwzględniając rezolucję z dnia 1 marca 2018 r. w sprawie decyzji Komisji o zastosowaniu art. 7 ust. 1 TUE w związku z sytuacją w Polsce (8),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 19 kwietnia 2018 r. w sprawie konieczności ustanowienia instrumentu na rzecz wartości europejskich wspierającego organizacje społeczeństwa obywatelskiego, które propagują wartości podstawowe w Unii Europejskiej na poziomie lokalnym i krajowym (9),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 12 września 2018 r. w sprawie wniosku wzywającego Radę do stwierdzenia, zgodnie z art. 7 ust. 1 Traktatu o Unii Europejskiej, istnienia wyraźnego ryzyka poważnego naruszenia przez Węgry wartości, na których opiera się Unia (10),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 14 listopada 2018 r. w sprawie potrzeby utworzenia kompleksowego mechanizmu UE na rzecz ochrony demokracji, praworządności i praw podstawowych (11),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 16 stycznia 2020 r. w sprawie trwających wysłuchań na mocy art. 7 ust. 1 TUE dotyczących Polski i Węgier (12),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 8 października 2020 r. w sprawie praworządności i praw podstawowych w Bułgarii (13),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 7 października 2020 r. w sprawie ustanowienia unijnego mechanizmu na rzecz demokracji, praworządności i praw podstawowych (14),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 13 listopada 2020 r. w sprawie wpływu środków stosowanych w odpowiedzi na pandemię COVID-19 na demokrację, praworządność i prawa podstawowe (15),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 26 listopada 2020 r. w sprawie sytuacji w zakresie praw podstawowych w Unii Europejskiej – sprawozdanie roczne za lata 2018–2019 (16),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 24 czerwca 2021 r. w sprawie sprawozdania Komisji na temat praworządności z 2020 r. (17),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 8 lipca 2021 r. w sprawie opracowania wytycznych dotyczących stosowania ogólnego systemu warunkowości służącego ochronie budżetu Unii (18),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 8 lipca 2021 r. w sprawie naruszeń prawa UE i praw obywateli LGBTIQ na Węgrzech w wyniku zmian prawnych wprowadzonych przez parlament węgierski (19),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 14 września 2021 r. w sprawie praw osób LGBTIQ w UE (20),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 16 września 2021 r. w sprawie wolności mediów i dalszego pogarszania się stanu praworządności w Polsce (21),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 20 października 2021 r. w sprawie europejskich mediów w dekadzie cyfrowej: plan działania na rzecz wsparcia odbudowy i transformacji (22),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 21 października 2021 r. w sprawie kryzysu praworządności w Polsce i nadrzędności prawa UE (23),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 11 listopada 2021 r. w sprawie wzmocnienia demokracji oraz wolności i pluralizmu mediów w UE – niewłaściwe wykorzystywanie postępowań cywilnych i karnych do uciszania dziennikarzy, organizacji pozarządowych i społeczeństwa obywatelskiego (24),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 11 listopada 2021 r. w sprawie pierwszej rocznicy faktycznego zakazu aborcji w Polsce (25),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 15 grudnia 2021 r. w sprawie oceny środków mających na celu zapobieganie korupcji, nieprawidłowym wydatkom i niewłaściwemu wykorzystywaniu funduszy unijnych i krajowych w przypadku funduszy pomocy w sytuacjach nadzwyczajnych i obszarów wydatków kryzysowych (26),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 16 grudnia 2021 r. w sprawie praw podstawowych i praworządności w Słowenii, zwłaszcza opóźnienia w wyznaczeniu prokuratorów europejskich (27),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 9 marca 2022 r. w sprawie obcych ingerencji we wszystkie procesy demokratyczne w Unii Europejskiej, w tym dezinformacji (28),

—	uwzględniając sprawozdanie specjalne Europejskiego Trybunału Obrachunkowego nr 09/2021 z 3 czerwca 2021 r. zatytułowane „Dezinformacja w UE – pomimo podejmowanych wysiłków problem pozostaje nierozwiązany”,

—	uwzględniając sprawozdanie specjalne Europejskiego Trybunału Obrachunkowego nr 01/2022 z 10 stycznia 2022 r. zatytułowane „Wsparcie UE na rzecz praworządności na Bałkanach Zachodnich – pomimo poczynionych wysiłków wciąż występują zasadnicze problemy”,

—	uwzględniając art. 54 Regulaminu,

—	uwzględniając opinie przedstawione przez Komisję Kontroli Budżetowej, Komisję Prawną, Komisję Budżetową, Komisję Spraw Konstytucyjnych oraz Komisję Petycji,

—	uwzględniając sprawozdanie Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (A9-0139/2022),

mając na uwadze, że Unia opiera się na wspólnych wartościach zapisanych w art. 2 TUE, którymi są poszanowanie godności osoby ludzkiej, wolność, demokracja, równość, praworządność oraz poszanowanie praw człowieka, w tym praw osób należących do mniejszości; są one wspólne dla państw członkowskich UE, a kraje kandydujące muszą ich przestrzegać, aby przystąpić do UE, ponieważ są one częścią kryteriów kopenhaskich, których nie można pomijać ani zmieniać ich interpretacji po przystąpieniu; mając na uwadze, że demokracja, praworządność i prawa podstawowe to wartości, które się wzajemnie umacniają, a ich podważanie może stanowić systemowe zagrożenie dla Unii oraz dla praw i wolności jej obywateli; mając na uwadze, że poszanowanie praworządności jest wiążące dla całej Unii i jej państw członkowskich na wszystkich szczeblach władzy, w tym dla władz lokalnych;

mając na uwadze, że zasada lojalnej współpracy, o której mowa w art. 4 ust. 3 TUE, nakłada na Unię i państwa członkowskie obowiązek wzajemnego wspierania się w wykonywaniu zobowiązań wynikających z Traktatów, a same państwa członkowskie zobowiązuje do podejmowania wszelkich właściwych środków ogólnych lub szczególnych w celu zapewnienia wykonania zobowiązań wynikających z Traktatów lub aktów instytucji Unii;

mając na uwadze, że cykl corocznego przeglądu praworządności jest użytecznym uzupełnieniem dostępnych narzędzi służących ochronie wartości Unii zapisanych w art. 2 TUE; pozwala uwzględnić sytuację we wszystkich państwach członkowskich UE w sprawozdaniu opartym na czterech filarach i wywiera bezpośredni wpływ na poszanowanie praworządności;

mając na uwadze, że bez konkretnych zaleceń i skutecznych działań następczych sprawozdanie na temat praworządności może pozostać bez wpływu na zapobieganie, wykrywanie i skuteczne rozwiązywanie na czas wyzwań systemowych i problemu regresu w obszarze praworządności, widocznego w kilku państwach członkowskich UE w ostatnich latach;

mając na uwadze, że państwa członkowskie wprowadziły środki nadzwyczajne w odpowiedzi na pandemię COVID-19; mając na uwadze, że aby środki te były zgodne z prawem, muszą one być zgodne z zasadami konieczności i proporcjonalności przy ograniczaniu praw podstawowych lub podstawowych wolności; mając na uwadze, że w niektórych państwach członkowskich zaobserwowano negatywną tendencję w zakresie praworządności, ponieważ ich rządy wykorzystały środki nadzwyczajne jako pretekst do osłabienia demokratycznych mechanizmów kontroli i równowagi;

mając na uwadze, że konieczne jest wzmocnienie i usprawnienie istniejących mechanizmów oraz opracowanie jednolitego kompleksowego unijnego mechanizmu skutecznej ochrony demokracji, praworządności i praw podstawowych; trzeba także zapewnić przestrzeganie wartości określonych w art. 2 TUE w całej Unii, a także w krajach kandydujących, choć z różnymi systemami monitorowania, tak aby państwa członkowskie nie mogły rozwijać prawa krajowego z naruszeniem ochrony przewidzianej w art. 2 TUE;

G.	mając na uwadze, że wolność wypowiedzi, prawo do informacji i prawo do uczestnictwa w życiu publicznym stanowią podstawę demokracji;

mając na uwadze, że utworzony w Radzie Europy Komitet Ekspertów ds. Zwalczania Nawoływania do Nienawiści przygotował projekt rekomendacji Komitetu Ministrów w sprawie zwalczania mowy nienawiści, zawierający niewiążące wytyczne dotyczące sposobów radzenia sobie z tym zjawiskiem; projekt ten oczekuje obecnie na przyjęcie w 2022 r. (29); mając na uwadze, że nowo powołany Komitet Ekspertów ds. Zwalczania Przestępstw z Nienawiści ma za zadanie przygotować do końca 2023 r. projekt rekomendacji Komitetu Ministrów w sprawie przestępstw z nienawiści;

I.	mając na uwadze, że program „Obywatele, równość, prawa i wartości” umożliwia bezpośrednie elastyczne wsparcie podmiotów społeczeństwa obywatelskiego, które propagują i chronią wartości zapisane w art. 2 TUE na szczeblu lokalnym, krajowym i europejskim;

Sprawozdanie na temat praworządności z 2021 r.: uwagi ogólne

z zadowoleniem przyjmuje drugie roczne sprawozdanie Komisji na temat praworządności; zauważa, że Parlament regularnie wykorzystuje to roczne sprawozdanie jako źródło informacji i danych podczas omawiania sytuacji związanej z praworządnością w konkretnych państwach członkowskich; wyraża ubolewanie, że Komisja nie zajęła się w pełni zaleceniami Parlamentu zawartymi w jego rezolucji z dnia 24 czerwca 2021 r. w sprawie sprawozdania Komisji na temat praworządności z 2020 r., w szczególności dotyczącymi rozszerzenia zakresu sprawozdania o wszystkie wartości zapisane w art. 2 TUE, rozróżnienia między systemowymi a indywidualnymi naruszeniami oraz bardziej szczegółowych i przejrzystych ocen, w tym zaleceniami dotyczącymi podejmowania działań w reakcji na naruszenia; uważa, że zalecenia te pozostają aktualne, i je przypomina;

z zadowoleniem przyjmuje fakt, że funkcjonowanie systemów wymiaru sprawiedliwości, ramy antykorupcyjne, pluralizm mediów i niektóre kwestie instytucjonalne związane z mechanizmami kontroli i równowagi, w tym, w pewnym stopniu, przestrzeń społeczeństwa obywatelskiego, stanowią część sporządzanego przez Komisję sprawozdania rocznego; ubolewa jednak, że w sprawozdaniu z 2021 r. nie odniesiono się ani wystarczająco szczegółowo, ani szeroko do wszystkich kwestii związanych z praworządnością; proponuje, by Komisja analizowała kwestie związane z praworządnością w każdym filarze przez pryzmat wszystkich wartości zapisanych w art. 2 TUE, a w szczególności praw podstawowych określonych w Karcie; wzywa do włączenia do sprawozdania rocznego innych ważnych elementów listy kontrolnej Komisji Weneckiej dotyczącej praworządności z 2016 r., takich jak zapobieganie nadużyciom władzy, równość wobec prawa, niedyskryminacja i dostęp do wymiaru sprawiedliwości, oraz aspekty związane z prawem do rzetelnego procesu sądowego; ponownie wzywa Komisję, by uwzględniła w przyszłych sprawozdaniach ocenę warunków panujących w więzieniach;

z zadowoleniem przyjmuje fakt, że sprawozdanie zawiera rozdziały dotyczące poszczególnych krajów; wyraża uznanie dla dążenia Komisji do dialogu z rządami krajowymi, parlamentami narodowymi, Parlamentem Europejskim oraz społeczeństwem obywatelskim i innymi podmiotami na szczeblu krajowym; wzywa państwa członkowskie do aktywnej współpracy z Komisją i podawania do wiadomości publicznej pisemnych oświadczeń, aby umożliwić niezależnym ekspertom i grupom społeczeństwa obywatelskiego weryfikację faktów i reagowanie na nie, oraz zapewnić pełną przejrzystość; zachęca Komisję do dalszego pogłębienia analizy oraz do zadbania o odpowiednie środki na ten cel, w tym personel, tak aby dotrzeć do szerokiego i zróżnicowanego grona zainteresowanych stron; uważa, że Komisja powinna przeznaczyć więcej czasu na wizyty w poszczególnych krajach, w szczególności na miejscu, oraz nadać tym wizytom większe znaczenie; wzywa Komisję do szerszego informowania opinii publicznej o tych wizytach, aby wspierać kulturę praworządności na szczeblu krajowym; z zadowoleniem przyjmuje wizyty przeprowadzone przez Komisję w parlamentach narodowych w celu przedstawienia wniosków zawartych w sprawozdaniu;

Metodyka

podkreśla, że wszystkie państwa członkowskie podlegają kontroli według tych samych wskaźników i według tej samej metodyki, aby uniknąć dyskryminacji; wzywa Komisję do opracowania wskaźników wykorzystywanych do oceny praworządności w państwach członkowskich; wzywa Komisję, aby ustanowiła coroczny, wypadający we wrześniu Tydzień Wartości UE, podczas którego sprawozdanie byłoby prezentowane Parlamentowi Europejskiemu i parlamentom narodowym w tym samym czasie co tablica wyników wymiaru sprawiedliwości, sprawozdanie roczne Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej w sprawie stanu praw podstawowych w UE oraz monitor pluralizmu mediów – a także byłoby w nich w większym stopniu uwzględniane; jest zdania, że sprawozdanie na temat praworządności służy obecnie jako opisowa dokumentacja sytuacji w państwach członkowskich; powinno ono jednak być instrumentem analitycznym i nakazowym, aby realizować cele zapobiegawcze i łagodzące; podkreśla, że szczegółowa analiza sytuacji w państwach członkowskich wymaga ogólnej analizy i oceny praworządności; podkreśla, że taki jednakowy sposób prezentacji nieprawidłowości lub naruszeń różnego rodzaju bądź o różnej intensywności grozi zbagatelizowaniem najpoważniejszych naruszeń praworządności; wzywa Komisję, aby dokonywała w sprawozdaniach bardziej przejrzystego i zrozumiałego rozróżnienia między systemowymi i celowymi naruszeniami a odosobnionymi przypadkami naruszeń;

ubolewa nad faktem, że w sprawozdaniu nie uwzględniono wyraźnie świadomego pogarszania sytuacji w zakresie praworządności w krajach objętych toczącymi się procedurami określonymi w art. 7 ust. 1 TUE, zwłaszcza w Polsce i na Węgrzech, ani nie stwierdzono niedociągnięć w zakresie praworządności w szeregu innych państw członkowskich; wzywa Komisję do wyraźnego zaznaczenia, że w przypadku systematycznego, celowego, poważnego, trwałego naruszania wartości określonych w art. 2 TUE państwa członkowskie mogą nie spełniać wszystkich kryteriów demokracji i stać się reżimami autorytarnymi;

ubolewa nad faktem, że w sprawozdaniu podsumowującym w kwestiach wzbudzających niepokój Komisja musiała wielokrotnie wspominać o kilku państwach członkowskich, w szczególności o Węgrzech i Polsce, a od czasu wydania sprawozdania sytuacja nie uległa zauważalnej poprawie; przypomina, że od czerwca 2021 r. Parlament w swoich rezolucjach plenarnych zajmuje się również sytuacją w dziedzinie praworządności na Węgrzech, w Polsce i Słowenii; przypomina ponadto, że parlamentarna grupa monitorująca ds. demokracji, praworządności i praw podstawowych w Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych oraz Komisja Kontroli Budżetowej zajmowały się również problemami w kilku innych państwach członkowskich; podkreśla, że po przeprowadzeniu kilku wizyt ad hoc w niektórych z tych państw członkowskich, stało się jasne, że sytuacja w zakresie praworządności, demokracji i praw podstawowych jest w nich o wiele gorsza niż sytuacja przedstawiona przez Komisję w sprawozdaniu; uważa, że w celu zapewnienia lepszej identyfikacji krajów, w których występuje problem erozji praworządności, Komisja powinna przeprowadzić bardziej kompleksową ocenę tych samych elementów we wszystkich rozdziałach dotyczących poszczególnych krajów;

wzywa Komisję, aby we wszystkich rozdziałach poświęconych poszczególnym krajom zawarła podsumowanie w formie oceny wyników, jakie państwa członkowskie osiągnęły w odniesieniu do poszczególnych filarów sprawozdania, która to ocena wskazywałaby, w jakim stopniu spełniono warunki określone w rozporządzeniu w sprawie warunkowości w zakresie praworządności; wzywa zatem Komisję do opracowania, oprócz oceny jakościowej, wskaźnika praworządności dla poszczególnych filarów, opartego na obiektywnym, dostępnym, przejrzystym, czytelnym i niedyskryminacyjnym systemie prezentacji i analizy porównawczej prowadzonej przez niezależnych ekspertów, co mogłoby sygnalizować stopień poszanowania praworządności w państwach członkowskich;

uważa, że w sprawozdaniach rocznych należy określać przekrojowe tendencje, w tym ewentualne słabości systemowe, na szczeblu UE; zwraca się do Komisji o określenie przypadków, w których niektóre środki lub praktyki podważające praworządność w jednym państwie członkowskim stają się wzorcem dla innych lub istnieje ryzyko, że tak się stanie; podkreśla, że podejmowanie celowych działań ukierunkowanych na prawa grup mniejszościowych w niektórych państwach członkowskich przyczyniło się do stworzenia i utrwalenia klimatu sprzyjającego takim działaniom w innych państwach, czego dowodem jest regres w kwestii praw kobiet, osób LGBTIQ i innych mniejszości; ponadto zwraca się do Komisji o przypomnienie, że naruszenia praworządności mają negatywny wpływ na całą Unię;

uważa, że sprawozdanie powinno wykraczać poza roczne przeglądy i przedstawiać ewoluujący i dynamiczny obraz poszanowania lub regresu praworządności w systemach wymiaru sprawiedliwości wszystkich państw członkowskich; wyraża uznanie dla wysiłków podjętych w sprawozdaniu z 2021 r., aby porównać sytuację ze sprawozdaniem z 2020 r.; uważa, że konieczne jest wyraźne określenie pozytywnych i negatywnych tendencji w dziedzinie praworządności oraz przedstawienie analizy przyczyn leżących u ich podstaw;

10.

uważa, że wskazane byłoby opracowanie odrębnego nowego rozdziału poświęconego unijnym instytucjom; oceniono by w nim sytuację związaną z podziałem władzy, odpowiedzialnością oraz mechanizmami kontroli i równowagi;

Ocena i zalecenia

11.

uważa, że sprawozdanie z 2021 r. mogło zawierać bardziej precyzyjne oceny i wskazać, czy występują nieprawidłowości, ryzyko poważnego naruszenia lub faktyczne naruszenia wartości unijnych zapisanych w art. 2 TUE w odniesieniu do każdego z filarów analizowanych w rozdziałach dotyczących poszczególnych krajów; zwraca się do Komisji o uwzględnienie oceny wszystkich środków w zakresie praworządności wdrożonych w poprzednim roku wraz z analizą ich skuteczności i ewentualnych możliwości poprawy; wzywa do bardziej zintegrowanej analizy wzajemnych powiązań między czterema filarami oraz tego, w jaki sposób nieprawidłowości te mogą łącznie prowadzić do naruszenia lub ryzyka naruszenia wartości określonych w art. 2 TUE; ponownie wskazuje, jak ważne jest komunikowanie się w sposób bezpośredni i jednoznaczny oraz jasne podkreślanie tej sprawy zgodnie ze stanowiskiem Komisji;

12.

z zadowoleniem przyjmuje zamiar Komisji dotyczący uwzględnienia zaleceń dla poszczególnych krajów w sprawozdaniu z 2022 r.; wzywa Komisję, aby uwzględniła w tych zaleceniach terminy realizacji, cele i konkretne działania do podjęcia; wzywa Komisję, aby uwzględniła w kolejnych sprawozdaniach informacje na temat postępów we wdrażaniu jej zaleceń, a także by włączyła je do zorganizowanego dialogu z Parlamentem przez cały rok; apeluje do Komisji, by dopilnowała, by jej roczne sprawozdania koncentrowały się również na wszelkich właściwych zaleceniach dla poszczególnych krajów w ramach europejskiego semestru, zwłaszcza tych związanych z niezależnością sądownictwa i prokuratora krajowego, a także ze zwalczaniem korupcji i zapewnianiem przejrzystości i uczciwości;

13.

zaleca Komisji, aby obok każdego ze swoich zaleceń wskazała niewyczerpujący wykaz narzędzi, z których instytucje UE mogą korzystać w przypadku gdy nieprawidłowości nie zostaną usunięte; wzywa Komisję, aby nie wahała się korzystać z tych narzędzi, zwłaszcza gdy nie ma pewności co do szybkiego wdrożenia zaleceń lub istnieje ryzyko dalszego pogorszenia się sytuacji, nie czekając na kolejny roczny cykl sprawozdawczy;

Zakres

14.

ubolewa, że zarówno w sprawozdaniu z 2020 r., jak i w sprawozdaniu z 2021 r. nie uwzględniono w pełni wartości określonych w art. 2 TUE dotyczących demokracji i praw podstawowych, na które regres w obszarze praworządności w państwach wywiera natychmiastowy wpływ; przypomina o nierozerwalnym związku między praworządnością a prawami podstawowymi;

Systemy wymiaru sprawiedliwości

15.

podkreśla, że rozliczalność sędziów, niezależność prokuratury i sądownictwa oraz wykonywanie orzeczeń są kluczowymi elementami praworządności; ubolewa nad poważnymi i strukturalnymi problemami związanymi z niezależnością sądów w niektórych państwach członkowskich; zwraca uwagę na zasadniczą rolę zawodów prawniczych w zapewnianiu ochrony praw podstawowych i umacnianiu praworządności; wzywa państwa członkowskie, aby zachowały pełną niezależność sędziów i prokuratorów poprzez ich ochronę przed politycznymi atakami i naciskami, które mają na celu utrudnienie ich pracy; podkreśla, że państwa członkowskie powinny w pełni przestrzegać prawa unijnego i międzynarodowego dotyczącego niezależności sądów. wzywa Komisję, by uwzględniła w sprawozdaniu za 2022 r. konkretne zalecenia w celu zapewnienia niezależności sądownictwa we wszystkich państwach członkowskich; apeluje do niej także, aby uwzględniła w sprawozdaniu rocznym niezależność prawników i izb adwokackich, ponieważ mają one zasadnicze znaczenie dla niezależności systemów wymiaru sprawiedliwości;

16.

przypomina, że prawo Unii jest nadrzędne wobec prawa krajowego, niezależnie od sposobu organizacji krajowych systemów wymiaru sprawiedliwości; wzywa Komisję do ścisłego monitorowania orzeczeń sądów krajowych w kwestii pierwszeństwa prawa UE przed ustawodawstwem krajowym, a w szczególności niezgodności niektórych artykułów traktatowych z konstytucjami krajowymi; wzywa Komisję do zapewnienia konkretnych, natychmiastowych i odpowiednich reakcji na odmowę wdrożenia i przestrzegania orzeczeń TSUE oraz do przedstawienia Parlamentowi sprawozdania z działań podjętych w tej sprawie;

17.

podkreśla ważną rolę rad sądownictwa w ochronie niezależności sądów; zwraca uwagę, że w kilku państwach członkowskich występują długotrwałe problemy związane ze składem rad sądownictwa i mianowaniem sędziów, którzy są niekiedy podatni na niezgodną z prawem ingerencję polityczną; zachęca państwa członkowskie do systematycznego zwracania się do Komisji Weneckiej o opinię w przypadku gdy dążą do dostosowania składu i funkcjonowania tych organów, oraz do podejmowania działań następczych w związku z tymi zaleceniami; uważa, że Komisja powinna ocenić takie działania następcze w sprawozdaniu rocznym;

18.

zwraca uwagę na fakt, że prokuratura odgrywa kluczową rolę w walce z przestępczością, korupcją i nadużywaniem władzy; podkreśla potrzebę wprowadzenia gwarancji, by zachować niezależność prokuratury i poszczególnych prokuratorów, tak aby byli oni wolni od niezgodnych z prawem nacisków politycznych, zwłaszcza ze strony rządu, przy zachowaniu niezbędnych warunków rozliczalności, aby zapobiec nadużyciom lub zaniedbaniom; wyraża pełną solidarność oraz zdecydowane poparcie dla wszystkich ofiar przestępstw;

19.

zwraca uwagę, że strategiczne powództwa zmierzające do stłumienia debaty publicznej (SLAPP) nie tylko poważnie naruszają prawo ich ofiar do skutecznego dostępu do wymiaru sprawiedliwości, a tym samym zasadę praworządności, lecz także stanowią nadużycie systemów wymiaru sprawiedliwości i ram prawnych państw członkowskich, zwłaszcza poprzez ograniczanie zdolności państw członkowskich do skutecznego rozwiązywania istniejących problemów, takich jak długość postępowań i jakość systemów wymiaru sprawiedliwości, a także zarządzanie sprawami i zaległości w rozpatrywaniu spraw;

Ramy antykorupcyjne

20.

przypomina, że jego zdaniem korupcja stanowi poważne zagrożenie dla demokracji, funduszy europejskich i praworządności; jest głęboko zaniepokojony rosnącym poziomem korupcji w niektórych państwach członkowskich, ciągłym pojawianiem się przypadków korupcji z udziałem urzędników wysokiego szczebla i polityków oraz przenikaniem przestępczości zorganizowanej do gospodarki i sektora publicznego; z zadowoleniem przyjmuje informacje zawarte w sprawozdaniu w sprawie praworządności z 2021 r. na ten temat i wzywa do bardziej szczegółowego wyjaśnienia w przyszłych sprawozdaniach, czy naruszenia dotyczą środków UE;

21.

wzywa Komisję do aktualizacji i wzmocnienia unijnej polityki antykorupcyjnej i unijnych instrumentów walki z korupcją, w tym poprzez zapewnienie jednolitej definicji przestępstwa korupcji oraz stworzenie wspólnych norm i poziomów odniesienia, a także zapewnienie ich właściwego wdrażania i egzekwowania; przypomina, jak ważne jest, by państwa członkowskie angażowały się w działalność EPPO i aktywnie wspierały jej zadania; wzywa państwa członkowskie, które jeszcze tego nie uczyniły, do przystąpienia do EPPO; z zadowoleniem przyjmuje wysłanie przez Komisję do prawie wszystkich państw członkowskich wezwań do usunięcia uchybienia w związku z brakiem transpozycji dyrektywy w sprawie ochrony sygnalistów (30);

Wolność wypowiedzi i informacji, wolność i pluralizm mediów

22.

przypomina, że wolność i pluralizm mediów, w tym wysokiej jakości, trwale i przejrzyście finansowane i niezależne media informacyjne, zarówno tradycyjne, jak i cyfrowe, niezależni dziennikarze, weryfikatorzy faktów i badacze oraz silne media publiczne mają zasadnicze znaczenie dla demokracji, są zabezpieczeniem przed nadużywaniem władzy i najlepszym antidotum na dezinformację; wyraża zaniepokojenie niezależnością polityczną mediów w niektórych państwach członkowskich, ponieważ linie redakcyjne odzwierciedlają silną polaryzację sceny politycznej;

23.

jest zaniepokojony coraz bardziej wrogim otoczeniem, w którym dziennikarze i podmioty medialne działają w wielu państwach członkowskich, zwłaszcza gdy zajmują się nadużyciami władzy, korupcją, naruszeniami praw podstawowych i działalnością przestępczą; przypomina, że w niektórych państwach członkowskich dziennikarze i media są coraz bardziej narażeni na zastraszanie, groźby (w tym w mediach społecznościowych), zarzuty karne, ataki fizyczne, brutalne incydenty czy śmierć; potępia represyjne strategie stosowane przez rządy niektórych państw członkowskich, takie jak SLAPP i kampanie oszczerstw; potępia także zwiększenie kontroli państwa nad mediami publicznymi, społeczeństwem obywatelskim i instytucjami akademickimi, które prowadzi do autocenzury i dalszego pogorszenia się sytuacji mediów i wolności akademickiej; przypomina, że bezpośrednio przed zabójstwem, dziennikarka śledcza Daphne Caruana Galizia była pozwana w 47 sprawach cywilnych i karnych o zniesławienie; jej rodzina wciąż zmaga się z wieloma z nich; ostrzega, że te niedopuszczalne zmiany mogą mieć efekt mrożący w obszarze wolności słowa i wolności prasy oraz że nie można pozwolić, by zmiany te stały się precedensem zarówno dla Unii, jak i dla krajów kandydujących do członkostwa w Unii i potencjalnych krajów kandydujących;

24.

ubolewa, że sprawozdanie z 2021 r. nie odzwierciedla powagi tych tendencji, zwłaszcza związanych z kontrolą państwa, strategicznymi powództwami i kampaniami oszczerstw prowadzonymi przez niektóre państwa członkowskie; wzywa Komisję do poprawienia rozdziałów dotyczących mediów poprzez przedstawienie oceny efektywności i skuteczności krajowych ram ochrony wolności i pluralizmu mediów oraz przejrzystości struktury własności mediów, a także do przyjęcia unijnych przepisów przeciwko stosowaniu SLAPP określających normy minimalne; wzywa także Komisję do przedstawienia ambitnych ram prawnych dla przeciwdziałania rosnącemu upolitycznieniu mediów w niektórych państwach członkowskich w przygotowywanym akcie o wolności mediów; podkreśla, że sprawozdanie powinno zawierać szczegółową ocenę niezależności organów regulacyjnych ds. audiowizualnych usług medialnych, które zgodnie z prawem Unii muszą być niezależne od rządów poszczególnych państw; wzywa Komisję do zapewnienia dodatkowego i elastyczniejszego finansowania niezależnego dziennikarstwa śledczego w Unii;

25.

podkreśla znaczenie niezależnych pod względem redakcyjnym mediów publicznych dla wysokiej jakości, bezstronnego i swobodnego relacjonowania spraw publicznych, zwłaszcza w czasie wyborów; wzywa państwa członkowskie do zapewnienia stabilnego, otwartego, przejrzystego, trwałego i odpowiedniego finansowania mediów publicznych w perspektywie wieloletniej, aby zagwarantować ich jakość oraz niezależność od nacisków rządowych, politycznych, ekonomicznych i innego rodzaju nacisków; ubolewa, że w sprawozdaniu rocznym nie uwzględniono kwestii mediów publicznych; wzywa Komisję, by dokładnie przeanalizowała kwestię mediów publicznych w przyszłych sprawozdaniach;

26.

zauważa, że fałszywe informacje i wynikająca z nich dezinformacja kierowana do obywateli UE stanowią zagrożenie dla demokracji w Unii, ponieważ szerzenie dezinformacji polaryzuje i osłabia demokrację; z zadowoleniem przyjmuje zawarty w rocznym sprawozdaniu Komisji opis presji politycznej i wpływu na media; wzywa Komisję, by dokładniej opisała systematyczne kampanie dezinformacyjne i ingerencję zagraniczną, które mają na celu zmniejszenie zaufania publicznego do instytucji państwowych i niezależnych mediów; przyznaje, że globalne platformy internetowe mogą mieć ogromny destrukcyjny wpływ na sektor mediów; podkreśla w związku z tym, że obecne przepisy nie zapewniają w pełni sprawiedliwego środowiska w ekosystemie cyfrowym, np. w zakresie walki z dezinformacją i odpowiedzialności algorytmicznej; uważa, że przyjęcie odpowiednich przepisów, w szczególności aktu o usługach cyfrowych i aktu o rynkach cyfrowych, było krokiem we właściwym kierunku, lecz konieczne są dalsze działania w zakresie europejskiego aktu o wolności mediów, aby stworzyć uczciwe warunki działania w związku z transformacją cyfrową sektora mediów i wzrostem liczby platform internetowych;

27.

zwraca uwagę, że wolność mediów jest ściśle związana z wolnością artystyczną i akademicką; ubolewa nad faktem, że w niektórych państwach członkowskich wolność wypowiedzi, wolność sztuki i wolność zgromadzeń są poważnie ograniczane i zawężane; podkreśla, że brak zabezpieczenia autonomicznej struktury organizacyjnej instytucji zagraża niezależności systemów edukacji; wzywa Komisję do uwzględnienia wszystkich aspektów wolności wypowiedzi w sprawozdaniu na temat praworządności;

Demokracja oraz mechanizmy kontroli i równowagi

28.

broni stanowiska, że zasada podziału władzy ma zasadnicze znaczenie dla skutecznego funkcjonowania państwa, w tym niezależnego, bezstronnego i efektywnego funkcjonowania systemów wymiaru sprawiedliwości w całej Unii; wymaga też, aby instytucje nie wywierały jakiejkolwiek presji – zwłaszcza na poziomie politycznym i gospodarczym – na sędziów i prokuratorów;

29.

podkreśla, że uczciwe i wolne wybory należą do absolutnego minimum standardów funkcjonowania demokracji i że każdy proces wyborczy w Unii powinien być wolny od niezgodnych z prawem wpływów i nieprawidłowości; podkreśla, że w przypadku stwierdzenia przez OBWE, że wybory nie odbyły się w sposób uczciwy i wolny, trzeba podjąć konkretne działania, w tym na podstawie procedury przewidzianej w art. 7 ust. 1 TUE; wzywa Komisję i państwa członkowskie do podejmowania wszelkich niezbędnych działań w przypadku stwierdzenia ryzyka manipulacji wyborami w jednym z państw członkowskich, bez względu na to, czy źródłem tych ingerencji jest państwo, podmiot zagraniczny czy prywatny;

30.

przypomina, że korzystanie z podstawowych wolności, w tym z prawa do publicznej krytyki, jest podstawowym elementem wolnego i demokratycznego społeczeństwa; wyraża zaniepokojenie w związku z kurczeniem się przestrzeni społeczeństwa obywatelskiego w różnych państwach członkowskich, przejawiającym się w stosowaniu SLAPP wobec mediów i dziennikarzy, obrońców praw człowieka, podmiotów i działaczy społeczeństwa obywatelskiego i przeciwników politycznych, a także w nadzorowaniu ich działań; z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie Komisji do przedstawienia wniosku w sprawie dyrektywy dotyczącej walki z nadużywaniem drogi sądowej wobec dziennikarzy i obrońców praw; podkreśla także, że zakres stosowania tej dyrektywy musi być wystarczająco szeroki, by objąć wszystkie osoby występujące w obronie praw, w tym indywidualnych działaczy;

31.

podkreśla, że nielegalne wykorzystywanie Pegasusa i równoważnego oprogramowania szpiegowskiego przez państwa członkowskie przeciwko dziennikarzom, prawnikom, politykom opozycji i innym osobom stanowi bezpośrednie zagrożenie dla demokracji, praworządności i praw człowieka; wzywa Komisję do oceny nadużywania narzędzi monitorowania i wpływu tych nadużyć na procesy demokratyczne w Unii, a także do oceny potencjalnych naruszeń wartości zapisanych w art. 2 TUE i Karty;

32.

uważa, że sytuacja w przestrzeni obywatelskiej w państwach członkowskich zasługuje na osobny rozdział w sprawozdaniu oraz na utworzenie „wskaźnika europejskiej przestrzeni obywatelskiej”, biorąc pod uwagę kluczowe znaczenie społeczeństwa obywatelskiego dla utrzymania w pełni demokratycznego i integracyjnego społeczeństwa opartego na poszanowaniu praw człowieka oraz uwzględniając wyzwania, przed którymi stoi społeczeństwo obywatelskie w poszczególnych państwach członkowskich; obejmują one środki ustawodawcze i administracyjne, ograniczony dostęp do finansowania i kampanie oszczerstw;

33.

zaleca, aby Komisja przekształciła czwarty filar sprawozdania rocznego dotyczący „innych kwestii instytucjonalnych związanych z mechanizmami kontroli i równowagi” w filar dotyczący demokracji oraz mechanizmów kontroli i równowagi; zawierałby on ocenę takich elementów jak potencjalne zagrożenia dla procesów demokratycznych w Unii i państwach członkowskich, w tym manipulowanie wyborami;

Wpływ środków stosowanych w odpowiedzi na pandemię COVID-19 na demokrację, praworządność i prawa podstawowe

34.

przypomina o istotnym wpływie środków związanych z pandemią COVID-19, w tym systemów nadzwyczajnych i dekretów z mocą ustawy, na demokrację, praworządność i prawa podstawowe w Unii, w szczególności w obszarach sprawiedliwości, wolności mediów i walki z korupcją;

35.

z żalem odnotowuje charakter i nadmierne wykorzystywanie środków nadzwyczajnych w czasie pandemii COVID-19, któremu towarzyszył brak kontroli ex post takich środków ze strony niektórych parlamentów narodowych, a nawet zamknięcie parlamentów w wielu państwach członkowskich, co zwiększyło uprawnienia rządów i doprowadziło do braku rozliczalności i przejrzystości władzy wykonawczej;

36.

przypomina, że pandemia COVID-19 miała negatywny wpływ zarówno na dostęp do wymiaru sprawiedliwości, jak i na skuteczność sądów krajowych, w tym doprowadziła do częściowego zamknięcie sądów krajowych; podkreśla, że nadzwyczajna sytuacja narzucona przez pandemię pokazała, że istnieje pilna potrzeba modernizacji postępowań sądowych i wprowadzenia elementów cyfrowych w celu zwiększenia skuteczności systemów wymiaru sprawiedliwości i ułatwienia dostępu do pomocy prawnej i informacji prawnych;

37.

z zadowoleniem przyjmuje fakt, że sprawozdanie zawiera część poświęconą praworządności podczas pandemii COVID-19; podkreśla, że monitorowanie stosowania i proporcjonalności tych środków należy kontynuować – bez żadnych wyjątków – do czasu zniesienia wszystkich środków; w tym kontekście zwraca uwagę na ryzyko niewłaściwego wykorzystania środków z unijnego Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności; przypomina, że fundusze będą mogły zostać rozdysponowane dopiero po pełnym rozwiązaniu tych problemów; zachęca Komisję, aby w perspektywie długoterminowej dokonała oceny, czy środki wprowadzone przez państwa członkowskie były rzeczywiście ograniczone w czasie, konieczne i proporcjonalne oraz zgodne z mechanizmami kontroli i równowagi. zwraca się do Komisji o przedstawienie zaleceń, aby pomóc państwom członkowskim w łagodzeniu negatywnego wpływu pandemii na wymiar sprawiedliwości, walkę z korupcją i wolność mediów;

Prawa podstawowe i równość

38.

podkreśla swoje zaniepokojenie faktem, że kobiety oraz osoby znajdujące się w trudnej sytuacji, w tym osoby z niepełnosprawnościami, dzieci, mniejszości religijne – zwłaszcza w czasie narastania w Europie antysemityzmu, antycyganizmu i nienawiści antymuzułmańskiej – Romowie, osoby pochodzące z Afryki czy Azji, a także inne osoby należące do mniejszości etnicznych i językowych, migranci, osoby ubiegające się o azyl, uchodźcy, osoby LGBTIQ+ i osoby starsze, a szczególnie osoby mieszkające na zmarginalizowanych osiedlach, nadal odczuwają brak pełnego poszanowania swoich praw w całej Unii; podkreśla oczywisty związek między pogarszającymi się standardami praworządności a naruszeniami praw podstawowych i praw mniejszości, takimi jak stosowanie nadmiernej siły przez organy ścigania podczas protestów i na granicach Unii; przypomina, że w niektórych okolicznościach państwa członkowskie celowo uciekają się do środków, które są wątpliwe z perspektywy praworządności, takich jak przepisy przyjmowane w ramach przyspieszonej procedury bez konsultacji publicznych, a nawet – w wyjątkowych przypadkach – zmiany w konstytucji, aby uzasadnić politykę dyskryminacyjną, która w przeciwnym razie nie mogłaby być przedmiotem prawodawstwa, np. przepisy dotyczące konkretnie osób LGBTIQ lub wprowadzenie niemal całkowitego zakazu aborcji; przypomina, że państwa członkowskie ponoszą odpowiedzialność wobec osób znajdujących się w trudnej sytuacji, a także powinny zapewnić im bezpieczeństwo i ochronę przed dyskryminacją; zdecydowanie ponawia swój apel do Komisji o włączenie do zakresu przyszłych sprawozdań dogłębnej oceny uporczywego łamania praw podstawowych w całej Unii, w tym naruszenia zasady równości i praw osób należących do mniejszości; wzywa instytucje Unii do zapoznania się z rocznymi sprawozdaniami na temat praworządności w świetle sprawozdań dotyczących praw podstawowych, które publikuje Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej;

39.

ubolewa, że niektóre państwa członkowskie nie w pełni i nie całkiem prawidłowo włączyły do prawa krajowego decyzję ramową Rady w sprawie rasizmu i ksenofobii (31) oraz że nie wszystkie państwa członkowskie w pełni wdrożyły już przepisy dyrektywy w sprawie równości rasowej (32); zaleca zwrócenie większej uwagi na dyskursy polityczne i medialne podsycające nienawiść wobec mniejszości oraz na bezpośredni wpływ, jaki mają one na przyjmowanie dyskryminujących praw lub praktyk ograniczających praworządność dla wszystkich, w tym w dziedzinie polityki antyterrorystycznej i polityki bezpieczeństwa, w świetle rezolucji Parlamentu Europejskiego z 2020 r. w sprawie protestów antyrasistowskich po śmierci George’a Floyda (33);

40.

wyraża szczególne zaniepokojenie pogorszeniem się sytuacji w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego oraz praw kobiet w niektórych państwach członkowskich, w tym nałożeniem wysoce restrykcyjnych przepisów dotyczących aborcji, a także ciągłymi i systematycznymi atakami na prawa podstawowe osób LGBTIQ, którym towarzyszy pogorszenie się praworządności w kilku państwach członkowskich; wyraża ubolewanie, że zmiany te nie są konsekwentnie uwzględniane w sprawozdaniach Komisji na temat praworządności; wzywa Komisję, by systematycznie poruszała te kwestie we wszystkich odnośnych sprawozdaniach krajowych i w sprawozdaniu podsumowującym;

41.

z zadowoleniem przyjmuje postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego wszczęte przez Komisję przeciwko Węgrom i Polsce w ramach cyklu dotyczącego postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom z lipca 2021 r., dotyczące poszanowania praw człowieka osób LGBTIQ i naruszeń prawa Unii; zauważa, że po raz pierwszy Komisja wszczęła postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego w celu ochrony praw osób LGBTIQ;

42.

z niepokojem odnotowuje liczne doniesienia o znaczących i systematycznych naruszeniach praw podstawowych migrantów i osób ubiegających się o azyl w całej Unii, a w szczególności na granicach zewnętrznych; ubolewa nad tym, że kilka państw członkowskich przyjęło przepisy krajowe, które poważnie ograniczają prawa osób ubiegających się o azyl, a w niektórych przypadkach stanowią nawet zagrożenie dla zasady non-refoulement i prawa do skutecznego środka odwoławczego; wyraża niezadowolenie, że pomimo apeli Parlamentu Komisja nie zakończyła oceny zgodności licznych krajowych środków legislacyjnych w dziedzinie azylu i migracji z prawem Unii; przypomina, że poszanowanie praw podstawowych, takich jak prawa do azylu i do skutecznego środka odwoławczego, jest integralnym elementem właściwie funkcjonującej praworządności;

Źródła

43.

wzywa Komisję do dalszego umocnienia regularnego, pluralistycznego i zorganizowanego dialogu z rządami i parlamentami narodowymi, organizacjami pozarządowymi, krajowymi instytucjami praw człowieka, rzecznikami praw obywatelskich i organami ds. równości, stowarzyszeniami zawodowymi oraz innymi zainteresowanymi stronami; apeluje także do Komisji o większą przejrzystość w odniesieniu do kryteriów, które stosuje przy wyborze informacji od tych podmiotów przy sporządzaniu sprawozdań rocznych; uważa, że organizacje społeczeństwa obywatelskiego powinny być ściśle zaangażowane we wszystkie etapy cyklu przeglądu w ramach przejrzystej procedury opartej na jasnych kryteriach; podkreśla, że uporządkowane tematycznie konsultacje usprawniłyby proces i zwiększyłyby ilość wartościowych informacji zwrotnych; z zadowoleniem przyjmuje fakt, że kwestionariusz konsultacyjny obecnie umożliwia zainteresowanym stronom zgłaszanie aspektów wykraczających poza zakres przewidziany przez Komisję, i wzywa Komisję, by w razie potrzeby dostosowała strukturę sprawozdań krajowych; wzywa Komisję do dokonania przeglądu i ulepszenia narzędzi internetowych służących do wyrażania opinii przez zainteresowane strony oraz do elastyczności w odniesieniu do limitów dostępnego miejsca;

