6.12.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 465/2

P9_TA(2022)0135

W kierunku zrównoważonej niebieskiej gospodarki w UE: rola sektorów rybołówstwa i akwakultury

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 3 maja 2022 r. w sprawie kierunku zrównoważonej niebieskiej gospodarki w UE: rola sektorów rybołówstwa i akwakultury (2021/2188(INI))

(2022/C 465/01)

Parlament Europejski,

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 17 maja 2021 r. w sprawie nowego podejścia do zrównoważonej niebieskiej gospodarki w UE – „Przekształcenie niebieskiej gospodarki UE na rzecz zrównoważonej przyszłości” (COM(2021)0240),

—	uwzględniając art. 3, 4, 13, 38, 43 i 349 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

—	uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1380/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r. w sprawie wspólnej polityki rybołówstwa (1),

—	uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1139 z dnia 7 lipca 2021 r. ustanawiające Europejski Fundusz Morski, Rybacki i Akwakultury (EFMRA) oraz zmieniające rozporządzenie (UE) 2017/1004 (2),

—	uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/56/WE z dnia 17 czerwca 2008 r. ustanawiającą ramy działań Wspólnoty w dziedzinie polityki środowiska morskiego (dyrektywa ramowa w sprawie strategii morskiej) (3),

—	uwzględniając siódmy unijny program działań w zakresie środowiska (EAP) oraz zawarte w nim koncepcje, takie jak ograniczenia planety i ekologiczne ograniczenia,

—	uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/89/UE z dnia 23 lipca 2014 r. ustanawiającą ramy planowania przestrzennego obszarów morskich (4),

—	uwzględniając dyrektywę 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim (5),

—	uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2001 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych (6),

—	uwzględniając porozumienie polityczne między Parlamentem a Radą z 11 marca 2021 r. w sprawie instrumentu „Łącząc Europę” na lata 2021–2027,

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 11 grudnia 2019 r. zatytułowany „Europejski Zielony Ład” (COM(2019)0640),

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 20 maja 2020 r. zatytułowany „Unijna strategia na rzecz bioróżnorodności 2030: Przywracanie przyrody do naszego życia” (COM(2020)0380) oraz swoją rezolucję z dnia 9 czerwca 2021 r. w sprawie tej strategii (7),

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 20 maja 2020 r. zatytułowany „Strategia »Od pola do stołu« na rzecz sprawiedliwego, zdrowego i przyjaznego dla środowiska systemu żywnościowego” (COM(2020)0381) oraz swoją rezolucję z dnia 20 października 2021 r. w sprawie tej strategii (8),

—	uwzględniając sprawozdanie Komisji zatytułowane „The EU Blue Economy Report 2021” [Sprawozdanie na temat niebieskiej gospodarki UE z 2021 r.] (9),

—	uwzględniając sprawozdanie Komisji z marca 2021 r. w sprawie kryteriów zrównoważonego rozwoju niebieskiej gospodarki (10),

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 12 maja 2021 r. zatytułowany „Strategiczne wytyczne dotyczące bardziej zrównoważonej i konkurencyjnej akwakultury w UE na lata 2021-2030” (COM(2021)0236),

—

uwzględniając komunikat Komisji z dnia 23 lipca 2020 r. pt. „Nowe podejście do strategii morskiej na rzecz Oceanu Atlantyckiego – plan działania na rzecz Oceanu Atlantyckiego 2.0: Zaktualizowany plan działania na rzecz zrównoważonej, odpornej i konkurencyjnej niebieskiej gospodarki w regionie Oceanu Atlantyckiego Unii Europejskiej” (COM(2020)0329),

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 9 grudnia 2020 r. zatytułowany „Strategia na rzecz zrównoważonej i inteligentnej mobilności – europejski transport na drodze ku przyszłości” (COM(2020)0789),

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 19 listopada 2020 r. zatytułowany „Strategia UE mająca na celu wykorzystanie potencjału energii z morskich źródeł odnawialnych na rzecz neutralnej dla klimatu przyszłości” (COM(2020)0741),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 8 września 2015 r. w sprawie wykorzystania potencjału badawczego i innowacyjnego w niebieskiej gospodarce do tworzenia miejsc pracy i wzrostu gospodarczego (11),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 16 stycznia 2018 r. w sprawie międzynarodowego zarządzania oceanami program działań na rzecz przyszłości oceanów w kontekście celów zrównoważonego rozwoju do roku 2030 (12),

—	uwzględniając rezolucję Parlamentu Europejskiego z 25 marca 2021 r. w sprawie wpływu odpadów morskich na rybołówstwo (13),

—	uwzględniając rezolucję z dnia 14 września 2021 r. w sprawie nowego podejścia do strategii morskiej na rzecz Oceanu Atlantyckiego (14),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 7 lipca 2021 r. w sprawie wpływu morskich farm wiatrowych i innych systemów energii ze źródeł odnawialnych na sektor rybołówstwa (15),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 14 września 2021 r. pt. „W kierunku silniejszego partnerstwa z regionami najbardziej oddalonymi UE” (16),

—	uwzględniając porozumienie przyjęte podczas 21. Konferencji Stron Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu (COP21) w Paryżu w dniu 12 grudnia 2015 r. (porozumienie paryskie),

—	uwzględniając globalne wytyczne i normy międzynarodowe dotyczące rybołówstwa i akwakultury, opracowane przez Organizację Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) we współpracy z UE jako członkiem,

—	uwzględniając raport FAO zatytułowany „The State of World Fisheries and Aquaculture 2020: Sustainability in Action” [Stan światowego rybołówstwa i akwakultury w roku 2020: zrównoważony rozwój w działaniu],

—	uwzględniając inicjatywę sieci niebieskich portów rybackich uruchomioną przez FAO w lipcu 2018 r.,

—	uwzględniając strategie niebieskiego wzrostu portu w Vigo na lata 2016–2020 i 2021–2027 (17),

—	uwzględniając opinię Komitetu Regionów w sprawie komunikatu Komisji dotyczącego nowego podejścia do zrównoważonej niebieskiej gospodarki w UE – przekształcenia niebieskiej gospodarki UE na rzecz zrównoważonej przyszłości (COM(2021)0240),

—	uwzględniając opinię Komitetu Regionów z dnia 2 grudnia 2021 r. w sprawie zrównoważonej niebieskiej gospodarki i akwakultury (NAT-VVI/020),

—	uwzględniając właściwość Komisji Transportu i Turystyki w odniesieniu do programów morskich i zintegrowanej polityki morskiej,

—	uwzględniając art. 54 Regulaminu,

—	uwzględniając opinię Komisji Rozwoju oraz opinię Komisji Transportu i Turystyki,

—	uwzględniając sprawozdanie Komisji Rybołówstwa (A9-0089/2022),

mając na uwadze, że niebieska gospodarka UE zapewnia 4,5 mln bezpośrednich miejsc pracy i obejmuje wszystkie branże i sektory związane z oceanami, morzami i wybrzeżami, niezależnie od tego, czy działają one w środowisku morskim (np. żegluga, morski transport pasażerski, rybołówstwo i wytwarzanie energii) czy lądowym (np. porty, stocznie, turystyka przybrzeżna i akwakultura lądowa); mając na uwadze, że jest to szeroki i szybko zmieniający się segment naszej gospodarki, który w ciągu ostatniej dekady podjął znaczące wysiłki w obszarze modernizacji i dywersyfikacji i który odegra ważną rolę w poprawie rozwoju środowiskowego, społecznego i gospodarczego;

mając na uwadze, że gdyby porównać globalną niebieską gospodarkę do gospodarki krajowej, byłaby to siódma największa gospodarka na świecie, a ocean jako podmiot gospodarczy byłby członkiem grupy G-7; mając na uwadze, że działa ona w największym ekosystemie planety, ponieważ oceany zamieszkuje 80 % wszystkich form życia; mając na uwadze, że ocean otacza nas i utrzymuje, zapewniając krytyczne zasoby potrzebne dla zdrowia ludzi, nie wspominając o sieci interakcji gospodarczych;

C.	mając na uwadze, że rozwój niebieskiej gospodarki może mieć znaczący wpływ na wzrost i rozwój gospodarczy oraz na tworzenie miejsc pracy, zwłaszcza w krajach i regionach przybrzeżnych i wyspiarskich oraz w regionach najbardziej oddalonych;

D.	mając na uwadze, że sektor rybołówstwa, a w szczególności tradycyjne łodziowe rybołówstwo przybrzeżne, nie zostało wystarczająco uwzględnione w strategii UE dotyczącej niebieskiej gospodarki;

E.	mając na uwadze, że niebieska gospodarka dodatkowo zapewni nowe perspektywy i miejsca pracy, zwłaszcza w obszarach takich jak energia z morskich źródeł odnawialnych, niebieska biogospodarka, biotechnologia i odsalanie;

mając na uwadze, że priorytety sektorowe w zakresie rozwoju niebieskiej gospodarki mogą być różne w poszczególnych państwach członkowskich, w zależności – z jednej strony – od przebytej drogi rozwoju sektorów tradycyjnych czy istniejących w każdym z nich, jak również – z drugiej strony – od posiadanych zasobów i potencjału rozwoju w zakresie ewolucji sektorów wschodzących w każdym państwie członkowskim;

mając na uwadze, że wykorzystanie potencjału niebieskiej gospodarki nie może służyć jako pretekst do stosowania modeli eksploatacji zasobów mórz i oceanów i modeli wzrostu, które już okazały się niezrównoważone; mając na uwadze, że zasoby morskie i oceaniczne należy wykorzystywać w ścisłej zgodności z potrzebą należytego zarządzania nimi i ich ochrony, bez zmiany równowagi ekosystemów morskich;

mając na uwadze, że dyrektywa w sprawie planowania przestrzennego obszarów morskich stanowi, iż państwa członkowskie muszą wziąć pod uwagę interakcje między działaniami i sposobami użytkowania, takimi jak akwakultura, rybołówstwo, instalacje i infrastruktura do produkcji energii ze źródeł odnawialnych oraz kable podmorskie, a także sprzyjać współistnieniu odnośnych działań i stosować podejście ekosystemowe;

mając na uwadze, że niebieska gospodarka, która rozwija się z uwzględnieniem ograniczeń ekologicznych, a wraz z nią nie tylko sektory rybołówstwa i akwakultury, ale wszystkie sektory morskie, których to dotyczy, muszą w równym stopniu uwzględniać filar środowiskowy, społeczny i gospodarczy w ujęciu horyzontalnym, aby można było uznać je za zrównoważone;

mając na uwadze, że celem wspólnej polityki rybołówstwa (WPRyb) jest zagwarantowanie właściwej ochrony żywych zasobów morza i zarządzania nimi oraz zapewnienie, aby działalność w zakresie rybołówstwa i akwakultury była zrównoważona środowiskowo w perspektywie długoterminowej oraz zarządzana w sposób spójny z celami w zakresie osiągania korzyści gospodarczych, społecznych oraz w dziedzinie zatrudnienia i przyczyniała się do bezpieczeństwa zaopatrzenia w żywność,

K.	mając na uwadze, że wspólna polityka rybołówstwa powinna przyczyniać się do wzrostu wydajności i godnego poziomu życia w sektorze rybołówstwa, w tym w sektorze rybołówstwa łodziowego, oraz do stabilności rynków, a także powinna zapewniać dostępność żywności;

mając na uwadze, że cel zrównoważonego rozwoju nr 14 nakłada wymóg ochrony oceanów, mórz i zasobów morskich oraz propagowania ich zrównoważonego wykorzystywania, podczas gdy cel zrównoważonego rozwoju nr 2 nakłada obowiązek zagwarantowania bezpieczeństwa żywnościowego; mając na uwadze, że cel cząstkowy 14.1 przewiduje zapobieganie wszelkim rodzajom zanieczyszczenia mórz i znaczne ich ograniczenie do 2025 r., co dotyczy w szczególności zanieczyszczeń z działalności lądowej, w tym odpadów morskich i zanieczyszczeń biogennych;

M.	mając na uwadze, że ocean ma zasadnicze znaczenie dla życia na Ziemi, produkując 50 % tlenu obecnego w atmosferze, pochłaniając ok. 25 % powodowanych przez człowieka emisji dwutlenku węgla i 90 % nadmiaru ciepła w systemie klimatycznym, a także regulując klimat globalny;

N.	mając na uwadze, że w oceanach żyją miliony gatunków, a odbudowa, zachowanie, ochrona i zrównoważone wykorzystanie morskiej różnorodności biologicznej ma kluczowe znaczenie dla zdrowia oceanów, ochrony zdrowia planety i zapewniania podstawy dla działalności gospodarczej w sektorach morskich;

O.	mając na uwadze, że gromadzenie danych na potrzeby monitorowania i naukowej oceny zasobów w morzach i oceanach, w tym oceny, czy zasoby te znajdują się w bezpiecznych granicach biologicznych, ma zasadnicze znaczenie dla zrównoważonego zarządzania nimi;

P.	mając na uwadze, że niezbadane pozostają znaczne części dna mórz i oceanów, w szczególności na obszarach głębokomorskich, oraz że potrzebne są dalsze badania w celu zapewnienia, aby wszelkie działania prowadzone w kontekście niebieskiej gospodarki były w pełni zrównoważone;

Q.	mając na uwadze, że rybołówstwo i akwakultura są kluczowymi sektorami w niebieskie gospodarce i stanowią ważne źródło białka i mikroskładników odżywczych niezbędnych dla bezpieczeństwa żywności i zdrowia ludzi;

mając na uwadze, że bioróżnorodność morska w Europie znajduje się pod presją, przy czym wysoki odsetek gatunków i siedlisk morskich oceniono jako w „niewłaściwym” lub „nieznanym stanie ochrony”; mając na uwadze, że utrata morskiej różnorodności biologicznej ma poważne skutki środowiskowe oraz społeczno-gospodarcze dla sektora rybołówstwa, terytoriów nadbrzeżnych, wysp i regionów najbardziej oddalonych w UE, w związku z czym należy pilnie odwrócić tę utratę; mając na uwadze, że różnorodność biologiczną należy przywrócić we współpracy ze wszystkimi zainteresowanymi stronami, w szczególności z sektorem rybołówstwa i środowiskiem naukowym;

S.	mając na uwadze, że społeczności przybrzeżne i wyspiarskie są kluczowym partnerem w dyskusji na temat potencjału niebieskiej gospodarki i sposobów jej wykorzystania;

T.	mając na uwadze, że rybacy i podmioty z sektora akwakultury w UE odgrywają zasadniczą rolę w całej UE w chronieniu i propagowaniu tożsamości terytorialnej, tradycji kulturowych, bezpieczeństwa żywnościowego, zatrudnienia i dochodów;

U.	mając na uwadze specyfikę i potrzeby tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego;

V.	mając na uwadze, że sektor połowów rekreacyjnych może wnosić wkład w zróżnicowanie dochodów społeczności nadbrzeżnych jako odznaczająca się wysoką wartością i zrównoważona działalność turystyczna;

W.	mając na uwadze ważną rolę kobiet w sektorze rybołówstwa i akwakultury; mając na uwadze potrzebę zwiększenia ich widoczności i zapewnienia równego dostępu do zatrudnienia w tym sektorze, a także odpowiedniego uznania prawnego;

X.	mając na uwadze, że w celach zrównoważonego rozwoju ONZ nr 3, 6, 9 i 12 położono nacisk na znaczenie zdrowia zwierząt, dobrej jakości wody, zrównoważonych innowacji oraz zrównoważonej konsumpcji i produkcji w niebieskiej gospodarce;

Y.	mając na uwadze, że zdrowie i dobrostan zwierząt wodnych mają związek z jakością produktów spożywczych; mając na uwadze, że niski poziom dobrostanu i hodowli zwierząt może zwiększać ryzyko wystąpienia chorób i schorzeń;

Z.	mając na uwadze, że rolnictwo na lądzie ma znaczny wpływ na ekosystemy morskie i rybołówstwo, w szczególności ze względu na użycie nawozów azotowych i eutrofizację środowisk wodnych;

AA.	mając na uwadze, że rybacy odgrywają bardzo ważną rolę w zbiórce porzuconych na morzu odpadów morskich, czy to prowadząc ukierunkowane kampanie, czy to zbierając odpady przypadkowo podczas połowów;

AB.	mając na uwadze, że nie zrealizowano celów przewidujących osiągnięcie do 2020 r. dobrego stanu środowiska mórz europejskich;

AC.	mając na uwadze, że w 2018 r. liczba miejsc pracy w branży rybackiej w UE wynosiła około 163 600, a w 2019 r. unijna flota rybacka złowiła około 4,1 mln ton masy w relacji pełnej; mając na uwadze, że w 2018 r. w UE-27 wyprodukowano 1,1 mln ton organizmów wodnych o wartości 3,7 mld EUR (18);

AD.

mając na uwadze, że UE jest importerem netto produktów rybołówstwa i akwakultury, pozostaje w większości zależna od przywozu w odniesieniu do spożycia żywności pochodzenia wodnego i w 2018 r. odpowiadała za 34 % wartości przywozu na świecie; mając na uwadze, że przywóz produktów rybołówstwa do UE musi spełniać co najmniej podobne normy zrównoważonego rozwoju, co te obowiązujące w UE; mając na uwadze, że przywóz produktów rybołówstwa do UE musi być bezpośrednio powiązany z trwałymi miejscami pracy w sektorach przywozu, przetwórstwa i handlu detalicznego;

AE.	mając na uwadze, że skutki zmiany klimatu wpłynęły już na rybołówstwo, akwakulturę i społeczności nadbrzeżne w UE; mając na uwadze, że kryzys klimatyczny wywarł znaczny wpływ na zdrowie mórz Europy, co osłabiło odporność niebieskiej gospodarki, a w szczególności rybołówstwa i akwakultury;

AF.	mając na uwadze, że kilka sektorów niebieskiej gospodarki, w szczególności turystyka przybrzeżna i morska, ucierpiało z powodu obecnego kryzysu związanego z COVID-19; mając na uwadze, że niebieska gospodarka mogłaby pomóc w naprawie szkód gospodarczych i społecznych spowodowanych obecnym kryzysem;

AG.

mając na uwadze, że pandemia COVID-19 wywarła znaczący wpływ gospodarczy na osoby zatrudnione w sektorach rybołówstwa i akwakultury ze względu na połączone skutki spadku popytu i braku warunków na wielu statkach zapewniających bezpieczeństwo zdrowotne; mając na uwadze, że zakłócenia rynku spowodowane pandemią negatywnie wpłynęły na rybaków w całej UE; mając na uwadze, że rybakom nadal udawało się zapewnić wysokiej jakości żywność i z tego powodu należy zwrócić szczególną uwagę na rybaków ze względu na ich znaczenie dla bezpieczeństwa dostaw żywności w UE;

AH.	mając na uwadze, że pandemia wykazała, jak odporne środowisko, wsparte zrównoważonymi praktykami w zakresie zarządzania zasobami, jest ważne dla światowego zdrowia i dla przyszłości systemów żywnościowych;

AI.	mając na uwadze, że społeczności nadbrzeżne muszą zdywersyfikować swoje źródła dochodów, aby stawić czoła wstrząsom gospodarczym i społecznym;

AJ.	mając na uwadze, że przy dywersyfikacji swoich dochodów społeczności nadbrzeżne i zamieszkujące regiony oddalone muszą budować odporność na wstrząsy, takie jak wstrząsy spowodowane zmianą klimatu;

AK.

mając na uwadze, że turystyka morska i przybrzeżna stanowi filar niebieskiej gospodarki, ponad połowa turystycznych miejsc zakwaterowania w UE znajduje się na obszarach przybrzeżnych, a 30 % noclegów rezerwowanych jest w ośrodkach plażowych; mając na uwadze, że w komunikacie Komisji w sprawie turystyki i transportu w roku 2020 i w dalszej przyszłości (COM(2020)0550) podkreślono znaczenie ochrony i odbudowy lądowego i morskiego kapitału naturalnego Europy;

AL.

mając na uwadze, że turystyka morska i przybrzeżna odpowiada za 60 % zatrudnienia w niebieskiej gospodarce; mając na uwadze, że konkurencyjna, odporna i sprawiedliwa społecznie niebieska gospodarka wymaga specjalistów o wysokim poziomie kwalifikacji i umiejętności; mając na uwadze, że „niebieskie miejsca pracy” mogą wspierać wzrost gospodarczy i możliwości rozwoju zawodowego;

AM.	mając na uwadze, że turystyka wędkarska jako sektor może stać się nowym źródłem dochodów dla społeczności nadbrzeżnych, a jednocześnie zapewnić zrównoważony charakter i dobry stan stad rybnych oraz korzyści społeczne i zdrowotne;

AN.

mając na uwadze, że połowy rekreacyjne już stanowią zrównoważoną i odznaczającą się wysoką wartością opcję turystyczną oraz działalność uzupełniającą dla wielu społeczności w całej Europie; mając na uwadze, że w wielu krajach rośnie zainteresowanie połowami rekreacyjnymi, zwłaszcza od czasu pandemii COVID-19;

AO.	mając na uwadze, że rozwój zrównoważonej infrastruktury w regionach przybrzeżnych pomoże zachować różnorodność biologiczną, ekosystemy i krajobrazy przybrzeżne, co wzmocni zrównoważony rozwój turystyki i gospodarek przybrzeżnych;

AP.	mając na uwadze, że niebieska gospodarka odgrywa zasadniczą rolę w zapewnieniu dobrobytu regionów najbardziej oddalonych, które ze względu na swoją izolację są szczególnie uzależnione od działalności opartej na niebieskiej gospodarce, takiej jak transport morski, żegluga i turystyka;

AQ.

mając na uwadze, że porty odgrywają kluczową rolę w osiąganiu celów zrównoważonej niebieskiej gospodarki, oraz mając na uwadze, że wzmocnienie zrównoważonego charakteru portów będzie sprzyjać zrównoważonemu rozwojowi społeczności nadbrzeżnych; mając na uwadze, że porty są istotnym ośrodkiem transportu towarów i pasażerów w regionach najbardziej oddalonych;

AR.

mając na uwadze, że porty mają kluczowe znaczenie dla połączeń i gospodarki regionów i państw oraz odgrywają ważną rolę w promowaniu zrównoważonego rozwoju, który przyczynia się do przeciwdziałania utracie różnorodności biologicznej, co stwierdzono w nowej unijnej strategii ochrony różnorodności biologicznej na okres do 2030 r.; mając na uwadze, że rola portów będzie również zmieniać się wraz ze zmianami krajobrazu przemysłowego w Europie (na przykład wraz z ekspansją energii z morskich źródeł odnawialnych);

AS.	mając na uwadze, że stocznie UE mogą wykorzystać możliwości wynikające z szybko rozwijającego się rynku innowacyjnych i energooszczędnych statków usługowych;

AT.

mając na uwadze, że różne rodzaje działalności związanej z niebieską gospodarką w jednej przestrzeni powodują konkurencję, zanieczyszczenie i konflikty planowania przestrzennego obszarów morskich, które wpływają głównie na działalność połowową, a w szczególności na tradycyjne rybołówstwo przybrzeżne i społeczności nadbrzeżne; mając na uwadze, że planowanie przestrzenne obszarów morskich ma kluczowe znaczenie dla uniknięcia rosnącej konkurencji i konfliktów planowania przestrzennego obszarów morskich;

AU.

mając na uwadze, że za pomocą krajowych planów zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich państwa członkowskie powinny przyczyniać się do zrównoważonego rozwoju sektorów energetyki oceanicznej, transportu morskiego, rybołówstwa i akwakultury oraz do zachowania, ochrony i poprawy stanu środowiska naturalnego, w tym odporności na zmianę klimatu; mając na uwadze, że w związku z tym w kontekście prac nad krajowymi planami zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich i ich późniejszych zmian państwa członkowskie powinny poświęcać interesom rybołówstwa i akwakultury szczególną uwagę i nie powinny ich marginalizować;

AV.	mając na uwadze, że celem porozumienia paryskiego jest ograniczenie globalnego ocieplenia do poziomu znacznie poniżej 2 oC, a najlepiej do 1,5 oC, w porównaniu z wartościami sprzed epoki przemysłowej;

AW.	mając na uwadze, że w sprawozdaniu specjalnym Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu na temat oceanów i kriosfery w zmieniającym się klimacie przedstawiono dowody na to, że łączenie wiedzy naukowej z wiedzą lokalną i tubylczą wzmacnia odporność;

AX.

mając na uwadze, że zgodnie z celami Zielonego Ładu UE dąży do osiągnięcia neutralności klimatycznej najpóźniej do 2050 r.; mając na uwadze, że UE zaproponowała cel redukcji emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 55 % do 2030 r.; mając na uwadze, że energia z morskich źródeł odnawialnych jest jednym z możliwych rozwiązań, które państwa członkowskie mogą wybrać, aby osiągnąć ten cel; mając na uwadze, że energia ta powinna odegrać kluczową rolę w osiągnięciu tego celu dzięki zintegrowanemu podejściu uwzględniającemu trzy filary zrównoważonego rozwoju;

AY.

mając na uwadze, że należy opracować wniosek w sprawie prawnie wiążących celów dotyczących odbudowy zasobów przyrodniczych w ramach unijnej strategii UE na rzecz różnorodności biologicznej 2030, zgodnie z celem, jakim jest ochrona 30 % obszarów morskich UE i 10 % obszarów morskich UE objętych ścisłą ochroną;

AZ.	mając na uwadze, że dla każdego regionu morskiego UE potrzebne są szczegółowe wytyczne i solidne plany dotyczące celów chronionych obszarów morskich;

BA.

mając na uwadze, że regiony najbardziej oddalone są prawdziwymi naturalnymi laboratoriami o wysokim poziomie bioróżnorodności, a także rzeczywistymi sanktuariami przyrody wymagającymi pilnej ochrony, zwłaszcza ze względu na to, że najczęściej mają formę archipelagów o rozległych obszarach przybrzeżnych;

BB.

mając na uwadze, że zarządzanie ekosystemami wymaga całościowego podejścia, które uwzględnia wszystkie przyczyny utraty bioróżnorodności, takie jak zmiana klimatu, zakwaszanie oceanów, pojawianie się gatunków obcych, erozja obszarów przybrzeżnych itp.; mając na uwadze, że należy przyjąć globalną wizję, globalne ramy i oparte na ekosystemie podejście w odniesieniu do zarządzania zasobami morskimi i ich ochrony

BC.	mając na uwadze, że zmiana klimatu w coraz większym stopniu zmienia rozmieszczenie i wzorce migracji różnych gatunków ryb oraz wpływa na rybołówstwo łodziowe w krajach rozwijających się, które jest bardziej podatne na jej skutki;

BD.	mając na uwadze, że nielegalne połowy stanowią poważne zagrożenie dla zasobów morskich, wyczerpując zasoby rybne, niszcząc siedliska morskie, prowadząc do nieuczciwej konkurencji oraz zagrażając źródłom utrzymania społeczności nadbrzeżnych i wyspiarskich zajmujących się rybołówstwem;

BE.	mając na uwadze, że podstawowe znaczenie dla państw członkowskich ma wdrożenie unijnego systemu kontroli rybołówstwa, który jest prosty, przejrzysty i skuteczny, w celu osiągnięcia przez sektor jego celów w zakresie zrównoważonego rozwoju;

BF.	mając na uwadze, że lepsza identyfikowalność wraz z dostępem do informacji na temat wartości odżywczych oraz miejsca pochodzenia i produkcji produktu są kluczowe dla zachowania konsumentów w odniesieniu do dywersyfikacji konsumpcji

Globalne podejście do niebieskiej gospodarki UE

z zadowoleniem przyjmuje nową strategię Komisji na rzecz zrównoważonej niebieskiej gospodarki w UE, lecz ubolewa nad brakiem konkretnych celów dla różnych sektorów, w szczególności rybołówstwa i akwakultury jako ważnych sektorów niebieskiej gospodarki; zwraca uwagę na fakt, że nowe wnioski ustawodawcze i plany działania powinny zawsze opierać się na najlepszej dostępnej wiedzy naukowej oraz ocenach oddziaływania na środowisko, społeczeństwo i gospodarkę;

opowiada się za szeroką definicją niebieskiej gospodarki, której zakres może obejmować wszelkie sektorowe i międzysektorowe obszary działalności w obrębie oceanów, mórz i stref przybrzeżnych, w tym obszary bezpośredniej i pośredniej działalności pomocniczej, i w której odpowiednio uwzględnia się sektor rybołówstwa; zwraca uwagę na wielowymiarowe znaczenie innowacji we wszystkich tych obszarach działalności, zarówno tradycyjnych, jak i nowo powstających;

zwraca uwagę na konieczność wspierania zintegrowanego podejścia do różnych sektorów niebieskiej gospodarki, przy jednoczesnym uznaniu i poszanowaniu priorytetów państw członkowskich oraz ich wspieraniu w rozwoju tych priorytetów;

podkreśla, że sektor niebieskiej gospodarki odgrywa kluczową rolę w ogóle, a w szczególności w regionach najbardziej oddalonych, i może przyczynić się do łagodzenia wpływów zmiany klimatu, wspierania rozwiązań opartych na naturze i lepszego wykorzystania zasobów morskich i wodnych;

zwraca uwagę na negatywny kierunek rozwoju i ewidentne pogorszenie się sytuacji niektórych bardziej tradycyjnych sektorów niebieskiej gospodarki (takich jak m.in. rybołówstwo czy przemysł stoczniowy), w szczególności w regionach, w których niegdyś miały one ogromne znaczenie konsolidacyjne poprzez pobudzanie działalności gospodarczej na różnorodnych szczeblach i etapach, zapewnianie miejsc pracy i wspieranie rozwoju; uważa, że przy opracowywaniu wszelkich strategii w dziedzinie niebieskiej gospodarki nie należy zapominać o tych obszarach działalności i regionach i trzeba zaznaczać potencjał innowacji na rzecz odwrócenia odnotowanej tendencji spadkowej;

podkreśla, że wspieranie niebieskiej gospodarki ma kluczowe znaczenie dla ożywienia gospodarki jako całości i poprawy sytuacji gospodarczej i społecznej w kilku sektorach, jak sektor transportu i turystyki, które poważnie ucierpiały w wyniku pandemii COVID-19;

wzywa do lepszego i bardziej skoordynowanego wdrażania wszystkich dostępnych instrumentów finansowych, w tym funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, w celu lepszego promowania strategii niebieskiej gospodarki;

wzywa Komisję, aby w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi oceniła szczególne potrzeby sektora rybołówstwa w kontekście finansowania niebieskiej gospodarki (na szczeblu sektorowym, krajowym i europejskim) w celu wykorzystania jej potencjału w zakresie wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy;

podkreśla, że rozwój niebieskiej gospodarki wymaga większych inwestycji w wiedzę oraz że UE i państwa członkowskie muszą zagwarantować stałe, ciągłe i przewidywalne w perspektywie długoterminowej finansowanie działań na rzecz pogłębiania wiedzy na temat środowiska morskiego;

10.

podkreśla, że na szczeblu UE i państw członkowskich niezbędne jest odpowiednie wsparcie finansowe niebieskiej gospodarki, aby umożliwić inwestycje na dużą skalę w badania naukowe, technologię i infrastrukturę; wzywa zatem Komisję i przemysł do oceny korzyści płynących z ustanowienia partnerstw UE na rzecz transportu morskiego, w tym partnerstw z sektorem prywatnym, na szczeblu unijnym i międzynarodowym, w celu sprostania obecnym wyzwaniom w zakresie handlu międzynarodowego i łańcucha dostaw, wspierania innowacji i konkurencyjności w sektorze, przyczynienia się do dekarbonizacji, stworzenia infrastruktury dla energii elektrycznej z lądu, załadunku i dostaw paliw alternatywnych w portach i terminalach towarowych, a także opracowania planów gospodarowania odpadami dla portów atlantyckich, śródziemnomorskich i bałtyckich; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje ustanowienie europejskiego partnerstwa na rzecz neutralnej dla klimatu, zrównoważonej i wydajnej niebieskiej gospodarki, którego celem jest dostosowanie krajowych, regionalnych i unijnych priorytetów w zakresie badań naukowych i innowacji;

11.

wzywa Komisję i państwa członkowskie do wdrożenia nowych projektów i nowych instrumentów dla wszystkich podmiotów w sektorach niebieskiej gospodarki, aby opierały działalność na odpowiedzialnym i zrównoważonym wykorzystaniu zasobów naturalnych, dekarbonizacji i gospodarki o obiegu zamkniętym; podkreśla, że zrównoważona niebieska gospodarka musi rozwijać się w ramach wyznaczonych przez ograniczenia ekologiczne, opierać się na doradztwie naukowym i wspierać zdrowe środowisko morskie;

12.

podkreśla, że niezbędne jest wdrożenie zintegrowanego podejścia ekosystemowego we wszystkich sektorach niebieskiej gospodarki;

13.

wzywa Komisję do zaproponowania inicjatyw ustawodawczych i nieustawodawczych w oparciu o odpowiednie oceny skutków tych inicjatyw na sektory rybołówstwa i akwakultury oraz do dopilnowania, by niebieska gospodarka stała się podstawowym filarem realizacji ogólnych celów Europejskiego Zielonego Ładu i powiązanych z nim strategii UE; podkreśla, że transformacja, którą musi przejść niebieska gospodarka, będzie stymulować innowacje, tworzenie miejsc pracy i możliwości ekonomiczne;

14.

podkreśla, że społeczności nadbrzeżne i zależne od oceanów mogą przyczynić się do rozwoju zrównoważonego sektora niebieskiej gospodarki uwzględniającego ich szczególne uwarunkowania i potrzeby; podkreśla, że mogą one prowadzić projekty pilotażowe o różnorodnym charakterze, takie jak projekty dotyczące technologii morskiej energii odnawialnej, rozwoju działalności wykorzystującej walory przyrodnicze i wkładu zrównoważonego rybołówstwa i akwakultury w zdrowe, odporne i bezpieczne systemy żywnościowe;

15.

uważa, że społeczności przybrzeżne i wyspiarskie, w szczególności społeczności trudniące się rybołówstwem, powinny być w pełni zaangażowane we wszystkie etapy rozwoju niebieskiej gospodarki, co jest warunkiem koniecznym do wykorzystania jej potencjału w zakresie innowacji, zatrudnienia, rozkwitu gospodarczego i zrównoważonego rozwoju;

16.

podkreśla, że potrzebne jest całościowe podejście do wszystkich sektorów niebieskiej gospodarki, należycie uwzględniające ich wzajemne oddziaływanie, co zagwarantuje, że działalność prowadzona w jednym sektorze nie będzie utrudniać działalności prowadzonej w innym sektorze ani nie będzie z nią w konflikcie; zauważa, że jest to także istotne ze względu na ochronę środowiska morskiego; podkreśla potrzebę opartego na współpracy, inkluzywnego i międzysektorowego planowania przestrzennego obszarów morskich; podkreśla w związku z tym, jak ważne jest skuteczne, oparte na ekosystemach planowanie przestrzenne obszarów morskich dla osiągnięcia celów ekologicznych, społecznych i gospodarczych, m.in. w kontekście przejścia do społeczeństwa neutralnego dla klimatu; jest zdania, że planowanie przestrzenne obszarów morskich doprowadzi do powstania synergii między sektorami i zabezpieczy źródła utrzymania rybaków; ubolewa, że większość państw członkowskich opóźniła ustanowienie planów zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich, które są wymagane na mocy dyrektywy 2014/89/UE; zachęca Komisję do dopilnowania, aby terminowo przedstawiono przegląd w 2022 r. wspomnianej dyrektywy oraz by, w razie potrzeby, towarzyszyły mu inicjatywy na rzecz działań naprawczych;

17.

podkreśla, że inicjatywy na rzecz wprowadzenia w życie nowej wizji zrównoważonej niebieskiej gospodarki w UE muszą uwzględniać interakcje między lądem i morzem;

18.

podkreśla, że ważne jest zawieranie dwustronnych partnerstw z państwami trzecimi, w szczególności umów o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów i zwalczania nielegalnych, nieraportowanych i nieuregulowanych (NNN) połowów; przypomina, że przy zawieraniu partnerstw dwustronnych należy starać się przestrzegać najwyższych kryteriów zrównoważenia środowiskowego, gospodarczego i społecznego oraz opierać się na najlepszym dostępnym doradztwie naukowym;

19.

jest zaniepokojony przypadkami połowów NNN poza wodami UE; przypomina, że połowy NNN, którym sprzyja praktyka pływania pod tanią banderą, szkodzą bezpieczeństwu żywnościowemu i źródłom utrzymania ludności w krajach nadbrzeżnych, tworząc jednocześnie podatny grunt dla piractwa; wzywa do wprowadzenia silnego ogólnoświatowego systemu sankcji odstraszających oraz wielopłaszczyznowego podejścia do walki z połowami NNN; podkreśla potrzebę ograniczenia uciekania się do tanich bander i zmiany bandery oraz zajęcia się przeładunkiem na morzu, gdyż są to ważne narzędzia służące likwidacji luk prawnych w zakresie połowów NNN; w szerszym ujęciu apeluje do UE, by wzmocniła zdolności w dziedzinie zwalczania korupcji poprzez wspieranie współpracy między agencjami krajowymi, zacieśnianie współpracy międzynarodowej, poprawę nadzoru nad agencjami ds. rybołówstwa w krajach rozwijających się przy wsparciu unijnym oraz poprzez udzielanie pomocy regionalnym ośrodkom monitorowania, kontroli i nadzoru oraz grupom zadaniowym;

20.

kładzie nacisk na potrzebę ciągłego zwalczania nielegalnych, nieuregulowanych i nieraportowanych połowów (połowów NNN) w skuteczny i kompleksowy sposób; wzywa Komisję do informowania o wymianach z krajami, które otrzymały ostrzeżenie; podkreśla znaczenie identyfikowalności produktów i zakazu przywozu produktów pochodzących z nielegalnych połowów; wzywa państwa członkowskie do bezwzględnej oceny wyładunków ze statków pochodzących z podejrzanych państw trzecich

21.

podkreśla znaczenie wzmocnienia dialogu z krajami nadbrzeżnymi regionu Morza Śródziemnego, zwłaszcza z krajami położonymi na południowym wybrzeżu Morza Śródziemnego, oraz zwiększenia finansowania w liniach projektowych mających na celu współpracę międzynarodową w sektorach niebieskiej gospodarki (Interreg Next Med, program INTERREG Euro-MED na lata 2021–2027, Switch Med itp.);

22.

podkreśla, że niektóre floty spoza UE, prowadzące połowy na tych samych obszarach i eksportujące produkty rybołówstwa na rynek europejski, mają niższe standardy zrównoważonego rozwoju, co negatywnie wpływa na konkurencyjność europejskich rybaków;

23.

podkreśla potrzebę ustanowienia równych warunków działania w stosunku do produktów przywożonych z państw trzecich, aby zagwarantować, że wszystkie produkty rybołówstwa i akwakultury spożywane w UE są produkowane w ramach zrównoważonych systemów żywnościowych i spełniają cele Zielonego Ładu; wzywa Komisję do przyjęcia wszelkich niezbędnych środków, aby zapewnić ogólne uczciwe otoczenie konkurencyjne w ramach Światowej Organizacji Handlu, a w szczególności w umowach handlowych zawieranych przez UE;

24.

wzywa Komisję i państwa członkowskie do dalszego wzmacniania praw i warunków pracy obywateli państw trzecich pracujących na statkach UE, a także do zapewnienia godziwego wynagrodzenia wszystkim osobom pracującym w sektorach rybołówstwa i akwakultury oraz we wszystkich innych sektorach niebieskiej gospodarki;

25.

podkreśla potrzebę wzmocnienia współpracy i koordynacji działań z aktywnymi forami wielostronnymi, takimi jak Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, Konwencja o różnorodności biologicznej, a także Agenda na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 i inne powiązane procesy międzynarodowe i wielostronne, aby promować ochronę, zachowanie i odbudowę bioróżnorodności mórz i wód słodkich oraz zrównoważone zarządzanie nimi, zarazem wnosząc wkład w realizację innych celów zrównoważonego rozwoju; podkreśla, że COP15 w Kunming (Chiny) stanowi dobrą okazję do uzgodnienia globalnych środków w tym względzie;

26.

odnotowuje cel, jakim jest otoczenie ochroną 30 % oceanów na świecie do 2030 r., ale ostrzega, że nie należy dążyć do tego celu kosztem bezpieczeństwa żywnościowego, rybaków i producentów z sektora akwakultury, ludów tubylczych i społeczności lokalnych;

27.

z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie Komisji do wyznaczenia na Oceanie Południowym trzech rozległych chronionych obszarów morskich; ubolewa, że w 2021 r. Komisja do spraw Zachowania Żywych Zasobów Morskich Antarktyki (CCAMLR) ponownie nie zdołała osiągnąć porozumienia w sprawie tych obszarów chronionych;

28.

zwraca uwagę na rolę organów lokalnych i regionalnych jako podmiotów odpowiedzialnych za udzielenie pomocy w identyfikacji i wyznaczeniu, wraz z państwami członkowskimi, dodatkowych chronionych obszarów morskich;

29.

przypomina, że coraz większa liczba badań naukowych, szczególnie sprawozdanie specjalne Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu w sprawie oceanów i kriosfery w zmieniającym się klimacie, pokazuje, że cele dotyczące różnorodności biologicznej oraz łagodzenia zmiany klimatu i przystosowania się do niej są skuteczniej osiągane, gdy rybacy i społeczności lokalne sprawują bezpośrednią kontrolę nad zarządzaniem zasobami, od których są zależne; podkreśla, że ekosystemy zarządzane przez społeczności nadbrzeżne należą do najbogatszych i najbardziej produktywnych, a także przyczyniają się do dostosowania obszarów przybrzeżnych do skutków zmiany klimatu; podkreśla ryzyka masowego zawłaszczania oceanów dla planowania przestrzennego obszarów morskich; podkreśla więc konieczność zabezpieczenia rybołówstwa łodziowego oraz zapewnienia odpowiedzialnego zarządzania prawem własności, a także pociągnięcia do odpowiedzialności działających w sektorze niebieskiej gospodarki przedsiębiorstw korzystających ze wsparcia UE, jeżeli ich działalność narusza prawa człowieka;

30.

wzywa UE i kraje partnerskie do korzystania z wiedzy tubylczej w ich strategiach łagodzenia zmiany klimatu oraz do aktywnego promowania zarządzania partycypacyjnego, które okazało się być skuteczne w zwiększaniu odporności społeczności nadbrzeżnych;

31.

uważa, że w ramach międzynarodowego zarządzania oceanami należy poruszać kwestie związane z niebieską gospodarką w ujęciu międzysektorowym, co zapewni równe traktowanie wszystkich rodzajów działalności gospodarczej związanej z morzem; popiera uznanie oceanu za wspólne dobro ludzkości i wzywa, by umowy o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów były zawsze zgodne z celami zrównoważonego rozwoju na 2030 r., zobowiązaniami i celami UE w zakresie ochrony środowiska oraz zobowiązaniami i celami WPRyb;

32.

wyraża zaniepokojenie faktem, że wsparcie sektorowe udzielane w ramach umów o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów często nie przynosi bezpośrednich korzyści lokalnym rybakom i społecznościom nadbrzeżnym w państwach trzecich, w związku z czym wzywa Komisję do ścisłego powiązania umów o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów z programowaniem UE w zakresie zrównoważonego rozwoju;

33.

podkreśla, że umowy o partnerstwie w sprawie połowów muszą stać się narzędziem rozwoju lokalnych niebieskich gospodarek; uważa, że w związku z tym, że dane są niewystarczające, utrudniona jest ocena wkładu umów o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów we wdrażanie celów zrównoważonego rozwoju w państwach partnerskich; wzywa UE do zwiększenia przejrzystości, gromadzenia danych (szczególnie dotyczących połowów, rejestracji statków i warunków pracy) oraz wymogów w zakresie sprawozdawczości w zawieranych w umowach o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów, a także do utworzenia scentralizowanej bazy danych społeczno-gospodarczych dla wszystkich statków UE, niezależnie od miejsca prowadzenia działalności;

34.

zwraca uwagę, że konieczne jest uwzględnienie wszystkich zainteresowanych stron w negocjacjach dotyczących umów o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów i we wdrażaniu tych umów, a także dopilnowanie, by wzięto pod uwagę potrzeby społeczności, na które partnerstwa te będą miały największy wpływ;

35.

ubolewa nad niedostatecznym monitorowaniem wdrażania i właściwego wykorzystania finansowania; obawia się, że wsparcie sektorowe w ramach umów o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów często nie przynosi bezpośrednich korzyści rybakom zajmującym się rybołówstwem łodziowym; wzywa Komisję do ścisłego powiązania umów o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów z pomocą rozwojową UE w celu zwiększenia wartości dodanej dla społeczności przybrzeżnych; ponadto wzywa Komisję do aktywnego upubliczniania sprawozdań rocznych dotyczących sposobu, w jaki wsparcie sektorowe jest wykorzystywane w celu lepszego monitorowania wykorzystania środków publicznych UE;

36.

z zadowoleniem przyjmuje rolę regionalnych konwencji morskich i regionalnych organizacji zarządzania rybołówstwem (RFMO); wzywa Komisję do przedstawienia ambitnych mandatów RFMO w celu ochrony zasobów rybnych w krajach rozwijających się i na wodach międzynarodowych, w szczególności poprzez poprawę zarządzania zasobami gatunków takich jak tuńczyki z wód tropikalnych, ograniczenie odrzutów i stosowanie podejścia ostrożnościowego w celu zapewnienia ochrony zagrożonych gatunków i wrażliwych ekosystemów morskich, a także poprzez poprawę dostępności danych oraz zgodności i przejrzystości procesu decyzyjnego;

37.

w szerszym ujęciu wzywa do poprawy praktyk zarządzania rybołówstwem i do ich monitorowania oraz do rozwoju oznakowania ekologicznego i nowych technologii, takich jak łańcuch bloków, w celu poprawy identyfikowalności produktów;

38.

wzywa także UE do zapewnienia pomocy technicznej producentom z krajów rozwijających się, szczególnie drobnym producentom;

39.

przypomina, że wszystkie państwa prowadzące działalność połowową w Afryce Zachodniej powinny ustanowić regionalną organizację ds. zarządzania rybołówstwem – w szczególności w celu eksploatacji stad wspólnie eksploatowanych, takich jak małe ryby pelagiczne – zgodnie z wymogami prawa międzynarodowego, odpowiednich przepisów krajowych, panafrykańskiej i regionalnej polityki rybołówstwa oraz innych instrumentów; uważa, że ten system zarządzania powinien być zgodny z podejściem ostrożnościowym i ekosystemowym, co zagwarantuje, że całkowite dopuszczalne połowy będą mieścić się w bezpiecznych granicach biologicznych;

40.

wzywa UE do skutecznego promowania i ochrony rybołówstwa łodziowego w Afryce, które jest głównym źródłem utrzymania mieszkańców obszarów oceanicznych, jako podstawy działania przyszłej „niebieskiej grupy zadaniowej UE-Afryka”, np. poprzez finansowanie wdrażania międzynarodowych wytycznych FAO w sprawie zrównoważonego rybołówstwa łodziowego;

41.

podkreśla, że produkcja, między innymi, mączki rybnej i oleju z ryb może przyczyniać się do przełowienia w krajach rozwijających się, zwłaszcza w Afryce Zachodniej; wzywa do wprowadzenia obowiązkowych środków należytej staranności w celu zapewnienia, by cały łańcuch dostaw owoców morza był sprawiedliwy, w pełni identyfikowalny, nie wykorzystywał produktów pochodzących z połowów NNN i nie był powiązany z łamaniem praw człowieka, w tym z handlem ludźmi i niewolnictwem;

42.

z zadowoleniem przyjmuje rolę regionalnych konwencji morskich i RFMO z myślą o wzmacnianiu zarządzania opartego na najlepszej dostępnej wiedzy naukowej, która powinna być łatwo dostępna dla wszystkich podmiotów;

43.

apeluje do Komisji o przedstawienie ambitnych mandatów w regionalnych organizacjach ds. zarządzania rybołówstwem, aby chronić zasoby rybne w krajach rozwijających się i w wodach międzynarodowych, w szczególności pod względem poprawy zarządzania zasobami w przypadku gatunków takich jak tuńczyk tropikalny, ograniczania odrzutów i stosowania podejścia ostrożnościowego do ochrony i zachowania gatunków zagrożonych, wrażliwych ekosystemów morskich, a także poprawy dostępności danych, zgodności z przepisami i przejrzystości procesów decyzyjnych;

44.

apeluje do Komisji, by aktywnie dążyła do uwzględnienia celów związanych z przystosowaniem się do zmiany klimatu i łagodzeniem jej skutków oraz propagowania ich w umowach o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów oraz w procesie decyzyjnym RFMO;

45.

apeluje do UE i jej państw członkowskich o przyjęcie środków mających na celu wzmożenie wysiłków na rzecz poprawy globalnego zarządzania rybołówstwem, zwłaszcza przez mechanizmy takie jak inicjatywa dotycząca przejrzystości w dziedzinie rybołówstwa (FiTI);

46.

przypomina, że zrównoważone zarządzanie zasobami, oparte na najlepszym dostępnym doradztwie naukowym i najlepszych ocenach skutków społeczno-ekonomicznych, powinno być kluczowym priorytetem umożliwiającym osiągnięcie celów strategicznego programu UE, a także powinno być obecne w partnerstwach dwustronnych;

47.

podkreśla, że niebieska gospodarka obejmuje wiele innych niż tradycyjne rodzajów działalności oraz że rozwojowi nowych rodzajów działalności muszą zawsze towarzyszyć oceny skutków oparte na przejrzystym podejściu naukowym, a także skuteczne konsultacje i zaangażowanie wszystkich sektorów, których to dotyczy, w sprawiedliwy sposób, aby umożliwić zrównoważone ukształtowanie nowych rodzajów działalności w niebieskiej gospodarce;

48.

podkreśla, że sektor morski jest kluczowym ogniwem międzynarodowej łączności, światowego systemu handlu, gospodarki UE, jej konkurencyjności oraz regionów UE; podkreśla znaczenie wzmocnienia roli portów, potrzebę inwestycji w inteligentną infrastrukturę, a także rozwoju portów i zarządzania nimi, gdyż powinno to zapewnić dalsze zwiększenie możliwości dostosowania się portów do wzrostu wymiany handlowej;

49.

wzywa Komisję i państwa członkowskie do inwestowania w porty położone u wybrzeży UE, aby skoncentrować się na brakujących połączeniach z obszarami w głębi lądu, ogólnie by zwiększyć odporność transportu i przekształcić porty w platformy logistyczne i strategiczne klastry transportu multimodalnego, produkcji energii, magazynowania i dystrybucji oraz turystyki; podkreśla znaczenie określenia środka rynkowego jako celu Międzynarodowej Organizacji Morskiej dotyczącego redukcji emisji gazów cieplarnianych pochodzących z transportu morskiego, aby wdrożyć system kompensacji emisji dwutlenku węgla w żegludze międzynarodowej i zapewnić realistyczny plan redukcji emisji;

50.

podkreśla, że komunikat Komisji w sprawie strategii na rzecz zrównoważonej i inteligentnej mobilności ma na celu wprowadzenie na rynek pierwszych bezemisyjnych statków do 2030 r. oraz że UE sfinansowała już znaczne badania nad hybrydyzacją i elektryfikacją statków w ramach programu „Horyzont 2020”; wzywa Komisję do dodatkowego zwiększenia wsparcia przeznaczonego dla statków elektrycznych na krótkich trasach;

51.

wzywa Komisję i państwa członkowskie do ukończenia priorytetowych projektów objętych transeuropejską siecią transportową (TEN-T) obszaru Atlantyku, Morza Śródziemnego i Morza Bałtyckiego, zwłaszcza na obszarach transgranicznych oraz w ramach przyszłych wytycznych dotyczących TEN-T i instrumentu „Łącząc Europę” na lata 2021–2027, aby wspierać pełen rozwój autostrad morskich TEN-T, a tym samym lepiej zintegrować żeglugę morską bliskiego zasięgu w celu szerszej dystrybucji towarów poprzez porty łączące wyspy z kontynentem i rozwoju kompleksowego systemu transportu multimodalnego, a przy tym uprościć te działania TEN-T i przeznaczyć odpowiednie fundusze na ich realizację; podkreśla, że zasadnicze znaczenie ma stworzenie sprawnych i zrównoważonych łańcuchów transportowych dla pasażerów i ładunków we wszystkich rodzajach transportu, a w szczególności w transporcie kolejowym, morskim i śródlądowym; uważa, że projekty powinny w szczególny sposób uwzględniać potrzeby dotyczące łączności i dostępności peryferyjnych, wyspiarskich i najbardziej oddalonych regionów Atlantyku, Morza Śródziemnego i Morza Bałtyckiego;

52.

podkreśla, że porty można wykorzystać do pobudzania niebieskiej gospodarki, ponieważ odgrywają kluczową rolę w działalności gospodarczej tego sektora, oraz do zapewnienia przejścia na zrównoważoną i inteligentną mobilność, zgodnie z zasadami Europejskiego Zielonego Ładu; wzywa Komisję do przesunięcia większej ilości środków finansowych UE na poprawę efektywności transportu, dostępności portów sieci bazowej TEN-T oraz na zmniejszenie kosztów, w tym na inwestycje w ciągłe bagrowanie, pogłębianie kanałów i inne środki budowania zdolności w wybranych portach; przypomina Komisji i państwom członkowskim, że potrzebne są dalsze inwestycje w zrównoważoną i inteligentną infrastrukturę portową, która umożliwi przekształcenie portów w multimodalne węzły mobilności i transportu, a także w centra energetyczne dla zintegrowanych systemów elektroenergetycznych, wodoru i innych paliw alternatywnych oraz pola doświadczalne dla ponownego wykorzystania odpadów oraz gospodarki o obiegu zamkniętym;

53.

pochwala port w Vigo jako pionierski port w UE, który jako pierwszy wdrożył europejską strategię niebieskiego wzrostu;

54.

z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę sieci niebieskich portów rybackich FAO mającą na celu opracowanie wytycznych dotyczących najlepszych międzynarodowych praktyk dla portów rybackich w procesie przechodzenia na modele niebieskiej gospodarki, aby poprawić ich zrównoważony charakter dzięki ochronie środowiska i promowaniu korzyści społecznych i gospodarczych; popiera utworzenie przez FAO stałego biura w porcie w Vigo w celu rozwoju globalnej sieci niebieskich portów i zarządzania nią;

Odporność, konkurencyjność i zatrudnienie

55.

uznaje, że wysiłki UE związane z odbudową gospodarki muszą koncentrować się na zrównoważonym rozwoju, konkurencyjności i celach dotyczących wzrostu gospodarczego; podkreśla potrzebę posiadania trwałych instrumentów finansowych, tak aby stymulować tę transformację, w tym poprzez wzmocnienie inwestycji publicznych i prywatnych;

56.

wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby wspierały zrównoważony rozwój łańcuchów wartości w rybołówstwie i akwakulturze na małą skalę, od rybaków do konsumentów, poprzez propagowanie harmonizacji selektywnych i nieniszczących metod połowów i akwakultury o niskim zużyciu energii, dzięki ułatwianiu wymiany wiedzy ze społecznością badawczą UE i propagowaniu zrównoważonego obrotu produktami rybołówstwa, a jednocześnie dzięki ograniczaniu obciążeń administracyjnych;

57.

podkreśla potrzebę uznania społeczno-gospodarczej wartości połowów rekreacyjnych i ich wkładu w zrównoważoną niebieską gospodarkę w UE; podkreśla potrzebę uzyskania większej ilości lepszych danych na temat połowów rekreacyjnych, w tym na temat ich wkładu w sektor turystyki, ich interakcji z rybakami działającymi na małą skalę, wpływu na środowisko, a także znaczenia społeczno-gospodarczego;

58.

podkreśla znaczenie łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego dla niebieskiej gospodarki oraz tożsamości kulturowej społeczności w regionach przybrzeżnych i na wyspach;

59.

apeluje do państw członkowskich, aby przydzielając uprawnienia do połowów w pełni wdrażały przejrzyste i obiektywne kryteria określone w art. 17 WPRyb;

60.

wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby podjęły niezbędne środki w celu usprawnienia gromadzenia danych na temat połowów rekreacyjnych na morzu, na słodkich i słonawych wodach śródlądowych, z uwzględnieniem wpływu tej działalności na środowisko i wartości społeczno-gospodarczej, w sposób zapewniający sprawiedliwe i zrównoważone zarządzanie sektorem rybołówstwa i akwakultury, oraz aby zachęcić do większych inwestycji w rozwój tego typu działalności w społecznościach nadbrzeżnych;

61.

podkreśla, że przy opracowywaniu nowych rodzajów działalności w ramach niebieskiej gospodarki integracyjne planowanie przestrzenne obszarów morskich ma znaczenie dla minimalizowania konkurencji o przestrzeń, która szkodzi innym działaniom, takim jak rybołówstwo; podkreśla, że rybołówstwo i akwakultura odgrywają kluczową rolę w niebieskiej gospodarce i należy zapewnić im w tej gospodarce odpowiednią widoczność, w związku z tym wzywa do opracowania strategii na rzecz promowania synergii między różnymi rodzajami działalności w niebieskiej gospodarce w przestrzeni morskiej i lądowej, która przyniesie korzyści im wszystkim;

62.

wzywa Komisję, aby wsparła rozwój kierowanych przez społeczność programów produkcji energii, które umożliwią społecznościom nadbrzeżnym, w tym rybackim, pełne uczestnictwo w planowaniu i rozwoju produkcji energii ze źródeł odnawialnych, przy jednoczesnym inwestowaniu zysków z powrotem w społeczność lokalną;

63.

wzywa państwa członkowskie do wyznaczenia zgodnie z przepisami dotyczącymi planowania przestrzennego obszarów morskich konkretnych historycznych i tradycyjnych łowisk rybaków jako obszarów, które mają pozostać wolne od morskich odnawialnych źródeł energii;

64.

podkreśla, że morskie farmy wiatrowe powinny być budowane tylko wtedy, gdy można zagwarantować, że nie będą mieć negatywnych skutków środowiskowych i ekologicznych lub gospodarczych, a także społeczno-gospodarczych, społeczno-kulturowych skutków dla rybaków i producentów z sektora akwakultury, zgodnie z celami niebieskiej gospodarki i Europejskiego Zielonego Ładu;

65.

z zadowoleniem przyjmuje inicjatywy takie jak „Obserwatorium morskiej energii wiatrowej” – forum zainicjowane przez rząd regionalny Galicji w celu określenia możliwości i pogodzenia konkurujących ze sobą sposobów korzystania z morza, skupiające sektor przemysłowy, sektor rybołówstwa morskiego oraz powiązane podmioty i organizacje;

66.

zauważa, że przemysł wydobywczy jest rozwijającym się sektorem niebieskiej gospodarki oceanicznej; podkreśla spoczywający na państwach obowiązek powstrzymania się od podejmowania środków, w tym realizacji projektów rozwojowych na dużą skalę, które mogą mieć negatywny wpływ na źródła utrzymania rybaków zajmujących się łodziowym rybołówstwem przybrzeżnym śródlądowym i morskim, na ich terytoria lub prawa dostępu, a także obowiązek przeprowadzania oceny ex ante realizowanych przez podmioty prywatne projektów wydobywczych, w celu oceny ewentualnego negatywnego wpływu na prawa człowieka w odniesieniu do lokalnych społeczności rybackich;

67.

wzywa do ustanowienia przejrzystego forum dialogu na szczeblu UE, zapewniającego uczestnictwo wszystkich zainteresowanych stron oraz równowagę siły między nimi, w celu wspierania współpracy, wymiany doświadczeń i rozwiązywania konfliktów między sektorami;

68.

zachęca Komisję i państwa członkowskie, aby opracowały konkretne działania mające pobudzić istniejące możliwości inwestycyjne, ułatwić dostęp do nich, a także ich pełne wykorzystanie na cele związane ze zrównoważonymi praktykami rybołówstwa i akwakultury w ramach nowego Europejskiego Funduszu Morskiego, Rybackiego i Akwakultury (EFMRA), w synergii z innymi programami UE, takimi jak Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności lub „Horyzont Europa”, na rzecz zrównoważonych praktyk połowowych i zrównoważonej działalności akwakultury, a także w celu zagwarantowania społecznościom nadbrzeżnym, zamieszkującym regiony oddalone i zamorskie możliwość dywersyfikacji gospodarek;

69.

wzywa Komisję, aby opierając się na najlepszych praktykach EFMRA rozwijała projekty turystyczne związane z połowami rekreacyjnymi oraz aby kontynuowała finansowanie takich projektów za pośrednictwem EFMRA;

70.

przypomina, że zmiana klimatu wpływa na społeczności i ich źródła utrzymania, w związku z czym uważa, iż należy opracować bardziej kompleksowe strategie, aby dostosować sektory rybołówstwa i akwakultury, jak również obszary przybrzeżne do konsekwencji zmiany klimatu; podkreśla, że wszystkie sektory powinny wnosić wkład w łagodzenie zmiany klimatu zgodnie z Europejskim Zielonym Ładem oraz z siódmym i ósmym programem działań w zakresie środowiska;

71.

uważa, że WPRyb powinna obejmować warunkowość społeczną, podobną do ustanowionej w ramach nowej wspólnej polityki rolnej, która to warunkowość może przewidywać sankcje wobec właścicieli statków rybackich, producentów akwakultury oraz innych beneficjentów EFMRA w przypadku gdy nie zapewniają oni odpowiednich warunków pracy wszystkim swoim pracownikom, w tym sezonowym i migrującym; podkreśla, że taka warunkowość społeczna ma fundamentalne znaczenie dla ochrony godności w miejscu pracy i praw socjalnych przysługujących pracownikom rybołówstwa i akwakultury, przyczyniając się do zapewnienia sprawiedliwości społecznej dla wszystkich;

72.

uważa, że poprawa bezpieczeństwa zatrudnienia i bezpieczeństwa pracy, a także zdrowe oceany zapewniające lepsze dochody i zabezpieczenie społeczne w sektorze rybołówstwa i akwakultury mają zasadnicze znaczenie dla atrakcyjności tych sektorów dla kobiet i młodszych pokoleń, a tym samym dla odmłodzenia sektora i zapewnienia jego ciągłości;

73.

z zadowoleniem przyjmuje rolę kobiet w łańcuchach wartości zrównoważonego rybołówstwa i akwakultury i w związku z tym wzywa do zagwarantowania godnych warunków pracy, równych wynagrodzeń, zabezpieczenia społecznego, a także ich widoczności i reprezentacji kobiet w strukturach i procesach decyzyjnych;

74.

przypomina, że rybołówstwo i akwakultura odgrywają kluczową rolę w tworzeniu miejsc pracy i gospodarce w wielu częściach UE, gdyż zapewniają ponad połowę lokalnych miejsc pracy w wielu społecznościach nadbrzeżnych i na wyspach, zwłaszcza w regionach najbardziej oddalonych;

75.

podkreśla, że aby zwiększyć konkurencyjność i podnieść wyniki gospodarcze sektorów rybołówstwa i akwakultury, należy zagwarantować równe warunki działania podmiotom unijnym w zglobalizowanej gospodarce, a także zwrócić szczególną uwagę na szkolenie zawodowe, uczenie się przez całe życie, uznawanie tego szkolenia na poziomie ogólnoeuropejskim, doradztwo oraz upowszechnianie wiedzy technicznej i naukowej i praktyk innowacyjnych, przy czym należy uznać wkład, jaki wnoszą w tym względzie organizacje branżowe;

76.

podkreśla potrzebę zwiększenia wartości produktów rybołówstwa przy pierwszej sprzedaży, w szczególności produktów pochodzących z tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego, w celu zwiększenia dochodów i wynagrodzeń rybaków;

77.

wzywa Komisję do opracowania nowych form zrównoważonej turystyki morskiej i przybrzeżnej, pobudzenia nowych form działalności turystycznej, zapewnienia dodatkowych źródeł dochodów i zwiększenia zatrudnienia przez cały rok w celu zwiększenia wartości obszarów morskich i przybrzeżnych, przy jednoczesnej ochronie środowiska i niebieskiego dziedzictwa kulturowego oraz zachowaniu siedlisk morskich i przybrzeżnych; podkreśla znaczenie gospodarki o obiegu zamkniętym w sektorze turystyki dla rozwoju bardziej zrównoważonych praktyk przynoszących korzyści rozwojowi lokalnemu; uznaje, że sektor turystyki powinien współpracować ze społecznościami nadbrzeżnymi, a także potrzebuje wsparcia w celu zwiększenia wydajności i zrównoważonego charakteru infrastruktury oraz konkurencyjności ośrodków morskich i turystycznych;

78.

uznaje, że turystyka przybrzeżna może wywierać pozytywny wpływ na kraje rozwijające się, ale może być szkodliwa w przypadku realizacji strategii turystyki masowej, która prowadzi do ograniczenia dostępu do żywności i jej konsumpcji przez lokalnych konsumentów oraz do niszczenia środowiska morskiego i tożsamości kulturowych; wzywa UE do promowania sprawiedliwych modeli turystyki o niskim wpływie;

79.

podkreśla konieczność zachowania naszego naturalnego kapitału i dziedzictwa w celu wspierania zrównoważonej turystyki (np. ekoturystyki) i wzywa państwa członkowskie do ochrony różnorodności biologicznej poprzez pilne realizowanie działań – w tym transgranicznych – na rzecz ochrony, odtworzenia i promowania ekosystemów mórz i obszarów przybrzeżnych, w tym w ramach morskich sieci Natura 2000;

80.

wzywa Komisję do włączenia zrównoważonej turystyki morskiej, wyspiarskiej i przybrzeżnej do powiązanych działań i programów, do wspierania inicjatyw zachęcających do dywersyfikacji turystyki przybrzeżnej i morskiej oraz do ograniczenia sezonowego charakteru działalności turystycznej i zatrudnienia; podkreśla, że konieczne jest zgromadzenie lepszych danych na temat wkładu rekreacyjnej turystyki wędkarskiej w gospodarkę obszarów przybrzeżnych i wyspiarskich;

81.

podkreśla znaczenie niebieskiej gospodarki w regionach najbardziej oddalonych, zwłaszcza w ich sektorze turystyki; w związku z tym wzywa Komisję do stworzenia programu transportowego obejmującego opcje odnoszące się w sposób konkretny do oddalenia i wyspiarskiego charakteru (POSEI Transport) w celu bardziej bezpośredniego zaspokajania potrzeb wysp i regionów najbardziej oddalonych oraz wspierania obsługi niektórych tras handlowych, które do nich prowadzą;

82.

popiera zrównoważone praktyki w turystyce przybrzeżnej i morskiej, ponieważ mają one zasadnicze znaczenie dla konkurencyjności obszaru Oceanu Atlantyckiego, Morza Śródziemnego i Morza Bałtyckiego oraz tworzenia miejsc pracy o wysokiej wartości w niebieskim kształceniu i szkoleniu zawodowym; podkreśla, że specjalne szkolenie w dziedzinie działalności w obszarze niebieskiej gospodarki przyczyniłyby się do podniesienia świadomości na temat ekosystemów morskich i potrzeby ich ochrony;

83.

wzywa Komisję do przeprowadzenia szerokich konsultacji z władzami regionalnymi i lokalnymi oraz wszystkimi powiązanymi zainteresowanymi stronami, aby znaleźć rozwiązania dostosowane do potrzeb społeczności lokalnych i regionalnych;

84.

zwraca się do Komisji o ocenę możliwych rozwiązań służących promowaniu odporności sektora turystyki na skutki przyszłych pandemii lub innych zakłócających wydarzeń, które stanowią zagrożenie dla działalności turystycznej, oraz o przedstawienie odpowiednich inicjatyw mających na celu poprawę warunków pracy i zatrudnienia pracowników w tym sektorze, tak aby zwiększyć jego atrakcyjność i pomóc w wykorzystaniu w pełni potencjału niebieskiej gospodarki;

85.

podkreśla znaczenie żeglugi jachtowej i żeglarstwa dla turystyki morskiej; podkreśla rolę lokalnej kultury i gastronomii w rozwoju europejskiej turystyki przybrzeżnej oraz znaczenie turystyki plażowej i podwodnej, turystyki wędkarskiej, ekoturystyki, sportów wodnych i sektora rejsów wycieczkowych;

86.

podkreśla znaczenie morskich obszarów chronionych jako instrumentu ochrony oceanów; uważa, że obszary te stanowią szansę na rozwój turystyki naukowej;

87.

z zadowoleniem odnotowuje nastawienie Komisji na turystykę zrównoważoną i typu „slow” oraz dążenie do rozwijania pakietów wsparcia („Plan działań na rzecz zielonego ładu w wymiarze lokalnym”) transformacji ekologicznej miast i regionów; zauważa, że oddalone wyspy i społeczności nadbrzeżne mogą odgrywać w tej transformacji czołową rolę;

88.

wzywa Komisję i państwa członkowskie do uznania wkładu, jaki morskie połowy rekreacyjne i związana z nimi turystyka wnoszą w niebieską gospodarkę, a także potencjału tego sektora w zakresie tworzenia dodatkowych możliwości gospodarczych dla społeczności nadbrzeżnych;

89.

ubolewa, że potencjał niebieskiej gospodarki nie został w wystarczającym stopniu uwzględniony w przygotowaniu i ocenie krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności finansowanych z Next Generation EU;

90.

popiera utworzenie odpowiednich ram finansowych służących wspieraniu rozwoju niebieskiej gospodarki i tworzeniu miejsc pracy, łączących i wskazujących różne dostępne instrumenty finansowe, takie jak m.in. fundusze strukturalne i inwestycyjne (EFMR, EFRR, EFS, Fundusz Spójności) oraz program „Horyzont Europa” na lata 2021–2027; zwraca uwagę na konieczność wspierania lepszego dostosowania tych instrumentów do potrzeb zainteresowanych stron oraz szerokiego rozpowszechniania istniejących możliwości;

91.

wzywa do przeprowadzenia pogłębionej dyskusji na szczeblu UE z przedstawicielami tego sektora – z uwzględnieniem poważnych skutków społeczno-gospodarczych przepisów dotyczących pomiaru zdolności połowowej – na temat wpływu tych przepisów na rybołówstwo i życie rybaków, przy jednoczesnym utrzymaniu ścisłej kontroli zdolności połowowej;

92.

podkreśla strategiczne znaczenie działalności w zakresie budowy i naprawy statków oraz związek tego rodzaju działalności z wieloma innymi sektorami działalności, takimi jak turystyka morska; uważa, że nacisk na innowacje technologiczne i wysoce wyspecjalizowane procesy mogące przynieść zyski w zakresie wartości dodanej może prowadzić do ograniczenia konkurencji na arenie międzynarodowej oraz ułatwić odwrócenie tendencji spadkowej w sektorze; opowiada się za zapewnieniem szczególnego wsparcia na rzecz ożywienia i modernizacji przemysłu stoczniowego w państwach członkowskich;

93.

zwraca uwagę na to, że unijna flota tradycyjnego i łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego jest bardzo wiekowa, zwłaszcza w regionach najbardziej oddalonych, których statki, o bardzo wysokiej średniej wieku, nie są bezpieczne ani dla pracujących na nich osób, ani dla samych ryb, i ponownie podkreśla potrzebę udzielenia w ramach EFMRA pomocy na zakup nowych statków pod warunkiem niezwiększania połowów, przy jednoczesnym poszanowaniu maksymalnego podtrzymywalnego połowu, co zwiększy efektywność środowiskową takich środków;

94.

przypomina, że floty rybackie w regionach najbardziej oddalonych są w niektórych przypadkach w bardzo złym stanie i stanowią zagrożenie dla bezpieczeństwa rybaków i dla środowiska; w tym kontekście uważa za konieczne znalezienie rozwiązań mających na celu poprawę bezpieczeństwa i warunków pracy rybaków, zmniejszenie emisji CO2 oraz poprawę zakresu i warunków przechowywania złowionych ryb; podkreśla potrzebę zapewnienia ciągłości w dostarczaniu zdrowych i wysokiej jakości białek w warunkach całkowicie bezpiecznych i z zapewnieniem ochrony, przy mniejszym wpływie na środowisko i bez zwiększania zdolności połowowej;

95.

wzywa Komisję i Radę, aby ustanowiły instrument wsparcia podobny do programu POSEI w obszarze rybołówstwa, który umożliwi zrekompensowanie wyspiarskiego charakteru regionów najbardziej oddalonych;

96.

podkreśla potencjał zrównoważonego wykorzystania wymiaru morskiego UE na Oceanie Atlantyckim, który wymaga bardziej zrównoważonych inwestycji na wyspach, w regionach najbardziej oddalonych i portach przybrzeżnych, a także rozbudowy wielu doków i zwiększenia pojemności magazynowej wraz z wyposażeniem do obsługi ładunków, co jest bardzo ważne dla produktów rybołówstwa i akwakultury;

Niebieska transformacja

97.

wzywa do opracowania instrumentów służących zrównoważonej eksploatacji zasobów morskich i dywersyfikacji gospodarki oceanicznej, w tym poprzez wspieranie nowych produktów powiązanych z działalnością połowową i pochodzących z niej, produktów, które mogą wnieść wartość dodaną do naszego dziedzictwa kulturowego i naturalnego, w szczególności poprzez oferowanie wysokiej jakości możliwości turystycznych;

98.

podkreśla potrzebę ustanowienia ram zintegrowanej polityki morskiej UE, zapewniających spójność między unijną strategią na rzecz bioróżnorodności, strategią „Od pola do stołu”, polityką klimatyczną i WPRyb;

99.

uważa, że sektor akwakultury powinien nadal monitorować szereg parametrów i dążyć do ich poprawy, polegając przy tym na działaniach opartych na dowodach, włączając w te działania dobrostan ryb i zagęszczenie ryb; uważa ponadto, że należy przeprowadzać badania oceny oddziaływania na środowisko w celu poprawy dobrostanu ryb, w tym m.in. przez wzbogacanie ich środowiska, utrzymanie jakości wody w granicach zapewniających dobrostan, jako sposób na ograniczenie chorób i ich rozprzestrzeniania się, a także ograniczać stosowanie antybiotyków oraz nadal zmniejszać zanieczyszczenie, aby osiągnąć w ten sposób lepsze wyniki w zakresie klimatu i środowiska oraz zwiększyć odporność na zmianę klimatu;

100.

zauważa, że aby akwakulturze unijnej nadać bardziej zrównoważony charakter, niezbędna jest dywersyfikacja gatunków w tym sektorze, łącznie z gatunkami o niskiej pozycji troficznej i niedrapieżnymi;

101.

podkreśla rolę, jaką może odegrać akwakultura, zwłaszcza jeśli chodzi o tworzenie miejsc pracy i bezpieczeństwo dostaw żywności oraz ułatwianie przejścia na zrównoważone systemy żywnościowe; uważa, że zasadnicze znaczenie ma zmniejszenie presji wywieranej na zasoby morskie poprzez rozwój i zwiększenie wykorzystania alternatywnych i zarządzanych w sposób zrównoważony źródeł karmy, innych niż poławiane ryby dziko żyjące, co odwróci proces utraty różnorodności biologicznej w oceanach i morzach; podkreśla, że wykorzystanie obszarów morskich do celów akwakultury musi być odpowiednio uregulowane; podkreśla w związku z tym znaczenie jasnych i niezawodnych ram prawnych, które promują dostęp do wody i zapewniają niezbędne gwarancje;

102.

zauważa, że zwiększone wykorzystanie mączki rybnej i oleju z ryb w akwakulturze unijnej może zagrażać zrównoważeniu stad ryb dziko żyjących w wodach UE i państw trzecich;

103.

podkreśla potrzebę wdrożenia wszystkich środków w celu zapewnienia konkurencyjnego rozwoju rybołówstwa i akwakultury ze względu na ich znaczenie dla bezpieczeństwa dostaw żywności;

104.

podkreśla znaczenie sektorów rybołówstwa i akwakultury dla dostaw białka, które mają zasadnicze znaczenie dla bezpieczeństwa żywnościowego, a także dla rozwoju społeczno-gospodarczego społeczności lokalnych i tworzenia miejsc pracy na całym świecie; przypomina w szczególności, że dla blisko miliarda ludzi, głównie w krajach rozwijających się, ryby i owoce morza stanowią podstawowe źródło białka zwierzęcego; mając na uwadze, że ponad 90 % rybaków i osób pracujących przy połowach na świecie zajmuje się rybołówstwem łodziowym; ubolewa, że pandemia COVID-19 wywarła znaczący wpływ na osoby zatrudnione w sektorze rybołówstwa i akwakultury;

105.

przypomina, że zrównoważona żywność z oceanów, mórz i słodkiej wody powinna pochodzić wyłącznie z odpowiedzialnego rybołówstwa i zrównoważonej akwakultury oraz że wszystkie produkty rybołówstwa i akwakultury konsumowane w UE muszą pochodzić ze zrównoważonych systemów żywnościowych, przy pełnym poszanowaniu ograniczeń planety; wzywa Komisję, by opracowała poparte doradztwem naukowym wskaźniki zrównoważonego rozwoju dla unijnych produktów rybołówstwa i akwakultury, oraz by wymagała podobnych zrównoważonych norm wobec produktów przywożonych na rynek UE;

106.

podkreśla, że UE odpowiada za około 1 % światowej produkcji wodorostów i uważa zatem, że państwa członkowskie oraz EFMRA muszą zachęcać do produkcji wodorostów morskich, podkreśla, że wodorosty są jednym z rozwiązań na przyszłość, aby osiągnąć cele Zielonego Ładu; mogą być wykorzystywane do wychwytywania dwutlenku węgla, zastąpienia innych materiałów w różnych sektorach gospodarczych, a także jako pożywny produkt nadający się do spożycia przez ludzi, ponieważ mogą odgrywać rolę istotnego źródła białka i wysokiej jakości mikroelementów;

107.

wzywa Komisję do rozważenia wszelkich rozwiązań, które pozwoliłyby rozwinąć możliwości produkcyjne i wykorzystanie wodorostów, jak również do rozważenia możliwości finansowania, które przyspieszyłyby produkcję zwraca się do Komisji o szybkie podjęcie działań, aby umożliwić proces udzielania zezwoleń na wykorzystywanie wodorostów jako nowej żywności, co zmniejszy powiązane z nimi koszty stosowania oraz ułatwi wejście produktów na rynek, przy zapewnieniu ich wysokiej jakości i bezpieczeństwa;

108.

uważa, że należy propagować modele zrównoważonej akwakultury, które mogłyby przyczynić się do zachowania ekosystemów zapewniających ochronę przed skutkami zmiany klimatu; podkreśla, że należy odróżniać akwakulturę produkcji od akwakultury przetwarzania białka, zwłaszcza gdy ta druga jest wynikiem praktyk wywierających presję na trwałość zasobów morskich; uważa, że karma przeznaczona dla gospodarstw akwakultury musi pochodzić ze zrównoważonego rolnictwa i rybołówstwa i nie może zawierać żadnego produktu pochodzącego z połowów NNN ani z przełowienia;

109.

uważa, że produkcja mikroalg może pomóc w zmniejszeniu niezrównoważonego stosowania mączki rybnej w zakładach akwakultury; podkreśla, że niezbędne jest dalsze rozwijanie i promowanie akwakultury ekologicznej, która odznacza się dużym potencjałem wzrostu oraz że można w tym celu wykorzystać narzędzia i finansowanie unijne; apeluje o sprawniejsze gromadzenie, przetwarzanie i rozpowszechnianie statystyk dotyczących produkcji w akwakulturze ekologicznej;

110.

apeluje o przekrojowe stosowanie WPRyb do wszystkich flot rybackich UE, co pozwoli zagwarantować, że działalność w obszarze rybołówstwa i akwakultury będzie zarządzana w sposób pozwalający na osiąganie korzyści społeczno-gospodarczych oraz przyczyni się do zapewnienia dostępności produktów żywnościowych i ograniczenia wpływu tej szczególnej działalności na siedliska oraz ekosystemy morskie, przy jednoczesnym odtwarzaniu i utrzymywaniu populacji poławianych gatunków powyżej poziomów pozwalających zapewnić maksymalny podtrzymywalny połów; uważa, że należy tego dokonać z uwzględnieniem specyfiki poszczególnych basenów morskich;

111.

podkreśla rolę sektora rybołówstwa i akwakultury i pracujących w nich specjalistów w transformacji energetycznej i w łagodzeniu zmiany klimatu dzięki dekarbonizacji tych sektorów i propagowaniu działalności przyczyniającej się do gospodarki i obiegu zamkniętym, jak zbieranie odpadów morskich;

112.

ostrzega, że odpady morskie i wszelkiego typu zanieczyszczenia, zwłaszcza wszystkie rodzaje tworzyw sztucznych, szkodzą środowisku naturalnemu, powodują poważne straty gospodarcze w sektorze rybołówstwa i w innych sektorach działalności, a także wpływają na zdrowie ludzkie w całym łańcuchu żywnościowym; z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie EFMRA dotyczące zapewnienia rybakom wsparcia finansowego na odzyskiwanie, zbieranie, ponowne użycie i recykling zgubionych narzędzi połowowych oraz innych odpadów morskich; ubolewa jednak nad opóźnieniem w realizacji celów dyrektywy ramowej w sprawie strategii morskiej i podkreśla w związku z tym, że należy wspierać dalsze kampanie uświadamiające i szkolenia adresowane do rybaków;

113.

wzywa Komisję i państwa członkowskie do aktywniejszego wspierania modernizacji i zrównoważonego rozwoju sektora rybołówstwa, w szczególności tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego, w celu zwiększenia selektywności narzędzi połowowych oraz zmniejszenia wpływu rybołówstwa na środowisko;

114.

zwraca uwagę na rolę rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1241 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie zachowania zasobów rybnych i ochrony ekosystemów morskich za pomocą środków technicznych (19), w którym określa się środki ochronne regulujące jak, gdzie i kiedy mogą odbywać się połowy, w celu ochrony wrażliwych gatunków i siedlisk na szczeblu zarówno krajowym, jak i regionalnym, zwiększając dochodowość połowów, a zarazem ograniczając wpływ na ekosystemy morskie, zwłaszcza przez większą selektywność;

115.

uważa, że ważne jest stałe gromadzenie danych, aby lepiej oceniać kryteria zrównoważonego rozwoju i zapobiegać powstawaniu łowisk, w których stwierdza się istnienie wrażliwych ekosystemów morskich;

116.

wzywa UE, aby w trybie pilnym przeciwdziałała technikom połowowym – także przez ograniczenie ich stosowania – takim jak narzędzia mające kontakt z dnem, sieci dryfujące, niewody denne lub urządzenia do sztucznej koncentracji ryb, które mają szkodliwy wpływ na klimat, integralność dna morskiego, populacje ryb i gatunki wrażliwe (jako przyłów);

117.w

szczególności wzywa UE, aby zakazała stosowania szkodliwych technik na ściśle chronionych unijnych obszarach morskich, zgodnie z najlepszym dostępnym doradztwem naukowym;; apeluje o to, by EFMRA wykorzystywany był w celu zapewnienia skutecznego wsparcia przejścia flot rybackich UE na bardziej selektywne i mniej szkodliwe techniki połowowe;

118.

wzywa UE, aby uruchomiła i finansowała programy badań naukowych mających na celu mapowanie bogatych w węgiel siedlisk morskich w wodach UE, co posłuży za podstawę do wyznaczenia takich obszarów jako ściśle chronionych obszarów morskich, w celu ochrony i przywracania morskich pochłaniaczy dwutlenku węgla zgodnie z Ramową konwencją Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, a także w celu ochrony i odtwarzania ekosystemów, w szczególności ekosystemów znajdujących się na dnie morskim, zgodnie z dyrektywą ramową w sprawie strategii morskiej, chroniąc je przed działalnością człowieka, taką jak operacje połowowe mające kontakt z dnem, która to działalność mogłaby zakłócać i uwalniać węgiel do słupa wody;

119.

apeluje do UE, aby zakazała wszelkiej szkodliwej dla środowiska przemysłowej działalności wydobywczej, takiej jak górnictwo i wydobycie surowców kopalnych na morskich obszarach chronionych;

120.

podkreśla, że głębiny morskie są miejscem występowania największej różnorodności gatunków i ekosystemów na Ziemi, są źródłem kluczowych dóbr i usług środowiskowych, w tym długoterminowej sekwestracji dwutlenku węgla, oraz charakteryzują się warunkami środowiskowymi, które czynią je wysoce podatnymi na zakłócenia powodowane przez człowieka; wzywa zatem Komisję i państwa członkowskie do wsparcia międzynarodowego moratorium na górnictwo głębokomorskie;

121.

wzywa do wdrożenia strategii ochrony różnorodności biologicznej przy użyciu narzędzi ustawodawczych i nieustawodawczych, jak i do wzmocnienia działań mających na celu osiągniecie założeń dyrektywy ramowej w sprawie strategii morskiej, aby chronić morską różnorodność biologiczną i odbudować zdegradowane ekosystemy, a także pobudzać konkurencyjność rybołówstwa, akwakultury i innych powiązanych sektorów;

122.

z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie Komisji do przeprowadzenia przeglądu dyrektywy ramowej w sprawie strategii morskiej; apeluje do Komisji, aby dokonując przeglądu dyrektywy, dostosowała ją do celów Europejskiego Zielonego Ładu, unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030 i ósmego programu działań w zakresie środowiska;

123.

uważa, że połowy NNN są nadal jednym z najpoważniejszych zagrożeń dla zdrowia ekosystemów i konkurencyjności gospodarczej samego sektora rybołówstwa, w związku z czym wzywa do ich zwalczania; wzywa do większej spójności między polityką handlową i polityką rybołówstwa UE w celu zagwarantowania skutecznego przeciwdziałania połowom NNN;

Współpraca, wiedza i innowacje

124.

wzywa do bliższej współpracy między środowiskiem akademickim, ośrodkami badawczymi i innowacyjnymi, władzami publicznymi i przemysłem w celu promowania sprzętu, metod, technik i praktyk opartych na najlepszej dostępnej wiedzy naukowej, które mogą przyczynić się do poprawy wydajności i bezpieczeństwa w miejscu pracy, wzrostu gospodarczego i konkurencyjności, a także zrównoważenia środowiskowego; przypomina, jak ważna jest podstawowa wiedza o morzach i oceanach dla zaalarmowania społeczeństwa oraz zachęcenia wszystkich obywateli i zainteresowanych stron do przyjęcia bardziej świadomych i odpowiedzialnych postaw wobec oceanu i jego zasobów;

125.

zauważa, że wiarygodne, wysokiej jakości zharmonizowane dane dotyczące oceanów są ważnym czynnikiem w transformacji niebieskiej gospodarki w stronę modelu zrównoważonego;

126.

podkreśla, że potencjał strategii niebieskiej gospodarki można uwolnić jedynie dzięki współpracy wszystkich zainteresowanych stron; odnotowuje coraz częstsze wykorzystywanie danych i sztucznej inteligencji w transporcie morskim; wzywa Komisję do oceny społeczno-gospodarczych skutków automatyzacji i cyfryzacji sektora;

127.

apeluje do Komisji o dalsze rozwijanie i wzmacnianie platform wiedzy naukowej, takich jak usługa programu Copernicus w zakresie monitorowania środowiska morskiego i europejska sieć informacji i obserwacji środowiska morskiego, które oferują bezcenną wiedzę o morzach i oceanach Europy; zauważa, że dzięki połowom rekreacyjnym wzrasta wiedza o środowisku wodnym, a także zaangażowanie na rzecz ochrony tego środowiska;

128.

z zadowoleniem przyjmuje „Misję ocean” w ramach programu „Horyzont 2030”; wzywa do zapewnienia większej przejrzystości i lepszej komunikacji w odniesieniu do harmonogramu projektów dotyczących „Misji ocean”;

129.

podkreśla, że należy zharmonizować gromadzenie danych dotyczących monitorowania zagadnień społeczno-gospodarczych i środowiska oraz monitorowania żywych ekosystemów i zasobów rybnych; podkreśla, że zgromadzone dane należy również rozpatrywać z myślą o uregulowaniu wpływu działalności innych gałęzi przemysłu morskiego;

130.

uważa, że ograniczenie pojemności brutto jako kryterium pomiaru zdolności połowowej należy dostosować w sposób odzwierciedlający realia sektora oraz konieczność stosowania bardziej nowoczesnych, mniej zanieczyszczających i bardziej efektywnych energetycznie silników; w tym kontekście wzywa Komisję do dokonania przeglądu tych kryteriów w celu poprawy bezpieczeństwa, warunków pracy i życia, a także umożliwienia niezbędnych zmian, które poprawiłyby zrównoważenie środowiskowe, przyciągnęłyby do sektora większą liczbę młodych pracowników, zapewniłyby zmniejszenie oddziaływania na środowisko oraz zagwarantowałyby, że zdolności połowowe nie wzrosną;

131.

wzywa Komisję do gromadzenia spójnych danych, które umożliwiłyby inteligentne zarządzanie turystyką przybrzeżną i uniknięcie wywierania presji na ekosystemy i społeczności lokalne, a także uniknięcie konkurencji z tradycyjnymi rodzajami działalności, takimi jak rybołówstwo łodziowe i przybrzeżne;

132.

podkreśla znaczenie środków zarządzania i adaptacji, które są niezbędne do ochrony społeczności nadbrzeżnych, siedlisk i różnorodności biologicznej i które byłyby przykładem dobrego spożytkowania funduszy w związku z ogromnymi skutkami zmiany klimatu i wynikającymi z nich kosztami; wzywa Komisję do ustanowienia systemu ostrzegania i obserwacji w związku z problemem coraz częściej występujących burz i powodzi oraz do zapewnienia odpowiedniego monitorowania środowiska i zdrowia, a także do prowadzenia badań nad wczesnym ostrzeganiem; wzywa Komisję do oceny różnych scenariuszy i środków, aby podjąć problem możliwego wzrostu poziomu mórz i oceanów i nasilenia się poważnych zdarzeń pogodowych;

133.

przypomina o istnieniu takich narzędzi jak europejski program CleanSeaNet, który służy monitorowaniu zanieczyszczenia ropą; podkreśla, że współpraca regionalna, w tym z państwami trzecimi, ma zasadnicze znaczenie, zwłaszcza na Morzu Śródziemnym; wzywa zatem Komisję do poprawy wymiany informacji i współpracy między krajami; podkreśla znaczenie planowania przestrzennego obszarów morskich, które jest oparte na współpracy, sprzyja włączeniu społecznemu, jest międzysektorowe i uwzględnia kwestie społeczno-gospodarcze, środowiskowe i związane z różnorodnością biologiczną; podkreśla znaczenie transformacji energetycznej, w ramach której sektor niebieskiej gospodarki może promować technologie wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych na morzu, takie jak energia pływów, fal, energia słoneczna i wiatrowa; podkreśla znaczenie wspierania dekarbonizacji sektora żeglugi i transportu morskiego, w tym poprzez rozwój zrównoważonych technologii i zwiększone wykorzystanie niskoemisyjnych i odnawialnych źródeł energii;

134.

popiera zasadę zrównoważonego rozwoju w niebieskiej gospodarce jako siłę napędową wzrostu gospodarczego w UE, w szczególności w regionie Oceanu Atlantyckiego, Morza Śródziemnego i Morza Bałtyckiego, a także jako sposób wspierania wszelkiej sektorowej i międzysektorowej działalności związanej z oceanami, morzami i obszarami przybrzeżnymi, w tym transportu morskiego, przemysłu stoczniowego i stoczni remontowych, biotechnologii, zrównoważonej turystyki, morskiej energii wiatrowej, rybołówstwa komercyjnego i rekreacyjnego i akwakultury oraz energii fal i pływów; wzywa Komisję do wspierania badań, rozwoju i innowacji, które przyczyniają się do zrównoważonej turystyki, efektywnego gospodarowania zasobami i energii ze źródeł odnawialnych; podkreśla w szczególności, że energia z morskich źródeł odnawialnych może stać się ważnym elementem europejskiego systemu energetycznego do 2050 r.; wzywa do stworzenia zachęt do inwestycji w infrastrukturę portową w celu ułatwienia obsługi sektora energii z morskich źródeł odnawialnych, a także do finansowania takich inwestycji;

135.

wzywa Komisję do dopilnowania, aby UE osiągnęła i utrzymała pozycję lidera w dziedzinie technologii, lidera zatrzymującego talenty i wytwarzającego energię, a także by jednocześnie minimalizowała wszelki potencjalny wpływ na środowisko morskie;

136.

podkreśla znaczenie innowacji w rybołówstwie dla poprawy jego efektywności środowiskowej i gospodarczej oraz wzywa do przyjęcia nowego podejścia do innowacji, w ramach którego innowacje i modernizacja nie oznaczają zwiększenia zdolności połowowych;

137.

wzywa Komisję, państwa członkowskie i regiony, aby współpracowały w celu propagowania i wspierania lokalnych inicjatyw na rzecz zachowania źródeł utrzymania, tradycji i dziedzictwa kulturowego związanych z rybołówstwem i akwakulturą;

138.

z uwagi na niestabilną sytuację regionów najbardziej oddalonych wzywa Komisję do zapewnienia solidnego wsparcia dla innowacji i badań w celu opracowania w tych regionach innowacyjnych, zrównoważonych pod względem środowiskowym, społecznym i gospodarczym praktyk i technik w rybołówstwie i akwakulturze, co zapewni tym regionom wiodącą rolę w zarządzaniu oceanami;

139.

podkreśla, że odpady morskie mają ogromny wpływ na środowisko i sytuację społeczno-gospodarczą w tych regionach i w związku z tym wzywa Komisję do utworzenia centrum ds. zwalczania zanieczyszczenia mórz tworzywami sztucznymi, najlepiej usytuowanego w jednym z regionów najbardziej oddalonych, dysponującego wiedzą fachową w zakresie innowacji, rozwoju i współpracy z zainteresowanymi stronami i stowarzyszeniami z sektora rybołówstwa i akwakultury, którego zadaniem byłoby przyjęcie strategii i polityk na rzecz zrównoważonego rozwoju, które mogłyby być powielane w innych regionach;

140.

uważa, że należy propagować pozytywne postrzeganie wartości odżywczych produktów rybołówstwa i akwakultury wśród konsumentów; podkreśla, że należy właściwie informować konsumentów, aby wspierać zmiany nawyków konsumpcyjnych w kierunku mniej znanych produktów morskich pochodzących z wód europejskich i propagować spożycie takich produktów;

141.

podkreśla, że należy uświadamiać konsumentów co do produktów na bazie wodorostów oraz zwiększać poziom akceptacji konsumentów dla takich produktów, jak również uwrażliwiać konsumentów na kwestię marnotrawienia żywności; powtarza, że informacje dla konsumentów muszą zostać ulepszone za pomocą efektywnych etykiet, w tym zawierających informacje na temat zrównoważenia;

o o

142.

zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji oraz Komitetowi Regionów i Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu.

(1) Dz.U. L 354 z 28.12.2013, s. 22.

(2) Dz.U. L 247 z 13.7.2021, s. 1.

(3) Dz.U. L 164 z 25.6.2008, s. 19.

(4) Dz.U. L 257 z 28.8.2014, s. 135.

(5) Dz.U. L 288 z 6.11.2007, s. 27.

(6) Dz.U. L 328 z 21.12.2018, s. 82.

(7) Dz.U. C 67 z 8.2.2022, s. 25.

(8) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0425.

(9) https://blueindicators.ec.europa.eu/sites/default/files/2021_06_BlueEconomy_Report-2021.pdf.

(10) https://cinea.ec.europa.eu/system/files/2021-05/Sustainability%20criteria%20for%20the%20blue%20economy%20.pdf.

(11) Dz.U. C 316 z 22.9.2017, s. 64.

(12) Dz.U. C 458 z 19.12.2018, s. 9.

(13) Dz.U. C 494 z 8.12.2021, s. 14.

(14) Dz.U. C 117 z 11.3.2022, s. 30.

(15) Dz.U. C 99 z 1.3.2022, s. 88.

(16) Dz.U. C 117 z 11.3.2022, s. 18.

(17) http://bluegrowthvigo.eu/

(18) https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Fishery_statistics#Fisheries:_the_factors_of_production.

(19) Dz.U. L 198 z 25.7.2019, s. 105.

