ISSN 1977-1002

Dziennik Urzędowy

Unii Europejskiej

C 132

European flag  

Wydanie polskie

Informacje i zawiadomienia

Rocznik 65
24 marca 2022


Spis treści

Strona

 

 

PARLAMENT EUROPEJSKI
SESJA 2021–2022
Posiedzenia od 4 do 7 października 2021 r.
TEKSTY PRZYJĘTE

1


 

I   Rezolucje, zalecenia i opinie

 

REZOLUCJE

 

Parlament Europejski

 

Środa, 6 października 2021 r.

2022/C 132/01

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 6 października 2021 r. w sprawie roli polityki rozwoju w odpowiedzi na utratę różnorodności biologicznej w krajach rozwijających się w kontekście realizacji Agendy na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 (2020/2274(INI))

2

2022/C 132/02

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 6 października 2021 r. w sprawie sztucznej inteligencji w prawie karnym i jej stosowania przez policję i organy wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych (2020/2016(INI))

17

2022/C 132/03

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 6 października 2021 r. w sprawie wpływu, jaki na kobiety i dzieci wywierają przemoc ze strony partnera oraz prawo pieczy nad dzieckiem (2019/2166(INI))

27

2022/C 132/04

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 6 października 2021 r. w sprawie ram polityki bezpieczeństwa ruchu drogowego UE na lata 2021–2030 – zalecenia dotyczące kolejnych kroków w kierunku realizacji wizji zero (2021/2014(INI))

45

2022/C 132/05

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 6 października 2021 r. w sprawie odbudowy stad ryb w Morzu Śródziemnym: ocena i dalsze działania (2019/2178(INI))

56

2022/C 132/06

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 6 października 2021 r. w sprawie rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2021/1449 z dnia 3 września 2021 r. zmieniającego rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 540/2011 w odniesieniu do przedłużenia okresów zatwierdzenia substancji czynnych: 2-fenylofenol (wraz z jego solami takimi jak sól sodowa), 8-hydroksychinolina, amidosulfuron, bifenoks, chloromekwat, chlorotoluron, klofentezyna, chlomazon, cypermetryna, daminozyd, deltametryna, dikamba, difenokonazol, diflufenikan, dimetachlor, etofenproks, fenoksaprop-P, fenpropidyna, fludioksonil, flufenacet, fostiazat, indoksakarb, lenacyl, MCPA, MCPB, nikosulfuron, oleje parafinowe, olej parafinowy, penkonazol, pikloram, propachizafop, prosulfokarb, chizalofop-P-etylowy, chizalofop-P-tefurylowy, siarka, tetrakonazol, trialat, triflusulfuron i tritosulfuron (2021/2869(RSP))

65

2022/C 132/07

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 6 października 2021 r. w sprawie przyszłości stosunków między UE a Stanami Zjednoczonymi (2021/2038(INI))

70

 

Czwartek, 7 października 2021 r.

2022/C 132/08

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 7 października 2021 r. w sprawie sprawozdania z wykonania dotyczącego funduszy powierniczych UE oraz Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji (2020/2045(INI))

88

2022/C 132/09

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 7 października 2021 r. w sprawie stanu zdolności cyberobronnych UE (2020/2256(INI))

102

2022/C 132/10

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 7 października 2021 r. w sprawie Arktyki: możliwości, obawy i wyzwania związane z bezpieczeństwem (2020/2112(INI))

113

2022/C 132/11

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 7 października 2021 r. w sprawie ochrony osób z niepełnosprawnościami za pośrednictwem petycji: zdobyte doświadczenia (petycje nr 2582/2013, 2551/2014, 0074/2015, 0098/2015, 1140/2015, 1305/2015, 1394/2015, 0172/2016, 0857/2016, 1056/2016, 1147/2016, 0535/2017, 1077/2017, 0356/2018, 0367/2018, 0371/2018, 0530/2018, 0724/2018, 0808/2018, 0959/2018, 0756/2019, 0758/2019, 0954/2019, 1124/2019, 1170/2019, 1262/2019, 0294/2020, 0470/2020, 0527/2020, 0608/2020, 0768/2020, 0988/2020, 1052/2020, 1139/2020, 1205/2020, 1299/2020, 0103/2021 i inne) (2020/2209(INI))

129

2022/C 132/12

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 7 października 2021 r. w sprawie unii bankowej – sprawozdanie za rok 2020 (2020/2122(INI))

151

2022/C 132/13

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 7 października 2021 r. w sprawie reformy polityki unijnej dotyczącej szkodliwych praktyk podatkowych (w tym reformy Grupy ds. Kodeksu Postępowania) (2020/2258(INI))

167

2022/C 132/14

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 7 października 2021 r. w sprawie sytuacji w zakresie praw człowieka w Mjanmie, w tym sytuacji grup religijnych i etnicznych (2021/2905(RSP))

179

2022/C 132/15

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 7 października 2021 r. w sprawie Paula Rusesabaginy w Rwandzie (2021/2906(RSP))

186

2022/C 132/16

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 7 października 2021 r. w sprawie antyaborcyjnego prawa stanowego w Teksasie (Stany Zjednoczone) (2021/2910(RSP))

189

2022/C 132/17

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 7 października 2021 r. w sprawie sytuacji na Białorusi po roku protestów i brutalnych represji (2021/2881(RSP))

196

2022/C 132/18

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 7 października 2021 r. w sprawie sytuacji humanitarnej w Tigraju (2021/2902(RSP))

205


 

III   Akty przygotowawcze

 

Parlament Europejski

 

Wtorek, 5 października 2021 r.

2022/C 132/19

P9_TA(2021)0397
Ochrona środowiska – rozporządzenie w sprawie konwencji z Aarhus ***I
Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 5 października 2021 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1367/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 września 2006 r. w sprawie zastosowania postanowień Konwencji z Aarhus o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska do instytucji i organów Wspólnoty (COM(2020)0642 – C9-0321/2020 – 2020/0289(COD))
P9_TC1-COD(2020)0289
Stanowisko Parlamentu Europejskiego przyjęte w pierwszym czytaniu w dniu 5 października 2021 r. w celu przyjęcia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/… zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1367/2006 w sprawie zastosowania postanowień Konwencji z Aarhus o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska do instytucji i organów Wspólnoty

212

2022/C 132/20

Decyzja Parlamentu Europejskiego z dnia 5 października 2021 r. w sprawie powołania i składu liczbowego Delegacji do Zgromadzenia Parlamentarnego Partnerstwa UE–Zjednoczone Królestwo (2021/2917(RSO))

215

2022/C 132/21

Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 5 października 2021 r. w sprawie projektu decyzji Rady dotyczącej zawarcia, w imieniu Unii Europejskiej, Umowy o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów między Unią Europejską, z jednej strony, a Rządem Grenlandii i Rządem Danii, z drugiej strony, oraz protokołu wykonawczego do tej umowy (06566/2021 – C9-0154/2021 – 2021/0037(NLE))

216

2022/C 132/22

Rezolucja nieustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 5 października 2021 r. w sprawie projektu decyzji Rady dotyczącej zawarcia Umowy o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów między Unią Europejską, z jednej strony, a Rządem Grenlandii i Rządem Danii, z drugiej strony, oraz protokołu wykonawczego do tej umowy (06566/2021 – C9-0154/2021 – 2021/0037M(NLE))

217

2022/C 132/23

Decyzja Parlamentu Europejskiego z dnia 5 października 2021 r. w sprawie propozycji mianowania Julii Laffranque na członkinię komitetu ustanowionego na podstawie art. 255 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (2021/2171(INS))

221

2022/C 132/24

Decyzja Parlamentu Europejskiego z dnia 5 października 2021 r. w sprawie propozycji mianowania przewodniczącego Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA) (N9-0058/2021 – C9-0369/2021 – 2021/0902(NLE))

222

2022/C 132/25

Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 5 października 2021 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Rady czasowo zawieszającego cła autonomiczne Wspólnej Taryfy Celnej na przywóz niektórych produktów przemysłowych na Wyspy Kanaryjskie (COM(2021)0392 – C9-0351/2021 – 2021/0209(CNS))

223


Skróty i symbole

*

Procedura konsultacji

***

Procedura zgody

***I

Zwykła procedura ustawodawcza: pierwsze czytanie

***II

Zwykła procedura ustawodawcza: drugie czytanie

***III

Zwykła procedura ustawodawcza: trzecie czytanie

(Wskazana procedura opiera się na podstawie prawnej zaproponowanej w projekcie aktu)

Poprawki Parlamentu:

Nowe fragmenty tekstu zaznacza się wytłuszczonym drukiem i kursywą . Fragmenty tekstu, które zostały skreślone, zaznacza się za pomocą symbolu ▌ lub przekreśla. Zmianę brzmienia zaznacza się przez wyróżnienie nowego tekstu wytłuszczonym drukiem i kursywą i usunięcie lub przekreślenie zastąpionego tekstu.

PL

 


24.3.2022   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 132/1


PARLAMENT EUROPEJSKI

SESJA 2021–2022

Posiedzenia od 4 do 7 października 2021 r.

TEKSTY PRZYJĘTE

 


I Rezolucje, zalecenia i opinie

REZOLUCJE

Parlament Europejski

Środa, 6 października 2021 r.

24.3.2022   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 132/2


P9_TA(2021)0404

Rola polityki rozwoju w odpowiedzi na utratę różnorodności biologicznej w krajach rozwijających się w kontekście realizacji Agendy na rzecz równoważonego rozwoju 2030

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 6 października 2021 r. w sprawie roli polityki rozwoju w odpowiedzi na utratę różnorodności biologicznej w krajach rozwijających się w kontekście realizacji Agendy na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 (2020/2274(INI))

(2022/C 132/01)

Parlament Europejski,

uwzględniając Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody,

uwzględniając Konwencję ONZ o różnorodności biologicznej (CBD) z 1992 r. i zbliżające się 15. posiedzenie Konferencji Stron tej konwencji (COP15),

uwzględniając Międzynarodowy traktat o zasobach genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa,

uwzględniając Deklarację praw ludów tubylczych ONZ z 2007 r.,

uwzględniając deklarację ONZ z 2018 r. w sprawie praw ludności wiejskiej i innych osób pracujących na obszarach wiejskich,

uwzględniając sprawozdanie specjalne Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC) z 2019 r. w sprawie zmiany klimatu i gruntów,

uwzględniając sprawozdanie specjalne IPCC z 2019 r. w sprawie oceanów i kriosfery w zmieniającym się klimacie,

uwzględniając sprawozdanie z globalnej oceny różnorodności biologicznej i usług ekosystemowych z 2019 r. sporządzone przez Międzyrządową Platformę Naukowo-Polityczną w sprawie Różnorodności Biologicznej i Funkcjonowania Ekosystemów (IPBES),

uwzględniając sprawozdanie z warsztatów IPBES na temat różnorodności biologicznej i pandemii, opublikowane 29 października 2020 r.,

uwzględniając sprawozdanie specjalnej sprawozdawczyni ONZ ds. praw ludów tubylczych przedłożone Zgromadzeniu Ogólnemu ONZ w 2016 r.,

uwzględniając konwencję nr 169 Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) z 1989 r. dotyczącą ludności tubylczej i plemiennej,

uwzględniając 5. globalną prognozę w dziedzinie różnorodności biologicznej z 15 września 2020 r., opracowaną przez Sekretariat Konwencji o różnorodności biologicznej,

uwzględniając szczyt ONZ w sprawie różnorodności biologicznej, który odbył się 30 września 2020 r.,

uwzględniając Agendę ONZ na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 i cele zrównoważonego rozwoju ONZ,

uwzględniając Konwencję Narodów Zjednoczonych o prawie morza,

uwzględniając oświadczenie z Cancún w sprawie promowania zrównoważonego pasterstwa i produkcji zwierzęcej z myślą o ochronie różnorodności biologicznej użytków zielonych i terenów wypasu, przyjęte podczas 13. Konferencji Stron CBD 14 grudnia 2016 r.,

uwzględniając sprawozdanie panelu ekspertów wysokiego szczebla ds. bezpieczeństwa żywnościowego i żywienia przy Komitecie ds. Światowego Bezpieczeństwa Żywnościowego z lipca 2019 r. dotyczące rozwiązania agroekologicznego i innych innowacyjnych rozwiązań dla zrównoważonego rolnictwa i systemów żywnościowych, poprawiających bezpieczeństwo żywnościowe i żywienie,

uwzględniając sprawozdanie FAO w sprawie stanu wiedzy o różnorodności biologicznej gleby – aktualna sytuacja, wyzwania i możliwości, opublikowane w 2020 r.,

uwzględniając Konwencję o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem (CITES) oraz Konwencję o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt (CMS),

uwzględniając globalną analizę z 2020 r. przygotowaną przez organizację Front Line Defenders,

uwzględniając udoskonalone europejskie wskaźniki różnorodności biologicznej (SEBI) z 2020 r., opublikowane przez Europejską Agencję Środowiska,

uwzględniając wspólny komunikat Komisji i Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa z dnia 9 marca 2020 r. pt. „W kierunku kompleksowej strategii współpracy z Afryką” (JOIN(2020)0004),

uwzględniając komunikat Komisji z dnia 24 lutego 2021 r. pt. „Budując Europę odporną na zmianę klimatu – nowa Strategia w zakresie przystosowania do zmiany klimatu’” (COM(2021)0082),

uwzględniając komunikat Komisji z dnia 20 maja 2020 r. pt. „Strategia »od pola do stołu« na rzecz sprawiedliwego, zdrowego i przyjaznego dla środowiska systemu żywnościowego” (COM(2020)0381),

uwzględniając komunikat Komisji z dnia 25 maja 2020 r. pt. „Unijna strategia na rzecz bioróżnorodności 2030 – Przywracanie przyrody do naszego życia” (COM(2020)0380),

uwzględniając zalecenie Komisji 2013/396/UE z dnia 11 czerwca 2013 r. w sprawie wspólnych zasad dotyczących mechanizmów zbiorowego dochodzenia roszczeń o zaprzestanie bezprawnych praktyk oraz roszczeń odszkodowawczych w państwach członkowskich, dotyczących naruszeń praw przyznanych na mocy prawa Unii (1),

uwzględniając komunikat Komisji z dnia 23 lipca 2019 r. w sprawie intensyfikacji działań UE na rzecz ochrony i odtwarzania światowych lasów (COM(2019)0352) oraz późniejsze konkluzje Rady,

uwzględniając konkluzje Rady z dnia 15 maja 2017 r. w sprawie ludów tubylczych,

uwzględniając nowy Europejski konsensus w sprawie rozwoju z 2017 r.,

uwzględniając plan działań UE na rzecz egzekwowania prawa, zarządzania i handlu w dziedzinie leśnictwa przyjęty w listopadzie 2003 r.,

uwzględniając szczegółową analizę dotyczącą handlu i różnorodności biologicznej, opublikowaną w czerwcu 2020 r. przez Dyrekcję Generalną Parlamentu ds. Polityki Zewnętrznej (2),

uwzględniając przegląd śródokresowy unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności (3),

uwzględniając szczegółową analizę dotyczącą związku między utratą różnorodności biologicznej a rozprzestrzenianiem się chorób odzwierzęcych, opublikowaną w grudniu 2020 r. przez Dyrekcję Generalną Parlamentu ds. Polityki Wewnętrznej (4),

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 3 lipca 2018 r. w sprawie łamania praw rdzennej ludności na świecie, w tym masowego wykupu gruntów rolnych (5),

uwzględniając badanie na temat ludów tubylczych, przemysłu wydobywczego i praw człowieka, opublikowane we wrześniu 2014 r. przez Dyrekcję Generalną Parlamentu ds. Polityki Zewnętrznej (6),

uwzględniając szczegółową analizę dotyczącą wyzwań związanych z prawami środowiskowymi i prawami ludów tubylczych w Amazonii, opublikowane w czerwcu 2020 r. przez Dyrekcję Generalną Parlamentu ds. Polityki Zewnętrznej (7),

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 22 października 2020 r. zawierającą zalecenia dla Komisji w sprawie unijnych ram prawnych mających na celu zatrzymanie i odwrócenie globalnego wylesiania spowodowanego przez UE (8),

uwzględniając Europejski Zielony Ład,

uwzględniając art. 54 Regulaminu,

uwzględniając sprawozdanie Komisji Rozwoju (A9-0258/2021),

A.

mając na uwadze, że źródła utrzymania około 70 % osób ubogich na świecie są bezpośrednio uzależnione od różnorodności biologicznej;

B.

mając na uwadze, że utrata różnorodności biologicznej zachodzi głównie w krajach rozwijających się;

C.

mając na uwadze, że różnorodność biologiczna wciąż pozostaje istotnym źródłem z punktu widzenia opracowywania leków;

D.

mając na uwadze, że według najbardziej kompleksowych szacunków globalnych usługi ekosystemowe przynoszą korzyści o wartości 125–140 bln USD rocznie, tj. ponad półtorakrotność światowego PKB (9);

E.

mając na uwadze, że zmiana klimatu wpływa na różnorodność biologiczną, a zarazem różnorodność biologiczna znacząco przyczynia się do łagodzenia zmiany klimatu i przystosowywania się do niej poprzez usługi ekosystemowe, które istnieją dzięki bioróżnorodności;

F.

mając na uwadze, że w nadchodzących dziesięcioleciach przewiduje się spadek różnorodności biologicznej i usług ekosystemowych, a jednocześnie wzrost podaży i popytu na materiały pozyskane z surowców naturalnych o bieżącej wartości rynkowej (żywność, pasza, drewno i bioenergia);

G.

mając na uwadze, że główne obciążenia dla różnorodności biologicznej lądów oraz mórz i innych wód obejmują utratę i fragmentację siedlisk (szczególnie ze względu na ekspansję i intensyfikację rolnictwa), nadmierną eksploatację zasobów naturalnych (np. ryb), zanieczyszczenie, inwazyjne gatunki obce oraz zmianę klimatu;

H.

mając na uwadze, że według sprawozdania IPBES z globalnej oceny różnorodności biologicznej i usług ekosystemowych z 2019 r. nie udało się osiągnąć większości celów z Aichi w zakresie ochrony różnorodności biologicznej wyznaczonych na 2020 r.;

I.

mając na uwadze, że w sprawozdaniu Światowego Forum Ekonomicznego z 2020 r. dotyczącym zagrożeń globalnych za największe ryzyko systemowe dla naszej światowej gospodarki uznano ryzyko środowiskowe;

J.

mając na uwadze, że OECD szacuje przepływy finansowe potencjalnie szkodliwe dla różnorodności biologicznej (wynikające z dotacji do paliw kopalnych i rolnictwa) na 500 mld USD rocznie, czyli niemal dziesięć razy więcej niż globalne przepływy finansowe przeznaczone na ochronę różnorodności biologicznej i jej zrównoważone użytkowanie, oraz mając na uwadze, że koszty zaniechania działań w dziedzinie różnorodności biologicznej są wysokie i według oczekiwań jeszcze wzrosną (10);

K.

mając na uwadze, że według IPBES zmiana użytkowania gruntów, ekspansja rolnictwa i urbanizacja odpowiadają za ponad 30 % nowo pojawiających się chorób;

L.

mając na uwadze, że niedawne badania pokazują, że od 1,65 do 1,87 mld ludzi należących do społeczności tubylczych i lokalnych oraz potomków ludności pochodzenia afrykańskiego żyje na ważnych obszarach ochrony różnorodności biologicznej na świecie; mając na uwadze, że według innych ustaleń 56 % mieszkańców ważnych obszarów ochrony różnorodności biologicznej to jednocześnie mieszkańcy krajów o niskim i niższym średnim dochodzie; mając na uwadze, że tylko 9 % mieszka w krajach o wysokim dochodzie; mając na uwadze, że według inicjatywy „Prawa i zasoby” podkreśla to nieproporcjonalny wpływ ochrony na globalne Południe;

M.

mając na uwadze, że istnieją dowody naukowe na złożony związek między utratą różnorodności biologicznej a rosnącym ryzykiem chorób odzwierzęcych, takich jak COVID-19;

N.

mając na uwadze, że zaspokajanie podstawowych potrzeb i źródła utrzymania społeczności tubylczych i lokalnych są w bardzo dużym stopniu uzależnione od ziemi, zasobów naturalnych i ekosystemów, przy czym należy brać pod uwagę, że niski poziom życia oraz wykluczenie z życia politycznego i gospodarczego mogą skutkować poważnymi konfliktami o korzystanie z zasobów naturalnych i prawa do ziemi;

O.

mając na uwadze, że tradycyjne terytoria tubylcze zajmują ok. 22 % powierzchni lądów na świecie i pokrywają się z obszarami, na których występuje 80 % różnorodności biologicznej planety;

P.

mając na uwadze, że obszary chronione mogą sprzyjać zachowaniu różnorodności biologicznej z korzyścią dla całej ludzkości, ale w niektórych przypadkach wiążą się również z łamaniem na dużą skalę praw człowieka przysługujących społecznościom tubylczym i lokalnym;

Q.

mając na uwadze, że ludy tubylcze wciąż należą do najuboższych wśród ubogich, oraz mając na uwadze, że jedną z największych trudności dla społeczności tubylczych na całym świecie jest uzyskanie prawnego uznania zbiorowej własności ziem ich przodków, zwłaszcza gdy terenom tym nadano status obszarów chronionych;

R.

mając na uwadze, że szacuje się, iż 50 % obszarów chronionych na całym świecie znajduje się na gruntach tradycyjnie zajmowanych i użytkowanych przez społeczności tubylcze, oraz że odsetek ten jest najwyższy w obu Amerykach, a w Ameryce Środkowej może przekraczać 90 %;

S.

mając na uwadze, że nieuznawanie zwyczajowych praw ludów i społeczności tubylczych do ziemi rodzi ryzyko masowego wykupu i dzierżawy ziemi i zagraża w ten sposób źródłom utrzymania tej ludności oraz jej zdolności reagowania na zmianę klimatu lub utratę różnorodności biologicznej;

T.

mając na uwadze, że specjalny sprawozdawca ONZ ds. praw ludów tubylczych uznał przemysł wydobywczy za główne źródło konfliktów i przemocy na terytoriach zamieszkałych przez ludy tubylcze;

U.

mając na uwadze, że jak odnotowała organizacja Front Line Defenders w analizie globalnej z 2020 r., w tymże roku zamordowano co najmniej 331 obrońców praw człowieka, z których 69 % było obrońcami środowiska, a 26 % działało konkretnie na rzecz praw społeczności tubylczych;

V.

mając na uwadze, że zgodnie z CBD UE dąży do osiągnięcia celu, jakim jest ochrona co najmniej 30 % różnorodności biologicznej;

W.

mając na uwadze, że coraz więcej badań wykazuje, że społeczności tubylcze i lokalne mają niezwykle istotną wiedzę i odgrywają żywotną rolę w zrównoważonym zarządzaniu zasobami naturalnymi i ochronie różnorodności biologicznej, a także w poprawie źródeł utrzymania na obszarach wiejskich i we wzmacnianiu odporności miejscowej ludności i społeczności; mając na uwadze, że światowych celów w zakresie różnorodności biologicznej nie można osiągnąć bez uznania i poszanowania praw społeczności tubylczych i lokalnych;

X.

mając na uwadze, że w Europejskim Zielonym Ładzie UE przedstawiła zdecydowane zobowiązania i cele ekologiczne, ale całkowity ślad ekologiczny UE pozostaje wysoki, co ma negatywne skutki dla środowiska w krajach rozwijających się; mając na uwadze, że celem unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności jest osiągnięcie do 2050 r. stanu odbudowy, odporności i odpowiedniej ochrony wszystkich światowych ekosystemów, zgodnie z Agendą na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030, oraz że w strategii tej zobowiązano się doprowadzić do tego, żeby do 2050 r. ustało wymieranie gatunków spowodowane działalnością człowieka, przy czym zasadą będzie odpowiedzialność międzypokoleniowa i przestrzeganie zasady równości, w tym poszanowanie praw, oraz pełny i faktyczny udział społeczności tubylczych i lokalnych; mając na uwadze, że strategię wsparcia przez UE i jej państwa członkowskie krajów rozwijających się należy planować tak, by przewidywała skutki zmiany klimatu i utraty różnorodności biologicznej;

Y.

mając na uwadze, że różnorodność biologiczna ma zasadnicze znaczenie dla bezpieczeństwa żywnościowego, dobrostanu ludzi i rozwoju na całym świecie; mając na uwadze, że korzyści, jakie ekosystemy przynoszą człowiekowi, obejmują między innymi oczyszczanie wody i powietrza, zwalczanie agrofagów i chorób, zapylanie roślin, żyzność gleby, różnorodność genetyczną, zaopatrzenie w wodę słodką, ochronę przeciwpowodziową, pochłanianie dwutlenku węgla oraz odporność na zmianę klimatu; mając na uwadze, że lasy są siedliskiem ponad 75 % lądowej różnorodności biologicznej na świecie, a źródła utrzymania ponad 25 % ludności świata zależą od zasobów leśnych; mając na uwadze, że pandemia COVID-19 uwypukliła, że istnieją obszary nierówności w systemach rolno-spożywczych i że trzeba dostosować i udoskonalić w zrównoważony sposób produkcję drobnych producentów rolnych w krajach rozwijających się, przeprowadzić transformację systemów rolno-spożywczych i ukierunkować rolnictwo na zrównoważenie klimatyczne;

Z.

mając na uwadze, że w sprawozdaniu specjalnym IPCC z 8 sierpnia 2019 r. w sprawie zmiany klimatu i gruntów wykazano, że społeczności tubylcze posiadają bogate doświadczenie w przystosowywaniu się do zmienności klimatu i wykorzystują swoją tradycyjną wiedzę, co zwiększa ich odporność;

AA.

mając na uwadze, że w sprawozdaniu specjalnym IPCC z 24 września 2019 r. w sprawie oceanów i kriosfery w zmieniającym się klimacie także udowodniono korzyści, jakie płyną z łączenia wiedzy naukowej z wiedzą lokalną i tubylczą dla zapewnienia odporności;

AB.

mając na uwadze, że art. 8 lit. j) CBD zobowiązuje państwa-strony, aby respektowały i utrzymywały wiedzę, innowacje oraz praktyki społeczności tubylczych i lokalnych sprzyjające ochronie i zrównoważonemu użytkowaniu różnorodności biologicznej; mając jednak na uwadze, że w CBD nie uznano wyraźnie praw człowieka należnych ludności tubylczej;

AC.

mając na uwadze, że Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) szacuje, iż na całym świecie doszło do utraty około 75 % różnorodności genetycznej roślin, zaś 75 % światowej żywności pozyskuje się z jedynie 12 gatunków roślin i 5 gatunków zwierząt, co stanowi poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa żywnościowego na świecie;

AD.

mając na uwadze, że utrata różnorodności genetycznej, zwłaszcza zastąpienie lokalnych, dobrze przystosowanych odmian innymi odmianami, prowadzi do wzrostu podatności na agrofagi, choroby i zmiany środowiskowe, w tym zmianę klimatu; mając na uwadze, że globalizacja rynku w rolnictwie jest czynnikiem napędzającym taką utratę różnorodności biologicznej w rolnictwie, oznaczającą mniejszą zdolność do innowacji i dostosowywania się do zmiany klimatu;

AE.

mając na uwadze, że według szacunków 30 % zagrożeń dla gatunków w skali globalnej wynika z handlu międzynarodowego;

AF.