44.

uważa, że terminy konsultacji ze społeczeństwem obywatelskim były w przeszłości zbyt krótkie lub nietrafione; powinny one być odpowiednio dostosowane i elastyczne, aby umożliwić pełny i kompleksowy wkład; zwraca uwagę, że utrudniło to zainteresowanym stronom przygotowanie i zaplanowanie wkładu i działań uświadamiających, ze względu na ograniczone możliwości i zasoby finansowe, zwłaszcza jeżeli konsultacje odbywały się w okresie wakacyjnym; zachęca Komisję do wprowadzenia możliwości całorocznych konsultacji ze społeczeństwem obywatelskim zamiast skupiania się głównie na ograniczonych czasowo zaproszeniach do zgłaszania opinii; z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Komisja dopuszcza wielojęzyczne składanie wniosków we wszystkich językach urzędowych Unii; wzywa Komisję do określenia i opublikowania z wyprzedzeniem harmonogramu następnego sprawozdania, zawierającego daty poszczególnych etapów procedury, wraz z kalendarzem wizyt krajowych oraz datą publikacji sprawozdania; zauważa, że konsultacje można dodatkowo wspomóc; zachęca Komisję do współpracy z podmiotami społeczeństwa obywatelskiego w kwestii wniesionego przez nie wkładu;

45.

zachęca Komisję do zapewnienia odpowiednich działań następczych w ramach sprawozdania rocznego w odniesieniu do petycji i innych form, w jakich obywatele zgłaszali obawy i opisywali przypadki dotyczące uchybień w zakresie praworządności; uważa, że w celu umocnienia kultury praworządności i zaangażowania instytucji UE we współpracę z obywatelami należy utworzyć fora i struktury partycypacyjne w celu określenia tendencji i zapewnienia większej widoczności zagrożeń dla wartości zapisanych w art. 2 TUE oraz nieprawidłowości i naruszeń w tym zakresie w całej Unii;

46.

przypomina, że Komisja powinna w dalszym ciągu systematycznie uwzględniać odpowiednie informacje z właściwych źródeł i uznanych instytucji; przypomina, że należy uwzględnić ustalenia właściwych organów międzynarodowych, takich jak organy działające pod auspicjami ONZ, OBWE i Rady Europy; wzywa Komisję do szerszego uwzględniania danych i wniosków z odpowiednich wskaźników, takich jak projekt dotyczący wskaźników dobrego rządzenia na świecie (WGI), wskaźnik praworządności organizacji World Justice Project i projekt „Varieties of Democracy” (V-DEM);

47.

z zadowoleniem przyjmuje porozumienie Rady w sprawie zmiany mandatu Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej (FRA) jako krok naprzód; wzywa Komisję, aby skorzystała z okazji i zwróciła się do FRA o udzielenie porad metodycznych i przeprowadzenie badań porównawczych w celu uszczegółowienia kluczowych obszarów sprawozdania rocznego, mając na uwadze, że prawo do rzetelnego procesu sądowego, wolność wypowiedzi i inne prawa podstawowe są nierozerwalnie związane z praworządnością;

48.

uważa, że współpraca z Radą Europy i innymi organizacjami międzynarodowymi ma szczególne znaczenie dla rozwoju demokracji, praworządności i praw podstawowych w UE; wzywa Komisję do systematycznego analizowania danych dotyczących niewykonywania wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPC) i opinii organów traktatowych ONZ dotyczących indywidualnych komunikatów;

Mechanizm na rzecz demokracji, praworządności i praw podstawowych

49.

ubolewa z powodu niechęci Komisji i Rady do udzielenia pozytywnej odpowiedzi na apel Parlamentu zawarty w jego rezolucji z dnia 7 października 2020 r. w sprawie ustanowienia unijnego mechanizmu na rzecz demokracji, praworządności i praw podstawowych, który powinien obejmować pełny zakres wartości zapisanych w art. 2 TUE; ponawia apel do Komisji i Rady o niezwłoczne rozpoczęcie negocjacji z Parlamentem w sprawie porozumienia międzyinstytucjonalnego;

50.

przypomina swoje stanowisko dotyczące zaangażowania panelu niezależnych ekspertów, którzy doradzaliby trzem instytucjom, w ścisłej współpracy z FRA; wobec niechęci Komisji i Rady zwraca się do Prezydium o zorganizowanie procedury udzielania zamówień publicznych, aby utworzyć w pierwszej kolejności taki zespół pod auspicjami Parlamentu, w myśl zobowiązania podjętego w rezolucji z 24 czerwca 2021 r. w sprawie sprawozdania Komisji na temat praworządności z 2020 r.; doradzałby on Parlamentowi w kwestii przestrzegania wartości zapisanych w art. 2 TUE w poszczególnych państwach członkowskich, a także dałby przykład funkcjonowania takiego zespołu w praktyce;

51.

ponawia apel do Komisji o rozważenie bardziej kompleksowego i ambitniejszego przeglądu rozporządzenia w sprawie FRA (34); wzywa zatem Komisję do zbadania w długiej perspektywie pełnego potencjału FRA zgodnie z zasadami dotyczącymi statusu i funkcjonowania krajowych instytucji ochrony i propagowania praw człowieka (zasady paryskie), tak aby agencja ta stała się w pełni niezależnym organem przedstawiającym bezstronne i publicznie dostępne stanowiska na temat sytuacji w poszczególnych krajach w dziedzinie demokracji, praworządności i praw podstawowych; podkreśla, że taki rozwój powinien iść w parze ze wzrostem dostępnych zasobów;

Komplementarność z innymi instrumentami w zakresie praworządności

52.

przypomina, że sprawozdanie roczne powinno być istotnym źródłem i dokumentem referencyjnym służącym do podjęcia decyzji o uruchomieniu jednego lub kilku odpowiednich narzędzi, takich jak art. 7 TUE, rozporządzenie w sprawie warunkowości w zakresie praworządności, inne instrumenty dostępne na mocy unijnych przepisów finansowych oraz obowiązujące przepisy sektorowe i finansowe, aby skuteczniej chronić budżet UE, ramy na rzecz praworządności lub postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, w tym postępowania w trybie przyspieszonym, wnioski o zastosowanie środków tymczasowych przed wydaniem wyroku przez TSUE oraz działania podejmowane w razie niewykonania wyroków Trybunału; wzywa Komisję do jednoznacznego powiązania tych instrumentów ze zidentyfikowanymi lub możliwymi kwestiami związanymi z praworządnością zawartymi w sprawozdaniu; wzywa instytucje do niezwłocznego uruchomienia takich narzędzi i instrumentów, w tym mechanizmu warunkowości w zakresie praworządności, w celu zapewnienia aktywnego wsparcia praworządności i rozwiązania problemu regresu demokracji w Unii, ponieważ sprawozdanie Komisji na temat praworządności z 2021 r. zawiera liczne i szczegółowe przykłady naruszeń praworządności, które wchodzą w zakres rozporządzenia w sprawie warunkowości; ponownie apeluje do Komisji o stworzenie bezpośredniego powiązania między rocznymi sprawozdaniami na temat praworządności, wraz z innymi źródłami praworządności, a mechanizmem warunkowości w zakresie praworządności;

53.

przypomina, że postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego są podstawowym instrumentem ochrony i obrony prawa UE oraz wspólnych wartości zapisanych w art. 2 TUE; zauważa z zaniepokojeniem, że liczba postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego wszczętych przez Komisję gwałtownie spadła od 2004 r.; jest zaskoczony faktem, że postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego nie są wszczynane systematycznie, co najmniej gdy tylko dane naruszenie zostanie udokumentowane w sprawozdaniu rocznym; wyraża ubolewanie z powodu niechęci Komisji do aktywnego i systematycznego monitorowania wdrażania prawa Unii i wykorzystania wszystkich możliwości wszczęcia postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego jako instrumentu najlepiej nadającego się do skutecznego i bezzwłocznego rozwiązywania problemów; zauważa, że niechęć ta spowodowała wystosowanie do państw członkowskich wezwań do wszczęcia postępowań międzypaństwowych zgodnie z art. 259 TFUE; wyraża zaniepokojenie, że bez systematycznego i terminowego stosowania maleje prewencyjny potencjał postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego; apeluje, aby do sprawozdania włączyć przegląd – z podziałem na państwa członkowskie – wszystkich podjętych przez Komisję działań w zakresie egzekwowania prawa, w tym toczących się postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, a także stanu przestrzegania środków tymczasowych i wyroków TSUE oraz ETPC, co przyczyni się do kompleksowego wdrożenia unijnej tablicy wyników wymiaru sprawiedliwości;

54.

przypomina o znaczeniu orzeczeń wydawanych w przedmiocie odesłania prejudycjalnego w zakresie praworządności, jest zdania, że odnośne orzecznictwo TSUE przyczyniło się do dalszego zdefiniowania praworządności i mogłoby pomóc Komisji w dalszym dopracowywaniu poziomów odniesienia, które służyłyby do oceny sytuacji w zakresie praworządności w państwach członkowskich;

55.

wyraża zaniepokojenie przedłużającym się niewykonywaniem przez niektóre państwa członkowskie, w tym Węgry i Polskę, wyroków TSUE i ETPC dotyczących ich sytuacji krajowej, co przyczynia się do osłabienia praworządności; podkreśla, że niewykonywanie wyroków może prowadzić do sytuacji, w której naruszenia praw człowieka nie spotykają się z reakcją odwoławczą; podkreśla, że może to wywołać w społeczeństwie wrażenie, że wyroki można lekceważyć, co podważa niezawisłość sądownictwa i ogólne zaufanie do mocy sprawiedliwego postępowania sądowego; wzywa Komisję do dalszego informowania w sprawozdaniu o odpowiednich rozdziałach dotyczących sytuacji w zakresie wykonania wyroków w państwach członkowskich w przypadkach częściowego wykonania lub niewykonania; zachęca Komisję do podjęcia współpracy z władzami w celu znalezienia odpowiednich rozwiązań umożliwiających pełne wykonanie wyroków oraz do corocznego przedstawiania informacji na ten temat; przypomina, że niewykonanie wyroku TSUE w sprawie Coman i Hamilton (35) spowodowało, że skarżący musieli odwołać się do ETPC;

56.

przypomina o znaczeniu rozporządzenia w sprawie warunkowości w zakresie praworządności, w przypadku gdy naruszenia zasad praworządności mają negatywny wpływ na należyte zarządzanie finansami w ramach budżetu Unii lub ochronę interesów finansowych Unii bądź poważnie im zagrażają; z zadowoleniem przyjmuje wyroki TSUE z 16 lutego 2022 r. i jego wnioski, że Unia ma kompetencje w zakresie praworządności w państwach członkowskich, że rozporządzenie dotyczącego warunkowości w zakresie praworządności jest zgodne z prawem Unii; TSUE oddalił w nich także skargi wniesione przez Węgry i Polskę przeciwko rozporządzeniu w sprawie warunkowości w zakresie praworządności; ponownie wzywa Komisję do podjęcia natychmiastowych działań na mocy rozporządzenia, które obowiązuje od stycznia 2021 r.;

57.

uważa, że sprawozdanie roczne jest najwłaściwszym miejscem, w którym można przewidzieć specjalną sekcję na odpowiednią analizę sytuacji na podstawie rozporządzenia w sprawie warunkowości w zakresie praworządności; odnotowuje, że 27 kwietnia 2022 r. Komisja wszczęła w końcu – w drodze pisemnego powiadomienia – formalne postępowanie przeciwko Węgrom na mocy rozporządzenia w sprawie warunkowości w zakresie praworządności; wzywa Komisję do wszczęcia procedury przewidzianej w art. 6 ust. 1 tego rozporządzenia także przynajmniej wobec Polski; przypomina, że stosowanie, cel i zakres rozporządzenia są jasno określone i nie wymagają dalszych wyjaśnień; potępia decyzję Komisji, by nadal sporządzać wytyczne, nawet po wydaniu przez TSUE orzeczenia potwierdzającego legalność i ważność rozporządzenia; wzywa Komisję do zapewnienia, w miarę możliwości w drodze wniosku ustawodawczego, aby stosowanie art. 6 rozporządzenia w sprawie warunkowości w zakresie praworządności nie miało bezpośredniego lub pośredniego wpływu na obywateli, ponieważ osoby odpowiedzialne za naruszenia praworządności są przedstawicielami rządów lub szefami państw, oraz aby lokalne instytucje publiczne lub podmioty prywatne miały bezpośredni dostęp do funduszy pozostających w skonsolidowanym budżecie Unii; wzywa Komisję do bardziej rygorystycznego stosowania rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów i rozporządzenia finansowego w celu przeciwdziałania dyskryminacyjnemu wykorzystywaniu funduszy UE, w szczególności wszelkiego wykorzystywania o charakterze politycznym; apeluje także do Komisji, by wykorzystała pełny potencjał tych instrumentów i rozporządzenia w sprawie warunkowości w zakresie praworządności do ochrony demokracji, prawa państwa i praw podstawowych, tak aby zagwarantować, by fundusze unijne nie były wykorzystywane na inicjatywy, które naruszają wartości Unii zapisane w art. 2 TUE, przy jednoczesnym poszanowaniu interesów beneficjentów końcowych, którzy nie są podmiotami rządowymi;

58.

wyraża zaniepokojenie ustaleniami zawartymi w sprawozdaniu Komisji dotyczącym praworządności z 2021 r., zgodnie z którymi w niektórych krajach wspierane przez państwo nękanie i zastraszanie organizacji LGBTIQ wpływa na zdolność tych organizacji do uzyskania dostępu do finansowania; wzywa Komisję, aby dokładniej oceniła tą kwestię i zapewniła, wykorzystując do tego niezbędne środki, aby w całej Unii w pełni przestrzegano zasady niedyskryminacji w dostępie do funduszy unijnych; uważa, że ustalenia te wzmacniają długoletnie stanowisko Parlamentu, zgodnie z którym zakres sprawozdania na temat praworządności trzeba rozszerzyć na wszystkie wartości określone w art. 2 TUE;

59.

wyraża głębokie ubolewanie z powodu niezdolności Rady do poczynienia znaczących postępów w toku trwających procedur określonych w art. 7 ust. 1 TUE; wzywa Radę do dopilnowania, aby przesłuchania dotyczące toczących się postępowań z art. 7 odbywały się co najmniej raz na prezydencję i dotyczyły także nowych wydarzeń wpływających na praworządność, demokrację i prawa podstawowe; podkreśla, że nie ma potrzeby uzyskania jednomyślności w Radzie, aby mogła ona wskazać wyraźne ryzyko wystąpienia poważnego naruszenia unijnych wartości określonych w art. 7 ust. 1 TUE, skierować do zainteresowanych państw członkowskich konkretne zalecenia lub określić terminy wykonania tych zaleceń; przypomina swoje apele do Rady w tej sprawie i podkreśla, że jakiekolwiek dalsze opóźnianie takich działań stanowiłoby naruszenie zasady praworządności przez samą Radę; domaga się poszanowania roli i kompetencji Parlamentu;

60.

odnotowuje dyskusje dotyczące poszczególnych krajów, które odbyły się na forum Rady do Spraw Ogólnych na podstawie rocznych sprawozdań Komisji na temat praworządności w ramach corocznego dialogu Rady na temat praworządności; sugeruje, aby dyskusje te skupiały się – w kolejności alfabetycznej – na państwach członkowskich, w których kwestie związane z praworządnością są najpilniejsze; podkreśla, że większa przejrzystość wzmocniłaby dialog na temat praworządności w Unii; w związku z tym zachęca Radę do upublicznienia dyskusji dotyczących poszczególnych krajów, w tym szczegółowych wniosków;

61.

zdecydowanie potępia władze państw członkowskich, które odmawiają udziału w dorocznym dialogu Komisji na temat praworządności; uważa, że taka odmowa jest wystarczającym powodem, by Komisja przyspieszyła prace i dogłębniej zbadała stan praworządności w tych państwach; jest głęboko przekonany, że cykl praworządności może być skuteczny tylko wtedy, gdy instytucje europejskie i państwa członkowskie będą w równym stopniu przestrzegały zasady lojalnej współpracy, o której mowa w art. 4 ust. 3 TUE, i stosowały tę zasadę;

62.

wzywa Komisję do aktywnego udziału w debatach publicznych na szczeblu lokalnym, regionalnym i krajowym oraz do zwiększenia nakładów na podnoszenie świadomości na temat wartości Unii zapisanych w art. 2 TUE i stosowanych narzędzi, w tym sprawozdania rocznego, zwłaszcza w krajach, w których istnieją poważne obawy; podkreśla znaczenie komunikacji strategicznej w celu przeciwdziałania narracji antydemokratycznej oraz zajęcia się tymi narracjami poprzez lepsze wyjaśnienie działań Unii; wzywa w związku z tym Komisję, aby zorganizowała kampanie informacyjne na temat wagi poszanowania praworządności; wzywa Komisję do uruchomienia specjalnego programu wspierającego innowacyjne inicjatywy na rzecz edukacji formalnej, w szczególności dla prawników praktyków, a także edukacji nieformalnej dotyczącej praworządności i instytucji demokratycznych, dla obywateli Unii w każdym wieku;

63.

zobowiązuje się do prowadzenia regularnych konsultacji z rządami i parlamentami państw członkowskich na temat ustaleń zawartych w sprawozdaniu rocznym; wzywa państwa członkowskie do zadbania o to, by w wymianie poglądów z Parlamentem na temat praworządności uczestniczyli przedstawiciele jak najwyższego szczebla; wyraża głębokie ubolewanie, że w lutym 2022 r. polski Sejm odmówił spotkania z misją międzykomisyjną Parlamentu Europejskiego, a także ubolewa nad brakiem odpowiedzi na oficjalne zaproszenie, co bezpośrednio narusza art. 9 Protokołu (nr 1) do Traktatów UE w sprawie roli parlamentów narodowych w Unii Europejskiej;

64.

podkreśla, że wewnętrzne braki w zakresie praworządności mogą mieć negatywny wpływ na wiarygodność polityki zagranicznej Unii, zwłaszcza wobec krajów z jej bezpośredniego sąsiedztwa oraz krajów kandydujących i potencjalnych kandydatów do członkostwa w Unii;

65.

podkreśla, że mechanizmy kontroli i równowagi na szczeblu Unii także trzeba poddać niezależnej ocenie; zobowiązuje się w tym celu zwrócić się do Komisji Weneckiej o badanie na temat przestrzegania najważniejszych zasad demokracji w sprawowaniu rządów w Unii, w szczególności podziału władzy, odpowiedzialności oraz mechanizmów kontroli i równowagi;

o o

66.

zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej, Radzie Europy oraz rządom i parlamentom państw członkowskich.

(1) Wyrok z 16 lutego 2022 r., Węgry przeciwko Parlamentowi Europejskiemu i Radzie Unii Europejskiej, C-156/21, ECLI.EU:C:2022:97.

(2) Wyrok z 16 lutego 2022 r., Rzeczpospolita Polska przeciwko Parlamentowi Europejskiemu i Radzie Unii Europejskiej, C-157/21, ECLI.EU:C:2022:98.

(3) Dz.U. L 119 z 4.5.2016, s. 1.

(4) Dz.U. L 303 z 28.11.2018, s. 69.

(5) Dz.U. L 433 I z 22.12.2020, s. 1.

(6) Dz.U. L 156 z 5.5.2021, s. 1.

(7) Dz.U. C 215 z 19.6.2018, s. 162.

(8) Dz.U. C 129 z 5.4.2019, s. 13.

(9) Dz.U. C 390 z 18.11.2019, s. 117.

(10) Dz.U. C 433 z 23.12.2019, s. 66.

(11) Dz.U. C 363 z 28.10.2020, s. 45.

(12) Dz.U. C 270 z 7.7.2021, s. 91.

(13) Dz.U. C 395 z 29.9.2021, s. 63.

(14) Dz.U. C 395 z 29.9.2021, s. 2.

(15) Dz.U. C 415 z 13.10.2021, s. 36.

(16) Dz.U. C 425 z 20.10.2021, s. 107.

(17) Dz.U. C 81 z 18.2.2022, s. 27.

(18) Dz.U. C 99 z 1.3.2022, s. 146.

(19) Dz.U. C 99 z 1.3.2022, s. 218.

(20) Dz.U. C 99 z 1.3.2022, s. 218.

(21) Dz.U. C 117 z 11.3.2022, s. 151.

(22) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0428.

(23) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0439.

(24) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0451.

(25) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0455.

(26) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0502.

(27) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0512.

(28) Teksty przyjęte, P9_TA(2022)0064.

(29) Projekt rekomendacji Komitetu Ministrów w sprawie zwalczania mowy nienawiści, dostępny pod adresem https://rm.coe.int/draft-recommendation-on-combating-hate-speech-public-consultation-v-18/native/1680a2ef25; Informacje opublikowane na stronie https://www.coe.int/en/web/committee-antidiscrimination-diversity-inclusion/-/the-cdadi-finalised-important-deliverables-at-its-fourth-plenary-meeting.

(30) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii. Dz.U. L 305 z 26.11.2019, s. 17.

(31) Decyzja ramowa Rady 2008/913/WSiSW z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie zwalczania pewnych form i przejawów rasizmu i ksenofobii za pomocą środków prawnokarnych. Dz.U. L 328 z 6.12.2008, s. 55.

(32) Dyrektywa Rady 2000/43/WE z dnia 29 czerwca 2000 r. wprowadzająca w życie zasadę równego traktowania osób bez względu na pochodzenie rasowe lub etniczne (Dz.U. L 180 z 19.7.2000, s. 22).

(33) Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 19 czerwca 2020 r. w sprawie protestów antyrasistowskich po śmierci George’a Floyda (Dz.U. C 362 z 8.9.2021, s. 63).

(34) Raport śródokresowy z dnia 25 marca 2021 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Rady zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 168/2007 ustanawiające Agencję Praw Podstawowych Unii Europejskiej (COM(2020)0225),

(35) Wyrok z dnia 5 czerwca 2018 r., Relu Adrian Coman i in./Inspectoratul General pentru Imigrări i Ministerul Afacerilor Interne, C-673/16, ECLI.EU:C:2018:385.

16.12.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 479/33

P9_TA(2022)0213

Sprawozdanie za rok 2021 dotyczące Macedonii Północnej

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 19 maja 2022 r. w sprawie sprawozdania Komisji dotyczącego Macedonii Północnej za rok 2021 (2021/2248(INI))

(2022/C 479/03)

Parlament Europejski,

—	uwzględniając Układ o stabilizacji i stowarzyszeniu między Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi, z jednej strony, a Byłą Jugosłowiańską Republiką Macedonii, z drugiej strony (1),

—	uwzględniając wniosek Macedonii Północnej o członkostwo w Unii Europejskiej złożony 22 marca 2004 r.,

—	uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1529 z dnia 15 września 2021 r. ustanawiające Instrument Pomocy Przedakcesyjnej (IPA III) (2),

—	uwzględniając konkluzje Rady Europejskiej z 19–20 czerwca 2003 r. oraz agendę z Salonik dla Bałkanów Zachodnich,

—	uwzględniając decyzję Rady Europejskiej z dnia 16 grudnia 2005 r. o przyznaniu Macedonii Północnej statusu kraju kandydującego do członkostwa w UE,

—	uwzględniając konkluzje Rady Europejskiej z 28 czerwca 2018 r.,

—	uwzględniając konkluzje Rady Europejskiej z 17–18 października 2019 r.,

—	uwzględniając układ o przyjaźni, stosunkach dobrosąsiedzkich i współpracy między Bułgarią a Macedonią Północną, podpisany 1 sierpnia 2017 r. i ratyfikowany w styczniu 2018 r.,

—

uwzględniając porozumienie końcowe w sprawie rozstrzygnięcia rozbieżności opisanych w rezolucjach Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 817(1993) i 845(1993), rozwiązania umowy przejściowej z 1995 r. i ustanowienia partnerstwa strategicznego między Grecją a Macedonią Północną z 17 czerwca 2018 r., znane również jako porozumienie znad Prespy,

—	uwzględniając konkluzje Rady z 5 czerwca 2020 r. w sprawie zacieśnienia współpracy z partnerami z Bałkanów Zachodnich w dziedzinie migracji i bezpieczeństwa,

—	uwzględniając konkluzje Rady z 18 czerwca 2019 r., 25 marca 2020 r. i 14 grudnia 2021 r. w sprawie rozszerzenia oraz procesu stabilizacji i stowarzyszenia,

—	uwzględniając komunikat Komisji z 5 lutego 2020 r. pt. „Usprawnienie procesu akcesyjnego – wiarygodna perspektywa członkostwa w UE dla państw regionu Bałkanów Zachodnich” (COM(2020)0057),

—	uwzględniając komunikat Komisji z 29 kwietnia 2020 r. pt. „Wsparcie dla regionu Bałkanów Zachodnich w zwalczaniu pandemii COVID-19 oraz ożywienie gospodarcze po pandemii” (COM(2020)0315),

—	uwzględniając komunikat Komisji z 24 lipca 2020 r. pt. „Plan działania UE w sprawie nielegalnego handlu bronią palną na lata 2020–2025” (COM(2020)0608),

—	uwzględniając komunikat Komisji z 6 października 2020 r. pt. „Plan gospodarczo-inwestycyjny dla Bałkanów Zachodnich” (COM(2020)0641),

—	uwzględniając komunikat Komisji z 14 kwietnia 2021 r. w sprawie unijnej strategii zwalczania przestępczości zorganizowanej 2021–2025 (COM(2021)0170),

—	uwzględniając komunikat Komisji z 19 października 2021 r. pt. „Komunikat w sprawie polityki rozszerzenia UE w 2021 r.” (COM(2021)0644) oraz towarzyszący mu dokument roboczy służb Komisji pt. „Sprawozdanie za rok 2021 dotyczące Macedonii Północnej” (SWD(2021)0294),

—	uwzględniając Konwencję Rady Europy o praniu, ujawnianiu, zajmowaniu i konfiskacie dochodów pochodzących z przestępstwa oraz o finansowaniu terroryzmu,

—

uwzględniając sprawozdanie końcowe z 2 października 2020 r. z misji obserwacji wyborów Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODIHR) przy Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) dotyczące przedterminowych wyborów parlamentarnych w Macedonii Północnej z 15 lipca 2020 r. oraz sprawozdanie końcowe z 25 marca 2022 r. z wyborów samorządowych przeprowadzonych 17 i 31 października 2021 r.,

—	uwzględniając opinię Komisji Weneckiej z 18 października 2021 r. w sprawie projektu ustawy o stanie wyjątkowym oraz jej wcześniejsze opinie,

—	uwzględniając szczyty UE–Bałkany Zachodnie, które odbyły się w Sofii, Zagrzebiu i Brdzie pri Kranju w latach 2018, 2020 i 2021, oraz deklaracje z tych szczytów,

—	uwzględniając szczyt w Sofii z 10 listopada 2020 r., w tym deklarację w sprawie wspólnego rynku regionalnego oraz deklarację w sprawie Zielonego programu działań dla Bałkanów Zachodnich,

—	uwzględniając Deklarację z Sofii przyjętą 17 maja 2018 r. na szczycie UE–Bałkany Zachodnie i załączony do niej Program działań priorytetowych z Sofii,

—	uwzględniając 8. szczyt procesu berlińskiego, który odbył się 5 lipca 2021 r.,

—	uwzględniając deklarację końcową 8. Forum Społeczeństwa Obywatelskiego Bałkanów Zachodnich z 1 października 2021 r.,

—	uwzględniając sprawozdanie specjalne Europejskiego Trybunału Obrachunkowego nr 01/2022 z 10 stycznia 2022 r. pt. „Wsparcie UE na rzecz praworządności na Bałkanach Zachodnich – pomimo poczynionych wysiłków wciąż występują zasadnicze problemy”,

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 24 października 2019 r. w sprawie rozpoczęcia negocjacji akcesyjnych z Macedonią Północną i Albanią (3),

—	uwzględniając swoje zalecenie z 19 czerwca 2020 r. dla Rady, Komisji i wiceprzewodniczącego Komisji / wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa w sprawie Bałkanów Zachodnich po szczycie w 2020 r. (4),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 25 listopada 2020 r. w sprawie wzmocnienia wolności mediów: ochrona dziennikarzy w Europie, nawoływanie do nienawiści, dezinformacja i rola platform (5),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 15 grudnia 2021 r. w sprawie współpracy w zwalczaniu przestępczości zorganizowanej na Bałkanach Zachodnich (6),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 9 marca 2022 r. w sprawie obcych ingerencji we wszystkie procesy demokratyczne w Unii Europejskiej, w tym dezinformacji (7),

—	uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje w sprawie Macedonii Północnej,

—	uwzględniając art. 54 Regulaminu,

—	uwzględniając sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych (A9-0133/2022),

mając na uwadze, że integracja europejska odzwierciedla aspiracje obywateli Macedonii Północnej do demokracji i dobrobytu oraz działa jako potężny katalizator reform, które poprawiają jakość życia i działanie instytucji państwowych oraz przyczyniają się do wzrostu gospodarczego i współpracy regionalnej; mając na uwadze, że perspektywa uzyskania członkostwa przez Macedonię Północną w oparciu o osiągnięcia leży we własnym interesie Unii – politycznym, gospodarczym i w dziedzinie bezpieczeństwa;

mając na uwadze, że Macedonia Północna jest partnerem godnym zaufania, który konsekwentnie robi postępy na drodze do członkostwa w UE oraz spełnia i utrzymuje warunki wymagane do rozpoczęcia negocjacji akcesyjnych, a także w pełni dostosowuje się do polityki zagranicznej i bezpieczeństwa UE, w tym w sprawie sankcji nałożonych na Rosję;

C.	mając na uwadze, że UE musi zapewnić jasną ścieżkę dla państw pragnących przystąpić do UE;

mając na uwadze, że Macedonia Północna jest krajem kandydującym od 2005 r.; mając na uwadze, że Komisja od 2009 r. nieustannie zaleca rozpoczęcie negocjacji akcesyjnych, a kraj ten wykazuje zdecydowane zaangażowanie na drodze do członkostwa w UE, co doprowadziło do podjęcia przez Radę 26 marca 2020 r. decyzji o rozpoczęciu negocjacji akcesyjnych;

E.	mając na uwadze, że porozumienie znad Prespy oraz układ o przyjaźni, stosunkach dobrosąsiedzkich i współpracy to przełomowe porozumienia, które stanowią wzór stabilności i pojednania dla całego regionu Bałkanów Zachodnich i które poprawiły klimat stosunków dobrosąsiedzkich i współpracy regionalnej;

F.	mając na uwadze, że Macedonia Północna utrzymuje stałe i zdecydowane tempo realizacji reform unijnych, skupiając się na kwestiach podstawowych, i że powinna dalej utrzymać takie tempo reform i osiągać najlepsze w całym regionie Bałkanów Zachodnich wyniki procesu przemian demokratycznych;

G.	mając na uwadze, że niewłaściwe wykorzystanie procesu akcesyjnego do rozstrzygania sporów kulturowych i historycznych stanowi niebezpieczny precedens dla przyszłych procesów akcesyjnych i zagraża wiarygodności Unii, jej wpływowi i potencjałowi transformacyjnemu;

H.	mając na uwadze, że członkostwo w NATO stanowi wyraźny krok w kierunku większej stabilności, interoperacyjności oraz integracji w dziedzinie obrony ze społecznością euroatlantycką;

mając na uwadze, że UE pozostaje w pełni zaangażowana we wspieranie strategicznego celu Macedonii Północnej, jakim jest integracja z UE, w oparciu o praworządność i stosunki dobrosąsiedzkie, i nadal jest największym partnerem handlowym i inwestycyjnym Macedonii Północnej oraz zdecydowanie największym darczyńcą pomocy finansowej, zwłaszcza za pośrednictwem IPA III, planu gospodarczo-inwestycyjnego dla Bałkanów Zachodnich oraz pomocy makrofinansowej; w tym znacznego wsparcia na rzecz walki z pandemią COVID-19;

J.	mając na uwadze, że integracja europejska jest skutecznym instrumentem polityki zagranicznej, który przyczynia się do propagowania pokoju i podstawowych wartości UE, takich jak poszanowanie demokracji, praw człowieka, praworządności i wolności wypowiedzi;

K.	mając na uwadze, że wroga bezpośrednia lub zlecona ingerencja i dezinformacja ze strony obcych państw ma na celu wywoływanie niezgody, przemocy i napięć między grupami etnicznymi oraz destabilizację całego regionu;

ponownie wyraża zdecydowane poparcie dla zaangażowania Macedonii Północnej na rzecz demokracji i praworządności, opartego na jej strategicznej orientacji proeuropejskiej, niezachwianym zaangażowaniu na rzecz wartości europejskich, reform związanych z UE i procesu integracji europejskiej, a także stosunkach dobrosąsiedzkich i współpracy regionalnej obejmującej wszystkie strony;

ubolewa, że Rada nie rozpoczęła oficjalnie od dawna wyczekiwanych negocjacji akcesyjnych z Macedonią Północną i Albanią; wyraża pełną solidarność z obywatelami tych krajów i współczucie dla nich; jest zdania, że decyzja ta, która podważa nastawienie opinii publicznej do UE i poważnie zagraża całej polityce rozszerzenia, szkodzi reputacji UE jako wiarygodnego partnera i poważnego podmiotu geopolitycznego; zachęca Bułgarię i Macedonię Północną, by rozwiązały toczący się między nimi spór kulturalno-historyczny niezależnie od procesu akcesyjnego Macedonii Północnej oraz by niezwłocznie zezwoliły na organizację pierwszej konferencji międzyrządowej, ponieważ Macedonia Północna spełniła wszystkie oficjalne kryteria;

potwierdza geostrategiczne znaczenie Macedonii Północnej i całego regionu Bałkanów Zachodnich oraz jego przyszłości jako części UE; przypomina państwom członkowskim, że polityka rozszerzenia musi opierać się na obiektywnych kryteriach; podkreśla, że unijna polityka rozszerzenia jest najskuteczniejszym instrumentem polityki zagranicznej Unii, a całkowita integracja Bałkanów Zachodnich leży w interesie UE pod względem politycznym, gospodarczym i względem bezpieczeństwa jako geostrategiczna inwestycja w stabilną i prosperującą Unię; podkreśla, że oficjalne rozpoczęcie negocjacji akcesyjnych będzie inwestycją w wiarygodność UE, a także w stabilność, dobrobyt i trwające procesy pojednania w regionie;

wzywa UE do podjęcia konkretnych kroków na rzecz integracji Bałkanów Zachodnich w szerszym kontekście strategicznym i w kontekście bezpieczeństwa, w tym w związku z konsekwencjami rosyjskiej agresji na Ukrainę dla bezpieczeństwa, możliwymi wpływami Rosji w regionie oraz szkodliwymi działaniami zmierzającymi do osłabienia stabilności politycznej i integracji krajów Bałkanów Zachodnich z UE; przypomina o transformacyjnym charakterze negocjacji akcesyjnych, które mają być prowadzone w ramach zmienionej metodyki rozszerzenia;

przypomina, że UE opiera się na przezwyciężaniu sporów regionalnych i trudnej przeszłości z myślą o pracy i budowie dobrobytu na rzecz lepszej, pokojowej i dostatniej przyszłości; wzywa Bułgarię i Macedonię Północną do szybkiego osiągnięcia porozumienia, które rozwiąże kwestie dwustronne, aby zapobiec dalszym opóźnieniom i przeszkodom utrudniającym postępy w procesie akcesyjnym;

wzywa Radę, by wykazała pełne zaangażowanie polityczne na rzecz rozszerzenia oraz przyspieszyła tempo i zwiększyła wiarygodność integracji europejskiej poprzez oficjalne rozpoczęcie negocjacji akcesyjnych z Albanią i Macedonią Północną, zwłaszcza w geostrategicznym kontekście stosunków z Rosją i jej agresji na Ukrainę, jako że oba kraje spełniły niezbędne warunki i osiągnęły trwałe wyniki, także w kwestiach podstawowych;

wyraża uznanie dla Macedonii Północnej za jej stałe postępy na drodze do członkostwa w UE, zaangażowanie na rzecz zapewnienia wielokulturowości i harmonii międzyetnicznej przez wdrożenie umowy ramowej z Ochrydy oraz stałe pozytywne i konsekwentne starania na rzecz rozwiązania nierozstrzygniętych kwestii dwustronnych; z zadowoleniem przyjmuje strategiczne podejście do reform związanych z UE, w tym w ramach programu „Europa w domu” oraz krajowego programu przyjmowania dorobku prawnego Unii;

podkreśla, że tempo przystępowania do UE powinno zależeć od postępów w dziedzinie należytego funkcjonowania instytucji demokratycznych w oparciu o praworządność, dobre rządy i prawa podstawowe; gratuluje Macedonii Północnej nieustannych wysiłków na rzecz wzmocnienia praworządności, niezależności sądownictwa i praw mniejszości, zwalczania korupcji i przestępczości zorganizowanej, reformy administracji publicznej i konsolidacji wolności mediów; zachęca kraj do podtrzymania i zintensyfikowania tych wysiłków;

Funkcjonowanie instytucji demokratycznych

z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Macedonia Północna nadal wykazuje najlepsze wyniki w przemianach demokratycznych w regionie Bałkanów Zachodnich, o czym świadczy wyraźna poprawa przejrzystości, dialogu politycznego i konkurencyjności wyborczej;

10.

z zadowoleniem przyjmuje wszelkie wysiłki na rzecz zmniejszenia polaryzacji i zintensyfikowania konstruktywnego dialogu politycznego i apeluje do partii politycznych o bardziej konstruktywne działania w tym zakresie, co pomoże wzmocnić instytucje demokratyczne przez dalszą poprawę zarządzania tymi instytucjami, ich wiarygodności i odpowiedzialności;

11.

potwierdza, że trzeba utrzymać konstruktywne zaangażowanie między rządem a opozycją i szeroki ponadpartyjny konsensus w sprawie reform związanych z UE przez dalsze wzmocnienie uprawnień ustawodawczych, nadzorczych i budżetowych Zgromadzenia Macedonii Północnej (Sobrania); z zadowoleniem przyjmuje nieustanne ponadpartyjne zaangażowanie polityczne Macedonii Północnej w proces im. Jeana Monneta, polegający na wzmacnianiu zdolności przywódców politycznych do prowadzenia prawdziwego dialogu międzypartyjnego i wypracowywania konsensusu niezbędnego do budowania zaufania i demokratycznej kultury parlamentarnej; wzywa ustawodawców, by szybko wdrożyli zobowiązania w zakresie przeglądu swojego regulaminu wewnętrznego podjęte w procesie dialogu im. Jeana Monneta oraz by zintensyfikowali dialog z Parlamentem Europejskim i parlamentami narodowymi;

12.

z zadowoleniem przyjmuje rosnącą przejrzystość i odpowiedzialność Sobrania i wzywa je, by poprawiło jakość ustawodawstwa, m.in. dzięki odpowiednim konsultacjom i ocenom skutków dotyczących najważniejszych przepisów, zminimalizowało stosowanie procedur przyspieszonych oraz ograniczyło polaryzację parlamentu; z zadowoleniem przyjmuje ponadpartyjne poparcie dla przyjęcia przepisów dotyczących zapobiegania dyskryminacji i ochrony przed nią, zapobiegania przemocy wobec kobiet i przemocy domowej i ochrony przed tego rodzaju przemocą oraz poprawek do ustawy o prawach dziecka;

13.

podkreśla potrzebę zakończenia reform ordynacji wyborczej w terminowy, przejrzysty i inkluzywny sposób, zgodnie z niezrealizowanymi zaleceniami Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka OBWE (ODIHR) i Komisji Weneckiej; z zadowoleniem przyjmuje sprawną i opartą na rywalizacji organizację wolnych i uczciwych wyborów lokalnych 17 i 31 października 2021 r.;

14.

zachęca partie polityczne Macedonii Północnej, by poprawiły przejrzystość finansowania partii oraz wzmocniły konkurencyjną demokrację wewnątrzpartyjną i wiarygodność;

15.

apeluje o ciągłe reformy w dążeniu do rozliczalnej administracji publicznej opartej na osiągnięciach, przy jej większej niezależności zawodowej i rozliczalności, usprawnionych ramach instytucjonalnych, sprawniejszej koordynacji wewnątrz służb w zakresie integracji z UE i związanych z tym reform, uproszczonych procedurach administracyjnych oraz lepszym zarządzaniu lokalnym; dostrzega działania podjęte w celu zwiększenia efektywności i jakości usług oraz likwidacji korupcję poprzez cyfryzację;

16.

z zadowoleniem przyjmuje przeprowadzenie spisu ludności w 2021 r. zgodnie z odpowiednimi standardami ONZ i prawodawstwem statystycznym UE, co powinno usprawnić podejmowanie uzasadnionych decyzji; z zadowoleniem przyjmuje publikację wyników spisu i oczekuje ich przełożenia na działania polityczne;

17.

apeluje o podjęcie dalszych kroków służących zapewnieniu systemowej odpowiedzialności instytucji publicznych przez konstruktywne konsultacje publiczne z zainteresowanymi stronami i z zadowoleniem przyjmuje dotychczasowe postępy w tej dziedzinie;

18.

wzywa rząd Macedonii Północnej, by zapewnił odpowiednie finansowanie i spójne wdrażanie decyzji i zaleceń niezależnych organów i agencji, np. rzecznika praw obywatelskich;

19.

z zadowoleniem przyjmuje powołanie Komisji ds. Zapobiegania Dyskryminacji i Ochrony przed Dyskryminacją oraz jej bieżące prace; wzywa rząd, by zapewnił środki niezbędne do osiągnięcia jej pełnej operacyjności;

Media i społeczeństwo obywatelskie

20.

przypomina o potrzebie dalszego dostosowywania, w przejrzysty i inkluzywny sposób, ram prawnych dotyczących mediów internetowych i tradycyjnych zgodnie z dorobkiem prawnym UE i standardami UE we współpracy ze stowarzyszeniami zawodowymi, społeczeństwem obywatelskim i ekspertami w celu wzmocnienia ich niezależności od ingerencji politycznej, prywatnej i innej ingerencji zewnętrznej, przy zapewnieniu przejrzystości w zakresie własności, stabilności finansowej oraz samoregulacji; wzywa rząd Macedonii Północnej do przeznaczenia wystarczających środków na zapewnienie profesjonalizacji i niezależności nadawcy publicznego;

21.

ponawia swoje apele o zmianę przepisów regulujących finansowanie przez państwo oraz reklamowanie partii politycznych w mediach w celu zapewnienia konkurencyjnego i sprawiedliwego podziału środków publicznych, co zagwarantuje uczciwą konkurencję i niezależność redakcyjną;

22.

zachęca do szybkich działań na rzecz zwiększenia niezależności redakcyjnej i finansowej, bezstronności i profesjonalizmu nadawców publicznych i organów regulacyjnych mediów oraz z zadowoleniem przyjmuje trwającą modernizację tych dwóch organów;

23.

apeluje o wdrożenie środków zwiększających bezpieczeństwo pracowników mediów oraz przeciwdziałających próbom ich zastraszania; podkreśla znaczenie egzekwowania podejścia zero tolerancji do zastraszania dziennikarzy, gróźb i aktów przemocy wobec nich; zauważa potrzebę prowadzenia dochodzeń i ścigania wszelkich takich prób oraz poprawy warunków pracy dziennikarzy w celu zapewnienia wysokiej jakości dziennikarstwa;

24.