6.12.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 465/22

P9_TA(2022)0136

Plan działania UE na rzecz rolnictwa ekologicznego

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 3 maja 2022 r. w sprawie planu działania UE na rzecz rolnictwa ekologicznego (2021/2239(INI))

(2022/C 465/02)

Parlament Europejski,

—	uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), w szczególności jego art. 39, art. 192 ust. 1 i art. 349,

—	uwzględniając Agendę na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 i cele zrównoważonego rozwoju Organizacji Narodów Zjednoczonych,

—	uwzględniając porozumienie paryskie osiągnięte podczas 21. sesji Konferencji Stron Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w Sprawie Zmian Klimatu (COP21),

—	uwzględniając komunikat Komisji z 25 marca 2021 r. w sprawie planu działania dotyczącego rozwoju produkcji ekologicznej (COM(2021)0141),

—	uwzględniając komunikat Komisji z 11 grudnia 2019 r. w sprawie Europejskiego Zielonego Ładu (COM(2019)0640),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 15 stycznia 2020 r. w sprawie Europejskiego Zielonego Ładu (1),

—	uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/848 z dnia 30 maja 2018 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 834/2007 (2),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 9 czerwca 2021 r. w sprawie unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030 – przywracanie przyrody do naszego życia (3),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 20 października 2021 r. w sprawie strategii „od pola do stołu” na rzecz sprawiedliwego, zdrowego i przyjaznego dla środowiska systemu żywnościowego (4),

—

uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2115 z dnia 2 grudnia 2021 r. ustanawiające przepisy dotyczące wsparcia na podstawie planów strategicznych sporządzanych przez państwa członkowskie w ramach wspólnej polityki rolnej (planów strategicznych WPR) i finansowanych z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji (EFRG) i z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) oraz uchylające rozporządzenia (UE) nr 1305/2013 i (UE) nr 1307/2013 (5),

—

uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2117 z dnia 2 grudnia 2021 r. zmieniające rozporządzenia (UE) nr 1308/2013 ustanawiające wspólną organizację rynków produktów rolnych, (UE) nr 1151/2012 w sprawie systemów jakości produktów rolnych i środków spożywczych, (UE) nr 251/2014 w sprawie definicji, opisu, prezentacji, etykietowania i ochrony oznaczeń geograficznych aromatyzowanych produktów sektora wina i (UE) nr 228/2013 ustanawiające szczególne środki w dziedzinie rolnictwa na rzecz regionów najbardziej oddalonych w Unii Europejskiej (6),

—	uwzględniając konkluzje Rady z 19 lipca 2021 r. w sprawie planu działania na rzecz rozwoju rolnictwa ekologicznego,

—	uwzględniając swoją rezolucję z 17 kwietnia 2018 r. w sprawie europejskiej strategii na rzecz promowania roślin wysokobiałkowych – zachęcania europejskiego sektora rolnego do produkcji roślin wysokobiałkowych i strączkowych (7),

—	uwzględniając konkluzje Rady z 19 października 2020 r. w sprawie strategii „od pola do stołu”,

—	uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z 22 września 2021 r. w sprawie planu działania na rzecz rozwoju produkcji ekologicznej,

—	uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Regionów z 2 grudnia 2021 r. w sprawie planu działania UE na rzecz rolnictwa ekologicznego,

—	uwzględniając art. 54 Regulaminu,

—	uwzględniając sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi (A9-0126/2022),

mając na uwadze, że w komunikacie Komisji w sprawie planu działania dotyczącego rozwoju produkcji ekologicznej (plan działania na rzecz rolnictwa ekologicznego) podkreśla się, iż Europejski Zielony Ład, a także realizowana w jego ramach strategia „Od pola do stołu” i unijna strategia na rzecz bioróżnorodności 2030 odgrywają kluczową rolę w zarządzaniu transformacją w kierunku osiągnięcia bardziej zrównoważonego systemu żywnościowego, w szczególności poprzez zwiększenie wysiłków rolników na rzecz ochrony środowiska, zachowania różnorodności biologicznej i przeciwdziałania zmianie klimatu; mając na uwadze, że kluczową rolę w osiągnięciu tego celu odgrywa rolnictwo w ogóle, a rolnictwo ekologiczne w szczególności;

B.	mając na uwadze, że po dwunastu miesiącach oczekiwania są już gotowe niemal wszystkie akty prawa wtórnego potrzebne do wejścia w życie rozporządzenia (UE) 2018/848, chociaż w przypadku rozporządzenia delegowanego regulującego produkcję soli ekologicznej tak nie jest;

C.	mając na uwadze, że w rozporządzeniu delegowanym za podstawę do uznania soli za ekologiczną trzeba będzie uznać przede wszystkim naturalne procesy wytwarzania, podczas których nie wykorzystuje się dodatków ani nie emituje dwutlenku węgla, jak te wykorzystywane w przypadku soli morskiej;

mając na uwadze, że europejski system żywnościowy musi dostarczać produkowaną w zrównoważony sposób i bogatą w składniki odżywcze żywność po przystępnych cenach, a także zapewniać bezpieczeństwo żywnościowe, aby gwarantować zdrowie społeczeństwa i planety, przyczyniać się do dobrobytu społecznego i gospodarczego, chronić zdrowie zarówno ekosystemów, jak i obywateli europejskich, oraz zapewniać rentowność produkcji rolnej, a tym samym sprawiedliwe warunki utrzymania rolników; mając na uwadze, że istotne jest zapewnienie, aby zwiększenie powierzchni gruntów wykorzystywanych na uprawy ekologiczne odpowiadało zdolności rynku do wchłonięcia produktów ekologicznych;

E.	mając na uwadze, że rozporządzenie (UE) 2018/848 w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych zobowiązuje rolników do przestrzegania okresu konwersji, podczas którego muszą oni stosować wszystkie przepisy dotyczące produkcji ekologicznej;

F.	mając na uwadze, że okres ten może trwać nawet trzy lata; mając na uwadze, że w tym czasie rolnicy muszą ponosić wyższe koszty produkcji, lecz nie korzystają z wyższych cen rynkowych produktów ekologicznych;

mając na uwadze, że rolnictwo ekologiczne przynosi różne korzyści dla środowiska, w tym zmniejsza emisję gazów cieplarnianych, oraz może pomóc sektorowi rolnemu w walce ze zmianą klimatu i w przystosowaniu się do niej oraz w rozwiązaniu istotnych problemów, takich jak utrata miejsc pracy na obszarach wiejskich, utrata żyzności gleby i różnorodności biologicznej, a także może również zwiększać odporność w obliczu zmian gospodarczych;

H.	mając na uwadze, że zróżnicowanie rolnictwa i krótsze łańcuchy między rolnikiem a konsumentem są ważnymi elementami zdrowego i zrównoważonego systemu żywnościowego;

mając na uwadze, że rolnictwo ekologiczne może przyczynić się do osiągnięcia ambitnej równowagi pod względem zrównoważonego rozwoju z perspektywy gospodarczej, społecznej i środowiskowej, wspierając ochronę gleby, wody i różnorodności biologicznej oraz zwiększając dobrostan zwierząt, a także że umożliwia ono młodym ludziom podjęcie zawodu rolnika;

mając na uwadze, że normy ochrony środowiska i dobrostanu zwierząt w UE należą do najwyższych na świecie; mając na uwadze, że grunty rolne przeznaczone na rolnictwo ekologiczne charakteryzują się zwiększoną o 30 % różnorodnością biologiczną, są korzystne dla zapylaczy i cechują się ograniczonym stosowaniem nawozów sztucznych i środków ochrony roślin;

mając na uwadze, że rolnictwo ekologiczne może przyczynić się do rewitalizacji obszarów wiejskich, tworzenia miejsc pracy i wspierania trwałości małych gospodarstw rolnych, zbliżając konsumentów i producentów, wzmacniając powiązania z lokalną gospodarką i stymulując pozytywne mnożniki ekonomiczne; mając na uwadze, że nowa wspólna polityka rolna (WPR) wprowadza nowe ambitne środki mające wspierać zrównoważoną produkcję, w tym rolnictwo ekologiczne;

L.	mając na uwadze, że kwestią o zasadniczym znaczeniu jest danie konsumentom, którzy przywiązują coraz większą wagę do jakości spożywanych produktów, oraz sektorowi gastronomii możliwości podejmowania przemyślanych i świadomych i wyborów przy zakupie żywności;

M.	mając na uwadze, że należy zapewnić, aby konsumenci byli właściwie informowani o korzyściach spożywania produktów ekologicznych, a także aby chroniono ich przed celowo wprowadzającymi w błąd etykietami, opakowaniami i reklamami;

mając na uwadze, że w 2019 r. całkowita powierzchnia użytków rolnych w UE przeznaczonych na rolnictwo ekologiczne wzrosła do 13,8 mln hektarów; mając na uwadze, że tereny te stanowią obecnie 8,5 % całej wykorzystywanej powierzchni użytków rolnych w UE; mając na uwadze, że w latach 2010–2019 wartość unijnego rynku produktów ekologicznych wzrosła ponad dwukrotnie;

mając na uwadze, że w latach 2009–2019 sprzedaż detaliczna produktów ekologicznych wzrosła z 18 mld EUR do 41 mld EUR; mając na uwadze, że w niektórych częściach UE wzrost produkcji ekologicznej wyprzedza rozwój rynku produktów ekologicznych, przy czym istnieją znaczne różnice w konsumpcji produktów ekologicznych w poszczególnych państwach członkowskich; mając na uwadze, że w niektórych częściach UE produkcja produktów ekologicznych jest bardzo mała lub nie ma jej wcale, a między państwami członkowskimi występują w tym względzie znaczne różnice – przeznaczają one na ten sektor od 0,5 % do 26,5 % dostępnego obszaru;

mając na uwadze, że plan działania na rzecz rolnictwa ekologicznego obejmuje 23 działania i tym samym stanowi solidną podstawę dla zrównoważonego rozwoju sektora ekologicznego; mając na uwadze, że przewiduje się śródokresowy przegląd planu działania w 2024 r. oraz że ustanowiono coroczny „Dzień Rolnictwa Ekologicznego w UE”, co stanowi okazję do lepszego wyeksponowania rolnictwa ekologicznego i zwiększenia jego rozpoznawalności, a także podniesienia świadomości na temat korzyści płynących z produkcji ekologicznej, ponieważ rolników ekologicznych uważa się za „pionierów zrównoważonego rolnictwa”;

Q.	mając na uwadze, że celem rozporządzenia (UE) 2018/848, które będzie mieć zastosowanie od 1 stycznia 2022 r., jest w szczególności zwiększenie zaufania konsumentów do produktów ekologicznych poprzez bardziej rygorystyczne kontrole i przepisy dotyczące przywozu;

R.	mając na uwadze, że w maju 2021 r. opublikowano strategiczne wytyczne dotyczące zrównoważonej i konkurencyjnej akwakultury w UE na lata 2021–2030, które zostaną wdrożone poprzez krajowe plany strategiczne;

Uwagi ogólne

z zadowoleniem przyjmuje komunikat Komisji w sprawie planu działania na rzecz rozwoju produkcji ekologicznej, cel polegający na zwiększeniu do 2030 r. w UE części użytków rolnych przeznaczonych na uprawy ekologiczne poprzez rozwój podaży i popytu, a także fakt, że Komisja uznała rolnictwo ekologiczne za jeden z głównych elementów drogi UE do bardziej zrównoważonych systemów żywnościowych, ponieważ wykorzystuje się w nim bardziej zrównoważone praktyki rolnicze, efektywniej wykorzystuje źródła odnawialne, stosuje wyższe normy dobrostanu zwierząt oraz pomaga europejskim rolnikom osiągać wyższe dochody;

wzywa Komisję do przeprowadzenia oceny skutków w odniesieniu do udziału gruntów rolnych w UE przeznaczonych na rolnictwo ekologiczne; uważa, że rozwój rolnictwa ekologicznego niesie za sobą wiele pozytywnych efektów zewnętrznych i korzyści w zakresie łagodzenia zmiany klimatu, wspierania różnorodności biologicznej i ochrony gleby, a także że przyczyni się on do osiągnięcia celów strategii „Od pola do stołu” oraz strategii na rzecz bioróżnorodności; uznaje jednocześnie potencjał innych modeli zrównoważonej produkcji i metod zrównoważonego rolnictwa, takich jak integrowana produkcja i kontrola biologiczna, które mogą przyczynić się do realizacji celów Europejskiego Zielonego Ładu;

zwraca uwagę, że istnieją znaczne różnice między państwami członkowskimi pod względem odsetka gruntów rolnych przeznaczonych na uprawy ekologiczne; podkreśla, że należy to uwzględnić przy opracowywaniu strategii politycznych i instrumentów mających na celu zwiększenie produkcji ekologicznej, i wzywa Komisję, aby przyłożyła szczególną wagę do wspierania państw członkowskich które są pod tym względem słabiej rozwinięte;

nalega, aby wszystkie środki i instrumenty proponowane w tym zakresie opierały się na dokładnych analizach i ocenach wpływu; jest zdania, że przepisy i plany działań operacyjnych muszą zapewniać wystarczającą elastyczność, aby uwzględniać różnice w charakterze i uwarunkowaniach rolnictwa ekologicznego w różnych państwach członkowskich;

wskazuje, że przy wprowadzaniu w 2022 r. nowego rozporządzenia (UE) 2018/848 w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych Komisja musi zapewnić uporządkowane i wyważone przejście ze starego prawodawstwa ekologicznego UE, aby sektor ekologiczny mógł szybko i skutecznie zapoznać się z nowymi regulacjami; wzywa Komisję, by przeprowadziła ocenę skutków nowego rozporządzenia pięć lat po jego wdrożeniu w celu wprowadzenia niezbędnych dostosowań;

podkreśla, że jak przewidziano w strategii „Od pola do stołu”, rozwój i wzrost sektora ekologicznego i obszarów ekologicznych, odgrywający kluczową rolę w ożywieniu i utrzymywaniu dynamiczności obszarów wiejskich, musi opierać się na zasadach rynkowych i powinien mu towarzyszyć całościowy rozwój łańcucha dostaw, w tym przetwórstwa, a także środki polityczne mające na celu dalsze stymulowanie podaży żywności ekologicznej i popytu na nią oraz zapewnienie zaufania konsumentów;

podkreśla, że połączenie tych podejść powinno umożliwić zrównoważony rozwój, proporcjonalny do zdolności rynku do wchłaniania produkcji ekologicznej, w celu ochrony przyszłej rentowności rynku ekologicznego i rolnictwa ekologicznego w UE;

podkreśla w tym kontekście potrzebę, aby usunąć nadmierne obciążenia administracyjne; podkreśla, że korzyści dla środowiska wynikające z rolnictwa ekologicznego nie powinny być wspierane jedynie przez konsumentów produktów ekologicznych gotowych zapłacić wyższą cenę, lecz budżet WPR powinien też odpowiednio wynagradzać rolników ekologicznych za dostarczane przez nich konkretne dobra publiczne, takie jak ochrona środowiska i zasobów naturalnych, mniejsze zużycie środków produkcji oraz podwyższanie norm dobrostanu zwierząt;

podkreśla, że pobudzanie zrównoważonego rolnictwa i odporności systemu żywnościowego UE powinno być priorytetem oraz że rolnictwo ekologiczne ma kluczowe znaczenia dla osiągnięcia celów środowiskowych i klimatycznych; uważa, że zrównoważone innowacje w takich praktykach jak rolnictwo ekologiczne i, w szerszym ujęciu, agroekologia, mogą zwiększać różnorodność systemów rolniczych;

10.

podkreśla, że współistnienie różnych systemów rolniczych jest ważne, gdyż różnorodność ma kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa i odporności systemu żywnościowego oraz korzystnie wpływa na zrównoważony rozwój; zwraca uwagę, że nie ma jednego modelu rolnictwa, który odpowiadałby wszystkim krajom i regionom; podkreśla, że należy dostrzec korzyści płynące z różnych modeli zrównoważonego rolnictwa;

11.

zwraca uwagę, że zwiększanie plonów ekologicznych jest istotne, aby zapobiec wzrostowi śladu ekologicznego produkcji żywności w krajach spoza UE, podczas gdy w regionach UE w większym stopniu przechodzi się na rolnictwo ekologiczne;

12.

zwraca uwagę, że aby plan działania UE odniósł sukces, musi pobudzać i mobilizować zarówno państwa członkowskie, jak i władze regionalne i lokalne, uwzględniając ich specyfikę i różne punkty wyjścia; uważa, że w stosownych przypadkach regionalne i lokalne plany działania na rzecz rolnictwa ekologicznego powinny również przyczyniać się do rozwoju sektora ekologicznego;

13.

wyraża zatem pogląd, że należy zachęcać państwa członkowskie, aby ustanawiały własne krajowe strategie na rzecz rolnictwa ekologicznego oraz opracowywały własne krajowe i regionalne plany działań operacyjnych, w koordynacji z krajowymi planami strategicznymi, które powinny mieć wysoki poziom ambicji w zakresie rozwoju rolnictwa ekologicznego, a także powinny zawierać realistyczne i konkretne cele, działania, ramy czasowe i budżety, w tym zachęty dla rolników, które ułatwiałyby wybór i wspierały inicjatywy oddolne;

14.

wzywa Komisję do dopilnowania, aby warunki te były w pełni przestrzegane przy zatwierdzaniu krajowych planów strategicznych przedkładanych przez państwa członkowskie, oraz do zapewnienia wystarczających zasobów finansowych i najskuteczniejszych narzędzi, które umożliwiłyby osiągnięcie odpowiednich celów dotyczących rozwoju sektora; podkreśla potrzebę wymiany know-how i najlepszych praktyk, gdyż niektóre państwa członkowskie mają większe doświadczenie w opracowywaniu i realizacji ambitnych planów krajowych;

15.

wzywa Komisję, by uwzględniła taką wymianę przy okazji planowanych publicznych spotkań podsumowujących; zwraca uwagę, że krajowe plany działania na rzecz rolnictwa ekologicznego powinny zapewnić rolnikom i przemysłowi przewidywalność i jasność, a tym samym zachęcać do rozwoju na sektora ekologicznego i do komercjalizacji produktów ekologicznych;

16.

z zadowoleniem przyjmuje rozszerzenie zakresu stosowania rozporządzenia w sprawie rolnictwa ekologicznego na niektóre produkty ściśle związane z rolnictwem, które nie są wymienione w załączniku I do TFUE, takie jak sól; wyraża zaniepokojenie sprawozdaniem w sprawie soli ekologicznej opublikowanym 6 sierpnia 2021 r. przez Grupę Ekspertów ds. Doradztwa Technicznego w zakresie Produkcji Ekologicznej (EGTOP), ponieważ jego autorzy opowiadają się za rozszerzeniem unijnego oznakowania ekologicznego na metody produkcji, które nie są zgodne z zasadami rozporządzenia (UE) 2018/848; wzywa zatem Komisję, by nie kierowała się radą EGTOP;

17.

podkreśla, że państwa członkowskie powinny zaangażować wszystkie zainteresowane strony, w szczególności rolników ekologicznych i stowarzyszenia ekologiczne, spółdzielnie, władze lokalne i regionalne, przemysł rolno-spożywczy w całym łańcuchu wartości, przedstawicieli konsumentów i sektora prywatnego oraz branżę turystyczno-hotelarską, w tym zakłady żywienia zbiorowego i stowarzyszenia zajmujące się edukacją żywieniową, a także obywateli w proces konsultacyjny przy opracowywaniu, przyjmowaniu, przeglądzie i wdrażaniu krajowych i regionalnych planów działania na rzecz rolnictwa ekologicznego, aby osiągnąć jak najlepsze synergie oraz cel, jakim jest zwiększenie powierzchni upraw ekologicznych, zgodnie z ustaleniami ich krajowych planów strategicznych;

18.

przyznaje, że chociaż produkcja ekologiczna zapewnia rolnikom większe zyski, często wiąże się z wyższymi kosztami i dlatego ceny rynkowe i wsparcie bezpośrednie powinny wystarczyć do pokrycia tych kosztów, aby umożliwić sprawiedliwe zarobki dla rolników;

19.

zwraca uwagę, że wyższe ceny konsumpcyjne mogą stanowić przeszkodę w rozszerzaniu działalności, ale są niezbędne, by utrzymać sektor ekologiczny; przypomina, że w niektórych przypadkach dla ekologicznych produktów rolnych nie ma miejsca na rynku, co zmusza rolników do sprzedawania ich po niższej cenie jako produktów pochodzących z upraw konwencjonalnych;

20.

przypomina, że rolnictwo ekologiczne wiąże się z bardzo wysokimi standardami produkcji; podkreśla, że należy zająć się kwestią przystępności cenowej, a tym samym dostępności produktów ekologicznych; zdecydowanie podkreśla, że należy wspierać producentów w przechodzeniu na produkcję ekologiczną i że powinni oni czerpać korzyści z wartości dodanej rolnictwa ekologicznego; zauważa, że podobnie jak w przypadku produktów konwencjonalnych lepszy podział wartości między uczestników łańcucha wartości żywności ekologicznej przyniósłby korzyści zarówno rolnikom, jak i konsumentom;

21.

uznaje, że rozwój sektora ekologicznego umożliwi osiągnięcie korzyści skali w przetwórstwie i logistyce, co zwiększy wydajność i obniży koszty; podkreśla, że dyrektywa w sprawie nieuczciwych praktyk handlowych ma duże znaczenie dla rozwoju sektora oraz zapewnienia, że detaliści nie będą ustalać zbyt wysokich marż na produkty ekologiczne; uważa również, że produkty ekologiczne można by włączyć do programów w ramach Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym, jeżeli możliwe będzie zapewnienie wystarczających dostaw;

22.

z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Komisja pracuje nad poprawą ogólnego dobrostanu zwierząt, i zwraca uwagę, że badanie Eurobarometru na temat rolnictwa i WPR z 2020 r. wykazało, że 80 % obywateli UE kojarzy rolnictwo ekologiczne z większym przestrzeganiem norm dobrostanu zwierząt; podkreśla w związku z tym, że ważne jest wspieranie ekologicznej hodowli zwierząt gospodarskich;

23.

podkreśla, że istotne jest przyspieszenie w UE rozwoju akwakultury ekologicznej oraz jej rynku, a także zwiększenie popytu i zaufania konsumentów do tych produktów; zaznacza, że jedna czwarta produktów rybołówstwa pochodzi z akwakultury, zwraca jednak uwagę, że ponieważ większość konsumpcji tych produktów pochodzi z importu, co stanowi 60 % całkowitej podaży, istnieje ogromny potencjał wzrostu, który musimy wykorzystać, aby rozwijać akwakulturę europejską ogólnie, a w szczególności akwakulturę ekologiczną;

24.

podkreśla, że konieczne jest skoordynowanie działań w dziedzinie akwakultury ekologicznej z nowymi strategicznymi wytycznymi dotyczącymi bardziej zrównoważonej i konkurencyjnej akwakultury w UE na lata 2021–2030 oraz z rozwojem tego sektora w poszczególnych państwach członkowskich i regionach;

Pobudzanie popytu i zapewnienie zaufania konsumentów

25.

wspiera Komisję w dalszym propagowaniu i wymianie informacji na temat unijnego logo produkcji ekologicznej wśród konsumentów, w tym za pośrednictwem programów dla szkół, które – po tym jak dokona się ich przeglądu – powinny w większym stopniu koncentrować się na produktach ekologicznych, a także w innych instytucjach takich jak domy opieki; popiera propagowanie lokalnych logo produkcji ekologicznej, które stosuje się w kilku państwach członkowskich i które dają takie same gwarancje co logo unijne logo produkcji ekologicznej oraz są używane obok niego; zauważa, że programy dla szkół powinny być podstawą dyskusji pedagogicznej na temat odżywiania i zrównoważonej żywności oraz powinny im towarzyszyć działania mające na celu informowanie i edukowanie dzieci w zakresie lepszego odżywiania;

26.

podkreśla, że jest niezwykle ważne, by następstwem badań konsumenckich dotyczących rolnictwa ekologicznego były działania służące dalszemu podnoszeniu świadomości na temat płynących z niego korzyści dla zdrowia, dobrostanu i jakości życia, bez podważania zaufania konsumentów do zrównoważonego charakteru i bezpieczeństwa metod rolnictwa konwencjonalnego w Unii; podkreśla, że należy dostarczać dokładnych informacji, aby zagwarantować, że nowe inicjatywy w zakresie etykietowania zrównoważonej żywności nie osłabiają unijnego logo produkcji ekologicznej ani nie dezorientują konsumentów co do ich zakresu i znaczenia;

27.

wyraża zaniepokojenie wprowadzającymi w błąd etykietami, opakowaniami i reklamami, które utrudniają konsumentom odróżnienie produktów konwencjonalnych od produktów ekologicznych; zauważa, że rozporządzenie (UE) 2018/848 i częste niezależne kontrole leżą u podstaw zaufania konsumentów do produktów ekologicznych, i wzywa państwa członkowskie do jasnego informowania o unijnym logo produkcji ekologicznej;

28.

podkreśla rolę supermarketów i różnych łańcuchów dostaw żywności w propagowaniu i wspieraniu unijnego logo produkcji ekologicznej; oczekuje, że Komisja podejmie w przyszłości inicjatywy mające na celu lepsze ukierunkowanie konsumentów przy wyborze żywności za pomocą kampanii informacyjnych, promocyjnych i podnoszących wiedzę na temat oznaczeń, opartych na solidnych, niezależnych i operacyjnych podstawach naukowych oraz na kompletnej i spójnej metodologii; zauważa, że obowiązkowe oznaczanie pochodzenia produktów spożywczych w całej UE może znacznie zwiększyć przejrzystość i identyfikowalność, a tym samym pomóc w zwalczaniu oszustw i nielegalnych metod produkcji oraz podnieść zaufanie konsumentów;

29.

przypomina, że potrzeby profesjonalnych kuchni różnią się od potrzeb gospodarstw domowych; podkreśla, że ważne jest stworzenie wartości dodanej łańcucha dostaw i zwiększenie poziomu przetwarzania produktów ekologicznych, aby zaspokoić potrzeby profesjonalnych kuchni;

30.

uważa, że należy bardziej rozpowszechnić w państwach członkowskich przegląd zielonych zamówień publicznych z 2019 r., aby poprawić wiedzę na ten temat oraz aby stanowił on silny bodziec do działań propagujących produkcję ekologiczną oraz zdrowszą i bardziej przyjazną dla środowiska dietę w takich instytucjach jak szkoły, szpitale, domy spokojnej starości i więzienia, a także w celu zmniejszenia ilości odpadów pochodzących z produktów ekologicznych w państwach członkowskich, w których występują nadwyżki; jest zdania, że instytucje UE powinny dawać przykład we własnych obiektach; uważa, że do realizacji celu zwiększenia zielonych zamówień publicznych konieczne jest skoordynowanie działań z sektorem za pośrednictwem jego organizacji przedstawicielskich, aby zagwarantować zaopatrzenie bez zakłóceń;

31.

wzywa Komisję, by dalej badała obecne bariery strukturalne i logistyczne oraz propagowała stosowanie kryteriów zielonych zamówień publicznych w państwach członkowskich, a także działania informacyjne, edukacyjne i promocyjne dotyczące produktów ekologicznych w celu zwiększenia skuteczności tego środka; zauważa, że decyzje o zwiększeniu zielonych zamówień publicznych należy podejmować na szczeblu krajowym, zgodnie z krajowym zapotrzebowaniem i celami określonymi w krajowych planach działania na rzecz rolnictwa ekologicznego; uważa, że w ramach zielonych zamówieniach publicznych należy położyć silny nacisk na unijne produkty ekologiczne, co pobudziłoby produkcję i pomogłoby UE osiągnąć jej cele klimatyczne;

32.

podkreśla, że produkcja i przetwórstwo ekologiczne trzeba odpowiednio rozwijać na szczeblu regionalnym i lokalnym, z udziałem lokalnych rolników ekologicznych; wspiera rozwój regionalnych zrównoważonych systemów żywnościowych opartych na współpracy z udziałem wszystkich zainteresowanych podmiotów sektora żywności; ubolewa nad brakiem zweryfikowanych danych dotyczących wykorzystania produktów ekologicznych w publicznych stołówkach i restauracjach;

33.

podkreśla, że władze lokalne, regionalne i krajowe, a także stowarzyszenia rolników i hurtownicy produktów rolno-spożywczych odgrywają ważną rolę we wspieraniu struktury sektora ekologicznego pod względem produkcji, zbiorowego przetwarzania, logistyki i handlu; ułatwiają oni rolnikom ekologicznym dostęp do gruntów, współpracę między samymi producentami, między producentami a konsumentami oraz współpracę w zakresie usług gastronomicznych;

34.

podkreśla ponadto rolę władz lokalnych, regionalnych i krajowych w zwiększaniu świadomości społecznej na temat wszystkich rodzajów zrównoważonych metod produkcji rolnej, w dostarczaniu produktów ekologicznych do stołówek oraz w opracowywaniu programów edukacyjnych dla przedszkoli i szkół;

35.

zwraca w tym kontekście uwagę, że targi rolne na szczeblu lokalnym i regionalnym stanowią skuteczne narzędzie zbliżania do siebie producentów i konsumentów, dlatego trzeba je wspierać; przypomina również, że władze lokalne i regionalne oraz stowarzyszenia rolników zapewniają niezwykle cenną pomoc techniczną rolnikom ekologicznym oraz tym, którzy są w trakcie przekształcania gospodarstwa; ma to kluczowe znaczenie dla wdrażania tych praktyk i wymaga odpowiedniego finansowania zarówno ze środków WPR, jak i z innych źródeł;

36.

podkreśla, że wszystkie organy muszą zadbać o to, by ramy regulacyjne nadal umożliwiały i pobudzały rozwój sektora; obciążenia administracyjne trzeba jednak utrzymać na minimalnym poziomie; przypomina, że władze lokalne i regionalne w wielu państwach członkowskich od dawna wspierają rozwój rolnictwa ekologicznego, w szczególności przez zarządzanie programami rozwoju obszarów wiejskich i ich wdrażanie;

37.

podkreśla, że przy angażowaniu władz lokalnych i regionalnych wymagane jest podejście ukierunkowane na konkretne obszary, zgodnie z założeniami Agendy Terytorialnej UE 2030, w celu uwzględnienia zróżnicowanych potrzeb obszarów wiejskich, podmiejskich i miejskich w całej Europie;

38.

podkreśla, że powodzenie planu działania na rzecz rolnictwa ekologicznego będzie zależało od większego zaangażowania sektora prywatnego w pobudzenie popytu i zapewnienie sprawiedliwego wynagrodzenia rolnikom, w szczególności w krajach o mniej rozwiniętych rynkach ekologicznych i produkcji ekologicznej; wzywa Komisję, aby określiła zestaw instrumentów, dzięki którym państwa członkowskie będą mogły zachęcić sieci handlowe do czynnego udziału w promowaniu konsumpcji ekologicznej i informowaniu o jej znaczeniu oraz do tworzenia lokalnych łańcuchów dostaw produktów ekologicznych; podkreśla, że wzrost produkcji ekologicznej musi przede wszystkim wynikać z większego popytu prywatnego, a nie tylko z zachęt politycznych;

39.

podkreśla, że istotna jest poprawa przejrzystości łańcucha dostaw żywności ekologicznej oraz lepsza identyfikowalność we wszystkich procesach produkcji i dystrybucji, zgodnie z zapotrzebowaniem konsumentów europejskich na lepsze informacje na temat pochodzenia i metod produkcji spożywanych przez nich produktów spożywczych; z zadowoleniem przyjmuje dobrowolne inicjatywy sprzedawców detalicznych dotyczące zakupu produktów w okresie konwersji po wyższej cenie i uważa, że należy propagować takie inicjatywy;

40.

dostrzega z należytą uwagą trudności, jakie sprzedawcy detaliczni napotykają przy wprowadzaniu tych produktów do obrotu wśród konsumentów ze względu na brak zharmonizowanych przepisów dotyczących wprowadzania do obrotu, i wzywa Komisję do oceny środków ułatwiających wprowadzanie do obrotu, np. przez zharmonizowane znakowanie;

41.

podkreśla, że niezbędne jest aktywne zaangażowanie Komisji, państw członkowskich i zainteresowanych stron w określenie sposobów wzmocnienia istniejących mechanizmów certyfikacji i kontroli, co pozwoli zapobiec oszustwom w produkcji ekologicznej i handlu ekologicznym;

42.

uważa, że mechanizmy certyfikacji i kontroli trzeba lepiej dostosować do sytuacji rolników ekologicznych oraz że należy uprościć ten proces, w tym za pomocą rozwiązań informatycznych;

43.

podkreśla, że trzeba zwrócić szczególną uwagę na procedury zatwierdzania jednostek certyfikujących; podkreśla, że proces certyfikacji przy konwersji na rolnictwo ekologiczne jest nadal uciążliwy i trudny do realizacji, dlatego trzeba go uprościć, zwłaszcza z myślą o drobnych rolnikach; uważa, że trzeba wspierać rolników w pokrywaniu kosztów certyfikacji;

44.

podkreśla, że potrzebne są zharmonizowane europejskie systemy certyfikacji środków produkcji rolnej dla rolnictwa ekologicznego, aby zapobiec rozpowszechnianiu certyfikacji prywatnych opartych na różnych wymogach i systemach kontroli; zwraca się do Komisji, by przyspieszyła ich harmonizację w całej UE dzięki planom działania na rzecz rolnictwa ekologicznego;

45.

wzywa Komisję, aby wzmocniła kontrole celne za pomocą bezpośrednich, ujednoliconych mechanizmów kontroli w koordynacji z państwami członkowskimi oraz w pełnej zgodności z zasadą pomocniczości, aby zapobiec oszustwom żywnościowym, fałszowaniu żywności i przywozowi produktów, które nie spełniają unijnych norm produkcji ekologicznej, a także by uniknąć ryzyka postawienia unijnego sektora ekologicznego w niekorzystnej sytuacji konkurencyjnej ze względu na brak globalnej zbieżności norm i zwiększone koszty dla konsumentów; podkreśla w tym kontekście potrzebę większego zaangażowania właściwych organów celnych, aby zagwarantować jakość i bezpieczeństwo produktów ekologicznych oraz zapewnić uczciwą konkurencję między producentami w UE i poza nią;

46.

wyraża ubolewanie, że w planie działań na rzecz rolnictwa ekologicznego brakuje jakiegokolwiek odniesienia do trudności i wysokich kosztów, jakie stwarza dla sektora konieczność wprowadzenia odpowiednich środków podczas uprawy, zbiorów, transportu, przechowywania i przetwarzania, aby wykluczyć z łańcucha produkcji ekologicznej produkty niedozwolone, takie jak na przykład GMO;

47.

podkreśla, że produkty rolne pochodzące z UE cieszą się międzynarodowym uznaniem ze względu na ich wysoką jakość; uważa, że potrzebne są pozytywne i promujące handel działania w celu dalszego propagowania unijnych produktów ekologicznych na arenie międzynarodowej; dostrzega, że w tym względzie unijna polityka promująca produkcję ekologiczną może odegrać ogromną rolę; podkreśla, że powinna ona uwzględniać szeroki wachlarz zrównoważonych metod produkcji, praktyk i produktów w Unii;

48.

zwraca uwagę, że oznaczenia geograficzne, wspierane przez politykę promocyjną UE, w dużym stopniu przyczyniają się do wzrostu gospodarczego na wielu obszarach wiejskich i są sztandarową inicjatywą europejskiego rolnictwa; zwraca się do Komisji, by poinformowała Parlament o potencjale ekspansji rynku ekologicznego oraz aby przyspieszyła trwające negocjacje w celu przejścia od równoważności do zgodności z normami UE dotyczącymi przywozu produktów ekologicznych;

49.

popiera globalne przejście na zrównoważone systemy żywnościowe; uważa, że działania na szczeblu UE, w tym w szczególności strategia Zielonego Ładu, powinny mieć na celu regularne zwiększanie świadomości ekologicznej w skali globalnej; ubolewa nad tym, że w umowach o wolnym handlu nie zawsze zwraca się wystarczającą uwagę na istotne różnice w standardach produkcji rolnej między UE a państwami trzecimi w zakresie ochrony środowiska i dobrostanu zwierząt, co zniechęca unijnych rolników do większych inwestycji w ochronę środowiska, w tym w produkcję ekologiczną;

Stymulowanie konwersji i wzmacnianie całego łańcucha wartości

50.

uważa, że aby zrealizować ambitne krajowe plany strategiczne, trzeba zapewnić odpowiedni budżet WPR, a także kompatybilność z innymi funduszami i programami europejskimi, aby zachęcić rolników do przejścia na praktyki rolnictwa ekologicznego i ich utrzymania, za pomocą odpowiednio finansowanych środków rozwoju obszarów wiejskich, ekoprogramów atrakcyjnych pod względem finansowym, lub też połączenia obu tych środków;

51.

apeluje, aby ekoprogramy były dostępne zarówno dla rolników konwencjonalnych, jak i ekologicznych, oraz aby zaprojektować je w taki sposób, by były zgodne ze środkami rolno-środowiskowo-klimatycznymi i uzupełniały je; przypomina, że ważne jest, aby wspierać rolników ekologicznych po zakończeniu etapu konwersji; wzywa państwa członkowskie, by wspierały wymianę pokoleń w rolnictwie ekologicznym za pomocą odnośnych strategii polityki publicznej, promowały przedsiębiorczość rolniczą wśród kobiet oraz wspierały rozwój rentownych małych i średnich gospodarstw ekologicznych;

52.

wyraża ubolewanie z powodu zmniejszania budżetu WPR przez dwie minione dekady przy jednoczesnym wzroście wymagań stawianych sektorowi rolnemu; zauważa, że w ramach obecnej WPR jedynie 1,8 % budżetu przeznacza się na działania wspierające rolnictwo ekologiczne; z zadowoleniem przyjmuje fakt, że nowa WPR daje państwom członkowskim większą elastyczność w zwiększaniu kwot przeznaczonych na sektor produkcji ekologicznej, w szczególności za pomocą ekoprogramów i środków rozwoju obszarów wiejskich;

53.

zwraca uwagę na potencjał krótkich, lokalnych i sezonowych oraz inteligentnych łańcuchów dostaw żywności i możliwości marketingu bezpośredniego, w tym rynków rolnych, dla producentów ekologicznych i gospodarek wiejskich w zakresie zapewniania korzyści dla środowiska i dobrostanu zwierząt; pozwala to jednocześnie na zabezpieczenie dochodów, utrzymanie i tworzenie miejsc pracy, zapewnienie witalności obszarów wiejskich i niwelowanie przepaści między producentami a konsumentami w UE; stwierdza, że rozwój rynku ma zasadnicze znaczenie dla zrównoważonego rozwoju sektora ekologicznego;

54.

wzywa państwa członkowskie, by przeznaczały wystarczające środki na wsparcie inwestycji ułatwiających rozwój krótkich łańcuchów dostaw żywności, w tym poprzez zwiększenie liczby rzeźni polowych lub zakładów przetwórczych na terenie gospodarstw; uważa, że należy zachęcać do korzystania z lokalnych łańcuchów dostaw w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego; podkreśla, że skoncentrowanie się na produkcji lokalnej i krótkich łańcuchach nie powinno prowadzić do powstania dodatkowych barier na unijnym rynku wewnętrznym;

55.

apeluje do Komisji i państw członkowskich, aby odegrały aktywną rolę w poprawie struktury ekologicznych łańcuchów dostaw i budowaniu potencjału organizacji producentów ekologicznych; wzywa państwa członkowskie, by korzystały z interwencji sektorowych i wszystkich dostępnych środków w celu usprawnienia organizacji producentów ekologicznych we wszystkich odpowiednich sektorach oraz aby wspierały ich w przypadku tymczasowej nadprodukcji;

56.

zwraca uwagę, że gospodarstwa ekologiczne, których produkcja jest mniej wydajna, a tym samym droższa, mogą mieć mniejszą siłę przetargową w umowach handlowych i mogą być w związku z tym szczególnie narażone na nieuczciwe praktyki handlowe, zwłaszcza takie jak opóźnienia w płatnościach za łatwo psujące się towary, odwoływanie zamówień w ostatniej chwili lub zmuszanie dostawców do płacenia za niesprzedane i zmarnowane produkty; podkreśla, że potrzebne są jasne warunki umowne i sprawiedliwe uznanie pracy ekologicznych producentów rolnych; uważa także, że należy promować takie narzędzia jak umowy dotyczące łańcucha dostaw;

57.

z zadowoleniem przyjmuje wsparcie Komisji dla rozwoju w państwach członkowskich biookręgów, zwanych również ekoregionami, ponieważ są one z natury wielofunkcyjne, propagują krótkie łańcuchy dostaw i tworzą synergię m.in. między rolnikami, konsumentami, zakładami przetwórczymi, sprzedawcami detalicznymi, branżą hotelarską i cateringową oraz przedsiębiorstwami kulturalnymi; wzywa Komisję, by przekazywała państwom członkowskim informacje na temat instrumentów, które mogłyby wykorzystać w promowaniu rozwoju biookręgów, ze szczególnym uwzględnieniem obszarów zurbanizowanych; zauważa, że ich powodzenie zależy od silnej integracji regionalnej i zaangażowania władz lokalnych i regionalnych.

58.

podkreśla podstawowe znaczenie, jakie ma rozszerzanie zorganizowanej wymiany wiedzy i najlepszych praktyk w dziedzinie rolnictwa ekologicznego między państwami członkowskimi i rolnikami; podkreśla korzyści płynące z zacieśnienia współpracy między naukowcami, kierunkami rolniczymi na uczelniach wyższych i szerzej pojętym sektorem edukacji, doradcami lub konsultantami, rolnikami i ich stowarzyszeniami i organizacjami oraz społeczeństwem; podkreśla ważną rolę, jaką w rozwoju produkcji ekologicznej mają odegrać niezależne usługi doradztwa rolniczego, które państwa członkowskie muszą uwzględnić w planach strategicznych WPR; podkreśla, że trzeba przeznaczyć na nie wystarczające środki finansowe;

59.

zauważa, że jak wskazano w sprawozdaniu Wspólnego Centrum Badawczego zatytułowanym „Modelling environmental and climate ambition in the agricultural sector with the CAPRI model” [Modelowanie ambicji środowiskowych i klimatycznych w sektorze rolnym za pomocą modelu CAPRI] (8), potrzebne jest zwiększenie wydajności w rolnictwie ekologicznym i zarządzaniu składnikami odżywczymi, co można osiągnąć w większym stopniu m.in. dzięki rolnictwu precyzyjnemu, nowym technologiom cyfrowym i innym innowacyjnym technikom;

60.

zauważa, że innowacyjne narzędzia cyfrowe mogą znacznie zwiększyć przejrzystość i identyfikowalność, a tym samym pomóc w zwalczaniu oszustw i nielegalnych metod produkcji, a także zwiększyć zaufanie konsumentów; zachęca zatem Komisję do zapewnienia szerszego zastosowania w rolnictwie ekologicznym technologii cyfrowych, takich jak rolnictwo precyzyjne i łańcuch bloków, również za pomocą strategicznych planów WPR; podkreśla jednak, że technologie te uzupełniają systemowe zrównoważone podejście do rolnictwa ekologicznego oraz że należy zapewnić prywatność, rentowność i niezależność rolników w odniesieniu do danych;

Zwiększenie wkładu rolnictwa ekologicznego w zrównoważony rozwój

61.

ponownie podkreśla znaczenie badań naukowych i innowacji dla zrównoważonego rozwoju sektora rolnictwa ekologicznego oraz dla spełnienia oczekiwań społecznych dotyczących różnorodności biologicznej, zmiany klimatu i przystosowania się do niej, dobrostanu zwierząt i efektywnego wykorzystania zasobów; z zadowoleniem przyjmuje także zamiar Komisji, by na wspieranie tych celów przeznaczyć środki finansowe z programu „Horyzont Europa”; podkreśla w tym kontekście, że potrzebne są badania naukowe i innowacje, aby zachęcić do przechodzenia na rolnictwo ekologiczne, w tym ekologiczną produkcję zwierzęcą, w celu znalezienia alternatyw dla niektórych środków produkcji zarówno w rolnictwie, jak i w przetwórstwie, tak aby zwiększyć plony oraz zapewnić dostępność niezbędnych pasz białkowych, witamin, środków ochrony roślin, w szczególności rozwiązań w zakresie kontroli biologicznej, nawozów i zasobów genetycznych, w celu dalszego rozwoju solidnych systemów gospodarki rolnej i zwiększenia tolerancji na susze, szkodniki i choroby; wzywa Komisję, by pobudzała i wspierała współpracę między środowiskami naukowymi zajmującymi się żywnością i rolnictwem, zarówno typu ekologicznego, jak i konwencjonalnego, w szczególności za pośrednictwem europejskiego partnerstwa innowacyjnego na rzecz wydajnego i zrównoważonego rolnictwa (EIP-AGRI);

62.

zachęca do opartego na podstawach naukowych podejścia do żyzności gleby oraz do potrzeby opracowania i zaakceptowania w rolnictwie ekologicznym nowych źródeł roślinnych składników odżywczych, w tym zwiększonego recyklingu składników odżywczych, a także, tam gdzie jest to właściwe, produktów nawozowych wytwarzanych ze źródeł odnawialnych, takich jak odpady z biomasy i obornik zwierzęcy, aby uniknąć długoterminowego deficytu składników pokarmowych; przypomina o znaczeniu obornika zwierzęcego jako nawozu organicznego i zachęca do jego zrównoważonego stosowania w cyklu uprawowym; wzywa Komisję, by oceniła nowe materiały pochodzące z recyklingu zawierające podstawowe składniki odżywcze dla roślin (fosfor, potas i azot), pod kątem ich przyszłego dodania do wykazu środków produkcji zawartego w rozporządzeniu (UE) 2018/848, zgodnie z zasadami rolnictwa ekologicznego i przy zapewnieniu jakości, bezpieczeństwa i zaufania konsumentów;

63.

apeluje o lepsze zbadanie potencjalnych korzyści związanych ze stosowaniem biostymulatorów roślinnych i biopreparatów do użyźniania gleby w rolnictwie ekologicznym oraz sposobu, w jaki przyczyniają się one do wchłaniania składników pokarmowych i do poprawy wydajności w tym modelu produkcji, aby umożliwić ich szersze wykorzystanie i przyczynić się do zmniejszenia różnic między plonami organicznymi a konwencjonalnymi; wskazuje, że propagowanie stosowania odpowiedniego dla danego gospodarstwa połączenia różnych zewnętrznych czynników pokarmowych, w uzupełnieniu do biologicznego wiązania azotu, mogłoby rozwiązać problem braku równowagi w bilansie składników pokarmowych w systemach rolnictwa ekologicznego;

64.

podkreśla, że w Unii Europejskiej należy pilnie rozwijać produkcję ekologicznych białek roślinnych oraz pobudzać produkcję ekologicznych roślin strączkowych, w tym w systemach paszowych, aby zmniejszyć zależność sektora ekologicznego od przywozu; wzywa Komisję, by sporządziła specjalny plan strategiczny w tym zakresie;

65.

z zadowoleniem przyjmuje wkład rolnictwa ekologicznego w ograniczenie stosowania pestycydów syntetycznych i wzywa Komisję, aby przy opracowywaniu nowych przepisów dotyczących zrównoważonego stosowania pestycydów zdefiniowała produkty kontroli biologicznej oraz zwiększyła dostępność rozwiązań w zakresie kontroli biologicznej i substancji naturalnych, które mogą być stosowane w znacznie szerszym zakresie, dzięki usprawnieniu i przyspieszeniu procesu oceny i wydawania zezwoleń;

66.

przypomina Komisji i państwom członkowskim o swojej rezolucji z dnia 15 lutego 2017 r. w sprawie pestycydów niskiego ryzyka pochodzenia biologicznego (9) i podkreśla potrzebę wspierania rozwoju bezpiecznych, skutecznych i przystępnych cenowo alternatywnych środków ochrony roślin oraz zachęcania do ich szerszego stosowania, w szczególności poprzez uproszczenie zarówno procedury udzielania zezwoleń na stosowanie substancji podstawowych, jak i rozszerzenia ich stosowania, jako ważnego elementu rozwoju produkcji ekologicznej; podkreśla, że niezbędne jest stworzenie warunków równego dostępu do ekologicznych środków ochrony roślin i nawozów w państwach członkowskich; podkreśla, że pozostałości pestycydów, które są obecne w środowisku, mogą potencjalnie wpływać również na produkty ekologiczne;

67.

wskazuje, że rolnicy prowadzący produkcję ekologiczną, którzy gwarantują przy produkcji wysokie standardy ochrony środowiska, nie mogą być obciążani odpowiedzialnością za zagrożenia, na które nie mają wpływu; wzywa także Komisję do dalszego wspierania harmonizacji postępowania z wynikami badań pozostałości pestycydów;

68.

podkreśla znaczenie wystarczająco dostępnych, wysokiej jakości nasion ekologicznych, materiału heterogenicznego, wysokoplennych odmian roślin i odmian rodzimych, a także odmian dostosowanych do warunków lokalnych; zwraca uwagę na ich potencjał wzmacniania odporności na choroby roślin i na ich wpływ na zmianę klimatu; zachęca Komisję i państwa członkowskie, by zintensyfikowały wysiłki, w tym za pomocą konkretnych działań, na rzecz lepszego funkcjonowania rynku nasion ekologicznych, i wyraża przekonanie, że okresy przejściowe byłyby pomocne w osiągnięciu tego celu; apeluje do Komisji, by zagwarantowała przeznaczenie wystarczających środków na badania dotyczące ekologicznego materiału siewnego i hodowli zwierząt;

69.

podkreśla, że ważne jest wspieranie programów ochrony i selekcji ras lokalnych, które ze względu na swoją odporność są szczególnie odpowiednie dla rolnictwa ekologicznego; podkreśla potrzebę wspierania tradycyjnej hodowli roślin w celu opracowania zdrowych i odpornych odmian, a także potrzebę stosowania nowoczesnych, zrównoważonych i innowacyjnych metod przy opracowywaniu nowych nasion ekologicznych i praktyk rolniczych, przy zachowaniu wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska;

70.

podkreśla w tym kontekście rolę, jaką mogą odegrać innowacje naukowe w hodowli roślin, w szczególności w zwiększaniu odporności odmian, we wspieraniu różnorodności zasobów genetycznych i we wzmacnianiu systemów produkcji żywności; przypomina jednocześnie, że stosowanie nasion zmodyfikowanych genetycznie (GMO) nie jest dozwolone w rolnictwie ekologicznym;

71.

popiera zamiar Komisji, by rozszerzyć na produkty ekologiczne analizę prowadzoną przez unijne centra monitorowania rynku; podkreśla, że istotne jest zintensyfikowanie gromadzenia oraz poprawa dostępności dokładnych i aktualnych danych dotyczących sektora ekologicznego, w tym na szczeblu regionalnym, aby lepiej doceniać jego skutki środowiskowe, gospodarcze i społeczne;

72.

uważa, że powinno to obejmować dane dotyczące wkładu sektora w zrównoważenie środowiskowe, a także dane dotyczące produkcji, przetwarzania, konsumpcji, w tym w sektorze hotelarsko-gastronomicznym i w stołówkach publicznych, dotyczące handlu w UE i z państwami trzecimi oraz cen skupu i cen detalicznych, preferencji konsumentów, struktur łańcucha dostaw, wartości dodanej i udziału rolników w łańcuchach dostaw; jest przekonany, że dane te mają zasadnicze znaczenie dla kształtowania i monitorowania polityki UE w zakresie produkcji ekologicznej oraz podejmowania działań mających na celu zaradzenie brakowi równowagi między podażą a popytem, ocenę tendencji w zakresie konsumpcji i produkcji oraz zwiększenie przejrzystości i zaufania do sektora;

73.

dostrzega potencjał wspólnej europejskiej przestrzeni danych rolniczych w zakresie zwiększenia wiedzy i zaufania konsumentów, a także poprawy identyfikowalności w łańcuchu dostaw produktów ekologicznych; podkreśla, że aby pobudzić popyt, trzeba określić potrzeby konsumentów za pomocą odpowiednich ocen; wzywa państwa członkowskie, by poprawiły komunikację na temat wyników gospodarczych sektora ekologicznego; wzywa Komisję, aby przeprowadziła kompleksowe badania i analizy wpływu rozwoju rolnictwa ekologicznego zarówno pod względem zmiany klimatu, jak i bezpieczeństwa żywnościowego w Unii Europejskiej;

o o

74.

zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji oraz rządom i parlamentom państw członkowskich.

(1) Dz.U. C 270 z 7.7.2021, s. 2.

(2) Dz.U. L 150 z 14.6.2018, s. 1.

(3) Dz.U. C 67 z 8.2.2022, s. 25.

(4) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0425.

(5) Dz.U. L 435 z 6.12.2021, s. 1.

(6) Dz.U. L 435 z 6.12.2021, s. 262.

(7) Dz.U. C 390 z 18.11.2019, s. 2.

(8) Barreiro Hurle, J., Bogonos, M., Himics, M., Hristov, J., Perez Dominguez, I., Sahoo, A., Salputra, G., Weiss, F., Baldoni, E. i Elleby, C., Modelling environmental and climate ambition in the agricultural sector with the CAPRI model [Modelowanie ambicji środowiskowych i klimatycznych w sektorze rolnym za pomocą modelu CAPRI], Urząd Publikacji Unii Europejskiej, Luksemburg, 2021.

(9) Dz.U. C 252 z 18.7.2018, s. 184.

6.12.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 465/33

P9_TA(2022)0137

Prześladowanie mniejszości z powodu przekonań lub religii

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 3 maja 2022 r. w sprawie prześladowania mniejszości z powodu przekonań lub religii (2021/2055(INI))

(2022/C 465/03)

Parlament Europejski,

—	uwzględniając art. 2, 18 i 26 Powszechnej deklaracji praw człowieka,

—	uwzględniając art. 2, 4, 18, 24, 26 i 27 Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych,

—	uwzględniając art. 2 i 13 Międzynarodowego paktu praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych,

—	uwzględniając art. 6 i 21 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE),

—	uwzględniając art. 17 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

—	uwzględniając art. 10, 14, 21 i 22 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej,

—	uwzględniając art. 9 Europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, art. 2 Protokołu nr 1 do niej oraz art. 12 Protokołu nr 12 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności,

—	uwzględniając Konwencję ONZ z 1948 r. w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa,

—	uwzględniając Konwencję ONZ z 1979 r. w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet,

—	uwzględniając Rzymski Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego,

—	uwzględniając Deklarację Zgromadzenia Ogólnego ONZ z dnia 25 listopada 1981 r. w sprawie eliminacji wszelkich form nietolerancji i dyskryminacji opartych na religii lub przekonaniach,

—	uwzględniając Deklarację Zgromadzenia Ogólnego ONZ z dnia 18 grudnia 1992 r. o prawach osób należących do mniejszości narodowych lub etnicznych, religijnych i językowych,

—	uwzględniając rezolucję Rady Praw Człowieka ONZ z dnia 24 marca 2011 r. w sprawie zwalczania nietolerancji, negatywnych stereotypów, piętnowania, dyskryminacji, podżegania do przemocy oraz przemocy na tle religijnym i wyznaniowym,

—	uwzględniając Plan działania z Rabatu z dnia 5 października 2012 r. o zakazie nawoływania do nienawiści na tle różnic narodowościowych, rasowych lub wyznaniowych, stanowiącego podżeganie do dyskryminacji, wrogości lub przemocy,

—	uwzględniając decyzję Zgromadzenia Ogólnego ONZ z dnia 28 maja 2019 r. ustanawiającą 22 sierpnia Międzynarodowym Dniem Upamiętniającym Ofiary Aktów Przemocy ze względu na Religię lub Wyznanie,

—	uwzględniając rezolucję Zgromadzenia Ogólnego ONZ z dnia 21 stycznia 2021 r. w sprawie propagowania kultury pokoju i tolerancji w celu ochrony miejsc kultu religijnego,

—	uwzględniając sprawozdania z dnia 15 lipca 2019 r. i 3 marca 2021 r. specjalnego sprawozdawcy ONZ ds. mniejszości dla Rady Praw Człowieka ONZ, dotyczące w szczególności – odpowiednio – pojęcia mniejszości i powszechnego atakowania mniejszości poprzez mowę nienawiści w mediach społecznościowych,

—

uwzględniając sprawozdanie specjalnego sprawozdawcy ONZ ds. wolności religii lub przekonań z dnia 12 października 2020 r., w którym poruszono kwestię znaczenia, jakie ma zagwarantowanie wszystkim wolności religii lub przekonań dla pomyślnego wdrożenia Agendy na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 oraz kwestię ryzyka „pozostawienia w tyle” osób należących do mniejszości religijnych lub wyznaniowych,

—	uwzględniając sprawozdanie roczne Biura Wysokiego Komisarza NZ ds. Praw Człowieka z dnia 28 grudnia 2020 r. o prawach osób należących do mniejszości narodowych lub etnicznych, religijnych i językowych,

—	uwzględniając deklarację z Marrakeszu z dnia 27 stycznia 2016 r. w sprawie praw mniejszości religijnych w społecznościach o przeważającej większości muzułmańskiej,

—	uwzględniając konkluzje Rady z dnia 16 listopada 2009 r. w sprawie wolności religii lub przekonań,

—	uwzględniając konkluzje Rady z dnia 21 lutego 2011 r. w sprawie nietolerancji, dyskryminacji i przemocy na tle religijnym lub wyznaniowym,

—	uwzględniając konkluzje Rady z dnia 22 lutego 2021 r. w sprawie priorytetów UE na rok 2021 na forach ONZ zajmujących się prawami człowieka,

—	uwzględniając wytyczne UE z dnia 24 czerwca 2013 r. w sprawie propagowania i ochrony wolności religii lub przekonań,

—	uwzględniając wytyczne UE z dnia 18 marca 2019 r. w sprawie praw człowieka dotyczące niedyskryminacji w działaniach zewnętrznych,

—	uwzględniając sprawozdania specjalnego wysłannika UE ds. promowania wolności religii lub przekonań poza UE,

—	uwzględniając Plan działania UE dotyczący praw człowieka i demokracji na lata 2020–2024, który ma być finansowany na podstawie wieloletnich ram finansowych na lata 2021–2027,

—	uwzględniając wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego Instrument Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej (COM(2018)0460) oraz zmieniony wniosek dotyczący tego rozporządzenia (COM(2020)0459),

—	uwzględniając Nagrody im. Sacharowa za wolność myśli przyznane przez Parlament Europejski Raifowi Badawiemu w 2015 r., Nadii Murad i Lamiyi Aji Bashar w 2016 r. oraz Ilhamowi Tohtiemu w 2019 r.,

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 10 października 2013 r. w sprawie dyskryminacji ze względu na przynależność kastową (1), w szczególności jej ust. 6 dotyczący religii jako jednej z wielopłaszczyznowych form dyskryminacji i nadużyć,

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 15 stycznia 2019 r. w sprawie wytycznych UE i mandatu specjalnego wysłannika UE ds. propagowania wolności religii lub przekonań poza UE (2),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 4 lutego 2016 r. w sprawie systematycznego masowego mordowania mniejszości religijnych przez tzw. „ISIS/Daisz” (3),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 4 lipca 2017 r. w sprawie reakcji na naruszenia praw człowieka w kontekście zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości, w tym ludobójstwa (4),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 15 marca 2018 r. w sprawie sytuacji w Syrii (5),

—

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 4 października 2018 r. w sprawie masowych arbitralnych zatrzymań Ujgurów i Kazachów w Regionie Autonomicznym Sinciang-Ujgur (6), rezolucję z dnia 18 kwietnia 2019 r. w sprawie Chin, w szczególności sytuacji mniejszości religijnych i etnicznych (7), rezolucję z dnia 19 grudnia 2019 r. w sprawie sytuacji Ujgurów w Chinach (wyciek dokumentów China Cables) (8) oraz rezolucję z dnia 17 grudnia 2020 r. w sprawie pracy przymusowej i sytuacji Ujgurów w Regionie Autonomicznym Sinciang-Ujgur (9),

—	uwzględniając swoje rezolucje z dnia 7 lipca (10) i 15 grudnia 2016 r. (11), 14 września (12) i 14 grudnia 2017 r. (13) oraz 19 września 2019 r. (14) w sprawie Mjanmy/Birmy i sytuacji ludności Rohingja,

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 28 listopada 2019 r. w sprawie poszanowania swobód w Algierii (15) i rezolucję z dnia 26 listopada 2020 r. w sprawie pogorszenia sytuacji w zakresie praw człowieka w Algierii, w szczególności sprawy dziennikarza Khaleda Drareniego (16),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 19 grudnia 2019 r. w sprawie łamania praw człowieka, w tym swobód religijnych, w Burkinie Faso (17),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 16 stycznia 2020 r. w sprawie Nigerii, w szczególności niedawnych ataków terrorystycznych (18),

—

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 29 kwietnia 2021 r. w sprawie przepisów o bluźnierstwie w Pakistanie, w szczególności sprawy Shagufty Kausar i Shafqata Emmanuela (19), w której przywoływana jest również sprawa Asii Bibi, rezolucję z dnia 14 kwietnia 2016 r. w sprawie Pakistanu, w szczególności ataku w Lahaur (20) oraz rezolucję z dnia 13 grudnia 2018 r. w sprawie Iranu, w szczególności sprawy Nasrin Sotude (21),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 25 listopada 2020 r. w sprawie wpływu pandemii COVID-19 na politykę zagraniczną (22),

—	uwzględniając swoje zalecenie z dnia 29 kwietnia 2021 r. dla Rady, Komisji oraz Wiceprzewodniczącego Komisji / Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa w sprawie stosunków między UE a Indiami (23),

—	uwzględniając swoje zalecenie z dnia 9 czerwca 2021 r. dla Rady w sprawie 75. i 76. sesji Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych (24),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 15 stycznia 2020 r. w sprawie praw człowieka i demokracji na świecie oraz polityki Unii Europejskiej w tym zakresie – sprawozdanie roczne za 2018 r. (25), w szczególności jej ustępy 42, 43 i 45,

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 20 stycznia 2021 r. w sprawie praw człowieka i demokracji na świecie oraz polityki Unii Europejskiej w tym zakresie – sprawozdanie roczne za 2019 r. (26), w szczególności jej ustępy 103, 104, 106 i 107,

—	uwzględniając działalność intergrupy Parlamentu Europejskiego ds. wolności religii lub przekonań i tolerancji religijnej,

—	uwzględniając art. 54 Regulaminu,

—	uwzględniając opinię Komisji Rozwoju,

—	uwzględniając sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych (A9-0071/2022),

A.	mając na uwadze, że traktaty ONZ dotyczące praw człowieka, a także przepisy międzynarodowe i unijne przewidują standardy ochrony praw osób należących do mniejszości wyznaniowych lub religijnych jako integralną część praw człowieka;

mając na uwadze, że prawo do wolności myśli, sumienia i religii obejmuje swobodę wyboru tego, w co można wierzyć lub nie wierzyć, wolność zakładania, przystępowania, zmiany lub porzucenia religii lub przekonań bez żadnych ograniczeń, a także wolność wyrażania – indywidualnie lub w ramach wspólnoty, prywatnie lub publicznie – religii lub przekonań w odniesieniu do kultu, nauczania, praktykowania i przestrzegania; mając na uwadze, że wolność ta wiąże się również z prawem do uznania osobowości prawnej organizacji religijnych, świeckich i niewyznaniowych; mając na uwadze, że wolność religii lub przekonań obejmuje również prawo do wyrażania krytycznych lub satyrycznych opinii na temat religii i władz religijnych jako legalny wyraz wolności myśli lub twórczości artystycznej;

C.	mając na uwadze, że zgodnie z art. 21 TUE UE propaguje i chroni poszanowanie godności ludzkiej oraz powszechność i niepodzielność praw człowieka i podstawowych wolności jako część zasad przewodnich swojej polityki zagranicznej;

D.	mając na uwadze, że wolność religii lub przekonań jest naruszana w znacznej liczbie krajów na świecie; mając na uwadze, że duża liczba ludzi żyje w krajach, które narzucają lub tolerują poważne naruszenia wolności myśli, sumienia, religii lub przekonań;

mając na uwadze, że dyskryminacja i prześladowanie mniejszości na tle religijnym lub wyznaniowym dokonywane są przez różne podmioty – państwowe i niepaństwowe lub ich połączenie – i mogą przybierać różne formy, takie jak: zabójstwa, tortury, ataki fizyczne, masowe zatrzymania, arbitralne aresztowania, wymuszone zaginięcia, egzekucje pozasądowe, przymus, przymusowe nawracanie, porwania, wczesne i przymusowe małżeństwa, przemoc motywowana płcią, gwałt, znęcanie się fizyczne i psychiczne, przymusowa kontrola urodzeń i aborcja, praca przymusowa i przymusowe wysiedlenie, handel ludźmi, groźby, wykluczenie, dyskryminujące i niesprawiedliwe traktowanie, nękanie, wywłaszczenie, ograniczanie dostępu do obywatelstwa i wybieralnych stanowisk, zatrudnienia, edukacji, usług zdrowotnych i administracyjnych, niszczenie miejsc kultu, cmentarzy i dziedzictwa kulturowego oraz nawoływanie do nienawiści w internecie i poza nim;

mając na uwadze, że pandemia COVID-19 spowodowała w niektórych krajach nasilenie prześladowań i przemocy wobec mniejszości wyznaniowych i religijnych; mając ponadto na uwadze, że kryzys zdrowotny stanowił w wielu krajach pretekst do przyjęcia środków prześladowania do celów niezwiązanych z pandemią; mając na uwadze, że mniejszości wyznaniowe i religijne stały się szczególnie podatne na zakażenie COVID-19 i śmierć z powodu nierównego dostępu do odpowiedniej opieki medycznej;

mając na uwadze, że kobiety należące do mniejszości wyznaniowych i religijnych są w szczególnie wysokim stopniu narażone na dyskryminację i przemoc związaną z czynnikami intersekcjonalnymi, takimi jak płeć, religia, kasta, pochodzenie etniczne, nierównowaga sił i patriarchat, które są czasem uzasadniane względami religijnymi lub wyznaniowymi; mając na uwadze, że napotykają one większe trudności, gdy chcą korzystać z prawa do opuszczenia wspólnoty religijnej lub wyznaniowej ze względu na brak niezależności społecznej lub ekonomicznej bądź groźby przemocy lub utraty pieczy nad dziećmi;

mając na uwadze, że nadal dochodzi do przemocy motywowanej płcią i dyskryminacji ze względu na płeć, które są uzasadniane względami religijnymi; mając na uwadze, że kobiety i osoby LGBTIQ+ nadal doświadczają dyskryminacji i przemocy popełnianej w imię religii, ze strony zarówno podmiotów państwowych, jak i niepaństwowych; mając na uwadze, że zarówno podmioty państwowe, jak i niepaństwowe w imię religii pozbawiają praw i zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego, w tym zakazują aborcji;

I.	mając na uwadze, że wszelkie prześladowania ze względu na religię lub wyznanie zasługują na najwyższe potępienie i szybką reakcję ze strony rządów krajowych i podmiotów międzynarodowych;

mając na uwadze, że praktyki związane z tubylczymi wierzeniami lub religiami są częścią tożsamości kulturowej ludności; mając na uwadze, że ludy tubylcze mają prawo do promowania, rozwijania i utrzymywania swoich struktur instytucjonalnych oraz odrębnych zwyczajów, duchowości, tradycji, procedur i praktyk zgodnie z międzynarodowymi standardami praw człowieka;

mając na uwadze, że w prawie każdym regionie świata istnieje ryzyko, że mniejszości religijne będą uważane za „grupy terrorystyczne”, a ich członkowie mogą zostać aresztowani pod zarzutem „ekstremizmu” lub „nielegalnej działalności”; mając na uwadze, że niektóre rządy stosują względy bezpieczeństwa narodowego i walki z terroryzmem, by kryminalizować przynależność do określonych grup religijnych lub wyznaniowych lub działalność takich grup; mając na uwadze, że takie podejście poważnie utrudnia korzystanie z prawa do wolności religii lub przekonań;

mając na uwadze, że mniejszości wyznaniowe lub religijne często nie mają odpowiedniej reprezentacji narodowej; mając na uwadze, że prawo często nie uwzględnia potrzeb i interesów tych mniejszości, a rządy stosują szereg pozaprawnych środków prześladowczych, delegitymizujących lub stygmatyzujących te mniejszości;

mając na uwadze, że w licznych konfliktach i kryzysach na całym świecie ataki na dziedzictwo kulturowe były instrumentem symbolicznej przemocy i upolitycznienia dziedzictwa kulturowego; mając na uwadze, że religijne aspekty tych konfliktów bezpośrednio przyczyniły się do kryzysów humanitarnych, wysiedleń, migracji, a także naruszania praw religijnych i kulturalnych oraz godności ludzkiej; mając na uwadze, że te konflikty i kryzysy mogą polaryzować społeczeństwa, kraje, regiony, grupy etniczne i społeczności oraz zwiększyć ryzyko konfliktów zbrojnych; mając na uwadze, że w związku z tym niszczenie i grabież dziedzictwa kulturowego może być narzędziem wojny i sygnałem ostrzegającym o masowych aktach okrucieństwa w przyszłości; mając ponadto na uwadze, że takie niszczenie i grabież stanowią poważne przeszkody dla dialogu, pokoju i pojednania;

mając na uwadze, że niszczenie dziedzictwa kulturowego sprawia, że wspólnoty, zwłaszcza wspólnoty religijne, stają się podatne na zagrożenia, ponieważ pozbawia się je istotnej części ich tożsamości; mając na uwadze, że grupy ekstremistyczne i inne strony konfliktu mogą z łatwością rozpowszechnić swoje wpływy na obszary, na których osłabiono tożsamość i spójność społeczną oraz wzmocniono podziały w społecznościach;

O.	mając na uwadze, że w przypadku zbrodni prawa międzynarodowego popełnianych ze względu na religię lub przekonania, sprawcy – z niewielkimi wyjątkami – pozostają bezkarni i mogą w dalszym ciągu dopuszczać się okrucieństw;

P.	mając na uwadze, że zgodnie z Konwencją ONZ z 1948 r. w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa państwa i władze publiczne mają obowiązek nie tylko karać sprawców ludobójstwa, lecz również przede wszystkim zapobiegać takim zbrodniom;

potwierdza swoje niezłomne zaangażowanie w promowanie i ochronę praw osób należących do mniejszości wyznaniowych lub religijnych na całym świecie, w tym ich prawa do przyjmowania, zmiany, wyboru, okazywania, praktykowania lub porzucenia przekonań lub religii, w poszanowaniu zasad równości i niedyskryminacji; z całą mocą potępia wszelkie prześladowania, przemoc, podżeganie do przemocy i akty terroryzmu wymierzone w jakąkolwiek mniejszość ze względu na przekonania lub religię bądź ich brak; podkreśla, że w niektórych przypadkach naruszenia tych praw człowieka mogą stanowić ludobójstwo lub zbrodnie przeciwko ludzkości; potępia negowanie takich naruszeń lub wysiłki na rzecz ich zminimalizowania i potwierdza swoje zobowiązanie do ich wyeliminowania i wsparcia dla ofiar;

podkreśla, że to na państwach spoczywa główna odpowiedzialność za promowanie i ochronę praw człowieka osób należących do mniejszości wyznaniowych lub religijnych, w tym ich prawa do swobodnego praktykowania religii lub przekonań oraz prawa do niewierzenia, a także za ich ochronę przed naruszaniem tych praw, w szczególności przed zbrodniami przeciwko ludzkości i ludobójstwem;

jest zdania, że niezależnie od wyznania, religii, myśli lub sumienia należy wspierać i zapewniać włączenie wszystkich obywateli do społeczeństwa oraz do życia politycznego, społeczno-gospodarczego i kulturalnego oraz zapewnić poszanowanie ich godności, obywatelstwa, praw osobistych i wolności;

podkreśla, że wolność myśli, sumienia, wyznania i religii, w tym wolność kultu, celebrowania, praktykowania i nauczania, wolność wiary lub braku wiary, wolność wyrażania poglądów teistycznych, nieteistycznych, agnostycznych lub ateistycznych oraz prawo do apostazji stanowią prawa człowieka chronione na mocy prawa międzynarodowego; podkreśla, że propagowanie i ochrona tych praw przyczyniły się do rozwoju praw człowieka i demokracji w różnych warunkach, w tym w środowiskach represyjnych; uznaje, że naruszenia tych praw niejednokrotnie pogłębiają lub powodują nietolerancję, co często stanowi wczesne ostrzeżenie przed potencjalną przemocą i konfliktami;

przypomina, że zwalczanie dyskryminacji wobec wszystkich mniejszości bez względu na ich tradycje, przekonania lub religię oraz promowanie i ochrona ich praw wnoszą ogromny wkład na rzecz stabilności społecznej i politycznej, zmniejszania ubóstwa, rządów demokratycznych i zapobiegania konfliktom;

podkreśla, że prześladowanie mniejszości ze względu na przekonania lub religię często łączy się z prześladowaniem z innych powodów, w szczególności związanych z pochodzeniem narodowym lub etnicznym, płcią czy kastą; zwraca uwagę na przypadki, w których grupy wyznaniowe lub religijne są prześladowane, w tym gdy mają silną obecność na terytorium danego państwa lub nie znajdują się w mniejszości pod względem demograficznym, ale znajdują się w trudnej sytuacji, co sprawia, że są łatwo narażone na przemoc i represje; podkreśla również, że osoby nawrócone porzucające wiarę większości mogą często doświadczać poważnych naruszeń praw człowieka, takich jak więzienie, przymusowy rozwód, uprowadzenie, przemoc fizyczna i morderstwo;

jest głęboko zaniepokojony wysokim poziomem przymusu, dyskryminacji, nękania, przemocy i represji wobec osób należących do mniejszości wyznaniowych lub religijnych, które to zjawisko ma charakter globalny i nasila się w niektórych regionach; zauważa, że przemoc ta dotyka wiele wspólnot religijnych, takich jak buddyzm, chrześcijaństwo, hinduizm, islam, judaizm i inne religie, a także ateistów, humanistów, agnostyków lub osób nieutożsamiających się z żadnym wyznaniem ani religią;

głęboko ubolewa, że w szeregu krajów na całym świecie organizacje niereligijne, świeckie i humanistyczne doświadczają coraz większych prześladowań, w tym bezprecedensowych fal nawoływania do nienawiści i zabijania; potępia fakt, że wiele osób i organizacji społeczeństwa obywatelskiego jest atakowanych za pokojowe kwestionowanie, krytykowanie lub satyryczne komentowanie przekonań religijnych; podkreśla, że do tego trwającego naruszania ich wolności myśli i wypowiedzi dochodzi niezależnie od granic geograficznych i kulturowych, również w państwach członkowskich UE;

podkreśla, że wśród sprawców aktów prześladowania znajdują się reżimy autorytarne, rządy dążące do narzucenia supremacji dominującej ludności etnicznej lub religijnej nad mniejszościami, organizacje terrorystyczne, partie lub grupy ekstremistów politycznych i religijnych, a niekiedy także członkowie rodzin, przyjaciele i sąsiedzi ofiar, na przykład gdy ofiary zmieniają wyznanie lub porzucają religijność;

10.

z zadowoleniem przyjmuje pozytywną rolę niektórych wspólnot wyznaniowych i religijnych oraz pozarządowych organizacji wyznaniowych w działaniach humanitarnych w strefach konfliktu, w walce z degradacją środowiska, w propagowaniu pokoju i pojednania oraz w przyczynianiu się do rozwoju;

11.

uznaje, że kościoły, organizacje wyznaniowe i inne instytucje oraz stowarzyszenia wyznaniowe i religijne odgrywają istotną rolę w strukturze społecznej krajów rozwijających się;

12.

podkreśla, że niektóre organizacje wyznaniowe odgrywają strategiczną rolę polegającą na wpływaniu i oddziaływaniu na członków swoich wspólnot, aby wykształciło się w nich zrozumienie i poparcie dla zasadniczych kwestii takich jak HIV, opieka zdrowotna w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego oraz upodmiotowienie kobiet i dziewcząt;

13.

zauważa, że kościoły oraz inne instytucje wyznaniowe i religijne, a także organizacje wyznaniowe są często jedynymi podmiotami świadczącymi opiekę zdrowotną i inne usługi społeczne na oddalonych obszarach niektórych krajów rozwijających się oraz w strefach, w których często wybuchają konflikty;

14.

jest zdania, że podmioty humanitarne należy szkolić w konkretnej specyfice mniejszości religijnych i wyznaniowych w sytuacjach, w których doszło do przesiedleń ludzi, aby zapewnić różnym grupom uchodźców bardziej inkluzywną ochronę i pomoc;

Podejmowanie kluczowych wyzwań związanych z prześladowaniami mniejszości religijnych

15.

podkreśla ogromne znaczenie pociągnięcia do odpowiedzialności sprawców naruszeń praw człowieka wobec osób należących do mniejszości wyznaniowych lub religijnych; podkreśla ogromne znaczenie prowadzenia kompleksowych dochodzeń w sprawie naruszeń praw człowieka, zapewnienia ofiarom i ich rodzinom skutecznego dostępu do wymiaru sprawiedliwości i środków odwoławczych oraz zagwarantowania im odpowiednich odszkodowań; wzywa UE i państwa członkowskie do pilnego podjęcia współpracy z odpowiednimi mechanizmami i komisjami ONZ w celu intensyfikacji dochodzeń w sprawie bieżących przypadków naruszeń praw człowieka wobec mniejszości wyznaniowych lub religijnych na całym świecie; potwierdza w związku z tym swoje poparcie dla Międzynarodowego Trybunału Karnego i podkreśla znaczenie jego roli w ściganiu najpoważniejszych przestępstw; zauważa, że statut rzymski obejmuje zarówno zbrodnie przeciwko ludzkości, jak i ludobójstwo motywowane religią lub wyznaniem, a także ustanawia podstawowe międzynarodowe ramy prawne dla zwalczania bezkarności; wzywa UE i jej państwa członkowskie do zwiększenia wsparcia finansowego dla Międzynarodowego Trybunału Karnego oraz apeluje do państw członkowskich ONZ o zaangażowanie się w walkę z bezkarnością w tym kontekście poprzez ratyfikację statutu rzymskiego; podkreśla potrzebę działania na rzecz zapobiegania aktom przemocy ze względu na przekonania lub religię, w szczególności zbrodniom międzynarodowym, takim jak ludobójstwo, zbrodnie przeciwko ludzkości i zbrodnie wojenne; podkreśla, że UE i jej państwa członkowskie powinny wdrożyć mechanizmy umożliwiające monitorowanie wczesnych sygnałów ostrzegawczych i czynników ryzyka zbrodni międzynarodowych, zgodnie z ramami ONZ dotyczącymi analizy masowych aktów okrucieństwa, analizowanie ich i zapewnienie kompleksowej reakcji, w tym zgodnie z obowiązkiem zapobiegania zbrodniom ludobójstwa i ich karania;

16.

zauważa z niepokojem, że większość przestępstw z nienawiści motywowanych religią lub przekonaniami jest w dalszym ciągu niedostatecznie zgłaszana i nie jest ścigana na całym świecie; wzywa Radę, Komisję, Europejską Służbę Działań Zewnętrznych (ESDZ) i państwa członkowskie do współpracy z państwami trzecimi w celu przyjęcia środków zapobiegania przestępstwom z nienawiści i ich zwalczania oraz przyjęcia przepisów w pełni zgodnych z międzynarodowymi standardami w zakresie wolności wypowiedzi, przekonań i religii; wzywa również rządy do ustanowienia kompleksowego systemu gromadzenia danych na temat przestępstw z nienawiści i innych aktów dyskryminacji wobec wspólnot religijnych lub wyznaniowych;

17.

wzywa Radę i państwa członkowskie UE, aby stosowały sankcje wobec osób i podmiotów odpowiedzialnych za systematyczne nadużywanie i naruszanie prawa do wolności religii lub przekonań lub zaangażowanych w takie nadużycia i naruszenia, zgodnie z globalnym systemem sankcji UE za naruszenia praw człowieka;

18.

jest zbulwersowany nasileniem się prześladowań mniejszości wyznaniowych lub religijnych podczas pandemii COVID-19; potępia fakt, że osoby należące do mniejszości wyznaniowych lub religijnych uznano za kozły ofiarne i obwiniono o rozprzestrzenianie wirusa wywołującego COVID-19 oraz że odmówiono im dostępu do publicznej opieki zdrowotnej, żywności, pomocy humanitarnej lub traktowano ich w sposób dyskryminacyjny w tym zakresie ze względu na religię lub wyznanie;

19.

podkreśla, że udzielanie pomocy humanitarnej musi być wolne od wszelkiego rodzaju dyskryminacji, oraz zdecydowanie potępia wszelką dyskryminację ze względu na przynależność religijną w rozdzielaniu pomocy humanitarnej;

20.

wzywa UE i jej państwa członkowskie, aby uznały prawa, przekonania i wartości ludów tubylczych oraz zobowiązały się do zajęcia się konkretną formą dyskryminacji ludów tubylczych ze względu na ich przekonania, w sposób kompleksowy poprzez działania zewnętrzne UE;

21.

jest zaniepokojony faktem, że w niektórych krajach stosuje się przepisy dotyczące bluźnierstwa i przepisy religijne, które mają pierwszeństwo przed przepisami krajowymi; podkreśla, że szczególnie kobiety i dziewczęta należące do mniejszości wyznaniowych lub religijnych są coraz częściej celem ataków mających na celu wyrządzenie szkód całej ich społeczności; podkreśla, że są one szczególnie narażone na brutalne ataki, porwania, gwałty, przemoc seksualną i przemoc ze względu na płeć, przymusowe nawracanie, przymusową sterylizację i aborcje, okaleczanie narządów płciowych, przymusowe i wczesne małżeństwa oraz więzienie domowe; zdecydowanie potępia wszystkie te naruszenia praw człowieka wobec nich i podkreśla, że obostrzenia wprowadzone podczas pandemii COVID-19 sprawiły, że ich sytuacja w zakresie praw człowieka stała się jeszcze bardziej niepewna, i jeszcze bardziej ograniczyły ich dostęp do informacji;

22.

potępia wszelkie akty przemocy, prześladowania, przymusu i dyskryminacji wobec osób ze względu na płeć lub orientację seksualną lub podżeganie do tych aktów, w tym przez przywódców religijnych lub z powodów religijnych lub światopoglądowych; podkreśla, że obrona „tradycji” lub „moralności publicznej” nie może w żadnym wypadku być sprzeczna z międzynarodowymi przepisami dotyczącymi praw człowieka, których państwa muszą przestrzegać; podkreśla w szczególności dyskryminację w dziedzinie zatrudnienia, edukacji, dostępu do wymiaru sprawiedliwości i skutecznych środków ochrony prawnej, mieszkalnictwa i opieki zdrowotnej; wyraża głębokie zaniepokojenie niewłaściwym wykorzystywaniem i instrumentalizacją przekonań lub religii w celu narzucania dyskryminujących strategii politycznych, przepisów, w tym przepisów karnych, lub ograniczeń, które stoją w sprzeczności z prawami osób LGBTIQ, kobiet i dziewcząt oraz podważają te prawa, a także ograniczają dostęp do podstawowych usług, takich jak edukacja i zdrowie, w tym prawa seksualne i reprodukcyjne, penalizują aborcję we wszystkich przypadkach, penalizują cudzołóstwo lub ułatwiają praktyki religijne naruszające prawa człowieka; wzywa do uchylenia odnośnych strategii politycznych, przepisów lub ograniczeń, które często przekładają się na ustawodawstwo krajowe jako świeckie ograniczenia;

23.

potępia sekty religijne kierujące swoją działalność do diaspory z krajów rozwijających się, które to sekty stosują mechanizmy służące do czerpania zysków finansowych ze słabości społeczności migrantów w Europie oraz rozpowszechniają stronnicze treści światopoglądowe, często obejmujące treści homofobiczne, transfobiczne i mizoginiczne;

24.

potępia naruszanie praw człowieka, nadużycia seksualne, sekciarstwo i nadużycia finansowe, których dopuszczają się misje i przywódcy religijni w niektórych krajach rozwijających się;

25.

potępia wykorzystywanie prawodawstwa dotyczącego bezpieczeństwa, podburzania, zakłócania porządku publicznego, nawoływania do przemocy oraz walki z terroryzmem i ekstremizmem jako instrumentu prześladowania lub skazywania osób należących do mniejszości wyznaniowych lub religijnych, delegalizacji lub ograniczania praktykowania lub wyrażania swoich przekonań lub religii, zamykania miejsc kultu oraz zniechęcania do członkostwa w stowarzyszeniach religijnych lub wyznaniowych oraz rejestracji takich stowarzyszeń; wzywa Komisję i ESDZ, aby uważnie monitorowały wdrażanie takiego prawodawstwa oraz konsekwentnie podnosiły tę kwestię w dwustronnych rozmowach z zainteresowanymi rządami; wzywa państwa członkowskie UE, aby odrzucały wszelkie wnioski zagranicznych władz o współpracę sądową i policyjną w indywidualnych sprawach sądowych, jeżeli opierają się one na takim prawodawstwie;

26.

zdecydowanie potępia wszelkie praktyki przymusowego przetrzymywania w państwowych obozach reedukacyjnych, pracy przymusowej lub wyzysku osób należących do mniejszości wyznaniowych lub religijnych, których celem jest zmuszenie ich do porzucenia religii i asymilacji z dominującą kulturą, językiem lub sposobem myślenia; potępia również szerokie wykorzystywanie technologii nadzoru cyfrowego do monitorowania, kontrolowania i represjonowania osób należących do mniejszości wyznaniowych lub religijnych;

27.

ubolewa nad ograniczeniami dostępu do dokumentacji prawnej i rejestracji dla organizacji i osób należących do mniejszości wyznaniowych lub religijnych oraz przypomina, że tożsamość prawna jest prawem, które należy zagwarantować wszystkim ludziom na równych zasadach;

28.

ubolewa nad faktem, że w ponad 70 krajach na świecie władze egzekwują lub chcą wprowadzić przepisy karne, które przewidują kary za bluźnierstwo, herezję, apostazję, zniesławienie lub obrazę religii oraz przejście na inną religię, w tym karę śmierci; zauważa, że obowiązujące już przepisy są stosowane w sposób nieproporcjonalny wobec osób należących do mniejszości wyznaniowych lub religijnych i podsycają atmosferę przemocy, dyskryminacji i nietolerancji religijnej, która może obejmować masowe akty przemocy wobec mniejszości i niszczenie miejsc kultu; wzywa UE, aby zintensyfikowała dialog polityczny ze wszystkimi zainteresowanymi krajami w celu uchylenia tych przepisów; podkreśla, że działania zewnętrzne UE wspierające propagowanie wolności religii lub przekonań skorzystałyby ze wspólnych wysiłków UE i państw członkowskich na rzecz zniesienia przepisów dotyczących bluźnierstwa na całym świecie; w związku z tym wzywa UE do dawania przykładu poprzez rozwiązanie własnych problemów w tym zakresie;

29.

podkreśla potrzebę ochrony obrońców praw człowieka, prawników, organizacji pozarządowych i działaczy społeczeństwa obywatelskiego, którzy wspierają i bronią osoby prześladowane ze względu na przekonania lub religię; potępia stosowanie zarzutów bluźnierstwa, apostazji i innych zarzutów dotyczących religii w celu zwalczania legalnej działalności tych ludzi i organizacji, w tym działalności w internecie i mediach społecznościowych;

30.

podkreśla, że państwa, w których służba wojskowa jest obowiązkowa, powinny zezwolić na możliwość odmowy działania sprzecznego z sumieniem, w tym ze względu na religię lub przekonania, oraz zapewnić możliwość odbycia służby zastępczej;

31.

uważa, że brak wiedzy na temat różnorodności religii i przekonań wśród jednostek i społeczności, a także brak akceptacji dla tej różnorodności, może potęgować uprzedzenia i stereotypy, które przyczyniają się do nasilenia napięć, nieporozumień, postaw dyskryminacyjnych i braku wzajemnego szacunku między ludźmi; przypomina, że według Komitetu Praw Człowieka ONZ edukacja publiczna obejmująca nauczanie określonej religii lub światopoglądu jest niezgodna z prawem do wolności myśli, sumienia i religii, chyba że przewidziano niedyskryminujące zwolnienia lub alternatywne rozwiązania, które uwzględniają życzenia danych osób i ich opiekunów;

32.

podkreśla znaczenie strategicznych podejść i inicjatyw edukacyjnych obejmujących edukację oraz dialog międzykulturowy, międzywyznaniowy i międzyreligijny, w tym dialog przywódców religijnych i organizacji społeczeństwa obywatelskiego, w walce z prześladowaniem mniejszości oraz nietolerancją i nawoływaniem do nienawiści wobec mniejszości ze względu na przekonania lub religię; podkreśla, że dialog międzykulturowy, międzywyznaniowy i międzyreligijny może służyć jako katalizator budowania poczucia zaufania, szacunku i zrozumienia oraz budowania wzajemnego szacunku i pojednania, tak aby uczyć się pokojowego i konstruktywnego współżycia w kontekście wielokulturowym;

33.

zauważa, że młodzi ludzie w krajach rozwijających się są szczególnie narażeni na ideologie ekstremistyczne, a dobrej jakości edukacja jest jednym z kluczowych elementów walki z radykalizacją; zauważa, że ruchy ekstremistyczne często wykorzystują słabą obecność państwa na obszarach wiejskich;

34.

ubolewa, że sieci i platformy mediów społecznościowych są coraz częściej wykorzystywane do zastraszania i podżegania do nienawiści i przemocy; podkreśla, że mniejszości wyznaniowe lub religijne nadal są obiektem mowy nienawiści w internecie i poza nim ze strony osób i zorganizowanych grup z całego spektrum politycznego i religijnego, oraz wzywa rządy do zajęcia się tym problemem i przeciwdziałania mu;

Wzmocnienie polityki zagranicznej UE w zakresie praw człowieka oraz działań zewnętrznych w celu ochrony wolności przekonań i wolności religijnej osób należących do grup mniejszościowych

35.

zauważa, że stanowisko specjalnego wysłannika UE ds. propagowania wolności religii lub przekonań poza UE pozostaje nieobsadzone od ponad roku; ponawia swój apel do Rady i Komisji o przeprowadzenie przejrzystej i kompleksowej oceny skuteczności i wartości dodanej stanowiska specjalnego wysłannika, o zapewnienie mu odpowiednich zasobów oraz o należyte wspieranie jego mandatu, zdolności i obowiązków instytucjonalnych; ponawia apel do Komisji o zagwarantowanie przejrzystości nominacji, mandatu, działań i obowiązków sprawozdawczych specjalnego wysłannika; podkreśla, że obowiązki specjalnego wysłannika powinny koncentrować się na propagowaniu wolności myśli, sumienia, religii i przekonań oraz na prawie do bycia osobą niewierzącą, do apostazji i do przyjęcia postawy ateistycznej, przy czym należy również zwrócić uwagę na sytuację zagrożonych osób niewierzących; zaleca, aby specjalny wysłannik ściśle i w sposób komplementarny współpracował ze Specjalnym Przedstawicielem UE ds. Praw Człowieka i Grupą Roboczą Rady ds. Praw Człowieka (COHOM);

36.

wzywa Radę, Komisję, ESDZ i państwa członkowskie UE, aby zajęły się kwestią prześladowań ze względu na przekonania lub religię jako jednym z priorytetów polityki zagranicznej UE w zakresie praw człowieka, zgodnie z Planem działania UE dotyczącym praw człowieka i demokracji na lata 2020–2024; podkreśla, że do ochrony i propagowania wolności religii lub przekonań potrzebne jest podejście wielopłaszczyznowe i wielopodmiotowe, obejmujące prawa człowieka, dialog, mediację oraz rozwiązywanie konfliktów i zapobieganie im we współpracy z licznymi podmiotami państwowymi i niepaństwowymi, takimi jak organizacje wyznaniowe, przywódcy religijni, grupy osób niewierzących, organizacje społeczeństwa obywatelskiego i obrońcy praw człowieka; apeluje o ściślejszą koordynację z inicjatywami ONZ w tym zakresie; ponawia apel o regularny i publiczny przegląd Wytycznych UE w sprawie propagowania i ochrony wolności religii lub przekonań, który umożliwi ocenę wdrażania wytycznych oraz przygotowanie propozycji dotyczących ich aktualizacji; zauważa, że w wytycznych UE przewiduje się ocenę ich wdrożenia przez COHOM po upływie trzech lat oraz że oceny takiej nie przedstawiono ani nie podano do wiadomości publicznej; uważa, że w takiej ocenie należy położyć nacisk na najlepsze praktyki, określić obszary wymagające poprawy oraz przedstawić konkretne zalecenia dotyczące wdrożenia wytycznych zgodnie z określonym harmonogramem i wyznaczonymi celami pośrednimi; domaga się włączenia oceny do corocznych sprawozdań UE na temat praw człowieka i demokracji na świecie; wzywa również do regularnego przekazywania Parlamentowi sprawozdań z postępów we wdrażaniu wytycznych;

37.

wzywa UE i jej państwa członkowskie do wzmocnienia prawnych i instytucjonalnych mechanizmów ochronnych w celu zadbania o przestrzeganie praw człowieka członków mniejszości religijnych i wyznaniowych oraz wszelkich innych osób w trudnej sytuacji, w tym kobiet i dziewcząt, osób o innej przynależności etnicznej lub kastowej, osób starszych i osób z niepełnosprawnościami, migrantów, uchodźców i osób wewnętrznie przesiedlonych, a także osób LGBTIQ, tak by podlegały one pełnej ochronie z tytułu swoich praw podstawowych i nie były dyskryminowane z powodu przekonań lub religii;

38.

podkreśla, że instrumentalizacja religii i przekonań stanowi ważny czynnik konfliktów na całym świecie; podkreśla, że prześladowanie i dyskryminacja ze względu na religię i przekonania zmusza wiele osób i społeczności do migracji lub wewnętrznych przesiedleń; wzywa Komisję i państwa członkowskie UE do udzielenia pomocy wszystkim przesiedleńcom, w tym ludziom należącym do mniejszości wyznaniowych lub religijnych, którzy chcą dobrowolnie powrócić do ojczyzny, gdy pozwolą na to warunki materialne i sytuacja bezpieczeństwa oraz gdy okoliczności, które doprowadziły do ich wyjazdu, przestaną istnieć, przy czym pomoc ta powinna mieć w szczególności formę wsparcia środków utrzymania oraz wsparcia odbudowy ich mieszkań i podstawowej infrastruktury, takiej jak szkoły i szpitale;

39.

wzywa UE i jej partnerów, aby rozważyli przygotowanie analizy dotyczącej roli religii w poszczególnych konfliktach, zidentyfikowali pozytywne działania prowadzone obecnie przez przywódców religijnych w ramach wysiłków na rzecz budowania pokoju, analizy konfliktów i zapobiegania im, aby przyłączyli się do tych działań oraz aby wsłuchiwali się w różne głosy reprezentujące zarówno większościowe, jak i mniejszościowe grupy religijne;

40.

zwraca uwagę, że przemoc wobec mniejszości religijnych podczas konfliktów może także narazić je na dalsze ataki w kontekście uchodźczym z powodu niewłaściwej interpretacji humanitarnych zasad neutralności i powszechności oraz częstych założeń dotyczących religii, według których ma ona charakter bądź to nieistotny, bądź to powodujący podziały;

41.

wzywa ESDZ i delegatury UE, aby w ramach krajowych strategii w zakresie praw człowieka i demokracji na lata 2021–2024 uwzględniły cele ściśle związane z prześladowaniem mniejszości ze względu na przekonania lub religię we wszystkich istotnych sytuacjach; wzywa ESDZ i delegatury UE, aby konsekwentnie podnosiły ogólne kwestie i konkretne przypadki dotyczące prześladowań lub dyskryminacji mniejszości wyznaniowych lub religijnych podczas dialogów dotyczących praw człowieka z krajami partnerskimi i na forach ONZ zajmujących się prawami człowieka, stosując podejście zorientowane na wyniki i uwzględniając perspektywę płci; ponawia apel o umożliwienie posłom do Parlamentu dostępu do treści tych strategii krajowych; zauważa, że liczba ateistów i osób niereligijnych szybko rośnie i że polityka UE powinna traktować równo te osoby;

42.

zwraca uwagę, że w niektórych krajach głównymi źródłami dyskryminacji mniejszości są podmioty niepaństwowe; wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby nie skupiały się wyłącznie na dyskryminacji ze strony władzy oraz współpracowały z krajami partnerskimi przy eliminowaniu przyczyn dyskryminacji mniejszości ze strony społeczeństwa, ze szczególnym uwzględnieniem mowy nienawiści;

43.

wzywa delegatury UE i przedstawicielstwa państw członkowskich, by wspierały obrońców praw człowieka i dziennikarzy działających na rzecz mniejszości wyznaniowych lub religijnych oraz, w stosownych przypadkach, ułatwiały wydawanie wiz nadzwyczajnych i zapewniały tymczasowe schronienia w państwach członkowskich UE, gdy osoby te są zagrożone;

44.

wzywa Komisję, by wspierała organizacje społeczeństwa obywatelskiego i kampanie społeczne promujące informacje i wiedzę na temat grup religijnych i światopoglądowych nienależących do większości, a zwłaszcza humanistów i ateistów w krajach, w których napotykają szczególnie poważne formy dyskryminacji;

45.

wzywa Komisję i ESDZ, aby uważnie śledziły sytuację mniejszości wyznaniowych religijnych w krajach trzecich pod kątem poszanowania praw człowieka oraz realizację odnośnych zobowiązań tych krajów zapisanych w umowach dwustronnych z UE; wzywa Komisję, aby w tym kontekście dokonała w szczególności przeglądu kwalifikowalności państw trzecich w ramach ogólnego systemu preferencji; opowiada się za systemem stopniowego udzielania preferencji dla danego państwa trzeciego w oparciu o wypełnianie przez ten kraj zobowiązań w zakresie praw człowieka, w tym poszanowanie wolności religii lub przekonań;

46.

podkreśla, że UE powinna wziąć pod uwagę konkretne wyzwania, z jakimi często mierzą się mniejszości religijne, etniczne i językowe podczas korzystania z pomocy humanitarnej z powodu marginalizacji, aktywnego ukierunkowywania pomocy na grupy docelowe lub słabej pozycji społeczno-ekonomicznej; wzywa Komisję do oceny faktycznej dostępności pomocy humanitarnej dla mniejszości oraz dopilnowania, by jej polityka humanitarna nie pomijała mniejszości;

47.

ubolewa nad niszczeniem miejsc kultu religijnego, które stanowią integralną część dziedzictwa kulturowego, oraz wzywa do ich ochrony i odbudowy; zaleca, aby UE uwzględniła ochronę dziedzictwa kulturowego jako element działań zewnętrznych w ramach polityki zagranicznej mających na celu utrzymanie pokoju, promowanie pojednania i zapobieganie konfliktom; zaleca, aby UE wykorzystywała współpracę w zakresie dziedzictwa kulturowego jako element środków budowy zaufania w procesach pokojowych;

48.

wzywa Komisję do zapewnienia odpowiedniego finansowania kwestii związanych z ochroną osób należących do mniejszości wyznaniowych lub religijnych w kontekście programu tematycznego dotyczącego praw człowieka w ramach Instrumentu Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej – „Globalny wymiar Europy”; wzywa UE do zapewnienia poszanowania zasad pluralizmu, neutralności i sprawiedliwości oraz do rygorystycznego trzymania się zasady niewzmacniania strategii politycznych lub przepisów, które faworyzują jedną grupę wyznaniową lub religijną względem innych przy przydzielaniu środków na ten cel;

49.

zaleca zwiększenie wielostronnego zaangażowania UE w promowanie poszanowania mniejszości wyznaniowych lub religijnych oraz we włączanie tej kwestii do głównego nurtu polityki w zakresie praw człowieka na całym świecie; wzywa UE i jej państwa członkowskie, aby zacieśniły współpracę z ONZ, Radą Europy i Organizacją Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE), aby zintensyfikowały dialog z Unią Afrykańską, Organizacją Państw Amerykańskich, Stowarzyszeniem Narodów Azji Południowo-Wschodniej, Organizacją Współpracy Islamskiej i innymi organizacjami regionalnymi oraz aby zawierały sojusze z państwami trzecimi lub grupami podobnie myślących państw w celu zapewnienia międzynarodowej reakcji na nieprzestrzeganie praw człowieka osób należących do mniejszości wyznaniowych lub religijnych, zwłaszcza tych, które znajdują się w najtrudniejszej sytuacji lub są celem ataków na obszarach objętych konfliktem; zaleca, aby UE nadal była głównym orędownikiem rezolucji w sprawie wolności myśli, sumienia, religii lub przekonań w Zgromadzeniu Ogólnym ONZ i Radzie Praw Człowieka ONZ; apeluje o wspólne inicjatywy UE i ONZ mające na celu zwalczanie prześladowań i dyskryminacji mniejszości wyznaniowych lub religijnych oraz osób niewierzących; wzywa UE do zacieśnienia współpracy z Radą Praw Człowieka ONZ, zwłaszcza za pośrednictwem specjalnych procedur Rady Praw Człowieka ONZ, Biura Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka oraz specjalnego sprawozdawcy ds. wolności religii lub przekonań; zaleca, aby specjalni wysłannicy ds. wolności religii lub przekonań we wszystkich państwach członkowskich UE wymieniali najlepsze praktyki i ściśle ze sobą współpracowali;

50.

podkreśla znaczenie ustanowienia Międzynarodowego Dnia Upamiętniającego Ofiary Aktów Przemocy ze względu na Religię lub Wyznanie (22 sierpnia); wzywa Radę, Komisję i państwa członkowskie UE do zwrócenia szczególnej uwagi na ten dzień podczas planowania działań oraz do aktywnej współpracy z mniejszościami wyznaniowymi i religijnymi, aby pokazać zaangażowanie w promowanie i ochronę ich wolności oraz działać na rzecz zapobiegania przyszłym aktom przemocy i nietolerancji wobec nich;

o o

51.

zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącemu Komisji / wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, Specjalnemu Przedstawicielowi UE ds. Praw Człowieka oraz rządom i parlamentom państw członkowskich i ONZ.

(1) Dz.U. C 181 z 19.5.2016, s. 69.

(2) Dz.U. C 411 z 27.11.2020, s. 30.

(3) Dz.U. C 35 z 31.1.2018, s. 77.

(4) Dz.U. C 334 z 19.9.2018, s. 69.

(5) Dz.U. C 162 z 10.5.2019, s. 119.

(6) Dz.U. C 11 z 13.1.2020, s. 25.

(7) Dz.U. C 158 z 30.4.2021, s. 2.

(8) Dz.U. C 255 z 29.6.2021, s. 60.

(9) Dz.U. C 445 z 29.10.2021, s. 114.

(10) Dz.U. C 101 z 16.3.2018, s. 134.

(11) Dz.U. C 238 z 6.7.2018, s. 112.

(12) Dz.U. C 337 z 20.9.2018, s. 109.

(13) Dz.U. C 369 z 11.10.2018, s. 91.

(14) Dz.U. C 171 z 6.5.2021, s. 12.

(15) Dz.U. C 232 z 16.6.2021, s. 12.

(16) Dz.U. C 425 z 20.10.2021, s. 126.

(17) Dz.U. C 255 z 29.6.2021, s. 45.

(18) Dz.U. C 270 z 7.7.2021, s. 83.

(19) Dz.U. C 506 z 15.12.2021, s. 77.

(20) Dz.U. C 58 z 15.2.2018, s. 151.

(21) Dz.U. C 388 z 13.11.2020, s. 127.

(22) Dz.U. C 425 z 20.10.2021, s. 63.

(23) Dz.U. C 506 z 15.12.2021, s. 109.

(24) Dz.U. C 67 z 8.2.2022, s. 150.

(25) Dz.U. C 270 z 7.7.2021, s. 25.

(26) Dz.U. C 456 z 10.11.2021, s. 94.

6.12.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 465/44

P9_TA(2022)0138

Unijna strategia wspierania edukacji dzieci na świecie: łagodzenie skutków pandemii COVID-19

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 3 maja 2022 r. W kierunku unijnej strategii wspierania edukacji dzieci na świecie: łagodzenie skutków pandemii COVID-19 (2021/2209(INI))

(2022/C 465/04)

Parlament Europejski,

—	uwzględniając Konwencję o prawach dziecka z dnia 20 listopada 1989 r.,

—	uwzględniając art. 26 Powszechnej deklaracji praw człowieka, art. 18 Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych, art. 13 i 14 Międzynarodowego paktu praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych oraz art. 10 Konwencji ONZ w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet,

—	uwzględniając cele zrównoważonego rozwoju ONZ przyjęte w 2015 r. oraz sprawozdanie ONZ na temat celów zrównoważonego rozwoju za 2021 r.,

—	uwzględniając komentarze ogólne Komitetu Praw Dziecka ONZ (1),

—	uwzględniając wytyczne ONZ w sprawie opieki zastępczej dla dzieci z dnia 18 grudnia 2009 r.,

—	uwzględniając światowe badanie ONZ na temat dzieci pozbawionych wolności z dnia 11 lipca 2019 r.,

—	uwzględniając dokument orientacyjny ONZ z dnia 15 kwietnia 2020 r. zatytułowany „Wpływ pandemii COVID-19 na dzieci” oraz pozytywną reakcję UE i grupy Ameryki Łacińskiej i Karaibów potwierdzoną podpisem 173 państw,

—	uwzględniając reakcję polityczną Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju z dnia 19 października 2020 r. zatytułowaną „Jaki jest wpływ pandemii COVID-19 na imigrantów i ich dzieci?”,

—	uwzględniając Konwencję UNESCO w sprawie zwalczania dyskryminacji w dziedzinie oświaty przyjętą 14 grudnia 1960 r.,

—	uwzględniając broszurę UNICEF-u, UNESCO i Banku Światowego zatytułowaną „Misja: przywracanie edukacji w 2021 r.”,

—	uwzględniając art. 49 Karty Organizacji Państw Amerykańskich z 1967 r.,

—	uwzględniając art. 11 Afrykańskiej Karty Praw i Dobra Dziecka z 1990 r.,

—	uwzględniając art. 17 i 25 Afrykańskiej karty praw człowieka i ludów z 1981 r.,

—	uwzględniając art. 31 deklaracji Stowarzyszenia Narodów Azji Południowo-Wschodniej w sprawie praw człowieka,

—	uwzględniając art. 14 Karty Praw Podstawowych UE,

—	uwzględniając art. 3 ust. 5 oraz art. 21 Traktatu o Unii Europejskiej,

—	uwzględniając sprawozdanie Programu Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju z kwietnia 2021 r. zatytułowane „Leaving No One Behind: Impact COVID-19 on Sustainable Development Goals (SDGs)” [Nie pozostawić nikogo w tyle: wpływ pandemii COVID-19 na cele zrównoważonego rozwoju],

—	uwzględniając europejską gwarancję dla dzieci,

—	uwzględniając Międzynarodowy Rok Eliminacji Pracy Dzieci (2021) oraz przyjęte przez Komisję podejście „zero tolerancji” wobec pracy dzieci,

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 26 listopada 2019 r. w sprawie praw dziecka z okazji 30. rocznicy przyjęcia Konwencji ONZ o prawach dziecka (2),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 11 marca 2021 r. w sprawie konfliktu w Syrii po dziesięciu latach od wybuchu powstania (3),

—	uwzględniając art. 54 Regulaminu,

—	uwzględniając opinie przedstawione przez Komisję Rozwoju oraz Komisję Kultury i Edukacji,

—	uwzględniając sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych (A9-0058/2022),

A.	mając na uwadze, że w wyniku pandemii COVID-19 w skali globalnej zmarło niemal pięć milionów osób, co skłoniło rządy na całym świecie do podjęcia nadzwyczajnych środków mających powstrzymać rozprzestrzenianie się COVID-19, w tym do zamykania szkół i ograniczania dostępu do placówek oświatowych;

B.	mając na uwadze, że nowe warianty nasilają kryzys zdrowotny związany z COVID-19, podczas gdy z powodu konfliktów i innych kryzysów, w tym kryzysu klimatycznego, nadal istnieje zwiększone ryzyko nieosiągania minimalnego poziomu umiejętności przez dzieci na całym świecie;

C.	mając na uwadze, że dostęp do edukacji jest uznanym na arenie międzynarodowej podstawowym prawem człowieka, niezbędnym do korzystania z innych praw człowieka; mając na uwadze, że prawo do nauki zakłada, iż edukacja na poziomie podstawowym jest obowiązkowa i powszechna oraz dostępna dla wszystkich;

mając na uwadze, że według szacunków UNICEF-u ponad 168 mln dzieci straciło pełen rok edukacji ze względu na zamknięcie szkół w następstwie nakazów izolacji związanych z COVID-19, a według danych UNESCO 800 mln uczniów na całym świecie ucierpiało z powodu znacznych zakłóceń toku nauczania, co doprowadziło do utraty średnio dwóch trzecich roku szkolnego;

mając na uwadze, że od marca 2020 r. blisko 194 państw z powodu pandemii COVID-19 było zmuszonych do zamknięcia szkół w całym kraju, co dotknęło ponad 1,8 mld uczniów na całym świecie i odcięło im dostęp do edukacji oraz innych znaczących korzyści zapewnianych przez szkoły; mając na uwadze, że w niektórych regionach szkoły nadal pozostają zamknięte; mając na uwadze, że zamknięcie szkół w coraz większym stopniu naraża dzieci na przemoc, znęcanie się i wykorzystywanie, także w środowisku domowym; mając na uwadze, że częściowe lub całkowite zamykanie szkół wywiera największy wpływ na dzieci marginalizowane i znajdujące się w trudnej sytuacji, ponieważ prowadzi do pogłębienia istniejących nierówności w systemach kształcenia oraz zakłócenia wszystkich aspektów ich codziennego życia;

mając na uwadze, że według UNICEF-u jedna trzecia dzieci na świecie nie ma dostępu do internetu, co stanowi barierę w dostępie do zdalnego/cyfrowego uczenia się; mając na uwadze, że po pandemii COVID-19 nadal będzie istniało zapotrzebowanie na programy zdalnego uczenia się i nauczania, zwłaszcza w krajach dotkniętych klęskami żywiołowymi i konfliktami; mając na uwadze, że e-uczenie się stwarza nowe wyzwania dla nauczycieli pod względem ułatwienia nauki uczniom i zachowania interakcji społecznych; mając na uwadze, że pandemia COVID-19 i przyspieszone wykorzystywanie innowacyjnych rozwiązań w celu zapewnienia ciągłości nauki dzieci oznacza przekształcenie edukacji na bardziej ukierunkowaną na przyszłość, inkluzywną, elastyczną i odporną; mając na uwadze, że programy nauczania zdalnego muszą być dostępne dla wszystkich dzieci, z uwzględnieniem wyzwań społeczno-ekonomicznych, z jakimi mogą się zmierzyć dzieci, a także braku dostępu do internetu, transmisji lub mediów cyfrowych;

mając na uwadze, że skutki ekonomiczne pandemii COVID-19, jakich doświadczają rodzice, wpłynęły z kolei na zdrowie, dobrostan i dostęp do edukacji ich dzieci; mając na uwadze, że rodzice nie byli przygotowani na zdalne nauczanie i nauczanie domowe dzieci w czasie zamknięcia szkół; mając na uwadze, że niektórzy pracujący rodzice, którzy nie posiadają środków finansowych lub alternatywnych zasobów, zostali zmuszeni do pozostawienia dzieci samych w domu, a inni, głównie kobiety, zostali pozbawieni pracy, przez co rodziny popadły w ubóstwo;

mając na uwadze, że ponad 90 % krajów wprowadziło pewną formę zdalnego uczenia się podczas nadzwyczajnego zamknięcia szkół; mając na uwadze, że ze zdalnego uczenia się najwięcej skorzystały dzieci na szczeblu szkolnictwa podstawowego i średniego, natomiast dzieci na szczeblu edukacji przedszkolnej były narażone na ryzyko nieprzygotowania do etapu szkolnictwa podstawowego;

I.	mając na uwadze, że od początku pandemii COVID-19 uczniowie na całym świecie stracili już około 1,8 bln godzin nauki stacjonarnej, a z powodu zamknięcia szkół przepadło ponad 39 mld posiłków szkolnych w skali globalnej (4);

mając na uwadze, że na długo przed pandemią COVID-19 świat stał już w obliczu globalnego kryzysu edukacyjnego wynikającego nie tylko z utrudnionego dostępu do edukacji spowodowanego ubóstwem, długiego czasu dojazdu do najbliższej szkoły, szkodliwych norm płciowych, dyskryminacji grup szczególnie wrażliwych, zagrożeń środowiskowych i konfliktów, ale również z nauczania, które niekoniecznie prowadzi do nauki; mając na uwadze, że pandemia zaostrzyła krytyczną sytuację dzieci w wielu regionach ogarniętych konfliktem, która często charakteryzuje się między innymi zwiększeniem niepewności, większą wrażliwością na skutki zmiany klimatu i atakami na instytucje edukacyjne, pociągając za sobą zwiększone ryzyko rekrutacji dzieci do udziału w sytuacjach konfliktowych, co stanowi poważne naruszenie praw dziecka i międzynarodowego prawa humanitarnego; mając na uwadze, że 617 mln dzieci i młodzieży na całym świecie nie ma możliwości osiągnięcia minimalnego poziomu biegłości w czytaniu (5) i matematyce, mimo że dwie trzecie z nich uczęszcza do szkoły;

K.	mając na uwadze, że pandemia COVID-19 zniweczyła 20 lat osiągnięć w dziedzinie edukacji; mając na uwadze, że w 2020 r. dodatkowe 101 mln dzieci – 9 % dzieci w klasach 1-8 – spadło poniżej minimalnego poziomu biegłości w czytaniu (6);

mając na uwadze, że według szacunków do 2030 r. kolejne 825 mln dzieci nie osiągnie dorosłości z umiejętnościami na poziomie szkoły średniej, które są im potrzebne do pracy i życia; mając na uwadze, że miliony dzieci i młodych osób, które regularnie uczęszczały do szkół, nie rozwijają wiedzy i umiejętności potrzebnych im do skutecznego wejścia na rynek pracy, osiągnięcia pełnego potencjału i wniesienia wkładu w rozwój lokalnych społeczności;

mając na uwadze, że zamykanie szkół ma duży wpływ na gospodarkę, ponieważ uniemożliwia dzieciom i młodzieży rozwijanie niezbędnych umiejętności, osiągnięcie pełnego potencjału i przygotowanie się do życia, co często prowadzi do bezrobocia, a w konsekwencji do wzrostu nierówności, a tym samym do zmniejszenia szans;

mając na uwadze, że według ONZ istnieje ryzyko, że 11 mln uczniów szkół podstawowych i średnich na całym świecie, w tym 5,2 mln dziewcząt, nie wróci do nauki po zamknięciu szkół spowodowanym pandemią COVID-19 (7); mając na uwadze, że im dłużej dzieci nie uczęszczają do szkoły, tym większe istnieje prawdopodobieństwo całkowitego porzucenia przez nie nauki; mając na uwadze ryzyko, że sytuacja ta może mieć negatywny wpływ na wyniki osiągnięte w dziedzinie edukacji i wysiłki na rzecz realizacji celów zrównoważonego rozwoju, a w szczególności tych dotyczących ograniczenia ubóstwa, zdrowia, dobrostanu i dobrej jakości edukacji;

mając na uwadze, że zamykanie szkół wywiera różny wpływ w zależności od płci, co pociąga za sobą ryzyko pogłębienia nierówności; mając na uwadze, że według szacunków zamykanie szkół w sytuacjach kryzysowych może prowadzić do wzrostu liczby ciąż u nastolatek; mając na uwadze, że dziewczęta nieuczęszczające do szkoły są nieproporcjonalnie bardziej narażone na ryzyko wczesnego i przymusowego małżeństwa oraz wykorzystywanie seksualne; mając na uwadze, że szacuje się, iż w ciągu najbliższej dekady może dojść do kolejnych dwóch milionów przypadków okaleczania żeńskich narządów płciowych; mając na uwadze, że znaczna liczba dziewcząt może być pozbawiona możliwości powrotu do szkół po ich ponownym otwarciu ze względu na dyskryminującą politykę zabraniającą uczęszczania do szkół dziewczętom w ciąży i młodym matkom;

mając na uwadze, że na świecie do szkoły nie uczęszcza 129 mln dziewcząt, w tym 32 mln w wieku, w którym powinny uczyć się w szkole podstawowej, 30 mln – w szkole średniej I stopnia oraz 67 mln – w szkole średniej II stopnia; mając na uwadze, że mniej niż połowa państw na świecie osiągnęła parytet płci pod względem uczestnictwa w edukacji podstawowej; mając na uwadze, że przejście na zdalne uczenie się naraża dzieci, w szczególności dziewczęta, z najuboższych i najbardziej narażonych gospodarstw domowych na poważne ryzyko trwałego lub długotrwałego porzucenia nauki;

mając na uwadze, że dziewięć z dziesięciu państw, w których dziewczętom najtrudniej jest zdobyć wykształcenie, znajduje się na obszarze Afryki Subsaharyjskiej, a dziesiątym jest Afganistan, gdzie talibowie skutecznie pozbawili dziewczęta możliwości kształcenia na poziomie wyższym niż podstawowy, zarządzając ponowne otwarcie szkół średnich wyłącznie dla chłopców; mając na uwadze, że w świetle niejasnej polityki talibów oraz mglistych i niespełnionych obietnic dotyczących edukacji dziewcząt miliony afgańskich dziewcząt ze zrozumiałych względów obawia się o swoją edukację; mając na uwadze wiele inicjatyw na szczeblu międzynarodowym stworzonych przez uniwersytety i osoby prywatne, aby zaoferować afgańskim dziewczętom i kobietom możliwości zdalnego kształcenia;

mając na uwadze, że według szeregu krajowych i regionalnych organów ścigania dzieci nieuczęszczające do szkół, w szczególności dziewczęta i dzieci z mniej uprzywilejowanych środowisk, m.in. dzieci z mniejszości, dzieci z obszarów wiejskich, dzieci ludności rdzennej i dzieci-migrantów, w tym uchodźców, dzieci z niepełnosprawnościami i dzieci przebywające w ośrodkach opiekuńczych oraz dzieci, które straciły rodziców i/lub dziadków w wyniku pandemii COVID-19, są nieproporcjonalnie bardziej narażone na wykorzystywanie, pracę dzieci i przemoc domową, w tym bycie świadkiem przemocy, a także na nękanie w internecie i inne przestępstwa, takie jak wykorzystywanie seksualne i niegodziwe traktowanie w celach seksualnych (8);

mając na uwadze, że oprócz ogromnych kosztów społecznych według szacunków Banku Światowego globalne zamknięcie szkół na pięć miesięcy może spowodować straty edukacyjne, których obecna wartość wynosi 10 bln USD; mając na uwadze, że straty edukacyjne mogą kosztować gospodarki nawet 161 mln USD dziennie;

mając na uwadze, że zamknięcie szkół było niestety niezbędne do ograniczenia rozprzestrzeniania się wirusa COVID-19; mając na uwadze, że szkoły są czymś więcej niż tylko miejscami, w których dzieci mogą zdobywać wiedzę, ponieważ pełnią one również rolę miejsc spotkań oraz ośrodków zdrowia psychicznego i wsparcia psychospołecznego; mając na uwadze, że według UNESCO i UNICEF-u zamykanie szkół ma wpływ nie tylko na prawo do edukacji, lecz także na prawo do opieki zdrowotnej, ponieważ w wyniku zamknięcia szkół ponad 80 mln dzieci nie otrzymało podstawowych szczepień; mając na uwadze, że zamknięcie szkół oznacza, iż nauczyciele nie są w stanie zwrócić uwagi na oznaki znęcania się nad dziećmi lub braku odpowiedniej opieki ze strony rodziców; mając na uwadze, że według UNICEF Office of Research – Innocenti i Światowego Programu Żywnościowego zamykanie szkół wpływa także na prawo do dobrego odżywiania i dostępu do codziennego posiłku; mając na uwadze, że szkolne programy żywieniowe mogą stanowić zachętę do powrotu do szkoły dla dzieci znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji; mając na uwadze, że zamknięcie szkół ma poważny wpływ na dobrostan psychiczny dzieci, ponieważ mogą one być narażone na przemoc i stres w domu; mając na uwadze, że zamykanie szkół może mieć ostre i długotrwałe konsekwencje psychospołeczne, łącznie z depresją, zwiększonym lękiem i samobójstwem, ponieważ dzieci są pozbawione kontaktów społecznych;

mając na uwadze, że porzucanie nauki zwiększa nierówności społeczne i może mieć wpływ na stabilność i dobrobyt danego kraju, zagrażając tym samym przyszłości milionów dzieci na świecie i wywierając poważny wpływ na całe pokolenie; mając na uwadze, że edukacja okazała się niezbędna w przeciwdziałaniu ekstremizmowi i radykalizacji postaw dzieci i młodzieży;

mając na uwadze, że zgodnie ze sprawozdaniem UNICEF-u dotyczącym edukacji z 2021 r. połowa wszystkich dzieci będących uchodźcami w dalszym ciągu nie uczęszcza do szkoły; mając na uwadze, że dzieci będące uchodźcami są wyłączone z możliwości uczenia się na odległość; mając na uwadze, że przeludnione warunki życia dzieci będących uchodźcami, zwłaszcza tych mieszkających w obozach dla uchodźców, często ułatwiają rozprzestrzenianie się wirusa i utrudniają przestrzeganie przepisów sanitarnych; mając na uwadze, że sytuacja związana z pandemią COVID-19 w obozach stanowi problem dla dzieci, ponieważ wiele z nich ma już osłabiony układ odpornościowy lub cierpi na schorzenia występujące w okresie dojrzewania, co zwiększa ryzyko wystąpienia u nich cięższych przypadków w zetknięciu z tym śmiertelnym wirusem; mając na uwadze, że w większości obozów dla uchodźców nie ma odpowiedniej służby zdrowia, która mogłaby odpowiednio reagować na potrzeby dzieci i ich rodzin;