mając na uwadze, że nielegalny handel dziką fauną i florą oraz nielegalny handel drewnem i surowcami mogą przyspieszać degradację i niszczenie różnorodności biologicznej w krajach, w których instytucje i przepisy dotyczące środowiska są mało wydolne;

AG.

mając na uwadze, że oceany są ogromnymi rezerwuarami różnorodności biologicznej i głównym regulatorem globalnego klimatu; mając również na uwadze, że ich ochrona ma decydujące znaczenie dla zrównoważonego rozwoju i eliminacji ubóstwa oraz zapewnienia zrównoważonych źródeł utrzymania i bezpieczeństwa żywnościowego miliardom ludzi; mając na uwadze, że zanieczyszczenie ekosystemów morskich tworzywami sztucznymi jest zarówno globalnym, jak i lokalnym problemem o potencjalnie poważnych konsekwencjach dla dzikiej fauny i flory, działalności gospodarczej i zdrowia ludzkiego w krajach rozwijających się; mając na uwadze, że skala tego zanieczyszczenia jest znacznie niedoszacowana i wciąż istnieją luki w wiedzy, w szczególności jeśli chodzi o oddziaływanie na obszary i społeczności nadbrzeżne; mając na uwadze, że według ostatniego sprawozdania Programu Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska (UNEP) na temat zlekceważenia wpływu odpadów morskich i zanieczyszczenia mórz tworzywami sztucznymi na sprawiedliwość środowiskową takie odpady i zanieczyszczenia wywierają nieproporcjonalny wpływ na osoby w trudnej sytuacji, zagrażają pełnemu i skutecznemu korzystaniu z praw człowieka i tworzą znaczne przeszkody dla osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju;

AH.

mając na uwadze, że w unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności zobowiązano się do uczciwego i sprawiedliwego podziału korzyści wynikających z wykorzystywania zasobów genetycznych związanych z różnorodnością biologiczną oraz do wspierania ram wspomagających, z wykorzystaniem narzędzi badawczych, innowacyjnych i technologicznych;

AI.

mając na uwadze, że przestępstwa przeciwko środowisku, których wartość UNEP i Interpol szacują na dwa razy wyższą niż globalny budżet na pomoc, przyspieszają utratę różnorodności biologicznej i zmianę klimatu, w szczególności ze względu na przestępstwa przeciw prawu leśnemu;

AJ.

mając na uwadze, że obszary o szczególnym znaczeniu dla różnorodności biologicznej i obszary dotknięte ubóstwem pokrywają się, ponieważ większość obszarów chronionych znajduje się w krajach, gdzie wskaźnik ubóstwa jest wysoki i gdzie nie ma bezpieczeństwa żywnościowego;

AK.

mając na uwadze, że w oświadczeniu z 3 grudnia 2019 r. Republika Malediwów zaapelowała o zmianę Rzymskiego Statutu Międzynarodowego Trybunału Karnego w celu uznania za przestępstwo czynów, które miałyby znamiona ekobójstwa;

AL.

mając na uwadze, że według sprawozdań IPBES wartość międzynarodowego legalnego handlu dziką fauną i florą wzrosła o 500 % od 2005 r. i o 2 000 % od lat 80. XX w. (11);

AM.

mając na uwadze, że UE jest jednym z największych światowych importerów dzikiej fauny i flory oraz produktów z nią związanych;

AN.

mając na uwadze, że światowy nielegalny handel dziką fauną i florą jest jedną z najbardziej dochodowych form zorganizowanej transgranicznej działalności przestępczej;

AO.

mając na uwadze, że według dotychczasowego scenariusza postępowania zmiana klimatu ma spowodować do 2100 r. spadek biomasy ryb o 30–40 % w niektórych regionach tropikalnych i wywrzeć silny wpływ na morską różnorodność biologiczną; mając na uwadze, że kraje w tych strefach są w dużej mierze uzależnione od rybołówstwa, ale nie mają zasobów socjalnych i finansowych, aby dostosować się i przygotować na przyszłość;

AP.

mając na uwadze, że Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody i Zasobów Przyrodniczych opowiada się za przekształceniem do 2020 r. co najmniej 30 % wszystkich siedlisk morskich w sieć podlegających szczególnie wysokiej ochronie obszarów morskich;

AQ.

mając na uwadze, że nielegalne, nieraportowane i nieuregulowane połowy (połowy NNN) zagrażają trwałości zasobów morskich na świecie, przyczyniając się do ich nadmiernej eksploatacji;

1.

wyraża poważne zaniepokojenie, że utrata różnorodności biologicznej i usług ekosystemowych osłabia postępy w realizacji około 80 % ocenianych zadań wyszczególnionych w celach zrównoważonego rozwoju; wzywa UE, aby nadal starała się ograniczyć jej ślad różnorodności biologicznej na całym świecie oraz dostosować go do ekologicznych granic ekosystemów;

2.

zaznacza, że zasoby naturalne stanowią bezpośrednie źródło utrzymania dla prawie połowy populacji ludzkiej, a zaspokojenie codziennych podstawowych potrzeby wielu osób znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji i najuboższych jest bezpośrednio zależne od różnorodności biologicznej; podkreśla w związku z tym, że utrata różnorodności biologicznej grozi uwydatnieniem nierówności i marginalizacją osób znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji, gdyż zmniejszy ich dostęp do środków umożliwiających zdrowe życie oraz ograniczy swobodę wyboru i podejmowania działań; przypomina, że różnorodności biologicznej zagraża zmiana klimatu, która zwiększa podatność tych osób na zagrożenia i podważa ich podstawowe prawa i godność; uważa, że państwa rozwijające się muszą otrzymać wsparcie w celu opracowania i wdrożenia skutecznej polityki łagodzenia zmiany klimatu i przystosowania się do niej;

3.

apeluje do UE, aby kompleksowo zajęła się podstawowymi przyczynami utraty różnorodności biologicznej i zgodnie z zasadą spójności polityki na rzecz rozwoju uwzględniała obowiązki ochrony i zrównoważonego wykorzystania zasobów oraz odtwarzania ekosystemów w zewnętrznej polityce współpracy na rzecz rozwoju i partnerstwach, co pozwoliłoby zmniejszyć presję wywieraną na różnorodność biologiczną na całym świecie;

4.

przypomina, że zrównoważony rozwój wymaga znalezienia właściwej równowagi między wymiarem gospodarczym, społecznym i środowiskowym; przypomina również, że ochrona, zrównoważone wykorzystywanie i przywracanie różnorodności biologicznej mają żywotne znaczenie dla osiągnięcia wielu celów polityki rozwoju, w tym zdrowia ludzi, łagodzenia zmiany klimatu i przystosowania się do niej, wczesnego ostrzegania, zmniejszania ryzyka związanego z klęskami żywiołowymi, bezpieczeństwa wodnego, żywnościowego i żywieniowego, rozwoju obszarów wiejskich i tworzenia miejsc pracy, zrównoważonego wykorzystywania lasów i ekosystemów rolniczych oraz stworzenia lub utrzymania odpornych systemów żywnościowych; przypomina, że osoby ubogie, zwłaszcza kobiety i ludzie młodzi, a także ludy tubylcze i inne społeczności zależne od zasobów naturalnych w niewspółmierny sposób ponoszą szkodliwe skutki degradacji ekosystemów;

5.

podkreśla, że UE jest również odpowiedzialna za ochronę różnorodności biologicznej na świecie i zrównoważone wykorzystywanie różnorodności biologicznej; podkreśla, że cele i założenia UE w zakresie różnorodności biologicznej powinny opierać się na solidnej wiedzy naukowej i należy je w pełni uwzględniać w działaniach zewnętrznych UE, zwłaszcza w zakresie strategii i umów o partnerstwie, w tym umów w sprawie połowów z krajami rozwijającymi się; nalega, aby nasilić działania, zwłaszcza na szczeblu regionalnym, służące ochronie i przywracaniu różnorodności biologicznej w takich krajach;

6.

przypomina o odpowiedzialności UE i rozwiniętych państw trzecich za utratę różnorodności biologicznej na szczeblu globalnym; wzywa UE do zwiększenia wsparcia finansowego i technicznego dla krajów rozwijających się na całym świecie, aby osiągnąć nowe globalne cele, walczyć z przestępstwami przeciwko środowisku i eliminować czynniki powodujące utratę różnorodności biologicznej;

7.

podkreśla spoczywający na państwach obowiązek ochrony ekosystemów naturalnych i charakteryzujących się bogatą różnorodnością biologiczną oraz zrównoważonego zarządzania nimi, a także ochrony praw człowieka i praw do ziemi przysługujących społecznościom tubylczym i lokalnym oraz potomkom Afrykańczyków, których przetrwanie zależy od tych ekosystemów;

8.

wzywa UE i jej państwa członkowskie, aby dodała do Karty praw podstawowych Unii Europejskiej prawo do bezpiecznego, czystego, zdrowego i zrównoważonego środowiska, popierała globalne uznanie tego prawa za prawo człowieka oraz wspierała kompleksową ochronę i obronę przyrody, różnorodności biologicznej i ekosystemów jako podstawy życia, uznając współzależność i prawo wszystkich ludzi, w tym przyszłych pokoleń, do przyrody, w szczególności poprzez egzekwowanie rygorystycznych norm dotyczących przejrzystości, udziału społeczeństwa i dostępu do wymiaru sprawiedliwości zgodnie z konwencją z Aarhus; w tym kontekście i z uwagi na to, że najpoważniejsze szkody dla ekosystemów występują w krajach rozwijających się, uważa za konieczne przeciwdziałanie wszelkim formom szkód środowiskowych w ekosystemach, w tym we wszystkich państwach trzecich, z którymi UE współpracuje, i w środowiskach, od których zależą osoby ubogie na świecie, oraz uważa, że w stosownych przypadkach należy zbadać, czy przyznanie praw do przyrody jest zasadne i pożyteczne;

9.

jest głęboko zaniepokojony poważną luką w danych, wskaźnikach i środkach finansowych niezbędnych do powstrzymania utraty różnorodności biologicznej oraz niespójnościami w monitorowaniu finansowania różnorodności biologicznej i sprawozdawczości w tym zakresie; przypomina, że ustanowienie konkretnych, wymiernych i ilościowych celów i wskaźników dla ram na okres po 2020 r. jest niezbędne do tego, by ułatwić monitorowanie postępów;

10.

z zadowoleniem przyjmuje afrykańską inicjatywę na rzecz Wielkiego Zielonego Muru i wzywa Komisję do wsparcia tego projektu;

11.

wzywa UE i jej państwa członkowskie, aby nasiliły działania służące lepszej ocenie i wartościowaniu różnorodności biologicznej i usług ekosystemowych oraz uwzględniały te wartości w procesie decyzyjnym;

12.

wyraża zadowolenie, że Instrument Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej (ISWMR) – „Globalny wymiar Europy” przyczyni się do osiągnięcia ogólnego celu wieloletnich ram finansowych (WRF) w zakresie różnorodności biologicznej; podkreśla, że planowanie, kontrola i monitorowanie ISWMR – „Globalny wymiar Europy” mają kluczowe znaczenie dla realizacji globalnych celów UE w dziedzinie różnorodności biologicznej; przypomina, że ISWMR – „Globalny wymiar Europy” powinien przyczynić się do realizacji ambitnych założeń, tj. przeznaczenia w 2024 r. 7,5 % rocznych wydatków w WRF na cele w zakresie różnorodności biologicznej, a począwszy od 2026 r. przeznaczania na te cele 10 % rocznych wydatków w WRF; apeluje o skuteczne stosowanie zasady „nie czyń poważnych szkód” w kontekście wszystkich wydatków i programów UE; apeluje o rozszerzenie ram sprawozdawczości i monitorowania zewnętrznej polityki UE w zakresie różnorodności biologicznej, m.in. poprzez szczegółowe przepisy dotyczące celów i wskaźników różnorodności biologicznej; w szerszym ujęciu wzywa UE i jej państwa członkowskie, aby wspierały badania naukowe i innowacje w zakresie zachowania i ochrony różnorodności biologicznej oraz rozwiązania agroekologiczne przynoszące istotne korzyści rozwojowe, a tym samym przyczyniające się do realizacji celów zrównoważonego rozwoju;

13.

ubolewa, że zewnętrzny budżet UE przeznaczony na wspieranie polityki w zakresie różnorodności biologicznej pozostaje zdecydowanie niski w porównaniu z budżetem przeznaczonym na politykę przeciwdziałania zmianie klimatu; apeluje o faktyczne zwiększenie środków na ochronę różnorodności biologicznej, zgodnie z porozumieniem w sprawie WRF, oraz o pomoc techniczną w opracowaniu dalszych narzędzi mobilizacji zasobów w odpowiedzi na globalne zobowiązania w zakresie różnorodności biologicznej; podkreśla, że należy śledzić, zgłaszać i stopniowo wycofywać dotacje szkodliwe dla środowiska oraz kierować je na działania sprzyjające różnorodności biologicznej, zgodnie z Agendą 2030 oraz odpowiednimi konwencjami i zobowiązaniami międzynarodowymi; postuluje, aby znaczną część oficjalnej pomocy rozwojowej UE na działania w dziedzinie klimatu przeznaczyć na wspieranie dodatkowych korzyści wynikających z zachowania różnorodności biologicznej służących łagodzeniu zmiany klimatu i przystosowywaniu się do niej;

14.

wzywa UE do przyjęcia przepisów dotyczących obowiązku zachowania należytej staranności, tak aby przedsiębiorstwa i ich podmioty finansujące ponosiły bezpośrednią odpowiedzialność za dopilnowanie, żeby na importowanych przez nie towarach nie ciążyło piętno naruszeń praw człowieka, np. w formie masowego wykupu gruntów rolnych, i degradacji środowiska (w tym wylesiania i utraty różnorodności biologicznej); w szerszym ujęciu wzywa UE, aby wymagała od przedsiębiorstw i instytucji finansowych większego zaangażowania na rzecz różnorodności biologicznej, np. poprzez solidne i obowiązkowe przepisy dotyczące oceny skutków, zarządzania ryzykiem oraz wymogi dotyczące ujawniania informacji i sprawozdawczości zewnętrznej; zachęca OECD do opracowania zestawu praktycznych działań dotyczących należytej staranności i różnorodności biologicznej, aby wesprzeć działania przedsiębiorstw;

15.

z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie Komisji do opracowania wniosku ustawodawczego w sprawie obowiązku uwzględnienia praw człowieka i należytej staranności przedsiębiorstw w związku ze środowiskiem w całym łańcuchu dostaw; zaleca, by ten wniosek ustawodawczy wspierał i ułatwiał opracowanie wspólnych metod pomiaru oddziaływania na środowisko i zmianę klimatu; podkreśla znaczenie skutecznych, konstruktywnych i świadomych konsultacji ze wszystkimi podmiotami, których to dotyczy lub może dotyczyć, takimi jak obrońcy praw człowieka i obrońcy środowiska, społeczeństwo obywatelskie, związki zawodowe oraz społeczności tubylcze i lokalne; wyraża ubolewanie z powodu poważnych niedociągnięć w dokumencie ramowym ONZ „Chronić, szanować, naprawiać” oraz w wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka, jeśli chodzi o prawa ludności rdzennej i prawa do ziemi; apeluje ponownie do UE o konstruktywne zaangażowanie się w prace Rady Praw Człowieka ONZ nad prawnie wiążącym międzynarodowym instrumentem, który regulowałby w międzynarodowym prawie dotyczącym praw człowieka działalność spółek międzynarodowych i innych przedsiębiorstw i który powinien obejmować szczególne normy dotyczące ochrony ludów tubylczych;

16.

ponownie zwraca się do Komisji o pilne przedstawienie wniosku w sprawie unijnych ram prawnych mających zatrzymać i odwrócić globalne wylesianie i degradację lasów powodowane przez UE i nakładających na przedsiębiorstwa wymóg zbadania, czy zachowano należytą staranność, w celu dopilnowania, aby produkty wprowadzane na rynek UE nie wiązały się z wylesianiem, przekształcaniem naturalnych ekosystemów oraz naruszaniem praw społeczności tubylczych i lokalnych;

Spójność polityki na rzecz rozwoju

17.

przypomina, że skuteczność zewnętrznej polityki UE w zakresie różnorodności biologicznej zależy od spójności między polityką w zakresie różnorodności biologicznej i innymi kluczowymi politykami zewnętrznymi UE, takimi jak umowy handlowe i inwestycyjne;

18.

zauważa, że w globalnym sprawozdaniu IPBES z oceny różnorodności biologicznej i usług ekosystemowych z 2019 r. wskazano granice podejścia do ochrony różnorodności biologicznej opartego na przestrzennym zasięgu lądowych i morskich obszarów chronionych, co zalicza się do nielicznych celów z Aichi w zakresie różnorodności biologicznej, które zostały częściowo osiągnięte;

19.

podkreśla, że różnorodność biologiczna jest głównym elementem wielu rodzajów działalności gospodarczej, w szczególności związanych z uprawą roli i hodowlą zwierząt gospodarskich, leśnictwem, rybołówstwem i wieloma formami turystyki opartymi bezpośrednio na przyrodzie i zdrowych ekosystemach; nalega na UE, aby uwzględniała różnorodność biologiczną i usługi ekosystemowe we wszystkich powiązanych obszarach polityki zwłaszcza w rolnictwie, rybołówstwie, leśnictwie, energetyce, górnictwie, handlu, turystyce i polityce przeciwdziałania zmianie klimatu, a także w polityce i działaniach na rzecz rozwoju i ograniczania ubóstwa, jak również by propagowała innowacyjne i nadające się do wdrożenia rozwiązania przeciwdziałające utracie różnorodności biologicznej, przy jednoczesnym zapewnieniu zdrowej, bezpiecznej, dostępnej i przystępnej cenowo żywności;

20.

z głębokim zaniepokojeniem zauważa, że konsumpcja w UE odpowiada za około 10 % wylesienia na świecie, w szczególności z powodu dużej zależności od importu towarów rolnych, takich jak olej palmowy, mięso, soja, kakao, kawa, kukurydza, drewno i kauczuk; ponawia apel do Komisji o przedstawienie w 2021 r. wniosku w sprawie unijnych ram prawnych mających powstrzymać i odwrócić globalne wylesianie powodowane przez UE przez dopilnowanie, by unijne modele rynku i konsumpcji nie wpływały negatywnie na lasy i różnorodność biologiczną w krajach rozwijających się, z uwzględnieniem skutków ubocznych dla ich ludności; wzywa UE, aby wspierała takie kraje we wdrażaniu zrównoważonych systemów żywnościowych poprzez tworzenie krótkich łańcuchów dostaw, rozwój agroekologii i wspieranie drobnych producentów rolnych, przy zagwarantowaniu praw do ziemi i praw społeczności lokalnych;

21.

wzywa UE, aby w międzynarodowych działaniach na rzecz rozwoju propagowała zrównoważone praktyki w rolnictwie w celu ochrony i odtworzenia światowych lasów, ze szczególnym uwzględnieniem zrównoważonego gospodarowania zasobami wodnymi, rekultywacji terenów zdegradowanych oraz ochrony i odtworzenia obszarów charakteryzujących się dużą różnorodnością biologiczną i znacznym potencjałem w zakresie usług ekosystemowych i łagodzenia zmiany klimatu; wzywa UE do przyspieszenia realizacji planu działania UE na rzecz egzekwowania prawa, zarządzania i handlu w dziedzinie leśnictwa (FLEGT), a w szczególności umów o dobrowolnym partnerstwie, tak aby ograniczyć popyt na nielegalne drewno i związany z nim handel oraz wzmocnić prawa społeczności i ludów tubylczych mieszkających na terenach, z których pozyskuje się drewno;

22.

przypomina, że rosnący w UE popyt na drewno wykorzystywane w produkcji materiałów, energetyce i biogospodarce przekracza unijne zdolności podaży, co zwiększa ryzyko związanego z importem wylesiania, masowego wykupu gruntów rolnych, przymusowego wysiedlania oraz łamania praw społeczności tubylczych i lokalnych; ponownie stwierdza, że unijna polityka w dziedzinie bioenergii powinna odpowiadać surowym kryteriom środowiskowym i społecznym;

23.

podkreśla, że w trosce o ochronę ekosystemów i zapobieganie utracie różnorodności biologicznej wspierane przez UE inwestycje w rolnictwo, leśnictwo lub rybołówstwo lub w przedsięwzięcia, które oddziałują na glebę, użytki zielone, lasy, wodę lub morze, muszą być zgodne m.in. z dobrowolnymi wytycznymi FAO/Komitetu ds. Światowego Bezpieczeństwa Żywnościowego (CFS) w sprawie odpowiedzialnego zarządzania tytułami prawnymi do gruntów, łowisk i lasów w kontekście krajowego bezpieczeństwa żywnościowego oraz z opracowanymi przez FAO/CFS zasadami odpowiedzialnego inwestowania w rolnictwo i systemy żywnościowe;

24.

apeluje o nadanie priorytetu w przyszłym ISWMR ochronie i odtwarzaniu lasów oraz obronie różnorodności biologicznej; podkreśla, że lasy będą mogły w coraz większym stopniu spełniać funkcje w zakresie klimatu i środowiska tylko wtedy, gdy będą zarządzane w sposób zrównoważony;

25.

podkreśla, że ochrona różnorodności biologicznej i łagodzenie zmiany klimatu nie są działaniami, które w sposób automatyczny wzajemnie się wspierają; postuluje przegląd dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii, aby zapewnić jej spójność z międzynarodowymi zobowiązaniami UE dotyczącymi Agendy 2030, porozumienia paryskiego oraz Konwencji o różnorodności biologicznej, co wiąże się m.in. z wprowadzeniem kryteriów zrównoważonego rozwoju społecznego, z uwzględnieniem zagrożeń związanych z masowym wykupem i dzierżawą ziemi; podkreśla, że w tym celu dyrektywa w sprawie odnawialnych źródeł energii II powinna być zgodna z międzynarodowymi normami dotyczącymi tytułów prawnych, tj. konwencją nr 169 MOP oraz dobrowolnymi wytycznymi FAO/CFS w sprawie odpowiedzialnego zarządzania tytułami prawnymi do gruntów oraz zasadami odpowiedzialnego inwestowania w rolnictwo i systemy żywnościowe;

Rolnictwo i rybołówstwo

26.

uważa, że systemy rolno-spożywcze i drobni producenci rolni zarówno zależą od różnorodności biologicznej, jak i mają na nią znaczący wpływ; podkreśla, że skuteczne uwzględnianie różnorodności biologicznej w rolnictwie wymaga zapewnienia zachęt finansowych oraz dobrowolnych i regulacyjnych działań propagujących absorpcję i tworzenie różnorodności biologicznej i korzyści dla środowiska przez rolników poprzez szkolenia, wykorzystanie technologii i innowacje, a także dobrych zrównoważonych praktyk rolniczych, co oznacza między innymi odbudowę ograniczonych zasobów wodnych oraz przeciwdziałanie degradacji gleby i pustynnieniu; podkreśla, że zgodnie z zasadą spójności polityki na rzecz rozwoju należy wskazywać i wycofywać dotacje szkodliwe dla środowiska zgodnie z decyzjami podejmowanymi na szczeblu UE; apeluje o obowiązkowe oceny ex ante i ex post oddziaływania na środowisko powiązanych inwestycji wspieranych przez UE; wzywa w związku z tym UE do zwiększenia wsparcia finansowego i technicznego dla krajów rozwijających się;

27.

przypomina, że wyjątkowa zdolność agroekologii do godzenia gospodarczego, środowiskowego i społecznego wymiaru zrównoważonego rozwoju została dostrzeżona w przełomowych sprawozdaniach IPCC i IPBES oraz w zleconych przez Bank Światowy i FAO globalnych ocenach rolnictwa (IAASTD); nalega, aby unijne zewnętrzne finansowanie rolnictwa było spójne z transformacyjnym charakterem Agendy 2030, porozumieniem klimatycznym z Paryża i Konwencją ONZ o różnorodności biologicznej; uważa, że w związku z tym należy priorytetowo traktować inwestycje w dostosowane do lokalnych warunków i zasobooszczędne uprawy, agroekologię, system rolno-leśny i dywersyfikację upraw;

28.

przypomina, że stosowanie genetycznie zmodyfikowanych nasion jest objęte patentami, co podważa prawa drobnych producentów rolnych i ludności tubylczej do zachowania, wykorzystywania, wymiany i sprzedaży własnego materiału siewnego, zapisane w umowach międzynarodowych, takich jak Międzynarodowy traktat o zasobach genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa (ITPGRFA), Deklaracja Organizacji Narodów Zjednoczonych o prawach ludności rdzennej (UNDRIP) oraz Deklaracja ONZ w sprawie praw ludności wiejskiej i innych osób pracujących na obszarach wiejskich (UNDROP); przypomina, że uprawy zmodyfikowane genetycznie często wiążą się z intensywnym stosowaniem herbicydów; wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby uwzględniły zobowiązani Unii wynikające z umów międzynarodowych i dopilnowały, żeby pomoc rozwojowa nie była wykorzystywana do promowania technologii modyfikacji genetycznych w krajach rozwijających się;

29.

przypomina, że zwiększenie różnorodności materiału siewnego i upraw dzięki przejściu na odporne odmiany ma zasadnicze znaczenie dla budowania odporności rolnictwa, dostosowania się do zmieniających się warunków, takich jak zmiana klimatu, utrata różnorodności biologicznej, nowe choroby odzwierzęce, szkodniki, susze lub powodzie, przy uwzględnieniu popytu na żywność i bezpieczeństwa żywnościowego w krajach rozwijających się; wzywa Komisję, aby w ramach pomocy rozwojowej oraz polityki handlowej i inwestycyjnej wspierała rolnictwo zgodne z postanowieniami ITPGRFA, które chronią prawa drobnych producentów rolnych do zachowania, kontrolowania, ochrony i rozwoju własnego materiału siewnego i tradycyjnej wiedzy (w tym pod względem finansowym i technicznym, w tworzeniu banków nasion w celu zachowania i wymiany tradycyjnych nasion, a także w ramach umów o wolnym handlu); podkreśla, że system Międzynarodowego Związku Ochrony Nowych Odmian Roślin (system UPOV) nie odpowiada interesom krajów rozwijających się, w których przeważają systemy nasiennictwa prowadzone przez rolników (nieformalny sektor nasion) oraz praktyki zachowywania, wykorzystywania, wymiany i sprzedaży materiału siewnego; nalega na UE, aby promowała nieformalny system nasiennictwa oraz zreformowała system UPOV w taki sposób, żeby umożliwić drobnym producentom rolnym stosowanie nasion z własnego zbioru, oraz poprzez wprowadzenie sprawiedliwego mechanizmu podziału korzyści; przypomina, że Komisja zobowiązała się, iż skuteczne wdrażanie CBD będzie traktowane priorytetowo w umowach handlowych i inwestycyjnych, oraz wzywa UE, aby wspierała rozwój dostosowanych do warunków lokalnych odmian nasion i nasion z własnego zbioru gospodarstw rolnych, co zagwarantuje prawa rolników do utrzymania zasobów genetycznych z myślą o bezpieczeństwie żywnościowym i przystosowaniu się do zmiany klimatu;

30.

wzywa UE, aby wspierała systemy praw własności intelektualnej, które sprzyjają rozwojowi odmian nasion dostosowanych do warunków lokalnych oraz nasion z własnego zbioru gospodarstw rolnych;

31.