przypomina, że trzeba wzmocnić niezależne dziennikarstwo śledcze, bezstronną weryfikację faktów i umiejętność korzystania z mediów jako środki wymierzone przeciwko nawoływaniu do nienawiści, kampaniom dezinformacyjnym i obcym ingerencjom, które nasiliły się w czasie pandemii COVID-19 i rosyjskiej agresji na Ukrainę; podkreśla znaczenie współpracy instytucjonalnej dla ustanowienia skutecznych ram walki z manipulacyjnymi kampaniami dezinformacyjnymi; wzywa do wzmożenia wysiłków na rzecz zapewnienia pluralizmu i niezależności mediów oraz wspierania środowiska medialnego wolnego od nacisków zewnętrznych i sprzyjającego profesjonalnej organizacji mediów w Macedonii Północnej; wyraża poparcie dla rozwoju pluralizmu mediów i kultury w celu zwiększenia świadomości i wymiany kulturowej oraz poprawy wzajemnego zrozumienia;

25.

pochwala wysiłki rządu służące poprawie zaangażowania społeczeństwa obywatelskiego i apeluje, by stworzyć ramy zapewniające stabilność finansową organizacji społeczeństwa obywatelskiego, w tym organizacji, które reprezentują różne społeczności etniczne i bronią ich praw; przypomina, że konieczne są dalsze wysiłki w celu zapewnienia bardziej terminowego, konstruktywnego i przejrzystego procesu konsultacji ze społeczeństwem obywatelskim w tym względzie; z zadowoleniem przyjmuje pozytywne przykłady synergii między społeczeństwem obywatelskim a instytucjami, takie jak utworzenie międzypartyjnej grupy parlamentarnej ds. praw osób LGBTI+;

Prawa podstawowe

26.

odnotowuje poprawę w zapewnianiu praw kobiet i w polityce uwzględniającej problematykę płci; wyraża zadowolenie z przyjęcia ustawy mającej na celu zapobieganie przemocy wobec kobiet oraz przemocy domowej, a także zachęca Macedonię Północną do skuteczniejszego wdrażania krajowego planu działania na rzecz wdrożenia postanowień konwencji stambulskiej; zwraca się do Macedonii Północnej o kontynuowanie wszystkich starań na rzecz równouprawnienia płci i praw kobiet, w tym przez priorytetowe traktowanie uwzględniania aspektu płci oraz pogłębioną współpracę ze społeczeństwem obywatelskim, w szczególności z organizacjami kobiet;

27.

wzywa Macedonię Północną do podjęcia działań w celu zapewnienia odpowiedniej reprezentacji kobiet na wszystkich stanowiskach decyzyjnych oraz do rozwiązania problemu niewdrażania praw kobiet pracujących, zwalczania stereotypów płciowych i braku równowagi płci oraz luki płacowej między kobietami a mężczyznami na rynku pracy; zwraca uwagę na znaczne różnice między płciami pod względem uczestnictwa w rynku pracy i jakości pracy, niewystarczające przeciwdziałanie molestowaniu seksualnemu w miejscu pracy, dyskryminację w przepisach prawnych dotyczących urlopu macierzyńskiego oraz na brak infrastruktury w zakresie opieki nad dziećmi i edukacji przedszkolnej; przyjmuje do wiadomości poprawki do ustawy o prawach dziecka oraz zakończenie procesu deinstytucjonalizacji;

28.

zachęca do nieustannych działań na rzecz dalszego budowania zaufania między społecznościami oraz na rzecz funkcjonowania społeczeństwa wieloetnicznego i demokracji, i jednocześnie przypomina, że ważne jest przestrzeganie praw wszystkich społeczności i skuteczne eliminowanie wszelkich przypadków dyskryminacji; zachęca rząd do zapewnienia równej ochrony konstytucyjnej praw wszystkich społeczności etnicznych, w stosownych przypadkach w drodze poprawek ustawodawczych, oraz do ochrony i promowania ich dziedzictwa kulturowego, języków i tradycji poprzez równy, inkluzywny i niedyskryminacyjny dostęp do edukacji i mediów;

29.

wzywa władze do opracowania nowej strategii w celu rozwiązania problemów, przed którymi stoi społeczność romska, zastąpienia nią poprzedniej strategii, która wygasła w 2020 r., oraz do ponownego rozważenia decyzji o zmniejszeniu budżetu na integrację Romów, który w rzeczywistości powinien zostać zwiększony;

30.

z zadowoleniem przyjmuje sukces drugiej parady równości zorganizowanej w 2021 r. w Skopje; wzywa parlament Macedonii Północnej do pilnego przyjęcia krajowego planu działania na rzecz społeczności LGBTI+ oraz do zapewnienia wystarczających zasobów na jego wdrożenie; wzywa wszystkie podmioty polityczne do zmiany ustawy o rejestrze cywilnym oraz do zapewnienia szybkiego i niezakłóconego prawnego uznawania płci w oparciu o samostanowienie;

31.

apeluje o dalszą poprawę egzekwowania praw osób należących do mniejszości, w tym do samoidentyfikacji oraz włączającej edukacji międzykulturowej; podkreśla znaczenie aktualizacji i przyjęcia przepisów oświatowych, które usuwają treści dyskryminujące i stygmatyzujące oraz są zharmonizowane z ustawą o przeciwdziałaniu dyskryminacji i o ochronie przed dyskryminacją;

32.

podkreśla potrzebę dalszych postępów w celu zapewnienia poszanowania praw osób z niepełnosprawnościami; z zadowoleniem przyjmuje mechanizm monitorowania wdrażania Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych ustanowiony przez Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich; podkreśla potrzebę zwalczania dyskryminacji, która dotyka osoby z niepełnosprawnościami, zarówno bezpośredniej, jak i pośredniej, w postaci barier związanych z infrastrukturą, braku informacji i usług, postaw dyskryminacyjnych i wykluczenia społecznego; wzywa władze do szybkiego zakończenia procesu deinstytucjonalizacji; podkreśla zapotrzebowanie na odpowiednie zasoby i odpowiednią infrastrukturę, aby można było zagwarantować niezbędną ochronę socjalną oraz zapewnić godne warunki życia osobom z niepełnosprawnościami w Macedonii Północnej;

33.

wzywa właściwe organy, by proaktywnie zapobiegały wszelkim przypadkom nawoływania do nienawiści, przestępstw z nienawiści i zastraszania oraz systematycznie je ścigały, by dokładnie badały powiązane ataki oraz by zapewniały bezpieczeństwo i ochronę osobom będącym ich celem, np. dziennikarzom, osobom należącym do mniejszości i innych wrażliwych grup; ponawia apel do właściwych organów o poprawę zdolności instytucjonalnych w zakresie zapobiegania mowie nienawiści, przestępstwom z nienawiści i dyskryminacji z jakichkolwiek względów oraz zwalczania tych zjawisk zgodnie ze standardami międzynarodowymi;

34.

wzywa wszystkie podmioty polityczne, by położyły kres mowie nienawiści, kampaniom oszczerstw i nękaniu niezależnych organizacji społeczeństwa obywatelskiego oraz by potępiły te zjawiska, a także wzywa właściwe organy do stosowania podejścia „zero tolerancji” w odniesieniu do zastraszania, gróźb i aktów przemocy wobec dziennikarzy i obrońców praw człowieka oraz do dopilnowania, by sprawcy zostali postawieni przed wymiarem sprawiedliwości;

35.

jest zaniepokojony faktem, że w mediach i w dyskursie politycznych gwałtownie wzrosła liczba wprowadzających w błąd i dyskryminujących wypowiedzi wobec osób LGBTI+ i obrońców praw człowieka; potępia nękanie, nawoływanie do nienawiści, przestępstwa z nienawiści i kierowanie gróźb śmierci pod adresem osób LGBTI+ i obrońców praw człowieka oraz wzywa do przeprowadzenia pełnego dochodzenia w sprawie tych incydentów i ukarania sprawców;

36.

przypomina o potrzebie wzmocnienia niezależnego nadzoru policyjnego, zapobiegania bezkarności policji wobec społeczności marginalizowanych, takich jak Romowie, oraz zapewnienia rozliczalności za tę bezkarność, a także poprawy traktowania osób zatrzymanych i warunków panujących w więzieniach poprzez pełne wdrożenie odpowiednich zaleceń;

37.

z zadowoleniem przyjmuje starania podejmowane przez władze Bułgarii i Macedonii Północnej na rzecz budowy stosunków opartych na wzajemnym szacunku, zaufaniu, zbliżeniu i ściślejszych kontaktach międzyludzkich; zdecydowanie potępia podburzającą retorykę i wzywa do wzmożenia wspólnych wysiłków na rzecz zapobiegania wszelkim przypadkom nawoływania do nienawiści i przestępstw z nienawiści ze względu na pochodzenie narodowe lub etniczne oraz ich ścigania;

38.

z zadowoleniem przyjmuje członkostwo Macedonii Północnej w Międzynarodowym Sojuszu na rzecz Pamięci o Holokauście;

39.

przypomina, że konieczne jest otwarcie archiwów jugosłowiańskich tajnych służb (UDBA) i służby kontrwywiadowczej Jugosłowiańskiej Armii Ludowej (KOS) w całym regionie, aby gruntownie zbadać zbrodnie i organizacje przestępcze z czasów komunistycznych; jest zdania, że przejrzyste podejście do zbrodni totalitarnych, obejmujące otwarcie archiwów tych służb, stanowi krok w kierunku dalszej demokratyzacji, rozliczalności i siły instytucji;

40.

wzywa UE do zwiększenia wsparcia dla pomocy humanitarnej i zarządzania granicami w regionie, która powinna być prowadzona z pełnym poszanowaniem praw podstawowych; pochwala wysiłki Macedonii Północnej na rzecz przyjęcia uchodźców oraz nieprzerwaną konstruktywną rolę, jaką kraj ten odgrywa w zarządzaniu nieuregulowaną migracją; ponawia apel do władz Macedonii Północnej o poprawę dostępu do azylu i warunków przyjmowania oraz o wprowadzenie odpowiedniego systemu zarządzania migracją i rejestracji migrantów; przypomina o potrzebie przyjęcia systematycznego podejścia do zwalczania przemytu ludzi i nieuregulowanej migracji; z zadowoleniem przyjmuje międzynarodową współpracę w tym zakresie i zauważa, że umowa o statusie z Europejską Agencją Straży Granicznej i Przybrzeżnej (Frontex) nie została jeszcze podpisana ze względu na nierozwiązane kwestie dwustronne;

Praworządność

41.

uznaje poczynione postępy, jednak podkreśla, że trzeba przyspieszyć reformę praworządności, która jest podstawą transformacji demokratycznej, zapewniając pewność prawa, przejrzystość, dostęp do wymiaru sprawiedliwości i niedyskryminację;

42.

wzywa Komisję do wdrożenia zaleceń zawartych w sprawozdaniu specjalnym Europejskiego Trybunału Obrachunkowego nr 01/2022 w celu zapewnienia skutecznego wpływu pomocy finansowej na praworządność na Bałkanach Zachodnich, w tym w Macedonii Północnej;

43.

z zadowoleniem przyjmuje dalsze kroki na rzecz konsolidacji wyników w zakresie prowadzenia dochodzeń, ścigania i sądzenia za sprawy dotyczące korupcji i przestępczości zorganizowanej, w tym na wysokim szczeblu, oraz wzmacniania niezależnych instytucji nadzoru i systemów sądowniczych;

44.

przypomina, że aktualizacja kodeksu karnego powinna uwzględniać m.in. przepisy dotyczące przemocy wobec kobiet, przestępczości gospodarczej, prania pieniędzy, korupcji, konfiskaty mienia i rozpowszechniania dezinformacji oraz powinna nasilić walkę z przestępczością zorganizowaną, w tym z nielegalnym pozyskiwaniem drewna;

45.

podkreśla, że potrzebne są dalsze postępy w reformie sądownictwa, poprzez wzmocnienie niezawisłości instytucjonalnej, finansowania, jakości, koordynacji i przejrzystości sądownictwa oraz funkcjonowania organów zapewniających jego samorządność; wzywa siły polityczne do szybkich uzgodnień w sprawie mianowania sędziów Trybunału Konstytucyjnego, aby zapewnić jego prawidłowe funkcjonowanie;

46.

z zadowoleniem przyjmuje znaczne postępy w walce z korupcją i przestępczością zorganizowaną oraz popiera zastosowane w tym celu środki, np. w ramach planu antykorupcyjnego „działanie 21”, w tym poprzez proaktywne dochodzenia prowadzone przez państwową komisję ds. zapobiegania korupcji i prokuraturę ds. korupcji i przestępczości zorganizowanej, priorytetowo traktujące wyroki skazujące i konfiskatę mienia pochodzącego z działalności przestępczej w sprawach wysokiego szczebla; wzywa państwa członkowskie, by zacieśniły transgraniczną współpracę wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych z krajami Bałkanów Zachodnich przy pełnym poszanowaniu dorobku UE dotyczącego ochrony danych;

47.

wzywa do sfinalizowania środków reformy sektora bezpieczeństwa i wywiadu, zapewniających niezależność sektora i znaczący nadzór parlamentarny; wzywa do aktualizacji mechanizmu ochrony sygnalistów, lepszego wdrożenia i dostosowania do dyrektywy UE w sprawie sygnalistów (8) i zalecenia Rady Europy CM/Rec(2014)7 w sprawie ochrony sygnalistów, a także do skutecznego wdrożenia niedawno zmienionego prawa dotyczącego lobbingu;

48.

podkreśla, jak ważne jest dalsze pociąganie do odpowiedzialności prawnej, w tym we wszystkich procesach sądowych związanych z nadużywaniem stanowiska, bezkarnością policji, korupcją, atakami w parlamencie Macedonii Północnej w 2017 r., nielegalnymi podsłuchami i wymuszeniami;

49.

podkreśla, że ważne są konsekwentne i proaktywne postępowania przygotowawcze, ściganie i prawomocne wyroki skazujące w przypadkach korupcji na wysokim szczeblu;

50.

wzywa do podjęcia zdecydowanych działań przeciwko praniu pieniędzy i przestępstwom finansowym poprzez ściślejszą koordynację, w tym z Europolem, przy jednoczesnym pełnym dostosowaniu do dorobku prawnego UE w zakresie danych i poszanowaniu go; nalega na wzmocnienie zdolności organów ścigania do zwalczania przestępczości zorganizowanej, terroryzmu i radykalizacji; wzywa władze do przyjęcia i wdrożenia niezbędnych przepisów regulujących działalność biura ds. odzyskiwania mienia i zwiększających skuteczność krajowego systemu odzyskiwania mienia;

51.

z zadowoleniem przyjmuje trwałe dotychczasowe postępy, które powinny prowadzić do systemowej poprawy zwalczania handlu ludźmi, narkotykami, bronią palną i towarami, a także cyberprzestępczości i inwigilacji, brutalnej przestępczości, ekstremizmu i zagrożeń terrorystycznych; wyraża uznanie dla dochodzeń i trwającej współpracy dwustronnej i międzynarodowej w zakresie rozbijania międzynarodowych siatek przestępczych, w tym we współpracy z międzynarodowymi i unijnymi agencjami wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, takimi jak Eurojust, Europol i Frontex, które nasiliły działania przeciwko handlowi ludźmi, narkotykami i nielegalną bronią oraz zagrożeniu radykalizacji; odnotowuje polityczne, operacyjne i logistyczne wsparcie Macedonii Północnej dla Fronteksu oraz służb straży granicznej i przybrzeżnej państw członkowskich; wzywa Macedonię Północną, by wzmocniła odporność na zagrożenia hybrydowe, dezinformację i fałszywe informacje; ubolewa nad cyberatakami przeprowadzonymi przeciwko instytucjom tego kraju;

Reformy społeczno-gospodarcze

52.

odnotowuje poważne skutki gospodarcze i społeczne kryzysu związanego z COVID-19 i wyraża poparcie dla szeregu środków podjętych przez władze w celu ochrony zdrowia publicznego i złagodzenia społeczno-gospodarczych skutków kryzysu, w tym dla właściwego wykorzystania znacznego wsparcia udzielanego przez UE pod względem pomocy finansowej, sprzętu medycznego i szczepionek; z zadowoleniem przyjmuje szybsze niż oczekiwano ożywienie gospodarcze Macedonii Północnej w 2021 r. i zwiększony wzrost gospodarczy;

53.

zaleca, aby Macedonia Północna kontynuowała działania mające na celu poprawę klimatu biznesowego i infrastruktury w ramach planu finansowania przyspieszenia wzrostu gospodarczego, a także zwalczanie uchylania się od opodatkowania, modernizację edukacji, rozszerzenie zakresu zabezpieczenia społecznego i przyspieszenie transformacji cyfrowej, zreformowanie rynków energii i transportu, oprócz krótkoterminowych działań łagodzących skutki pandemii i wzrostu cen energii i żywności;

54.

z zadowoleniem odnotowuje kroki podjęte w celu ustanowienia systemu bezpośredniego opodatkowania osób fizycznych opartego na stawkach progresywnych; odnotowuje powrót do modelu opartego na opodatkowaniu liniowym; zachęca rząd do modernizacji kodeksu podatkowego, tak aby położyć większy nacisk na progresywne stawki podatku dochodowego, opodatkowanie nieruchomości i czynniki środowiskowe, w celu osiągnięcia wartości wystarczającej do wdrożenia reform społecznych i walki z nierównościami;

55.

zachęca władze do ograniczenia ubóstwa i wykluczenia społecznego przez poprawę powszechnego dostępu do usług społecznych, edukacji i opieki zdrowotnej, zwłaszcza dla ludności znajdującej się w niekorzystnej sytuacji i grup szczególnie wrażliwych;

56.

zachęca Macedonię Północną do dalszych postępów we wdrażaniu reform dotyczących młodzieży i edukacji; wzywa do przeglądu ustawy o szkolnictwie średnim w drodze pluralistycznego procesu z udziałem ekspertów, specjalistów i społeczeństwa obywatelskiego, ze szczególnym uwzględnieniem praw uczniów z niepełnosprawnościami;

57.

zachęca Macedonię Północną, by dalej wykorzystywała potencjał, jaki oferuje cyfryzacja, do modernizacji procesów administracyjnych, wyborczych, sądowych, społecznych, zdrowotnych, fiskalnych i gospodarczych, a także do zwiększenia przejrzystości i rozliczalności oraz zwalczania korupcji i gospodarki nieformalnej zgodnie z dorobkiem prawnym UE; podkreśla, że trzeba zwiększyć wsparcie UE dla praworządności, zrównoważonego zielonego wzrostu, różnorodności biologicznej, innowacji, konkurencyjności, praw własności i odwrócenia zjawiska drenażu mózgów oraz spadkowej tendencji demograficznej; podkreśla, że trzeba zwiększyć inwestycje we wzmacnianie pozycji i włączenie społeczne młodzieży, a także przeznaczyć środki na zmniejszenie wysokiego poziomu bezrobocia wśród młodzieży;

58.

z zadowoleniem przyjmuje wdrożenie gwarancji dla młodzieży w Macedonii Północnej jako programu na rzecz zmniejszenia bezrobocia młodzieży, w szczególności biorąc pod uwagę niepewną sytuację gospodarczą i ograniczone możliwości zatrudnienia dla młodych ludzi wskutek pandemii COVID-19; ponownie podkreśla znaczenie funduszy udostępnianych w ramach Planu gospodarczo-inwestycyjnego dla Bałkanów Zachodnich na sztandarowe projekty, takie jak gwarancja dla młodzieży w Macedonii Północnej;

59.

przypomina, że finansowanie UE w ramach IPA III i Planu gospodarczo-inwestycyjnego dla Bałkanów Zachodnich, które z zadowoleniem przyjmuje, opiera się na rygorystycznych warunkach; podkreśla, że unijny IPA III przewiduje, że finansowanie musi być różnicowane lub nawet zawieszone w przypadku znacznego regresu lub trwałego braku postępów w obszarze podstaw, zwłaszcza w dziedzinie praworządności i praw podstawowych, w tym walki z korupcją i przestępczością zorganizowaną, a także wolności mediów; podkreśla, że UE ma obowiązek zagwarantować, by jej fundusze nie przyczyniały się do korupcji, oraz że dopełnienie tego obowiązku leży w jej własnym interesie bezpieczeństwa; w tym kontekście wzywa UE i kraje Bałkanów Zachodnich do zacieśnienia transgranicznej współpracy sądowej i ustanowienia ram skutecznej współpracy z Prokuraturą Europejską, w szczególności w obszarze funduszy IPA III; podkreśla potrzebę poprawy widoczności finansowania UE oraz zapewnienia, aby wszelkie inwestycje były zgodne z celami porozumienia paryskiego i celami UE w zakresie dekarbonizacji;

60.

wyraża zadowolenie z przyjęcia Planu gospodarczo-inwestycyjnego i Zielonego programu działań dla Bałkanów Zachodnich, mających na celu stymulowanie długoterminowej odbudowy gospodarczej regionu, wspieranie transformacji ekologicznej i cyfrowej oraz zwiększenie łączności i integracji regionalnej i konwergencji z Unią Europejską, przypomina o możliwościach współpracy europejskiej w takich obszarach, jak gospodarka wodna, technologie oczyszczania ścieków i przetwarzania odpadów, energia odnawialna, technologie rolnictwa i przetwarzania żywności, ICT, produkty farmaceutyczne i sprzęt medyczny; podkreśla znaczenie ściślejszej koordynacji z organizacjami międzynarodowymi, takimi jak Program Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska, w zakresie przeciwdziałania zmianie klimatu i osiągania celów zrównoważonego rozwoju;

Środowisko, energia i transport

61.

wzywa rząd do znacznego zwiększenia ambicji i woli politycznej do wdrożenia ubiegłorocznych zaleceń dotyczących transformacji ekologicznej, zwłaszcza w kontekście Zielonego programu działań dla Bałkanów Zachodnich, przy wykorzystaniu potencjału Planu gospodarczo-inwestycyjnego dla Bałkanów Zachodnich w tym zakresie;

62.

z zadowoleniem przyjmuje zaktualizowane deklaracje klimatyczne Macedonii Północnej dotyczące redukcji emisji gazów cieplarnianych netto o 82 % do 2030 r., a jednocześnie wzywa do wdrożenia porozumienia paryskiego, w tym poprzez przyjęcie kompleksowej strategii i ustawy klimatycznej, zgodnych z ramami polityki klimatycznej i energetycznej UE do 2030 r.; przypomina, że nadal potrzebne są dodatkowe działania, aby osiągnąć cele w zakresie efektywności energetycznej, energii ze źródeł odnawialnych, bezpieczeństwa dostaw i redukcji emisji; wzywa UE do zwiększenia wsparcia, aby w obliczu światowego kryzysu energetycznego nie dopuścić do zaprzestania zrównoważonego odchodzenia od węgla oraz stopniowo wycofywać kopalne źródła energii; wzywa władze, by dostosowały ustawodawstwo dotyczące środowiska i zmiany klimatu do dorobku prawnego UE oraz by zapewniły jego egzekwowanie;

63.

podkreśla, że jakość powietrza wymaga pilnej poprawy, w szczególności na obszarach miejskich; zdecydowanie wzywa władze, by zintensyfikowały działania dotyczące ochrony różnorodności biologicznej, wody, powietrza i klimatu oraz regionalnej gospodarki odpadami, w tym przez kompleksowe oceny skutków, odpowiednie konsultacje publiczne, lepszą koordynację międzysektorową, większe środki finansowe i rygorystyczne ściganie przestępstw przeciwko środowisku;

64.

wzywa władze, by znacznie poprawiły jakość strategicznych ocen oddziaływania na środowisko oraz by wdrożyły i egzekwowały dyrektywę w sprawie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko (9) w celu skutecznego zapobiegania negatywnemu wpływowi na środowisko, a także wyeliminowania korupcji w tym sektorze; wzywa władze do pełnego uwzględnienia zaleceń organizacji zajmujących się ochroną środowiska i niezależnych ekspertów w sprawie proponowanych zmian w ustawie o urbanizacji;

65.

zachęca Komisję do zaoferowania Macedonii Północnej pełnego wsparcia przy opracowywaniu i wdrażaniu planu działania mającego na celu zmniejszenie zależności od źródeł energii importowanych z Rosji w celu zwiększenia odporności i bezpieczeństwa energetycznego, a także zrealizowania unijnych aspiracji dotyczących neutralności klimatycznej; uznaje coraz większe dostosowanie Macedonii Północnej do trzeciego pakietu energetycznego UE i wzywa, aby zakończono rozdzielanie elementów działalności w ramach systemu przesyłu gazu i wdrożono przepisy dotyczące efektywności energetycznej;

66.

wzywa kraj do wzmożenia wysiłków na rzecz modernizacji infrastruktury transportowej i energetycznej, a także połączeń regionalnych; ponownie podkreśla znaczenie szybkiego ukończenia dużych regionalnych projektów infrastrukturalnych, przy jednoczesnym pełnym poszanowaniu odpowiednich procedur dotyczących wymaganych kompleksowych ocen skutków, w tym korytarzy kolejowych i drogowych VIII i X, gazowych połączeń międzysystemowych z Bułgarią, Grecją, Kosowem i Serbią oraz elektrycznego połączenia międzysystemowego z Albanią;

67.

z zadowoleniem przyjmuje otwarcie połączenia lotniczego między Skopje a Sofią i zachęca do poprawy innych połączeń transportowych oraz otwarcia nowych punktów odprawy granicznej z krajami sąsiadującymi;

68.

z zadowoleniem przyjmuje zniesienie od 1 lipca 2021 r. opłat roamingowych między Macedonią Północną a pięcioma innymi państwami Bałkanów Zachodnich; w związku z tym wzywa do opracowania przyspieszonego planu działania w celu obniżenia i zniesienia opłat roamingowych ze wszystkimi państwami członkowskimi;

Współpraca regionalna i polityka zagraniczna

69.

wzywa UE do krytycznej oceny ważnych z historycznego punktu widzenia skutków dla bezpieczeństwa, stabilności i jedności na kontynencie europejskim i na Bałkanach Zachodnich w kontekście rosyjskiej agresji na Ukrainę; wzywa państwa członkowskie do wykazania jedności europejskiej poprzez oficjalne rozpoczęcie negocjacji akcesyjnych z Macedonią Północną i Albanią, biorąc pod uwagę zarówno skutki geopolityczne, jak i spełnienie oficjalnych kryteriów, jako inwestycję w zaufanie, stabilność, dobrobyt i trwający proces pojednania w regionie;

70.

z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie Macedonii Północnej do solidarności, multilateralizmu i dobrosąsiedzkich stosunków; wyraża poparcie dla integracji z UE i dalszych działań na rzecz promowania zarówno kontaktów międzyludzkich w Europie Południowo-Wschodniej, jak i integracji regionalnej sprzyjającej włączeniu społecznemu, co przybliży cały region do UE przez rozwijanie regionalnego wspólnego rynku; wyraża poparcie dla programów regionalnej współpracy gospodarczej sprzyjających włączeniu społecznemu, ustanawiających współpracę na równych prawach między wszystkimi sześcioma krajami, zwiększających dostosowanie do norm UE i dorobku prawnego UE oraz przyczyniających się do procesów integracji z UE;

71.

oczekuje na przewodnictwo Macedonii Północnej w OBWE w 2023 r., ponieważ jest to wyraz jej międzynarodowej odpowiedzialności i wiarygodności jako członka NATO i przyszłego państwa członkowskiego UE oraz przyczynia się do propagowania zasad założycielskich OBWE w dziedzinie bezpieczeństwa, praw człowieka i demokracji; pochwala przykładową szybką integrację Macedonii Północnej ze strukturami NATO, co podkreśla jej strategiczne wybory w zakresie bezpieczeństwa, a tym samym przyczynia się do stabilności na Bałkanach Zachodnich;

72.

z zadowoleniem przyjmuje stałe zaangażowanie Macedonii Północnej w ramy bezpieczeństwa euroatlantyckiego; pochwala pełne dostosowanie się tego kraju do wspólnej polityki zagranicznej, bezpieczeństwa i obrony UE; z zadowoleniem przyjmuje stały wkład Macedonii Północnej w misje zarządzania kryzysowego UE i operacje prowadzone przez NATO; pochwala szybkie dostosowanie się tego kraju do sankcji nałożonych w związku z rosyjską agresją mającą na celu podważenie integralności terytorialnej i suwerenności Ukrainy, a tym samym zwiększenie dostosowania polityki zagranicznej Macedonii Północnej do 100 %;

73.

odnotowuje ryzyko coraz większej zależności gospodarczej i energetycznej od Chin i Rosji w całym regionie; jest zaniepokojony podatnością na zagrożenia i zależnością wynikającą z pożyczek inwestycyjnych finansowanych przez Chiny; z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie Macedonii Północnej do zapewnienia bezpieczeństwa granic, a także prywatności i bezpieczeństwa danych w ramach inicjatywy „Czysta sieć”;

74.

z zadowoleniem przyjmuje trwający proces wzmacniania stosunków dobrosąsiedzkich z krajami sąsiadującymi i zacieśniania współpracy regionalnej, czego wyrazem jest porozumienie znad Prespy z Grecją oraz układ o przyjaźni, stosunkach dobrosąsiedzkich i współpracy z Bułgarią; wzywa wszystkie strony do prowadzenia konstruktywnego dialogu w celu zapewnienia pełnego i spójnego wdrażania tych porozumień w dobrej wierze, przy jednoczesnym powstrzymywaniu się od działań, które mogłyby zagrozić integracji z UE i szerszym interesom UE w obliczu obcych ingerencji; wzywa Komisję do wzmożenia wysiłków na rzecz ułatwienia dialogu, a tym samym do utorowania drogi dla realnego i trwałego porozumienia;

75.

zachęca Bułgarię i Macedonię Północną do znalezienia wzajemnie akceptowalnego rozwiązania nierozstrzygniętych kwestii dwustronnych; z ogromnym zadowoleniem przyjmuje impuls polityczny do szeroko zakrojonej i konstruktywnej współpracy między obiema stronami, które będą dążyć do wypracowania nowej wspólnej płaszczyzny w wielu obszarach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, zamiast wytyczać dalsze podziały; zachęca partnerów do przyspieszenia tego zaangażowania w dobrej wierze i zgodnie z układem o przyjaźni, stosunkach dobrosąsiedzkich i współpracy oraz do rozpoczęcia negocjacji akcesyjnych, przy jednoczesnym rozwiązaniu nierozstrzygniętych kwestii dwustronnych zawartych w „środkach 4 + 1”, które to kwestie należy w wystarczającym stopniu wdrożyć i rozwiązać w trakcie procesu integracji z UE; wzywa partnerów, by szczerze dążyli do jak najszybszego znalezienia wzajemnie akceptowalnych, wyważonych i trwałych rozwiązań nierozstrzygniętych kwestii dwustronnych; z zadowoleniem przyjmuje wznowienie prac wspólnej multidyscyplinarnej komisji ekspertów ds. historycznych i edukacyjnych Bułgarii i Macedonii Północnej, co zbliży społeczeństwa przez umożliwienie wspólnej przyszłości w UE, bez wpływu na proces akcesyjny Macedonii Północnej;

76.

ponawia swój apel o historyczne pojednanie w oparciu o określoną wspólną historię, zgodnie z postanowieniami układu o przyjaźni, stosunkach dobrosąsiedzkich i współpracy;

77.

ponownie wyraża pełne poparcie dla spójnego i przyspieszonego wzajemnego wdrażania porozumienia znad Prespy z Grecją jako ważnego elementu stosunków dwustronnych, w tym w oczekiwaniu na ratyfikację protokołów podpisanych między tymi dwoma krajami;

78.

gratuluje Macedonii Północnej rozpoczęcia dialogu w ramach Forum Prespy jako regionalnej platformy inspirującej i promującej dialog, pojednanie, stosunki dobrosąsiedzkie i współpracę regionalną w duchu integracji z UE;

79.

ponownie wzywa wszystkich regionalnych przywódców politycznych do powołania regionalnej komisji ds. ustalenia faktów dotyczących zbrodni wojennych i innych rażących naruszeń praw człowieka popełnionych na terytorium byłej Jugosławii (RECOM), w oparciu o znaczące prace przeprowadzone przez koalicję na rzecz RECOM;

80.

zdecydowanie wzywa do wznowienia prac nad podręcznikami historii w Bułgarii i Macedonii Północnej; podkreśla, że teksty powinny odzwierciedlać interpretację faktów i postaci historycznych ze wspólnej historii obu narodów w oparciu o autentyczne dokumenty i źródła historyczne; uważa, że jest to podstawa, na której oba kraje powinny budować swoje stosunki, oraz że stosunki między przyszłymi pokoleniami Macedonii Północnej i Bułgarii będą odzwierciedleniem procesów edukacyjnych w obu tych krajach;

81.

potępia wszelkie próby zastąpienia zabytków lub artefaktów historycznych, w tym zniszczenie autentycznego dziedzictwa kulturowego lub wszelkie próby pisania historii na nowo; podkreśla, że tego typu incydenty budzą poważne obawy, w tym w kontekście niewdrożenia układu o przyjaźni, stosunkach dobrosąsiedzkich i współpracy z 2017 r.;

o o

82.

zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji przewodniczącemu Rady Europejskiej, Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącemu Komisji / wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, rządom i parlamentom państw członkowskich oraz prezydentowi, rządowi i Zgromadzeniu Republiki Macedonii Północnej.

(1) Dz.U. L 84 z 20.3.2004, s. 13.

(2) Dz.U. L 330 z 20.9.2021, s. 1.

(3) Dz.U. C 202 z 28.5.2021, s. 86.

(4) Dz.U. C 362 z 8.9.2021, s. 129.

(5) Dz.U. C 425 z 20.10.2021, s. 28.

(6) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0506.

(7) Teksty przyjęte, P9_TA(2022)0064.

(8) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii (Dz.U. L 305 z 26.11.2019, s. 17).

(9) Dyrektywa 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko (Dz.U. L 197 z 21.7.2001, s. 30).

16.12.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 479/45

P9_TA(2022)0214

Sprawozdanie za rok 2021 dotyczące Albanii

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 19 maja 2022 r. w sprawie sprawozdania Komisji za rok 2021 dotyczącego Albanii (2021/2244(INI))

(2022/C 479/04)

Parlament Europejski,

—	uwzględniając Układ o stabilizacji i stowarzyszeniu między Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi, z jednej strony, a Republiką Albanii, z drugiej strony (1),

—	uwzględniając wniosek Albanii o członkostwo w Unii Europejskiej złożony 24 kwietnia 2009 r.,

—	uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1529 z dnia 15 września 2021 r. ustanawiające Instrument Pomocy Przedakcesyjnej (IPA III) (2),

—	uwzględniając konkluzje Rady Europejskiej z 19–20 czerwca 2003 r. oraz agendę z Salonik dla Bałkanów Zachodnich,

—	uwzględniając konkluzje Rady Europejskiej z 26–27 czerwca 2014 r., zawierające decyzję o przyznaniu Albanii statusu kraju kandydującego do członkostwa w UE,

—	uwzględniając konkluzje Rady Europejskiej z 28 czerwca 2018 r.,

—	uwzględniając konkluzje Rady Europejskiej z 17–18 października 2019 r.,

—	uwzględniając konkluzje Rady z 18 czerwca 2019 r., 25 marca 2020 r. i 14 grudnia 2021 r. w sprawie rozszerzenia oraz procesu stabilizacji i stowarzyszenia,

—	uwzględniając komunikat Komisji z 5 lutego 2020 r. pt. „Usprawnienie procesu akcesyjnego – wiarygodna perspektywa członkostwa w UE dla państw regionu Bałkanów Zachodnich” (COM(2020)0057),

—	uwzględniając komunikat Komisji z 29 kwietnia 2020 r. pt. „Wsparcie dla regionu Bałkanów Zachodnich w zwalczaniu pandemii COVID-19 oraz ożywienie gospodarcze po pandemii” (COM(2020)0315),

—	uwzględniając komunikat Komisji z 24 lipca 2020 r. pt. „Plan działania UE w sprawie nielegalnego handlu bronią palną na lata 2020–2025” (COM(2020)0608),

—	uwzględniając komunikat Komisji z 6 października 2020 r. pt. „Plan gospodarczo-inwestycyjny dla Bałkanów Zachodnich” (COM(2020)0641),

—	uwzględniając komunikat Komisji z 14 kwietnia 2021 r. w sprawie unijnej strategii zwalczania przestępczości zorganizowanej 2021–2025 (COM(2021)0170),

—	uwzględniając komunikat Komisji z 19 października 2021 r. pt. „Komunikat w sprawie polityki rozszerzenia UE w 2021 r.” (COM(2021)0644), któremu towarzyszy dokument roboczy służb Komisji „Sprawozdanie za rok 2021 dotyczące Albanii” (SWD(2021)0289),

—	uwzględniając Konwencję Rady Europy o praniu, ujawnianiu, zajmowaniu i konfiskacie dochodów pochodzących z przestępstwa oraz o finansowaniu terroryzmu,

—	uwzględniając sprawozdanie Rady Europy „Beyond Definitions: a call for action against hate speech in Albania – a comprehensive study” [Poza definicjami – wezwanie do działania przeciwko mowie nienawiści w Albanii – kompleksowe badanie], opublikowane w listopadzie 2021 r.,

—	uwzględniając sprawozdanie końcowe z misji obserwacji wyborów z ramienia Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka przy Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE/ODIHR) z 26 lipca 2021 r. w sprawie wyborów parlamentarnych w Albanii w dniu 25 kwietnia 2021 r.,

—	uwzględniając opinię Komisji Weneckiej z 14 grudnia 2021 r. w sprawie przedłużenia kadencji organów przejściowych odpowiedzialnych za ponowną ocenę sędziów i prokuratorów,

—	uwzględniając wspólną opinię Komisji Weneckiej i OBWE/ODIHR z 11 grudnia 2020 r. w sprawie zmian w konstytucji Albanii z 30 lipca 2020 r. oraz w kodeksie wyborczym z 5 października 2020 r.,

—	uwzględniając wszystkie inne opinie Komisji Weneckiej w sprawie Albanii,

—	uwzględniając szczyt w Sofii 10 listopada 2020 r., w tym deklarację w sprawie wspólnego rynku regionalnego oraz deklarację w sprawie Zielonego programu działań dla Bałkanów Zachodnich,

—	uwzględniając Deklarację z Sofii przyjętą na szczycie UE–Bałkany Zachodnie 17 maja 2018 r. oraz Program działań priorytetowych z Sofii,

—	uwzględniając szczyt UE–Bałkany Zachodnie, który odbył się 6 maja 2020 r. w Zagrzebiu, oraz deklarację z tego szczytu,

—	uwzględniając szczyt UE–Bałkany Zachodnie, który odbył się w miejscowości Brdo pri Kranju 6 października 2021 r., oraz deklarację z tego szczytu,

—	uwzględniając 8. szczyt procesu berlińskiego, który odbył się 5 lipca 2021 r.,

—	uwzględniając Forum ministerialne UE–Bałkany Zachodnie dotyczące wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, które odbyło się w miejscowości Brdo pri Kranju 1–3 grudnia 2021 r., oraz wspólne oświadczenie prasowe z tego forum,

—	uwzględniając deklarację końcową 8. Forum Społeczeństwa Obywatelskiego Bałkanów Zachodnich z 1 października 2021 r.,

—	uwzględniając sprawozdanie specjalne 01/2022 Europejskiego Trybunału Obrachunkowego z 10 stycznia 2022 r. pt. „Wsparcie UE na rzecz praworządności na Bałkanach Zachodnich – pomimo poczynionych wysiłków wciąż występują zasadnicze problemy”,

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 24 października 2019 r. w sprawie rozpoczęcia negocjacji akcesyjnych z Macedonią Północną i Albanią (3),

—	uwzględniając swoje zalecenie z dnia 19 czerwca 2020 r. dla Rady, Komisji i wiceprzewodniczącego Komisji / wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa w sprawie Bałkanów Zachodnich po szczycie w 2020 r. (4),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 25 listopada 2020 r. w sprawie wzmocnienia wolności mediów: ochrona dziennikarzy w Europie, nawoływanie do nienawiści, dezinformacja i rola platform (5),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 15 grudnia 2021 r. w sprawie współpracy w zwalczaniu przestępczości zorganizowanej na Bałkanach Zachodnich (6),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 9 marca 2022 r. w sprawie obcych ingerencji we wszystkie procesy demokratyczne w Unii Europejskiej, w tym dezinformacji (7),

—	uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje w sprawie Albanii,

—	uwzględniając art. 54 Regulaminu,

—	uwzględniając sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych (A9-0131/2022),

A.	mając na uwadze, że rozszerzenie stanowi jeden z najbardziej skutecznych instrumentów polityki zagranicznej UE, gdyż przyczynia się do rozpowszechniania podstawowych wartości Unii, tj. wolności, demokracji, praworządności, budowania pokoju i poszanowania praw człowieka i godności ludzkiej;

B.	mając na uwadze, że integracja europejska jest wyrazem dążeń obywateli Albanii do demokracji i dobrobytu oraz stanowi potężny katalizator reform, które poprawiłyby funkcjonowanie instytucji państwowych oraz jakość życia;

C.	mając na uwadze, że perspektywa uzyskania przez Albanię statusu państwa członkowskiego w oparciu o osiągnięcia leży we własnym interesie Unii – politycznym, gospodarczym i w dziedzinie bezpieczeństwa;

D.	mając na uwadze, że Albania jest krajem kandydującym od 2014 r., a Komisja zalecała rozpoczęcie rozmów akcesyjnych od 2018 r. i ostatecznie 1 lipca 2020 r. przedłożyła projekt ram negocjacyjnych dotyczących Albanii;

mając na uwadze, że UE musi zapewnić jasną i wiarygodną ścieżkę dla państw pragnących przystąpić do UE; mając na uwadze, że o harmonogramie przystąpienia powinna decydować jakość niezbędnych reform w danym kraju; mając na uwadze, że Albania zwiększyła swoje wysiłki i osiągnęła wymierne i trwałe wyniki w kluczowych obszarach wskazanych przez Radę jako niezbędne do przyjęcia ram negocjacyjnych przed pierwszą konferencją międzyrządową;

F.	mając na uwadze, że Albania musi kontynuować starania w kierunku konsolidacji demokracji, praworządności i praw człowieka, w tym zapewnienia ochrony osób należących do mniejszości, a także walki z korupcją jako kluczowych wskaźników oceny postępów na drodze do przystąpienia do UE;

mając na uwadze, że UE pozostaje w pełni zaangażowana we wspieranie strategicznego wyboru Albanii w zakresie integracji z UE, opartego na stosunkach dobrosąsiedzkich, i nadal jest zdecydowanie największym partnerem handlowym i inwestycyjnym Albanii oraz największym dostawcą pomocy finansowej, oraz mając na uwadze fakt, że kraj ten od 2007 r. skorzystał z finansowania przedakcesyjnego UE z Instrumentu Pomocy Przedakcesyjnej (IPA) I i IPA II w wysokości 1,24 mld EUR;

H.	mając na uwadze, że UE okazała swoje zaangażowanie na rzecz europejskiej perspektywy krajów Bałkanów Zachodnich i zmobilizowała 3,3 mld EUR w celu zaradzenia bezpośredniemu kryzysowi zdrowotnemu oraz złagodzenia gospodarczych i społecznych skutków pandemii COVID-19;

I.	mając na uwadze, że złośliwe bezpośrednie i zastępcze ingerencje oraz dezinformacja mają na celu wywołanie niezgody, przemocy i napięć między grupami etnicznymi oraz destabilizację całego regionu;

J.	mając na uwadze, że Albania pozostaje ważnym sojusznikiem geopolitycznym i godnym zaufania partnerem w polityce zagranicznej, który pozostaje w pełni zgodny ze wspólną polityką zagraniczną i bezpieczeństwa oraz podejmuje starania na rzecz rozwoju współpracy regionalnej i stosunków dobrosąsiedzkich;