W.	mając na uwadze, że nierównomierna dystrybucja szczepionek COVID-19 na świecie w nieproporcjonalnie dużym stopniu dotyczy krajów o niskich dochodach;

uznaje i docenia pracę nauczycieli, wszelkiego rodzaju pedagogów i personelu pomocniczego, którzy szybko dostosowali się do pandemii COVID-19 i zapewnili kontynuację procesu uczenia się dzieci i młodzieży; wyraża uznanie dla inicjatyw organizacji międzynarodowych i lokalnych organizacji społeczeństwa obywatelskiego, prywatnych obywateli i przedsiębiorstw na rzecz dostarczenia dzieciom technologii informacyjno-komunikacyjnych, kursów do uczenia się na odległość i innych materiałów dydaktycznych, w szczególności w krajach, w których dzieci mają ograniczony dostęp do uczenia się na odległość lub są całkowicie pozbawione dostępu do nauki; wzywa Komisję, Europejską Służbę Działań Zewnętrznych (ESDZ) i państwa członkowskie do promowania podejścia opartego na prawach dziecka do globalnych wysiłków na rzecz ograniczenia wpływu pandemii COVID-19 na dostęp do edukacji dla dzieci, które to podejście będzie oparte na zasadach niedyskryminacji, działania w najlepszym interesie dziecka oraz uczestnictwa dzieci;

uznaje, że edukacja jest zagadnieniem przekrojowym mającym znaczenie dla wszystkich wymiarów zrównoważonego rozwoju;

z zadowoleniem przyjmuje zobowiązania podjęte w 2021 r. na światowej konferencji UNESCO w sprawie edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju oraz przyjęcie deklaracji berlińskiej; nalega, by zapewnić wszystkim dzieciom edukację wysokiej jakości, która jest czynnikiem wspierającym osiąganie wszystkich celów zrównoważonego rozwoju ONZ, i podkreśla znaczenie włączenia zrównoważonego rozwoju we wszystkie etapy kształcenia i szkolenia, począwszy od edukacji we wczesnym dzieciństwie po szkolnictwo wyższe i edukację dorosłych, w tym kształcenie i szkolenie zawodowe, kształcenie pozaformalne oraz uczenie się nieformalne;

nalega, aby UE odgrywała wiodącą rolę jako władza edukacyjna, która umożliwia państwom członkowskim pełne wykorzystanie ich zdolności do wspierania edukacji dzieci na całym świecie i potwierdzenie ich przekonania w tej kwestii; podkreśla kluczową rolę przyszłego europejskiego obszaru edukacji, który oferuje istotną możliwość pogłębienia współpracy międzynarodowej i budowanie synergii w dziedzinie edukacji poza Europą, aby umożliwić opracowanie wspólnych podejść i rozwiązań dla wspólnych wyzwań; wzywa Komisję do podwojenia wysiłków na rzecz określenia w tym celu strategii, w tym jasnego zarysu i celów;

podkreśla kluczowe znaczenie zagwarantowania praw dzieci do edukacji oraz zapewnienia każdemu dziecku możliwości powrotu do szkoły, i wzywa Komisję, ESDZ i państwa członkowskie do wspierania organów państw trzecich w traktowaniu ponownego otwarcia szkół jako kwestii priorytetowej w opracowywanych przez nie planach odbudowy, w tym do wspierania nauczycieli w zapewnianiu dzieciom pomocy w nadrabianiu zaległości w nauce oraz wspierania dobrostanu dzieci, ponieważ szkoły mają kluczowe znaczenie dla nauki, bezpieczeństwa, zdrowia, odżywiania i ogólnego dobrostanu dzieci; wzywa Komisję, ESDZ i państwa członkowskie do wspierania organów państw trzecich w zapewnieniu, by wszystkie dzieci mogły korzystać ze swojego prawa do edukacji podstawowej, oraz do podjęcia działań służących zapewnieniu dostępności i przystępności edukacji średniej; wzywa poza tym Komisję, ESDZ i państwa członkowskie, by wspierały organy państw trzecich w rozwoju i wdrażaniu cyfrowych metod nauczania i uczenia się oraz ułatwiły powszechny dostęp do internetu;

uważa, że poprawa mobilizacji zasobów krajowych, ochrona i zdecydowane zwiększenie krajowych wydatków na sektory społeczne, zwłaszcza na edukację i zdrowie, oraz poprawa jakości tych wydatków muszą być priorytetami w krajowych planach odbudowy i programach pomocowych prowadzonych przez UE i międzynarodowe instytucje finansowe; podkreśla w tym kontekście potrzebę zapewnienia sprawiedliwego podziału środków i finansowania, tak aby dzieci znajdujące się w niekorzystnej sytuacji, zubożałe i marginalizowane, ze szczególnym uwzględnieniem dziewcząt, osoby młode i rodziny nie pozostawały w tyle; podkreśla, że wszystkie wysiłki na rzecz ograniczenia wpływu pandemii COVID-19 na dostęp do edukacji muszą kierować się najlepszym interesem dziecka oraz że działania takie muszą być podejmowane z poszanowaniem praw dzieci do informacji, uzyskania wsparcia i możliwości bycia wysłuchanym;

podkreśla, że konieczne jest wzięcie pod uwagę sytuacji socjalnej rodziców oraz wsparcie rodzin, których dochody zmalały z powodu konsekwencji ekonomicznych pandemii COVID-19;

zauważa, że zapewnienie wysokiej jakości edukacji musi być jednym z priorytetów oficjalnej pomocy rozwojowej UE i państw członkowskich;

zauważa, że przymusowe wysiedlenia prowadzą do większej liczby osób żyjących w środowisku uchodźców; wzywa Komisję, by wspierała przekazywanie umiejętności w obozach dla uchodźców oraz solidne wsparcie edukacyjne dla uchodźców i osób przesiedlonych, co ułatwi ich integrację i podjęcie przez nich działalności generującej dochody;

10.

wyraża zaniepokojenie utrzymującymi się skutkami finansowymi pandemii dla finansowania edukacji, jako że większość państw członkowskich UNESCO nie osiągnęła jeszcze poziomu 4–6 % PKB lub 15–20 % wydatków publicznych;

11.

podkreśla niesprawiedliwość w walce z pandemią na skutek nierównego dostępu do szczepionek i wynikających z tego nierównych możliwości ochrony; podkreśla, że pandemię można zakończyć tylko globalnie i szczepionki muszą być dostępne dla wszystkich; wzywa państwa członkowskie do zwiększenia ich wkładu w program ONZ COVAX mający na celu zagwarantowanie państwom trzecim wystarczającego dostępu do szczepionek przeciwko COVID-19 oraz do zwiększenia jego ogólnej skuteczności, aby umożliwić im przeprowadzenie krajowych kampanii szczepień przeciwko COVID-19 zgodnie z wytycznymi określonymi przez właściwe krajowe organy ds. zdrowia publicznego i Światową Organizację Zdrowia, co pozwoli zapewnić szybki powrót do szkół; wzywa Komisję, ESDZ i państwa członkowskie do ścisłej współpracy ze swoimi sojusznikami transatlantyckimi i partnerami międzynarodowymi w celu zwiększenia globalnej podaży szczepionek przeciwko COVID-19, zapewnienia sprawiedliwej dystrybucji wśród najbardziej potrzebujących krajów i ludności oraz zwiększenia globalnego dostępu do przystępnych cenowo produktów medycznych związanych z COVID-19, a także do rozwiązania problemu globalnych ograniczeń w produkcji i niedoborów dostaw;

12.

wzywa UE, aby wraz z USA i innymi członkami Światowej Organizacji Handlu (WTO) zwiększyła produkcję i zakres możliwości dostaw w celu zapewnienia sprawiedliwego dostępu do diagnostyki, szczepionek, terapii i innych odpowiednich produktów zdrowotnych potrzebnych do powstrzymywania, zapobiegania i leczenia COVID-19 oraz do zagwarantowania, że cele te zostaną osiągnięte do 12. konferencji ministerialnej WTO;

13.

wzywa Komisję, ESDZ i państwa członkowskie do wspierania organów państw trzecich w finansowaniu i realizacji działań na rzecz „bezpiecznej szkoły”, takich jak dostarczanie artykułów higienicznych i przekazywanie informacji na temat prawidłowego mycia rąk oraz innych środków higieny oraz utrzymanie ciągłości usług żywieniowych świadczonych na rzecz dzieci i młodzieży w wieku szkolnym; podkreśla, że posiłki szkolne i czysta woda mają zasadnicze znaczenie dla zapewnienia wyżywienia, wzrostu i rozwoju dzieci, ponieważ stanowią istotną zachętę dla dzieci – zwłaszcza dziewcząt oraz dzieci z najuboższych i najbardziej marginalizowanych społeczności – do powrotu do szkoły po zniesieniu obowiązujących restrykcji; podkreśla w tym kontekście kluczową rolę, jaką nauczyciele i podmioty społeczeństwa obywatelskiego, w tym organizacje wyznaniowe, wspólnoty religijne i organizacje pozarządowe, mogą odegrać w promocji zdrowia i w zwalczaniu pandemii COVID-19, a także we wspieraniu dzieci i ich rodzin w pokonywaniu wyzwań i trudności związanych z kryzysem zdrowotnym, w poprawie ich samopoczucia oraz w zapewnieniu programów szkoleniowych i edukacyjnych;

14.

wzywa Komisję, ESDZ i państwa członkowskie do wspierania organów państw trzecich w opracowywaniu planów ograniczania ryzyka dla edukacji i zarządzania nim poprzez planowanie zwiększania odporności; zwraca uwagę, jak ważne jest opracowanie i zagwarantowanie już teraz planów awaryjnych i planów reagowania w sytuacjach kryzysowych, aby zmniejszyć ryzyko przenoszenia COVID-19 w szkołach i zminimalizować wpływ zamknięcia szkół na dzieci i ich rodziny, zwłaszcza te najuboższe i najbardziej marginalizowane, a także dzieci z poważną niepełnosprawnością; w tym kontekście podkreśla potrzebę priorytetowego traktowania dzieci z obszarów ogarniętych konfliktem oraz ich dostępu do wysokiej jakości edukacji;

15.

podkreśla wpływ, jaki zamykanie szkół może mieć na obowiązki zawodowe rodziców, którzy jednocześnie opiekują się swoimi dziećmi; podkreśla znaczenie zapewnienia pracującym rodzicom odpowiednich zasobów i wytycznych dotyczących nauczania na odległość, zajęć pozalekcyjnych i sposobów zapewnienia wsparcia psychologicznego w celu równoważenia pracy wykonywanej z domu z nauczaniem domowym;

16.

podkreśla, jak ważne jest, by dzieciom i rodzinom zmuszonym do samoizolacji w celu ograniczenia ryzyka zakażenia zapewnić wsparcie edukacyjne i psychospołeczne z myślą o zmniejszeniu stresu i niepokojów w domu;

17.

wzywa Komisję, ESDZ i państwa członkowskie do wspierania organów państw trzecich w proaktywnym wydawaniu wytycznych dotyczących najlepszych praktyk w zakresie zdalnego nauczania oraz w zapewnianiu stosowania odpowiednich i bezpiecznych narzędzi, programów nauczania i technologii oraz udostępniania ich dzieciom z rodzin o niskich dochodach, dzieciom z obszarów wiejskich, dzieciom ludności rdzennej i dzieciom-migrantom, dzieciom marginalizowanym i dzieciom z niepełnosprawnościami lub z trudnościami w uczeniu się, dzieciom objętym opieką zastępczą, dzieciom w miejscach zatrzymań oraz dzieciom mieszkającym w regionach oddalonych lub w środowiskach, w których są pozbawione wolności lub w których dostęp do internetu nie jest powszechny; podkreśla potencjał cyfrowego uczenia się, które może umożliwić instytucjom edukacyjnym szybkie dotarcie do wszystkich dzieci na szeroką skalę, przy jednoczesnym wspieraniu partnerstw i współpracy z wieloma podmiotami społeczeństwa obywatelskiego, a także sektora publicznego i prywatnego; nalega jednak, że w ramach inwestycji w cyfrowe uczenie się należy dążyć do ograniczenia przepaści cyfrowej i dostosowania do konkretnej sytuacji, uwzględniając najlepszy interes dziecka, przy czym inwestycje te nie mogą odbywać się kosztem wspierania podstawowej infrastruktury edukacyjnej i personelu dydaktycznego oraz nauki stacjonarnej; przypomina jednak, że w czasie pandemii dostęp do technologii cyfrowych nadal nie był sprawiedliwy ani powszechny; uważa, że w tym sektorze potrzebne są znaczne inwestycje, zarówno pod względem szkoleń, jak i finansowania; wzywa UE i jej państwa członkowskie do dalszego zapewniania nauczycielom, rodzicom i uczniom dostępnych zasobów edukacyjnych i otwartego dostępu do narzędzi cyfrowych; podkreśla w tym kontekście, że w przypadku wszystkich narzędzi cyfrowych prywatność dzieci i ochrona ich danych osobowych muszą być zagwarantowane oraz należy zwrócić uwagę na treści uwzględniające aspekt płci i na różne realia życia dzieci;

18.

wzywa Komisję i ESDZ do utrzymania stabilnego finansowania edukacji za pomocą wszystkich dostępnych instrumentów finansowych UE, zgodnie z 10-procentowym poziomem odniesienia w zakresie edukacji w instrumencie „Globalny wymiar Europy”, oraz do udostępnienia większego finansowania w celu zwiększenia odporności na obecny kryzys oraz kryzysy w przyszłości;

19.

wzywa Komisję, ESDZ i państwa członkowskie do wspierania organów państw trzecich w zapewnianiu odpowiedniej opieki dla dzieci, również poprzez wprowadzenie planu awaryjnego w zakresie opieki nad dziećmi osieroconymi lub pozostawionymi bez odpowiedniej opieki z powodu ciężkiego przebiegu COVID-19 u dorosłych opiekunów, którzy wymagają w związku z tym hospitalizacji;

20.

wzywa Komisję, by ustanowiła powiązanie między działaniami służącymi zmniejszeniu ryzyka finansowego ewentualnych inwestycji a wsparciem finansowym na dostęp do edukacji i szkolenia zawodowego, w szczególności na stworzenie odpowiedniej infrastruktury i szkolenia dla nauczycieli, w ramach Instrumentu Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej (ISWMR) – „Globalny wymiar Europy”;

21.

wzywa Komisję i ESDZ do wspierania rządów państw trzecich w budowaniu i dalszym rozwijaniu silniejszych systemów edukacyjnych uwzględniających aspekt płci i sprzyjających włączeniu społecznemu wraz z wyeliminowaniem wszelkich form przemocy uwarunkowanej płcią wobec kobiet i dziewcząt; przypomina, że dostęp kobiet do edukacji został uznany za prawo podstawowe przez ONZ; uważa, że priorytetem powinno być zwiększenie edukacji dziewcząt oraz wspieranie udziału kobiet w kształceniu i karierze zawodowej w dziedzinie nauk przyrodniczych, technologii, inżynierii i matematyki (STEM) oraz głównym celem polityki UE i międzynarodowej społeczności działającej na rzecz rozwoju; w związku z tym podkreśla, że dziewczęta powinny mieć możliwość ukończenia nauki i dostęp do informacji i usług odpowiednich dla ich wieku, bez dyskryminacji i uprzedzeń ze względu na płeć oraz z zapewnieniem równych szans umożliwiających im osiągnięcie swojego potencjału; podkreśla pilną potrzebę wyeliminowania związanych z płcią barier ograniczających dostęp do edukacji, takich jak przepisy, polityki i szkodliwe normy społeczno-kulturowe uniemożliwiające dziewczętom kontynuację nauki w przypadku zajścia w ciążę, zawarcia małżeństwa oraz w okresie macierzyństwa; zachęca do eliminowania stereotypów związanych z płcią i szkodliwych norm społeczno-kulturowych w drodze edukacji oraz zapobiegania przemocy za pomocą programów kształcenia uwzględniających aspekt płci;

22.

potępia fakt, że miliony dziewcząt na całym świecie nie mają dostępu do edukacji, przez co są narażone na zależność i większe ryzyko przemocy i wykorzystywania, zwłaszcza w przypadkach, gdy władza systematycznie odmawia kobietom i dziewczętom dostępu do edukacji, pracy i życia publicznego; sprzeciwia się niewłaściwemu wykorzystywaniu i instrumentalizacji wszelkich praktyk, które dyskryminują dostęp do edukacji i wymuszają zamykanie szkół; wzywa do położenia kresu tym praktykom oraz do ponownego otwarcia wszystkich szkół dla dziewcząt i kobiet;

23.

wzywa Komisję i ESDZ do ochrony i dalszego zwiększania osiągnięć poczynionych w ciągu ostatnich 20 lat w obszarze edukacji dziewcząt i kobiet w Afganistanie; wzywa do przyznania niezbędnych środków w ramach pakietu pomocy humanitarnej UE dla Afganistanu, aby umożliwić organizacjom międzynarodowym i lokalnym doprowadzenie do ponownego otwarcia ośrodków edukacyjnych dla kobiet i dziewcząt oraz opracowanie programów uczenia się na odległość jako środka tymczasowego; wzywa do zwrócenia podobnej uwagi na kształcenie afgańskich dzieci i osób młodych w państwach przyjmujących afgańskich uchodźców;

24.

podkreśla, że wszystkim ludziom należy zagwarantować prawo do edukacji i informacji na temat zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego, planowania rodziny, nowoczesnych metod antykoncepcyjnych, bezpiecznej i legalnej aborcji oraz opieki zdrowotnej nad matką i opieki w okresie przed- i poporodowym;

25.

wzywa Komisję, ESDZ i państwa członkowskie, a także rządy państw trzecich do opracowania specjalnych programów kontrolowania i ograniczania wpływu pandemii COVID-19 na zdrowie psychiczne i rozwój psychospołeczny dzieci, nauczycieli i ich społeczności, a także do opracowania specjalnych kampanii zapobiegawczych skierowanych do dzieci, rodziców i nauczycieli, dotyczących zagrożeń podczas korzystania z internetu, takich jak nękanie, handel, wykorzystywanie seksualne i przemoc w internecie, oraz do promowania specjalnych planów pomocy dzieciom, które padły ofiarą tych praktyk, i ich rodzicom;

26.

podkreśla, że potrzebne są dostosowane do wieku, oparte na dowodach i kompleksowe programy edukacji seksualnej, aby zmniejszyć podatność dziewcząt i młodych kobiet na wczesne porody i nieumyślną ciążę, małżeństwa dziecięce, prostytucję, przenoszenie HIV i przemoc ze względu na płeć;

27.

zauważa, że stosunek liczby uczniów do wyszkolonych nauczycieli w regionie subsaharyjskim pozostaje wysoki pomimo różnych wysiłków UE i udzielanej przez nią pomocy; zwraca uwagę na średnią regionalną wynoszącą 58 uczniów na wyszkolonego nauczyciela na poziomie szkolnictwa podstawowego i 43 uczniów na wyszkolonego nauczyciela na poziomie szkolnictwa średniego; zwraca uwagę, że wiele krajów rozwijających się ma trudności z efektywnym wykorzystaniem zasobów i że bardzo często zwiększenie wydatków na edukację nie przekłada się na lepsze efekty uczenia się i zwiększenie kapitału ludzkiego; podkreśla rolę nauczycieli w ułatwianiu nauki na wszystkich poziomach, znaczenie technologii dla nauki oraz efektywnego zarządzania szkołami i systemami edukacji w tych krajach; przypomina, że zdaniem UNESCO należałoby zatrudnić co najmniej 15 mln nauczycieli, aby do 2030 r. osiągnąć w Afryce Subsaharyjskiej cele związane z edukacją, zgodnie z celem zrównoważonego rozwoju nr 4;

28.

wzywa Komisję, ESDZ i państwa członkowskie do wspierania organów w krajach partnerskich w stawianiu czoła wyzwaniom związanym z ich systemami edukacji, tak aby systemy te były w stanie przetrwać przyszłe kryzysy oraz stały się bardziej odporne i sprzyjające włączeniu społecznemu, wdrażaniu programów odbudowy w zakresie edukacji i ochronie budżetów na edukację, przy jednoczesnym dokonywaniu inwestycji na rzecz edukacji wysokiej jakości, przystępnej cenowo i sprzyjającej włączeniu społecznemu, w tym inwestycji w narzędzia technologii edukacyjnych, szkolenie nauczycieli i inne zasoby, aby zapewnić dzieciom i młodzieży możliwość osiągnięcia pełni swojego potencjału, przygotowanie do życia i szanse wejścia na rynek pracy w późniejszym okresie życia, przy jednoczesnym poszanowaniu potrzeb edukacyjnych i praw każdego dziecka: podkreśla, że programy uczenia się na odległość opracowane w celu rozwiązywania przyszłych kryzysów muszą obejmować różne materiały dydaktyczne, w tym materiały drukowane, aby były dostępne dla dzieci z najmniej uprzywilejowanych i marginalizowanych środowisk;

29.

z zadowoleniem przyjmuje deklarację paryską UNESCO: globalny apel o inwestowanie w przyszłość edukacji; apeluje do krajów na całym świecie, by uważały edukację za inwestycję, a nie wydatek; uważa, że odpowiednia i skuteczna pomoc finansowa w dziedzinie edukacji jest warunkiem wstępnym wyeliminowania ubóstwa i poprawy dobrostanu, zwłaszcza w czasach, gdy zasoby publiczne są coraz bardziej ograniczone konkurencyjnymi potrzebami w poważnie dotkniętych sektorach, takich jak opieka zdrowotna i edukacja; apeluje do Komisji i państw członkowskich o znaczące zwiększenie finansowania edukacji w międzynarodowych strategiach rozwoju i pomocy;

30.

podkreśla, że młodzi ludzie są najcenniejszym atutem pobudzającym rozwój gospodarczy krajów rozwijających się;

31.

przypomina, że społeczność międzynarodowa zobowiązała się do poprawy jakości edukacji do 2030 r. (cel zrównoważonego rozwoju nr 4);

32.

domaga się zwiększenia międzynarodowych wymian edukacyjnych między osobami młodymi w Afryce i UE, np. w ramach programów takich jak Erasmus i Erasmus dla młodych przedsiębiorców, który ma na celu wspieranie nowych przedsiębiorców w nabywaniu odpowiednich umiejętności do zarządzania działalnością biznesową;

33.

wzywa państwa członkowskie do wzięcia pod uwagę faktu, że kryzys zdrowotny związany z COVID-19 pogorszył sytuację osób przetrzymywanych w obozach w Syrii oraz do natychmiastowej repatriacji wszystkich europejskich dzieci przetrzymywanych w tych obozach, przy zapewnieniu, że najważniejsze jest dobro dziecka;

34.

podkreśla, jak ważne jest uwzględnienie kształcenia zawodowego i „programów drugiej szansy” w planach odbudowy, aby pomóc dzieciom i młodzieży w wejściu na rynek pracy; wzywa Komisję, ESDZ, państwa członkowskie i kraje trzecie do zaoferowania młodym ludziom pożądanych perspektyw na przyszłość;

35.

podkreśla, że ważne jest, aby inwestycjom w szkolenie i kształcenie towarzyszyło wsparcie w tworzeniu miejsc pracy, co zapewni następnemu pokoleniu młodych ludzi w Afryce i w innych regionach rozwijających się lepsze perspektywy na przyszłość; odnotowuje szczególne znaczenie partnerstw publiczno-prywatnych w osiąganiu celu zrównoważonego rozwoju nr 8 dotyczącego dostępu do godnej pracy; podkreśla znaczenie kształcenia średniego i szkolenia zawodowego, które są kluczowe dla zwiększenia szans młodzieży na rynku pracy oraz trwałego rozwoju; zauważa ponadto, że wzrost liczby młodych ludzi w Afryce wymaga przede wszystkim wspierania wysokiej jakości edukacji i postępów w szkoleniu zawodowym, co pozwoli zwiększyć mobilność i dostęp do rynków i praw;

36.

wzywa UE, by wspierała inwestycje w szkolenie zawodowe i uczenie się przez całe życie oraz we wzmocnienie struktur kształcenia we współpracy z sektorem prywatnym w celu wykorzystania kapitału ludzkiego;

37.

podkreśla znaczenie ustawicznego doskonalenia zawodowego i większego wsparcia finansowego dla nauczycieli, aby umożliwić im zajęcie się kwestią strat edukacyjnych wśród uczniów, reagowanie na ich osobistą sytuację społeczną, sytuację rodzinną i związaną ze zdrowiem psychicznym oraz włączenie technologii cyfrowych do nauczania; podkreśla pilną potrzebę skorzystania z okazji i wykorzystania środków odbudowy związanych z pandemią COVID-19 i przyspieszonych innowacyjnych rozwiązań używanych w celu zapewnienia uczenia się na odległość w czasie pandemii do przekształcenia edukacji i stworzenia systemów w większym stopniu ukierunkowanych na przyszłość, bardziej włączających, elastycznych i odpornych; uważa, że te nowe podejścia muszą uwzględniać poniesione straty edukacyjne, zapobiegać porzucaniu nauki oraz zapewniać społeczny i emocjonalny dobrostan osób uczących się, nauczycieli i personelu;

38.

podkreśla rolę kształcenia pozaformalnego i nieformalnego, edukacji obywatelskiej i wolontariatu; wzywa Komisję, by wspierała państwa trzecie w lepszym uznawaniu umiejętności miękkich; nalega na promowanie praktyk solidarności międzypokoleniowej i opieki mentorskiej z myślą o zmniejszeniu nierówności, wykluczenia i wczesnego kończenia nauki;

39.

wzywa do przyspieszenia globalnej wymiany wiedzy i mobilności na wszystkich poziomach edukacji i między krajami i regionami oraz w obrębie krajów i regionów, a jednocześnie uznaje złożoną i kwestionowaną historię stosunków światowych i podkreśla znaczenie promowania dziedzictwa, tożsamości kulturowej, historii, sztuki i światowego obywatelstwa poprzez edukację; zwraca uwagę na potencjał łączenia w tym celu wymian internetowych i podróży;

40.

podkreśla znaczenie rozwoju i wzmacniania działań, których celem jest podnoszenie świadomości na temat zmiany klimatu i ochrony środowiska oraz ich wpływu na dzieci i przyszłe pokolenia; wzywa do uczynienia edukacji ekologicznej głównym elementem programów nauczania;

41.

podkreśla dużą rolę wychowania fizycznego w szkołach, gdyż aktywność fizyczna i zdrowy styl życia są kluczowymi czynnikami poprawy zdrowia osób uczących się; wzywa zatem Komisję i ESDZ, by wspierały władze krajowe w zapewnianiu wystarczającej i bezpiecznej infrastruktury sportowej w szkołach oraz szkolenia wykwalifikowanych nauczycieli wychowania fizycznego;

42.

zwraca uwagę na potrzebę wykorzystania synergii między kulturą i edukacją, by kształtować zrównoważone, integracyjne i odporne społeczeństwa; w związku z tym wzywa Komisję i ESDZ, by wspierały władze krajowe we włączaniu kultury i sztuki do programów szkolnych i do zajęć pozalekcyjnych w celu wzbogacenia doświadczeń w zakresie edukacji i uczenia się osób uczących się w krajach trzecich;

43.

uważa, że rządy krajowe – oraz ich właściwe organy na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym – muszą komunikować się z dziećmi w zrozumiały dla nich sposób, aby wyjaśniać im środki podjęte w celu ograniczenia rozprzestrzeniania się COVID-19, tak aby uświadamiać im skutki, ryzyko i zagrożenia związane z COVID-19 oraz informować je o ich prawach;

44.

podkreśla znaczenie nabywania umiejętności, zwłaszcza poprzez bezpośrednie uczenie się, które umożliwią dzieciom rozwój przez całe życie, np. w zakresie relacji osobistych, umiejętności uczenia się, empatii i współpracy; podkreśla znaczenie umożliwienia dzieciom zabawy i uczestnictwa w zajęciach rekreacyjnych, gdyż jest to kluczowy element rozwoju dziecka, jak stwierdzono w art. 31 Konwencji ONZ o prawach dziecka; apeluje o podjęcie działań, by zwiększyć korzystanie przez dzieci z zajęć rekreacyjnych i związanych z kulturą, zarówno jako ich prawa samego w sobie, jak i sposobu na poprawę zdrowia psychicznego dzieci i ich ogólnego dobrostanu;

45.

ponawia apel do wszystkich państw członkowskich ONZ, które jeszcze tego nie uczyniły, o ratyfikację Konwencji ONZ o prawach dziecka, podkreślając jednocześnie znaczenie zapewnienia skuteczności tego podstawowego instrumentu praw człowieka na całym świecie;

46.

podkreśla potrzebę odpowiedniej oceny, działań następczych i monitorowania wpływu inicjatyw wprowadzonych w czasie kryzysu w celu identyfikacji braków i niedociągnięć oraz określenia sposobu ich ograniczenia;

47.

zobowiązuje się sprawić, by edukacja była jednym z głównych tematów dyskusji podczas prac delegacji parlamentarnych, zwłaszcza na forum wspólnych zgromadzeń parlamentarnych, takich jak Wspólne Zgromadzenie Parlamentarne AKP–UE;

48.

zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.

(1) W szczególności Komentarz ogólny nr 5 w sprawie ogólnych środków wdrażania Konwencji o prawach dziecka; nr 6 w sprawie traktowania dzieci bez opieki i dzieci odseparowanych od rodziców poza krajem pochodzenia; nr 10 w sprawie praw dzieci w systemie wymiaru sprawiedliwości dla nieletnich; nr 12 w sprawie prawa dziecka do bycia wysłuchanym; nr 13 w sprawie prawa dziecka do wolności od wszelkich form przemocy; nr 14 w sprawie prawa dziecka do uwzględniania przede wszystkim jego dobra; nr 15 w sprawie prawa dziecka do życia w zdrowiu na najwyższym możliwym poziomie; nr 16 w sprawie obowiązków państwa dotyczących wpływu sektora przedsiębiorstw na prawa dziecka.

(2) Dz.U. C 232 z 16.6.2021, s. 2.

(3) Dz.U. C 474 z 24.11.2021, s. 130.

(4) Biuro UNICEF-u ds. Badań, COVID-19: Brak nie tylko lekcji – wpływ zamknięcia szkół na żywienie dzieci, styczeń 2021 r.

(5) UNESCO, arkusz informacyjny nr 46, Ponad połowa dzieci i nastolatków na świecie się nie uczy, wrzesień 2017 r.

(6) Sprawozdanie ONZ w sprawie celów zrównoważonego rozwoju na rok 2021., 15 lipca 2021 r.

(7) UNESCO, W przypadku ilu uczniów istnieje ryzyko, że nie wrócą do szkół?, 30 lipca 2020 r.

(8) Komunikat prasowy Europolu z 19 czerwca 2020 r. zatytułowany „Wykorzystywanie izolacji: dzieci w coraz większym stopniu stają się obiektem zainteresowania ze strony przestępców seksualnych podczas pandemii COVID-19”.

6.12.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 465/54

P9_TA(2022)0139

Osiągnięcie przez kobiety niezależności ekonomicznej dzięki przedsiębiorczości i samozatrudnieniu

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 3 maja 2022 r. w sprawie osiągnięcia przez kobiety niezależności ekonomicznej dzięki przedsiębiorczości i samozatrudnieniu (2021/2080(INI))

(2022/C 465/05)

Parlament Europejski,

—	uwzględniając art. 2 i art. 3 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej oraz art. 8 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

—	uwzględniając art. 21 ust. 1, art. 23 oraz art. 33 ust. 2 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej,

—	uwzględniając sprawozdanie Komisji z dnia 5 marca 2020 r. pt. „Unia równości: strategia na rzecz równouprawnienia płci na lata 2020–2025” (COM(2020)0152),

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 10 marca 2020 r. zatytułowany „Strategia MŚP na rzecz zrównoważonej i cyfrowej Europy” (COM(2020)0103),

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 1 lipca 2020 r. zatytułowany „Europejski program na rzecz umiejętności służący zrównoważonej konkurencyjności, sprawiedliwości społecznej i odporności” (COM(2020)0274),

—	uwzględniając sprawozdanie Komisji z 3 marca 2021 r. pt. „Unia równości: strategia na rzecz praw osób z niepełnosprawnościami na lata 2021–2030” (COM(2021)0101),

—	uwzględniając badanie Dyrekcji Generalnej Komisji ds. Sieci Komunikacyjnych, Treści i Technologii z 2020 r. zatytułowane „Kobiety w erze cyfrowej”,

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 19 stycznia 2016 r. w sprawie czynników zewnętrznych utrudniających przedsiębiorczość kobiet w Europie (1),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 28 kwietnia 2016 r. w sprawie równości płci i wzmocnienia pozycji kobiet w erze cyfrowej (2),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 3 października 2017 r. w sprawie wzmocnienia pozycji gospodarczej kobiet w sektorach prywatnym i publicznym w UE (3),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 17 kwietnia 2018 r. w sprawie wzmocnienia pozycji kobiet i dziewcząt dzięki sektorowi cyfrowemu (4),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 21 stycznia 2021 r. w sprawie zniwelowania przepaści cyfrowej między kobietami a mężczyznami: kobiety w sektorze cyfrowym (5),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 21 stycznia 2021 r. w sprawie perspektywy płci w okresie kryzysu związanego z COVID-19 oraz w okresie pokryzysowym (6),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 21 stycznia 2021 r. w sprawie europejskiej strategii na rzecz równouprawnienia płci (7),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 10 czerwca 2021 r. w sprawie wspierania równouprawnienia płci w kształceniu i pracy zawodowej w dziedzinie nauk przyrodniczych, technologii, inżynierii i matematyki (STEM) (8),

—

uwzględniając badanie zatytułowane „The Professional Status of Rural Women in the EU” [Status zawodowy kobiet mieszkających na obszarach wiejskich w UE], opublikowane w maju 2019 r. przez Departament Tematyczny ds. Praw Obywatelskich i Spraw Konstytucyjnych w Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Wewnętrznej Unii Europejskiej,

—

uwzględniając badanie zatytułowane „Enhancing Women’s Economic Empowerment through Entrepreneurship and Business Leadership in OECD Countries” [Upodmiotowienie ekonomiczne kobiet poprzez przedsiębiorczość i przywództwo biznesowe w państwach OECD], opublikowane w 2014 r. przez Dyrekcję ds. Zatrudnienia, Pracy i Spraw Społecznych Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD)],

—	uwzględniając badanie zatytułowane „International Survey of Adult Financial Literacy” [Międzynarodowe badanie wiedzy finansowej osób dorosłych], opublikowane w 2020 r. przez OECD,

—	uwzględniając rozdział 2 badania zatytułowanego „The Missing Entrepreneurs 2019: Policies for inclusive entrepreneurship” [Brakujący przedsiębiorcy 2019. Strategie polityczne na rzecz przedsiębiorczości sprzyjającej włączeniu społecznemu], opublikowanego w grudniu 2019 r. przez OECD,

—	uwzględniając wskaźnik równouprawnienia płci Europejskiego Instytutu ds. Równości Kobiet i Mężczyzn (EIGE),

—	uwzględniając art. 6 Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych,

—	uwzględniając cele zrównoważonego rozwoju Organizacji Narodów Zjednoczonych,

—	uwzględniając tablicę wyników dotyczącą kobiet w środowisku cyfrowym,

—

uwzględniając badanie zatytułowane „Women’s entrepreneurship and self-employment, including aspects of gendered Corporate Social Responsibility” [Przedsiębiorczość i samozatrudnienie, w tym aspekty społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw z uwzględnieniem płci], opublikowane w maju 2020 r. przez Departament Tematyczny ds. Praw Obywatelskich i Spraw Konstytucyjnych w Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Wewnętrznej,

—	uwzględniając badanie zatytułowane „Funding women entrepreneurs: How to empower growth” [Finansowanie kobiet-przedsiębiorców: jak wzmocnić wzrost], opublikowane w czerwcu 2020 r. przez Wydział Doradztwa w zakresie Finansowania Innowacji Europejskiego Banku Inwestycyjnego,

—	uwzględniając art. 54 Regulaminu,

—	uwzględniając sprawozdanie Komisji Praw Kobiet i Równouprawnienia (A9-0096/2022),

mając na uwadze, że równouprawnienie płci stanowi podstawową wartość i główny cel UE, a także podstawowy warunek pełnego korzystania przez kobiety i dziewczęta z praw człowieka i ma zasadnicze znaczenie dla wzmocnienia ich pozycji, rozwoju ich pełnego potencjału oraz stworzenia zrównoważonego i integracyjnego społeczeństwa; mając na uwadze, że dyskryminacja ze względu na płeć opierająca się na stereotypach i nierównościach w połączeniu z dyskryminacją intersekcjonalną wynikającą m.in. z płci, rasy, pochodzenia etnicznego lub społecznego bądź niepełnosprawności, orientacji seksualnej, tożsamości płciowej lub ekspresji płciowej ma negatywne skutki społeczne i gospodarcze oraz wpływa na sposób, w jaki kobiety doświadczają wyzwań, w tym w dążeniu do przedsiębiorczości i samozatrudnieniu;

mając na uwadze, że przedsiębiorczość kobiet zwiększa emancypację i wzmocnienie pozycji kobiet; mając na uwadze, że w latach 2014–2018 mediana rocznych dochodów przedsiębiorców pracujących w pełnym wymiarze czasu pracy była taka sama dla kobiet i mężczyzn (9); mając na uwadze, że niezależność ekonomiczna i wzmocnienie pozycji kobiet ma centralne znaczenie dla realizacji praw kobiet i równouprawnienia płci oraz obejmuje zdolność do równego udziału w rynkach pracy, dostęp do zasobów produkcyjnych i kontrolę nad nimi, kontrolę nad własnym czasem, życiem i ciałem, samorealizację oraz znaczący udział w podejmowaniu decyzji ekonomicznych na wszystkich poziomach; mając na uwadze, że propagowanie niezależności ekonomicznej wymaga wzmocnienia przedsiębiorczości kobiet i ich samozatrudnienia oraz że muszą mu towarzyszyć odpowiednie środki zapewniające równy udział kobiet w rynkach pracy, równe wynagrodzenie za taką samą pracę lub pracę o takiej samej wartości, dostęp do godnej pracy oraz podział i uznanie obowiązków domowych i opiekuńczych;

mając na uwadze, że kobiety stanowią najbardziej wartościowe i największe niewykorzystane źródło potencjału w zakresie przedsiębiorczości i przywództwa w Europie; mając na uwadze, że w latach 2014–2018 kobiety w państwach OECD miały dwukrotnie większe szanse na założenie własnego przedsiębiorstwa niż kobiety w UE (10); mając na uwadze, że kobiety-przedsiębiorcy i kobiety samozatrudnione są niedostatecznie wykorzystywanym źródłem zrównoważonego wzrostu gospodarczego, tworzenia miejsc pracy i potencjału innowacyjnego, oraz mając na uwadze, że propagowanie tego źródła wzrostu jest ważnym narzędziem służącym wzmocnieniu upodmiotowienia ekonomicznego i niezależności kobiet; mając na uwadze, że upodmiotowienie ekonomiczne kobiet zwiększa wydajność i dywersyfikację gospodarczą oraz równość dochodów; mając na uwadze, że samozatrudnienie należy uznać za formę pracy, która przyczynia się do tworzenia miejsc pracy i zmniejszania bezrobocia; mając na uwadze, że badania pokazują, iż kobiety często mają inny styl zarządzania i przywództwa niż mężczyźni oraz że różnorodność płci w zespołach jest korzystna dla społeczeństwa i gospodarki (11); mając na uwadze, że wspieranie kobiet-przedsiębiorców i kobiet samozatrudnionych zwiększyłoby również konkurencyjność UE, zatem UE i jej państwa członkowskie powinny promować wszelką działalność przedsiębiorczą, która tworzy miejsca pracy i dochody, a tym samym wartość dodaną dla przedsiębiorstw i społeczeństwa;

mając na uwadze, że kobiety na obszarach wiejskich i w regionach w niekorzystnym położeniu częściej angażują się w przedsiębiorczość i samozatrudnienie niż kobiety na obszarach miejskich i bogatych gospodarczo (12); mając na uwadze, że możliwości zatrudnienia kobiet na obszarach wiejskich w UE są mniejsze niż mężczyzn na tych obszarach i kobiet na obszarach miejskich; mając na uwadze, że udział kobiet samozatrudnionych na obszarach wiejskich jest nieco wyższy niż łączny udział na wszystkich obszarach; mając na uwadze, że 30 % gospodarstw rolnych w UE prowadzą kobiety samozatrudnione (13);

mając na uwadze, że względny niedobór kobiet-przedsiębiorców należy uznać za niewykorzystane źródło innowacyjności i rozwoju, zwłaszcza w kontekście transformacji ekologicznej i cyfrowej w Europie oraz ożywienia gospodarczego Europy w następstwie kryzysu związanego z COVID-19; mając na uwadze, że kryzys związany z COVID-19 w nieproporcjonalny sposób dotknął kobiety, a zwłaszcza kobiety pracujące w niepewnych formach zatrudnienia, sektorach sfeminizowanych i gospodarce nieformalnej, i wywarł na nie istotny wpływ gospodarczy i w zakresie zatrudnienia ze względu na zwiększenie obowiązków opiekuńczych i domowych, ograniczony dostęp do zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego oraz praw w tym zakresie, a także przemoc ze względu na płeć i molestowanie; mając na uwadze, że gospodarka europejska może odnieść korzyści ze wzrostu PKB o 16 mld EUR dzięki zachęcaniu większej liczby kobiet do wejścia na cyfrowy rynek pracy; mając na uwadze, że poprawa równouprawnienia płci i wzmocnienie przedsiębiorczości kobiet mają kluczowe znaczenie dla przyspieszenia i wzmocnienia ożywienia gospodarczego w Europie;

mając na uwadze, że Unia Europejska pozostaje w tyle za USA i Chinami, jeśli chodzi o rozwój technologii na przykład w zakresie sztucznej inteligencji i technologii łańcucha bloków; mając na uwadze, że w kwietniu 2021 r. wśród najwyżej wycenianych przedsiębiorstw typu start-up na świecie znajdowały się głównie przedsiębiorstwa chińskie i amerykańskie; mając na uwadze, że Unia Europejska powinna uznać i wspierać zdolności innowacyjne europejskich kobiet w zakresie rozwoju technologii;

mając na uwadze, że kobiety stanowią jedynie 34,4 % osób samozatrudnionych w UE i 30 % właścicieli przedsiębiorstw typu start-up, co potwierdza, że największe różnice w traktowaniu kobiet i mężczyzn w dziedzinie przedsiębiorczości występują w Europie i Ameryce Północnej (14); mając na uwadze, że tylko 34 % stanowisk kierowniczych w UE zajmują kobiety (15); mając na uwadze, że wcześniejsze doświadczenie na stanowiskach kierowniczych zapewnia umiejętności i pewność siebie niezbędne do prowadzenia własnej działalności gospodarczej (16); mając na uwadze, że brak ochrony socjalnej, takiej jak płatny urlop chorobowy, macierzyński, ojcowski i wychowawczy, może stanowić problem dla kobiet samozatrudnionych w kilku państwach członkowskich; mając na uwadze, że kobiety samozatrudnione są bardziej narażone na ubóstwo;

mając na uwadze, że rozpoczęcie i prowadzenie działalności gospodarczej w UE jest złożone ze względu na różne wymogi i procedury biurokratyczne i administracyjne, co stanowi przeszkodę w zachęcaniu większej liczby kobiet do podejmowania działalności gospodarczej; mając na uwadze, że kobiety napotykają przeszkody, w szczególności natury gospodarczej, ustawodawczej i społecznej, w dążeniu do przedsiębiorczości, które różnią się od przeszkód napotykanych przez mężczyzn; mając na uwadze, że bariery te opierają się na stereotypach związanych z płcią, które przyczyniają się do segregacji płciowej w edukacji, braku specjalnych szkoleń, niższego poziomu zaufania przedsiębiorców, gorszego dostępu do informacji, wsparcia finansowego i rządowego oraz mniejszej liczby narzędzi dla sieci społecznych i biznesowych, uprzedzeń ze względu na płeć i trudności w godzeniu życia zawodowego i rodzinnego ze względu na brak infrastruktury opiekuńczej, w szczególności opieki nad dziećmi, oraz ze względu na stereotyp, zgodnie z którym kobiety wykonują większość obowiązków opiekuńczych i domowych; mając na uwadze, że kobiety częściej niż mężczyźni zgłaszają elastyczne godziny pracy jako motywację do angażowania się w przedsiębiorczość i samozatrudnienie (17); mając na uwadze, że przedsiębiorczość kobiet i ich samozatrudnienie mogą być także cennym instrumentem umożliwiającym godzenie życia zawodowego z osobistym; mając na uwadze, że od 2014 do 2018 r. tylko 34,5 % kobiet w UE i 37,7 % kobiet w OECD miało poczucie, że posiada niezbędne umiejętności i wiedzę, aby rozpocząć własną działalność gospodarczą; mając na uwadze, że kobiety niemal o 10 % częściej niż mężczyźni zgłaszają obawę przed niepowodzeniem (18); mając na uwadze, że między mężczyznami a kobietami istnieje luka w zakresie wiedzy finansowej; mając na uwadze, że luka ta stanowi dla kobiet barierę w dostępie do finansowania i ogólnie utrudnia im pewne uczestnictwo w działalności gospodarczej i finansowej (19);

mając na uwadze, że szkodliwe struktury i stereotypy utrwalają nierówność; mając na uwadze, że tradycyjne role związane z płcią i stereotypy płci nadal mają wpływ na podział zadań między kobiety i mężczyzn w domu, w edukacji, w miejscu pracy i w społeczeństwie; mając na uwadze, że nieodpłatną opiekę i pracę w gospodarstwie domowym wykonują głównie kobiety, co ma wpływ na ich zatrudnienie i rozwój kariery zawodowej oraz pogłębia lukę płacową i lukę emerytalną między kobietami i mężczyznami; mając na uwadze, że środki zmierzające do zapewnienia równowagi między życiem zawodowym a prywatnym, takie jak dyrektywa w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym, muszą być pilnie i właściwie transponowane przez państwa członkowskie oraz uzupełnione o dalsze środki w celu zaangażowania większej liczby mężczyzn w nieodpłatną pracę;

mając na uwadze, że dostęp do sieci, mentoring i promowanie kobiet-przedsiębiorców jako wzorców do naśladowania są istotne w zachęcaniu kobiet do postrzegania przedsiębiorczości jako kariery zawodowej i w zwiększaniu upodmiotowienia ekonomicznego kobiet; mając na uwadze, że różnorodność wzorców do naśladowania może być atrakcyjna dla kobiet z różnych środowisk;

mając na uwadze, że niektóre przedsiębiorstwa prywatne włączyły do swoich strategii społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw takie działania, jak mentoring, tworzenie sieci kontaktów i wsparcie na rzecz zwiększenia dostępu kobiet do finansowania i technologii, aby wspierać przedsiębiorczość kobiet;

mając na uwadze, że statystyki pokazują, iż kobiety-przedsiębiorcy napotykają większe trudności niż mężczyźni w pozyskiwaniu środków finansowych i kapitału; mając na uwadze, że przedsiębiorstwa prowadzone przez kobiety nadal stanowią bardzo niewielki odsetek beneficjentów inwestycji; mając na uwadze, że w 2018 r. 93 % całego kapitału zainwestowanego w europejskie przedsiębiorstwa technologiczne trafiło do zespołów założycielskich składających się wyłącznie z mężczyzn (20); mając na uwadze, że jedynie 32 % finansowania kapitału wysokiego ryzyka przydzielono przedsiębiorstwom, w których co najmniej jedna kobieta pełni funkcje kierownicze (21); mając na uwadze, że innowacje kobiet rzadziej dostrzega się i uznaje za innowacyjne i obiecujące pomysły; mając na uwadze, że pomimo niższego wsparcia finansowego przedsiębiorstw prowadzonych przez kobiety w Europie Środkowej i Wschodniej przedsiębiorstwa te mające siedzibę w tym regionie osiągają lepsze o 96 % wyniki pod względem wydajności kapitałowej niż przedsiębiorstwa zakładane przez mężczyzn (22);

M.	mając na uwadze, że dane pokazują, iż kobiety-przedsiębiorcy uzyskują wyższe dochody pomimo niższego wsparcia finansowego;

mając na uwadze, że jedynie 10 % aniołów biznesu w Europie to kobiety (23) i że kobiety są szczególnie słabo reprezentowane wśród inwestorów na prywatnym rynku kapitałowym w dziedzinie cyfryzacji; mając na uwadze, że na całym świecie kobiety zajmują jedynie 10 % wszystkich stanowisk wyższego szczebla w przedsiębiorstwach private equity i venture capital (24); mając na uwadze, że z różnych badań wynika, iż zarządzający inwestycjami zazwyczaj zapewniają wsparcie kapitałowe osobom, które są podobne do nich samych, i zazwyczaj zatrudniają takie osoby, co stawia kobiety, szczególnie te pochodzące ze zróżnicowanych środowisk i borykające się z dyskryminacją intersekcjonalną (między innymi z powodu pochodzenia rasowego, etnicznego lub społeczno-gospodarczego), w wyraźnie niekorzystnej sytuacji; mając na uwadze, że przedsiębiorstwa venture capital, w których partnerami są kobiety, od dwóch do trzech razy częściej inwestują w przedsiębiorstwa prowadzone przez kobiety (25); mając na uwadze, że niedobór kobiet na stanowiskach decyzyjnych w firmach venture capital jest jednym z głównych źródeł utrzymującej się luki w finansowaniu przedsiębiorstw prowadzonych przez kobiety w UE (26); mając na uwadze, że kolejną główną przyczyną utrzymującej się luki w finansowaniu przedsiębiorstw prowadzonych przez kobiety w UE jest to, że kobiety rzadziej niż mężczyźni poszukują finansowania zewnętrznego, takiego jak kredyty bankowe, kapitał wysokiego ryzyka czy finansowanie z programów państwowych, a zamiast tego decydują się na samofinansowanie z oszczędności osobistych lub środków pochodzących od członków rodziny (27); mając na uwadze, że wdrożenie środków mających na celu osiągnięcie sprawiedliwej reprezentacji kobiet i stworzenie zrównoważonego pod względem płci ekosystemu finansowego, stworzenie bardziej przyjaznego otoczenia na szczeblu UE i zapewnienie wystarczających środków budżetowych ma zasadnicze znaczenie dla stworzenia zarówno niezbędnych warunków finansowania, jak i podstawowej sieci kobiet-inwestorów, aby przedsiębiorstwa prowadzone przez kobiety rozwijały się;

mając na uwadze, że sześć państw członkowskich utworzyło jedenaście prywatnych funduszy w celu wypełnienia luki w finansowaniu kobiet-przedsiębiorców oraz że w ramach tych funduszy uwzględnia się aspekt wsparcia kobiet w ujęciu płci wśród kryteriów inwestycyjnych; mając na uwadze, że na niektóre z tych funduszy przeznaczono wsparcie krajowe lub unijne, co świadczy o ważnej roli polityki publicznej w promowaniu przedsiębiorczości (28);

P.	mając na uwadze, że skuteczne mierzenie przedsiębiorczości w UE wiąże się z wyzwaniami;

Q.	mając na uwadze, że mniej niż 8 % dyrektorów generalnych czołowych przedsiębiorstw to kobiety;

mając na uwadze, że w 2018 r. 59 % naukowców i inżynierów w UE było mężczyznami, a jedynie 41 % kobietami, co stanowi lukę wynoszącą 18 % (29); mając na uwadze, że normy społeczne, stereotypy, zniechęcenie kulturowe oraz oczekiwania dotyczące płci związane z wyborem zawodu, utrwalane często w materiałach edukacyjnych i programach nauczania, to dwa główne czynniki powodujące segregację płciową w szkolnictwie wyższym i na rynku pracy;

mając na uwadze, że do zapewnienia zróżnicowania treści i produktów w Europie niezbędna jest taka sama liczba kobiet i mężczyzn jako przedsiębiorców; mając na uwadze, że w latach 2014–2018 w UE start-upy prowadzone przez kobiety oferowały nowe produkty i usługi równie często, jak przedsiębiorstwa prowadzone przez mężczyzn (30), co pokazuje, że kobiety i mężczyźni muszą być postrzegani jako osiągający równie dobre wyniki w zakresie innowacji; mając na uwadze, że zachęcanie większej liczby kobiet do stawania się przedsiębiorcami może poprawić jakość i różnorodność innowacji, produktów i usług;

mając na uwadze, że Europejska Sieć Ambasadorek Przedsiębiorczości zorganizowała dotychczas ponad 650 spotkań krajowych i dotarła do ponad 61 000 przyszłych kobiet-przedsiębiorców; mając na uwadze, że jej ambasadorki wsparły utworzenie ponad 250 nowych przedsiębiorstw prowadzonych przez kobiety, a także kilku kolejnych klubów tworzenia sieci kontaktów i wspierania biznesu dla kobiet (31);

mając na uwadze, że w 2020 r. więcej osób znało kogoś, kto zakończył działalność gospodarczą, niż kogoś, kto ją rozpoczął (32), co przypomina o znaczeniu zapewnienia sprzyjających warunków dla każdego rodzaju przedsiębiorczości, a także utrzymywania kontaktów z innymi gospodarkami, stałego wyczulenia na nowe możliwości oraz zabezpieczenia miejsc pracy przyszłości;

mając na uwadze, że luka płacowa między kobietami i mężczyznami w UE wynosi 14,1 % i w ciągu ostatniej dekady zmieniła się jedynie minimalnie; mając na uwadze, że 24 % luki płacowej między kobietami i mężczyznami jest związane z nadreprezentacją kobiet w stosunkowo nisko opłacanych sektorach, takich jak opieka, zdrowie i edukacja;

mając na uwadze, że prowadzenie przedsiębiorstwa wymaga posiadania wiedzy i umiejętności; mając na uwadze, że podniesienie poziomu wykształcenia kobiet i dziewcząt przyczynia się do wzmocnienia ich pozycji gospodarczej i wzrostu gospodarczego bardziej sprzyjającego włączeniu społecznemu; mając na uwadze, że kształcenie przez całe życie, podnoszenie kwalifikacji i przekwalifikowanie, zwłaszcza w celu dotrzymywania kroku szybkiej transformacji technologicznej i cyfrowej, zwiększa ich możliwości zawodowe i jest ważne dla zdrowia, dobrostanu i jakości życia kobiet i dziewcząt;

mając na uwadze, że przedsiębiorczość powinna być dostępna dla wszystkich kobiet, także dla kobiet z niepełnosprawnościami, kobiet starszych oraz kobiet wywodzących się z mniejszości rasowych lub etnicznych; mając na uwadze, że kobiety z niepełnosprawnościami mogą mieć więcej trudności przy zakładaniu własnej firmy; mając na uwadze, że przedsiębiorczość starszych kobiet nie jest propagowana, chociaż należy je postrzegać jako cenny i niewykorzystany potencjał wzrostu gospodarczego; mając na uwadze, że propagowanie przedsiębiorczości wśród migrantek może stwarzać ogromne możliwości ich integracji na rynku pracy oraz sprzyjać ich niezależności ekonomicznej i wzmocnieniu ich pozycji;

Programy przedsiębiorczości, kształcenie i rozwijanie kompetencji

podkreśla, że przedsiębiorczość kobiet przyczynia się do zwiększenia ich niezależności ekonomicznej i wzmocnienia ich pozycji, co jest podstawowym warunkiem wstępnym osiągnięcia równouprawnienia płci w społeczeństwach i powinno być wspierane i propagowane w całej UE; zwraca uwagę, że niezależność ekonomiczna kobiet umacnia ich równe uczestnictwo w rynku pracy, zapewnia kontrolę nad zasobami produkcyjnymi i zwiększa udział w podejmowaniu decyzji ekonomicznych na wszystkich szczeblach, a także wzmacnia ich pozycję gospodarczą i samostanowienie, co ma zasadnicze znaczenie dla realizacji praw kobiet i równouprawnienia płci; podkreśla, że do działalności gospodarczej należy zachęcać każdą kobietę, która chce ją podjąć, ponieważ prowadzenie działalności przyczynia się do tworzenia miejsc pracy i generuje dochody, a tym samym tworzy wartość dodaną dla gospodarki i całego społeczeństwa; wzywa Komisję do podjęcia intensywniejszych starań na rzecz zwiększenia stopy zatrudnienia kobiet w Europie i ułatwienia im dostępu do rynku pracy, w tym poprzez zwiększenie zachęt do promowania przedsiębiorczości kobiet; z zadowoleniem przyjmuje wniosek Komisji dotyczący dyrektywy w sprawie przejrzystości wynagrodzeń;

ubolewa, że kobiety nie zakładają i nie prowadzą działalności gospodarczej tak często jak mężczyźni; wzywa państwa członkowskie do wprowadzenia przyjaznych dla przedsiębiorstw reform promujących równouprawnienie i wzmacniających przedsiębiorczość kobiet; wzywa do dokładnego zbadania na szczeblu UE potrzeb kobiet i ich udziału w rynku pracy, a także poziomej i pionowej segregacji na rynku pracy;

z zadowoleniem przyjmuje inicjatywy Komisji takie jak Women TechEU czy program „Wiodąca rola kobiet” Europejskiej Rady ds. Innowacji oraz utworzenie różnych europejskich sieci dla kobiet-przedsiębiorców; wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby bardziej aktywnie propagowały takie inicjatywy poprzez skoncentrowanie się na zrównoważonym potencjale wzrostu UE oraz by wspierały osiągnięcia kobiet-przedsiębiorców w całej ich różnorodności; zachęca Komisję do wzmocnienia sieci skupiających się na przedsiębiorczości kobiet na szczeblu europejskim, aby pobudzić innowacje i współpracę między sieciami krajowymi, unijnymi i międzynarodowymi; zauważa, że ściślejsza współpraca transgraniczna między kobietami-przedsiębiorcami może wzmocnić rynek wewnętrzny Unii Europejskiej;

wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby włączały partnerstwa publiczno-prywatne do swoich inicjatyw, ponieważ przedsiębiorstwa prywatne mogą odgrywać cenną rolę jako doradcy oraz przekazywać odpowiednie i specjalistyczne umiejętności kobietom-przedsiębiorcom; wzywa Komisję, aby ułatwiła tworzenie ogólnoeuropejskiej sieci kontaktów kobiet-przedsiębiorców oraz wspierała ich współpracę; zwraca się do Komisji o realizowanie programów propagujących kreatywność i innowacje, o zapewnianie przedsiębiorczości na rynku zatrudnienia oraz o umożliwienie kobietom wnoszenia wartości dodanej w społeczeństwie;

podkreśla, że relacje mentorskie pomiędzy doświadczonymi i początkującymi przedsiębiorcami mogą być korzystne dla obu stron i pomóc w zwiększaniu wiedzy na temat przedsiębiorczości, rozwiewaniu wątpliwości związanych z podejmowaniem działalności gospodarczej oraz wspieraniu wymiany informacji i porad wśród kobiet-przedsiębiorców;

podkreśla, że konieczne jest i ważne uznanie i lansowanie kobiet-przedsiębiorców i kobiet-inwestorów jako wzorców do naśladowania i mentorów oraz dopilnowanie, aby wzorce te reprezentowały kobiety w całej ich różnorodności; odnotowuje w związku z tym Europejską Nagrodę dla Innowatorek za 2021 r. i Europejską Sieć Ambasadorek Przedsiębiorczości, która zachęca kobiety do rozważenia przedsiębiorczości jako kariery zawodowej; wzywa Komisję do wyróżnienia wybitnych kobiet-przedsiębiorców i inwestorek jako wzorów do naśladowania poprzez uruchomienie ogólnoeuropejskiej kampanii zwiększającej świadomość na temat potencjału przedsiębiorczości, skierowanej głównie do kobiet, oraz przeprowadzenie studiów przypadków dotyczących kobiet-przedsiębiorców;

wzywa Komisję, aby wraz z państwami członkowskimi opracowała strategię mającą na celu zapewnienie znaczącej reprezentacji wszystkich kobiet z różnych środowisk na stanowiskach decyzyjnych oraz przedstawiła konkretne działania i strategie polityczne na rzecz promowania ich upodmiotowienia ekonomicznego; apeluje o dopilnowanie, aby wszystkie środki na rzecz przedsiębiorczości kobiet uwzględniały perspektywę intersekcjonalną, by zagwarantować, że wszystkie kobiety otrzymają odpowiednią pomoc i wsparcie oraz że żadna kobieta nie zostanie pozostawiona sama sobie;

z zadowoleniem przyjmuje publiczne i prywatne programy przedsiębiorczości kobiet w państwach członkowskich, które obejmują aspekty tworzenia sieci kontaktów, mentoringu, szkoleń, usług coachingowych i doradczych oraz profesjonalne doradztwo w sprawach prawnych i podatkowych, mające na celu wspieranie kobiet-przedsiębiorców i doradzanie im oraz promowanie ich niezależności ekonomicznej; zauważa, że publicznie dostępne w siedmiu państwach członkowskich sprawozdania i relacje wskazują na pozytywny wpływ tych programów; wzywa Komisję oraz EIGE, aby gromadziła dane segregowane według płci ze wszystkich państw członkowskich i analizowała wpływ programów przedsiębiorczości kobiet; wzywa Komisję i państwa członkowskie do wymiany najlepszych praktyk w celu wzmocnienia i podniesienia odsetka kobiet-przedsiębiorców i kobiet samozatrudnionych w UE; wzywa państwa członkowskie do promowania dobrze przemyślanej strategii szkoleniowej, aby zadbać o różne poziomy szkolenia, od zwiększania świadomości i informowania po specjalistyczne i zaawansowane szkolenia, a także do uznania różnych możliwości i ograniczeń związanych ze specyficznymi środowiskami biznesowymi oraz szerokiego zakresu cech i potrzeb kobiet-przedsiębiorców, ze szczególnym uwzględnieniem równowagi między życiem zawodowym a prywatnym; podkreśla potrzebę tworzenia punktów kompleksowej obsługi oferujących na przykład kursy i szkolenia w szerokim zakresie dyscyplin, takich jak księgowość i marketing, dla przedsiębiorców mających niewielkie bądź zerowe doświadczenie lub kwalifikacje; zauważa, że ta inicjatywa może zachęcić więcej kobiet do podjęcia działalności gospodarczej;

zachęca Komisję oraz EIGE do udostępniania aktualnych i porównywalnych danych statystycznych na potrzeby analizy znaczenia gospodarczego przedsiębiorców i osób samozatrudnionych oraz różnych kategorii przedsiębiorców i osób samozatrudnionych w odniesieniu do przemysłu i płci z myślą o określeniu odsetka kobiet-przedsiębiorców i osób samozatrudnionych; ponownie wzywa Komisję i państwa członkowskie do lepszego gromadzenia danych segregowanych według płci, statystyk oraz badań i analiz uwzględniających kryterium płci, w szczególności w odniesieniu do udziału kobiet w rynku pracy oraz takich obszarów, jak zatrudnienie nieformalne, przedsiębiorczość, dostęp do finansowania i usług zdrowotnych, praca nieodpłatna, ubóstwo i wpływ systemów ochrony socjalnej; przypomina w tym względzie o roli EIGE i wzywa Komisję, aby wykorzystała te dane do skutecznego wdrożenia ocen wpływu w aspekcie płci w swojej polityce i swoich programach oraz w polityce i programach innych agencji i instytucji UE;

10.

apeluje w szczególności o szersze propagowanie wśród kobiet przedmiotów STEM, edukacji cyfrowej i wiedzy finansowej oraz o informowanie o nich w celu walki z utrzymującymi się stereotypami w edukacji, szkoleniach, programach szkolnych i doradztwie zawodowym; apeluje o dopilnowanie, aby więcej kobiet trafiało do tych sektorów, co pozwoliłoby na stosowanie bardziej zróżnicowanych stylów zarządzania i przywództwa, które wniosłyby wartość dodaną do tych sektorów i przyczyniały się do ich rozwoju; podkreśla znaczenie poszerzenia horyzontu przedsiębiorczości kobiet o więcej sektorów niż STEM i IT oraz propagowania różnych form przedsiębiorczości; wzywa Komisję i państwa członkowskie do wdrożenia środków mających na celu zwiększenie dywersyfikacji przedsiębiorczości oraz do propagowania społecznych i zbiorowych form przedsiębiorczości kobiet; z zadowoleniem przyjmuje specjalne szkolenia, badania i analizy w dziedzinie przedsiębiorczości; podkreśla znaczenie propagowania wśród kobiet edukacji i karier zawodowych w finansach w celu wspierania rozwoju niezawodnej sieci kobiet-inwestorów, a jednocześnie podkreśla potrzebę wzmocnienia pozycji kobiet, tak aby były niezależne pod względem ekonomicznym i dobrze prosperujące jako przedsiębiorcy;

11.

ubolewa nad niedostateczną reprezentacją kobiet na stanowiskach kierowniczych oraz podkreśla potrzebę wsparcia równości kobiet i mężczyzn na wszystkich szczeblach procesu decyzyjnego w biznesie i zarządzaniu; wzywa do szybkiego rozpoczęcia procesu negocjacji dotyczących dyrektywy w sprawie kobiet w zarządach; podkreśla konieczność zapewnienia większej ilości i lepszej jakości informacji na temat przedsiębiorczości jako atrakcyjnej opcji zawodowej, zarówno dla młodych kobiet w wieku szkolnym, jak i dla kobiet poza rynkiem pracy, które rozważają rozpoczęcie pracy lub powrót do pracy; wzywa Komisję do propagowania programów wspierania przedsiębiorczości dla osób starszych i zauważa, że mogą one dotrzeć do kobiet wykluczonych z rynku pracy; podkreśla, że należy propagować strategie polityczne na rzecz stymulowania szybko rozwijających się przedsiębiorstw, a także wzrostu i rozwoju w średnich i większych przedsiębiorstwach, aby zagwarantować, że większa liczba kobiet zostaje przedsiębiorcami, i wspierać zrównoważony wzrost; wzywa państwa członkowskie i Komisję do dalszego zwiększania świadomości wśród kobiet-przedsiębiorców na temat strategii politycznych dotyczących wsparcia oraz do zmniejszenia biurokratycznych i administracyjnych barier w dostępie do programów wspierania przedsiębiorczości; z zadowoleniem przyjmuje wysiłki na rzecz propagowania wsparcia ze strony ekspertów i konsultantów, którzy jako mentorzy mogą budować pewność siebie kobiet-przedsiębiorców i towarzyszyć im na wszystkich etapach procesu przedsiębiorczości, przy uwzględnieniu wszystkich związanych z tym aspektów, takich jak między innymi: przepisy, kwestie podatkowe, administracyjne, ekonomiczne, księgowość, prawo, aspekty formalne oraz dotyczące zatrudnienia i rekrutacji pracowników;

12.

wzywa do uznania potencjału przedsiębiorczości kobiet we wszystkich sektorach i dziedzinach edukacji, w tym w dziedzinach zdominowanych przez kobiety, takich jak opieka zdrowotna i nauczanie; podkreśla potrzebę zadbania o możliwości dalszego szkolenia oraz przekwalifikowania dla pracowników oraz osób zamierzających przejść z zatrudnienia na prowadzenie własnej działalności gospodarczej; wzywa Komisję do promowania uczenia się przez całe życie dla wszystkich; podkreśla, że wymiar przedsiębiorczości musi również zostać uznany we wszystkich programach na rzecz młodzieży na szczeblu europejskim; zachęca państwa członkowskie oraz władze regionalne i lokalne do inwestowania w programy nabywania nowych kwalifikacji zawodowych i podnoszenia kwalifikacji kobiet samozatrudnionych oraz kobiet-przedsiębiorców, ze szczególnym uwzględnieniem nabywania nowych kwalifikacji zawodowych w dziedzinie wiedzy finansowej;

Dostęp do kapitału

13.

podkreśla, że należy uznać przedsiębiorczość kobiet i ich samozatrudnienie za rentowne przykłady inwestycji oraz za źródła wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy;

14.

wzywa państwa członkowskie i Komisję, aby zwiększały świadomość i ułatwiały dostęp do finansowania kobietom-przedsiębiorcom i kobietom samozatrudnionym, w tym do alternatywnych form finansowania, zapewniając im dostępność finansowania; zauważa, że kobiety-przedsiębiorcy chętniej korzystają z alternatywnych źródeł, takich jak pożyczki społecznościowe i platformy finansowania; zauważa, że w niektórych przypadkach mikrokredyty okazały się skuteczne w motywowaniu większej liczby kobiet do zakładania własnych przedsiębiorstw; uznaje wpływ polityki finansowania i pozytywny skutek, jaki może mieć ona dla kobiet; zachęca państwa członkowskie oraz władze regionalne i lokalne do korzystania z istniejących europejskich funduszy strukturalnych w celu ukierunkowania i wspierania kobiet-przedsiębiorców i kobiet samozatrudnionych; wzywa Komisję do utworzenia europejskiej sieci inwestorów świadomych aspektu płci; uważa, że sieć taka będzie w stanie zapewnić przedsiębiorstwom prowadzonym przez kobiety odpowiednie kontakty, sieci i możliwości finansowania; podkreśla potrzebę prowadzenia kampanii uświadamiających i informacyjnych na temat obecnych i przyszłych możliwości finansowania przez UE dla kobiet-przedsiębiorców, aby zapewnić dostosowane do potrzeb wsparcie dla kobiet będących właścicielami przedsiębiorstw i kobiet-przedsiębiorców oraz zwiększyć widoczność kobiet będących liderami, tak aby mogły one zapewnić silniejsze wzorce do naśladowania i przełamać panujące stereotypy; wzywa Komisję do opracowania planu działania na rzecz przedsiębiorczości kobiet jako części programu Small Business Act oraz do zorganizowania w jego ramach ogólnoeuropejskiego wydarzenia poświęconego przedsiębiorczości, innowacjom i inwestycjom, które zgromadzi naukowców, przedsiębiorców, przedsiębiorstwa typu start-up, a przede wszystkim inwestorów na niepublicznym rynku kapitałowym, aby sprzyjać powstawaniu nowych możliwości biznesowych dla kobiet;

15.

z zadowoleniem przyjmuje wysiłki specjalnych prywatnych funduszy inwestycyjnych uwzględniających kryteria płci w ocenach inwestycji z myślą o rozwiązaniu problemu niedofinansowania przedsiębiorstw prowadzonych przez kobiety; wzywa Komisję, aby wspierała programy współinwestycyjne z udziałem funduszy venture capital i aniołów biznesu, które koncentrują się na inwestycjach na rzecz kobiet i programów mentorskich dla kobiet-przedsiębiorców; uważa, że byłoby to zdecydowane działanie na rzecz rozwoju ekosystemu od podstaw;

16.

z zadowoleniem przyjmuje publiczne i prywatne fundusze wdrażające politykę równouprawnienia płci, różnorodności i integracji; zwraca w związku z tym uwagę na inicjatywę dotyczącą zaangażowania na rzecz różnorodności, będącą pierwszą taką inicjatywą na świecie, w ramach której fundusze prywatne zobowiązały się do pomiaru i śledzenia reprezentacji płci oraz do corocznego i publicznego przedstawiania ustaleń;

17.

podkreśla ważną rolę mikrokredytów w usprawnieniu integracji finansowej kobiet poprzez pokonywanie barier rynkowych i społecznych na rynkach finansowych; zauważa, że zaletą mikrofinansowania jest możliwość zapewnienia kobietom-przedsiębiorcom silnych zachęt do zakładania trwałej działalności gospodarczej, gdyż muszą one spłacić zaciągniętą pożyczkę, a instrument ten opracowano specjalnie na potrzeby osób, które mają trudności z uzyskaniem dostępu do kredytów konwencjonalnych;

18.

wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby systematycznie śledziły i monitorowały dane segregowane według płci w całej Unii, co pozwoli zapewnić wysokiej jakości dane dotyczące unijnych i krajowych programów finansowania; przypomina ponadto, jak ważne jest gromadzenie danych dotyczących równości w celu uzyskania informacji na temat doświadczeń intersekcjonalnych związanych z dyskryminacją, oraz podkreśla, że mogłoby to stanowić podstawę do podejmowania bardziej świadomych decyzji politycznych w przyszłości i zwiększania niezależności gospodarczej kobiet; zauważa, że należy uwzględnić wymiar przedsiębiorczości kobiet w kształtowaniu polityki dotyczącej przedsiębiorstw i MŚP, aby zapewnić odpowiednie ramy polityczne sprzyjające rozwojowi przedsiębiorczości kobiet i innowacje wynikające z różnorodności;

Lepsze ramy dla kobiet-przedsiębiorców

19.

wzywa państwa członkowskie do wdrożenia zalecenia Rady z 2019 r. w sprawie zapewnienia wszystkim osobom samozatrudnionym skutecznego dostępu do systemów ochrony socjalnej i uprawnień z tytułu takiej ochrony, w tym do emerytur i urlopów, oraz do wdrożenia wszystkich zasad określonych w Europejskim filarze praw socjalnych jako sposobu na zagwarantowanie niedyskryminacji i wspieranie równouprawnienia płci;

20.

wzywa państwa członkowskie i Komisję, aby wprowadziły uwzględnianie aspektu płci na wszystkich etapach procesu opracowywania środków wsparcia dla kobiet-przedsiębiorców oraz do konsultacji z różnorodną grupą potencjalnych i obecnych kobiet-przedsiębiorców, co pomoże w dostosowaniu tych środków wsparcia do oczekiwań i potrzeb;

21.

podkreśla, że należy usunąć bariery administracyjne utrudniające zakładanie przedsiębiorstw, co pomoże zwiększyć atrakcyjność kariery przedsiębiorcy lub osoby samozatrudnionej w przypadku kobiet, w tym także imigrantek; wzywa państwa członkowskie, aby rozważyły opracowanie znormalizowanych pakietów wymogów administracyjnych dla przedsiębiorców, które należy spełnić na wczesnych etapach zakładania działalności gospodarczej; uważa, że zmniejszy to obciążenie administracyjne w kontaktach z władzami lokalnymi, takimi jak organy podatkowe, gminy itp.;

22.

podkreśla potrzebę rozwoju europejskiego ekosystemu innowacji, aby umożliwić większej liczbie kobiet tworzenie zrównoważonych i rentownych przedsiębiorstw i opracowywanie innowacji w celu wsparcia konkurencyjności UE, wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy;

23.

wzywa Komisję do niezwłocznego wdrożenia środków określonych w jej komunikacie w sprawie lepszego stanowienia prawa, jak również w strategii na rzecz MŚP.

24.

podkreśla potrzebę wytycznych, uproszczonych formularzy, procedur i procesów, które pomogą samozatrudnionym kobietom-przedsiębiorcom w poruszaniu się w otoczeniu regulacyjnym, na przykład z myślą o prowadzeniu eksportu; zauważa, że mikroprzedsiębiorstwa, a w szczególności MŚP, już teraz borykają się z brakiem zasobów umożliwiających im poruszanie się wśród wymogów dotyczących zgodności w różnych państwach członkowskich i sprostanie tym wymogom; zachęca Komisję i państwa członkowskie do oceny i, w razie potrzeby, do ulepszenia wytycznych i administracji;

25.

z zadowoleniem przyjmuje Program lepszego stanowienia prawa Komisji; uważa, że gotowość Komisji do zastosowania podejścia „jedno więcej – jedno mniej” jest ważnym krokiem w kierunku zminimalizowania obciążeń administracyjnych dla przedsiębiorstw, w tym dla start-upów oraz MŚP, dzięki czemu dla kobiet bardziej atrakcyjne będzie podjęcie działalności gospodarczej lub samozatrudnienie;

26.

wzywa państwa członkowskie do rozważenia większych zachęt podatkowych lub elastycznych struktur podatkowych w celu poprawy warunków ramowych dla przedsiębiorczości i samozatrudnienia; wskazuje jako przykład opodatkowanie przedsiębiorców na wczesnych etapach ich działalności, gdy opodatkowanie wyłącznie dochodów lub opóźnienie płatności podatku w celu zabezpieczenia kapitału może sprawić, że dla kobiet bardziej atrakcyjne będzie podjęcie działalności gospodarczej lub samozatrudnienie;

27.

podkreśla, że dla kobiet-przedsiębiorców i kobiet samozatrudnionych ważne są równowaga między życiem zawodowym i prywatnym oraz przystępne cenowo wysokiej jakości usługi socjalne; uznaje, że przedsiębiorczość i samozatrudnienie kobiet zapewniają elastyczność umożliwiającą lepsze godzenie życia zawodowego i prywatnego; uznaje, że ważne jest umożliwienie równego podziału obowiązków domowych i opiekuńczych, aby osiągnąć równowagę między życiem zawodowym i prywatnym, niezbędnej do tego, by kobiety mogły angażować się w przedsiębiorczość i samozatrudnienie; wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby zapewniły większą równowagę między życiem zawodowym i prywatnym za pomocą korzystniejszych urlopów macierzyńskich, ojcowskich, rodzicielskich i opiekuńczych, elastycznych godzin pracy i placówek opieki nad dziećmi na miejscu oraz przez promowanie pracy zdalnej; podkreśla, że godziny pracy i modele pracy na obszarach wiejskich znacznie różnią się od godzin i modeli pracy na obszarach miejskich oraz że należy oferować opiekę nad dziećmi dostosowaną do szczególnych potrzeb kobiet na różnych obszarach; wzywa państwa członkowskie oraz władze regionalne i lokalne, aby wspierały ramy społeczne, np. w przypadku osób starszych i niesamodzielnych, oraz by zapewniły bardziej elastyczne przepisy dotyczące opieki nad dziećmi i możliwości urlopów rodzicielskich, ponieważ mają one zasadnicze znaczenie dla zachęcania kobiet do podejmowania działalności gospodarczej i umożliwiania im podejmowania działalności gospodarczej; wzywa państwa członkowskie, aby w pełni wdrożyły cele barcelońskie, co zapewni zaspokojenie tych potrzeb poprzez inwestycje w dostępne i przystępne cenowo, wysokiej jakości usługi opieki, a także by zaktualizowały te cele, dzięki czemu kobiety nie będą musiały wybierać między rodziną a uczestnictwem w rynku pracy; podkreśla, że dalsze umożliwianie i ułatwianie podejmowania przez kobiety działalności gospodarczej może odegrać istotną rolę w niwelowaniu luki płacowej między kobietami i mężczyznami w państwach członkowskich; z zadowoleniem przyjmuje działania już podjęte przez niektóre państwa członkowskie w tym zakresie i wzywa je do zapewnienia dostępu do wysokiej jakości usług opieki nad dziećmi i opieki długoterminowej, do wspierania dostępu osób samozatrudnionych oraz do sprawnej i pełnej transpozycji i wdrożenia dyrektywy w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym, a także wzywa Komisję do skutecznego monitorowania tego procesu; odnotowuje różnice krajowe w polityce społecznej i podkreśla poszanowanie zasady pomocniczości; podkreśla, że w interesie państw członkowskich leży propagowanie modeli pracy przyjaznych rodzinie;

28.

wyraża zaniepokojenie faktem, że w sprawozdaniu specjalnym nr 10/21 w sprawie uwzględniania aspektu płci w budżecie UE Trybunał Obrachunkowy stwierdził, że Komisja nie wdrożyła w odpowiedni sposób zasady uwzględniania aspektu płci oraz w niewystarczającym stopniu wykorzystywała wskaźniki i dane segregowane według płci; wzywa Komisję, aby wdrożyła sporządzanie budżetu z uwzględnieniem aspektu płci, co pozwoli zapewnić kobietom i mężczyznom równe korzyści z wydatków publicznych, w tym w ramach Next Generation EU i wszystkich środków odbudowy gospodarczej;

o o

29.

zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.

(1) Dz.U. C 11 z 12.1.2018, s. 35.

(2) Dz.U. C 66 z 21.2.2018, s. 44.

(3) Dz.U. C 346 z 27.9.2018, s. 6.

(4) Dz.U. C 390 z 18.11.2019, s. 28.

(5) Dz.U. C 456 z 10.11.2021, s. 232.

(6) Dz.U. C 456 z 10.11.2021, s. 191.

(7) Dz.U. C 456 z 10.11.2021, s. 208.

(8) Dz.U. C 67 z 8.2.2022, s. 137.

(9) OECD, „The Missing Entrepreneurs – Policies for Inclusive Entrepreneurship” [Brakujący przedsiębiorcy – strategie polityczne na rzecz przedsiębiorczości sprzyjającej włączeniu społecznemu], OECD Publishing, Paryż, 2019 r.

(10) OECD, „The Missing Entrepreneurs – Policies for Inclusive Entrepreneurship” [Brakujący przedsiębiorcy – strategie polityczne na rzecz przedsiębiorczości sprzyjającej włączeniu społecznemu], OECD Publishing, Paryż, 2019 r.

(11) B. Bajcar i J. Babiak, „Gender Differences in Leadership Styles: Who Leads more Destructively?” [Różnice między płciami w stylach przywództwa: kto przewodzi w sposób bardziej destrukcyjny?], 34. konferencja IBIMA, Madryd, listopad 2019 r. https://www.researchgate.net/publication/337534934_Gender_Differences_in_Leadership_Styles_Who_Leads_more_Destructively

(12) Departament Tematyczny ds. Praw Obywatelskich i Spraw Konstytucyjnych Parlamentu Europejskiego, „The professional Status of rural women in the EU” [Status zawodowy kobiet na obszarach wiejskich w UE], Bruksela, maj 2019 r., https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2019/608868/IPOL_STU(2019)608868_EN.pdf

(13) Tamże.

(14) Global Entrepreneurship Monitor, „Women’s Entrepreneurship 2020/21: Thriving Through Crisis” [Przedsiębiorczość kobiet 2020/21: rozwijać się pomimo kryzysu], Londyn, 2021 r.

https://gemconsortium.org/report/gem-202021-womens-entrepreneurship-report-thriving-through-crisis

(15) Eurostat, „Women in Management” [Kobiety w zarządzaniu], Urząd Publikacji Unii Europejskiej, Luksemburg, 2020 r.

(16) L. Foss, C. Henry, H. Ahl i G. Mikalsen, Women’s entrepreneurship policy research: a 30-year review of the evidence [Badanie polityki w dziedzinie przedsiębiorczości kobiet: analiza faktologiczna obejmująca 30 lat].Small Business Economics, 53(2), ss. 409–429.

(17) OECD, „The Missing Entrepreneurs – Policies for Inclusive Entrepreneurship” [Brakujący przedsiębiorcy – strategie polityczne na rzecz przedsiębiorczości sprzyjającej włączeniu społecznemu], OECD Publishing, Paryż, 2019 r.

(18) Tamże.

(19) OECD, OECD/INFE 2020 International Survey of Adult Financial Literacy [Międzynarodowe badanie wiedzy finansowej dorosłych], OECD Publishing, Paryż, 2020 r.

(20) A. Skonieczna i L. Castellano, „Gender Smart Financing. Investing In and With Women: Opportunities for Europe” [Inteligentne finansowanie z uwzględnieniem aspektu płci. Inwestowanie w kobiety i z kobietami: szanse dla Europy], Dokument konsultacyjny na temat gospodarki europejskiej nr 129, Urząd Publikacji Unii Europejskiej, Luksemburg, lipiec 2020 r.

(21) Komisja Europejska i Europejski Bank Inwestycyjny, „Funding women entrepreneurs: How to empower growth” [Finansowanie kobiet-przedsiębiorców: sposoby pobudzenia wzrostu], 2018 r.

(22) Women in VC, Experior Venture Fund and Unvconventional, Funding in the CEE Region Through the Lens of Gender Diversity and Positive Impact [Finansowanie w regionie Europy Środkowo-Wschodniej przez pryzmat różnorodności płci i pozytywnego wpływu], 2021 r.

(23) EBAN, „Statistics Compendium – European Early Stage Market Statistics” [Kompendium statystyczne – statystyki dotyczące europejskiego rynku na wczesnym etapie rozwoju], EBAN, Bruksela, 2019 r.

(24) International Finance Corporation, „Moving Towards Gender Balance in Private Equity and Venture Capital” [Ku równowadze płci w przedsiębiorstwach private equity i venture capital], International Finance Corporation, Waszyngton, 2019 r.

(25) Women in VC, Experior Venture Fund and Unvconventional Ventures, Funding in the CEE Region Through the Lens of Gender Diversity and Positive Impact [Finansowanie w regionie Europy Środkowo-Wschodniej przez pryzmat różnorodności płci i pozytywnego wpływu], w internecie.

(26) Komisja Europejska, „Gender Smart Financing. Investing In and With Women: Opportunities for Europe” [Inteligentne finansowanie z uwzględnieniem aspektu płci. Inwestowanie w kobiety i z kobietami: szanse dla Europy], Urząd Publikacji Unii Europejskiej, Luksemburg, 2020 r.

(27) OECD, „The Missing Entrepreneurs – Policies for Inclusive Entrepreneurship” [Brakujący przedsiębiorcy – strategie polityczne na rzecz przedsiębiorczości sprzyjającej włączeniu społecznemu], OECD Publishing, Paryż, 2021 r.

(28) Eurofound, „Female entrepreneurship: Public and private funding” [Przedsiębiorczość kobiet: finansowanie publiczne i prywatne], Urząd Publikacji Unii Europejskiej, Luksemburg, 2019 r.

(29) Eurostat, „Women in science and technology” [Kobiety w nauce i technologii], Products Eurostat News, 2 października 2020 r.

(30) OECD, „The Missing Entrepreneurs – Policies for Inclusive Entrepreneurship” [Brakujący przedsiębiorcy – strategie polityczne na rzecz przedsiębiorczości sprzyjającej włączeniu społecznemu], OECD Publishing, Paryż, 2019 r.

(31) https://ec.europa.eu/growth/smes/supporting-entrepreneurship/women-entrepreneurs/support-tools-and-networks-women_en

(32) Global Entrepreneurship Monitor, „2021/2022 Global Report – Opportunity Amid Disruption” [Sprawozdanie w ujęciu globalnym 2021/2022 – szansa w zamęcie], GEM, Londyn, 2022 r., https://www.gemconsortium.org/reports/latest-global-report.

6.12.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 465/65

P9_TA(2022)0140

Sztuczna inteligencja w epoce cyfrowej

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 3 maja 2022 r. w sprawie sztucznej inteligencji w epoce cyfrowej (2020/2266(INI))

(2022/C 465/06)

Parlament Europejski,

—	uwzględniając art. 4, 16, 26, 114, 169, 173, 179, 180, 181 i 187 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

—	uwzględniając Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej,

—	uwzględniając Konwencję o prawach dziecka i uwagę ogólną nr 25 Komitetu Praw Dziecka z 2 marca 2021 r. w sprawie praw dzieci związanych z otoczeniem cyfrowym,

—	uwzględniając zalecenie w sprawie etyki sztucznej inteligencji Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO), przyjęte przez Konferencję Generalną UNESCO na jej 41. posiedzeniu 24 listopada 2021 r.,

—	uwzględniając porozumienie międzyinstytucjonalne w sprawie lepszego stanowienia prawa z 13 kwietnia 2016 r. (1) oraz przedstawione przez Komisję wytyczne dotyczące lepszego stanowienia prawa,

—	uwzględniając komunikat Komisji z 24 marca 2021 r. zatytułowany „Strategia UE na rzecz praw dziecka” (COM(2021)0142),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 7 października 2021 r. w sprawie stanu zdolności cyberobronnych UE (2),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 15 grudnia 2021 r. w sprawie wyzwań i perspektyw dotyczących wielostronnych systemów kontroli broni masowego rażenia i systemów rozbrojenia (3),

—

uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, RODO) (4),

—	uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/694 z dnia 29 kwietnia 2021 r. ustanawiające program „Cyfrowa Europa” oraz uchylające decyzję (UE) 2015/2240 (5),

—

uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/695 z dnia 28 kwietnia 2021 r. ustanawiające Program ramowy w zakresie badań naukowych i innowacji „Horyzont Europa” oraz zasady uczestnictwa i upowszechniania obowiązujące w tym programie oraz uchylające rozporządzenia (UE) nr 1290/2013 i (UE) nr 1291/2013 (6),

—	uwzględniając wniosek z 21 kwietnia 2021 r. dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego zharmonizowane przepisy dotyczące sztucznej inteligencji (akt w sprawie sztucznej inteligencji) i zmieniającego niektóre akty ustawodawcze Unii (COM(2021)0206),

—	uwzględniając wniosek z 25 listopada 2020 r. dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie europejskiego zarządzania danymi (akt w sprawie zarządzania danymi) (COM(2020)0767),

—	uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1807 z dnia 14 listopada 2018 r. w sprawie ram swobodnego przepływu danych nieosobowych w Unii Europejskiej (7),

—	uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/697 z dnia 29 kwietnia 2021 r. ustanawiające Europejski Fundusz Obronny i uchylające rozporządzenie (UE) 2018/1092 (8),

—	uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/770 z dnia 20 maja 2019 r. w sprawie niektórych aspektów umów o dostarczanie treści cyfrowych i usług cyfrowych (9),

—	uwzględniając rozporządzenie Rady (UE) 2021/1173 z dnia 13 lipca 2021 r. w sprawie ustanowienia Wspólnego Przedsięwzięcia w dziedzinie Europejskich Obliczeń Wielkiej Skali i uchylające rozporządzenie (UE) 2018/1488 (10),

—	uwzględniając komunikat Komisji z 25 kwietnia 2018 r. zatytułowany „Sztuczna inteligencja dla Europy” (COM(2018)0237),

—	uwzględniając komunikat Komisji z 7 grudnia 2018 r. zatytułowany „Skoordynowany plan w sprawie sztucznej inteligencji” (COM(2018)0795),

—	uwzględniając komunikat Komisji z 8 kwietnia 2019 r. zatytułowany „Budowanie zaufania do sztucznej inteligencji ukierunkowanej na człowieka” (COM(2019)0168),

—	uwzględniając białą księgę Komisji z 19 lutego 2020 r. w sprawie sztucznej inteligencji – „Europejskie podejście do doskonałości i zaufania” (COM(2020)0065),

—	uwzględniając zieloną księgę Komisji z 27 stycznia 2021 r. w sprawie starzenia się – „Wspieranie solidarności i odpowiedzialności między pokoleniami” (COM(2021)0050),

—	uwzględniając komunikat Komisji z 19 lutego 2020 r. zatytułowany „Europejska strategia w zakresie danych” (COM(2020)0066),

—	uwzględniając komunikat Komisji z 19 lutego 2020 r. zatytułowany „Kształtowanie cyfrowej przyszłości Europy” (COM(2020)0067),

—

uwzględniając komunikat Komisji z 10 marca 2020 r. zatytułowany „Nowa strategia przemysłowa dla Europy” (COM(2020)0102) i komunikat z 5 maja 2021 r. zatytułowany „Aktualizacja nowej strategii przemysłowej z 2020 r. – tworzenie silniejszego jednolitego rynku sprzyjającego odbudowie Europy” (COM(2021)0350),

—	uwzględniając komunikat Komisji z 30 września 2020 r. zatytułowany „Plan działania w dziedzinie edukacji cyfrowej na lata 2021–2027 – Nowe podejście do kształcenia i szkolenia w epoce cyfrowej” (COM(2020)0624),

—	uwzględniając komunikat Komisji z 9 marca 2021 r. zatytułowany „Cyfrowy kompas na 2030 r.: europejska droga w cyfrowej dekadzie” (COM(2021)0118),

—	uwzględniając wniosek z 15 września 2021 r. dotyczący decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającej program polityki „Droga ku cyfrowej dekadzie” do 2030 r. (COM(2021)0574),

—	uwzględniając badanie Komisji z 28 lipca 2020 r. zatytułowane „European enterprise survey on the use of technologies based on artificial intelligence” [„Badanie wśród europejskich przedsiębiorstw na temat stosowania technologii opartych na sztucznej inteligencji”],

—	uwzględniając badanie Komisji z 26 listopada 2020 r. zatytułowane „Energy-efficient Cloud Computing Technologies and Policies for an Eco-friendly Cloud Market” [„Efektywne energetycznie technologie przetwarzania w chmurze i polityka na rzecz ekologicznego rynku chmury”],

—	uwzględniając sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego, Rady i Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z 19 lutego 2020 r. na temat wpływu sztucznej inteligencji, internetu rzeczy i robotyki na bezpieczeństwo i odpowiedzialność (COM(2020)0064),

—	uwzględniając konkluzje Rady z 22 marca 2021 r. w sprawie strategii UE w zakresie cyberbezpieczeństwa na cyfrową dekadę,

—	uwzględniając sprawozdanie grupy ekspertów wysokiego szczebla ds. sztucznej inteligencji z 8 kwietnia 2019 r. zatytułowane „Wytyczne w zakresie etyki dotyczące godnej zaufania sztucznej inteligencji”,

—	uwzględniając sprawozdanie grupy ekspertów wysokiego szczebla ds. sztucznej inteligencji z 8 kwietnia 2019 r. pt. „Definicja sztucznej inteligencji: podstawowe możliwości i dziedziny zastosowania”,

—	uwzględniając sprawozdanie grupy ekspertów wysokiego szczebla ds. sztucznej inteligencji z 26 czerwca 2019 r. zatytułowane „Zalecenia polityczne i inwestycyjne na rzecz wiarygodnej sztucznej inteligencji”,

—	uwzględniając publikację UNESCO z marca 2019 r. zatytułowaną „I’d blush if I could: closing gender divides in digital skills through education” [„Zarumieniłabym się, gdybym potrafiła: niwelowanie różnic między płciami w umiejętnościach cyfrowych poprzez edukację”],

—	uwzględniając sprawozdanie Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej z 14 grudnia 2020 r. zatytułowane „Naprawić przyszłość. Sztuczna inteligencja a prawa podstawowe”,

—	uwzględniając zalecenie Rady Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) z 22 maja 2019 r. w sprawie sztucznej inteligencji,

—	uwzględniając platformę ONZ na rzecz dialogu na temat sztucznej inteligencji: światowy szczyt Międzynarodowego Związku Telekomunikacyjnego „AI for Good”,

—	uwzględniając zasady grupy G-20 dotyczące sztucznej inteligencji z 9 czerwca 2019 r.,

—	uwzględniając sprawozdanie Światowej Organizacji Zdrowia z 28 czerwca 2021 r. w sprawie sztucznej inteligencji w dziedzinie zdrowia i sześciu wytycznych dotyczących jej projektowania i użytkowania,

—	uwzględniając opinię z inicjatywy własnej Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z 31 maja 2017 r. zatytułowaną „Sztuczna inteligencja: wpływ sztucznej inteligencji na jednolity rynek (cyfrowy), produkcję, konsumpcję, zatrudnienie i społeczeństwo” (11),

—	uwzględniając sprawozdanie grupy ekspertów ds. odpowiedzialności i nowych technologii – Forum Nowych Technologii z 21 listopada 2019 r. zatytułowane „Odpowiedzialność w związku ze sztuczną inteligencją i innymi rozwijającymi się technologiami cyfrowymi”,

—

uwzględniając publikację komitetu ad hoc ds. sztucznej inteligencji (CAHAI) Rady Europy z grudnia 2020 r. zatytułowaną „Towards Regulation of AI systems – Global perspectives on the development of a legal framework on Artificial Intelligence systems based on the Council of Europe’s standards on human rights, democracy and the rule of law” [„W kierunku regulacji systemów AI – globalne perspektywy dotyczące rozwoju ram prawnych dla systemów sztucznej inteligencji w oparciu o normy Rady Europy w dziedzinie praw człowieka, demokracji i praworządności”],

—	uwzględniając dokument roboczy Europejskiego Instytutu Uniwersyteckiego z października 2020 r. zatytułowany „Models of Law and Regulation for AI” [„Modele przepisów prawa i regulacji dla AI”],

—

uwzględniając wspólne sprawozdanie Trend Micro Research, Międzyregionalnego Instytutu Narodów Zjednoczonych ds. Badań nad Przestępczością i Wymiarem Sprawiedliwości oraz Europolu z 19 listopada 2020 r. zatytułowane „Malicious Uses and Abuses of Artificial Intelligence” [„Złośliwe zastosowania i nadużycia sztucznej inteligencji”],

—	uwzględniając wytyczne polityczne Komisji na lata 2019–2024 zatytułowane „Unia, która mierzy wyżej – Mój program dla Europy”,

—	uwzględniając wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 16 lipca 2020 r. w sprawie C-311/18 (Schrems II),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 16 lutego 2017 r. zawierającą zalecenia dla Komisji w sprawie przepisów prawa cywilnego dotyczących robotyki (12),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 1 czerwca 2017 r. w sprawie cyfryzacji europejskiego przemysłu (13),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 6 października 2021 r. w sprawie ram polityki bezpieczeństwa ruchu drogowego UE na lata 2021–2030 – zalecenia dotyczące kolejnych kroków w kierunku realizacji „wizji zero” (14),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 12 września 2018 r. w sprawie autonomicznych systemów uzbrojenia (15),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 12 lutego 2019 r. w sprawie kompleksowej europejskiej polityki przemysłowej w dziedzinie sztucznej inteligencji i robotyki (16),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 12 lutego 2020 r. w sprawie zautomatyzowanych procesów decyzyjnych – zagwarantowanie ochrony konsumenta oraz swobodnego przepływu towarów i usług (17),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 20 października 2020 r. z zaleceniami dla Komisji w sprawie systemu odpowiedzialności cywilnej za sztuczną inteligencję (18),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 20 października 2020 r. w sprawie praw własności intelektualnej w dziedzinie rozwoju technologii sztucznej inteligencji (19),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 20 października 2020 r. zawierającą zalecenia dla Komisji w sprawie ram aspektów etycznych sztucznej inteligencji, robotyki i powiązanych z nimi technologii (20),

—

uwzględniając swoją rezolucję z 20 stycznia 2021 r. w sprawie sztucznej inteligencji: kwestie wykładni i stosowania prawa międzynarodowego, w zakresie, w jakim dotyczy ono UE, w dziedzinie zastosowań cywilnych i wojskowych oraz kwestie kompetencji państwa poza wymiarem sprawiedliwości w sprawach karnych (21),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 20 maja 2021 r. w sprawie kształtowania cyfrowej przyszłości Europy: usunięcie barier w funkcjonowaniu jednolitego rynku cyfrowego i lepsze wykorzystywanie AI z korzyścią dla europejskich konsumentów (22),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 25 marca 2021 r. w sprawie europejskiej strategii w zakresie danych (23),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 19 maja 2021 r. w sprawie sztucznej inteligencji w sektorze edukacji i kultury oraz w sektorze audiowizualnym (24),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 6 października 2021 r. w sprawie sztucznej inteligencji w prawie karnym i jej stosowania przez policję i organy wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych (25),

—

uwzględniając badanie Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Wewnętrznej Unii Europejskiej (DG IPOL) z czerwca 2021 r. zatytułowane „Artificial Intelligence diplomacy – Artificial Intelligence governance as a new European Union external policy tool” [„Dyplomacja w obszarze sztucznej inteligencji – zarządzanie sztuczną inteligencją jako nowe narzędzie polityki zewnętrznej Unii Europejskiej”],

—	uwzględniając badanie DG IPOL z maja 2021 r. zatytułowane „Challenges and limits of an open source approach to Artificial Intelligence” [„Wyzwania i ograniczenia związane z podejściem do sztucznej inteligencji opartym na otwartym oprogramowaniu”],

—	uwzględniając badanie DG IPOL z maja 2021 r. zatytułowane „Artificial Intelligence market and capital flows – AI and the financial sector at crossroads” [„Rynek sztucznej inteligencji i przepływy kapitałowe – AI i sektor finansowy na rozdrożu”],

—	uwzględniając badanie DG IPOL z czerwca 2021 r. zatytułowane „Improving working conditions using Artificial Intelligence” [„Poprawa warunków pracy z wykorzystaniem sztucznej inteligencji”],

—	uwzględniając badanie DG IPOL z maja 2021 r. zatytułowane „The role of Artificial Intelligence in the European Green Deal” [„Rola sztucznej inteligencji w Europejskim Zielonym Ładzie”],

—	uwzględniając badanie DG IPOL z lipca 2021 r. zatytułowane „Artificial Intelligence in smart cities and urban mobility” [„Sztuczna inteligencja w inteligentnych miastach i mobilności miejskiej”],

—	uwzględniając badanie DG IPOL z lipca 2021 r. zatytułowane „Artificial Intelligence and public services” [„Sztuczna inteligencja i usługi użyteczności publicznej”],

—	uwzględniając badanie DG IPOL z lipca 2021 r. zatytułowane „European Union data challenge” [„Wyzwanie w zakresie danych w Unii Europejskiej”],

—	uwzględniając badanie DG IPOL z czerwca 2020 r. zatytułowane „Opportunities of Artificial Intelligence” [„Możliwości stwarzane przez sztuczną inteligencję”],

—	uwzględniając badanie DG IPOL z października 2021 r. zatytułowane „Europe’s Digital Decade and Autonomy” [„Cyfrowa dekada Europy i autonomia”],

—	uwzględniając badanie DG IPOL ze stycznia 2022 r. zatytułowane „Identification and assessment of existing and draft EU legislation in the digital field” [„Identyfikacja i ocena istniejących przepisów i projektów przepisów UE w dziedzinie technologii cyfrowych”],

—	uwzględniając badanie Dyrekcji Generalnej ds. Analiz Parlamentarnych (EPRS) z września 2020 r. zatytułowane „Civil liability regime for artificial intelligence – European added value assessment” [„System odpowiedzialności cywilnej za sztuczną inteligencję: ocena europejskiej wartości dodanej”],

—	uwzględniając badanie Działu Prognoz Naukowych EPRS z grudnia 2020 r. zatytułowane „Data subjects, digital surveillance, AI and the future of work” [„Osoby, których dane dotyczą, nadzór cyfrowy, AI i przyszłość pracy”],

—	uwzględniając badanie EPRS z września 2020 r. zatytułowane „European framework on ethical aspects of artificial intelligence, robotics and related technologies” [„Europejskie ramy aspektów etycznych sztucznej inteligencji, robotyki i powiązanych z nimi technologii”],

—	uwzględniając badanie EPRS z marca 2020 r. zatytułowane „The ethics of artificial intelligence: Issues and initiatives” [„Etyka sztucznej inteligencji: problemy i inicjatywy”],

—	uwzględniając badanie EPRS z czerwca 2020 r. zatytułowane „Artificial Intelligence: How does it work, why does it matter, and what can we do about it?” [„Sztuczna inteligencja: jak działa, dlaczego jest ważna i co możemy z tym zrobić?”],

—	uwzględniając badanie EPRS z lipca 2020 r. zatytułowane „Artificial Intelligence and Law enforcement – Impact on Fundamental Rights” [„Sztuczna inteligencja i egzekwowanie prawa – wpływ na prawa podstawowe”],

—	uwzględniając badanie EPRS z czerwca 2020 r. zatytułowane „The impact of the General Data Protection Regulation (GDPR) on artificial intelligence” [„Wpływ ogólnego rozporządzenia o ochronie danych (RODO) na sztuczną inteligencję”],

—	uwzględniając badanie EPRS z kwietnia 2020 r. zatytułowane „The White Paper on Artificial Intelligence” [„Biała księga w sprawie sztucznej inteligencji”],

—	uwzględniając badanie EPRS z września 2021 r. zatytułowane „Regulating facial recognition in the EU” [„Regulacje dotyczące rozpoznawania twarzy w UE”],

—	uwzględniając badanie EPRS z lutego 2021 r. zatytułowane „The future of work: Trends, challenges and potential initiatives” [„Przyszłość pracy: trendy, wyzwania i potencjalne inicjatywy”],

—

uwzględniając badanie EPRS z czerwca 2021 r. zatytułowane „Robo-advisors: How do they fit in the existing EU regulatory framework, in particular with regard to investor protection?” [Robo-doradcy – w jaki sposób wpisują się w istniejące ramy regulacyjne UE, w szczególności w zakresie ochrony inwestorów],

—	uwzględniając badanie EPRS z września 2021 r. zatytułowane „China’s ambitions in artificial intelligence” [„Ambicje Chin w obszarze sztucznej inteligencji”],

—	uwzględniając badanie EPRS z czerwca 2021 r. zatytułowane „What if we chose new metaphors for artificial intelligence?” [„A jeśli wybralibyśmy nowe metafory dla sztucznej inteligencji?”],

—	uwzględniając badanie EPRS ze stycznia 2018 r. zatytułowane „Understanding artificial intelligence” [„Zrozumieć sztuczną inteligencję”],

—	uwzględniając badanie EPRS z lipca 2021 r. zatytułowane „Tackling deepfakes in European Policy” [„Przeciwdziałanie deepfake’om w polityce europejskiej”],

—	uwzględniając dokument roboczy Komisji Specjalnej ds. Sztucznej Inteligencji w Epoce Cyfrowej (AIDA) z lutego 2021 r. zatytułowany „Artificial Intelligence and Health” [„Sztuczna inteligencja a zdrowie”],

—	uwzględniając dokument roboczy AIDA z marca 2021 r. zatytułowany „Artificial Intelligence and the Green Deal” [„Sztuczna inteligencja a Zielony Ład”],

—	uwzględniając dokument roboczy AIDA z marca 2021 r. zatytułowany „The External Policy Dimensions of AI” [„Wymiary polityki zewnętrznej AI”],

—	uwzględniając dokument roboczy AIDA z maja 2021 r. zatytułowany „AI and Competitiveness” [„AI a konkurencyjność”],

—	uwzględniając dokument roboczy AIDA z czerwca 2021 r. zatytułowany „AI and the Future of Democracy” [„AI a przyszłość demokracji”],

—	uwzględniając dokument roboczy AIDA z czerwca 2021 r. zatytułowany „AI and the Labour Market” [„AI a rynek pracy”],

—	uwzględniając art. 54 Regulaminu,

—	uwzględniając sprawozdanie Komisji Specjalnej ds. Sztucznej Inteligencji w Epoce Cyfrowej (A9-0088/2022),

1. Wprowadzenie

zauważa, że świat stoi u progu czwartej rewolucji przemysłowej; wskazuje, że w porównaniu z trzema pierwszymi falami, zainicjowanymi przez wprowadzenie pary i energii elektrycznej, a następnie komputerów, czwarta fala jest napędzana ogromnymi zasobami danych powiązanych z potężnymi algorytmami i potężną zdolnością obliczeniową; podkreśla, że dzisiejszą rewolucję cyfrową kształtuje jej globalna skala, szybka konwergencja oraz ogromny wpływ pojawiających się przełomowych rozwiązań technologicznych na państwa, gospodarki, społeczeństwa, stosunki międzynarodowe i środowisko; uznaje, że radykalne zmiany tej skali mają różny wpływ na poszczególne grupy społeczne, w zależności od ich celów, położenia geograficznego lub kontekstu społeczno-gospodarczego; podkreśla, że transformacja cyfrowa musi przebiegać z pełnym poszanowaniem praw podstawowych i w taki sposób, by technologie cyfrowe służyły ludzkości;

zauważa, że rewolucja cyfrowa wywołała jednocześnie globalną konkurencję ze względu na niebotyczną wartość ekonomiczną i możliwości technologiczne zgromadzone w gospodarkach, które przeznaczają najwięcej środków na badania, rozwój i marketing zastosowań sztucznej inteligencji (AI); zauważa, że konkurencyjność cyfrowa i otwarta strategiczna autonomia stały się głównym celem politycznym w wielu krajach; podkreśla rosnącą wśród decydentów świadomość, że powstające technologie mogą wpłynąć na geopolityczny status mocarstwowy całych krajów;

zwraca uwagę, że Europa, która od wieków wyznaczała międzynarodowe standardy, dominowała w zakresie postępu technologicznego i była pionierem w produkcji i wdrażaniu wysokiej klasy rozwiązań, pozostaje w tyle, rozwijając się i inwestując na rynku cyfrowym znacznie mniej niż przodujące gospodarki, takie jak USA czy Chiny, zachowuje jednak stosunkową konkurencyjność w dziedzinie wyników badań naukowych na temat AI; dostrzega ryzyko marginalizacji podmiotów europejskich w rozwoju światowych standardów i postępu technologicznego oraz podważania wartości europejskich;

po pierwsze podkreśla, że narzędzia cyfrowe coraz częściej stają się instrumentem manipulacji i nadużyć w rękach niektórych podmiotów korporacyjnych, jak również w rękach autokratycznych rządów, w celu podważania demokratycznych systemów politycznych, co może prowadzić do konfliktów między systemami politycznymi; wyjaśnia, że szpiegostwo cyfrowe, sabotaż, działania wojenne na małą skalę i kampanie dezinformacyjne stanowią wyzwanie dla społeczeństw demokratycznych;

podkreśla, że charakter cyfrowych modeli biznesowych pozwala na wysoki stopień skalowalności i efekty sieciowe; zwraca uwagę, że wiele rynków cyfrowych charakteryzuje się wysokim stopniem koncentracji na rynku, co pozwala niewielkiej liczbie platform technologicznych, z których większość ma obecnie siedzibę w USA, przewodzić komercjalizacji przełomowych innowacji technologicznych, przyciągać najlepsze pomysły, talenty i przedsiębiorstwa oraz osiągać nadzwyczajną rentowność; ostrzega, że dominująca pozycja rynkowa w gospodarce opartej o dane prawdopodobnie przeniesie się również na powstającą gospodarkę opartą na sztucznej inteligencji; zwraca uwagę, że tylko osiem z 200 największych obecnie przedsiębiorstw cyfrowych ma siedzibę w UE; podkreśla, że w tym kontekście największe znaczenie ma urzeczywistnienie prawdziwego jednolitego rynku cyfrowego;

zwraca uwagę, że w związku z tym światowa rywalizacja o pozycję lidera w dziedzinie technologii stała się priorytetem dla UE; podkreśla, że jeśli UE nie podejmie szybkich i odważnych działań, będzie w końcu musiała przestrzegać zasad i norm ustanowionych przez innych i ryzykuje szkodliwe skutki dla stabilności politycznej, bezpieczeństwa społecznego, praw podstawowych, swobód indywidualnych i konkurencyjności gospodarczej;

twierdzi, że AI jest jedną z kluczowych wschodzących technologii czwartej rewolucji przemysłowej; zauważa, że AI napędza gospodarkę cyfrową, ponieważ umożliwia wprowadzanie innowacyjnych produktów i usług, jest w stanie zwiększyć wybór konsumentów i może zwiększyć wydajność procesów produkcyjnych; stwierdza, że oczekuje się, iż do 2030 r. AI wniesie do światowej gospodarki ponad 11 bln EUR; podkreśla jednocześnie, że technologie AI niosą ze sobą ryzyko ograniczenia ludzkiej sprawczości; zwraca uwagę, że AI powinna pozostać technologią ukierunkowaną na człowieka, godną zaufania i nie powinna zastępować ludzkiej autonomii ani prowadzić do utraty wolności jednostki; podkreśla potrzebę zadbania o to, by ta czwarta rewolucja przemysłowa miała charakter integracyjny i nie pozostawiała nikogo w tyle;

sugeruje, że na świecie toczy się rywalizacja o przywództwo w obszarze AI; zwraca uwagę, że technologie AI mogą przynieść ogromną wartość gospodarczą gospodarkom, które z zyskiem opracują, wyprodukują i przyjmą takie technologie, a także krajom, w których wartość ta jest tworzona; podkreśla, że AI nie jest wszechmocną technologią, lecz skutecznym zestawem narzędzi i technik, które można zastosować z korzyścią dla społeczeństwa; wyjaśnia, że funkcjonowanie technologii zależy od tego, jak je zaprojektujemy; zwraca uwagę, że UE zadeklarowała zamiar stworzenia pionierskich ram regulacyjnych w zakresie AI; podkreśla jednak, że dla UE kluczowe znaczenie ma możliwość określenia podejścia regulacyjnego, w tym ochrony podstawowych praw i wolności, oraz pełnienia roli podmiotu wyznaczającego standardy na świecie; podkreśla zatem znaczenie europejskiej konkurencyjności w obszarze AI oraz zdolności UE do kształtowania otoczenia regulacyjnego na szczeblu międzynarodowym; zaznacza, że niektóre zastosowania AI mogą stwarzać indywidualne i społeczne ryzyko mogące zagrażać prawom podstawowym, i dlatego zastosowania te powinny zostać uwzględnione przez decydentów politycznych, co pozwoli uczynić AI skutecznym instrumentem służącym ludziom i społeczeństwu, realizującym wspólne dobro i interes ogólny;

zauważa, że jasne ramy regulacyjne, zaangażowanie polityczne i bardziej dalekowzroczne nastawienie, których obecnie często brakuje, są potrzebne podmiotom europejskim, aby odnieść sukces w epoce cyfrowej i stać się liderami technologicznymi w obszarze AI; stwierdza, że dzięki takiemu podejściu zarówno obywatele, jak i przedsiębiorstwa UE mogą skorzystać z AI i z ogromnej szansy, jaką daje ona na zwiększenie konkurencyjności, w tym w odniesieniu do dobrobytu i dobrostanu; podkreśla, że ramy regulacyjne należy kształtować w taki sposób, aby nie nakładać nieuzasadnionych barier uniemożliwiających podmiotom europejskim odniesienie sukcesu w epoce cyfrowej, w szczególności przedsiębiorstwom rozpoczynającym działalność oraz małym i średnim przedsiębiorstwom (MŚP); akcentuje, że należy znacznie zwiększyć inwestycje prywatne i publiczne, aby stworzyć klimat, w którym w Europie będą liczniej pojawiać się i pomnażać sukcesy;

10.