przypomina, że niezrównoważone praktyki rolnicze i leśne, takie jak nadmierny pobór wody i zanieczyszczanie jej niebezpiecznymi substancjami chemicznymi, powodują znaczną degradację środowiska i utratę różnorodności biologicznej; wzywa UE, aby wspierała kraje rozwijające się w ich dążeniach do wzmocnienia regulacji dotyczących zagrożeń pestycydami, oceny i dostosowania rejestracji pestycydów do międzynarodowego kodeksu postępowania FAO/WHO dotyczącego stosowania pestycydów, w tym w drodze współpracy południe-południe, do nasilenia badań naukowych i edukacji w zakresie alternatyw dla pestycydów oraz zwiększenia inwestycji w praktyki i produkcję agroekologiczną i ekologiczną, w tym w zrównoważone praktyki nawadniania i gospodarki wodnej; ponadto wzywa UE, aby całkowicie zaprzestała eksportu środków ochrony roślin zakazanych w UE, zgodnie z zobowiązaniami UE na rzecz spójności polityki na rzecz rozwoju, Zielonym Ładem, zasadą „nie szkodzić” i konwencją rotterdamską z 1998 r.; wzywa Komisję, aby podjęła działania zmierzające do zakazania eksportu z UE substancji niebezpiecznych zakazanych w UE; wzywa Komisję, aby dopilnowała, żeby eksportowane produkty spełniały te same normy, które są wymagane od producentów europejskich, co pozwoli wyeliminować substancje niebezpieczne, które nie są dozwolone w UE, oraz zapewnić równe warunki działania na całym świecie;

32.

zauważa, że technologie napędu genowego – tak jak w przypadku komarów zmodyfikowanych genetycznie w celu zwalczania chorób przenoszonych przez wektory – stwarzają poważne i nowe zagrożenia dla środowiska i przyrody, w tym powodują nieodwracalne zmiany w łańcuchach żywności i ekosystemach, a także utratę różnorodności biologicznej, od której uzależnione są źródła utrzymania najuboższej ludności na świecie, ponownie wyraża zaniepokojenie nowymi wyzwaniami dla prawa, środowiska, bezpieczeństwa biologicznego i zarządzania, które mogą wyniknąć z uwolnienia do środowiska zmodyfikowanych genetycznie organizmów z napędem genowym, w tym dla celów ochrony przyrody; ponownie podkreśla, że przed uwolnieniem jakichkolwiek technologii, które mogą mieć wpływ na tradycyjną wiedzę, innowacje, praktyki, środki utrzymania i użytkowanie gruntów, zasoby i wody społeczności tubylczych i lokalnych, konieczne jest zwrócenie się do nich o zgodę i uzyskanie ich dobrowolnej, uprzedniej i świadomej zgody; podkreśla, że musi się to odbywać przed wprowadzeniem jakiejkolwiek technologii, w sposób partycypacyjny, z udziałem wszystkich społeczności, na które technologia ta może mieć wpływ; biorąc pod uwagę, że technologie napędu genowego budzą obawy co do trudności w przewidywaniu ich zachowania, a organizmy z napędem genowym mogą same stać się gatunkami inwazyjnymi, uważa, że zgodnie z zasadą ostrożności nie należy zezwalać na uwalnianie zmodyfikowanych genetycznie organizmów z napędem genowym, w tym w celu ochrony przyrody;

33.

przypomina, że kluczowe znaczenie dla strategii łagodzenia zmiany klimatu mają ochrona i odtwarzanie ekosystemów morskich oraz zrównoważone zarządzanie nimi, przy jednoczesnym zapewnieniu poszanowania praw i źródeł utrzymania rybaków prowadzących działalność na małą skalę i społeczności nadbrzeżnych; podkreśla, że w sprawozdaniu specjalnym IPCC w sprawie oceanów i kriosfery w zmieniającym się klimacie udowodniono korzyści, jakie dla wzmocnienia odporności ma łączenie wiedzy naukowej z wiedzą lokalną i tubylczą; wzywa UE do opracowania opartego na prawach człowieka podejścia do zarządzania oceanami;

34.

podkreśla, że dla około 3 mld ludzi na świecie podstawowym źródłem białka są produkty rybołówstwa; podkreśla, że nadmierna zdolność połowowa w ramach międzynarodowego handlu rybami, jak w przypadku tuńczyka żółtopłetwego na wodach Seszeli, zagraża bezpieczeństwu żywnościowemu społeczności nadbrzeżnych i ekosystemom morskim w krajach rozwijających się; przypomina o zobowiązaniu UE do przestrzegania zasady spójności polityki na rzecz rozwoju i dobrych rządów; uważa, że należy udoskonalić umowy o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów, aby stały się one prawdziwie zrównoważone, były zgodne z najlepszymi dostępnymi opiniami naukowymi i uwzględniały łączne skutki różnych obowiązujących umów w sprawie połowów; apeluje do UE, aby wspierała zrównoważoną działalność połowową w krajach rozwijających się z myślą o odbudowie i ochronie ekosystemów morskich i przybrzeżnych; podkreśla, jak ważne jest kontynuowanie i wzmożenie walki z nielegalnymi, nieraportowanymi i nieuregulowanymi połowami (połowy NNN) za pomocą zwiększenia kar za powiązane z nimi praktyki przestępcze i poprzez przeznaczenie środków finansowych na ten cel;

35.

wzywa Komisję, by poparła stworzenie światowego programu budowania zdolności mającego na celu wykorzystanie różnorodności biologicznej gleby i gospodarowanie nią, jak również Światowego Obserwatorium Różnorodności Biologicznej Gleby; wzywa Komisję, aby wsparła bieżące wysiłki Komisji FAO ds. Zasobów Genetycznych dla Wyżywienia i Rolnictwa na rzecz globalnego planu działania, w którym podjęto by problem spadku różnorodności biologicznej w przypadku żywności i w rolnictwie oraz propagowano by zrównoważone gospodarowanie różnorodnością biologiczną;

36.

podkreśla, że źródła utrzymania rybaków prowadzących działalność na małą skalę są bezpośrednio zależne od przybrzeżnej i morskiej różnorodności biologicznej; podkreśla, że oceany i wybrzeża świata są w dużej mierze zagrożone np. niezrównoważonymi praktykami połowowymi, szybką zmianą klimatu, zanieczyszczeniem mórz i oceanów ze źródeł lądowych, zanieczyszczeniem mórz, degradacją oceanów, eutrofizacją i zakwaszaniem; wzywa UE i jej państwa członkowskie, by podjęły wszelkie niezbędne środki w celu całościowego zajęcia się pierwotnymi przyczynami zanieczyszczenia mórz i wyczerpywania się zasobów rybnych, za pomocą wszechstronnego i zintegrowanego podejścia uwzględniającego zewnętrzne oddziaływanie wszystkich polityk sektorowych UE, w tym zanieczyszczenie mórz będące skutkiem polityki rolnej, tak aby odpowiednio wypełnić międzynarodowe zobowiązania w zakresie ochrony różnorodności biologicznej i przeciwdziałania zmianie klimatu;

37.

zwraca uwagę na znaczenie zasobów morskich dla zaspokajania podstawowych potrzeb ludzkich w krajach rozwijających się; apeluje o uznanie oceanów za globalny wspólny zasób z myślą o przyczynieniu się do osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju w krajach rozwijających się i zapewnieniu ich skutecznej ochrony; w związku z tym wzywa Komisję, aby wspierała na międzynarodowych forach wielostronnych, takich jak regionalne organizacje ds. zarządzania rybołówstwem, ambitny model zarządzania różnorodnością biologiczną mórz i morskich zasobów genetycznych poza jurysdykcją krajową; podkreśla ponadto potrzebę wdrożenia zintegrowanego i ekosystemowego podejścia do wszystkich sektorów niebieskiej gospodarki, opartego na nauce; w związku z tym podkreśla spoczywający na państwach obowiązek powstrzymania się od podejmowania środków – w tym projektów rozwojowych na dużą skalę – które mogłyby negatywnie wpłynąć na środki utrzymania, terytoria lub prawa dostępu rybaków prowadzących działalność na małą skalę na wodach śródlądowych i morskich, chyba że wyrażą oni dobrowolną, uprzednią i świadomą zgodę, oraz obowiązek zapewnienia ochrony tych praw przez wymiar sprawiedliwości; podkreśla, że należy przeprowadzać oceny ex ante projektów wydobywczych, w szczególności aby przeanalizować ewentualny negatywny wpływ na prawa człowieka w odniesieniu do lokalnych społeczności rybackich;

Handel

38.

podkreśla, że odpowiedzialność UE za ograniczenie pośrednich czynników powodujących utratę różnorodności biologicznej polega na systematycznym uwzględnianiu w negocjacjach handlowych oraz w dialogu z krajami rozwijającymi się różnorodności biologicznej i gwarancji przeciwdziałania masowemu wykupowi i dzierżawie gruntów;

39.

wzywa Komisję, aby w ocenach wpływu na zrównoważony rozwój przeprowadzała staranną analizę wpływu umów handlowych na wylesianie, utratę różnorodności biologicznej i prawa człowieka w oparciu o wszechstronne i wiarygodne dane i metody oceny;

40.

zwraca uwagę, że według FAO traci się lub marnuje około jednej trzeciej światowej żywności, a strata około jednej trzeciej zebranej żywności następuje podczas transportu żywności lub w łańcuchu przetwarzania; wzywa UE i jej państwa członkowskie, aby propagowały praktyki, które ograniczają straty i marnotrawienie żywności na świecie, a także by chroniły prawa krajów rozwijających się do suwerenności żywnościowej jako sposobu osiągnięcia bezpieczeństwa żywieniowego, ograniczenia ubóstwa oraz stworzenia inkluzywnych, zrównoważonych i sprawiedliwych globalnych łańcuchów dostaw oraz rynków lokalnych i regionalnych, ze szczególnym uwzględnieniem rolnictwa rodzinnego, w celu zapewnienia dostaw przystępnej cenowo i dostępnej żywności; zgodnie z powyższym apeluje o nadanie priorytetu lokalnej produkcji i konsumpcji, które wspierają rolnictwo na małą skalę, przynoszą korzyści zwłaszcza kobietom i ludziom młodym, zapewniają tworzenie miejsc pracy na szczeblu lokalnym, gwarantują producentom i konsumentom uczciwe ceny, zmniejszają zależność krajów od importu oraz podatność, w szczególności krajów rozwijających się, na międzynarodowe wahania cen;

41.

zauważa, że rozdziały umów o wolnym handlu UE dotyczące handlu i zrównoważonego rozwoju nie są w praktyce egzekwowalne; zwraca się do Komisji o wzmocnienie rozdziałów dotyczących handlu i zrównoważonego rozwoju w kontekście unijnych umów o wolnym handlu, w szczególności jeśli chodzi o postanowienia dotyczące różnorodności biologicznej; podkreśla, że aby przepisy dotyczące różnorodności biologicznej i celów środowiskowych w unijnych umowach o wolnym handlu mogły być skutecznie egzekwowane, muszą być jasne i konkretne, a ich wdrażanie musi być możliwe do zweryfikowania; wzywa Komisję, żeby podczas zbliżającego się przeglądu 15-punktowego planu działania rozważyła – z zastosowaniem zasady spójności polityki na rzecz zrównoważonego rozwoju – dalsze działania i przydział zasobów, aby umożliwić skuteczne wdrożenie rozdziałów dotyczących handlu i zrównoważonego rozwoju;

42.

wskazuje, że UE włącza już do umów handlowych niezwiązane z handlem postanowienia dotyczące różnorodności biologicznej, i zauważa, że można by rozważyć możliwe do wdrożenia, wymierne i realistyczne gwarancje;

43.

podkreśla, że różnorodność biologiczna roślin uprawnych i zwierząt hodowlanych zmniejszyła się na skutek handlu międzynarodowego; postuluje przeprowadzenie pełnej oceny bezpośredniego i pośredniego wpływu unijnych umów o wolnym handlu na różnorodność biologiczną;

44.

wzywa Komisję do starannego przeglądu polityki handlowej, w szczególności umów o partnerstwie gospodarczym, aby upewnić się, że nie jest ona sprzeczna z zasadami spójności polityki na rzecz rozwoju, porozumieniem paryskim i Zielonym Ładem; zwraca się do Komisji i Rady, by nie zawierały nowych umów o wolnym handlu, które mogłyby przyczynić się do zwiększonego wylesiania i utraty różnorodności biologicznej;

Zdrowie publiczne

45.

podkreśla, że pogorszenie się stanu różnorodności biologicznej i ekosystemów ma zarówno bezpośredni, jak i pośredni wpływ na zdrowie publiczne;

46.

zwraca uwagę, że zróżnicowana dieta w połączeniu z globalnym dążeniem do spożywania umiarkowanej liczby kalorii i ilości mięsa poprawiłaby stan zdrowia i bezpieczeństwo żywnościowe na wielu obszarach, a także zmniejszyłaby znacznie wpływ na różnorodność biologiczną;

47.

uwypukla związek między utratą różnorodności biologicznej a wzrostem liczby odzwierzęcych czynników chorobotwórczych; przypomina, że ryzyko pandemii potęgują zmiany antropogeniczne zbliżające do siebie dziką faunę i florę, zwierzęta gospodarskie i ludzi, takie jak zmiana użytkowania gruntów, wylesianie, ekspansja i intensyfikacja rolnictwa oraz legalny i nielegalny handel dziką fauną i florą oraz konsumpcja ich zasobów, a także presja demograficzna; przypomina, że odbudowa środowiska ma kluczowe znaczenie dla wdrożenia podejścia „Jedno zdrowie”; w szerszym ujęciu podkreśla, że pandemia COVID-19 pokazała, jak ważne jest uznanie nierozerwalnego związku między zdrowiem ludzi, zdrowiem zwierząt i różnorodnością biologiczną; podkreśla w związku z tym znaczenie podejścia „Jedno zdrowie” i wynikającą z niego potrzebę położenia większego nacisku na opiekę zdrowotną, zapobieganie chorobom i dostęp do leków w krajach rozwijających się poprzez zapewnienie spójności polityki handlowej, zdrowotnej, badawczej i innowacyjnej z celami polityki rozwoju; wzywa Komisję, aby we współpracy z Europejskim Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób zintensyfikowała działania UE przeciwko pandemiom i innym zagrożeniom dla zdrowia, z uwzględnieniem powiązań między pandemiami odzwierzęcymi a utratą różnorodności biologicznej, zgodnie z nowym wnioskiem Komisji w sprawie poważnych transgranicznych zagrożeń zdrowia, i przy przyjęciu za podstawę współpracy z krajami partnerskimi UE w celu zmniejszenia ryzyka przyszłych pandemii odzwierzęcych i wsparcia opracowania międzynarodowego traktatu w sprawie pandemii w ramach WHO;

48.

przypomina, że większość leków stosowanych w opiece zdrowotnej i profilaktyce chorób otrzymano dzięki różnorodności biologicznej, zwłaszcza roślin z całego świata, natomiast wiele ważnych terapii wywodzi się z wiedzy tubylczej i medycyny tradycyjnej;

49.

zwraca uwagę na wyzwania związane z dostępem do produktów leczniczych, produkcją leków generycznych i dostępem rolników do materiału siewnego, które pojawiają się w krajach rozwijających się z powodu praw własności intelektualnej w dziedzinie zasobów genetycznych i tradycyjnej wiedzy;

50.

podkreśla, że trzeba zapewnić sprawiedliwy i równy podział korzyści płynących z zasobów genetycznych przyrody, oraz uwydatnia konieczność zachowania spójności porozumień międzynarodowych pod tym względem; podkreśla, że regulacje przyjmowane w celu ochrony zasobów genetycznych i powiązanej tradycyjnej wiedzy muszą odpowiadać międzynarodowym zobowiązaniom dotyczącym propagowania i poszanowania praw ludów tubylczych, zapisanych w Deklaracji praw ludów tubylczych ONZ z 2007 r. oraz konwencji nr 169 MOP z 1989 r. dotyczącej ludności tubylczej i plemiennej; podkreśla, że podczas postępowania patentowego należy ujawniać pochodzenie zasobów genetycznych, jeżeli jest znane, zgodnie z dyrektywą 98/44/WE (12); wzywa Komisję, aby dążyła do zapewnienia spójności zasad WTO z protokołem z Nagoi do Konwencji ONZ o różnorodności biologicznej, żeby skutecznie zapobiegać piractwu biologicznemu;

Społeczności tubylcze i lokalne

51.

podkreśla, że w globalnej ocenie IPBES wykazano znaczenie społeczności tubylczych i lokalnych dla ochrony różnorodności biologicznej i zarządzania ekosystemem na świecie; ubolewa, że wiedza ludów tubylczych, mimo jej ogromnego potencjału, nie jest skutecznie wykorzystywana, a w ramach prawnych, politycznych i instytucjonalnych wielu krajów nadal brakuje wyraźnego uznania ludności tubylczej i plemiennej oraz jej praw, przy czym wdrażanie tych ram pozostaje poważnym problemem;

52.

podkreśla, że pasterze i inni użytkownicy obszarów naturalnych na terenach wypasu i naturalnych użytkach zielonych przyczyniają się do ochrony i zrównoważonego wykorzystania naturalnej i krajowej różnorodności biologicznej;

53.

zwraca uwagę na liczne zarzuty łamania praw ludów tubylczych na dużą skalę zgłaszane przez specjalnego sprawozdawcę ONZ ds. praw ludów tubylczych, wynikające np. z intensywniejszego wydobycia minerałów, rozwoju projektów w zakresie energii odnawialnej, rozwoju agrobiznesu, budowy infrastruktury na wielką skalę i środków ochronnych;

54.

wzywa UE i jej państwa członkowskie do wzmocnienia kontroli projektów finansowanych przez UE i umów handlowych, aby zapobiegać naruszeniom praw człowieka i wykrywać je oraz umożliwiać działania przeciwko takim nadużyciom, ze zwróceniem szczególnej uwagi na te projekty i umowy, które mogą mieć wpływ na grunty, terytoria lub zasoby naturalne społeczności tubylczych i lokalnych, w tym w przypadku gdy chodzi o utworzenie obszaru chronionego lub rozszerzenie jakiegokolwiek istniejącego obszaru; podkreśla, że mechanizm zrównoważonego rozwoju powinien mieć na celu finansowanie projektów, które przynoszą korzyści osobom najbardziej narażonym na skutki zmiany klimatu i utraty różnorodności biologicznej, oraz powinien podlegać ocenie wpływu na prawa człowieka, w wyniku której do rejestracji kwalifikowałyby się jedynie projekty o pozytywnych skutkach; nalega, by wszystkie działania w krajach rozwijających się prowadzone przez unijne instytucje finansowe, zwłaszcza Europejski Bank Inwestycyjny i Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, były zgodne z zobowiązaniami klimatycznymi UE i z podejściem opartym na prawach; apeluje o wzmocnienie i pogłębienie odpowiednich mechanizmów banków w zakresie rozpatrywania skarg, dostępnych dla osób lub grup, których prawa mogły zostać naruszone w wyniku takich działań i które mogłyby kwalifikować się do otrzymania zadośćuczynienia;

55.

przypomina, że na mocy prawa międzynarodowego państwa mają obowiązek uznać i chronić prawa ludności tubylczej do posiadania, rozwoju, kontrolowania i użytkowania gruntów należących do ich społeczności oraz do uczestniczenia w zarządzaniu zasobami naturalnymi i ich ochronie; nalega na UE, by zapewniła stosowanie podejścia opartego na prawach do wszystkich projektów finansowanych w ramach oficjalnej pomocy rozwojowej, ze szczególnym uwzględnieniem praw pasterzy i społeczności tubylczych i lokalnych, m.in. aby zadbała o uznanie ich prawa do samostanowienia i praw do ziemi zapisanych w traktatach dotyczących praw człowieka, zwłaszcza UNDRIP; podkreśla, że należy przestrzegać zasady dobrowolnej, uprzedniej i świadomej zgody określonej w konwencji nr 169 MOP z 1989 r. dotyczącej ludności tubylczej i plemiennej, w tym w odniesieniu do wszystkich procesów decyzyjnych dotyczących obszarów chronionych, oraz ustanowić mechanizmy odpowiedzialności, składania skarg i dochodzenia roszczeń za naruszenia praw ludów tubylczych, zwłaszcza w kontekście działań ochronnych; wzywa do ratyfikacji konwencji nr 169 MOP te państwa członkowskie UE, które jeszcze tego nie uczyniły; podkreśla, że konwencja nr 169 MOP zobowiązuje wszystkie państwa, które ją ratyfikowały, do wypracowania skoordynowanych działań w celu ochrony praw ludności tubylczej;

56.

zwraca uwagę na liczne zarzuty łamania na dużą skalę także praw obrońców środowiska zgłaszane przez specjalnego sprawozdawcę ONZ ds. obrońców praw człowieka, który potępił rosnącą liczbę ataków na tych obrońców, kierowanych wobec nich gróźb śmierci oraz ich zabójstw; przypomina, że państwa mają obowiązek ochrony obrońców środowiska i ich rodzin przed nękaniem, zastraszaniem i przemocą, jak zapisano w międzynarodowym prawie dotyczącym praw człowieka, a także obowiązek zagwarantowania im podstawowych wolności; wzywa UE, aby nadal inwestowała w specjalne mechanizmy i programy ochrony obrońców praw człowieka zajmujących się kwestiami środowiska oraz ludności tubylczej i społeczności lokalnych, a także aby wzmocniła te mechanizmy i programy, m.in. aby zapewniła kontynuację projektów ProtectDefenders.eu; podkreśla konieczność uznania ich praw, wiedzy i doświadczenia w walce z utratą różnorodności biologicznej i degradacją środowiska;

57.

apeluje do UE o dopilnowanie, aby inicjatywa „NaturAfrica” służyła ochronie dzikiej fauny i flory i powiązanych ekosystemów zgodnie z podejściem do ochrony opartym na prawach, co wymaga uzyskania dobrowolnej, uprzedniej i świadomej zgody zainteresowanych społeczności tubylczych i lokalnych, w porozumieniu z grupami społeczeństwa obywatelskiego, które wspierają te społeczności; zwraca się do UE o udzielenie w tym celu pomocy technicznej i finansowej;

58.

zachęca UE i jej państwa członkowskie, aby wspierały afrykańską architekturę dobrych rządów, a w szczególności Afrykański Trybunał Praw Człowieka i Ludów, w celu wdrożenia ram politycznych Unii Afrykańskiej dotyczących pasterstwa w Afryce oraz, szerzej, uznania praw pasterzy i ludów tubylczych;

59.

podkreśla, że zagwarantowanie praw własności gruntu jest warunkiem wstępnym skutecznego uwzględniania problematyki różnorodności biologicznej; zauważa jednak, że brak zbiorowych praw ludności tubylczej do gruntów stanowi główną przeszkodę w zapewnieniu skutecznej ochrony opartej na prawach;

60.

przypomina, że przejście na ekologiczną i cyfrową gospodarkę ma ogromny wpływ na sektor górniczy oraz że rosną obawy, iż górnictwo rozprzestrzeni się we wrażliwych ekosystemach leśnych, a w konsekwencji przyczyni się do wylesiania i degradacji lasów; przypomina, że 80 % lasów na całym świecie leży na terenach stanowiących tradycyjne ziemie i terytoria ludów tubylczych; wzywa UE i jej państwa członkowskie, aby usilniej starały się promować odpowiedzialne i zrównoważone praktyki wydobywcze i jednocześnie przyspieszały przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym; w szczególności wzywa UE, aby opracowała regionalne ramy dla przemysłu wydobywczego, które przewidywałyby kary dla przedsiębiorstw łamiących prawa człowieka oraz zapewniały ludom tubylczym dostęp do wymiaru sprawiedliwości w przypadku naruszenia ich praw; podkreśla, że koniecznie należy zakazać poszukiwania i wydobywania minerałów na wszystkich obszarach chronionych, w tym w parkach narodowych i obiektach światowego dziedzictwa;

Przestępczość przeciwko środowisku

61.

podkreśla, że przestępstwa przeciwko środowisku stanowią globalne zagrożenie dla ochrony przyrody, zrównoważonego rozwoju, stabilności i bezpieczeństwa;

62.

podkreśla, że nielegalny handel dziką fauną i florą należy sklasyfikować jako poważne przestępstwo zgodnie z Konwencją ONZ przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej, co ułatwiłoby współpracę międzynarodową, zwłaszcza w sytuacji, gdy handel dziką fauną i florą i konsumpcja ich zasobów wiążą się z poważnym ryzykiem wystąpienia w przyszłości pandemii;

63.

wzywa Komisję, aby przeprowadziła przegląd planu działania UE przeciwko nielegalnemu handlowi dziką fauną i florą w celu położenia kresu temu procederowi; z zadowoleniem przyjmuje opublikowane przez Komisję projekty środków, których celem jest skuteczne zakazanie handlu kością słoniową w UE; wzywa w związku z tym Komisję i państwa członkowskie, aby zainicjowały międzynarodowe działania, które powstrzymałyby popyt na kość słoniową, i aby zajęły się pierwotnymi przyczynami nielegalnych polowań na słonie poprzez zacieśnienie współpracy z krajami afrykańskimi i udzielanie im pomocy; postuluje przegląd dyrektywy w sprawie przestępstw przeciwko środowisku (13) i rozszerzenie jej zakresu oraz wprowadzenie szczegółowych przepisów dotyczących sankcji, aby zapewnić uznawanie przestępstw przeciwko środowisku, takich jak nielegalne połowy, przestępstwa przeciwko dzikiej przyrodzie i przestępstwa związane z lasami, za poważne przestępstwa i odpowiednio je karać, zwłaszcza w kontekście przestępczości zorganizowanej, co stworzyłoby silne środki odstraszające;

64.

wzywa kraje, które w nielegalnym handlu dziką fauną i florą są dostawcami, krajami tranzytu i krajami przeznaczenia, do pogłębienia współpracy w celu zwalczania tego nielegalnego handlu w całym łańcuchu dostaw; w szczególności wzywa rządy krajów będących dostawcami do: (i) poprawy praworządności i stworzenia skutecznych metod odstraszania przez wzmocnienie procedur w zakresie prowadzenia dochodzeń, ścigania przestępstw i wydawania wyroków; (ii) ustanowienia bardziej rygorystycznych przepisów uznających nielegalny handel dziką fauną i florą za „poważne przestępstwo” zasługujące na takie samo traktowanie jak inne formy transgranicznej przestępczości zorganizowanej; (iii) przeznaczenia większych zasobów na zwalczanie przestępstw przeciwko dzikiej przyrodzie, zwłaszcza w celu lepszego egzekwowania prawa dotyczącego dzikiej fauny i flory, kontrolowania handlu, monitorowania oraz wykrywania i konfiskowania przez służby celne; (iv) zobowiązania się do prowadzenia polityki „zerowej tolerancji” wobec korupcji;

65.

zauważa, że przestępstwa przeciwko środowisku zagrażają bezpieczeństwu ludzkiemu, gdyż niszczą zasoby, które są niezbędne do życia, generują przemoc i konflikty, podsycają korupcję i powodują inne szkody; apeluje do UE, aby nadała walce z przestępstwami przeciwko środowisku rangę nadrzędnego strategicznego priorytetu politycznego w międzynarodowej współpracy sądowej i na forach wielostronnych, zwłaszcza przez propagowanie przestrzegania wielostronnych umów środowiskowych, czemu ma służyć przyjęcie sankcji karnych i wymiana najlepszych praktyk, oraz przez dążenie do rozszerzenia zakresu kompetencji Międzynarodowego Trybunału Karnego o czyny przestępcze, które mają znamiona ekobójstwa; wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby przeznaczyły odpowiednie zasobów finansowe i ludzkie na zapobieganie przestępstwom przeciwko środowisku, prowadzenie dochodzeń w ich sprawie i ich ściganie;

66.

zwraca uwagę, że prawo międzynarodowe ewoluuje i uwzględnia obecnie nowe koncepcje, takie jak wspólne dziedzictwo ludzkości, zrównoważony rozwój i przyszłe pokolenia, ale podkreśla, że nie istnieje stały międzynarodowy mechanizm monitorowania szkód w środowisku i niszczenia środowiska oraz przeciwdziałania tym zjawiskom, które zmieniają globalne dobra wspólne lub usługi ekosystemowe; w związku z tym wzywa UE i jej państwa członkowskie, aby poparły zmianę paradygmatu w kierunku objęcia ekobójstwa i prawa przyszłych pokoleń zakresem międzynarodowego prawa ochrony środowiska;

o

o o

67.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.