K.	mając na uwadze, że Albania przyłączyła się do działań UE wspierających Ukrainę przez nałożenie sankcji na Rosję i głosowała zgodnie z państwami członkowskimi UE w Zgromadzeniu Ogólnym ONZ i jako członek Rady Bezpieczeństwa ONZ;

mając na uwadze, że Albania nie ustawała w wysiłkach, aby spełnić wszystkie warunki konieczne do zaplanowania pierwszej konferencji międzyrządowej, co zostało już potwierdzone w sprawozdaniu Parlamentu w sprawie sprawozdania Komisji dotyczącego Albanii za lata 2019–2020, i odnotowuje postępy w procesie akcesyjnym;

M.	mając na uwadze, że obywatele Albanii korzystają z ruchu bezwizowego do strefy Schengen od grudnia 2010 r., a od 2015 r. mogą uczestniczyć w wymianach studenckich, akademickich i młodzieżowych w programie Erasmus+;

ponownie wyraża zdecydowane poparcie dla demokratycznych przemian w Albanii, u podstaw których leży jej strategiczna orientacja i niezachwiane zaangażowanie w integrację europejską, a także dobre stosunki międzysąsiedzkie i współpraca regionalna ze wszystkimi stronami; potwierdza europejską przyszłość Albanii i całego regionu Bałkanów Zachodnich;

ubolewa, że nie udało się rozpocząć od dawna spóźnionych negocjacji akcesyjnych z Albanią i Macedonią Północną; podkreśla swoją pełną solidarność z obywatelami tych krajów i zrozumienie dla nich oraz uważa tę porażkę, która wpływa negatywnie na nastawienie opinii publicznej do UE, za poważne zagrożenie dla całej polityki rozszerzenia UE, które szkodzi reputacji UE jako wiarygodnego partnera i poważnego podmiotu geopolitycznego;

nalega na Radę, aby utrzymała wiarygodność procesu integracji europejskiej przez niezwłoczne rozpoczęcie negocjacji akcesyjnych z Albanią i Macedonią Północną, co stale zaleca Komisja, biorąc pod uwagę, że oba kraje spełniły warunki określone przez Radę Europejską i stale osiągają trwałe wyniki w podstawowych obszarach; wzywa państwa członkowskie, by wykazały pełne zaangażowanie polityczne w rozszerzenie i nadały wiarygodny impuls wysiłkom reformatorskim w innych krajach objętych procesem rozszerzenia przez otwarcie negocjacji akcesyjnych z Albanią i Macedonią Północną;

uznaje transformacyjny charakter negocjacji akcesyjnych, które mają być prowadzone w ramach zmienionej metodyki rozszerzenia w szerszym kontekście geostrategicznym, w tym w kontekście złośliwych działań mających na celu osłabienie pogłębiania integracji Bałkanów Zachodnich z UE oraz stabilności krajów Bałkanów Zachodnich;

przypomina, że ostateczne przystąpienie Albanii do UE zależy od trwałych, pogłębionych i nieodwracalnych reform w podstawowych obszarach, począwszy od praworządności i funkcjonowania instytucji demokratycznych; podkreśla, że tempo procesu przystąpienia do UE w oparciu o osiągnięcia powinno być uzależnione od postępów w należytym funkcjonowaniu wszystkich instytucji i opiera się na praworządności, dobrych rządach i prawach podstawowych; wzywa Albanię, by podtrzymała i zintensyfikowała starania na rzecz usprawnienia sądownictwa, wzmocnienia demokracji, praworządności, gospodarki, pozycji społeczeństwa obywatelskiego, przeciwdziałania korupcji i przestępczości zorganizowanej oraz zapewnienia wolności mediów i zagwarantowania praw mniejszości, w tym społeczności LGBTI+; przypomina, że kraje kandydujące przechodzą dogłębną transformację w celu spełnienia kryteriów członkostwa podczas negocjacji akcesyjnych, co trwa tak długo, jak jest to konieczne do wdrożenia niezbędnych reform;

Instytucje demokratyczne, media i społeczeństwo obywatelskie

potwierdza wspólną odpowiedzialność albańskich sił politycznych za wzmocnienie konstruktywnego dialogu politycznego i współpracy, co umożliwi skuteczne funkcjonowanie instytucji demokratycznych kraju dzięki dalszej poprawie zarządzania, przejrzystości i pluralizmu oraz dzięki umożliwieniu aktywnego uczestnictwa społeczeństwa obywatelskiego; wyraża poważne zaniepokojenie polaryzacją klimatu politycznego i brakiem trwałej współpracy międzypartyjnej, co nadal utrudnia proces demokratyczny; przypomina, że ważne jest, by zbudować niezbędny konsensus między wszystkimi podmiotami politycznymi w celu wzmocnienia demokratycznej kultury parlamentarnej Albanii, konstruktywnej tradycji parlamentarnej, zaufania i prawdziwego dialogu międzypartyjnego; zachęca do korzystania w tym zakresie z dialogu im. Jeana Monneta;

z zadowoleniem przyjmuje wszystkie starania na rzecz zmniejszenia polaryzacji przed wyborami powszechnymi w 2021 r., dzięki którym partie opozycyjne ponownie uczestniczyły w procesie politycznym w parlamencie; ubolewa nad jednostronnymi zmianami konstytucji i prawa wyborczego wprowadzonymi przez rządzącą większość przed wyborami powszechnymi; zachęca partie polityczne Albanii, by wykazały polityczną dojrzałość w traktowaniu spraw leżących w interesie publicznym i wzmocniły konkurencyjną wewnątrzpartyjną demokrację i integralność jako podstawę pluralizmu i transformacji demokratycznej;

przypomina, że trzeba zaradzić w odpowiednim czasie przed kolejnymi wyborami powszechnymi pozostałym niedociągnięciom w kwestii wyborów zgodnie z zaleceniami OBWE/ODIHR i Komisji Weneckiej, przez dalszą poprawę dostępności i uczciwości wyborów oraz zapobieganie kupowaniu głosów i nadużywaniu zasobów administracyjnych, w tym poprzez cyfryzację, przejrzystość, ochronę danych, sprawiedliwy dostęp do mediów, a także zmianę ustawodawstwa i zasad dotyczących finansowania i funkcjonowania partii politycznych; zauważa, że pomimo tych niedociągnięć i problemów wybory parlamentarne w 2021 r. były ogólnie dobrze zorganizowane i konkurencyjne; wyraża ubolewanie z powodu braku prawomocnych wyroków skazujących w sprawach dotyczących kupowania głosów na wysokim szczeblu; proponuje wysłanie do Albanii przed kolejnymi wyborami parlamentarnymi unijnej misji obserwacji wyborów;

wyraża zaniepokojenie w związku z utrzymującą się podżegającą retoryką, w tym ze strony polityków wysokiego szczebla, urzędników publicznych i innych osobistości publicznych, podgrzewającą atmosferę zastraszania, prowadzącą do kampanii oszczerstw, przemocy i zamieszek; wzywa podmioty polityczne, by dawały przykład w rozwijaniu dialogu społecznego, i apeluje o wydanie ostatecznych wyroków skazujących wobec osób atakujących dziennikarzy;

10.

podkreśla, że należy zwiększyć zaangażowanie parlamentu albańskiego (Kuvendi) w proces integracji z UE, a także bardziej rozwinąć jego zdolności ustawodawcze, nadzorcze i budżetowe; wzywa Kuvendi do dalszych postępów w zakresie reform wyborczych i terytorialnych i z zadowoleniem przyjmuje utworzenie odpowiednich komisji parlamentarnych;

11.

zachęca rząd Albanii do przyspieszenia przygotowań administracyjnych do zbliżających się negocjacji akcesyjnych oraz do jak najlepszego wykorzystania pomocy i wiedzy fachowej przekazywanej przez państwa członkowskie UE; podkreśla, że ważne jest zapewnienie spójnych i efektywnych struktur rządowych w celu skutecznego koordynowania spraw związanych z integracją z UE przy zaangażowaniu społeczeństwa obywatelskiego i odpowiednich zainteresowanych stron i jednoczesnym zapewnieniu przejrzystości wobec ogółu społeczeństwa;

12.

podkreśla, że potrzebne są poprawa koordynacji między służbami, oceny i monitorowania reform związanych z UE, przyspieszenie decentralizacji, ogólnokrajowej modernizacji i odpolitycznienia służby cywilnej oraz stworzenie warunków do przeprowadzenia nadchodzącego spisu ludności zgodnie z międzynarodowymi standardami przejrzystości oraz poufności, aby można było dokładnie policzyć wszystkie mniejszości narodowe, bez obawy przed zastraszeniem; ponownie podkreśla, że trzeba jeszcze bardziej skonsolidować terytorialną reformę administracyjną będącą elementem szerszego programu decentralizacji, aby zagwarantować lokalną autonomię fiskalną i umożliwić gminom świadczenie wysokiej jakości usług publicznych;

13.

przypomina o odpowiedzialności władz krajowych i lokalnych za poprawę przejrzystości, rozliczalności i włączenia społecznego przez prowadzenie wyprzedzających, znaczących i regularnych konsultacji publicznych z zainteresowanymi stronami oraz wzmacnianie zdolności Krajowej Rady ds. Społeczeństwa Obywatelskiego do wyrażania priorytetów organizacji społeczeństwa obywatelskiego; postuluje ustanowienie odpowiednich konsultacji społecznych i dialogu ze społeczeństwem, w tym z młodzieżą i mniejszościami, dotyczących kwestii środowiskowych oraz projektów odbudowy i urbanizacji; podkreśla potrzebę wzmocnienia demokracji uczestniczącej, w tym poprzez przyjęcie wyważonej ustawy referendalnej; wzywa władze, by zapewniły odpowiednie finansowanie oraz skuteczne i bezstronne funkcjonowanie niezależnych organów i agencji oraz spójne wdrażanie ich decyzji i zaleceń;

14.

ponownie podkreśla, że trzeba pobudzać kulturę rozliczalności, bezstronnego dostępu do informacji publicznych i kontroli instytucji publicznych, w szczególności za pomocą sprzyjającego otoczenia fiskalnego i środowiska bezpieczeństwa oraz współpracy z mediami i społeczeństwem obywatelskim; apeluje o dalsze wymierne postępy w zakresie poprawy stabilności prawnej i finansowej oraz samoregulacji sektora pozarządowego i sektora mediów, w tym mediów internetowych;

15.

zwraca uwagę, że pilnie potrzebna jest poprawa w dziedzinie wolności słowa, niezależności i pluralizmu mediów, oraz jest zaniepokojony brakiem postępów w tym obszarze, ponieważ Albania od 2018 r. spadła o osiem miejsc w światowym indeksie wolności prasy Reporterów bez Granic;

16.

zwraca się do władz, by wdrożyły politykę zerowej tolerancji dla marginalizacji, zastraszania i przemocy wobec niezależnych mediów i reporterów oraz zdecydowanie przeciwdziałały takim zjawiskom, czemu ma służyć podejmowanie działań skierowanych przeciwko strategicznym powództwom zmierzającym do stłumienia debaty publicznej, kampaniom oszczerstw i pośrednim naciskom politycznym i finansowym, które poważnie ograniczają wolność mediów, powodują autocenzurę i poważnie podkopują wysiłki na rzecz wykrywania przestępczości i korupcji oraz niezależnego przedstawiania informacji; wzywa polityków, by zaprzestali ataków słownych, kampanii oszczerstw i aktów zastraszania, takich jak pozwy sądowe o zniesławienie wymierzone w dziennikarzy, które mają na celu podważenie lub zdyskredytowanie znaczenia dziennikarstwa i niezależności mediów;

17.

ponawia swoje apele o poprawę warunków pracy dziennikarzy poprzez wzmocnienie ochrony praw pracowniczych i socjalnych albańskich dziennikarzy oraz o przyjęcie przepisów zwiększających przejrzystość i publiczne ujawnianie własności w mediach, źródeł finansowania i reklam publicznych;

18.

przypomina, że wszelkie zmiany ustaw medialnych dokonywane przez Kuvendi powinny być zgodne z zaleceniami Komisji Weneckiej i powinny być wprowadzane w sposób przejrzysty i sprzyjający włączeniu społecznemu, w konsultacji z organizacjami medialnymi, w celu zwiększenia wolności mediów i samoregulacji oraz ograniczenia koncentracji mediów, nadużyć, ingerencji zewnętrznej i autocenzury; ponownie wyraża poważne zaniepokojenie wcześniej zaproponowanym „pakietem przeciwko zniesławieniu” i z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Kuvendi zainicjował proces przeglądu obowiązujących przepisów dotyczących ram zwalczania zniesławienia;

19.

przypomina o konieczności wzmocnienia dziennikarstwa śledczego, weryfikacji informacji i umiejętności korzystania z mediów jako środków walki z nawoływaniem do nienawiści, dezinformacją i nieprawdziwymi informacjami; opowiada się za wsparciem mechanizmu samoregulacji mediów i podkreśla, że trzeba zapewnić bezstronne funkcjonowanie regulacyjne Rady ds. Mediów Audiowizualnych; apeluje o reformę nadawcy publicznego, aby zwiększyć jego niezależność redakcyjną i finansową, bezstronność i profesjonalizm;

20.

podkreśla, że nowo ustanowiona Agencja ds. Mediów i Informacji powinna zapewnić większą przejrzystość i decentralizację oraz w żaden sposób nie może utrudniać dziennikarzom równego dostępu do informacji ze źródeł rządowych; wzywa rząd do poprawy dostępu do sprawozdań i kontroli jego pracy za pośrednictwem oficjalnych i formalnych kanałów, takich jak konferencje prasowe i wywiady;

21.

wzywa Europejską Służbę Działań Zewnętrznych i Komisję, by poprawiły koordynację i stawiły czoła dezinformacji i zagrożeniom hybrydowym, które mają na celu podważenie perspektyw członkostwa w UE, przez bardziej strategiczne podkreślanie znaczenia UE dla ludności Bałkanów Zachodnich;

Prawa podstawowe

22.

wzywa odpowiednie organy, by systematycznie i aktywnie zapobiegały, szybko i dokładnie badały oraz ścigały wszystkie przypadki nawoływania do nienawiści, przestępstw z nienawiści, werbalnych i fizycznych ataków i zastraszania w internecie i poza nim, w tym wobec dziennikarzy, obrońców praw człowieka oraz osób należących do słabszych grup i mniejszości, takich jak LGBTI+ lub Romowie, w celu zapewnienia im bezpieczeństwa i ochrony; zachęca urząd komisarza ds. ochrony przed dyskryminacją do aktywniejszego zwalczania dyskryminującej mowy nienawiści, w szczególności wobec osób LGBTI+, oraz do zgromadzenia zbioru zdezagregowanych danych na ten temat; zachęca rząd, by rozważył zdefiniowanie nawoływania do nienawiści w swoim kodeksie karnym;

23.

z zadowoleniem przyjmuje postępy w zapewnianiu równych szans i wzywa do dalszej poprawy w egzekwowaniu równouprawnienia płci, praw własności, ochrony danych, praw osób z niepełnosprawnościami i praw mniejszości w dziedzinie edukacji, języków, samookreślenia i ochrony dziedzictwa kulturowego; wzywa władze, aby zadbały o równe traktowanie mniejszości LGBTI+ i Romów oraz rozwiązały problem dyskryminacji krzyżowej, z którą borykają się te grupy, poprzez systemowe i skuteczne podejście instytucjonalne; z zadowoleniem odnosi się do przyjęcia zarządzenia dotyczącego edukacji mniejszości i wzywa rząd, by szybko przyjął pozostałe przepisy wykonawcze do ustawy ramowej z 2017 r. o ochronie mniejszości narodowych, w tym odnoszące się do samoidentyfikacji i używania języków mniejszości; wzywa władze, by zapewniły niedyskryminacyjny dostęp do edukacji, oraz wzywa Albanię, by zapewniła skuteczną ochronę praw własności i dziedzictwa kulturowego wszystkich mniejszości etnicznych i narodowych oraz zapewniła grupom mniejszości równe szanse i odpowiednią reprezentację w życiu politycznym i kulturalnym, mediach publicznych, administracji i sądownictwie;

24.

wzywa do dalszych wysiłków na rzecz zapewnienia i ochrony pełnego korzystania ze wszystkich praw człowieka i podstawowych wolności przez wszystkie osoby z niepełnosprawnościami, które są jednymi z najbardziej pokrzywdzonych wskutek pandemii COVID-19; ubolewa, że podczas wyborów w kwietniu 2021 r. osoby z niepełnosprawnościami napotkały bariery w głosowaniu; wzywa do dalszych wysiłków na rzecz rozwiązania problemu przemocy wobec osób z niepełnosprawnościami, poprawy ogólnej dostępności (w tym usług i informacji) oraz promowania zatrudnienia; zwraca uwagę, że powodem do niepokoju pozostaje jakość edukacji dzieci z niepełnosprawnościami, zwłaszcza dzieci głuchych; zauważa, że Albania nie ratyfikowała protokołu fakultatywnego do Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych;

25.

uważa, że wysoce niepokojący jest odnotowany od ubiegłego roku dwukrotny wzrost zakażeń wirusem HIV; przypomina, że krajowa strategia na rzecz osób żyjących z HIV wygasła w 2020 r.; wzywa rząd, by podjął we współpracy ze społeczeństwem obywatelskim odpowiednie środki w celu rozwiązania problemu rosnącej liczby zakażeń HIV i zapewnienia dostępu do opieki zdrowotnej osobom najbardziej narażonym;

26.

wyraża zadowolenie z przyjęcia nowego krajowego planu działania na rzecz osób LGBTI+ na lata 2021–2027 i zachęca do jego pełnego wdrożenia i właściwego uwzględnienia w budżecie za pośrednictwem organu koordynującego i monitorującego, który będzie nadzorował jego realizację; przypomina, że trzeba wyeliminować powszechną dyskryminację, agresję i mowę nienawiści oraz zapewnić równe prawa osobom LGBTI+, zwłaszcza w zakresie dostępu do opieki zdrowotnej, edukacji, wymiaru sprawiedliwości, zatrudnienia i mieszkań;

27.

wzywa Albanię do pełnego wdrożenia zaleceń Komisji Weneckiej przez przyspieszenie kompleksowej reformy sektora gruntów poprzez przejrzystą konsolidację rejestracji nieruchomości i rekompensat;

28.

wyraża poważne zaniepokojenie masowymi wyciekami danych osobowych; wzywa władze Albanii, by wzmocniły działania prewencyjne, zapewniły rozliczalność za wykorzystywanie danych niezgodnie z przeznaczeniem oraz przyspieszyły dostosowanie do unijnych przepisów o ochronie danych osobowych;

29.

uznaje postęp osiągnięty we wdrażaniu konwencji stambulskiej; wzywa władze, by intensywniej zapobiegały przemocy ze względu na płeć i kobietobójstwu oraz reagowały na nie, by zwiększyły wsparcie finansowe, reintegracyjne i prawne dla osób, które doświadczyły takiej przemocy, oraz by zwiększyły finansowanie dla odpowiednich pozarządowych organizacji kobiecych; podkreśla, że trzeba przyspieszyć ściganie przypadków nękania, przemocy domowej i przemocy wobec dzieci, w tym przez zwiększenie liczby funkcjonariuszy organów ścigania i sędziów odpowiednio przeszkolonych w zakresie uwzględniania problematyki płci; wzywa władze, by podjęły działania przeciwko wszelkim nadużyciom seksualnym, zwłaszcza wobec dzieci, a w szczególności wobec dzieci uchodźców i migrantów, które znajdują się w szczególnie trudnej sytuacji, oraz dzieci z niepełnosprawnościami, ponieważ większość wszystkich przypadków wykorzystywania seksualnego w Albanii dotyczy dziewcząt; wzywa także władze, by wzmocniły system monitorowania i zwalczania pracy dzieci oraz innych form wyzysku; zauważa, że reprezentacja kobiet w urzędach publicznych wymaga dalszej poprawy;

30.

przypomina, że konieczne jest skuteczne zapewnienie prawa do swobodnego, pokojowego zgromadzania się, bez arbitralnego lub dyskryminującego traktowania, i zwraca uwagę, że ważne jest podejmowanie działań w związku z zarzutami dotyczącymi uchybień policji oraz prowadzenie dochodzeń i ścigania przypadków niewspółmiernego użycia siły przez policję; wyraża poparcie dla niezależnej weryfikacji wysokich rangą funkcjonariuszy policji i proponuje, by Albania rozważyła wprowadzenie regularnych kontroli uczciwości funkcjonariuszy policji; apeluje o postępy w reformie penitencjarnej w celu dalszej poprawy warunków w więzieniach i traktowania osadzonych zgodnie z zaleceniami Europejskiego Komitetu ds. Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu; przypomina, że trzeba zająć się zbrodniami z czasów komunizmu, przeprowadzić dochodzenia w sprawie wymuszonych zaginięć, ścigać osoby odpowiedzialne oraz zapewnić odszkodowania osobom, które przeżyły, i ich rodzinom;

31.

z zadowoleniem przyjmuje wieloletnie potwierdzone zaangażowanie Albanii w przyjmowanie uchodźców; przypomina, że władze są zobowiązane do zapewnienia należytego procesu azylowego oraz do zaspokojenia potrzeb uchodźców, osób ubiegających się o azyl i migrantów; wzywa UE, by zwiększyła wsparcie dla pomocy humanitarnej i zarządzania migracjami w regionie; z zadowoleniem przyjmuje decyzję Albanii o tymczasowym przyjęciu obywateli afgańskich i ukraińskich szukających schronienia po opuszczeniu ich krajów;

Praworządność

32.

podkreśla, że praworządność i reformy sądownictwa są podstawą transformacji demokratycznej i zapewniają pewność prawa, przejrzystość, dostęp do wymiaru sprawiedliwości i brak dyskryminacji; wzywa Komisję, by zrealizowała zalecenia ze sprawozdania specjalnego 01/2022 Europejskiego Trybunału Obrachunkowego w celu zagwarantowania, że finansowanie UE będzie wspierać praworządność na Bałkanach Zachodnich, w tym w Albanii;

33.

podkreśla, że władze Albanii są zobowiązane do dalszego eliminowania korupcji i działalności przestępczej we wszystkich dziedzinach życia publicznego, w tym w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego i w finansowaniu partii politycznych; zauważa, że od 2016 r. Albania spadła o 27 miejsc wg wskaźnika percepcji korupcji 2021 opublikowanego przez Transparency International; wyraża zaniepokojenie osłabieniem nadzoru i rozliczalności za zamówienia publiczne i wydatkowanie pomocy zagranicznej podczas pandemii oraz apeluje o szybkie usuniecie tych nieprawidłowości;

34.

pochwala stałe postępy we wdrażaniu kompleksowej reformy wymiaru sprawiedliwości, poparte wzmocnionymi ramami prawnymi i bezprecedensowym procesem weryfikacji, co nadal przynosi wymierne wyniki; z zadowoleniem przyjmuje ponadpartyjne wsparcie umożliwiające Kuvendi podjęcie decyzji o przedłużeniu mandatu organów weryfikacyjnych do 31 grudnia 2024 r. i wzywa wszystkie strony, by przyspieszyły zakończenie procesu weryfikacji; podkreśla, że trzeba podjąć niezbędne środki w celu wyeliminowania skutków ubocznych weryfikacji, takich jak przewlekłość postępowań, niski wskaźnik zamykanych spraw i duża liczba zaległych spraw; z zadowoleniem przyjmuje przywrócenie funkcjonalności sądu konstytucyjnego i sądu najwyższego, co powinno poprawić dostęp obywateli do wymiaru sprawiedliwości i przyspieszyć postępowanie sądowe;

35.

przypomina o nadrzędnym znaczeniu dalszego rozwoju i konsolidacji zdolności systemu sądownictwa, co umożliwi nieodwracalne przejście w kierunku rozliczalnych, niezależnych i funkcjonalnych instytucji sądowniczych i administracyjnych; podkreśla, że trzeba zapewnić odpowiednie zasoby finansowe, techniczne i ludzkie, a także finansową i operacyjną niezależność instytucji sądowych i organów ścigania; z zadowoleniem przyjmuje postępy w poprawie profesjonalizmu, bezstronności i rozliczalności sądownictwa, mające zapewnić jego niezależność od niewłaściwych wpływów oraz rozwiązać problem rosnącej liczby zaległych spraw; przypomina o obowiązku zagwarantowania skutecznego działania organów samorządu sędziowskiego;

36.

z zadowoleniem przyjmuje działalność Wyspecjalizowanej Struktury ds. Walki z Korupcją i Przestępczością Zorganizowaną oraz sądów działających przy niej w zakresie zwalczania korupcji i przestępczości zorganizowanej; zauważa, że konieczne są dodatkowe wysiłki w celu dalszego zwiększenia liczby przypadków zajmowania i konfiskaty mienia pochodzącego z przestępstw związanych z korupcją oraz poprawy wyników w sprawach na wysokim szczeblu; ubolewa, że nadal niewiele jest wyroków skazujących w sprawach dotyczących urzędników wysokiego szczebla, co sprzyja kulturze bezkarności;

37.

z zadowoleniem odnosi się do przyjęcia dziesięciu ustaw mających na celu dalsze zwiększenie skuteczności systemu sądownictwa i podkreśla znaczenie dodatkowych środków, takich jak wdrożenie mapy sądowej, nowy zintegrowany system zarządzania sprawami oraz wzmocniony system edukacji prawnej; podkreśla, że reforma systemu sądownictwa zgodnie z nową mapą sądową powinna uwzględniać opinie zainteresowanych stron oraz warunki społeczno-ekonomiczne słabszych grup oraz poprawiać dostęp do wymiaru sprawiedliwości i należytego procesu sądowego;

38.

podkreśla, że ważne jest podjęcie zdecydowanych działań przeciwko praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu przez zapewnienie spójnych osiągnięć w aktywnym prowadzeniu postępowań przygotowawczych, ściganiu i ostatecznym skazywaniu winnych korupcji na wysokim szczeblu oraz konfiskacie mienia pochodzącego z przestępstwa; zachęca do szybkiego usunięcia niedociągnięć w realizacji planu działania Grupy Specjalnej ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy i zaleceń Moneyval oraz pełnego wdrożenia niedawno zmienionych przepisów dostosowanych do prawodawstwa UE;

39.

przypomina o ogromnym potencjale cyfryzacji w zakresie wymierzania sprawiedliwości i eliminowania działalności przestępczej i konfliktów interesów poprzez ujawnianie i weryfikację aktywów i interesów; wzywa rząd do wdrożenia środków mających na celu ograniczenie nieformalnej aktywności tam, gdzie jest to możliwe;

40.

zachęca Albanię, by powstrzymała się od ustanowienia programu nadawania obywatelstwa w zamian za inwestycje, co mogłoby stanowić poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa, stwarzając możliwość prania pieniędzy, korupcji i uchylania się od płacenia podatków;

41.

z zadowoleniem przyjmuje ponowne konstruktywne zaangażowanie Stanów Zjednoczonych na Bałkanach Zachodnich, w tym ich skupienie się na walce z korupcją; podkreśla w tym kontekście amerykański dekret nakładający sankcje na osoby przyczyniające się do destabilizacji sytuacji na Bałkanach Zachodnich, a także działania USA wymierzone w osoby i podmioty za znaczące akty korupcji; wzywa UE, by przeprowadziła dokładną ocenę możliwości dostosowania się do takich działań;

42.

z zadowoleniem przyjmuje obecne starania, które powinny doprowadzić do systemowych usprawnień w zwalczaniu przestępczości zorganizowanej, w tym zwalczaniu handlu ludźmi, narkotykami, bronią palną oraz dobrami kulturalnymi i innym towarami, a także cyberprzestępczości, przestępstw z użyciem przemocy, ekstremizmu i zagrożeń terrorystycznych; wyraża uznanie dla prowadzonej obecnie współpracy dwustronnej, regionalnej i międzynarodowej w rozbijaniu międzynarodowych sieci przestępczych, w tym współpracy z agencjami UE działającymi w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, takimi jak Europol, Eurojust i Frontex, obejmującej zintensyfikowane działania skierowane przeciwko produkcji i zorganizowanemu handlowi narkotykami, nielegalną bronią i ludźmi;

43.

podkreśla, że Albania jest jedynym krajem w regionie, który podpisał umowy o współpracy ze wszystkimi agencjami działającymi w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych UE, oraz że w maju 2019 r. na granicy grecko-albańskiej przeprowadzono pierwszą pełnoprawną wspólną operację z Europejską Agencją Straży Granicznej i Przybrzeżnej (Frontex) poza UE; wyraża zadowolenie, że Albania zezwoliła organom ścigania państw członkowskich UE na monitoring z powietrza w celu wykrywania produkcji narkotyków; zaleca, aby Albania uaktualniła przepisy dotyczące prekursorów narkotyków;

44.

wyraża zaniepokojenie szerokim rozpowszechnieniem broni palnej w Albanii; podkreśla, że trzeba poprawić standardowe procedury i mechanizmy przeciwdziałania nielegalnemu handlowi bronią strzelecką i lekką oraz nasilić dochodzenia i ściganie handlu tą bronią;

45.

podkreśla istotny wkład Albanii w zarządzanie zewnętrznymi granicami UE i w zapobieganie przestępczości transgranicznej, co nadal musi pozostać priorytetem i musi odbywać się z pełnym poszanowaniem praw podstawowych, zapisanych w stosownych przepisach i zasadach międzynarodowych i regionalnych;

46.

zauważa, że kraje Bałkanów Zachodnich pozostają szlakiem tranzytowym dla migracji oraz że duże przepływy uchodźców, osób ubiegających się o azyl i migrantów stanowią wyzwanie dla regionu i państw członkowskich UE; zauważa, że w Albanii w dalszym ciągu odnotowuje się rosnącą liczbę napływających migrantów o nieuregulowanym statusie, głównie tranzytowych; apeluje o zwiększone wysiłki na rzecz ochrony migrantów znajdujących się w trudnej sytuacji, w tym zajęcia się problemem przemytu ludzi, w szczególności małoletnich bez opieki; odnotowuje stałe zmniejszanie się liczby nieuzasadnionych wniosków o azyl składanych przez obywateli Albanii, co nadal wymaga podjęcia dalszych wysiłków ze strony władz albańskich, oraz odnotowuje spełnienie kryteriów liberalizacji reżimu wizowego;

Reformy społeczno-gospodarcze

47.

podkreśla fakt finansowania przez UE zrównoważonej odbudowy po trzęsieniu ziemi i po pandemii oraz wspiera bieżące działania na rzecz demokratycznej, zielonej i cyfrowej transformacji Albanii; z zadowoleniem przyjmuje wsparcie przez UE odbudowy po katastrofalnym trzęsieniu ziemi w listopadzie 2019 r., w tym odbudowy szkół i przedszkoli oraz obiektów dziedzictwa kulturowego, w następstwie konferencji darczyńców „Razem dla Albanii”; zwraca uwagę, że trzeba zwiększyć pomoc i finansowanie z UE na rzecz poprawy praworządności oraz zachęcania do zrównoważonego zielonego wzrostu, różnorodności biologicznej, innowacji, konkurencyjności, praw własności i odwrócenia spadkowej tendencji demograficznej;

48.

podkreśla, że uproszczenie i modernizacja systemu podatkowego oraz poprawa ściągalności podatków ułatwiłyby zarządzanie wydatkami publicznymi i deficytem w obliczu rosnących cen energii i żywności;

49.

podkreśla, że lepsze zarządzanie, przejrzystość, pewność prawa, integracja i dialog społeczny mają zasadnicze znaczenie dla pobudzania bezpośrednich inwestycji zagranicznych i zatrzymywania wykwalifikowanych pracowników; apeluje o znaczące włączenie społeczeństwa obywatelskiego i innych zainteresowanych stron w debatę na temat działań politycznych;

50.

podkreśla znaczenie wzmacniania pozycji młodzieży i z zadowoleniem przyjmuje wyznaczenie Tirany na Europejską Stolicę Młodzieży w 2022 r.; podkreśla znaczenie programu dla Bałkanów Zachodnich jako szansy na wspieranie wartości integracji europejskiej i stosunków dobrosąsiedzkich wśród młodzieży z całej Europy, przy jednoczesnym promowaniu różnorodności kulturowej i językowej;

51.

zachęca władze Albanii, by zmniejszyły zagrożenie ubóstwem i wykluczeniem społecznym przez poprawę dostępu do usług społecznych, edukacyjnych i opieki zdrowotnej, szczególnie dla ludności znajdującej się w niekorzystnej sytuacji, takiej jak społeczność romska i egipska, grupy mniejszości, osoby z niepełnosprawnościami i osoby ubogie; apeluje o ustalenie minimalnego standardu życia jako środka zmniejszającego ryzyko ubóstwa; ubolewa, że w 2021 r. środki budżetowe przeznaczone na edukację stanowiły zaledwie 2,7 % PKB Albanii; apeluje o zwiększenie inwestycji w modernizację systemu edukacji w celu zapewnienia jego jakości i inkluzywności;

52.

apeluje do Albanii o wzmożenie wysiłków na rzecz równouprawnienia płci i praw kobiet, w tym przez priorytetowe traktowanie uwzględniania aspektu płci oraz pogłębioną współpracę ze społeczeństwem obywatelskim, w szczególności z organizacjami kobiecymi; wzywa ustawodawców w Albanii, by podjęli działania w celu zapewnienia odpowiedniej reprezentacji kobiet na wszystkich stanowiskach decyzyjnych oraz zajęli się problemami niewdrożenia praw kobiet pracujących, stereotypów płciowych, braku równowagi płci oraz luki płacowej między kobietami a mężczyznami na rynku pracy; w związku z tym przyjmuje z zadowoleniem fakt, że jest to pierwszy rząd, w którym większość stanowią kobiety; zwraca uwagę na znaczne zróżnicowanie między płciami pod względem uczestnictwa w rynku pracy i jakości pracy, niewystarczające przeciwdziałanie molestowaniu seksualnemu w miejscu pracy, dyskryminację w przepisach prawnych dotyczących urlopu macierzyńskiego oraz na brak możliwości zapewnienia opieki nad dziećmi i edukacji przedszkolnej;

53.

uznaje znaczenie IPA III oraz planu gospodarczego i inwestycyjnego dla Bałkanów Zachodnich dla wspierania procesu reform, zrównoważonej konektywności, kapitału ludzkiego, konkurencyjności i wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu, a także dla wzmocnienia współpracy regionalnej i transgranicznej; podkreśla, że wszelkie inwestycje powinny być zgodne z celami porozumienia paryskiego oraz celami UE dotyczącymi dekarbonizacji;

54.

przypomina, że IPA III przewiduje surową warunkowość, w której finansowanie musi zostać zmodyfikowane lub zawieszone w przypadku znacznego regresu lub trwałego braku postępów w obszarze tzw. podstaw, zwłaszcza w dziedzinie praworządności i praw podstawowych, w tym walki z korupcją i przestępczością zorganizowaną; podkreśla, że w interesie własnego bezpieczeństwa UE leży zagwarantowanie, by fundusze UE nie przyczyniały się do korupcji; w tym kontekście wzywa UE i kraje Bałkanów Zachodnich do zacieśnienia transgranicznej współpracy sądowej i ustanowienia ram skutecznej współpracy z Prokuraturą Europejską, w szczególności w obszarze funduszy IPA III;

55.

podkreśla, że trzeba poprawić widoczność i komunikację w odniesieniu do unijnego finansowania w Albanii; w związku z tym przypomina o znacznym wsparciu, jakie UE udzieliła Bałkanom Zachodnim na walkę z pandemią COVID-19 i poradzenie sobie z jej skutkami gospodarczymi;

Środowisko, energia i transport

56.

zdecydowanie wzywa władze Albanii do intensyfikacji działań w zakresie różnorodności biologicznej, wody, powietrza, ochrony klimatu i regionalnej gospodarki odpadami, w tym poprzez kompleksowe oceny oddziaływania na środowisko i oceny strategiczne, odpowiednie konsultacje społeczne, przejrzyste procedury w sektorach wrażliwych ekologicznie i rygorystyczne ściganie przestępstw przeciwko środowisku;

57.

z zadowoleniem przyjmuje uznanie rzeki Wjosa za park przyrody (8) i jednocześnie wzywa władze albańskie do jak najszybszego utworzenia Parku Narodowego Wjosa (9) obejmującego całą długość rzeki, w tym jej swobodnie płynące dopływy;

58.

wyraża zaniepokojenie z powodu wprowadzenia zmian do mapy obszarów chronionych, co nie powinno przyczyniać się do degradacji środowiska na zagrożonych albańskich obszarach przybrzeżnych i podmokłych o bogatej różnorodności biologicznej;

59.

wzywa władze, by nadały priorytet monitorowaniu i corocznemu przygotowywaniu sprawozdań dotyczących zanieczyszczenia powietrza, zanieczyszczenia hałasem i jakości wód powierzchniowych; zauważa, że trzeba regularnie informować ludność o stanie zanieczyszczenia otoczenia;

60.

domaga się przeglądu krajowej strategii gospodarowania odpadami na lata 2018–2035 ze skupieniem się na najbardziej zaawansowanych metodach recyklingu zgodnie z normami UE; podkreśla, że trzeba wykorzystywać nowoczesną technologię filtrowania w spalarniach odpadów do czasu wdrożenia pełnej strategii recyklingu, aby zmniejszyć zagrożenia dla zdrowia i środowiska;

61.

apeluje o dalsze wysiłki w dziedzinie rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich, w tym przez ustanowienie solidnego systemu konsultacji z różnymi grupami interesu na obszarach wiejskich; podkreśla, że potrzebny jest rozwój nowoczesnego, ekologicznego, przyjaznego dla klimatu rolnictwa na małą i średnią skalę, które zapewni rolnikom środki do życia oraz będzie chronić zasoby naturalne i różnorodność biologiczną Albanii;

62.

apeluje do władz albańskich, by poczyniły postępy we wdrażaniu Zielonego programu działań dla Bałkanów Zachodnich, który odzwierciedla priorytety europejskiego Zielonego Ładu i deklaracji z Brda, przyjętej na szczycie UE-Bałkany Zachodnie w miejscowości Brdo pri Kranju 6 października 2021 r.;

63.

przypomina, że potrzebne są znaczne wysiłki w celu realizacji celów związanych z wydajnością, bezpieczeństwem, dywersyfikacją i ekologizacją dostaw energii i transportu poprzez wdrożenie Europejskiego prawa o klimacie (10), opracowanie instrumentów ustalania cen emisji dwutlenku węgla i przeciwdziałanie ubóstwu energetycznemu; przypomina, że trzeba zwiększyć zrównoważenie środowiskowe energetyki wodnej, zminimalizować jej negatywne skutki i powstrzymać jej rozwój na obszarach chronionych;

64.

z zadowoleniem przyjmuje uruchomienie pakietu inwestycyjnego o wartości 3,2 mld EUR w ramach planu gospodarczo-inwestycyjnego UE dla Bałkanów Zachodnich i podkreśla transformacyjną rolę tych inwestycji; z zadowoleniem odnotowuje, że jednym z finansowanych projektów będzie pierwsza w Albanii pływająca elektrownia słoneczna na zbiorniku Vau i Dejës; potwierdza rolę przyszłego połączenia kolejowego Tirana-Podgorica, elektrycznego połączenia międzysystemowego Elbasan-Bitola oraz gazociągu Fier-Vlora w zwiększaniu połączeń regionalnych i transeuropejskich; z zadowoleniem przyjmuje rozpoczęcie prac nad połączeniem międzysystemowym systemów przesyłowych Macedonii Północnej i Albanii; przypomina, że projekty infrastrukturalne, w tym w porcie Durrës, muszą być zgodne z normami UE dotyczącymi zamówień publicznych zawartymi w układzie o stabilizacji i stowarzyszeniu;

65.

z zadowoleniem przyjmuje zniesienie opłat za roaming między sześcioma państwami Bałkanów Zachodnich; wzywa wszystkie zainteresowane strony do wynegocjowania planu, który doprowadziłby do ostatecznego zniesienia opłat za roaming między Albanią a państwami członkowskimi UE;

Polityka zagraniczna i bezpieczeństwo

66.

wyraża uznanie dla faktu, że Albania pozostaje wiarygodnym i zaangażowanym partnerem w polityce zewnętrznej, w pełni dostosowującym się do unijnej polityki zagranicznej, polityki bezpieczeństwa i polityki obronnej oraz aktywnie uczestniczącym w misjach i operacjach zarządzania kryzysowego UE;

67.

pochwala zdecydowaną reakcję Albanii i szybkie dostosowanie się do UE w nakładaniu sankcji na Federację Rosyjską i jej przywódców politycznych za agresję na Ukrainę, w tym zakazu wlotu w jej przestrzeń powietrzną; z zadowoleniem przyjmuje dalsze pełne dostosowywanie się do środków ograniczających UE;

68.

podkreśla kluczowy wkład Albanii jako członka NATO w ochronę zewnętrznej granicy UE i wzywa UE, by zwiększyła wsparcie dla bezpieczeństwa granic w regionie;

69.

pochwala zaangażowanie Albanii na rzecz solidarności i multilateralizmu potwierdzone między innymi przez jej członkostwo w Radzie Bezpieczeństwa ONZ w latach 2022–2023;

70.

wzywa UE do krytycznej oceny historycznie ważnych aspektów związanych z bezpieczeństwem i ich skutków dla stabilności i jedności na kontynencie europejskim i na Bałkanach Zachodnich w kontekście rosyjskiej agresji na Ukrainę; wzywa państwa członkowskie, by wykazały jedność europejską przez oficjalne rozpoczęcie negocjacji akcesyjnych z Macedonią Północną i Albanią, biorąc pod uwagę zarówno implikacje geopolityczne, jak i spełnienie przez te kraje oficjalnych kryteriów;

71.

przypomina, że działające w złych intencjach podmioty zagraniczne mają tendencję do wykorzystywania napięć etnicznych na Bałkanach Zachodnich, w tym w Albanii, m.in. wypróbowując techniki manipulacji informacjami i wojny hybrydowej w celu osłabienia UE; zaleca UE i Albanii dalszą wymianę najlepszych praktyk i koordynację działań dotyczących ingerencji z zewnątrz i dezinformacji; podkreśla, że UE i Stany Zjednoczone powinny wzmocnić swoje partnerstwo i koordynację działań na Bałkanach Zachodnich;

72.

wzywa rząd Albanii, by dalej promował stosunki dobrosąsiedzkie oraz wzmacniał integrację regionalną sprzyjającą włączeniu społecznemu, która wprowadza współpracę między wszystkimi sześcioma krajami na zasadach równorzędności, a jednocześnie coraz lepiej dostosowywał się do standardów i dorobku prawnego UE i poprzez wdrażanie i rozwijanie wspólnego rynku regionalnego, wykorzystując w ten sposób osiągnięcia Regionalnego Obszaru Gospodarczego w zwiększaniu powiązań i integracji regionalnej; z zadowoleniem odnosi się do przyjęcia przez Albanię protokołów dodatkowych do Środkowoeuropejskiej umowy o wolnym handlu;

o o

73.

zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji przewodniczącemu Rady Europejskiej, Rady, Komisji, wiceprzewodniczącemu Komisji / wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, rządom i parlamentom państw członkowskich oraz prezydentowi, rządowi i parlamentowi Republiki Albanii.

(1) Dz.U. L 107 z 28.4.2009, s. 166.

(2) Dz.U. L 330 z 20.9.2021, s. 1.

(3) Dz.U. C 202 z 28.5.2021, s. 86.

(4) Dz.U. C 362 z 8.9.2021, s. 129.

(5) Dz.U. C 425 z 20.10.2021, s. 28.

(6) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0506.

(7) Teksty przyjęte, P9_TA(2022)0064.

(8) Oznaczony przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody (IUCN) jako kategoria IV: obszar ochrony gatunkowej/siedliskowej.

(9) Kategoria II IUCN: park narodowy.

(10) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1119 z dnia 30 czerwca 2021 r. w sprawie ustanowienia ram na potrzeby osiągnięcia neutralności klimatycznej i zmiany rozporządzeń (WE) nr 401/2009 i (UE) 2018/1999 (Europejskie prawo o klimacie) (Dz.U. L 243 z 9.7.2021, s. 1).