podkreśla, że szybki postęp technologiczny wprowadzony przez AI jest coraz bardziej nierozerwalnie związany z większością sfer ludzkiej działalności i będzie miał również wpływ na środki do życia wszystkich osób, które nie mają umiejętności potrzebnych do wystarczająco szybkiego dostosowania się do tych nowych technologii; zwraca uwagę, że choć nabycie umiejętności informatycznych poprzez podnoszenie i zmianę kwalifikacji może pomóc w rozwiązaniu wielu problemów społeczno-gospodarczych wynikających z braku dostosowania, oddziaływanie to należy również rozpatrywać w kontekście systemów opieki społecznej, infrastruktury miejskiej i wiejskiej oraz procesów demokratycznych;

11.

podkreśla potrzebę odzwierciedlenia w transformacji cyfrowej celów i interesów kobiet i grup szczególnie wrażliwych; podkreśla w tym kontekście, że w 2018 r. kobiety stanowiły jedynie 22 % światowych specjalistów ds. AI, co jest problemem przyczyniającym się jedynie do utrwalania stereotypów i uprzedzeń; uznaje potrzebę zachowania praw do równości wobec prawa, prywatności, wolności wypowiedzi oraz uczestnictwa w życiu kulturalnym i politycznym podczas korzystania z technologii AI zwłaszcza w przypadku społeczności mniejszościowych;

2. Potencjalne możliwości, ryzyka i przeszkody związane z zastosowaniem AI: sześć studiów przypadków przeanalizowanych przez komisję AIDA

12.

przypomina, że AI opiera się na oprogramowaniu, które wykorzystuje modele probabilistyczne i algorytmiczne przewidywanie dla zestawu określonych celów; zwraca uwagę, że termin AI jest terminem zbiorczym, obejmującym szeroki zakres starych i nowych technologii, technik i podejść, trafniej pojmowanych jako „systemy sztucznej inteligencji”, co odnosi się do wszelkich systemów opartych na maszynach, często mających ze sobą niewiele więcej wspólnego niż kierowanie się określonym zestawem celów określonych przez człowieka, o różnym stopniu autonomii w działaniach, oraz angażowanie się w przewidywania, zalecenia lub podejmowanie decyzji na podstawie dostępnych danych; zauważa, że podczas gdy niektóre z tych technologii są już rozpowszechnione, inne są nadal opracowywane lub stanowią jedynie teoretyczne koncepcje, które mogą, ale nie muszą zaistnieć w przyszłości;

13.

zwraca uwagę, że istnieje znacząca różnica między AI symboliczną – głównym podejściem do AI od lat 50. do 90. ubiegłego wieku – a AI opartą na uczeniu maszynowym i danych, która dominuje od pierwszej dekady XXI wieku; wyjaśnia, że podczas pierwszej fali AI rozwijano poprzez kodowanie wiedzy i doświadczenia ekspertów w zestaw reguł, które następnie były stosowane przez maszynę;

14.

zauważa, że w drugiej fali zautomatyzowane procesy uczenia się algorytmów oparte na przetwarzaniu dużych ilości wysokiej jakości danych, zdolność do łączenia danych z licznych różnych źródeł i tworzenia złożonych wizualizacji danego otoczenia oraz identyfikacja wzorców sprawiły, że systemy AI stały się bardziej złożone i autonomiczne oraz mniej przejrzyste, co może prowadzić do mniej wytłumaczalnych wyników; podkreśla, że obecną AI można zatem podzielić na wiele różnych poddziedzin i technik, przy czym uczenie głębokie jest na przykład poddziedziną uczenia maszynowego, które samo w sobie jest poddziedziną AI;

15.

zauważa, że choć dzięki znacznemu wzrostowi mocy obliczeniowej dzisiejsza AI stała się o wiele skuteczniejsza i potężniejsza niż AI symboliczna, nadal może ona rozwiązywać jedynie jasno określone zadania w niszach tematycznych, takich jak szachy czy rozpoznawanie obrazów, a jej programowanie nie jest zaprojektowane w taki sposób, aby w pełni rozpoznawać działania wykonywane przez system AI; podkreśla, że systemy AI – wbrew temu, co sugeruje ich nazwa – nie posiadają „inteligencji” w sensie ludzkim; zauważa, że w związku z tym określa się je mianem „wąskiej” lub „słabej” AI i że nadal nie są one niczym więcej niż narzędziem dostarczającym zaleceń i przewidywań; zauważa na przykład, że samochody autonomiczne działają dzięki połączeniu różnych jednozadaniowych systemów AI, które wspólnie są w stanie dostarczyć trójwymiarową mapę otoczenia pojazdu, aby jego system operacyjny mógł podejmować decyzje;

16.

podkreśla, że wiele obaw związanych z AI opiera się na hipotetycznych koncepcjach, takich jak ogólna AI, sztuczna superinteligencja i osobliwość, które teoretycznie mogłyby doprowadzić do tego, że w wielu dziedzinach inteligencja maszyn przewyższyłaby inteligencję ludzką; zaznacza, że istnieją wątpliwości co do tego, czy taka spekulacyjna AI może w ogóle powstać przy wykorzystaniu znanych nam technologii i praw naukowych; uważa jednak, że prawodawcy powinni zająć się zagrożeniami, jakie stwarza obecnie proces decyzyjny oparty na AI, ponieważ wyraźnie widać, że szkodliwe skutki, takie jak dyskryminacja rasowa i dyskryminacja ze względu na płeć, można już przypisać konkretnym przypadkom, w których AI została wdrożona bez zabezpieczeń;

17.

podkreśla, że większość stosowanych obecnie systemów AI charakteryzuje się niskim ryzykiem; odnosi się na przykład do tłumaczenia maszynowego, „maszyn Eureka”, automatów do gier i robotów wykonujących powtarzalne procesy produkcyjne; stwierdza, że niektóre przypadki użycia można sklasyfikować jako ryzykowne i że wymagają one działań regulacyjnych i skutecznych zabezpieczeń, o ile dotąd ich nie wprowadzono;

18.

zachęca do publicznej debaty na temat sposobów wykorzystania ogromnego potencjału AI w oparciu o podstawowe wartości europejskie, zasady przejrzystości, wyjaśnialności, sprawiedliwości, rozliczalności i wiarygodności, a także o zasadę, zgodnie z którą AI i robotyka powinny być ukierunkowane na człowieka i rozwijane jako jego uzupełnienie; podkreśla, że w wielu dziedzinach życia ludzkiego, od zrównoważonego rozwoju po opiekę zdrowotną, AI może przynieść korzyści jako narzędzie pomocnicze dla użytkowników i specjalistów, zwiększając możliwości ludzi bez ograniczania ich zdolności do swobodnego działania i podejmowania decyzji; zaznacza, że uzgodnione zasady i wymogi etyczne dotyczące AI powinny być stosowane we wszystkich dziedzinach zastosowania AI, z uwzględnieniem niezbędnych zabezpieczeń, co zwiększy zaufanie obywateli, a tym samym skłoni ich do przyjęcia korzyści płynących z AI;

19.

podkreśla, że poziom ryzyka związanego z konkretnym zastosowaniem AI różni się znacznie w zależności od prawdopodobieństwa wystąpienia szkody i jej dotkliwości; zaznacza zatem, że wymogi prawne powinny być do tego dostosowane, zgodnie z podejściem opartym na ryzyku i z należytym uwzględnieniem, w uzasadnionych przypadkach, zasady ostrożności; podkreśla, że w takich obecnych lub przyszłych przypadkach, gdy w konkretnym przypadku zastosowania systemy AI stwarzają wysokie ryzyko dla praw podstawowych i praw człowieka, konieczny jest pełny nadzór człowieka i interwencja regulacyjna oraz że ze względu na szybkość rozwoju technologicznego uregulowania dotyczące systemów AI wysokiego ryzyka muszą być elastyczne i przyszłościowe;

20.

wskazuje, że w niniejszym sprawozdaniu szczegółowo omówiono sześć studiów przypadków dotyczących AI, przedstawiając możliwości oferowane przez AI w danym sektorze, zagrożenia, którym należy zaradzić, oraz przeszkody uniemożliwiające Europie pełne wykorzystanie korzyści płynących z AI; podkreśla, że studia przypadków stanowią jedne z najważniejszych obecnie przypadków użycia AI, a jednocześnie odzwierciedlają niektóre z głównych tematów wysłuchań publicznych przeprowadzonych przez komisję AIDA na podstawie jej mandatu: zdrowie, Zielony Ład, politykę zewnętrzną i bezpieczeństwo, konkurencyjność, przyszłość demokracji oraz rynek pracy;

a) AI a zdrowie

21.

stwierdza, że analiza metodologiczna dużych ilości danych, w tym za pomocą AI, może odblokować nowe rozwiązania lub ulepszyć istniejące techniki w sektorze opieki zdrowotnej, co może znacznie przyspieszyć badania naukowe, ratować ludzkie życie i poprawić opiekę nad pacjentami dzięki innowacyjnym metodom leczenia i lepszej diagnostyce oraz wspieraniu środowisk sprzyjających zdrowemu stylowi życia; podkreśla, że systemy AI mogą również przyczynić się do zwiększenia dostępności, odporności i trwałości systemów opieki zdrowotnej, a jednocześnie zapewnić przewagę konkurencyjną europejskich sektorów ICT i opieki zdrowotnej, jeżeli towarzyszące im nieodłączne ryzyko będzie odpowiednio zarządzane;

22.

podkreśla, że wykorzystanie AI w sektorze opieki zdrowotnej powinno być oparte na surowych wymogach etycznych, takich jak sprawiedliwy dostęp do opieki zdrowotnej, prywatność, odpowiedzialność, przejrzystość, wyjaśnialność, wiarygodność, inkluzywność i reprezentatywność zbiorów danych oraz stały nadzór człowieka; zwraca uwagę, że projektowanie systemów opartych o AI musi uwzględniać ryzyko niewłaściwego przydzielania zasobów poszczególnym osobom na podstawie błędnej lub tendencyjnej kategoryzacji, ustalania priorytetów lub nieprawidłowego działania technologii, co prowadzi do błędnej diagnozy, niewłaściwego leczenia lub braku leczenia; uważa, że do wszystkich zastosowań w opiece zdrowotnej należy stosować najwyższe standardy etyczne oraz że zasady etyczne należy ustanowić na bardzo wczesnym etapie ich opracowywania i projektowania (etyka w fazie projektowania); podkreśla, że zautomatyzowane podejmowanie decyzji w zastosowaniach w dziedzinie opieki zdrowotnej może stanowić zagrożenie dla dobrobytu pacjentów i ich praw podstawowych, oraz podkreśla, że AI musi zatem odgrywać rolę pomocniczą w opiece zdrowotnej, w której zawsze należy utrzymać profesjonalny nadzór ze strony człowieka; apeluje, aby AI w diagnozach medycznych w publicznych systemach opieki zdrowotnej zawsze chroniła relację pacjent–lekarz i była zgodna z przysięgą Hipokratesa; zauważa jednak, że AI zwiększa dokładność badań przesiewowych i już teraz w wielu przypadkach przewyższa diagnozy lekarskie; stwierdza, że istniejące ramy odpowiedzialności nie zapewniają wystarczającej pewności prawa i nie gwarantują pacjentom dostępu do wymiaru sprawiedliwości w przypadku błędnej diagnozy i niewłaściwego leczenia z wykorzystaniem AI; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje przygotowywany wniosek ustawodawczy w sprawie odpowiedzialności za AI; zauważa, że istotna jest ochrona pracowników służby zdrowia jako użytkowników systemów AI, a także pacjentów jako odbiorców końcowych, poprzez zapewnienie im wystarczających i przejrzystych informacji;

23.

podkreśla, że rozwiązania oparte na AI są już wykorzystywane lub testowane w warunkach klinicznych w celu wspierania diagnozy, prognozy, leczenia i zaangażowania pacjentów, a tym samym przyspieszenia i poprawy leczenia oraz ograniczenia zbędnych działań; zauważa ponadto, że AI może poprawić medycynę spersonalizowaną i opiekę nad pacjentami; zauważa, że AI obejmuje obecnie szeroki zakres sfer zdrowia, w tym zdrowie publiczne, usługi opieki, samoopiekę i systemy opieki zdrowotnej; zauważa, że istotną rolę odgrywają dane; stwierdza, że istnieją obiecujące zastosowania AI w pozyskiwaniu informacji z obrazów i urządzeń medycznych w celu wykorzystania ich w dalszych analizach; zauważa, że oczekuje się również, iż algorytmy uczenia głębokiego mogą zapewnić skok ilościowy w wielu zadaniach klinicznych;

24.

podkreśla, że technologie AI mogą być stosowane w badaniach, rozwoju i masowej produkcji produktów leczniczych i mają potencjał przyspieszenia opracowywania nowych leków, terapii i szczepionek po niższych kosztach; uważa, że AI może pomóc w przewidywaniu reakcji na leczenie i może umożliwić lekarzom dostosowanie strategii terapeutycznych do indywidualnych cech genetycznych lub fizjologicznych pacjenta z coraz większą dokładnością, jeśli opiera się na wysokiej jakości danych i solidnych założeniach, co zwiększy skuteczność opieki profilaktycznej, pod warunkiem spełnienia wszystkich wymogów etycznych dotyczących profesjonalnego nadzoru nad walidacją kliniczną AI, wymogów prywatności, ochrony danych i świadomej zgody; zauważa, że duże ilości danych w dziedzinie zdrowia można analizować przy pomocy AI, aby przyspieszyć ich przetwarzanie; podkreśla znaczenie zapewnienia interoperacyjności systemów obliczeń wielkiej skali z AI, ponieważ główne sektory gospodarki, w tym produkcja, zdrowie i farmaceutyka, opierają się na systemach obliczeń wielkiej skali;

25.

podkreśla, że rozwiązania oparte na AI mogą potencjalnie dostosować terapie i rozwój leków do konkretnych potrzeb pacjentów oraz zwiększyć zaangażowanie zainteresowanych stron i uczestników systemu opieki zdrowotnej; uważa, że AI i dostęp do odpowiednich, aktualnych i wysokiej jakości anonimowych i reprezentatywnych zbiorów danych, zgodnie z przepisami UE dotyczącymi ochrony danych osobowych, wspierają pracowników służby zdrowia, pomagając im w zapewnieniu lepszej opieki pacjentom oraz bardziej zindywidualizowanych informacji zwrotnych, wskazówek i wsparcia, wspierając bezpieczeństwo pacjentów i zwiększając skuteczność terapii; podkreśla, że może to być szczególnie pomocne w selekcji i przeglądzie rosnącego zasobu wiedzy naukowej w celu wyodrębnienia spostrzeżeń istotnych dla pracowników służby zdrowia; podkreśla, że obywatele wszystkich państw członkowskich powinni mieć możliwość dzielenia się danymi na temat swojego zdrowia z wybranymi przez siebie podmiotami i organami opieki zdrowotnej; podkreśla w związku z tym potrzebę tworzenia zachęt do podnoszenia i zmiany kwalifikacji oraz do przebranżowienia się pracowników w zawodach związanych ze służbą zdrowia;

26.

stwierdza, że walka z COVID-19 przyspieszyła badania nad nowymi technologiami, a także ich wdrażanie – zwłaszcza w przypadku aplikacji AI – w dążeniu do lepszego wykrywania przypadków, opieki klinicznej i badań nad terapiami, oraz podkreśliła przydatność AI, a także znaczenie finansowania i wysokiej jakości danych do celów skutecznego monitorowania i modelowania rozprzestrzeniania się ognisk chorób zakaźnych, zgodnie z przepisami o ochronie danych; zauważa jednak, że doświadczenia z aplikacjami AI w czasie COVID-19 ujawniły pewne ograniczenia w stosowaniu AI w diagnostyce medycznej (26);

27.

podkreśla potencjał systemów AI w odciążaniu systemów opieki zdrowotnej, a w szczególności pracowników służby zdrowia, oraz w zakresie rozwiązań umożliwiających świadczenie opieki na rzecz szybko starzejących się społeczeństw w Europie i na świecie oraz ich ochronę przed niebezpiecznymi chorobami;

28.

podkreśla, że wykorzystanie bezpiecznych i wydajnych zastosowań AI do zadań administracyjnych niewymagających działania człowieka, może zaoszczędzić pracownikom służby zdrowia wiele czasu, który można poświęcić pacjentom;

29.

podkreśla, że konsumenckie aplikacje zdrowotne oparte na AI mogą pomóc w monitorowaniu stanu zdrowia danej osoby za pomocą urządzeń codziennego użytku, takich jak smartfony, umożliwiając użytkownikom dobrowolne dostarczanie danych, które mogą być podstawą wczesnego ostrzegania i alertów dotyczących chorób zagrażających życiu, takich jak udar czy zatrzymanie akcji serca; podkreśla, że aplikacje zdrowotne oparte na AI mogą również zachęcać do zdrowych zachowań i umożliwiać jednostkom odpowiedzialną samoopiekę poprzez wyposażenie pacjentów w dodatkowe środki monitorowania własnego zdrowia i stylu życia oraz poprzez zwiększenie dokładności badań przesiewowych przeprowadzanych przez pracowników służby zdrowia; zwraca jednak uwagę na szczególną wrażliwość danych osobowych dotyczących zdrowia oraz na ryzyko naruszenia lub niewłaściwego wykorzystania danych w tym zakresie, a także podkreśla potrzebę stosowania surowych norm w zakresie cyberbezpieczeństwa w odniesieniu do wszelkich aplikacji zdrowotnych;

30.

podkreśla, że AI w sektorze zdrowia polega w szczególności na dużych ilościach danych osobowych, jakości danych, wymianie danych, dostępności danych i interoperacyjności danych w celu osiągnięcia pełnego potencjału AI i zdrowia; podkreśla potrzebę ułatwienia łączenia elektronicznych kart zdrowia z systemami e-recept, aby umożliwić pracownikom służby zdrowia zaangażowanym w opiekę nad pacjentem dostęp do niezbędnych informacji o pacjencie, pod warunkiem uzyskania jego zgody;

31.

z zadowoleniem przyjmuje utworzenie europejskiej przestrzeni danych dotyczących zdrowia w celu gromadzenia danych o bardzo wysokiej jakości do wykorzystania w sektorze zdrowia; uważa, że wzajemne połączenie i interoperacyjność infrastruktury obliczeń wielkiej skali z europejską przestrzenią danych dotyczących zdrowia zapewniłoby dostępność dużych zbiorów danych zdrowotnych wysokiej jakości, istotnych dla badań i leczenia patologii, zwłaszcza rzadkich chorób i schorzeń pediatrycznych;

32.

podkreśla potrzebę budowania zaufania poprzez promowanie interoperacyjności i ściślejszej współpracy między poszczególnymi pracownikami opieki zdrowotnej opiekującymi się tymi samymi pacjentami; podkreśla potrzebę oferowania pracownikom służby zdrowia szkoleń w zakresie technik i podejść wykorzystujących AI; akcentuje potrzebę zwalczania braku zaufania, np. poprzez wykorzystanie pełnego potencjału anonimizacji i pseudonimizacji danych, oraz lepszego informowania obywateli, pracowników służby zdrowia i decydentów o zastosowaniach, korzyściach i zagrożeniach związanych z AI w dziedzinie zdrowia, a także informowania twórców sztucznej AI o wyzwaniach i zagrożeniach związanych z przetwarzaniem wrażliwych danych w tej dziedzinie;

33.

uważa ponadto, że wiążące i solidne standardy etyczne i prawne oraz egzekwowalne prawa dochodzenia roszczeń są niezbędne do promowania ekosystemu zaufania wśród obywateli oraz do odpowiedniej ochrony danych dotyczących zdrowia przed potencjalnym niewłaściwym wykorzystaniem i bezprawnym dostępem; zgadza się z Komisją, że obywatele powinni mieć bezpieczny dostęp do kompleksowego elektronicznego rejestru danych dotyczących ich zdrowia oraz powinni zachować kontrolę nad danymi osobowymi dotyczącymi ich zdrowia i móc bezpiecznie dzielić się nimi z upoważnionymi osobami trzecimi, przy zapewnieniu skutecznej ochrony danych osobowych i silnego cyberbezpieczeństwa; podkreśla, że należy zakazać nieuprawnionego dostępu do danych i ich rozpowszechniania oraz zagwarantować ochronę danych osobowych pacjentów zgodnie z przepisami o ochronie danych;

34.

podkreśla w związku z tym ryzyko stronniczych decyzji prowadzących do dyskryminacji i łamania praw człowieka; podkreśla zatem potrzebę bezstronnego sprawdzania stosowanych algorytmów i zbiorów danych oraz promowania dalszych badań nad metodami i stronniczością wpisanymi w trenowane systemy AI, aby zapobiec nieetycznym i dyskryminującym wnioskom w obszarze danych dotyczących zdrowia ludzkiego;

35.

akcentuje, że wymagane jest skuteczne i jednolite stosowanie RODO w całej UE w celu sprostania wyzwaniom takim jak brak pewności prawa i brak współpracy w sektorze zdrowia; podkreśla, że takie wyzwania prowadzą w niektórych przypadkach do opóźnień w odkryciach naukowych i do obciążenia biurokratycznego w badaniach w dziedzinie zdrowia; zwraca uwagę, że utworzenie europejskiej przestrzeni danych na temat zdrowia, która zagwarantuje prawa pacjentów i możliwość przenoszenia danych, mogłoby wzmocnić współpracę i pobudzić wymianę danych na potrzeby badań i innowacji w europejskim sektorze zdrowia;

36.

zauważa, że AI może przyczynić się do szybkiego postępu w dziedzinie nowych technologii, takich jak obrazowanie mózgu, które już teraz mają istotne zastosowania w medycynie, ale wiążą się również ze znacznym ryzykiem dla ludzkiej sprawczości i wyrażania praw podstawowych bez konieczności uzyskania zgody osoby; jest zaniepokojony brakiem przepisów dotyczących danych neurologicznych i uważa, że UE powinna dążyć do objęcia pozycji światowego lidera w dziedzinie rozwoju bezpiecznych technologii neurologicznych;

b) AI a Zielony Ład

37.

podkreśla, że dwa kluczowe priorytety Komisji na nadchodzące lata to Europa na miarę ery cyfrowej oraz Zielony Ład; podkreśla potrzebę dopilnowania, aby transformacja cyfrowa przyczyniła się do osiągnięcia zrównoważonego rozwoju i wspierała transformację ekologiczną; uważa, że wymaga to przyspieszenia innowacji zgodnych z celami UE w zakresie klimatu i z normami środowiskowymi; podkreśla, że aplikacje oparte na sztucznej inteligencji mogą przynieść korzyści środowiskowe i gospodarcze oraz wzmocnić zdolności przewidywania, co może przyczynić się do walki ze zmianą klimatu i do osiągnięcia celów Europejskiego Zielonego Ładu oraz celu UE, by do 2050 r. stać się pierwszym kontynentem neutralnym dla klimatu; stwierdza, że wykorzystanie AI może potencjalnie zmniejszyć globalne emisje gazów cieplarnianych nawet o 4 % do 2030 r. (27); stwierdza, że zgodnie z niektórymi szacunkami ICT mogą przynieść zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych dziesięciokrotnie większe od ich własnego śladu węglowego (28), ale przyznaje, że wymaga to świadomych wyborów projektowych i działań regulacyjnych; ostrzega jednocześnie, że rosnące zużycie energii przy przechowywaniu dużych zbiorów danych potrzebnych do trenowania systemów AI może mieć również negatywne skutki; przypomina, że przesył danych i infrastruktura ICT zużywają obecnie około 7 % światowej energii elektrycznej, a przewiduje się, że bez odpowiednich zabezpieczeń liczba ta wzrośnie do 13 % do 2030 r.; dodaje, że intensywne wykorzystanie surowców do budowy mikroprocesorów i zaawansowanych technologicznie urządzeń wykorzystujących AI może również przyczynić się do tego negatywnego wpływu; podkreśla, że w celu zagwarantowania „dużego pozytywnego wpływu AI na środowisko i klimat, lecz niewielkiego negatywnego śladu” [„large handprint but small footpring”] należy uwzględnić ten bezpośredni i pośredni negatywny wpływ na środowisko, a systemy AI muszą być projektowane w taki sposób, by promować zrównoważoną konsumpcję, ograniczać wykorzystanie zasobów i zużycie energii, unikać zbędnych operacji przetwarzania i zapobiegać szkodom dla środowiska; podkreśla, że zajęcie się wpływem sektora ICT na środowisko wymaga odpowiednich informacji i danych;

38.

wyraża zaniepokojenie, że tylko sześć państw członkowskich w swoich wysiłkach na rzecz realizacji celów Zielonego Ładu położyło silny nacisk na zastosowania AI; uważa, że AI można wykorzystać do gromadzenia i organizowania informacji istotnych dla planowania środowiskowego, podejmowania decyzji oraz zarządzania postępami polityki w dziedzinie środowiska i monitorowania ich, na przykład na rzecz czystszego powietrza, w którym to obszarze zastosowania AI mogą monitorować zanieczyszczenie i ostrzegać przed zagrożeniami; podkreśla, że tego rodzaju AI i rozwiązania cyfrowe można by wykorzystać w kilku sektorach w celu zwiększenia skali rozwiązań zasobooszczędnych;

39.

kładzie nacisk na znaczenie systemów opartych na AI dla rozwoju inteligentnych miast i wsi poprzez optymalizację wykorzystania zasobów i zwiększenie odporności infrastruktury, w tym poprzez przewidywanie i ograniczanie ruchu drogowego, inteligentne zarządzanie energią, pomoc w sytuacjach kryzysowych i odpady, co ma już zastosowanie w wielu miastach i gminach w całej UE; podkreśla, że rozwiązania oparte na sztucznej inteligencji mogą dodatkowo wspomagać procesy planowania miejskiego, architektury, budownictwa i inżynierii w celu ograniczenia emisji, czasu budowy, kosztów i odpadów;

40.

podkreśla, że transformacja energetyczna nie odbędzie się bez cyfryzacji; zwraca uwagę, że AI może monitorować, optymalizować i ograniczać zużycie i produkcję energii, a także wspierać integrację energii odnawialnej z istniejącymi sieciami energetycznymi; podkreśla, że inteligentne liczniki, wydajne systemy oświetleniowe, chmury obliczeniowe oraz oprogramowanie rozproszone wspomagane przez AI mogą spowodować zmianę schematów wykorzystywania energii i promować odpowiedzialne korzystanie z niej;

41.

zaznacza, że rosnąca złożoność systemu transformacji energetycznej, wraz ze wzrostem zmienności wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych i zmianami w zarządzaniu obciążeniem sieci, sprawia, że coraz bardziej zautomatyzowana kontrola jest niezbędna dla bezpieczeństwa dostaw energii; podkreśla, że AI może korzystnie wpłynąć na bezpieczeństwo dostaw, zwłaszcza w zakresie eksploatacji, monitorowania, konserwacji i kontroli sieci wodociągowych, gazowych i elektrycznych; zauważa jednak, że technologie sieciowe wykorzystujące AI wprowadzą miliony inteligentnych komponentów o wspólnych słabych punktach, co zwiększy liczbę potencjalnych punktów ataku na sieci energetyczne i zwiększy podatność infrastruktury krytycznej na zagrożenia, jeżeli nie zostaną wprowadzone odpowiednie przepisy dotyczące cyberbezpieczeństwa; stwierdza, że inteligentne sieci wymagają dalszych inwestycji i badań naukowych;

42.

stwierdza, że AI i inne zastosowania cyfrowe w mobilności i transporcie mogą optymalizować natężenie ruchu oraz zwiększać bezpieczeństwo na drodze, w tym dzięki podniesieniu wydajności dostępu do systemów transportu; wskazuje, że AI może wpływać na projektowanie i zarządzanie energią w pojazdach energooszczędnych; podkreśla, że znacznie zwiększyły się możliwości korzystania z usług przewozowych opartych na aplikacjach, usług wspólnych przejazdów i wspólnego użytkowania samochodów oraz że AI jest często wykorzystywana w takich usługach z zakresu mobilności poprzez efektywne planowanie tras i wybór punktów odbioru pasażerów;

43.

uważa, że AI może odegrać przekształcającą rolę w sektorze rolnictwa, wspierając powstawanie nowych metod zbiorów, w tym przewidywania zbiorów, oraz zarządzanie zasobami rolnymi; podkreśla, że rolnictwo jest kluczowym sektorem, w którym AI może pomóc w ograniczeniu emisji i zużywania pestycydów, nawozów, środków chemicznych i wody poprzez skoncentrowanie ich użycia na precyzyjnej ilości i na węższym obszarze; podkreśla ponadto, że AI może przyczynić się do przywrócenia różnorodności biologicznej poprzez monitorowanie zagrożonych gatunków lub śledzenie działań związanych z wylesianiem; podkreśla potrzebę opracowania wytycznych dotyczących wdrażania i znormalizowanych metodologii oceny w celu wsparcia „zielonej AI” w takich obszarach, jak inteligentne sieci, rolnictwo precyzyjne oraz inteligentne i zrównoważone miasta i społeczności; jest zdania, że AI w formie rolnictwa precyzyjnego może zoptymalizować produkcję żywności w gospodarstwach rolnych oraz szerzej pojęte zarządzanie gruntami poprzez poprawę zagospodarowania przestrzennego, przewidywanie zmian w wykorzystaniu gruntów i monitorowanie stanu upraw, a także może zmienić systemy przewidywania ekstremalnych zdarzeń pogodowych;

44.

podkreśla, że AI może zapewnić wkład w gospodarkę o obiegu zamkniętym dzięki zwiększeniu zasobooszczędności procesów i zachowań związanych z produkcją, konsumpcją i recyklingiem oraz większej przejrzystości dotyczącej wykorzystywania materiałów, na przykład w odniesieniu do etycznego pozyskiwania surowców oraz zmniejszonej ilości odpadów; podkreśla, że AI może zwiększyć wiedzę przedsiębiorstw na temat ich emisji, w tym w ramach łańcuchów wartości, pomagając im w ten sposób w dostosowaniu i osiągnięciu indywidualnych celów w zakresie emisji; podkreśla, że narzędzia cyfrowe mogą pomóc przedsiębiorstwom we wdrażaniu niezbędnych kroków w kierunku bardziej zrównoważonego działania, zwłaszcza w przypadku MŚP, które w przeciwnym razie mogą nie mieć do tego odpowiednich zasobów;

45.

podkreśla, że obecnie nie jest możliwe wykorzystanie AI do pełnego pomiaru wpływu na środowisko; uważa, że istnieje potrzeba przeprowadzenia większej liczby badań na temat roli AI w ograniczaniu wpływu na środowisko; podkreśla, że potrzeba więcej danych dotyczących środowiska, aby uzyskać lepszy wgląd i wywołać większy postęp dzięki rozwiązaniom AI; podkreśla, że wykorzystanie AI do systematycznego łączenia danych dotyczących emisji CO2 z danymi na temat struktury produkcji i konsumpcji, łańcuchów dostaw i tras logistycznych mogłoby zapewnić wykrywanie działań, które mają pozytywny lub negatywny wpływ;

c) Polityka zewnętrzna i wymiar bezpieczeństwa AI

46.

przypomina, że UE dąży do globalnego porozumienia w sprawie wspólnych standardów odpowiedzialnego korzystania z AI, co ma kapitalne znaczenie; zasadniczo wierzy jednak w potencjał podobieństwa demokracji w zakresie współpracy na rzecz wspólnego kształtowania międzynarodowej debaty na temat ram AI, które byłyby zgodne z prawami człowieka i praworządnością, współpracy na rzecz pewnych wspólnych norm i zasad, norm technicznych i etycznych oraz wytycznych dotyczących odpowiedzialnego zachowania państw, zwłaszcza pod egidą organizacji międzyrządowych, takich jak ONZ i OECD, a tym samym promowanie multilateralizmu, zrównoważonego rozwoju, interoperacyjności i wymiany danych na arenie międzynarodowej; popiera prace otwartej grupy roboczej ONZ ds. technologii informacyjno-komunikacyjnych i bezpieczeństwa międzynarodowego; podkreśla, że środki budowania zaufania są niezbędne do podwyższenia poziomu dialogu i zaufania; wzywa zatem do większej przejrzystości w wykorzystywaniu AI w celu zapewnienia większej rozliczalności;

47.

z zadowoleniem przyjmuje niedawne wielostronne inicjatywy mające na celu opracowanie wytycznych i standardów etycznie odpowiedzialnego wykorzystywania AI, takie jak zasady OECD dotyczące AI, światowe partnerstwo na rzecz AI, zalecenie UNESCO w sprawie etyki AI, światowy szczyt Międzynarodowego Związku Telekomunikacyjnego „AI for Good”, zalecenia Rady Europy dotyczące ewentualnych ram prawnych w obszarze AI oraz wytyczne UNICEF-u dotyczące AI w odniesieniu do dzieci; z zadowoleniem przyjmuje prace prowadzone na szczeblu międzynarodowym nad standardami dotyczącymi AI oraz postępy poczynione w zakresie standardów Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej dotyczących wpływu AI na zarządzanie;

48.

ponadto z zadowoleniem przyjmuje utworzenie i uruchomienie Rady UE–USA ds. Handlu i Technologii; wyraża zadowolenie z wyników jej pierwszego posiedzenia w Pittsburghu; postrzega tę radę jako potencjalne forum światowej koordynacji między Unią Europejską a Stanami Zjednoczonymi służące ustanowieniu globalnych zasad dotyczących AI i globalnych standardów technologicznych, które chronią nasze wspólne wartości, w celu pobudzenia wspólnych inwestycji, badań i rozwoju oraz z myślą o silniejszej koordynacji politycznej w instytucjach międzynarodowych w kwestiach związanych z technologią i AI;

49.

podkreśla kluczową rolę, jaką UE może odegrać w wyznaczaniu światowych standardów, wprowadzając jako pierwsza na świecie prawodawstwo dotyczące AI; podkreśla, że dzięki unijnym ramom prawnym dotyczącym AI Europa mogłaby stać się światowym liderem w tym sektorze i że należy zatem promować takie ramy na całym świecie poprzez współpracę z wszystkimi partnerami międzynarodowymi i jednoczesne prowadzenie dalszego krytycznego dialogu dotyczącego kwestii etycznych z państwami trzecimi, które mają inne modele zarządzania i normy w zakresie AI;

50.

odnotowuje, że rząd chiński podpisał normy i umowy o współpracy z 52 krajami w ramach inicjatywy Pasa i Szlaku; ostrzega, że kilka z tych norm, w tym dotyczących technologii sztucznej inteligencji, a w szczególności w odniesieniu do nadzoru rządowego i indywidualnych wolności, nie jest zgodnych z prawami człowieka i wartościami UE, dlatego chiński aktywizm w zakresie norm stanowi wyzwanie dla UE;

51.

podkreśla, że technologie AI, zwłaszcza te, które nie zostały zaprojektowane i opracowane przy zastosowaniu niezbędnych procedur kontroli i które są wykorzystywane w sposób niewłaściwy i bez nadzoru w ośrodkach dowodzenia wojskowego i wyrzutniach rakietowych, wiążą się ze szczególnie dużym ryzykiem i mogą eskalować zautomatyzowany wzajemny konflikt;

52.

zauważa, że korzystanie z systemów AI w rozwiązaniach obronnych jest uznawane za przełom w operacjach wojskowych dzięki analizie danych, zdolności do odzwierciedlenia większej złożoności sytuacji, możliwości zwiększenia dokładności celów, optymalizacji logistyki i angażowania się w konflikty zbrojne przy zmniejszonym ryzyku wyrządzenia szkód fizycznych ludności cywilnej i własnemu personelowi wojskowemu, a także dzięki wykorzystaniu danych do opracowywania sposobów działania, takich jak „wargaming”; ostrzega jednak, że może to prowadzić do obniżenia progu użycia siły, a tym samym do większej liczby konfliktów; potwierdza, że maszyny nie mogą podejmować decyzji podobnych do decyzji ludzkich, które uwzględniają prawne zasady rozróżnienia, proporcjonalności i ostrożności; potwierdza, że ludzie powinni zachować kontrolę nad decyzjami o rozmieszczeniu i użyciu broni oraz pozostać odpowiedzialni za użycie śmiercionośnej siły oraz za decyzje dotyczące życia i śmierci; jest zdania, że systemy broni oparte na AI powinny podlegać globalnym standardom i międzynarodowemu kodeksowi etycznemu, który stanowiłby podstawę stosowania technologii AI w operacjach wojskowych, z pełnym poszanowaniem międzynarodowego prawa humanitarnego i praw człowieka oraz zgodnie z prawem i wartościami Unii;

53.

wyraża zaniepokojenie prowadzonymi w niektórych krajach badaniami wojskowymi i rozwojem technologicznym w zakresie autonomicznych śmiercionośnych systemów uzbrojenia bez rzeczywistej kontroli ze strony człowieka; zauważa, że autonomiczne śmiercionośne systemy uzbrojenia są już wykorzystywane w konfliktach wojskowych; przypomina, że Parlament wielokrotnie wzywał do wprowadzenia międzynarodowego zakazu opracowywania, produkcji i stosowania autonomicznych śmiercionośnych systemów uzbrojenia oraz do rozpoczęcia skutecznych negocjacji w sprawie ich zakazu; podkreśla, że w żadnym wypadku nie można dopuścić do tego, by systemy wykorzystujące AI zastąpiły ludzki proces decyzyjny z uwzględnieniem zasad prawnych: rozróżnienia, proporcjonalności i ostrożności;

54.

zauważa w szczególności, że technologia AI może wiązać się z potencjalnym ryzykiem jako środek prowadzenia różnych form wojny hybrydowej i ingerencji zagranicznej; precyzuje, że może ona na przykład zostać uruchomiona w celu wywoływania dezinformacji za pomocą botów lub fałszywych kont w mediach społecznościowych, do przekształcania współzależności w broń w drodze gromadzenia cennych informacji lub odmawiania przeciwnikom dostępu do sieci, poprzez wywoływanie zakłóceń w systemach gospodarczych i finansowych innych krajów, zakłócanie debaty politycznej i faworyzowanie grup ekstremistycznych lub manipulowanie wyborami w celu destabilizacji demokracji;

55.

podkreśla, że technologie AI mogą również obejmować złośliwe oprogramowanie napędzane przez AI, kradzież tożsamości, zatruwanie danych lub inne formy wrogiego uczenia maszynowego, które powodują, że inne systemy AI błędnie interpretują dane wejściowe; wskazuje w szczególności na coraz częstsze zastosowanie technik deepfake, które niekoniecznie są cyberatakami, ale prowadzą do kwestionowania autentyczności wszystkich treści cyfrowych, w tym treści wideo, i w związku z tym wymagają szczególnej uwagi pod względem wymogów dotyczących przejrzystości; ostrzega, że techniki deepfake mogą przyczynić się do powstania uogólnionego klimatu braku zaufania publicznego do AI, a także do głębszej polaryzacji społeczno-politycznej w naszych społeczeństwach;

56.

wyjaśnia, że wykorzystanie systemów AI w znacznej części kluczowej infrastruktury krytycznej, takiej jak sieci energetyczne i transportowe, sektor kosmiczny, łańcuch żywnościowy, infrastruktura bankowa, finansowa i szpitalna, doprowadziło do powstania nowych słabych punktów, które wymagają solidnych środków w zakresie cyberbezpieczeństwa, aby zapobiec zagrożeniom; wskazuje w związku z tym na znaczenie współpracy, wymiany informacji i działań zarówno na szczeblu UE, jak i między państwami członkowskimi; podkreśla znaczenie wspierania odporności podmiotów krytycznych na zagrożenia hybrydowe;

57.

ostrzega, że możliwości AI mogą również stwarzać zagrożenia dla bezpieczeństwa, ponieważ mogą prowadzić do tego, że ludzie będą ufać AI bardziej niż własnemu osądowi; zauważa, że stosowanie zasady udziału czynnika ludzkiego jako mechanizmu korekty nie we wszystkich przypadkach jest wykonalne; zauważa, że jak pokazały doświadczenia, może to zwiększyć poziom autonomii AI w sposób wykraczający poza rolę wspierającą, dla której została ona pierwotnie zaprojektowana, oraz oznacza to, że ludzie nie korzystają z możliwości zdobywania doświadczeń oraz zwiększania swoich umiejętności i wiedzy w zakresie systemów AI; podkreśla zatem, że w celu przezwyciężenia tego rodzaju tendencyjności automatyzacji w systemach AI wysokiego ryzyka konieczne jest uwzględnienie bezpieczeństwa już w fazie projektowania oraz znaczący nadzór człowieka oparty na odpowiednim szkoleniu, a także odpowiednie zabezpieczenia w zakresie bezpieczeństwa i prywatności;

58.

podkreśla jednak, że AI może być wykorzystywana do przewidywania awarii zasilania i określania potrzeb w zakresie konserwacji z dużą dokładnością; precyzuje ponadto, że może być ona wykorzystywana do syntezy dużych ilości danych poprzez zautomatyzowaną ekstrakcję informacji lub zautomatyzowaną klasyfikację informacji oraz do wykrywania określonych wzorców; podkreśla, że elementy te zapewniłyby lepsze przewidywanie i ocenę poziomu zagrożenia i podatności systemów, szybsze procesy podejmowania decyzji, zwiększoną reaktywność oraz skuteczniejsze zabezpieczenie i wykorzystywanie urządzeń końcowych;

59.

zwraca w szczególności uwagę na potencjał tkwiący w umożliwieniu organom ścigania identyfikowania i zwalczania działalności przestępczej, w czym pomaga technologia AI; podkreśla, że takie działania organów ścigania związane z AI wymagają jednak pełnego poszanowania praw podstawowych, ścisłego demokratycznego nadzoru, jasnych zasad przejrzystości, rozbudowanej infrastruktury informatycznej, nadzoru ze strony człowieka, wysoko wykwalifikowanych pracowników oraz dostępu do odpowiednich danych wysokiej jakości;

d) AI a konkurencyjność

60.

zauważa, że w najbliższej przyszłości coraz więcej produktów i usług w całym łańcuchu wartości będzie wzajemnie połączonych, a AI i automatyzacja odegrają istotną rolę w wielu procesach produkcyjnych, operacjach i modelach biznesowych; podkreśla nadrzędne znaczenie badań podstawowych dla rozwoju przemysłowych ekosystemów AI, a także znacznych inwestycji w celu promowania cyfrowej administracji publicznej i modernizacji infrastruktury cyfrowej;

61.

zauważa, że pomimo znacznego wzrostu kapitału wysokiego ryzyka i innych funduszy na wczesnym etapie rozwoju w ciągu ostatnich dwóch lat wiele europejskich gałęzi przemysłu pozostaje w tyle, a obecny poziom finansowania w UE jest nadal niewystarczający i powinien zostać znacznie zwiększony, aby dorównać dynamice przodujących ekosystemów AI, takich jak Dolina Krzemowa i inne; podkreśla szczególną klastrowo-sieciową strukturę ekosystemu innowacji w UE, w przeciwieństwie do scentralizowanych (i wspieranych przez państwo) ekosystemów innowacji;

62.

podkreśla, że AI może być przełomowa dla konkurencyjności unijnego przemysłu i zwiększyć wydajność, przyspieszyć innowacje, usprawnić procesy produkcyjne i pomóc w monitorowaniu odporności europejskich łańcuchów dostaw;

63.

zwraca uwagę na ryzyko zakłóceń w łańcuchach dostaw z powodu gospodarczego decouplingu lub katastrofalnych wydarzeń, takich jak pandemie lub zjawiska związane ze zmianą klimatu; podkreśla, że wykorzystanie AI może pomóc w wykrywaniu wzorców zakłóceń w łańcuchach dostaw i dostarczać informacji niezbędnych do konserwacji predykcyjnej, co może wspierać dywersyfikację dostawców;

64.

zauważa, że przedsiębiorstwa, które zapoczątkowały zakłócenia cyfrowe, często były nagradzane znacznym wzrostem udziału w rynku; zauważa, że ostatnie badania wskazują, iż schemat ten może się powtórzyć z jeszcze większą intensywnością, ponieważ przedsiębiorstwa, które stosują sztuczną inteligencję, często gromadzą duże ilości danych, co ma tendencję do wzmacniania ich pozycji konkurencyjnej; wyraża zaniepokojenie wynikającym z tego ryzykiem koncentracji na rynku ze szkodą dla MŚP i przedsiębiorstw typu start-up;

65.

zaznacza, że perspektywa ta jest tym bardziej niepokojąca, że największe przedsiębiorstwa technologiczne o ugruntowanej pozycji, które prawdopodobnie również zdominują technologie AI, są strażnikami rynków, a jednocześnie przechwytują większość generowanej wartości; podkreśla, że dane, które napędzają sektor sztucznej inteligencji, są w przeważającej mierze gromadzone przez te same duże przedsiębiorstwa technologiczne, które oferują użytkownikom dostęp do usług w zamian za dane i ekspozycję na ukierunkowane reklamy, dlatego ich obecna dominacja rynkowa może sama w sobie stać się motorem dalszej dominacji rynkowej; zwraca uwagę, że wiele z tych przedsiębiorstw technologicznych ma siedzibę poza UE, ale udaje im się przechwytywać wartość generowaną przez dane dotyczące europejskich klientów, dzięki czemu zyskują przewagę konkurencyjną;

66.

z zadowoleniem przyjmuje niedawny komunikat Komisji wzywający do uaktualnienia zasad konkurencji, aby dostosować je do ery cyfrowej, (29) i podkreśla kluczową rolę środków ex ante – w tym przyszłego aktu o rynkach cyfrowych – w przeciwdziałaniu koncentracji jeszcze przed jej powstaniem; podkreśla ponadto rolę, jaką w rozwiązaniu tego problemu może odegrać standaryzacja i współpraca regulacyjna poprzez ułatwienie globalnego rozwoju produktów i usług niezależnie od ich fizycznej lokalizacji;

67.

podkreśla, że MŚP i przedsiębiorstwa typu start-up odgrywają zasadniczą rolę we wprowadzaniu technologii AI do UE, gdyż reprezentują większość przedsiębiorstw i są krytycznym źródłem innowacji; zauważa jednak, że obiecujące przedsiębiorstwa typu start-up działające w obszarze AI napotykają poważne przeszkody w ekspansji w całej Europie ze względu na niekompletny jednolity rynek cyfrowy i rozbieżności regulacyjne w wielu państwach członkowskich lub, jeśli się rozwijają, są przejmowane przez duże przedsiębiorstwa technologiczne; ubolewa, że MŚP często borykają się z brakiem środków finansowych, skomplikowanymi procedurami administracyjnymi oraz brakiem odpowiednich umiejętności i dostępu do informacji; zauważa, że w przeszłości unijne organy ds. konkurencji zezwalały na większość zagranicznych przejęć europejskich przedsiębiorstw zajmujących się AI i robotyką;

68.

podkreśla, że intensywne korzystanie z algorytmów, np. do ustalania cen, może również prowadzić do zupełnie nowych problemów związanych z AI na jednolitym rynku; zauważa, że organy antymonopolowe mogą mieć na przykład trudności z udowodnieniem zmowy cenowej między systemami ustalania cen opartymi na AI; dodaje ponadto, że kilku dostawców AI, którzy już uczestniczą w obrocie giełdowym, może stanowić ryzyko systemowe dla rynków finansowych, w tym poprzez zmowę; podkreśla, że zmowę algorytmiczną może być bardzo trudno wykryć, ponieważ w przypadku zmowy systemy oparte na AI nie muszą komunikować się ze sobą w taki sposób jak ludzie, co może uniemożliwić udowodnienie zamiaru zmowy; podkreśla zagrożenie, jakie stanowi to dla stabilności rynku, oraz potrzebę opracowania przez unijne i krajowe organy ds. konkurencji odpowiednich strategii i narzędzi; zwraca ponadto uwagę na ryzyko systemowe dla rynków finansowych wynikające z powszechnego stosowania modeli i systemów handlu algorytmicznego bez jakiejkolwiek interakcji z człowiekiem, które w przeszłości znacznie nasiliły ruchy na rynku, co prawdopodobnie powtórzy się w przyszłości;

69.

zauważa, że wiele przedsiębiorstw działających w obszarze AI w UE doświadcza obecnie braku pewności prawa, chcąc rozwijać swoje produkty i usługi w gwarantowanym otoczeniu, co wynika z przeszkód biurokratycznych, nakładania się istniejących przepisów sektorowych oraz braku ustalonych norm i standardów dotyczących AI;

70.

podkreśla stojące przed przedsiębiorstwami zajmującymi się AI wyzwania w zakresie kontroli jakości i ochrony konsumentów; stwierdza, że przejrzystość i wiarygodność mają zasadnicze znaczenie dla zapewnienia unijnym przedsiębiorstwom przewagi konkurencyjnej, ponieważ w przyszłości to właśnie te względy zadecydują o tym, czy dany produkt lub usługa zostaną ostatecznie zaakceptowane przez rynek;

71.

zwraca uwagę, że chociaż 26 % wartościowych publikacji badawczych dotyczących AI pochodzi z Europy, tylko czterech na 30 największych wnioskodawców (13 %) i 7 % przedsiębiorstw zaangażowanych w zgłaszanie patentów AI na świecie to przedsiębiorstwa europejskie;

72.

uważa, że unijne prawo własności intelektualnej wymaga harmonizacji oraz jasnego i przejrzystego egzekwowania, a także zrównoważonych, egzekwowalnych i przewidywalnych ram umożliwiających europejskim przedsiębiorstwom, a w szczególności MŚP i nowym firmom, zapewnienie ochrony własności intelektualnej;

73.

jest zaniepokojony faktem, że MŚP nadal w niewielkim stopniu korzystają z ochrony własności intelektualnej, ponieważ często nie są w pełni świadome swoich praw ani nie mają wystarczających zasobów, aby ich bronić; podkreśla znaczenie informacji i statystyk dotyczących ochrony własności intelektualnej wśród MŚP działających w sektorach wymagających specjalistycznej wiedzy i z zadowoleniem przyjmuje wysiłki, w tym uproszczone procedury rejestracji i niższe opłaty administracyjne, mające na celu dostarczenie MŚP i przedsiębiorstwom typu start-up lepszej wiedzy i ułatwienie im dostępu do ochrony własności intelektualnej; zauważa, że aby pomóc unijnym przedsiębiorstwom w ochronie ich praw własności intelektualnej w zakresie AI, należy wzmocnić pozycję UE jako podmiotu wyznaczającego światowe standardy; podkreśla, że międzynarodowa konkurencyjność i atrakcyjność jest zakorzeniona w silnym i prężnym jednolitym rynku, w tym w ochronie i egzekwowaniu praw własności intelektualnej;

74.

stwierdza, że analityka danych, a także dostęp do danych nieosobowych, ich udostępnianie i ponowne wykorzystywanie mają już dzisiaj zasadnicze znaczenie dla wielu produktów i usług opartych na danych, a będą istotne dla rozwoju i wdrożenia przyszłych systemów AI; podkreśla jednak, że większość danych nieosobowych generowanych w UE nie jest jak dotąd wykorzystywana, a jednolity rynek danych dopiero się tworzy;

75.

zwraca uwagę na znaczenie ułatwienia dostępu do danych i ich udostępniania, a także otwartych standardów i technologii open source jako sposobu na zwiększenie inwestycji i pobudzenie innowacji w zakresie technologii AI w UE; stwierdza, że dla twórców AI przydatna byłaby lepsza harmonizacja interpretacji przedstawianych przez krajowe organy ochrony danych, a także wytyczne dotyczące danych mieszanych i technik depersonalizacji;

76.

podkreśla rolę, jaką AI może odegrać we wspieraniu działań organów europejskich i krajowych w zakresie egzekwowania prawa, zwłaszcza w dziedzinie nadzoru celnego i rynkowego; jest zdania, że dzięki AI procedury handlowe i celne mogą stać się skuteczniejsze i bardziej opłacalne poprzez zwiększenie zgodności z przepisami i zagwarantowanie, że na jednolity rynek trafiają wyłącznie bezpieczne produkty; wskazuje na przykład systemu oceny i zarządzania dochodami kanadyjskiej agencji służb granicznych, który znacznie upraszcza procedury importu i eksportu (CARM), wykorzystując kwalifikowaną ocenę ryzyka AI i usprawnione zarządzanie informacjami w formie cyfrowej w celu ograniczenia konieczności przeprowadzania długotrwałych kontroli;

e) AI a rynek pracy

77.

zauważa, że AI w coraz większym stopniu wpływa na rynek pracy, miejsce pracy i sferę społeczną oraz że wpływ zmian technologicznych na pracę i zatrudnienie jest wieloaspektowy; podkreśla, że wykorzystanie AI w tym obszarze rodzi szereg wyzwań etycznych, prawnych i związanych z zatrudnieniem; wyraża zaniepokojenie, że na rynku pracy cyfryzacja może doprowadzić do reorganizacji siły roboczej i potencjalnego zaniku niektórych sektorów zatrudnienia; uważa, że przyjęcie AI – jeśli zostanie połączone z niezbędną infrastrukturą wsparcia, edukacją i szkoleniem – może zwiększyć wydajność kapitału i pracy, innowacyjność, trwały wzrost i tworzenie miejsc pracy;

78.

podkreśla, że choć AI może zastąpić niektóre zadania, w tym zadania powtarzalne, ciężkie, pracochłonne lub niebezpieczne, może również pomóc w doskonaleniu umiejętności, podnoszeniu jakości pracy i tworzeniu nowych miejsc pracy o wyższej wartości dodanej, pozostawiając więcej czasu na stymulujące zadania i rozwój kariery; podkreśla, że AI już obecnie zastępuje lub uzupełnia ludzi w pewnej liczbie zadań, ale nie ma jeszcze znaczących konsekwencji dla rynku pracy (30); podkreśla jednak możliwość wzrostu nierówności w dochodach, jeśli AI zwiększy liczbę zawodów wymagających wysokich kwalifikacji i zastąpi zawody wymagające niskich kwalifikacji; dodaje, że wszelkie wynikające z tego skutki gospodarcze i społeczne należy złagodzić za pomocą odpowiednich środków, badań i prognozowania, a także przygotować się na nie poprzez inwestowanie w przekwalifikowanie i podnoszenie kwalifikacji siły roboczej, ze szczególnym uwzględnieniem grup niedostatecznie reprezentowanych, takich jak kobiety i mniejszości, które prawdopodobnie najbardziej odczują skutki tej transformacji, oraz poprzez promowanie różnorodności na wszystkich etapach rozwoju systemów AI; wyraża zaniepokojenie, że AI może prowadzić do procesów obniżania kwalifikacji oraz tworzyć i utrwalać nisko płatną i mało autonomiczną pracę, a także rozszerzać zakres nietypowej, elastycznej (lub dorywczej) pracy; podkreśla, że zarządzanie algorytmiczne może prowadzić do braku równowagi sił między kierownictwem a pracownikami oraz do niejasności w procesie podejmowania decyzji;

79.

podkreśla, że wprowadzenie AI stwarza możliwość wspierania znaczących zmian kultury w organizacjach, w tym poprzez poprawę bezpieczeństwa w miejscu pracy, lepszą równowagę między życiem zawodowym i prywatnym oraz oferowanie pracownikom prawa do bycia offline i bardziej efektywnych możliwości szkolenia i poradnictwa; wskazuje w tym względzie na zalecenia OECD, w których podkreśla się, że automatyzacja może również przyczynić się do skrócenia czasu pracy, poprawiając tym samym warunki życia i stan zdrowia pracowników; jest zdania, że zastosowania AI wzmacniające pozycję człowieka mogłyby również stworzyć nowe możliwości zatrudnienia, w szczególności dla osób, które ze względu na ograniczenia, takie jak niepełnosprawność lub sytuacja życiowa, były do tej pory skazane na pracę wymagającą niższych kwalifikacji; podkreśla potrzebę wykorzystania pomocy w postaci AI w miejscu pracy, aby zapewnić ludziom czas na poprawę jakości ich pracy, a nie tylko zwiększyć obciążenie pracą;

80.

potępia coraz częstsze stosowanie w miejscu pracy nadzoru opartego na sztucznej inteligencji, który nierzadko odbywa się bez wiedzy, a tym bardziej bez zgody pracowników, zwłaszcza w kontekście telepracy; podkreśla, że praktyka ta nie powinna być dopuszczana, gdyż stanowi skrajne naruszenie podstawowego prawa do prywatności, ochrony danych i godności ludzkiej pracownika oraz praw socjalnych i pracowniczych, a także wywiera negatywny wpływ na jego zdrowie psychiczne ze względu na stopień ingerencji, jej powszechny lub masowy charakter oraz brak zabezpieczeń dla osób nią dotkniętych;

81.

wyraża zaniepokojenie, że podobne ryzyko nadzoru występuje również w środowisku szkolnym, wraz z coraz częstszym przyjmowaniem systemów AI w szkołach, co narusza podstawowe prawa dzieci; zauważa, że skutki AI dla prywatności, ochrony i bezpieczeństwa dzieci obejmują szerokie spektrum, od korzyści związanych z możliwością zrozumienia zagrożeń stojących przed dziećmi z większą szczegółowością i dokładnością po ryzyko związane z niezamierzonym naruszeniem prywatności; podkreśla, że zarówno pozytywny, jak i negatywny wpływ na prywatność, bezpieczeństwo i ochronę dzieci wymaga dokładnej analizy i odpowiednich zabezpieczeń; ponadto podkreśla, że podczas opracowywania systemów AI należy zwrócić szczególną uwagę na dzieci i zapewnić im ochronę ze względu na ich szczególnie wrażliwy charakter i szczególną podatność na zagrożenia;

82.

podkreśla, że sprawą nadrzędną jest zapewnienie jednostkom kompleksowych programów rozwoju umiejętności na wszystkich etapach życia, aby umożliwić im zachowanie produktywności w stale zmieniającym się miejscu pracy i uniknąć ich wykluczenia z rynku pracy; uważa, że dostosowanie siły roboczej pod względem edukacji AI, uczenia się przez całe życie i przekwalifikowania ma kluczowe znaczenie; podkreśla, że obecne koncepcje uczenia się i pracy są nadal nadmiernie związane ze światem przedcyfrowym, co przyczynia się do pogłębiania niedoboru umiejętności i powstawania nowej przepaści cyfrowej w przypadku obywateli, którzy nie mają dostępu do bezpiecznej przestrzeni cyfrowej; zaznacza, że zwiększanie umiejętności cyfrowych przyczynia się do realizacji celów ONZ w zakresie zrównoważonego rozwoju, w szczególności celów dotyczących edukacji, kapitału ludzkiego i infrastruktury; podkreśla, że kryzys związany z COVID-19 przyniósł nam wiedzę na temat nowych form pracy i uczenia się oraz można prowadzić dalsze badania w tej dziedzinie;

83.

podkreśla, że aby w pełni czerpać korzyści z cyfryzacji, Unia musi zająć się kwestią umiejętności cyfrowych i umiejętności dla wszystkich; uważa, że umiejętności cyfrowe są warunkiem wstępnym zaufania obywateli do AI i publicznej świadomości skutków AI; podkreśla znaczenie włączenia podstawowych szkoleń w zakresie umiejętności cyfrowych i AI do krajowych systemów edukacji; uważa, że wdrożenie i rozwój technologii AI w dziedzinie języków mniejszościowych może doprowadzić do wzrostu ich znajomości i wykorzystania; podkreśla, że ponad 70 % przedsiębiorstw zgłasza brak pracowników o odpowiednich umiejętnościach w zakresie technologii cyfrowych i AI jako przeszkodę dla inwestycji; jest zaniepokojony faktem, że w 2019 r. w UE było 7,8 mln specjalistów ds. ICT, a wcześniejsza roczna stopa wzrostu wynosiła 4,2 %, w związku z czym jest to liczba o wiele mniejsza od 20 mln ekspertów wymaganych zgodnie z prognozami Komisji w kluczowych obszarach takich jak analiza danych;

84.

jest zaniepokojony znaczną różnicą w liczbie kobiet i mężczyzn zatrudnionych w tym obszarze, gdyż tylko co szósty specjalista w dziedzinie ICT i co trzeci absolwent nauk ścisłych, technologii, inżynierii i matematyki (STEM) to kobieta (31); z niepokojem zauważa, że przepaść między kobietami a mężczyznami utrzymuje się, zwłaszcza w obszarze przedsiębiorstw typu start-up, gdzie w 2019 r. na każde 100 USD zainwestowanych w europejskie przedsiębiorstwa technologiczne 92 USD trafiły do zespołów założycielskich składających się wyłącznie z mężczyzn; zaleca ukierunkowane inicjatywy na rzecz wspierania kobiet w STEM, aby zlikwidować ogólną niedostatek kompetencji w tym sektorze; podkreśla, że niedostatek ten nieuchronnie prowadzi do stronniczych algorytmów; akcentuje znaczenie wzmacniania pozycji dziewcząt i motywowania ich do kariery w STEM oraz likwidowania różnic w traktowaniu płci w tym obszarze;

f) AI a przyszłość demokracji

85.

stwierdza, że AI z jednej strony może przyczynić się do stworzenia bardziej przejrzystego i wydajnego sektora publicznego, ale z drugiej strony rozwój techniczny w obszarze AI, często napędzany logiką wzrostu i zysków, jest bardzo szybki i dynamiczny, co utrudnia decydentom dostateczne zrozumienie, jak działają nowe zastosowania AI i jakie wyniki mogą przynieść, choć mają oni obowiązek zapewnić ramy gwarantujące zgodność AI z prawami podstawowymi i możliwość wykorzystania AI z korzyścią dla społeczeństwa; podkreśla, że prognozy ekspertów dotyczące przyszłego wpływu AI również się różnią, co sugeruje, że nawet im może być trudno przewidzieć skutki zastosowania nowych technologii AI; twierdzi zatem, że z powodu tej niepewności ustawodawcy muszą odpowiednio uwzględnić zasadę ostrożności przy regulowaniu AI; uważa, że kluczowe znaczenie dla stworzenia solidnego, wykonalnego i przyszłościowego prawodawstwa ma konsultowanie się z ekspertami mającymi różną wiedzę fachową i doświadczenie; przestrzega, że niepewność prawa może być jedną z największych przeszkód dla innowacji; w związku z tym zauważa znaczenie promowania kompetencji w zakresie sztucznej inteligencji wśród obywateli, w tym wybranych przedstawicieli i władz krajowych;

86.

ostrzega, że w związku z tym cykle ustawodawcze są często niezsynchronizowane z postępem technologicznym, co zmusza decydentów do nadrabiania zaległości i faworyzowania uregulowań dotyczących przypadków użycia już występujących na rynku; zwraca uwagę, że rozsądne podejście regulacyjne do AI musi być poprzedzone wyczerpującą analizą proporcjonalności i konieczności, aby uniknąć hamowania innowacji i konkurencyjności przedsiębiorstw UE;

87.

podkreśla, że stosowanie AI w celu uzyskania danych biometrycznych może być zarówno uciążliwe, i szkodliwe, jak i korzystne dla danej osoby, a także dla ogółu społeczeństwa;

88.

z niepokojem odnotowuje, że takie technologie AI wiążą się z zasadniczymi kwestiami etycznymi i prawnymi; zauważa, że niektóre technologie AI umożliwiają automatyzację przetwarzania informacji na niespotykaną dotąd skalę, co toruje drogę masowemu nadzorowi i innym bezprawnym ingerencjom oraz stanowi zagrożenie dla praw podstawowych, w szczególności prawa do prywatności i ochrony danych;

89.

podkreśla, że wiele reżimów autorytarnych wykorzystuje systemy AI do kontrolowania, sprawowania masowego nadzoru, szpiegowania, monitorowania i szeregowania swoich obywateli lub ograniczania swobody przemieszczania się; podkreśla, że wszelkie formy normatywnej oceny punktowej obywateli przez organy publiczne, zwłaszcza w obszarze ścigania przestępstw, kontroli granicznej i wymiaru sprawiedliwości, a także jej wykorzystywanie przez przedsiębiorstwa prywatne lub osoby fizyczne prowadzą do utraty autonomii i prywatności, niosą ze sobą ryzyko dyskryminacji i nie są zgodne z wartościami europejskimi; przypomina, że technologie, takie jak cybernadzór i rozpoznawanie biometryczne, które mogą być wykorzystywane w tych celach, podlegają unijnemu rozporządzeniu w sprawie kontroli eksportu; jest mocno zaniepokojony przypadkami sprzedaży – przez przedsiębiorstwa UE reżimom autorytarnym w krajach spoza UE – systemów biometrycznych, których stosowanie w UE byłoby nielegalne, i potępia tę praktykę;

90.

zauważa, że obecnie dominujące platformy technologiczne nie tylko sprawują istotną kontrolę nad dostępem do informacji i ich rozpowszechnianiem, lecz także wykorzystują technologie AI do uzyskiwania większej ilości informacji na temat tożsamości osoby, jej zachowania i historii podejmowania decyzji; uważa, że takie profilowanie stanowi zagrożenie dla systemów demokratycznych, a także dla ochrony praw podstawowych i autonomii obywateli; podkreśla, że prowadzi to do braku równowagi sił i stwarza ryzyko systemowe, które może mieć wpływ na demokrację;

91.

zwraca uwagę, że platformy cyfrowe mogą – w tym za pośrednictwem aplikacji marketingowych opartych na AI – być wykorzystywane do ingerencji z zewnątrz oraz do szerzenia dezinformacji i deepfake’ów, działając jako sieci propagandy, trollingu i nękania w celu osłabienia procesów wyborczych; podkreśla, że uczenie maszynowe umożliwia w szczególności ukierunkowane wykorzystanie danych osobowych do manipulowania nieświadomymi wyborcami poprzez tworzenie spersonalizowanych i przekonujących komunikatów; podkreśla znaczenie silnych i skutecznie egzekwowanych zobowiązań w zakresie przejrzystości;

92.

podkreśla, że AI mogłaby jednak być również wykorzystywana do ograniczania antydemokratycznych i nieetycznych działań na platformach oraz jako środek ograniczający rozpowszechnianie fałszywych wiadomości i nawoływania do nienawiści, mimo że testy zdolności AI do rozumienia treści kontekstowych dały jak dotąd słabe wyniki; wyraża zaniepokojenie, że język wprowadzający podziały może prowadzić do większego zaangażowania użytkowników, dlatego też usunięcie takiego języka stałoby w bezpośredniej sprzeczności z modelem biznesowym takich platform, który opiera się na maksymalizacji zaangażowania użytkowników; jest zdania, że rozwiązania bazujące na AI muszą być oparte na pełnym poszanowaniu wolności słowa i wyrażania opinii oraz na mocnych dowodach przemawiających na korzyść tych rozwiązań, zanim zostaną ostatecznie zastosowane;

93.

zwraca uwagę, że stronniczość w systemach AI, zwłaszcza w przypadku systemów uczenia głębokiego, często wynika z braku zróżnicowanych danych treningowych i testowych wysokiej jakości, na przykład przy wykorzystaniu zbiorów danych, które nie są wystarczająco reprezentatywne dla słabszych grup, lub gdy definicja zadania albo same wymagania są stronnicze; zauważa, że stronniczość może również wynikać z potencjalnego braku różnorodności w zespołach programistów, powielających istniejące wewnętrznie uprzedzenia z powodu ograniczonej ilości danych szkoleniowych i testowych lub w sytuacji, gdy stronniczy programista AI stworzy niewłaściwy algorytm; zwraca uwagę, że uzasadnione zróżnicowanie tworzy się również celowo, aby w pewnych okolicznościach poprawić wyniki uczenia się AI;

94.

podkreśla, że uprzedzenia strukturalne obecne w naszym społeczeństwie nie powinny być powielane czy wręcz pogłębiane przez zbiory danych niskiej jakości; w związku z tym uściśla, że algorytmy uczą się dyskryminacyjności, jaką wykazują dane, z którymi pracują, a w wyniku niskiej jakości danych treningowych lub uprzedzeń i dyskryminacji zaobserwowanych w społeczeństwie mogą sugerować decyzje, które są z natury dyskryminujące, co pogłębia dyskryminację w społeczeństwie; zauważa jednak, że uprzedzenia w AI można czasem korygować; stwierdza, że w celu zminimalizowania tego ryzyka konieczne jest zatem zastosowanie środków technicznych i ustanowienie różnych poziomów kontroli systemów AI, w tym oprogramowania, algorytmów i danych wykorzystywanych i tworzonych przez te systemy; twierdzi, że AI może i powinna być wykorzystywana do ograniczania uprzedzeń i dyskryminacji oraz do promowania równych praw i pozytywnych zmian społecznych w naszych społeczeństwach, w tym poprzez wymogi normatywne dotyczące zbiorów danych wykorzystywanych do szkolenia systemów AI; podkreśla, że jednym z najskuteczniejszych sposobów ograniczania stronniczości w systemach AI jest zapewnienie, w zakresie dopuszczalnym przez prawo Unii, by do celów treningowych i uczenia maszynowego dostępne były maksymalne ilości danych nieosobowych;

g)	Powtarzające się wnioski we wszystkich sześciu studiach przypadku

95.

zauważa, że z przyjęciem technologii AI wiążą się wyraźne korzyści i możliwości społeczne, które można wykorzystać jedynie pod warunkiem usunięcia w UE przeszkód o charakterze przekrojowym, zgodnie z prawami podstawowymi, wartościami i prawodawstwem; stwierdza, że nakładanie się przepisów, fragmentacja rynku, przeszkody biurokratyczne, brak dostępnej infrastruktury cyfrowej i umiejętności cyfrowych w szerszym społeczeństwie oraz niewystarczające inwestycje w badania i rozwój można zaobserwować w szczególności jako przeszkody w skutecznym stosowaniu zaufanej AI we wszystkich analizowanych obszarach;

96.

z przeanalizowanych studiów przypadków wynika ponadto, że istnieją pewne przypadki użycia, które są ryzykowne lub szkodliwe, ale niekoniecznie dotyczy to samych technologii AI, lecz obszarów ich zastosowania; uznaje, że przyszłe regulacje muszą uwzględniać uzasadnione obawy związane z tym ryzykiem, aby technologie AI mogły znaleźć szerokie zastosowanie w UE;

97.

stwierdza, że choć ważne jest zbadanie i skategoryzowanie potencjalnych zagrożeń stwarzanych przez AI, studia przypadków pokazały, że technologie AI mogą dostarczyć nam skutecznych środków zaradczych, które mogą łagodzić lub eliminować to ryzyko; podkreśla, że AI wciąż znajduje się na wczesnych etapach rozwoju w szerszym kontekście powstających technologii, dlatego jej pełny potencjał i zagrożenia nie są pewne; zwraca uwagę, że należy przyjrzeć się nie tylko zagrożeniom dla jednostek, lecz także szerszym szkodom społecznym i niematerialnym szkodom dla jednostek; podkreśla znaczny brak równowagi sił rynkowych na rynkach danych i w przyległej gospodarce opartej na AI; podkreśla, że uczciwa konkurencja i usuwanie przeszkód w konkurencji dla przedsiębiorstw typu start-up oraz MŚP mają zasadnicze znaczenie dla sprawiedliwego podziału potencjalnych korzyści płynących z AI w kategoriach gospodarczych i społecznych, które wydają się znaczące zarówno w UE, jak i na świecie;

3. Miejsce UE w globalnej konkurencji w obszarze AI

98.

zauważa ostrą globalną konkurencję w obszarze AI, w którym UE nie spełniła jeszcze swoich aspiracji; w kolejnych częściach analizuje globalną konkurencyjność UE w obszarze AI, porównując ją z konkurencyjnością Chin i USA, i skupiając się na trzech podstawowych elementach: podejściu regulacyjnym, pozycji rynkowej i inwestycjach; uznaje jednak, że granice rynków i korporacji transnarodowych niełatwo wytyczyć ponad granicami państw, ponieważ większość przedsiębiorstw technologicznych ma klientów, udziałowców, pracowników i dostawców w wielu różnych krajach;

a) Podejście regulacyjne

99.

zauważa, że USA nie wprowadziły jeszcze horyzontalnego prawodawstwa w dziedzinie cyfrowej i jak dotąd koncentrowały się na przepisach sektorowych i ułatwianiu inwestycji, w tym poprzez środki podatkowe nałożone na innowacje w sektorze prywatnym, zwłaszcza wśród gigantów technologicznych i czołowych uniwersytetów; zauważa, że pomimo ostatnich wydarzeń wskazujących na bardziej aktywną rolę USA w kształtowaniu polityki ich podejście jak dotąd odzwierciedlało głównie koncentrację na udzielaniu przedsiębiorstwom wskazówek prawnych, inwestowaniu w projekty badawcze i usuwaniu postrzeganych przez nie barier dla innowacji;

100.

podkreśla, że amerykańska ustawa z 2019 r. w sprawie inicjatywy w obszarze AI wprowadziła pewne dostosowania, gdyż oprócz przekierowania finansowania, przekwalifikowania pracowników i wzmocnienia infrastruktury cyfrowej amerykański rząd ogłosił opracowanie wspólnych norm wiarygodnej AI; zauważa jednak, że powstałe w ten sposób 10 zasad zostało sformułowanych bardzo ogólnie, aby umożliwić każdej agencji rządowej stworzenie regulacji sektorowych; oczekuje, że chociaż obecna administracja USA planuje przedstawić w 2022 r. nową ustawę o prawach w celu ograniczenia szkód wyrządzanych przez AI, podejście USA pozostanie oparte na zasadach rynkowych;

101.

podkreśla, że prezydent Chin Xi Jinping już w 2013 r. akcentował znaczenie technologii w geopolityce, rolę polityki publicznej w określaniu celów długoterminowych oraz fakt, że technologie AI dają możliwość przywrócenia potęgi militarnej; podkreśla ponadto, że chiński rząd zaprezentował następnie w 2015 r. plan „Made in China 2025”, a w 2017 r. plan rozwoju AI nowej generacji, które obejmowały jasny cel, jakim jest osiągnięcie przez Chiny pozycji lidera w obszarze AI do 2030 r.; zauważa, że w białej księdze dotyczącej standaryzacji AI z 2018 r. w Chinach bardziej szczegółowo nakreślono, w jaki sposób socjalistyczna gospodarka rynkowa może opracowywać międzynarodowe normy i strategicznie angażować się w działalność międzynarodowych organizacji normalizacyjnych; odnotowuje wprowadzenie przepisów dotyczących systemów rekomendacji, a także kodeksu etycznego dotyczącego AI w Chinach;

102.

zauważa, że na arenie światowej Chiny aktywnie promują międzynarodowe partnerstwa w zakresie AI jako sposób eksportowania własnych praktyk nadzoru opartych na AI, systemu scoringu obywateli i strategii cenzury; podkreśla, że duże inwestycje zagraniczne w ramach inicjatywy Cyfrowego Jedwabnego Szlaku są również wykorzystywane jako środek do globalnego rozprzestrzeniania chińskich wpływów i technologii AI, co może mieć dalekosiężne konsekwencje, wykraczające poza narzucanie standardów technologicznych lub utrzymywanie konkurencyjności technologicznej; stwierdza, że podejście rządu chińskiego opiera się zatem na wdrażaniu AI w kraju oraz na eksportowaniu technologii AI na podstawie wcześniej ustalonych standardów zgodnych z ideologią rządu chińskiego;

103.

odnotowuje, że Komisja rozpoczęła prace nad uregulowaniem AI w 2018 r., publikując europejską strategię w zakresie sztucznej inteligencji, powołując grupę ekspertów wysokiego szczebla i wprowadzając skoordynowany plan (32) wspierania „AI made in Europe”; zauważa, że w białej księdze w sprawie AI z 2020 r. zaproponowano liczne środki i warianty strategiczne dotyczące przyszłego uregulowania AI i ostatecznie zaowocowało to horyzontalnym aktem w sprawie sztucznej inteligencji (33), który przedstawiono wraz ze zmienionym skoordynowanym planem w sprawie sztucznej inteligencji (34) w maju 2021 r.; zwraca uwagę, że według stanu na czerwiec 2021 r. 20 państw członkowskich opublikowało krajowe strategie w zakresie AI, a siedem kolejnych znajduje się na końcowych etapach przygotowawczych do przyjęcia swoich strategii;

104.

podkreśla, że centralnym elementem podejścia regulacyjnego UE jest zwrócenie szczególnej uwagi na rozwój europejskiego jednolitego rynku cyfrowego, a także względy etyczne zgodne z podstawowymi wartościami praw człowieka i zasadami demokracji; uznaje, że ustanowienie pierwszych na świecie ram regulacyjnych dla AI mogłoby dać UE możliwość wywierania nacisku i przewagę w zakresie ustalania międzynarodowych standardów AI opartych na prawach podstawowych, a także skutecznego eksportowania na cały świat „wiarygodnej sztucznej inteligencji” ukierunkowanej na człowieka; podkreśla, że podejście to musi być wspierane przez koordynację regulacyjną i konwergencję z partnerami międzynarodowymi;

b) Sytuacja na rynku

105.

zauważa, że wiele spośród 100 pierwszoplanowych firm zajmujących się sztuczną inteligencją na świecie ma siedzibę w USA, a tylko kilka z nich znajduje się w UE; zauważa, że USA przodują również pod względem łącznej liczby nowych firm zajmujących się sztuczną inteligencją;

106.

zwraca uwagę, że w ostatnich latach kilka europejskich przedsiębiorstw cyfrowych zostało przejętych przez amerykańskich gigantów technologicznych; z zadowoleniem przyjmuje ambicje Komisji dotyczące rozwiązania problemu przejęć, które mogą mieć znaczący wpływ na skuteczną konkurencję na rynku cyfrowym, oraz ograniczenia zabójczych przejęć; zwraca jednak uwagę, że w niektórych przypadkach przejęcie może być głównym celem twórców start-upów i ich fundatorów, jako jedna z legalnych metod czerpania korzyści z ich pomysłów;

107.

podkreśla, że podczas gdy USA i Chiny starają się przyspieszyć zastosowanie technologii AI w sektorze publicznym i prywatnym, UE pozostaje w tyle pod względem przyjmowania AI; stwierdza, że w 2020 r. tylko 7 % unijnych przedsiębiorstw zatrudniających co najmniej 10 pracowników wykorzystywało technologie AI, przy czym istnieją znaczne różnice między państwami członkowskimi oraz między różnymi sektorami biznesu;

108.

wyraża zaniepokojenie faktem, że podczas gdy USA i Chiny mają ujednolicony rynek cyfrowy ze spójnym zestawem przepisów, jednolity rynek cyfrowy UE nadal nie jest kompletny i charakteryzuje się nieuzasadnionymi barierami; podkreśla, że rozwój produktów i usług związanych z AI może zostać dodatkowo spowolniony przez trwające prace nad 27 różnymi krajowymi strategiami dotyczącymi AI;

109.

zwraca także uwagę na fakt, że niespójności w prawie UE nakładające się na różne inicjatywy legislacyjne, sprzeczności pomiędzy prawem UE a przepisami krajowymi, odmienne interpretacje prawne oraz brak egzekwowania przepisów przez państwa członkowskie uniemożliwiają stworzenie równych warunków działania i stwarzają ryzyko niepewności prawnej dla firm europejskich, ponieważ mogą one mieć trudności z ustaleniem, czy ich innowacje w zakresie AI są zgodne z prawem UE;

110.

zauważa, że rozdrobnienie rynku przedsiębiorstw zajmujących się sztuczną inteligencją pogłębia brak wspólnych standardów i norm w niektórych sektorach, w tym w zakresie interoperacyjności danych; ubolewa nad ryzykiem regulacyjnym wynikającym z opóźnień w opracowywaniu przepisów, takich jak rozporządzenie o prywatności i łączności elektronicznej; podkreśla jako przykład fakt, że unijni twórcy AI stoją przed wyzwaniem związanym z danymi – z którym nie muszą mierzyć się ich amerykańscy ani chińscy koledzy – ze względu na niekompletny europejski jednolity rynek cyfrowy; zauważa, że często nie mają oni wystarczających ilości danych wysokiej jakości do trenowania i testowania swoich algorytmów oraz doświadczają braku przestrzeni danych sektorowych i interoperacyjności międzysektorowej, a także ograniczeń w transgranicznych przepływach danych;

c) Inwestycje

111.

zauważa, że europejskie firmy i rządy inwestują w technologie AI znacznie mniej niż USA czy Chiny; zwraca uwagę, że chociaż prywatne inwestycje w unijną branżę AI znacznie wzrastają, AI w UE jest nadal znacznie niedoinwestowana w porównaniu z innymi przodującymi regionami, ponieważ na USA i Chiny przypada ponad 80 % z 25 mld EUR rocznych inwestycji kapitałowych w AI i blockchain, podczas gdy udział UE wynosi jedynie 7 % czyli ok. 1,75 mld EUR; podkreśla, że płynność unijnych rynków finansowych w przypadku przedsiębiorstw technologicznych nadal nie dorównuje skali porównywalnych rynków w USA; zauważa, że USA przodują również w finansowaniu kapitałem wysokiego ryzyka i kapitałem prywatnym, co jest szczególnie istotne dla przedsiębiorstw typu start-up prowadzących działalność w zakresie AI: 12,6 mld EUR w 2019 r., w porównaniu z 4,9 mld EUR w Chinach i 2,8 mld EUR w UE; zauważa, że w związku z tym europejscy przedsiębiorcy z branży AI udają się za Atlantyk, aby rozwijać swoje firmy w USA;

112.

stwierdza, że wraz z inicjatywami krajowymi szacowane roczne inwestycje publiczne UE w AI w wysokości 1 mld EUR (35) są znacznie niższe niż 5,1 mld EUR inwestowane rocznie w USA i 6,8 mld EUR w Chinach (36); stwierdza jednak, że w latach 2017–2020 finansowanie publiczne UE na badania i innowacje w zakresie AI wzrosło o 70 % w porównaniu z poprzednim okresem, a w 2019 r. UE zainwestowała w AI od 7,9 do 9 mld EUR, czyli o 39 % więcej niż w poprzednim roku; uznaje i z zadowoleniem przyjmuje plan Komisji dotyczący dalszego zwiększania inwestycji w ramach programu „Cyfrowa Europa”, programu „Horyzont Europa”, InvestEU, europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego, instrumentu „Łącząc Europę” w sektorze telekomunikacji oraz różnych programów polityki spójności, które będą dodatkowo uzupełniane i wspierane celem wydatków na poziomie co najmniej 20 % dla transformacji cyfrowej w krajowych planach odbudowy i zwiększania odporności, co zostało uzgodnione przez Komisję i państwa członkowskie w ramach Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności; podkreśla jednak niedawne sprawozdanie Europejskiego Banku Inwestycyjnego, w którym niedobór inwestycji UE w obszarze AI i technologii blockchain oszacowano na 5–10 mld EUR rocznie;

113.

podkreśla, że przedsiębiorstwa AI w UE muszą silnie konkurować o wykwalifikowanych pracowników, co zaostrza fakt, że 42 % ludności UE nie ma podstawowych umiejętności informatycznych; podkreśla potrzebę szkolenia i przyciągnięcia znacznie większej liczby dobrze wykształconych absolwentów, w tym kobiet, do pracy w sektorze cyfrowym;

114.

zauważa, że choć UE dysponuje doskonałą społecznością badaczy zajmujących się AI, problemem pozostaje drenaż mózgów wśród badaczy z UE; podkreśla, że potrzebne są środki pozwalające przyciągnąć czołowych badaczy; zauważa, że w 2020 r. UE przeznaczyła na badania i rozwój jedynie 2,32 % swojego PKB, podczas gdy USA – 3,08 %; przypomina, że państwa członkowskie muszą dotrzymać zobowiązania do inwestowania 3 % swojego PKB w badania i rozwój, aby zapewnić Unii strategiczną autonomię w dziedzinie cyfrowej;

115.

zauważa, że unijna infrastruktura cyfrowa wymaga znacznej aktualizacji, gdyż tylko 25 % ludzi w UE może połączyć się z siecią 5G, w porównaniu z 76 % ludzi w USA; zauważa, że UE nie posiada wystarczającej infrastruktury cyfrowej o wysokiej wydajności charakteryzującej się interoperacyjnymi przestrzeniami danych, dużymi prędkościami przesyłu i ilościami przesyłanych danych, wiarygodnością i niewielkimi opóźnieniami; podkreśla potrzebę wspierania europejskich ekosystemów AI za pomocą klastrów doskonałości;

d) Wniosek

116.

stwierdza, że USA są ogólnym liderem w obszarze AI, ponieważ przodują w wielu kategoriach, a przedsiębiorstwa z siedzibą w USA są liderami rozwoju technologii w takich dziedzinach, jak chmura obliczeniowa i możliwości obliczeniowe wielkiej skali, a także – jeśli chodzi o inwestycje – przyciąganie talentów w obszarze AI, badania i infrastruktura; podkreśla jednak, że Chiny, które jeszcze kilka lat temu były znacznie opóźnione w stosunku do USA pod względem wszystkich wskaźników, szybko nadrabiają zaległości; uznaje, że oba kraje mają przewagę w postaci jednolitego rynku i silniejszego zaangażowania w utrzymanie pozycji lidera w obszarze AI;

117.

podkreśla, że pomimo silnej pozycji UE w zakresie oprogramowania przemysłowego i robotyki podmioty z UE w wielu kategoriach nadal pozostają w tyle za swoimi odpowiednikami z USA i Chin; podkreśla, że UE powinna opracować ambitny plan na rzecz europejskiej AI ukierunkowanej na człowieka; zauważa, że UE jest jednak w czołówce pod względem podejścia regulacyjnego; zwraca uwagę, że realna strategia UE na rzecz zwiększenia konkurencyjności w zakresie AI obejmuje skupienie się na badaniach i innowacjach, umiejętnościach, infrastrukturze i inwestycjach, przy jednoczesnym dążeniu do ustanowienia przyszłościowych, horyzontalnych i sprzyjających innowacjom ram prawnych dla rozwoju i wykorzystania AI, a także jednoczesnym zapewnieniu ochrony praw podstawowych obywateli UE i praworządności;

118.

zwraca uwagę, że brexit miał negatywny wpływ na wysiłki UE zmierzające do wzmocnienia jej globalnej pozycji w obszarze AI, ponieważ Zjednoczone Królestwo było jednym z czołowych krajów UE w tej dziedzinie; podkreśla jednak, że Zjednoczone Królestwo powinno pozostać cenionym partnerem UE wspierającym konkurencyjność obydwu partnerów oraz promowanie wspólnych perspektyw regulacyjnych w ramach globalnego ustanawiania standardów;

119.

stwierdza, że UE jest obecnie nadal daleka od spełnienia swoich aspiracji do uzyskania konkurencyjności w obszarze AI na poziomie globalnym, a w niektórych kategoriach grozi jej jeszcze większe opóźnienie; uważa, że szybkie działanie w ramach przedstawionego poniżej planu działania UE na rzecz AI stwarza szansę na zmianę tej sytuacji;

120.

podkreśla, że UE nie posiada uprawnień legislacyjnych do zajęcia się wszystkimi punktami wymienionymi w planie działania UE na rzecz AI, dlatego komisja specjalna zaleca prowadzenie dalszych dyskusji na wysokim szczeblu oraz procesów politycznych między instytucjami UE i państwami członkowskimi w celu dążenia do bardziej zharmonizowanego podejścia do AI oraz pomocy państwom członkowskim w koordynowaniu ich wysiłków; odnosi się w tym względzie do strategii lizbońskiej UE z 2000 r., która pomimo krytyki odegrała istotną rolę w ukierunkowaniu polityki UE w okresie 20 lat i w wywieraniu nacisku na państwa członkowskie w celu przeprowadzenia reform;

4. Europa na miarę ery cyfrowej – plan działania na rzecz zdobycia pozycji globalnego lidera

a) Korzystne otoczenie regulacyjne

i. STANOWIENIE PRAWA

121.

wzywa Komisję do proponowania aktów ustawodawczych w formie rozporządzeń dotyczących nowych przepisów cyfrowych w dziedzinach takich jak AI, ponieważ jednolity rynek cyfrowy musi przejść proces prawdziwej harmonizacji; jest przekonany, że ze względu na szybki rozwój technologiczny prawodawstwo cyfrowe powinno być zawsze elastyczne, oparte na zasadach, neutralne pod względem technologicznym, przyszłościowe i proporcjonalne, a w stosownych przypadkach powinno przyjmować podejście oparte na ryzyku, bazować na poszanowaniu praw podstawowych i zapobiegać niepotrzebnym dodatkowym obciążeniom administracyjnym dla MŚP, przedsiębiorstw rozpoczynających działalność, środowisk akademickich i badawczych; zwraca ponadto uwagę na znaczenie dużej pewności prawa, a w rezultacie na zapotrzebowanie na solidne, praktyczne i jasne kryteria zastosowania, definicje i obowiązki we wszystkich tekstach prawnych dotyczących sprzedaży, stosowania lub rozwoju technologii AI;

122.

uważa, że Program lepszego stanowienia prawa ma kluczowe znaczenie dla powodzenia unijnej strategii w zakresie sztucznej inteligencji; podkreśla potrzebę skupienia się na przeglądzie, dostosowaniu, wdrożeniu i mechanizmach egzekwowania już istniejących przepisów, zanim zaproponuje się nowe akty prawne;

123.

wzywa Komisję do przeprowadzania dogłębnych ocen skutków ex ante z odpowiednim prognozami i analizą ryzyka, zanim przedstawi ona nowe wnioski w sprawie technologii cyfrowych w obszarach takich jak AI; podkreśla, że oceny wpływu powinny systematycznie określać i oceniać odpowiednie istniejące przepisy, zapobiegając ich pokrywaniu się lub konfliktom;

124.

sugeruje, aby nowe przepisy prawne w obszarach takich jak AI zostały uzupełnione promowaniem europejskich norm opracowanych przez zainteresowane strony; jest zdania, że UE powinna dążyć do uniknięcia rozdrobnienia oraz że normy międzynarodowe mogą służyć jako przydatny punkt odniesienia, lecz UE powinna nadać priorytet opracowywaniu własnych norm; podkreśla, że takie normy powinny być wynikiem uczciwej konkurencji o najlepsze normy w UE, na co powinna zareagować UE i organizacje normalizacyjne; zauważa, że normy techniczne i instrukcje dotyczące projektowania można by wówczas połączyć z systemami oznakowania jako sposób budowania zaufania konsumentów poprzez dostarczanie godnych zaufania usług i produktów; podkreśla rolę unijnych organizacji normalizacyjnych w opracowywaniu najnowocześniejszych norm technicznych; wzywa Komisję do przyspieszenia wydawania mandatów normalizacyjnych europejskim organizacjom normalizacyjnym zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1025/2012 z dnia 25 października 2012 r. w sprawie normalizacji europejskiej (37);

125.

wyjaśnia, że otwarta platforma certyfikacji mogłaby stworzyć ekosystem zaufania, w którym uczestniczyłyby rządy, społeczeństwo obywatelskie, przedsiębiorstwa i inne zainteresowane strony;

126.

wzywa Parlament, Komisję i Radę do poprawy ich zdolności radzenia sobie z wewnętrznymi sporami kompetencyjnymi w przypadku nadrzędnych tematów takich jak AI, gdyż spory takie grożą opóźnieniami w procedurze ustawodawczej, wraz ze skutkami ubocznymi pod względem wejścia przepisów w życie;

ii. ZARZĄDZANIE I EGZEKWOWANIE

127.

domaga się spójnego, ogólnounijnego koordynowania, wdrażania i egzekwowania przyszłych przepisów w sprawie AI;

128.

wyjaśnia, że obiecującym podejściem do zarządzania są fora konsultacyjne z udziałem zainteresowanych stron, takie jak Rada ds. Innowacji w zakresie Danych, która ma zostać ustanowiona na mocy aktu w sprawie zarządzania danymi, lub europejski sojusz na rzecz sztucznej inteligencji, który obejmuje partnerstwa prywatno-publiczne, takie jak europejski sojusz na rzecz danych, technologii przetwarzania brzegowego i rozwiązań chmurowych w przemyśle; stwierdza, że takie podejście umożliwia unijnemu ekosystemowi AI wcielenie w życie jego zasad, wartości i celów oraz odzwierciedlenie interesów społecznych na poziomie kodu oprogramowania;

129.

podkreśla, że problem dysproporcji tempa tworzenia regulacji względem tempa rozwoju technologicznego [ang. pacing problem] wymaga zwrócenia szczególnej uwagi na skuteczne egzekwowanie przepisów ex post przez sądy i agencje regulacyjne, a także na podejścia ex ante w celu sprostania wyzwaniom prawnym związanym z nowymi technologiami; popiera w związku z tym wykorzystanie piaskownic regulacyjnych, które dałyby twórcom AI wyjątkową szansę na eksperymentowanie w szybki, sprawny i kontrolowany sposób pod nadzorem właściwych organów; zauważa, że te piaskownice regulacyjne byłyby przestrzeniami eksperymentalnymi, w których testowano by systemy AI i nowe modele biznesowe w warunkach rzeczywistych w kontrolowanym środowisku, zanim weszłyby one na rynek;

iii. RAMY PRAWNE DLA AI

130.

podkreśla, że podstawowym celem strategii cyfrowej UE, jak również strategii w zakresie AI, jest stworzenie „europejskiej drogi” w zdigitalizowanym świecie; wyjaśnia, że podejście to powinno być ukierunkowane na człowieka, godne zaufania, obejmować zasady etyczne i opierać się na koncepcji społecznej gospodarki rynkowej; podkreśla, że jednostka i ochrona jej praw podstawowych powinny zawsze pozostawać w centrum wszystkich rozważań politycznych i legislacyjnych;

131.

zgadza się z wnioskiem wyciągniętym przez Komisję w białej księdze w sprawie sztucznej inteligencji z 2020 r., że istnieje potrzeba ustanowienia opartych na ryzyku ram prawnych dla AI, obejmujących w szczególności wysokie normy etyczne oparte na przejrzystości, weryfikowalności i rozliczalności w powiązaniu z przepisami dotyczącymi bezpieczeństwa produktów, odpowiednimi zasadami dotyczącymi odpowiedzialności i przepisami sektorowymi, z jednoczesnym zapewnieniem przedsiębiorstwom i użytkownikom wystarczającej elastyczności, pewności prawa i równych warunków działania, aby wspierać wprowadzanie AI i związanych z nią innowacji;

132.

zwraca uwagę na przewodnią wartość dodaną, jaką stanowi przyjęcie koncepcji, terminologii i standardów opracowanych przez OECD jako inspiracji dla definicji AI w prawodawstwie; podkreśla, że dałoby to UE przewagę w kształtowaniu przyszłego międzynarodowego systemu zarządzania AI;

133.

wyraża przekonanie, że to nie AI jako technologia powinna podlegać regulacji, a rodzaj, intensywność i czas interwencji regulacyjnych powinny być proporcjonalne do rodzaju ryzyka indywidualnego lub społecznego wynikającego z zastosowania systemu AI; podkreśla w związku z tym znaczenie rozróżnienia między przypadkami zastosowania AI „wysokiego ryzyka” i „niskiego ryzyka”; stwierdza, że ta pierwsza kategoria wymaga surowych dodatkowych zabezpieczeń prawnych, natomiast w wielu przypadkach zastosowania „niskiego ryzyka” konieczne może być nałożenie wymogów przejrzystości dla użytkowników końcowych i konsumentów;

134.

podkreśla, że klasyfikacja systemów AI jako systemów „wysokiego ryzyka” powinna opierać się na ich konkretnym zastosowaniu oraz na kontekście, charakterze, prawdopodobieństwie, dotkliwości i potencjalnej nieodwracalności szkód, których wystąpienia można się spodziewać w wyniku naruszenia praw podstawowych oraz przepisów w zakresie zdrowia i bezpieczeństwa określonych w prawie Unii; podkreśla, że klasyfikacji tej powinny towarzyszyć wytyczne i promowanie wymiany najlepszych praktyk dla twórców AI; zaznacza, że zawsze należy przestrzegać prawa do prywatności, a twórcy AI powinni zagwarantować pełne przestrzeganie przepisów dotyczących ochrony danych;

135.

podkreśla, że systemy AI, które mogą wchodzić w interakcje z dziećmi lub w inny sposób na nie oddziaływać, muszą uwzględniać ich prawa i podatność na zagrożenia oraz spełniać najwyższe dostępne normy bezpieczeństwa, ochrony i prywatności w fazie projektowania i jako opcji domyślnej;

136.

zauważa, że otoczenie, w którym działają systemy AI, może być inne w środowisku między przedsiębiorstwami (B2B) niż w środowisku między przedsiębiorstwami a konsumentami (B2C); zwraca uwagę, że prawa konsumentów muszą być prawnie chronione za pomocą przepisów o ochronie konsumentów; podkreśla, że podczas gdy przedsiębiorstwa mogą rozwiązać problemy dotyczące odpowiedzialności i inne kwestie prawne szybko i bardziej opłacalnie za pomocą bezpośrednich środków umownych z partnerami biznesowymi, to ustawodawstwo może być niezbędne do ochrony mniejszych przedsiębiorstw przed nadużywaniem siły rynkowej przez podmioty dominujące poprzez uzależnienie handlowe lub technologiczne od jednego dostawcy, bariery utrudniające wejście na rynek lub problemy związane z asymetrycznymi informacjami; podkreśla, że konieczne jest także uwzględnienie potrzeb MŚP i przedsiębiorstw typu start-up o złożonych wymaganiach, aby uniknąć stawiania ich w niekorzystnej sytuacji w porównaniu z większymi przedsiębiorstwami, które dysponują zasobami pozwalającymi na utrzymywanie dużych działów prawnych i działów ds. zgodności z przepisami;

137.

podkreśla potrzebę stosowania opartego na zasadach podejścia do otwartych kwestii etycznych wynikających z nowych możliwości technologicznych powstałych w wyniku sprzedaży i wykorzystywania aplikacji opartych na sztucznej inteligencji, w tym poprzez stosowanie podstawowych, obowiązkowych zasad, takich jak zasada nieszkodzenia, zasada poszanowania godności ludzkiej i praw podstawowych czy ochrona procesu demokratycznego; zauważa, że dobre praktyki w zakresie rozwoju AI, takie jak AI ukierunkowana na człowieka, odpowiedzialne zarządzanie oraz zasady przejrzystości i wyjaśnialności, a także zasady zrównoważonej AI, które są w pełni zgodne z Agendą na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030, stanowią inne istotne elementy kształtowania gospodarki opartej na AI;

138.

przyznaje, że całkowite pozbycie się uprzedzeń algorytmów AI nie zawsze jest możliwe, ponieważ osiągnięcie idealnego celu, jakim są bezbłędne dane, jest bardzo trudne lub prawie niemożliwe; zauważa, że nawet przetestowany system AI nieuchronnie napotka w warunkach rzeczywistych scenariusze, które mogą prowadzić do nieobiektywnych wyników, jeśli zostanie zastosowany w otoczeniu różniącym się od danych treningowych i testowych; podkreśla, że UE powinna dążyć do zwiększenia przejrzystości zbiorów danych i algorytmów, ściśle współpracować z twórcami AI w celu zrównoważenia i ograniczenia strukturalnych uprzedzeń społecznych oraz rozważyć wprowadzenie obowiązkowych zasad należytej staranności w zakresie praw człowieka na wczesnym etapie rozwoju;

139.

wyjaśnia, że mające głęboki sens obowiązki dotyczące przejrzystości lub wyjaśnialności dla systemów AI, chociaż są pomocne w wielu przypadkach, mogą być niemożliwe do wdrożenia za każdym razem; zauważa, że prawa własności intelektualnej i tajemnice handlowe muszą być chronione przed nielegalnymi praktykami, takimi jak szpiegostwo przemysłowe;

140.

stwierdza, że ramy prawne dotyczące własności intelektualnej muszą nadal zachęcać i chronić innowatorów AI poprzez przyznawanie im patentów w nagrodę za opracowywanie i publikowanie ich dzieł; uznaje, że istniejące prawa w dużej mierze zachowują aktualność, ale proponuje pewne dostosowania, w tym integrację elementów otwartego oprogramowania, wykorzystanie zamówień publicznych w celu dopuszczenia, w odpowiednich przypadkach, rozwiązań cyfrowych AI opartych na otwartym oprogramowaniu; proponuje nowe formy licencji na korzystanie z patentów, aby zapewnić dostępność narzędzi dla regionów i inicjatyw, których w przeciwnym wypadku nie byłoby na nie stać;

141.

uważa, że obowiązkowa samoocena ryzyka ex ante oparta na jasnych zasadach i normach, a także ocena wpływu na ochronę danych, uzupełniona ocenami zgodności przeprowadzanymi przez osoby trzecie wraz z odpowiednim i właściwym oznakowaniem CE, w połączeniu z egzekwowaniem ex post przez nadzór rynkowy, mogłyby być przydatne do zapewnienia bezpieczeństwa i wiarygodności systemów AI na rynku; uważa, że aby zapobiec wypchnięciu MŚP z rynku, należy opracowywać normy i wytyczne dotyczące zgodności z przepisami dotyczącymi AI przy ścisłym udziale małych przedsiębiorstw, w jak największym stopniu dostosowane do warunków międzynarodowych i dostępne bezpłatnie;

142.

zauważa, że aby zwiększyć bezpieczeństwo produktów i usprawnić identyfikowanie usterek, programiści zajmujący się AI wysokiego ryzyka powinni być zobligowani co najmniej do zapewnienia bezpiecznego utrzymywania dostępnych rejestrów działań algorytmicznych; uważa, że w stosownych przypadkach twórcy powinni projektować systemy AI wysokiego ryzyka z wbudowanymi mechanizmami, „przyciskami stop”, umożliwiającymi interwencję człowieka w celu bezpiecznego i skutecznego zatrzymania zautomatyzowanych działań w dowolnym momencie oraz zapewnienia stosowania zasady udziału czynnika ludzkiego; uważa, że wyniki i tok działania systemu AI powinny być zawsze zrozumiałe dla człowieka;

143.

dostrzega wyzwania prawne powodowane przez systemy AI oraz potrzebę rozważenia przeglądu określonych części istniejących przepisów dotyczących odpowiedzialności; w związku z tym oczekuje na przedstawienie przez Komisję wniosku ustawodawczego w sprawie odpowiedzialności za AI; podkreśla, że dyrektywa w sprawie odpowiedzialności za produkty (38) oraz krajowe systemy odpowiedzialności oparte na zasadzie winy mogą zasadniczo pozostać głównymi aktami prawnymi służącymi przeciwdziałaniu większości szkód powodowanych przez AI; podkreśla, że w niektórych przypadkach prowadziłoby to do nieodpowiednich wyników, ale ostrzega, że wszelka zmiana powinna uwzględniać istniejące przepisy w sprawie bezpieczeństwa produktów i wynikać z jasno określonych niedostatków, a przy tym być dostosowana do przyszłych wyzwań i możliwa do skutecznego wdrożenia oraz zapewnienia ochrony osób w UE;

144.

podkreśla, że ramy prawne nie powinny nakładać na dzieci takiego samego poziomu osobistej odpowiedzialności za rozumienie ryzyka jak na dorosłych;

145.

zauważa, że można jednak rozważyć niektóre zmiany prawnych definicji „produktu”, w tym zintegrowanych aplikacji oprogramowania, usług cyfrowych i zależności między produktami, oraz „producenta”, w tym operatora końcowego, usługodawcy i dostawcy danych, by zapewnić dostępność rekompensat za szkody wywołane tymi technologiami; podkreśla jednak, że należy unikać nadmiernie szeroko zakrojonego lub nadmiernie ograniczonego podejścia do definicji „produktu”;

146.

zwraca uwagę, że ze względu na cechy systemów AI, takie jak ich złożoność, dołączalność, nieprzejrzystość, podatność na zagrożenia, zdolność do modyfikacji poprzez aktualizacje, zdolność do samouczenia się i potencjalna autonomia, a także mnogość podmiotów zaangażowanych w ich opracowywanie, wdrażanie i wykorzystywanie, istnieją poważne wyzwania na polu skuteczności unijnych i krajowych przepisów ramowych dotyczących odpowiedzialności; uważa zatem, że choć nie ma potrzeby całkowitej zmiany dobrze funkcjonujących systemów odpowiedzialności, niemniej konieczne są konkretne i skoordynowane dostosowania europejskich i krajowych systemów odpowiedzialności, aby uniknąć sytuacji pozbawienia odszkodowania osób poszkodowanych lub których mienie zostało zniszczone; uznaje, że o ile systemy AI wysokiego ryzyka powinny podlegać surowym przepisom dotyczącym odpowiedzialności, połączonym z obowiązkowym ubezpieczeniem, o tyle wszelkie inne działania, urządzenia lub procesy sterowane przez systemy AI, które powodują szkody, powinny nadal podlegać odpowiedzialności na zasadzie winy; uważa, że osoba poszkodowana powinna jednak korzystać z domniemania winy operatora, chyba że jest on w stanie udowodnić, że dopełnił obowiązku dochowania należytej staranności;

iv. WYZWANIA ZWIĄZANE Z DANYMI W UE

147.

odnotowuje wnioski sformułowane przez Komisję w komunikacie na 2020 r. zatytułowanym „Europejska strategia w zakresie danych” oraz przez Parlament w rezolucji z 25 marca 2021 r. na ten sam temat, w których stwierdzono, że utworzenie jednolitej europejskiej przestrzeni danych, któremu towarzyszy rozwój sektorowych przestrzeni danych oraz skupienie się na wspólnych standardach, ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia szybkiej skalowalności rozwiązań w zakresie AI w UE i poza nią, a także dla zapewnienia otwartej autonomii strategicznej UE i dobrobytu gospodarczego; przypomina o zasadniczym związku między dostępnością wysokiej jakości danych a rozwojem aplikacji AI; podkreśla w związku z tym potrzebę wprowadzenia w UE solidnych, niezawodnych i interoperacyjnych usług w chmurze, a także rozwiązań wykorzystujących zdecentralizowaną analitykę danych i architekturę brzegową; wzywa Komisję do wyjaśnienia praw posiadaczy współtworzonych danych nieosobowych do dostępu do danych, korzystania z nich i dzielenia się nimi; podkreśla, że dostęp do danych musi być technicznie możliwy, w tym poprzez interoperacyjne znormalizowane interfejsy i interoperacyjne oprogramowanie; podkreśla, że bariery w dzieleniu się danymi prowadzą do zmniejszenia innowacyjności, ograniczenia konkurencji i rozwoju oligopolistycznych struktur rynkowych, które są obarczone dużym ryzykiem utrwalenia się na sąsiednim rynku aplikacji sztucznej inteligencji;

148.

podkreśla kluczowe znaczenie otwarcia silosów danych i ułatwienia dostępu do danych badaczom sztucznej inteligencji i przedsiębiorstwom, zgodnie z rezolucją Parlamentu w sprawie europejskiej strategii w zakresie danych; podkreśla, że brak równowagi rynkowej wynikający z coraz większego ograniczania danych przez przedsiębiorstwa prywatne zwiększa bariery we wchodzeniu na rynek i zawęża dostęp do danych i ich wykorzystanie, co szczególnie utrudnia przedsiębiorstwom typu start-up i naukowcom pozyskiwanie lub licencjonowanie danych, których potrzebują do trenowania swoich algorytmów; akcentuje potrzebę ustanowienia wymaganej pewności prawnej i interoperacyjnej infrastruktury technicznej, a jednocześnie motywowania posiadaczy danych w Europie do udostępniania dużych ilości niewykorzystanych danych; uważa, że dobrowolna wymiana danych między przedsiębiorstwami na podstawie uczciwych ustaleń umownych przyczynia się do osiągnięcia tego celu; przyznaje jednak, że porozumienia umowne B2B niekoniecznie gwarantują MŚP odpowiedni dostęp do danych ze względu na różnice w sile negocjacyjnej lub wiedzy specjalistycznej; podkreśla, że otwarte rynki danych ułatwiają wymianę danych, pomagając przedsiębiorstwom zajmującym się AI i naukowcom w nabywaniu lub licencjonowaniu danych od podmiotów chcących udostępnić dane na takich rynkach, które obejmują katalogi danych i umożliwiają posiadaczom i użytkownikom danych negocjowanie transakcji udostępniania danych; w tym kontekście z zadowoleniem przyjmuje przepisy dotyczące usług pośrednictwa w zakresie danych zawarte w akcie w sprawie zarządzania danymi;

149.

z zadowoleniem przyjmuje inicjatywy europejskiej federacji chmury obliczeniowej, takie jak europejski sojusz na rzecz danych, technologii przetwarzania brzegowego i rozwiązań chmurowych w przemyśle, a także projekt GAIA-X, które mają na celu rozwój federacyjnej infrastruktury danych i stworzenie ekosystemu umożliwiającego skalowalność, interoperacyjność i samostanowienie dostawców danych; zauważa, że unijny zbiór przepisów dotyczących chmury obliczeniowej pomógłby również przełożyć wspólne unijne zasady i wartości na wykonywalne procesy i kontrole dla techników;

150.

zaleca dalsze wzmocnienie interoperacyjności danych i ustanowienie wspólnych standardów w celu ułatwienia przepływu danych między różnymi urządzeniami i podmiotami, zwiększenia wymiany danych między krajami i sektorami oraz umożliwienia tworzenia na dużą skalę zbiorów danych wysokiej jakości; zauważa, że zachęcanie do stosowania otwartych standardów, otwartego oprogramowania, licencji typu „creative commons” i otwartych interfejsów programowania aplikacji (API) mogłoby również odegrać kluczową rolę w przyspieszeniu wymiany danych; podkreśla rolę wspólnych europejskich przestrzeni danych w ułatwianiu swobodnego przepływu danych w europejskiej gospodarce opartej o dane;

151.

wzywa Komisję i państwa członkowskie do zagwarantowania bardziej stanowczego egzekwowania uczciwych warunków umownych w ramach zasad konkurencji w celu rozwiązania problemu nierównowagi sił rynkowych bez nieuzasadnionej ingerencji w swobodę zawierania umów, a także do zapewnienia organom antymonopolowym odpowiednich środków i wyposażenia na potrzeby przeciwdziałania tendencjom do koncentracji danych; podkreśla, że europejskie przestrzenie danych pozwoliłyby przedsiębiorstwom na ściślejszą współpracę, dlatego też uważa, że potrzebne są dodatkowe wytyczne i jasność prawna dla przedsiębiorstw w zakresie prawa konkurencji i współpracy przy udostępnianiu i łączeniu danych; podkreśla, że współpraca w zakresie danych, w tym na potrzeby trenowania aplikacji AI lub w branży internetu rzeczy (IoT), nie powinna w żadnym wypadku ułatwiać tworzenia karteli ani tworzyć barier dla nowych podmiotów wchodzących na rynek; podkreśla znaczenie sprecyzowania praw umownych programistów i przedsiębiorstw zajmujących się AI, którzy przyczyniają się do tworzenia danych poprzez wykorzystanie algorytmów lub maszyn IoT, a w szczególności prawa do dostępu do danych, do przenoszenia danych, do wezwania drugiej strony do zaprzestania wykorzystywania danych oraz do poprawiania lub usuwania danych;