(1)  Dz.U. L 201 z 26.7.2013, s. 60.

(2)  https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/IDAN/2020/603494/EXPO_IDA (2020)603494_EN.pdf

(3)  https://ec.europa.eu/info/sites/default/files/communication-annex-eu-biodiversity-strategy-2030_en.pdf i https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-8-2016-0034_PL.html

(4)  https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/IDAN/2020/658217/IPOL_IDA (2020)658217_EN.pdf

(5)  Dz.U. C 118 z 8.4.2020, s. 15.

(6)  https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2014/534980/EXPO_STU (2014)534980_EN.pdf

(7)  https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/IDAN/2020/603488/EXPO_IDA (2020)603488_EN.pdf

(8)  Teksty przyjęte, P9_TA(2020)0285.

(9)  Biodiversity: Finance and the Economic and Business Case for Action [Różnorodność biologiczna: finanse oraz ekonomiczne i biznesowe uzasadnienie działań]. Streszczenie i synteza, Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), maj 2019 r., s. 7.

(10)  Biodiversity: Finance and the Economic and Business Case for Action [Różnorodność biologiczna: finanse oraz ekonomiczne i biznesowe uzasadnienie działań]. Streszczenie i synteza, OECD, maj, 2019 r.

(11)  IPBES workshop on biodiversity and pandemics. Workshop report [Sprawozdanie z warsztatów IPBES na temat bioróżnorodności i pandemii], 2020 r., s. 23.

(12)  Dyrektywa 98/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 lipca 1998 r. w sprawie ochrony prawnej wynalazków biotechnologicznych (Dz.U. L 213 z 30.7.1998, s. 13).

(13)  Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/99/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie ochrony środowiska poprzez prawo karne (Dz.U. L 328 z 6.12.2008, s. 28).


24.3.2022   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 132/17


P9_TA(2021)0405

Sztuczna inteligencja w prawie karnym i jej stosowanie przez policję i organy wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 6 października 2021 r. w sprawie sztucznej inteligencji w prawie karnym i jej stosowania przez policję i organy wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych (2020/2016(INI))

(2022/C 132/02)

Parlament Europejski,

uwzględniając Traktat o Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 2 i 6, oraz Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 16,

uwzględniając Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej (zwaną dalej Kartą), w szczególności jej art. 6, 7, 8, 11, 12, 13, 20, 21, 24 i 47,

uwzględniając Konwencję o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności,

uwzględniając Konwencję Rady Europy o ochronie osób w związku z automatycznym przetwarzaniem danych osobowych (ETS 108) oraz zmieniający ją protokół (zwaną dalej konwencją 108+),

uwzględniając europejską kartę etyczną dotyczącą stosowania sztucznej inteligencji w systemach sądownictwa karnego i środowiskach pokrewnych opracowaną przez Europejską Komisję na rzecz Efektywności Wymiaru Sprawiedliwości (CEPEJ) Rady Europy,

uwzględniając komunikat Komisji z dnia 8 kwietnia 2019 r. zatytułowany „Budowanie zaufania do sztucznej inteligencji ukierunkowanej na człowieka” (COM(2019)0168),

uwzględniając wytyczne w zakresie etyki dotyczące godnej zaufania sztucznej inteligencji (AI) opublikowane przez grupę ekspertów wysokiego szczebla Komisji ds. AI w dniu 8 kwietnia 2019 r.,

uwzględniając białą księgę Komisji z dnia 19 lutego 2020 r. w sprawie sztucznej inteligencji – „Europejskie podejście do doskonałości i zaufania” (COM(2020)0065),

uwzględniając komunikat Komisji z dnia 19 lutego 2020 r. zatytułowany „Europejska strategia w zakresie danych” (COM(2020)0066),

uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (1),

uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/680 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych przez właściwe organy do celów zapobiegania przestępczości, prowadzenia postępowań przygotowawczych, wykrywania i ścigania czynów zabronionych i wykonywania kar, w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylającą decyzję ramową Rady 2008/977/WSiSW (2),

uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1725 z dnia 23 października 2018 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych przez instytucje, organy i jednostki organizacyjne Unii i swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia rozporządzenia (WE) nr 45/2001 i decyzji nr 1247/2002/WE (3),

uwzględniając dyrektywę 2002/58/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 lipca 2002 r. dotyczącą przetwarzania danych osobowych i ochrony prywatności w sektorze łączności elektronicznej (dyrektywa o prywatności i łączności elektronicznej) (4),

uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/794 z dnia 11 maja 2016 r. w sprawie Agencji Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Ścigania (Europol), zastępujące i uchylające decyzje Rady 2009/371/WSiSW, 2009/934/WSiSW, 2009/935/WSiSW, 2009/936/WSiSW i 2009/968/WSiSW (5),

uwzględniając rezolucję z 19 czerwca 2020 r. w sprawie protestów antyrasistowskich po śmierci George’a Floyda (6),

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 14 marca 2017 r. w sprawie wpływu technologii dużych zbiorów danych na prawa podstawowe: prywatność, ochrona danych, niedyskryminacja, bezpieczeństwo i ściganie przestępstw (7),

uwzględniając wysłuchanie w Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (LIBE) w dniu 20 lutego 2020 r. na temat sztucznej inteligencji w prawie karnym oraz jej wykorzystania przez policję i organy wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych,

uwzględniając sprawozdanie z wizyty komisji LIBE w Stanach Zjednoczonych w lutym 2020 r.,

uwzględniając art. 54 Regulaminu,

uwzględniając opinie przedstawione przez Komisję Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów oraz Komisję Prawną,

uwzględniając sprawozdanie Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (A9-0232/2021),

A.

mając na uwadze niezwykle obiecujący, a zarazem związany z zagrożeniami charakter ogólnie technologii cyfrowych, a w szczególności upowszechnienia przetwarzania i analizy danych przez sztuczną inteligencję; mając na uwadze, że w ostatnich latach dokonano dużego skoku naprzód w rozwoju sztucznej inteligencji, czyniąc ją jedną ze strategicznych technologii XXI wieku, która może w znaczący sposób korzystnie wpływać na wydajność, dokładność i wygodę, a co za tym idzie przekłada się na pozytywne przemiany w gospodarce europejskiej i społeczeństwie, przy czym stwarza również poważne zagrożenia dla praw podstawowych i systemów demokratycznych opartych na praworządności; mając na uwadze, że sztuczna inteligencja nie powinna być postrzegana jako cel sam w sobie, lecz jako służące człowiekowi narzędzie, którego ostatecznym celem jest działanie dla dobra człowieka oraz zwiększenie potencjału i bezpieczeństwa ludzi;

B.

mając na uwadze, że pomimo ciągłych postępów w zakresie szybkości przetwarzania komputerowego i pojemności pamięci, nie istnieją jak dotąd programy, które mogłyby dorównać ludzkiej elastyczności wobec szerszych zagadnień lub w zadaniach wymagających zrozumienia kontekstu lub krytycznej analizy; mając na uwadze, że niektóre rozwiązania oparte na sztucznej inteligencji osiągnęły poziom wydajności równy ludzkim ekspertom i specjalistom w wykonywaniu niektórych konkretnych zadań (np. technologie informatyczne w usługach prawniczych) i mogą dostarczać wyników w znacznie szybszym tempie i na szerszą skalę;

C.

mając na uwadze, że niektóre państwa, w tym kilka państw członkowskich, w większym stopniu niż inne korzystają z rozwiązań opartych na sztucznej inteligencji lub z systemów wbudowanych wykorzystujących sztuczną inteligencję, w ściganiu przestępstw i wymiarze sprawiedliwości, co częściowo wynika z braku regulacji oraz z różnic regulacyjnych, które umożliwiają wykorzystywanie sztucznej inteligencji do określonych celów lub tego zabraniają; mając na uwadze, że coraz częstsze stosowanie sztucznej inteligencji w dziedzinie prawa karnego opiera się w szczególności na obietnicach, że ograniczy ona niektóre rodzaje przestępstw i doprowadzi do podejmowania bardziej obiektywnych decyzji; mając jednak na uwadze, że obietnice te nie zawsze okazują się prawdziwe;

D.

mając na uwadze, że podstawowe prawa i wolności zapisane w Karcie powinny być zagwarantowane przez cały cykl życia sztucznej inteligencji i powiązanych z nią technologii, w szczególności w trakcie ich projektowania, opracowywania, wdrażania i stosowania, oraz że powinny one mieć zastosowanie do ścigania przestępstw we wszystkich okolicznościach;

E.

mając na uwadze, że technologia sztucznej inteligencji powinna być rozwijana w taki sposób, aby stawiała ludzi w centrum uwagi, cieszyła się zaufaniem publicznym i zawsze służyła ludziom; mając na uwadze, że systemy oparte na sztucznej inteligencji powinny mieć ostateczną gwarancję, tj. być projektowane w taki sposób, aby zawsze mógł je wyłączyć operator będący człowiekiem;

F.

mając na uwadze, że aby systemy oparte na sztucznej inteligencji były godne zaufania, jak opisano to w wytycznych w zakresie etyki opracowanych przez grupę ekspertów wysokiego szczebla ds. AI, muszą być rozliczalne, zaprojektowane z myślą o ochronie wszystkich i przynoszeniu korzyści wszystkim (w tym być projektowane z uwzględnieniem grup szczególnie narażonych na zagrożenia i zmarginalizowanych), nie mieć dyskryminacyjnego charakteru, być bezpieczne, podejmować wytłumaczalne i przejrzyste decyzje, a także szanować autonomię człowieka i jego prawa podstawowe;

G.

mając na uwadze, że na Unii i jej państwach członkowskich spoczywa zasadnicza odpowiedzialność w zakresie dopilnowania, by decyzje związane z cyklem życia i stosowaniem rozwiązań opartych na sztucznej inteligencji w obszarze wymiaru sprawiedliwości i ścigania przestępstw były podejmowane w sposób przejrzysty, gwarantowały poszanowanie praw podstawowych, a w szczególności nie utrwalały dyskryminacji, stronniczości lub uprzedzeń tam, gdzie takie istnieją; mając na uwadze, że odpowiednie wybory polityczne powinny być zgodne z zasadami konieczności i proporcjonalności, aby zagwarantować konstytucyjność oraz sprawiedliwy i ludzki system wymiaru sprawiedliwości;

H.

mając na uwadze, że rozwiązania oparte na sztucznej inteligencji mogą oferować duże możliwości w dziedzinie ścigania przestępstw, w szczególności w zakresie usprawniania metod pracy organów ścigania i organów wymiaru sprawiedliwości oraz skuteczniejszego zwalczania niektórych rodzajów przestępstw, w szczególności przestępstw finansowych, prania pieniędzy i finansowania terroryzmu, niegodziwego traktowania dzieci w celach seksualnych i seksualnego wykorzystywania dzieci w internecie oraz niektórych rodzajów cyberprzestępstw, przyczyniając się w ten sposób do zwiększenia bezpieczeństwa i ochrony obywateli UE, a jednocześnie mogąc się wiązać ze znacznymi zagrożeniami dla praw podstawowych ludzi; mając na uwadze, że powszechne stosowanie sztucznej inteligencji do celów masowej inwigilacji byłoby nieproporcjonalne;

I.

mając na uwadze, że opracowywanie i obsługa systemów opartych na sztucznej inteligencji dla potrzeb policji i organów wymiaru sprawiedliwości wiąże się z udziałem wielu osób i organizacji, z wykorzystaniem licznych podzespołów urządzeń i algorytmów oprogramowania oraz z uczestnictwem wielu użytkowników ludzkich w często złożonych i wymagających warunkach; mając na uwadze, że stosowane w ściganiu przestępstw i wymiarze sprawiedliwości rozwiązania oparte na sztucznej inteligencji znajdują się na różnych etapach rozwoju, począwszy od opracowywania koncepcji, przez tworzenie prototypów, ocenę, a skończywszy na użytkowaniu zatwierdzonych już rozwiązań; mając na uwadze, że trwające na całym świecie badania naukowe mogą prowadzić do nowych zastosowań w przyszłości w miarę doskonalenia się technologii;

J.

mając na uwadze, że konieczne jest ustanowienie jasnego modelu odpowiedzialności prawnej za potencjalnie szkodliwe skutki systemów sztucznej inteligencji w obszarze wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych; mając na uwadze, że prawodawstwo w tej dziedzinie powinno zawsze zachować odpowiedzialność człowieka i mieć na celu przede wszystkim uniknięcie szkodliwych skutków;

K.

mając na uwadze, że w przypadku wykorzystywania systemów sztucznej inteligencji w dziedzinie ścigania przestępstw i wymiaru sprawiedliwości odpowiedzialność za zagwarantowanie pełnego poszanowania praw podstawowych spoczywa ostatecznie na państwach członkowskich;

L.

mając na uwadze, że związek między ochroną praw podstawowych a skutecznymi działaniami policyjnymi musi zawsze stanowić zasadniczy element dyskusji na temat ewentualności i sposobu wykorzystywania sztucznej inteligencji w ściganiu przestępstw, w ramach którego decyzje mogą mieć długotrwałe konsekwencje dla życia i wolności poszczególnych osób; mając na uwadze, że jest to szczególnie ważne, ponieważ sztuczna inteligencja może stać się stałym elementem naszego ekosystemu sądownictwa karnego poprzez dostarczanie analiz i pomocy w czynnościach dochodzeniowych;

M.

mając na uwadze, że organy ścigania korzystają z rozwiązań sztucznej inteligencji obejmujących technologie rozpoznawania twarzy, np. do przeszukiwania podejrzanych baz danych i identyfikacji ofiar handlu ludźmi lub wykorzystywania i niegodziwego traktowania dzieci w celach seksualnych, zautomatyzowane rozpoznawanie tablic rejestracyjnych, identyfikacja głosu, identyfikacja sposobu mówienia, technologia czytania z ruchu warg, nasłuch (np. algorytmy wykrywające strzały), autonomiczne przeszukiwanie i analizowanie wykrytych baz danych, przewidywanie (prognozowanie przestępczości i obszarów szczególnie narażonych na przestępczość), narzędzia do wykrywania zachowań, zaawansowane narzędzia autopsji wirtualnej pomagające ustalić przyczynę zgonu, autonomiczne narzędzia wykrywania nadużyć finansowych i finansowania terroryzmu, monitorowanie mediów społecznościowych (wyszukiwanie informacji i gromadzenie danych w celu eksploracji powiązań) oraz zautomatyzowane systemy dozoru obejmujące różne możliwości wykrywania (takie jak wykrywanie pulsu i kamery termowizyjne); mając na uwadze, że powyższe rozwiązania wraz z innymi potencjalnymi lub przyszłymi rozwiązaniami opartymi na technologii sztucznej inteligencji w dziedzinie ścigania przestępstw mogą cechować się bardzo zróżnicowanym stopniem wiarygodności i dokładności oraz wpływu na prawa podstawowe i dynamikę systemów sądownictwa karnego; mając na uwadze, że wiele z tych narzędzi jest stosowanych w państwach niebędących członkami UE, jednak ich stosowanie w Unii byłoby zgodnie z unijnym dorobkiem prawnym i orzecznictwem w dziedzinie ochrony danych nielegalne; mając na uwadze, że rutynowe wdrażanie algorytmów, nawet przy niewielkim odsetku wyników fałszywie dodatnich, może skutkować fałszywymi alarmami, których liczba będzie znacznie przewyższać liczbę prawidłowych alarmów;

N.

mając na uwadze, że narzędzia i aplikacje oparte na sztucznej inteligencji są również wykorzystywane przez organy wymiaru sprawiedliwości kilku krajów na całym świecie, w tym do uzasadniania decyzji w sprawie tymczasowego aresztowania, wydawania wyroków, obliczania prawdopodobieństwa ponownego popełnienia przestępstwa i określania warunków zwolnienia warunkowego, internetowego rozstrzygania sporów, zarządzania orzecznictwem i zapewniania ułatwionego dostępu do pomocy prawnej; mając na uwadze, że doprowadziło to do wypaczenia i zmniejszenia szans osób o kolorze skóry innym niż biały i innych mniejszości; mając na uwadze, że ich stosowanie w UE, poza kilkoma państwami członkowskimi, jest obecnie w dużej mierze ograniczone do dziedziny prawa cywilnego;

O.

mając na uwadze, że korzystanie ze sztucznej inteligencji przez organy ścigania wiąże się z szeregiem potencjalnie dużych i, w niektórych przypadkach, niedopuszczalnych zagrożeń naruszenia praw podstawowych jednostki, takich jak nieprzejrzyste podejmowanie decyzji, różne formy dyskryminacji i błędy występujące w podstawowym algorytmie, które mogą zostać wzmocnione przez przekazywanie informacji zwrotnej, a także ryzyko naruszenia prywatności i ochrony danych osobowych, ryzyko ograniczenia swobody wypowiedzi i dostępu do informacji, zagrożenie dla domniemania niewinności, dostępu do skutecznego środka prawnego, prawa do rzetelnego procesu sądowego, a także dla wolności i bezpieczeństwa osób;

P.

mając na uwadze, że systemy sztucznej inteligencji wykorzystywane przez organy ścigania i wymiar sprawiedliwości, są także podatne na ataki oparte na sztucznej inteligencji lub na „zatrucie” danych polegające na celowym wykorzystaniu niewłaściwego zestawu danych w celu uzyskania nieobiektywnych wyników; mając na uwadze, że w takich sytuacjach powstałe szkody mogą być jeszcze większe i mogą powodować gwałtownie większe szkody zarówno dla pojedynczych osób, jak i grup;

Q.

mając na uwadze, że wdrożenie sztucznej inteligencji w organach ścigania i w wymiarze sprawiedliwości nie powinno być postrzegane jako zwykła opcja techniczna, lecz raczej jako decyzja polityczna w sprawie kształtu i celów systemów ścigania przestępstw i wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych; mając na uwadze, że nowoczesne prawo karne opiera się na założeniu, że władze reagują na przestępstwo po jego popełnieniu, bez zakładania, że wszyscy ludzie są niebezpieczni i w związku z tym muszą być stale monitorowani w celu zapobiegania potencjalnym naruszeniom; mając na uwadze, że techniki inwigilacji oparte na sztucznej inteligencji mocno podważają to podejście i wymagają od organów regulacyjnych na całym świecie pilnej i gruntownej oceny konsekwencji zezwalania na wprowadzenie technologii, które ograniczają rolę człowieka w ściganiu przestępstw i orzekaniu;

1.

ponownie podkreśla, że ze względu na to, że działanie sztucznej inteligencji opiera się o przetwarzanie dużych ilości danych osobowych, prawo ochrony życia prywatnego i prawo do ochrony danych osobowych ma zastosowanie do wszystkich obszarów wykorzystywania sztucznej inteligencji oraz że należy w pełni przestrzegać unijnych ram prawnych dotyczących ochrony danych i prywatności; przypomina w związku z tym, że UE ustanowiła już standardy ochrony danych w zakresie ścigania przestępstw, które będą stanowić podstawę wszelkich przyszłych przepisów dotyczących stosowania sztucznej inteligencji w obszarze ścigania przestępstw i wymiarze sprawiedliwości; przypomina, że przetwarzanie danych osobowych powinno być zgodne z prawem i rzetelne, cele przetwarzania powinny być określone, jednoznaczne i zgodne z prawem, przetwarzanie powinno być adekwatne, stosowne i nie powinno wykraczać poza cele przetwarzania, powinno być dokładne i aktualne, a niedokładne dane, o ile nie mają zastosowania ograniczenia, powinny być poprawiane lub usuwane, dane powinny być przechowywane nie dłużej niż jest to konieczne i że należy ustalić jasne i odpowiednie terminy usunięcia takich danych lub okresowego przeglądu potrzeby ich bezpiecznego przechowywania; podkreśla ponadto, że należy zapobiegać możliwości identyfikacji osób za pomocą aplikacji opartych na sztucznej inteligencji z wykorzystaniem wcześniej zanonimizowanych danych;

2.

ponownie potwierdza, że wszystkie rozwiązania dla organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości opierające się na sztucznej inteligencji muszą być również wykorzystywane w pełnym poszanowaniu godności człowieka, zasad niedyskryminacyjnego traktowania, swobody przemieszczania się, domniemania niewinności oraz prawa do obrony, w tym prawa do zachowania milczenia, wolności wypowiedzi i swobodnego dostępu do informacji, wolności zgromadzeń i swobody stowarzyszania się, równości wobec prawa, zasady równości stron oraz prawa do skutecznego środka odwoławczego i sprawiedliwego procesu zgodnie z Kartą praw podstawowych i europejską konwencją praw człowieka; podkreśla, że należy zakazać stosowania sztucznej inteligencji, które jest niezgodne z prawami podstawowymi;

3.

przyznaje, że tempo opracowywania rozwiązań opartych na sztucznej inteligencji na całym świecie nie pozwala na sporządzenie wyczerpującego wykazu zastosowań, co stwarza potrzebę jasnego i spójnego modelu zarządzania gwarantującego zarówno prawa podstawowe jednostki, jak i jasność prawa dla podmiotów opracowujących, biorąc pod uwagę ciągły rozwój technologiczny; uważa jednak, że z uwagi na zadania i zakres odpowiedzialności policji i organów wymiaru sprawiedliwości oraz wpływ podejmowanych przez nie decyzji w odniesieniu do działań zapobiegawczych, prowadzenia postępowań przygotowawczych, wykrywania i ścigania czynów zabronionych oraz wykonywania kar korzystanie z rozwiązań opartych na sztucznej inteligencji należy uznać za obarczone wysokim ryzykiem w przypadkach, w których istnieje możliwość znacznego wpływu na życie osób fizycznych;

4.

uważa w związku z tym, że wszelkie narzędzia wykorzystujące sztuczną inteligencję opracowane dla organów ścigania lub wymiaru sprawiedliwości i przez nie użytkowane powinny być co najmniej bezpieczne, rzetelne, zabezpieczone i adekwatne do zakładanych celów, powinny być zgodne z zasadami sprawiedliwości, minimalizacji danych, rozliczalności, przejrzystości, niedyskryminacji i wyjaśnialności, zaś ich opracowywanie, wdrażanie i stosowanie powinno podlegać ocenie ryzyka i ścisłej weryfikacji ich konieczności i proporcjonalności, z zabezpieczeniami proporcjonalnymi do stwierdzonego ryzyka; podkreśla, że zaufanie obywateli do stosowania opracowywanej, wdrażanej i wykorzystywanej w UE sztucznej inteligencji jest uzależnione od pełnego spełnienia wymienionych kryteriów;

5.

uznaje pozytywny wkład niektórych rodzajów zastosowań sztucznej inteligencji w pracę organów ścigania i organów wymiaru sprawiedliwości w całej Unii; zwraca uwagę na przykład na usprawnienie zarządzania zbiorami orzecznictwa osiągnięte dzięki narzędziom umożliwiającym korzystanie z dodatkowych opcji wyszukiwania; uważa, że sztuczna inteligencja ma szereg innych możliwych zastosowań w ściganiu przestępstw i wymiarze sprawiedliwości, które można by zbadać, biorąc pod uwagę pięć zasad karty etycznej dotyczącej stosowania sztucznej inteligencji w systemach sądownictwa karnego i środowiskach pokrewnych, przyjętej przez CEPEJ, zwracając szczególną uwagę na wskazane przez CEPEJ „zastosowania, które należy traktować z największą ostrożnością”;

6.

podkreśla, że każdej technologii można nadać nowe zastosowanie i w związku z tym wzywa do ścisłej demokratycznej kontroli i niezależnego nadzoru nad wszystkimi technologiami opartymi na sztucznej inteligencji stosowanymi przez organy ścigania i organy wymiaru sprawiedliwości, zwłaszcza tymi, które mogą ewentualnie być wykorzystywane do masowej inwigilacji lub masowego profilowania; w związku z tym z wielkim zaniepokojeniem odnotowuje potencjał niektórych technologii sztucznej inteligencji wykorzystywanych do masowej inwigilacji w dziedzinie ścigania przestępstw; podkreśla prawny wymóg zapobiegania masowej inwigilacji z wykorzystaniem technologii sztucznej inteligencji, które z definicji nie są zgodne z zasadami konieczności i proporcjonalności, oraz zakazania stosowania rozwiązań, które mogą prowadzić do masowej inwigilacji;

7.

podkreśla, że podejście przyjęte w niektórych państwach nienależących do UE w odniesieniu do opracowywania, wdrażania i stosowania technologii masowej inwigilacji w sposób nieproporcjonalny narusza prawa podstawowe i w związku z tym nie może być stosowane przez UE; podkreśla w związku z tym, że zabezpieczenia przed niewłaściwym wykorzystaniem technologii sztucznej inteligencji przez organy ścigania i organy wymiaru sprawiedliwości muszą być również uregulowane w jednolity sposób w całej Unii;

8.

zwraca uwagę na potencjał w zakresie stronniczości i dyskryminacji związany z wykorzystywaniem rozwiązań opartych na sztucznej inteligencji, np. wynikający z uczenia się maszyn, w tym z algorytmów, na których opierają się takie rozwiązania; zauważa, że uprzedzenia mogą być nieodłączną cechą podstawowych zbiorów danych, szczególnie jeżeli używa się danych historycznych, wprowadzonych przez twórców algorytmów lub wygenerowanych na etapie wdrażania systemów w realnym kontekście; zwraca uwagę, że na wyniki osiągane przez rozwiązania oparte na sztucznej inteligencji siłą rzeczy wpływa jakość wykorzystywanych danych oraz że takie nieodłączne uprzedzenia mają tendencję do stopniowego zwiększania się, a tym samym do utrwalania i pogłębiania istniejącej dyskryminacji, zwłaszcza w odniesieniu do osób należących do niektórych grup etnicznych lub społeczności rasowych;

9.