16.12.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 479/57

P9_TA(2022)0215

Postępowania sądowe przeciwko opozycji i zatrzymanie przywódców związkowych na Białorusi

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 19 maja 2022 r. w sprawie ścigania opozycji i aresztowania przywódców związków zawodowych na Białorusi (2022/2664(RSP))

(2022/C 479/05)

Parlament Europejski,

—	uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje w sprawie Białorusi,

—	uwzględniając konkluzje z posiedzenia Rady Europejskiej, które odbyło się 21–22 października 2021 r.,

—

uwzględniając niedawne oświadczenia wiceprzewodniczącego Komisji / wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa w sprawie Białorusi, a zwłaszcza oświadczenia z 10 listopada 2021 r. w sprawie sytuacji na granicy Unii Europejskiej i z 28 lutego 2022 r. w sprawie referendum konstytucyjnego,

—	uwzględniając sprawozdanie Rady Praw Człowieka ONZ z 4 marca 2022 r. w sprawie sytuacji w zakresie praw człowieka na Białorusi w okresie poprzedzającym wybory prezydenckie w 2020 r. i w następstwie tych wyborów,

—	uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka i wszystkie konwencje o prawach człowieka, których Białoruś jest stroną,

—

uwzględniając preambułę Konstytucji Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) dotyczącą konieczności uznania zasady wolności zrzeszania się, Konwencję MOP dotyczącą wolności związkowej i ochrony praw związkowych oraz Konwencję MOP dotyczącą stosowania zasad prawa organizowania się i rokowań zbiorowych,

—	uwzględniając art. 36 i 41 konstytucji Republiki Białorusi dotyczące wolności zrzeszania się i prawa do zakładania związków zawodowych,

—	uwzględniając oświadczenie rzecznika Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (ESDZ) z 29 kwietnia 2022 r. w sprawie nowych środków represji zwiększających zakres stosowania kary śmierci na Białorusi,

—	uwzględniając raport specjalnej sprawozdawczyni ONZ ds. sytuacji w zakresie praw człowieka na Białorusi Anaïs Marin dla Rady Praw Człowieka ONZ z 4 maja 2021 r.,

—	uwzględniając oświadczenie G7 z 14 maja 2022 r. w sprawie rosyjskiej wojny w Ukrainie,

—	uwzględniając art. 132 ust. 2 i 4 Regulaminu,

mając na uwadze, że reżim Łukaszenki na Białorusi bezpośrednio umożliwia rosyjską agresję wojskową w Ukrainie między innymi przez umożliwienie Rosji ataku na Ukrainę, a także wystrzelenie rakiet balistycznych z terytorium Białorusi, zgodę na stacjonowanie i transport rosyjskiego personelu wojskowego, przechowywanie i transport sprzętu wojskowego i broni, w tym broni ciężkiej, umożliwienie rosyjskim samolotom wojskowym przelotów z białoruskiej przestrzeni powietrznej nad Ukrainę oraz zapewnienie punktów tankowania paliw;

mając na uwadze, że 27 lutego 2022 r. na Białorusi zorganizowano w atmosferze represji tzw. referendum, by zatwierdzić nową konstytucję, w której podważono neutralność kraju, przywrócono status nuklearny kraju i przyznano prezydentowi dożywotni immunitet chroniący go przed odpowiedzialnością karną po ustąpieniu z urzędu;

C.	mając na uwadze, że 2 grudnia 2021 r. UE przyjęła wymierzony w Białoruś piąty pakiet sankcji za ciągłe naruszenia praw człowieka i instrumentalne traktowanie migrantów;

D.	mając na uwadze, że w 2022 r. Unia Europejska przyjęła zbiór środków w odpowiedzi na zaangażowanie się Białorusi w niczym niesprowokowaną, nieuzasadnioną i nielegalną wojnę napastniczą Rosji przeciwko Ukrainie, w tym sankcje indywidualne i gospodarcze

E.	mając na uwadze, że sąsiadujące państwa członkowskie UE – Polska, Łotwa i Litwa – są celem pewnej formy wojny hybrydowej ze względu na popierane przez państwo białoruskie nielegalne przekraczanie granic zewnętrznych UE, co ma na celu dalsze zastraszanie i destabilizowanie UE;

mając na uwadze, że 4 maja 2022 r. Rada Republiki zatwierdziła zmianę art. 289 kodeksu karnego wprowadzającą karę śmierci za usiłowanie popełnienia aktu terrorystycznego, co stoi w sprzeczności z ogólnoświatową tendencją do odchodzenia od kary śmierci, natomiast ponad 30 więźniów politycznych zostało oskarżonych lub skazanych na długie kary pozbawienia wolności na podstawie tego samego przepisu kodeksu karnego, a inni przedstawiciele opozycji demokratycznej czy działacze polityczni są poszukiwani pod zarzutem terroryzmu; mając na uwadze, że Białoruś to jedyne państwo w Europie, w którym nadal wykonuje się karę śmierci;

mając na uwadze, że władze białoruskie zlikwidowały co najmniej 275 organizacji społeczeństwa obywatelskiego i organizacji praw człowieka oraz zablokowały kilka niezależnych mediów, które nadały reportaże z wojny, uzasadniając, że media te rozpowszechniały „materiały ekstremistyczne” i „fałszywe informacje”; mając na uwadze, że 5 kwietnia 2022 r. białoruski prokurator generalny zapowiedział, iż zablokowano stronę internetową organizacji Human Rights Watch; mając na uwadze, że Alaksandr Łukaszenka zintensyfikował kampanię przeciwko działaczom na rzecz praw człowieka i dziennikarzom i uwięził Andrzeja Poczobuta, znanego dziennikarza i działacza mniejszości polskiej, który padł ofiarą kampanii propagandowej opartej na fałszywych narracjach historycznych; mając na uwadze, że przeciwko ponad 60 przedstawicielom mediów toczą się postępowania karne; mając na uwadze, że 26 z nich przebywa w więzieniu;

mając na uwadze, że 6 lipca 2021 r. kandydata na prezydenta Wiktara Babarykę skazano na 14 lat pozbawienia wolności, a szefową jego kampanii prezydenckiej i laureatkę z 2020 r. przyznawanej przez Parlament Europejski Nagrody im. Sacharowa za wolność myśli Maryję Kalesnikawą i jej prawnika Maksima Znaka skazano odpowiednio na 11 i 10 lat pozbawienia więzienia;

mając na uwadze, że 14 grudnia 2021 r. czołowi białoruscy opozycjoniści Siarhiej Cichanouski i Mikałaj Statkiewicz (laureaci z 2020 r. przyznawanej przez Parlament Europejski Nagrody im. Sacharowa za wolność myśli) oraz Ihar Łosik, Arciom Sakau, Uładzimir Cichanowicz i Dzmitryj Papou zostali skazani na długie kary więzienia pod sfingowanym zarzutem próby przejęcia władzy, podżegania do nienawiści i niepokojów społecznych oraz ekstremizmu; mając na uwadze, że Siarhiej Cichanouski, którego aresztowano w maju 2020 r. po tym, jak ogłosił, iż zamierza ubiegać się o urząd prezydenta jako kontrkandydat wieloletniego białoruskiego dyktatora Alaksandra Łukaszenki i od tego czasu pozostaje w areszcie, skazano na 18 lat pozbawienia wolności; mając na uwadze, że doświadczonego polityka Mikałaja Statkiewicza, który prowadzi niezarejestrowaną partię polityczną Narodnaja Hramada i startował w wyborach prezydenckich w 2010 r., skazano na 14 lat pozbawienia wolności, a Ihar Łosik, Arciom Sakau, Uładzimir Cichanowicz i Dzmitryj Papou zostali skazani odpowiednio na 15, 16, 15 i 16 lat pozbawienia wolności pod podobnymi sfingowanymi zarzutami;

J.	mając na uwadze, że związki zawodowe odgrywają zasadniczą rolę w zapewnianiu właściwego funkcjonowania demokracji, reprezentacji obywateli i pracowników oraz obrony ich praw;

mając na uwadze, że 19 kwietnia 2022 r. aresztowano co najmniej 18 przywódców związkowych i przedstawicieli niezależnego ruchu związków zawodowych na Białorusi i zgodnie z art. 342 kodeksu karnego postawiono im zarzuty organizowania i przygotowywania działań rażąco naruszających porządek publiczny lub aktywnego udziału w takich działaniach, co doprowadziło do aresztowania i pozbawienia wolności od dwóch do pięciu lat lub kary więzienia do czterech lat; mając na uwadze, że wśród aresztowanych znajdują się przewodniczący białoruskiego Kongresu Demokratycznych Związków Zawodowych (BKDP) Alaksandr Jaraszuk, który jest również wiceprzewodniczącym Międzynarodowej Konfederacji Związków Zawodowych i członkiem Rady Administracyjnej MOP, wiceprzewodniczący BKDP Siarhiej Antusiewicz, sekretarz międzynarodowy BKDP Aleh Padalinski, prawniczka BKDP Alena Jaśkowa, oraz przewodniczący Wolnego Związku Zawodowego Białorusi Mikałaj Szarach;

mając na uwadze, że w ciągu ostatnich dwóch miesięcy nasiliły się ataki na działaczy związków zawodowych i przywódców związków zawodowych, głównie w związku z tym, że wielu z nich opowiedziało się przeciwko poparciu Białorusi dla rosyjskiej wojny napastniczej wobec Ukrainy, a także z uwagi na ich długotrwałe poparcie dla demokracji i opozycję wobec reżimu Łukaszenki; mając na uwadze, że najnowszy atak na niezależny ruch związków zawodowych miał miejsce 19 kwietnia 2022 r.; mając na uwadze, że przeprowadzono rewizje w biurze BKDP oraz w biurach jego oddziałów: Wolnego Związku Zawodowego Białorusi, białoruskiego Wolnego Związku Zawodowego Metalowców oraz białoruskiego Związku Pracowników Przemysłu Radiowego i Elektronicznego (REP) w Mińsku i w okolicznych regionach, a także w domach przywódców i działaczy związkowych;

mając na uwadze, że 17 maja 2022 r. Maksim Pazniakou został aresztowany przez białoruskie władze państwowe; mając na uwadze, że 13 maja 2022 r., Rada Reprezentantów BKDP wybrała Maksima Pazniakoua (przewodniczącego Białoruskiego Niezależnego Związku Zawodowego Górników i Pracowników Sektora Chemicznego) na wiceprzewodniczącego BKDP i zgodnie ze statutem jest on teraz urzędującym przewodniczącym BKDP; mając na uwadze, że 13 maja 2022 r. Rada BKDP ponownie publicznie potępiła aresztowania swoich towarzyszy i ogłosiła, że będzie kontynuować prace BKDP pomimo tych aresztowań, w oświadczeniu podpisanym przez Maksima Pazniakoua i opublikowanym 16 maja 2022 r.;

N.	mając na uwadze, że prześladowanie niezależnych związków zawodowych i ich przywódców ma teraz charakter systemowy i stanowi przykłady toczącej się kampanii przeciwko związkom zawodowym na Białorusi, co Parlament podkreślił również w rezolucji z 7 października 2021 r.;

mając na uwadze, że kilku związkowców pozostaje w areszcie, w tym przewodniczący i wiceprzewodniczący wiodącej niezależnej konfederacji związków zawodowych BKDP, że mają oni jedynie ograniczoną ochronę prawną i są pozbawieni kontaktu z członkami swoich rodzin i kolegami ze związków zawodowych; mając na uwadze, że osoby zatrzymane nie mogą spotkać się z rodziną ani z kolegami ze związków zawodowych, a ich bezpieczeństwo, zdrowie i dobrostan psychiczny budzą wiele obaw;

mając na uwadze, że niezależny ruch związków zawodowych na Białorusi od wielu lat jest usilnie atakowany; mając na uwadze, że siedziby związków są obserwowane, dochodzi do nękania, niezgodnych z prawem zwolnień i aresztowań działaczy na rzecz praw pracowniczych, a członkowie związków zawodowych są zastraszani w celu zrezygnowania z członkostwa; mając na uwadze, że przeszukano domy przywódców i członków, a niektóre związki zawodowe zostały niedawno określone przez KGB (białoruski Komitet Bezpieczeństwa Państwowego) jako „grupy ekstremistyczne”, w tym REP w dniu 7 kwietnia 2022 r.;

mając na uwadze, że władze białoruskie cofnęły status prawny organizacji Białoruskiego Niezależnego Związku Zawodowego (członka BKDP) w rafineriach ropy naftowej w Grodnie (Grodno Azot), Nowopołocku (Naftan) i Mozyrzu, co jeszcze bardziej ogranicza reprezentację pracowników i ochronę ich praw; mając na uwadze, że przewodnicząca Niezależnego Związku Zawodowego przy rafinerii ropy naftowej OJSC „Naftan” Wolha Brycikawa została skazana po raz piąty z rzędu;

mając na uwadze, że niezależny ruch związków zawodowych na Białorusi od dłuższego czasu odgrywa wiodącą rolę w walce o demokrację i dialog w tym kraju; mając na uwadze, że zatrzymanie przywódców związków zawodowych wpłynie na korzystanie z praw związkowych na Białorusi i wywrze efekt mrożący na pracowników;

mając na uwadze, że reżim w Mińsku nieustannie ściga obywateli ze względów politycznych, w tym w związku z protestami antywojennymi, oraz mając na uwadze, że wciąż zatrzymywani są pokojowi demonstranci oraz dochodzi do arbitralnych zatrzymań za eksponowanie biało-czerwono-białych symboli, także w prywatnych domach i na prywatnych terenach; mając na uwadze, że według danych Centrum Obrony Praw Człowieka „Wiosna” od maja 2022 r. około 1 200 osób na Białorusi uznaje się za więźniów politycznych; mając na uwadze, że od sierpnia 2020 r. zatrzymano ponad 40 000 osób i ogólnie obywatelom Białorusi postawiono ponad 5 500 zarzutów karnych, natomiast żadnej z osób odpowiedzialnych i współodpowiedzialnych za systematyczne naruszanie praw człowieka nie postawiono ani jednego zarzutu;

mając na uwadze, że postępowania karne stanowią poważną formą represji i wciąż masowo i powszechnie stosuje się je na Białorusi; mając na uwadze, że wymiar sprawiedliwości stał się faktycznym narzędziem ograniczania praw i wolności na Białorusi, a sędziowie są aktywnie zaangażowani w represje; mając na uwadze, że sfingowanych dowodów nie poddaje się obiektywnej krytycznej ocenie, ślepo stosuje się niedemokratyczne przepisy, a oskarżeni są selektywnie skazywani na najsurowsze możliwe kary; mając na uwadze, że powszechna bezkarność za łamanie praw człowieka pogarsza rozpaczliwą sytuację Białorusinów;

mając na uwadze, że w wyniku badania przeprowadzonego przez Biuro Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka stwierdzono, iż niektóre osoby były celowym przedmiotem ataków i konsekwentnie poddawano je schematowi niepotrzebnego lub nieproporcjonalnego użycia siły, aresztowań i pozbawiania wolności, w tym przetrzymywania w odosobnieniu, tortur lub złego traktowania, gwałtów oraz przemocy seksualnej i przemocy ze względu na płeć, a także systematycznie odmawiano im rzetelnego procesu sądowego i praw do rzetelnego procesu sądowego; mając na uwadze, że tysiące Białorusinów zmuszono na różne sposoby do opuszczenia ojczyzny w poszukiwaniu bezpieczeństwa;

mając na uwadze, że 6 maja 2022 r. białoruski sąd skazał Sofię Sapiegę, studentkę Europejskiego Uniwersytetu Humanistycznego i obywatelkę rosyjską, zatrzymaną w zeszłym roku po przymusowym lądowaniu na Białorusi samolotu linii komercyjnych, którym podróżowała między dwiema stolicami UE, na sześć lat więzienia za podżeganie do nienawiści społecznej;

mając na uwadze, że Białoruś zaczęła komercyjnie eksploatować białoruską elektrownię jądrową w Ostrowcu, nie wypełniając wszystkich zaleceń dotyczących bezpieczeństwa zapisanych w unijnym raporcie z testu warunków skrajnych z 2018 r.; mając na uwadze, że strona białoruska nie zachowuje przejrzystości i nie dostarcza wiarygodnych informacji o sytuacji w elektrowni, co potwierdza, że elektrownia ta jest niebezpieczna i stanowi poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa jądrowego z punktu widzenia ludności białoruskiej, krajów sąsiadujących i całej Europy;

potwierdza swoją solidarność z narodem białoruskim, który nadal opowiada się za suwerenną, wolną i demokratyczną Białorusią, ryzykując wolność, a coraz częściej i życie, oraz domaga się natychmiastowego i bezwarunkowego uwolnienia wszystkich więźniów politycznych i wszystkich osób arbitralnie przetrzymywanych, aresztowanych lub skazanych z powodów politycznych, do wycofania wszystkich stawianych im zarzutów, do ich pełnej rehabilitacji i do wypłacenia im rekompensaty finansowej za szkody poniesione w związku z nielegalnym przetrzymywaniem; domaga się położenia kresu przemocy ze strony państwa;

potępia systematyczne represje stosowane przez reżim Łukaszenki wobec ludności cywilnej, co od czasu sfałszowanych wyborów z 9 sierpnia 2020 r. zmusiło tysiące Białorusinów do ucieczki z kraju; przypomina, że trwająca kampania systematycznych represji i przymusowe przesiedlenia ludności cywilnej stanowią poważne pogwałcenie praw człowieka;

wzywa do zorganizowania nowych, wolnych i uczciwych wyborów pod międzynarodową obserwacją Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE); przypomina, że Unia Europejska i jej państwa członkowskie nie uznały wyników wyborów prezydenckich z 2020 r. z racji powszechnych fałszerstw i oszustw oraz że nie uznają Alaksandra Łukaszenki jako prezydenta Białorusi;

przypomina Białorusi o jej zobowiązaniach wynikających z międzynarodowego prawa dotyczącego praw człowieka i podkreśla potrzebę zapewnienia podstawowych wolności i praw człowieka, praworządności i funkcjonującego niezależnego sądownictwa na Białorusi; wzywa władze białoruskie, aby w pełni współpracowały z odpowiednimi organami międzynarodowymi, takimi jak Biuro Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka, OBWE i MOP, w tym przez zapewnienie im niezakłóconego dostępu i wdrażanie ich zaleceń, oraz aby wywiązywały się ze zobowiązań wynikających z prawa krajowego i międzynarodowego; kładzie nacisk na konieczność zaprzestania wszelkich represji, prześladowań, maltretowania, przemocy seksualnej i przemocy ze względu na płeć, wymuszonych zaginięć oraz tortur; wzywa do zaprzestania dyskryminacji kobiet i słabszych, w tym osób z niepełnosprawnościami i osób LGBTQI;

ubolewa, że procesy polityczne odbywają się za zamkniętymi drzwiami i bez rzetelnych procedur sądowych, co stanowi naruszenie międzynarodowych zobowiązań Białorusi i spowodowało, że przywódcy opozycji, w szczególności Siarhiej Cichanouski, Mikałaj Statkiewicz, Wiktar Babaryka, Maryja Kalesnikawa, Maksim Znak, Ihar Łosik, Arciom Sakau, Uładzimir Cichanowicz i Dzmitryj Papou, otrzymali surowe i nieuzasadnione wyroki; zwraca uwagę na nieludzkie warunki panujące w białoruskich ośrodkach detencyjnych, w tym nękanie fizyczne i psychiczne, a także przeludnione i niehigieniczne cele więzienne;

wzywa Komisję i państwa członkowskie, by zapewniły wsparcie i ochronę obrońcom praw człowieka i społeczeństwu obywatelskiemu na Białorusi, którym grożą poważne represje, w tym w razie potrzeby poprzez wydawanie wiz nadzwyczajnych na opuszczenie Białorusi;

wzywa władze białoruskie do natychmiastowego i bezwarunkowego uwolnienia wszystkich zatrzymanych liderów i przedstawicieli związków zawodowych oraz do wycofania wszystkich zarzutów przeciwko nim; domaga się położenia kresu zastraszaniu niezależnych przywódców i działaczy związkowych oraz zakłócaniu funkcjonowania niezależnych związków zawodowych na Białorusi; nalega, aby władze białoruskie usunęły wszelkie przeszkody, zarówno natury prawnej, jak i praktycznej, utrudniające organizację niezależnych związków zawodowych i członkostwo w nich; apeluje, aby władze białoruskie dostosowały ustawodawstwo krajowe do międzynarodowych zobowiązań Białorusi w zakresie prawa pracy i do odpowiednich konkluzji Komitetu Ekspertów MOP ds. Stosowania Konwencji i Komitetu MOP ds. Swobody Zrzeszania się, a także aby współpracowały z MOP w celu pełnego i niezwłocznego wdrożenia zaleceń komisji śledczej;

potępia niedawne aresztowania i zatrzymania liderów i przedstawicieli związków zawodowych przez władze białoruskie, uznając to za atak na prawa człowieka i prawa podstawowe zapisane w konwencjach międzynarodowych, w tym w konwencjach MOP dotyczących prawa pracowników do organizowania się i uczestnictwa w działaniach publicznych;

wzywa władze białoruskie do przekazania jasnych informacji na temat miejsca pobytu i sytuacji zdrowotnej osób zatrzymanych, które aresztowano z powodów politycznych, do ich natychmiastowego uwolnienia oraz do zapewnienia im dostępu do niezależnego wymiaru sprawiedliwości;

10.

przypomina, że prawo do demonstracji i strajku jest prawem podstawowym, i wzywa Białoruś do zniesienia wszelkich prawnych i praktycznych restrykcji ograniczających te wolności, a także do natychmiastowego przywrócenia statusu prawnego niezależnych związków zawodowych, które niedawno pozbawiono takiego statusu w kilku przedsiębiorstwach, m.in. Grodno Azot oraz rafineriach ropy naftowej Naftan i Mozyr, a także do wycofania decyzji o uznaniu Białoruskiego Związku Pracowników Radiofonii i Przemysłu Elektronicznego za organizację ekstremistyczną;

11.

zachęca związki zawodowe we wszystkich państwach członkowskich do dalszego zacieśniania kontaktów ze swoimi białoruskimi odpowiednikami, do wymiany informacji na temat sytuacji działaczy związków zawodowych na Białorusi oraz na temat represji ze strony reżimu, z jakimi mają oni do czynienia, a także do ułatwiania współpracy oraz udzielania im wsparcia materialnego i psychologicznego;

12.

wzywa Komisję, aby zwiększyła wsparcie na rzecz budowania zdolności niezależnych białoruskich związków zawodowych, wolnych mediów, społeczeństwa obywatelskiego i działaczy prodemokratycznych zarówno na Białorusi, jak i na wygnaniu;

13.

podkreśla, że działania władz białoruskich przeciwko niezależnym związkom zawodowym stanowią naruszenie ustawodawstwa krajowego i zobowiązań międzynarodowych Białorusi; wzywa MOP do zawieszenia członkostwa białoruskich prorządowych związków zawodowych, ponieważ nie reprezentują one niezależnego głosu pracowników ani nie chronią ich praw;

14.

podkreśla ważną koordynacyjną rolę BKDP jako przedstawiciela członków niezależnych białoruskich związków zawodowych w instytucjach krajowych i międzynarodowych oraz wzywa władze białoruskie do zaprzestania represji i do współpracy z demokratycznymi i niezależnymi związkami zawodowymi w oparciu o dialog społeczny, co pozwoli nawiązać dialog między władzami, instytucjami państwowymi, pracodawcami i pracownikami oraz ogólnie społeczeństwem obywatelskim;

15.

wyraża głębokie zaniepokojenie ryzykiem związanym z rezygnacją Białorusi z neutralności, przyjmowaniem rosyjskich sił zbrojnych i prowadzeniem wspólnych ćwiczeń wojskowych; odnotowuje, że Rosja odgrywa coraz większą rolę na Białorusi i ma coraz większy wpływ finansowy na ten kraj, co rodzi poważne wątpliwości co do zdolności Białorusi do podejmowania suwerennych decyzji;

16.

jest zbulwersowany wsparciem ze strony reżimu Łukaszenki dla niesprowokowanej wojny Rosji przeciwko Ukrainie, przejawiającym się m.in. tzw. referendum przywracającym status nuklearny tego kraju, a także zezwoleniem na przemieszczanie wojsk i broni, wykorzystanie przestrzeni powietrznej kraju, tankowanie i składowanie amunicji wojskowej;

17.

zdecydowanie potępia wykorzystywanie terytorium Białorusi przez rosyjskie wojsko; potępia poparcie ze strony Białorusi, białoruskich sił zbrojnych i tajnych służb dla wszczęcia przez Rosję nielegalnej, nieuzasadnionej i niesprowokowanej wojny napastniczej z Ukrainą; uważa, że Białoruś jest współodpowiedzialna za atak, co pociąga za sobą wszystkie konsekwencje prawne wynikające z prawa międzynarodowego;

18.

podkreśla, że referendum konstytucyjnego z 27 lutego 2022 r., przeprowadzonego przez nielegalne władze białoruskie w kontekście powszechnych naruszeń praw człowieka, brutalnych represji i celowej dezinformacji, nie można uznać za legalny demokratyczny wyraz woli narodu białoruskiego ani za legitymizację nieprzerwanej nielegalnej prezydentury Alaksandra Łukaszenki; wzywa władze białoruskie do wdrożenia zaleceń niezależnej misji ekspertów w ramach mechanizmu moskiewskiego;

19.

potępia kampanie dezinformacyjne i rozpowszechnianie propagandy wojennej Kremla na Białorusi;

20.

wzywa państwa członkowskie i Komisję do zapewnienia wdrożenia niezbędnych środków, by wzmocnić odporność na wszelkie formy obcej ingerencji, których może dopuszczać się reżim Łukaszenki, w tym m.in. cyberataki i dezinformację w kontekście trwającej rosyjskiej agresji na Ukrainę;

21.

z niepokojem odnotowuje postępującą integrację Rosji i Białorusi w szeregu dziedzin, zwłaszcza stopniową militaryzację Białorusi i całego regionu, która stanowi potencjalne wyzwanie dla bezpieczeństwa i stabilności kontynentu europejskiego, zwłaszcza dla krajów wschodniego sąsiedztwa UE, z którymi Rosja już znajduje się w konflikcie;

22.

wyraża uznanie i poparcie dla obywateli Białorusi, którzy wyszli na ulice, ryzykując własne bezpieczeństwo, aby potępić wojnę wywołaną przez Federację Rosyjską przy wsparciu nielegalnego dyktatora Białorusi, a także dla tych, którzy prowadzili operacje sabotażowe, aby uniemożliwić i zakłócić rosyjską logistykę wojskową na terenie Białorusi;

23.

ubolewa nad faktem, że Białoruś jest obecnie jedynym państwem w Europie, w którym nadal wykonuje się karę śmierci, i że rozszerzyła zakres jej stosowania; potępia poprawkę do białoruskiego kodeksu karnego wprowadzającą karę śmierci za „usiłowanie przeprowadzenia aktów terroryzmu”; uważa, że może to być z łatwością wykorzystywane przez reżim do likwidacji przeciwników politycznych; przypomina, że wielu więźniów politycznych postawiono w stan oskarżenia lub skazano na długie kary więzienia na podstawie przepisów białoruskiego kodeksu karnego dotyczących terroryzmu; wzywa władze Białorusi do natychmiastowego i permanentnego zniesienia kary śmierci;

24.

podkreśla, że trzeba zająć się zagrożeniami, jakie stwarza białoruska elektrownia jądrowa w Ostrowcu; apeluje do Białorusi, by zobowiązała się do zapewnienia bezpieczeństwa jądrowego tej elektrowni przy zachowaniu całkowitej przejrzystości oraz do pełnego wdrożenia zaleceń z wzajemnej oceny elektrowni przeprowadzonej przez Europejską Grupę Organów Regulacyjnych ds. Bezpieczeństwa Jądrowego; popiera utrzymanie do tego czasu zakazu importu energii z białoruskiej elektrowni jądrowej na rynek UE oraz odzwierciedlenie tego zakazu w unijnym mechanizmie dostosowania emisji dwutlenku węgla na granicach; wzywa do wprowadzenia skutecznych zabezpieczeń przed bezpośrednią lub pośrednią sprzedażą białoruskiej energii elektrycznej produkowanej w elektrowni jądrowej w Ostrowcu na rynki UE, a także do wstrzymania inwestycji z państw UE w projekty w zakresie infrastruktury energetycznej na Białorusi;

25.

z zadowoleniem przyjmuje zaproponowany przez Komisję szósty pakiet sankcji na Rosję i Białoruś oraz apeluje do Rady, aby zapewniła jego kompleksowe i szybkie wdrożenie; apeluje, aby wszystkie sankcje nałożone na Rosję, w tym wszystkie pakiety sankcji nakładane w przyszłości, miały zastosowanie również do Białorusi i były odpowiednio wdrażane;

26.

podkreśla, że konieczne jest kompleksowe międzynarodowe śledztwo w sprawie zbrodni popełnionych przez reżim Łukaszenki na narodzie białoruskim; wzywa państwa członkowskie UE, by aktywnie stosowały zasadę uniwersalnej jurysdykcji i przygotowały postępowania sądowe przeciwko białoruskim urzędnikom odpowiedzialnym bądź współodpowiedzialnym za przemoc i represje, w tym Alaksandrowi Łukaszence;

27.

wzywa Komisję, państwa członkowskie i ESDZ do współpracy z partnerami międzynarodowymi, np. z mechanizmem moskiewskim OBWE i Radą Praw Człowieka ONZ, a także z obrońcami praw człowieka i ze społeczeństwem obywatelskim na miejscu, by zagwarantować śledzenie, dokumentowanie i zgłaszanie naruszeń praw człowieka, a następnie rozliczanie winnych i zadośćuczynienie dla ofiar;

28.

wzywa instytucje UE do podjęcia wszelkich niezbędnych działań w ramach procedur i instytucji międzynarodowych oraz przed Międzynarodowym Trybunałem Karnym (MTK) lub innymi właściwymi międzynarodowymi trybunałami lub sądami, aby wesprzeć dochodzenia w sprawie działań osób odpowiedzialnych politycznie na Białorusi, zwłaszcza Alaksandra Łukaszenki, w związku z rosyjską wojną napastniczą przeciwko Ukrainie, oraz ścigać te działania jako zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości;

29.

wyraża uznanie dla systematycznych i spójnych działań białoruskich sił demokratycznych w kraju i na uchodźstwie, zwłaszcza dla przywódczyni opozycji demokratycznej Swiatłany Cichanouskiej, Rady Koordynacyjnej i Narodowego Zarządu Antykryzysowego; ponownie podkreśla pilną potrzebę utrzymania i rozszerzenia kontaktów i współpracy z tymi siłami; wzywa UE i jej państwa członkowskie do wspierania demokratycznej opozycji politycznej na Białorusi poprzez udzielanie pomocy niezbędnej dla wzmocnienia ich możliwości działania;

30.

ubolewa, że państwa członkowskie nie działały w jednomyślny i skoordynowany sposób, kiedy odwoływały swoich przedstawicieli dyplomatycznych z Białorusi;

31.

wzywa Komisję, ESDZ i państwa członkowskie UE do zwiększenia bezpośredniego wsparcia dla białoruskich opozycjonistów, społeczeństwa obywatelskiego, obrońców praw człowieka, przedstawicieli związków zawodowych oraz niezależnych mediów na Białorusi i poza jej granicami; podkreśla znaczenie utrzymywania relacji z tymi osobami, monitorowania sytuacji i obserwowania procesów poszczególnych więźniów politycznych na miejscu, złagodzenia wymogów wizowych, usprawnienia procedur azylowych oraz zapewnienia osobom uciekającym z Białorusi tymczasowego schronienia w państwach członkowskich UE; zobowiązuje się do rozszerzenia własnych działań wspierających demokrację; ponownie apeluje o ukierunkowany program unijnej pomocy dla społeczeństwa obywatelskiego, niezależnych mediów, środowisk akademickich (między innymi poprzez zapewnienie stałej pomocy Europejskiemu Uniwersytetowi Humanistycznemu jako bazy edukacyjnej dla studentów białoruskich), białoruskiej opozycji na uchodźstwie, a także dla ofiar represji politycznych i przemocy ze strony policji oraz dla osób uciekających przed represyjnym reżimem;

32.

popiera przygotowania do międzynarodowej konferencji darczyńców pod przewodnictwem UE, aby wspierać siły demokratyczne Białorusi; wzywa UE do współpracy na poziomie operacyjnym z przedstawicielami sił demokratycznych na Białorusi, by zakończyć prace nad przyjęciem programu wdrożenia pakietu gospodarczego i inwestycyjnego w wysokości 3 mld EUR, który został już przewidziany przez Komisję jako sposób na uwzględnienie demokratycznych aspiracji narodu białoruskiego; wzywa do dialogu politycznego między UE a siłami demokratycznymi Białorusi w celu wypracowania wspólnej wizji wspomnianego planu wsparcia; podkreśla potrzebę merytorycznej debaty publicznej, aby zbudować poparcie społeczne dla znacznego zaangażowania UE;

33.

ponownie podkreśla znaczenie utworzenia „ambasad narodowych” Białorusi na całym świecie oraz wzywa Komisję i państwa członkowskie, by dalej wspierały ochronę praw i interesów obywateli Białorusi za granicą oraz interesów demokratycznej Białorusi, np. poszukując sposobów finansowania „ambasad narodowych” Białorusi;

34.

wzywa państwa członkowskie do zacieśnienia współpracy w zakresie zarządzania granicami, zwalczania handlu ludźmi i innych zagrożeń dla bezpieczeństwa wywołanych lub zaostrzonych przez reżim białoruski;

35.

wzywa Komisję, Radę, wysokiego przedstawiciela / wiceprzewodniczącego Komisji i państwa członkowskie do dalszego poruszania kwestii sytuacji na Białorusi na forum wszystkich odpowiednich organizacji europejskich i międzynarodowych, takich jak OBWE, ONZ i jej wyspecjalizowane organy oraz MOP, aby wzmocnić międzynarodowy nadzór nad łamaniem praw człowieka, wzmocnić reakcję społeczności międzynarodowej na sytuację na Białorusi i przezwyciężyć obstrukcyjne działania Rosji i innych państw w tym zakresie;

36.

wzywa instytucje UE i państwa członkowskie do organizowania regularnych spotkań na szczycie z udziałem wysokich rangą przedstawicieli sił demokratycznych Białorusi; uważa, że sprzyjałoby to przyjęciu wspólnych wytycznych politycznych dotyczących przyszłości stosunków UE z demokratyczną Białorusią;

37.

zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącemu Komisji / wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, rządom i parlamentom państw członkowskich, Radzie Europy, Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, władzom Republiki Białorusi oraz przedstawicielom białoruskiej opozycji demokratycznej.

16.12.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 479/68

P9_TA(2022)0218

Zwalczanie bezkarności za zbrodnie wojenne w Ukrainie

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 19 maja 2022 r. w sprawie zwalczania bezkarności za zbrodnie wojenne w Ukrainie (2022/2655(RSP))

(2022/C 479/07)

Parlament Europejski,

—	uwzględniając swoje poprzednie rezolucje i sprawozdania w sprawie Ukrainy i Rosji,

—	uwzględniając Kartę Narodów Zjednoczonych,

—	uwzględniając konwencje genewskie z 1949 r. i protokoły dodatkowe do nich,

—	uwzględniając konwencje haskie z 1899 i 1907 r.,

—	uwzględniając Konwencję ONZ w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa z 9 grudnia 1948 r. i protokoły dodatkowe do niej,

—	uwzględniając Rzymski Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego (MTK) z 17 lipca 1998 r. oraz poprawki z Kampali z 2010 r. dotyczące zbrodni agresji,

—	uwzględniając opracowane przez Komisję Prawa Międzynarodowego ONZ zasady prawa międzynarodowego uznane w Karcie Trybunału Norymberskiego oraz w Wyrokach Trybunału (zasady norymberskie), które określają, co stanowi zbrodnię wojenną,

—	uwzględniając rezolucje Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1820 (2008) w sprawie przemocy seksualnej jako narzędzia wojny oraz nr 1888 (2009) w sprawie powołania specjalnego przedstawiciela ds. przemocy seksualnej podczas konfliktów zbrojnych,

—	uwzględniając definicję gwałtu wojennego przyjętą w 1998 r. przez Międzynarodowy Trybunał Karny dla Rwandy i Międzynarodowy Trybunał Karny dla Jugosławii,

—	uwzględniając rezolucję Zgromadzenia Ogólnego ONZ z 2 marca 2022 r. w sprawie agresji na Ukrainę oraz rezolucję z 24 marca 2022 r. w sprawie humanitarnych skutków napaści na Ukrainę,

—	uwzględniając rezolucję ONZ przyjętą przez Radę Praw Człowieka w dniu 4 marca 2022 r. w sprawie sytuacji w zakresie praw człowieka w Ukrainie w związku z rosyjską agresją, w której Rada postanowiła powołać niezależną międzynarodową komisję śledczą,

—	uwzględniając rezolucję Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy z dnia 28 kwietnia 2022 r. zatytułowaną „Agresja Federacji Rosyjskiej na Ukrainę: zapewnienie odpowiedzialności za poważne naruszenia międzynarodowego prawa humanitarnego i inne przestępstwa międzynarodowe”,

—	uwzględniając deklarację wersalską z 11 marca 2022 r.,

—	uwzględniając wizytę przewodniczącej R. Metsoli w Ukrainie 1 kwietnia 2022 r. oraz jej oświadczenie w sprawie międzynarodowych zbrodni wojennych popełnianych w Ukrainie,

—	uwzględniając oświadczenie Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa wydane w imieniu UE 4 kwietnia 2022 r. w sprawie rosyjskich aktów okrucieństwa popełnionych w Buczy i innych ukraińskich miastach,

—	uwzględniając oświadczenie prokuratora MTK Karima A.A. Khana QC z 2 marca 2022 r. pt. „Sytuacja w Ukrainie: wniesienie spraw przez 39 państw-stron i wszczęcie dochodzenia”,

—	uwzględniając sprawozdanie Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) z 13 kwietnia 2022 r. w sprawie naruszeń międzynarodowego prawa humanitarnego i praw człowieka, zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości popełnionych w Ukrainie od dnia 24 lutego 2022 r.,

—	uwzględniając umowę o współpracy i pomocy między Międzynarodowym Trybunałem Karnym a Unią Europejską z 2006 r.,

—

uwzględniając decyzję Rady (WPZiB) 2022/638 z dnia 13 kwietnia 2022 r. zmieniającą decyzję 2014/486/WPZiB w sprawie misji doradczej Unii Europejskiej na rzecz reformy cywilnego sektora bezpieczeństwa na Ukrainie (EUAM Ukraine) (1), na mocy której zmieniono mandat misji EUAM Ukraine, aby udzielić wsparcia władzom ukraińskim i ułatwić prowadzenie dochodzeń w sprawie wszelkich przestępstw międzynarodowych popełnionych w związku z rosyjską agresją na Ukrainę oraz ich ściganie,

—	uwzględniając wniosek Komisji dotyczący zmiany rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1727 w odniesieniu do gromadzenia, przechowywania i analizowania dowodów dotyczących ludobójstwa, zbrodni przeciwko ludzkości oraz zbrodni wojennych w Eurojuście (COM(2022)0187),

—	uwzględniając sprawozdania organizacji Human Rights Watch na temat Ukrainy z 3 kwietnia i 21 kwietnia 2022 r. oraz sprawozdanie Amnesty International z 6 maja 2022 r.,

—	uwzględniając art. 132 ust. 2 i 4 Regulaminu,

mając na uwadze, że od 24 lutego 2022 r., kiedy Rosja rozpoczęła nowy etap nielegalnej, niesprowokowanej i nieuzasadnionej wojny napastniczej przeciwko Ukrainie, jej siły zbrojne i jej poplecznicy przeprowadzają masowe ataki na ludność cywilną, w tym uprowadzenia, egzekucje pozasądowe i tortury zarówno na obszarach nowo objętych inwazją, jak i na wcześniej okupowanych obszarach Ukrainy;

mając na uwadze, że tysiące osób straciło życie lub zostało rannych, około 7,7 mln obywateli Ukrainy zostało wewnętrznie przesiedlonych, a prawie 6 mln uciekło do sąsiednich krajów; mając na uwadze, że według komisarz ds. praw człowieka ukraińskiego parlamentu od 24 lutego 2022 r. 400 tys. ukraińskich cywilów, w tym ponad 200 tys. dzieci, przymusowo deportowano z Ukrainy do Federacji Rosyjskiej; mając na uwadze, że siły rosyjskie i ich poplecznicy wielokrotnie uniemożliwiali utworzenie korytarzy humanitarnych, a tym samym blokowali lub utrudniali ewakuację ludności cywilnej z oblężonych terytoriów;

mając na uwadze, że akty okrucieństwa popełniane przez oddziały rosyjskie i ich popleczników osiągnęły nowy odrażający wymiar wraz z odkryciem w niedzielę 3 kwietnia 2022 r. ciał cywilów na ulicach Buczy – miasta, które przez prawie miesiąc było niedostępne dla ukraińskiej armii; mając na uwadze, że z wielu wcześniej okupowanych miast ukraińskich, takich jak Bucza, Irpen, Hostomel, Iwanków, oraz z innych miejsc wyzwolonych przez ukraińskie siły zbrojne napływają doniesienia o masowych grobach setek osób oraz o ciałach cywilów znajdowanych na ulicach, w tym kobiet, dzieci i osób starszych, w niektórych przypadkach ze związanymi z tyłu rękami; mając na uwadze, że jest wysoce prawdopodobne, iż w ukraińskich miastach i wsiach zaatakowanych i nadal okupowanych przez Rosję i jej popleczników regularnie dochodzi do okrucieństw podobnych do tych opisanych powyżej, a rzeczywista skala zbrodni wojennych może być znacznie większa, niż dotychczas udokumentowano;

mając na uwadze, że w licznych sprawozdaniach, uzupełnionych zdjęciami i nagraniami wideo, udokumentowano doraźne egzekucje ludności cywilnej podczas zajmowania przez Rosjan wsi i miasteczek, aresztowania ludności cywilnej bez zachowania należytej procedury oraz złe traktowanie równoznaczne z torturami, przypadki gwałtów na ludności cywilnej, w tym na dzieciach, dokonywanych przez rosyjskie siły zbrojne i ich popleczników, oraz użycie niekierowanej artylerii, amunicji kasetowej i min przeciwpiechotnych podczas rosyjskich ataków na obszary zaludnione; mając na uwadze, Rosja stosuje przemoc seksualną jako narzędzie wojny w celu złamania morale Ukraińców i jako formę tortur w celu uzyskania zeznań przez gwałty, zmuszanie do obnażania się i groźby przemocy seksualnej wobec dzieci, kobiet i mężczyzn lub ich krewnych; mając na uwadze, że gwałt jako zbrodnia wojenna jest przestępstwem, które najtrudniej udokumentować tak, aby można było wnieść sprawę do sądu i przeprowadzić proces; mając na uwadze, że oprócz krzywd fizycznych ofiary zbrodni wojennych na tle seksualnym mogą być narażone na wielorakie ryzyko dyskryminacji i stygmatyzacji; mając na uwadze, że czas ma kluczowe znaczenie dla gromadzenia dowodów i zeznań oraz dla zapewnienia pomocy medycznej i psychologicznej ofiarom przemocy seksualnej;

mając na uwadze, że rosyjskie siły zbrojne i ich poplecznicy przetrzymują, uprowadzają, porywają, atakują i zabijają dziennikarzy, burmistrzów i obrońców praw człowieka; mając na uwadze, że – na mocy art. 79 protokołu dodatkowego I do konwencji genewskich – dziennikarzy i pracowników mediów chroni międzynarodowe prawo humanitarne; mając na uwadze, że według platformy Rady Europy na rzecz ochrony dziennikarstwa i bezpieczeństwa dziennikarzy zginęło już co najmniej 10 ukraińskich i międzynarodowych pracowników mediów, a wielu innych zostało rannych;

mając na uwadze, że rosyjskie siły zbrojne i ich poplecznicy grabią mienie cywilne, w tym żywność, odzież, sprzęt gospodarstwa domowego, drewno opałowe i duże ilości zboża, a także bombardują infrastrukturę cywilną, w tym tę zaspokajającą potrzeby słabszych grup społecznych, budynki mieszkalne, szkoły, żłobki i szpitale; mając na uwadze, że siły zbrojne Federacji Rosyjskiej i ich poplecznicy systematycznie zabierają dzieła sztuki, artefakty i inne przedmioty o dużej wartości kulturowej; mając na uwadze, że Ukraina oskarżyła Rosję o kradzież kilkuset tysięcy ton ziarna, a ONZ potwierdziła, że istnieje coraz więcej dowodów na to, że rosyjskie oddziały zagrabiły zapasy ukraińskiego ziarna i zniszczyły magazyny zbożowe, co pogłębiło światowy kryzys żywnościowy i może prowadzić do klęski głodu w Ukrainie; mając na uwadze, że blisko 25 mln ton ziarna utknęło w Ukrainie, ponieważ Rosja zniszczyła infrastrukturę logistyczną i prowadzi blokadę morską; mając na uwadze, że wpływ wojny na środowisko i zdrowie również będzie niszczący i długotrwały;

mając na uwadze, że cztery konwencje genewskie oraz protokół dodatkowy I, których Ukraina i Federacja Rosyjska są stronami, stanowią, że poważne naruszenia międzynarodowego prawa humanitarnego oraz poważne uchybienia w przestrzeganiu tego prawa stanowią zbrodnie wojenne; mając na uwadze, że każdy, kto nakazuje lub popełnia takie czyny lub pomaga w ich popełnieniu i nakłania do nich, jest odpowiedzialny za takie zbrodnie;

mając na uwadze, że w listopadzie 2016 r. Rosja wycofała swój podpis pod statutem rzymskim; mając na uwadze, że Ukraina nie jest państwem-stroną statutu rzymskiego, lecz zgodnie z jego art. 12 ust. 3 dwukrotnie skorzystała z przysługującej jej możliwości uznania jurysdykcji MTK w odniesieniu do popełnionych na jej terytorium domniemanych przestępstw w rozumieniu statutu rzymskiego;