152.

wzywa państwa członkowskie, by w odniesieniu do danych będących w posiadaniu rządu szybko wdrożyły dyrektywę w sprawie otwartych danych (39) i właściwie stosowały akt w sprawie zarządzania danymi, udostępniając (najlepiej nieodpłatnie) zbiory danych o wysokiej wartości i dostarczając je w formatach nadających się do odczytu maszynowego oraz w interoperacyjnych interfejsach API; podkreśla, że inicjatywa ta zmniejszyłaby koszty ponoszone przez organy publiczne w związku z rozpowszechnianiem i ponownym wykorzystywaniem ich danych oraz bardzo pomogłaby naukowcom i przedsiębiorstwom z UE w ulepszaniu technologii cyfrowych w takich obszarach jak AI;

153.

apeluje o jednolite wdrażanie RODO w całej UE poprzez skuteczne i sprawne stosowanie mechanizmu spójności oraz uproszczenie różnych krajowych wykładni prawa; uważa, że istnieje również potrzeba lepszego wyposażenia organów ochrony danych, również w fachową wiedzę techniczną;

154.

odnotowuje praktyczne wytyczne Komisji z 2019 r. dotyczące przetwarzania mieszanych zestawów danych; zwraca uwagę, że nieudostępnianie zbiorów danych handlowych nadal często stanowi najlepsze rozwiązanie dla badaczy AI i przedsiębiorstw specjalizujących się w AI ze względu na niepewność prawną co do tego, czy dane są wystarczająco zanonimizowane;

155.

uważa, że opinia 05/2014 Grupy Roboczej Art. 29 z 10 kwietnia 2014 r. w sprawie technik anonimizacji stanowi przydatny przegląd, który można by dalej rozwinąć; wzywa Europejską Radę Ochrony Danych do przyjęcia wytycznych opartych na konkretnych zastosowaniach i odpowiednich sytuacjach dla różnych rodzajów administratorów danych i podmiotów przetwarzających dane oraz różnych sytuacji związanych z przetwarzaniem danych, w tym listy kontrolnej zawierającej wszystkie wymogi, które należy spełnić, aby dane były wystarczająco anonimowe; zauważa jednak, że techniki anonimizacji nie są obecnie w stanie zagwarantować pełnej i całkowitej ochrony prywatności, ponieważ eksperymenty wykazały, że nowoczesne systemy AI mimo wszystko są w stanie ponownie zidentyfikować osobę;

156.

zwraca się do EROD o więcej wskazówek dla badaczy i przedsiębiorstw w dziedzinach takich jak sztuczna inteligencja, dotyczących sposobu skutecznego przetwarzania danych osobowych poza UE w sposób zgodny z ogólnym rozporządzeniem o ochronie danych;

157.

sugeruje zatem finansowanie większej liczby badań nad standaryzacją podejścia „prywatność już na etapie projektowania” oraz promowanie rozwiązań kryptograficznych i uczenia maszynowego chroniącego prywatność, ponieważ kluczowe znaczenie ma zapewnienie możliwości wykorzystywania wysokiej jakości danych do trenowania algorytmów i wykonywania zadań AI bez naruszania prywatności; zauważa, że obiecujące są również składnice danych (ang. data trusts), certyfikaty dla aplikacji AI wysokiego ryzyka, systemy zarządzania informacjami osobowymi oraz wykorzystanie danych syntetycznych;

158.

zachęca UE i jej państwa członkowskie do wykorzystania niedawno ustanowionego projektu OECD dotyczącego zaufanego dostępu rządów do danych osobowych przechowywanych przez sektor prywatny jako punktu odniesienia dla decydentów na całym świecie w celu wypracowania międzynarodowego rozwiązania i zbieżności przepisów dotyczących najlepszych praktyk w tej dziedzinie; podkreśla w związku z tym, że swobodny przepływ danych i metadanych przez granice międzynarodowe, przy pełnym poszanowaniu dorobku prawnego UE w zakresie ochrony danych, jest kluczowym czynnikiem umożliwiającym innowacje cyfrowe w Europie; wzywa zatem Komisję do powstrzymania się od nakładania wymogów dotyczących lokalizacji danych, z wyjątkiem sytuacji, gdy jest to konieczne do ochrony praw podstawowych, w tym ochrony danych, lub w ograniczonych, proporcjonalnych i uzasadnionych przypadkach, gdy taka polityka leży w interesie UE lub jest niezbędna do utrzymania standardów europejskich;

159.

wzywa Komisję, by w odpowiedzi na orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE), zgodnie z którym Tarcza Prywatności UE–USA jest nieważna, podjęła wszelkie środki niezbędne do zagwarantowania, że każda nowa decyzja w sprawie adekwatności w odniesieniu do USA będzie w pełni zgodna z RODO, Kartą praw podstawowych Unii Europejskiej i każdym aspektem orzeczenia TSUE, a jednocześnie uprości transatlantyckie przepływy danych; wzywa Komisję do dalszego prowadzenia rozmów z innymi państwami spoza UE na temat adekwatności danych, ponieważ jest to najlepszy sposób promowania unijnej polityki ochrony danych i umożliwienia międzynarodowej wymiany danych;

b) Ukończony jednolity rynek cyfrowy

i. KRAJOWE STRATEGIE W ZAKRESIE AI

160.

wzywa państwa członkowskie do dokonania przeglądu krajowych strategii w zakresie AI, ponieważ wiele z nich nadal pozostaje niejasnych i nie ma jasno określonych celów, w tym dotyczących edukacji cyfrowej całego społeczeństwa oraz zaawansowanych kwalifikacji specjalistów; zaleca państwom członkowskim sformułowanie konkretnych, wymiernych i szczegółowych działań, przy jednoczesnym dążeniu do stworzenia synergii między nimi;

161.

wzywa Komisję, aby pomogła państwom członkowskim w ustaleniu priorytetów i jak największym ujednoliceniu krajowych strategii oraz otoczenia regulacyjnego w zakresie AI w celu zapewnienia spójności i konsekwencji w całej UE; zwraca uwagę, że choć różnorodność podejść krajowych jest dobrym sposobem na ustanowienie najlepszych praktyk, programiści i badawcze zajmujący się AI napotkaliby poważne przeszkody, gdyby musieli stosować różne parametry robocze i wypełniać różne obowiązki regulacyjne w każdym z 27 państw członkowskich;

ii. BARIERY NA RYNKU

162.

wzywa Komisję do kontynuowania prac nad usunięciem nieuzasadnionych barier uniemożliwiających pełne urzeczywistnienie jednolitego rynku cyfrowego, w tym nadmiernej dyskryminacji ze względu na kraj, niepełnego wzajemnego uznawania kwalifikacji zawodowych, zbyt uciążliwych procedur dostępu do rynku, niepotrzebnie wysokich kosztów przestrzegania przepisów i rozbieżnych procedur oceny zgodności, a także do zajęcia się częstym stosowaniem odstępstw, co skutkuje rozbieżnymi zasadami w różnych jurysdykcjach państw członkowskich; podkreśla, że dla przedsiębiorstw działających w środowisku transgranicznym ogólnounijne przepisy dotyczące AI, w przeciwieństwie do fragmentarycznego podejścia stosowanego w poszczególnych krajach, są pożądaną zmianą, która pomoże wzmocnić pierwszoplanową rolę Europy w zakresie rozwoju i wdrażania AI;

163.

wzywa Komisję do przyspieszenia procesu tworzenia realnej unii rynków kapitałowych; podkreśla potrzebę poprawy dostępu do środków finansowych, zwłaszcza dla MŚP, przedsiębiorstw typu start-up i scale-up;

164.

podkreśla potrzebę szybkiego zakończenia negocjacji w sprawie rozpatrywanych wniosków ustawodawczych mających na celu ukończenie tworzenia jednolitego rynku cyfrowego;

165.

wzywa Komisję do zapewnienia spójnego egzekwowania zasad jednolitego rynku;

166.

zauważa, że nowe ramy prawne powinny zostać starannie zaktualizowane i dostosowane do produktów i usług cyfrowych; proponuje, by położono nacisk na unowocześnienie i uproszczenie procedur zgodności poprzez wprowadzenie cyfrowych alternatyw dla istniejących środków analogowych i papierowych, umożliwiających przedsiębiorstwom stosowanie na przykład cyfrowego oznakowania CE, elektronicznego etykietowania lub dostarczanie instrukcji bezpieczeństwa w formacie cyfrowym;

167.

zachęca Komisję do wspierania przedsiębiorstw działających w trybie offline, które chcą przejść do trybu online; zachęca do prowadzenia dalszych kampanii informacyjnych skierowanych do MŚP i przedsiębiorstw typu start-up w oczekiwaniu na nowe i przyszłe przepisy UE w tym względzie, a także do lepszego egzekwowania zasad nadzoru rynkowego jako sposobu na zwiększenie zaufania konsumentów europejskich;

iii. RÓWNE WARUNKI DZIAŁANIA

168.

wyraża przekonanie, że należy zreformować obecne krajowe i europejskie ramy konkurencji i przepisy antymonopolowe, aby lepiej przeciwdziałać przypadkom nadużywania pozycji rynkowej i zmowie algorytmów w gospodarce cyfrowej, na przykład w związku z gromadzeniem danych, a także lepiej uwzględniać ryzyko związane z nowymi powstającymi monopolami bez szkody dla innowacji; z zadowoleniem przyjmuje zbliżające się zatwierdzenie aktu o rynkach cyfrowych; wzywa do szczególnego rozważenia potencjalnych kwestii związanych z konkurencją w obszarze AI;

169.

zauważa, że taka reforma powinna wzmocnić podejście oparte na dowodach oraz w większym stopniu uwzględniać wartość danych i skutki efektów sieciowych, wprowadzając jasne zasady dla platform o pozycji potentatów na rynku i zwiększając pewność prawa w przypadku współpracy w gospodarce cyfrowej;

170.

stwierdza w związku z tym, że Komisja powinna dostosować swoje praktyki definiowania rynku, aby zdefiniować rynki w sposób bardziej precyzyjny i zgodny ze współczesnymi realiami rynkowymi w sektorze cyfrowym, przeprowadzając analizę dynamiczną i przyjmując perspektywę długoterminową w celu oceny istnienia presji konkurencyjnej;

171.

wzywa Komisję i krajowe organy ds. konkurencji do zwiększenia wysiłków na rzecz stałego monitorowania rynków cyfrowych, co pozwoli zidentyfikować presję konkurencyjną i problemy trwale ograniczające konkurencję, a następnie częściej stosować środki naprawcze wobec przedsiębiorstw, które nadużywają swojej dominującej pozycji lub dopuszczają się zachowań antykonkurencyjnych;

172.

apeluje do państw członkowskich o znaczne zwiększenie funduszy i zdolności technicznych organów ds. konkurencji w celu zapewnienia skutecznego i szybkiego egzekwowania reguł konkurencji w szybko rozwijającej się i złożonej gospodarce cyfrowej; podkreśla, że organy ds. ochrony konkurencji powinny przyspieszać postępowania w sprawie nadużyć oraz, w razie potrzeby, stosować środki tymczasowe w celu ochrony i wspierania uczciwej konkurencji, gwarantując jednocześnie przedsiębiorstwom proceduralne prawo do obrony;

c) Zielona infrastruktura cyfrowa

i. ŁĄCZNOŚĆ I MOC OBLICZENIOWA

173.

wzywa Komisję do działań służących osiągnięciu ambitnego celu, jakim jest zachęcenie 75 % europejskich przedsiębiorstw do skorzystania z usług w chmurze, dużych zbiorów danych i AI do 2030 r., aby zachować globalną konkurencyjność i przyspieszyć realizację celów neutralności klimatycznej, a dzięki temu zapewnić ich osiągnięcie do 2050 r.; stwierdza, że kwota 2,07 mld EUR przeznaczona na finansowanie infrastruktury cyfrowej w ramach instrumentu „Łącząc Europę” jest niewystarczająca;

174.

podkreśla, że zmiana ilości i sposobu przetwarzania danych dla AI wymaga także opracowania i wdrożenia nowych technologii przetwarzania danych obejmujących przetwarzanie brzegowe, aby odejść od scentralizowanych modeli opartych na chmurze w kierunku zwiększonej decentralizacji zdolności przetwarzania danych; apeluje o zwiększenie inwestycji i badań w zakresie klastrów obliczeń rozproszonych, węzłów brzegowych i inicjatyw dotyczących mikrokontrolerów cyfrowych; zauważa, że przejście do szerokiego wykorzystania rozwiązań brzegowych może być bardziej zasobochłonne, ponieważ utracone zostaną korzyści wynikające z optymalizacji łączenia zasobów, i podkreśla, że w europejskiej strategii dotyczącej chmury obliczeniowej należy przeanalizować koszty i korzyści środowiskowe infrastruktur brzegowych na poziomie systemowym, w tym w celu optymalizacji zużycia energii przez AI;

175.

podkreśla, że AI wymaga potężnego sprzętu komputerowego, aby zapewnić użyteczność zaawansowanych algorytmów, w tym obliczeń wielkiej skali i obliczeń kwantowych oraz internetu rzeczy; apeluje o stałe zwiększanie ukierunkowanego finansowania publicznego i prywatnego na rzecz innowacyjnych rozwiązań zmniejszających zużycie energii, w tym ekoprojektu oprogramowania; wzywa do opracowania na szczeblu UE norm dotyczących pomiaru wykorzystania zasobów przez infrastrukturę cyfrową na podstawie najlepszych praktyk; wyraża zaniepokojenie światowym kryzysem mikroprocesorów i w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje wniosek Komisji dotyczący aktu w sprawie chipów, który ma zmniejszyć obecną zależność UE od dostawców zewnętrznych; ostrzega jednak przed przyszłymi zagrożeniami związanymi z nadmiarem mocy produkcyjnych na rynku i zaleca ostrożne rozważenie cyklu inwestycyjnego;

176.

podkreśla, że funkcjonowanie i szybka infrastruktura AI muszą opierać się na sprawiedliwej i bezpiecznej cyfrowej łączności dużej prędkości, co wymaga wprowadzenia sieci 5G we wszystkich obszarach miejskich do 2030 r., a także szerokiego dostępu do ultraszybkich sieci szerokopasmowych i polityki widma z warunkami licencji, które zapewniają przewidywalność, sprzyjają inwestycjom długoterminowym i nie zakłócają konkurencji; wzywa państwa członkowskie do dalszego wdrażania zestawu narzędzi 5G; apeluje o wprowadzenie w życie dyrektywy w sprawie ograniczenia kosztów sieci szerokopasmowych (40), by ułatwić wdrażanie sieci; wzywa Komisję do przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko w odniesieniu do sieci 5G; podkreśla znaczenie przeciwdziałania – za pomocą strategii komunikacyjnej UE – rozprzestrzenianiu się dezinformacji związanej z sieciami 5G; w związku z tym zwraca uwagę, że szeroko zakrojona i inkluzywna debata ostatecznie przyczyni się do zbudowania zaufania obywateli do działań na rzecz ciągłego rozwoju sieci ruchomych;

177.

wzywa Komisję do ustalenia harmonogramów dla państw członkowskich, miast, regionów i przemysłu oraz do usprawnienia administracyjnych procesów zatwierdzania sieci 5G; domaga się, by w regionach, w których wdrażaniem zajmuje się sektor publiczny, udostępniono więcej środków na zapewnienie szybkiej łączności społecznościom oddalonym i przyczynienie się do zniwelowania przepaści cyfrowej; domaga się wspierania projektów dotyczących sieci szerokopasmowych i łączności na podstawie wieloletnich ram finansowych, z zapewnieniem łatwiejszego dostępu dla organów lokalnych, aby uniknąć niepełnego wykorzystania funduszy publicznych;

178.

wzywa Komisję do oceny powiązań między AI a nową generacją infrastruktury cyfrowej, by umożliwić Europie objęcie pozycji lidera w dziedzinie sieci nowej generacji, w tym 6G;

179.

domaga się jasnej strategii w sprawie wdrożenia sieci światłowodowej oraz wprowadzenia sieci szerokopasmowych na obszarach wiejskich, co jest także kluczowe dla technologii o dużej przepustowości danych, takich jak AI; apeluje w tym względzie o zwiększenie wsparcia Europejskiego Banku Inwestycyjnego dla projektów dotyczących łączności na obszarach wiejskich;

180.

podkreśla, że istotne inwestycje wymagane do wdrożenia sieci, a także szybkie wdrożenie, które byłoby konieczne do osiągnięcia ambitnych celów wyznaczonych w cyfrowym kompasie, wymagają porozumień w sprawie współdzieleniu infrastruktury, które mają także kluczowe znaczenie dla promowania zrównoważonego charakteru i ograniczania zużycia energii; podkreśla, że wysiłki te są wciąż w początkowej fazie i należy je dalej rozszerzać;

ii. ZRÓWNOWAŻONY CHARAKTER

181.

wzywa UE do odegrania czołowej roli w gwarantowaniu neutralności klimatycznej i efektywności energetycznej zielonej infrastruktury cyfrowej do 2030 r. zgodnie z celami porozumienia paryskiego i w połączeniu z europejskim programem politycznym dotyczącym Zielonego Ładu, w tym poprzez ocenę wpływu na środowisko wielkoskalowych wdrożeń systemów opartych na AI, z uwzględnieniem zwiększonego zapotrzebowania na energię związanego z rozwojem i wykorzystaniem AI; wzywa do podjęcia skoordynowanych globalnych działań wielostronnych w celu wykorzystania AI w walce ze zmianą klimatu oraz degradacją środowiskową i ekologiczną, a także utratą bioróżnorodności;

182.

apeluje o wykorzystanie AI do monitorowania zużycia energii w gminach oraz opracowywania środków z zakresu efektywności energetycznej;

183.

zauważa, że niektóre zastosowania AI na dużą skalę wymagają dużej ilości danych i zasobów, a także dostrzega ich wpływ na środowisko; przypomina, że aby europejska AI była zrównoważona i odpowiedzialna ekologicznie, systemy AI powinny być projektowane, opracowywane i wdrażane z myślą o urzeczywistnieniu transformacji ekologicznej, neutralności klimatycznej i gospodarki o obiegu zamkniętym;

184.

wzywa Komisję do zachęcania do korzystania z energooszczędnych ośrodków przetwarzania danych, które mogą przyczynić się do neutralności pod względem emisji dwutlenku węgla;

185.

podkreśla, że obecny brak wymiany informacji między ośrodkami przetwarzania danych utrudnia podejmowanie odpowiednich działań publicznych i uzyskanie porównawczego przeglądu ekologiczności ośrodków przetwarzania danych; apeluje o znaczne zwiększenie liczby ocen oddziaływania na środowisko przeprowadzanych w związku z rozwojem AI; apeluje o opracowanie wymogów zapewniających dostępność odpowiednich dowodów w celu zmierzenia śladu środowiskowego aplikacji AI na dużą skalę; wskazuje na potrzebę opracowania jasnych zasad i wytycznych dotyczących ocen oddziaływania AI na środowisko, w tym wielokryterialnych ocen cyklu życia; apeluje o zapewnienie otwartego dostępu do kluczowych wskaźników efektywności środowiskowej ośrodków przetwarzania danych, opracowania norm UE oraz stworzenia unijnego ekologicznego oznakowania chmur obliczeniowych;

186.

apeluje o opracowanie planu gospodarki o obiegu zamkniętym dla technologii cyfrowych i AI oraz podkreśla, że UE powinna zagwarantować solidny łańcuch recyklingu ICT;

187.

zaleca propagowanie rozwiązań opartych na AI, zgodnie z dwojaką transformacją ekologiczną i cyfrową we wszystkich sektorach, w celu koordynowania zrównoważonych standardów dla przedsiębiorstw i umożliwienia monitorowania efektywności energetycznej oraz gromadzenia informacji na temat emisji i cyklu życia produktów;

188.

wzywa Komisję do ogłaszania konkursów i misji dotyczących rozwiązań z zakresu AI w odniesieniu do konkretnych problemów środowiskowych oraz do uwypuklenia tego elementu w programie „Horyzont Europa” i „Cyfrowa Europa”; przypomina, że projekty związane z potencjałem AI w zakresie rozwiązywania problemów środowiskowych powinny być realizowane na podstawie odpowiedzialnych i etycznych badań naukowych i innowacji;

189.

wzywa Komisję do opracowania kryteriów środowiskowych i powiązania przyznania budżetu UE, finansowania i procedur udzielania zamówień publicznych dotyczących AI z jej efektywnością środowiskową;

190.

wzywa Komisję do wspierania inteligentnych miast, obejmujących inteligentne budynki, inteligentne sieci, samochody podłączone do internetu, platformy mobilności, usługi publiczne i logistykę; popiera opracowanie wspólnego zbioru najlepszych praktyk w zakresie projektów i zastosowań; podkreśla, że inteligentne miasta wymagają dobrej współpracy między władzami państwowymi i lokalnymi, a także między ich agencjami i podmiotami prywatnymi;

191.

podkreśla potrzebę zdefiniowania zasad gwarantujących możliwość włączenia odpowiednich danych dotyczących zrównoważonego rozwoju i klimatu podczas tworzenia nowych przestrzeni danych dotyczących zrównoważonego rozwoju;

192.

wzywa Komisję do współpracy z państwami członkowskimi i sektorem prywatnym nad tworzeniem i wspieraniem ośrodków badawczych, w których zastosowania oparte na AI mogłyby być testowane pod kątem ich wyników w zakresie zrównoważonego rozwoju, oraz do oferowania wskazówek dotyczących sposobów poprawy śladu środowiskowego tych zastosowań; zachęca do dostosowania istniejących ośrodków badawczych, tak aby skupiały się na przypadkach użycia w produkcji o obiegu zamkniętym;

193.

wzywa Komisję do promowania zrównoważonej infrastruktury transportowej wykorzystującej AI w celu zwiększenia efektywności, ograniczenia zanieczyszczeń i promowania możliwości dostosowania do potrzeb użytkowników;

d) Ekosystem doskonałości

i. TALENTY

194.

wzywa Komisję do stworzenia ram umiejętności w zakresie AI dla pojedynczych osób, na podstawie ram kompetencji cyfrowych, aby zapewnić obywatelom, pracownikom i przedsiębiorstwom odpowiednie szkolenia i możliwości uczenia się w zakresie AI oraz usprawnić dzielenie się wiedzą, najlepszymi praktykami oraz umiejętnością korzystania z mediów i danych między organizacjami i przedsiębiorstwami zarówno na szczeblu UE, jak i na szczeblu krajowym; zwraca się do Komisji o szybkie działania w tworzeniu takich ram kompetencji na podstawie istniejących programów kształcenia w zakresie AI; zaleca utworzenie europejskiej przestrzeni danych dotyczących umiejętności w zakresie AI, aby wspierać europejskie szkolenia z zakresu umiejętności na poziomie sektorowym i regionalnym we wszystkich państwach członkowskich; podkreśla, że nabywanie i nauczanie umiejętności cyfrowych i umiejętności w zakresie AI musi być dostępne dla wszystkich, a w szczególności dla kobiet i grup szczególnie wrażliwych; wzywa Komisję i państwa członkowskie do wspierania bezpłatnych kursów internetowych, które poszerzają podstawowe szkolenie w zakresie AI;

195.

apeluje o inwestowanie w badania naukowe mające na celu lepsze zrozumienie strukturalnych tendencji związanych z AI na rynku pracy, w tym, na jakie umiejętności jest większe zapotrzebowanie lub które są zagrożone niedoborem w przyszłości, co pozwoli na opracowanie programów przekwalifikowania zawodowego;

196.

zauważa z niepokojem brak ukierunkowanych i systematycznych środków w zakresie szkolenia zawodowego dorosłych; wzywa Komisję i państwa członkowskie do opracowania strategii politycznych obejmujących odpowiednie inwestycje w przekwalifikowanie i podnoszenie kwalifikacji siły roboczej, w tym informowanie obywateli o sposobie działania algorytmów i ich wpływie na życie codzienne; wzywa do zwrócenia szczególnej uwagi na osoby, które straciły pracę lub są zagrożone jej utratą w związku z transformacją cyfrową, z myślą o przygotowaniu ich do pracy z technologiami związanymi z AI i ICT; wzywa Komisję do zachęcania do tworzenia partnerstw na rzecz umiejętności z udziałem wielu zainteresowanych stron i inwestowania w nie w celu testowania najlepszych praktyk; zaleca monitorowanie tworzenia w UE wysokiej jakości miejsc pracy związanych z AI;

197.

podkreśla, że istniejące luki cyfrowe można zlikwidować jedynie za pomocą ukierunkowanych i włączających środków skierowanych zarówno do kobiet, jak i do osób starszych, i w związku z tym wzywa do znacznych inwestycji w ukierunkowane środki w zakresie podnoszenia kwalifikacji i edukacji w celu wyeliminowania tych luk cyfrowych; wzywa Komisję i państwa członkowskie do wspierania w tym względzie kultury i warunków pracy sprzyjających równouprawnieniu płci;

198.

wzywa Komisję do promowania równości płci w przedsiębiorstwach zajmujących się działalnością związaną z AI i ICT, w tym poprzez finansowanie projektów prowadzonych przez kobiety w sektorze cyfrowym oraz promowanie minimalnej liczby kobiet wśród naukowców uczestniczących w zaproszeniach do składania wniosków o finansowanie badań związanych z AI i ICT;

199.

podkreśla potrzebę rozwiązania problemu niedoboru talentów poprzez zapewnienie wzrostu, przyciągania i zatrzymywania największych talentów; wzywa Komisję do realizacji celu, jakim jest zatrudnienie w UE 20 mln specjalistów w dziedzinie ICT; podkreśla, że w celu zatrzymania największych talentów w dziedzinie AI oraz powstrzymania drenażu mózgów UE musi oferować konkurencyjne wynagrodzenia, lepsze warunki pracy, współpracę transgraniczną oraz konkurencyjną infrastrukturę;

200.

podkreśla wartość dodaną posiadania uproszczonych i usprawnionych ram unijnych mających na celu przyciąganie talentów międzynarodowych w sektorze technologicznym w celu umożliwienia mobilności i przepływu talentów w UE i z zagranicy, poprawy dostępu międzynarodowych talentów do unijnego rynku pracy i przyciągania pracowników i studentów na żądanie; podkreśla, że potrzebne są nowe innowacyjne narzędzia i przepisy, które pomogą dopasować pracodawców do potencjalnych pracowników sektora ICT, rozwiążą problem niedoborów na rynku pracy oraz ułatwią uznawanie międzynarodowych kwalifikacji i umiejętności; zaleca utworzenie unijnej bazy talentów i platformy dopasowywania, która będzie służyć jako punkt kompleksowej obsługi międzynarodowych talentów, chcących ubiegać się o pracę w UE oraz będzie służyć pracodawcom poszukującym potencjalnych pracowników za granicą; wzywa Komisję do rozszerzenia zakresu stosowania niebieskiej karty UE, aby zagwarantować, że Europa pozostanie otwarta na światowe talenty;

201.

wzywa Komisję do zajęcia się rosnącym zapotrzebowaniem na pracę zdalną w państwach członkowskich, aby umożliwić pracownikom unijnym i międzynarodowym wykonywanie pracy zdalnej w innym państwie członkowskim niż to, w którym mieszkają; zaleca w tym kontekście kompleksowy przegląd przeszkód legislacyjnych i innych utrudniających pracę zdalną oraz uwzględnienie ich w kolejnych wnioskach ustawodawczych;

202.

podkreśla potrzebę wzmocnienia spójności innowacyjnej między regionami UE i państwami członkowskimi, ponieważ talenty mogą być nierównomiernie rozmieszczone;

203.

wzywa Komisję i państwa członkowskie do zapewnienia odpowiedniej ochrony praw i dobrobytu pracowników, takich jak niedyskryminacja, prywatność, autonomia i godność ludzka, przy wykorzystywaniu AI i zarządzaniu algorytmicznym, w tym w odniesieniu do praktyk nieuzasadnionego nadzoru; podkreśla, że gdy AI jest wykorzystywana w pracy, pracodawcy muszą zachować przejrzystość co do sposobu jej wykorzystania i wpływu na warunki pracy, oraz podkreśla, że pracownicy powinni być zawsze informowani i konsultowani przed zastosowaniem urządzeń i praktyk opartych na AI; podkreśla, że algorytmy zawsze muszą być nadzorowane przez człowieka, a ich decyzje muszą być rozliczalne, zaskarżalne i – w stosownych przypadkach – odwracalne; uważa, że należy zachęcać do szkolenia twórców algorytmów w zakresie etyki, przejrzystości i kwestii antydyskryminacyjnych;

204.

wzywa do opracowania europejskiej strategii na rzecz bezpiecznego korzystania z AI przez dzieci, mającej na celu przekazywanie dzieciom informacji o interakcji z AI, aby chronić je przed ryzykiem i potencjalnymi szkodami;

205.

wzywa państwa członkowskie do włączenia umiejętności i kompetencji cyfrowych jako elementu edukacji podstawowej i uczenia się przez całe życie; wzywa do stworzenia wysokowydajnego systemu edukacji w zakresie AI, który już na wczesnym etapie, poczynając od szkolnictwa podstawowego, promuje umiejętności i kompetencje cyfrowe oraz odporność cyfrową; podkreśla, że opracowanie skutecznych programów nauczania w zakresie edukacji cyfrowej wymaga woli politycznej, wystarczających środków i badań naukowych; wzywa Komisję do promowania wprowadzenia kursów dotyczących umiejętności w zakresie AI i informatyki we wszystkich europejskich szkołach, na uniwersytetach i w instytucjach edukacyjnych; podkreśla, że taki rozwój umiejętności jest potrzebny w kształceniu dorosłych w takim samym stopniu, jak w szkolnictwie podstawowym czy średnim; wzywa Komisję i państwa członkowskie do podjęcia kompleksowej i spójnej inicjatywy politycznej w zakresie umiejętności i edukacji w zakresie AI na szczeblu UE, a także do podjęcia inicjatywy ustawodawczej w sprawie AI w miejscu pracy;

206.

zwraca uwagę na potrzebę stworzenia multidyscyplinarnych programów nauczania na uniwersytetach, które koncentrowałyby się na umiejętnościach w zakresie technologii cyfrowych i AI, w tym w dziedzinie zdrowia, oraz na interdyscyplinarnych ośrodkach badawczych; uważa, że należy również promować ścieżki dalszej edukacji oferujące specjalizację w zakresie AI (np. na poziomie magisterskim lub doktoranckim, a także w trybie stacjonarnym i zaocznym);

207.

wzywa państwa członkowskie do nadania priorytetu rozwijaniu innowacyjnych metod i programów nauczania w obszarze programowania i STEM, a zwłaszcza do podniesienia poziomu kształcenia w dziedzinie matematyki i analizy statystycznej w celu zrozumienia prawdopodobnego charakteru algorytmów AI; wzywa Komisję i państwa członkowskie do promowania dyscyplin akademickich STEM w celu zwiększenia liczby studentów w tych dziedzinach; podkreśla, że inne dyscypliny, które współdziałają z dyscyplinami STEM, również będą miały kluczowe znaczenie dla propagowania umiejętności cyfrowych;

208.

zachęca państwa członkowskie do przyjęcia strategii promującej udział kobiet w studiach i zawodach związanych ze STEM, ICT i AI w celu osiągnięcia równości płci, w tym poprzez określenie celu dotyczącego udziału kobiet naukowców w projektach w zakresie STEM i AI;

209.

podkreśla, że edukacja cyfrowa powinna również podnosić świadomość na temat aspektów życia codziennego, na które potencjalnie może mieć wpływ uczenie maszynowe, w tym na wyszukiwarki reklamujące treści, targetowanie reklam, algorytmy mediów społecznościowych i deepfake’i; podkreśla, że odporność cyfrowa wymaga dodatkowej edukacji medialnej, aby pomóc w nadaniu kontekstu nowym umiejętnościom cyfrowym i kompetencjom w zakresie sztucznej inteligencji, i w związku z tym wzywa do wspierania i popierania nowych i już istniejących dostępnych kursów umiejętności w zakresie AI dla wszystkich obywateli;

210.

apeluje o podjęcie działań mających na celu zapewnienie wszystkim placówkom edukacyjnym szerokopasmowego dostępu do internetu oraz silnej infrastruktury cyfrowej do nauki; podkreśla potrzebę zapewnienia europejskim uniwersytetom i ich sieciom odpowiednich zasobów obliczeniowych potrzebnych do trenowania modeli AI, które stają się coraz droższe; podkreśla potrzebę dostarczenia nauczycielom niezbędnych umiejętności i narzędzi w zakresie AI; apeluje o położenie większego nacisku na szkolenia techniczne dla nauczycieli oraz rozwój innowacyjnych narzędzi nauczania i uczenia się;

211.

domaga się inwestycji w inicjatywy mające na celu naukę kodowania dla młodzieży w celu promowania umiejętności z zakresu AI oraz wysokich kwalifikacji, w tym inwestycji w akademie kodowania, letnie szkoły i praktyki szkolne w dziedzinie AI; jest zdania, że unijne staże „Cyfrowe możliwości” powinny zostać rozszerzone na szkolenia zawodowe;

ii. BADANIA NAUKOWE

212.

wzywa UE do zwiększenia inwestycji w badania nad AI i innymi kluczowymi technologiami, takimi jak robotyka, obliczenia kwantowe, mikroelektronika, internet rzeczy, nanotechnologia i druk 3D; wzywa Komisję do opracowania i prowadzenia europejskiego strategicznego planu badań nad sztuczną inteligencją, uwzględniającego główne problemy interdyscyplinarne, których rozwiązaniem może być po części AI; podkreśla, że inwestycje powinny być ukierunkowane na przypadki użycia, które mogą przyczynić się do zwiększenia liczby trwałych rozwiązań, dobrobytu i włączenia społecznego;

213.

zachęca wszystkie państwa członkowskie do przeznaczania większej części PKB na badania nad technologiami cyfrowymi; wzywa do ciągłego wzmacniania programu „Horyzont Europa”, a w szczególności partnerstwa w zakresie AI, danych i robotyki oraz Europejskiej Rady ds. Innowacji; apeluje o rozszerzenie programu „Cyfrowa Europa” i uznaje, że przydzielone na ten program finansowanie w wysokości 7,6 mld EUR należy zwiększyć;

214.

podkreśla potrzebę priorytetowego potraktowania badań naukowych na szczeblu UE w obszarze AI; wzywa Komisję do uproszczenia struktury finansowania badań, w tym wymogów i procesów związanych z wnioskami o dotacje; podkreśla potrzebę poprawy jakości i spójności przeglądów wniosków oraz zwiększenia przewidywalności instrumentów finansowania i ich terminowości, aby wspierać planowanie w perspektywie długoterminowej, z wykorzystaniem europejskiego planu działania dotyczącego badań naukowych w obszarze AI; wzywa Komisję do finansowania większej liczby wniosków w obszarze AI poprzez połączenie różnych instrumentów, takich jak Europejska Rada ds. Badań Naukowych, działania „Maria Skłodowska-Curie”, Europejska Rada ds. Innowacji i Europejski Instytut Innowacji i Technologii;

215.

wzywa Komisję i państwa członkowskie do priorytetowego traktowania finansowania badań nad AI, które koncentrują się na zrównoważonej i społecznie odpowiedzialnej AI, przyczyniającej się do znalezienia rozwiązań chroniących i promujących prawa podstawowe, oraz do unikania finansowania programów, które stanowią niedopuszczalne zagrożenie dla tych praw, w tym finansowania systemów masowej inwigilacji, kontroli społecznej i innych systemów, które mogą prowadzić do negatywnych skutków społecznych, a także technologii przyczyniających się do szkód w środowisku;

216.

zachęca do tworzenia większej liczby stanowisk nauczania w dziedzinie AI na europejskich uniwersytetach, a także zapewniania adekwatnych wynagrodzeń w obszarze badań naukowych dotyczących AI i większego finansowania publicznego w celu odpowiedniego szkolenia i utrzymywania badaczy i przedsiębiorców obecnego i przyszłego pokolenia oraz w celu zapobiegania drenażowi mózgów do lokalizacji poza UE; podkreśla potrzebę ograniczenia przeszkód biurokratycznych utrudniających naukowcom uniwersyteckim łatwy dostęp do funduszy i wzywa Komisję do udostępnienia narzędzi zwiększających cyfrową łączność między uniwersytetami w państwach członkowskich i między nimi; wzywa do rozwijania przekrojowych sieci zajmujących się AI na europejskich uniwersytetach, w instytucjach badawczych i w sektorze prywatnym, a także specjalnych multidyscyplinarnych ośrodków badawczych zajmujących się AI;

217.

zaleca, by uniwersytety zwiększyły finansowanie projektów w zakresie badań stosowanych, w których uwzględnia się aspekty AI;

218.

wzywa Komisję do usprawnienia transferu wiedzy między badaniami nad AI a społeczeństwem poprzez tworzenie sieci biznesowych i punktów kontaktowych z prawnikami i konsultantami biznesowymi na uniwersytetach, a także poprzez tworzenie paneli obywatelskich, platform dla środowisk nauki i dla społeczeństwa oraz zaangażowanie ogółu społeczeństwa w formułowanie programów badawczych w dziedzinie AI; podkreśla znaczenie płynnego przejścia od środowiska akademickiego do przemysłu oraz wartość dodaną bliskości między nimi, sprzyjającej udanym i dynamicznym ekosystemom i ośrodkom przemysłowym zajmującym się AI;

219.

podkreśla potrzebę przyspieszenia transferu wiedzy w UE od badań i nauki po zastosowania AI w przemyśle i sektorze publicznym; z zadowoleniem przyjmuje utworzenie specjalnego partnerstwa publiczno-prywatnego na rzecz AI; wzywa Komisję do utworzenia europejskich ośrodków przetwarzania danych w obszarze AI, opracowanych wspólnie z branżą i społeczeństwem obywatelskim; podkreśla znaczenie miejsc testowania sztucznej inteligencji; odnosi się w szczególności do Wspólnego Przedsięwzięcia w dziedzinie Europejskich Obliczeń Wielkiej Skali, Wspólnego Przedsięwzięcia na rzecz Kluczowych Technologii Cyfrowych oraz Wspólnego Przedsięwzięcia na rzecz Inteligentnych Sieci i Usług;

220.

apeluje o ustanowienie sztandarowego projektu dotyczącego AI wspieranego przez program „Horyzont Europa”, opierającego się na istniejących i przyszłych sieciach regionalnych centrów doskonałości w obszarze AI, w celu budowy sojuszu silnych europejskich organizacji badawczych, które dzielą wspólne plany działania, by wspierać doskonałość w dziedzinie badań podstawowych i stosowanych, dostosowywać krajowe wysiłki na rzecz AI, wspierać innowacje i inwestycje, przyciągać i utrzymywać talenty w dziedzinie AI w Europie i tworzyć synergie i korzyści skali; uważa, że koncepcja sztandarowych projektów ma potencjał przyciągania najlepszych i najzdolniejszych umysłów z zagranicy, a także przyciągnięcia do Europy znacznych inwestycji prywatnych;

221.

dodaje, że sztandarowe projekty dotyczące AI, realizowane we współpracy z innymi instytucjami badawczymi i przemysłem, powinny być odpowiednio finansowane; podkreśla korzyści płynące z dobrze kontrolowanych piaskownic regulacyjnych służących do testowania produktów, usług i podejść w zakresie AI w kontrolowanym środowisku rzeczywistym przed wprowadzeniem ich na rynek;

222.

zwraca uwagę, że wyznaczenie europejskich ośrodków innowacji cyfrowej w ramach programu „Cyfrowa Europa” jest kolejnym ważnym krokiem w tworzeniu ekosystemu doskonałości AI opartego na klastrach uniwersytecko-przemysłowych; krytykuje jednak fakt, że kryteria wyznaczania ośrodków innowacji cyfrowej pozostają niejasne, w związku z czym ośrodki te w całej Europie różnią się pod względem możliwości i rozwoju, a wzajemne powiązania z innymi ośrodkami cyfrowymi wyznaczonymi przez Europejski Instytut Innowacji i Technologii oraz w ramach programu „Horyzont Europa” pozostają niejasne; sugeruje w związku z tym, że potrzebna jest większa koordynacja, a także ustanowienie ogólnego klastra współpracy obejmującego zdecentralizowane ośrodki AI oparte na ogólnounijnych ramach dotyczących specjalistycznej wiedzy prawnej, danych, finansowania i zachęt; z zadowoleniem przyjmuje inicjatywy Komisji na rzecz utworzenia sieci przedsiębiorstw typu start-up w całej UE, a także poza nią, takich jak Start-up Europe i Start-up Europe Mediterranean, w celu wspierania wymiany pomysłów, możliwości biznesowych i tworzenia sieci kontaktów.;

223.

proponuje zwiększenie skali i dostosowanie istniejących inicjatyw, takich jak Europejskie Laboratorium Uczenia się i Systemów Inteligentnych [European Lab for Learning & Intelligent Systems] oraz Konfederacja Laboratoriów Badań nad Sztuczną Inteligencją w Europie [Confederation of Laboratories for Artificial Intelligence Research in Europe], a także projektów przewodnich, takich jak HumanE AI Network i AI4EU, w celu promowania ambitnych, opartych na współpracy i ogólnounijnych celów i projektów badawczo-rozwojowych;

e) Ekosystem zaufania

i. SPOŁECZEŃSTWO I AI

224.

proponuje, aby w ramach sugerowanego szkolenia na temat AI państwa członkowskie i UE opracowały kampanie zwiększania świadomości, obejmujące dyskusje publiczne na szczeblu lokalnym, jako dodatkowy środek w celu docierania do obywateli, informowania ich i wzmacniania ich pozycji, aby lepiej zrozumieć możliwości, zagrożenia, wpływ społeczny, prawny i etyczny AI, by dalej przyczyniać się do wiarygodności i demokratyzacji AI; wyraża przekonanie, że działania te, wraz z utworzeniem jasnych i solidnych ram prawnych dotyczących AI ukierunkowanej na człowieka i wiarygodnej, przyczyniłyby się do zmniejszenia obaw obywateli, które mogą być związane z powszechnym stosowaniem AI w Europie;

225.

wzywa UE do dopilnowania, by rozwój, wdrażanie i wykorzystywanie AI odbywało się z pełnym poszanowaniem zasad demokracji, praw podstawowych i przestrzeganiem prawa w sposób, który umożliwia przeciwdziałanie mechanizmom nadzoru i nie zakłóca w niewłaściwy sposób wyborów ani nie przyczynia się do rozpowszechniania dezinformacji;

226.

podkreśla, że rządy i przedsiębiorstwa powinny wdrażać i pozyskiwać wyłącznie godne zaufania systemy AI, które są zaprojektowane, w stosownych przypadkach, z myślą o przestrzeganiu praw pracowniczych oraz promowaniu wysokiej jakości edukacji i umiejętności informatycznych, i które nie zwiększają różnic w traktowaniu kobiet i mężczyzn ani nie pogłębiają dyskryminacji poprzez uniemożliwianie równych szans dla wszystkich;

227.

popiera korekty praw ochrony konsumentów jako kolejny sposób na budowanie zaufania do AI, na przykład poprzez udzielanie konsumentom prawa do wiedzy, czy wchodzą w interakcję z agentem AI, co pozwoli im domagać się przeglądu decyzji AI przez człowieka, oraz poprzez zapewnienie im możliwości przeciwdziałania komercyjnemu nadzorowi i personalizacji cen;

228.

podkreśla, że wprowadzenie niektórych technologii AI w miejscu pracy, takich jak te, które wykorzystują dane pracowników, powinno odbywać się w porozumieniu z przedstawicielami pracowników i partnerami społecznymi; zwraca uwagę, że pracownicy i ich przedstawiciele powinni mieć możliwość zażądania od pracodawców informacji na temat tego, jakie dane są gromadzone, gdzie są one przechowywane, jak są przetwarzane i jakie zabezpieczenia są stosowane, by je chronić;

229.

wzywa UE do zadbania o to, by systemy AI odzwierciedlały jej różnorodność kulturową i wielojęzyczność w celu zapobiegania uprzedzeniom i dyskryminacji; podkreśla, że w celu poradzenia sobie z uprzedzeniami w AI należy promować różnorodność w zespołach opracowujących, wdrażających i oceniających zagrożenia poszczególnych zastosowań AI; podkreśla potrzebę wykorzystywania danych segregowanych według kryterium płci do oceny algorytmów AI oraz włączenia analizy pod kątem płci do wszystkich ocen ryzyka związanego z AI;

230.

podkreśla znaczenie ciągłych badań i monitorowania wpływu AI na różne aspekty życia społecznego, zarówno na szczeblu krajowym, jak i unijnym; sugeruje, by w działania te zaangażować Eurostat i inne agencje UE;

231.

podkreśla, że na podstawie wyników systemu monitorowania można rozważyć utworzenie europejskiego funduszu przejściowego, który pomógłby np. w zarządzaniu utratą miejsc pracy w regionach lub sektorach szczególnie narażonych;

ii. ADMINISTRACJA ELEKTRONICZNA

232.

wzywa państwa członkowskie do realizacji deklaracji z Tallina w sprawie administracji elektronicznej, nadania obywatelom centralnej pozycji w obszarze świadczenia usług oraz do wprowadzenia mechanizmów zapewniających wszystkim obywatelom na wszystkich szczeblach administracji publicznej ponadgraniczne, interoperacyjne, zindywidualizowane, przyjazne dla użytkownika i kompleksowe cyfrowe usługi publiczne oparte na AI; jest zdania, że celem powinno być wprowadzenie w ciągu najbliższych pięciu lat świadczenia obywatelom cyfrowych usług administracji elektronicznej opartych na AI, przy jednoczesnym zachowaniu interakcji z ludźmi; przypomina, że fundusze Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności oraz krajowe plany odbudowy i zwiększania odporności odegrają w tym względzie kluczową rolę; wzywa organy publiczne do wspierania i rozwijania AI w sektorze publicznym; z zadowoleniem przyjmuje przegląd rozporządzenia w sprawie eIDAS (41) i jego rolę w stymulowaniu świadczenia cyfrowych usług publicznych; podkreśla, że nikt nie powinien pozostawać w tyle, a alternatywy offline powinny być zawsze dostępne;

233.

apeluje do Komisji o wznowienie planu działania na rzecz administracji elektronicznej oraz o stworzenie synergii z programem „Cyfrowa Europa” w celu wspierania wdrożenia AI we wszystkich administracjach publicznych zgodnie z europejską strategią oprogramowania open source;

234.

podkreśla, że administracja elektroniczna odgrywa istotną rolę w rozwoju gospodarki opartej o dane i w innowacjach cyfrowych na jednolitym rynku cyfrowym; zwraca uwagę, że współpraca i dzielenie się dobrymi praktykami wśród administracji publicznych oraz ponad granicami stanowią istotne elementy wdrażania administracji elektronicznej w całej UE; wzywa do ujednolicenia i usprawnienia procedur administracji publicznej w celu zwiększenia skuteczności wymiany między państwami członkowskimi UE i wszystkimi szczeblami administracji;

235.

zwraca uwagę, że do opracowania wysokiej jakości usług online potrzebni są doświadczeni eksperci; podkreśla potrzebę zwiększenia liczby rządowych strategii rekrutacji i szkoleń dla osób mających umiejętności cyfrowe i wiedzę o AI;

236.

apeluje o szybsze wdrożenie jednolitego portalu cyfrowego i promowanie rozwoju interoperacyjnych platform oferujących usługi transgraniczne w UE z zachowaniem wspólnych norm bezpieczeństwa dla wszystkich usług we wszystkich państwach członkowskich; podkreśla, że należy rozważyć ewentualne rozszerzenie, poza ograniczony zestaw, usług uwzględnionych obecnie w rozporządzeniu (UE) 2018/1724 (42) ustanawiającym jednolity portal cyfrowy;

237.

podkreśla, że platformy konsultacji publicznych instytucji UE i państw członkowskich zwiększają zaangażowanie i dostęp do informacji cyfrowych; zaleca inwestycje w poprawę użyteczności i dostępności, takie jak podawanie streszczeń i informacji w wielu językach oraz specjalne, ukierunkowane, marketingowe działania informacyjne na rzecz cyfrowych platform zaangażowania publicznego;

238.

zaleca zwiększenie interaktywnego i osobistego dialogu z obywatelami Unii za pomocą internetowych konsultacji z obywatelami, formatów dialogu z zainteresowanymi stronami lub funkcji cyfrowych do komentowania prawodawstwa i inicjatyw UE;

iii. E-ZDROWIE

239.

domaga się zaprojektowania ukierunkowanego na człowieka i opartego na dowodach podejścia do AI w dziedzinie zdrowia, skupiającego się na spersonalizowanej, opłacalnej, skoncentrowanej na pacjencie i wysokiej jakości opiece zdrowotnej, rozwijanej w ścisłej współpracy z pracownikami służby zdrowia i pacjentami, przy zachowaniu ludzkiego nadzoru i podejmowania decyzji; wzywa do nadania priorytetu finansowaniu, ustanawianiu celów strategicznych, promowaniu współpracy oraz przyjmowaniu zastosowań AI w opiece zdrowotnej jako sektorze krytycznym, w którym możliwości oferowane przez AI mogą przynieść ogromne korzyści dla zdrowia i dobrostanu obywateli, jeśli odpowiednio zarządza się ryzykiem nieodłącznym;

240.

podkreśla, że zastosowania AI w opiece zdrowotnej należy promować jako narzędzie pomagające pracownikom opieki zdrowotnej i odciążające ich, pozwalające im skoncentrować się na zadaniach klinicznych, a nie zastępujące pracowników opieki zdrowotnej lub działające jako niezależny podmiot w systemach opieki zdrowotnej; podkreśla potrzebę zapewnienia poziomu jakości, bezpieczeństwa i ochrony na równi z procesem zatwierdzania leków, szczepionek i wyrobów medycznych; apeluje o przypominającą badania kliniczne metodę testowania adekwatności i monitorowania wdrażania AI w kontekstach klinicznych; uważa, że korzystna byłaby ocena, które usługi opieki zdrowotnej można zautomatyzować w sposób etyczny i odpowiedzialny;

241.

uważa, że zasadę równego dostępu do opieki zdrowotnej należy rozszerzyć na zastosowania AI związane ze zdrowiem, w tym systemy służące wykrywaniu chorób, zarządzaniu chorobami przewlekłymi, zapewnianiu świadczeń zdrowotnych oraz odkrywaniu leków; podkreśla konieczność wdrożenia właściwych środków w celu przeciwdziałania zagrożeniom dla zdrowia związanym z przepaścią cyfrową, stronniczością algorytmiczną, dyskryminacją oraz marginalizacją osób wymagających szczególnego traktowania lub należących do mniejszości kulturowych, mających ograniczony dostęp do opieki zdrowotnej;

242.

przypomina stanowisko Parlamentu, zgodnie z którym towarzystwa ubezpieczeniowe ani inni usługodawcy uprawnieni do dostępu do informacji przechowywanych w aplikacjach związanym z e-zdrowiem nie powinni mieć możliwości wykorzystania tych danych do celów dyskryminacji przy ustalaniu cen;

243.

jest przekonany, że obecne projekty i inicjatywy UE, takie jak Program UE dla zdrowia, europejska przestrzeń danych dotyczących zdrowia, europejska platforma na rzecz rejestracji chorób rzadkich, to kroki w odpowiednim kierunku, ponieważ pozwalają państwom członkowskim łączyć zasoby, zwiększać korzystną współpracę między systemami opieki zdrowotnej oraz umożliwiają bezpieczną wymianę wysokiej jakości danych do badań i innowacji z poszanowaniem prywatności;

244.

apeluje o odpowiednie umocowanie prawne i umiejscowienia ram „AI w dziedzinie zdrowia” na szczeblu unijnym; podkreśla, że wiele poziomów ryzyka ewoluuje z czasem dzięki bardziej zaawansowanym technologiom AI;

245.

podkreśla potrzebę większej liczby wytycznych dotyczących przetwarzania danych na temat zdrowia na podstawie RODO w celu wykorzystania pełnego potencjału AI z korzyścią dla jednostek, przy jednoczesnym poszanowaniu praw podstawowych; wzywa Komisję do szybszej i lepszej harmonizacji norm regulujących przetwarzanie, w tym udostępnianie, anonimizację i interoperacyjność danych na temat zdrowia w państwach członkowskich;

246.

wzywa Komisję do promowania integracji zasad etycznych na każdym etapie rozwoju, projektowania i wykorzystywania zastosowań AI; podkreśla, że należy promować dalsze badania nad metodami i uprzedzeniami zakorzenionymi w trenowanym systemie AI, by uniknąć nieetycznych bądź dyskryminujących wniosków przy zastosowaniu systemu do danych dotyczących zdrowia ludzi; zaleca stworzenie unijnego kodeksu postępowania w zakresie przetwarzania danych dotyczących zdrowia w pełnej zgodności z RODO;

247.

wzywa Komisję do rozważenia inicjatywy w zakresie neuropraw, której celem jest ochrona ludzkiego mózgu przed ingerencją, manipulacją i kontrolą ze strony neurotechnologii napędzanej przez AI; zachęca Komisję Europejską, by pełniła rolę przewodnią w programie działań na rzecz neuropraw na szczeblu ONZ, by włączyć neuroprawa do Powszechnej deklaracji praw człowieka, a konkretnie prawo do tożsamości, wolnej woli, prywatności psychicznej, równego dostępu do postępów w dziedzinie ulepszania mózgu oraz ochrony przez uprzedzeniami algorytmicznymi;

248.

wzywa Komisję do rozważenia ram prawnych dla internetowych konsultacji medycznych;

249.

podkreśla potrzebę wprowadzenia środków promujących równy dostęp do opieki zdrowotnej i zwiększających wykorzystanie rozwiązań z zakresu AI przez podmioty świadczące usługi opieki zdrowotnej;

250.

wzywa Komisję do wsparcia ustanowienia mechanizmu współpracy w kontekście europejskiej przestrzeni danych na temat zdrowia i jej funkcjonowania, w celu promowania wymiany danych na temat zdrowia i wspierania rozwoju elektronicznych kart zdrowia zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawowymi i wykonawczymi; wzywa do poprawy jakości danych dostępnych dla każdego obywatela UE poprzez umożliwienie prawidłowego działania narzędzi cyfrowych (np. na podstawie samouczących się algorytmów lub analizy dużych zbiorów danych); zaleca, aby dane przechowywane zgodnie z RODO były dostępne do dalszych badań, a także do opracowywania nowych leków i zindywidualizowanych terapii;

251.

podkreśla, że do programów kształcenia pracowników opieki zdrowotnej należy włączyć umiejętności cyfrowe i związane z AI, a także wiedzę na temat unijnego prawodawstwa dotyczącego ochrony danych i obsługi danych wrażliwych, w tym promowanie anonimizacji danych;

252.

apeluje o wytyczne dotyczące możliwości stosowania ram odpowiedzialności i zharmonizowanych systemów zatwierdzania aplikacji medycznych opartych na AI oraz leków opracowanych lub testowanych za pomocą AI i uczenia maszynowego; podkreśla, że we wszelkich przyszłych reformach regulacyjnych należy uwzględnić szkody wynikające z niewystarczającej alokacji zasobów lub braku świadczenia opieki, wprowadzając systemy rekomendacji oparte na sztucznej inteligencji w sektorze opieki zdrowotnej; podkreśla, że potrzebne są odpowiednie najlepsze praktyki, standardy i kryteria certyfikacji i zatwierdzania aplikacji medycznych zgodnie z ryzykiem odpowiedzialności;

253.

apeluje do Komisji, by zapewniła i wykorzystała ukierunkowane na człowieka modele predykcyjne dotyczące pandemii, w których różnorodne zbiory danych łączą się w czasie rzeczywistym, by wpływać na podejmowanie decyzji;

f) Strategia przemysłowa

i. PLANOWANIE STRATEGICZNE I INWESTYCJE

254.

wyraża przekonanie, że UE powinna umieścić AI i gospodarkę opartą na danych w sercu ambitnej cyfrowej strategii przemysłowej w celu wzmacniania pozycji innowacyjnych przedsiębiorstw i przedsiębiorców, tak by mogli konkurować o najlepsze innowacje w zakresie modeli technologicznych i biznesowych w Europie i na świecie, oraz wzmocnić otwartą strategiczną autonomię UE przy jednoczesnym ustanowieniu solidnych norm prawnych, etycznych, technologicznych i bezpieczeństwa dla wszystkich systemów i komponentów AI, które mają być wykorzystywane na rynku wewnętrznym;

255.

zachęca Komisję do stosowania analizy na dużych zbiorach danych z użyciem AI, by wesprzeć wykonywanie testów wytrzymałościowych podczas oceny odporności łańcuchów wartości oraz mapowanie zależności;

256.

wzywa Komisję do przeprowadzenia kompleksowej analizy mocnych i słabych stron w celu określenia słabych punktów UE, zidentyfikowania obszarów krytycznych i zależności wysokiego ryzyka, ustalenia realistycznych oczekiwań technicznych i gospodarczych w odniesieniu do AI oraz oceny skutków we wszystkich sektorach przemysłu europejskiego; podkreśla, że w tym celu Komisja powinna współpracować z odpowiednimi zainteresowanymi stronami;

257.

proponuje, aby na podstawie tej analizy UE sformułowała i przyjęła długoterminową strategię branży AI z jasną wizją na najbliższe 10 lat jako rozszerzenie cyfrowego kompasu; wyjaśnia, że strategia ta powinna być uzupełniona systemem monitorowania z kluczowymi wskaźnikami wydajności i corocznymi aktualizacjami; podkreśla jednak potrzebę konsolidacji i usprawnienia ogromnej liczby indywidualnych inicjatyw, które zostały podjęte przez Komisję w celu wsparcia unijnego sektora AI, przed włączeniem ich do tej nowej strategii na rzecz branży AI;

258.

wzywa Komisję do rozważenia, w jaki sposób ogólną strategię przemysłową można uzupełnić ukierunkowanymi inwestycjami publicznymi; zwraca jednak uwagę, że nadmierne, nieukierunkowane programy inwestycyjne w zakresie złożonych technologii mogą w niektórych przypadkach grozić zakłóceniem skutecznej alokacji kapitału i mogą prowadzić do inwestycji „osieroconych”; podkreśla w tym kontekście, że wzmocnienie pozycji przedsiębiorstw, przedsiębiorców i naukowców w opracowywaniu i wprowadzaniu na rynek rozwiązań technologicznych w zakresie AI opartych o prywatną przedsiębiorczość stanowi kluczowy element strategii przemysłowej UE, w tym poprzez egzekwowanie równych warunków działania oraz ukończenie budowy jednolitego rynku cyfrowego i unii rynków kapitałowych; proponuje ułatwienie dostępu do finansowania, zwłaszcza do instrumentów finansowania ryzyka, w szczególności w przypadku finansowania na wczesnym etapie rozwoju; jest zdania, że należy przeprowadzić przegląd, a w stosownych przypadkach znacznie zwiększyć proporcję środków przeznaczonych na AI w programach InvestEU i „Cyfrowa Europa”;

259.

podkreśla potrzebę szybkiego wdrożenia niedawno przyjętych unijnych ram kontroli bezpośrednich inwestycji zagranicznych (43) oraz niedawno zmienionego rozporządzenia w sprawie unijnego systemu kontroli wywozu produktów podwójnego zastosowania (44); stwierdza, że AI, a także robotykę i inną infrastrukturę cyfrową należy uznać za sektor o kluczowym znaczeniu; zauważa, że ochrona praw własności intelektualnej i wypływ krytycznych technologii powinny być ściślej egzekwowane;

260.

podkreśla, że dla Europy kluczowe znaczenie ma wyposażenie się w odpowiednią infrastrukturę cyfrową; z zadowoleniem przyjmuje takie inicjatywy, jak europejska inicjatywa dotycząca procesorów, nowo zaproponowany akt w sprawie chipów oraz Wspólne Przedsięwzięcie w dziedzinie Europejskich Obliczeń Wielkiej Skali;

ii. MŚP I PRZEDSIĘBIORSTWA TYPU START-UP

261.

proponuje, by na szczeblu unijnym i rządowym zapewnić wsparcie dla przedsiębiorstw typu start-up zajmujących się AI przez dostęp do prywatnego kapitału i wykwalifikowanych pracowników, możliwość pozyskiwania wysokiej jakości zbiorów danych do trenowania algorytmów oraz możliwość zwiększania skali działalności ponad granicami państw członkowskich; podkreśla ponadto, że bardzo skutecznym narzędziem polityki publicznej wspierającym gospodarkę opartą na przedsiębiorstwach typu start-up jest skuteczne egzekwowanie prawa konkurencji w celu zapobiegania nadużywaniu dominującej pozycji rynkowej i przeciwdziałania barierom utrudniającym wejście na rynek; podkreśla w tym kontekście, że UE powinna zwiększyć wysiłki na rzecz zaoferowania MŚP i przedsiębiorstwom typu start-up ścieżek i usług rozwoju; uważa, że mogłoby to również obejmować wprowadzenie systemu „buddy”, który łączyłby doświadczone przedsiębiorstwa ukierunkowane na AI z mniejszymi przedsiębiorstwami chcącymi wdrożyć tę technologię; podkreśla, że niemożność zapewnienia sobie dużych zespołów prawników często stanowi dla przedsiębiorstw typu start-up i przedsiębiorców barierę we wchodzeniu do skomplikowanego otoczenia regulacyjnego; podkreśla potrzebę zapewnienia MŚP dostępu do konkretnego wsparcia prawnego i technicznego; podkreśla również potrzebę wspierania partnerstw, w ramach których mogłyby współpracować przedsiębiorstwa oparte na AI i przedsiębiorstwa wchodzące na rynek; wzywa Komisję i państwa członkowskie do zapewnienia lepszego doradztwa i bardziej konkretnego wsparcia za pośrednictwem sieci, ośrodków cyfrowych, instruktorów AI, mentoringu biznesowego, wizyt w terenie i poradni prawnych; podkreśla znaczenie programów wymiany międzyludzkiej, takich jak „Erasmus” dla młodych przedsiębiorców, oraz zaznacza, że należy je dalej rozwijać i zachęcać do ich realizacji;

262.

proponuje zmniejszenie obciążeń administracyjnych dla MŚP i przedsiębiorstw typu start-up w zakresie AI, na przykład poprzez uproszczenie obowiązków sprawozdawczych, informacyjnych lub dokumentacyjnych, oraz poprzez zapewnienie wytycznych dotyczących wspólnych norm prawa cywilnego w zakresie procedur, które należy przyjąć na szczeblu krajowym; wzywa do szybkiego wdrożenia jednolitego portalu cyfrowego w celu utworzenia jednego portalu internetowego UE w różnych językach, zawierającego wszystkie procedury i formalności niezbędne do prowadzenia działalności w innym państwie UE; podkreśla, że wszystkie pojedyncze punkty kontaktowe utworzone na szczeblu krajowym powinny być łatwo dostępne za pośrednictwem jednolitego portalu cyfrowego oraz powinny dostarczać informacji i oferować usługi administracyjne w państwach członkowskich, w tym w odniesieniu do przepisów dotyczących VAT i informacji na temat wymogów dotyczących świadczenia usług, z wykorzystaniem dostępnej terminologii i przy pełnej dostępności, a przeszkolony personel działu pomocy technicznej powinien zapewniać skuteczną i przyjazną dla użytkownika pomoc;

263.

zauważa, że potencjalne sposoby, w jakie państwa członkowskie UE mogą wspierać MŚP i przedsiębiorstwa typu start-up, obejmują: ulgi podatkowe na prowadzenie dogłębnych badań naukowych, lepszy dostęp do zdolności obliczeniowych i wysokiej jakości zbiorów danych oraz wsparcie zwiadu technologicznego i kształcenia, szkolenia i przekwalifikowania pracowników w obszarze AI;

264.

podkreśla, że MŚP i przedsiębiorstwa typu start-up działające w obszarze AI potrzebują lepszego dostępu do zamówień publicznych; wzywa Komisję do ponownego opracowania procedur składania wniosków w przetargach publicznych i finansowania programów UE, aby umożliwić przedsiębiorstwom typu start-up i MŚP uzyskanie równych szans na otrzymanie projektów w zakresie zamówień publicznych oraz dotacji na badania i rozwój; przypomina w tym kontekście o udanych programach GovTech, które wspierały zaangażowanie małych przedsiębiorstw w cyfrowe zamówienia publiczne; podkreśla, że należy również promować programy opcji na akcje dla przedsiębiorstw typu start-up działających w obszarze AI w całej Europie;

iii. ARENA MIĘDZYNARODOWA

265.

wskazuje, że UE powinna ukształtować silny międzynarodowy sojusz technologiczny oparty na podstawowych wartościach i świecić w nim przykładem, współpracując z partnerami o podobnych poglądach, aby ustanowić wspólne standardy regulacyjne, skorzystać z najlepszych praktyk w dziedzinie AI, praw prywatności, przepływów danych lub reguł konkurencji oraz wyeliminować strategiczne luki przez wzajemne korzystanie ze swoich aktywów i łączenie zasobów w obszarach, w których przynosi to obopólne korzyści; podkreśla, że UE powinna również aktywnie wspierać wzmocnioną współpracę międzynarodową w zakresie etycznej, godnej zaufania i ukierunkowanej na człowieka AI na odpowiednich forach wielostronnych i dwustronnych, np. w ramach systemu ONZ, OECD, Rady Europy, Światowej Organizacji Handlu, Światowego Forum Gospodarczego i G-20; ze szczególnym zadowoleniem przyjmuje ustanowienie Rady UE–USA ds. Handlu i Technologii, której jednym z priorytetów jest współpraca w zakresie norm dotyczących AI, i uważa, że ze względu na swój strategiczny potencjał Rada ta powinna mieć również wymiar międzyparlamentarny, polegający na udziale Parlamentu Europejskiego i Kongresu USA;

266.

proponuje utworzenie specjalnej transatlantyckiej grupy roboczej ds. AI, w skład której weszliby przedstawiciele rządów, organizacji normalizacyjnych, sektora prywatnego i społeczeństwa obywatelskiego, by wypracować wspólne standardy i wytyczne etyczne dotyczące AI; proponuje utworzenie długoterminowej platformy wymiany w zakresie AI i innych ważnych kwestii cyfrowych i handlowych na podstawie obecnej tymczasowej umowy o handlu i współpracy, wraz z innymi partnerami o podobnych poglądach;

267.

podkreśla, że UE powinna promować odpowiedzialne społecznie i etyczne wykorzystanie AI oraz współpracować z międzynarodowymi organami normalizacyjnymi w celu dalszej poprawy norm etyki, bezpieczeństwa, niezawodności, interoperacyjności i ochrony; z zadowoleniem przyjmuje ostatnie inicjatywy normalizacyjne podjęte przez takie podmioty, jak Wspólny Komitet Techniczny Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej i Międzynarodowa Komisja Elektrotechniczna, mające na celu globalną harmonizację rozbieżnych kodeksów AI; podkreśla ponadto, że Europa powinna promować i rozwijać normy, w tym w dziedzinie inteligentnej produkcji, internetu rzeczy, robotyki i analizy danych; proponuje zapewnienie lepszego wsparcia dla środowisk akademickich, społeczeństwa obywatelskiego i MŚP w zakresie uczestnictwa w forach normalizacyjnych;

268.

popiera inicjatywę Światowej Organizacji Handlu dotyczącą handlu elektronicznego, mającą na celu opracowanie integracyjnej, wysokiej jakości, znaczącej z handlowego punktu widzenia, opartej na dowodach i ukierunkowanej polityki, aby lepiej radzić sobie z barierami w handlu cyfrowym; podkreśla, że porozumienie powinno również odzwierciedlać zasady dobrego sprawowania władzy, zapewniać rządom możliwość przeciwdziałania protekcjonizmowi cyfrowemu, a jednocześnie chronić i promować zaufanie konsumentów i tworzyć realną wartość dla gospodarki światowej;

269.

sugeruje, aby Komisja nadal zajmowała się nieuzasadnionymi barierami w handlu, w szczególności barierami pozataryfowymi lub ograniczeniami w dostępie do rynku istniejącymi w krajach trzecich dla europejskich przedsiębiorstw zajmujących się AI; podkreśla, że do kształtowania międzynarodowej debaty na temat AI oraz do promowania europejskich zasad etycznych dotyczących AI należy również aktywnie wykorzystywać politykę handlową, politykę sąsiedztwa i politykę rozwoju;

g) Bezpieczeństwo

i. AI A ŚCIGANIE PRZESTĘPSTW

270.

podkreśla znaczenie możliwości wykrywania działalności przestępczej przez organy ścigania oraz przeciwdziałania jej przy wsparciu technologii AI;

271.

podkreśla, że niewłaściwe wykorzystanie AI w egzekwowaniu prawa może wyrządzić szkody, w tym skutkować automatyczną dyskryminacją i bezprawnym traktowaniem obywateli, przy jednoczesnym zapewnieniu niewielu środków odwoławczych; wzywa państwa członkowskie do wprowadzenia znaczących wymogów dotyczących nadzoru ludzkiego i zagwarantowania środków odwoławczych osobom, których dotyczą decyzje podejmowane przez AI;

272.

sugeruje, że UE powinna brać udział w podejściach opartych na prawie miękkim ustanowionych przez Międzyregionalny Instytut Narodów Zjednoczonych ds. Badań nad Przestępczością i Wymiarem Sprawiedliwości, który opracował operacyjne zestawy narzędzi dotyczące AI i zainicjował partnerstwo z Interpolem, służąc jako wyjątkowe forum dialogu i współpracy w dziedzinie AI między organami ścigania, przemysłem, środowiskami akademickimi i społeczeństwem obywatelskim, w pełnej zgodności z unijną ochroną danych i dorobkiem prawnym w dziedzinie prywatności;

273.

odnotowuje rolę Europolu w opracowywaniu, szkoleniu i zatwierdzaniu narzędzi AI do zwalczania przestępczości zorganizowanej, terroryzmu i cyberprzestępczości we współpracy z Europejskim Inspektorem Ochrony Danych i z pełnym poszanowaniem podstawowych wartości UE, w szczególności niedyskryminacji i domniemania niewinności;

274.

wzywa Komisję do wzmocnienia zasobów finansowych i ludzkich europejskiego centrum innowacji na rzecz bezpieczeństwa wewnętrznego; z zadowoleniem przyjmuje wysiłki Eurojustu, Agencji Praw Podstawowych UE i Europolu na rzecz opracowania zestawu narzędzi obejmującego uniwersalne zasady rozliczalności w zakresie wykorzystywania AI przez pracowników wymiaru sprawiedliwości i bezpieczeństwa wewnętrznego (ramy AP4AI); wzywa Komisję do zapewnienia specjalnego wsparcia finansowego tej inicjatywie w celu promowania unijnych standardów i wartości w zakresie rozliczalności w dziedzinie AI;

ii. CYBERBEZPIECZEŃSTWO

275.

zwraca się do państw członkowskich o zacieśnienie współpracy w dziedzinie cyberbezpieczeństwa na szczeblu europejskim, aby umożliwić UE i państwom członkowskim lepsze łączenie zasobów, wydajniejsze koordynowanie i usprawnianie krajowej polityki cyberbezpieczeństwa, dalsze wzmacnianie budowania zdolności i zwiększania świadomości w dziedzinie cyberbezpieczeństwa oraz szybkie zapewnianie wiedzy na temat cyberbezpieczeństwa i pomocy technicznej MŚP, a także innym, bardziej tradycyjnym sektorom;

276.

zachęca UE do objęcia przewodnictwa w opracowywaniu silnych standardów kryptograficznych i innych standardów bezpieczeństwa, które umożliwiają zaufanie do systemów AI i ich interoperacyjność; podkreśla, że w celu osiągnięcia międzynarodowej konwergencji w dziedzinie nadzoru nad ryzykiem związanym z ICT należy w jak największym stopniu opierać się na istniejących standardach międzynarodowych i brać je pod uwagę;

277.

proponuje wprowadzenie horyzontalnych wymogów dotyczących cyberbezpieczeństwa na podstawie istniejących przepisów oraz, w stosownych przypadkach, nowych horyzontalnych aktów ustawodawczych, aby zapobiec rozdrobnieniu i zapewnić spójne podejście do cyberbezpieczeństwa we wszystkich grupach produktów; zauważa, że produkty z zakresu AI znajdujące się na jednolitym rynku cyfrowym i mające oznakowanie CE mogłyby w przyszłości wyznaczać zarówno wysoki poziom bezpieczeństwa fizycznego, jak i odpowiedni do ryzyka poziom odporności cybernetycznej oraz sygnalizować zgodność z odpowiednimi przepisami UE;

278.

proponuje, aby państwa członkowskie zachęcały do stosowania wymogów dotyczących cyberbezpieczeństwa w odniesieniu do systemów AI za pośrednictwem polityki zamówień publicznych, w tym przez wprowadzenie obowiązku stosowania pewnych zasad etycznych i zasad bezpieczeństwa przy zamawianiu aplikacji AI, w szczególności w sektorach krytycznych;

279.

domaga się, aby Agencja Unii Europejskiej ds. Cyberbezpieczeństwa (ENISA) przeprowadzała sektorowe oceny ryzyka w zakresie bezpieczeństwa, począwszy od sektorów, publicznych i prywatnych, zaangażowanych w najbardziej ryzykowne i wrażliwe zastosowania sztucznej inteligencji, o największym potencjale negatywnego wpływu na zdrowie ludzkie, bezpieczeństwo, ochronę i prawa podstawowe; podkreśla, że ENISA, wraz z Europejskim Centrum Kompetencji w dziedzinie Cyberbezpieczeństwa i siecią krajowych ośrodków koordynacji powinna ocenić incydenty związane z cyberbezpieczeństwem w celu zidentyfikowania luk i nowych słabych punktów oraz doradzenia instytucjom UE w odpowiednim czasie w sprawie odpowiednich działań naprawczych;

280.

zachęca przedsiębiorstwa, które wykorzystują, opracowują lub wdrażają systemy oparte na AI, działające na jednolitym rynku cyfrowym, do opracowania jasnej i niezależnie ocenianej strategii cyberbezpieczeństwa na podstawie indywidualnej sytuacji w zakresie ryzyka; zachęca do uwzględnienia systemów AI w modelowaniu zagrożeń i zarządzaniu ryzykiem w zakresie bezpieczeństwa; proponuje, aby Komisja, ENISA i organy krajowe wspierały ten proces;

281.

stwierdza, że wymogi dotyczące cyberbezpieczeństwa produktów AI powinny obejmować cały ich cykl życia; podkreśla, że musi być również jasne, że każda firma w łańcuchu dostaw musi odegrać swoją rolę w przyczynianiu się do tworzenia odpornych produktów AI; zwraca uwagę, że nowe wymogi powinny opierać się na powiązanym ryzyku w danej grupie produktów oraz na stopniu wpływu na poziom ryzyka, aby uniknąć nieproporcjonalnych obciążeń dla MŚP i przedsiębiorstw typu start-up;

282.

proponuje, by przy opracowywaniu ogólnounijnego systemu certyfikacji godnej zaufania sztucznej inteligencji uwzględnić inicjatywy istniejące w niektórych państwach członkowskich, takie jak niemiecki katalog kryteriów zgodności usług w chmurze dla sztucznej inteligencji czy maltański program certyfikacji sztucznej inteligencji;

iii. CYBEROBRONA

283.

apeluje do państw członkowskich o prowadzenie aktywnej polityki europejskiej dyplomacji cyfrowej poprzez potępianie i przypisywanie autorstwa cyberataków wspieranych przez podmioty zagraniczne, w tym ataków z wykorzystaniem AI, przy jednoczesnym wykorzystaniu pełnego zestawu narzędzi unijnej dyplomacji; z zadowoleniem przyjmuje fakt, że zestaw narzędzi dla dyplomacji cyfrowej UE obejmuje zakończenie pomocy finansowej i sankcje wobec tych krajów lub ich pełnomocników, którzy angażują się w szkodliwe działania w cyberprzestrzeni lub ataki hybrydowe, w tym kampanie dezinformacyjne, lub którzy sponsorują cyberprzestępstwa; uznaje, że cyberobrona jest do pewnego stopnia skuteczniejsza, jeżeli obejmuje również pewne środki i działania ofensywne, pod warunkiem że ich stosowanie jest zgodne z prawem międzynarodowym;

284.

proponuje ponadto wzmocnienie zdolności w zakresie cyberbezpieczeństwa w Europejskiej Agencji Obrony, w tym poprzez wykorzystanie systemów opartych na AI w celu wspierania skoordynowanego i szybkiego reagowania na cyberataki; zaleca monitorowanie wdrażania polityki cyberobrony w każdym państwie członkowskim oraz ocenę przydziału odpowiednich zasobów w UE;

285.

podkreśla potrzebę przeanalizowania wpływu AI na bezpieczeństwo europejskie i opracowania zaleceń dotyczących sposobów sprostania nowym wyzwaniom w zakresie bezpieczeństwa na szczeblu UE, we współpracy z państwami członkowskimi, sektorem prywatnym, badaczami, naukowcami i społeczeństwem obywatelskim;

286.

zachęca państwa członkowskie, aby podjęły środki mające na celu nagradzanie za wykrywanie luk w zabezpieczeniach i wspieranie audytów produktów, systemów i procesów opartych na AI;

iv. WOJSKOWE ZASTOSOWANIA AI

287.

zauważa, że wszelkie wykorzystanie AI do celów wojskowych musi podlegać ścisłym mechanizmom kontroli i nadzoru ze strony człowieka, zasadom etycznym oraz pełnemu poszanowaniu międzynarodowych praw człowieka i prawa humanitarnego; zauważa ponadto, że UE powinna wraz z partnerami o podobnych poglądach pracować nad międzynarodowymi ramami bezpiecznych badań, rozwoju i wykorzystania broni opartej na AI, które wzmocnią międzynarodowe prawo humanitarne, w tym w kontekście prawa konfliktów zbrojnych; przypomina o międzynarodowych normach i zasadach, takich jak proporcjonalność siły, których należy przestrzegać podczas opracowywania i wykorzystywania nowych technologii wojskowych;

288.

zauważa, że technologie oparte na AI stanowią coraz ważniejszy element wyposażenia i strategii wojskowej; podkreśla, że wyłączne zastosowania AI do celów wojskowych i bezpieczeństwa narodowego powinny być traktowane w sposób ściśle odrębny od zastosowań cywilnych; przypomina, że kwestiami związanymi z nowymi technologiami w dziedzinie wojskowości zajmuje się grupa ekspertów rządowych ds. powstających technologii w dziedzinie autonomicznych śmiercionośnych systemów uzbrojenia, w tym kwestiami związanymi z AI, i że w grupie tej reprezentowane są państwa członkowskie UE;

289.

z zadowoleniem przyjmuje przyszły Kompas Strategiczny UE, który ma zapewnić ramy i pewien poziom ambicji w odniesieniu do aspektów AI związanych z bezpieczeństwem i obroną; przypomina, że stała współpraca strukturalna w ramach wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony oraz Europejski Fundusz Obrony pozwolą państwom członkowskim i Unii na zwiększenie inwestycji, potencjału i interoperacyjności w dziedzinie nowych technologii, w tym AI;

290.

stwierdza, że UE powinna uznać AI za kluczowy element europejskiej suwerenności technologicznej;

291.

stwierdza, że państwa członkowskie powinny nadal szkolić swój personel wojskowy, aby zapewnić mu umiejętności cyfrowe niezbędne do wykorzystania AI w systemach kontroli, systemach operacyjnych i komunikacyjnych; z zadowoleniem przyjmuje podejście Europejskiego Funduszu Obrony do autonomicznych śmiercionośnych systemów uzbrojenia i jego art. 10 ust. 6; podkreśla znaczenie Europejskiego Funduszu Obrony dla wspierania współpracy transgranicznej między krajami UE w zakresie wojskowych badań nad sztuczną inteligencją, opracowywania najnowocześniejszych technologii obronnych i budowy niezbędnej infrastruktury, a mianowicie centrów danych o silnych zdolnościach cybernetycznych;

292.

wzywa Radę do przyjęcia wspólnego stanowiska w sprawie autonomicznych systemów uzbrojenia, które zapewniałoby znaczącą kontrolę człowieka nad ich funkcjami krytycznymi; nalega na rozpoczęcie międzynarodowych negocjacji w sprawie prawnie wiążącego instrumentu, który zakazywałby całkowicie autonomicznych systemów uzbrojenia; stwierdza, że w porozumieniu międzynarodowym należy określić, iż wszelka śmiercionośna broń wykorzystująca AI musi podlegać znaczącemu nadzorowi i kontroli ze strony człowieka, co oznacza, że człowiek uczestniczy w procesie podejmowania decyzji, a zatem jest ostatecznie odpowiedzialny za decyzję o wyborze celu i podjęciu śmiercionośnego działania;

293.

wzywa do ściślejszej współpracy z NATO w dziedzinie cyberobrony i apeluje do sojuszników NATO o wsparcie wielostronnych wysiłków na rzecz uregulowania kwestii wykorzystania AI do celów wojskowych;

5. Wniosek: pilna potrzeba działania!

294.

uważa, że trwająca transformacja cyfrowa, w której kluczową rolę odgrywa AI, wywołała globalną rywalizację o przywództwo w dziedzinie technologii; podkreśla, że dotychczas UE pozostawała w tyle, w związku z czym istnieje ryzyko, że przyszłe standardy technologiczne będą opracowywane bez wystarczającego wkładu UE, często przez podmioty niedemokratyczne, co stanowi wyzwanie dla stabilności politycznej i konkurencyjności gospodarczej; stwierdza, że UE musi pełnić rolę podmiotu wyznaczającego światowe standardy w zakresie AI;

295.

podkreśla, że AI, choć często przedstawiana jako nieprzewidywalne zagrożenie, może być potężnym narzędziem cyfrowym i w wielu istotnych aspektach być wyznacznikiem zmian, w tym poprzez oferowanie innowacyjnych produktów i usług, zwiększanie wyboru dla konsumentów i podnoszenie wydajności procesów produkcyjnych; zauważa, że przyjęcie technologii AI niesie ze sobą wyraźne korzyści i możliwości dla całego społeczeństwa, w tym w dziedzinie opieki zdrowotnej, zrównoważonego rozwoju, bezpieczeństwa i konkurencyjności; zwraca uwagę, że technologie AI niosą ze sobą jednocześnie ryzyko ograniczenia ludzkiej sprawczości i zastępowania ludzkiej autonomii; podkreśla, że zarówno te korzyści, jak i zagrożenia powinny przyświecać regulacjom i komunikacji społecznej w zakresie AI;

296.

podkreśla, że UE ma potencjał kształtowania międzynarodowej debaty na temat AI oraz opracowania czołowych w skali światowej wspólnych zasad i standardów, promujących ukierunkowane na człowieka, godne zaufania i zrównoważone podejście do AI, w pełni zgodne z prawami podstawowymi; podkreśla jednak, że możliwość skonsolidowania takiego wyróżniającego się europejskiego podejścia do AI na arenie międzynarodowej wymaga szybkiego działania, dlatego UE musi wkrótce uzgodnić wspólną strategię w zakresie AI oraz ramy regulacyjne; podkreśla, że kształtowanie międzynarodowych norm i standardów technologicznych wymaga ściślejszej koordynacji i współpracy z partnerami demokratycznymi o podobnych zapatrywaniach;

297.

podkreśla, że obecnie UE jest jeszcze daleka od spełnienia swoich aspiracji, by zyskać konkurencyjność w obszarze AI na skalę światową; w tym kontekście podkreśla znaczenie zapewnienia zharmonizowanych zasad i norm, pewności prawa i równych szans w celu wspierania wdrażania AI i innowacji, w tym poprzez usunięcie niepotrzebnych barier administracyjnych dla przedsiębiorstw typu start-up, MŚP i dla społeczeństwa obywatelskiego; uznaje, że radykalne zmiany tej skali mają różny wpływ na różne części społeczeństwa, i podkreśla, że transformacja cyfrowa musi odbywać się przy pełnym poszanowaniu praw podstawowych; wzywa Komisję, państwa członkowskie i Parlament, w tym jego właściwe komisje, do realizacji zaleceń zawartych w planie działania UE na rzecz AI;

298.

wzywa do stworzenia otoczenia regulacyjnego dla AI, które zapewni skuteczne zarządzanie i ochronę praw podstawowych, a jednocześnie ułatwi konkurencyjny dostęp do rynków cyfrowych podmiotom każdej wielkości, aby promować innowacje i wzrost gospodarczy z korzyścią dla wszystkich; podkreśla, że konkurencyjna, dostępna i uczciwa gospodarka oparta o dane i bazująca na wspólnych standardach jest warunkiem wstępnym odpowiedniego rozwoju i szkolenia AI; w tym kontekście zwraca uwagę na ryzyko, że koncentracja rynku w gospodarce opartej o dane rozszerzy się na gospodarkę zastosowań AI;

299.

podsumowuje, że postępy w osiąganiu ambitnych celów cyfrowych UE w dziedzinach takich jak AI wymagają znacznie większego stopnia integracji i harmonizacji jednolitego rynku cyfrowego, aby promować wymianę transgraniczną oraz gwarantować zastosowanie takich samych zasad i standardów w całej UE; podkreśla w tym względzie, że instytucje UE muszą zwalczać nadużywanie pozycji rynkowej w celu wyrównania warunków konkurencji;

300.

stwierdza, że należy podjąć niezbędne kroki, aby zagwarantować, że transformacja cyfrowa będzie wspierać transformację ekologiczną, a nie ją utrudniać; stwierdza, że systemy AI wymagają solidnej infrastruktury i zdolności przyłączeniowych; podkreśla, że infrastruktura cyfrowa zgodna z Zielonym Ładem będzie ukierunkowana na wszystkie sektory i łańcuchy wartości oraz powinna być zgodna z zasadami gospodarki o obiegu zamkniętym; podkreśla, że AI nie będzie jednak funkcjonować bez odpowiedniego wdrożenia infrastruktury cyfrowej, w tym łączy szerokopasmowych, światłowodów, węzłów brzegowych i 5G; podkreśla znaczenie łagodzenia rosnącego zużycia energii i zasobów, aby do 2030 r. stworzyć infrastrukturę cyfrową neutralną dla klimatu;

301.

podkreśla, że szybki postęp technologiczny wprowadzony przez AI będzie miał również wpływ na środki do życia wszystkich osób, które nie mają umiejętności potrzebnych do wystarczająco szybkiego dostosowania się do tych nowych technologii; zwraca uwagę, że choć nabycie umiejętności informatycznych poprzez podnoszenie i zmianę kwalifikacji może pomóc w rozwiązaniu wielu problemów społeczno-gospodarczych wynikających z braku dostosowania, jednak podkreśla, że oddziaływanie to należy również rozpatrywać w kontekście systemów opieki społecznej, infrastruktury miejskiej i wiejskiej oraz procesów demokratycznych; stwierdza, że w celu promowania przyjmowania innowacji w zakresie AI, zwiększenia akceptacji aplikacji opartych na AI i uniknięcia pozostawienia kogokolwiek w tyle konieczne jest zapewnienie ludziom środków umożliwiających zdobycie umiejętności cyfrowych; podkreśla, że w celu zwiększenia umiejętności cyfrowych i odporności cyfrowej edukacja oparta na ICT i STEM musi rozpoczynać się na wczesnym etapie i pozostać dostępna na wszystkich etapach życia; uważa, że inicjatywy mające na celu ustanowienie ekosystemów doskonałości AI, przyciągnięcie talentów w obszarze AI do UE i przeciwdziałanie drenażowi mózgów mają kluczowe znaczenie;

302.

podkreśla znaczenie podjęcia wyzwań związanych z AI w odniesieniu do praw podstawowych, co pozwoli AI rzeczywiście stać się instrumentem służącym ludziom i społeczeństwu oraz realizującym wspólne dobro i interes ogólny; stwierdza, że aby zbudować zaufanie obywateli do AI, należy chronić ich prawa podstawowe we wszystkich aspektach życia, w tym w kontekście wykorzystania AI w sferze publicznej i w miejscu pracy; podkreśla w szczególności potrzebę odzwierciedlenia praw, celów i interesów kobiet i społeczności mniejszościowych w transformacji cyfrowej; podkreśla, że służby publiczne i ich struktury administracyjne muszą dawać przykład; zaznacza, że UE musi przyspieszyć wdrażanie systemów opartych na AI i administracji elektronicznej, aby ułatwić bezpieczne korzystanie z AI w administracji publicznej; podkreśla ponadto, że AI może umożliwić nowe rozwiązania w sektorze opieki zdrowotnej, jeśli odpowiednio zarządza się ryzykiem, a sprawiedliwy dostęp do opieki zdrowotnej jako zasada w pełni obejmuje zastosowania AI związane ze zdrowiem;

303.

podsumowuje, że unijna strategia w zakresie AI nie powinna lekceważyć względów militarnych i bezpieczeństwa, które wynikają z globalnego wdrożenia technologii AI; podkreśla, że należy zacieśnić współpracę międzynarodową z partnerami o podobnych poglądach, aby chronić prawa podstawowe, a jednocześnie współpracować w celu zminimalizowania nowych zagrożeń technologicznych;

o o

304.

zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.

(1) Dz.U. L 123 z 12.5.2016, s. 1.

(2) Dz.U. C 132 z 24.3.2022, s. 102.

(3) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0504.

(4) Dz.U. L 119 z 4.5.2016, s. 1.

(5) Dz.U. L 166 z 11.5.2021, s. 1.

(6) Dz.U. L 170 z 12.5.2021, s. 1.

(7) Dz.U. L 303 z 28.11.2018, s. 59.

(8) Dz.U. L 170 z 12.5.2021, s. 149.

(9) Dz.U. L 136 z 22.5.2019, s. 1.

(10) Dz.U. L 256 z 19.7.2021, s. 3.

(11) Dz.U. C 288 z 31.8.2017, s. 1.

(12) Dz.U. C 252 z 18.7.2018, s. 239.

(13) Dz.U. C 307 z 30.8.2018, s. 163.

(14) Dz.U. C 132 z 24.3.2022, s. 45.

(15) Dz.U. C 433 z 23.12.2019, s. 86.

(16) Dz.U. C 449 z 23.12.2020, s. 37.

(17) Dz.U. C 294 z 23.7.2021, s. 14.

(18) Dz.U. C 404 z 6.10.2021, s. 107.

(19) Dz.U. C 404 z 6.10.2021, s. 129.

(20) Dz.U. C 404 z 6.10.2021, s. 63.

(21) Dz.U. C 456 z 10.11.2021, s. 34.

(22) Dz.U. C 15 z 12.1.2022, s. 204.

(23) Dz.U. C 494 z 8.12.2021, s. 37.

(24) Dz.U. C 15 z 12.1.2022, s. 28.

(25) Dz.U. C 132 z 24.3.2022, s. 17.

(26) Roberts, M., Driggs, D., Thorpe, M. et al., „Common pitfalls and recommendations for using machine learning to detect and prognosticate for COVID-19 using chest radiographs and CT scans” [„Powszechnie napotykane pułapki i zalecenia dotyczące stosowania uczenia maszynowego do wykrywania i prognozowania COVID-19 na podstawie radiogramów klatki piersiowej i tomografii komputerowej”], Nature Machine Intelligence, 3, s. 199–217, 15 marca 2021 r.

(27) Badanie DG IPOL zatytułowane „Opportunities of Artificial Intelligence” [„Możliwości stwarzane przez sztuczną inteligencję”], czerwiec 2020 r.

(28) Dokument roboczy AIDA zatytułowany „Artificial Intelligence and the Green Deal” [„Sztuczna inteligencja a Zielony Ład”], marzec 2021 r.

(29) Komunikat Komisji z 18 listopada 2021 r.– Polityka konkurencji gotowa na nowe wyzwania (COM(2021)0713).

(30) Acemoglu, D., et al., AI and Jobs: Evidence from Online Vacancies, [AI a miejsca pracy – Dane z internetowych baz danych o wolnych miejscach pracy], National Bureau of Economic Research, grudzień 2020 r.

(31) Komunikat Komisji z 9 marca 2021 r. zatytułowany „Cyfrowy kompas na 2030 r.: europejska droga w cyfrowej dekadzie” (COM(2021)0118).

(32) Komisja Europejska, Skoordynowany plan w sprawie sztucznej inteligencji (COM(2018)0795).

(33) Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego zharmonizowane przepisy dotyczące sztucznej inteligencji (akt w sprawie sztucznej inteligencji) i zmieniającego niektóre akty ustawodawcze Unii (COM(2021)0206).

(34) Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów – Promowanie europejskiego podejścia do sztucznej inteligencji (COM(2021)0205).

(35) Dane za 2018 r.

(36) Koerner, K., „(How) will the EU become an AI superstar?” [„(Jak) UE stanie się supergwiazdą AI?”], Deutsche Bank, marzec 2020 r.

(37) Dz.U. L 316 z 14.11.2012, s. 12.

(38) Dyrektywa Rady 85/374/EWG z dnia 25 lipca 1985 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich dotyczących odpowiedzialności za produkty wadliwe, Dz.U. L 210 z 7.8.1985, s. 29.

(39) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1024 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie otwartych danych i ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego (Dz.U. L 172 z 26.6.2019, s. 56).

(40) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/61/UE z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie środków mających na celu zmniejszenie kosztów realizacji szybkich sieci łączności elektronicznej (Dz.U. L 155 z 23.5.2014, s. 1).

(41) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 910/2014 z dnia 23 lipca 2014 r. w sprawie identyfikacji elektronicznej i usług zaufania w odniesieniu do transakcji elektronicznych na rynku wewnętrznym oraz uchylające dyrektywę 1999/93/WE (Dz.U. L 257 z 28.8.2014, s. 73).

(42) Dz.U. L 295 z 21.11.2018, s. 1.

(43) Dz.U. L 79 I z 21.3.2019, s. 1.

(44) Dz.U. L 206 z 11.6.2021, s. 1.

6.12.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 465/124

P9_TA(2022)0202

Polityka konkurencji – sprawozdanie roczne za 2021 r.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 5 maja 2022 r. w sprawie polityki konkurencji – sprawozdanie roczne za 2021 r. (2021/2185(INI))

(2022/C 465/11)

Parlament Europejski,

—	uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 101–109,

—	uwzględniając stosowne zasady, wytyczne, rezolucje, konsultacje publiczne, komunikaty i dokumenty Komisji dotyczące konkurencji,

—	uwzględniając sprawozdanie Komisji z dnia 7 lipca 2021 r. dotyczące polityki konkurencji za rok 2020 (COM(2021)0373) oraz towarzyszący mu dokument roboczy służb Komisji opublikowany w tym samym dniu (SWD(2021)0177),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 9 czerwca 2021 r. w sprawie polityki konkurencji – sprawozdanie roczne za 2020 r. (1),

—	uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Regionów ECON-VII/015 w sprawie sprawozdania Komisji Europejskiej z 7 lipca 2021 r. dotyczącego polityki konkurencji za rok 2020 (COM(2021)0373),

—	uwzględniając działania następcze Komisji dotyczące rezolucji Parlamentu z dnia 18 czerwca 2020 r. w sprawie polityki konkurencji – sprawozdanie roczne za 2019 r. (2),

—

uwzględniając komunikaty Komisji z 19 marca 2020 r., 3 kwietnia 2020 r., 8 maja 2020 r., 29 czerwca 2020 r., 13 października 2020 r., 28 stycznia 2021 r. i 18 listopada 2021 r. w sprawie tymczasowych ram środków pomocy państwa w celu wsparcia gospodarki w kontekście trwającej epidemii COVID-19 (C(2021)8442),

—	uwzględniając wniosek Komisji z dnia 5 maja 2021 r. dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie subsydiów zagranicznych zakłócających rynek wewnętrzny (COM(2021)0223),

—	uwzględniając pierwsze sprawozdanie roczne Komisji na temat monitorowania bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Unii z 23 listopada 2021 r. (3),

—

uwzględniając pakiet regulacyjny, w tym wniosek Komisji z dnia 15 grudnia 2020 r. dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie jednolitego rynku usług cyfrowych (akt o usługach cyfrowych) (COM(2020)0825) oraz wniosek Komisji z dnia 15 grudnia 2020 r. dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie kontestowalnych i uczciwych rynków w sektorze cyfrowym (akt o rynkach cyfrowych) (COM(2020)0842),

—	uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1 z dnia 11 grudnia 2018 r. mającą na celu nadanie organom ochrony konkurencji państw członkowskich uprawnień w celu skuteczniejszego egzekwowania prawa i zapewnienia należytego funkcjonowania rynku wewnętrznego (4),

—	uwzględniając dokument roboczy służb Komisji z dnia 12 lipca 2021 r. w sprawie oceny obwieszczenia Komisji w sprawie definicji rynku właściwego do celów wspólnotowego prawa konkurencji z dnia 9 grudnia 1997 r. (SWD(2021)0199),

—	uwzględniając badanie uzupełniające towarzyszące ocenie obwieszczenia Komisji w sprawie definicji rynku właściwego do celów wspólnotowego prawa konkurencji, przeprowadzone na zlecenie Dyrekcji Generalnej ds. Konkurencji Komisji Europejskiej (DG COMP) i opublikowane w czerwcu 2021 r. (5),

—	uwzględniając sprawozdanie specjalnych doradców pt. „Competition policy for the digital era” [Polityka konkurencji w erze cyfrowej], sporządzone na zlecenie Dyrekcji Generalnej ds. Konkurencji i opublikowane w 2019 r. (6),

—

uwzględniając sprawozdanie pt. „Consumer vulnerability across key markets in the European Union” [Podatność konsumentów na zagrożenia na kluczowych rynkach w Unii Europejskiej], opracowane na zlecenie Dyrekcji Generalnej ds. Sprawiedliwości i Konsumentów Komisji Europejskiej (7) i opublikowane w 2016 r.,

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 18 listopada 2021 r. zatytułowany „Polityka konkurencji gotowa na nowe wyzwania” (COM(2021)0713) oraz załącznik do niego,

—	uwzględniając komunikat Komisji i plan działania z 11 grudnia 2019 r. w sprawie Europejskiego Zielonego Ładu (COM(2019)0640),

—	uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1119 z 30 czerwca 2021 r. w sprawie ustanowienia ram na potrzeby osiągnięcia neutralności klimatycznej i zmiany rozporządzeń (WE) nr 401/2009 i (UE) 2018/1999 (Europejskie prawo o klimacie) (8),

—	uwzględniając komunikat Komisji z 21 grudnia 2021 r. pt. w sprawie wytycznych w sprawie pomocy państwa na cele związane z klimatem, energią i ochroną środowiska 2022 (9),

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 6 grudnia 2021 r. w sprawie wytycznych Unii w sprawie pomocy państwa na rzecz promowania inwestycji w zakresie finansowania ryzyka (10),

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 9 grudnia 2021 r. w sprawie wytycznych w sprawie stosowania prawa konkurencji UE do układów zbiorowych dotyczących warunków pracy osób pracujących na własny rachunek niezatrudniających pracowników (C(2021)8838),

—	uwzględniając komunikat Komisji z 10 marca 2020 r. zatytułowany „Nowa strategia przemysłowa dla Europy” (COM(2020)0102) i komunikat Komisji z dnia 5 maja 2021 r. w sprawie aktualizacji tej strategii (COM(2021)0350),

—	uwzględniając rozporządzenie Komisji (UE) 2021/1237 z dnia 23 lipca 2021 r. zmieniające rozporządzenie (UE) nr 651/2014 uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (11),

—	uwzględniając komunikat Komisji z 21 grudnia 2021 r. w sprawie zatwierdzenia treści projektu komunikatu Komisji w sprawie wytycznych w sprawie pomocy państwa na cele związane z klimatem, energią i ochroną środowiska 2022 (C(2021)9817),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 21 października 2021 r. w sprawie wytycznych w sprawie pomocy państwa na cele związane z klimatem, ochroną środowiska i energią (12),

—	uwzględniając sprawozdanie specjalne Europejskiego Trybunału Obrachunkowego 24/2020 zatytułowane „Kontrole połączeń przedsiębiorstw i postępowania antymonopolowe w UE prowadzone przez Komisję – konieczne jest wzmocnienie nadzoru rynku”,

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 26 marca 2021 r. zatytułowany „Wytyczne dotyczące stosowania mechanizmu odsyłania spraw przewidzianego w art. 22 rozporządzenia w sprawie kontroli łączenia przedsiębiorstw w odniesieniu do określonych kategorii spraw” (C(2021)1959),

—

uwzględniając komunikat Komisji z dnia 9 lipca 2021 r. zatytułowany „Zatwierdzenie treści projektu rozporządzenia Komisji w sprawie stosowania art. 101 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do kategorii porozumień wertykalnych i praktyk uzgodnionych” (C(2021)5026) oraz załącznik do niego, a także załącznik do komunikatu Komisji z dnia 9 lipca 2021 r. w sprawie zawiadomienia Komisji: Wytyczne w sprawie ograniczeń wertykalnych (C(2021)5038),

—	uwzględniając wniosek Komisji z dnia 14 lipca 2021 r. dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 (COM(2021)0564),

—	uwzględniając art. 54 Regulaminu,

—	uwzględniając opinię przedstawioną przez Komisję Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów,

—	uwzględniając sprawozdanie Komisji Gospodarczej i Monetarnej (A9-0064/2022),

mając na uwadze, że unijna polityka konkurencji odgrywa kluczową rolę – zwłaszcza w czasach niepewności i dwojakiej transformacji – w zapewnianiu skutecznej konkurencji w celu wspierania innowacji, tworzenia miejsc pracy, wzrostu gospodarczego, konkurencyjności i przedsiębiorczości, ustalania sprawiedliwych warunków gospodarczych, w szczególności poprzez napędzanie innowacji pomagających w opracowywaniu nowych technologii, które z kolei mogą pomóc nam osiągnąć więcej, powodując jednocześnie mniej szkód dla środowiska, a także w promowaniu efektywnej alokacji zasobów, zapewnieniu większego wyboru i uczciwych cen dla konsumentów oraz wspieraniu odporności jednolitego rynku;

B.	mając na uwadze, że celem unijnej polityki konkurencji jest zapewnienie ochrony konkurencji na rynku wewnętrznym; mając na uwadze, że polityka konkurencji ma niezaprzeczalny wpływ na konkretne interesy gospodarcze użytkowników końcowych, którzy nabywają towary lub usługi;

C.	mając na uwadze, że Komisja szybko zareagowała na wybuch kryzysu związanego z COVID-19 i przyjęła specjalne reguły konkurencji, które powinny pozostać tymczasowe;

mając na uwadze, że polityka konkurencji musi stymulować przedsiębiorstwa do inwestowania i wykorzystywania bardziej zaawansowanej infrastruktury cyfrowej i bardziej zaawansowanych narzędzi (np. technologia chmury, mikroprocesory i sztuczna inteligencja) oraz w mniejszym stopniu zanieczyszczających i wydajniejszych technologii produkcyjnych;

mając na uwadze, że Komisja potrzebuje odpowiedniego i skutecznego zestawu instrumentów, metodologii i narzędzi, aby zapewnić ścisłe egzekwowanie polityki konkurencji oraz aby egzekwować zasady konkurencji, właściwie zadbać o ich jednolite wdrażanie, a tym samym przyczynić się do realizacji kluczowych priorytetów politycznych; mając na uwadze, że Komisja musi działać w sposób bezstronny i obiektywny, aby zachować wiarygodność unijnej polityki konkurencji;

mając na uwadze, że właściwe ramy regulujące politykę konkurencji mają zasadnicze znaczenie dla zwiększenia atrakcyjności całego rynku UE dla międzynarodowych przedsiębiorstw i inwestorów pragnących prowadzić działalność w UE, a także dla wspierania silniejszej bazy produkcyjnej UE i tworzenia miejsc pracy w Unii;

G.	mając na uwadze, że niezależność polityczna krajowych organów ochrony konkurencji ma ogromne znaczenie dla zapewnienia bezstronności i wiarygodności polityki konkurencji;

H.	mając na uwadze, że zrównoważone pogodzenie unijnych reguł konkurencji z polityką przemysłową i międzynarodową polityką handlową Unii ma zasadnicze znaczenie dla repatriacji działalności w obrębie łańcucha wartości i dla umocnienia globalnej konkurencyjności;

I.	mając na uwadze, że rynki cyfrowe stają się coraz bardziej skoncentrowane i istnieje ryzyko, że w wyniku pogarszającej się dynamiki rynku i zwiększonej siły rynkowej zmniejszy się poziom inwestycji w innowacje i wzrosną ogólne zakłócenia;

J.	mając na uwadze, że ceny nośników energii osiągnęły w Europie bezprecedensowo wysoki poziom, a jesienią 2021 r. ceny gazu były o 400 % wyższe niż wiosną tego samego roku, między innymi z powodu braku globalnej konkurencji na rynku dostaw gazu;

K.	mając na uwadze, że polityka konkurencji UE powinna być dostosowana do zrównoważonej dwojakiej transformacji;

mając na uwadze, że wymiana i współpraca międzynarodowa mają zasadnicze znaczenie dla osiągnięcia równych warunków konkurencji na świecie; mając na uwadze, że polityka konkurencji UE musi być filarem stanowiącym podstawę integralności i odporności jednolitego rynku, a jednocześnie przyczyniać się do realizacji priorytetów Unii, w szczególności ułatwiając w skoordynowany sposób dwojaką transformację – cyfrową i ekologiczną;

mając na uwadze, że współpraca międzynarodowa i nowe instrumenty, takie jak rozporządzenie w sprawie dotacji zagranicznych, mają zasadnicze znaczenie dla zniechęcania państw spoza UE do dotowania przedsiębiorstw, które działają w Unii, zgodnie z zasadami jednolitego rynku zakazującymi takich praktyk państwom członkowskim i przedsiębiorstwom europejskim; mając na uwadze, że UE powinna obserwować i ściśle monitorować politykę i praktyki krajów i podmiotów spoza UE w tym zakresie;

N.	mając na uwadze, że istnieje potrzeba lepszej koordynacji między celami unijnej polityki w ramach Zielonego Ładu i porozumienia paryskiego z jednej strony i z regułami konkurencji z drugiej strony;

Uwagi ogólne

podkreśla, że należy odpowiednio uwzględnić wyzwania wynikające z pandemii COVID-19 oraz że zasadą przewodnią powinno być rozsądne wycofywanie specjalnych środków wsparcia w sposób stopniowy i proporcjonalny, przy jednoczesnym zapewnieniu pełnej zgodności z unijnymi zasadami konkurencji, gwarantującymi równe szanse i konkurencyjność naszych przedsiębiorstw, w szczególności w odniesieniu do potrzeb przemysłowych UE; zwraca uwagę, że wraz z postępującym ożywieniem gospodarczym środki wsparcia powinny stopniowo stawać się coraz bardziej jednostkowe, a w końcu zostać całkowicie wycofane; podkreśla, że należy unikać zjawiska nagłych spadków oraz zapobiegać ryzyku asymetrycznej odbudowy i unikać ryzyka większych rozbieżności gospodarczych w ramach jednolitego rynku;

podkreśla, że polityka konkurencji, która ma na celu zapewnienie równych warunków działania we wszystkich sektorach i, tym samym, pobudzanie innowacji oraz jakości i zagwarantowanie konsumentom szerszego wyboru, jest niezwykle istotna dla właściwego funkcjonowania jednolitego rynku; zwraca uwagę na szkodliwe praktyki wynikające z polityki rekomendowanych cen detalicznych, które mają negatywny wpływ na rynek wewnętrzny i na konkurencję między przedsiębiorstwami;

podkreśla, że UE nie powinna być nadmiernie uzależniona od globalnych łańcuchów dostaw, zwłaszcza w sektorach uznanych za ważne dla autonomii strategicznej oraz odpornej i zrównoważonej gospodarki, które okazały się słabe w czasie pandemii;

odnotowuje konsultacje Komisji dotyczące wydania wytycznych w sprawie stosowania prawa konkurencji UE do układów zbiorowych dotyczących warunków pracy osób pracujących na własny rachunek niezatrudniających pracowników; wzywa Komisję do objęcia wytycznymi wszystkich osób samozatrudnionych, pracujących zarówno w internecie, jak i poza nim;

uważa, że większa konkurencja na rynku produktowym zmniejsza marże zysku i ceny, a tym samym przyczynia się do zmniejszenia inflacji;

wzywa do opracowania skutecznego systemu dobrze dostosowanych i uzupełniających się instrumentów regulacyjnych i wykonawczych, aby ułatwić transformację cyfrową i ekologiczną, a także rozwój przemysłowy i konwergencję promujące trwały wzrost gospodarczy i tworzenie miejsc pracy w UE; stwierdza, że podwójna transformacja musi być procesem tworzenia miejsc pracy i szansą dla przedsiębiorstw UE na zdobycie przewagi konkurencyjnej w procesie transformacji, co zwiększy konkurencyjność UE; zwraca uwagę na europejskie prawo klimatyczne, którego cele można naprawdę osiągnąć jedynie dzięki inwestycjom prywatnym i publicznym;

z zadowoleniem przyjmuje fakt, że polityka konkurencji UE udowodniła swoją skuteczność dzięki reagowaniu na nowe wydarzenia na rynku; wzywa do przyjęcia silnej i skutecznej polityki konkurencji i jej egzekwowania, aby umożliwić gospodarce UE podążanie ścieżką odbudowy i przeprowadzenie dwojakiej transformacji ekologicznej i cyfrowej w sposób zrównoważony, sprzyjający włączeniu społecznemu i terytorialnemu; podkreśla, że wszelkie dostosowania muszą zagwarantować, że polityka konkurencji UE będzie nadal pobudzać innowacje w ramach dwojakiej transformacji, wspierać odporność jednolitego rynku i zachować wysoce konkurencyjną społeczną gospodarkę rynkową, zapewniając jednocześnie klientom uczciwe ceny;

podkreśla, że małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) są podstawą europejskiej gospodarki, stanowiąc 99,8 % wszystkich przedsiębiorstw w UE; zauważa, że duży wkład w tworzenie miejsc pracy i wartości dodanej sprawia, że MŚP są nieodzowne dla zapewniania wzrostu gospodarczego i integracji społecznej w UE; ubolewa nad faktem, że pomimo możliwości rozwoju MŚP mogą napotykać trudności w uzyskiwaniu dostępu do finansowania;

z zadowoleniem przyjmuje zalecenia Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) z 2021 r. dotyczące neutralności konkurencyjnej i wzywa Komisję do utrzymania neutralności konkurencyjnej w otoczeniu regulacyjnym rynku wewnętrznego;

10.