podkreśla fakt, że wiele obecnie stosowanych technologii identyfikacji opartych na algorytmach w sposób nieproporcjonalny błędnie identyfikuje i błędnie klasyfikuje osoby o odmiennej rasie, osoby należące do określonych społeczności etnicznych, osoby LGBTI, dzieci i osoby starsze, a także kobiety, a tym samym im szkodzi; przypomina, że osoby fizyczne mają nie tylko prawo do tego, aby ich tożsamość została prawidłowo ustalona, ale także prawo do tego, aby ich tożsamość nie była w ogóle ustalana, o ile nie wymagają tego przepisy prawa ze względu na istotny i uzasadniony interes publiczny; podkreśla, że prognozowanie sztucznej inteligencji oparte na cechach charakterystycznych określonej grupy osób wzmacniają i powielają istniejące formy dyskryminacji; uważa, że należy dołożyć wszelkich starań, aby uniknąć zautomatyzowanej dyskryminacji i uprzedzeń; wzywa do wprowadzenia solidnych dodatkowych zabezpieczeń w przypadkach, gdy systemy oparte na sztucznej inteligencji stosowane w organach ścigania lub wymiarze sprawiedliwości są wykorzystywane w odniesieniu do nieletnich lub w związku z nimi;

10.

zwraca uwagę na asymetryczny układ sił pomiędzy podmiotami stosującymi technologie sztucznej inteligencji a podmiotami podlegającymi działaniu tych technologii; podkreśla, że nadrzędne znaczenie ma zadbanie o to, aby stosowanie narzędzi sztucznej inteligencji przez organy ścigania i organy wymiaru sprawiedliwości nie stało się czynnikiem prowadzącym do nierówności, podziałów społecznych lub wykluczenia; zwraca uwagę na wpływ stosowania narzędzi sztucznej inteligencji na prawo podejrzanych do obrony, na trudności w uzyskaniu istotnych informacji na temat funkcjonowania tych narzędzi oraz wynikające z tego trudności w kwestionowaniu dostarczanych przez nie wyników przed sądem, w szczególności przez osoby objęte dochodzeniem;

11.

zwraca uwagę na ryzyko związane w szczególności z wyciekiem danych, naruszeniami bezpieczeństwa danych oraz nieuprawnionym dostępem do danych osobowych i innych informacji związanych na przykład z dochodzeniami karnymi lub postępowaniami sądowymi przetwarzanymi przez systemy sztucznej inteligencji; podkreśla, że należy dogłębnie przeanalizować aspekty zabezpieczenia i bezpieczeństwa systemów sztucznej inteligencji wykorzystywanych przez organy ścigania i wymiar sprawiedliwości, tak by systemy te były wystarczająco solidne i odporne, co pozwoli zapobiec potencjalnie katastrofalnym konsekwencjom złośliwych ataków na te systemy; podkreśla znaczenie uwzględniania bezpieczeństwa na etapie projektowania, a także szczególnego nadzoru ze strony człowieka przed uruchomieniem niektórych kluczowych zastosowań i w związku z tym wzywa organy ścigania i organy wymiaru sprawiedliwości, aby w celu zapobieżenia rozrostowi funkcji korzystały wyłącznie z zastosowań sztucznej inteligencji, które są zgodne z zasadą ochrony prywatności i ochrony danych już na etapie projektowania;

12.

podkreśla, że żaden system oparty na sztucznej inteligencji wykorzystywany przez organy ścigania i organy wymiaru sprawiedliwości nie powinien być w stanie naruszać integralności cielesnej człowieka ani przyznawać osobom praw ani nakładać na nie obowiązków prawnych;

13.

dostrzega wyzwania związane z właściwym przypisaniem odpowiedzialności prawnej i odpowiedzialności procesowej za potencjalne szkody, biorąc pod uwagę złożoność procesu opracowywania i funkcjonowania systemów opartych na sztucznej inteligencji; uważa za konieczne stworzenie jasnego i sprawiedliwego systemu przypisywania odpowiedzialności prawnej i odpowiedzialności procesowej za potencjalnie negatywne konsekwencje spowodowane przez te zaawansowane technologie cyfrowe; podkreśla jednak, że głównym celem musi być przede wszystkim zapobieganie wystąpieniu takich konsekwencji; wzywa zatem do stosowania zasady ostrożności w odniesieniu do wszystkich form wykorzystywania sztucznej inteligencji w obszarze ściganiu przestępstw; podkreśla, że odpowiedzialność prawna i odpowiedzialność procesowa musi zawsze spoczywać na osobie fizycznej lub prawnej, która musi być zawsze zidentyfikowana w przypadku decyzji podejmowanych przy wsparciu sztucznej inteligencji; podkreśla w związku z tym potrzebę zapewnienia przejrzystości struktur korporacyjnych, w których systemy sztucznej inteligencji są tworzone i zarządzane;

14.

uważa, że zarówno dla skuteczności wykonywania prawa do obrony, jak i dla przejrzystości krajowych systemów wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych niezbędne jest, aby konkretne, jasne i precyzyjne ramy prawne regulowały warunki, zasady i konsekwencje stosowania narzędzi opartych na sztucznej inteligencji w obszarze ścigania przestępstw i sądownictwa, a także prawa osób poddanych działaniu tych narzędzi, w tym skuteczne i łatwo dostępne procedury składania skarg i dochodzenia roszczeń, łącznie z dochodzeniem odszkodowania na drodze sądowej; podkreśla, że strony postępowania karnego mają prawo dostępu do procesu gromadzenia danych oraz do ocen przeprowadzonych lub uzyskanych z zastosowaniem sztucznej inteligencji; podkreśla, że niezbędne jest, by – podejmując decyzję w sprawie wniosku o ekstradycję (lub wydanie) do innego państwa członkowskiego lub państwa trzeciego – wykonujące nakaz organy sądowe, które biorą udział we współpracy sądowej, oceniły, czy wykorzystanie narzędzi opartych na sztucznej inteligencji w państwie wnioskującym może jawnie naruszać podstawowe prawo do rzetelnego procesu sądowego; wzywa Komisję do wydania wytycznych dotyczących sposobu przeprowadzania takiej oceny w kontekście współpracy sądowej w sprawach karnych; podkreśla, że zgodnie z obowiązującymi przepisami państwa członkowskie powinny dopilnować, by osoby fizyczne były informowane o tym, że stosowana jest wobec nich przez organy ścigania lub sądownictwo sztuczna inteligencja;

15.

zwraca uwagę, że jeśli ludzie będą polegać wyłącznie na danych, profilach i zaleceniach generowanych przez maszyny, nie będą w stanie dokonać niezależnej oceny; podkreśla potencjalnie poważne negatywne konsekwencje, zwłaszcza w obszarze ścigania przestępstw i wymiaru sprawiedliwości, możliwe w przypadku gdy ludzie nadmiernie ufają pozornie obiektywnemu i naukowemu charakterowi narzędzi opartych na sztucznej inteligencji, nie biorąc pod uwagę możliwości, że ich wyniki są nieprawidłowe, niepełne, nieadekwatne lub dyskryminujące; podkreśla, że należy unikać nadmiernego polegania na wynikach dostarczanych przez systemy oparte na sztucznej inteligencji oraz zwraca uwagę na to, że konieczne jest, by władze nabyły pewności siebie i wiedzy niezbędnej do zakwestionowania lub uchylenia zalecenia algorytmicznego; uważa, że istotne jest, by mieć realistyczne oczekiwania wobec takich rozwiązań technologicznych i nie obiecywać doskonałych rozwiązań w zakresie ścigania przestępstw ani wykrywania wszystkich popełnionych przestępstw;

16.

podkreśla, że w kontekście wymiaru sprawiedliwości i ścigania przestępstw każdą decyzję o skutkach prawnych lub równoważnych musi zawsze podejmować człowiek, którego można pociągnąć do odpowiedzialności za podjęte decyzje; uważa, że osoby, w których przypadku zastosowano systemy oparte na sztucznej inteligencji muszą mieć możliwość korzystania ze środków zaskarżenia; przypomina, że na mocy prawa UE osobom przysługuje prawo do tego, by nie podlegać decyzji, która wywołuje wobec nich skutki prawne lub w podobny sposób istotnie na nie wpływa, a opiera się jedynie na zautomatyzowanym przetwarzaniu danych; podkreśla ponadto, że proces podejmowania decyzji nie może opierać się na danych osobowych szczególnych kategorii, chyba że istnieją właściwe środki ochrony praw, wolności i prawnie uzasadnionego interesu osób, których dane dotyczą; podkreśla, że prawo UE zakazuje profilowania, które prowadzi do dyskryminacji osób fizycznych ze względu na szczególne kategorie danych osobowych; zwraca uwagę na fakt, że decyzje w dziedzinie ścigania przestępstw są prawie zawsze decyzjami, które rodzą skutki prawne dla osoby, której dotyczą, ze względu na wykonawczy charakter organów ścigania i ich działań; zauważa, że wykorzystywanie sztucznej inteligencji może wywierać wpływ na decyzje podejmowane przez ludzi i na wszystkie etapy postępowania karnego; w związku z tym jest zdania, że organy korzystające z systemów sztucznej inteligencji muszą przestrzegać niezwykle wysokich standardów prawnych i zapewniać interwencję człowieka, zwłaszcza podczas analizy danych pochodzących z takich systemów; w związku z tym domaga się, by utrzymać niezawisły osąd sędziów i podejmowanie decyzji na podstawie analizy poszczególnych przypadków; wzywa do wprowadzenia zakazu stosowania sztucznej inteligencji i związanych z nią technologii do celów proponowania orzeczeń sądowych;

17.

wzywa do zadbania o to, by działania algorytmu można było wyjaśnić i by były one przejrzyste, identyfikowalne i weryfikowalne, tak aby można było zagwarantować, że opracowywanie, wdrażanie i wykorzystanie systemów sztucznej inteligencji w wymiarze sprawiedliwości i przez organy ścigania będzie zgodne z prawami podstawowymi i będzie cieszyło się zaufaniem obywateli, jak również aby móc dopilnować, by wyniki generowane przez algorytmy sztucznej inteligencji można było przedstawić w sposób zrozumiały dla użytkowników i tych, którzy są poddawani działaniu tych systemów oraz by przejrzyste były informacje dotyczące danych źródłowych, jak również to, w jaki sposób system dochodzi do pewnych wniosków; zwraca uwagę, że aby zapewnić przejrzystość techniczną, odporność i dokładność, organy ścigania i sądownictwa w Unii powinny móc nabywać jedynie takie narzędzia i systemy, których algorytmy i logika poddają się kontroli i są dostępne co najmniej dla policji i sądownictwa, a także dla niezależnych audytorów, tak aby można było poddawać je ocenie, audytowi i weryfikacji, a ponadto takie narzędzia i systemy nie mogą być zamknięte lub oznaczone jako zastrzeżone przez sprzedawców; zwraca ponadto uwagę, że dokumentacja powinna być sporządzona w klarownym i zrozumiałym języku i dotyczyć charakteru usługi, wykorzystywanych narzędzi, sposobu działania i warunków, w jakich można oczekiwać, że będą one funkcjonować oraz ryzyka, jakie mogą stwarzać; wzywa w związku z tym organy sądownictwa i ścigania do proaktywnego zapewnienia pełnej przejrzystości odnośnie do prywatnych przedsiębiorstw, które dostarczają im systemy sztucznej inteligencji stosowane do celów ścigania przestępstw oraz wymiaru sprawiedliwości; zaleca w związku z tym korzystanie w miarę możliwości z otwartego oprogramowania;

18.

zachęca organy ścigania i organy sądowe do określenia i oceny obszarów, w których niektóre dostosowane do potrzeb rozwiązania w zakresie sztucznej inteligencji mogą być korzystne, oraz do wymiany najlepszych praktyk w zakresie wdrażania sztucznej inteligencji; wzywa do przyjęcia przez państwa członkowskie i agencje UE odpowiednich procedur udzielania zamówień publicznych dotyczących systemów opartych na sztucznej inteligencji, gdy są one wykorzystywane w kontekście ścigania przestępstw lub wymiaru sprawiedliwości, tak aby zapewnić ich zgodność z prawami podstawowymi i obowiązującymi przepisami, w tym do zapewnienia, by dokumentacja oprogramowania i algorytmów była dostępna dla właściwych organów i organów nadzorczych w celów przeglądu; wzywa w szczególności do wprowadzenia wiążących przepisów określających wymóg publicznego ujawniania partnerstw publiczno-prywatnych, umów i zakupów oraz celu, do jakiego zostały pozyskane; podkreśla konieczność zapewnienia tym organom niezbędnych środków finansowych, a także wyposażenia ich w niezbędną wiedzę ekspercką w celu zagwarantowania pełnej zgodności z wymogami etycznymi, prawnymi i technicznymi związanymi z wszelkim wdrażaniem sztucznej inteligencji;

19.

wzywa do zadbania o identyfikowalność systemów sztucznej inteligencji i procesów decyzyjnych, które określają działanie, możliwości i ograniczenia tych systemów, a także rejestrują pochodzenie elementów odpowiedzialnych za decyzje, na przykład poprzez obowiązkową dokumentację; podkreśla znaczenie prowadzenia pełnej dokumentacji danych treningowych, ich kontekstu, celu, dokładności i skutków ubocznych, a także przetwarzania tych danych przez twórców i twórców algorytmów oraz ich zgodności z prawami podstawowymi; podkreśla, że zawsze musi istnieć możliwość sprowadzenia obliczeń systemu opartego na sztucznej inteligencji do formy zrozumiałej dla ludzi;

20.

wzywa do przeprowadzania obowiązkowej analizy skutków wszelkich systemów sztucznej inteligencji przeznaczonych dla organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości przed ich wdrożeniem lub rozpoczęciem ich stosowania, by ocenić wszelkie ewentualne zagrożenia związane z naruszeniem praw podstawowych; przypomina, że uprzednia ocena skutków dla ochrony danych jest obowiązkowa w przypadku każdego rodzaju przetwarzania, zwłaszcza przetwarzania z wykorzystaniem nowych technologii, które to przetwarzanie może powodować wysokie ryzyko naruszenia praw i wolności osób fizycznych, oraz jest zdania, że z takim wysokim ryzykiem mamy do czynienia w przypadku większości technologii sztucznej inteligencji wykorzystywanych w dziedzinie ścigania przestępstw i w sądownictwie; podkreśla wiedzę ekspercką organów ochrony danych i agencji praw podstawowych w dziedzinie oceny tych systemów; podkreśla, że te oceny skutków dla przestrzegania praw podstawowych powinny być przeprowadzane w sposób jak najbardziej otwarty i przy czynnym udziale społeczeństwa obywatelskiego; domaga się, aby w ocenach skutków wyraźnie określono również zabezpieczenia niezbędne do przeciwdziałania stwierdzonym zagrożeniom oraz aby oceny te zostały w jak najszerszym zakresie udostępnione publicznie przed wdrożeniem jakiegokolwiek systemu sztucznej inteligencji;

21.

podkreśla, że tylko dzięki rzetelnemu zarządzaniu europejską sztuczną inteligencją, a także niezależnej ocenie, możliwe będzie tak konieczne zastosowanie w praktyce zasad dotyczących praw podstawowych; wzywa do okresowego, obowiązkowego audytu wszystkich systemów sztucznej inteligencji wszędzie tam, gdzie mogą one w istotnym stopniu wpływać na życie jednostek, przy czym audyt ten ma prowadzić niezależny organ, mając na celu sprawdzenie i ocenę systemów algorytmicznych, ich kontekstu, celu, dokładności, wydajności i skali oraz – podczas działania systemów – aby wykryć, przeanalizować, zdiagnozować i usunąć wszelkie niepożądane i negatywne skutki tych systemów oraz zapewnić, by systemy sztucznej inteligencji działały zgodnie z przyjętymi założeniami; wzywa zatem do stworzenia w tym celu jasnych ram instytucjonalnych, w tym odpowiedniego nadzoru regulacyjnego i nadzorczego, w celu zapewnienia pełnego wdrożenia i zagwarantowania w pełni świadomej demokratycznej debaty na temat konieczności i proporcjonalności sztucznej inteligencji w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych; podkreśla, że wyniki tych audytów powinny być udostępniane w rejestrach publicznych, tak aby obywatele wiedzieli, czy stosowane są systemy oparte na sztucznej inteligencji i jakie środki są podejmowane w celu zaradzenia wszelkim naruszeniom praw podstawowych;

22.

podkreśla, że zbiory danych i systemy algorytmiczne stosowane przy klasyfikowaniu, ocenianiu i prognozowaniu na różnych etapach przetwarzania danych w ramach opracowywania sztucznej inteligencji i związanych z nią technologii mogą również prowadzić do odmiennego traktowania oraz zarówno bezpośredniej, jak i pośredniej dyskryminacji grup osób, zwłaszcza jeśli dane wykorzystywane do treningu algorytmów służących do prognozowania przestępczości odzwierciedlają bieżące priorytety w zakresie nadzoru i w związku z tym mogą prowadzić do powielania i wzmacniania istniejących form dyskryminacji; podkreśla, że technologie sztucznej inteligencji – zwłaszcza te opracowywane w celu wykorzystania w obszarze ścigania przestępstw i sądownictwa – wymagają interdyscyplinarnych badań i wkładu, w tym w dziedzinie studiów naukowych i technologicznych, studiów w dziedzinie krytycznej teorii rasy, studiów nad niepełnosprawnością oraz innych dyscyplin uwzględniających kontekst społeczny, w tym dotyczących sposobu konstruowania różnic, działania klasyfikacji i jej konsekwencji; podkreśla zatem konieczność systematycznego inwestowania w uwzględnianie tych dyscyplin w ramach studiów i badań nad sztuczną inteligencją prowadzonych na wszystkich szczeblach; podkreśla również, że ważne jest, by zespoły, które projektują, opracowują, testują, serwisują, wdrażają i zamawiają te systemy sztucznej inteligencji do celów ścigania przestępstw i sądownictwa odzwierciedlały – w miarę możliwości – różnorodność społeczeństwa, co będzie służyć jako nietechniczny sposób na zmniejszenie ryzyka dyskryminacji;

23.

podkreśla również, że odpowiednia rozliczalność, odpowiedzialność prawna i odpowiedzialność procesowa wymagają wielu specjalistycznych szkoleń z zakresu przepisów etycznych, potencjalnych zagrożeń, ograniczeń i właściwego korzystania z technologii sztucznej inteligencji, zwłaszcza dla pracowników organów policji i wymiaru sprawiedliwości; podkreśla, że osoby podejmujące decyzje powinny posiadać odpowiednie przeszkolenie zawodowe i kwalifikacje w kwestii potencjału stronniczości, ponieważ zbiory danych mogą zawierać dane oparte na dyskryminacji i uprzedzeniach; popiera ustanowienie inicjatyw uświadamiających i edukacyjnych mających zagwarantować, że osoby pracujące w organach ścigania i wymiarze sprawiedliwości są świadome ograniczeń, możliwości i zagrożeń, jakie wiążą się z wykorzystaniem systemów opartych na sztucznej inteligencji, w tym ryzyka uprzedzeń związanych z automatyzacją, oraz że te ograniczenia, możliwości i zagrożenia rozumieją; przypomina, że włączenie do treningowych zbiorów danych, które służą sztucznej inteligencji, przypadków rasizmu ze strony sił policyjnych przy wypełnianiu ich obowiązków nieuchronnie doprowadzi do rasistowskiej stronniczości w ustaleniach, wynikach i zaleceniach generowanych przez sztuczną inteligencję; w związku z tym ponownie wzywa państwa członkowskie do promowania polityki antydyskryminacyjnej oraz do opracowania krajowych planów działania przeciwko rasizmowi w odniesieniu do policji i systemu wymiaru sprawiedliwości,

24.

zauważa, że prognozowanie przestępczości należy do rozwiązań opartych na sztucznej inteligencji stosowanych w obszarze ścigania przestępstw, ale ostrzega, że choć prognozowanie przestępczości może analizować dane zbiory danych w celu określenia schematów i korelacji, nie może odpowiedzieć na pytanie o przyczynowość i nie może wiarygodnie prognozować indywidualnych zachowań, a zatem nie może stanowić jedynej podstawy interwencji; zwraca uwagę, że kilka miast w Stanach Zjednoczonych – po przeprowadzeniu audytów – zaprzestało stosowania systemów prognozowania przestępczości; przypomina, że podczas wizyty komisji LIBE w Stanach Zjednoczonych w lutym 2020 r. posłowie zostali poinformowani przez wydziały policji Nowego Jorku i Cambridge (w stanie Massachusetts), że z powodu braku skuteczności, dyskryminującego wpływu i nieskuteczności w praktyce zrezygnowali ze swoich programów prognozowania przestępczości i zaczęli w zamian wdrażać koncepcję policji środowiskowej; zauważa, że doprowadziło to do spadku przestępczości; w związku z tym sprzeciwia się wykorzystywaniu przez organy ścigania sztucznej inteligencji do przewidywania zachowań jednostek lub grup na podstawie danych historycznych i wcześniejszych zachowań, a także na podstawie przynależności do grupy, lokalizacji lub wszelkich innych tego rodzaju cech w ramach prób wskazywania osób mogących popełnić przestępstwo;

25.

zauważa, że istnieją różne rodzaje zastosowania rozpoznawania twarzy, takie jak między innymi weryfikacja/uwierzytelnianie (tj. porównywanie wizerunku twarzy obecnej osoby ze zdjęciem na dokumencie tożsamości, (np. w ramach inteligentnych granic), identyfikowanie (tj. dopasowywanie zdjęcia do danych z danej bazy zdjęć) oraz wykrywanie (tj. wyodrębnianie wizerunku twarzy w czasie rzeczywistym z wykorzystaniem takich źródeł jak materiały zarejestrowane przez system monitoringu wizyjnego i przeszukiwanie baz danych w celu dopasowania wizerunku (np. nadzór w czasie rzeczywistym), a każde z tych zastosowań ma inne konsekwencje pod względem ochrony praw podstawowych; zdecydowanie uważa, że korzystanie z systemów rozpoznawania twarzy przez organy ścigania powinno być ograniczone do ściśle określonych celów przy pełnym poszanowaniu zasad proporcjonalności i konieczności oraz obowiązującego prawa; ponownie przypomina, że wykorzystanie technologii rozpoznawania twarzy musi co najmniej spełniać wymogi minimalizacji danych, dokładności danych, ograniczenia ich przechowywania, bezpieczeństwa danych i odpowiedzialności za nie, a także być zgodne z prawem, sprawiedliwe, przejrzyste i zgodne z konkretnym, wyraźnym i uzasadnionym celem, który jest jasno określony w prawie danego państwa członkowskiego lub Unii; jest zdania, że systemy weryfikacji i uwierzytelniania można nadal wdrażać i stosować z powodzeniem tylko wtedy, gdy ich negatywne skutki poddają się działaniom łagodzącym, oraz gdy spełnić można powyższe kryteria;

26.

wzywa ponadto do wprowadzenia stałego zakazu stosowania automatycznej analizy lub automatycznego rozpoznawania w przestrzeni publicznej innych cech ludzkich, takich jak chód, odciski palców, DNA, głos i inne elementy biometryczne i behawioralne;

27.

wzywa jednak do przyjęcia moratorium na korzystanie z systemów rozpoznawania twarzy do działań organów ścigania, które mają na celu identyfikację, chyba że rozpoznawanie twarzy służy wyłącznie identyfikacji ofiar przestępstw, dopóki nie będzie można uznać, że standardy techniczne są w pełni zgodne z prawami podstawowymi, uzyskane wyniki są bezstronne i nikogo nie dyskryminują, ramy prawne zapewniają solidne zabezpieczenia przed niewłaściwym wykorzystaniem oraz ścisłą kontrolę i nadzór demokratyczny, a konieczność i proporcjonalność wprowadzenia takich technologii została potwierdzona dowodami empirycznymi; zauważa, że jeżeli powyższe kryteria nie są spełnione, systemy nie powinny być wdrażane ani stosowane;

28.

wyraża ogromne zaniepokojenie wykorzystywaniem przez organy ścigania i służby wywiadowcze prywatnych baz danych służących do rozpoznawania twarzy, takich jak baza danych Clearview AI zawierająca ponad trzy miliardy zdjęć, które zostały pozyskane nielegalnie z sieci społecznościowych i innych miejsc w internecie, w tym od obywateli UE; wzywa państwa członkowskie do nałożenia na organy ścigania obowiązku ujawniania, czy korzystają one z technologii Clearview AI lub równoważnych technologii pochodzących od innych dostawców; przypomina opinię Europejskiej Rady Ochrony Danych (EROD), zgodnie z którą korzystanie przez organy ścigania w Unii Europejskiej z usługi takiej jak Clearview AI „prawdopodobnie nie byłoby zgodne z unijnym systemem ochrony danych”; wzywa do wprowadzenia zakazu korzystania z prywatnych baz danych służących do rozpoznawania twarzy w ramach ścigania przestępstw;

29.

przyjmuje do wiadomości sporządzone przez Komisję studium wykonalności dotyczące możliwych zmian w decyzji w sprawie konwencji z Prüm (8), w tym w kwestii wizerunków twarzy; przyjmuje do wiadomości wcześniejsze badania, z których wynika, że żadne ewentualne nowe identyfikatory, np. tęczówka lub rozpoznawanie twarzy, nie byłyby tak wiarygodne w kontekście kryminalistycznym jak DNA czy odciski palców; przypomina Komisji, że każdy wniosek ustawodawczy musi opierać się na dowodach i być zgodny z zasadą proporcjonalności; wzywa Komisję do powstrzymania się od rozszerzenia ram decyzji z Prüm, chyba że będą istnieć solidne dowody naukowe potwierdzające wiarygodność rozpoznawania twarzy w kontekście kryminalistycznym w porównaniu z rozpoznawaniem w oparciu o DNA lub odciski palców, po wcześniejszym przeprowadzeniu przez nią pełnej oceny skutków oraz po uwzględnieniu zaleceń Europejskiego Inspektora Ochrony Danych (EIOD) i EROD;

30.

podkreśla, że wykorzystanie danych biometrycznych wiąże się w szerszym ujęciu z zasadą prawa do godności ludzkiej, na której opierają się wszystkie prawa podstawowe gwarantowane przez Kartę; uważa, że wykorzystywanie i gromadzenie wszelkich danych biometrycznych do celów zdalnej identyfikacji, np. poprzez rozpoznawanie twarzy w miejscach publicznych, a także przy automatycznych bramkach kontroli granicznej wykorzystywanych do odprawy granicznej na lotniskach, może stanowić szczególne zagrożenie dla praw podstawowych, przy czym skutki mogą się znacznie różnić w zależności od celu, kontekstu i zakresu stosowania; następnie podkreśla, że technologie rozpoznawania emocji, takie jak kamery wykrywające ruchy oczu i zmiany wielkości źrenic mają kwestionowalną wiarygodność naukową w kontekście ściganie przestępstw; jest zdania, że stosowanie identyfikacji biometrycznej w kontekście ścigania przestępstw i sądownictwa powinno zawsze być uznawane za „wysokie ryzyko” i w związku z tym podlegać dodatkowym wymogom, zgodnie z zaleceniami powołanej przez Komisję grupy ekspertów wysokiego szczebla ds. sztucznej inteligencji;

31.

wyraża głębokie zaniepokojenie projektami badawczymi finansowanymi w ramach programu „Horyzont 2020”, w których wykorzystuje się sztuczną inteligencję na granicach zewnętrznych, takimi jak projekt iBorderCtrl, który jest testowanym na Węgrzech, Łotwie i w Grecji „inteligentnym systemem wykrywania kłamstw” profilującym podróżnych na podstawie zautomatyzowanego komputerowo wywiadu przeprowadzonego za pomocą kamery internetowej podróżnego przed podróżą oraz na podstawie opartej na sztucznej inteligencji analizy 38 mikrogestów; wzywa w związku z tym Komisję do wprowadzenia, za pomocą środków ustawodawczych i nieustawodawczych, a w razie potrzeby w drodze postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, zakazu prowadzenia do celów ścigania przestępstw jakiegokolwiek przetwarzania danych biometrycznych, które skutkuje masową inwigilacją w przestrzeni publicznej; wzywa ponadto Komisję do zaprzestania finansowania badań dotyczących systemów biometrycznych lub ich wdrażania, a także programów, które mogłyby doprowadzić do ogólnego masowego nadzoru w przestrzeni publicznej; podkreśla w tym kontekście, że należy zwrócić szczególną uwagę na wykorzystywanie dronów w operacjach policyjnych oraz wdrożyć rygorystyczne ramy ich stosowania;