I.	mając na uwadze, że 2 marca 2022 r. prokurator MTK ogłosił, iż wszczął dochodzenie w sprawie sytuacji w Ukrainie na podstawie wniosków otrzymanych od państw-stron (2);

J.	mając na uwadze, że 3 marca 2022 r. Ukraina, przy wsparciu 45 państw uczestniczących, powołała się na mechanizm moskiewski OBWE, aby zająć się przypadkami łamania praw człowieka i humanitarnymi skutkami rosyjskiej inwazji na Ukrainę;

K.	mając na uwadze, że w ciągu pierwszych trzech miesięcy wojny ukraińska prokuratura generalna wszczęła co najmniej 9 300 dochodzeń i zidentyfikowała setki podejrzanych z Rosji o domniemane zbrodnie wojenne, do których należą grabieże, morderstwa, tortury i gwałty;

L.	mając na uwadze, że rządowe i międzynarodowe organy sądowe zainicjowały szereg działań na rzecz pociągnięcia sprawców do odpowiedzialności: m.in. MTK wszczął formalne dochodzenie, a Francja, Niemcy, Litwa i Szwecja – śledztwa w ramach zasady jurysdykcji uniwersalnej;

mając na uwadze, że 4 marca 2022 r. Rada Praw Człowieka ONZ powołała międzynarodową komisję śledczą ds. Ukrainy w celu zbadania naruszeń praw człowieka i międzynarodowego prawa humanitarnego w kontekście rosyjskiej napaści na Ukrainę w 2022 r.; mając na uwadze, że Rada Bezpieczeństwa ONZ jest sparaliżowana w kwestii sytuacji w Ukrainie, ponieważ Rosja może zawetować wszelkie istotne działania;

mając na uwadze, że 25 marca 2022 r. Polska, Litwa i Ukraina zapowiedziały utworzenie wspólnego zespołu dochodzeniowo-śledczego, który ma gromadzić dowody i badać zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości przy wsparciu Agencji Unii Europejskiej ds. Współpracy Wymiarów Sprawiedliwości w Sprawach Karnych (Eurojust) i z udziałem urzędu prokuratora MTK, jak ogłoszono 25 kwietnia 2022 r.; mając na uwadze, że szybkie wymierzenie sprawiedliwości wymaga koordynacji dochodzeń prowadzonych przez MTK i organy rządowe oraz innych mechanizmów;

mając na uwadze, że w tej sytuacji MTK nie ma jurysdykcji w odniesieniu do zbrodni agresji, ponieważ ani Ukraina, ani Federacja Rosyjska nie ratyfikowały statutu rzymskiego i poprawek do niego dotyczących zbrodni agresji; mając na uwadze, że lukę tę należy wypełnić, powołując specjalny międzynarodowy trybunał, który byłby upoważniony do prowadzenia dochodzeń i ścigania domniemanych zbrodni agresji popełnionych wobec Ukrainy przez przywódców politycznych i dowódców wojskowych Rosji i jej sojuszników;

ponownie potępia w najostrzejszych słowach niesprowokowaną, nielegalną i nieuzasadnioną rosyjską wojnę napastniczą przeciwko Ukrainie i inwazję na Ukrainę oraz żąda, aby Rosja natychmiast zakończyła wszelkie działania wojskowe w Ukrainie i bezwarunkowo wycofała wszystkie siły i sprzęt wojskowy z całego uznanego przez społeczność międzynarodową terytorium Ukrainy, zgodnie z nakazem Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 16 marca 2022 r.;

wyraża najwyższe oburzenie w związku z doniesieniami o okrucieństwach, w tym masowym ostrzeliwaniu miast i miasteczek, przymusowych deportacjach, stosowaniu zakazanej amunicji, atakach na ludność cywilną próbującą uciec z obszarów objętych konfliktem przez wcześniej ustalone korytarze humanitarne, egzekucjach ludności cywilnej, przemocy seksualnej, przymusowych wysiedleniach oraz celowym plądrowaniu i atakowaniu dzielnic mieszkaniowych i infrastruktury cywilnej, takiej jak szpitale, placówki medyczne, szkoły, schroniska i ambulanse: wszystkie te działania stanowią rażące naruszenia międzynarodowego prawa humanitarnego i mogą być uznane za zbrodnie wojenne popełnione w Ukrainie przez Federację Rosyjską i jej popleczników, które jak dotąd pozostają bezkarne i nie są ścigane;

zdecydowanie potępia przerażające systemowe stosowanie przez rosyjskie siły zbrojne i ich popleczników przemocy seksualnej i przemocy na tle płciowym jako narzędzia wojny oraz, przywołując rezolucję ONZ nr 1820 (2008) w sprawie przemocy seksualnej jako narzędzia wojny, potwierdza, że gwałt i inne formy przemocy seksualnej mogą stanowić zbrodnie wojenne, zbrodnie przeciwko ludzkości lub część składową zbrodni ludobójstwa i w związku z tym powinny być ścigane zgodnie z przepisami prawa międzynarodowego i Rzymskim Statutem MTK, a zwłaszcza jego art. 7 i 8; wyraża ubolewanie z powodu ograniczonych postępów w skutecznym ściganiu przez MTK przestępstw seksualnych i na tle płciowym; jest zdania, że sprawy ofiar nielegalnej inwazji na Ukrainę mogłyby stanowić precedens w tym zakresie; wzywa UE i jej państwa członkowskie, aby wspierały uwzględnianie problematyki płci we wszystkich trwających i przyszłych dochodzeniach;

wyraża pełne poparcie dla dochodzenia wszczętego przez prokuratora MTK w sprawie zarzutów zbrodni wojennych, zbrodni przeciwko ludzkości i zbrodni ludobójstwa popełnionych w Ukrainie, dla prac komisji dochodzeniowej Biura Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka oraz dla wysiłków niezależnych organizacji społeczeństwa obywatelskiego pracujących nad gromadzeniem i zabezpieczaniem dowodów zbrodni wojennych; podkreśla znaczenie szybkich prac i postępów w celu zabezpieczenia dowodów niezbędnych do przeprowadzenia śledztwa i ścigania wszystkich osób odpowiedzialnych za zezwalanie na zbrodnie wojenne i inne naruszenia praw człowieka i międzynarodowego prawa humanitarnego, ich popełnianie i ukrywanie; podkreśla poważne ryzyko, że z powodu trwających działań wojennych dowody związane ze zbrodniami wojennymi są niszczone i nie będzie można ich zebrać i bezpiecznie przechowywać na potrzeby dochodzeń w sprawie zbrodni wojennych w Ukrainie; uważa, że szybkie działanie ma kluczowe znaczenie dla podjęcia wszelkich niezbędnych środków, aby osoby, które dopuściły się naruszeń praw człowieka i zbrodni wojennych w Ukrainie, zostały pociągnięte do odpowiedzialności;

apeluje o udzielanie pomocy prokuratorowi MTK w prowadzeniu dochodzeń i ściganiu osób podejrzanych o zbrodnie wojenne, zbrodnie przeciwko ludzkości i, być może, ludobójstwo, tj. oferowanie wsparcia politycznego, udostępnianie wszelkich posiadanych dowodów, w tym białego wywiadu, informacji i danych ze źródeł otwartych, obrazów satelitarnych i przechwyconych wiadomości, a także o przekazanie odpowiednich zasobów ludzkich i finansowych do budżetu ogólnego MTK, aby w pełni chronić jego niezależność i bezstronność;

z zadowoleniem przyjmuje i w pełni popiera wysiłki ukraińskich prokuratorów i śledczych na rzecz postawienia przed sądem osób odpowiedzialnych za zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości oraz wzywa państwa członkowskie UE, społeczność międzynarodową i odpowiednie instytucje do pełnego wspierania władz ukraińskich w tym procesie;

wzywa państwa członkowskie i Komisję do udzielenia wszelkiej niezbędnej pomocy w celu wzmocnienia zdolności i zasobów systemu sądownictwa Ukrainy, by mógł on prowadzić skutecznie dochodzenia i osądzać zbrodnie wojenne; wzywa Komisję i państwa członkowskie, by udzieliły wsparcia ukraińskim władzom w spełnianiu kluczowych kryteriów w celu zwalczania na szczeblu krajowym bezkarności za poważne zbrodnie międzynarodowe, w tym zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości;

wzywa instytucje UE i państwa członkowskie do podjęcia wszelkich niezbędnych działań w ramach międzynarodowych instytucji i postępowań oraz przed MTK lub innymi właściwymi międzynarodowymi trybunałami lub sądami, aby wspierać ściganie reżimu rosyjskiego i białoruskiego za zbrodnie wojenne, zbrodnie przeciwko ludzkości, ludobójstwo i zbrodnie agresji; domaga się ponadto, aby dochodzeniami tymi i związanymi z nimi oskarżeniami zostali objęci również wszyscy członkowie rosyjskich sił zbrojnych i urzędnicy rządowi zamieszani w zbrodnie wojenne; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje dochodzenia i śledztwa wszczęte przez kilka państw członkowskich zgodnie z zasadą jurysdykcji uniwersalnej oraz wspierające działania MTK; z zadowoleniem przyjmuje również zmieniony mandat misji EUAM Ukraine, który umożliwi jej wspieranie władz ukraińskich w dochodzeniu i ściganiu wszelkich zbrodni wagi międzynarodowej popełnionych w związku z rosyjską inwazją na Ukrainę;

wzywa władze rosyjskie, aby natychmiast zaprzestały przymusowego wysiedlania obywateli Ukrainy oraz zezwoliły obywatelom ukraińskim przymusowo przesiedlonym na terytorium Federacji Rosyjskiej na bezpieczny powrót do Ukrainy;

10.

wzywa państwa członkowskie do gromadzenia dowodów i wspierania dochodzenia prowadzonego przez prokuratora MTK w celu ustalenia, czy zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości popełnione przez siły rosyjskie i ich popleczników w Ukrainie stanowią ludobójstwo;

11.

podkreśla potrzebę zwiększenia koordynacji różnych mechanizmów ustanowionych w celu walki z bezkarnością za zbrodnie wojenne w Ukrainie, w tym przez zorganizowanie międzynarodowego spotkania mającego na celu koordynację gromadzenia dowodów, a tym samym poprawę skuteczności procesów pociągania do odpowiedzialności; wzywa instytucje UE do wspierania tych działań koordynacyjnych;

12.

wzywa instytucje UE, w szczególności Komisję, do wsparcia bezzwłocznego stworzenia odpowiedniej podstawy prawnej, przy współpracy ze strony istniejących forów wielostronnych, takich jak ONZ i Rada Europy, aby umożliwić powołanie specjalnego międzynarodowego trybunału karnego ds. zbrodni agresji, jakiej dopuścili się przeciwko Ukrainie przywódcy polityczni i dowódcy wojskowi Federacji Rosyjskiej i jej sojusznicy; wzywa instytucje UE, w szczególności Komisję, do jak najszybszego zapewnienia wszelkich niezbędnych zasobów ludzkich i budżetowych, a także wsparcia administracyjnego, dochodzeniowego i logistycznego, w celu ustanowienia tego trybunału;

13.

wzywa instytucje UE, w szczególności Komisję, do ubiegania się o wsparcie polityczne ze strony partnerów i organizacji międzynarodowych o podobnych poglądach, w szczególności Zgromadzenia Ogólnego ONZ, w celu ustanowienia tego trybunału;

14.

z zadowoleniem przyjmuje powołanie przez Litwę, Polskę i Ukrainę koordynowanego Eurojust wspólnego zespołu dochodzeniowo-śledczego, w którym po raz pierwszy weźmie udział Biuro Prokuratora MTK, w celu ułatwienia prowadzenia dochodzeń i ścigania w państwach uczestniczących oraz dochodzeń i ścigania, które mogą być prowadzone przed MTK; zachęca państwa członkowskie, by przyłączyły się do wspólnego zespołu dochodzeniowo-śledczego;

15.

z zadowoleniem przyjmuje wniosek Komisji z 25 kwietnia 2022 r. w sprawie rozszerzenia mandatu i funkcji operacyjnych Eurojustu w odniesieniu do analizy, przechowywania i wymiany dowodów w celu wsparcia dochodzeń i ścigania głównych przestępstw międzynarodowych, w szczególności ludobójstwa, zbrodni przeciwko ludzkości, zbrodni wojennych i powiązanych przestępstw (3); wzywa Eurojust do wykorzystania tych nowych uprawnień do wspierania właściwych organów państw członkowskich w analizowaniu dowodów, tak aby przyczynić się do zapewnienia późniejszej dopuszczalności takich dowodów w sądach krajowych lub międzynarodowych lub równoważnych mechanizmach; podkreśla, że rozszerzeniu mandatu powinno towarzyszyć odpowiednie zwiększenie finansowania Eurojustu;

16.

podkreśla, że UE i jej państwa członkowskie muszą w pełni wykorzystać swoje zdolności i dostępne legalne sposoby pociągania sprawców zbrodni wojennych do odpowiedzialności; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje gotowość Europolu do wspierania wspólnego zespołu dochodzeniowo-śledczego i wzywa agencję do ścisłej współpracy z Eurojustem, jeżeli zostanie o to wystosowany wniosek;

17.

przypomina, że zasada jurysdykcji uniwersalnej ma na celu uniknięcie bezkarności zbrodniarzy wojennych dzięki umożliwieniu wszystkim państwom wywiązania się z obowiązku ścigania i karania sprawców; uważa, że ważne jest zapewnienie organom ścigania i organom sądowym w państwach członkowskich odpowiednich narzędzi umożliwiających im skuteczne gromadzenie dowodów niezbędnych do skazania zbrodniarzy wojennych; zachęca państwa członkowskie, by skutecznie stosowały zasadę jurysdykcji uniwersalnej w celu prowadzenia dochodzeń w sprawie zbrodni wojennych w Ukrainie i ich ścigania oraz by zacieśniły wzajemną współpracę, w której Komisja odegra rolę koordynacyjną i wspierającą;

18.

ponawia swój apel do Komisji o przedstawienie planu działania UE w sprawie bezkarności i wzywa do umieszczenia w nim specjalnego rozdziału poświęconego Ukrainie;

19.

wzywa Komisję do ścisłej współpracy z MTK i Eurojustem w ramach jego zmienionego mandatu w zakresie dokumentowania gwałtów wojennych, nadużyć i innych form przemocy seksualnej w Ukrainie, w tym poprzez gromadzenie dowodów statystycznych lub opartych na wzorcach od odpowiednich ekspertów, z rejestrów medycznych i farmaceutycznych, a także poprzez wyszukiwanie i dokumentowanie relacji o gwałtach wojennych w Ukrainie, które pojawiają się w prasie i mediach społecznościowych w internecie i które mogą doprowadzić śledczych do ofiar gwałtów i przemocy seksualnej; wzywa, aby uzupełnić te działania podobnymi staraniami w obozach dla uchodźców oraz, w miarę możliwości, na miejscu w Ukrainie; wzywa UE oraz kraje przyjmujące i tranzytowe, aby zagwarantowały dostęp do usług w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego oraz związanych z nimi praw, w szczególności antykoncepcji awaryjnej, profilaktyki poekspozycyjnej i opieki aborcyjnej, w tym dla ofiar gwałtu;

20.

wzywa również społeczność międzynarodową do rzetelnego zbadania i ukarania przestępstw przeciwko środowisku, w szczególności masowego zanieczyszczenia środowiska, w tym transgranicznych szkód dla środowiska, ponieważ Rosja nadal obiera za cel obiekty przemysłowe i służące przechowywaniu paliwa, infrastrukturę służącą do dostaw energii elektrycznej i wody, systemy kanalizacyjne i inne obiekty, przez co powoduje powszechne zanieczyszczenie, a także niszczy tereny podmokłe, lasy, parki narodowe, obszary chronione, w tym 30-kilometrową strefę zamkniętą w Czarnobylu, oraz siedliska gatunków zagrożonych, w tym zagrożonych wyginięciem, co ma poważne długoterminowe skutki;

21.

wzywa do przeprowadzenia dochodzeń w sprawie zarzutów grabieży i niszczenia przez siły rosyjskie i ich popleczników obiektów do przechowywania żywności, a także do przeprowadzenia miarodajnej oceny ich globalnego wpływu, w szczególności na kraje rozwijające się importujące żywność;

22.

podkreśla znaczenie wielkoskalowych unijnych systemów informatycznych, aby przestępcy wojenni nie mogli zbiec i wjechać na terytorium UE w sposób niezauważony; jest przekonany, że trwająca reforma ram prawnych UE dotyczących wymiany informacji między organami ścigania przyspieszy gromadzenie istotnych informacji na temat zbrodniarzy wojennych w policyjnych bazach danych różnych państw członkowskich;

23.

ubolewa, że statut Interpolu nie przewiduje możliwości zawieszenia członkostwa i wzywa Interpol do co najmniej zawieszenia dostępu rosyjskiego krajowego biura centralnego do baz danych Interpolu;

24.

wzywa Komisję i państwa członkowskie do wspierania działań ułatwiających szkolenie i uświadamianie obrońców praw człowieka, a także sędziów i prokuratorów, na temat dowodów cyfrowych i cyfrowej rejestracji naruszeń praw człowieka, aby kryteria dopuszczalności w sądach krajowych i międzynarodowych stały się jaśniejsze;

25.

przyjmuje z zadowoleniem przyjęcie przez Radę Najwyższą projektu ustawy nr 7304, która przewiduje dopuszczenie MTK do pracy na terenie Ukrainy, i wzywa władze ukraińskie do wsparcia działań na rzecz rozliczalności za poważne zbrodnie międzynarodowe poprzez pilną ratyfikację Rzymskiego Statutu MTK i formalne przystąpienie do MTK; wzywa władze Ukrainy do dostosowania ukraińskiego ustawodawstwa i procedur krajowych do prawa międzynarodowego, a tym samym do wzmocnienia krajowych mechanizmów prawnych przeciwdziałających bezkarności za zbrodnie, do zharmonizowania ustawodawstwa krajowego, w szczególności kodeksu karnego, z międzynarodowym prawem karnym i międzynarodowym prawem humanitarnym, a także do przyjęcia jasnych i praktycznych ram współpracy z MTK i innymi organami prowadzącymi dochodzenia w sprawie zbrodni popełnionych w Ukrainie; przypomina, że wszystkie strony konfliktu muszą ściśle przestrzegać międzynarodowego prawa humanitarnego;

26.

wzywa Komisję, państwa członkowskie i społeczność międzynarodową, by udzieliły wsparcia technicznego oraz zapewniły większe środki finansowe na gromadzenie i przechowywanie ogromnej ilości dowodów naruszeń międzynarodowego prawa humanitarnego, zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości w Ukrainie; w związku z tym wzywa UE do wsparcia tego procesu poprzez zwiększenie środków z Instrumentu Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej – „Globalny wymiar Europy”;

27.

z zadowoleniem przyjmuje pakiety sankcji wobec Rosji i podkreśla, że priorytetem musi być teraz pełne i skuteczne wdrożenie tych sankcji w całej UE i przez międzynarodowych sojuszników UE; wzywa do szybkiego przyjęcia szóstego pakietu sankcji; wzywa Komisję do pilnego ustanowienia instrumentu prawnego umożliwiającego konfiskatę zamrożonych rosyjskich aktywów i funduszy, tak aby można je było przeznaczyć na odszkodowania i odbudowę Ukrainy;

28.

wyraża głębokie uznanie i szacunek dla pracy i zaangażowania ukraińskiego społeczeństwa obywatelskiego, w tym w związku z pracami dokumentującymi naruszenia, do których dochodzi w Ukrainie, oraz w związku z prowadzonym przez nie rzecznictwem wspierającym walkę z bezkarnością za zbrodnie w Ukrainie; zauważa, że na terytorium Ukrainy działa wiele organizacji pozarządowych, które podejmują wysiłki na rzecz dokumentowania zbrodni wojennych, w tym masowych gwałtów w czasie wojny, oraz że należy wspierać i konsolidować ich wysiłki; wzywa wszystkie międzynarodowe i krajowe podmioty odpowiedzialne za rozliczanie zbrodni do ścisłej współpracy ze społeczeństwem obywatelskim przy wsparciu dla procesów sądowych, w tym przez poprawę dostępu do informacji i działań informacyjnych skierowanych do ofiar i poszkodowanych społeczności, zapewnienie jawności i przejrzystości procesu oraz zaangażowanie społeczeństwa obywatelskiego w działania podejmowane w odpowiedzi na okrucieństwa popełnione przez Federację Rosyjską;

29.

domaga się, by państwa członkowskie – między innymi poprzez udział w Piątym Komitecie Zgromadzenia Ogólnego ONZ – oraz ONZ dopilnowały, by komisja śledcza Rady Praw Człowieka ONZ dysponowała wystarczającymi środkami finansowymi na niezależne wykonywanie wszystkich aspektów powierzonego jej mandatu;

30.

wyraża głębokie ubolewanie z powodu decyzji o zamknięciu specjalnej misji obserwacyjnej OBWE w Ukrainie w związku z brakiem konsensusu w sprawie przedłużenia mandatu misji na posiedzeniu Stałej Rady OBWE, które odbyło się 31 marca 2022 r., a także wzywa państwa członkowskie do zbadania każdej opcji przywrócenia mandatu tej misji;

31.

zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji wiceprzewodniczącemu Komisji / wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, Radzie, Komisji, rządom i parlamentom państw członkowskich, Organizacji Narodów Zjednoczonych, Radzie Europy, Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, prezydentowi, rządowi i parlamentowi Ukrainy, prezydentowi, rządowi i parlamentowi Federacji Rosyjskiej oraz Głównemu Prokuratorowi MTK.

(1) Dz.U. L 117 z 19.4.2022, s. 38.

(2) 1 marca 2022 r. jego urząd otrzymał od Republiki Litewskiej wniosek o wszczęcie postępowania przygotowawczego. 2 marca 2022 r. następująca skoordynowana grupa państw-stron złożyła wspólny wniosek: Republika Albanii, Związek Australijski, Republika Austrii, Królestwo Belgii, Republika Bułgarii, Kanada, Republika Kolumbii, Republika Kostaryki, Republika Chorwacji, Republika Cypryjska, Republika Czeska, Królestwo Danii, Republika Estońska, Republika Finlandii, Republika Francuska, Gruzja, Republika Federalna Niemiec, Republika Grecka, Węgry, Islandia, Irlandia, Republika Włoska, Republika Łotewska, Księstwo Liechtensteinu, Wielkie Księstwo Luksemburga, Republika Malty, Nowa Zelandia, Królestwo Norwegii, Królestwo Niderlandów, Rzeczpospolita Polska, Republika Portugalska, Rumunia, Republika Słowacka, Republika Słowenii, Królestwo Hiszpanii, Królestwo Szwecji, Konfederacja Szwajcarska oraz Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej.

(3) Wniosek Komisji dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1727 w odniesieniu do gromadzenia, przechowywania i analizowania dowodów dotyczących ludobójstwa, zbrodni przeciwko ludzkości oraz zbrodni wojennych w Eurojuście (COM(2022)0187).

16.12.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 479/75

P9_TA(2022)0219

Społeczne i gospodarcze konsekwencje dla EU rosyjskiej wojny w Ukrainie – zwiększanie zdolności UE do działania

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 19 maja 2022 r. w sprawie skutków społecznych i gospodarczych dla UE związanych z rosyjską wojną w Ukrainie, zwiększanie zdolności UE do działania (2022/2653(RSP))

(2022/C 479/08)

Parlament Europejski,

—	uwzględniając rezolucję Parlamentu Europejskiego z 7 kwietnia 2022 r. w sprawie konkluzji z posiedzenia Rady Europejskiej w dniach 24–25 marca 2022 r., w tym najnowszych wydarzeń związanych z wojną w Ukrainie oraz sankcji UE wobec Rosji i ich stosowania (1),

—	uwzględniając konkluzje Rady Europejskiej z 25 marca 2022 r.,

—	uwzględniając komunikat Komisji z 8 marca 2022 r. pt. „REPowerEU: Wspólne europejskie działania w kierunku bezpiecznej i zrównoważonej energii po przystępnej cenie” (COM(2022)0108),

—	uwzględniając dokument roboczy służb Komisji z 27 maja 2020 r. w sprawie określenia potrzeb Europy w zakresie odbudowy (SWD(2020)0098),

—	uwzględniając sprawozdanie dotyczące regionalnych prognoz gospodarczych Międzynarodowego Funduszu Walutowego (MFW) z 22 kwietnia 2022 r. pt. „Europe: War Sets Back the European Recovery” [Europa: Wojna opóźnia europejską odbudowę],

—	uwzględniając swoją rezolucję z 24 marca 2022 r. w sprawie pilnej potrzeby przyjęcia unijnego planu działania dla zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego w UE i poza jej terytorium w związku z rosyjską inwazją na Ukrainę (2),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 5 maja 2022 r. w sprawie wpływu wojny z Ukrainą na kobiety (3),

—

uwzględniając Porozumienie międzyinstytucjonalne z dnia 16 grudnia 2020 r. między Parlamentem Europejskim, Radą Unii Europejskiej i Komisją Europejską w sprawie dyscypliny budżetowej, współpracy w kwestiach budżetowych i należytego zarządzania finansami oraz w sprawie nowych zasobów własnych, w tym również harmonogramu wprowadzania nowych zasobów własnych (4),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 8 lipca 2021 r. w sprawie przeglądu makroekonomicznych ram legislacyjnych w celu zwiększenia wpływu na gospodarkę realną Europy oraz poprawy przejrzystości procesu podejmowania decyzji i demokratycznej rozliczalności (5),

—	uwzględniając art. 132 ust. 2 i 4 Regulaminu,

A.	mając na uwadze, że od 24 lutego 2022 r. Rosja prowadzi nielegalną, niesprowokowaną i nieuzasadnioną wojnę napastniczą przeciwko Ukrainie;

B.	mając na uwadze, że rosyjska inwazja na Ukrainę stanowi dla milionów ludzi poważny kryzys humanitarny, którego rezultatem będzie niewątpliwie poważny wstrząs gospodarczy w UE o niewiadomym czasie trwania i nieznanej sile;

mając na uwadze, że najważniejszymi konsekwencjami wojny w Ukrainie są ofiary śmiertelne i kryzys humanitarny związany z ogromną liczbą odizolowanych i przesiedlonych ludzi; mając na uwadze, że według danych Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców do 5 maja 2022 r. z Ukrainy uciekło ponad 5,7 mln osób, z czego ponad 85 % przebywa obecnie w jednym z krajów UE; mając na uwadze, że obciążenia związane z kryzysem humanitarnym ponoszą w dużej mierze państwa członkowskie graniczące z Ukrainą;

mając na uwadze, że wpływ konfliktu na środowisko, będący konsekwencją bombardowań, wycieków ropy i gazu oraz incydentów w zakładach chemicznych i elektrowniach jądrowych, budzi poważne obawy ludności zarówno w Ukrainie, jak i w UE; mając na uwadze, że UE musi pomagać w ochronie przed niszczeniem środowiska, naprawianiu szkód wyrządzonych środowisku w wyniku wojny i nakładaniu sankcji za przestępstwa przeciwko środowisku, ponieważ nieuchronnie będą one miały długotrwałe konsekwencje;

E.	mając na uwadze, że Rosja jednostronnie zdecydowała odciąć dostawy gazu do Bułgarii i Polski; mając na uwadze, że coraz więcej państw członkowskich UE już poparło nałożenie pełnego embarga energetycznego na Rosję, aby uchronić się przed szantażem z jej strony;

mając na uwadze, że sankcje mają dotkliwy wpływ na rosyjską gospodarkę (według MFW: spadek PKB o 8,5 % i inflacja wynosząca 21,3 % w 2022 r.); mając na uwadze, że płatności na rzecz Rosji za zakup przez państwa europejskie paliw kopalnych z Rosji wynoszą do 800 mln EUR dziennie i nadal zapewniają reżimowi środki, które pomagają finansować wojnę; mając na uwadze, że Komisja przedstawiła ambitny plan wprowadzenia zakazu importu rosyjskiej ropy w ciągu sześciu miesięcy a produktów rafinowanych do końca roku;

mając na uwadze, że kontekst gospodarczy w połączeniu ze skutkami niezbędnych sankcji będzie miał poważny wpływ na sytuację społeczną i gospodarczą, między innymi na rynki pracy UE i warunki życia; mając na uwadze, że kryzys w następstwie wojny może negatywnie wpłynąć na wzrost gospodarczy i zatrudnienie, w tym przez skutki na rynkach finansowych, niedobory energii, dalszą presję na ceny energii, utrzymujące się wąskie gardła w łańcuchach dostaw i utratę zaufania;

mając na uwadze, że inflacja cen konsumpcyjnych w UE osiągnęła w wielu krajach poziom nienotowany od lat 70. i w kwietniu 2022 r. wyniosła 7,5 %, tj. najwyższy poziom od czasu wprowadzenia wspólnej waluty, a wzrost ten wynika głównie ze wzrostu cen energii ze źródeł kopalnych; mając na uwadze, że doprowadziło to do wzrostu cen produktów rolnych; mając na uwadze, że zgodnie z najnowszą prognozą EBC dla strefy euro stopa inflacji (HICP) spadnie ze średnio 5,1 % w 2022 r. do 2,1 % w 2023 r. i 1,9 % w 2024 r.;

mając na uwadze, że rosnąca inflacja, a zwłaszcza szybki wzrost cen żywności i energii w całej UE, dotykają najsłabsze grupy ludności, dodatkowo zwiększając nierówności i pogłębiając ubóstwo oraz ubóstwo energetyczne; mając na uwadze, że zgodnie z przewidywaniami płace nie będą rosły tak szybko jak inflacja, w związku z czym pracownicy tracą siłę nabywczą, a warunki ich życia mogą się pogorszyć w ciągu najbliższych kilku miesięcy; mając na uwadze, że doprowadzi to również do większej presji na możliwości w obszarze polityki społecznej, a także na automatyczne stabilizatory takie jak krajowe systemy przeciwdziałania bezrobociu; mając na uwadze, że przyjęty przez Komisję europejski instrument tymczasowego wsparcia w celu zmniejszenia zagrożeń związanych z bezrobociem w sytuacji nadzwyczajnej (SURE) okazał się sukcesem;

mając na uwadze, że w światowej prognozie gospodarczej Międzynarodowego Funduszu Walutowego (MFW) z kwietnia 2022 r. przewiduje się spadek globalnego wzrostu z szacowanych 6,1 % w 2021 r. do 3,6 % w 2022 i 2023 r., czyli o 0,8 i 0,2 punktu procentowego mniej w latach 2022 i 2023, niż przewidywano w styczniu; mając na uwadze, że według prognoz wzrost w strefie euro spadnie z szacowanych 5,3 % w 2021 r. do 2,8 % w 2022 r. i 2,3 % w 2023 r.;

mając na uwadze, że zgodnie z wnioskiem Komisji w sprawie wspólnego sprawozdania o zatrudnieniu za 2022 r. powszechne stosowanie programów utrzymania miejsc pracy podczas pandemii przyczyniło się do stosunkowo ograniczonego wzrostu bezrobocia w 2021 r., z 6-procentowego wzrostu w 2020 r. do zaledwie 0,4 % w 2021 r. (6);

mając na uwadze, że małym i średnim przedsiębiorstwom (MŚP) trudniej jest uzyskać finansowanie niż dużym przedsiębiorstwom; mając na uwadze, że procedury administracyjne utrudniają dostęp do funduszy publicznych w szczególności MŚP; mając zatem na uwadze, że ustalając warunki dostępu MŚP do wsparcia finansowego, należy uwzględniać niezbędne uproszczenie procedur;

mając na uwadze, że Europa zmaga się z nowymi wyzwaniami, takimi jak rosnące nierówności między pokoleniami, mniejsze możliwości i zasoby społeczne, zdrowotne, gospodarcze i środowiskowe, dysproporcje terytorialne oraz nierówny dostęp do podstawowych usług socjalnych i zdrowotnych, miejsc pracy i możliwości biznesowych oraz infrastruktury społecznej; mając na uwadze, że w 2020 r. 96,5 mln osób w UE było zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym, co odpowiada 21,9 % ludności UE; mając na uwadze, że skala ubóstwa i wykluczenia społecznego zmniejszyła się w ostatnim dziesięcioleciu; mając na uwadze, że konieczne jest dalsze ograniczenie tych zjawisk; mając na uwadze, że zmniejszanie nierówności jest wspólnym obowiązkiem UE i państw członkowskich; mając na uwadze, że powinniśmy zająć się pierwotnymi przyczynami długotrwałych zaburzeń równowagi gospodarczej i społecznej;

N.	mając na uwadze, że w 2018 r. około 34 mln Europejczyków deklarowało, że nie jest w stanie odpowiednio ogrzać swoich domów, natomiast w badaniu przeprowadzonym w całej UE w 2019 r. opinię taką wyraziło 6,9 % mieszkańców Unii;

mając na uwadze, że solidne systemy ochrony socjalnej mają zasadnicze znaczenie dla odporności społecznej w czasach kryzysu; mając na uwadze, że głównym skutkiem społecznym w Europie jest wzrost kosztów życia i przystępności cenowej towarów i usług, co zagraża prawom człowieka, takim jak dostęp do żywności, mieszkań, odzieży i edukacji, korzystne warunki pracy, ochrona przed bezrobociem i dostęp do opieki medycznej;

mając na uwadze, że w planie działania Europejskiego filaru praw socjalnych ustanowiono dla UE cel polegający na zmniejszeniu liczby osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym o co najmniej 15 mln i przyjęto szereg propozycji, aby osiągnąć ten cel do 2030 r.; mając na uwadze, że w obecnym kontekście osiągnięcie tego celu staje się coraz trudniejsze, biorąc pod uwagę przewidywany wzrost ubóstwa i bezrobocia w nadchodzących miesiącach; mając na uwadze, że konieczność łagodzenia społecznych skutków kryzysu, udzielania wsparcia uchodźcom oraz zapewnienia wszystkim godnych warunków życia i dostępu do wysokiej jakości usług, np. opieki zdrowotnej, edukacji i mieszkań, wystawia systemy ochrony socjalnej na poważną próbę;

mając na uwadze, że Międzynarodowa Agencja Energetyczna oszacowała, że nadwyżka zysków wyniesie w 2022 r. 200 mld EUR (7); mając na uwadze, że stwierdziła ona też, że aby częściowo zrekompensować wyższe rachunki za energię, można by powiększyć dochody publiczne z tymczasowych podatków od nieoczekiwanych zysków; mając na uwadze, że w marcu 2022 r. Komisja zaproponowała wytyczne dotyczące tymczasowego opodatkowania nieoczekiwanych zysków (8);

mając na uwadze, że rosyjska wojna w Ukrainie pokazała determinację, jedność i siłę UE w obronie wartości demokratycznych; mając na uwadze, że pokazała ona również potrzebę reform gospodarczych, społecznych i instytucjonalnych UE, aby poradzić sobie z globalnymi konsekwencjami agresji wojskowej Rosji; mając na uwadze, że istnieje bezwzględna potrzeba utrzymania imponującej dotychczas jedności i solidarności Unii w zakresie wykorzystania wszelkich dostępnych pozamilitarnych narzędzi w celu zakończenia rosyjskiej agresji przeciwko Ukrainie oraz za pomocą zbiorowych środków przeciwdziałania natychmiastowym skutkom w UE, a także poprzez utrzymanie trwającego programu prac legislacyjnych, aby zwiększyć odporność społeczną, gospodarczą i środowiskową Unii, pomimo dążenia Putina do wprowadzenia podziałów i prób udaremnienia tych wysiłków;

mając na uwadze, że konieczne jest zapewnienie funkcjonowania społecznej gospodarki rynkowej i jednolitego rynku, również w czasach kryzysu, oraz pełnego wykorzystania potencjału jednolitego rynku z korzyścią dla europejskich konsumentów, a także przyczynienie się do zwiększenia wydajności i konkurencyjności europejskich przedsiębiorstw oraz tworzenia miejsc pracy wysokiej jakości;

T.	mając na uwadze, że Komisja przedstawiła konkretne środki, aby urzeczywistnić plan REPowerEU;

U.	mając na uwadze, że UE musi stać się prawdziwą potęgą na arenie światowej, zdolną do samodzielnego działania i podejmowania decyzji, zwłaszcza w dziedzinie obronności, energetyki, rolnictwa, akwakultury i przemysłu;

mając na uwadze, że dostęp do zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego oraz praw w tym zakresie również staje się coraz trudniejszy dla uchodźców przybywających do UE; mając na uwadze, że UE jest zobowiązana do propagowania, ochrony i realizacji prawa wszystkich osób, w tym wszystkich kobiet i dziewcząt, do pełnej kontroli oraz swobodnego i odpowiedzialnego decydowania – w sposób wolny od dyskryminacji, przymusu i przemocy ze względu na płeć – w kwestiach dotyczących ich seksualności oraz zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego;

Uwagi ogólne

solidaryzuje się z narodem ukraińskim i przyznaje, że aktywna wojna bezpośrednio przy granicach UE ma poważne konsekwencje społeczne i gospodarcze dla Europy; jest w pełni świadomy, że demokracji i wolności nie da się wyrazić żadnym ekwiwalentem pieniężnym czy komfortem społecznym; ponownie potępia w najostrzejszych słowach nielegalną, niesprowokowaną i nieuzasadnioną napaść wojskową i inwazję Federacji Rosyjskiej na Ukrainę, a także udział Białorusi w tej napaści;

podkreśla, że rosyjska agresja wojskowa na Ukrainę oraz uzasadnione sankcje UE wobec Rosji i Białorusi szkodzą odbudowie gospodarczej UE po pandemii i stanowią poważne zagrożenie dla jej strategii odbudowy i zwiększania odporności, a także dla integralności jednolitego rynku;

podkreśla, że obecna wojna na Ukrainie pogłębiła i tak już poważny kryzys cen energii w całej Europie, co ma bezpośredni negatywny wpływ na siłę nabywczą wszystkich obywateli UE i MŚP; przypomina, że obecne wysokie ceny gazu i energii elektrycznej wpływają na większość państw członkowskich, chociaż w różnym stopniu i w różnym czasie, oraz że obecny wzrost cen wymaga szybkiej interwencji, aby zidentyfikować skutki społeczno-gospodarcze, uniknąć ich oraz zapobiec im dzięki skoordynowanej polityce społeczno-gospodarczej;

podkreśla, jak ważne jest zapewnienie suwerenności i niezależności energetycznej od rosyjskich dostaw oraz większej strategicznej autonomii i bezpieczeństwa energetycznego dzięki modernizacji i znacznym inwestycjom w infrastrukturę energetyczną UE, w tym w połączenia międzysystemowe i infrastrukturę transgraniczną, produkcję energii odnawialnej i efektywność energetyczną;

jest przekonany o potrzebie dalszego wzmacniania zdolności Unii do solidarnego działania w czasach kryzysu; wzywa Komisję i Radę do gotowości na wypadek, gdyby nie można było uporać się w wystarczającym stopniu z negatywnymi skutkami kryzysu w ramach obecnych programów, oraz do zdecydowanego, wspólnego, szybkiego i solidarnego działania na rzecz osób dotkniętych tym nowym poważnym kryzysem, aby pomóc gospodarstwom domowym i przedsiębiorstwom, zwłaszcza MŚP; podkreśla, że zdecydowana, skoordynowana i solidarna reakcja Europy jest niezbędna, by ograniczyć rozprzestrzenianie się kryzysu przez zidentyfikowanie jego skutków gospodarczych i społecznych, zapobieganie im i łagodzenie ich, a tym samym utrzymanie poparcia obywateli europejskich dla działań podejmowanych przeciwko Rosji i innych niezbędnych działań wspierających Ukraińców w ich walce; wzywa instytucje UE, by przyznały Ukrainie status kraju kandydującego do UE zgodnie z art. 49 Traktatu o Unii Europejskiej i za jej zasługi;

podkreśla swoje pełne poparcie dla Ukrainy i narodu ukraińskiego; podkreśla, jak ważne było zatwierdzenie przez Radę Europejską pięciu pakietów sankcji wobec Rosji, i wzywa do ich szybkiego i skutecznego wdrożenia; wzywa państwa członkowskie, by zgodnie z propozycją Komisji pilnie przyjęły szósty pakiet sankcji, w tym zakaz importu rosyjskiej ropy; ponawia swój apel o natychmiastowe i pełne embargo na import ropy, węgla, paliwa jądrowego i gazu z Rosji oraz o całkowite zarzucenie projektu Nord Stream 1 i 2; apeluje o pilne przyjęcie środków pozwalających kontrolować szkody spowodowane sankcjami, aby ciężaru tych decyzji politycznych nie musieli ponosić pracownicy i gospodarstwa domowe;

popiera globalne działania na rzecz pomocy Ukrainie, w szczególności za pośrednictwem grupy G-7, i apeluje o umorzenie długu tego kraju; zwraca się do Komisji i państw członkowskich o kierowanie pracami nad Funduszem Powierniczym Solidarności z Ukrainą oraz strategią odbudowy kraju po wojnie; przypomina swoje wieloletnie stanowisko, zgodnie z którym Parlament musi być w pełni zaangażowany w tworzenie funduszy powierniczych UE i nadzór nad nimi oraz w powiązany proces podejmowania decyzji operacyjnych;

wzywa Radę do rozszerzenia listy osób bezpośrednio objętych sankcjami UE, w tym rosyjskich oligarchów, z uwzględnieniem listy 6 000 osób sporządzonej przez fundację Aleksieja Nawalnego; apeluje o rozszerzenie sankcji, jakimi UE objęła powiązane z Rosją podmioty medialne działające w UE, w szczególności „agencję informacyjną” InfoRos, która jest powiązana z GRU;

zauważa, że byli politycy, np. Esko Aho, Francois Fillon i Wolfgang Schüssel, niedawno zrezygnowali ze stanowisk piastowanych w firmach rosyjskich, i zdecydowanie domaga się, aby inni, w tym Karin Kneissl i Gerhard Schröder, uczynili to samo; ponadto wzywa Radę do rozszerzenia listy osób objętych unijnymi sankcjami o europejskich członków zarządów dużych przedsiębiorstw rosyjskich i polityków, którzy nadal inkasują rosyjskie pieniądze;