przypomina, że usługi stanowią największy sektor działalności gospodarczej w UE pod względem wartości dodanej brutto oraz że jednolity rynek usług pozostaje daleko w tyle za jednolitym rynkiem towarów; podkreśla potrzebę usunięcia pozostałych nieuzasadnionych barier w rozwoju jednolitego rynku usług, w tym poprzez egzekwowanie reguł konkurencji; w tym kontekście z zadowoleniem przyjmuje wspólną inicjatywę w sprawie wewnętrznych przepisów regulujących kwestie usług, przyjętą przez Światową Organizację Handlu w celu ograniczenia biurokracji w handlu usługami;

11.

przypomina sprawozdanie Międzynarodowego Funduszu Walutowego z 2021 r. w sprawie konkurencji, innowacji i wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu, w którym stwierdzono, że wzrost oparty na konkurencji i innowacjach ma kluczowe znaczenie dla wzrostu wydajności i wspierania szeroko zakrojonego wzrostu gospodarczego; zauważa, że w sprawozdaniu stwierdza się również, iż polityka wspierania innowacji mogłaby poprawić też dynamikę przedsiębiorstw i zmniejszyć władzę rynkową;

12.

potwierdza potrzebę dogłębnego przeglądu i skutecznego wdrożenia istniejących instrumentów konkurencji oraz, w razie potrzeby, opracowania nowych instrumentów odpowiednich do prowadzenia badań na rynkach cyfrowych;

13.

podkreśla, że potrzebne jest odpowiednie sprostanie nowym okolicznościom i zwiększenie skuteczności dochodzeń przez wykorzystanie nowych technik wynikających z nowych metod obliczeniowych (duże zbiory danych, sztuczna inteligencja, uczenie maszynowe i uczenie głębokie) w egzekwowaniu polityki konkurencji;

14.

uważa, że szczegółowy przegląd powinien skupić się na ochronie integralności jednolitego rynku, wspieraniu trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu z korzyścią dla konsumentów oraz wzmocnieniu praw konsumentów zarówno w internecie, jak i poza nim; uważa jednak, że w żadnym wypadku wyjątki nie powinny stać się okazją do kierowania środków publicznych – czy to krajowych, czy unijnych – na dokapitalizowanie przedsiębiorstw, które są nierentowne lub nie mają rzeczywistego znaczenia strategicznego dla obywateli;

15.

odnotowuje czujność Komisji w egzekwowaniu zasad pomocy państwa w dziedzinie opodatkowania i wzywa Komisję do zachowania tej czujności; zauważa jednak, że wiele niedawnych decyzji Komisji w głośnych sprawach dotyczących konkurencji w dziedzinie opodatkowania zostało uchylonych przez Sąd; wzywa Komisję do wyciągnięcia niezbędnych wniosków z tych wyroków w celu zminimalizowania ryzyka unieważnienia w przyszłych sprawach w tej dziedzinie;

Reakcja polityczna na pandemię COVID-19

16.

odnotowuje przedłużenie o sześć miesięcy tymczasowych ram środków pomocy państwa, które zostały ustanowione w reakcji na kryzys związany z COVID-19 i mają na celu przyspieszenie odbudowy; podkreśla, że powodem przedłużenia było utrzymywanie się skutków gospodarczych kryzysu związanego z COVID-19 w kilku podstawowych gałęziach przemysłu w wyniku pojawienia się nowych wariantów wirusa; przypomina, że systemy pomocy państwa są opracowywane na szczeblu państw członkowskich, co może prowadzić do nierównych warunków konkurencji dla przedsiębiorstw działających na jednolitym rynku; wzywa Komisję, by monitorowała wszelkie takie zakłócenia; wzywa Komisję do ścisłego monitorowania i zapobiegania ewentualnej fragmentacji europejskiej strategii przemysłowej;

17.

wzywa Komisję do jak najszybszego przedstawienia oceny tymczasowych ram pomocy państwa, aby umożliwić Parlamentowi Europejskiemu przeprowadzenie rzetelnej i opartej na faktach debaty politycznej oraz umożliwić przyszłe prace nad polityką konkurencji UE;

18.

zauważa, że krajowe plany odbudowy i zwiększania odporności są odpowiednimi narzędziami, które przyspieszają ożywienie gospodarek krajowych i zajmują się kwestią zmian strukturalnych w tych gospodarkach; uważa, że środki pomocy państwa, które są częścią krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności, powinny być traktowane w sposób elastyczny i priorytetowy; podkreśla, że szczególną uwagę należy zwrócić na inwestycje dokonywane w ramach krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności, aby umożliwić średnioterminowy rozwój udziału sektora prywatnego; przypomina, że środki w ramach krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności muszą być zgodne ze wszystkimi wymogami określonymi w rozporządzeniu w sprawie Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (13), a zwłaszcza z filarami ekologicznym i cyfrowym;

19.

z zadowoleniem przyjmuje planowaną ocenę zasad dotyczących usług zdrowotnych i społecznych świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym, aby dopilnować, by zasady te umożliwiały osiągnięcie związanych z nimi celów i były do nich dostosowane; przypomina o potrzebie zapewnienia obywatelom wysokiej jakości usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym;

20.

powtarza, że umożliwienie udzielania pomocy państwa w kontekście usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym nadal ma kluczowe znaczenie dla przetrwania kilku społeczności w całej Europie, zwłaszcza w kontekście pomocy państwa przeznaczonej dla regionów odizolowanych, oddalonych lub peryferyjnych w Unii;

21.

podkreśla trudności, jakie pandemia spowodowała w branży hotelarsko-gastronomicznej w Unii; docenia pomoc skierowaną do tego sektora;

22.

podkreśla, jak ważne jest, by Komisja i państwa członkowskie rozpoczęły realizację planu działania po pandemii COVID-19 w celu stopniowego wycofywania pomocy publicznej udzielanej w związku z pandemią COVID-19, wprowadzając pomoc państwa, która nie będzie miała charakteru zakłócającego i będzie lepiej ukierunkowana, tak aby nie zakłócać odbudowy gospodarki, konkurencyjności i wzrostu oraz zapewnić wysokiej jakości miejsca pracy; podkreśla, że znaczną kwotę pomocy państwa przeznaczono na wsparcie przedsiębiorstw w łagodzeniu skutków środków ograniczających rozprzestrzenianie się pandemii; podkreśla potrzebę uwzględnienia w tym procesie dynamiki rynku wewnętrznego w sytuacji, gdy duże państwa członkowskie są w stanie udzielać większej pomocy państwa niż mniejsze państwa członkowskie, co może prowadzić do fragmentacji jednolitego rynku;

23.

zauważa, że środki wsparcia zastosowane podczas kryzysu związanego z COVID-19 były nadzwyczajne i konieczne w świetle bezprecedensowego kryzysu zdrowotnego i gospodarczego, ale że te nadzwyczajne poziomy wsparcia publicznego nie mogą stać się nową normą;

24.

podkreśla potrzebę uwzględnienia w planie działania na czas po pandemii COVID-19 MŚP z obszarów wiejskich i mniej rozwiniętych, którym należy zapewnić dostęp do większych rynków i pomóc wyeliminować problemy przestrzenne wynikające z niekorzystnych warunków geograficznych, w celu zagwarantowania tym MŚP równego wsparcia, sprawiedliwych możliwości i zrównoważonego rozwoju na jednolitym rynku;

Polityka konkurencji dotycząca egzekwowania przepisów i globalizacji

25.

podkreśla znaczenie ochrony konkurencyjności przedsiębiorstw europejskich w kontekście rosnącej konkurencji światowej, dążenia do wzajemności oraz zapewnienia uczciwej konkurencji w ramach jednolitego rynku; zauważa, że przy podejmowaniu decyzji w sprawie definicji rynku właściwego w sprawach dotyczących konkurencji i kontroli połączeń należy dokładnie przeanalizować środowisko międzynarodowe; zachęca Komisję do opracowania całościowej i szeroko zakrojonej perspektywy w odniesieniu do właściwego rynku, aby dać przedsiębiorstwom europejskim możliwość skutecznego konkurowania na zglobalizowanej arenie; podkreśla potrzebę równych warunków działania na całym świecie;

26.

podkreśla znaczenie zorganizowanego globalnego dialogu i współpracy w dziedzinie egzekwowania polityki konkurencji, zwłaszcza w odniesieniu do kwestii pomocy państwa;

27.

z zadowoleniem przyjmuje wysiłki Komisji na rzecz poprawy egzekwowania przepisów dotyczących jednolitego rynku zawartych w dyrektywie w sprawie analizy proporcjonalności przed przyjęciem nowych regulacji dotyczących zawodów (14) poprzez wszczęcie postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego; wzywa państwa członkowskie do właściwego wdrożenia analizy proporcjonalności przy wprowadzaniu przepisów krajowych; podkreśla, że brak właściwego wdrożenia przepisów UE dotyczących analizy proporcjonalności może ostatecznie postawić w niekorzystnej sytuacji konsumentów, co przyjęłoby formę wygórowanych cen, osłabienia rozwoju innowacyjnych usług lub nawet ograniczenia dostępu do usług;

28.

z zadowoleniem przyjmuje wniosek Komisji dotyczący nowego rozporządzenia w sprawie dotacji zagranicznych w celu ograniczenia potencjalnie zakłócających skutków na jednolitym rynku, wypełnienia luki w egzekwowaniu przepisów, ochrony interesów Unii oraz wyrównania warunków działania przedsiębiorstw europejskich i wszystkich przedsiębiorstw działających na rynku wewnętrznym przez wykorzystanie instrumentów unijnego prawa konkurencji i ich kluczowych elementów składowych; podkreśla znaczenie promowania europejskich ram prawnych zachęcających do inwestycji zagranicznych i prowadzenia działalności gospodarczej przez przedsiębiorstwa międzynarodowe w UE;

29.

podkreśla, że unijne przepisy dotyczące pomocy państwa powinny mieć zastosowanie do wszystkich przedsiębiorstw działających na jednolitym rynku; podkreśla, że Unia powinna pozostać otwarta na bezpośrednie inwestycje zagraniczne i zwraca uwagę na ukierunkowane strategie polityczne i inwestycje mające na celu przenoszenie miejsc pracy i wspieranie pozytywnych społecznych i środowiskowych efektów zewnętrznych; wzywa Komisję do spójnego przeprowadzania przeglądów połączeń, przeglądu bezpośrednich inwestycji zagranicznych oraz kontroli dotacji zagranicznych;

30.

zauważa, że krajowe polityki i środki podatkowe mogą mieć wpływ na pobieranie podatków w innych państwach członkowskich; ponownie stwierdza, że opodatkowanie może być czasem wykorzystywane do udzielania pośredniej pomocy państwa, co prowadzi do nierównych warunków konkurencji na rynku wewnętrznym, i w związku z tym podkreśla, że Komisja zaleciła, by państwa członkowskie nie udzielały wsparcia finansowego przedsiębiorstwom mającym powiązania z rajami podatkowymi; przypomina apel Rady do Komisji o rozważenie sposobów przeciwdziałania zakłócającemu wpływowi wynikającemu z udziału oferentów wykorzystujących raje podatkowe do unikania opodatkowania;

31.

przypomina, że w oparciu o analizę empiryczną przeprowadzoną w badaniu OECD z 2021 r. stwierdzono, że finansowanie poniżej poziomu rynkowego mogło przyczynić się do nadwyżki mocy produkcyjnych w wielu sektorach oraz że dotacje wydają się być również negatywnie skorelowane z wydajnością przedsiębiorstw; zauważa, że ustalenia OECD wzbudziły również poważne obawy dotyczące braku przejrzystości w odniesieniu do finansowania poniżej poziomu rynkowego; uważa, że UE powinna skutecznie zająć się tymi negatywnymi skutkami subsydiów zagranicznych na rynku wewnętrznym, uwzględniając potencjalne negatywne skutki regulacji, w tym obciążenia administracyjne i regulacyjne, środki odwetowe oraz wpływ na inwestycje i wzrost;

32.

wzywa Komisję do dalszego rygorystycznego i bezstronnego egzekwowania polityki konkurencji przy jednoczesnym dążeniu do stałego konstruktywnego dialogu i stałej współpracy w kluczowych kwestiach technologicznych i gospodarczych z partnerami o podobnych poglądach i zainteresowanymi stronami; podkreśla znaczenie krajowych organów ochrony konkurencji dla ochrony rynków i zapewnienia równych warunków działania w czasie pandemii COVID-19; podkreśla ich zwiększoną rolę w sprawach związanych z gospodarką platformową;

33.

z zadowoleniem przyjmuje powołanie Rady UE–USA ds. Handlu i Technologii oraz uruchomienie dialogu UE–USA w sprawie wspólnej polityki konkurencji w zakresie technologii, w ramach których będzie się dążyć do pogłębienia stosunków gospodarczych i transatlantyckich opartych na wspólnych wartościach; zauważa, że przekształcenie przepisów UE dotyczących przedsiębiorstw działających za pośrednictwem platform cyfrowych znajduje odzwierciedlenie w porównywalnych inicjatywach ustawodawczych i indywidualnych dochodzeniach w USA;

34.

podkreśla, że specjalne umowy o współpracy z krajami spoza UE w dziedzinie polityki konkurencji mogą w znaczący sposób przyczynić się do jej skuteczności, i uznaje znaczenie krajowych organów ds. konkurencji w egzekwowaniu i zapewnianiu stosowania unijnej polityki konkurencji;

Polityka konkurencji i pomoc państwa gotowe na nowe wyzwania

35.

z zadowoleniem przyjmuje mandat negocjacyjny Parlamentu w sprawie aktu o rynkach cyfrowych przyjęty na posiedzeniu plenarnym i podkreśla, że Parlament jest gotowy działać na rzecz szybszego zakończenia negocjacji w sprawie aktu o rynkach cyfrowych i wejścia w życie nowych przepisów;

36.

wzywa Komisję do zadbania o sprawne i szybkie wdrożenie nowych środków regulacyjnych przy jednoczesnym zapewnieniu synergii i unikaniu nakładania się lub powielania istniejących i przyszłych środków;

37.

wzywa Komisję do dopilnowania, aby zadania regulacyjne i egzekucyjne były sprawnie i w przejrzysty sposób przekazywane wewnątrz jej służb, by wyeliminować niewydolne elementy i obciążenia administracyjne; powtarza, że ograniczony dostęp do odpowiednich danych może utrudnić uczestnikom wejście na rynek; podkreśla, że transformacja cyfrowa zwiększa potrzebę dostosowania egzekwowania polityki konkurencji; podkreśla potrzebę zapewnienia specjalistycznej wiedzy na temat kwestii cyfrowych; w związku z tym apeluje do Komisji o przeznaczenie wystarczających i odpowiednich zasobów ludzkich i finansowych na zorganizowanie wdrożenia aktu o rynkach cyfrowych; uważa, że uzupełniające się sprawy antymonopolowe i z zakresu aktu o rynkach cyfrowych, zarówno na szczeblu krajowym, jak i unijnym, powinny skorzystać na usprawnionej koordynacji i egzekwowaniu przepisów dzięki dostosowaniu nowego instrumentu do obecnych ram konkurencji;

38.

wzywa Komisję do poprawy przejrzystości procesu oceny pomocy państwa, który powinien obejmować jasne uzasadnienie, opis pomocy państwa i wymierne wskaźniki umożliwiające monitorowanie ex post i ocenę ex post; w związku z tym podkreśla potrzebę monitorowania ex post skutecznego wdrażania zaakceptowanej pomocy państwa; uważa, że należy również ujawnić wyniki etapu konsultacji;

39.

z zadowoleniem przyjmuje niedawny wyrok Sądu Unii Europejskiej (15), który potwierdza ocenę Komisji w kwestii nadużywania dominującej pozycji na rynku oraz stanowi dowód i przykład skutecznego stosowania tradycyjnych unijnych zasad konkurencji w kontekście gospodarki cyfrowej, w szczególności w odniesieniu do aktu o rynkach cyfrowych i interakcji globalnych platform cyfrowych z innymi przedsiębiorstwami europejskimi; zauważa długotrwałe procedury prawne w sprawach antymonopolowych (16), i oczekuje, że nowe narzędzia dostępne dzięki aktowi o rynkach cyfrowych pomogą szybciej rozwiązać problem zachowań antykonkurencyjnych;

40.

z zadowoleniem przyjmuje przegląd unijnych instrumentów prawa konkurencji, o którym mowa w komunikacie Komisji z 18 listopada 2021 r.; przypomina jednak, że nie powinno to wykluczać opracowania, w stosownych przypadkach, nowych narzędzi oraz lepszego wykorzystania narzędzi już istniejących; uważa, że oceny konkurencji powinny być dostosowane do egzekwowania unijnej polityki konkurencji i zmieniającej się dynamiki rynku;

41.

z zadowoleniem przyjmuje determinację Komisji, by zająć się kwestią nieuczciwych warunków w celu wspierania przejrzystości cen oraz unikania nieuczciwych i nierozsądnych praktyk handlowych; zwraca uwagę na coraz częstsze występowanie praktyk polegających na wyzysku i wykluczeniu, takich jak samodzielne ustalanie cen;

42.

przypomina zalecenia Europejskiego Trybunału Obrachunkowego (ETO) (17), w których stwierdza się, że Komisja powinna stosować bardziej proaktywne podejście, gromadząc i przetwarzając istotne informacje rynkowe w sposób systematyczny i z zachowaniem oszczędności kosztów, a także wybierać sprawy do zbadania na podstawie kryteriów o jasno określonej wadze, na przykład z wykorzystaniem systemu punktacji; podkreśla, że zgodnie z zaleceniami ETO nowe przepisy powinny poprawić sprawozdawczość w zakresie wyników działań związanych z egzekwowaniem prawa, zamiast koncentrować się na sprawozdawczości dotyczącej działalności;

43.

przypomina, że dążenie do zysku powinno być akceptowane i nie należy wysuwać oskarżeń, że jest ono antykonkurencyjne bez obiektywnego i opartego na faktach dowodu; przypomina, że zachowanie antykonkurencyjne jest zakazane, a zachowanie hiperkonkurencyjne nie jest zabronione; podkreśla fakt, że konkretna oferta, która przyciąga wielu konsumentów ze względu na swoją dogodność, nie jest sama w sobie wystarczającym powodem do niepokoju; wzywa Komisję do rozróżniania tych dwóch zachowań do celów egzekwowania przepisów dotyczących ochrony konkurencji;

44.

z zadowoleniem przyjmuje trwający przegląd przepisów dotyczących pomocy państwa, który ma na celu zapewnienie spójności zarówno z ustalonymi, jak i nowymi zasadami regulacyjnymi mającymi znaczenie dla dwojakiej transformacji;

45.

podkreśla, że Komisja ocenia przypadki pomocy państwa indywidualnie i zwraca uwagę na to, że należy zwiększyć przejrzystość procesu oceny pomocy państwa; przyznaje, że ważne projekty stanowiące przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania (IPCEI) są ważnym narzędziem ze względu na wyraźne i dobrze udokumentowane istnienie nieprawidłowości w funkcjonowaniu rynku; ponownie zwraca uwagę, że pomoc państwa przyznana na realizację ważnego projektu stanowiącego przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania powinna być co do zasady przeznaczona na badania i rozwój;

46.

odnotowuje planowany przegląd powiązanych sekcji ogólnego rozporządzenia w sprawie wyłączeń grupowych (GBER) (18);

47.

odnotowuje nowe wytyczne Komisji w sprawie przepisów dotyczących pomocy państwa w dziedzinie klimatu, ochrony środowiska i energii oraz jej wysiłki na rzecz wzmocnienia wytycznych z 2014 r. i dostosowania ich do Europejskiego Zielonego Ładu i popiera przyjęcie nowych wytycznych w celu wyważenia stabilności gospodarczej i zrównoważenia środowiskowego; utrzymuje, że zrównoważona środowiskowo pomoc państwa ma kluczowe znaczenie dla osiągnięcia celów UE w zakresie klimatu, energii i ochrony środowiska, przy jednoczesnym zapewnieniu sprawiedliwej transformacji; stwierdza, że publiczne i prywatne inwestycje w technologie potrzebne do ekologicznej transformacji mają kluczowe znaczenie dla realizacji europejskiego prawa o klimacie, a w szczególności dla rozwoju przełomowych innowacyjnych rozwiązań i odpowiednich technologii na skalę przemysłową, które są niezbędne do osiągnięcia celu neutralności klimatycznej; podkreśla, że ambitny poziom założeń pakietu „Gotowi na 55” będzie wymagał, aby niektóre konkretne sektory energetyczne otrzymały pewien stopień wsparcia publicznego w celu poradzenia sobie z transformacją;

48.

wzywa do uwzględnienia w wytycznych tych, którzy ucierpią w wyniku wzrostu kosztów energii, pamiętając jednocześnie o efekcie domina, ktory odczuje unijna gospodarka i jej konkurencyjność zewnętrzna, a także o skutkach społeczno-gospodarczych, jakie wzrost cen zarówno energii, jak i towarów końcowych będzie miał dla obywateli UE;

49.

z zadowoleniem przyjmuje nowy rozdział wytycznych w sprawie pomocy państwa na ochronę klimatu i środowiska oraz cele związane z energią dotyczący pomocy na wcześniejsze zakończenie działalności związanej z węglem, łupkiem bitumicznym i torfem; podkreśla, że wycofywanie węgla jest jedną z najważniejszych sił napędowych dekarbonizacji, i przypomina swoją rezolucję z dnia 20 października 2021 r., w której wezwał do wprowadzenia jasnych zabezpieczeń przy wycofywaniu paliw kopalnych oraz że zabezpieczenia te mogą obejmować obowiązkowe terminy zamknięcia; przypomina ponadto, że jak stwierdzono w tej rezolucji, zasady pomocy państwa nie powinny powodować ani przyczyniać się do efektu „lock-in” w zakresie emisji gazów cieplarnianych lub tworzenia aktywów osieroconych, i zwraca się do Komisji o monitorowanie i stosowanie środków mających na celu uniknięcie efektu „lock-in” tam, gdzie to możliwe, w sposób w pełni zgodny z celami klimatycznymi Unii, przy jednoczesnym zabezpieczeniu procesu wychodzenia z kryzysu COVID-19, tworzenia miejsc pracy w UE i konkurencyjności;

50.

uważa, że włączenie strategii ekologicznych i cyfrowych do głównego nurtu polityki ma zasadnicze znaczenie dla wsparcia transformacji UE; wzywa Komisję do uwzględnienia tego podejścia w przyszłych warunkach udzielania pomocy państwa poprzez ocenę rozporządzenia w sprawie pomocy de minimis (19) po jego wygaśnięciu; zauważa, że pułapy de minimis można by poddać przeglądowi, biorąc pod uwagę realia gospodarcze, z jakimi mają do czynienia państwa członkowskie, a jednocześnie uznając cele, które należy osiągnąć w dziedzinie ochrony środowiska, energii i transformacji cyfrowej;

51.

jest zaniepokojony, że poza sezonem łączność z europejskimi regionami wyspiarskimi, peryferyjnymi i oddalonymi praktycznie zamiera, ze szkodą dla mieszkańców i przedsiębiorstw; wzywa Komisję do zwrócenia należytej uwagi na decyzje dotyczące pomocy państwa w odniesieniu do łączności z wyspiarskimi, peryferyjnymi i oddalonymi regionami UE, zwłaszcza że zostały one szczególnie mocno dotknięte pandemią;

52.

wzywa do zachowania ostrożności przy konsolidacji unijnego przemysłu lotniczego, w świetle ogromnych kwot pomocy państwa zatwierdzonych dla niektórych unijnych linii lotniczych, aby zagwarantować, że linie lotnicze nie będą miały możliwości wyeliminowania lub przejęcia mniejszych konkurentów z UE;

53.

zauważa, że na kilku szczególnych rynkach danych finansowych istnieje wielu dostawców i chociaż żaden z nich nie posiada dominującego udziału w rynku, konkurencja jest bardzo ograniczona; zauważa, że środki mające na celu zwiększenie konkurencji na tym rynku okazały się niewystarczające;

54.

przyznaje, że zasoby przyznane Dyrekcji Generalnej Komisji ds. Konkurencji (DG COMP) powinny być odpowiednie do jej obciążenia pracą i zakresu zadań; uważa za konieczne zapewnienie specjalistycznej wiedzy eksperckiej w kontekście gospodarki cyfrowej;

55.

podkreśla, że metawersum podlega odpowiednim ramom prawnym, takim jak ramy prywatności i ochrony danych, prawodawstwo cyfrowe i ramy konkurencji; w związku z tym wzywa Komisję do aktywnego zapewnienia, aby przedsiębiorstwa i podmioty pracujące nad metawersum i w nim przestrzegały wspomnianych wcześniej ram prawnych;

56.

wyraża ubolewanie z powodu wcześniejszych zabójczych przejęć, które nie wchodziły w zakres rozporządzenia WE w sprawie kontroli łączenia przedsiębiorstw (20);

Łączenie

57.

wzywa Komisję do przyspieszenia wysiłków w celu wywiązania się z jej zobowiązania do dokonania przeglądu zawiadomienia w sprawie definicji rynku właściwego do celów unijnego prawa konkurencji; zauważa, że Komisja ogłosiła zaproszenie do zgłaszania uwag dotyczących przeglądu i aktualizacji jej obwieszczenia w sprawie definicji rynku; podkreśla, że przegląd ten powinien zostać zaktualizowany i dostosowany tak, by odzwierciedlał rosnącą globalną konkurencję, przyszły stan konkurencji i dwojaką transformację, w tym ewoluujące cechy rynkowe cyfrowego ekosystemu rynkowego, rynki wielostronne, znaczenie danych i rynki o zerowej cenie;

58.

przypomina, że dane są źródłem znacznej siły ekonomicznej i możliwości wywierania nacisku, i uważa, że przy definiowaniu rynków cyfrowych należy uwzględnić czynniki niepieniężne;

59.

apeluje do Komisji o rozważenie dokonania przeglądu wytycznych w sprawie łączenia przedsiębiorstw, aby uwzględnić wyzwania dla konkurencyjności przemysłowej UE; z zadowoleniem przyjmuje rolę Działu ds. Priorytetów i Koordynacji Strategicznej w DG COMP w korzystaniu z wiedzy eksperckiej wszystkich dyrekcji generalnych Komisji podczas analizy spraw przez DG COMP; uważa, że należy zwiększyć wiedzę ekspercką na temat strategii przemysłowej lub sektorowej Komisji w celu wsparcia zespołów śledczych DG COMP w określaniu wykonalności i skutków środków zaradczych w świetle priorytetów Komisji;

60.

uznaje wkład rozporządzenia WE w sprawie kontroli łączenia przedsiębiorstw w należyte funkcjonowanie rynku wewnętrznego i apeluje do Komisji o dalsze promowanie i egzekwowanie jego podstawowych zasad;

61.

podkreśla, że w gospodarce cyfrowej cena nie zawsze jest uniwersalnym parametrem służącym do definiowania rynku; podkreśla, że na cyfrowych rynkach zerowych cen konsumenci uzyskują dostęp do produktów i usług w zamian za swoje dane, i w rezultacie są narażeni na profilowanie i reklamę, w przypadku których bardziej odpowiednie parametry stanowią elementy takie jak jakość, prywatność, przetwarzanie danych i uwaga; przypomina, że testowanie cen nie jest jedyną metodą, jaką dysponuje Komisja przy określaniu właściwego rynku produktowego;

62.

podkreśla, że środki technologiczne i gromadzenie danych osobowych, które mają znaczenie dla personalizacji w internecie i dyskryminacji cenowej, są obszerne, szybko się rozwijają i trudno je wykryć; przypomina, że internetowe platformy handlowe, platformy i media społecznościowe mogą wykorzystywać techniki analizy danych i profilowania w celu poprawy skuteczności reklam i dostosowania ich do poziomu poszczególnych konsumentów, personalizacji rankingu ofert lub różnicowania cen, by odzwierciedlić koszt personalizacji usług dla poszczególnych klientów;

63.

potwierdza, że dane mają kluczowe znaczenie dla rynku cyfrowego; wzywa zatem Komisję do jak najlepszego wykorzystania aktu o rynkach cyfrowych oraz do przedstawienia dalszych wniosków ustawodawczych, podobnie jak w przypadku aktu o danych;

64.

przyjmuje do wiadomości wytyczne Komisji dotyczące niektórych aspektów art. 22 rozporządzenia w sprawie kontroli łączenia przedsiębiorstw; wyraża jednak obawę, że inicjatywa ta może być niewystarczająca, by dostosować rozporządzenie do potrzeb nowoczesnych modeli biznesowych, takich jak zabójcze przejęcia, które mogą zagrażać innowacjom; wzywa Komisję do wyjaśnienia praktycznego zastosowania swoich wytycznych, tak aby były one wykonalne zarówno dla organów krajowych, jak i dla łączących się stron;

65.

wzywa Komisję do dokonania przeglądu swoich przepisów w sprawie koncentracji i przejęć pod kątem oceny danych osobowych; wzywa Komisję do traktowania i oceny aktywów będących danymi osobowymi w taki sam sposób jak wszystkich innych tradycyjnych aktywów rzeczowych w procesie podejmowania decyzji w sprawie fuzji i przejęć przedsiębiorstw cyfrowych; wzywa Komisję do przyjęcia szerszej perspektywy podczas oceny koncentracji przedsiębiorstw cyfrowych oraz do oceny wpływu koncentracji danych; zauważa, że przejęcie celów wraz z konkretnymi zasobami danych może prowadzić do koncentracji w obszarze kontroli cennych i niepowtarzalnych zasobów danych oraz skutkować lepszym dostępem do danych dla łączących się stron niż dla ich konkurentów; podkreśla, że konsolidacja danych w wyniku połączenia przedsiębiorstw może wzmacniać dominującą pozycję lub umożliwiać nabywającemu podmiotowi wzmocnienie pozycji rynkowej, a czasami może rodzić obawy dotyczące zamknięcia dostępu do rynku;

66.

wzywa Komisję, by oparła się na istniejących inicjatywach w celu zacieśnienia współpracy między organami regulacyjnymi ds. ochrony konkurencji i ochrony danych, aby zarówno kontrolować niewłaściwe wykorzystywanie danych dotyczących przedsiębiorstw, jak i zapobiegać wykorzystywaniu przez przedsiębiorstwa danych konsumentów w celu uzyskania nieuczciwej przewagi konkurencyjnej;

67.

zauważa, że progi obrotu mogą nie być odpowiednie do wykrywania wszystkich spraw, które powinny być poddane przeglądowi przez organy ochrony konkurencji w przypadkach łączenia przedsiębiorstw;

68.

stwierdza, że organy krajowe powinny mieć możliwość wykorzystania informacji otrzymanych w wyniku stosowania art. 12 aktu o rynkach cyfrowych do złożenia wniosku o zbadanie koncentracji zgodnie z art. 22 rozporządzenia w sprawie kontroli łączenia przedsiębiorstw;

Przeciwdziałanie praktykom monopolistycznym i kartele

69.

popiera gruntowny przegląd obecnego systemu porozumień wertykalnych, dopracowanie zasad „bezpiecznej przystani” oraz przyjęcie zasad odpowiadających potrzebom handlu elektronicznego i przedsiębiorstw działających za pośrednictwem platform, aby zapobiec ograniczeniom rynku wynikającym z niejednoznacznych skutków tych porozumień, a jednocześnie zapewnić zgodność z obecnie formułowanymi zasadami dotyczącymi rynków cyfrowych;

70.

zauważa w szczególności, że w ostatnich latach postępowania antymonopolowe były zbyt czasochłonne, co spowalniało podejmowanie bardzo potrzebnych decyzji, a w rezultacie negatywnie wpływało na skuteczność egzekwowania prawa konkurencji, zwłaszcza w przypadku dynamicznie rozwijających się rynków cyfrowych; zwraca zatem uwagę, że akt o rynkach cyfrowych, a także postępowania antymonopolowe, są bardzo potrzebne;

71.

odnotowuje wszczęcie przez Komisję dochodzeń antymonopolowych w sprawie możliwych praktyk antykonkurencyjnych w sektorze technologii reklamy internetowej; sugeruje, że Komisja mogłaby przeprowadzić badanie rynku tego sektora w UE w celu zbadania kwestii mających wpływ na konkurencję;

72.

zauważa, że sektor konsumenckiego internetu rzeczy (IoT) mocno rozwinie się w nadchodzących latach, ale przyznaje też, że nadal istnieją niedociągnięcia w tym sektorze, takie jak brak interoperacyjności, co może ograniczać konkurencję, a także możliwości wyboru dla konsumentów; wzywa Komisję do przygotowania dogłębnej analizy takich potencjalnych skutków dla rynku wewnętrznego, w tym analizy kosztów i korzyści wszelkich interwencji regulacyjnych; z zadowoleniem przyjmuje przeprowadzone przez Komisję badanie sektorowe dotyczące internetu rzeczy i wzywa Komisję do podjęcia, w razie potrzeby, dalszych działań w odniesieniu do norm, możliwości przenoszenia danych i dostępu do nich;

73.

ponownie wyraża głębokie zaniepokojenie daleko idącą koncentracją wspólnotowego łańcucha dostaw produktów rolnych i spożywczych; ponownie apeluje do Komisji o pilne przeprowadzenie dogłębnej analizy zakresu i skutków tworzenia stowarzyszeń nabywców, a tym samym zwrócenie szczególnej uwagi na zagwarantowanie uczciwej konkurencji i większej przejrzystości praktyk handlowych stosowanych przez sieci supermarketów i hipermarketów, zwłaszcza gdy takie praktyki wpływają na wartość marki i wybór produktów lub ograniczają innowacyjność lub porównywalność cen;

74.

zauważa, że rozporządzenie w sprawie wyłączeń grupowych dotyczących porozumień wertykalnych (VBER) (21) i związane z nim wytyczne wertykalne (22) zostały w niewystarczającym stopniu dostosowane do ostatnich zmian na rynku, w szczególności do wzrostu sprzedaży przez internet i wzmocnienia pozycji platform internetowych; zauważa również, że Komisja pracuje obecnie nad wnioskiem dotyczącym lepszego dostosowania tego rozporządzenia i wytycznych; podkreśla, że istnieją obawy dotyczące sektora dóbr trwałych, w którym producenci konkurują bezpośrednio z siecią dystrybucji poprzez zmianę warunków umownych wertykalnego stosunku dystrybucji, co stawia dystrybutorów w niekorzystnej sytuacji konkurencyjnej i wypiera MŚP z rynku; podkreśla, że cyfryzacja sektora dóbr trwałych budzi również obawy co do konkurencji; wzywa Komisję do zadbania o to, by wszelkie przyszłe przeglądy uwzględniały niewłaściwe stosowanie porozumień w sprawie dystrybucji selektywnej, etykietowania i innych środków mających na celu zapobieganie zakupowi, dystrybucji i odsprzedaży towarów za granicą;

75.

uważa, że zawarte w projekcie wytycznych do przeglądu rozporządzenia VBER rozróżnienie między narzuceniem cen odsprzedaży (RPM), co zakłóca rynek, a minimalną ceną reklamowaną (MAP), która może być dozwolona w pewnych okolicznościach i pod pewnymi warunkami, może stanowić narzędzie wspierania MŚP w stawianiu czoła agresywnej konkurencji cenowej na rynkach internetowych; zwraca się do Komisji – w tym celu – o wyjaśnienie w wytycznych warunków, na jakich MAP nie stanowi RPM;

76.

ponawia swój apel do Komisji o zajęcie się antykonkurencyjnym skutkiem terytorialnych ograniczeń dostaw w celu osiągnięcia w pełni funkcjonującego jednolitego rynku i wykorzystania jego potencjalnych korzyści dla konsumentów; powtarza, że terytorialne ograniczenia dostaw mogą wynikać z różnych praktyk, takich jak odmowa dostaw, groźba wstrzymania dostaw do konkretnego dystrybutora, ograniczenie wielkości sprzedaży, dostarczanie różnych ofert produktów w poszczególnych państwach członkowskich oraz stosowanie różnych cen lub ograniczanie wersji językowych w odniesieniu do opakowań produktów;

77.

przypomina swój wcześniejszy apel do Komisji o monitorowanie i usuwanie jakiegokolwiek nieuzasadnionego, ale wciąż istniejącego blokowania geograficznego lub innych barier w transgranicznej sprzedaży internetowej, jak wskazano w pierwszym krótkoterminowym przeglądzie rozporządzenia w sprawie blokowania geograficznego (23); zauważa w tym kontekście rozpoczęcie dialogu z zainteresowanymi stronami;

78.

podkreśla znaczenie współpracy krajowych organów ds. konkurencji działających w Europejskiej Sieci Konkurencji; podkreśla, że ich wkład w egzekwowanie przepisów jest podstawą aktu o rynkach cyfrowych w jego obecnym kształcie; wzywa Komisję do przeprowadzenia szczegółowej oceny wdrożenia dyrektywy (UE) 2019/1 (24); z zadowoleniem przyjmuje transpozycję dyrektywy (UE) 2019/1 do prawa krajowego w państwach członkowskich, a tym samym nadanie krajowym organom ochrony konkurencji uprawnień umożliwiających im większą skuteczność w egzekwowaniu polityki konkurencji; podkreśla, że zwiększone zdolności dochodzeniowe i decyzyjne krajowych organów ochrony konkurencji, a także wystarczający poziom zasobów ludzkich i finansowych umożliwią lepsze egzekwowanie reguł konkurencji w sposób niezależny i bezstronny; zaleca, aby zdolności analitycznych krajowych organów ochrony konkurencji zostały zwiększone, co umożliwi im skuteczniejsze rozwiązywanie problemów związanych z egzekwowaniem prawa konkurencji na rynkach cyfrowych; ponadto zaleca krajowym organom ochrony konkurencji współpracę w zakresie wymiany najlepszych praktyk oraz współpracę z innymi właściwymi organami oraz przyjęcie wielodyscyplinarnego podejścia do przełamywania barier w egzekwowaniu prawa, ponieważ zachowania antykonkurencyjne mogą również naruszać ochronę danych lub prawo konsumenckie;

79.

podkreśla, że ważne są gwarancje niezależności krajowych organów nadzoru i konkurencji, oraz przypomina o stale rosnącej potrzebie zapewnienia skuteczniejszych kanałów komunikacji, informacji i współpracy na szczeblu unijnym; zwraca uwagę w związku z tym na potrzebę zapewnienia tym organom niezbędnych zasobów ludzkich, finansowych i technologicznych niezbędnych do właściwego wykonywania powierzonych im zadań; podkreśla ponadto, że ważne jest utrzymanie najbardziej rygorystycznych wymogów przejrzystości i niezależności w odniesieniu do mandatów tych organów, począwszy od mechanizmów mianowania, a skończywszy na zasadach dostępu do informacji;

80.

podkreśla, że służby egzekwowania prawa muszą pozostać niezależne i korzystać z odpowiednich do tego celu narzędzi monitorowania oraz zasobów ludzkich z odpowiednimi kwalifikacjami, aby skutecznie rozpatrywać rosnącą liczbę coraz trudniejszych spraw;

81.

przypomina, że nie można było przeprowadzić dogłębnej analizy dyrektywy 2014/104/UE (25) ze względu na opóźnioną transpozycję i brak odpowiednich informacji na temat spraw sądowych; zwraca się jednak do Komisji o stałe monitorowanie wdrażania dyrektywy i publikowanie wyników analizy;

82.

uważa, że Parlament powinien odgrywać aktywną rolę w debacie politycznej na temat polityki konkurencji; zwraca uwagę, że Parlament powinien być bardziej zaangażowany, w charakterze obserwatora, w działalność grup roboczych i grup ekspertów, takich jak Międzynarodowa Sieć Konkurencji i OECD, aby uzyskać lepszą wiedzę w tym zakresie i na bieżąco śledzić rozwój sytuacji, a tym samym być lepiej przygotowanym do roli współustawodawcy; podkreśla, że Parlament powinien uczestniczyć w unijnych Tygodniach poświęconych Konkurencji (Competition Weeks) i innych spotkaniach, na które zapraszani są przedstawiciele państw członkowskich; zauważa, że grupa robocza ds. konkurencji stanowi użyteczne narzędzie promowania wymiany wiedzy między Parlamentem a DG COMP;

83.

potępia niesprowokowaną i nieuzasadnioną agresję Rosji na Ukrainę; z zadowoleniem przyjmuje nadzwyczajne środki, które UE wprowadza, aby pomóc ludności Ukrainy; popiera środki skierowane do organizacji pozarządowych i przedsiębiorstw pomagających uchodźcom uciekającym do Unii z krajów dotkniętych wojną;

84.

wzywa Komisję do ścisłego monitorowania sytuacji i, w razie potrzeby, do wykorzystania niezbędnej elastyczności unijnych ram pomocy państwa, aby umożliwić państwom członkowskim udzielenie wsparcia przedsiębiorstwom i sektorom, które najdotkliwiej odczuwają skutki trwającej rosyjskiej agresji wojskowej na Ukrainę i które ucierpią w wyniku nałożonych na Rosję sankcji;

o o

85.

zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, parlamentom państw członkowskich, a także krajowym oraz – w stosownych przypadkach – regionalnym organom ds. konkurencji w państwach członkowskich.

(1) Dz.U. C 67 z 8.2.2022, s. 2.

(2) Dz.U. C 362 z 8.9.2021, s. 22

(3) Sprawozdanie Komisji z 23 listopada 2021 r. pt. „Pierwsze sprawozdanie roczne Komisji na temat monitorowania bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Unii” (COM(2021)0714).

(4) Dz.U. L 11 z 14.1.2019, s. 3.

(5) https://ec.europa.eu/competition-policy/system/files/2021-06/kd0221712enn_market_definition_notice_2021_1.pdf

(6) Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Konkurencji, Montjoye, Y., Schweitzer, H., Crémer, J., Competition policy for the digital era [Polityka konkurencji w erze cyfrowej], Urząd Publikacji, 2019 r.,https://data.europa.eu/doi/10.2763/407537

(7) Komisja Europejska, Agencja Wykonawcza ds. Konsumentów, Zdrowia, Rolnictwa i Żywności, „Consumer vulnerability across key markets in the European Union: executive summary” [Podatność konsumentów na zagrożenia na kluczowych rynkach w Unii Europejskiej – sprawozdanie końcowe], Urząd Publikacji, 2016 r., https://data.europa.eu/doi/10.2818/056024.

(8) Dz.U. L 243 z 9.7.2021, s. 1.

(9) Dz.U. C 80 z 18.2.2022, s. 1.

(10) Dz.U. C 508 z 16.12.2021, s. 1.

(11) Dz.U. L 270 z 29.7.2021, s. 39.

(12) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0441.

(13) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/241 z dnia 12 lutego 2021 r. ustanawiające Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (Dz.U. L 57 z 18.2.2021, s. 17).

(14) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/958 z dnia 28 czerwca 2018 r. w sprawie analizy proporcjonalności przed przyjęciem nowych regulacji dotyczących zawodów, Dz.U. L 173 z 9.7.2018, s. 25.

(15) Wyrok Sądu Unii Europejskiej z dnia 10 listopada 2021 r., Google i Alphabet przeciwko Komisji, T-612/17, ECLI:EU:T:2021:763.

(16) Tamże.

(17) Sprawozdanie specjalne Europejskiego Trybunału Obrachunkowego 24/2020 pt. „Kontrole połączeń przedsiębiorstw i postępowania antymonopolowe w UE prowadzone przez Komisję: konieczne jest wzmocnienie nadzoru rynku”, 19 listopada 2020 r.

(18) Dz.U. L 187 z 26.6.2014, s. 1.

(19) Dz.U. L 352 z 24.12.2013, s. 1.

(20) Rozporządzenie Rady (WE) nr 139/2004 z 20 stycznia 2004 r. w sprawie kontroli koncentracji przedsiębiorstw (Dz.U. L 24 z 29.1.2004, s. 1).

(21) Rozporządzenie Komisji (UE) nr 330/2010 z dnia 20 kwietnia 2010 r. w sprawie stosowania art. 101 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do kategorii porozumień wertykalnych i praktyk uzgodnionych (Dz.U. L 102 z 23.4.2010, s. 1).

(22) Dz.U. C 130 z 19.5.2010, s. 1.

(23) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/302 z dnia 28 lutego 2018 r. w sprawie nieuzasadnionego blokowania geograficznego oraz innych form dyskryminacji klientów ze względu na przynależność państwową, miejsce zamieszkania lub miejsce prowadzenia działalności na rynku wewnętrznym (Dz.U. L 60 I z 2.3.2018, s. 1).

(24) Dz.U. L 11 z 14.1.2019, s. 3.

(25) Dz.U. L 349 z 5.12.2014, s. 1.

6.12.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 465/137

P9_TA(2022)0203

Zagrożenia dla stabilności, bezpieczeństwa i demokracji w Afryce Zachodniej i Sahelu

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 5 maja 2022 r. w sprawie zagrożeń dla stabilności, bezpieczeństwa i demokracji w Afryce Zachodniej i Sahelu (2022/2650(RSP))

(2022/C 465/12)

Parlament Europejski,

—

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 16 września 2020 r. w sprawie współpracy UE–Afryka w dziedzinie bezpieczeństwa w regionie Sahelu, Afryce Zachodniej i Rogu Afryki (1) oraz rezolucję z dnia 25 marca 2021 r. w sprawie nowej strategii UE–Afryka – partnerstwo na rzecz zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu (2),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 20 maja 2021 r. w sprawie sytuacji w Czadzie (3),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 25 listopada 2021 r. w sprawie przypadków łamania praw człowieka przez prywatne firmy wojskowe i ochroniarskie, zwłaszcza Wagner Group (4);

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 17 lutego 2022 r. w sprawie realizacji wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony – sprawozdanie roczne za 2021 r. (5) oraz rezolucję w sprawie realizacji wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa – sprawozdanie roczne za 2021 r. (6),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 1 marca 2022 r. w sprawie rosyjskiej agresji na Ukrainę (7),

—	uwzględniając 41. posiedzenie Wspólnego Zgromadzenia Parlamentarnego Organizacji Państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku (AKP) i UE, które odbyło się w Strasburgu (Francja) w dniach 1–3 kwietnia 2022 r.,

—	uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka z 1948 r.,

—	uwzględniając Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych z 1966 r.,

—	uwzględniając protokół Wspólnoty Gospodarczej Państw Afryki Zachodniej (ECOWAS) w sprawie demokracji i dobrych rządów,

—	uwzględniając Agendę 2063 Unii Afrykańskiej (UA),

—	uwzględniając Afrykańską kartę praw człowieka i ludów,

—	uwzględniając Afrykańską kartę na rzecz demokracji, wyborów i dobrych rządów,

—	uwzględniając Konwencję Narodów Zjednoczonych przeciwko korupcji (UNCAC), która weszła w życie 14 grudnia 2005 r.,

—	uwzględniając Umowę o partnerstwie między członkami grupy państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku z jednej strony a Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi z drugiej strony, podpisaną w Kotonu 23 czerwca 2000 r. (8) („umowę z Kotonu”), a także jej przeglądy z 2005 r. i 2010 r. (9),

—	uwzględniając Agendę na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 oraz cele ONZ w zakresie zrównoważonego rozwoju, w szczególności cel 16 dotyczący promowania pokojowych i inkluzywnych społeczeństw z myślą o zrównoważonym rozwoju,

—	uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/947 z dnia 9 czerwca 2021 r. ustanawiające Instrument Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej – Globalny wymiar Europy (10),

—	uwzględniając wspólny komunikat Komisji i wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa z dnia 9 marca 2020 r. pt. „W kierunku kompleksowej strategii współpracy z Afryką” (JOIN(2020)0004),

—	uwzględniając strategię na rzecz bezpieczeństwa i rozwoju państw Grupy Pięciu na rzecz Sahelu z września 2016 r., ramy zintegrowanych działań priorytetowych z lutego 2020 r., Sojusz na rzecz Sahelu oraz partnerstwo na rzecz bezpieczeństwa i stabilności w Sahelu,

—	uwzględniając wspólną deklarację członków Rady Europejskiej i państw należących do Grupy Pięciu na Rzecz Sahelu z dnia 28 kwietnia 2020 r.,

—	uwzględniając wspólny komunikat z drugiego posiedzenia ministrów spraw zagranicznych Unii Afrykańskiej (UA) i UE w dniach 25–26 października 2021 r.,

—	uwzględniając konferencję w sprawie Sahelu, która odbyła się w Paryżu 17 lutego 2022 r.,

—	uwzględniając wspólne oświadczenie z 6. szczytu UA–UE z dni 17–18 lutego 2022 r.,

—	uwzględniając konkluzje Rady z dnia 21 lutego 2022 r. w sprawie przedłużenia i wzmocnienia realizacji koncepcji skoordynowanej obecności na morzu w Zatoce Gwinejskiej,

—	uwzględniając decyzję Rady (WPZiB) 2020/253 z dnia 25 lutego 2020 r. zmieniającą decyzję (WPZiB) 2018/906 przedłużającą mandat specjalnego przedstawiciela Unii Europejskiej w regionie Sahelu (11),

—	uwzględniając rezolucję Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 2590 (2021) z dnia 30 sierpnia 2021 r. w sprawie przedłużenia obowiązywania sankcji nałożonych rezolucją Rady Bezpieczeństwa nr 2374 (2017) oraz przedłużenia mandatu zespołu ekspertów ds. Mali do 30 września 2022 r.,

—	uwzględniając sprawozdanie sekretarza generalnego Rady Bezpieczeństwa ONZ z dnia 11 listopada 2021 r. w sprawie połączonych sił Grupy Pięciu na rzecz Sahelu,

—	uwzględniając rezolucję Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr A/ES-11/1 z dnia 1 marca 2022 r. w sprawie rosyjskiej agresji na Ukrainę,

—	uwzględniając agendę ONZ na rzecz kobiet, pokoju i bezpieczeństwa,

—	uwzględniając komunikat Rady Pokoju i Bezpieczeństwa UA z dnia 31 stycznia 2022 r. w sprawie sytuacji w Burkinie Faso,

—	uwzględniając komunikat przewodniczącego Komisji UA z dnia 6 sierpnia 2021 r. w następstwie ataków terrorystycznych w Burkinie Faso, w Mali, w Nigrze i w Czadzie,

—	uwzględniając komunikat przewodniczącego Komisji UA z dnia 24 stycznia 2022 r. w sprawie sytuacji w Burkinie Faso,

—	uwzględniając nadzwyczajny szczyt Władzy Szefów Państw i Rządów ECOWAS z dnia 3 lutego 2022 r. w sprawie sytuacji politycznej w Burkinie Faso, w Gwinei i w Mali,

—	uwzględniając oświadczenie wiceprzewodniczącego Komisji / wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa Josepa Borrella z dnia 26 stycznia 2022 r. w sprawie Burkiny Faso,

—	uwzględniając rezolucję Wspólnego Zgromadzenia Parlamentarnego AKP–UE z dnia 21 czerwca 2017 r. w sprawie sytuacji w zakresie bezpieczeństwa w regionie Sahelu i Sahary,

—

uwzględniając rezolucję Wspólnego Zgromadzenia Parlamentarnego AKP–UE z dnia 11 marca 2021 r. w sprawie demokracji i poszanowania konstytucji w państwach UE i AKP, rezolucję z dnia 28 września 2021 r. w sprawie roli, jaką parlamenty mogą odegrać we wzmocnieniu bezpieczeństwa międzynarodowego, a także rezolucję z dnia 21 listopada 2019 r. w sprawie wpływu mediów społecznościowych na sprawowanie rządów, rozwój, demokrację i stabilność,

—	uwzględniając art. 132 ust. 2 i 4 Regulaminu,

mając na uwadze, że rosnące zagrożenie ubóstwem, brak dostępu do podstawowych usług społecznych, zmiana klimatu, terrorystyczne ugrupowania zbrojne, nasilająca się przemoc na tle światopoglądowym z powodu gruntów i zasobów, brak bezpieczeństwa żywnościowego, przesiedlenia ludzi i przemoc ze względu na płeć doprowadziły w tych regionach do złożonej sytuacji braku stabilności i bezpieczeństwa;

mając na uwadze, że Sahel i Afryka Zachodnia odgrywają kluczową rolę dla bezpieczeństwa i stabilności całego kontynentu afrykańskiego; mając na uwadze, że stan bezpieczeństwa w tych regionach bardzo się pogorszył w ostatnich latach, co poważnie zagraża bezpieczeństwu regionalnemu i międzynarodowemu; mając na uwadze, że od upadku reżimu Kaddafiego w Libii w 2011 r. przemoc w Sahelu stale rośnie, w związku z czym jest on jednym z regionów, w których najbardziej rozprzestrzenia się nielegalną broń strzelecką; mając na uwadze, że Sahel jest jednym z najbiedniejszych regionów na świecie;

mając na uwadze, że w 2013 r., na wniosek rządu malijskiego, armia francuska rozpoczęła operację Serwal w celu odparcia dżihadystów i innych zbrojnych grup rebeliantów z północy Mali, które rozpoczęły ofensywę w kierunku centrum Mali; mając na uwadze, że armia francuska z powodzeniem zrealizowała cel tej misji;

mając na uwadze, że w ostatnich latach rozpoczęto liczne misje i inicjatywy międzynarodowe, w tym wszechstronną zintegrowaną misję stabilizacyjną ONZ w Mali w 2013 r. (MINUSMA), misję Unii Europejskiej dotyczącą budowania zdolności w Nigrze w 2012 r., misję szkoleniową Unii Europejskiej w Mali w 2013 r., misję Unii Europejskiej dotyczącą budowania zdolności w Mali w 2014 r., operację „Barchan” w 2014 r., Grupę Pięciu na rzecz Sahelu w 2014 r., wspólne siły Grupy Pięciu na rzecz Sahelu w 2017 r., Sojusz na rzecz Sahelu w 2017 r., koalicję na rzecz Sahelu w 2020 r. oraz grupę operacyjną „Takuba” w 2020 r.; mając na uwadze, że w ostatnim dziesięcioleciu afrykańskie instytucje bezpieczeństwa wysłały tysiące członków personelu do udziału w operacjach pokojowych na tym kontynencie; mając na uwadze, że te interwencje nadal nie rozwiązały problemów związanych z bezpieczeństwem w regionie;

mając na uwadze, że podczas walk o bezpieczeństwo w regionie Sahelu zginęło ponad 200 członków sił pokojowych ONZ i ponad 50 francuskich żołnierzy uczestniczących w operacjach „Serwal” i „Barchan”, a także wielu żołnierzy afrykańskich; mając na uwadze, że podczas rozmieszczenia wojsk w regionie rannych zostało wielu żołnierzy europejskich i żołnierzy ONZ;

mając na uwadze, że pomimo licznych wysiłków na rzecz utrzymania pokoju podejmowanych przez kraje Sahelu i społeczność międzynarodową sytuacja w regionie pozostaje bardzo niestabilna; mając na uwadze, że grupy terrorystyczne, w tym terroryści islamscy powiązani z ISIS, np. Boko Haram i Państwo Islamskie Prowincji Afryki Zachodniej (ISWAP), zwiększyły swoją obecność w regionie Sahelu i Afryki Zachodniej oraz są odpowiedzialne za masowe zabójstwa, tortury, przemoc seksualną, wymuszone zaginięcia, grabieże i przymusowe wysiedlenia; mając na uwadze, że w 2020 r. odnotowano gwałtowny wzrost liczby zabójstw związanych m.in. z przemocą ze strony islamistów, a według Afrykańskiego Centrum Studiów Strategicznych łącznie śmierć poniosło 4 250 osób; mając na uwadze, że w siedmiu krajach Sahelu ponad 7,7 mln osób zostało przymusowo przesiedlonych; mając na uwadze, że obecnie w tym regionie ok. 3 mln osób to osoby wewnętrznie przesiedlone;

mając na uwadze, że potrzeby humanitarne wzrosły w wyniku różnych powiązanych ze sobą kryzysów; mając na uwadze, że 20 mln osób w środkowej części Sahelu potrzebuje w tej chwili pilnej pomocy humanitarnej; mając na uwadze, że kobiety i dzieci są szczególnie podatne na zagrożenia związane z kryzysem i dotknięte jego skutkami;

mając na uwadze, że bezpieczeństwo, rozwój i ochrona podstawowych praw człowieka wzajemnie się wzmacniają i są niezbędne dla trwałego pokoju; mając na uwadze, że trwały pokój można osiągnąć jedynie po wyeliminowaniu podstawowych przyczyn braku bezpieczeństwa, takich jak ubóstwo, korupcja, głód i niedobór zasobów;

mając na uwadze, że wyzwania w zakresie bezpieczeństwa w Afryce Zachodniej i Sahelu mają różny charakter w różnych krajach; mając na uwadze, że należą do nich działalność organizacji terrorystycznych powiązanych z międzynarodowymi sieciami dżihadu, konflikty etniczne i plemienne, walka o dostęp do zasobów naturalnych, działalność bojówek i sił bezpieczeństwa poza prawem, zbrojne rebelie, konflikty separatystyczne oraz przemoc polityczna i wyborcza;

mając na uwadze, że bezpieczeństwo Europy i bezpieczeństwo Afryki są ze sobą ściśle powiązane; mając na uwadze, że terroryści, ugrupowania zbrojne, bojówki i handlarze ludźmi wykorzystują szereg złożonych, nakładających się na siebie wyzwań w regionie, w tym ubóstwo, brak dostępu do podstawowych usług społecznych, brak bezpieczeństwa żywnościowego, wylesianie, degradację środowiska, słabość instytucji, korupcję i brak zaufania do państwa;

K.	mając na uwadze, że zmiana klimatu ma poważny wpływ na ten region; mając na uwadze, że może to prowadzić do dalszej destabilizacji; mając na uwadze, że w Afryce Zachodniej i Sahelu istnieje poważne ryzyko radykalizacji ze względu na marginalizację gospodarczą, społeczną i środowiskową;

L.	mając na uwadze, że ciężar zadłużenia wzmaga zagrożenie dla ogólnej stabilności krajów w regionie Sahelu i Afryki Zachodniej;

M.	mając na uwadze, że pandemia COVID-19 jeszcze bardziej osłabiła zdolność do stawienia czoła tym wyzwaniom w zakresie bezpieczeństwa;

N.	mając na uwadze, że umacnianie demokracji w Afryce Zachodniej i Sahelu dodatkowo podważają wojskowe zamachy stanu, niedemokratyczne zmiany konstytucji, tłumienie protestów społecznych, ograniczanie wolności zgromadzeń, wypowiedzi i prasy oraz restrykcje nałożone na opozycyjne partie i polityków;

mając na uwadze, że oprócz zagrożeń dla bezpieczeństwa konsolidację demokracji w Afryce Zachodniej i Sahelu dodatkowo osłabia korupcja, tłumienie protestów i zgromadzeń, ograniczanie wolności słowa i prasy, utrudnianie działalności partii opozycyjnych i polityków, nieprzestrzeganie ograniczeń dotyczących kadencji prezydenta i innych przepisów konstytucyjnych oraz problemy związane z organizacją pluralistycznych i przejrzystych wyborów dla przesiedlonej ludności;

P.	mając na uwadze, że przez ostatnie 20 lat UE, UA, ECOWAS i inne organizacje międzynarodowe wysyłały do krajów Afryki Zachodniej i Sahelu misje obserwacji wyborów; mając na uwadze, że opublikowano obszerne sprawozdania zawierające istotne propozycje reform, z których tylko niektóre zrealizowano;

mając na uwadze, że według wskaźnika postrzegania korupcji z 2021 r. poziom korupcji w Afryce Zachodniej jest nierównomierny, przy czym Republika Zielonego Przylądka i Senegal należą do państw o najlepszych wynikach w dziedzinie reform antykorupcyjnych, a Liberia, Mali i Nigeria – do państw o najsłabszych wynikach;

mając na uwadze, że rosnące wyzwania w zakresie bezpieczeństwa i niezadowolenie społeczeństwa z rządów i społeczności międzynarodowej doprowadziły do szeregu publicznych demonstracji wzywających do dalszych reform rządowych i poprawy sytuacji w zakresie bezpieczeństwa; mając na uwadze, że od dłuższego czasu ponawiane są oskarżenia wobec władz regionalnych o korupcję i nepotyzm, co prowadzi do stałego spadku zaufania i zadowolenia z rządów i instytucji rządowych;

mając na uwadze, że ogólny stan demokracji i współpracy w zakresie bezpieczeństwa w regionie Sahelu znacznie się pogorszył, gdy bojownicy w Mali i Burkinie Faso obalili miejscowe rządy – w Mali w sierpniu 2020 r., a następnie w maju 2021 r., kiedy bojownicy obalili ten sam rząd, który wcześniej zainstalowali, a następnie w styczniu 2022 r., kiedy w Burkinie Faso przeprowadzono zamach stanu; mając na uwadze, że odzwierciedla to głęboko zakorzeniony kryzys w regionie;

mając na uwadze, że ECOWAS i UA wielokrotnie organizowały wymiany i wizyty w Mali i w Burkinie Faso w celu przeprowadzenia mediacji i osiągnięcia porozumienia między poszczególnymi podmiotami; mając na uwadze, że przy wielu okazjach ECOWAS podkreślał znaczenie ustalenia jasnego harmonogramu powrotu do procesów demokratycznych, w tym bliskiego terminu demokratycznych wyborów;

mając na uwadze, że po zamachu stanu w Gwinei we wrześniu 2021 r. i aresztowaniu prezydenta Alphy Condégo, który niedawno został zwolniony, kraj ten wykluczono z ECOWAS do czasu przywrócenia porządku konstytucyjnego; mając na uwadze, że władzom wojskowym wyznaczono termin 25 kwietnia 2022 r. na przedstawienie szczegółowych informacji na temat ich planu transformacji; mając na uwadze, że w tym dniu zwróciły się one o nowy termin przedstawienia harmonogramu transformacji;

mając na uwadze, że poszanowanie krajowego porządku konstytucyjnego i praworządności ma pierwszorzędne znaczenie zarówno dla zapewnienia pokoju i stabilności, jak i dla zwalczania terroryzmu i zapewnienia bezpieczeństwa wojskowego; mając na uwadze, że przestrzeganie zasad demokratycznych, w tym organizacja przejrzystych i pluralistycznych wyborów, ma zasadnicze znaczenie dla zapewnienia rządom szerokiego poparcia społecznego; mając na uwadze, że obywatele popierają rzeczywiste procesy demokratyczne i dążą do sprawiedliwego udziału w nich;

W.	mając na uwadze, że zaangażowanie parlamentów narodowych w podejmowanie decyzji w kwestiach bezpieczeństwa ma zasadnicze znaczenie dla rozwoju długotrwałego bezpieczeństwa i stabilności społecznej;

X.	mając na uwadze, że bezpieczeństwo, rozwój i ochrona podstawowych praw człowieka wzajemnie się wzmacniają i są niezbędne dla trwałego pokoju;

Y.	mając na uwadze, że kurcząca się przestrzeń dla organizacji społeczeństwa obywatelskiego i wolności prasy w niektórych krajach Afryki Zachodniej i Sahelu stanowi poważne wyzwanie dla demokracji, praworządności i praw podstawowych;

mając na uwadze, że UE angażuje się we wspieranie bezpieczeństwa i rozwoju Afryki Zachodniej i Sahelu przez partnerstwa polityczne, dyplomatyczne i humanitarne, oferuje też m.in. wsparcie techniczne reformy sektora bezpieczeństwa, szkoleń dla wojska i policji, procedur wyborczych i dotyczących rozliczalności oraz na rzecz wzmocnienia społeczeństwa obywatelskiego;

AA.

mając na uwadze, że UA jest bliskim partnerem UE w działaniach na rzecz pokoju i stabilności; mając na uwadze, że cele regionalnych podmiotów bezpieczeństwa, w tym ECOWAS i afrykańskich sił reagowania UA, pokrywają się z interesem UE polegającym na wspieraniu krajów borykających się z trudnościami w zapewnieniu pokoju i dobrobytu; mając na uwadze, że przywódcy UE i UA uzgodnili zacieśnienie współpracy w zakresie pokoju i bezpieczeństwa na kontynencie afrykańskim; mając na uwadze, że protokół ustaleń UA–UE w sprawie pokoju, bezpieczeństwa i sprawowania rządów oraz Europejski Instrument na rzecz Pokoju mają na celu przeciwdziałanie brakowi stabilności, zwalczanie radykalizacji, brutalnego ekstremizmu i terroryzmu oraz zajęcie się całym cyklem konfliktu za pomocą zintegrowanego podejścia;

AB.

mając na uwadze, że Grupa Pięciu na rzecz Sahelu, wspierana przez UE i UA, zapewnia bezpieczeństwo i rozwój regionalny w celu zwalczania terroryzmu i zapewnienia stabilności w regionie Sahelu; mając na uwadze, że Grupa Pięciu na rzecz Sahelu ma trudności z wykazaniem, że zrobiła postępy i że jest w stanie utrzymać poparcie społeczne; mając na uwadze, że finansowane przez UE działania na rzecz zapobiegania konfliktom, mediacji, dialogu i pojednania są nadal ograniczone;

AC.	mając na uwadze, że wszystkie wysiłki społeczności międzynarodowej obejmują bardzo ważny aspekt reform demokratycznych i reform sektora bezpieczeństwa; mając na uwadze, że większość krajów w regionie cierpi na brak zdolności państwa do skutecznego wdrożenia bardzo potrzebnych reform;

AD.

mając na uwadze, że obecność zagranicznych prywatnych firm wojskowych i ochroniarskich w Afryce Zachodniej nadal destabilizuje bezpieczeństwo i środowisko polityczne w regionie; mając na uwadze, że tzw. grupa Wagnera, grupa najemników rosyjskiego rządu, jest obecna w Mali od czasu, gdy została zaproszona przez juntę wojskową pod koniec 2021 r.; mając na uwadze, że grupa Wagnera rzekomo wykorzystuje rosyjską infrastrukturę wojskową, a rosyjskie Ministerstwo Obrony jest zaangażowane w finansowanie, rekrutację, szkolenie i ochronę członków tej grupy; mając na uwadze, że grupę Wagnera oskarża się o popełnienie poważnych naruszeń praw człowieka;

AE.

mając na uwadze, że eksperci ONZ wspólnie stwierdzili, że grupa Wagnera dopuszcza się rażących i systematycznych naruszeń praw człowieka w Republice Środkowoafrykańskiej, w tym masowych egzekucji doraźnych, arbitralnych zatrzymań, przemocy seksualnej, grabieży, wymuszonych zaginięć i tortur podczas przesłuchań;

AF.	mając na uwadze, że Rosja rozpowszechniała i wciąż aktywnie rozpowszechnia dezinformację w całym regionie Sahelu, aby pozbawić legitymacji europejskie inicjatywy mające na celu zapewnienie stabilności i bezpieczeństwa w ramach pomocy temu regionowi;

AG.

mając na uwadze, że UE i jej misje w ramach wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony były przedmiotem kampanii dezinformacyjnych i pilnie potrzebują środków skutecznej komunikacji strategicznej; mając na uwadze, że dezinformacja posunęła się nawet do fałszywych oskarżeń pod adresem francuskiego wojska o masowe zabójstwo w regionie Gossi w Mali, chociaż dowody wskazują, że za tę makabryczną mistyfikację odpowiedzialność ponoszą Malijczycy i obcokrajowcy podejrzani o przynależność do grupy Wagnera;

AH.	mając na uwadze, że w wyniku licznych utrudnień ze strony tymczasowych władz malijskich podmioty międzynarodowe doszły do wniosku, że warunki ich dalszego zaangażowania wojskowego w Mali przestały być spełniane;

AI.

mając na uwadze, że na wniosek swoich afrykańskich partnerów podmioty europejskie i międzynarodowe zgodziły się kontynuować wspólne działania przeciwko terroryzmowi w regionie Sahelu, w tym w Nigrze i w Zatoce Gwinejskiej, oraz rozpoczęły z tymi partnerami konsultacje polityczne i wojskowe w celu określenia do czerwca 2022 r. warunków tych wspólnych działań;

AJ.

mając na uwadze, że sytuacja w regionie Sahelu jest ściśle związana z sytuacją w Zatoce Gwinejskiej; mając na uwadze, że bezpieczeństwu w Zatoce Gwinejskiej nadal zagraża piractwo; mając na uwadze, że Rada przedłużyła o dwa lata wdrażanie koncepcji skoordynowanej obecności na morzu w Zatoce Gwinejskiej;

zdecydowanie potępia przemoc i jej skutki w postaci ofiar śmiertelnych w Afryce Zachodniej i Sahelu, w tym nadużycia popełniane podczas operacji wojskowych, oraz wyraża zaniepokojenie rosnącą niestabilnością w regionie Sahelu, która zagraża bezpieczeństwu i stabilności krajów w tym regionie oraz ma poważne konsekwencje regionalne i międzynarodowe; wyraża solidarność z rodzinami wszystkich ofiar ataków terrorystycznych w całym regionie i składa im kondolencje; ponownie wyraża zdecydowane poparcie dla ludności Afryki Zachodniej i Sahelu oraz jej dążeń do pokoju, praw człowieka, bezpieczeństwa, stabilności, rozwoju gospodarczego oraz postępu społecznego i demokratycznego; wyraża uznanie dla licznych wysiłków podejmowanych przez podmioty lokalne i międzynarodowe w celu wspierania pokoju i postępu w całym regionie; przyznaje, że sytuacja w zakresie bezpieczeństwa w Sahelu nadal stanowi ogromne wyzwanie oraz że wielu cywilów cierpi z powodu braku bezpieczeństwa i stało się ofiarami ataków terrorystycznych;

podkreśla, że kompleksowa reakcja na wyzwania stojące przed Afryką Zachodnią i Sahelem wymaga koordynacji polityki bezpieczeństwa i rozwoju oraz polityki klimatycznej i handlowej;

wyraża głębokie zaniepokojenie stanem demokracji w regionie Sahelu i niedawnym zamachem stanu, do którego doszło w regionie; wzywa wszystkich przywódców zamachu stanu, aby jasno określili czas trwania przemian politycznych, by zapewnili szybki powrót do porządku konstytucyjnego, praworządności i rządów cywilnych oraz by ułatwili organizację przejrzystych i pluralistycznych wyborów;

zdecydowanie potwierdza swoje stanowisko, zgodnie z którym wszelka długoterminowa współpraca w zakresie bezpieczeństwa i współpraca polityczna z podmiotami UE będzie wymagała realistycznych harmonogramów powrotu do demokracji, w tym jasnych i wymiernych celów pośrednich; przypomina, że w przypadku braku takich realistycznych harmonogramów wszelka przyszła współpraca z podmiotami UE będzie postawiona pod znakiem zapytania;

zwraca uwagę, że zamachy stanu podważają wysiłki na rzecz wzmocnienia praworządności i potwierdzenia legitymacji demokratycznej działań rządu; przypomina, że prawdziwe przemiany demokratyczne i reformy muszą być przeprowadzane przez podmioty cywilne oraz umożliwiać pełne i aktywne zaangażowanie organizacji społeczeństwa obywatelskiego, kobiet, młodzieży i partii opozycyjnych; wzywa władze państw Afryki Zachodniej i Sahelu do poszanowania i ochrony wolności mediów oraz wolności zgromadzeń, zrzeszania się i wypowiedzi;

podkreśla, że w całym regionie potrzebny jest prawdziwy i obejmujący wszystkie sektory społeczeństwa obywatelskiego dialog narodowy, podczas którego zostanie nakreślona jasna wizja przyszłości demokracji, w tym konkretne cele wspólnie uzgodnione i podzielane przez różne podmioty niewojskowe i niepaństwowe; wzywa społeczność międzynarodową, aby ułatwiła taki dialog, oferując odgrywanie roli mediatora;

podkreśla, że jedność jest najlepszym sposobem sprostania licznym wyzwaniom, przed którymi stoi ten region; popiera zatem działania zapowiedziane przez UA oraz działania w obronie demokracji i praworządności podjęte przez ECOWAS;

wzywa przywódców wojskowych wszystkich państw Sahelu do wypełnienia ich zobowiązań międzynarodowych, w tym do pełnego poszanowania praw człowieka; popiera wysiłki ECOWAS na rzecz opracowania planu reform w zakresie praw człowieka i odpowiedzialności, aby – w ramach całościowych wysiłków na rzecz rozwiązania różnych kryzysów – zapobiec dalszym naruszeniom praw człowieka;

przypomina, że ze środków ISWMR – „Globalny wymiar Europy” nie wspiera się finansowo pewnych operacji związanych z państwowym sektorem wojskowym lub bezpieczeństwa ani operacji, które mogą prowadzić do łamania praw człowieka w krajach partnerskich; dostrzega liczne wyzwania stojące przed regionem Sahelu i Sahary, takie jak zmiana klimatu, kryzysy gospodarcze i ataki terrorystyczne; wzywa Europę do okazania większej solidarności poprzez polityczne i wojskowe wsparcie regionu, w tym poprzez Europejski Instrument na rzecz Pokoju, a także poprzez szkolenia z zakresu obsługi broni umożliwiające obronę, rozwój i poszanowanie praw człowieka; wzywa wszystkie państwa członkowskie UE, aby wywiązywały się ze swoich zobowiązań w zakresie praw człowieka i powstrzymywały się od transferów broni mogących przyczyniać się do łamania praw człowieka w Afryce Zachodniej i Sahelu;

10.

przypomina, że młodzież afrykańska może odegrać ważną rolę w tworzeniu dostatniej przyszłości regionu; wzywa do większego włączenia i aktywnego udziału kobiet w demokratycznych procesach decyzyjnych na wszystkich szczeblach oraz w działaniach na rzecz budowania pokoju i pojednania; potępia stosowanie przemocy seksualnej i wszelkie formy zastraszania w sytuacjach konfliktu;

11.

podkreśla, że rosnące zubożenie ludności stanowi społeczno-gospodarczą podstawę tworzenia się grup przestępczych i terrorystycznych; podkreśla, że brak dostępu ludności do kluczowych usług publicznych takich jak woda, infrastruktura sanitarna, opieka zdrowotna i edukacja, stanowi społeczno-gospodarcze podstawy rozwoju terroryzmu; podkreśla znaczenie edukacji jako podstawy wspierania wzrostu gospodarczego, tworzenia demokratycznego społeczeństwa i zapobiegania ekstremizmowi;

12.

podkreśla rolę parlamentów narodowych w zapewnianiu stabilności i demokratyzacji; wzywa państwa ECOWAS, aby nadal włączały krajowe i regionalne organy demokratyczne w sprawy związane z bezpieczeństwem; uważa, że wszelkie takie interwencje UE powinny być przedmiotem debaty w danym parlamencie narodowym; wzywa UE i kraje ECOWAS do zintensyfikowania koordynacji wsparcia w zakresie bezpieczeństwa, rozwoju, pomocy humanitarnej i wspierania demokracji, aby zapewnić zintegrowane podejście do pokoju i bezpieczeństwa umożliwiające trwały i zrównoważony rozwój w całym regionie;

13.

zwraca uwagę na znaczący wkład UE i jej państw członkowskich we współpracę na rzecz rozwoju i pomoc humanitarną oraz z zadowoleniem przyjmuje działania Sojuszu na rzecz Sahelu służące wspieraniu wysiłków na rzecz rozwoju podejmowanych przez rządy Grupy Pięciu na rzecz Sahelu; wzywa do pełnej operacyjności Grupy Pięciu na rzecz Sahelu oraz państwa członkowskie UE do ścisłej współpracy z nią poprzez budowanie zdolności finansowej, wymianę sprzętu wojskowego i zapewnienie skutecznych szkoleń dotyczących operacji wojskowych i cywilnych;

14.

podkreśla, że poprawa stanu bezpieczeństwa w regionie będzie wymagała zajęcia się przyczynami przemocy i konfliktów, w tym ubóstwem, zmianą klimatu, przesiedleniami oraz brakiem dostępu do edukacji i brakiem perspektyw, które jeszcze pogłębiła pandemia COVID-19; przyznaje, że podstawowe przyczyny brutalnego ekstremizmu i terroryzmu są złożone; podkreśla, że trzeba pobudzać gospodarki regionu, wspierać tworzenie miejsc pracy i kłaść podwaliny pod zrównoważony długoterminowy rozwój; wzywa UE, by dostosowała swoje inwestycje i współpracę na rzecz rozwoju w dążeniu do zwalczania podstawowych przyczyn terroryzmu i braku bezpieczeństwa;

15.

wyraża głębokie zaniepokojenie gwałtownym pogorszeniem się sytuacji w zakresie bezpieczeństwa żywnościowego w Afryce Zachodniej i Sahelu, które dotyka obecnie dziesiątek milionów ludzi ze względu na utrzymującą się i rosnącą podatność systemów rolno-spożywczych i łańcuchów dostaw w tych regionach na zagrożenia; podkreśla, że Afryka Zachodnia i region Sahelu są uzależnione od dostaw pszenicy z Ukrainy; wyraża głębokie zaniepokojenie alarmującymi krótko- i średnioterminowymi konsekwencjami, jakie dla bezpieczeństwa żywnościowego w Afryce Zachodniej i w regionie Sahelu ma niczym niesprowokowana wojna wypowiedziana przez Rosję Ukrainie, oraz związaną z tym faktem niepokojącą możliwością, że wojna ta doprowadzi do nowej, niebezpiecznej klęski głodu i kryzysu żywnościowego;

16.

uznaje prawa krajów Afryki Zachodniej i Sahelu do suwerenności żywnościowej jako sposobu zapewnienia bezpieczeństwa żywieniowego i ograniczenie ubóstwa, z naciskiem na rolnictwo kobiece i rodzinne, a także dostęp do żywności po przystępnych cenach;

17.

uznaje UE za czołowego darczyńcę pomocy humanitarnej i rozwojowej na świecie; wzywa UE i jej państwa członkowskie do zwiększenia wsparcia finansowego i pomocy humanitarnej w celu zaspokojenia pilnych potrzeb ludności będącej w potrzebie; ubolewa, że kilka państw członkowskich UE nie osiągnęło celu polegającego na przeznaczeniu 0,7 % swojego dochodu narodowego brutto na oficjalną pomoc rozwojową;

18.

podkreśla, że na obszarach objętych konfliktem należy umożliwić swobodny dostęp do pomocy humanitarnej i podstawowych usług, w tym osobom mieszkającym na terytoriach poza kontrolą władz; przypomina, że aby uniknąć ryzyka utraty pomocy humanitarnej, wszystkie strony muszą przestrzegać międzynarodowego prawa humanitarnego; podkreśla, że dostawy pomocy humanitarnej należy traktować jako neutralne i bezstronne oraz zagwarantować bezpieczeństwo personelowi organizacji humanitarnych;

19.

z zadowoleniem przyjmuje postępy poczynione przez niektóre kraje w kierunku położenia kresu korupcji; wzywa kraje Afryki i UE do zwalczania wszelkich przypadków korupcji; podkreśla związek między korupcją a przestępstwami przeciwko środowisku, przy czym oba te rodzaje przestępstw stanowią coraz większe zagrożenie dla osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju; stwierdza, że przywrócenie stabilności w regionie jest warunkiem wstępnym wzrostu bezpieczeństwa na świecie i postępów w osiąganiu celów zrównoważonego rozwoju; wzywa UE i jej państwa członkowskie, by wykorzystały politykę antykorupcyjną poprzez budowanie zwiększonego potencjału w odniesieniu do przestępstw uznanych przez UE, Interpol i Program Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska za przestępstwa przeciwko środowisku;

20.

przypomina, że zmiana klimatu jest coraz ważniejszym zagrożeniem dla stabilności w regionie Afryki Zachodniej i Sahelu; wzywa państwa Afryki Zachodniej i Sahelu do współpracy z państwami członkowskimi UE w celu przeciwdziałania negatywnym skutkom zmiany klimatu dla bezpieczeństwa i stabilności w regionie;

21.

przypomina, że silne instytucje są niezbędne do walki z terroryzmem i do sprostania wyzwaniom wewnętrznym; podkreśla, jak ważne jest, aby zdefiniować na nowo – zgodnie ze standardami międzynarodowymi – strategię zwalczania terroryzmu i brutalnego ekstremizmu w regionach, w których występują te zjawiska, a także wzywa do pociągnięcia do odpowiedzialności i postawienia przed sądem wszystkich sprawców takich działań;

22.

wzywa organy krajowe w całym regionie do depenalizacji czynności seksualnych między osobami tej samej płci oraz do zapewnienia praw osobom LGBTI; podkreśla, że uciekające przed prześladowaniami osoby LGBTI muszą mieć prawo do ochrony międzynarodowej w UE;

23.

podkreśla, że UE jest zdecydowana kompleksowo angażować się w regionie w zakresie wsparcia politycznego, pomocy technicznej i finansowej, zwłaszcza w celu reformy sektora bezpieczeństwa, szkoleń wojskowych oraz wsparcia na rzecz ochrony i wzmocnienia społeczeństwa obywatelskiego, które mają zasadnicze znaczenie dla przeciwdziałania zagrożeniom dla bezpieczeństwa; wzywa ECOWAS i państwa członkowskie UE do skutecznego wdrożenia protokołu ustaleń w sprawie pokoju, bezpieczeństwa i sprawowania rządów;

24.

podkreśla, że pomoc rozwojowa i humanitarna UE zapobiega cierpieniom ludności cywilnej i wpływa na poprawę jej podstawowych warunków życia; przypomina, że zrównoważony rozwój Afryki jest możliwy jedynie dzięki połączeniu kapitału ludzkiego i zewnętrznego wsparcia na rzecz rozwoju; przypomina, że migracja nie powinna prowadzić do drenażu mózgów; wzywa Komisję i państwa członkowskie do pilnej oceny, w porozumieniu z partnerami i właściwymi instytucjami międzynarodowymi, wszystkich dostępnych środków, by zapobiegać wszelkim zaległościom w spłacie zadłużenia krajów afrykańskich;

25.

popiera zaangażowanie ONZ, UE i organizacji regionalnych w Afryce Zachodniej i Sahelu na rzecz pokoju, organizacji szkoleń wojskowych i pomocy technicznej, zwłaszcza w ramach unijnych misji szkoleniowych i dotyczących budowania zdolności oraz inicjatyw ECOWAS i Unii Afrykańskiej;

26.

wyraża głębokie zaniepokojenie dużą liczbą przypadków bardzo poważnych naruszeń praw człowieka popełnionych przez malijskie siły bezpieczeństwa, o których to naruszeniach poinformowała Wszechstronna Zintegrowana Misja Stabilizacyjna ONZ w Mali (MINUSMA) i które zgodnie z prawem humanitarnym mogą stanowić zbrodnie wojenne; przyjmuje do wiadomości decyzję wiceprzewodniczącego / wysokiego przedstawiciela o zawieszeniu niektórych szkoleń dla malijskich sił zbrojnych i straży narodowej prowadzonych przez misję szkoleniową UE w Mali oraz misję UE dotyczącą budowania zdolności w Mali oraz wzywa do zawieszenia wszelkiej innej pomocy UE dla malijskiego sektora bezpieczeństwa do czasu postawienia sprawców wszystkich przestępstw przed sądem;

27.

przyznaje, że różne misje międzynarodowe nie osiągnęły swojego podstawowego celu, jakim jest trwały pokój w całym regionie, w związku z czym potrzebny jest proces refleksji nad mandatami i rolami misji i polityk międzynarodowych; podkreśla, że przegląd mandatów i zobowiązań UE powinien koncentrować się na nadaniu współpracy z krajami Afryki Zachodniej i Sahelu bardziej prewencyjnego charakteru; wzywa państwa ECOWAS i UE do wspólnego opracowania nowego podejścia do reformy sektora bezpieczeństwa i do wsparcia w zakresie bezpieczeństwa;

28.

potępia dezinformację na temat UE i jej misji prowadzonych w ramach wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony; wzywa UE, aby wyposażyła się we wszelkie niezbędne środki na rzecz skuteczniejszej komunikacji strategicznej;

29.

podkreśla, że wszelkie wsparcie europejskie lub międzynarodowe powinno być postrzegane jedynie jako uzupełnienie wysiłków krajowych i regionalnych; przypomina, że kraje przyjmujące muszą nadal ponosić odpowiedzialność za wszystkie inicjatywy podejmowane na ich terytorium; przypomina, że w związku z tym przywódcy polityczni i społeczni muszą również wspierać takie inicjatywy, aby były one skuteczne;

30.

przyznaje, że pomimo utrzymujących się wyzwań w zakresie bezpieczeństwa poczyniono postępy w zwalczaniu zbrojnych ugrupowań islamistycznych; ponownie podkreśla, że należy zwalczać propagandę terrorystyczną i inicjatywy rekrutacyjne w ramach szerszych strategii zwalczania podatności na terroryzm i rekrutacji terrorystów; podkreśla jednocześnie, że należy zachęcać do ucieczki z brutalnych grup ekstremistycznych oraz zwiększyć wysiłki na rzecz deradykalizacji takich bojowników i ich ponownego włączenia do społeczeństwa;

31.

zdecydowanie krytykuje decyzję malijskiego rządu o utrudnianiu współpracy z podmiotami europejskimi, wyrażoną między innymi poprzez wypowiedzenie 2 maja 2022 r. dwóch kluczowych umów, a mianowicie umowy dotyczącej statusu sił określającej ramy prawne obecności w Mali francuskiej grupy „Barchan” i europejskiej grupy operacyjnej „Takuba” oraz traktatu o współpracy w zakresie obrony zawartego w 2014 r. między Mali a Francją; zdecydowanie krytykuje żądanie Mali ze stycznia 2022 r. opuszczenia terytorium kraju przez kontyngent duński i francuski oraz odmowę udzielenia niemieckiemu samolotowi zezwolenia na przelot nad malijską przestrzenią powietrzną;

32.

potępia coraz większą obecność w Sahelu wspieranej przez Kreml rosyjskiej grupy „Wagnera”; jest głęboko przekonany, że zaangażowanie grupy „Wagnera” w Afryce Zachodniej jest sprzeczne z celem zapewnienia pokoju, bezpieczeństwa i stabilności w regionie oraz jest niekompatybilne ze współpracą z UE w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony; wzywa wszystkie kraje do przeanalizowania działań grupy „Wagnera”, zwłaszcza w Republice Środkowoafrykańskiej; wyraża głębokie zaniepokojenie licznymi popełnianymi przez tę grupę przypadkami naruszeń praw człowieka i łamania przez nią międzynarodowego prawa humanitarnego, które są nadal zgłaszane; zdecydowanie potępia zbrodnie popełnione w Afryce Zachodniej i Sahelu przez grupę „Wagnera” i inne prywatne firmy wojskowe i ochroniarskie;

33.

wzywa wszystkie kraje, które współpracują lub rozważają współpracę z grupą „Wagnera”, aby uwzględniły rozwój sytuacji w Ukrainie, gdzie rosyjski reżim prowadzi brutalną i nieludzką wojnę, rażąco naruszając prawo międzynarodowe; wzywa wszystkie państwa do porzucenia wszelkich złudzeń co do ostatecznych celów jakiegokolwiek zaangażowania Rosji w ich krajach oraz do uznania, że Rosja i jej grupa „Wagnera” skupiają się wyłącznie na własnych interesach i użyją wszelkiej siły, jaką uznają za konieczną, co jest widoczne w Ukrainie i w innych miejscach, gdzie ludność cywilna płaci wysoką cenę;

34.

przypomina, że sytuacja w zakresie bezpieczeństwa w Sahelu, państwach wybrzeża Afryki Zachodniej i Maghrebie jest ze sobą ściśle powiązana; zwraca się o ocenę niedociągnięć, które uniemożliwiły unijnym misjom szkoleniowym realizację zamierzonego celu, jakim jest odpowiednie szkolenie sił zbrojnych w krajach partnerskich w celu przeciwdziałania dżihadyzmowi; apeluje, aby kolejne unijne misje szkoleniowe przeprowadzić w sposób pozwalający na usunięcie tych poważnych niedociągnięć;

35.

przypomina, że w kontekście relokacji operacji „Barchan” do Nigru należy wyciągnąć wnioski, które umożliwią zmianę modelu działania na taki, w którym większy nacisk położony będzie na zapobieganie i bardziej kompleksowe podejście do zarządzania, bezpieczeństwa i pomocy rozwojowej;

36.

podkreśla, że społeczność międzynarodowa powinna zintensyfikować współpracę gospodarczą i polityczną z krajami, które chcą przeprowadzić reformy i osiągnąć wyniki, aby służyć jako regionalne wzorce do naśladowania mogące odegrać rolę w stabilizacji całego regionu; z zadowoleniem przyjmuje wysiłki niektórych krajów na rzecz demokratyzacji; podkreśla fakt, że przykłady udanych projektów regionalnych, na przykład w regionie wybrzeża Afryki Zachodniej, mogą odegrać rolę w stabilizacji całego regionu i w związku z tym uważa, że takie pozytywne przykłady powinny być nadal promowane i wspierane;

37.

przypomina, że ochrona i bezpieczeństwo ludności cywilnej jest jednym z kluczowych zadań każdego rządu, i podkreśla, że należy podjąć dodatkowe środki, aby lepiej chronić ludność cywilną; sugeruje, że takie środki mogłyby obejmować metody nieuzbrojonej ochrony cywilnej, które ONZ zastosowała już z powodzeniem w innych konfliktach;

38.

zwraca w szczególności uwagę, że strategię bezpieczeństwa należy przygotować z rzeczywistym udziałem kobiet, które niewspółmiernie dotkliwiej odczuwają skutki braku bezpieczeństwa i przemocy, oraz z udziałem młodych ludzi, których przyszłość – i przyszłość regionu – będzie zależała od dostępu do edukacji i zatrudnienia sprzyjających pokojowemu rozwojowi i zniechęcających do przystępowania do dżihadu; wzywa kraje regionu i społeczność międzynarodową do dalszego promowania wdrażania rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 2250 (2015) w sprawie młodzieży, pokoju i bezpieczeństwa oraz ponownie wyraża poparcie dla realizacji agendy ONZ dotyczącej kobiet, pokoju i bezpieczeństwa w regionie Sahelu;

39.

przyjmuje z zadowoleniem decyzję Rady w sprawie przedłużenia i wzmocnienia realizacji koncepcji skoordynowanej obecności na morzu w Zatoce Gwinejskiej; wzywa Radę, aby rozważyła możliwość wzmocnienia za pomocą środków lotniczych tej koncepcji w Zatoce Gwinejskiej; wzywa do większego zaangażowania i współpracy z państwami nadbrzeżnymi Zatoki Gwinejskiej za pośrednictwem Instrumentu Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej – „Globalny wymiar Europy” i Europejskiego Instrumentu na rzecz Pokoju;

40.

przyjmuje z zadowoleniem rolę, jaką misje obserwacji wyborów odgrywają we wspieraniu i wzmacnianiu procesu demokratycznego; przypomina, że państwa członkowskie UE i państwa Afryki Zachodniej i Sahelu zapraszają oficjalne misje obserwacyjne, i wzywa rządy państw Afryki Zachodniej i Sahelu do kontynuacji tej praktyki podczas przejrzystych, pluralistycznych i opartych na zdrowej rywalizacji wyborów;

41.

zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącemu Komisji / wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, Radzie AKP–UE, Radzie Ministrów AKP, państwom członkowskim Unii Afrykańskiej, sekretariatom ECOWAS, Inicjatywy z Akry i Grupy Pięciu na rzecz Sahelu.

(1) Dz.U. C 385 z 22.9.2021, s. 24.

(2) Dz.U. C 494 z 8.12.2021, s. 80.

(3) Dz.U. C 15 z 12.1.2022, s. 166.

(4) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0482.

(5) Teksty przyjęte, P9_TA(2022)0040.

(6) Teksty przyjęte, P9_TA(2022)0039.

(7) Teksty przyjęte, P9_TA(2022)0052.

(8) Dz.U. L 317 z 15.12.2000, s. 3.

(9) Dz.U. L 287 z 4.11.2010, s. 3.

(10) Dz.U. L 209 z 14.6.2021, s. 1.

(11) Dz.U. L 54 I z 26.2.2020, s. 9.

6.12.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 465/155

P9_TA(2022)0206

Wpływ wojny z Ukrainą na kobiety

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 5 maja 2022 r. w sprawie wpływu wojny w Ukrainie na kobiety (2022/2633(RSP))

(2022/C 465/15)

Parlament Europejski,

—	uwzględniając art. 2 i 3 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) oraz art. 8, 10, 78 i 83 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej ,

—	uwzględniając Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej,

—	uwzględniając Rzymski Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego (MTK) z dnia 17 lipca 1998 r.,

—	uwzględniając konwencje genewskie, zwłaszcza Konwencję genewską o ochronie osób cywilnych podczas wojny,

—	uwzględniając deklarację ONZ o eliminacji przemocy wobec kobiet z dnia 20 grudnia 1993 r.,

—

uwzględniając rezolucję Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1325 w sprawie kobiet, pokoju i bezpieczeństwa z dnia 31 października 2000 r. oraz późniejsze rezolucje o numerach: 1820 (19 czerwca 2008 r.), 1888 (30 września 2009 r.), 1889 (5 października 2009 r.), 1960 (16 grudnia 2010 r.), 2106 (24 czerwca 2013 r.), 2122 (18 października 2013 r.), 2242 (13 października 2015 r.), 2467 (23 kwietnia 2019 r.) i 2493 (29 października 2019 r.),

—	uwzględniając Konwencję Narodów Zjednoczonych z dnia 30 sierpnia 1961 r. o ograniczaniu bezpaństwowości,

—	uwzględniając Globalne porozumienie ONZ w sprawie uchodźców z 2018 r.,

—	uwzględniając zalecenie ogólne nr 38 (2020) Komitetu ONZ ds. Likwidacji Dyskryminacji Kobiet z dnia 6 listopada 2020 r. w sprawie handlu kobietami i dziewczętami w kontekście globalnej migracji,

—	uwzględniając Konwencję Rady Europy z dnia 11 maja 2011 r. w sprawie zapobiegania i zwalczania przemocy wobec kobiet i przemocy domowej (konwencja stambulska),

—

uwzględniając dyrektywę Rady 2001/55/WE z dnia 20 lipca 2001 r. w sprawie minimalnych standardów przyznawania tymczasowej ochrony na wypadek masowego napływu wysiedleńców oraz środków wspierających równowagę wysiłków między państwami członkowskimi związanych z przyjęciem takich osób wraz z jego następstwami (1) (dyrektywa w sprawie tymczasowej ochrony),

—	uwzględniając decyzję wykonawczą Rady (UE) 2022/382 z dnia 4 marca 2022 r. stwierdzającą istnienie masowego napływu wysiedleńców z Ukrainy w rozumieniu art. 5 dyrektywy 2001/55/WE i skutkującą wprowadzeniem tymczasowej ochrony (2),

—	uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/36/UE z dnia 5 kwietnia 2011 r. w sprawie zapobiegania handlowi ludźmi i zwalczania tego procederu oraz ochrony ofiar, zastępującą decyzję ramową Rady 2002/629/WSiSW (3),

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 14 kwietnia 2021 r. zatytułowany „Strategia UE w zakresie zwalczania handlu ludźmi na lata 2021–2025” (COM(2021)0171),

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 23 marca 2022 r. zatytułowany „Przyjmowanie osób uciekających przed wojną w Ukrainie: przygotowanie Europy do zaspokojenia potrzeb” (COM(2022)0131),

—	uwzględniając wniosek Komisji dotyczący dyrektywy z dnia 8 marca 2022 r. w sprawie zwalczania przemocy wobec kobiet i przemocy domowej (COM(2022)0105),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 1 marca 2022 r. w sprawie rosyjskiej agresji na Ukrainę (4),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 7 kwietnia 2022 r. w sprawie ochrony w UE dzieci i młodzieży uciekających przed wojną w Ukrainie (5),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 23 października 2020 r. w sprawie równouprawnienia płci w polityce zagranicznej i bezpieczeństwa UE (6),

—

uwzględniając wspólny komunikat Komisji i Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa zatytułowany „Trzeci unijny plan działania w sprawie równości płci (GAP III) – Ambitny program na rzecz równouprawnienia płci i wzmocnienia pozycji kobiet w działaniach zewnętrznych UE” (JOIN(2020)0017),

—	uwzględniając pytanie do Komisji w sprawie wpływu wojny z Ukrainą na kobiety (O-000015/2022 – B9-0012/2022),

—	uwzględniając art. 136 ust. 5 i art. 132 ust. 2 Regulaminu,

—	uwzględniając projekt rezolucji Komisji Praw Kobiet i Równouprawnienia,

mając na uwadze, że napaść Rosji na Ukrainę zmusiła dużą liczbę osób do ucieczki z kraju; mając na uwadze, że według Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców (UNHCR) od początku rosyjskiej agresji na Ukrainę 24 lutego 2022 r. około 5 mln uchodźców uciekło z Ukrainy do UE (7); mając na uwadze, że według szacunków 90 % uchodźców stanowią kobiety i dzieci (8);

mając na uwadze, że kolejne 7,1 mln osób (9) zostało wewnętrznie przesiedlonych na terenie Ukrainy, w tym kobiety i dzieci potrzebujące opieki medycznej i psychicznej, możliwości zatrudnienia, właściwej edukacji dla dzieci, a także zakwaterowania i ochrony przed przemocą seksualną i przemocą ze względu na płeć; mając na uwadze, że 13,5 % nowo przesiedlonych osób doświadczyło wcześniej wysiedlenia w latach 2014–2015; mając na uwadze, że wewnętrzne przesiedlenia stanowią obciążenie dla gmin Ukrainy, a kobiety w regionach postrzeganych jako regiony tranzytowe są szczególnie dotknięte tym problemem; mając na uwadze, że należy zapewnić odpowiednie wsparcie gminom przyjmującym osoby wewnętrznie przesiedlone;

mając na uwadze, że kobiety często przybywają do UE ze swoimi dziećmi lub dziećmi krewnych i przyjaciół; mając na uwadze, że do tej pory zarejestrowano około 2 300 małoletnich bez opieki; mając na uwadze, że organizacje międzynarodowe szacują, że ich liczba jest wyższa; mając na uwadze, że dzieci z placówek opieki, takich jak sierocińce, nie uznaje się za pozbawione opieki; mając na uwadze, że według ostatnich doniesień około pół miliona ukraińskich cywilów, w tym wiele kobiet i dzieci, przymusowo deportowano (10); mając na uwadze, że ponad 2 300 dzieci zostało uprowadzonych i przymusowo przesiedlonych do Rosji; przypomina, że zgodnie z konwencją genewską „[p]rzymusowe przesiedlania masowe lub indywidualne, jak również deportacje osób podlegających ochronie z terytorium okupowanego […] są wzbronione”;

mając na uwadze, że około 2,8 mln osób uciekło do Polski, około 763 000 do Rumunii, 476 000 na Węgry i 346 000 na Słowację; mając na uwadze, że znaczna część uchodźców podróżuje dalej do innych państw członkowskich; mając na uwadze, że z Polski około 1 mln uchodźców przedostało się do innych państw członkowskich, a 1,5 mln uchodźców pozostaje w Polsce, co sprawia, że Polska jest krajem UE o najwyższym odsetku uchodźców na mieszkańca; mając na uwadze, że drugim krajem w tym rankingu jest obecnie Austria, następnie Republika Czeska, a potem Estonia (11); mając na uwadze, że kobiety nie posiadające kontaktów w krajach takich jak Polska są zakwaterowywane w akademikach i halach sportowych; mając na uwadze, że trzeba wyjść poza te tymczasowe rozwiązania i opracować systemowe rozwiązania w celu zagwarantowania, że kobiety nie pozostaną w publicznych schroniskach, stając w obliczu ubóstwa i dalszych traumatycznych przeżyć; mając na uwadze, że istnieje pilna potrzeba zapewnienia bezpiecznego zakwaterowania dla kobiet, w szczególności kobiet w ciąży, starszych kobiet i ofiar przemocy seksualnej;

mając na uwadze, że około 428 000 uchodźców opuściło Ukrainę przez Mołdawię; mając na uwadze, że w Mołdawii nadal przebywa około 100 000 uchodźców, co stanowi poważne obciążenie dla infrastruktury i służb tego kraju; mając na uwadze, że w ramach platformy solidarności UE siedem państw członkowskich UE, w tym Austria, Francja, Niemcy, Irlandia, Litwa, Holandia i Hiszpania, a także Norwegia, zobowiązały się do przyjęcia 14 500 osób przejeżdżających przez Mołdawię;

mając na uwadze, że kobiety i dziewczęta są szczególnie zagrożone w czasie kryzysu humanitarnego i przesiedleńczego, ponieważ nadal w nieproporcjonalnie dużym stopniu są ofiarami dyskryminacji ze względu na normy płciowe i przemocy uwarunkowanej płcią; mając na uwadze, że podczas gdy pierwsza fala uchodźców z Ukrainy w większości miała kontakty w UE, większość osób przybywających obecnie nie ma żadnych kontaktów ani sieci wsparcia w UE;

mając na uwadze, że obywatele UE, społeczeństwo obywatelskie i państwa członkowskie przyjęli ukraińskich uchodźców, okazując bezprecedensową solidarność; mając na uwadze, że po raz pierwszy Rada Unii Europejskiej uruchomiła dyrektywę w sprawie tymczasowej ochrony, zapewniając beneficjentom na okres co najmniej jednego roku z możliwością przedłużenia zezwolenie na pobyt i dostęp do zatrudnienia, odpowiednie zakwaterowanie lub zamieszkanie, w razie potrzeby opiekę społeczną lub środki utrzymania, opiekę zdrowotną i medyczną oraz – w przypadku małoletnich – edukację, a także możliwość łączenia rodzin;

mając na uwadze, że stosowanie dyrektywy w sprawie tymczasowej ochrony jest dość nierównomierne i co najmniej osiem państw członkowskich zdecydowało się nie obejmować zakresem dyrektywy osób posiadających zezwolenia na pobyt długoterminowy i innych obywateli państw trzecich w Ukrainie; mając na uwadze, że osoby uznane za uchodźców w Ukrainie i inne osoby o równoważnej ochronie często nie mogą podróżować po UE, ponieważ ich dokumenty podróży nie są uznawane przez niektóre państwa członkowskie; mając na uwadze, że jest to bardzo problematyczne dla kobiet doświadczających drugiego przesiedlenia (12);

mając na uwadze, że do tej pory większość wysiłków na rzecz złagodzenia sytuacji uchodźców, w większości kobiet, podejmowały organizacje pozarządowe działające w terenie, społeczeństwo obywatelskie i wolontariusze, a także samorządy i władze lokalne; mając na uwadze, że konieczne jest stałe wsparcie w celu zapewnienia dobrej współpracy między organizacjami oddolnymi i międzynarodowymi, a także mając na uwadze, że ich koordynacja poprawia się od początku konfliktu i napływu uchodźców; mając na uwadze, że podmioty lokalne pełnią ważną rolę w organizacji w krajach przyjmujących; mając na uwadze, że państwa członkowskie mają prawny obowiązek zapewnienia ochrony uchodźców na mocy prawa międzynarodowego i unijnego, w tym dyrektywy w sprawie tymczasowej ochrony, i w związku z tym muszą zintensyfikować wysiłki na rzecz ułatwienia koordynacji w terenie i zapewnienia lepszego podziału zadań;

mając na uwadze, że szczególną uwagę należy zwrócić na sytuację uchodźczyń doświadczających dyskryminacji krzyżowej, takich jak kobiety romskie, kobiety czarnoskóre, kobiety o statusie bezpaństwowca, kobiety z niepełnosprawnościami, migrantki, kobiety odmiennej rasy i osoby LGBTIQ+, w tym kobiety transpłciowe, których tożsamość może nie być uznawana, zwłaszcza w Polsce i na Węgrzech, gdzie podjęto środki przeciwko osobom LGBTIQ+; mając na uwadze, że należy również zwrócić szczególną uwagę na kobiety odmiennej rasy pochodzenia afrykańskiego i obywatelki państw trzecich odmiennej rasy na przejściach granicznych; mając na uwadze, że dyskryminacja i przemoc uwarunkowana płcią, których doświadczają te grupy kobiet na granicach, często nie są zgłaszane i nie są udokumentowane, co oznacza, że pozostają niewidoczne;

mając na uwadze, że starsze kobiety, zwłaszcza te nieposiadające żadnych kontaktów w UE, są często narażone na izolację bez rodziny, czy szerszych więzi społecznych; mając na uwadze, że osoby te są szczególnie narażone z powodu bariery językowej i braku dostępu do usług społecznych i usług wsparcia, w tym dostępu do leków i żywności;

mając na uwadze, że wojna w Ukrainie ma wpływ na sytuację kobiet, w tym kobiet, które zmagają się z dyskryminacja krzyżową, i pogłębia ona istniejące wcześniej nierówności; mając na uwadze, że większość ukraińskich gospodarstw domowych opiera się obecnie na kobietach i znajduje się w niepewnej i bardzo trudnej sytuacji ze względu na utrzymujące się w Ukrainie poważne niedobory żywności, wody i energii;

mając na uwadze, że wiele kobiet pozostało w Ukrainie i przystąpiło do walki zbrojnej lub do udzielania wsparcia o charakterze niebojowym; mając na uwadze, że kobiety stanowią około 15 % ukraińskich sił zbrojnych, a obecnie na polu walki jest około 300 000 kobiet; mając na uwadze, że żołnierki trafiły w Ukrainie do niewoli; mając na uwadze, że istnieją przesłanki wskazujące, że ukraińskie żołnierki przebywające w niewoli są torturowane, poniżane i padają ofiarą przemocy seksualnej; mając na uwadze, że doniesienia o takim złym traktowaniu są zatrważające; mając na uwadze, że przestrzeganie postanowień konwencji genewskiej dotyczących humanitarnego traktowania jeńców wojennych (art. 13) ma ogromne znaczenie; mając na uwadze, że kobiety stanowią również drugą linię obrony, zapewniając wsparcie o charakterze niebojowym oraz niezbędną logistykę, w tym pomoc w ewakuacji ludności cywilnej; mając na uwadze, że w Ukrainie pozostają kobiety, które albo nie mogą opuścić kraju, takie jak osoby pracujące w infrastrukturze krytycznej, albo nie chcą lub nie są w stanie opuścić kraju;

mając na uwadze, że rośnie liczba nieoficjalnych świadectw osób, którym udało się przeżyć, ale również doniesień wywiadu o przemocy seksualnej w konflikcie; mając na uwadze coraz częstsze doniesienia, że gwałty, molestowanie seksualne, tortury, masowe egzekucje i ludobójstwo są w coraz większym stopniu wykorzystywane przez armię rosyjską jako broń wojenna przeciwko ludności cywilnej w Ukrainie;

mając na uwadze, że stosowanie przemocy seksualnej i przemocy uwarunkowanej płcią jako broni jest zbrodnią wojenną i w związku z tym powinno być ścigane zgodnie z przepisami prawa międzynarodowego i Rzymskiego Statutu MTK, w szczególności z jego art. 7 i 8, w których gwałt, niewolnictwo seksualne, przymusowa prostytucja, przymusowa ciąża, przymusowa sterylizacja lub wszelkie inne formy przemocy seksualnej należy traktować jako zbrodnie przeciwko ludzkości i zbrodnie wojenne oraz utożsamiać je z torturami i innymi poważnymi zbrodniami wojennymi, niezależnie od tego, czy takie czyny są systematycznie popełniane podczas konfliktów międzynarodowych lub wewnętrznych, w tym czyny związane z przemocą seksualną i inną przemocą wobec kobiet i dziewcząt;