32.

popiera zalecenia powołanej przez Komisję grupy ekspertów wysokiego szczebla ds. sztucznej inteligencji nawołujące do zakazu masowej klasyfikacji punktowej obywateli przy użyciu sztucznej inteligencji; uważa, że wszelkie formy normatywnej klasyfikacji punktowej obywateli prowadzonej na dużą skalę przez organy publiczne, zwłaszcza w dziedzinie ścigania przestępstw i wymiaru sprawiedliwości, prowadzą do utraty autonomii, zagrażają zasadzie niedyskryminacji i nie mogą być uznawane za zgodne z zapisanymi w ustawodawstwie UE prawami podstawowymi, zwłaszcza z godnością ludzką;

33.

wzywa do zwiększenia ogólnej przejrzystości, aby wypracować wszechstronne zrozumienie kwestii dotyczących stosowania sztucznej inteligencji w Unii; zwraca się do państw członkowskich o przekazanie wyczerpujących informacji o narzędziach wykorzystywanych przez ich organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości z uwzględnieniem rodzajów wykorzystywanych narzędzi, celów, dla których są one wykorzystywane, rodzajów przestępstw, do których są stosowane, oraz nazw przedsiębiorstw lub organizacji, które te narzędzia opracowały; wzywa organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości do informowania opinii publicznej i zapewnienia dostatecznej przejrzystości w zakresie wykorzystywania przez nie sztucznej inteligencji i związanych z nią technologii podczas wykonywania swoich uprawnień, w tym do ujawnienia odsetka fałszywie pozytywnych i fałszywie negatywnych wskazań generowanych przez tą technologię; zwraca się do Komisji o zebranie i aktualizację informacji w jednym miejscu; wzywa Komisję do opublikowania również zaktualizowanych informacji na temat wykorzystania sztucznej inteligencji przez agencje UE, którym powierzono zadania dotyczące ścigania przestępstw i wymiaru sprawiedliwości; wzywa EROD do oceny legalności tych technologii i zastosowań sztucznej inteligencji wykorzystywanych przez organy ścigania i wymiar sprawiedliwości;

34.

przypomina, że rozwiązania oparte na sztucznej inteligencji, w tym te stosowane w kontekście ścigania przestępstw i wymiaru sprawiedliwości, są obecnie opracowywane na całym świecie w szybkim tempie; wzywa wszystkie zainteresowane strony w Europie, w tym państwa członkowskie i Komisję, do zapewnienia, w drodze współpracy międzynarodowej, zaangażowania partnerów spoza UE w celu podniesienia standardów na szczeblu międzynarodowym oraz znalezienia wspólnych i uzupełniających ram prawnych i etycznych dotyczących stosowania sztucznej inteligencji, w szczególności w odniesieniu do ścigania przestępstw i do wymiaru sprawiedliwości, przy czym standardy te mają być w pełni zgodne z Kartą, europejskim dorobkiem prawnym w dziedzinie ochrony danych oraz – w szerszym ujęciu – z prawami człowieka;

35.

apeluje do Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej, aby we współpracy z EROD i EIOD opracowała kompleksowe wytyczne, zalecenia i najlepsze praktyki w celu doprecyzowania kryteriów i warunków opracowywania, stosowania i wdrażania aplikacji i rozwiązań sztucznej inteligencji wykorzystywanych przez organy ścigania i organy sądowe; zobowiązuje się do przeprowadzenia badania dotyczącego wdrożenia dyrektywy o ochronie danych w sprawach karnych (9) w celu określenia, w jaki sposób organy ścigania i organy sądowe zapewniły ochronę danych osobowych w trakcie przetwarzania danych, zwłaszcza przy opracowywaniu lub wdrażaniu nowych technologii; wzywa ponadto Komisję do rozważenia, czy potrzebne są konkretne działania ustawodawcze w celu doprecyzowania kryteriów i warunków opracowywania, stosowania i wdrażania aplikacji i rozwiązań sztucznej inteligencji przez organy ścigania i organy sądowe;

36.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.

(1)  Dz.U. L 119 z 4.5.2016, s. 1.

(2)  Dz.U. L 119 z 4.5.2016, s. 89.

(3)  Dz.U. L 295 z 21.11.2018, s. 39.

(4)  Dz.U. L 201 z 31.7.2002, s. 37.

(5)  Dz.U. L 135 z 24.5.2016, s. 53.

(6)  Dz.U. C 362 z 8.9.2021, s. 63.

(7)  Dz.U. C 263 z 25.7.2018, s. 82.

(8)  Decyzja Rady 2008/615/WSiSW z dnia 23 czerwca 2008 r. w sprawie intensyfikacji współpracy transgranicznej, szczególnie w zwalczaniu terroryzmu i przestępczości transgranicznej (Dz.U. L 210 z 6.8.2008, s. 1).

(9)  Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/680 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych przez właściwe organy do celów zapobiegania przestępczości, prowadzenia postępowań przygotowawczych, wykrywania i ścigania czynów zabronionych i wykonywania kar, w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylająca decyzję ramową Rady 2008/977/WSiSW (Dz.U. L 119 z 4.5.2016, s. 89).


24.3.2022   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 132/27


P9_TA(2021)0406

Wpływ, jaki na kobiety i dzieci wywierają przemoc ze strony partnera oraz prawo pieczy nad dzieckiem

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 6 października 2021 r. w sprawie wpływu, jaki na kobiety i dzieci wywierają przemoc ze strony partnera oraz prawo pieczy nad dzieckiem (2019/2166(INI))

(2022/C 132/03)

Parlament Europejski,

uwzględniając art. 2 i art. 3 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) oraz art. 6, 8 i 67 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),

uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/29/UE z dnia 25 października 2012 r. ustanawiającą normy minimalne w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw (dyrektywa o prawach ofiar) (1),

uwzględniając art. 21, 23, 24 i 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (Karty),

uwzględniając Konwencję Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej (konwencja stambulska), która weszła w życie 1 sierpnia 2014 r.,

uwzględniając Konwencję o prawach dziecka z dnia 20 listopada 1989 r.,

uwzględniając komentarz ogólny nr 13 Komitetu Praw Dziecka z dnia 18 kwietnia 2011 r. w sprawie prawa dziecka do wolności od wszelkich form przemocy,

uwzględniając Konwencję dotyczącą cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę, sporządzoną w Hadze dnia 25 października 1980 r.,

uwzględniając Konwencję o ochronie dzieci i współpracy w dziedzinie przysposobienia międzynarodowego, sporządzoną w Hadze dnia 29 maja 1993 r.,

uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/800 z dnia 11 maja 2016 r. w sprawie gwarancji procesowych dla dzieci będących podejrzanymi lub oskarżonymi w postępowaniu karnym (2),

uwzględniając europejską konwencję praw człowieka,

uwzględniając Konwencję ONZ w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet przyjętą 18 grudnia 1979 r., a także Komentarz ogólny nr 35 dotyczący przemocy motywowanej płcią wobec kobiet, który stanowi aktualizację Komentarza ogólnego nr 19 Komitetu ds. Likwidacji Dyskryminacji Kobiet dotyczącego likwidacji dyskryminacji kobiet,

uwzględniając Europejski filar praw socjalnych, w szczególności jego zasadę nr 2,

uwzględniając agendę na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030, która weszła w życie 1 stycznia 2016 r., a zwłaszcza cel zrównoważonego rozwoju nr 5 dotyczący równouprawnienia płci oraz cel nr 16.2 dotyczący wyeliminowania przemocy, wykorzystywania, handlu i wszelkich form przemocy i tortur wobec dzieci,

uwzględniając wniosek Komisji z 4 marca 2016 r. dotyczący decyzji Rady w sprawie zawarcia, w imieniu Unii Europejskiej, Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej (COM(2016)0109),

uwzględniając komunikat Komisji z dnia 5 marca 2020 r. pt. „Unia równości: strategia na rzecz równouprawnienia płci na lata 2020–2025”(COM(2020)0152), w szczególności pierwszy cel tej strategii, jakim jest uwolnienie kobiet i dziewcząt od przemocy i stereotypów,

uwzględniając komunikat Komisji z 12 listopada 2020 r. pt. „Unia równości: strategia na rzecz równości osób LGBTIQ na lata 2020–2025” (COM(2020)0698),

uwzględniając komunikat Komisji z dnia 24 czerwca 2020 r. pt. „Strategia UE w zakresie praw ofiar (2020–2025)” (COM(2020)0258),

uwzględniając dokument roboczy służb Komisji z dnia 6 marca 2019 r. pt. „2019 Report on equality between women and men in the EU” [Sprawozdanie na temat równości kobiet i mężczyzn w UE z 2019 r.] (SWD(2019)0101),

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 12 września 2017 r. w sprawie wniosku dotyczącego decyzji Rady w sprawie zawarcia, w imieniu Unii Europejskiej, Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej (3),

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 28 listopada 2019 r. w sprawie przystąpienia UE do konwencji stambulskiej i innych środków przeciwdziałania przemocy ze względu na płeć (4),

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 17 grudnia 2020 r. w sprawie potrzeby stworzenia osobnego składu Rady do spraw równości płci (5),

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 21 stycznia 2021 r. w sprawie perspektywy płci w okresie kryzysu związanego z COVID-19 oraz w okresie pokryzysowym (6),

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 21 stycznia 2021 r. w sprawie europejskiej strategii na rzecz równouprawnienia płci (7),

uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/99/UE z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie europejskiego nakazu ochrony (8),

uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 606/2013 z dnia 12 czerwca 2013 r. w sprawie wzajemnego uznawania środków ochrony w sprawach cywilnych (9),

uwzględniając rozporządzenie Rady (WE) nr 2201/2003 z dnia 27 listopada 2003 r. dotyczące jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej (rozporządzenie Bruksela IIa) (10),

uwzględniając sprawozdanie Europejskiego Instytutu ds. Równości Kobiet i Mężczyzn (EIGE) w sprawie wskaźnika równouprawnienia płci za 2020 r.,

uwzględniając badanie EIGE z 12 czerwca 2019 r. pt. „Understanding intimate partner violence in the EU: the role of data” [Zrozumieć problem przemocy ze strony partnera w związkach intymnych w UE: rola danych],

uwzględniając badanie EIGE z 18 listopada 2019 r. pt. „A guide to risk assessment and risk management of intimate partner violence against women for police” [Ocena ryzyka i zarządzanie ryzykiem w kontekście przemocy ze strony partnera w związkach intymnych – wytyczne dla policji],

uwzględniając sprawozdanie Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej (FRA) z 3 marca 2014 r. zatytułowane „Violence against women: an EU-wide survey” [Przemoc wobec kobiet: badanie ogólnounijne],

uwzględniając Platformę Niezależnych Podmiotów Eksperckich nt. Dyskryminacji Kobiet i Przemocy wobec nich (Platforma EDVAW) oraz jej oświadczenie z 31 maja 2019 r. pt. „Intimate partner violence against women is an essential factor in the determination of child custody” [Przemoc wobec kobiet ze strony partnera w związkach intymnych jako kluczowy czynnik przy ustalaniu prawa pieczy nad dzieckiem],

uwzględniając oświadczenie przewodniczącej Grupy Ekspertów Rady Europy do spraw Przeciwdziałania Przemocy wobec Kobiet i Przemocy Domowej Marceline Naudi z 24 marca 2020 r. pt. „For many women and children, the home is not a safe place” [Dla wielu kobiet i dzieci dom nie jest bezpiecznym miejscem], na temat konieczności utrzymania norm konwencji stambulskiej w czasach pandemii,

uwzględniając art. 54 Regulaminu,

uwzględniając wspólne posiedzenia Komisji Prawnej oraz Komisji Praw Kobiet i Równouprawnienia zgodnie z art. 58 Regulaminu,

uwzględniając sprawozdanie Komisji Prawnej oraz Komisji Praw Kobiet i Równouprawnienia (A9-0254/2021);

A.

mając na uwadze, że równość płci należy do podstawowych wartości i głównych celów UE i powinno się ją odzwierciedlać we wszystkich politykach UE; mając na uwadze, że prawo do równego traktowania i niedyskryminacji stanowi prawo podstawowe zapisane w Traktatach (11) oraz w Karcie praw podstawowych (12) oraz że należy zapewnić jego pełne poszanowanie; mając na uwadze, że wszelkie formy przemocy motywowane płcią stanowią ekstremalną formę dyskryminacji kobiet i naruszania praw człowieka wynikającą z różnic w traktowaniu kobiet i mężczyzn, które ta przemoc utrwala i wzmacnia; mając na uwadze, że tego rodzaju przemoc wynika ze stereotypów dotyczących płci w zakresie ról i zdolności kobiet i mężczyzn oraz z nierównowagi sił w społeczeństwach, a także utrzymuje te stereotypy; mając na uwadze, że problem ten wciąż jest powszechny i dotyka kobiet na wszystkich szczeblach społecznych, niezależnie od wieku, wykształcenia, dochodów, pozycji społecznej czy kraju pochodzenia bądź zamieszkania, a także mając na uwadze, że jest to jedna z najpoważniejszych przeszkód w osiągnięciu równości płci; mając na uwadze, że z uwagi na różnice w polityce i przepisach państw członkowskich kobiety i dzieci w UE nie są w jednakowym stopniu chronione przed przemocą motywowaną płcią;

B.

mając na uwadze, że pomimo licznych przypadków formalnego uznania równouprawnienia płci i postępów w tym zakresie kobiety wciąż są dyskryminowane i stawiane w niekorzystnej sytuacji, a nierówności społeczne, gospodarcze i kulturowe utrzymują się; mając na uwadze, że według wskaźnika równouprawnienia płci EIGE za 2020 r. żadne państwo członkowskie nie osiągnęło dotąd pełnej równości kobiet i mężczyzn; mając na uwadze, że postęp UE w zakresie równości płci jest nadal powolny, a wskaźnik równouprawnienia poprawia się średnio o jeden punkt co dwa lata; mając na uwadze, że w takim tempie UE będzie potrzebowała prawie 70 lat, by osiągnąć równouprawnienie płci; mając na uwadze, że Parlament bieżącej kadencji wezwał już do powołania nowego składu Rady do spraw równości płci, złożonego z ministrów i sekretarzy stanu;

C.

mając na uwadze, że różne formy opresji nie występują oddzielnie, lecz nakładają się na siebie i dotykają osoby równocześnie, wywołując dyskryminację krzyżową; mając na uwadze, że dyskryminacja ze względu na płeć występuje często w połączeniu z dyskryminacją z innych względów, takich jak rasa, kolor skóry, pochodzenie etniczne lub społeczne, cechy genetyczne, język, religia lub przekonania, poglądy dotyczące polityki lub innej dziedziny, przynależność do mniejszości narodowej, własność, urodzenie, niepełnosprawność, wiek lub orientacja seksualna;

D.

mając na uwadze, że w obecnym dziesięcioleciu jesteśmy świadkami widocznej i zorganizowanej ofensywy na szczeblu globalnym i unijnym przeciwko równouprawnieniu płci i prawom kobiet, również w UE;

E.

mając na uwadze, że równość płci jest niezbędnym warunkiem innowacyjnej, konkurencyjnej i prosperującej gospodarki unijnej, gdyż prowadzi do tworzenia nowych miejsc pracy i zwiększonej produktywności, zwłaszcza w kontekście cyfryzacji i przechodzenia na zieloną gospodarkę;

F.

mając na uwadze, że przemoc ze strony partnera oznacza każdy akt przemocy fizycznej, seksualnej, psychologicznej lub ekonomicznej, do którego dochodzi między byłymi lub obecnymi małżonkami lub partnerami, niezależnie od tego, czy sprawca dzieli bądź dzielił miejsce zamieszkania z ofiarą; mając na uwadze, że przemoc ze strony partnera jest jedną z najczęstszych form przemocy motywowanej płcią, przy czym około 22 % kobiet doświadczyło przemocy fizycznej lub seksualnej, a 43 % doświadczyło przemocy psychicznej ze strony partnera (13); mając na uwadze, że tego rodzaju przemoc nieproporcjonalnie dotyka kobiety i dzieci; mając na uwadze, że przemoc ze strony partnera oznacza „każdy akt przemocy fizycznej, seksualnej, psychologicznej lub ekonomicznej, do którego dochodzi między byłymi lub obecnymi małżonkami lub partnerami, niezależnie od tego, czy sprawca dzieli bądź dzielił miejsce zamieszkania z ofiarą” (14); mając na uwadze, że przemoc domowa jest poważnym i często długotrwałym i ukrywanym problemem społecznym, który skutkuje systematycznymi urazami psychicznymi lub fizycznymi o poważnych konsekwencjach dla ofiar oraz ma poważny wpływ na dobrostan emocjonalny, ekonomiczny i społeczny całej rodziny, gdyż sprawcą jest osoba, której ofiara powinna być w stanie zaufać; mając na uwadze, że w 70–85 % przypadków sprawcami przemocy są osoby znane dzieciom będącymi ofiarami przemocy, oraz mając na uwadze, że w zdecydowanej większości dzieci te są ofiarami osób, którym ufają (15); mając na uwadze, że ofiary doświadczają często opresyjnej kontroli ze strony sprawcy, charakteryzującej się zastraszaniem, kontrolowaniem, izolacją i nadużyciami;

G.

mając na uwadze, że odsetek przypadków przemocy ze strony partnera na obszarach wiejskich i w społecznościach zamieszkujących obszary oddalone jest jeszcze większy niż na obszarach miejskich; mając na uwadze, że kobiety na obszarach wiejskich i oddalonych doświadczają przemocy ze strony partnera w większym odsetku, z większą częstotliwością i o większym ciężarze nadużyć o charakterze fizycznym, psychologicznym i ekonomicznym, którą nasila oddalenie od dostępnych zasobów i służb mogących zaoferować im pomoc; mając na uwadze, że to, jak niewiele o przemocy domowej wiedzą służby opieki zdrowotnej, socjalne i prawne na obszarach wiejskich i w regionach oddalonych, można uznać za istotny problem dla osób, które doświadczyły przemocy ze strony partnera;

H.

mając na uwadze, że na szczeblu UE większość gospodarstw domowych osób samotnie wychowujących dzieci prowadzą samotne matki, które znajdują się w szczególnie niestabilnej sytuacji ekonomicznej, zwłaszcza w przedziale niskich zarobków, oraz są bardziej podatne na wczesne opuszczenie rynku pracy po pojawieniu się dzieci, co stawia je w niekorzystnej sytuacji, gdy próbują ponownie wejść na rynek pracy; mając na uwadze, że w 2019 r. 40,3 % gospodarstw domowych osób samotnie wychowujących dzieci w UE było zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym (16);

I.

mając na uwadze, że 30 % kobiet, które doświadczyły wiktymizacji seksualnej ze strony byłego lub obecnego partnera, doświadczyło również przemocy seksualnej w dzieciństwie, a 73 % matek, które były ofiarami przemocy fizycznej lub seksualnej ze strony partnera, podaje, że co najmniej jedno z ich dzieci było świadome stosowania takiej przemocy (17);

J.

mając na uwadze, że w wielu państwach członkowskich środki izolacji i ograniczenia kontaktów personalnych w czasie pandemii COVID-19 wiązały się z gwałtownym wzrostem liczby i intensywności przypadków przemocy ze strony partnera, przemocy psychicznej i kontroli przemocowej i cyberprzemocy, a także z 60-procentowym wzrostem liczby zgłoszeń alarmowych zgłaszanych przez ofiary przemocy domowej (18); mając na uwadze, że konieczność pozostania w domu i alarmujący wzrost przemocy określany jako „druga pandemia” utrudniły kobietom i dzieciom dostęp do skutecznej ochrony, usług wsparcia i wymiaru sprawiedliwości oraz ujawniły, że zasoby i struktury wsparcia są niewystarczające, a ofiary mają ograniczony dostęp do usług wsparcia, co sprawia, że wiele z nich nie ma odpowiedniej ochrony we właściwym czasie; mając na uwadze, że wśród państw członkowskich należy rozpowszechniać najlepsze praktyki dotyczące specjalnych środków w celu zapewnienia ofiarom pomocy, która byłaby dla nich dostępna i udzielana w odpowiednim czasie, obejmujące wprowadzenie systemów alarmowych wiadomości tekstowych lub utworzenie punktów kontaktowych, do których można zgłosić się po pomoc, w aptekach i supermarketach; mając na uwadze, że choć w UE przemoc ze strony partnera wobec kobiet jest często występującym problemem, wiele przypadków nie jest z różnych powodów zgłaszanych przez ofiary, ich rodziny, przyjaciół, znajomych i sąsiadów, zwłaszcza w czasie pandemii COVID-19, oraz mając na uwadze, że wyraźnie brakuje kompleksowych, możliwych do porównania i segregowanych według płci danych, co utrudnia pełną ocenę wpływu kryzysu; mając na uwadze, że w przeprowadzonym przez FRA badaniu na temat przemocy wobec kobiet wskazano, iż ofiary zgłaszają policji najpoważniejsze przypadki przemocy wobec ze strony partnera jedynie w 14 % przypadków, oraz że dwie trzecie kobiet będących ofiarami przemocy nie zgłasza jej systematycznie organom ścigania ze strachu lub z braku informacji o prawach ofiar lub z uwagi na ogólne przekonanie, że przemoc ze strony partnera jest sprawą prywatną, której nie należy upubliczniać (19);

K.

mając na uwadze, że w wyniku izolacji w czasie pandemii COVID-19 wzrosła liczba przypadków przemocy domowej i przemocy motywowanej płcią, oraz mając na uwadze, że według najnowszego sprawozdania Europolu (20), w UE gwałtownie wzrosła również liczba przypadków seksualnego wykorzystywania dzieci w internecie;

L.

mając na uwadze, że w czasie izolacji odnotowano znaczny wzrost przypadków przemocy domowej wobec osób LGBTI+, zwłaszcza wobec młodych osób;

M.

mając na uwadze, że przemoc ekonomiczna wobec kobiet w formie uszkodzenia własności, ograniczenia dostępu do zasobów finansowych, edukacji lub rynku pracy, bądź niewypełniania obowiązków ekonomicznych takich jak płacenie świadczenia na utrzymanie, zasługuje również na baczną uwagę, ponieważ ograniczaniu niezależności finansowej i dobrobytu rodziny towarzyszą inne formy przemocy, a ponadto stanowi ono dodatkową pułapkę dla ofiar; mając na uwadze, że ofiary, które nie są niezależne finansowo, często są zmuszone pozostać ze sprawcą przemocy w tym samym miejscu zamieszkania, aby uniknąć niestabilności finansowej, bezdomności lub ubóstwa, oraz mając na uwadze, że pandemia COVID-19 nasiliła tę tendencję; mając na uwadze, że sprawiedliwe wynagrodzenie i niezależność ekonomiczna są podstawowym warunkiem tego, by kobiety były w stanie wyjść z toksycznych związków, w których występuje przemoc; mając na uwadze, że w niektórych państwach członkowskich wykonanie decyzji sądów związanych z przyznaniem rekompensaty finansowej może wymagać od ofiary pozostania w kontakcie ze sprawcą nadużyć, co naraża ją na dalsze zagrożenia fizyczne i emocjonalne;

N.

mając na uwadze, że dzieci mogą również przeżywać tzw. „traumę z powodu bycia świadkiem przemocy w rodzinie” (21), doświadczając różnego rodzaju form złego traktowania, np. aktów przemocy fizycznej, słownej, psychicznej, seksualnej i ekonomicznej, wymierzonych przeciwko osobom, które stanowią dla nich punkt odniesienia, lub przeciwko innym drogim im osobom; mając na uwadze, że taka przemoc ma bardzo poważne konsekwencje dla rozwoju psychicznego i emocjonalnego dziecka oraz że w związku z tym należy zwracać należytą uwagę na ten aspekt przy ustaleniach dotyczących separacji i opieki rodzicielskiej, dbając, aby dobro dziecka było kwestią nadrzędną, w szczególności przy określaniu prawa do opieki i odwiedzin w przypadku separacji; mając na uwadze, że przemoc pośrednia nie zawsze jest łatwa do stwierdzenia oraz że kobiety będące ofiarami przemocy domowej żyją w stanie napięć i trudności emocjonalnych; mając na uwadze, że w sprawach dotyczących zarówno przemocy domowej, jak i ochrony dzieci sądy powinny zwracać się do ekspertów dysponujących wiedzą i narzędziami pozwalającymi unikać podejmowania decyzji przeciwko matce, w których nie uwzględnia się należycie wszystkich okoliczności;

O.

mając na uwadze, że wychowanie odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu u dzieci i młodzieży umiejętności pomagających im budować zdrowe relacje, zwłaszcza przez uczenie ich o normach związanych z płcią, równouprawnieniem płci, dynamiką sił w związkach, przyzwoleniem i poszanowaniem granic, a także pomaga zwalczać przemoc motywowaną płcią; mając na uwadze, że według opracowanych przez UNESCO międzynarodowych wytycznych technicznych dotyczących edukacji seksualnej oparta na programach nauczania kompleksowa edukacja seksualna umożliwia dzieciom i młodzieży nabywanie wiedzy, kształtowanie pozytywnych postaw i rozwijanie pozytywnych umiejętności w tej dziedzinie, w tym w zakresie poszanowania praw człowieka, równouprawnienia płci, przyzwolenia oraz różnorodności, a także mając na uwadze, że wzmacnia to pozycję dzieci i młodzieży;

P.

mając na uwadze, że w celu rozwiązania problemu przemocy motywowanej płcią konieczne jest korzystanie ze spójnych i porównywalnych danych administracyjnych, gromadzonych w oparciu o solidne i skoordynowane zasady; mając na uwadze, że obecnie dostępne dane gromadzone przez organy ścigania i organy wymiaru sprawiedliwości państw członkowskich nie odzwierciedlają pełnego zakresu przemocy ze strony partnera i jej wpływu na kobiety i dzieci i długoterminowych skutków dla kobiet i dzieci, ponieważ większość państw członkowskich nie gromadzi porównywalnych danych dotyczących przemocy w podziale na płeć ani nie uznaje przemocy ze strony partnera za odrębne przestępstwo, co prowadzi do istnienia szarej strefy odzwierciedlającej fakt, iż prawdziwa dominacja i częstość występowania przemocy ze strony partnera są bardzo trudne do oszacowania i zlokalizowania; mając na uwadze, że brakuje również danych dotyczących podwyższonego ryzyka i dominacji przemocy domowej i przemocy ze strony partnera w konkretnych grupach, takich jak grupy kobiet w niekorzystnej sytuacji czy grupy dyskryminowane;

Q.