Przeciwdziałanie kryzysowi gospodarczemu i społecznemu w skoordynowany sposób

10.

jest przekonany, że skuteczna reakcja w perspektywie krótkoterminowej polega na łagodzeniu wysokich cen energii dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw oraz utrzymaniu siły nabywczej oraz wysokiej jakości zatrudnienia i usług publicznych, przy jednoczesnej dalszej realizacji Europejskiego Zielonego Ładu oraz sprawiedliwej, cyfrowej i zielonej transformacji, a także wzmacnianiu planu działania Europejskiego filaru praw socjalnych; domaga się wzmocnienia wewnętrznego rynku energii, aby zlikwidować zależności UE bez tworzenia nowych;

11.

ponownie podkreśla, że należy dywersyfikować zasoby energetyczne, technologie i drogi dostaw, a zarazem unikać uzależnienia od jednego dostawcy; ponadto należy opracować zakrojony na szeroką skalę plan inwestycji publicznych i prywatnych w efektywność energetyczną, energię ze źródeł odnawialnych oraz zrównoważone długoterminowe inwestycje publiczne w przeciwdziałanie zmianie klimatu i rozwiązanie problemu dostaw energii; wzywa zatem Komisję do lepszej koordynacji planowania i finansowania efektywności energetycznej i energii odnawialnej, zwłaszcza zielonego wodoru; wzywa, by szybko wycofać dopłaty do paliw kopalnych;

12.

ponownie zwraca uwagę na szacunki Komisji, zgodnie z którymi sprostanie wyzwaniom dotyczącym transformacji cyfrowej, zielonej transformacji i sprawiedliwej transformacji oraz odbudowy gospodarczej i społecznej oraz wykorzystanie związanych z nimi możliwości wymaga dodatkowych rocznych inwestycji rzędu setek miliardów euro (9); podkreśla zatem, że należy utrwalić zwiększony poziom inwestycji oraz zwiększyć pozytywną konwergencję w UE na długie lata;

13.

wzywa Komisję i państwa członkowskie, by uzależniały inwestycje publiczne i wsparcie finansowe, w tym publiczne wsparcie finansowe dla przedsiębiorstw udzielane w ramach elastyczności zasad pomocy państwa, od odpowiednich wymogów związanych z celami polityki publicznej, w szczególności z wymogami społecznymi, środowiskowymi i finansowymi, które beneficjenci powinni spełniać, dopóki otrzymują wsparcie publiczne, przy jednoczesnym zapewnieniu uczciwej i otwartej konkurencji, równych warunków działania dla naszych przedsiębiorstw oraz poszanowania podstawowych zasad jednolitego rynku;

14.

przyznaje, że łagodzenie wpływu wzrostu cen energii na gospodarstwa domowe znajdujące się w trudnej sytuacji będzie kluczowe dla ograniczenia wskaźników ubóstwa; wzywa państwa członkowskie, by ich większe wydatki socjalne, w tym wsparcie dochodów, były skuteczne i ukierunkowane, aby złagodzić skutki wzrostu cen energii, zwłaszcza dla gospodarstw domowych o niskich dochodach, oraz by w takim sam sposób finansowały politykę publiczną, by zwiększyć efektywność energetyczną i pogłębić rozwój odnawialnych źródeł energii; podkreśla, że wzrost płac powinien uwzględniać długoterminową inflację i wzrost wydajności, aby utrzymać siłę nabywczą gospodarstw domowych;

15.

powtarza apel Rady do Komisji, by przedstawiła wnioski, które skutecznie zaradzą problemowi zbyt wysokich cen energii elektrycznej, a zarazem zachowają integralność jednolitego rynku; przypomina o obecnych krótkoterminowych wariantach działania przedstawionych przez Komisję (bezpośrednie wsparcie dla konsumentów w formie bonów, ulg podatkowych lub z wykorzystaniem „modelu agregatora/pojedynczego nabywcy”, pomoc państwa, opodatkowanie, pułapy cenowe i środki regulacyjne, np. kontrakty różnicowe), aby ograniczyć wpływ nadzwyczaj wysokich cen na obywateli i przedsiębiorstwa, a jednocześnie przeciwdziałać efektowi domina na rynkach energii elektrycznej; jest zaniepokojony potencjalnymi nadużyciami na rynku; wzywa Komisję do oceny wpływu cen gazu na funkcjonowanie rynku energii elektrycznej, w szczególności na kluczową rolę ceny gazu w cenie końcowej;

16.

jest głęboko zaniepokojony skutkami wojny Rosji przeciwko Ukrainie dla bezpieczeństwa żywnościowego UE; podkreśla, że należy pilnie wzmocnić podejście UE do bezpieczeństwa żywnościowego oraz w razie potrzeby zwiększyć zrównoważone zdolności produkcyjne, aby zmniejszyć ogólną zależność unijnego systemu żywnościowego i zwiększyć odporność w łańcuchu dostaw żywności; zwraca uwagę na poważne skutki dla sektora rolno-spożywczego z powodu silnego wzrostu cen produkcji, jak wskazano w rezolucji Parlamentu z 24 marca 2022 r. w sprawie pilnej potrzeby przyjęcia unijnego planu działania dla zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego w UE i poza jej terytorium w związku z rosyjską inwazją na Ukrainę; ostrzega, że ograniczenia wywozowe ogłoszone przez wiele krajów mogą doprowadzić do wzrostu cen, destabilizacji rynków, głodu i praktyk spekulacyjnych;

Integracja osób tymczasowo przesiedlonych z Ukrainy

17.

podkreśla, że jeżeli nie zostaną wdrożone odpowiednie dodatkowe środki ochrony, wojna w Ukrainie oraz związany z nią wzrost kosztów życia i ryzyko bezrobocia mogą jeszcze bardziej pogorszyć sytuację rodzin, uchodźców, kobiet i dzieci zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym lub osób, które potrzebują dostępu do wysokiej jakości opieki; wzywa Komisję i państwa członkowskie, by skoncentrowały się na wdrażaniu europejskiej gwarancji dla dzieci, aby zapewnić dzieciom uciekającym z Ukrainy dostęp do bezpłatnych usług wysokiej jakości na równych warunkach z ich rówieśnikami z UE będącymi obywatelami krajów przyjmujących oraz pilnie zwiększyły finansowanie europejskiej gwarancji dla dzieci i zapewniły odpowiedni budżet;

18.

uważa, że wszystkim, a w szczególności kobietom i dziewczętom, które są ofiarami zbrodni wojennych i uchodźczyniami w UE, należy zagwarantować dostęp do pełnej opieki zdrowotnej we wszystkich państwach członkowskich; wzywa państwa członkowskie do pomocy tymczasowo przesiedlonym Ukrainkom, aby zapewnić powszechny dostęp do wysokiej jakości opieki zdrowotnej w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego, wolnej od dyskryminacji, przymusu i nadużyć, a także do zajęcia się kwestią środków ochrony prawnej i zapobiegania naruszeniom praw człowieka, które mają na nie wpływ; z zadowoleniem przyjmuje zapowiedź Komisji o przeznaczeniu 1,5 mln EUR na specjalny projekt w ramach Funduszu Ludnościowego ONZ dotyczący pomocy kobietom i dziewczętom na Ukrainie za pośrednictwem usług w dziedzinie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego;

19.

wzywa Komisję i państwa członkowskie do zwrócenia szczególnej uwagi na sytuację przybywających z Ukrainy małoletnich bez opieki, dzieci odseparowanych od rodziców oraz dzieci z placówek opieki instytucjonalnej, aby zaspokoić ich najpilniejsze potrzeby, zapewnić odpowiednią identyfikację i śledzenie ich losów oraz wymianę danych między państwami członkowskimi w celu połączenia ich z rodzinami lub późniejszej reintegracji ze społeczeństwem ukraińskim, przy jednoczesnym zagwarantowaniu im ochrony przed wykorzystywaniem lub handlem ludźmi, zwłaszcza w przypadku młodych kobiet i dziewcząt;

20.

podkreśla, że kryzys związany z COVID-19 wykazał kluczowy wkład pracowników migrujących we wspieranie gospodarek europejskich; ostrzega jednak, że bardzo często pracownicy migrujący są narażeni na złe warunki pracy i życia, brak ochrony socjalnej, ograniczanie wolności zrzeszania się i praw pracowniczych, dyskryminację i ksenofobię, a ponadto wyraża zaniepokojenie z powodu zgłaszanych przypadków wyzysku osób przybywających z Ukrainy; wzywa Komisję i państwa członkowskie do zajęcia się tą kwestią, zapewnienia ochrony pracowników ukraińskich i dopilnowania, by ich integracja przebiegała z pełnym poszanowaniem prawa, równości i niedyskryminacji; uważa, że należy wspierać związki zawodowe i organizacje społeczeństwa obywatelskiego w całej UE, również przy prowadzeniu działań mających na celu ochronę podstawowych praw pracowniczych i socjalnych uchodźców, organizowanie i tworzenie związków pracowników będących uchodźcami oraz wzmacnianie ich;

21.

wzywa Komisję, by zapewniła też państwom członkowskim, które przestrzegają zasad praworządności, pomoc finansową na potrzeby przyjmowania i integracji uchodźców w społeczeństwie i na rynku pracy, w tym na usługi opiekuńcze, mieszkalnictwo, żywność, pomoc materialną, programy szkoleniowe i publiczne służby zatrudnienia; podkreśla potrzebę zapewnienia specjalistycznej ochrony i opieki osobom z niepełnosprawnościami, które przybywają z Ukrainy; wzywa państwa członkowskie, by wspierały organy krajowe, ośrodki recepcyjne i edukacyjne, agencje pośrednictwa pracy, organizacje pozarządowe i charytatywne w korzystaniu z unijnego narzędzia do tworzenia profilu umiejętności obywateli państw trzecich;

22.

zwraca uwagę, że europejskie systemy ochrony zdrowia psychicznego powinny być lepiej finansowane, że dostęp do opieki może być utrudniony dla ogółu społeczeństwa i że należy go poprawić; podkreśla, że uchodźcy i inni migranci mogą mieć jeszcze większe trudności w uzyskaniu dostępu do takiej opieki; uważa, że zasadnicze znaczenie będzie miało znaczne zwiększenie finansowania klinicznych usług zdrowia psychicznego, aby wspierać uchodźców w radzeniu sobie z traumą, wraz z podejściami nieklinicznymi we współpracy ze szkołami, z organizacjami społecznościowymi i z innymi podmiotami;

Nowy pakiet na rzecz zwiększenia odporności Europy

Pakiet na rzecz zwiększenia odporności społecznej

23.

podkreśla, że zgodnie z oczekiwaniami sytuacja gospodarcza i społeczna w UE może się jeszcze pogorszyć w nadchodzących miesiącach z powodu coraz wyższych cen energii i tym samym wyższych wydatków na ogrzewanie w połączeniu z rosnącą inflacją w przypadku innych towarów i usług; ponownie podkreśla, że nadal należy monitorować zagrożenia dla zdrowia; uważa, że ważne byłoby, aby UE z wyprzedzeniem przygotowała się na to pogorszenie sytuacji i do lata 2022 r. wprowadziła ramy polityczne i konkretne inicjatywy dla państw członkowskich, ukierunkowane na wspieranie najsłabszych grup społecznych; zgadza się z apelem Rady do państw członkowskich i Komisji, by z myślą o kolejnym sezonie zimowym pilnie ustanowić niezbędne mechanizmy solidarności i rekompensat oraz współpracować nad wspólnymi środkami;

24.

apeluje o tymczasowy europejski pakiet na rzecz zwiększenia odporności społecznej, który zapewni koordynację różnych środków służących wzmocnieniu systemów opieki społecznej i ochrony socjalnej w UE, w tym kontynuację i refinansowanie SURE, dopóki społeczno-gospodarcze skutki wojny nadal będą miały negatywny wpływ na rynek pracy, oraz utworzenie instrumentu pomocy społecznej przy większym poparciu publicznym dla istniejących instrumentów skierowanych do osób najuboższych w społeczeństwie; wzywa ponadto do szybkiego przyjęcia Społecznego Funduszu Klimatycznego; apeluje o większe inwestycje w środki społeczne w dziedzinie klimatu; wzywa państwa członkowskie, by w stosownych przypadkach rozważyły tymczasowe zawieszenie krajowych systemów indeksacji czynszów;

25.

wzywa Komisję do zorganizowania szczytu będącego kontynuacją Szczytu Społecznego w Porto z udziałem instytucji UE i partnerów społecznych, aby omówić wyzwania nadzwyczajnej sytuacji, z jaką mamy do czynienia w związku z rosnącą inflacją i jej konsekwencjami społecznymi, w szczególności dotyczącymi warunków życia, sprawiedliwej redystrybucji bogactwa między różne grupy społeczne i godziwych zarobków, oraz aby zająć się aktualizacją planu działania Europejskiego filaru praw socjalnych i zapewnić realizację wyznaczonych celów dzięki ewentualnemu przyjęciu w razie potrzeby dodatkowych wniosków lub środków finansowych;

26.

podkreśla, że Komisja przedstawi Radzie zalecenie dotyczące ram systemów dochodu minimalnego w celu ochrony prawa do godnego życia, wyeliminowania ubóstwa oraz rozwiązania problemów adekwatności i zasięgu, włącznie z klauzulą o nieobniżaniu poziomu ochrony, ponieważ jest to pilnie potrzebne; przypomina, że w zaleceniach dla poszczególnych krajów Komisja zaleciła systemy dochodu minimalnego i stwierdziła, że nie wszystkie państwa członkowskie ustaliły je powyżej granicy ubóstwa; wzywa ponadto do przyjęcia systemów zasiłków na zdobycie kwalifikacji dla osób potrzebujących, które chcą uczestniczyć w szkoleniu zawodowym lub kształceniu na poziomie wyższym, aby pokryć koszty kształcenia i podstawowych potrzeb;

27.

przypomina, że młodzi ludzie szczególnie odczuli skutki kryzysu związanego z COVID-19 w obszarze zatrudnienia, edukacji, szkoleń i dobrostanu psychicznego; wyraża zaniepokojenie, że skutki gospodarcze obecnego kryzysu wynikającego z rosyjskiej agresji na Ukrainę sprawią, że o wiele więcej młodych ludzi w Europie może pozostać bez pracy, co pociągnie za sobą długotrwałe konsekwencje społeczno-gospodarcze;

28.

przypomina, że prawo do odpowiedniego poziomu życia, w tym mieszkania, jest zawarte w Powszechnej deklaracji praw człowieka; ostrzega, że rynek mieszkaniowy w Europie znajdzie się pod jeszcze większą presją, i w związku z tym wzywa Komisję i państwa członkowskie do podjęcia działań, by zapewnić wszystkim dostęp do godnych i przystępnych cenowo mieszkań za pośrednictwem krajowych planów dotyczących przystępnych cenowo mieszkań ujętych w krajowych programach reform; w tym kontekście z zadowoleniem przyjmuje europejską platformę na rzecz przeciwdziałania bezdomności;

29.

ostrzega przed wpływem trwającej wojny na światowe łańcuchy dostaw żywności i ceny żywności oraz przed konsekwencjami dla siły nabywczej; w świetle wzrostu cen żywności zwraca uwagę na przyjęcie większego minimalnego przydziału środków na działania na rzecz włączenia społecznego w nowym EFS+, a także 3 % dodatkowych środków w ramach FEAD i zachęca państwa członkowskie do przydzielania środków wykraczających poza wymogi minimalne EFS+;

Pakiet pomocy gospodarczej dla przedsiębiorstw

30.

ponawia apele o wspólne działanie UE, aby zająć się gospodarczymi i społecznymi konsekwencjami wojny prowadzonej przez Rosję przeciwko Ukrainie oraz skutkami nałożonych sankcji; proponuje utworzenie pakietu pomocy gospodarczej dla przedsiębiorstw, obejmującego aspekty gospodarcze, budżetowe i legislacyjne, dla MŚP i inwestycji publicznych, przy czym nie należy narażać na szwank realizacji celów UE w zakresie klimatu na lata 2030 i 2050; uważa, że taki pakiet powinien obejmować co najmniej:

a)	przedłożenie przez Komisję analizy wskazującej sektory najbardziej dotknięte skumulowanymi skutkami wyższych cen energii i surowców oraz skutkami wojny, zgodnie z celami lepszego stanowienia prawa;

zwiększenie pomocy dla przedsiębiorstw w takich sektorach przez zapewnienie elastycznego stosowania zasad pomocy państwa, przy czym należy zadbać o uczciwą konkurencję z zastrzeżeniem odpowiednich wiążących wymogów dotyczących zrównoważonego rozwoju włączonych do modeli biznesowych przedsiębiorstw, takich jak zakaz zwolnień grupowych, większa efektywność energetyczna, dodatkowe wykorzystanie energii odnawialnej i cele w zakresie redukcji materiałów pierwotnych;

c)	przyjęcie strategii dywersyfikacji, aby zapewnić niezawodne dostawy towarów i surowców krytycznych, takich jak metale ziem rzadkich, a także zagwarantowanie zrównoważonych łańcuchów dostaw zgodnie z porozumieniem paryskim;

d)	zapewnienie niezależności energetycznej od rosyjskich dostaw i większej strategicznej autonomii dzięki modernizacji i znacznym inwestycjom w infrastrukturę energetyczną UE, w tym w połączenia międzysystemowe i infrastrukturę transgraniczną, produkcję energii odnawialnej i efektywność energetyczną;

podwyższenie poziomu gwarancji UE w programie InvestEU, aby pobudzić inwestycje wspierające europejskie MŚP, w tym na cele wsparcia kapitałowego, oraz stworzenie specjalnego segmentu dla firm dotkniętych skutkami wojny i dla projektów związanych z niezależnością energetyczną, wspierającego cele w zakresie energii i klimatu w tym programie, finansowanego z nowych środków;

31.

zwraca uwagę na ostatnie konkluzje Rady, w których zwrócono się do państw członkowskich i Komisji, aby nadal jak najlepiej wykorzystywały zestaw narzędzi dotyczących pomocy państwa, w tym nowe tymczasowe kryzysowe ramy pomocy państwa; podkreśla w związku z tym, że w ramach pomocy państwa przedstawionych przez Komisję nie ma żadnych warunków dotyczących zrównoważonego rozwoju ani warunków socjalnych; nalega, aby instytucje UE i państwa członkowskie zagwarantowały, że publiczne wsparcie finansowe udzielane firmom w celu zwalczania gospodarczych skutków pandemii i wojny będzie uzależnione od wykorzystania finansowania na korzyść pracowników, a firmy będące beneficjentami nie będą wypłacać premii kadrze kierowniczej, nie będą uchylać się od opodatkowania, nie będą wypłacać dywidend ani nie będą proponować systemów odkupywania udziałów w okresie, przez który otrzymują wsparcie;

32.

z zadowoleniem przyjmuje zbliżające się przyjęcie przez Komisję instrumentu nadzwyczajnego jednolitego rynku; wzywa Komisję, aby w kontekście takich ram legislacyjnych przewidziała przepisy ustanawiające testy warunków skrajnych dotyczące odporności dla przedsiębiorstw, podobne do testów warunków skrajnych dla instytucji finansowych, które mapowałyby, oceniały i zapewniały potencjalne reakcje na zagrożenia w łańcuchach dostaw, w tym na efekty zewnętrzne oraz zagrożenia społeczne, środowiskowe i polityczne;

33.

przypomina o znaczeniu dobrze funkcjonującego jednolitego rynku będącego trzonem gospodarki UE; podkreśla, że rosyjska inwazja na Ukrainę uwypukliła szereg problemów, jeśli chodzi o odporność UE pod względem popytu i podaży, które to problemy wpływają na jej sektory przemysłu i powodują fragmentację jednolitego rynku; zwraca się do Komisji, aby przedstawiła nowe wnioski, które będą zachęcać podmioty prywatne do inwestowania w UE, a w szczególności wzmocnią jednolity rynek usług, przyspieszą tworzenie unii rynków kapitałowych i unii bankowej oraz pozwolą wykorzystywać nowe formy partnerstwa publiczno-prywatnego, w których państwo przyjmuje na siebie ograniczone ryzyko finansowe, żeby skłonić sektor prywatny do większej działalności inwestycyjnej, takie jak programy wsparcia dla MŚP związane z COVID-19;

Wzmocnienie zdolności UE do działania

34.

podkreśla, że w europejskiej odpowiedzi na kryzys związany z COVID-19 obywatele Europy czuli, że UE chroni ich i zapewnia perspektywy, zwłaszcza przez utworzenie programu SURE i NextGenerationEU (NGEU); podkreśla, że ani fundusz NGEU i jego komponent – Fundusz na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, ani elastyczność przewidziana w obecnych wieloletnich ramach finansowych (WRF) na lata 2021–2027 nie są wystarczające do pełnego zaspokojenia potrzeb finansowych spowodowanych wojną w Ukrainie; przypomina, że instrumenty te nie były projektowane ani przewidziane pod względem wielkości do tego, aby sprostać nowym wyzwaniom wynikającym z rosyjskiej agresji i inwazji i jednocześnie utrzymać inwestycje w programy i strategie polityczne UE, w tym tak ważne priorytety jak sprawiedliwa, ekologiczna i cyfrowa transformacja;

35.

wzywa Komisję, aby optymalnie wykorzystywała istniejące możliwości finansowania, elastyczność i inne przepisy określone w rozporządzeniu w sprawie WRF i rozporządzeniu finansowym; jest przekonany jednak, że w budżecie UE należy przewidzieć dodatkową elastyczność, w tym wykorzystanie w pełni umorzeń, aby móc reagować na nieprzewidziane i pilne potrzeby; wzywa Komisję, aby przeprowadziła szczegółowy przegląd funkcjonowania obecnych WRF i jak najszybciej, nie później niż w pierwszym kwartale 2023 r., przedstawiła wniosek ustawodawczy w sprawie kompleksowej rewizji WRF; oczekuje, że podczas takiej rewizji uwzględnione zostaną długoterminowe skutki wojny w Ukrainie i podjętych środków nadzwyczajnych;

36.

przypomina o swojej gotowości do uruchomienia wszystkich dostępnych unijnych instrumentów budżetowych, aby zapewnić jak największe wsparcie finansowe osobom uciekającym przed wojną w Ukrainie, i przestrzega, że takie uruchomienie nie powinno negatywnie wpływać na istniejące programy i działania; wzywa Komisję, aby wskazała dodatkowe nieprzydzielone zasoby – w szczególności z poprzednich cyklów programowania – które można uruchomić, aby wesprzeć Ukrainę i zaradzić skutkom wojny;

37.

z zadowoleniem przyjmuje plan przedstawiony przez Komisję w nowym programie REPowerEU mający – w związku z rosyjską inwazją na Ukrainę – uniezależnić Europę od rosyjskich paliw kopalnych, w pierwszej kolejności od gazu, na długo przed 2030 r.; zachęca Komisję, aby zbadała, jak można by wykorzystać ten program wraz z krajowymi planami odbudowy i zwiększania odporności do przyspieszenia inwestycji w transformację energetyczną, w tym do finansowania wielonarodowych projektów w dziedzinie bezpieczeństwa energetycznego;

38.

apeluje o szybkie wdrożenie krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności, w szczególności w dziedzinie energii, zarówno na szczeblu krajowym, jak i europejskim; jest głęboko przekonany, że powinno to zwiększyć strategiczną autonomię UE;

39.

przypomina, że nie zaciągnięto pożyczek w wysokości ponad 200 mld EUR; zwraca się zatem do państw członkowskich, aby wykorzystały pożyczki z RRF, o które jeszcze nie wnioskowano, w celu pokrycia bieżących negatywnych kosztów gospodarczych i społecznych będących skutkiem wojny, zgodnie z rozporządzeniem w sprawie Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności;

40.

odnotowuje wnioski MFW, że polityka fiskalna lepiej niż polityka pieniężna nadaje się do reagowania na nowe wstrząsy i że automatyczne stabilizatory fiskalne powinny funkcjonować swobodnie, natomiast dodatkowe wydatki przeznacza się między innymi na pomoc humanitarną dla uchodźców i transfery do gospodarstw domowych o niskich dochodach oraz ukierunkowane wsparcie dla wrażliwych, ale rentownych firm;

41.

odnotowuje komunikat Komisji w sprawie wytycznych dotyczących polityki fiskalnej na 2023 r. (10) i zawarte w nim wezwanie do utrzymania wspierającego kursu polityki fiskalnej i zachowania przy tym gotowości do odpowiedniej reakcji w przypadku zmiany sytuacji gospodarczej; oczekuje, że Komisja przedstawi zestaw środków polityki fiskalnej pozwalających reagować na wstrząsy gospodarcze i wzrost poziomu ubóstwa; oczekuje ponadto, że w związku z tym ogólna klauzula wyjścia będzie obowiązywać tak długo, jak długo będą się utrzymywały przesłanki do tego; uważa, że powrót do reguł fiskalnych w obecnych okolicznościach może mieć niezamierzone konsekwencje dla gospodarki UE i zdolności państw członkowskich do stawienia czoła obecnemu kryzysowi;

42.

korzysta z okazji, by w obliczu trwających globalnych wyzwań geopolitycznych, takich jak pandemia COVID-19 i inwazja Rosji na Ukrainę, ponownie zastanowić się nad zarządzaniem gospodarczym UE, aby zwiększyć jej odporność na wstrząsy i kryzysy, a także wzmocnić jej wymiar społeczny i energetyczny; zwraca się do Komisji o reorganizację kompleksowej reakcji polityki gospodarczej na obecny kryzys, aby skutecznie rozwiązać problem nierówności gospodarczych i społecznych w związku z ogromnymi potrzebami inwestycyjnymi;

43.

wzywa Komisję, aby rozpoczęła przegląd unijnych reguł fiskalnych; zauważa, że przegląd ram zarządzania gospodarczego musi uwzględniać skutki pandemii i wojny oraz konsekwencje dla transformacji energetycznej;

44.

postuluje ustanowienie nowego specjalnego funduszu europejskiego (funduszu na rzecz strategicznej autonomii Europy) na finansowanie transgranicznej infrastruktury energetycznej (przy czym należy unikać uzależnienia od paliw kopalnych) i produkcji energii odnawialnej oraz efektywności energetycznej, wspierającego realizację Europejskiego Zielonego Ładu, a także cyberbezpieczeństwo, konkurencyjność przemysłu, gospodarkę o obiegu zamkniętym, bezpieczeństwo żywnościowe i zrównoważony rozwój, dzięki czemu zapewni się Europie w nadchodzących dziesięcioleciach autonomię i zabezpieczy wysokiej jakości usługi publiczne; utrzymuje, że taki nowy fundusz należy ustanowić zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą, powinien on funkcjonować pod pełnym nadzorem Parlamentu i być zarządzany bezpośrednio przez Komisję; podkreśla, że jego ogólną kwotę należy ustalić na podstawie jasnej oceny kosztów i luk inwestycyjnych; apeluje, aby podstawą całości były wnioski wyciągnięte z NGEU;

45.

podkreśla, że równolegle konieczne są dodatkowe nowe zasoby własne UE, aby co najmniej pokryć koszty spłaty NGEU (kwoty głównej i odsetek) i zapewnić trwałe finansowanie budżetu UE w perspektywie długoterminowej, co pozwoliłoby uniknąć finansowania nowych priorytetów UE ze szkodą dla istniejących programów i polityk UE; jest zdecydowany ściśle monitorować wdrażanie uzgodnionego i prawnie wiążącego harmonogramu wprowadzania zasobów własnych z grudnia 2020 r.; wzywa Radę, aby z myślą o osiągnięciu porozumienia przed zakończeniem procedury budżetowej na 2023 r. przyspieszyła negocjacje w sprawie pierwszego koszyka zasobów własnych UE, który obejmuje dochody z mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2, systemu handlu uprawnieniami do emisji oraz części zysków największych i najbardziej rentownych przedsiębiorstw wielonarodowych; ponawia żądanie, aby bez dalszej zwłoki wprowadzić drugi koszyk nowych zasobów własnych, obejmujący podatek od transakcji finansowych, i wzywa Komisję, aby przedstawiła wniosek przed grudniem 2023 r.; podkreśla konieczność podjęcia dalszych działań, jeżeli proponowane nowe zasoby własne nie zostaną przyjęte lub nie wygenerują przewidywanego poziomu dochodów dla budżetu UE; zwraca w związku z tym uwagę na znaczenie regularnego dialogu w sprawie zasobów własnych między trzema instytucjami;

46.

zwraca uwagę, że – jak podkreśliła Rada Europejska – tymczasowe opodatkowanie nieoczekiwanych zysków lub interwencje regulacyjne w tym zakresie mogłyby być źródłem krajowego finansowania publicznego; wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby koordynowały projektowanie systemów opodatkowania nieoczekiwanych zysków lub innych środków regulacyjnych, aby wykorzystać je do złagodzenia społecznych i gospodarczych skutków wojny w Ukrainie dla UE;

47.

podkreśla pilną potrzebę szybkiego wdrożenia, oprócz filaru 1, filaru 2 porozumienia OECD dotyczącego minimalnego skutecznego opodatkowania, skoncentrowanego na bardziej sprawiedliwym podziale zysków i praw do opodatkowania między państwami w odniesieniu do największych korporacji wielonarodowych, w tym działających w sektorze cyfrowym (11);

48.

ponownie podkreśla, że należy pilnie zwalczać uchylanie się od opodatkowania, unikanie opodatkowania i agresywne planowanie podatkowe za pomocą dalszych reform, w tym Grupy ds. Kodeksu Postępowania w zakresie Opodatkowania Działalności Gospodarczej, zgodnie z zaleceniami Parlamentu; wzywa Radę, aby doszła do porozumienia w sprawie wniosków Komisji dotyczących przeglądu dyrektywy w sprawie opodatkowania energii (12) oraz dyrektywy ustanawiającej przepisy mające na celu zapobieganie nadużywaniu przedsiębiorstw fasadowych do celów podatkowych (13), przyjętych w następstwie opinii Parlamentu na ten temat;

49.

z zadowoleniem przyjmuje studium wykonalności dotyczące rejestru aktywów UE, zlecone przez Komisję na specjalny wniosek Parlamentu; zauważa, że taki mechanizm mógłby zapewnić organom publicznym dostęp na czas do informacji na temat własności aktywów i towarów o wysokiej wartości w całej UE i tym samym skutecznie ograniczyć próby obchodzenia ukierunkowanych sankcji finansowych i przeciwdziałać praniu pieniędzy oraz uchylaniu się od opodatkowania i unikaniu opodatkowania; uważa ponadto, że Komisja powinna żądać od jurysdykcji spoza UE, aby ujawniały informacje na temat własności aktywów osób fizycznych i podmiotów objętych sankcjami na obszarze ich jurysdykcji;

50.

ponawia apel, aby wykorzystać ramy negocjacji w sprawie pakietu legislacyjnego dotyczącego przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu do usunięcia istniejących luk prawnych, które umożliwiają ukrycie struktur własności rzeczywistej, oraz dopilnować, żeby wszystkie istotne aktywa znajdujące się w posiadaniu oligarchów rosyjskich umieszczonych w wykazie w UE zostały skonfiskowane zgodnie z ramami prawnymi UE; docenia w tym kontekście pracę grupy zadaniowej Komisji „Freeze and Seize”;

o o

51.

zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji oraz rządom i parlamentom państw członkowskich.

(1) Teksty przyjęte, P9_TA(2022)0121.

(2) Teksty przyjęte, P9_TA(2022)0099.

(3) Teksty przyjęte, P9_TA(2022)0206.

(4) Dz.U. L 433 I z 22.12.2020, s. 28.

(5) Dz.U. C 99 z 1.3.2022, s. 191.

(6) Wniosek Komisji z 24 listopada 2021 r. w sprawie wspólnego sprawozdania o zatrudnieniu za 2022 r. (COM(2021)0743).

(7) https://www.iea.org/reports/a-10-point-plan-to-reduce-the-european-unions-reliance-on-russian-natural-gas

(8) Komunikat Komisji z 8 marca 2022 r. pt. „REPowerEU: Wspólne europejskie działania w kierunku bezpiecznej i zrównoważonej energii po przystępnej cenie” (COM(2022)0108).

(9) Dokument roboczy służb Komisji z 27 maja 2020 r. w sprawie określenia potrzeb Europy w zakresie odbudowy (SWD(2020)0098), s. 16 i następne.

(10) Komunikat Komisji z dnia 2 marca 2022 r. zatytułowany „Wytyczne dotyczące polityki fiskalnej na 2023 r.” (COM(2022)0085).

(11) Zob. odpowiedź udzielona 15 lutego 2022 r. przez komisarza Gentiloniego na pytanie wymagające odpowiedzi na piśmie E 005563/2021 w sprawie dochodów podatkowych państw członkowskich i UE w następstwie porozumienia OECD.

(12) Wniosek Komisji z dnia 14 lipca 2021 r. dotyczący dyrektywy Rady w sprawie restrukturyzacji unijnych przepisów ramowych dotyczących opodatkowania produktów energetycznych i energii elektrycznej (COM(2021)0563).

(13) Wniosek Komisji z dnia 22 grudnia 2021 r. dotyczący dyrektywy Rady ustanawiającej przepisy mające na celu zapobieganie nadużywaniu przedsiębiorstw fasadowych do celów podatkowych (COM(2021)0565).

16.12.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 479/89

P9_TA(2022)0216

Minimalny poziom opodatkowania grup wielonarodowych *

Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 19 maja 2022 r. w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy Rady w sprawie zapewnienia globalnego minimalnego poziomu opodatkowania grup wielonarodowych w Unii (COM(2021)0823 – C9-0040/2022 – 2021/0433(CNS))

(Specjalna procedura ustawodawcza – konsultacja)

(2022/C 479/12)

Parlament Europejski,

—	uwzględniając wniosek Komisji przedstawiony Radzie (COM(2021)0823),

—	uwzględniając art. 115 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, na mocy którego Rada skonsultowała się z Parlamentem (C9-0040/2022),

—	uwzględniając art. 82 Regulaminu,

—	uwzględniając sprawozdanie Komisji Gospodarczej i Monetarnej (A9-0140/2022),

zatwierdza po poprawkach wniosek Komisji;

zwraca się do Komisji o odpowiednią zmianę jej wniosku, zgodnie z art. 293 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej;

zwraca się do Rady o poinformowanie go, jeśli uzna ona za stosowne odejście od tekstu przyjętego przez Parlament;

zwraca się do Rady o ponowne skonsultowanie się z Parlamentem, jeśli uzna ona za stosowne wprowadzenie znaczących zmian do wniosku Komisji;

zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania stanowiska Parlamentu Radzie i Komisji oraz parlamentom narodowym.

Poprawka 1

Wniosek dotyczący dyrektywy

Motyw 6

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

(6)

Konieczne jest wdrożenie modelowych zasad GloBE uzgodnionych przez państwa członkowskie w taki sposób, aby pozostały one jak najbardziej zbliżone do globalnego porozumienia. Niniejsza dyrektywa ściśle nawiązuje do treści i struktury modelowych zasad GloBE. Aby zapewnić zgodność z prawem pierwotnym Unii, a dokładniej ze swobodą przedsiębiorczości, przepisy niniejszej dyrektywy powinny mieć zastosowanie do podmiotów będących rezydentami państwa członkowskiego, jak również do podmiotów niebędących rezydentami, należących do jednostki dominującej mającej siedzibę w tym państwie członkowskim. Niniejsza dyrektywa powinna mieć również zastosowanie do bardzo dużych grup o charakterze czysto krajowym. Dzięki temu ramy prawne byłyby zaprojektowane w sposób pozwalający uniknąć ryzyka dyskryminacji sytuacji transgranicznych i krajowych. Wszystkie podmioty mające siedzibę w państwie członkowskim o niskim poziomie opodatkowania, w tym jednostka dominująca stosująca zasadę IIR, podlegałyby podatkowi wyrównawczemu. Podobnie podatkowi wyrównawczemu podlegałyby podmioty kwalifikowane tej samej jednostki dominującej, które mają siedzibę w innym państwie członkowskim o niskim poziomie opodatkowania.

(6)

Konieczne jest wdrożenie modelowych zasad GloBE uzgodnionych przez państwa członkowskie w taki sposób, aby pozostały one jak najbardziej zbliżone do globalnego porozumienia. Powodzenie porozumienia będzie w pełni zależało od przejrzystego i spójnego wdrożenia w Unii i na całym świecie. Niniejsza dyrektywa zasadniczo nawiązuje do treści i struktury modelowych zasad GloBE , ale w niektórych aspektach odbiega od nich, w tym w odniesieniu do stosowania niektórych przepisów w Unii . Aby zapewnić zgodność z prawem pierwotnym Unii, a dokładniej ze swobodą przedsiębiorczości, przepisy niniejszej dyrektywy powinny mieć zastosowanie do podmiotów będących rezydentami państwa członkowskiego, jak również do podmiotów niebędących rezydentami, należących do jednostki dominującej mającej siedzibę w tym państwie członkowskim. Niniejsza dyrektywa powinna mieć również zastosowanie do bardzo dużych grup o charakterze czysto krajowym. Dzięki temu ramy prawne byłyby zaprojektowane w sposób pozwalający uniknąć ryzyka dyskryminacji sytuacji transgranicznych i krajowych. Wszystkie podmioty mające siedzibę w państwie członkowskim o niskim poziomie opodatkowania, w tym jednostka dominująca stosująca zasadę IIR, podlegałyby podatkowi wyrównawczemu. Podobnie podatkowi wyrównawczemu podlegałyby podmioty kwalifikowane tej samej jednostki dominującej, które mają siedzibę w innym państwie członkowskim o niskim poziomie opodatkowania.

Poprawka 2

Wniosek dotyczący dyrektywy

Motyw 7

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

(7)

Chociaż konieczne jest zadbanie o to, aby zniechęcać do stosowania praktyk unikania opodatkowania, należy zapobiec negatywnym skutkom dla mniejszych przedsiębiorstw wielonarodowych na rynku wewnętrznym. W tym celu niniejsza dyrektywa powinna mieć zastosowanie wyłącznie do podmiotów z siedzibą w Unii, które wchodzą w skład grup przedsiębiorstw wielonarodowych lub dużych grup krajowych osiągających roczny próg skonsolidowanych przychodów w wysokości co najmniej 750 000 000 EUR. Próg ten byłby spójny z progiem obowiązujących międzynarodowych zasad podatkowych, takich jak zasady wymiany informacji o jednostkach wchodzących w skład grupy podmiotów (9). Podmioty objęte zakresem niniejszej dyrektywy określa się mianem podmiotów kwalifikowanych. Niektóre podmioty należy wyłączyć z zakresu stosowania dyrektywy ze względu na ich szczególny cel i status. Wyłączone byłyby podmioty, które nie są nastawione na zysk i prowadzą działalność w interesie ogólnym i z tych powodów nie podlegają raczej opodatkowaniu w państwie członkowskim, w którym mają siedzibę. W celu ochrony tych szczególnych interesów należy wyłączyć z zakresu stosowania niniejszej dyrektywy podmioty rządowe, organizacje międzynarodowe, organizacje nienastawione na zysk i fundusze emerytalne. Z zakresu dyrektywy należy również wyłączyć fundusze inwestycyjne i wehikuły inwestujące w nieruchomości, które znajdują się na szczycie łańcucha własności, ponieważ w przypadku tych tak zwanych podmiotów pośredniczących uzyskany dochód jest opodatkowywany na poziomie właścicieli.

(7)

Chociaż konieczne jest zadbanie o to, aby zniechęcać do stosowania praktyk unikania opodatkowania, należy zapobiec negatywnym skutkom dla mniejszych przedsiębiorstw wielonarodowych na rynku wewnętrznym. W tym celu niniejsza dyrektywa powinna mieć zastosowanie wyłącznie do podmiotów z siedzibą w Unii, które wchodzą w skład grup przedsiębiorstw wielonarodowych lub dużych grup krajowych osiągających roczny próg skonsolidowanych przychodów w wysokości 750 000 000 EUR. Próg ten byłby spójny z progiem obowiązujących międzynarodowych zasad podatkowych, takich jak zasady wymiany informacji o jednostkach wchodzących w skład grupy podmiotów (9) , dlatego wszystkie państwa członkowskie powinny go przestrzegać. Komisja powinna monitorować sposób i zakres stosowania przez państwa członkowskie modelowych zasad GloBE do mniejszych podmiotów oraz podejmować odpowiednie środki, jeżeli państwa członkowskie stosują je one w sposób sprzeczny z zasadami prawa Unii lub podważający integralność rynku wewnętrznego . Podmioty objęte zakresem niniejszej dyrektywy określa się mianem podmiotów kwalifikowanych. Niektóre podmioty należy wyłączyć z zakresu stosowania dyrektywy ze względu na ich szczególny cel i status. Wyłączone byłyby podmioty, które nie są nastawione na zysk i prowadzą działalność w interesie ogólnym i z tych powodów nie podlegają raczej opodatkowaniu w państwie członkowskim, w którym mają siedzibę. W celu ochrony tych szczególnych interesów należy wyłączyć z zakresu stosowania niniejszej dyrektywy podmioty rządowe, organizacje międzynarodowe, organizacje nienastawione na zysk i fundusze emerytalne. Z zakresu dyrektywy należy również wyłączyć fundusze inwestycyjne i wehikuły inwestujące w nieruchomości, które znajdują się na szczycie łańcucha własności, ponieważ w przypadku tych tak zwanych podmiotów pośredniczących uzyskany dochód jest opodatkowywany na poziomie właścicieli.

Poprawka 3

Wniosek dotyczący dyrektywy

Motyw 13

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

(13)

Aby państwa członkowskie mogły czerpać korzyści z dochodów z tytułu podatku wyrównawczego pobieranego od nisko opodatkowanych podmiotów kwalifikowanych mających siedzibę na ich terytorium, należy dać państwom członkowskim możliwość wyboru, czy chcą stosować system krajowego podatku wyrównawczego. Podmioty kwalifikowane grupy przedsiębiorstw wielonarodowych mające siedzibę w państwie członkowskim, które zdecydowało się na wprowadzenie do krajowego systemu podatkowego zasad równoważnych z zasadami IIR i UTPR, powinny płacić podatek wyrównawczy temu państwu członkowskiemu. Choć państwa członkowskie powinny mieć pewną elastyczność w zakresie technicznego wdrażania systemu krajowego podatku wyrównawczego, system taki powinien zapewniać minimalne skuteczne opodatkowanie dochodu kwalifikowanego lub straty kwalifikowanej podmiotów kwalifikowanych w taki sam sposób jak zasady IIR i UTPR przewidziane w niniejszej dyrektywie lub w sposób równoważny .

(13)

Aby państwa członkowskie mogły czerpać korzyści z dochodów z tytułu podatku wyrównawczego pobieranego od nisko opodatkowanych podmiotów kwalifikowanych mających siedzibę na ich terytorium, należy dać państwom członkowskim możliwość zastosowania systemu krajowego podatku wyrównawczego. Podmioty kwalifikowane grupy przedsiębiorstw wielonarodowych mające siedzibę w państwie członkowskim, które zdecydowało się na wprowadzenie do krajowego systemu podatkowego zasad równoważnych z zasadami IIR i UTPR, powinny płacić podatek wyrównawczy temu państwu członkowskiemu. Choć państwa członkowskie powinny mieć pewną elastyczność w zakresie technicznego wdrażania krajowego podatku wyrównawczego, Grupa Rady ds. Kodeksu Postępowania ( opodatkowanie działalności gospodarczej) powinna uważnie monitorować stosowanie tego podatku. Komisja powinna zapewnić wsparcie w tym względzie .