P.	mając na uwadze, że skuteczność wymiaru sprawiedliwości w MTK w odniesieniu do ofiar przemocy seksualnej utrzymuje się na niskim poziomie oraz że w tej dziedzinie były przypadki uchylenia wyroków skazujących (wyrok przeciwko Jeanowi-Pierre’owi Bembie z Demokratycznej Republiki Konga);

mając na uwadze, że brak dostępności i osiągalności dla uchodźców odpowiednich usług związanych z przemocą uwarunkowaną płcią, w tym w ośrodkach recepcyjnych, nadal stanowi poważny problem; mając na uwadze, że kluczowe znaczenie ma to, by reakcja na ten kryzys obejmowała zapobieganie przemocy uwarunkowanej płcią i usługi w zakresie pomocy doraźnej;

mając na uwadze, że masowe przesiedlenia i przepływ uchodźców spowodowane wojną w Ukrainie prowadzą do wystąpienia warunków sprzyjających gwałtownemu wzrostowi handlu ludźmi; mając na uwadze, że istnieją liczne nieoficjalne doniesienia o handlu ludźmi, stanowiącym szczególne zagrożenie dla uchodźców, zwłaszcza kobiet i dzieci bez opieki, które wpadły w ręce przemytników lub zgłoszono ich zaginięcie oraz o handlarzach, którzy często wykorzystują trudną sytuację uchodźców i, przedstawiając się jako osoby świadczące usługi transportowe, oferują przewóz samochodem po obu stronach granicy albo na dworcach kolejowych lub autobusowych;

mając na uwadze, że w Ukrainie jest obecnie około 80 000 kobiet spodziewających się dziecka; mając na uwadze, że ze względu na trudna sytuację w terenie kobiety wciąż jeszcze przebywające w kraju nie mają odpowiedniego dostępu do zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego oraz praw w tym zakresie; mając na uwadze, że dostęp do zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego oraz praw w tym zakresie również staje się coraz trudniejszy dla uchodźców przybywających do UE;

mając na uwadze, że kobiety potrzebują dostępu do pełnego zakresu usług w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego, w tym antykoncepcji, antykoncepcji awaryjnej, legalnej i bezpiecznej opieki aborcyjnej, opieki przedporodowej i profesjonalnej pomocy przy porodzie; mając na uwadze, że dostęp do antykoncepcji awaryjnej jest poważnie utrudniony przez przeszkody w Polsce i na Węgrzech ze względu na wymogi dotyczące recept; mając na uwadze, że w przypadku Polski, Rumunii i Słowacji istnieją bariery ekonomiczne w dostępie do takich podstawowych usług w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego oraz związanych z nimi praw, ponieważ nie są one objęte publicznym ubezpieczeniem zdrowotnym ani systemami dotacji, co skutkuje znacznymi barierami kosztowymi, ponieważ uchodźcy muszą pokryć pełne koszty z własnej kieszeni lub zwrócić się o pomoc do lokalnych organizacji społeczeństwa obywatelskiego w celu pokrycia poniesionych kosztów; mając na uwadze, że w Polsce obowiązuje niemal całkowity zakaz aborcji;

mając na uwadze, że obrońcy i organizacje pozarządowe otrzymują setki apeli od ciężarnych kobiet uciekających z Ukrainy, które nie są w stanie przerwać ciąży z powodu faktycznego zakazu aborcji w Polsce; mając na uwadze, że aborcja medyczna we wczesnym okresie ciąży nie jest legalna na Słowacji i nie jest dostępna na Węgrzech; mając na uwadze, że w czasie konfliktu rosyjscy agresorzy zgwałcili wiele kobiet, w związku z czym dostęp do antykoncepcji awaryjnej, profilaktyki poekspozycyjnej oraz bezpiecznych i legalnych usług aborcyjnych w Ukrainie oraz w krajach przyjmujących i tranzytowych ma kluczowe znaczenie; mając na uwadze, że wszystkie państwa przyjmujące, w tym Polska, muszą wywiązać się ze swojego obowiązku, w tym na mocy prawa krajowego, dotyczącego zapewnienia dostępu do opieki aborcyjnej kobietom, które zaszły w ciążę w wyniku gwałtu; mając na uwadze, że usługi w zakresie zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego oraz związanych z nim praw są podstawowymi usługami opieki zdrowotnej, a państwa członkowskie powinny zapewnić wszystkim dostęp do nich, w tym dostęp do bezpiecznej i legalnej opieki i usług aborcyjnych w każdych okolicznościach;

mając na uwadze, że ukraińskie ustawodawstwo dopuszcza macierzyństwo zastępcze, a Ukraina odpowiada za ponad jedną czwartą światowego komercyjnego rynku matek surogatek, oraz że szacuje się, iż co roku w tym kraju w drodze macierzyństwa zastępczego rodzi się od 2 000 do 2 500 dzieci; mając na uwadze, że w wyniku wojny matki zastępcze napotykają ogromne trudności w kontynuowaniu ciąży w warunkach sprzyjających ich dobrostanowi, a także w dostępie do opieki zdrowotnej w okresie ciąży, porodu i połogu; mając na uwadze, że niektóre agencje macierzyństwa zastępczego zwróciły się do matek zastępczych, aby nie uciekały z Ukrainy przed urodzeniem dziecka; mając na uwadze, że noworodki są szczególnie podatne na zagrożenia, a wojna utrudnia docelowym rodzicom przejęcie władzy rodzicielskiej nad nimi, a instytucjom publicznym opiekowanie się tymi dziećmi w odpowiednich warunkach w razie potrzeby;

ponownie zdecydowanie potępia nielegalną, niesprowokowaną i nieuzasadnioną napaść wojskową Federacji Rosyjskiej na Ukrainę i inwazję na jej terytorium, oraz potępia wszelkie zbrodnie wojenne popełniane przeciwko ludności cywilnej, w tym przeciwko kobietom i dziewczętom w całej ich różnorodności;

ponownie wzywa instytucje UE do podjęcia działań na rzecz szybkiego przyznania Ukrainie statusu kraju kandydującego do UE, zgodnie z art. 49 TUE i na podstawie osiągnięć, a w międzyczasie do kontynuowania prac na rzecz integracji Ukrainy z jednolitym rynkiem UE zgodnie z układem o stowarzyszeniu w celu odpowiedniej ochrony ukraińskich kobiet i dziewcząt;

wyraża uznanie dla solidarności obywateli UE, społeczeństwa obywatelskiego, państw członkowskich i samej UE wobec Ukrainy i osób uciekających z Ukrainy; zwraca uwagę, że od początku wojny podejmowane są wysiłki na rzecz złagodzenia sytuacji uchodźczyń uciekających z Ukrainy za pośrednictwem organizacji społeczeństwa obywatelskiego działających w terenie, w szczególności lokalnych organizacji kobiecych, a także wolontariuszy, samorządów oraz władz lokalnych i krajowych, w szczególności sąsiadujących państw członkowskich i innych sąsiadujących krajów, a także organizacji międzynarodowych;

podkreśla, że wszelkie formy dyskryminacji, w tym ze względu na przynależność państwową, status pobytu, przekonania lub religię, rasę, kolor skóry, pochodzenie etniczne, płeć, wiek, orientację seksualną, tożsamość płciową, pochodzenie społeczno-ekonomiczne, cechy genetyczne, niepełnosprawność lub język, są niedopuszczalne i należy im aktywnie zapobiegać;

zwraca się do Komisji, aby zadbała o prawidłowe i pełne wdrożenie dyrektywy w sprawie tymczasowej ochrony we wszystkich 27 państwach członkowskich oraz dopilnowała, żeby uchodźczynie uciekające przed wojną w Ukrainie w pełni korzystały z praw zapisanych w tej dyrektywie, zwłaszcza jeśli chodzi o usługi zdrowotne, macierzyństwo, opiekę nad dziećmi i dostęp do rynku pracy; uważa, że rolą Komisji Parlamentarnej Stowarzyszenia UE–Ukraina, zgodnie z jej zaktualizowanym mandatem, powinno być monitorowanie stosowania tej dyrektywy w państwach członkowskich graniczących z Ukrainą; apeluje o sprawne i jednakowe wdrożenie dyrektywy w sprawie tymczasowej ochrony, aby zapewnić jej równe stosowanie wobec obywateli państw trzecich posiadających zezwolenie na pobyt długoterminowy i innych grup obywateli państw trzecich uciekających przed wojną w Ukrainie;

zdecydowanie potępia stosowanie przemocy seksualnej i przemocy ze względu na płeć jako narzędzia wojny i podkreśla, że stanowi to zbrodnię wojenną, potępia także przemoc seksualną i przemoc ze względu na płeć w ośrodkach przejściowych w Ukrainie i w całej UE; wyraża zaniepokojenie rosnącą liczbą doniesień o handlu ludźmi, przemocy seksualnej, wykorzystywaniu, gwałtach i nadużyciach, na które narażone są kobiety i dzieci uciekające z Ukrainy i przybywające do Europy; wzywa państwa UE, aby uwzględniały szczególne potrzeby kobiet i dziewcząt w ośrodkach recepcyjnych oraz dopilnowały, żeby w społecznościach natychmiast zapewniano świadczenia dla ofiar przemocy ze względu na płeć oraz procedury postępowania i mechanizmy składania skarg w językach i formatach dostępnych dla wszystkich grup; wzywa UE oraz kraje przyjmujące i tranzytowe, aby zagwarantowały dostęp do usług w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego oraz związanych z nimi praw, w szczególności antykoncepcji awaryjnej, profilaktyki poekspozycyjnej i opieki aborcyjnej, w tym dla ofiar gwałtu; wzywa UE i jej państwa członkowskie, aby wspierały lokalne, krajowe i międzynarodowe organizacje, które zapewniają usługi i schronienie ofiarom przemocy ze względu na płeć wśród kobiet i dziewcząt będących uchodźczyniami;

wyraża zadowolenie, że we wniosku Komisji dotyczącym dyrektywy w sprawie przemocy ze względu na płeć uwzględniono kobiety uciekające przed konfliktami zbrojnymi oraz wniosek o udzielanie specjalnego wsparcia; zauważa, że wysiedlenia i napływ uchodźców w wyniku wojny w Ukrainie są w dużej mierze upłciowione; wzywa UE, aby, reagując na kryzys, uwzględniała aspekt płci oraz priorytetowo traktowała ochronę przed przemocą seksualną i przemocą ze względu na płeć oraz dostęp wszystkich uchodźców uciekających z Ukrainy, w tym uchodźców wciąż przebywających w tym kraju, do podstawowych usług w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego;

podkreśla, że kobiety i dziewczęta, które doświadczyły przemocy lub były świadkami przemocy i niegodziwego traktowania w celach seksualnych, potrzebują specjalistycznego wsparcia, oraz apeluje do państw członkowskich, aby ustanowiły takie programy wsparcia zapewniające odpowiednią pomoc psychologiczną i doradztwo w zakresie zdrowia psychicznego pozwalające przezwyciężyć traumatyczne doświadczenia; podkreśla, że potrzebne są odpowiednie mechanizmy raportowania i dokumentacji w Ukrainie i w UE, obejmujące skoordynowane gromadzenie zeznań ofiar, w celu wniesienia spraw do MTK i pociągnięcia sprawców do odpowiedzialności; wzywa UE, aby wspierała te działania za pomocą funduszy oraz wiedzy fachowej i logistyki; podkreśla, że ważne jest utworzenie platformy, aby rejestrować przypadki przemocy seksualnej i przemocy ze względu na płeć związane z wojną, a także, żeby zapewnić do tego odpowiednie warunki, np. wyspecjalizowanych tłumaczy ustnych;

wyraża zdecydowane potępienie deportacji, przewożenia i relokacji ukraińskich kobiet i ich dzieci do Rosji, o czym szeroko informują media i grupy działające na rzecz praw człowieka, i wyraża głębokie zaniepokojenie tą sytuacją; podkreśla, że jest to sprzeczne z konwencjami genewskimi; nalega, aby wszyscy obywatele Ukrainy, którzy zostali przymusowo deportowani do Rosji, zostali natychmiast odesłani do Ukrainy;

10.

wyraża troskę o dobrostan i niepokój co do miejsca pobytu osób uwięzionych przez siły rosyjskie, w szczególności uwięzionych kobiet z uwagi na ich wyjątkowe narażenie na szczególne rodzaje przemocy ze względu na płeć; w związku z tym wzywa Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża, aby podjął się określenia miejsca pobytu więźniarek oraz zadbania o ich sprawiedliwe i humanitarne traktowanie;

11.

podkreśla, że kobiety i dziewczęta muszą mieć stały dostęp do usług w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego przez cały czas trwania konfliktu i przesiedleń, w tym możliwość bezpiecznego porodu oraz dostęp do usług planowania rodziny i legalnej i bezpiecznej aborcji lub terapii klinicznej po zgwałceniu; apeluje o udostępnienie środków finansowych na świadczenie podstawowych i ratujących życie usług w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego, zgodnie z oenzetowskim minimalnym początkowym pakietem usług; z zadowoleniem przyjmuje wniosek Komisji dotyczący tworzenia w państwach przyjmujących centrów triażu, które oferowałyby uchodźcom opiekę zdrowotną w nagłych przypadkach i organizowały ich natychmiastowe przeniesienie do innych państw członkowskich UE; podkreśla, że w tych centrach triażu należy wskazywać pilne potrzeby w zakresie zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego, takie jak antykoncepcja awaryjna, legalna i bezpieczna opieka aborcyjna oraz opieka położnicza w nagłych wypadkach, a także określać zapotrzebowanie na ekspertów w dziedzinie przemocy seksualnej i przemocy ze względu na płeć; wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby korzystały z dodatkowych środków, funduszy i mechanizmów UE w celu reagowania na potrzeby Ukraińców, jeśli chodzi o ochronę przed przemocą seksualną i przemocą ze względu na płeć oraz potrzeby w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego, w szczególności poprzez zwrócenie się o włączenie produktów z zakresu zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego do Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności oraz poprzez wysyłanie godnościowych zestawów zdrowotnych, zawierających środki antykoncepcyjne i zestawy związane ze zdrowiem seksualnym i reprodukcyjnym, w humanitarnych pakietach i konwojach kierowanych do Ukrainy i do sąsiadujących państw tranzytowych lub przyjmujących uchodźców, zwłaszcza gdy jest to konieczne do przezwyciężenia krajowych ograniczeń w zakresie praw i zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego;

12.

podkreśla, że handel ludźmi do celów wykorzystywania seksualnego i innych celów pozostaje jednym z największych zagrożeń dla uciekających z Ukrainy kobiet i dzieci, które znajdują się w szczególnie trudnej sytuacji; zauważa, że już przed wojną Ukrainki należały do najczęstszych ofiar handlu ludźmi w UE; nalega na państwa członkowskie, aby zagwarantowały kobietom i dziewczętom będącym uchodźczyniami bezpieczeństwo oraz to, że nie będą wykorzystywane seksualnie, między innymi aby zapewniły im bezpieczny i skoordynowany transport między państwami członkowskimi; wzywa państwa członkowskie i UE, aby szybko wykrywały i ścigały siatki handlu ludźmi czerpiące korzyści z wykorzystywania seksualnego kobiet i dziewcząt będących uchodźczyniami; przypomina, że prostytucja przyczynia się do handlu kobietami znajdującymi się w trudnej sytuacji; zachęca UE, aby pomogła Ukrainie inwestować w działania informacyjne i zapobiegawcze w zakresie zwalczania handlu ludźmi po stronie ukraińskiej, na przykład przez rozpowszechnianie informacji na temat tych zagrożeń; podkreśla, że matki zastępcze znajdują się w szczególnie trudnej i niepewnej sytuacji; zdecydowanie podkreśla, że życie kobiet musi być traktowane priorytetowo i że nie należy im uniemożliwiać opuszczenia Ukrainy, jeśli sobie tego życzą; przypomina, że wykorzystywanie seksualne do celów macierzyństwa zastępczego i reprodukcji jest niedopuszczalne oraz stanowi naruszenie godności ludzkiej i praw człowieka;

13.

potępia praktykę macierzyństwa zastępczego, która może narazić kobiety na całym świecie na wyzysk, w szczególności te, które są uboższe i znajdują się w trudnej sytuacji, np. w kontekście wojny; zwraca się do UE i jej państw członkowskich o zwrócenie szczególnej uwagi na ochronę matek zastępczych w okresie ciąży, porodu i połogu oraz o poszanowanie wszystkich ich praw, a także praw noworodków;

14.

podkreśla poważny wpływ macierzyństwa zastępczego na kobiety, ich prawa i zdrowie, negatywne konsekwencje dla równości płci oraz wyzwania wynikające z transgranicznych skutków tej praktyki, jak miało to miejsce w przypadku kobiet i dzieci dotkniętych skutkami wojny w Ukrainie; zwraca się do UE i jej państw członkowskich o zbadanie wielkości tego sektora, kontekstu społeczno-gospodarczego i sytuacji kobiet w ciąży, a także konsekwencji dla ich zdrowia fizycznego i psychicznego oraz dla dobrostanu niemowląt; wzywa do wprowadzenia wiążących środków w celu rozwiązania problemu macierzyństwa zastępczego, ochrony praw kobiet i noworodków;

15.

wyraża zadowolenie z uruchomienia przez Komisję współpracy w sieci krajowych sprawozdawców ds. handlu ludźmi oraz, w związku z tym, uruchomienia współpracy policyjnej w zakresie zwalczania handlu ludźmi, w tym na platformie EMPACT, a także z rozmieszczenia zespołów Europolu w krajach graniczących z Ukrainą; apeluje o wspieranie tych działań za pomocą wystarczających środków finansowych na szczeblu UE;

16.

z zadowoleniem przyjmuje wspólny dziesięciopunktowy plan przedstawiony ministrom spraw wewnętrznych 28 marca 2022 r., obejmujący plan Komisji na rzecz ściślejszej koordynacji na szczeblu europejskim przyjmowania osób uciekających przed wojną przeciwko Ukrainie; zauważa, że w dziesięciopunktowym planie proponuje się standardowe procedury operacyjne i wytyczne dotyczące przyjmowania i wspierania dzieci oraz przenoszenia małoletnich bez opieki; wyraża zadowolenie, że w dziesięciopunktowym planie opracowano wspólny plan zwalczania nielegalnego handlu w oparciu o strategię UE w zakresie zwalczania handlu ludźmi (na lata 2021–2025), pod przewodnictwem koordynatora UE ds. zwalczania handlu ludźmi; apeluje o szybkie przyjęcie tego planu; postuluje dodatkowe inwestycje w środki zwalczania nielegalnego handlu w Ukrainie, takie jak ogólnounijna infolinia – bezpłatna i monitorowana w języku ukraińskim – dla uchodźców będących ofiarami handlu ludźmi lub przemocy seksualnej i przemocy ze względu na płeć lub osób zagrożonych tymi przestępstwami;

17.

wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby poprawiły koordynację na przejściach granicznych i w ośrodkach recepcyjnych oraz zadbały o dokładną rejestrację uchodźców i ich dostęp do niezbędnej dokumentacji; z zadowoleniem przyjmuje program rejestracji wolontariuszy pomagających uchodźcom, co pozwoli utrzymać kontakt z osobami udzielającymi pomocy; wzywa Komisję, aby jeszcze bardziej wzmogła wysiłki na rzecz prewencji i zwalczania przestępstw, na które mogą być narażone uchodźczynie, takich jak handel ludźmi, przemoc seksualna i przemoc ze względu na płeć, wykorzystywanie i niegodziwe traktowanie; podkreśla, że każdego rodzaju handel ludźmi, zwłaszcza do celów wykorzystywania seksualnego przez sutenerów, właścicieli domów publicznych i nabywców usług seksualnych, ale również do innych celów, jest jednym z największych zagrożeń dla uchodźczyń i dzieci uciekających z Ukrainy; apeluje do sił policyjnych państw członkowskich i Europolu, aby monitorowały punkty tranzytowe wykorzystywane przez handlarzy ludźmi i prowadziły w nich kampanie uświadamiające, między innymi na stacjach kolejowych i autobusowych, stacjach benzynowych, autostradach lub lotniskach, przez które handlarze mogą przemycać ofiary, a także w ośrodkach recepcyjnych, w których ofiary mogą być wyszukiwane;

18.

zachęca państwa członkowskie, aby korzystały z pomocy oferowanej przez agencje UE, jeśli chodzi o przyjmowanie uchodźczyń; podkreśla, że zgodnie z propozycją Komisji należy stworzyć ogólnounijną platformę rejestracji osób ubiegających się o ochronę tymczasową, szczególnie potrzebną do pomocy w wyszukiwaniu i łączeniu z rodziną małoletnich bez opieki, ale także do pomocy osobom zagrożonym handlem ludźmi, takim jak kobiety i dziewczęta;

19.

wzywa Komisję, aby szybko przygotowała i wdrożyła jednolite wytyczne dotyczące przyjmowania i wspierania dzieci, zwłaszcza dziewczynek, a także starszych kobiet, w tym podczas procedur przekazywania dzieci bez opieki, zapewniania tymczasowej opieki zastępczej i łączenia dzieci z członkami rodziny;

20.

podkreśla, że przyjmujące państwa członkowskie udzielają wsparcia milionom uchodźców uciekających z Ukrainy, zwłaszcza kobietom i dzieciom, co ma wpływ na usługi społeczne, opiekę zdrowotną, opiekę nad dziećmi i usługi edukacyjne tych państw; wzywa zatem Komisję do przeprowadzenia szczegółowej analizy potrzeb oraz do dostosowania istniejących strategii politycznych, w tym instrumentów finansowych, takich jak fundusze strukturalne, z zachowaniem podejścia uwzględniającego aspekt płci; wzywa Komisję, by w miarę możliwości wspierała państwa członkowskie w realizacji tego zadania, zwracając szczególną uwagę na kobiety i młode dziewczęta; wyraża uznanie dla wysiłków państw członkowskich na rzecz podziału odpowiedzialności za pośrednictwem platformy solidarności i zachęca do dalszego wzmacniania tej współpracy;

21.

zauważa, że dla uchodźczyń kluczowe znaczenie ma jak najszybsze uzyskanie dostępu do źródeł utrzymania, w tym możliwości pracy i uzyskiwania dochodów; wzywa do tworzenia specjalnych programów i kursów językowych, a także do zapewnienia powszechnego dostępu do opieki nad dziećmi, aby ułatwić integrację na rynku pracy UE;

22.

podkreśla, że należy uwzględnić potrzeby kobiet doświadczających dyskryminacji intersekcjonalnej ze względu na pochodzenie rasowe lub etniczne, niepełnosprawność, narodowość, orientację seksualną, tożsamość lub ekspresję płciową, w tym kobiet, które doświadczyły przemocy seksualnej, zwłaszcza poprzez zapewnienie bezpiecznych i odpowiednich rozwiązań w zakresie przyjmowania i opieki oraz dopilnowanie, by na przejściach granicznych nie dochodziło do dyskryminacji; podkreśla potrzebę gromadzenia i analizowania danych z podziałem na płeć, wiek, niepełnosprawność, narodowość i miejsce przeznaczenia (jeśli są znane) w celu wspierania krótko- i długoterminowego planowania odpowiednich usług i udogodnień; wzywa Komisję do zapewnienia, by kobiety romskie uciekające z Ukrainy nie były dyskryminowane i miały możliwość przemieszczania się w obrębie UE; wzywa państwa członkowskie do zagwarantowania ich ochrony przy wdrażaniu dyrektywy w sprawie tymczasowej ochrony;

23.

z zadowoleniem przyjmuje środki finansowe UE przeznaczone dla uchodźców uciekających z Ukrainy, w tym w ramach programu Wsparcie na rzecz odbudowy służącej spójności oraz terytoriom Europy (REACT-EU), Funduszu Azylu, Migracji i Integracji (AMIF) oraz Działania w ramach polityki spójności na rzecz uchodźców w Europie (CARE), które pozwolą krajom i regionom UE udzielać doraźnego wsparcia osobom uciekającym przed inwazją Rosji na Ukrainę; domaga się, aby fundusze te uwzględniały kwestie płci; nalega, by Parlament nadzorował sposób wydawania środków finansowych, zwłaszcza w krajach, w których dochodzi do ciągłych naruszeń praworządności, takich jak Polska i Węgry; ponownie podkreśla, że zasada uwzględniania aspektu płci i sporządzania budżetu z uwzględnieniem aspektu płci jest jedną z podstawowych zasad UE;

24.

zwraca uwagę, że organizacje społeczeństwa obywatelskiego potrzebują większego bezpośredniego wsparcia finansowego i materialnego ze strony UE i jej państw członkowskich, aby ułatwić koordynację w terenie i zapewnić lepszy podział różnych obowiązków; wzywa Komisję i państwa członkowskie do poprawy koordynacji pomocy humanitarnej we współpracy ze społeczeństwem obywatelskim i organizacjami międzynarodowymi, w tym Biurem Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców (UNHCR), Jednostką Narodów Zjednoczonych ds. Równości Płci i Uwłasnowolnienia Kobiet (UN Women), Funduszem Ludnościowym ONZ, Światową Organizacją Zdrowia i innymi agencjami ONZ, jak również Międzynarodową Organizacją ds. Migracji i Międzynarodowym Komitetem Czerwonego Krzyża, oraz do zapewnienia natychmiastowego i bezpośredniego dostępu do finansowania organizacjom społeczeństwa obywatelskiego udzielającym pomocy ukraińskim uchodźcom, w szczególności organizacjom działającym na rzecz równouprawnienia płci, praw i zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego oraz praw kobiet, a także obrończyniom praw człowieka, we wszystkich państwach członkowskich tranzytu i przyjmujących uchodźców, a zwłaszcza w krajach, które nakładają ograniczenia na prawa i zdrowie reprodukcyjne i seksualne; wzywa Komisję i państwa członkowskie do zaangażowania organizacji społeczeństwa obywatelskiego oraz do konsultowania się z nimi i z władzami lokalnymi w sprawie dostępności funduszy oraz sposobu ich wydawania i przyznawania;

25.

wzywa instytucje UE i państwa członkowskie do ścisłych konsultacji z organizacjami walczącymi o prawa kobiet, dziewcząt i grup marginalizowanych, zwłaszcza w terenie, ale także przy podejmowaniu decyzji politycznych związanych z tą wojną; apeluje o zapewnienie szczególnego wsparcia i ochrony obrończyń praw człowieka, które nadal działają w Ukrainie;

26.

podkreśla ogromną pracę wykonaną przez organizacje pozarządowe i grupy aktywistów na rzecz pomocy kobietom w dostępie do praw i zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego oraz fakt, że ich członkowie narażają własną wolność, jak np. Justyna Wydrzyńska, która została oskarżona na podstawie drakońskiej polskiej ustawy antyaborcyjnej za dostarczenie innej kobiecie pigułek do aborcji farmakologicznej; wzywa Komisję do ochrony i wspierania obrończyń praw człowieka przed prześladowaniami, jakie mogą je spotkać;

27.

zwraca uwagę na szczególne trudności, z jakimi borykają się rodziny LGBTIQ+ podczas przekraczania granic; podkreśla, że dzieciom par tej samej płci grozi rozłąka z jednym lub obojgiem rodziców; zwraca się do państw członkowskich o uwzględnienie faktycznych związków partnerskich i rodzin przy wdrażaniu dyrektywy w sprawie tymczasowej ochrony;

28.

przypomina o trudnej sytuacji osób transpłciowych, w tym kobiet transseksualnych lub transpłciowych i interseksualnych, mających w paszporcie zaznaczoną płeć męską, którym uniemożliwia się ucieczkę z Ukrainy, oraz o przeszkodach, jakie napotykają te osoby; przypomina, że osoby transpłciowe, których dokumenty tożsamości nie odpowiadają ich tożsamości, nie mogą przechodzić przez wewnętrzne punkty kontrolne i mogą być wykluczone ze środków ochrony ludności; zwraca uwagę, że utworzone dla nich przez wolontariuszy i społeczeństwo obywatelskie obozy dla uchodźców nie są w stanie pomieścić wszystkich; podkreśla, że osoby transpłciowe mają utrudniony dostęp do terapii hormonalnych; przypomina, że takie terapie i inne specjalne leki dla osób transpłciowych i interseksualnych są klasyfikowane przez Światową Organizację Zdrowia jako niezbędne, a zatem powinny być włączone do pakietów pomocy humanitarnej; w związku z tym wzywa Komisję do udzielenia unijnego wsparcia finansowego i pomocy w koordynacji działań w tym zakresie; wzywa UE, by zwróciła się do Ukrainy o uproszczenie procedur umożliwiających tym kobietom opuszczenie Ukrainy; wzywa państwa członkowskie UE do zapewnienia odpowiednich produktów leczniczych i leków po przekroczeniu granicy przez te kobiety;

29.

uważa, że należy ustanowić odpowiednie wsparcie dla gmin w Ukrainie przyjmujących osoby wewnętrznie przesiedlone, aby umożliwić tym osobom pozostanie w kraju, zanim sytuacja pozwoli na ich powrót do domu; z zadowoleniem przyjmuje wysiłki Komisji w zakresie potrzeb kobiet i dziewcząt wewnętrznie przesiedlonych;

30.

przypomina rezolucję Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1325 w sprawie kobiet, pokoju i bezpieczeństwa oraz jej wszystkie kolejne rezolucje i wzywa do ich wdrożenia; nalega na włączenie kobiet w całej ich różnorodności oraz grup zmarginalizowanych w zapobieganie konfliktom, ich rozwiązywanie, mediacje i negocjacje pokojowe na wszystkich etapach i w związku z tym wzywa instytucje UE do utworzenia grupy zadaniowej, w której skład wejdą kobiety i społeczeństwo obywatelskie działające w terenie; wzywa do zapewnienia w ramach Instrumentu Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej (NDICI) pomocy w postaci funduszy szkoleniowych dla kobiet i organizacji pozarządowych w Ukrainie, aby umożliwić im udział w rozwiązywaniu konfliktów i działaniach na rzecz odbudowy po zakończeniu konfliktu; wzywa instytucje UE i państwa członkowskie, by w swoich działaniach na rzecz zakończenia tej wojny zwróciły szczególną uwagę na równouprawnienie płci;

31.

podkreśla trudną sytuację, w jakiej znalazła się Mołdawia ze względu na jej przeciążoną infrastrukturę i usługi; z zadowoleniem przyjmuje zobowiązania dotyczące relokacji podjęte w ramach platformy solidarności, by pomóc Mołdawii w jej wysiłkach na rzecz przyjęcia uchodźców uciekających z Ukrainy; wzywa państwa członkowskie i Komisję do kontynuowania wysiłków na rzecz dalszej pomocy Mołdawii poprzez podział odpowiedzialności i zapewnienie konkretnej pomocy w zaspokajaniu potrzeb kobiet i dziewcząt będących uchodźczyniami;

32.

zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, rządom i parlamentom państw członkowskich UE, Organizacji Narodów Zjednoczonych, Radzie Europy oraz prezydentowi, rządowi i parlamentowi Ukrainy.

(1) Dz.U. L 212 z 7.8.2001, s. 12.

(2) Dz.U. L 71 z 4.3.2022, s. 1.

(3) Dz.U. L 101 z 15.4.2011, s. 1.

(4) Teksty przyjęte, P9_TA(2022)0052.

(5) Teksty przyjęte, P9_TA(2022)0120.

(6) Dz.U. C 404 z 6.10.2021, s. 202.

(7) https://data2.unhcr.org/en/situations/ukraine

(8) https://www.unrefugees.org/emergencies/ukraine/

(9) https://www.iom.int/news/71-million-people-displaced-war-ukraine-iom-survey

(10) https://www.reuters.com/world/europe/moscow-has-deported-500000-people-russia-ukraine-lawmaker-says-2022-04-20/

(11) https://data2.unhcr.org/en/situations/ukraine#:~:text=Share%20this%20page%3A-,Ukraine%20Situation%3A%20Moldova%20Refugee%20Border%20Monitoring,(14%2D03%2D2022)&text=Almost%20three%20million%20refugees%20have,displaced%20to%20Moldova%20(UNHCR)

(12) https://ecre.org/wp-content/uploads/2022/03/Information-Sheet-%E2%80%93-Access-to-territory-asylum-procedures-and-reception-conditions-for-Ukrainian-nationals-in-European-countries.pdf

6.12.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 465/171

P9_TA(2022)0129

Wybór posłów do Parlamentu Europejskiego w powszechnych wyborach bezpośrednich

Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 3 maja 2022 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Rady w sprawie wyboru posłów do Parlamentu Europejskiego w powszechnych wyborach bezpośrednich, uchylającego decyzję Rady (76/787/EWWiS, EWG, Euratom) oraz Akt dotyczący wyborów przedstawicieli do Parlamentu Europejskiego w powszechnych wyborach bezpośrednich załączony do tej decyzji (2020/2220(INL) – 2022/0902(APP)))

(2022/C 465/17)

Parlament Europejski,

—	uwzględniając deklarację z dnia 9 maja 1950 r., w której zaproponowano utworzenie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali jako pierwszy krok na drodze do federacji europejskiej,

—

uwzględniając Akt dotyczący wyborów przedstawicieli do Parlamentu Europejskiego w powszechnych wyborach bezpośrednich (zwany dalej „aktem wyborczym”) dołączony do decyzji Rady 76/787/EWWiS, EWG, Euratom z dnia 20 września 1976 r., zmieniony decyzją Rady 2002/772/WE, Euratom z dni 25 czerwca i 23 września 2002 r. (1) oraz decyzją Rady (UE, Euratom) 2018/994 z dnia 13 lipca 2018 r. (2),

—

uwzględniając Traktaty, a zwłaszcza art. 2, 3, 9, 10, 14 oraz art. 17 ust. 7 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE), a także art. 8, 20, 22 oraz art. 223 ust. 1 i art. 225 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) oraz art. 2 Protokołu nr 1 w sprawie roli parlamentów narodowych w Unii Europejskiej,

—	uwzględniając Protokół nr 7 w sprawie przywilejów i immunitetów Unii Europejskiej,

—	uwzględniając dyrektywę Rady 93/109/WE z dnia 6 grudnia 1993 r. ustanawiającą szczegółowe warunki wykonywania prawa głosowania i kandydowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego przez obywateli Unii mających miejsce zamieszkania w państwie członkowskim, którego nie są obywatelami (3),

—

uwzględniając swoje poprzednie rezolucje w sprawie procedury wyborczej Parlamentu Europejskiego, a w szczególności rezolucję z dnia 15 lipca 1998 r. w sprawie projektu procedury wyborczej zawierającej wspólne zasady wyboru członków Parlamentu Europejskiego (4), rezolucję z dnia 22 listopada 2012 r. w sprawie wyborów do Parlamentu Europejskiego w 2014 r. (5), rezolucję z dnia 4 lipca 2013 r. w sprawie usprawnienia organizacji wyborów do Parlamentu Europejskiego w 2014 r. (6) oraz rezolucję z dnia 11 listopada 2015 r. w sprawie reformy prawa wyborczego UE (7),

—	uwzględniając swoje rezolucje z dnia 13 marca 2013 r. (8) i z dnia 7 lutego 2018 r. (9) w sprawie składu Parlamentu Europejskiego,

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 26 listopada 2020 r. w sprawie oceny wyborów europejskich (10),

—	uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 1141/2014 z dnia 22 października 2014 r. w sprawie statusu i finansowania europejskich partii politycznych i europejskich fundacji politycznych (11), a w szczególności jego art. 13, 21 i 31,

—	uwzględniając porozumienie ramowe z dnia 20 października 2010 r. w sprawie stosunków między Parlamentem Europejskim i Komisją Europejską,

—

uwzględniając raport informacyjny Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie rzeczywistych praw osób z niepełnosprawnościami do głosowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego przyjęty na sesji plenarnej komitetu 20 marca 2019 r. (12) oraz przyjętą przez komitet 2 grudnia 2020 r. dodatkową opinię w sprawie konieczności zagwarantowania rzeczywistych praw osób z niepełnosprawnościami do głosowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego (13),

—	uwzględniając Konwencję ONZ o prawach osób niepełnosprawnych ratyfikowaną przez UE w 2010 r. oraz przez wszystkie państwa członkowskie, a także jej art. 29 dotyczący udziału w życiu politycznym i publicznym,

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 3 marca 2021 r. pt. „Unia równości: strategia na rzecz praw osób z niepełnosprawnościami na lata 2021–2030” (COM(2021)0101),

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 3 grudnia 2020 r. w sprawie europejskiego planu działania na rzecz demokracji (COM(2020)0790),

—	uwzględniając Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej (zwaną dalej „Kartą”), a w szczególności jej art. 11, 21, 23 i 39,

—	uwzględniając Europejski filar praw socjalnych, w szczególności jego zasadę nr 1,

—	uwzględniając Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych, w szczególności jego art. 25,

—	uwzględniając prace Unii Międzyparlamentarnej nad równością płci, w szczególności jej plan działania dla parlamentów uwzględniających aspekt płci,

—	uwzględniając orędzie o stanie Unii w 2021 r., w którym Ursula von der Leyen ogłosiła, że rok 2022 będzie rokiem młodzieży,

—	uwzględniając wniosek Komisji w sprawie Europejskiego Roku Młodzieży w 2022 r.,

—	uwzględniając art. 46 i 54 Regulaminu,

—	uwzględniając sprawozdanie Komisji Spraw Konstytucyjnych (A9-0083/2022),

mając na uwadze, że od 1976 r., kiedy po raz pierwszy akt wyborczy utorował drogę do wyboru przedstawicieli do Parlamentu Europejskiego w powszechnych wyborach bezpośrednich, Parlament Europejski nieustannie zwraca się o reformę europejskiego prawa wyborczego i zmierza w kierunku bardziej autentycznej, jednolitej i europejskiej procedury wyborczej;

B.	mając na uwadze, że Traktat z Lizbony stanowi pozytywny krok naprzód, gdyż potwierdził prawo Parlamentu Europejskiego do występowania z wnioskiem w sprawie aktu wyborczego oraz składu zgromadzenia;

mając na uwadze, że inne istotne zmiany w Traktacie z Lizbony dotyczyły w szczególności brzmienia art. 14 TUE, który stanowi, że w skład Parlamentu wchodzą przedstawiciele obywateli Unii, a nie narodów państw członkowskich, a także odniesienia do roli Parlamentu w wyborze przewodniczącego Komisji, który powinien być wybierany z uwzględnieniem wyników wyborów do Parlamentu Europejskiego;

mając na uwadze, że procedura wyborów w 2014 r. stanowiła precedens w odniesieniu do roli Parlamentu w wyborze przewodniczącego Komisji Europejskiej; mając na uwadze, że procedura ta nie mogła stać się częścią ogólnej reformy europejskiego prawa wyborczego, co przyczyniło się do powstania kontekstu politycznego, w którym niespodziewanie odstąpiono od stosowania zasady głównego kandydata po wyborach europejskich w 2019 r.; mając na uwadze, że zadanie utworzenia koalicji większościowej w nowo wybranym Parlamencie w odniesieniu do nominacji kandydata na przewodniczącego Komisji zostanie w pierwszej kolejności powierzone głównemu kandydatowi, którego europejski podmiot polityczny otrzymał największą liczbę mandatów; mając na uwadze, że jeżeli nie uda się osiągnąć większości w koalicji, funkcję należy powierzyć następnemu głównemu kandydatowi; mając na uwadze, że Parlament oczekuje, iż przewodniczący Rady Europejskiej skonsultuje się ze wspomnianymi przywódcami europejskich podmiotów politycznych i grup parlamentarnych, aby wnieść wkład w proces nominacji, oraz uważa, że proces wyboru głównego kandydata mogłoby sformalizować porozumienie polityczne między europejskimi podmiotami politycznymi oraz porozumienie międzyinstytucjonalne między Parlamentem a Radą Europejską;

mając na uwadze, że niektóre wspólne przepisy obecnego europejskiego aktu wyborczego wskazują drogę ku niezbędnym usprawnieniom, w tym przepisy przewidujące, że kandydatów wybiera się w drodze proporcjonalnej reprezentacji z wykorzystaniem systemu list wyborczych lub systemu pojedynczego głosu przechodniego, istnieje swoboda tworzenia okręgów wyborczych na szczeblu krajowym, wprowadza się maksymalny próg wyborczy wynoszący 5 % w krajowych okręgach wyborczych jako środek gwarantujący, że Parlament może funkcjonować, oraz zakazuje się sprawowania przez posłów podwójnych mandatów w parlamencie narodowym i w Parlamencie Europejskim;

mając na uwadze, że pomimo pewnych postępów w określaniu wspólnych norm dotyczących procedur wyborczych do Parlamentu Europejskiego obecnie wybory europejskie nadal są w większości przypadków regulowane przepisami krajowymi, w związku z czym konieczne są dalsze usprawnienia w celu ustanowienia prawdziwie jednolitej procedury wyborów europejskich;

mając na uwadze, że w wyborach europejskich w 2019 r. odnotowano najwyższą frekwencję w wyborach do Parlamentu Europejskiego w ciągu ostatnich 20 lat; mając na uwadze, że wskaźnik uczestnictwa kryje w sobie znaczne różnice między państwami członkowskimi; mając na uwadze, że wyższa frekwencja jest pozytywnym sygnałem, pokazującym, że obywatele Unii, a w szczególności najmłodsze pokolenia, są coraz bardziej zainteresowani rozwojem integracji europejskiej, na co wskazują również wyniki specjalnego badania Eurobarometru z 9 marca 2021 r.; mając na uwadze, że wskaźnik ten nadal oznacza, iż uczestniczyła tylko połowa obywateli Unii; mając na uwadze, że rosnące zainteresowanie wyborami europejskimi wskazuje, iż obywatele Unii domagają się od niej szybkich działań w dziedzinie zmiany klimatu, ożywienia gospodarczego, ochrony praw człowieka i praworządności, migracji oraz roli Unii Europejskiej w stosunkach międzynarodowych; mając na uwadze, że należy podjąć działania komunikacyjne, aby zwiększyć zainteresowanie obywateli kwestiami europejskimi oraz rolą europejskich partii i fundacji politycznych w tym zakresie;

H.	mając na uwadze, że tendencję do rosnącej frekwencji wyborczej można poprawić, jeżeli wzmocni się powiązania między wyborcami a kandydatami i odpowiedzialność między nimi, a także gdy będzie się wspierać wymiar ogólnounijny;

I.	mając na uwadze, że funkcjonujący system wyborczy buduje zaufanie i wsparcie obywateli oraz zwiększa zaufanie obywateli Unii do ich zdolności do demokratycznej zmiany społeczeństwa przez głosowanie;

J.	mając na uwadze, że zatwierdzanie przez państwa członkowskie decyzji Rady (UE, Euratom) 2018/994 z dnia 13 lipca 2018 r. jeszcze się nie zakończyło, lecz nie uniemożliwia niezbędnych zmian w ordynacjach wyborczych Unii;

K.	mając na uwadze, że rosnąca dynamika polityczna w całej Europie mogłaby umożliwić wprowadzenie elementów i przepisów umacniających europejski wymiar wyborów;

L.	mając na uwadze, że odpowiednie podejście do reformy europejskiego prawa wyborczego powinno opierać się na poszanowaniu zasad pomocniczości i proporcjonalności oraz na wprowadzeniu wspólnych minimalnych standardów;

mając na uwadze, że reforma procedury wyborczej Parlamentu Europejskiego powinna mieć na celu zwiększenie demokratycznej i ponadnarodowej debaty publicznej i demokratycznego i ponadnarodowego wymiaru wyborów europejskich i demokratycznej legitymacji procesu decyzyjnego Unii, wzmocnienie obywatelstwa w Unii, poprawę funkcjonowania Parlamentu Europejskiego i rządzenia w Unii, umocnienie legitymacji prac Parlamentu Europejskiego i ich charakteru ustawodawczego dzięki powierzeniu mu prawdziwego prawa do inicjatywy, wzmocnienie zasad równości wyboru i równych szans, zwłaszcza między kobietami i mężczyznami, zwiększenie skuteczności systemu przeprowadzania wyborów europejskich, a także przybliżenie posłów do Parlamentu Europejskiego do wyborców, w szczególności tych najmłodszych;

mając na uwadze, że w zaleceniu nr 16 drugiego europejskiego panelu obywatelskiego „Demokracja europejska / Wartości i prawa, praworządność i bezpieczeństwo” Konferencji w sprawie przyszłości Europy wezwano do przyjęcia prawa wyborczego dla Parlamentu Europejskiego, które zharmonizowałoby warunki wyborcze (wiek głosujących, termin wyborów, wymogi dotyczące okręgów wyborczych, kandydatów, partii politycznych i ich finansowania), oraz do przyznania obywatelom europejskim prawa do głosowania na różne partie na szczeblu Unii Europejskiej, w skład których wchodzą kandydaci z wielu państw członkowskich, a także aby w wystarczająco długim okresie przejściowym obywatele nadal mogli głosować zarówno na partie krajowe, jak i ponadnarodowe;

mając na uwadze, że w sprawozdaniu z pomysłami młodzieży opublikowanym jako wynik Europejskiego Spotkania Młodzieży (EYE), które odbyło się 22–23 października 2021 r., zaproponowano, aby zastosować listy ponadnarodowe, tj. wyborcy otrzymaliby listę kandydatów krajowych oraz dodatkową listę z kandydatami ze wszystkich państw członkowskich; mając na uwadze, że w sprawozdaniu tym poparto również proces wyboru głównych kandydatów;

P.	mając na uwadze, że w trzecim sprawozdaniu okresowym wielojęzycznej platformy cyfrowej Konferencji w sprawie przyszłości Europy uznano, iż jedna z najczęściej omawianych propozycji (i szeroko popierany pomysł) dotyczy utworzenia ogólnounijnych ponadnarodowych list wyborczych;

mając na uwadze, że w śródokresowym porozumieniu politycznym zatytułowanym „Nasze priorytety dla Europejczyków”, zatwierdzonym 17 stycznia 2022 r. przez liderów grup PPE, S&D i Renew, wezwano do „wprowadzenia procesu wyboru głównych kandydatów w połączeniu z listami ponadnarodowymi z wystarczającą liczbą miejsc w następnych wyborach europejskich”;

mając na uwadze, że w odniesieniu do mniejszości, które są niedostatecznie reprezentowane w Parlamencie Europejskim, należy uwzględnić zasady proporcjonalności i równych szans; mając na uwadze, że około 20 z 705 posłów do Parlamentu Europejskiego deklaruje, że należy do mniejszości (=2,8 %) (14); mając na uwadze, że Komisja Wenecka uznaje rolę zarezerwowanych miejsc dla członków mniejszości narodowych, niższych progów wyborczych w proporcjonalnych systemach wyborczych dla partii reprezentujących mniejszości narodowe lub wyznaczania okręgów wyborczych w celu zwiększenia udziału mniejszości w procesie decyzyjnym (15);

S.	mając na uwadze, że możliwość opracowania jednolitej procedury wyborczej w oparciu o powszechne wybory bezpośrednie jest zapisana w Traktatach od 1957 r.;

mając na uwadze, że większa harmonizacja procedury wyborczej do Parlamentu Europejskiego we wszystkich państwach członkowskich przyczyniłaby się do skuteczniejszego propagowania prawa wszystkich obywateli Unii do uczestniczenia na równych prawach w demokratycznym życiu Unii, a równocześnie umocniłaby polityczny wymiar integracji europejskiej;

mając na uwadze, że europejskie partie polityczne przyczyniają się do kształtowania europejskiej świadomości politycznej i w związku z tym powinny odgrywać większą rolę w kampaniach wyborczych do Parlamentu Europejskiego, tak aby poprawić widoczność tych wyborów i ukazać związek pomiędzy głosowaniem na daną partię krajową a jego wpływem na liczebność europejskiej grupy politycznej w Parlamencie Europejskim oraz na mianowanie przewodniczącego Komisji;

V.	mając na uwadze, że stowarzyszenia wyborców lub podmioty wyborcze, które nie należą do europejskiej partii politycznej, wzywa się do odegrania roli w kampaniach wyborczych do Parlamentu Europejskiego, aby zwiększyć zaangażowanie obywateli w proces wyborczy;

mając na uwadze, że między państwami członkowskimi i między partiami krajowymi istnieją znaczne różnice w procesie mianowania kandydatów w wyborach do Parlamentu Europejskiego, przede wszystkim pod względem przejrzystości oraz standardów demokracji i równości płci; mając jednak na uwadze, że otwarte, przejrzyste i demokratyczne procedury, w których przestrzega się równości płci przy wybieraniu kandydatów, mają podstawowe znaczenie dla budowania zaufania do systemu politycznego;

mając na uwadze, że terminy finalizacji list wyborczych przed wyborami europejskimi różnią się znacznie w poszczególnych państwach członkowskich i wynoszą obecnie od 17 do 83 dni; mając na uwadze, że stawia to kandydatów i wyborców w całej Unii w nierównym położeniu, jeśli chodzi o czas, w którym muszą prowadzić kampanię lub zastanowić się nad wyborem w głosowaniu;

mając na uwadze, że terminy zamykania spisów wyborców przed wyborami europejskimi znacznie różnią się w poszczególnych państwach członkowskich i mogą uczynić wymianę informacji między państwami członkowskimi na temat wyborców (która ma na celu uniknięcie podwójnego głosowania) trudną, jeśli nie niemożliwą;

mając na uwadze, że utworzenie ogólnounijnego okręgu wyborczego, w którym listy otwierałyby nazwiska kandydatów każdego z ugrupowań politycznych na urząd przewodniczącego Komisji Europejskiej, wzmocniłoby europejską demokrację i dodatkowo usankcjonowało wybór przewodniczącego Komisji i jego odpowiedzialność; mając na uwadze, że przyczyniłoby się to do stworzenia europejskiej przestrzeni politycznej oraz że dzięki temu wybory do Parlamentu Europejskiego byłyby rzeczywiście oparte na kwestiach europejskich, a nie na kwestiach leżących wyłącznie w interesie krajowym;

AA.	mając na uwadze, że na nieformalnym posiedzeniu 23 lutego 2018 r. szefowie państw i rządów postanowili kontynuować swoje refleksje, jak również prace techniczne, prawne i polityczne nad kwestią ponadnarodowych list wyborczych w wyborach w 2024 r.;

AB.

mając na uwadze, że nie wszystkie państwa członkowskie dają swoim obywatelom możliwość głosowania z zagranicy, a wśród państw, które to robią, warunki przyznawania tym obywatelom prawa do głosowania bardzo się różnią; mając na uwadze, że zagwarantowanie wszystkim obywatelom Unii mieszkającym poza jej terytorium prawa do uczestnictwa w wyborach przyczyniłoby się do wzmocnienia zasady równości wyboru; mając jednak na uwadze, że państwa członkowskie powinny lepiej skoordynować swoje systemy administracyjne, aby uniemożliwić wyborcom głosowanie w dwóch różnych państwach członkowskich;

AC.

mając na uwadze, że wiele osób z niepełnosprawnościami chce głosować w lokalu wyborczym; mając na uwadze, że w 12 państwach członkowskich przepisy krajowe nie pozwalają na zmianę lokalu wyborczego przypisanego według miejsca zamieszkania na inny, lepiej dostosowany ze względu na charakter niepełnosprawności; mając na uwadze, że art. 29 Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych wyraźnie stanowi, że państwa-strony zobowiązują się do zapewnienia osobom z niepełnosprawnościami skutecznego i pełnego uczestnictwa w życiu politycznym i publicznym na równych zasadach z innymi osobami; mając na uwadze, że należy znieść wszelkie bariery w prawie do głosowania i biernym prawie wyborczym osób z niepełnosprawnością, zwłaszcza bariery prawne w przypadku osób dorosłych z niepełnosprawnością, które na mocy prawa uznano za niezdolne do wyrażania woli, przez zagwarantowanie dostępności podczas procesu wyborczego, w tym dzięki zapewnieniu dodatkowych systemów uczestnictwa umożliwiających korzystanie z prawa do głosowania, w szczególności głosowanie korespondencyjne;

AD.

mając na uwadze, że na szczeblu Unii należy powołać niezależny organ wyborczy, zapewniający poprawne wdrożenie europejskiego prawa wyborczego i działający jako sieć pojedynczych organów wyznaczonych do kontaktów w państwach członkowskich, ponieważ ułatwiłoby to dostęp do informacji na temat zasad rządzących wyborami europejskimi, a także zracjonalizowało cały proces, przyczyniając się w szczególności do zarządzania ogólnounijnym okręgiem wyborczym, i umocniło europejski charakter tych wyborów;

AE.

mając na uwadze, że głosowanie korespondencyjne mogłoby umożliwić udział w wyborach większej liczbie wyborców i sprawić, że wybory europejskie byłyby skuteczniejsze i atrakcyjniejsze dla głosujących, zapewniając jednocześnie jak najwyższe standardy ochrony danych i utrzymując głosowanie w lokalach wyborczych jako normę; mając na uwadze, że aby zwiększyć udział w wyborach, państwa członkowskie mogą opracować zgodnie z tradycjami krajowymi uzupełniające narzędzia do głosowania, takie jak głosowanie przez pełnomocnika, głosowanie elektroniczne lub głosowanie przez internet; mając na uwadze, że wiele krajowych organów ochrony swobód cyfrowych wyraziło zastrzeżenia co do głosowania przez internet; mając na uwadze, że głosowanie przez internet wiąże się z większymi trudnościami w odniesieniu do podstawowych zasad regulujących przebieg wyborów (poufność głosowania, osobisty i wolny charakter głosowania, szczerość przebiegu wyborów, skuteczne monitorowanie głosowania i kontrola a posteriori przez komisarza wyborczego); mając na uwadze, że trudności te można przezwyciężyć dzięki wspólnym ramom regulacyjnym i procedurze gwarantującym najwyższe standardy ochrony danych, uczciwości wyborów, przejrzystości, wiarygodności i tajności głosowania;

AF.	mając na uwadze, że art. 7 ust. 1 Aktu dotyczącego wyborów przedstawicieli do Parlamentu Europejskiego w powszechnych wyborach bezpośrednich z dnia 20 września 1976 r. stanowi, że „mandatu posła do Parlamentu Europejskiego nie można łączyć z mandatem członka Komisji”;

sugeruje reformę procedury wyborczej w celu konkretnego ukształtowania europejskiej sfery publicznej przez zaproponowanie wspólnych minimalnych norm i zmian legislacyjnych przed wyborami europejskimi w 2024 r.;

uważa, że zasadnicze znaczenie ma poprawa przejrzystości i demokratycznej rozliczalności Parlamentu dzięki umocnieniu europejskiego wymiaru wyborów, zwłaszcza przez przekształcenie wyborów europejskich w jednolite wybory europejskie, szczególnie poprzez ustanowienie ogólnounijnego okręgu wyborczego, w przeciwieństwie do wachlarza 27 odrębnych krajowych procesów wyborczych, według których organizuje się obecnie wybory europejskie;

uważa, że europejskie partie polityczne, stowarzyszenia wyborców i inne europejskie podmioty wyborcze powinny odgrywać bardziej centralną rolę w procesie wyborów europejskich, stać się wyraźnie widoczne dla wyborców oraz otrzymać odpowiednie wsparcie i finansowanie umożliwiające im wypełnianie ich roli;

przypomina, że rozbieżność kultur wyborczych prowadzi do istnienia wielu różnych systemów wyborczych i rozbieżności w prawach wyborczych w Unii; w związku z tym uważa, że wspólne minimalne normy demokratyczne w europejskim prawie wyborczym mogą wspierać prawdziwą europejską debatę publiczną i zapewnić równość obywateli Unii, w tym w odniesieniu do: prawa do głosowania, prawa do zarejestrowania partii, stowarzyszenia wyborców lub innych podmiotów wyborczych oraz kandydowania w wyborach; dostępu do głosowania; prezentacji kandydatów, w tym równouprawnienia płci; dostępności głosowania dla wszystkich obywateli, zwłaszcza dla osób z niepełnosprawnościami, lub tego, co dzieje się w dniu wyborów;

wzywa do ustanowienia wspólnych ram obejmujących poziomy odniesienia i minimalne standardy dotyczące zasad wyborczych w całej Unii oraz sugeruje, by skoncentrować się na silnej koordynacji z krajowymi środkami służącymi wdrożeniu głównych elementów jego wniosków;

wzywa instytucje Unii do uwzględnienia priorytetów, które zostaną określone przez obywateli Unii Europejskiej w ramach Konferencji w sprawie przyszłości Europy;

zwraca uwagę na rolę Komisji jako mediatora w debatach instytucjonalnych między Parlamentem Europejskim a Radą na temat reformy europejskiego prawa wyborczego; uważa, że należy rozpocząć konstruktywny dialog z Komisją, między innymi w celu oceny wyników utworzonej w 2019 r. Europejskiej Sieci Współpracy ds. Wyborów oraz w celu czerpania z nich inspiracji;

podkreśla powiązania między proponowanymi środkami dotyczącymi przeglądu aktu wyborczego a Regulaminem Parlamentu, rozporządzeniem (UE, Euratom) nr 1141/2014 i planem działania Komisji Europejskiej na rzecz demokracji z grudnia 2020 r., zwłaszcza elementami takimi jak:

—	sposób, w jaki wybory są regulowane – mianowicie przepisami mającymi zastosowanie wyłącznie w ramach danej jurysdykcji lub które mogły nie zostać sformułowane z uwzględnieniem pozbawionej granic przestrzeni internetowej,

—	należy zacieśnić współpracę między organami regulacyjnymi państw członkowskich,

—	przejrzystość reklamy i komunikacji politycznej, która powinna znaleźć również odzwierciedlenie w przepisach prawa wyborczego;

uważa równouprawnienie płci za kluczowy element służący poprawie reprezentacji w wyborach; z zadowoleniem przyjmuje ogólną poprawę sytuacji w zakresie równouprawnienia płci w ostatnich wyborach, lecz podkreśla, że istnieją znaczne różnice między państwami członkowskimi, jako że niektóre z nich nie wybrały na posła ani jednej kobiety; wzywa do wprowadzenia środków zapewniających równość szans wyborczych kobiet i mężczyzn bez naruszania praw osób niebinarnych dzięki zastosowaniu list w systemie suwakowym lub kwot;

10.

ubolewa, że większość mniejszości narodowych i językowych nie jest zazwyczaj reprezentowana w Parlamencie Europejskim; wskazuje w związku z tym na faktyczną barierę, jaką progi wyborcze stanowią dla partii reprezentujących społeczności mniejszościowe startujące w jednym okręgu wyborczym lub w dużych, gęsto zaludnionych okręgach wyborczych; uważa w związku z tym, że w europejskim prawie wyborczym należałoby przewidzieć możliwość odstępstw od progów ustanowionych na szczeblu krajowym w przypadku podmiotów reprezentujących uznane mniejszości narodowe i językowe;

11.

uważa, że istotne jest, aby zarówno europejskie, jak i krajowe partie i stowarzyszenia wyborców oraz inne europejskie podmioty wyborcze przyjęły demokratyczne, świadome i przejrzyste procedury wyboru kandydatów do Parlamentu Europejskiego, w tym głównego kandydata, zapewniające bezpośrednie zaangażowanie poszczególnych obywateli, którzy są członkami partii, także – lecz nie jedynie – w wybór delegatów; uważa, że takiemu demokratycznemu wyborowi powinny towarzyszyć niezbędne informacje na temat zdolności i wyników aspirujących kandydatów;

12.

uważa, że wszyscy wyborcy europejscy powinni być uprawnieni do głosowania na swojego preferowanego kandydata na stanowisko przewodniczącego Komisji oraz że główni kandydaci powinni mieć możliwość kandydowania we wszystkich państwach członkowskich z list ogólnounijnych, z nominacji europejskiej partii politycznej, europejskiego stowarzyszenia wyborców lub innego europejskiego podmiotu wyborczego, proponując wspólny program wyborczy;

13.

wzywa europejskie partie polityczne, europejskie stowarzyszenia wyborców i europejskie podmioty wyborcze, aby zgłaszały swoich kandydatów na stanowisko przewodniczącego Komisji co najmniej 12 tygodni przed terminem wyborów; uważa, że przy wyborze należy zapewnić wiążące procedury demokratyczne i przejrzystość; oczekuje, że kandydaci znajdą się na pierwszym miejscu na odpowiedniej liście w ogólnounijnym okręgu wyborczym;

14.

wzywa do zwiększenia widoczności europejskich partii politycznych, europejskich stowarzyszeń wyborców i innych europejskich podmiotów wyborczych dzięki kampaniom medialnym, na kartach do głosowania oraz we wszystkich materiałach wyborczych; uściśla, że podczas kampanii wyborczej partie krajowe i stowarzyszenia wyborców powinny wskazać – w stosownych przypadkach – swoją przynależność do europejskich partii politycznych lub innych europejskich podmiotów wyborczych oraz związek z odpowiednim głównym kandydatem;

15.

zwraca uwagę, że skoordynowana strategia medialna na szczeblu europejskim w celu zapewnienia relacji z wyborów i ich śledzenia pomogłaby zwiększyć zainteresowanie obywateli wyborami europejskimi;

16.

oczekuje, że liderzy europejskich partii politycznych i grup parlamentarnych uzgodnią wspólne wskazówki dla Rady Europejskiej na podstawie wyników wyborów europejskich, a także większości w nowo wybranym Parlamencie w odniesieniu do nominacji kandydata na przewodniczącego Komisji; oczekuje, że przewodniczący Rady Europejskiej skonsultuje się ze wspomnianymi przywódcami europejskich podmiotów politycznych i grup parlamentarnych, aby wnieść wkład w proces nominacji; uważa, że proces wyboru głównego kandydata można by sformalizować w drodze porozumienia politycznego między europejskimi podmiotami politycznymi oraz porozumienia międzyinstytucjonalnego między Parlamentem a Radą Europejską;

17.

proponuje wprowadzenie dla zainteresowanych grup parlamentarnych praktyki polegającej na zawieraniu „umowy ustawodawczej” w celu zapewnienia politycznych działań następczych po wyborach europejskich oraz jako sposobu uzyskania większości w Parlamencie przed powołaniem Komisji;

18.

uważa, że utworzenie ogólnounijnego okręgu wyborczego, z którego ma być wybieranych dwudziestu ośmiu posłów do Parlamentu Europejskiego bez naruszania liczby przedstawicieli w Parlamencie Europejskim wybranych w każdym państwie członkowskim i w którym na czele list stoją kandydaci z każdej rodziny politycznej na stanowisko przewodniczącego Komisji, stanowi okazję do wzmocnienia demokratycznego i ponadnarodowego wymiaru wyborów europejskich; uważa, że cel, jakim jest utworzenie ogólnounijnego okręgu wyborczego, można zrealizować, jeżeli zapewni się równowagę płci oraz równowagę geograficzną dzięki zagwarantowaniu, że mniejsze państwa członkowskie nie znajdą się w niekorzystnej sytuacji z punktu widzenia konkurencji w porównaniu z większymi państwami członkowskimi; sugeruje w związku z tym, aby wprowadzono wiążącą reprezentację geograficzną na listach ogólnounijnego okręgu wyborczego, i zachęca europejskie partie polityczne, europejskie stowarzyszenia wyborców i inne europejskie podmioty wyborcze do mianowania kandydatów ze wszystkich państw członkowskich na listy ogólnounijne;

19.

podkreśla, że ustanowienie ogólnounijnego okręgu wyborczego, w którym posłowie wybierani są na podstawie list ponadnarodowych, jest zgodne z Traktatami, a w szczególności z art. 14 ust. 2 TUE; uważa, że poparcie dla jednolitego europejskiego prawa wyborczego z ogólnounijnymi listami i wiążącym systemem wyboru głównych kandydatów nabiera politycznego rozmachu;

20.

uważa, że listy ogólnounijne stanowią dźwignię, którą można wykorzystać do osiągnięcia reprezentatywności oraz tworzenia skutecznych europejskich partii i stowarzyszeń wyborców;

21.

proponuje, aby włączyć wspólne przepisy regulujące wydatki związane z europejską kampanią wyborczą dla każdego podmiotu dopuszczonego do zgłaszania listy kandydatów na posłów do Parlamentu Europejskiego w ogólnounijnym okręgu wyborczym; wzywa do ścisłej koordynacji ze zbliżającym się przeglądem rozporządzenia (UE, Euratom) nr 1141/2014 w tej sprawie;

22.

uważa, że finansowanie europejskich partii politycznych i innych europejskich podmiotów wyborczych z budżetu ogólnego Unii Europejskiej lub jakiegokolwiek innego źródła może być wykorzystywane do finansowania kampanii prowadzonych przez europejskie podmioty wyborcze w kontekście wyborów do Parlamentu Europejskiego w ogólnounijnym okręgu wyborczym, w których uczestniczą one lub ich członkowie; uważa, że finansowanie i ograniczenia wydatków wyborczych w krajowych okręgach wyborczych ma podlegać w każdym państwie członkowskim przepisom krajowym;

23.

przypomina, że minimalny wiek uprawniający do kandydowania w wyborach w 27 państwach członkowskich waha się od 18 do 25 lat, a minimalny wiek uprawniający do głosowania wynosi od 16 do 18 lat; wzywa do wprowadzenia jednolitego, zharmonizowanego wieku – odpowiednio – biernego i czynnego prawa wyborczego we wszystkich państwach członkowskich i zaleca, by minimalny wiek uprawniający do głosowania wynosił 16 lat, z zastrzeżeniem obowiązujących porządków konstytucyjnych ustanawiających wiek 18 lub 17 lat wiekiem uprawniającym do głosowania; jest zdania, że przyznanie prawa do głosowania w wieku 16 lat odzwierciedlałoby obecne prawa i obowiązki, które młodzi Europejczycy już mają w niektórych państwach członkowskich;

24.

proponuje, aby wprowadzono możliwość tymczasowego zastępowania posłów przebywających na urlopach macierzyńskich, ojcowskich lub rodzicielskich oraz na długich zwolnieniach lekarskich;

25.

uważa, że przejrzystość procesu wyborczego i dostęp do wiarygodnych informacji są zasadniczymi elementami podnoszącymi europejską świadomość polityczną i zapewniającymi wystarczająco wysoką frekwencję wyborczą, aby uzyskać mandat od wyborców; podkreśla, że obywateli należy informować z dużym wyprzedzeniem – tj. 12 tygodni przed wyborami – o kandydatach kandydujących w wyborach europejskich oraz o powiązaniu krajowych partii politycznych lub stowarzyszeń wyborców z daną europejską partią polityczną lub europejskim stowarzyszeniem wyborców;

26.

sugeruje, by podjąć środki i wprowadzić zabezpieczenia, aby uniknąć ingerencji z zewnątrz w proces wyborczy;

27.

podkreśla, że terminy zamknięcia listy wyborców przed wyborami europejskimi znacznie różnią się w poszczególnych państwach członkowskich; proponuje, aby ustanowić europejski spis wyborców, a także wspólny standard sporządzania i zamykania krajowego spisu wyborców nie później niż czternaście tygodni przed dniem wyborów, aby zwiększyć dokładność informacji o wyborcach i ułatwić wymianę między państwami członkowskimi, a także ułatwić zapobieganie podwójnemu głosowaniu przez dopilnowanie, by podwójne głosowanie – niezależnie od tego, czy jest wynikiem błędu administracyjnego czy naruszenia prawa wyborczego – podlegało skutecznym, proporcjonalnym i odstraszającym karom na szczeblu krajowym oraz by skutkowało środkami naprawczymi ze strony państw członkowskich;

28.

proponuje, aby powołać Europejski Organ Wyborczy odpowiedzialny za koordynację informacji na temat wyborów europejskich, monitorowanie wdrażania wspólnych norm europejskiego prawa wyborczego oraz rozstrzyganie sporów dotyczących tych norm, zarządzanie europejskim spisem wyborców, ogłaszanie wyników wyborów oraz nadzór nad wymianą informacji dotyczących głosowania obywateli Unii poza ich krajem ojczystym; uważa, że organ taki mógłby ułatwiać skuteczną wymianę informacji, a w szczególności wymianę najlepszych praktyk między organami krajowymi; sugeruje, aby zasadniczym zadaniem Europejskiego Organu Wyborczego było zarządzanie rejestrem list wyborczych w ogólnounijnym okręgu wyborczym; wzywa władze budżetowe, aby zadbały o to, by Europejski Organ Wyborczy dysponował wystarczającymi zasobami do wykonywania swoich zadań;

29.

sugeruje, że należy określić wspólne minimalne standardy w celu wprowadzenia jednolitych wymogów dotyczących tworzenia list wyborczych;

30.

uważa, że zasadnicze znaczenie ma ułatwienie dostępu do głosowania w wyborach europejskich oraz zagwarantowanie, że wszyscy, którzy mają prawo do głosowania, w tym obywatele Unii mieszkający poza krajem pochodzenia, osoby bez stałego miejsca zamieszkania, osoby mieszkające w zamkniętych zakładach opieki, osoby doświadczające bezdomności i więźniowie, będą mogli korzystać z tego prawa; wzywa państwa członkowskie, aby zapewniły wszystkim obywatelom dostęp do informacji i głosowania na równych zasadach, w tym osobom z niepełnosprawnościami, na przykład poprzez umożliwienie wynajęcia dostosowanych lokali, jeżeli struktury publiczne nie są przystosowane;

31.

apeluje do państw członkowskich, aby wprowadziły środki, które mają na celu zapewnienie jak największej dostępności wyborów dla obywateli z niepełnosprawnościami, w tym, w stosownych przypadkach, informacji o głosowaniu i rejestracji, lokali wyborczych, kabin i urządzeń do głosowania oraz kart do głosowania; zaleca wprowadzenie odpowiednich rozwiązań dostosowanych do krajowych procedur wyborczych w celu ułatwienia głosowania obywatelom z niepełnosprawnościami, takich jak możliwość wyboru lokalu wyborczego, zamknięte lokale wyborcze w najważniejszych miejscach oraz korzystanie z technologii, formatów i technik wspomagających, takich jak alfabet Braille’a, duży druk, informacje audio, matryce dotykowe, informacje łatwe do odczytania i komunikacja w języku migowym; wzywa państwa członkowskie, aby w razie potrzeby i na ich wniosek umożliwiły osobom z niepełnosprawnościami skorzystanie podczas głosowania z pomocy wybranej przez nie osoby;

32.

wzywa państwa członkowskie do wprowadzenia wspólnych wymogów, które umożliwią wszystkim obywatelom Unii mieszkającym lub pracującym w państwie trzecim uzyskanie prawa do oddania głosu w wyborach do Parlamentu Europejskiego;

33.

uważa, że wprowadzenie głosowania korespondencyjnego jest potrzebne w przypadku wyborców, którzy nie mogą udać się do lokali wyborczych w dniu wyborów, oraz że mogłoby to zwiększyć skuteczność przebiegu wyborów europejskich i atrakcyjność dla wyborców w szczególnych lub wyjątkowych okolicznościach; wzywa państwa członkowskie, aby rozważyły ewentualne wprowadzenie uzupełniających narzędzi usprawniających, takich jak wcześniejsze głosowanie fizyczne i głosowanie przez pełnomocnika, a także głosowanie elektroniczne i głosowanie przez internet, zgodnie z ich własnymi tradycjami krajowymi, z uwzględnieniem zaleceń Rady Europy w tych dziedzinach oraz z zastosowaniem odpowiednich zabezpieczeń w celu zapewnienia wiarygodności, uczciwości, tajności głosowania, dostępności dla osób z niepełnosprawnościami, przejrzystości w opracowywaniu i wdrażaniu systemów elektronicznych i internetowych, możliwości ręcznego lub elektronicznego ponownego liczenia głosów bez szkody dla tajemnicy głosowania oraz ochrony danych osobowych zgodnie z obowiązującym prawem Unii;

34.

jest przekonany, że ustanowienie wspólnego europejskiego terminu głosowania nadałoby wyborom bardziej spójny ogólnoeuropejski charakter, i w związku z tym proponuje ustalenie 9 maja jako dnia wyborów europejskich, niezależnie od dnia tygodnia, w którym przypadnie, z możliwością, by dzień ten stał się dniem ustawowo wolnym od pracy; uważa, że ważne jest, aby pierwsze oficjalne prognozy wyników wyborów były ogłaszane jednocześnie we wszystkich państwach członkowskich w dniu wyborów o godz. 21.00 czasu środkowoeuropejskiego;

35.

uważa, że należy zadbać o to, by po każdych wyborach sporządzano sprawozdanie z wykonania na potrzeby oceny funkcjonowania wyborów europejskich, a w razie potrzeby także w celu zaproponowania usprawnień;

36.

proponuje reformę Traktatów, aby pogodzić mandat członka Komisji Europejskiej z mandatem posła do Parlamentu Europejskiego w okresie między ukonstytuowaniem się Parlamentu a wyborem Komisji;

37.

wzywa do reformy Traktatów, a w szczególności art. 223 TFUE dotyczącego przepisów niezbędnych do wyboru posłów do Parlamentu Europejskiego w powszechnych wyborach bezpośrednich, przechodząc od zasady jednomyślności w Radzie i ratyfikacji krajowej do procesu podejmowania decyzji większością kwalifikowaną w Radzie;

38.

przyjmuje załączony wniosek i przedkłada go Radzie;

39.

zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji ustawodawczej i załączonego do niej wniosku Radzie Europejskiej, Radzie i Komisji oraz rządom i parlamentom państw członkowskich.

(1) Dz.U. L 283 z 21.10.2002, s. 1.

(2) Dz.U. L 178 z 16.7.2018, s. 1.

(3) Dz.U. L 329 z 30.12.1993, s. 34.

(4) Dz.U. C 292 z 21.9.1998, s. 66.

(5) Dz.U. C 419 z 16.12.2015, s. 185.

(6) Dz.U. C 75 z 26.2.2016, s. 109.

(7) Dz.U. C 366 z 27.10.2017, s. 7.

(8) Dz.U. C 36 z 29.1.2016, s. 56.

(9) Dz.U. C 463 z 21.12.2018, s. 83.

(10) Dz.U. C 425 z 20.10.2021, s. 98.

(11) Dz.U. L 317 z 4.11.2014, s. 1.

(12) https://www.eesc.europa.eu/en/our-work/opinions-information-reports/information-reports/real-right-persons-disabilities-vote-european-parliament-elections-information-report.

(13) https://www.eesc.europa.eu/en/our-work/opinions-information-reports/opinions/need-guarantee-real-rights-persons-disabilities-vote-european-parliament-elections-additional-opinion.

(14) Na podstawie danych przekazanych przez intergrupę Parlamentu Europejskiego ds. tradycyjnych mniejszości, wspólnot narodowych i języków.

(15) Zestawienie opinii i sprawozdań Komisji Weneckiej dotyczących systemów wyborczych i mniejszości narodowych CDL-PI(2019)004, w szczególności sprawozdanie w sprawie prawa wyborczego i mniejszości narodowych CDL-INF (2000).

ZAŁĄCZNIK DO REZOLUCJI USTAWODAWCZEJ

Wniosek dotyczący

ROZPORZĄDZENIA RADY

w sprawie wyboru posłów do Parlamentu Europejskiego w powszechnych wyborach bezpośrednich, uchylającego decyzję Rady 76/787/EWWiS, EWG, Euratom oraz Akt dotyczący wyborów przedstawicieli do Parlamentu Europejskiego w powszechnych wyborach bezpośrednich załączony do tej decyzji

RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 223 ust. 1,

uwzględniając wniosek Parlamentu Europejskiego,

po przekazaniu projektu aktu ustawodawczego parlamentom narodowym,

uwzględniając zgodę Parlamentu Europejskiego,

stanowiąc zgodnie ze specjalną procedurą ustawodawczą,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1)

Akt dotyczący wyborów przedstawicieli do Parlamentu Europejskiego w powszechnych wyborach bezpośrednich (1) („Akt wyborczy”) dołączony do decyzji Rady 76/787/EWWiS, EWG, Euratom (2) wszedł w życie 1 lipca 1978 r., a następnie został zmieniony decyzją Rady 2002/772/WE, Euratom (3) oraz decyzją Rady (UE, Euratom) 2018/994. (4)

(2)

Zgodnie z art. 223 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) przepisy niezbędne do wyboru posłów do Parlamentu Europejskiego w powszechnych wyborach bezpośrednich ustanawia Rada stanowiąca jednomyślnie zgodnie ze specjalną procedurą ustawodawczą i po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego na wniosek przedstawiony przez Parlament Europejski.

(3)	W art. 8 TFUE wprowadza się zasadę uwzględniania aspektu płci, która oznacza, że Unia powinna zmierzać do zniesienia nierówności płci oraz wspierania równości mężczyzn i kobiet we wszystkich swoich działaniach.

(4)

Traktat z Lizbony nie tylko przyznał Parlamentowi Europejskiemu prawo inicjatywy w odniesieniu do przepisów dotyczących wyboru posłów do niego, ale również zmienił charakter mandatu posłów do Parlamentu Europejskiego, czyniąc z nich bezpośrednich przedstawicieli obywateli Unii. Stanowi to zasadniczą zmianę, która powinna znaleźć odzwierciedlenie w unowocześnionym europejskim prawie wyborczym dzięki dodaniu nowych elementów, które mają na celu wzmocnienie legitymacji demokratycznej i dokładniejsze oddanie istotnej roli i kompetencji Parlamentu Europejskiego.

(5)

Pomimo przepisów aktu wyborczego wybory do Parlamentu Europejskiego są w dużej mierze organizowane zgodnie z przepisami krajowymi, które różnią się znacznie w poszczególnych państwach członkowskich, co skutkuje szeregiem różnych ordynacji wyborczych. Wybory do Parlamentu Europejskiego odbywają się w różnych dniach, a głosy oddaje się na partie krajowe z kandydatami krajowymi na podstawie programów krajowych. Zbliżenie tych różnych ordynacji wyborczych poprzez przyjęcie bardziej ujednoliconego europejskiego prawa wyborczego opartego na jasnych wspólnych zasadach i przepisach zapewniłoby równość wszystkim obywatelom Unii i wzmocniłoby europejską sferę publiczną.

(6)	Progi wyborcze stanowią część systemu politycznego w wielu państwach członkowskich i przyczyniają się do rozwoju stabilnej dynamiki rządu i opozycji w parlamentach. Aby chronić uczciwą konkurencję polityczną, progi te nie powinny przekraczać 5 %.

(7)

Progi wyborcze nie powinny wpływać na szanse uznanych mniejszości narodowych i językowych, by uczestniczyć w życiu politycznym Unii oraz posiadać w Parlamencie Europejskim swoich przedstawicieli. Uznane mniejszości narodowe lub językowe powinny korzystać ze zwolnień od wszelkich progów przewidzianych na szczeblu krajowym. Odstępstwa od progów krajowych powinny mieć również zastosowanie do partii politycznych lub stowarzyszeń wyborców biorących udział w wyborach europejskich w jednej czwartej państw członkowskich, które umieszczają na swoich kartach do głosowania nazwy i logo podmiotów europejskich, z którymi są powiązane.

(8)

Zgodnie z art. 17 ust. 7 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) kandydata na przewodniczącego Komisji proponuje Rada Europejska z uwzględnieniem wyniku wyborów europejskich, a następnie wybiera go Parlament Europejski. Aby prawo to uzyskało stosowny wyraz, europejska przestrzeń publiczna powinna rozwinąć się w taki sposób, aby wszyscy wyborcy europejscy mieli możliwość wskazania swojego preferowanego kandydata na stanowisko przewodniczącego Komisji. Aby tak się stało, główni kandydaci nominowani przez europejskie partie polityczne, europejskie stowarzyszenia wyborców lub inne europejskie podmioty wyborcze muszą być w stanie stać na straży wspólnego programu wyborczego we wszystkich państwach członkowskich. Aby zapewnić większość w Parlamencie przed mianowaniem Komisji, zainteresowane grupy parlamentarne powinny ustanowić praktykę zawierania „umów ustawodawczych” dla zagwarantowania politycznych działań następczych po wyborach europejskich. W ramach procesu, który należy sformalizować na podstawie porozumienia politycznego między europejskimi podmiotami politycznymi, głównemu kandydatowi, którego europejski podmiot polityczny otrzymał największą liczbę mandatów, w pierwszej kolejności zostanie powierzone zadanie utworzenia koalicji większościowej w nowo wybranym Parlamencie w odniesieniu do nominacji kandydata na przewodniczącego Komisji. Jeżeli nie uda się osiągnąć większości w koalicji, funkcję tę należy powierzyć następnemu głównemu kandydatowi. Aby wnieść wkład w proces nominowania, przewodniczący Rady Europejskiej powinien skonsultować się ze wspomnianymi przywódcami europejskich podmiotów politycznych i grup parlamentarnych. Proces wyboru głównego kandydata można by sformalizować w drodze porozumienia politycznego między europejskimi podmiotami politycznymi oraz porozumienia międzyinstytucjonalnego między Parlamentem a Radą Europejską.

(9)

Oprócz okręgów krajowych należy utworzyć ogólnounijny okręg wyborczy, w którym na czele list staną kandydaci na stanowisko przewodniczącego Komisji z każdej rodziny politycznej, aby wzmocnić demokratyczny i ogólnoeuropejski wymiar wyborów europejskich. Ogólnounijny okręg wyborczy powinien podlegać szczegółowym i jasnym przepisom zapewniającym, by lista kandydatów była zgodna z zasadami równości płci oraz proporcjonalności geograficznej i reprezentatywności, a w szczególności by w pełni uwzględniono interesy małych i średnich państw członkowskich.

(10)

Europejskie partie polityczne, europejskie stowarzyszenia wyborców i inne europejskie podmioty wyborcze mają do odegrania kluczową rolę we wspieraniu prawdziwie europejskiej debaty politycznej. Zgodnie z art. 10 ust. 4 TUE „partie polityczne na poziomie europejskim przyczyniają się do kształtowania europejskiej świadomości politycznej i wyrażania woli obywateli Unii”. Europejskie partie polityczne, europejskie stowarzyszenia wyborców i inne europejskie podmioty wyborcze powinny zatem odgrywać istotniejszą rolę w europejskim procesie wyborczym. Powinny one zatem mieć możliwość pełnego udziału w europejskich kampaniach wyborczych oraz zgłaszania ogólnouninych list wyborczych, dzięki czemu będą znane wyborcom i bardziej widoczne zarówno na kartach do głosowania, jak i w materiałach wyborczych.

(11)

Warunki wyboru kandydatów i zgłaszania kandydatur powinny być rozsądne, sprawiedliwe, demokratyczne, proporcjonalne i zgodne z zasadami określonymi w Kodeksie dobrych praktyk w sprawach wyborczych Europejskiej Komisji na rzecz Demokracji przez Prawo Rady Europy (Komisji Weneckiej). Ponadto w europejskim planie działania na rzecz demokracji (5) Komisja zobowiązała się do promowania dostępu do demokratycznego uczestnictwa, co obejmuje włączenie społeczne i równość w uczestnictwie demokratycznym, a także równowagę płci w polityce i procesie decyzyjnym. W swojej strategii na rzecz równouprawnienia płci na lata 2020–2025 (6) Komisja stwierdziła, że równe szanse uczestnictwa mają zasadnicze znaczenie dla demokracji przedstawicielskiej na wszystkich szczeblach. Równość płci, a także demokratyczne i przejrzyste procedury i świadome decyzje dotyczące wyboru kandydatów w wyborach do Parlamentu Europejskiego, w tym głównego kandydata, są kluczowymi elementami zapewniającymi równe szanse wszystkim europejskim podmiotom wyborczym oraz wzmacniającymi reprezentatywność i demokrację. Ze względu na równość zasady te powinny mieć zastosowanie do wszystkich list kandydatów w wyborach do Parlamentu Europejskiego, zarówno w krajowych okręgach wyborczych, jak i w ogólnounijnym okręgu wyborczym.

(12)

Przejrzystość procesu wyborczego oraz dostęp do wiarygodnych i aktualnych informacji na temat wyborców i kandydatów mają istotne znaczenie dla zapewnienia wiarygodności procesu wyborczego, podnoszenia europejskiej świadomości politycznej i zapewnienia wysokiej frekwencji wyborczej. Ważne jest ułatwienie wymiany informacji o wyborcach między państwami członkowskimi, aby uniknąć podwójnego głosowania. Ponadto obywatele Unii powinni być informowani – z dużym wyprzedzeniem przed wyborami – o kandydatach startujących w wyborach do Parlamentu Europejskiego oraz, w stosownych przypadkach, o powiązaniu krajowych partii politycznych z daną europejską partią polityczną. Należy zatem ustanowić europejski spis wyborców oraz obowiązkowe terminy sporządzania tak spisu wyborców na szczeblu europejskim i krajowym, jak i list kandydatów.

(13)

Sprawujący niezależny mandat Europejski Organ Wyborczy, w którego skład wchodzą członkowie posiadający niezbędną wiedzę fachową i doświadczenie, odgrywa zasadniczą rolę w zarządzaniu ogólnounijnym okręgiem wyborczym. Główne zadania Europejskiego Organu Wyborczego powinny obejmować monitorowanie wprowadzania niniejszego rozporządzenia w życie, rozstrzyganie sporów w odniesieniu do wspólnych norm europejskiego prawa wyborczego, a także zarządzanie europejskim spisem wyborców, ogłaszanie wyników wyborów oraz zapewnianie skutecznej wymiany informacji i najlepszych praktyk między organami krajowymi.

(14)	Aby dopilnować, by europejskie podmioty wyborcze miały wystarczające fundusze na informowanie obywateli Unii o swoich przesłaniach i programach politycznych, na kampanię wyborczą w ogólnounijnym okręgu wyborczym należy przeznaczyć odpowiednie finansowanie.

(15)

W celu zachęcenia wyborców do udziału w wyborach do Parlamentu Europejskiego państwa członkowskie powinny przewidzieć głosowanie korespondencyjne i mogłyby również umożliwić głosowanie z wyprzedzeniem oraz głosowanie przez pełnomocnika. Uwzględniając zalecenia Rady w tym zakresie oraz aby w pełni wykorzystać możliwości oferowane przez rozwój technologiczny, państwa członkowskie mogłyby również zezwolić na głosowanie elektroniczne i głosowanie internetowe, zapewniając jednocześnie dostępność systemu elektronicznego i internetowego oraz – dzięki możliwości ponownego liczenia głosów – wiarygodność wyników, poufność głosowania, ochronę danych osobowych, zgodnie z obowiązującym prawem Unii, oraz pełną przejrzystość projektowania i wdrażania systemów elektronicznych i internetowych, a także dostępność dla osób z niepełnosprawnościami i dla wszystkich obywateli.

(16)

Obywatele Unii mają prawo do udziału w jej życiu demokratycznym, w szczególności w drodze głosowania lub kandydowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego. Należy również zapewnić wszystkim obywatelom na równi, w tym osobom z niepełnosprawnościami, prawo do głosowania i kandydowania w wyborach oraz równy dostęp do informacji i głosowania. Państwa członkowskie powinny przyjąć środki niezbędne do umożliwienia wszystkim obywatelom Unii korzystania z prawa do głosowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego, w tym obywatelom, którzy mieszkają lub pracują w państwach poza Unią, którzy nie mają stałego zamieszkania, doświadczają bezdomności, odbywają karę pozbawienia wolności w Unii, lub osobom mieszkającym w zamkniętych zakładach opieki, takich jak szpitale, zakłady psychiatryczne i inne placówki opieki zdrowotnej, domy spokojnej starości i domy opieki dla osób starszych lub domy przeznaczone dla osób z niepełnosprawnościami. W szczególności państwa członkowskie powinny wprowadzić odpowiednie środki, aby z prawa do głosowania korzystać mogły osoby mieszkające w zamkniętych zakładach opieki. Przy zapewnianiu dostępu do informacji, materiałów wyborczych i urządzeń do głosowania należy wziąć pod uwagę szczególne potrzeby osób z niepełnosprawnościami.

(17)

Dolna granica wieku uprawniająca do korzystania z prawa do głosowania i kandydowania w wyborach różni się w 27 państwach członkowskich i wynosi od 16 do 18 lat. W całej Unii należy wprowadzić jednolity wiek korzystania z prawa do głosowania i kandydowania w wyborach, aby zapewnić równość i uniknąć dyskryminacji w dostępie do tych najbardziej podstawowych praw obywatelskich i politycznych. Bez uszczerbku dla obowiązujących porządków konstytucyjnych ustanawiających wiek 18 lub 17 lat jako minimalny wiek uprawniający do głosowania, minimalny wiek uprawniający do głosowania powinien wynosić 16 lat. Minimalny wiek uprawniający do kandydowania w wyborach powinien wynosić 18 lat. Wszystkie osoby z niepełnosprawnościami, niezależnie od ich zdolności do czynności prawnych, powinny korzystać z praw politycznych na takich samych zasadach jak pozostali obywatele.

(18)

Terminy zgłaszania list kandydatów w wyborach do Parlamentu Europejskiego oraz sporządzania spisu wyborców przed wyborami do Parlamentu Europejskiego bardzo różnią się w zależności od państwa członkowskiego. Aby zapewnić, by kandydaci i wyborcy w całej Unii mieli tyle samo czasu na kampanię wyborczą lub refleksję przed wyborami, oraz aby ułatwić wymianę informacji między państwami członkowskimi na temat wyborców, terminy przekazywania list kandydatów i ustanowienia spisu wyborców powinny być takie same w całej Unii.

(19)

Aby europejskie partie polityczne, europejskie stowarzyszenia wyborców i inne europejskie podmioty wyborcze były wystarczająco widoczne, potrzebne są jasne i przejrzyste zasady związane z prowadzeniem kampanii i z oficjalnymi materiałami wyborczymi. Takie zasady powinny umożliwiać europejskim partiom politycznym, europejskim stowarzyszeniom wyborców i innym europejskim podmiotom wyborczym korzystanie z wszelkich form komunikacji publicznej i materiałów kampanii wyborczych. Dzięki takim zasadom europejskie partie polityczne, europejskie stowarzyszenia wyborców i inne europejskie podmioty wyborcze powinny móc wskazać swoje powiązania we wszelkich formach komunikacji publicznej, materiałach kampanii wyborczych i oficjalnych materiałach wyborczych, takich jak karty do głosowania. Państwa członkowskie powinny zapewnić europejskim partiom politycznym, europejskim stowarzyszeniom wyborców i europejskim podmiotom wyborczym takie samo traktowanie i takie same możliwości w ramach kampanii wyborczej związanej z ogólnounijnym okręgiem wyborczym.

(20)

Akt wyborczy z 1976 r. ustanowił wspólny okres wyborczy, dając państwom członkowskim prawo do ustalenia dokładnej daty i godziny wyborów w tym okresie. Prawdziwie ogólnoeuropejskie wybory wymagają wspólnego europejskiego dnia głosowania. Wybory do Parlamentu Europejskiego powinny się odbywać 9 maja, w Dniu Europy, upamiętniając rocznicę deklaracji Schumana z 9 maja 1950 r. Wyniki wyborów ogłaszać powinien Europejski Organ Wyborczy i powinny być one publikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

(21)

W razie śmierci, zrzeczenia się lub utraty mandatu posła do Parlamentu Europejskiego wybranego w jednym z krajowych okręgów wyborczych powstały wakat powinien zostać obsadzony zgodnie z ustawodawstwem krajowym. Wakat po posłach do Parlamentu Europejskiego wybranych w ogólnounijnym okręgu wyborczym obsadza kolejny kandydat z odpowiedniej listy. Należy również umożliwić tymczasowe zastępstwo w przypadku urlopu macierzyńskiego, ojcowskiego, rodzicielskiego i poważnej choroby posła do Parlamentu Europejskiego.

(22)

W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze w odniesieniu do wymogów technicznych, w tym formatu i danych, jakie mają zostać zapewnione, w celu utworzenia europejskiego spisu wyborców. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 (7).

(23)

Ponieważ cel niniejszego rozporządzenia, a mianowicie ustanowienie przepisów niezbędnych do wyboru posłów do Parlamentu Europejskiego w powszechnych wyborach bezpośrednich zgodnie z jednolitą procedurą wyborczą, w odniesieniu do ogólnounijnego okręgu wyborczego i na zasadach wspólnych dla wszystkich państw członkowskich, nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na jego skalę i skutki możliwe jest jego lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, Unia może podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule, niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu.

PRZYJMUJE NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:

Artykuł 1

Przedmiot

Niniejsze rozporządzenie ustanawia przepisy niezbędne do wyboru posłów do Parlamentu Europejskiego w powszechnych wyborach bezpośrednich zgodnie z jednolitą procedurą wyborczą w odniesieniu do ogólnounijnego okręgu wyborczego, o którym mowa w art. 15, i zgodnie z zasadami wspólnymi dla wszystkich państw członkowskich.

Artykuł 2

Definicje

Do celów niniejszego rozporządzenia stosuje się następujące definicje:

(1)

„partia polityczna” oznacza stowarzyszenie obywateli, które realizuje cele polityczne i które jest uznane w porządku prawnym co najmniej jednego państwa członkowskiego lub ustanowione zgodnie z tym porządkiem prawnym, zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 1141/2014 (8), łącznie z tymi stowarzyszeniami, które zamierzają utworzyć europejską koalicję krajowych partii politycznych lub krajowych stowarzyszeń wyborców bądź przyłączyć się do takiej koalicji w celu zgłoszenia listy kandydatów i prowadzenia kampanii w ogólnounijnym okręgu wyborczym;

(2)

„stowarzyszenie wyborców” oznacza stowarzyszenie obywateli realizujące cele polityczne, które – nie będąc partią polityczną – jest zarejestrowane jako stowarzyszenie obywateli zgodnie z obowiązującymi przepisami krajowymi, łącznie z tymi stowarzyszeniami, które zamierzają utworzyć europejską koalicję krajowych partii politycznych lub krajowych stowarzyszeń wyborców bądź przyłączyć się do takiej koalicji w celu zgłoszenia listy kandydatów i prowadzenia kampanii w ogólnounijnym okręgu wyborczym;

(3)

„europejska koalicja krajowych partii politycznych lub stowarzyszeń wyborców” oznacza sojusz wyborczy krajowych partii politycznych lub krajowych stowarzyszeń wyborców zarejestrowanych w co najmniej jednej czwartej państw członkowskich, w razie potrzeby w zaokrągleniu w górę do najbliższej liczby całkowitej, który zgłasza listę kandydatów i prowadzi kampanię w ogólnounijnym okręgu wyborczym;

(4)

„europejska partia polityczna” oznacza sojusz polityczny krajowych partii politycznych, który realizuje cele polityczne i jest zarejestrowany w Urzędzie ds. Europejskich Partii Politycznych i Europejskich Fundacji Politycznych zgodnie z rozporządzeniem (UE, Euratom) nr 1141/2014 w celu zgłaszania listy kandydatów i prowadzenia kampanii w ogólnounijnym okręgu wyborczym;

(5)

„europejskie stowarzyszenie wyborców” oznacza ponadnarodowe stowarzyszenie obywateli zarejestrowane w co najmniej jednej czwartej państw członkowskich i reprezentujące co najmniej 0,02 % ludności uprawnionej do głosowania w odpowiednich państwach członkowskich, które realizuje cele polityczne, ale nie zostało ustanowione jako europejska partia polityczna, i jest uprawnione do zgłoszenia listy kandydatów i prowadzenia kampanii w ogólnounijnym okręgu wyborczym;

(6)

„europejska koalicja wyborcza” oznacza sojusz wyborczy dwóch lub większej liczby europejskich partii politycznych lub europejskich stowarzyszeń wyborców, który wystawia listę kandydatów i prowadzi kampanię w ogólnounijnym okręgu wyborczym; do koalicji tej mogą dołączyć krajowe partie polityczne lub krajowe stowarzyszenia wyborców, pod warunkiem że nie są powiązane z europejską partią polityczną;

(7)	„sojusz polityczny” oznacza ustrukturyzowaną współpracę partii politycznych lub obywateli zgodnie z rozporządzeniem (UE, Euratom) nr 1141/2014;

(8)	„europejski podmiot wyborczy” oznacza europejską koalicję krajowych partii politycznych lub stowarzyszeń wyborców, europejską partię polityczną, europejskie stowarzyszenie wyborców, europejską koalicję wyborczą lub sojusz polityczny;

(9)	„lista ogólnounijna” oznacza listę kandydatów wystawioną w ogólnounijnym okręgu wyborczym przez europejski podmiot wyborczy.

Artykuł 3

Przepisy krajowe

Niniejsze rozporządzenie reguluje procedurę wyborczą dotyczącą wyboru posłów do Parlamentu Europejskiego. Kwestie nieobjęte niniejszym rozporządzeniem podlegają przepisom krajowym w każdym państwie członkowskim.

Przepisy krajowe nie mogą naruszać proporcjonalnego charakteru systemu wyborczego.

W każdym przypadku zapewniają one poszanowanie standardów demokratycznych, zgodnie z którymi stosuje się demokratyczne i proporcjonalne wymogi dotyczące rejestracji partii politycznych lub stowarzyszeń wyborców oraz przedstawiania listy kandydatów w krajowych okręgach wyborczych i ogólnounijnym okręgu wyborczym.

Artykuł 4

Prawo do głosowania

1. Każdy obywatel Unii w wieku od 16 lat, w tym osoby z niepełnosprawnościami, niezależnie od ich zdolności do czynności prawnych, ma prawo do głosowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego, bez uszczerbku dla obowiązujących porządków konstytucyjnych ustanawiających minimalny wiek uprawniający do głosowania wynoszący 18 lub 17 lat.

2. Żaden obywatel Unii uprawniony do głosowania nie może głosować więcej niż raz w danych wyborach posłów do Parlamentu Europejskiego w krajowych okręgach wyborczych lub w ogólnounijnym okręgu wyborczym.

3. Państwa członkowskie podejmują niezbędne środki w celu dopilnowania, aby głosowanie dwa razy w wyborach do Parlamentu Europejskiego podlegało skutecznym, proporcjonalnym i odstraszającym karom.

Artykuł 5

Prawo do kandydowania w wyborach

1. Każdy obywatel Unii od ukończenia 18. roku życia ma prawo kandydowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego w krajowym okręgu wyborczym lub ogólnounijnym okręgu wyborczym, lub w obydwu tych okręgach.

2. Żaden obywatel Unii uprawniony do kandydowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego nie może kandydować w więcej niż jednym krajowym okręgu wyborczym ani nie może figurować na więcej niż jednej liście w krajowym okręgu wyborczym lub na więcej niż jednej liście ogólnounijnej w wyborach do Parlamentu Europejskiego.

Artykuł 6

Wykonywanie prawa głosu

1. Państwa członkowskie zapewniają wszystkim obywatelom Unii, w tym osobom mieszkającym lub pracującym w państwie trzecim, osobom bez stałego zamieszkania, osobom mieszkającym w zamkniętych zakładach opieki, osobom dotkniętym bezdomnością lub odbywającym karę pozbawienia wolności w Unii, możliwość korzystania z prawa do głosowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego.

2. W odniesieniu do obywateli odbywających karę pozbawienia wolności w Unii ust. 1 pozostaje bez uszczerbku dla prawa krajowego lub orzeczeń sądów wydanych zgodnie z prawem krajowym.

Artykuł 7

Dostępność

1. Państwa członkowskie zapewniają wszystkim obywatelom, w tym osobom z niepełnosprawnościami, równy dostęp do odpowiednich materiałów, urządzeń do głosowania i lokali wyborczych.

2. W oparciu o krajowe systemy wyborcze państwa członkowskie wprowadzają odpowiednie rozwiązania mające na celu ułatwienie osobom z niepełnosprawnościami korzystania z prawa do głosowania w sposób niezależny i tajny.

3. Państwa członkowskie dopilnowują, by osoby z niepełnosprawnościami, na ich wniosek, otrzymywały pomoc w głosowaniu zapewnianą przez wybraną przez nie osobę.

Artykuł 8

Głosowanie korespondencyjne

1. Państwa członkowskie zapewniają głosowanie korespondencyjne w wyborach do Parlamentu Europejskiego, w tym również obywatelom mieszkającym w państwach trzecich, oraz przyjmują środki zapewniające dostępność głosowania korespondencyjnego, w szczególności dla osób z niepełnosprawnościami. Państwa członkowskie przyjmują wszelkie niezbędne środki, aby zapewnić wiarygodność i poufność głosowania oraz ochronę danych osobowych zgodnie z obowiązującym prawem Unii.

2. Państwa członkowskie mogą zapewnić dodatkowe możliwości głosowania w formie głosowania fizycznego z wyprzedzeniem, głosowania przez pełnomocnika i głosowania za pośrednictwem systemów elektronicznych i internetowych.

W przypadku głosowania za pośrednictwem systemów elektronicznych lub internetowych oraz głosowania przez pełnomocnika państwa członkowskie przyjmują wszystkie niezbędne środki, aby zapewnić wiarygodność, uczciwość, poufność głosowania, przejrzystość w projektowaniu i wdrażaniu systemów elektronicznych i internetowych, możliwość ręcznego lub elektronicznego ponownego liczenia głosów bez szkody dla poufności głosowania i ochrony danych osobowych zgodnie z mającym zastosowanie prawem Unii.

Artykuł 9

Utworzenie krajowych spisów wyborców i europejskiego spisu wyborców

1. W celu wykrywania podwójnego głosowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego i zapobiegania mu termin sporządzenia spisu wyborców w każdym państwie członkowskim nie może być późniejszy niż czternaście tygodni przed dniem wyborów, o którym mowa w art. 19 ust. 1. Błędy w spisie wyborców mogą być korygowane do dnia wyborów.

2. Do celów utworzenia europejskiego spisu wyborców właściwe organy krajowe przekazują Europejskiemu Organowi Wyborczemu wszelkie niezbędne dane zgodnie z art. 18. Kryteria rejestracji w krajowym spisie wyborców są regulowane przepisami krajowymi.

3. Komisja przyjmuje akty wykonawcze określające wymogi techniczne, w tym format i dane, jakie mają zostać zapewnione w celu ustanowienia europejskiego spisu wyborców w ramach wykonania ust. 2 niniejszego artykułu. Te akty wykonawcze są przyjmowane zgodnie z procedurą doradczą, o której mowa w art. 29.

Artykuł 10

Zasady wyboru kandydatów

1. Wszystkie partie polityczne, stowarzyszenia wyborców, sojusze wyborcze i europejskie podmioty wyborcze uczestniczące w wyborach do Parlamentu Europejskiego przestrzegają procedur demokratycznych, przejrzystości i równości płci, podejmując środki mające zapewnić, by wszystkie kwalifikujące się osoby miały równe szanse zostania wybranymi, a przy wyborze swoich kandydatów do Parlamentu Europejskiego dbają o to, by skład Parlamentu Europejskiego odzwierciedlał różnorodność Unii Europejskiej. Do osiągnięcia równości płci dąży się w zależności od systemów wyborczych państw członkowskich, a w każdym razie w ogólnounijnym okręgu wyborczym, poprzez stosowanie list w systemie suwakowym lub kwot wyborczych, bez naruszania praw osób niebinarnych.

2. Członek partii politycznej, stowarzyszenia wyborczego lub europejskiego podmiotu wyborczego może złożyć do właściwego organu krajowego lub Europejskiego Organu Wyborczego uzasadnioną skargę dotyczącą nieprzestrzegania określonych w niniejszym artykule procedur demokratycznych, a także wymogów dotyczących przejrzystości i równości płci.

Artykuł 11

Zgłaszanie list kandydatów

1. Termin zgłoszenia list kandydatów w wyborach do Parlamentu Europejskiego wynosi dwanaście tygodni przed dniem wyborów, o którym mowa w art. 19 ust. 1.

2. Najpóźniej 12 tygodni przed dniem wyborów europejskie podmioty wyborcze przekazują Europejskiemu Organowi Wyborczemu dokument potwierdzający, że wszyscy kandydaci wyrażają zgodę na umieszczenie ich na liście ogólnounijnej. Dokument ten zawiera imiona i nazwiska kandydatów oraz ich numery dowodu tożsamości lub paszportu. Jest on opatrzony podpisem kandydatów i zawiera datę i miejsce podpisania.

Artykuł 12

Ordynacja wyborcza

1. Wybór dokonywany jest w powszechnych, równych, wolnych i tajnych wyborach bezpośrednich. Wyborcy mogą oddać dwa głosy, jeden w celu wyboru posłów do Parlamentu Europejskiego w krajowych okręgach wyborczych i jeden w celu wyboru posłów do Parlamentu Europejskiego w ogólnounijnym okręgu wyborczym.

2. Posłowie do Parlamentu Europejskiego są wybierani jako przedstawiciele obywateli Unii na podstawie reprezentacji proporcjonalnej w krajowych okręgach wyborczych oraz w ogólnounijnym okręgu wyborczym.

3. W krajowych okręgach wyborczych posłowie do Parlamentu Europejskiego są wybierani z zastosowaniem wszelkich krajowych systemów reprezentacji proporcjonalnej powszechnie stosowanych przez państwa członkowskie.

4. W ogólnounijnym okręgu wyborczym posłowie do Parlamentu Europejskiego wybierani są w systemie list zamkniętych.

Artykuł 13

Próg wyborczy

1. Państwa członkowskie mogą ustanowić próg minimalny w rozdziale mandatów. Na poziomie krajowym próg ten nie może przekroczyć 5 % oddanych ważnych głosów.

2. Dla krajowych okręgów wyborczych, które obejmują więcej niż 60 mandatów, ustala się próg, który nie może być niższy niż 3,5 % ważnych głosów oddanych w danym okręgu wyborczym.

3. Progi, o których mowa w ust. 1 i 2, pozostają bez uszczerbku dla odstępstw przewidzianych w prawie krajowym dla partii politycznych lub stowarzyszeń wyborców reprezentujących uznane mniejszości narodowe lub językowe.

4. Zwolnienie z krajowych progów określonych w ust. 2 przysługuje partiom politycznym lub stowarzyszeniom wyborców, które są zarejestrowane w jednej czwartej państw członkowskich i uzyskały co najmniej milion głosów w całej Unii oraz które umieściły na krajowej karcie do głosowania jedną nazwę i logo powiązanego z nimi europejskiego podmiotu wyborczego, w stosownych przypadkach z dostosowaniem do języków zainteresowanych państw członkowskich.

5. Nie określa się progu minimalnego w rozdziale mandatów w ogólnounijnym okręgu wyborczym, o którym mowa w art. 15.

Artykuł 14

Krajowe okręgi wyborcze

Zgodnie ze szczególnymi krajowymi uwarunkowaniami i z zastrzeżeniem art. 15 państwa członkowskie mogą ustanowić jeden okręg wyborczy na potrzeby wyborów do Parlamentu Europejskiego lub podzielić obszar wyborczy w inny sposób, w ujęciu ogólnym nie naruszając jednak proporcjonalnego charakteru systemu wyborczego.

Państwa członkowskie mogą tworzyć okręgi wyborcze jednomandatowe reprezentujące mniejszości językowe lub etniczne, obywateli zamorskich, regiony najbardziej oddalone lub terytoria zamorskie zgodnie z przepisami krajowymi, nie naruszając proporcjonalnego charakteru systemu wyborczego.

Artykuł 15

Ogólnounijny okręg wyborczy

1. Ustanawia się jeden okręg wyborczy obejmujący całe terytorium Unii Europejskiej, z którego podczas pierwszych wyborów posłów do Parlamentu Europejskiego mających miejsce po wejściu w życie niniejszego rozporządzenia wybiera się 28 posłów do Parlamentu Europejskiego.

W kolejnych wyborach do Parlamentu Europejskiego wielkość ogólnounijnego okręgu wyborczego określona zostanie w drodze decyzji Rady Europejskiej ustanawiającej skład Parlamentu Europejskiego.

2. Wybory w ogólnounijnym okręgu wyborczym nie mają wpływu na wybór posłów do Parlamentu Europejskiego w poszczególnych państwach członkowskich.

3. Wszystkie europejskie podmioty wyborcze w rozumieniu art. 2 mogą przedkładać Europejskiemu Organowi Wyborczemu listy ogólnounijne.

4. Żaden Europejski podmiot wyborczy nie może przedstawić więcej niż jedną listę ogólnounijną. Partie krajowe i krajowe stowarzyszenia wyborców mogą popierać tylko jedną listę ogólnounijną.

5. Na kartach do głosowania zawierających listy ogólnounijne umieszcza się nazwę i logo odpowiedniego europejskiego podmiotu wyborczego.

6. W przypadku kandydatów mieszkających w państwie trzecim miejscem zamieszkania kandydata do celów sporządzenia listy ogólnounijnej jest ostatnie miejsce zamieszkania kandydata przed opuszczeniem Unii Europejskiej. W przypadku kandydatów urodzonych i zamieszkałych w państwie trzecim miejsce zamieszkania do celów sporządzenia listy ogólnounijnej odpowiada miejscu zamieszkania w państwie członkowskim, którego kandydat jest obywatelem.

7. Listy ogólnounijne liczą tylu kandydatów, ile mandatów, jak przewidziano w ust. 1.

8. Listy ogólnounijne są sporządzane przez europejskie podmioty wyborcze zgodnie z zasadami określonymi w art. 10 ust. 1.

9. Aby zapewnić równowagę geograficzną, listy ogólnounijne są podzielone na sekcje składające się z trzech przedziałów. Każdy z tych trzech przedziałów wypełnia jeden kandydat, przy czym kandydaci ci muszą pochodzić z każdej z trzech grup państw członkowskich określonych w załączniku I, zgodnie z przykładem przedstawionym w załączniku II.

10. Kolejność kandydatów będących rezydentami poszczególnych państw członkowskich w każdej z trzech grup państw członkowskich wymienionych w załączniku I różni się w każdej sekcji listy trzech przedziałów, aż do przedziału o numerze odpowiadającym liczbie wynikającej z podzielenia całkowitej liczby mandatów przez dwa, w razie potrzeby zaokrąglonej w górę do kolejnej liczby całkowitej.

11. Całkowitą liczbę mieszkańców państw członkowskich oblicza Komisja (Eurostat) na podstawie najnowszych danych dostarczonych przez państwa członkowskie, zgodnie z metodą ustanowioną rozporządzeniem (UE) nr 1260/2013 Parlamentu Europejskiego i Rady (9).

12. Podziału mandatów w obrębie list ogólnounijnych na podstawie zagregowanych wyników w ogólnounijnym okręgu wyborczym dokonuje się zgodnie z systemem D’Hondta w następujący sposób:

a)	liczbę głosów uzyskanych przez kandydatów porządkuje się od najwyższej do najniższej w kolumnie;

liczbę głosów uzyskanych przez poszczególnych kandydatów dzieli się przez 1, 2, 3 itd. do liczby równej liczbie mandatów odpowiadającej okręgowi wyborczemu, porządkując ilorazy w tabeli podobnej do tabeli przedstawionej w załączniku III; mandaty przydziela się kandydatom, którym zostaną przypisane w tabeli najwyższe ilorazy, w kolejności malejącej;

jeżeli dwa miejsca w tabeli odpowiadające różnym kandydatom będą jednakowe, mandat zostaje przydzielony do listy o najwyższej łącznej liczbie uzyskanych głosów; jeżeli dwóch kandydatów ma taką samą liczbę głosów, o pierwszym przydziale mandatu decyduje się w drodze losowania, a o kolejnych – naprzemiennie.

13. Europejscy i krajowi nadawcy publiczni zapewniają czas nadawania odnoszący się do ogólnounijnego okręgu wyborczego proporcjonalnie do wyników poprzednich wyborów, zapewniając minimalny czas nadawania każdej liście ogólnounijnej.

Artykuł 16

Finansowanie kampanii wyborczych europejskich podmiotów wyborczych

Przepisy rozdziałów IV i V rozporządzenia (UE, Euratom) nr 1141/2014 stosuje się odpowiednio do finansowania kampanii wyborczych europejskich podmiotów wyborczych.

Artykuł 17

Wspólne przepisy dotyczące kampanii wyborczych

1. Kampania wyborcza rozpoczyna się nie wcześniej niż na osiem tygodni przed dniem wyborów.

2. W kampanii wyborczej zachęca się wyborców do oddania głosu w wyborach do Parlamentu Europejskiego z wykorzystaniem materiałów drukowanych lub cyfrowych oraz innych form komunikacji publicznej, reklamy medialnej i wydarzeń publicznych. Materiały wykorzystywane w kampanii wyborczej zawierają logo i odniesienie do manifestu lub programu europejskiego podmiotu wyborczego, z którym powiązana jest partia krajowa.

3. Materiały wykorzystywane w kampanii wyborczej są dostępne dla osób z niepełnosprawnościami.

4. W krajowych okręgach wyborczych karty do głosowania wykorzystywane w wyborach do Parlamentu Europejskiego są jednolite, zapewniają jednakową widoczność – w stosownych przypadkach – nazw, akronimów, symboli i logo krajowych partii politycznych lub krajowych stowarzyszeń wyborców oraz europejskich podmiotów wyborczych, w przypadku gdy istnieją z nimi powiązania, oraz zawierają listę nazwisk kandydatów oraz, w stosownych przypadkach, ich zastępców, w kolejności, w jakiej kandydaci ci figurują na odpowiednich listach wyborczych.

5. Zasady przesyłania wyborcom materiałów wyborczych w ramach wyborów do Parlamentu Europejskiego są identyczne z zasadami obowiązującymi w stosunku do wyborów krajowych, regionalnych i lokalnych w danym państwie członkowskim.

6. W odniesieniu do kampanii wyborczej związanej z ogólnounijnym okręgiem wyborczym państwa członkowskie zapewniają europejskim podmiotom wyborczym takie samo traktowanie i takie same szanse jak krajowym partiom politycznym i krajowym stowarzyszeniom wyborców.

7. Państwa członkowskie stosują europejski okres neutralności przedwyborczej rozpoczynający się 48 godzin przed dniem wyborów i w trakcie którego nie zezwala się na pytanie wyborców o ich intencje wyborcze.