mając na uwadze, że w niektórych państwach członkowskich często zaniedbuje się problem przemocy ze strony partnera wobec kobiet, a domyślna zasada wspólnej pieczy czy władzy rodzicielskiej nad dzieckiem wydaje się dominować w przypadku przyjmowania ustaleń i decyzji dotyczących opieki, dostępu, kontaktów i odwiedzin dzieci; mając na uwadze, że lekceważenie takiej przemocy prowadzi do tragicznych konsekwencji dla kobiet i dzieci, w tym – w skrajnych przypadkach – do kobietobójstwa lub dzieciobójstwa; mając na uwadze, że ofiary przemocy ze strony partnera wymagają specjalnych środków ochrony; mając na uwadze, że sytuacja ofiar wyraźnie się pogarsza, jeżeli są one ekonomicznie lub społecznie zależne od sprawcy; mając na uwadze, że w związku z tym zasadnicze znaczenie ma pełne uwzględnienie tego rodzaju przemocy przy podejmowaniu decyzji w sprawie ustaleń dotyczących separacji i opieki rodzicielskiej oraz rozpatrzenie zarzutów dotyczących przemocy przed rozstrzygnięciem kwestii związanych z opieką i odwiedzinami; mając na uwadze, że przy ustalaniu opieki rodzicielskiej i prawa do odwiedzin sądy państw członkowskich powinny zadbać o przeprowadzenie kompleksowej oceny zgodnie z zasadą „najlepszego interesu dziecka”, która obejmowałaby wysłuchanie dziecka, przy udziale wszystkich odpowiednich służb, zagwarantowaniu wsparcia psychologicznego oraz uwzględnieniu ekspertyzy wszystkich zaangażowanych specjalistów;

R.

mając na uwadze, że ocena ryzyka organów ścigania w większości państw członkowskich regularnie nie obejmuje informacji przekazywanych przez dzieci na temat ich doświadczeń z przemocą ze strony partnera;

S.

mając na uwadze, że we wszystkich decyzjach dotyczących dzieci, w tym sporach rodzinnych, należy zawsze uwzględniać przede wszystkim dobro dziecka, oraz mając na uwadze, że prawo każdego dziecka do utrzymywania kontaktu z obojgiem rodziców, przewidziane w art. 8 Europejskiej konwencji praw człowieka i w art. 9 Konwencji ONZ o prawach dziecka, należy w razie konieczności ograniczyć z uwagi na dobro dziecka;

T.

mając na uwadze, że zgodnie z art. 12 Konwencji ONZ o prawach dziecka oraz art. 4 i 16 dyrektywy (UE) 2016/800 dzieci mają prawo do wyrażania swoich poglądów w przyjazny dla dziecka sposób we wszystkich sprawach ich dotyczących, w tym w postępowaniach sądowych i administracyjnych, oraz mając na uwadze, że poglądom tym należy zawsze nadawać pierwszorzędne znaczenie, stosownie do wieku i dojrzałości dziecka;

U.

mając na uwadze, że dwie z najbardziej prestiżowych instytucji zajmujących się zdrowiem psychicznym – Światowa Organizacja Zdrowia i Amerykańskie Stowarzyszenie Psychologiczne – odrzucają stosowanie tzw. zespołu alienacji rodzicielskiej oraz podobnych pojęć i terminów, ponieważ mogą być one wykorzystywane jako strategia przeciwko ofiarom przemocy poprzez podważanie umiejętności rodzicielskich ofiar, odrzucanie ich słów i lekceważenie przemocy, na którą narażone są dzieci; mając na uwadze, że – zgodnie z zaleceniem Platformy Niezależnych Podmiotów Eksperckich nt. Dyskryminacji Kobiet i Przemocy wobec nich (Platforma EDVAW) – oskarżenia o alienację rodzicielską wysuwane przez dopuszczających się nadużyć ojców przeciwko matkom należy postrzegać jako dalsze wykorzystywanie pozycji siły i kontroli przez instytucje i podmioty państwowe, w tym te, które podejmują decyzję o pieczy nad dzieckiem (22);

V.

mając na uwadze, że anonimowe skargi i skargi wycofane przez ofiary mogą utrudniać organom dalsze prowadzenie postępowania przygotowawczego i stanowić przeszkodę w zapobieganiu dalszej przemocy;

W.

mając na uwadze, że postępowania karne wynikające ze złożenia zawiadomienia o przemocy domowej są często rozpatrywane całkowicie niezależnie od postępowania w sprawie separacji i pieczy nad dzieckiem; mając na uwadze, że może to prowadzić do wydania postanowień dotyczących wspólnej pieczy nad dziećmi lub praw do odwiedzin, które zagrażają prawom i bezpieczeństwu ofiary i dzieci; mając na uwadze, że może to mieć nieodwracalne konsekwencje dla zdrowia psychicznego i rozwoju emocjonalnego dzieci oraz szkodzić ich najlepszym interesom; mając na uwadze, że w związku z tym państwa członkowskie powinny zapewnić ofiarom, stosownie do ich potrzeb, bezpłatny dostęp do poufnych usług wsparcia ofiar działających w interesie ofiar przed rozpoczęciem postępowania karnego, w jego trakcie i przez odpowiedni czas po jego zakończeniu, w tym poprzez system wsparcia psychospołecznego – zwłaszcza w trakcie i po zakończeniu przesłuchania – z uwzględnieniem napięć emocjonalnych związanych z okolicznościami;

X.

mając na uwadze, że zgodnie z art. 67 TFUE Unia stanowi przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości opartą na poszanowaniu praw podstawowych, dla której istnienia niezbędny jest wolny od dyskryminacji dostęp do wymiaru sprawiedliwości dla wszystkich;

Y.

mając na uwadze, że zapewnienie bezpieczeństwa ofiarom musi być kwestią nadrzędną w sprawach dotyczących prawa rodzinnego, oraz mając na uwadze, że mechanizmów pozasądowego rozstrzygania sporów, takich jak mediacja, nie powinno się stosować w przypadku występowania przemocy wobec kobiet i dzieci, zarówno przed, jak i w trakcie postępowania sądowego, aby uniknąć dalszego wyrządzania szkody ofiarom;

Z.

mając na uwadze, że konwencja stambulska wymaga od stron przyjęcia środków ustawodawczych lub innych niezbędnych środków w celu zadbania o to, aby przy ustalaniu prawa do pieczy nad dziećmi i prawa do odwiedzin dzieci brano pod uwagę przypadki przemocy domowej oraz aby korzystanie z prawa do odwiedzin lub pieczy nad dzieckiem nie zagrażało prawom i bezpieczeństwu ofiary lub jej dzieci (23); mając na uwadze, że po ośmiu latach od jej wejścia w życie konwencji stambulskiej wciąż nie ratyfikowało sześć państw członkowskich ani UE; mając na uwadze, że konwencja stambulska jest najważniejszym z istniejących instrumentów międzynarodowych służących zapobieganiu przemocy motywowanej płcią i zwalczaniu jej;

AA.

mając na uwadze, że wspólna piecza nad dziećmi w przypadku przemocy ze strony partnera naraża kobiety na ciągłe doświadczanie możliwej do uniknięcia przemocy, gdyż zmusza je do przebywania blisko osoby, która je krzywdzi, i naraża je na przemoc fizyczną, psychiczną i emocjonalną, co może mieć bezpośredni lub pośredni wpływ na dzieci; mając na uwadze, że w przypadku przemocy ze strony partnera prawo kobiet i dzieci do ochrony i życia wolnego od przemocy fizycznej i psychicznej powinno mieć pierwszeństwo przed prawem do wspólnej pieczy; mając na uwadze, że złe traktowanie dzieci przez sprawców przemocy ze strony partnera może być wykorzystywane do sprawowania władzy nad matką i popełniania aktów przemocy wobec niej, co jest rodzajem pośredniej przemocy ze względu na płeć, znanej w niektórych państwach członkowskich jako przemoc pośrednia;

AB.

mając na uwadze, że telefony zaufania stanowią kluczowy sposób uzyskania wsparcia, lecz jedynie 13 państw członkowskich uruchomiło unijny telefon zaufania 116 006 dla ofiar przestępstw, a tylko kilka państw członkowskich udostępnia specjalne telefony zaufania dla ofiar przemocy ze strony partnera;

AC.

mając na uwadze, że przemoc ze strony partnera jest nierozerwalnie związana z przemocą wobec dzieci i znęcaniem się nad dziećmi; mając na uwadze, że narażenie dzieci na przemoc domową należy uznawać za przemoc wobec dzieci; mając na uwadze, że dzieci narażone na przemoc domową cierpią na zaburzenia zdrowia psychicznego lub fizycznego, które mogą mieć poważny i przewlekły charakter; mając na uwadze, że wiktymizacja dzieci w sytuacjach przemocy wobec kobiet może być kontynuowana i eskalowana w kontekście sporów rodzicielskich dotyczących pieczy i opieki nad dzieckiem; mając na uwadze, że zdrowie psychiczne i dobrostan dzieci uległy pogorszeniu w wyniku obowiązku pozostania w domu wprowadzonego, aby zwalczyć COVID-19; mając na uwadze, że między państwami członkowskimi występują znaczne różnice w liczbie placówek zdrowia psychicznego dla dzieci;

AD.

mając na uwadze, że dorastanie w przemocowym środowisku domowym ma bardzo negatywne konsekwencje dla rozwoju fizycznego, emocjonalnego i społecznego dziecka oraz dla jego późniejszego zachowania jako osoby dorosłej; mając na uwadze, że narażenie w dzieciństwie na przemoc, polegające albo na byciu ofiarą znęcania, albo na byciu świadkiem przemocy ze strony partnera, stanowi czynnik ryzyka narażenia na wiktymizację, popełniania przemocy jako osoba dorosła lub doświadczania problemów behawioralnych, fizycznych lub związanych ze zdrowiem psychicznym;

AE.

mając na uwadze, że mimo postępów najnowsze raporty wskazują brak możliwości pełnego wykonywania swoich praw w UE przez ofiary przestępstw; mając na uwadze, że dostęp do służb wsparcia ma kluczowe znaczenie dla kobiet narażonych na przemoc ze strony partnera; mając na uwadze, że liczba wyspecjalizowanych i ogólnych usług wsparcia dla ofiar przemocy ze strony partnera jest nadal niewystarczająca, a ofiary często napotykają trudności w dochodzeniu sprawiedliwości ze względu na brak informacji oraz niewystarczające wsparcie i ochronę; mając na uwadze, że ofiary często spotykają się z wtórną wiktymizacją w postępowaniach karnych i przy ubieganiu się o odszkodowanie; mając na uwadze, że istnieje kilka przypadków, w których funkcjonariusze organów ścigania i systemy sądowe nie są w stanie zapewnić wystarczającego wsparcia kobietom i dzieciom będącym ofiarami przemocy domowej, a także mając na uwadze, że ofiary przemocy ze względu na płeć padały nawet ofiarą niewłaściwego zachowania lub niestosownych komentarzy przy zgłaszaniu przypadków przemocy; mając na uwadze, że organizacje społeczeństwa obywatelskiego i organizacje publiczne, w szczególności te, które pracują z dziećmi i ofiarami przemocy domowej oraz przemocy motywowanej płcią i działają na ich rzecz, odgrywają ważną rolę w zapobieganiu i przeciwdziałaniu przemocy domowej i przemocy ze strony partnera; mając na uwadze, że takie organizacje mogą mieć również cenny wkład w strategie polityczne i przepisy prawne ze względu na ich doświadczenie u podstaw; mając na uwadze, że unijne programy finansowania, takie jak program „Sprawiedliwość” i program „Obywatele, Równość, Prawa i Wartości”, mogą być wykorzystywane do wspierania działań mających na celu ochronę i wspieranie ofiar przemocy domowej i przemocy motywowanej płcią, również w celu zapewnienia dostępu do wymiaru sprawiedliwości i finansowania organizacji społeczeństwa obywatelskiego pracujących z ofiarami;

AF.

mając na uwadze, że transgraniczne postępowania w sprawie separacji, rozwodu i pieczy nad dzieckiem mają bardziej złożony charakter i zazwyczaj trwają dłużej; mając na uwadze, że większa mobilność w UE sprawiła, że wzrosła liczba sporów transgranicznych o odpowiedzialność rodzicielską i pieczę nad dzieckiem; mając na uwadze, że automatyczne uznawanie orzeczeń w postępowaniach powiązanych z prawami do pieczy nad dzieckiem, w których pojawia się kwestia przemocy motywowanej płcią, jest problematyczne ze względu na różnice w przepisach dotyczących przemocy motywowanej płcią w poszczególnych państwach członkowskich, a ponadto nie wszystkie państwa członkowskie uznają przemoc ze strony partnera za przestępstwo i formę przemocy motywowanej płcią; mając na uwadze, że Komisja musi nasilić działania propagujące we wszystkich państwach członkowskich konsekwentne i faktyczne stosowanie zasad i celów określonych w Konwencji o prawach dziecka, którą ratyfikowały wszystkie państwa członkowskie UE; mając na uwadze, że państwa członkowskie jako strony Konwencji o prawach dziecka przyjętej przez ONZ muszą traktować interes dziecka jako kwestię nadrzędną we wszystkich procedurach publicznych, w tym podczas rozstrzygania transgranicznych sporów rodzinnych; mając na uwadze, że art. 83 ust. 1 TFUE przewiduje możliwość ustanowienia norm minimalnych odnoszących się do określania przestępstw oraz kar w dziedzinach szczególnie poważnej przestępczości o wymiarze transgranicznym, wynikających z rodzaju lub skutków tych przestępstw lub ze szczególnej potrzeby wspólnego ich zwalczania; mając na uwadze, że art. 83 ust. 2 TFUE przewiduje możliwość ustanowienia norm minimalnych odnoszących się do określania przestępstw i kar w danej dziedzinie w celu zapewnienia skutecznego wprowadzania w życie polityki Unii w obszarze, który stał się przedmiotem środków harmonizujących;

AG.

mając na uwadze, że art. 82 ust. 2 TFUE przewiduje możliwość ustanowienia norm minimalnych, które miałyby zastosowanie w państwach członkowskich, w celu ułatwienia wzajemnego uznawania wyroków i orzeczeń sądowych, jak również usprawnienia współpracy policyjnej i wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych o wymiarze transgranicznym, w szczególności w odniesieniu do praw ofiar przestępstw;

Uwagi ogólne

1.

z całą mocą potępia wszelkie formy przemocy motywowanej płcią, przemocy domowej i przemocy wobec kobiet oraz ubolewa nad faktem, że w szczególności kobiety i dzieci, w całej ich różnorodności, są wciąż narażone na przemoc ze strony partnera, która stanowi poważne naruszenie ich praw człowieka i godności, a także ma wpływ na pozycję ekonomiczną kobiet, zważywszy że zjawisko to pogłębiło się w czasie kryzysu wywołanego pandemią COVID-19;

2.

przypomina, że specjalny sprawozdawca ONZ ds. przemocy wobec kobiet odnotował, iż kryzys związany z COVID-19 ukazał brak odpowiedniego wdrażania międzynarodowych konwencji w sprawie ochrony i zapobiegania przemocy ze względu na płeć; wzywa państwa członkowskie, aby pilnie zajęły się problemem rosnącej przemocy ze strony partnera podczas pandemii COVID-19, i zachęca je, aby wymieniały się krajowymi rozwiązaniami innowacyjnymi, wytycznymi, najlepszymi praktykami i protokołami, które okazały się skuteczne w rozwiązywaniu problemu przemocy ze strony partnera i we wspieraniu ofiar, zwłaszcza w sytuacjach nadzwyczajnych; wzywa Komisję do propagowania tych praktyk; wzywa państwa członkowskie i władze lokalne, aby zmierzyły zasięg przemocy motywowanej płcią oraz by wspierały ofiary przemocy motywowanej płcią i przemocy domowej przez zagwarantowanie im bezpieczeństwa i niezależności ekonomicznej w postaci dostępu do specjalnych miejsc zakwaterowania i podstawowych usług publicznych, takich jak opieka zdrowotna, transport oraz wsparcie zawodowe i psychologiczne; wzywa Komisję, aby opracowała protokół Unii Europejskiej dotyczący przemocy wobec kobiet w czasach kryzysu i sytuacjach nadzwyczajnych w celu zapobiegania przemocy wobec kobiet i wspierania ofiar w sytuacjach nadzwyczajnych, takich jak pandemia COVID-19, aby ustanowiła bezpieczny i elastyczny system ostrzegania w sytuacjach nadzwyczajnych oraz by uznała usługi ochrony ofiar, takie jak telefony zaufania, bezpieczne zakwaterowanie i usługi zdrowotne, za „podstawowe usługi” w państwach członkowskich; podkreśla w tym kontekście potrzebę zastosowania konkretnych środków w celu zniwelowania istniejących różnic w przepisach, strategiach politycznych i usługach między państwami członkowskimi oraz rozwiązania problemu wzrostu liczby przypadków przemocy domowej i przemocy motywowanej płcią podczas pandemii COVID-19;

3.

podkreśla, że sprawcy często wykorzystują drogę sądową, aby rozszerzyć swoje uprawnienia i kontrolę oraz nadal zastraszać i wzbudzać strach wśród ofiar; podkreśla w związku z tym, że rodzic stosujący przemoc często manipuluje dzieckiem i wnioskiem o wspólną pieczę, aby móc nadal mieć kontakt z matką po ogłoszeniu separacji; podkreśla, że sprawcy często znęcają się nad dziećmi lub grożą, że wyrządzą im krzywdę lub zabiorą je, aby zaszkodzić swoim partnerom i byłym partnerom, co ma poważny szkodliwy wpływ na harmonijny rozwój dziecka; przypomina, że jest to również forma przemocy motywowanej płcią; zwraca uwagę, że wstrzymanie świadczeń na utrzymanie może być wykorzystane przez sprawców jako środek zastraszania i forma znęcania się nad ofiarami; podkreśla, że praktyka ta może wyrządzać ogromne szkody psychologiczne u ofiar i prowadzić do pojawienia się lub pogłębienia trudności finansowych; wzywa państwa członkowskie, aby podjęły kroki zapewniające wypłacanie ofiarom przemocy świadczeń na utrzymanie z funduszy na rzecz ofiar, aby uniknąć przemocy finansowej i ryzyka wyrządzania dalszych szkód ofierze;

4.

z zadowoleniem przyjmuje zapisane w strategii na rzecz równouprawnienia płci na lata 2020–2025 zobowiązanie Komisji do zwalczania przemocy motywowanej płcią i podkreśla znaczenie pełnej i szybkiej realizacji kluczowych celów tej strategii w tym obszarze; zwraca uwagę na alarmujące dane na temat przemocy motywowanej płcią, które pokazują, że w trybie pilnym należy zmienić postawy patriarchalne; przypomina, że wspólne działania są kluczowe dla zapewnienia pozytywnej konwergencji i harmonizacji praw kobiet w Europie; wzywa zatem do powołania osobnego składu Rady do spraw równouprawnienia płci w obrębie Rady Europejskiej, aby przedstawiciele państw członkowskich mogli regularnie spotykać się, opracowywać przepisy i wymieniać najlepsze praktyki; podkreśla, że środki służące zwalczaniu przemocy motywowanej płcią i przemocy domowej muszą obejmować podejście przekrojowe, aby były jak najbardziej inkluzywne i zapobiegały wszelkim rodzajom dyskryminacji;

5.

podkreśla, że konwencja stambulska stanowi podstawowy instrument przeciwdziałania przemocy motywowanej płcią przeciwko kobietom i przemocy domowej; ubolewa, że Unia Europejska nie ratyfikowała jeszcze konwencji oraz że do dziś ratyfikowało ją tylko 21 państw członkowskich UE; wzywa do szybkiej ratyfikacji konwencji i wdrożenia jej na szczeblu krajowym i unijnym; nalega na Bułgarię, Czechy, Węgry, Łotwę, Litwę i Słowację, aby ratyfikowały konwencję stambulską; ponownie zdecydowanie potępia niedawną decyzję polskiego ministra sprawiedliwości o oficjalnym rozpoczęciu procesu wycofywania się Polski z konwencji stambulskiej, co stanowiłoby poważny regres, jeśli chodzi o równouprawnienie płci, prawa kobiet i walkę z przemocą motywowaną płcią; wzywa Komisję, aby nadal opracowywała kompleksowe ramy polityki, programów i innych inicjatyw mających na celu zwalczanie przemocy wobec kobiet i przemocy domowej oraz by przeznaczyła wystarczające i odpowiednie zasoby na działania związane z wdrażaniem konwencji stambulskiej za pośrednictwem programów finansowania chronionych przepisami wieloletnich ram finansowych na lata 2021–2027 oraz komponentem Daphne; pochwala wszelkie kampanie na rzecz ratyfikacji i wdrożenia konwencji stambulskiej; popiera plan Komisji dotyczący dalszego dążenia do jej ratyfikacji w całej UE; zdecydowanie potępia wszelkie próby dyskredytowania konwencji stambulskiej oraz potępia próby niweczenia postępów w walce z przemocą motywowaną płcią, w tym przemocą domową, które są podejmowane w niektórych państwach członkowskich; z ogromnym zaniepokojeniem stwierdza, że skuteczne wdrożenie konwencji wciąż jest fragmentaryczne w całej UE; wzywa państwa członkowskie, które ratyfikowały konwencję, aby zapewniły jej pełne, skuteczne i praktyczne wdrożenie, ze zwróceniem szczególnej uwagi na art. 31 konwencji stambulskiej, oraz by podjęły wszelkie niezbędne środki gwarantujące, że przy ustalaniu prawa do opieki nad dzieckiem i odwiedzin bierze się pod uwagę przypadki przemocy ze strony partnera, a korzystanie z prawa do odwiedzin lub pieczy nie zagraża prawom i bezpieczeństwu ofiary lub dzieci;

6.

apeluje do Komisji i do Rady o dodanie przemocy motywowanej płcią do wykazu dziedzin przestępczości, o których mowa w art. 83 ust. 1 TFUE, z uwzględnieniem szczególnej potrzeby zwalczania tego rodzaju przestępczości w ramach wspólnych działań; wzywa Komisję, aby wykorzystała ten artykuł jako podstawę prawną propozycji wiążących środków i całościowej unijnej dyrektywy ramowej mających na celu zapobieganie wszelkim formom przemocy motywowanej płcią i zwalczanie jej, z uwzględnieniem wpływu przemocy ze strony partnera na kobiety i dzieci, i obejmujących jednolite standardy i obowiązek zachowania należytej staranności w kwestii gromadzenia danych, zapobiegania przemocy, prowadzenia postępowań przygotowawczych, ochrony ofiar i świadków oraz ścigania i karania sprawców; przypomina, że takie nowe środki ustawodawcze powinny być zgodne z prawami, obowiązkami i celami zapisanymi w konwencji stambulskiej i stanowić dopełnienie procesu jej ratyfikacji; zaleca, aby postrzegać konwencję stambulską jako minimalny standard i aspirować do dalszych postępów na drodze do wyeliminowania przemocy motywowanej płcią i przemocy domowej;

7.

wzywa państwa członkowskie i Komisję do przyjęcia konkretnych środków w celu wyeliminowania cyberprzemocy, w tym nękania w internecie, agresji elektronicznej i mizoginistycznej mowy nienawiści, która w sposób nieproporcjonalny dotyka dzieci, a zwłaszcza dziewczęta, a także do zajęcia się w szczególności nasileniem się tych form przemocy motywowanej płcią podczas pandemii COVID-19; wzywa Komisję do przedstawienia odpowiednich przepisów i wszelkich innych możliwych działań mających na celu wyeliminowanie mowy nienawiści i nękania w internecie;

8.

ubolewa z powodu niedostatecznego finansowania przez Komisję i państwa członkowskie działań mających na celu zwalczanie przemocy domowej, mając na względzie skalę tego zjawiska; stwierdza, że państwa członkowskie, które zdecydowanie zwiększyły środki na ten cel, odnotowują wyniki, zwłaszcza pod względem ograniczenia przypadków kobietobójstwa; wzywa Komisję i państwa członkowskie do zwiększenia środków przeznaczonych na walkę z przemocą domową; jest szczególnie zaniepokojony rozproszeniem funduszy, krótkoterminowym finansowaniem i obciążeniem administracyjnymi jako czynnikami, które mogą ograniczać dostęp stowarzyszeń do finansowania, a tym samym mieć wpływ na jakość wsparcia udzielanego ofiarom przemocy domowej i ich dzieciom; zwraca się do Komisji i państw członkowskich, aby propagowały stabilne i długoterminowe finansowanie;

Ochrona, bezpieczeństwo i wsparcie dla ofiar przemocy motywowanej płcią – rozwiązywanie problemu przemocy ze strony partnera w decyzjach dotyczących prawa do pieczy i odwiedzin

9.

przypomina, że we wszelkich działaniach dotyczących dzieci kwestią nadrzędną jest ich dobro; przypomina prawo dziecka odseparowanego od jednego lub obojga rodziców do regularnej osobistej styczności i regularnych bezpośrednich kontaktów z obojgiem rodziców, z wyjątkiem przypadków, gdy jest to sprzeczne z dobrem dziecka; zauważa, że wspólna piecza nad dzieckiem i spotkania bez nadzoru są zasadniczo pożądane w celu zapewnienia rodzicom równych praw i obowiązków, z wyjątkiem sytuacji gdy jest to sprzeczne z dobrem dziecka; podkreśla, że jest to sprzeczne z dobrem dziecka, jeżeli przepisy prawa automatycznie przyznają odpowiedzialność rodzicielską jednemu z rodziców lub obojgu; przypomina, że zgodnie z Konwencją ONZ o prawach dziecka ocena dobra dziecka jest jedynym w swoim rodzaju działaniem, które należy podjąć w każdym indywidualnym przypadku z uwzględnieniem szczególnych okoliczności każdego dziecka; podkreśla, że przemoc ze strony partnera stoi jednoznacznie w sprzeczności z najlepszym interesem dziecka i na przeszkodzie wspólnej pieczy i opiece ze względu na poważne konsekwencje dla kobiet i dzieci, w tym ryzyko przemocy po separacji i ekstremalnych aktów kobietobójstwa i dzieciobójstwa; podkreśla, że przy ustalaniu zasad przyznawania prawa do pieczy, kontaktu i odwiedzin ochrona kobiet i dzieci przed przemocą oraz dobro dziecka muszą mieć nadrzędne znaczenie i pierwszeństwo przed innymi kryteriami; w związku z tym zaznacza, że prawa lub żądania sprawców lub domniemanych sprawców w czasie postępowania sądowego i po jego zakończeniu, również w odniesieniu do własności, prywatności, pieczy nad dzieckiem, dostępu, kontaktu i odwiedzin, należy ustalać z uwzględnieniem przysługujących kobietom i dzieciom praw do życia oraz integralności fizycznej, seksualnej i psychologicznej, które stanowią prawa człowieka, oraz w świetle zasady kierowania się dobrem dziecka (24); podkreśla zatem, że cofnięcie prawa do opieki i odwiedzin partnera stosującego przemoc oraz powierzenie wyłącznej pieczy matce, jeżeli jest ofiarą przemocy, może stanowić jedyny sposób zapobiegania dalszej przemocy i wtórnej wiktymizacji ofiar; podkreśla, że przypisaniu wszystkich obowiązków rodzicielskich rodzicowi będącemu ofiarą przemocy muszą towarzyszyć odpowiednie mechanizmy rekompensaty, takie jak korzyści socjalne i priorytetowy dostęp do zbiorowych i indywidualnych rozwiązań w zakresie opieki;

10.