Poprawka 4

Wniosek dotyczący dyrektywy

Motyw 14

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

(14)

Aby zapewnić proporcjonalne podejście, w niniejszej inicjatywie należy wziąć pod uwagę pewne szczególne sytuacje, w których ryzyko związane z BEPS jest mniejsze. W związku z tym dyrektywa powinna zawierać wyłączenie dla podmiotów posiadających substrat majątkowo-osobowy na podstawie kosztów związanych z pracownikami i wartości rzeczowych aktywów trwałych w danej jurysdykcji. Pozwoliłoby to w pewnym stopniu uwzględnić sytuacje, w których grupa przedsiębiorstw wielonarodowych lub duża grupa krajowa prowadzi działalność gospodarczą wymagającą obecności fizycznej w jurysdykcji o niskim poziomie opodatkowania, ponieważ w takim przypadku mało prawdopodobne jest, by rozwinęły się praktyki BEPS . Należy również uwzględnić szczególny przypadek grup przedsiębiorstw wielonarodowych, które znajdują się na pierwszych etapach swojej działalności międzynarodowej, aby nie zniechęcać do rozwijania działalności transgranicznej takich grup, które czerpią korzyści z niskiego opodatkowania w swojej jurysdykcji krajowej, w której głównie prowadzą działalność. W związku z tym nisko opodatkowana działalność krajowa takich grup powinna zostać wyłączona ze stosowania przedmiotowych zasad na pięcioletni okres przejściowy, pod warunkiem że grupa przedsiębiorstw wielonarodowych nie posiada podmiotów kwalifikowanych w więcej niż sześciu innych jurysdykcjach. Aby zapewnić równe traktowanie dużych grup krajowych, dochód z działalności takich grup również należy wyłączyć na okres przejściowy wynoszący pięć lat .

(14)

Aby zapewnić proporcjonalne podejście, w niniejszej inicjatywie należy wziąć pod uwagę pewne szczególne sytuacje, w których ryzyko związane z BEPS jest mniejsze. W związku z tym dyrektywa powinna zawierać wyłączenie dla podmiotów posiadających substrat majątkowo-osobowy na podstawie kosztów związanych z pracownikami i wartości rzeczowych aktywów trwałych w danej jurysdykcji. Pozwoliłoby to w pewnym stopniu uwzględnić sytuacje, w których grupa przedsiębiorstw wielonarodowych lub duża grupa krajowa prowadzi działalność gospodarczą wymagającą obecności fizycznej w jurysdykcji o niskim poziomie opodatkowania, ponieważ w takim przypadku mało prawdopodobne jest, by rozwinęły się praktyki BEPS . Należy również uwzględnić szczególny przypadek grup przedsiębiorstw wielonarodowych, które znajdują się na pierwszych etapach swojej działalności międzynarodowej, aby nie zniechęcać do rozwijania działalności transgranicznej takich grup, które czerpią korzyści z niskiego opodatkowania w swojej jurysdykcji krajowej, w której głównie prowadzą działalność. W związku z tym nisko opodatkowana działalność krajowa takich grup powinna zostać wyłączona ze stosowania przedmiotowych zasad na trzyletni okres przejściowy, pod warunkiem że grupa przedsiębiorstw wielonarodowych nie posiada podmiotów kwalifikowanych w więcej niż sześciu innych jurysdykcjach. Aby zapewnić równe traktowanie dużych grup krajowych, dochód z działalności takich grup również należy wyłączyć na okres przejściowy wynoszący trzy lata .

Poprawka 5

Wniosek dotyczący dyrektywy

Motyw 16

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

(16)

Aby zachować równowagę między celami reformy dotyczącej wprowadzenia globalnego podatku minimalnego a obciążeniem administracyjnym dla administracji podatkowych i podatników , niniejsza dyrektywa powinna przewidywać wyłączenie de minimis dla grup przedsiębiorstw wielonarodowych lub dużych grup krajowych, których średni przychód wynosi mniej niż 10 000 000 EUR, a średni dochód kwalifikowany lub średnia strata kwalifikowana – mniej niż 1 000 000 EUR w danej jurysdykcji. Takie grupy przedsiębiorstw wielonarodowych lub duże grupy krajowe nie powinny płacić podatku wyrównawczego, nawet jeśli ich efektywna stawka podatkowa jest niższa od minimalnej stawki podatkowej w danej jurysdykcji.

(16)

Zgodnie z porozumieniem w sprawie BEPS osiągniętym przez otwarte ramy OECD/G20 , niniejsza dyrektywa przewiduje wyłączenie de minimis dla grup przedsiębiorstw wielonarodowych lub dużych grup krajowych, których średni przychód wynosi mniej niż 10 000 000 EUR, a średni dochód kwalifikowany lub średnia strata kwalifikowana – mniej niż 1 000 000 EUR w danej jurysdykcji poza Unią . Takie grupy przedsiębiorstw wielonarodowych lub duże grupy krajowe nie powinny płacić podatku wyrównawczego, nawet jeśli ich efektywna stawka podatkowa jest niższa od minimalnej stawki podatkowej w danej jurysdykcji.

Poprawka 6

Wniosek dotyczący dyrektywy

Motyw 18

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

(18)

Kluczowe znaczenie dla skutecznego stosowania systemu ma koordynacja procedur na poziomie grupy. Konieczne będzie wdrożenie systemu zapewniającego niezakłócony przepływ informacji w ramach grupy przedsiębiorstw wielonarodowych oraz do administracji podatkowych jurysdykcji, w których podmioty kwalifikowane mają siedzibę. Odpowiedzialność za złożenie deklaracji powinna spoczywać przede wszystkim na samym podmiocie kwalifikowanym. Zwolnienie z tej odpowiedzialności powinno jednak mieć zastosowanie, w przypadku gdy grupa przedsiębiorstw wielonarodowych wyznaczyła inny podmiot do składania i udostępniania deklaracji. Może to być zarówno podmiot lokalny, jak i podmiot z innej jurysdykcji, która zawarła umowę między właściwymi organami z państwem członkowskim, w którym siedzibę ma podmiot kwalifikowany. W ciągu pierwszych dwunastu miesięcy od wejścia w życie niniejszej dyrektywy Komisja powinna dokonać jej przeglądu zgodnie z porozumieniem osiągniętym przez otwarte ramy w sprawie wymogów dotyczących raportowania na podstawie ram wdrażania GloBE. Biorąc pod uwagę dostosowania konieczne do zapewnienia zgodności z tym systemem, grupom, które po raz pierwszy wchodzą w zakres niniejszej dyrektywy, należy przyznać 18-miesięczny okres na spełnienie wymogów informacyjnych.

(18)

Kluczowe znaczenie dla skutecznego stosowania systemu ma koordynacja procedur na poziomie grupy. Konieczne będzie wdrożenie systemu zapewniającego niezakłócony przepływ informacji w ramach grupy przedsiębiorstw wielonarodowych oraz do administracji podatkowych jurysdykcji, w których podmioty kwalifikowane mają siedzibę. Odpowiedzialność za złożenie deklaracji powinna spoczywać przede wszystkim na samym podmiocie kwalifikowanym. Zwolnienie z tej odpowiedzialności powinno jednak mieć zastosowanie, w przypadku gdy grupa przedsiębiorstw wielonarodowych wyznaczyła inny podmiot do składania i udostępniania deklaracji. Może to być zarówno podmiot lokalny, jak i podmiot z innej jurysdykcji, która zawarła umowę między właściwymi organami z państwem członkowskim, w którym siedzibę ma podmiot kwalifikowany. W ciągu pierwszych dwunastu miesięcy od wejścia w życie niniejszej dyrektywy Komisja , w drodze odpowiednich aktów delegowanych, powinna dokonać jej przeglądu zgodnie z porozumieniem osiągniętym przez otwarte ramy w sprawie wymogów dotyczących raportowania na podstawie ram wdrażania GloBE. Biorąc pod uwagę dostosowania konieczne do zapewnienia zgodności z tym systemem, grupom, które po raz pierwszy wchodzą w zakres niniejszej dyrektywy, należy przyznać 18-miesięczny okres na spełnienie wymogów informacyjnych.

Poprawka 7

Wniosek dotyczący dyrektywy

Motyw 19

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

(19)

Biorąc pod uwagę korzyści płynące z transparentności w dziedzinie podatków, pozytywne jest to, że znaczna ilość informacji będzie przekazywana organom podatkowym we wszystkich jurysdykcjach uczestniczących w systemie. Grupy przedsiębiorstw wielonarodowych objęte zakresem niniejszej dyrektywy powinny być zobowiązane do dostarczania wyczerpujących i szczegółowych informacji na temat swoich zysków i efektywnej stawki podatkowej w każdej jurysdykcji, w której mają siedzibę ich podmioty kwalifikowane. Można oczekiwać, że tak obszerne raportowanie przyczyni się do zwiększenia transparentności. Większa przejrzystość w ujawnianiu informacji finansowych przynosi korzyści administracjom podatkowym i skutkuje większą pewnością podatkową dla podatników. W tym kontekście dyrektywa Rady 2011/16/UE (1a) będzie odgrywać rolę w ułatwianiu wdrażania niniejszej dyrektywy, a przyszły przegląd dyrektywy 2011/16/UE zostanie poddany ocenie skutków, która ma zostać przeprowadzona przed dniem 31 grudnia 2022 r.

Poprawka 8

Wniosek dotyczący dyrektywy

Motyw 19 a (nowy)

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

(19a)

Należy monitorować potencjalnie szkodliwe i zakłócające środki, których celem jest zrekompensowanie potencjalnego wzrostu podatku dochodowego od osób prawnych, a w razie potrzeby należy zaktualizować zawiadomienie Komisji w sprawie stosowania zasad pomocy państwa do środków związanych z bezpośrednim opodatkowaniem działalności gospodarczej.

Poprawka 9

Wniosek dotyczący dyrektywy

Motyw 19 b (nowy)

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

(19b)

Grupa Rady ds. Kodeksu Postępowania (opodatkowanie działalności gospodarczej) powinna stale monitorować rozwój standardów rachunkowości i ich stosowanie do minimalnych celów podatkowych. W razie potrzeby Komisja powinna przedstawić wnioski, aby dostosować zasady ustalania zysków. Komisja powinna zapewnić pomoc w tym względzie.

Poprawka 10

Wniosek dotyczący dyrektywy

Motyw 20

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

(20)

Skuteczność i sprawiedliwość reformy dotyczącej globalnego podatku minimalnego zależy w dużej mierze od jej przeprowadzenia w skali światowej . Istotne będzie zatem, aby wszyscy najważniejsi partnerzy handlowi Unii stosowali kwalifikowaną zasadę IIR lub równoważny zbiór zasad dotyczących minimalnego opodatkowania. W tym kontekście oraz w celu zapewnienia pewności prawa i skuteczności zasad dotyczących globalnego podatku minimalnego należy doprecyzować warunki, na jakich zasady wdrożone w jurysdykcji państwa trzeciego, która nie transponuje zasad globalnego porozumienia, mogą zostać uznane za równoważne z kwalifikowaną zasadą IIR. W tym celu niniejsza dyrektywa powinna przewidywać oceny kryteriów równoważności przez Komisję na podstawie określonych parametrów oraz wykaz jurysdykcji państw trzecich, które spełniają kryteria równoważności. Wykaz ten byłby modyfikowany – w drodze aktu delegowanego – po każdej późniejszej ocenie ram prawnych wdrożonych przez jurysdykcję państwa trzeciego w jej prawie krajowym.

(20)

Skuteczność i sprawiedliwość reformy dotyczącej globalnego podatku minimalnego zależy w dużej mierze od jej szybkiego i spójnego przeprowadzenia na całym świecie oraz przez państwa członkowskie do końca 2023 r . Istotne będzie zatem, aby wszyscy najważniejsi partnerzy handlowi Unii stosowali kwalifikowaną zasadę IIR lub równoważny zbiór zasad dotyczących minimalnego opodatkowania. W tym kontekście oraz w celu zapewnienia pewności prawa i skuteczności zasad dotyczących globalnego podatku minimalnego należy doprecyzować warunki, na jakich zasady wdrożone w jurysdykcji państwa trzeciego, która nie transponuje zasad globalnego porozumienia, mogą zostać uznane za równoważne z kwalifikowaną zasadą IIR. W tym celu niniejsza dyrektywa powinna przewidywać pierwszą ocenę kryteriów równoważności przez Komisję na podstawie określonych parametrów oraz wykaz jurysdykcji państw trzecich, które spełniają kryteria równoważności w sposób terminowy . Wykaz ten byłby modyfikowany – w drodze aktu delegowanego – po każdej późniejszej ocenie ram prawnych wdrożonych przez jurysdykcję państwa trzeciego w jej prawie krajowym. Wdrożenie niniejszej dyrektywy będzie wymagało zwiększonej wymiany informacji między państwami członkowskimi a jurysdykcjami państw trzecich. W tym celu dyrektywa 2011/16/UE powinna zostać poddana przeglądowi zgodnie z przyszłymi pracami OECD nad umową między właściwymi organami, która ma zostać opracowana do końca 2022 r.

Poprawka 11

Wniosek dotyczący dyrektywy

Motyw 21 a (nowy)

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

(21a)

Modelowe zasady GloBE prawdopodobnie zostaną zmienione, w szczególności zasady dotyczące bezpiecznych przystani mające na celu uproszczenie wymogów dotyczących raportowania przez podmioty kwalifikowane. Niniejsza dyrektywa powinna zapewnić wprowadzenie odpowiednich zabezpieczeń w zakresie kontroli nad tymi podmiotami. Należy zatem przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, aby zapewnić spójność niniejszej dyrektywy z międzynarodowymi zobowiązaniami państw członkowskich.

Poprawka 12

Wniosek dotyczący dyrektywy

Motyw 23 a (nowy)

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

(23a)

W niniejszej dyrektywie wprowadza się klauzulę przeglądową, aby zagwarantować, że stosowanie niniejszej dyrektywy podlega odpowiedniej ocenie pięć lat po jej wejściu w życie. W przeglądzie powinno się ocenić i ponownie rozważyć postępy we wdrażaniu porozumienia OECD/modelowych zasad GloBE na całym świecie oraz niektórych zwolnień i odstępstw, w szczególności w odniesieniu do systemów podatku od osób prawnych opartych na dystrybucji zysków i wyłączenia dochodowego wynikającego z posiadania substratu majątkowo-osobowego, odpowiedniości progu dla grupy przedsiębiorstw wielonarodowych i dużych przedsiębiorstw krajowych oraz wpływu na dochody z tytułu podatku w krajach rozwijających się. W ramach przeglądu w razie potrzeby do prawa Unii można by również włączyć zmiany do modelowych zasad GloBE.

Poprawka 13

Wniosek dotyczący dyrektywy

Motyw 24 a (nowy)

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

(24a)

W ramach otwartych ram OECD/G-20 w sprawie BEPS, oprócz dwóch zasad, które mają zostać wprowadzone do krajowych przepisów podatkowych, tak zwany filar 2 składa się z wynikającej z traktatu zasady podlegania opodatkowaniu (STTR), która umożliwia jurysdykcjom źródłowym nakładanie ograniczonego opodatkowania u źródła na niektóre płatności dokonywane przez podmioty powiązane, które są opodatkowane poniżej minimalnej stawki. Komisja powinna zalecić państwom członkowskim zmianę dwustronnych umów podatkowych z krajami o niskich dochodach, aby uwzględnić tę zasadę.

Poprawka 14

Wniosek dotyczący dyrektywy

Artykuł 4 – ustęp 1 – akapit 1

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

Uznaje się, że podmiot kwalifikowany inny niż podmiot pośredniczący ma siedzibę w jurysdykcji, w której jest uznawany za rezydenta do celów podatkowych na podstawie miejsca zarządu, miejsca utworzenia lub podobnych kryteriów.

Uznaje się, że podmiot kwalifikowany inny niż podmiot pośredniczący ma siedzibę w jurysdykcji, w której jest uznawany za rezydenta do celów podatkowych na podstawie faktycznego miejsca zarządu, czyli miejsca, gdzie podejmuje się kluczowe decyzje zarządcze i handlowe konieczne do prowadzenia działalności, miejsca utworzenia lub podobnych kryteriów odzwierciedlających rzeczywistą działalność gospodarczą zgodnie z niniejszą dyrektywą i zasadami modelowymi GloBE .

Poprawka 15

Wniosek dotyczący dyrektywy

Artykuł 4 a (nowy)

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

Artykuł 4a

Przepisy przeciwdziałające unikaniu opodatkowania

1. Do celów obliczania podatku wyrównawczego państwo członkowskie nie uwzględnia żadnych jednostkowych ani seryjnych uzgodnień, które – z uwagi na to, że głównym celem ich wprowadzenia było uzyskanie korzyści podatkowej sprzecznej z przedmiotem lub celem niniejszej dyrektywy – są nieautentyczne, wziąwszy pod uwagę wszystkie stosowne fakty i okoliczności. Uzgodnienie może obejmować więcej niż jeden etap lub więcej niż jedną część.

2. Na użytek ust. 1 jednostkowe uzgodnienie lub serię uzgodnień uznaje się za nieautentyczne, jeżeli nie dokonano ich z uzasadnionych względów handlowych odzwierciedlających rzeczywistą działalność gospodarczą.

3. Jednostkowe lub seryjne uzgodnienia, których nie bierze się pod uwagę zgodnie z ust. 1, są traktowane do celów obliczania podstawy opodatkowania odpowiednio do ich charakteru ekonomicznego.

4. Komisja jest uprawniona do przyjmowania zgodnie z art. 52 aktów delegowanych, by ustanowić bardziej szczegółowe przepisy przeciwdziałające unikaniu opodatkowania, zwłaszcza by uwzględnić przyszłe zmiany modelowych zasad GloBE.

Poprawka 16

Wniosek dotyczący dyrektywy

Artykuł 10 – ustęp 3

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

3. W przypadku gdy kwota kwalifikowanego krajowego podatku wyrównawczego uwzględniona przy obliczaniu jurysdykcyjnego podatku wyrównawczego zgodnie z art. 26 za rok podatkowy nie została w pełni zapłacona w ciągu trzech kolejnych lat podatkowych , kwotę krajowego podatku wyrównawczego, która nie została zapłacona, dodaje się do jurysdykcyjnego podatku wyrównawczego obliczanego zgodnie z art. 26 ust. 3.

3. W przypadku gdy kwota kwalifikowanego krajowego podatku wyrównawczego uwzględniona przy obliczaniu jurysdykcyjnego podatku wyrównawczego zgodnie z art. 26 za rok podatkowy nie została w pełni zapłacona w ciągu kolejnego roku podatkowego , kwotę krajowego podatku wyrównawczego, która nie została zapłacona, dodaje się do jurysdykcyjnego podatku wyrównawczego obliczanego zgodnie z art. 26 ust. 3.

Poprawka 17

Wniosek dotyczący dyrektywy

Artykuł 13 – ustęp 8 a (nowy)

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
	8a. Komisja może w drodze aktów wykonawczych uściślić znaczenie terminów użytych w ust. 5 i 6 niniejszego artykułu. Te akty wykonawcze przyjmuje się zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 52a.

Poprawka 18

Wniosek dotyczący dyrektywy

Artykuł 13 – ustęp 8 b (nowy)

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
	8b. Komisja jest uprawniona do przyjmowania zgodnie z art. 52 aktów delegowanych, aby zmienić wzór określony w ust. 5 niniejszego artykułu, aby wziąć pod uwagę odpowiednie zmiany modelowych zasad GloBE.

Poprawka 19

Wniosek dotyczący dyrektywy

Artykuł 15 – ustęp 11 a (nowy)

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
	11a. Komisja może przyjmować zgodnie z art. 52 akty delegowane, by zmienić którąkolwiek z definicji ustanowionych w ust. 1 niniejszego artykułu lub którąkolwiek z pozycji, dla których w ust. 2, 3, 6, 7, 10 i 11 niniejszego artykułu przewidziano korekty, zwłaszcza by uwzględnić przyszłe zmiany modelowych zasad GloBE.

Poprawka 20

Wniosek dotyczący dyrektywy

Artykuł 19 – ustęp 3 a (nowy)

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
	3a. Komisja może w drodze aktów wykonawczych uściślić znaczenie terminów użytych w ust. 1 niniejszego artykułu. Te akty wykonawcze przyjmuje się zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 52a.

Poprawka 21

Wniosek dotyczący dyrektywy

Artykuł 21 – ustęp 7 – akapit 1

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego, która nie została zapłacona ani zlikwidowana w ciągu pięciu kolejnych lat podatkowych, jest wyrównywana w zakresie, w jakim została uwzględniona w całkowitej kwocie korekty odroczonego podatku dochodowego podmiotu kwalifikowanego.	Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego, która nie została zapłacona ani zlikwidowana w ciągu trzech kolejnych lat podatkowych, jest wyrównywana w zakresie, w jakim została uwzględniona w całkowitej kwocie korekty odroczonego podatku dochodowego podmiotu kwalifikowanego.

Poprawka 22

Wniosek dotyczący dyrektywy

Artykuł 21 – ustęp 7 – akapit 2

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
Kwotę wyrównanej rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego ustaloną dla danego roku podatkowego traktuje się jako zmniejszenie podatku kwalifikowanego za piąty poprzedni rok podatkowy, a efektywną stawkę podatkową i podatek wyrównawczy za taki rok podatkowy oblicza się ponownie zgodnie z art. 28 ust. 1.	Kwotę wyrównanej rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego ustaloną dla danego roku podatkowego traktuje się jako zmniejszenie podatku kwalifikowanego za trzeci poprzedni rok podatkowy, a efektywną stawkę podatkową i podatek wyrównawczy za taki rok podatkowy oblicza się ponownie zgodnie z art. 28 ust. 1.

Poprawka 23

Wniosek dotyczący dyrektywy

Artykuł 21 – ustęp 8 a (nowy)

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
	8a. Komisja jest uprawniona do przyjmowania zgodnie z art. 52 aktów delegowanych, by zmodyfikować wszelkie pozycje, do których ma zastosowanie rozliczenie międzyokresowe z tytułu wyjątku dotyczącego wyrównania na mocy ust. 8 niniejszego artykułu, zwłaszcza by wziąć pod uwagę przyszłe zmiany modelowych zasad GloBE.

Poprawka 24

Wniosek dotyczący dyrektywy

Artykuł 27 – ustęp 9 a (nowy)

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
	9a. Komisja może w drodze aktów wykonawczych uściślić znaczenie terminów użytych w definicjach w ust. 1 niniejszego artykułu. Te akty wykonawcze przyjmuje się zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 52a.

Poprawka 25

Wniosek dotyczący dyrektywy

Artykuł 29 – ustęp 5 a (nowy)

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
	5a. Zgodnie z art. 52 Komisja może przyjmować akty delegowane, aby zmienić kwoty określone w ust. 1 niniejszego artykułu, zwłaszcza aby wziąć pod uwagę przyszłe zmiany modelowych zasad GloBE.

Poprawka 26

Wniosek dotyczący dyrektywy

Artykuł 31 – ustęp 4 – wprowadzenie

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
4. W przypadku gdy pojedyncza grupa przedsiębiorstw wielonarodowych dokonuje podziału na dwie lub więcej grup (każda z nich staje się „grupą powstałą w wyniku podziału”), uznaje się, że próg skonsolidowanych przychodów został osiągnięty przez każdą grupę powstałą w wyniku podziału, jeżeli grupa ta zgłasza:	4. W przypadku gdy pojedyncza grupa przedsiębiorstw wielonarodowych dokonuje podziału na dwie lub więcej grup (każda z nich staje się „grupą powstałą w wyniku podziału”), uznaje się, że próg skonsolidowanych przychodów został osiągnięty przez każdą grupę powstałą w wyniku podziału przez co najmniej sześć lat po dokonaniu podziału, jeżeli grupa ta zgłasza:

Poprawka 27

Wniosek dotyczący dyrektywy

Artykuł 41 – ustęp 1

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

1. Zależnie od wyboru raportującego podmiotu kwalifikowanego właściciel podmiotu kwalifikowanego – podmiotu inwestycyjnego może zastosować metodę opodatkowania opartego na dystrybucji zysków w odniesieniu do swojego udziału własnościowego w podmiocie inwestycyjnym, pod warunkiem że właściciel podmiotu kwalifikowanego nie jest podmiotem inwestycyjnym i można racjonalnie oczekiwać, że będzie podlegał opodatkowaniu z tytułu wypłat z podmiotu inwestycyjnego według stawki podatkowej równej minimalnej stawce podatkowej lub wyższej.

1. Zależnie od wyboru raportującego podmiotu kwalifikowanego właściciel podmiotu kwalifikowanego – podmiotu inwestycyjnego lub ubezpieczeniowego podmiotu inwestycyjnego może zastosować metodę opodatkowania opartego na dystrybucji zysków w odniesieniu do swojego udziału własnościowego w podmiocie inwestycyjnym, pod warunkiem że właściciel podmiotu kwalifikowanego nie jest podmiotem inwestycyjnym i można racjonalnie oczekiwać, że będzie podlegał opodatkowaniu z tytułu wypłat z podmiotu inwestycyjnego według stawki podatkowej równej minimalnej stawce podatkowej lub wyższej.

Poprawka 28

Wniosek dotyczący dyrektywy

Artykuł 42 – ustęp 2 – akapit 2 a (nowy)

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

Jeżeli żaden podmiot kwalifikowany nie został wyznaczony przez inne podmioty kwalifikowane grupy przedsiębiorstw wielonarodowych, wyznaczonym podmiotem lokalnym odpowiedzialnym za składanie deklaracji dotyczącej podatku wyrównawczego jest największy pod względem rocznych przychodów za dwa ostatnie kolejne lata podmiot grupy przedsiębiorstw wielonarodowych zlokalizowany w tym samym państwie członkowskim.

Poprawka 29

Wniosek dotyczący dyrektywy

Artykuł 42 – ustęp 7 a (nowy)

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
	7a. Rada, stanowiąc jednomyślnie w sprawie wniosku Komisji i po uzyskaniu opinii Parlamentu Europejskiego, przyjmuje środki niezbędne do wykonania obowiązków w zakresie raportowania wynikających z niniejszej dyrektywy i zapewnia niezbędną wymianę informacji.

Poprawka 30

Wniosek dotyczący dyrektywy

Artykuł 47 – ustęp 1

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
1. Podatek wyrównawczy należny od ostatecznej jednostki dominującej mającej siedzibę w państwie członkowskim zgodnie z art. 5 ust. 2 jest obniżony do zera w ciągu pierwszych pięciu lat początkowej fazy działalności międzynarodowej grupy przedsiębiorstw wielonarodowych, niezależnie od wymogów określonych w rozdziale V.	1. Podatek wyrównawczy należny od ostatecznej jednostki dominującej mającej siedzibę w państwie członkowskim zgodnie z art. 5 ust. 2 jest obniżony do zera w ciągu pierwszych trzech lat początkowej fazy działalności międzynarodowej grupy przedsiębiorstw wielonarodowych, niezależnie od wymogów określonych w rozdziale V.

Poprawka 31

Wniosek dotyczący dyrektywy

Artykuł 47 – ustęp 2

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

2. W przypadku gdy ostateczna jednostka dominująca grupy przedsiębiorstw wielonarodowych ma siedzibę w jurysdykcji państwa trzeciego, podatek wyrównawczy należny od podmiotu kwalifikowanego mającego siedzibę w państwie członkowskim zgodnie z art. 13 ust. 2 jest obniżony do zera w ciągu pierwszych pięciu lat początkowej fazy działalności międzynarodowej tej grupy przedsiębiorstw wielonarodowych, niezależnie od wymogów określonych w rozdziale V.

2. W przypadku gdy ostateczna jednostka dominująca grupy przedsiębiorstw wielonarodowych ma siedzibę w jurysdykcji państwa trzeciego, podatek wyrównawczy należny od podmiotu kwalifikowanego mającego siedzibę w państwie członkowskim zgodnie z art. 13 ust. 2 jest obniżony do zera w ciągu pierwszych trzech lat początkowej fazy działalności międzynarodowej tej grupy przedsiębiorstw wielonarodowych, niezależnie od wymogów określonych w rozdziale V.

Poprawka 32

Wniosek dotyczący dyrektywy

Artykuł 47 – ustęp 4 – akapit 1

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
Okres pięciu lat podatkowych, o którym mowa w ust. 1 i 2, rozpoczyna się z początkiem roku podatkowego, w którym grupa przedsiębiorstw wielonarodowych po raz pierwszy wchodzi w zakres stosowania niniejszej dyrektywy.	Okres trzech lat podatkowych, o którym mowa w ust. 1 i 2, rozpoczyna się z początkiem roku podatkowego, w którym grupa przedsiębiorstw wielonarodowych po raz pierwszy wchodzi w zakres stosowania niniejszej dyrektywy.

Poprawka 33

Wniosek dotyczący dyrektywy

Artykuł 47 – ustęp 4 – akapit 2

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
W przypadku grup przedsiębiorstw wielonarodowych, które wchodzą w zakres stosowania niniejszej dyrektywy w momencie jej wejścia w życie, pięcioletni okres, o którym mowa w ust. 1, rozpoczyna się w dniu 1 stycznia 2023 r.	W przypadku grup przedsiębiorstw wielonarodowych, które wchodzą w zakres stosowania niniejszej dyrektywy w momencie jej wejścia w życie, trzyletni okres, o którym mowa w ust. 1, rozpoczyna się w dniu 1 stycznia 2023 r.

Poprawka 34

Wniosek dotyczący dyrektywy

Artykuł 47 – ustęp 4 – akapit 3

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
W przypadku grup przedsiębiorstw wielonarodowych, które wchodzą w zakres stosowania niniejszej dyrektywy w momencie jej wejścia w życie, pięcioletni okres, o którym mowa w ust. 2, rozpoczyna się w dniu 1 stycznia 2024 r.	W przypadku grup przedsiębiorstw wielonarodowych, które wchodzą w zakres stosowania niniejszej dyrektywy w momencie jej wejścia w życie, trzyletni okres, o którym mowa w ust. 2, rozpoczyna się w dniu 1 stycznia 2024 r.

Poprawka 35

Wniosek dotyczący dyrektywy

Artykuł 50 – ustęp 1

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
1. Podatek wyrównawczy należny od ostatecznej jednostki dominującej mającej siedzibę w państwie członkowskim zgodnie z art. 49 jest obniżony do zera w ciągu pierwszych pięciu lat podatkowych, począwszy od pierwszego dnia roku podatkowego, w którym dana duża grupa krajowa po raz pierwszy wchodzi w zakres stosowania niniejszej dyrektywy.	1. Podatek wyrównawczy należny od ostatecznej jednostki dominującej mającej siedzibę w państwie członkowskim zgodnie z art. 49 jest obniżony do zera w ciągu pierwszych trzech lat podatkowych, począwszy od pierwszego dnia roku podatkowego, w którym dana duża grupa krajowa po raz pierwszy wchodzi w zakres stosowania niniejszej dyrektywy.

Poprawka 36

Wniosek dotyczący dyrektywy

Artykuł 50 – ustęp 2

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
2. W przypadku dużych grup krajowych, które wchodzą w zakres stosowania niniejszej dyrektywy w momencie jej wejścia w życie, pięcioletni okres wspomniany powyżej rozpoczyna się w dniu 1 stycznia 2023 r.	skreśla się

Poprawka 37

Wniosek dotyczący dyrektywy

Artykuł 52 – ustęp 2

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
2. Uprawnienia do przyjmowania aktów delegowanych, o których mowa w art. 51 ust. 3, powierza się Komisji na czas nieokreślony od dnia wejścia w życie niniejszej dyrektywy.	2. Uprawnienia do przyjmowania aktów delegowanych, o których mowa w art. 4a ust. 4, art. 13 ust. 8b, art. 15 ust. 11a, art. 21 ust. 8a, art. 29 ust. 5a i art. 51 ust. 3 , powierza się Komisji na czas nieokreślony od dnia wejścia w życie niniejszej dyrektywy.

Poprawka 38

Wniosek dotyczący dyrektywy

Artykuł 52 – ustęp 3

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

3. Przekazanie uprawnień, o których mowa w art. 51 ust. 3, może zostać w dowolnym momencie odwołane przez Radę. Decyzja o odwołaniu kończy przekazanie określonych w niej uprawnień. Decyzja o odwołaniu staje się skuteczna następnego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej lub w późniejszym terminie określonym w tej decyzji. Nie wpływa ona na ważność już obowiązujących aktów delegowanych.

3. Przekazanie uprawnień, o których mowa w art. 4a ust. 4, art. 13 ust. 8b, art. 15 ust. 11a, art. 21 ust. 8a, art. 29 ust. 5a i art. 51 ust. 3 , może zostać w dowolnym momencie odwołane przez Radę. Decyzja o odwołaniu kończy przekazanie określonych w niej uprawnień. Decyzja o odwołaniu staje się skuteczna następnego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej lub w późniejszym terminie określonym w tej decyzji. Nie wpływa ona na ważność już obowiązujących aktów delegowanych.

Poprawka 39

Wniosek dotyczący dyrektywy

Artykuł 52 – ustęp 5

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

5. Akt delegowany przyjęty na podstawie art. 51 ust. 3 wchodzi w życie tylko wówczas, gdy Rada nie wyraziła sprzeciwu w terminie dwóch miesięcy od przekazania tego aktu Radzie, lub gdy, przed upływem tego terminu, Rada poinformowała Komisję, że nie wniesie sprzeciwu. Termin ten przedłuża się o dwa miesiące z inicjatywy Rady.

5. Akt delegowany przyjęty na podstawie art. art. 4a ust. 4, art. 13 ust. 8b, art. 15 ust. 11a, ust. 21 ust. 8a, art. 29 ust. 5a i art. 51 ust. 3 wchodzi w życie tylko wówczas, gdy Rada nie wyraziła sprzeciwu w terminie dwóch miesięcy od przekazania tego aktu Radzie, lub gdy, przed upływem tego terminu, Rada poinformowała Komisję, że nie wniesie sprzeciwu. Termin ten przedłuża się o dwa miesiące z inicjatywy Rady.

Poprawka 40

Wniosek dotyczący dyrektywy

Artykuł 52 a (nowy)

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
	Artykuł 52a Procedura komitetowa 1. Komisję wspomaga komitet. Komitet ten jest komitetem w rozumieniu rozporządzenia (UE) nr 182/2011. 2. W przypadku odesłania do niniejszego ustępu stosuje się art. 5 rozporządzenia (UE) nr 182/2011.

Poprawka 41

Wniosek dotyczący dyrektywy

Artykuł 53 – akapit 1

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
Komisja informuje Parlament Europejski o przyjęciu aktów delegowanych, o wszelkich sprzeciwach wobec nich oraz o odwołaniu przekazanych uprawnień przez Radę.	Komisja informuje w odpowiednim czasie Parlament Europejski o przyjęciu aktów delegowanych, o wszelkich sprzeciwach wobec nich oraz o odwołaniu przekazanych uprawnień przez Radę.

Poprawka 42

Wniosek dotyczący dyrektywy

Artykuł 53 a (nowy)

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
	Artykuł 53a
	Przegląd
	Do dnia … [pięć lat po wejściu w życie niniejszej dyrektywy] Komisja dokonuje przeglądu stosowania niniejszej dyrektywy i składa Radzie sprawozdanie z jej funkcjonowania. Sprawozdanie dotyczy tego, czy istnieje potrzeba zmiany niniejszej dyrektywy w świetle zmian i rozwoju wydarzeń w międzynarodowym kontekście podatkowym, w szczególności w odniesieniu do wdrożenia modelowych zasad GloBE poza Unią oraz opracowania innych jednostronnych podejść do minimalnego skutecznego opodatkowania grup przedsiębiorstw wielonarodowych. Powinna również koncentrować się na stosowaniu wyłączeń i odstępstw oraz na ich wpływie na spójność rynku wewnętrznego.
	W sprawozdaniu ocenia się wpływ przepisu dotyczącego włączenia dochodowego wynikającego z posiadania substratu majątkowo-osobowego, wdrożenie opcjonalnego kwalifikowanego krajowego podatku wyrównawczego oraz traktowanie systemów podatku od osób prawnych opartych na dystrybucji zysków pod kątem skuteczności zapewnienia minimalnej efektywnej stawki opodatkowania.
	Sprawozdanie ocenia wpływ dyrektywy na dochody krajów najsłabiej rozwiniętych i dochody podatkowe państw członkowskich, decyzje inwestycyjne przedsiębiorstw, a także konkurencyjność Unii w gospodarce światowej. Dokonuje oceny wpływu obniżenia progu dla grup przedsiębiorstw wielonarodowych i dużych przedsiębiorstw krajowych. Do sprawozdania Komisja dołączy w stosownym przypadku wniosek ustawodawczy.

Poprawka 43

Wniosek dotyczący dyrektywy

Artykuł 53 b (nowy)

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
	Artykuł 53b Klauzula rozgraniczająca 1. Niniejsza dyrektywa nie ma wpływu na stosowanie przez państwa członkowskie przepisów krajowych lub przepisów opartych na umowie, mających na celu zapewnienie wyższego poziomu ochrony krajowych baz podatkowych w odniesieniu do opodatkowania osób prawnych, które odnoszą się do zasady regulującej kontrolowane spółki zagraniczne w rozumieniu art. 7 dyrektywy Rady (UE) 2016/1164 (1a) , w szczególności w przypadku gdy bardziej rygorystyczne przepisy dotyczące zagranicznych spółek kontrolowanych są zgodne z zaleceniami zawartymi w sprawozdaniu końcowym z 2015 r. dotyczącym działania 3 w ramach projektu OECD/G-20 w sprawie erozji bazy podatkowej i przenoszenia zysków. 2. Niniejsza dyrektywa nie wpływa na stosowanie krajowych przepisów dotyczących alternatywnych form minimalnego opodatkowania krajowych grup lub spółek.

(9) Dyrektywa Rady (UE) 2016/881 z dnia 25 maja 2016 r. zmieniająca dyrektywę 2011/16/UE w zakresie obowiązkowej automatycznej wymiany informacji w dziedzinie opodatkowania (Dz.U. L 146 z 3.6.2016, s. 8) [DAC 4].

(1a) Dyrektywa Rady 2011/16/UE z dnia 15 lutego 2011 r. w sprawie współpracy administracyjnej w dziedzinie opodatkowania i uchylająca dyrektywę 77/799/EWG (Dz.U. L 64 z 11.3.2011, s. 1).

(1a) Dyrektywa Rady (UE) 2016/1164 z dnia 12 lipca 2016 r. ustanawiająca przepisy mające na celu przeciwdziałanie praktykom unikania opodatkowania, które mają bezpośredni wpływ na funkcjonowanie rynku wewnętrznego (Dz.U. L 193 z 19.7.2016, s. 1).

		ISSN 1977-1002
Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej		C 479

Wydanie polskie	Informacje i zawiadomienia	Rocznik 65 16 grudnia 2022

	III Akty przygotowawcze
	Parlament Europejski
	Czwartek, 19 maja 2022 r.
2022/C 479/09	P9_TA(2022)0208 Tymczasowa liberalizacja handlu będąca uzupełnieniem koncesji handlowych mających zastosowanie do ukraińskich produktów na podstawie Układu o stowarzyszeniu między UE a Ukrainą ***I Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 19 maja 2022 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie tymczasowej liberalizacji handlu będącej uzupełnieniem koncesji handlowych mających zastosowanie do ukraińskich produktów na podstawie Układu o stowarzyszeniu między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej oraz ich państwami członkowskimi, z jednej strony, a Ukrainą, z drugiej strony (COM(2022)0195 – C9-0159/2022 – 2022/0138(COD)) P9_TC1-COD(2022)0138 Stanowisko Parlamentu Europejskiego przyjęte w pierwszym czytaniu w dniu 19 maja 2022 r. w celu przyjęcia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/… w sprawie środków tymczasowej liberalizacji handlu będących uzupełnieniem koncesji handlowych mających zastosowanie do ukraińskich produktów na podstawie Układu o stowarzyszeniu między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej oraz ich państwami członkowskimi, z jednej strony, a Ukrainą, z drugiej strony	86
2022/C 479/10	P9_TA(2022)0209 Gromadzenie, przechowywanie i analizowanie w Eurojuście dowodów dotyczących ludobójstwa, zbrodni przeciwko ludzkości oraz zbrodni wojennych ***I Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 19 maja 2022 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającego rozporządzenie (UE) 2018/1727 w odniesieniu do gromadzenia, przechowywania i analizowania dowodów dotyczących ludobójstwa, zbrodni przeciwko ludzkości oraz zbrodni wojennych w Eurojuście (COM(2022)0187 – C9-0155/2022 – 2022/0130(COD)) P9_TC1-COD(2022)0130 Stanowisko Parlamentu Europejskiego przyjęte w pierwszym czytaniu w dniu 19 maja 2022 r. w celu przyjęcia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/… w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) 2018/1727 w odniesieniu do zabezpieczania, analizy i przechowywania w Eurojuście dowodów dotyczących ludobójstwa, zbrodni przeciwko ludzkości, zbrodni wojennych oraz powiązanych przestępstw	87
2022/C 479/11	P9_TA(2022)0210 Rozporządzenie (UE) 2016/1628: rozszerzenie uprawnień Komisji do przyjmowania aktów delegowanych ***I Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 19 maja 2022 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającego rozporządzenie (UE) 2016/1628 w odniesieniu do rozszerzenia uprawnień Komisji do przyjmowania aktów delegowanych (COM(2022)0113 – C9-0119/2022 – 2022/0080(COD)) P9_TC1-COD(2022)0080 Stanowisko Parlamentu Europejskiego przyjęte w pierwszym czytaniu w dniu 19 maja 2022 r. w celu przyjęcia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/… zmieniającego rozporządzenie (UE) 2016/1628 w odniesieniu do rozszerzenia uprawnień Komisji do przyjmowania aktów delegowanych	88
2022/C 479/12	Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 19 maja 2022 r. w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy Rady w sprawie zapewnienia globalnego minimalnego poziomu opodatkowania grup wielonarodowych w Unii (COM(2021)0823 – C9-0040/2022 – 2021/0433(CNS))	89

Spis treści		Strona

	PARLAMENT EUROPEJSKI SESJA 2022–2023 Posiedzenia od 18 do 19 maja 2022 r. TEKSTY PRZYJĘTE	1

	I Rezolucje, zalecenia i opinie
	REZOLUCJE
	Parlament Europejski
	Czwartek, 19 maja 2022 r.
2022/C 479/01	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 19 maja 2022 r. z wdrażania układu o stowarzyszeniu UE z Republiką Mołdawii (2021/2237(INI))	2
2022/C 479/02	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 19 maja 2022 r. w sprawie sprawozdania Komisji na temat praworządności z 2021 r. (2021/2180(INI))	18
2022/C 479/03	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 19 maja 2022 r. w sprawie sprawozdania Komisji dotyczącego Macedonii Północnej za rok 2021 (2021/2248(INI))	33
2022/C 479/04	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 19 maja 2022 r. w sprawie sprawozdania Komisji za rok 2021 dotyczącego Albanii (2021/2244(INI))	45
2022/C 479/05	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 19 maja 2022 r. w sprawie ścigania opozycji i aresztowania przywódców związków zawodowych na Białorusi (2022/2664(RSP))	57
2022/C 479/06	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 19 maja 2022 r. w sprawie utworzenia europejskiego obszaru edukacji do 2025 r. – mikropoświadczenia, indywidualne rachunki szkoleniowe i uczenie się na rzecz zrównoważonego środowiska (2022/2568(RSP))	65
2022/C 479/07	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 19 maja 2022 r. w sprawie zwalczania bezkarności za zbrodnie wojenne w Ukrainie (2022/2655(RSP))	68
2022/C 479/08	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 19 maja 2022 r. w sprawie skutków społecznych i gospodarczych dla UE związanych z rosyjską wojną w Ukrainie, zwiększanie zdolności UE do działania (2022/2653(RSP))	75