Artykuł 18

Organy wyznaczone do kontaktów

1. Każde państwo członkowskie wyznacza organ kontaktowy, który jest odpowiedzialny za prowadzenie ze swoimi odpowiednikami w innych państwach członkowskich oraz z Europejskim Organem Wyborczym ustanowionym zgodnie z art. 28 wymiany danych dotyczących wyborców, które są niezbędne do sporządzenia europejskiego spisu wyborców zgodnie z art. 9 ust. 2, oraz danych dotyczących kandydatów.

2. Zgodnie z mającym zastosowanie prawem Unii dotyczącym ochrony danych osobowych wyznaczony do kontaktów organ, o którym mowa w ust. 1, nie później niż sześć tygodni przed dniem wyborów rozpoczyna przekazywanie tym odpowiednikom i Europejskiemu Organowi Wyborczemu określonych w art. 9 i 10 dyrektywy Rady 93/109/WE (10) danych o obywatelach Unii, którzy zostali włączeni do krajowego spisu wyborców i europejskiego spisu wyborców lub którzy kandydują w państwie członkowskim, którego nie są obywatelami.

Artykuł 19

Dzień wyborów

1. Wybory do Parlamentu Europejskiego odbywają się 9 maja ostatniego roku kadencji parlamentarnej zgodnie z art. 20 („dzień wyborów”).

2. W godzinach otwarcia lokali wyborczych i na pół godziny przed otwarciem lokali wyborczych wszelka działalność polityczna w lokalach wyborczych lub w ich pobliżu jest zakazana, bez uszczerbku dla wszelkich działań organizowanych w celu obchodów Dnia Europy w państwach członkowskich.

3. We wszystkich państwach członkowskich wybory kończą się w dniu wyborów o godz. 21.00 czasu lokalnego. Aby uwzględnić różnicę czasową, w krajach i terytoriach zamorskich Unii wybory do Parlamentu Europejskiego mogą się odbyć w dniu 8 maja ostatniego roku kadencji parlamentarnej.

4. Do czasu zakończenia głosowania w państwie członkowskim, którego wyborcy głosują jako ostatni, zgodnie z ust. 3, państwa członkowskie nie podają do publicznej wiadomości ani oficjalnych, ani tymczasowych wyników głosowania.

5. Państwa członkowskie mogą ogłosić dzień wyborów świętem państwowym.

Artykuł 20

Ustalenie i publikacja wyników wyborów

1. Wyniki wyborów w ogólnounijnym okręgu wyborczym i w krajowych okręgach wyborczych ogłasza, w tej kolejności, Europejski Organ Wyborczy na podstawie informacji przekazanych przez organy wyznaczone do kontaktów.

2. Oficjalne wyniki głosowania publikowane są w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Artykuł 21

Kadencja i mandat parlamentarny

1. Pięcioletnią kadencję („kadencję parlamentarną”), na którą wybierani są posłowie do Parlamentu Europejskiego, rozpoczyna inauguracja pierwszej sesji następującej po każdych wyborach.

2. Mandat każdego posła do Parlamentu Europejskiego rozpoczyna się i kończy zgodnie z kadencją parlamentarną („mandat”).

Artykuł 22

Zwoływanie Parlamentu

W uzupełnieniu obowiązku określonego w art. 229 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej Parlament Europejski zbiera się, bez konieczności zwoływania go, w pierwszy wtorek po upływie miesiąca od dnia wyborów.

Artykuł 23

Weryfikacja mandatów

Parlament Europejski weryfikuje mandaty posłów do Parlamentu Europejskiego.

W tym celu przyjmuje do wiadomości wyniki ogłoszone oficjalnie przez państwa członkowskie i proklamowane przez Europejski Organ Wyborczy.

Artykuł 24

Niepołączalność mandatu z innymi funkcjami

1. Mandatu członka Parlamentu Europejskiego nie można łączyć z funkcją:

—	członka rządu państwa członkowskiego,

—	posła do parlamentu narodowego lub regionalnego bądź członka zgromadzenia mającego uprawnienia ustawodawcze,

—	członka Komisji Europejskiej,

—	sędziego, rzecznika generalnego lub sekretarza Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej,

—	członka Zarządu Europejskiego Banku Centralnego,

—	członka Trybunału Obrachunkowego,

—	Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich,

—	członka Komitetu Ekonomiczno-Społecznego,

—	członka Komitetu Regionów,

—	członka komitetów lub innych organów utworzonych na mocy Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej lub Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Energii Atomowej w celu zarządzania funduszami Unii lub wykonywania stałych bezpośrednich zadań administracyjnych,

—	członka Rady Dyrektorów, Komitetu Zarządzającego lub pracownika Europejskiego Banku Inwestycyjnego,

—	czynnego urzędnika lub pracownika instytucji Unii Europejskiej bądź ustanowionych przy nich wyspecjalizowanych organów lub Europejskiego Banku Centralnego.

2. Każde państwo członkowskie może przyjąć dodatkowe krajowe przepisy dotyczące niepołączalności z mandatem posła do Parlamentu Europejskiego.

3. Posłowie do Parlamentu Europejskiego, do których w trakcie kadencji parlamentarnej będą miały zastosowanie ust. 1 i 2, zostaną zastąpieni zgodnie z art. 27.

Artykuł 25

Zewnętrzne działania parlamentarne

Po wyborach posłowie do Parlamentu Europejskiego wskazują gminę i w stosownym przypadku region w państwie członkowskim zamieszkania, z których będą prowadzić zewnętrzną działalność parlamentarną.

Artykuł 26

Głosowanie osobiście i niezależnie

1. Posłowie do Parlamentu Europejskiego głosują indywidualnie i osobiście. Nie mogą być związani instrukcjami ani nie otrzymują mandatu wiążącego.

2. Posłowie do Parlamentu Europejskiego korzystają z przywilejów i immunitetów, które mają do nich zastosowanie na mocy Protokołu nr 7 w sprawie przywilejów i immunitetów Unii Europejskiej, dołączonego do Traktatu o Unii Europejskiej, Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej i Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Energii Atomowej, od chwili oficjalnego ogłoszenia ich wyboru na posłów do Parlamentu Europejskiego.

Artykuł 27

Wakaty

1. Wakat powstaje, gdy mandat posła do Parlamentu Europejskiego wygasa w wyniku śmierci, zrzeczenia się lub utraty mandatu.

2. W razie śmierci, zrzeczenia się lub utraty mandatu posła do Parlamentu Europejskiego wybranego w ogólnounijnym okręgu wyborczym przewodniczący Parlamentu Europejskiego niezwłocznie informuje o tym Europejski Organ Wyborczy.

Wakat obsadza kolejny kandydat z listy kandydatów, z której pierwotnie został wybrany poseł, który zmarł, zrzekł się mandatu lub go utracił.

3. Z zastrzeżeniem pozostałych przepisów niniejszego rozporządzenia każde państwo członkowskie ustanawia odpowiednie procedury obsadzania wakatu powstałego w trakcie kadencji parlamentarnej na pozostałą część tego okresu.

4. Gdy prawo państwa członkowskiego zawiera wyraźny przepis dotyczący utraty mandatu posła do Parlamentu Europejskiego, mandat ten wygasa zgodnie z tym przepisem. Właściwe władze krajowe informują o tym Parlament Europejski.

5. W razie wakatu powstałego w wyniku zrzeczenia się mandatu lub śmierci przewodniczący Parlamentu Europejskiego niezwłocznie informuje o tym właściwe organy odnośnego państwa członkowskiego oraz Europejski Organ Wyborczy.

6. Jeżeli Parlament ogłosi wakat po pośle wybranym z ogólnounijnego okręgu wyborczego, przewodniczący informuje o tym Europejski Organ Wyborczy i zwraca się do niego o niezwłoczne obsadzenie mandatu na pozostałą część kadencji.

Wakat po posłach do Parlamentu Europejskiego wybranych z ogólnounijnego okręgu wyborczego obsadza kolejny kandydat z danej listy zgodnie z porządkiem pierwszeństwa.

7. Na wniosek danego posła i w porozumieniu z zainteresowanym państwem członkowskim lub Europejskim Organem Wyborczym Parlament może zaproponować tymczasowe zastępstwo danego posła w związku z urlopem macierzyńskim, ojcowskim lub rodzicielskim lub urlopem związanym z poważną chorobą.

W przypadku tymczasowego wakatu z przyczyn określonych w akapicie pierwszym dany poseł zostaje tymczasowo zastąpiony na okres szesnastu tygodni kolejnym kandydatem z odpowiedniej listy, do którego należy decyzja o obsadzeniu wakatu. Odmowa obsadzenia wakatu nie pociąga za sobą utraty miejsca na odpowiedniej liście w związku z przyszłymi wakatami. Okres szesnastu tygodni może zostać przedłużony.

Artykuł 28

Europejski Organ Wyborczy

1. Niniejszym ustanawia się Europejski Organ Wyborczy („Europejski Organ Wyborczy”), który ma za zadanie:

a)	zapewniać właściwe wprowadzenie w życie niniejszego rozporządzenia, a także prowadzić i monitorować proces wyborczy w ogólnounijnym okręgu wyborczym;

b)	określać procedurę mającą zastosowanie do skarg na mocy art. 10 ust. 2 w odniesieniu do ogólnounijnego okręgu wyborczego;

c)	pełnić wszystkie funkcje związane z procesem wyborczym w ogólnounijnym okręgu wyborczym i współpracować z organami wyznaczonymi do kontaktów, o których mowa w art. 18;

d)	sprawdzać, czy europejskie podmioty wyborcze spełniają warunki przedkładania list ogólnounijnych zgodnie z art. 15;

e)	zarządzać europejskim spisem wyborców ustanowionym na mocy art. 9;

f)	ogłaszać wyniki wyborów zgodnie z art. 20;

g)	orzekać w sprawie wszelkich sporów, które mogłyby wyniknąć z przepisów niniejszego rozporządzenia, innych niż te wynikające z przepisów krajowych, do których się odnosi niniejsze rozporządzenie.

Europejski Organ Wyborczy może również udzielać pomocy w przypadku trudności związanych z interpretacją list przedłożonych przez organy krajowe.

2. Europejski Organ Wyborczy jest niezależny i wykonuje swe zadania w pełnej zgodności z niniejszym rozporządzeniem.

3. Europejski Organ Wyborczy podaje do wiadomości listy ogólnounijne jedenaście tygodni przed dniem wyborów.

Tworzy on rejestr różnych list ogólnounijnych przedłożonych przez europejskie podmioty wyborcze i zarządza tym rejestrem. Informacje zawarte w rejestrze podaje się do wiadomości publicznej.

Podejmując decyzje, Europejski Organ Wyborczy w pełni uwzględnia prawa podstawowe, jakimi są czynne i bierne prawo wyborcze.

4. Każde państwo członkowskie mianuje do Europejskiego Organu Wyborczego po jednym członku wybieranym spośród profesorów prawa lub nauk politycznych oraz spośród innych ekspertów w dziedzinie systemów wyborczych na podstawie kwalifikacji zawodowych i z poszanowaniem równowagi płci. Członkowie Europejskiego Organu Wyborczego wybierają swojego przewodniczącego, wiceprzewodniczącego i sekretarza zwykłą większością głosów w odrębnych głosowaniach. Europejski Organ Wyborczy stara się podejmować decyzje w drodze konsensusu. Jeżeli nie jest możliwe podjęcie decyzji w drodze konsensusu, Europejski Organ Wyborczy podejmuje decyzję zwykłą większością głosów.

Wszyscy członkowie Europejskiego Organu Wyborczego są niezależni w wykonywaniu swych obowiązków. Nie zwracają się o instrukcje do żadnej instytucji, żadnego rządu, organu, urzędu ani agencji ani takich instrukcji od nich nie przyjmują. Nie mogą być posłami ani byłymi posłami do Parlamentu Europejskiego, parlamentów narodowych ani rządów krajowych. Ponadto nie mogą sprawować żadnego mandatu wyborczego ani być urzędnikami lub innymi pracownikami instytucji Unii, europejskich partii politycznych, europejskich stowarzyszeń wyborców ani europejskich fundacji politycznych.

Członkowie Europejskiego Organu Wyborczego są mianowani na pięcioletnią kadencję, z możliwością jednokrotnego przedłużenia.

5. Europejski Organ Wyborczy jest reprezentowany przez swojego przewodniczącego, który zapewnia wdrożenie wszelkich decyzji Europejskiego Organu Wyborczego w jego imieniu.

Przewodniczący Europejskiego Organu Wyborczego powstrzymuje się od wszelkich zachowań niezgodnych z charakterem pełnionych przez siebie obowiązków.

Jeżeli członek Europejskiego Organu Wyborczego, w tym jego przewodniczący, przestanie spełniać warunki wymagane do wykonywania swoich obowiązków, może zostać odwołany w drodze głosowania, w którym za odwołaniem opowiedzą się co najmniej 3/5 członków Europejskiego Organu Wyborczego, na podstawie sprawozdania przedstawiającego uzasadnienie wniosku o odwołanie.

Pięcioletnia kadencja Europejskiego Organu Wyborczego rozpoczyna się po dwóch i pół roku od rozpoczęcia kadencji parlamentarnej. Pierwsza kadencja Europejskiego Organu Wyborczego rozpoczyna się jak najszybciej po wejściu w życie niniejszego rozporządzenia.

Wakaty w Europejskim Organie Wyborczym spowodowane rezygnacją, przejściem na emeryturę, dymisją lub śmiercią obsadza się zgodnie z tą samą procedurą, która ma zastosowanie w przypadku pierwszego mianowania.

6. Europejski Organ Wyborczy ma osobowość prawną; zapewnia się mu pomieszczenia biurowe, pracowników, usługi i wsparcie administracyjne niezbędne do wykonywania jego funkcji.

7. W terminie dziewięciu miesięcy od wyborów europejskich Europejski Organ Wyborczy przedkłada Parlamentowi Europejskiemu sprawozdanie z organizacji wyborów europejskich oraz z wykonania niniejszego rozporządzenia i osiągnięcia jego celów.

8. Koszty związane z Europejskim Organem Wyborczym, w tym z wynagrodzeniem jego członków, są finansowane ze środków z budżetu ogólnego Unii.

Budżet musi być wystarczający do zapewnienia pełnej i niezależnej działalności Europejskiego Organu Wyborczego. Jego przewodniczący przedkłada Parlamentowi Europejskiemu projekt planu budżetowego Europejskiego Organu Wyborczego, który podaje się do wiadomości publicznej. Parlament Europejski deleguje zadania urzędnika zatwierdzającego dotyczące tych środków na przewodniczącego Europejskiego Organu Wyborczego.

Artykuł 29

Procedura komitetowa

1. Komisję wspomaga komitet. Komitet ten jest komitetem w rozumieniu rozporządzenia (UE) nr 182/2011.

2. W przypadku odesłania do niniejszego ustępu stosuje się art. 4 rozporządzenia (UE) nr 182/2011.

Artykuł 30

Uchylenie

1. Akt dotyczący wyborów przedstawicieli do Parlamentu Europejskiego w powszechnych wyborach bezpośrednich oraz decyzja Rady 76/787/EWWiS, EWG, Euratom ustanawiająca ten Akt tracą moc.

2. Odesłania do uchylonego Aktu odczytuje się jako odesłania do niniejszego rozporządzenia.

Artykuł 31

Klauzula przeglądowa

Nie później niż rok po każdych wyborach europejskich Parlament Europejski, po konsultacji z Europejskim Organem Wyborczym, przedstawia sprawozdanie na temat ogólnego funkcjonowania niniejszego rozporządzenia, w stosownych przypadkach wraz z wnioskiem ustawodawczym dotyczącym zmiany niniejszego rozporządzenia.

Artykuł 32

Wejście w życie

1. Niniejsze rozporządzenie wchodzi w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po jego zatwierdzeniu przez państwa członkowskie zgodnie z ich odpowiednimi wymogami konstytucyjnymi.

2. Państwa członkowskie powiadamiają sekretarza generalnego Rady o zakończeniu swoich procedur krajowych.

ZAŁĄCZNIK I.

TABELA – 27 PAŃSTW CZŁONKOWSKICH UE WEDŁUG KATEGORII LUDNOŚCI

Kategorie	Państwo członkowskie	Liczba ludności
Grupa A (37,9 mln – 83,1 mln)	Niemcy	83.166.711
	Francja	67.320.216
	Włochy	59.641.488
	Hiszpania	47.332.614
	Polska	37.958.138
Grupa B (6,9 mln – 19,3 mln)	Rumunia	19.328.838
	Niderlandy	17.407.585
	Belgia	11.522.440
	Grecja	10.718.565
	Czechy	10.693.939
	Szwecja	10.327.589
	Portugalia	10.295.909
	Węgry	9.769.526
	Austria	8.901.064
	Bułgaria	6.951.482
Grupa C (0,5 mln – 5,8 mln)	Dania	5.822.763
	Finlandia	5.525.292
	Słowacja	5.457.873
	Irlandia	4.964.440
	Chorwacja	4.058.165
	Litwa	2.794.090
	Słowenia	2.095.861
	Łotwa	1.907.675
	Estonia	1.328.976
	Cypr	888.005
	Luksemburg	626.108
	Malta	514.564

Źródło: https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/tps00001/default/table?lang=en

ZAŁĄCZNIK II

Praktyczny przykład listy ogólnounijnej z wykorzystaniem grupy trzech kategorii z 28 mandatami

A1, A2, A3, A4, A5, B1, B2, B3, B4, B5, B7, B8, B9, B10, C1, C2, C3, C4, C5, C6, C7, C8, C9, C10, C11, C12 są przykładami kandydatów z państw członkowskich w podziale na kategorie ludności

Przykład listy ogólnounijnej
Sekcje	Numer przedziału	Kandydaci z
Sekcja 1	1	A1
	2	B7
	3	C7
Sekcja 2	4	B10
	5	C5
	6	A3
Sekcja 3	7	A2
	8	C3
	9	B7
Sekcja 4	10	B5
	11	C3
	12	A4
Sekcja 5	13	A5
	14	C12
	15	B9
Sekcja 6	16	A4
	17	A2
	18	B2
Sekcja 7	19	B3
	20	A1
	21	B8
Sekcja 8	22	C1
	23	C2
	24	B4
Sekcja 9	25	A5
	26	C8
	27	B1
Sekcja 10	28	B7

ZAŁĄCZNIK III

Praktyczny przykład – Metoda d’Hondta

Praktyczny przykład: 1 000 000 ważnych głosów oddanych w okręgu wyborczym, w którym wybiera się 5 posłów

A (350 000 głosów), B (300 000 głosów), C (150 000 głosów), D (100 000 głosów), E (70 000 głosów), F (30 000 głosów)

Podział	1	2	3	4	5
A	350 000	175 000	116 666	87 500	70 000
B	300 000	150 000	100 000	75 000	60 000
C	150 000	75 000	50 000	37 500	30 000
D	100 000	50 000	33 333	25 000	20 000
E	70 000	35 000	23 333	17 500	14 000
F	30 000	15 000	10 000	7 500	6 000

W rezultacie A otrzymuje 2 miejsca, B otrzymuje 2 miejsca, a C otrzymuje 1 miejsce.

(1) Dz.U. L 278 z 8.10.1976, s. 5.

(2) Decyzja Rady 76/787/EWWiS, EWG, Euratom z dnia 20 września 1976 r. (Dz.U. L 278 z 8.10.1976, s. 1).

(3) Decyzja Rady 2002/772/WE, Euratom z dnia 25 czerwca i 23 września 2002 r. zmieniająca Akt dotyczący wyborów przedstawicieli do Parlamentu Europejskiego w powszechnych wyborach bezpośrednich, załączony do decyzji 76/787/EWWiS, EWG, Euratom (Dz.U. L 283 z 21.10.2002, s. 1).

(4) Decyzja Rady (UE, Euratom) 2018/994 z dnia 13 lipca 2018 r. zmieniająca Akt dotyczący wyborów przedstawicieli do Parlamentu Europejskiego w powszechnych wyborach bezpośrednich, załączony do decyzji Rady 76/787/EWWiS, EWG, Euratom z dnia 20 września 1976 r. (Dz.U. L 178 z 16.7.2018, s. 1), nieobowiązująca.

(5) Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów w sprawie europejskiego planu działania na rzecz demokracji (COM(2020)0790).

(6) Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, Unia równości: strategia na rzecz równouprawnienia płci na lata 2020–2025” (COM(2020)0152).

(7) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 z dnia 16 lutego 2011 r. ustanawiające przepisy i zasady ogólne dotyczące trybu kontroli przez państwa członkowskie wykonywania uprawnień wykonawczych przez Komisję (Dz.U. L 55 z 28.2.2011, s. 13).

(8) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 1141/2014 z dnia 22 października 2014 r. w sprawie statusu i finansowania europejskich partii politycznych i europejskich fundacji politycznych (Dz.U. L 317 z 4.11.2014, s. 1).

(9) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1260/2013 z dnia 20 listopada 2013 r. w sprawie statystyk europejskich w dziedzinie demografii (Dz.U. L 330 z 10.12.2013, s. 39).

(10) Dyrektywa Rady 93/109/WE z dnia 6 grudnia 1993 r. ustanawiająca szczegółowe warunki wykonywania prawa głosowania i kandydowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego przez obywateli Unii mających miejsce zamieszkania w państwie członkowskim, którego nie są obywatelami (Dz.U. L 329 z 30.12.1993, s. 34).

6.12.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 465/217

P9_TA(2022)0143

Subsydia zagraniczne zakłócające rynek wewnętrzny ***I

Poprawki przyjęte przez Parlament Europejski w dniu 4 maja 2022 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie subsydiów zagranicznych zakłócających rynek wewnętrzny (COM(2021)0223 – C9-0167/2021 – 2021/0114(COD)) (1)

(Zwykła procedura ustawodawcza: pierwsze czytanie)

(2022/C 465/24)

Poprawka 1

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Motyw 2

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

(2)

Jednocześnie przedsiębiorstwa mogą otrzymywać subsydia od państw trzecich, które dostarczają funduszy publicznych wykorzystywanych następnie na przykład do finansowania działalności gospodarczej na rynku wewnętrznym w dowolnym sektorze gospodarki, w tym udziału w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego lub nabywania przedsiębiorstw, w tym przedsiębiorstw posiadających aktywa strategiczne, takie jak infrastruktura krytyczna i technologie innowacyjne. Obecnie subsydia takie nie podlegają unijnym zasadom pomocy państwa.

(2)

Jednocześnie przedsiębiorstwa mogą otrzymywać subsydia od państw trzecich, wykorzystywane następnie na przykład do finansowania działalności gospodarczej na rynku wewnętrznym w dowolnym sektorze gospodarki, w tym udziału w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego lub nabywania przedsiębiorstw, w tym przedsiębiorstw posiadających aktywa strategiczne, takie jak infrastruktura krytyczna i technologie innowacyjne. Obecnie subsydia takie nie podlegają unijnym zasadom pomocy państwa. Podobne wątpliwości pojawiają się w odniesieniu do przedsiębiorstw państwowych.

Poprawka 2

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Motyw 2 a (nowy)

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

(2a)

Mimo że niniejsze rozporządzenie powinno obejmować wszystkie sektory gospodarki, Komisja powinna zwrócić szczególną uwagę na sektory, które mają strategiczne znaczenie dla Unii, oraz na infrastrukturę krytyczną, taką jak sektory wymienione w art. 4 ust. 1 lit. a) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/452.

Poprawka 3

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Motyw 5 a (nowy)

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

(5a)

Niniejsze rozporządzenie powinno być spójne i skoordynowane z dotychczasowymi instrumentami, na przykład z rozporządzeniem Rady (WE) nr 139/2004 (1a) , dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE (1b) , rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/452 (1c) czy rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/… (1d) . Stosując różnorakie instrumenty, Komisja powinna zwracać uwagę na zapewnienie wydajnego udostępniania niezbędnych informacji, aby zachować kompleksowe podejście.

Poprawka 4

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Motyw 6

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

(6)

Należy ustanowić zasady i procedury badania subsydiów zagranicznych, które faktycznie lub potencjalnie zakłócają rynek wewnętrzny, i w stosownych przypadkach skompensować te zakłócenia. Subsydia zagraniczne mogą zakłócać rynek wewnętrzny, jeżeli przedsiębiorstwo korzystające z subsydium zagranicznego prowadzi działalność gospodarczą w Unii. W niniejszym rozporządzeniu należy zatem ustanowić przepisy dotyczące wszystkich przedsiębiorstw prowadzących działalność gospodarczą w Unii. Biorąc pod uwagę znaczenie działalności gospodarczej wykonywanej przez MŚP oraz ich wkład w realizację głównych unijnych celów politycznych, szczególną uwagę zwraca się na wpływ niniejszego rozporządzenia na te przedsiębiorstwa.

(6)

Należy ustanowić zasady i procedury badania subsydiów zagranicznych, które faktycznie lub potencjalnie zakłócają rynek wewnętrzny, i w stosownych przypadkach skompensować te zakłócenia. Subsydia zagraniczne mogą zakłócać rynek wewnętrzny, jeżeli przedsiębiorstwo korzystające z subsydium zagranicznego prowadzi działalność gospodarczą w Unii. Właściwe stosowanie i egzekwowanie przepisów niniejszego rozporządzenia powinno przyczynić się do zwiększenia odporności rynku wewnętrznego na zakłócenia spowodowane przez subsydia zagraniczne, a tym samym wzmocnić otwartą strategiczną autonomię Unii. W niniejszym rozporządzeniu należy zatem ustanowić przepisy dotyczące wszystkich przedsiębiorstw prowadzących działalność gospodarczą w Unii. Biorąc pod uwagę znaczenie działalności gospodarczej wykonywanej przez MŚP oraz ich wkład w realizację głównych unijnych celów politycznych, szczególną uwagę zwraca się na wpływ niniejszego rozporządzenia na te przedsiębiorstwa.

Poprawka 5

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Motyw 7 a (nowy)

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

(7a)

Mając na uwadze, że odpowiednie organy państw członkowskich stanowią integralny element w stosowaniu niniejszego rozporządzenia, państwa członkowskie powinny zapewnić skuteczną współpracę i koordynację swoich organów z Komisją w stosowaniu niniejszego rozporządzenia. W tym celu Komisja powinna mieć możliwość nawiązania współpracy strukturalnej w celu wymiany informacji i koordynacji.

Poprawka 6

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Motyw 9

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

(9)

Powinien istnieć wkład finansowy wniesiony, bezpośrednio lub pośrednio, przez organy publiczne państwa trzeciego . Wkład finansowy może być przyznany za pośrednictwem podmiotów publicznych lub prywatnych. To, czy podmiot publiczny wnosi wkład finansowy, należy ustalić indywidualnie dla każdego przypadku z należytym uwzględnieniem takich elementów jak cechy danego podmiotu oraz środowisko prawne i gospodarcze panujące w państwie, w którym podmiot ten prowadzi działalność, w tym roli rządu w gospodarce. Wkłady finansowe mogą być również przekazywane za pośrednictwem podmiotu prywatnego, jeżeli jego działania można powiązać z państwem trzecim.

(9)

Powinien istnieć wkład finansowy wniesiony, bezpośrednio lub pośrednio, przez państwo trzecie . Wkład finansowy może być przyznany za pośrednictwem podmiotów publicznych lub prywatnych. To, czy podmiot publiczny wnosi wkład finansowy, należy ustalić indywidualnie dla każdego przypadku z należytym uwzględnieniem takich elementów jak cechy danego podmiotu oraz środowisko prawne i gospodarcze panujące w państwie trzecim , w którym podmiot ten prowadzi działalność, w tym roli rządu w gospodarce tego państwa trzeciego . Wkłady finansowe mogą być również przekazywane za pośrednictwem podmiotu prywatnego, jeżeli jego działania można powiązać z państwem trzecim. Za wkład finansowy należy również uznać środki wsparcia, które odpowiadają pod względem ekonomicznym wkładowi finansowemu. Taki wkład finansowy mógłby również obejmować sytuację, w której beneficjent ma uprzywilejowany dostęp do rynku krajowego, czyli korzysta z wyłącznych lub specjalnych praw, a także wybiórczych wyjątków prawnych lub faktycznych od obowiązujących zasad lub środków równoważnych w obrocie towarami lub w świadczeniu usług w państwie trzecim, a prawa te zostały mu przyznane w przepisach krajowych lub zyskał je dzięki korzystnej sytuacji na zmonopolizowanym rynku krajowym z uwagi na utrzymujące się uwarunkowania prawne i gospodarcze. Taka sytuacja może prowadzić do sztucznej przewagi konkurencyjnej, którą podmiot ten mógłby wykorzystać na rynku wewnętrznym UE, co pogłębiłoby zakłócające skutki subsydiów.

Poprawka 7

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Motyw 10

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

(10)

Taki wkład finansowy powinien przynosić korzyść przedsiębiorstwu prowadzącemu działalność gospodarczą na rynku wewnętrznym. Wkład finansowy, który przynosi korzyść podmiotowi prowadzącemu działalność pozagospodarczą, nie stanowi subsydium zagranicznego. Istnienie korzyści należy ustalić na podstawie porównawczych poziomów odniesienia, takich jak praktyka inwestycyjna inwestorów prywatnych, stawki za finansowanie uzyskiwane na rynku, porównywalne traktowanie podatkowe bądź odpowiednie wynagrodzenie za dany towar lub usługę. Jeżeli nie ma bezpośrednio porównywalnych poziomów odniesienia, można dostosować istniejące poziomy odniesienia lub określić alternatywne poziomy odniesienia na podstawie ogólnie przyjętych metod oceny.

(10)

Wkład finansowy powinien przynosić korzyść przedsiębiorstwu prowadzącemu działalność gospodarczą na rynku wewnętrznym. Wkład finansowy, który przynosi korzyść podmiotowi prowadzącemu działalność pozagospodarczą, nie stanowi subsydium zagranicznego. Istnienie korzyści należy ustalić na podstawie porównawczych poziomów odniesienia, takich jak praktyka inwestycyjna inwestorów prywatnych, stawki za finansowanie uzyskiwane na rynku, porównywalne traktowanie podatkowe bądź odpowiednie wynagrodzenie za dany towar lub usługę. Jeżeli nie ma bezpośrednio porównywalnych poziomów odniesienia, można dostosować istniejące poziomy odniesienia lub określić alternatywne poziomy odniesienia na podstawie ogólnie przyjętych metod oceny. Ceny transferowe mogą przynosić korzyści i być uważane za równoważne z wkładem finansowym, jeśli nie są zgodne z normalnymi warunkami rynkowymi.

Poprawka 8

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Motyw 11 a (nowy)

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

(11a)

Subsydium zagraniczne uznaje się za przyznane od momentu, w którym beneficjent jest uprawniony do otrzymania subsydium. Rzeczywista wypłata subsydium nie jest warunkiem koniecznym do włączenia subsydium w zakres niniejszego rozporządzenia.

Poprawka 9

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Motyw 14

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

(14)

Stosując te wskaźniki, Komisja może wziąć pod uwagę różne elementy, takie jak wielkość subsydium w ujęciu bezwzględnym lub w odniesieniu do wielkości rynku lub do wartości inwestycji. Na przykład koncentracja, w kontekście której subsydium zagraniczne pokrywa znaczną część ceny zakupu przedmiotu transakcji, prawdopodobnie będzie miała zakłócający charakter. Podobnie subsydia zagraniczne pokrywające zasadniczą część szacunkowej wartości zamówienia, które ma być udzielone w ramach postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, prawdopodobnie spowodują zakłócenia. Wydaje się, że jeżeli subsydium zagraniczne jest przyznawane z przeznaczeniem na koszty operacyjne, jest bardziej prawdopodobne, że spowoduje ono zakłócenia niż jeżeli jest przyznawane z przeznaczeniem na koszty inwestycyjne. Można uznać, że subsydia na rzecz małych i średnich przedsiębiorstw powodują mniejsze prawdopodobieństwo zakłóceń niż subsydia zagraniczne dla dużych przedsiębiorstw. Ponadto należy wziąć pod uwagę cechy rynku, a w szczególności konkurencyjne warunki na rynku, takie jak bariery wejścia. Subsydia zagraniczne powodujące nadwyżkę mocy produkcyjnych poprzez utrzymywanie nieekonomicznych aktywów lub poprzez zachęcanie do inwestowania w zwiększanie mocy produkcyjnych, które w przeciwnym przypadku nie zostałyby wytworzone ani dostarczone , prawdopodobnie będą wywoływać zakłócenia. Prawdopodobieństwo zakłóceń jest mniejsze w przypadku subsydium zagranicznego dla beneficjenta, który wykazuje niski poziom działalności na rynku wewnętrznym, mierzony na przykład wielkością obrotów osiąganych w Unii, niż w przypadku subsydium zagranicznego dla beneficjenta, który prowadzi bardziej znaczącą działalność na rynku wewnętrznym. Można również brać pod uwagę rozwój działalności gospodarczej, aby umożliwić Komisji podjęcie działań w przypadku, gdy poziom działalności przedsiębiorstwa jest niewielki, ale oczekuje się, że będzie on znacznie wzrastał. W swojej ocenie zakłóceń Komisja powinna być w stanie rozważyć, czy państwo trzecie posiada skuteczny system kontroli subsydiów, który jest co najmniej równoważny systemowi w Unii i który powodowałby mniejsze prawdopodobieństwo zakłóceń rynku wewnętrznego w rozumieniu niniejszego rozporządzenia przez subsydia przyznawane przez takie państwo trzecie. Komisja powinna zatem zachęcać państwa trzecie do rozwijania takich systemów kontroli subsydiów, w tym poprzez zawieranie i egzekwowanie umów dwustronnych, które zawierają istotne postanowienia dotyczące równych warunków działania, oraz poprzez zachęcanie państw trzecich do przestrzegania międzynarodowych zobowiązań w zakresie subsydiów i dostosowywania się do Unii w obszarze inicjatyw dotyczących poprawy międzynarodowych zasad dotyczących subsydiów i neutralności konkurencyjnej, zwłaszcza w ramach WTO. W przypadku subsydiów zagranicznych o wartości nieprzekraczającej 4 mln EUR co do zasady należy uznać za mało prawdopodobne, aby zakłócały one rynek wewnętrzny w rozumieniu niniejszego rozporządzenia. Komisja powinna opracować i opublikować wytyczne zawierające dalsze szczegóły dotyczące oceny zakłócającego charakteru subsydium, aby zapewnić pewność prawa wszystkim uczestnikom rynku. Wytyczne powinny również zawierać przykłady i typowe przypadki zakłócających subsydiów i subsydiów, które nie powodują zakłóceń.

Poprawka 10

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Motyw 16

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

(16)

Komisja powinna wziąć pod uwagę pozytywne skutki subsydium zagranicznego dla rozwoju odnośnej subsydiowanej działalności gospodarczej. Komisja powinna porównać te pozytywne skutki z negatywnymi skutkami subsydium zagranicznego pod względem zakłócenia na rynku wewnętrznym w celu określenia, w stosownych przypadkach, odpowiedniego środka kompensacyjnego lub zaakceptowania zobowiązań. Zestawienie to może również prowadzić do wniosku, że nie należy nakładać żadnych środków kompensacyjnych. Istnieje mniejsze prawdopodobieństwo, że kategorie subsydiów zagranicznych uznanych za potencjalnie zakłócające rynek wewnętrzny będą miały bardziej pozytywne niż negatywne skutki.

(16)

Komisja powinna być w stanie wziąć pod uwagę pozytywne skutki subsydium zagranicznego dla rozwoju odnośnej subsydiowanej działalności gospodarczej na rynku wewnętrznym i jego wkład w realizację celów polityki publicznej, w tym celów społecznych i środowiskowych . Komisja powinna porównać te pozytywne skutki z negatywnymi skutkami subsydium zagranicznego pod względem zakłócenia na rynku wewnętrznym w celu określenia, w stosownych przypadkach, odpowiedniego środka kompensacyjnego lub zaakceptowania zobowiązań. W tym zestawieniu należy uwzględniać zarówno krótko-, jak i długoterminowe skutki oraz kierować się ogólnym celem, jakim jest przeciwdziałanie zakłóceniom powodowanym przez subsydia zagraniczne. W swojej analizie Komisja powinna uwzględnić ogólne zasady stosowane w ocenie zgodności pomocy państwa z zasadami jednolitego rynku. Zestawienie to może również prowadzić do wniosku, że nie należy nakładać żadnych środków kompensacyjnych. Istnieje mniejsze prawdopodobieństwo, że kategorie subsydiów zagranicznych uznanych za potencjalnie zakłócające rynek wewnętrzny będą miały bardziej pozytywne niż negatywne skutki. Komisja powinna również uwzględniać pozytywne skutki subsydiów przyznawanych w celu zaradzenia poważnym krajowym lub globalnym zakłóceniom w gospodarce, takim jak zakłócenia spowodowane globalnymi kryzysami zdrowotnymi. Komisja powinna opracować wytyczne dotyczące stosowania testu bilansującego, w tym kryteria, które należy stosować.

Poprawka 11

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Motyw 20 a (nowy)

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

(20a)

Przedsiębiorstwo objęte dochodzeniem może zaproponować lub Komisja może zażądać od zainteresowanego przedsiębiorstwa, aby zgłosiło Komisji swój udział w przyszłych postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego w Unii przez odpowiedni okres czasu. Złożenie takiego zgłoszenia, odpowiedź lub brak odpowiedzi ze strony Komisji nie mogą stanowić podstawy do uzasadnionych oczekiwań ze strony przedsiębiorstwa, że Komisja nie może w późniejszym czasie wszcząć dochodzenia w sprawie ewentualnych subsydiów zagranicznych dla przedsiębiorstwa uczestniczącego w procedurze udzielania zamówień publicznych.

Poprawka 12

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Motyw 21

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

(21)	Komisja powinna być uprawniona do badania z własnej inicjatywy wszelkich informacji na temat subsydiów zagranicznych. W tym celu konieczne jest ustanowienie procedury obejmującej dwa etapy, a mianowicie wstępny przegląd i szczegółowe dochodzenie.

(21)

Komisja powinna być uprawniona do badania z własnej inicjatywy wszelkich informacji na temat subsydiów zagranicznych. W tym celu konieczne jest ustanowienie procedury obejmującej dwa etapy, a mianowicie wstępny przegląd i szczegółowe dochodzenie. Komisja powinna opublikować wytyczne dotyczące kryteriów wszczęcia takiej procedury. Komisja powinna mieć możliwość działania na podstawie informacji otrzymanych z dowolnego odpowiedniego źródła, w tym od państw członkowskich i przedsiębiorstw lub partnerów społecznych w całej UE. W tym celu Komisja powinna ustanowić punkt kontaktowy.

Poprawka 13

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Motyw 22

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

(22)

Komisja powinna otrzymać stosowne uprawnienia dochodzeniowe umożliwiające zgromadzenie wszystkich niezbędnych informacji. W związku z tym powinna być uprawniona do zażądania informacji od każdego przedsiębiorstwa lub związku przedsiębiorstw w dowolnym momencie przeprowadzania procedury. Ponadto Komisja powinna dysponować uprawnieniem do nałożenia grzywien i okresowych kar pieniężnych w związku z niedostarczeniem w terminie żądanych informacji lub dostarczeniem niepełnych, niepoprawnych lub wprowadzających w błąd informacji. Komisja mogłaby również kierować pytania do państw członkowskich lub do państw trzecich. Co więcej, Komisja powinna mieć uprawnienia do przeprowadzania wizyt informacyjnych w unijnych siedzibach przedsiębiorstwa lub, za zgodą przedsiębiorstwa i określonego państwa trzeciego, w siedzibach przedsiębiorstwa w państwie trzecim. Komisja powinna być także uprawniona do podejmowania decyzji na podstawie dostępnych faktów, w przypadku gdy dane przedsiębiorstwo nie współpracuje.

(22)

Komisja powinna otrzymać stosowne uprawnienia dochodzeniowe i zasoby umożliwiające zgromadzenie wszystkich niezbędnych informacji. W związku z tym powinna być uprawniona do zażądania informacji od każdego przedsiębiorstwa lub związku przedsiębiorstw w dowolnym momencie przeprowadzania procedury. Ponadto Komisja powinna dysponować uprawnieniem do nałożenia grzywien i okresowych kar pieniężnych w związku z niedostarczeniem w terminie żądanych informacji lub dostarczeniem niepełnych, niepoprawnych lub wprowadzających w błąd informacji. Aby wzmocnić odstraszający charakter niniejszego rozporządzenia, należy umożliwić jednoczesne stosowanie w razie konieczności środków kompensacyjnych, zobowiązań, grzywien czy okresowych kar pieniężnych. Komisja mogłaby również kierować pytania do państw członkowskich lub do państw trzecich. Co więcej, Komisja powinna mieć uprawnienia do przeprowadzania wizyt informacyjnych w unijnych siedzibach przedsiębiorstwa lub, za zgodą określonego państwa trzeciego, w siedzibach przedsiębiorstwa w państwie trzecim. Komisja powinna być także uprawniona do podejmowania decyzji na podstawie dostępnych faktów, w przypadku gdy dane przedsiębiorstwo nie współpracuje.

Poprawka 14

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Motyw 26

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

(26)

Komisja powinna dysponować odpowiednimi instrumentami, aby zapewnić skuteczność zobowiązań i środków kompensacyjnych. Jeżeli zainteresowane przedsiębiorstwo nie zastosuje się do decyzji nakładającej zobowiązania, decyzji nakładającej środki kompensacyjne lub decyzji nakazującej zastosowanie środków tymczasowych, Komisja powinna być uprawniona do nałożenia grzywien i okresowych kar pieniężnych o wystarczająco odstraszającym charakterze. Nakładając takie grzywny i okresowe kary pieniężne, Komisja powinna wziąć pod uwagę przypadki powtarzającego się nieprzestrzegania przepisów. Komisja powinna dokonać przeglądu skuteczności środków.

Poprawka 15

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Motyw 31

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

(31)

Poniżej progów powodujących obowiązek zgłoszenia Komisja może żądać zgłoszenia potencjalnie subsydiowanych koncentracji, które nie zostały jeszcze wykonane, lub zgłoszenia potencjalnie subsydiowanych ofert przed udzieleniem zamówienia publicznego, jeżeli uzna, że koncentracja lub oferta wymagałyby przeglądu ex ante ze względu na ich wpływ w Unii. Komisja powinna mieć również możliwość przeprowadzenia z własnej inicjatywy przeglądu już wykonanych koncentracji lub udzielonych zamówień publicznych.

(31)

Poniżej progów powodujących obowiązek zgłoszenia Komisja powinna żądać zgłoszenia potencjalnie subsydiowanych koncentracji, które nie zostały jeszcze wykonane, lub zgłoszenia potencjalnie subsydiowanych ofert przed udzieleniem zamówienia publicznego, jeżeli uzna, że koncentracja lub oferta wymagałyby przeglądu ex ante ze względu na ich wpływ w Unii. Komisja powinna mieć również możliwość przeprowadzenia z własnej inicjatywy przeglądu już wykonanych koncentracji lub udzielonych zamówień publicznych.

Poprawka 16

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Motyw 32 a (nowy)

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

(32a)

W kontekście mechanizmu kontroli ex ante dotyczącego koncentracji zainteresowane przedsiębiorstwa powinny móc zwrócić się do Komisji o przeprowadzenie w dobrej wierze konsultacji przedzgłoszeniowych, których wyłącznym celem jest uzyskanie wskazówek co do tego, czy zostały osiągnięte formalne progi powodujące obowiązek zgłoszenia.

Poprawka 17

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Motyw 35

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

(35)

Należy zapewnić przestrzeganie zasad regulujących zamówienia publiczne, w szczególności zasady proporcjonalności, niedyskryminacji, równego traktowania i przejrzystości, w odniesieniu do wszystkich przedsiębiorstw uczestniczących w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, niezależnie od dochodzeń wszczętych i toczących się na podstawie niniejszego rozporządzenia. Niniejsze rozporządzenie pozostaje bez uszczerbku dla dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/23/UE, 2014/24/UE i 2014/25/UE w odniesieniu do mających zastosowanie obowiązków w dziedzinie prawa ochrony środowiska, prawa socjalnego i prawa pracy.

Poprawka 18

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Motyw 36

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

(36)

Subsydia zagraniczne umożliwiające przedsiębiorstwu złożenie nadmiernie korzystnej oferty w odniesieniu do danych robót budowlanych, dostaw lub usług, należy uznać za faktycznie lub potencjalnie powodujące zakłócenia w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego. Zakłócenia te należy zatem oceniać na podstawie niewyczerpującego zbioru wskaźników opisanych w motywach 13 i 14, jak również na podstawie pojęcia nadmiernie korzystnej oferty. Wskaźniki powinny pozwolić na ustalenie sposobu, w jaki subsydium zagraniczne zakłóca konkurencję poprzez poprawę pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstwa i umożliwienie mu złożenia nadmiernie korzystnej oferty. Przedsiębiorstwom należy zapewnić możliwość wykazania, że oferta nie jest nadmiernie korzystna, w tym poprzez przedstawienie elementów, o których mowa w art. 69 ust. 2 dyrektywy 2014/24/UE. Zakaz udzielenia zamówienia powinien mieć zastosowanie wyłącznie wówczas, gdy nie można uzasadnić korzystnego charakteru oferty korzystającej z subsydiów zagranicznych, oferta ta zostałaby wybrana, a przedsiębiorstwo składające ofertę nie zaproponowało zobowiązań uznanych za odpowiednie i wystarczające do pełnego i skutecznego rozwiązania problemu zakłócenia.

(36)

Poprawka 19

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Motyw 37

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

(37)

Biorąc pod uwagę charakter mechanizmu przeglądu ex ante dotyczącego koncentracji i udzielania zamówień publicznych oraz konieczność istnienia pewności prawa w odniesieniu do tych konkretnych transakcji, koncentracja ani oferta złożona w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego zgłoszone i ocenione zgodnie ze stosownymi procedurami nie mogą być ponownie poddane przeglądowi przez Komisję z jej własnej inicjatywy. Wkłady finansowe, o których Komisja została poinformowana w drodze procedury zgłaszania, mogą być jednak istotne również niezależnie od koncentracji czy zamówienia publicznego. W celu zgromadzenia informacji na temat subsydiów zagranicznych, Komisja powinna mieć możliwość wszczynania dochodzeń dotyczących danych sektorów gospodarki, konkretnych rodzajów działalności gospodarczej lub wykorzystania określonych zagranicznych instrumentów subsydyjnych.

(37)

Poprawka 20

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Motyw 43

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

(43)	Wykonanie niniejszego rozporządzenia przez Unię powinno być zgodne z prawem Unii, Porozumieniem ustanawiającym Światową Organizację Handlu oraz spójne ze zobowiązaniami podjętymi w ramach innych umów handlowych i inwestycyjnych, których stronami są Unia lub państwa członkowskie.

(43)

Wykonanie niniejszego rozporządzenia przez Unię powinno być zgodne z prawem Unii, Porozumieniem ustanawiającym Światową Organizację Handlu oraz spójne ze zobowiązaniami podjętymi w ramach innych umów handlowych i inwestycyjnych, których stronami są Unia lub państwa członkowskie. Niniejsze rozporządzenie powinno pozostawać bez uszczerbku dla opracowywania wielostronnych zasad dotyczących subsydiów zakłócających konkurencję.

Poprawka 21

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Motyw 43 a (nowy)

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

(43a)

Aby zachęcić do opracowywania wielostronnych zasad mających na celu wyeliminowanie subsydiów zakłócających konkurencję i ich pierwotnych przyczyn, konieczne jest ustanowienie dialogu z państwami trzecimi. W przypadku gdy Komisja odkryje lub podejrzewa istnienie zagranicznych subsydiów zakłócających konkurencję w sposób systemowy, powinna mieć możliwość nawiązania dialogu z danym państwem trzecim w celu zbadania możliwości doprowadzenia do wstrzymania lub zmiany zakłócających subsydiów w celu wyeliminowania ich zakłócających skutków na rynku wewnętrznym. W przypadku gdy umowa dwustronna między Unią a państwem trzecim przewiduje mechanizm konsultacji obejmujący zagraniczne subsydia zakłócające konkurencję w sposób systemowy, które są objęty zakresem niniejszego rozporządzenia, należy korzystać z tego mechanizmu w celu ułatwienia dialogu z państwem trzecim. Komisja powinna również mieć możliwość dołożenia starań, aby doprowadzić do wstrzymania lub zmiany zakłócających zagranicznych subsydiów poprzez podniesienie tej kwestii na jakimkolwiek odpowiednim forum międzynarodowym lub w drodze współpracy z dowolnym innym państwem trzecim, którego dotyczą te same subsydia zakłócające konkurencję w sposób systemowy, lub z każdym innym zainteresowanym państwem trzecim. Dialog nie może uniemożliwiać Komisji wszczynania lub kontynuowania dochodzeń na podstawie niniejszego rozporządzenia. Nie może on również stanowić alternatywy dla środków kompensacyjnych. Komisja powinna niezwłocznie informować Parlament Europejski i Radę o istotnych zmianach.

Poprawka 22

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Motyw 47

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

(47)

W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze zgodnie z art. 291 Traktatu . Wspomniane uprawnienia należy wykonywać w celu określenia formy i treści zgłoszeń koncentracji oraz wkładów finansowych w kontekście postępowań o udzielenie zamówienia publicznego, szczegółów ujawnienia, formy i treści wymogów w zakresie przejrzystości, obliczania terminów, warunków oraz terminów wypełnienia zobowiązań, a także szczegółowych zasad dotyczących kroków proceduralnych odnoszących się do dochodzeń w sprawie postępowań o udzielenie zamówienia publicznego. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 182/2011.

(47)

W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze. Wspomniane uprawnienia należy wykonywać w celu określenia formy i treści zgłoszeń koncentracji oraz wkładów finansowych w kontekście postępowań o udzielenie zamówienia publicznego, szczegółów ujawnienia, formy i treści wymogów w zakresie przejrzystości, obliczania terminów, warunków oraz terminów wypełnienia zobowiązań, a także szczegółowych zasad dotyczących kroków proceduralnych odnoszących się do dochodzeń w sprawie postępowań o udzielenie zamówienia publicznego. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 182/2011. Po raz pierwszy Komisja powinna skorzystać z tych uprawnień wykonawczych najpóźniej rok po wejściu w życie niniejszego rozporządzenia.

Poprawka 23

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Motyw 47 a (nowy)

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

(47a)

Komisja powinna mieć możliwość ustanowienia procedury uproszczonej, w ramach której będzie uwzględniać niektóre koncentracje lub procedury zamówień publicznych na podstawie faktu istnienia mniejszego prawdopodobieństwa, iż spowodują one zakłócenia konkurencji na rynku wewnętrznym z powodu subsydiów zagranicznych.

Poprawka 24

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Motyw 48

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

(48)

Aby zapewnić równe szanse na rynku wewnętrznym również w perspektywie długoterminowej, z myślą o zapewnieniu odpowiedniego uwzględnienia spraw poddawanych dochodzeniu zarówno w trybie zgłoszeń, jak i z urzędu, należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 Traktatu w odniesieniu do zmiany progów powodujących obowiązek zgłoszenia koncentracji oraz postępowań o udzielenie zamówienia publicznego, zwalniania niektórych kategorii przedsiębiorstw z obowiązku zgłoszenia na podstawie niniejszego rozporządzenia, a także zmiany terminów przeprowadzania wstępnego przeglądu i szczegółowego dochodzenia w sprawie zgłoszonych koncentracji lub zgłoszonych wkładów finansowych w kontekście postępowań o udzielenie zamówienia publicznego. W odniesieniu do wkładów finansowych w kontekście postępowań o udzielenie zamówienia publicznego uprawnienia do przyjmowania takich aktów powinny być wykonywane w sposób uwzględniający interesy MŚP. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów, oraz aby konsultacje te prowadzone były zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa (47) . W szczególności, aby zapewnić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie udział na równych zasadach w przygotowaniu aktów delegowanych , instytucje te powinny otrzymywać wszelkie dokumenty w tym samym czasie co eksperci państw członkowskich , a eksperci tych instytucji powinni móc systematycznie brać udział w posiedzeniach grup eksperckich Komisji zajmujących się przygotowaniem aktów delegowanych .

(48)

Aby zapewnić równe szanse na rynku wewnętrznym również w perspektywie długoterminowej, z myślą o zapewnieniu odpowiedniego uwzględnienia spraw poddawanych dochodzeniu zarówno w trybie zgłoszeń, jak i z urzędu, Komisja powinna ocenić funkcjonowanie i skuteczność niniejszego rozporządzenia, w tym progi powodujące obowiązek zgłoszenia określone w art. 18 i 27, najpóźniej dwa lata po jego wejściu w życie, a następnie oceniać je co trzy lata, a także przedstawić tę ocenę Parlamentowi Europejskiemu i Radzie w formie sprawozdania. Sprawozdanie to powinno zawierać ocenę tego, czy niniejsze rozporządzenie wymaga zmiany. W przypadku gdy w sprawozdaniu proponuje się zmianę rozporządzenia, może temu towarzyszyć wniosek ustawodawczy, zwłaszcza w odniesieniu do zmiany progów powodujących obowiązek zgłoszenia koncentracji oraz postępowań o udzielenie zamówienia publicznego, zwalniania niektórych kategorii przedsiębiorstw z obowiązku zgłoszenia na podstawie niniejszego rozporządzenia, wprowadzenia niższych progów powodujących obowiązek zgłoszenia dla niektórych sektorów gospodarki lub zróżnicowanych progów dla różnych rodzajów zamówień publicznych, a także zmiany terminów przeprowadzania wstępnego przeglądu i szczegółowego dochodzenia w sprawie zgłoszonych koncentracji lub zgłoszonych wkładów finansowych w kontekście postępowań o udzielenie zamówienia publicznego. W odniesieniu do wkładów finansowych w kontekście postępowań o udzielenie zamówienia publicznego ocenę należy przeprowadzić w sposób uwzględniający interesy MŚP. Komisja powinna również korzystać z ilościowej analizy kosztów i korzyści oraz analizy ex-ante dotyczącej wpływu na inwestycje i dobrobyt konsumentów. W trakcie oceny Komisja powinna rozważyć uchylenie niniejszego rozporządzenia, jeżeli uzna , że opracowanie wielostronnych zasad mających na celu wyeliminowanie zakłócających subsydiów sprawiło , że niniejsze rozporządzenie stało się całkowicie zbędne .

Poprawka 25

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 1 – akapit 1

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

1) W niniejszym rozporządzeniu określono zasady i procedury badania subsydiów zagranicznych, które wywołują zakłócenia na rynku wewnętrznym, oraz kompensowania takich zakłóceń. Zakłócenia takie mogą powstać w odniesieniu do każdego rodzaju działalności gospodarczej, a w szczególności w przypadku koncentracji i postępowań o udzielenie zamówienia publicznego.

1) W niniejszym rozporządzeniu określono zasady i procedury badania subsydiów zagranicznych, które wywołują zakłócenia na rynku wewnętrznym, oraz kompensowania takich zakłóceń w celu zapewnienia uczciwych i równych warunków działania . Zakłócenia takie mogą powstać w odniesieniu do każdego rodzaju działalności gospodarczej, a w szczególności w przypadku koncentracji i postępowań o udzielenie zamówienia publicznego.

Poprawka 26

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 2 – akapit 2 – litera a – wprowadzenie

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

a)	wkład finansowy obejmuje:

a)	wkład finansowy obejmuje między innymi :

Poprawka 27

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 2 – akapit 2 – litera a – podpunkt i

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

(i)

przeniesienie funduszy lub zobowiązań, np. zastrzyki kapitałowe, dotacje, pożyczki, gwarancje kredytowe, zachęty podatkowe, kompensata strat z działalności operacyjnej, rekompensata za obciążenia finansowe nałożone przez organy publiczne, umorzenie długu, zamiana długu na udziały w kapitale własnym lub zmiana harmonogramu spłat;

(i)

przeniesienie funduszy lub zobowiązań, np. zastrzyki kapitałowe, dotacje, pożyczki, gwarancje kredytowe, zachęty podatkowe, zwolnienia podatkowe, kompensata strat z działalności operacyjnej, rekompensata za obciążenia finansowe nałożone przez organy publiczne, umorzenie długu, zamiana długu na udziały w kapitale własnym lub zmiana harmonogramu spłat;

Poprawka 28

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 2 – akapit 2 – litera a – podpunkt ii

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

(ii)	utratę należnego dochodu lub

(ii)	utratę należnego dochodu

Poprawka 29

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 2 – akapit 2 – litera a – punkt ii a (nowy)

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

(iia)

niewystarczająco wynagradzanych praw szczególnych lub wyłącznych; lub

Poprawka 30

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 2 – akapit 2 – litera a – podpunkt iii

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

(iii)

dostawę towarów lub usług lub zakup towarów i usług;

(iii)

dostawę towarów lub usług, lub zakup towarów lub usług , chyba że taka dostawa lub zakup odbywa się w drodze konkurencyjnej, przejrzystej, niedyskryminacyjnej i bezwarunkowej procedury przetargowej ;

Poprawka 31

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 3 – akapit 1 – wprowadzenie

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

1) Zakłócenie na rynku wewnętrznym uważa się za istniejące, jeżeli subsydium zagraniczne może poprawić pozycję konkurencyjną zainteresowanego przedsiębiorstwa na rynku wewnętrznym i jeżeli wskutek tego faktycznie lub potencjalnie negatywnie wpływa na konkurencję na rynku wewnętrznym. Istnienie zakłóceń na rynku wewnętrznym określa się na podstawie wskaźników, które mogą obejmować :

Poprawka 32

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 3 – akapit 1 – litera c

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

c)	sytuację przedsiębiorstwa oraz sytuację na odnośnych rynkach;

c)	sytuację przedsiębiorstwa , w tym jego wielkość, oraz sytuację na odnośnych rynkach , a w szczególności ocenę, czy dane przedsiębiorstwo jest własnością władz państwa trzeciego lub pod kontrolą bądź politycznym nadzorem tych władz lub też działa zgodnie ze wskazówkami tych władz ;

Poprawka 33

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 3 – akapit 1 – litera d

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

d)	poziom działalności gospodarczej zainteresowanego przedsiębiorstwa na rynku wewnętrznym;

d)	poziom i rozwój działalności gospodarczej zainteresowanego przedsiębiorstwa na rynku wewnętrznym i na jego rynku krajowym ;

Poprawka 34

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 3 – akapit 2

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
2) Spowodowanie zakłócenia na rynku wewnętrznym przez subsydium zagraniczne jest mało prawdopodobne, jeżeli jego całkowita kwota nie przekracza 5 mln EUR w ciągu dowolnego okresu trzech kolejnych lat obrotowych.	2) Spowodowanie zakłócenia na rynku wewnętrznym przez subsydium zagraniczne jest mało prawdopodobne, jeżeli jego całkowita kwota nie przekracza 4 mln EUR w ciągu dowolnego okresu trzech kolejnych lat obrotowych.

Poprawka 35

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 3 – akapit 2 a (nowy)

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

2a) Komisja może rozważyć, czy w państwie trzecim istnieje system kontroli subsydiów, który według Komisji zapewnia gwarancje, zarówno prawne, jak i praktyczne, że poziom ochrony przed nieuprawnioną ingerencją państwa w mechanizmy rynkowe i nieuczciwą konkurencją jest co najmniej równoważny poziomowi ochrony w Unii, czy subsydium zostało rozliczone w ramach tego systemu i czy rozliczenie to wydaje się istotne również ze względu na skutki dla rynku wewnętrznego.

Poprawka 36

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 3 – akapit 2 b (nowy)

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

2b) W celu zapewnienia skuteczności i przejrzystości Komisja publikuje wytyczne dotyczące stosowania niniejszego artykułu najpóźniej 24 miesiące po wejściu w życie niniejszego rozporządzenia, w tym wyjaśnienia i przykłady zastosowania każdego wskaźnika. Komisja, w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi, regularnie aktualizuje te wytyczne i na bieżąco informuje o nich Parlament Europejski i Radę.

Poprawka 37

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 4 – akapit 1 – punkt 2 a (nowy)

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

2a)	finansowe subsydium eksportowe przyznane przez państwo trzecie, które nie jest sygnatariuszem Porozumienia OECD w sprawie oficjalnie wspieranych kredytów eksportowych;

Poprawka 38

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 4 – akapit 1 – punkt 2 b (nowy)

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

2b)	subsydium zagraniczne na rzecz przedsiębiorstwa działającego w sektorze charakteryzującym się strukturalnym przerostem zdolności produkcyjnych;

Poprawka 39

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 5 – akapit 1

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
1) W uzasadnionych przypadkach Komisja porównuje negatywne skutki subsydiów zagranicznych pod względem zakłócenia na rynku wewnętrznym z pozytywnymi skutkami dla rozwoju danej działalności gospodarczej.	1) W uzasadnionych przypadkach Komisja może porównać negatywne skutki subsydiów zagranicznych pod względem zakłócenia na rynku wewnętrznym z pozytywnymi skutkami dla rozwoju danej działalności gospodarczej na rynku wewnętrznym .

Poprawka 40

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 5 – akapit 2 a (nowy)

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
	2a) Najpóźniej 24 miesiące po wejściu w życie niniejszego rozporządzenia Komisja publikuje wytyczne dotyczące stosowania niniejszego artykułu, w tym kryteriów wykorzystywanych podczas bilansowania. Komisja, w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi, regularnie aktualizuje te wytyczne i na bieżąco informuje o nich Parlament Europejski i Radę.

Poprawka 41

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 6 – akapit 1

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
1) Aby rozwiązać problem zakłócenia na rynku wewnętrznym faktycznie lub potencjalnie spowodowanego przez subsydium zagraniczne, Komisja może nałożyć środki kompensacyjne. Zainteresowane przedsiębiorstwo może również zaproponować zobowiązania .	1) Bez uszczerbku dla art. 5 Komisja nakłada środki kompensacyjne, aby rozwiązać problem zakłócenia na rynku wewnętrznym faktycznie lub potencjalnie spowodowanego przez subsydium zagraniczne, chyba że zaakceptowała zobowiązania zaproponowane przez dane przedsiębiorstwo zgodnie z ust. 1a .

Poprawka 42

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 6 – akapit 1 a (nowy)

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

1a) Komisja może przyjąć zobowiązania zaproponowane przez dane przedsiębiorstwo, jeżeli zobowiązania te w pełni i skutecznie zaradzą zakłóceniom na rynku wewnętrznym. Przyjmując takie zobowiązania, Komisja nadaje im moc wiążącą dla przedsiębiorstwa w decyzji zawierającej zobowiązania zgodnie z art. 9 ust. 3. Komisja monitoruje przestrzeganie przez przedsiębiorstwo uzgodnionych zobowiązań.

Poprawka 43

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 6 – akapit 2

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
2) Zobowiązania lub środki kompensacyjne muszą w pełni i skutecznie rozwiązywać problem zakłócenia na rynku wewnętrznym spowodowanego przez subsydium zagraniczne.	2) Zobowiązania lub środki kompensacyjne muszą w pełni i skutecznie rozwiązywać problem rzeczywistego lub potencjalnego zakłócenia na rynku wewnętrznym spowodowanego przez subsydium zagraniczne.

Poprawka 44

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 6 – akapit 3 – wprowadzenie

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
3) Zobowiązania lub środki kompensacyjne mogą polegać na:	3) Zobowiązania lub środki kompensacyjne mogą polegać między innymi na:

Poprawka 45

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 6 – akapit 3 – litera a

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

a)	zaproponowaniu dostępu, na uczciwych i niedyskryminujących warunkach, do infrastruktury, która została nabyta lub jest wspierana za pomocą zakłócających subsydiów zagranicznych, chyba że taki uczciwy i niedyskryminujący dostęp jest już przewidziany w ustawodawstwie obowiązującym w Unii;

a)	zaproponowaniu dostępu, na uczciwych i niedyskryminujących warunkach, do infrastruktury lub obiektu , które zostały nabyte lub są wspierane za pomocą zakłócających subsydiów zagranicznych, chyba że taki uczciwy i niedyskryminujący dostęp jest już przewidziany w ustawodawstwie obowiązującym w Unii;

Poprawka 46

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 6 – akapit 3 – litera b

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

b)	zmniejszeniu mocy produkcyjnych lub obecności na rynku;

b)	zmniejszeniu mocy produkcyjnych lub obecności na rynku , w tym przez tymczasowe ograniczenie działalności handlowej na rynku wewnętrznym ;

Poprawka 47

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 6 – akapit 3 – litera h a (nowa)

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

ha)	zobowiązaniu zainteresowanych przedsiębiorstw do powiadamiania Komisji o każdym udziale w przyszłych procedurach udzielania zamówień publicznych w Unii przez odpowiedni okres, jeżeli szacunkowa wartość zamówienia publicznego jest niższa od progów określonych w art. 27.

Poprawka 48

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 6 – akapit 3 – litera h b (nowa)

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

hb)	zobowiązaniu zainteresowanych przedsiębiorstw do dostosowania ich struktury zarządzania.

Poprawka 49

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 6 – akapit 4

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
4) Komisja może nałożyć wymogi w zakresie sprawozdawczości i przejrzystości.	4) Komisja nakłada wymogi w zakresie sprawozdawczości i przejrzystości.

Poprawka 50

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 6 – akapit 5

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
5) Jeżeli przedsiębiorstwo zaproponuje zobowiązania, które w pełni i skutecznie rozwiązują problem zakłócenia na rynku wewnętrznym, Komisja może je przyjąć i uczynić wiążącymi dla przedsiębiorstwa w decyzji nakładającej zobowiązania zgodnie z art. 9 ust. 3.	skreśla się

Poprawka 51

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 6 – akapit 6

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
6) W przypadku gdy zainteresowane przedsiębiorstwo zaproponuje zwrot subsydium zagranicznego wraz z odpowiednimi odsetkami, Komisja akceptuje taki zwrot jako zobowiązanie, jeżeli może stwierdzić, że zwrot ten jest przejrzysty i skuteczny, jednocześnie biorąc pod uwagę ryzyko obejścia środków.	6) W przypadku gdy zainteresowane przedsiębiorstwo zaproponuje zwrot subsydium zagranicznego wraz z odpowiednimi odsetkami, Komisja akceptuje taki zwrot jako zobowiązanie tylko wówczas , jeżeli może stwierdzić, że zwrot ten jest przejrzysty oraz skutecznie i odpowiednio eliminuje skutki zakłócające, jednocześnie biorąc pod uwagę ryzyko obejścia środków.

Poprawka 52

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 7 – akapit 1

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
Komisja może, z własnej inicjatywy, zbadać informacje z dowolnych źródeł dotyczące domniemanych zakłócających subsydiów zagranicznych.	Komisja może z własnej inicjatywy zbadać informacje z dowolnych źródeł , w tym od państw członkowskich i przedsiębiorstw lub partnerów społecznych z całej Unii, dotyczące domniemanych zakłócających subsydiów zagranicznych.
	Komisja ustanawia punkt kontaktowy, przez który możliwe jest poufne przekazywanie takich informacji.
	Komisja informuje organ publiczny o wszelkich podjętych działaniach następczych.
	Właściwe władze publiczne gromadzą i wymieniają dane z Komisją.
	Komisja publikuje wytyczne dotyczące kryteriów wszczęcia przeglądu z urzędu w terminie 24 miesięcy od wejścia w życie niniejszego rozporządzenia.

Poprawka 53

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 8 – akapit 2 – litera b

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

b)	informuje zainteresowane przedsiębiorstwo oraz

b)	informuje zainteresowane przedsiębiorstwo , a w stosownych przypadkach również państwa członkowskie; oraz

Poprawka 54

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 8 – akapit 3

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

3) W przypadku gdy po przeprowadzeniu wstępnej oceny Komisja stwierdzi, że nie ma wystarczających podstaw do wszczęcia szczegółowego dochodzenia, ponieważ subsydium zagraniczne nie istnieje albo ponieważ nie ma oznak faktycznego lub potencjalnego zakłócenia na rynku wewnętrznym, Komisja zamyka wstępny przegląd i informuje o tym zainteresowane przedsiębiorstwo.

Poprawka 55

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 9 – akapit 2

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
2) Jeżeli Komisja ustali, że subsydium zagraniczne zakłóca rynek wewnętrzny zgodnie z art. 3–5, może nałożyć środki kompensacyjne („decyzja nakładająca środki kompensacyjne”).	2) Jeżeli Komisja ustali, że subsydium zagraniczne zakłóca rynek wewnętrzny zgodnie z art. 3 i 4 oraz bez uszczerbku dla art. 5, nakłada środki kompensacyjne („decyzja nakładająca środki kompensacyjne”) , chyba że przyjmie zobowiązania zgodnie z ust. 3 .

Poprawka 56

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 10 – akapit 1 – wprowadzenie

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
Komisja może wprowadzić środki tymczasowe w przypadku gdy:	Komisja może wprowadzić środki tymczasowe , w tym w czasie trwania wstępnego przeglądu, w przypadku gdy:

Poprawka 57

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 10 – akapit 1 a (nowy)

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
	Środki tymczasowe są ograniczone w czasie i mogą zostać przedłużone, jeżeli nadal istnieją przesłanki wskazujące na zakłócenia lub poważne ryzyko znaczącej i nieodwracalnej szkody dla konkurencji na rynku wewnętrznym.

Poprawka 58

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 12 – akapit 1

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
1) Komisja może przeprowadzać niezbędne kontrole przedsiębiorstw.	1) W celu wykonywania obowiązków powierzonych jej na mocy niniejszego rozporządzenia Komisja w razie potrzeby przeprowadza kontrole przedsiębiorstw.

Poprawka 59

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 12 – akapit 2 – litera a

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

a)	wejścia na teren wszelkich obiektów oraz nieruchomości danego przedsiębiorstwa;

a)	wejścia na teren wszelkich obiektów , nieruchomości i środków transportu danego przedsiębiorstwa;

Poprawka 60

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 13 – akapit 1

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
Aby wykonać obowiązki wyznaczone jej na mocy niniejszego rozporządzenia, Komisja może przeprowadzać kontrole na terytorium państwa trzeciego, pod warunkiem że zainteresowane przedsiębiorstwo wyraziło zgodę, a rząd państwa trzeciego został oficjalnie powiadomiony i zezwolił na przeprowadzenie kontroli. Art. 12 ust. 1, ust. 2 i ust. 3 lit. a) i b) stosuje się przez analogię.	Aby wykonać obowiązki wyznaczone jej na mocy niniejszego rozporządzenia, Komisja może przeprowadzać kontrole na terytorium państwa trzeciego, pod warunkiem że rząd państwa trzeciego został oficjalnie powiadomiony i zezwolił na przeprowadzenie kontroli. Art. 12 ust. 1, ust. 2 i ust. 3 lit. a) i b) stosuje się przez analogię.

Poprawka 61

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 15 – akapit 1 – wprowadzenie

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
1) Komisja może w drodze decyzji nałożyć grzywny i okresowe kary pieniężne, jeżeli zainteresowane przedsiębiorstwo lub związek przedsiębiorstw celowo lub przez zaniedbanie:	1) Komisja w drodze decyzji nakłada grzywny i okresowe kary pieniężne, jeżeli zainteresowane przedsiębiorstwo lub związek przedsiębiorstw celowo lub przez zaniedbanie:

Poprawka 62

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 15 – akapit 5 – wprowadzenie

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
5) Jeżeli zainteresowane przedsiębiorstwo nie zastosuje się do decyzji nakładającej zobowiązania zgodnie z art. 9 ust. 3, decyzji nakazującej zastosowanie środków tymczasowych zgodnie z art. 10, lub decyzji nakładającej środki kompensacyjne zgodnie z art. 9 ust. 2, Komisja może w drodze decyzji nałożyć:	5) Jeżeli zainteresowane przedsiębiorstwo lub stowarzyszenie przedsiębiorstw nie zastosuje się do decyzji nakładającej zobowiązania zgodnie z art. 9 ust. 3, decyzji nakazującej zastosowanie środków tymczasowych zgodnie z art. 10, lub decyzji nakładającej środki kompensacyjne zgodnie z art. 9 ust. 2, Komisja może w drodze decyzji nałożyć:

Poprawka 63

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 18 – akapit 3 – litera a

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

a)	przejmowane przedsiębiorstwo lub co najmniej jedno z łączących się przedsiębiorstw ma siedzibę w Unii i generuje w Unii łączny obrót o wartości co najmniej 500 mln EUR oraz

a)	przejmowane przedsiębiorstwo lub co najmniej jedno z łączących się przedsiębiorstw ma siedzibę w Unii i generuje w Unii łączny obrót o wartości co najmniej 400 mln EUR oraz

Poprawka 64

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 18 – akapit 3 – litera b

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

b)	w ciągu trzech lat kalendarzowych poprzedzających zgłoszenie zainteresowane przedsiębiorstwa otrzymały od państw trzecich łączny wkład finansowy w wysokości ponad 50 mln EUR.

b)	w ciągu trzech lat kalendarzowych poprzedzających zgłoszenie wszystkie zainteresowane przedsiębiorstwa otrzymały od państw trzecich łączny wkład finansowy w wysokości ponad 50 mln EUR.

Poprawka 65

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 18 – akapit 4 – litera a

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

a)	spółka joint venture lub jedna z jej spółek dominujących ma siedzibę w Unii i generuje w Unii łączny obrót o wartości co najmniej 500 mln EUR oraz

a)	spółka joint venture ma siedzibę w Unii i generuje w Unii łączny obrót o wartości co najmniej 400 mln EUR; oraz

Poprawka 66

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 18 – akapit 4 – litera b

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

b)	w ciągu trzech lat kalendarzowych poprzedzających zgłoszenie spółka joint venture i jej spółki dominujące otrzymały od państw trzecich łączny wkład finansowy w wysokości ponad 50 mln EUR.

b)	w ciągu trzech lat kalendarzowych poprzedzających zgłoszenie spółka joint venture i jej spółki dominujące otrzymały od państw trzecich łączny wkład finansowy w wysokości ponad 50 mln EUR.

Poprawka 67

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 19 – akapit 4

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
4) Jeżeli zainteresowane przedsiębiorstwa nie wywiążą się z obowiązku zgłoszenia, Komisja może poddać koncentrację podlegającą zgłoszeniu przeglądowi na podstawie niniejszego rozporządzenia, wzywając do zgłoszenia koncentracji. W takiej sytuacji Komisja nie jest związana terminami, o których mowa w art. 23 ust. 1 i 4.	4) Jeżeli zainteresowane przedsiębiorstwa nie wywiążą się z obowiązku zgłoszenia, Komisja poddaje przeglądowi koncentrację podlegającą zgłoszeniu na podstawie niniejszego rozporządzenia, wzywając do zgłoszenia koncentracji. W takiej sytuacji Komisja nie jest związana terminami, o których mowa w art. 23 ust. 1 i 4.

Poprawka 68

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 19 – akapit 5

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

5) Komisja może wezwać do zgłoszenia zamiaru dowolnej koncentracji, która nie jest koncentracją podlegającą zgłoszeniu w rozumieniu art. 18, w dowolnym momencie przed jej wykonaniem, jeżeli Komisja podejrzewa, że zainteresowane przedsiębiorstwa mogły czerpać korzyści z subsydiów zagranicznych w okresie trzech lat poprzedzających koncentrację. Na potrzeby niniejszego rozporządzenia koncentrację tę uznaje się za koncentrację podlegającą zgłoszeniu.

5) Komisja może wezwać do zgłoszenia zamiaru dowolnej koncentracji, która nie jest koncentracją podlegającą zgłoszeniu w rozumieniu art. 18, w dowolnym momencie przed jej wykonaniem, jeżeli Komisja podejrzewa, że zainteresowane przedsiębiorstwa mogły otrzymać subsydia zagraniczne w okresie trzech lat poprzedzających koncentrację. Na potrzeby niniejszego rozporządzenia koncentrację tę uznaje się za koncentrację podlegającą zgłoszeniu.

Poprawka 69

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 27 – akapit 2

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

2) Na potrzeby art. 28 uznaje się, że w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego UE zagraniczny wkład finansowy podlegający zgłoszeniu występuje w przypadku, gdy szacowana wartość tego zamówienia publicznego jest równa 250 mln EUR lub wyższa.

2) Na potrzeby art. 28 niniejszego rozporządzenia uznaje się, że w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego UE zagraniczny wkład finansowy podlegający zgłoszeniu występuje w przypadku, gdy szacowana całkowita wartość tego zamówienia publicznego , obliczona zgodnie z postanowieniami art. 5 dyrektywy 2014/24/UE i art. 16 dyrektywy 2014/25/UE, jest równa 200 mln EUR lub wyższa.

Poprawka 70

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 28 – akapit 2

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

2) Obowiązek zgłaszania zagranicznych wkładów finansowych wynikający z niniejszego ustępu obejmuje wykonawców, grupy wykonawców, o których mowa w art. 26 ust. 2 dyrektywy 2014/23/UE, art. 19 ust. 2 dyrektywy 2014/24/UE oraz art. 37 ust. 2 dyrektywy 2014/25/UE, głównych podwykonawców i głównych dostawców. Podwykonawcę lub dostawcę uznaje się za głównego, gdy jego uczestnictwo zapewnia kluczowe elementy realizacji zamówienia, oraz w każdym przypadku, gdy udział ekonomiczny jego wkładu przekracza 30 % szacunkowej wartości zamówienia.

2) Obowiązek zgłaszania zagranicznych wkładów finansowych wynikający z niniejszego ustępu obejmuje wykonawców, grupy wykonawców, o których mowa w art. 26 ust. 2 dyrektywy 2014/23/UE, art. 19 ust. 2 dyrektywy 2014/24/UE oraz art. 37 ust. 2 dyrektywy 2014/25/UE, głównych podwykonawców i głównych dostawców. Podwykonawcę lub dostawcę uznaje się za głównego, gdy udział ekonomiczny jego wkładu przekracza 20 % szacunkowej wartości zamówienia.

Poprawka 71

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 28 – akapit 3

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
3) W przypadku grup wykonawców, głównych podwykonawców i głównych dostawców zgłoszenie zapewnia główny wykonawca.	3) W przypadku grup wykonawców, głównych podwykonawców i głównych dostawców zgłoszenie zapewnia główny wykonawca. Główny wykonawca nie ponosi odpowiedzialności za informacje dostarczone przez głównych podwykonawców lub głównych dostawców.

Poprawka 72

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 28 – akapit 6

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

6) Gdy Komisja podejrzewa, że przedsiębiorstwo mogło skorzystać z subsydiów zagranicznych w okresie trzech lat poprzedzających złożenie oferty lub wniosku o udział w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, może ona, w każdym momencie przed udzieleniem zamówienia, zażądać zgłoszenia zagranicznych wkładów finansowych otrzymanych przez to przedsiębiorstwo w ramach jakiegokolwiek postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, które nie podlega zgłoszeniu na podstawie art. 27 ust. 2 ani nie jest objęte zakresem ust. 5 niniejszego artykułu. Gdy Komisja zażąda zgłoszenia takiego zagranicznego wkładu finansowego, jest on uznawany za zagraniczny wkład finansowy podlegający zgłoszeniu w ramach postępowania o udzielenie zamówienia publicznego.

6) Gdy Komisja podejrzewa, że przedsiębiorstwo mogło otrzymać subsydia zagraniczne w okresie trzech lat poprzedzających złożenie oferty lub wniosku o udział w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, może ona, w każdym momencie przed udzieleniem zamówienia, zażądać zgłoszenia zagranicznych wkładów finansowych otrzymanych przez to przedsiębiorstwo w ramach jakiegokolwiek postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, które nie podlega zgłoszeniu na podstawie art. 27 ust. 2 ani nie jest objęte zakresem ust. 5 niniejszego artykułu. Gdy Komisja zażąda zgłoszenia takiego zagranicznego wkładu finansowego, jest on uznawany za zagraniczny wkład finansowy podlegający zgłoszeniu w ramach postępowania o udzielenie zamówienia publicznego.

Poprawka 73

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 29 – akapit 2

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
2) Komisja przeprowadza wstępny przegląd nie później niż 60 dni po otrzymaniu zgłoszenia.	2) Komisja kończy wstępny przegląd nie później niż 40 dni po otrzymaniu zgłoszenia.

Poprawka 74

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 29 – akapit 4

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
4) Komisja może przyjąć decyzję zamykającą szczegółowe dochodzenie nie później niż 200 dni po otrzymaniu zgłoszenia. W wyjątkowych okolicznościach termin ten może zostać przedłużony po konsultacji z przedmiotowymi: instytucją zamawiającą lub podmiotem zamawiającym.	4) Komisja może przyjąć decyzję zamykającą szczegółowe dochodzenie nie później niż 120 dni po otrzymaniu zgłoszenia. W wyjątkowych okolicznościach termin ten może zostać przedłużony o 20 dni po konsultacji z przedmiotowymi: instytucją zamawiającą lub podmiotem zamawiającym.

Poprawka 75

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 31 – akapit 3

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

3) Zamówienie może zostać udzielone przedsiębiorstwu składającemu oświadczenie na podstawie art. 28 przed podjęciem przez Komisję którejkolwiek z decyzji, o których mowa w art. 30, lub przed upływem terminu określonego w art. 29 ust. 4 niniejszego rozporządzenia , tylko wtedy, gdy w ocenie oferty ustalono, że przedsiębiorstwo to w każdym razie złożyło ofertę najkorzystniejszą ekonomicznie , zgodnie z definicją zawartą w art. 67 ust. 2 dyrektywy 2014/24/UE i art. 82 ust. 2 dyrektywy 2014/25/UE. Informacje dotyczące zakłócających subsydiów zagranicznych, w tym wszelkie podejrzenia, że złożono fałszywe oświadczenie, mogą być zgłaszane Komisji.

Poprawka 76

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 31 – akapit 6

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
6) We wszystkich przypadkach instytucja zamawiająca lub podmiot zamawiający bezzwłocznie informują Komisję o wszelkich decyzjach związanych z wynikiem postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego.	6) We wszystkich przypadkach instytucja zamawiająca lub podmiot zamawiający bezzwłocznie informują Komisję o wszelkich decyzjach związanych z wynikiem postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego.

Poprawka 77

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 31 – akapit 7

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

7) W odniesieniu do wszystkich przedsiębiorstw uczestniczących w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego przestrzega się zasad regulujących zamówienia publiczne , obejmujących m.in. proporcjonalność, niedyskryminację, równe traktowanie i przejrzystość . Fakt prowadzenia dochodzenia w sprawie subsydiów zagranicznych na podstawie niniejszego rozporządzenia nie jest powodem traktowania zainteresowanego przedsiębiorstwa w sposób sprzeczny z tymi zasadami przez instytucję zamawiającą lub podmiot zamawiający.

7) W odniesieniu do wszystkich przedsiębiorstw uczestniczących w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego przestrzega się zasad regulujących postępowania o udzielenie zamówień publicznych , obejmujących m.in. proporcjonalność, niedyskryminację, równe traktowanie , przejrzystość i zgodność z obowiązkami związanymi z przepisami i normami w dziedzinie ochrony środowiska, prawa socjalnego i prawa pracy podczas realizacji zamówień . Fakt prowadzenia dochodzenia w sprawie subsydiów zagranicznych na podstawie niniejszego rozporządzenia nie jest powodem traktowania zainteresowanego przedsiębiorstwa w sposób sprzeczny z tymi zasadami przez instytucję zamawiającą lub podmiot zamawiający.

Poprawka 78

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 32 – akapit 2

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
2) Komisja może ponadto nałożyć na zainteresowane przedsiębiorstwa w drodze decyzji grzywny nieprzekraczające 1 % ich łącznego obrotu w poprzedzającym roku obrotowym, jeżeli celowo lub w wyniku niedopatrzenia przekażą one w zgłoszeniu na podstawie art. 28, lub w jego uzupełnieniu, niepoprawne lub wprowadzające w błąd informacje;	2) Komisja może ponadto nałożyć na zainteresowane przedsiębiorstwa w drodze decyzji grzywny nieprzekraczające 1 % ich łącznego obrotu w poprzedzającym roku obrotowym, jeżeli celowo lub w wyniku niedopatrzenia przekażą one w zgłoszeniu i w oświadczeniach na podstawie art. 28, lub w jego uzupełnieniu, niepoprawne lub wprowadzające w błąd informacje;

Poprawka 79

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 33 – akapit 1

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
1) Wkład finansowy zgłoszony w kontekście koncentracji na podstawie art. 19 może mieć znaczenie i może zostać ponownie oceniony w odniesieniu do innej działalności gospodarczej.	1) Wkład finansowy zgłoszony w kontekście koncentracji na podstawie art. 19 może mieć znaczenie i może zostać ponownie oceniony na podstawie niniejszego rozporządzenia w odniesieniu do innej działalności gospodarczej.

Poprawka 80

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 33 – akapit 2

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
2) Wkład finansowy zgłoszony w kontekście postępowania o udzielenie zamówienia publicznego na podstawie art. 28 może mieć znaczenie i może zostać ponownie oceniony w odniesieniu do innej działalności gospodarczej.	2) Wkład finansowy zgłoszony w kontekście postępowania o udzielenie zamówienia publicznego na podstawie art. 28 może mieć znaczenie i może zostać ponownie oceniony na podstawie niniejszego rozporządzenia w odniesieniu do innej działalności gospodarczej.

Poprawka 81

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 34 – akapit 1

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

1) Gdy dostępne informacje potwierdzają uzasadnione podejrzenie, że subsydia zagraniczne w konkretnym sektorze, na rzecz konkretnego rodzaju działalności gospodarczej lub oparte na konkretnym instrumencie subsydyjnym mogą zakłócać rynek wewnętrzny, Komisja może przeprowadzić badanie rynku dotyczące tego konkretnego sektora, konkretnego rodzaju działalności gospodarczej lub dotyczące wykorzystania przedmiotowego instrumentu subsydyjnego. W trakcie tego badania rynku Komisja może wystąpić do zainteresowanych przedsiębiorstw lub związków przedsiębiorstw o dostarczenie niezbędnych informacji i może przeprowadzić niezbędne kontrole. Komisja może również zwrócić się do zainteresowanego państwa członkowskiego lub państwa trzeciego o dostarczenie informacji.

1) Gdy dostępne informacje potwierdzają uzasadnione podejrzenie, że subsydia zagraniczne w konkretnym sektorze, na rzecz konkretnego rodzaju działalności gospodarczej lub oparte na konkretnym instrumencie subsydyjnym mogą zakłócać rynek wewnętrzny, Komisja przeprowadza badanie rynku dotyczące tego konkretnego sektora, konkretnego rodzaju działalności gospodarczej lub dotyczące wykorzystania przedmiotowego instrumentu subsydyjnego. W trakcie tego badania rynku Komisja występuje do zainteresowanych przedsiębiorstw lub związków przedsiębiorstw o dostarczenie niezbędnych informacji i może przeprowadzić niezbędne kontrole. Komisja może również zwrócić się do zainteresowanego państwa członkowskiego lub państwa trzeciego o dostarczenie informacji.

Poprawka 82

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 34 – akapit 2

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
2) Komisja może opublikować sprawozdanie na temat wyników badania rynku dotyczącego konkretnych sektorów, konkretnych rodzajów działalności gospodarczej lub konkretnych instrumentów subsydyjnych i umożliwić zainteresowanym stronom zgłaszanie uwag.	2) W stosownych przypadkach Komisja publikuje sprawozdanie na temat wyników badania rynku dotyczącego konkretnych sektorów, konkretnych rodzajów działalności gospodarczej lub konkretnych instrumentów subsydyjnych i umożliwić zainteresowanym stronom zgłaszanie uwag.

Poprawka 83

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 34 a (nowy)

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
	Artykuł 34a
	Dialog z państwami trzecimi
	1. Jeżeli po zbadaniu rynku zgodnie z art. 34 Komisja odkryje istnienie subsydiów zagranicznych zakłócających konkurencję w sposób systemowy lub jeżeli inne dostępne informacje uzasadniają podejrzenie, że takie subsydia istnieją, Komisja może w imieniu Unii nawiązać dialog z danym państwem trzecim w celu zbadania możliwości wstrzymania lub zmiany subsydiów w celu wyeliminowania ich zakłócających skutków na rynku wewnętrznym.
	2. Dialog ten nie uniemożliwia Komisji podejmowania dalszych działań na mocy niniejszego rozporządzenia, w tym wszczynania lub kontynuowania dochodzeń lub stosowania środków tymczasowych lub rekompensujących.
	3. Komisja może starać się o wstrzymanie lub zmianę subsydiów zakłócających konkurencję w sposób systemowy również poprzez podniesienie tej kwestii na odpowiednim forum międzynarodowym.
	4. Komisja może podjąć konsultacje lub współpracę w imieniu Unii z każdym innym państwem trzecim, którego dotyczą te same subsydia zakłócające konkurencję w sposób systemowy, lub z którymkolwiek z zainteresowanych państw trzecich w celu doprowadzenia do wstrzymania lub zmiany subsydiów. W stosownych przypadkach może to obejmować koordynację na odpowiednich forach międzynarodowych oraz koordynację w odpowiedzi na subsydia zakłócające konkurencję w sposób systemowy.
	5. Komisja bez zbędnej zwłoki informuje Parlament Europejski i Radę o istotnych zmianach.

Poprawka 84

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 35 – akapit 1

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

1) Uprawnienia Komisji przewidziane w art. 9 podlegają terminowi przedawnienia wynoszącemu dziesięć lat, rozpoczynającemu bieg w dniu, w którym zainteresowanemu przedsiębiorstwu przyznano subsydium zagraniczne. Jakiekolwiek działanie podejmowane przez Komisję na podstawie art. 8, 11, 12 lub 13 w odniesieniu do subsydium zagranicznego powoduje przerwanie terminu przedawnienia. Po każdej przerwie okres przedawnienia zaczyna biec od nowa.

1) Uprawnienia Komisji przewidziane w art. 9 podlegają terminowi przedawnienia wynoszącemu dziesięć lat, rozpoczynającemu bieg w dniu, w którym zainteresowanemu przedsiębiorstwu przyznano subsydium zagraniczne. Jakiekolwiek działanie podejmowane przez Komisję na podstawie art. 8, 11, 12 , 13 lub 34 w odniesieniu do subsydium zagranicznego powoduje przerwanie terminu przedawnienia. Po każdej przerwie okres przedawnienia zaczyna biec od nowa.

Poprawka 85

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 40 – akapit 3 a (nowy)

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
	3a) Niniejsze rozporządzenie pozostaje bez uszczerbku dla stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/… (1a)

Poprawka 86

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 40 – akapit 7

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

7) Nie przeprowadza się postępowania wyjaśniającego zgodnie z niniejszym rozporządzeniem ani nie nakłada ani nie podtrzymuje środków, jeżeli takie postępowanie wyjaśniające lub środki byłyby sprzeczne ze zobowiązaniami Unii wynikającymi z jakiejkolwiek zawartej przez nią odpowiedniej umowy międzynarodowej. W szczególności nie podejmuje się żadnych działań na mocy niniejszego rozporządzenia, które oznaczałyby konkretną akcję przeciwko subsydium w rozumieniu art. 32.1 Porozumienia w sprawie subsydiów i środków wyrównawczych. Niniejsze rozporządzenie nie stanowi przeszkody w korzystaniu przez Unię z jej praw ani w wywiązywaniu się przez Unię z jej zobowiązań wynikających z umów międzynarodowych.

7) Nie przeprowadza się postępowania wyjaśniającego zgodnie z niniejszym rozporządzeniem ani nie nakłada ani nie podtrzymuje środków, jeżeli takie postępowanie wyjaśniające lub środki byłyby sprzeczne ze zobowiązaniami Unii wynikającymi z jakiejkolwiek zawartej przez nią odpowiedniej umowy międzynarodowej. W szczególności nie podejmuje się żadnych działań na mocy niniejszego rozporządzenia, które oznaczałyby konkretną akcję przeciwko subsydium w rozumieniu art. 32.1 Porozumienia w sprawie subsydiów i środków wyrównawczych , przyznanemu przez państwo trzecie będące członkiem Światowej Organizacji Handlu . Niniejsze rozporządzenie nie stanowi przeszkody w korzystaniu przez Unię z jej praw ani w wywiązywaniu się przez Unię z jej zobowiązań wynikających z umów międzynarodowych.

Poprawka 87

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 42 – akapit 1 – litera a

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

a)	formy, treści i innych szczegółów proceduralnych dotyczących zgłoszeń koncentracji, zgodnie z art. 19;

a)	formy, treści i innych szczegółów proceduralnych dotyczących zgłoszeń koncentracji, zgodnie z art. 19 , w tym ewentualna procedura uproszczona ;

Poprawka 88

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 42 – akapit 1 – litera b

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

b)	formy, treści i innych szczegółów proceduralnych dotyczących zgłaszania zagranicznych wkładów finansowych w kontekście postępowań o udzielenie zamówienia publicznego na podstawie art. 28;

b)	formy, treści i innych szczegółów proceduralnych dotyczących zgłaszania zagranicznych wkładów finansowych w kontekście postępowań o udzielenie zamówienia publicznego na podstawie art. 28 , w tym ewentualna procedura uproszczona ;

Poprawka 89

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 42 – akapit 1 a (nowy)

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
	1a) Pierwszy akt wykonawczy lub pierwsze akty wykonawcze obejmujące wszystkie elementy, o których mowa w ust. 1, zostaną przyjęte nie później niż rok po dacie wejścia w życie niniejszego rozporządzenia.

Poprawka 90

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 44

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

Artykuł 44

skreśla się

Akty delegowane

1) Komisja jest upoważniona do przyjmowania aktów delegowanych do celów:

a)	zmiany progów dotyczących zgłoszeń określonych w art. 18 i 27, w świetle praktyki stosowanej przez Komisję w ciągu pierwszych pięciu lat stosowania niniejszego rozporządzenia oraz biorąc pod uwagę skuteczność jego stosowania;

zwalniania niektórych kategorii zainteresowanych przedsiębiorstw z obowiązku zgłaszania na podstawie art. 19 i 28, w świetle praktyki Komisji w pierwszych pięciu latach stosowania niniejszego rozporządzenia, w przypadku gdy praktyka ta pozwala na zidentyfikowanie działalności gospodarczej, w której przypadku istnieje niewielkie prawdopodobieństwo, że subsydia zagraniczne zakłócą rynek wewnętrzny;

c)	zmiany terminów przeglądu i szczegółowych dochodzeń określonych w art. 24 i 29.

2) Akty delegowane, o których mowa w ust. 1, przyjmuje się zgodnie z art. 45.

Poprawka 91

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 45

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
Artykuł 45	skreśla się
Wykonywanie przekazanych uprawnień
1) Powierzenie Komisji uprawnień do przyjmowania aktów delegowanych podlega warunkom określonym w niniejszym artykule.
2) Uprawnienia do przyjmowania aktów delegowanych, o których mowa w art. 44, powierza się Komisji na okres dwóch lat od dnia wejścia w życie niniejszego rozporządzenia.
3) Przekazanie uprawnień, o którym mowa w art. 44, może zostać w dowolnym momencie odwołane przez Parlament Europejski lub przez Radę. Decyzja o odwołaniu kończy przekazanie określonych w niej uprawnień. Decyzja o odwołaniu staje się skuteczna następnego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej lub w późniejszym terminie określonym w tej decyzji. Nie wpływa ona na ważność już obowiązujących aktów delegowanych.
4) Przed przyjęciem aktu delegowanego Komisja konsultuje się z ekspertami wyznaczonymi przez każde państwo członkowskie zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa.
5) Niezwłocznie po przyjęciu aktu delegowanego Komisja przekazuje go równocześnie Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.
6) Akt delegowany przyjęty na podstawie art. 44 wchodzi w życie tylko wówczas, gdy ani Parlament Europejski, ani Rada nie wyraziły sprzeciwu w terminie dwóch miesięcy od przekazania tego aktu Parlamentowi Europejskiemu i Radzie, lub gdy, przed upływem tego terminu, zarówno Parlament Europejski, jak i Rada poinformowały Komisję, że nie wniosą sprzeciwu. Termin ten przedłuża się o dwa miesiące z inicjatywy Parlamentu Europejskiego lub Rady.

Poprawka 92

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 46 – akapit 1

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

Najpóźniej w ciągu pięciu lat od wejścia w życie niniejszego rozporządzenia Komisja przedstawia Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdanie dotyczące stosowania niniejszego rozporządzenia, załączając do niego, jeżeli Komisja uzna to za stosowne, odpowiednie wnioski ustawodawcze .

1. Najpóźniej w ciągu dwóch lat od wejścia w życie niniejszego rozporządzenia , a następnie co trzy lata, Komisja dokonuje przeglądu i oceny funkcjonowania i skuteczności niniejszego rozporządzenia oraz przedstawia Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdanie dotyczące jego stosowania . Przegląd ten obejmuje ocenę progów powodujących obowiązek zgłoszenia określonych w art. 18 i 27 oraz ich wpływu na zdolność Komisji do skutecznego wykonania niniejszego rozporządzenia .

Poprawka 93

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 46 – akapit 1 a (nowy)

Tekst proponowany przez Komisję

Poprawka

1a. Jeżeli w sprawozdaniu zaleca się wprowadzenie zmian do niniejszego rozporządzenia i jeżeli Komisja uzna to za stosowne w świetle praktycznego stosowania niniejszego rozporządzenia, a także biorąc pod uwagę skuteczność jego stosowania, sprawozdaniu mogą towarzyszyć odpowiednie wnioski ustawodawcze, w tym:

a)	w sprawie zmiany progów powodujących obowiązek zgłoszenia, określonych w art. 18 i 27;

w sprawie zwalniania niektórych kategorii zainteresowanych przedsiębiorstw, takich jak działające w dobrej wierze państwowe fundusze majątkowe lub emerytalne, z obowiązku zgłaszania na podstawie art. 19 i 28, zwłaszcza jeżeli praktyka Komisji pozwala na zidentyfikowanie działalności gospodarczej, w przypadku której istnieje niewielkie prawdopodobieństwo, że subsydia zagraniczne zakłócą rynek wewnętrzny;

w sprawie ustanowienie konkretnych progów powodujących obowiązek zgłoszenia dla niektórych sektorów gospodarki lub zróżnicowanych progów dla różnych rodzajów zamówień publicznych, w szczególności jeżeli praktyka Komisji umożliwia identyfikację działalności gospodarczej, w przypadku której istnieje większe prawdopodobieństwo, że subsydia zagraniczne zakłócają rynek wewnętrzny, w tym w odniesieniu do sektorów strategicznych i infrastruktury krytycznej;

d)	zmiany terminów przeglądu i szczegółowych dochodzeń określonych w art. 24 i 29.

e)	w sprawie uchylenia niniejszego rozporządzenia, jeżeli Komisja uzna, że wielostronne zasady dotyczące subsydiów o charakterze zakłócającym sprawiły, że rozporządzenie to stało się całkowicie zbędne.

Poprawka 94

Wniosek dotyczący rozporządzenia

Artykuł 47 – akapit 1

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
1) Niniejsze rozporządzenie stosuje się do subsydiów zagranicznych przyznanych w ciągu dziesięciu lat przed datą rozpoczęcia stosowania niniejszego rozporządzenia w przypadkach, w których takie subsydia zagraniczne zakłócają rynek wewnętrzny po rozpoczęciu stosowania niniejszego rozporządzenia.	1) Niniejsze rozporządzenie stosuje się do subsydiów zagranicznych przyznanych w ciągu siedmiu lat przed datą rozpoczęcia stosowania niniejszego rozporządzenia w przypadkach, w których takie subsydia zagraniczne zakłócają rynek wewnętrzny po rozpoczęciu stosowania niniejszego rozporządzenia.

(1) Sprawa została odesłana do komisji właściwej w celu przeprowadzenia negocjacji międzyinstytucjonalnych na podstawie art. 59 ust. 4 akapit czwarty Regulaminu (A9-0135/2022).

(1a) Rozporządzenie Rady (WE) nr 139/2004 z dnia 20 stycznia 2004 r. w sprawie kontroli koncentracji przedsiębiorstw (Dz.U. L 24 z 29.1.2004, s. 1).

(1b) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylająca dyrektywę 2004/18/WE (Dz.U. L 94 z 28.3.2014, s. 65).

(1c) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/452 z dnia 19 marca 2019 r. ustanawiające ramy monitorowania bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Unii (Dz.U. L 79 I z 21.3.2019, s. 1.).

(1d) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/… w sprawie dostępu podmiotów gospodarczych, towarów i usług z państw trzecich do rynku wewnętrznego Unii w zakresie zamówień publicznych oraz procedur wspierających negocjacje dotyczące dostępu unijnych podmiotów gospodarczych, towarów i usług do rynków zamówień publicznych państw trzecich (instrument dotyczący udzielania zamówień publicznych w kontekście międzynarodowym) (Dz.U. L …).

(47) Porozumienie międzyinstytucjonalne pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą Unii Europejskiej a Komisją Europejską z dnia 13 kwietnia 2016 r. sprawie lepszego stanowienia prawa (Dz.U. L 123 z 12.5.2016, s. 1).

(1a) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/… w sprawie dostępu podmiotów gospodarczych, towarów i usług z państw trzecich do rynku wewnętrznego Unii w zakresie zamówień publicznych oraz procedur wspierających negocjacje dotyczące dostępu unijnych podmiotów gospodarczych, towarów i usług do rynków zamówień publicznych państw trzecich (instrument dotyczący udzielania zamówień publicznych w kontekście międzynarodowym) (Dz.U. L …).

		ISSN 1977-1002
Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej		C 465

Wydanie polskie	Informacje i zawiadomienia	Rocznik 65 6 grudnia 2022

	III Akty przygotowawcze
	Parlament Europejski
	Wtorek, 3 maja 2022 r.
2022/C 465/17	Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 3 maja 2022 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Rady w sprawie wyboru posłów do Parlamentu Europejskiego w powszechnych wyborach bezpośrednich, uchylającego decyzję Rady (76/787/EWWiS, EWG, Euratom) oraz Akt dotyczący wyborów przedstawicieli do Parlamentu Europejskiego w powszechnych wyborach bezpośrednich załączony do tej decyzji (2020/2220(INL) – 2022/0902(APP)))	171
2022/C 465/18	Poprawki przyjęte przez Parlament Europejski w dniu 3 maja 2022 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającego załączniki IV i V do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1021 dotyczącego trwałych zanieczyszczeń organicznych (COM(2021)0656 – C9-0396/2021 – 2021/0340(COD))	199
2022/C 465/19	Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 3 maja 2022 r. w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy Rady zmieniającej dyrektywę 2006/112/WE w odniesieniu do przedłużenia okresu stosowania fakultatywnego mechanizmu odwrotnego obciążenia w związku z dostawami niektórych towarów i usług podatnych na oszustwa oraz mechanizmu szybkiego reagowania na oszustwa związane z podatkiem VAT (COM(2022)0039 – C9-0053/2022 – 2022/0027(CNS))	209
2022/C 465/20	Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 3 maja 2022 r. w sprawie wniosku dotyczącego decyzji Rady w sprawie stosowania przepisów dorobku Schengen w obszarze Systemu Informacyjnego Schengen w Republice Cypryjskiej (COM(2021)0472 – C9-0350/2021 – 2021/0266(NLE))	210
2022/C 465/21	Decyzja Parlamentu Europejskiego z dnia 3 maja 2022 r. w sprawie powołania Lefterisa Christoforou na członka Trybunału Obrachunkowego (C9-0042/2022 – 2022/0802(NLE))	211
2022/C 465/22	Decyzja Parlamentu Europejskiego z dnia 3 maja 2022 r. w sprawie powołania George’a Mariusa Hyzlera na członka Trybunału Obrachunkowego (C9-0043/2022 – 2022/0803(NLE))	212
	Środa, 4 maja 2022 r.
2022/C 465/23	P9_TA(2022)0142 Umocnienie mandatu Europolu: współpraca Europolu z podmiotami prywatnymi, przetwarzanie danych osobowych przez Europol na potrzeby dochodzeń karnych oraz rola Europolu w dziedzinie badań naukowych i innowacji ***I Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 4 maja 2022 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającego rozporządzenie (UE) 2016/794 w odniesieniu do współpracy Europolu z podmiotami prywatnymi, przetwarzania danych osobowych przez Europol w celu wspierania postępowań przygotowawczych oraz roli Europolu w zakresie badań naukowych i innowacji (COM(2020)0796 – C9-0401/2020 – 2020/0349(COD)) P9_TC1-COD(2020)0349 Stanowisko Parlamentu Europejskiego przyjęte w pierwszym czytaniu w dniu 4 maja 2022 r. w celu przyjęcia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/… zmieniającego rozporządzenie (UE) 2016/794 w odniesieniu do współpracy Europolu z podmiotami prywatnymi, przetwarzania danych osobowych przez Europol w celu wspierania postępowań przygotowawczych oraz roli Europolu w zakresie badań naukowych i innowacji	213
2022/C 465/24	Poprawki przyjęte przez Parlament Europejski w dniu 4 maja 2022 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie subsydiów zagranicznych zakłócających rynek wewnętrzny (COM(2021)0223 – C9-0167/2021 – 2021/0114(COD))	217
2022/C 465/25	Decyzja Parlamentu Europejskiego w sprawie niewyrażania sprzeciwu wobec rozporządzenia delegowanego Komisji z dnia 8 kwietnia 2022 r. zmieniającego rozporządzenie delegowane (UE) 2021/2306 w odniesieniu do przepisów przejściowych dotyczących świadectw kontroli wydawanych w Ukrainie (C(2022)02164 – 2022/2637(DEA))	255
	Czwartek, 5 maja 2022 r.
2022/C 465/26	P9_TA(2022)0198 Przepisy przejściowe dotyczące opakowania i oznakowania weterynaryjnych produktów leczniczych ***I Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 5 maja 2022 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego przepisy przejściowe dotyczące opakowania i oznakowania opakowania weterynaryjnych produktów leczniczych dopuszczonych do obrotu zgodnie z dyrektywą 2001/82/WE lub rozporządzeniem (WE) nr 726/2004 (COM(2022)0076 – C9-0054/2022 – 2022/0053(COD)) P9_TC1-COD(2022)0053 Stanowisko Parlamentu Europejskiego przyjęte w pierwszym czytaniu w dniu 5 maja 2022 r. w celu przyjęcia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/… ustanawiającego przepisy przejściowe dotyczące opakowania i oznakowania opakowania weterynaryjnych produktów leczniczych dopuszczonych do obrotu lub zarejestrowanych zgodnie z dyrektywą 2001/82/WE lub rozporządzeniem (WE) nr 726/2004	257

„Pentachlorofenol, jego sole i estry	87-86-5 i inne	201-778-6 i inne	100 mg/kg
Dikofol	115-32-2	204-082-0	50 mg/kg
Kwas perfluorooktanowy (PFOA), jego sole i związki pochodne	335-67-1 i inne	206-397-9 i inne	1 mg/kg
			(PFOA oraz jego sole),
			40 mg/kg
			( związki pochodne PFOA)”

„Pentachlorofenol (PCP), jego sole i estry	87-86-5 i inne	201-778-6 i inne	100 mg/kg
Dikofol	115-32-2	204-082-0	50 mg/kg
Kwas perfluorooktanowy (PFOA), jego sole i związki pochodne	335-67-1 i inne	206-397-9 i inne	0,1 mg/kg
			(PFOA oraz jego sole),
			20 mg/kg
			( suma związków pochodnych PFOA)
Kwas perfluoroheksanosulfonowy (PFHxS), jego sole i związki pochodne	355-46-4 i inne	355-46-4 i inne	0,1 mg/kg
			(PFHxS oraz jego sole),
			20 mg/kg
			(związki pochodne PFHxS)”

Spis treści		Strona

	PARLAMENT EUROPEJSKI SESJA 2022–2023 Posiedzenia od 2 do 5 maja 2022 r. Teksty przyjęte w dniu 4 maja 2022 r. dotyczące absolutoriów z wykonania budżetu za rok 2020 zostały opublikowane w Dz.U. L 258 z 5.10.2022 . TEKSTY PRZYJĘTE	1

	I Rezolucje, zalecenia i opinie
	REZOLUCJE
	Parlament Europejski
	Wtorek, 3 maja 2022 r.
2022/C 465/01	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 3 maja 2022 r. w sprawie kierunku zrównoważonej niebieskiej gospodarki w UE: rola sektorów rybołówstwa i akwakultury (2021/2188(INI))	2
2022/C 465/02	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 3 maja 2022 r. w sprawie planu działania UE na rzecz rolnictwa ekologicznego (2021/2239(INI))	22
2022/C 465/03	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 3 maja 2022 r. w sprawie prześladowania mniejszości z powodu przekonań lub religii (2021/2055(INI))	33
2022/C 465/04	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 3 maja 2022 r. W kierunku unijnej strategii wspierania edukacji dzieci na świecie: łagodzenie skutków pandemii COVID-19 (2021/2209(INI))	44
2022/C 465/05	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 3 maja 2022 r. w sprawie osiągnięcia przez kobiety niezależności ekonomicznej dzięki przedsiębiorczości i samozatrudnieniu (2021/2080(INI))	54
2022/C 465/06	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 3 maja 2022 r. w sprawie sztucznej inteligencji w epoce cyfrowej (2020/2266(INI))	65
	Środa, 4 maja 2022 r.
2022/C 465/07	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 4 maja 2022 r. w sprawie działań następczych w związku z konkluzjami Konferencji w sprawie przyszłości Europy (2022/2648(RSP))	109
	Czwartek, 5 maja 2022 r.
2022/C 465/08	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 5 maja 2022 r. w sprawie Osmana Kavali w Turcji (2022/2656(RSP))	112
2022/C 465/09	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 5 maja 2022 r. w sprawie doniesień o nieustającym procederze pozyskiwania narządów w Chinach (2022/2657(RSP))	117
2022/C 465/10	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 5 maja 2022 r. w sprawie systematycznych represji wobec opozycji politycznej w Kambodży (2022/2658(RSP))	120
2022/C 465/11	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 5 maja 2022 r. w sprawie polityki konkurencji – sprawozdanie roczne za 2021 r. (2021/2185(INI))	124
2022/C 465/12	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 5 maja 2022 r. w sprawie zagrożeń dla stabilności, bezpieczeństwa i demokracji w Afryce Zachodniej i Sahelu (2022/2650(RSP))	137
2022/C 465/13	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 5 maja 2022 r. w sprawie trwających wysłuchań na mocy art. 7 ust. 1 TUE dotyczących Polski i Węgier (2022/2647(RSP))	147
2022/C 465/14	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 5 maja 2022 r. w sprawie aktualnego stanu współpracy UE–Mołdawia (2022/2651(RSP))	151
2022/C 465/15	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 5 maja 2022 r. w sprawie wpływu wojny w Ukrainie na kobiety (2022/2633(RSP))	155
2022/C 465/16	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 5 maja 2022 r. w sprawie wpływu nielegalnej wojny napastniczej prowadzonej przez Rosję w Ukrainie na sektory transportu i turystyki Unii Europejskiej (2022/2643(RSP))	164