podkreśla, że nieuwzględnienie przemocy ze strony partnera w decyzjach dotyczących prawa do pieczy i odwiedzin stanowi naruszenie przez zaniedbanie prawa człowieka do życia, do życia bez przemocy oraz do zdrowego rozwoju kobiet i dzieci; wyraźnie zaznacza, że każdą formę przemocy, w tym bycie świadkiem przemocy wobec rodzica lub bliskiej osoby, należy uznać w świetle prawa i w praktyce za naruszenie praw człowieka oraz czyn wymierzony w dobro dziecka; jest głęboko zaniepokojony alarmującą liczbą przypadków kobietobójstwa w Europie, które stanowi najbardziej skrajną formę przemocy wobec kobiet; jest zaniepokojony nieadekwatnością ochrony zapewnianej kobietom, czego dowodem jest liczba kobietobójstw i dzieciobójstw, do których dochodzi po zgłoszeniu przez kobiety przemocy domowej; podkreśla, że w najlepszym interesie dziecka należy rutynowo na cały okres trwania postępowania zawieszać władzę rodzicielską rodzica oskarżonego w sprawach o kobietobóstwo; zaznacza ponadto, że zstępni powinni być zwolnieni z obowiązku zapewnienia utrzymania rodzica, który został skazany za kobietobójstwo; wzywa państwa członkowskie do zagwarantowania odpowiedniego i nieodpłatnego dostępu do wymiaru sprawiedliwości i wsparcia dla ofiar wszystkim kobietom będącym ofiarami różnych form przemocy ze strony partnera bez względu na ich status oraz do zagwarantowania w razie potrzeby usług tłumaczenia ustnego; wzywa państwa członkowskie do dopilnowania, aby służby uwzględniały krzyżujące się formy dyskryminacji kobiet i dzieci; wzywa państwa członkowskie, aby w większym stopniu obejmowały opieką, monitorowaniem i ochroną kobiety, które zgłosiły przemoc motywowaną płcią; wzywa państwa członkowskie do zagwarantowania skoordynowanego podejścia służb wsparcia przy identyfikacji kobiet zagrożonych przemocą, aby zapewnić wszystkim kobietom i dziewczętom dostępność wszelkich tego rodzaju środków w obrębie ich jurysdykcji; podkreśla, że gdy sprawcę aresztuje się na gorącym uczynku, ofiarę należy umieścić w bezpiecznym miejscu, a ochrona dzieci przed sprawcą powinna być obowiązkowa; podkreśla także, że w przypadku braku spełnienia przesłanek prawnych aresztowania, domniemany sprawca powinien zostać bezzwłocznie usunięty z domu ofiary bez możliwości zbliżania się do miejsca pracy ofiary, aby zapobiec ryzyku dalszej przemocy;

11.

wzywa państwa członkowskie do opracowania systemów umożliwiających osobom trzecim i stowarzyszeniom zajęcie się wizytami dzieci u agresywnego byłego partnera, aby ograniczyć narażenie matek, które są ofiarami przemocy domowej, jeżeli były partner zachował prawo do odwiedzin, mieszkania lub wspólnej pieczy nad dzieckiem; uważa, że mechanizmy te muszą być dostępne dla kobiet w momencie zgłoszenia przez nie przemocy domowej; uważa, że zadanie to wymaga specjalnych umiejętności, dlatego osoby odpowiedzialne za zajmowanie się dziećmi muszą odbyć odpowiednie szkolenie; uważa, że mechanizmy te powinny być obsługiwane przez wyspecjalizowane stowarzyszenia i instytucje;

12.

jest zaniepokojony znacznymi różnicami między państwami członkowskimi w odniesieniu do zwalczania przemocy motywowanej płcią; jest również zaniepokojony sytuacją kobiet będących ofiarami przemocy motywowanej płcią, które żyją w miejscach bez dostępu do struktur wsparcia i gdzie dostęp do wymiaru sprawiedliwości, usług publicznych i usług prawnych służących ochronie ich praw jest trudny; wyraża zaniepokojenie faktem, że specjalistyczne usługi wsparcia nie są oferowane w równym stopniu w każdym państwie członkowskim, i wzywa je do zapewnienia odpowiedniego geograficznego rozmieszczenia służb oferujących ofiarom natychmiastowe, krótko- i długoterminowe wsparcie specjalistyczne, bez względu na status pobytu kobiet i ich zdolność bądź chęć do współpracy w postępowaniu przeciwko ich domniemanemu sprawcy; wzywa państwa członkowskie do zagwarantowania powszechnego dostępu do usług prawnych oraz zindywidualizowanych usług i reakcji w konkretnych przypadkach, w których przemoc ze strony partnera występuje na obszarach wiejskich; podkreśla potrzebę utworzenia sieci różnych usług i programów w celu pomyślnego zwalczania przypadków przemocy motywowanej płcią wobec kobiet na obszarach wiejskich i w regionach oddalonych; wzywa Komisję i państwa członkowskie do zbadania możliwości przeznaczenia funduszy unijnych na ten cel, zwłaszcza funduszy na rozwój regionalny;

13.

z zadowoleniem przyjmuje Strategię UE w zakresie praw ofiar (2020–2025), która odpowiada na szczególne potrzeby ofiar przemocy motywowanej płcią, a zwłaszcza szczególne podejście do przemocy psychicznej wobec kobiet oraz wpływu przemocy na ich zdrowie psychiczne w ujęciu długoterminowym; wzywa Komisję, aby w ramach oceny dyrektywy w sprawie praw ofiar zajęła się obecnymi lukami w prawodawstwie UE, zbadała, czy należycie i skutecznie uwzględniono aspekt płci dotyczący wiktymizacji, w szczególności w odniesieniu do międzynarodowych norm dotyczących przemocy wobec kobiet, takich jak normy określone w konwencji stambulskiej, oraz by odpowiednio wzmocniła przepisy odnoszące się do praw ofiar oraz ochrony i odszkodowań dla ofiar; apeluje o niestrudzone propagowanie praw ofiar, także z wykorzystaniem istniejących instrumentów takich jak europejski nakaz ochrony; wzywa Komisję do zapewnienia, aby wszystkie państwa członkowskie włączyły dyrektywę o prawach ofiar do krajowych systemów prawnych, oraz wzywa do pełnego wdrożenia dyrektywy, dzięki czemu ofiary przemocy ze strony partnera będą miały pełny dostęp do służb wsparcia, w tym służb specjalistycznych i ogólnych, takich jak telefon zaufania 116 006 dla ofiar przestępstw;

14.

zaleca państwom członkowskim udostępnienie alternatywnych mechanizmów dla ofiar, które nie wnoszą skargi, tak aby mogły one korzystać z praw przysługujących ofiarom przemocy ze strony partnera, w tym praw socjalnych i praw związanych z zatrudnieniem, np. na podstawie raportów sporządzonych przez ekspertów specjalizujących się w usługach publicznych przyznających status ofiary przemocy motywowanej płcią;

Ochrona i wsparcie: dostęp do ochrony prawnej, zakwaterowania w sytuacjach wyjątkowych i funduszy na rzecz ofiar

15.

podkreśla kluczową rolę ekonomicznego wsparcia ofiar, które pomaga im uniezależnić się finansowo od partnera stosującego przemoc; podkreśla, że większość kobiet staje się uboższa w trakcie postępowania w sprawie separacji i rozwodu oraz że niektóre kobiety rezygnują z ubiegania się o sprawiedliwą część i z tego, do czego mają prawo, z obawy przed utratą prawa do opieki; wzywa zatem państwa członkowskie do zwrócenia szczególnej uwagi na ryzyko niestabilności finansowej ofiar przemocy domowej w procesie separacji i rozwodu; podkreśla potrzebę usunięcia barier ekonomicznych, które mogą powstrzymywać kobiety przed zgłaszaniem doznanej przemocy; zwraca uwagę, że odpowiedni dochód i niezależność ekonomiczna są kluczowymi czynnikami umożliwiającymi kobietom wyjście z toksycznych związków, w których występuje przemoc; wzywa państwa członkowskie do wdrożenia konkretnych środków w celu przeciwdziałania przemocy ekonomicznej, ochrony kapitału i dochodów ofiar przemocy motywowanej płcią oraz do ustanowienia ram zapewniających szybkie i skuteczne decyzje w sprawie świadczeń alimentacyjnych dla dzieci, czego celem jest zapewnienie wzmocnienia pozycji, bezpieczeństwa finansowego i niezależności ekonomicznej ofiar przemocy motywowanej płcią, tak ab mogły one przejąć kontrolę nad swoim życiem, w tym dzięki wspieraniu kobiet-przedsiębiorców i kobiet-pracowników; zwraca się do Komisji i państw członkowskich o propagowanie i wspieranie takiej niezależności; pochwala projekt dyrektywy w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych (25) i wniosek dotyczący wiążących środków w obszarze przejrzystości płac (26); podkreśla, że jak ważne jest wdrożenie dyrektywy w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym (27), ponieważ ma ona szczególne znaczenie dla samotnych rodziców, pomagając im w radzeniu sobie ze swoją specyficzną sytuacją zawodową i obowiązkami opiekuńczymi, np. przez zapewnienie dostępności odpowiednich placówek opieki; wzywa państwa członkowskie, aby zapewniły ofiarom odpowiednie wsparcie finansowe i mechanizmy odszkodowań oraz by ustanowiły mechanizm koordynacji, monitorowania i regularnej oceny wdrażania i skuteczności środków mających na celu zapobieganie przemocy ekonomicznej wobec kobiet;

16.

wzywa państwa członkowskie, aby propagowały i gwarantowały pełny dostęp do odpowiedniej ochrony prawnej, skutecznych przesłuchań i zakazów zbliżania się, schronisk i doradztwa, a także do funduszy na rzecz ofiar i programów wzmocnienia pozycji finansowej kobiet będących ofiarami przemocy ze strony partnera; wzywa państwa członkowskie, aby zagwarantowały matkom i ich dzieciom, które są ofiarami przemocy domowej, wsparcia edukacyjnego i finansowego na poziomie społeczności lokalnej, np. w postaci funduszu dla kobiet będących ofiarami przemocy domowej, aby wyposażyć te matki w środki niezbędne do zapewnienia opieki ich dzieciom i uniknięcia utraty pieczy nad dziećmi; wzywa państwa członkowskie do stosowania szczególnych procedur opartych na wspólnych minimalnych standardach oraz do udzielania wsparcia ofiarom przemocy domowej, aby nie stały się ponownie ofiarami w wyniku wspólnej pieczy lub by całkowicie nie utraciły pieczy nad dziećmi; wzywa państwa członkowskie, aby zapewniały pokrycie kosztów sądowych należnych od ofiar przemocy domowej, jeżeli ofiary te nie mają one dostatecznych środków, a także by zagwarantowały im odpowiednią obronę przez prawników specjalizujących się w sprawach dotyczących przemocy domowej; wzywa Komisję do oceny opracowania minimalnych standardów nakazów ochrony w UE; wzywa państwa członkowskie, aby zapewniły ofiarom przemocy ze strony partnera dostęp do wsparcia psychologicznego i doradztwa na każdym etapie procedur prawnych;

17.

ubolewa z powodu braku odpowiednich rozwiązań w zakresie oferowanych tymczasowo i w sytuacjach wyjątkowych miejsc zakwaterowania dla ofiar przemocy ze strony partnera i ich dzieci; wzywa państwa członkowskie, aby otworzyły placówki zakwaterowania awaryjnego właściwe dla sytuacji przemocy ze strony partnera oraz by stale je udostępniały w celu zwiększenia, poprawy i zapewnienia odpowiednich usług w zakresie przyjmowania i ochrony kobiet będących ofiarami przemocy domowej i dzieci dotkniętych przemocą; wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby przeznaczały odpowiednie fundusze właściwym organom, w tym za pośrednictwem projektów, oraz wzywa do finansowania tworzenia i rozbudowy schronisk, a także innych odpowiednich kroków umożliwiających kobietom będącym ofiarami przemocy korzystanie, z zachowaniem poufności, z bezpiecznego i lokalnego otoczenia;

18.

wyraża ubolewanie, że kobiety mogą znaleźć się bez odpowiedniego wsparcia socjalnego, medycznego i psychologicznego; wzywa państwa członkowskie do zapewnienia wysokiej jakości, skutecznego, dostępnego i powszechnego wsparcia medycznego i psychologicznego dla ofiar przemocy ze względu na płeć, w tym świadczenia usług w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego, zwłaszcza w czasach kryzysu, w których takie wsparcie musi być uznawane za niezbędne, na przykład dzięki inwestowaniu w telemedycynę dla zapewnienia ciągłości świadczenia usług opieki zdrowotnej;

19.

zachęca państwa członkowskie do stworzenia opieki medycznej skoncentrowanej na pacjencie, która umożliwiałaby wczesne wykrywanie przemocy domowej, organizowanie profesjonalnych programów terapii i zakwaterowania oraz usług prawnych dla ofiar, co mogłoby w znacznym stopniu ograniczyć konsekwencje przemocy ze strony partnera i zapobiegać jej;

20.

wzywa państwa do zbadania wirtualnych możliwości pomocy ofiarom przemocy, w tym w zakresie zdrowia psychicznego i poradnictwa, z uwzględnieniem istniejących nierówności w dostępie do usług informatycznych;

21.

zachęca do dobrych praktyk, które już istnieją w niektórych państwach członkowskich, służących zapobieganiu dalszej przemocy, takich jak zapisywanie numerów telefonu ofiar w specjalnych wykazach dotyczących nękania i przemocy ze strony partnera, aby nadać bezwzględny priorytet ewentualnym przyszłym telefonom w sytuacjach wyjątkowych i ułatwić skuteczne interwencje organów ścigania;

Ochrona i wsparcie dzieci

22.

podkreśla, że duże znaczenie ma ustanowienie na szczeblu UE wspólnych definicji prawnych i minimalnych standardów w celu zwalczania przemocy motywowanej płcią i ochrony dzieci będących ofiarami przemocy motywowanej płcią, ponieważ przemoc ze strony partnera, przemoc doświadczana w roli świadka i przemoc pośrednia nie są uznawane w wielu systemach prawnych; zwraca uwagę, że dzieci doświadczające przemocy w środowisku rodzinnym nie są uznawane za ofiary przemocy ze względu na płeć, co ma bezpośredni wpływ na gromadzenie danych przez policję i wymiar sprawiedliwości oraz na współpracę transgraniczną; podkreśla potrzebę nadania statusu ofiary przemocy ze względu na płeć w postępowaniu karnym i w postępowaniu przygotowawczym dzieciom, które są świadkami przemocy ze strony partnera lub padają ofiarą przemocy pośredniej, aby mogły korzystać z lepszej ochrony prawnej i odpowiedniej pomocy; zaleca więc opracowanie systemowych procedur monitorowania, przede wszystkim pod względem psychologicznym, dzieci będących ofiarami, ale także świadkami przemocy domowej, aby zapobiegać problemom życiowym powodowanym przez tę sytuację i powielaniu przez dzieci aktów przemocy w dorosłym życiu; wzywa również państwa członkowskie do wprowadzenia specjalnych przepisów dotyczących bycia świadkiem przemocy, w tym do opracowania przepisów określających szczególne okoliczności obciążające;

23.

wzywa państwa członkowskie do przeprowadzenia całorocznej kampanii mającej na celu informowanie dzieci i podnoszenie świadomości o prawach dzieci; wzywa państwa członkowskie do uruchomienia specjalnych ośrodków dla dzieci będących ofiarami przemocy, z pediatrami i terapeutami specjalizującymi się w przemocy motywowanej płcią; wzywa państwa członkowskie do uruchomienia punktów kontaktowych dla dzieci, które to punkty byłyby łatwo dostępne, w tym telefonicznie, za pośrednictwem poczty elektronicznej, czatu online itd., gdzie dzieci mogłyby porozmawiać i zadawać pytania, a także zgłosić przemoc wobec siebie, rodzica lub rodzeństwa, i gdzie mogłyby uzyskać informacje, poradę lub zostać skierowane do innych organizacji, w których mogłyby uzyskać lepszą pomoc;

24.

podkreśla, że dziecku należy w szczególności zapewnić możliwość bycia wysłuchanym, co ma zasadnicze znaczenie dla ustalenia, co leży w najlepszym interesie dziecka podczas rozpatrywania spraw dotyczących pieczy nad dzieckiem i opieki zastępczej, w zależności od wieku i dojrzałości dziecka; zwraca uwagę, że w każdym przypadku, ale przede wszystkim w przypadkach, w których podejrzewa się przemoc ze strony partnera, wysłuchania takie muszą być prowadzone w środowisku przyjaznym dziecku przez wyszkolonych specjalistów, takich jak lekarze lub psychologowie, w tym specjaliści w zakresie neuropsychiatrii dzieci, aby przeanalizować wpływ zaufania do innych ludzi na harmonijny rozwój dziecka i uniknąć pogłębiania traumy i wiktymizacji; wzywa do przyjęcia minimalnych standardów unijnych w kwestii przeprowadzania takich wysłuchań; podkreśla znaczenie zapewnienia ofiarom i ich dzieciom długoterminowej opieki psychologicznej i psychiatrycznej oraz w formie doradztwa socjalnego na odpowiednim poziomie przez cały proces powrotu do równowagi po zakończeniu przemocy;

25.

podkreśla potrzebę zwrócenia szczególnej uwagi na przypadki, w których ofiara lub dziecko są niepełnosprawne lub przynależą do grup wymagających szczególnego traktowania, i stosowania w takich przypadkach specjalnych procedur i standardów;

26.

z zadowoleniem przyjmuje przedstawienie przez Komisję szczegółowej strategii na rzecz ochrony dzieci wymagających szczególnej troski oraz propagowania przyjaznego podejścia wymiaru sprawiedliwości do dzieci; podkreśla potrzebę ochrony praw dzieci najbardziej potrzebujących szczególnego traktowania, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci z niepełnosprawnościami, zapobiegania i przeciwdziałania przemocy oraz promowania wymiaru sprawiedliwości przyjaznego dzieciom; wzywa do pełnego i szybkiego wdrożenia tej strategii przez wszystkie państwa członkowskie; wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby podjęły konkretne środki w celu zwalczania niegodziwego traktowania dzieci w celach seksualnych i wykorzystywania seksualnego dzieci przez inwestowanie w środki zapobiegawcze i programy leczenia mające na celu zapobieganie ponownemu popełnianiu przestępstw przez sprawców i bardziej skuteczne wsparcie dla ofiar, a także poprzez zacieśnienie współpracy między organami ścigania a organizacjami społeczeństwa obywatelskiego; podkreśla, że w przypadku podejrzenia o niegodziwe traktowanie dzieci należy podjąć niezwłoczne działania, aby zapewnić bezpieczeństwo dziecka oraz powstrzymać dalszą lub potencjalną przemoc i zapobiegać jej, przy jednoczesnym zapewnieniu dziecku prawa do bycia wysłuchanym w trakcie całego procesu; uważa, że takie działania powinny obejmować natychmiastową ocenę ryzyka i ochronę obejmującą szeroki zakres skutecznych środków, takich jak środki tymczasowe, nakazy ochrony lub zakazy zbliżania się w trakcie badania faktów; przypomina, że we wszystkich postępowaniach z udziałem dzieci będących ofiarami przemocy należy stosować zasadę szybkości; podkreśla, że sądy rozstrzygające sprawy znęcania się nad dziećmi powinny także specjalizować się w sprawach dotyczących przemocy motywowanej płcią;

27.

wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby podjęły konkretne kroki mające na celu wyeliminowanie wykorzystywania seksualnego dzieci przez inwestowanie w środki profilaktyczne i tworzenie szczegółowych strategii wymierzonych w potencjalnych sprawców oraz udzielanie skuteczniejszego wsparcia ofiarom; wzywa państwa członkowskie do zacieśnienia współpracy między organami egzekwowania prawa i organizacjami społeczeństwa obywatelskiego w celu zwalczania przemocy seksualnej wobec dzieci i seksualnego wykorzystywania dzieci;

28.

podkreśla, że przemoc wobec dzieci może być również powiązana z przemocą motywowaną płcią, ponieważ dzieci są świadkami przemocy wobec swoich matek lub same są ofiarami złego traktowania, gdy wykorzystuje się je w sposób pośredni do sprawowania władzy i przemocy psychicznej wobec matek; stwierdza, że programy wspierające dzieci, które są narażone na przemoc domową, mają kluczowe znaczenie w minimalizacji długotrwałych szkód; wzywa państwa członkowskie, aby nadal prowadziły innowacyjne programy mające na celu zaspokojenie potrzeb dzieci, np. przez szkolenia dla osób, które pracują z dziećmi, z zakresu wczesnego wykrywania sygnałów ostrzegawczych, zapewniały odpowiednie reagowanie i wsparcie oraz skuteczne wsparcie psychologiczne dla dzieci w czasie postępowania karnego i cywilnego, w którym biorą udział; stanowczo zaleca państwom członkowskim, by wdrożyły systemowe procedury monitorowania dzieci będących ofiarami i świadkami przemocy domowej, w tym wsparcia psychologicznego, w celu zapobiegania problemom powodowanym przez tę sytuację i powielaniu przez dzieci aktów przemocy w dorosłym życiu;

Zapobieganie: szkolenia dla specjalistów

29.

apeluje o stałe, skuteczne budowanie potencjału i obowiązkowe ukierunkowane szkolenia dla specjalistów zajmujących się przypadkami przemocy motywowanej płcią, niegodziwym traktowaniem dzieci oraz ogólnie wszelkimi formami przemocy domowej i jej mechanizmami, w tym manipulacją, przemocą psychiczną i kontrolą przemocową; podkreśla, że w związku z tym takie ukierunkowane szkolenia powinny być przeznaczone dla funkcjonariuszy wymiaru sprawiedliwości i organów ścigania, wyspecjalizowanych prawników, personelu medycznego zajmującego się medycyną sądową, pracowników służby zdrowia, pracowników socjalnych, nauczycieli i opiekunów dzieci, a także urzędników publicznych pracujących w tych dziedzinach; apeluje, aby w trakcie tych szkoleń podkreślano również znaczenie przemocy ze strony partnera dla praw dziecka oraz jego ochrony i dobrostanu; wzywa, aby szkolenia te prowadziły do poprawy wiedzy specjalistów i zrozumienia przez nich istniejących środków ochrony oraz bezpieczeństwa, wpływu przestępstwa, potrzeb ofiar i sposobu zaspokajania tych potrzeb, a także by wyposażyły ich w odpowiednie umiejętności potrzebne do skuteczniejszej komunikacji z ofiarami i skuteczniejszego udzielania im wsparcia; apeluje, aby szkolenia te umożliwiały im również ocenę sytuacji przy użyciu wiarygodnych narzędzi oceny ryzyka oraz wykrywanie oznak nadużyć; podkreśla potrzebę oceny stosowanych przez specjalistów mechanizmów wykrywania tych oznak; wzywa, aby szkolenia te prowadzono, koncentrując się przede wszystkim na potrzebach i obawach ofiar oraz uznając, że przemoc wobec kobiet i przemoc domowa muszą być zwalczane za pomocą specjalnego, uwzględniającego aspekt płci i prawa człowieka podejścia zgodnego z krajowymi, regionalnymi i międzynarodowymi normami i środkami; wzywa UE i jej państwa członkowskie do opracowania i finansowania takich szkoleń; przypomina o znaczeniu Europejskiej Sieci Szkolenia Kadr Wymiaru Sprawiedliwości w tej kwestii; podkreśla, że należy zwrócić się do organizacji społeczeństwa obywatelskiego i organizacji publicznych pracujących z dziećmi i ofiarami oraz na rzecz dzieci i ofiar przemocy domowej motywowanej płcią o prowadzenie takich szkoleń lub co najmniej uczestniczenie w ich prowadzeniu w celu przekazania wiedzy specjalistycznej, jaką zdobyły z rzeczywistych doświadczeń; wzywa Komisję do ułatwiania i koordynowania tego rodzaju szkoleń, ze szczególnym uwzględnieniem spraw transgranicznych;

30.

wzywa państwa członkowskie do dopilnowania, by policja i służby wymiaru sprawiedliwości były odpowiednio finansowane, wyposażone i przeszkolone do rozpatrywania skarg dotyczących przemocy domowej i reagowania na nie; ubolewanie nad faktem, że niedofinansowanie tych służb i cięcia budżetowe mogą prowadzić do uchybień proceduralnych, braku informowania osób wnoszących skargi o postępach proceduralnych i nadmiernych opóźnień, które nie są kompatybilne z imperatywem ochrony ofiar i odzyskania przez nich zdrowia; podkreśla ważną rolę pracowników socjalnych i psychologów obecnych w wydziałach policji, którzy ułatwiają wspieranie ofiar przemocy w konkretnym i ludzkim wymiarze; wzywa państwa członkowskie, aby zapewniły wszystkim stowarzyszeniom środki niezbędne do udzielania pomocy kobietom będącym ofiarami i ich dzieciom; wzywa Komisję i państwa członkowskie do zacieśnienia współpracy w celu podjęcia środków, które ułatwiają rozpoznawanie ofiar przemocy domowej i przemocy ze strony partnera, a także wzmacniają pozycję ofiar przemocy i świadków, tak aby ofiary były w stanie zgłosić przestępstwo, ponieważ w wielu przypadkach przemoc ze strony partnera nie jest zgłaszana;

31.

wzywa Komisję i Europejską Sieć Szkolenia Kadr Wymiaru Sprawiedliwości do utworzenia unijnej platformy wzajemnego uczenia się i wymiany najlepszych praktyk między przedstawicielami zawodów prawniczych i decydentami politycznymi z różnych państw członkowskich, którzy pracują we wszystkich powiązanych obszarach;

32.

zdecydowanie zaleca państwom członkowskim ustanowienie wyspecjalizowanych sądów lub wydziałów, a także odpowiednich przepisów, szkoleń, procedur i wytycznych dla wszystkich specjalistów zajmujących się ofiarami przemocy ze strony partnera, w tym podnoszeniem świadomości na temat przemocy motywowanej płcią i stereotypów dotyczących płci, w celu uniknięcia rozbieżności między orzeczeniami sądowymi a dyskryminacją lub wtórną wiktymizacją podczas procedur sądowych, medycznych i policyjnych, procedur z zakresu ochrony dziecka i ustanowienia opieki, przy zapewnieniu należytego wysłuchania dzieci i kobiet oraz priorytetowego traktowania ich ochrony i ubiegania się przez nie o zadośćuczynienie; podkreśla, że należy wzmocnić wyspecjalizowane sądy lub ich wydziały oraz wymiar sprawiedliwości przyjazny dzieciom i kobietom będącym ofiarami przemocy, powołać jednostki kompleksowej oceny przemocy motywowanej płcią, w skład których wchodziliby lekarze medycyny sądowej, psychologowie i pracownicy socjalni pracujący we współpracy ze służbami publicznymi specjalizującymi się w przemocy motywowanej płcią i oferującymi pomoc ofiarom; podkreśla, jak ważne jest pełne stosowanie prawnych środków ochrony w celu zapewnienia kobietom i dzieciom ochrony przed przemocą, a także to, aby takie środki nie były ograniczane prawami rodzicielskimi; nalega na wstrzymanie podejmowania decyzji w sprawie wspólnej pieczy do czasu przeprowadzenia odpowiedniego postępowania przygotowawczego w sprawie przemocy ze strony partnera i dokonania oceny ryzyka;

33.

podkreśla potrzebę dostrzeżenia wzajemnych powiązań między postępowaniami karnymi, cywilnymi i innymi postępowaniami sądowymi w celu skoordynowania reakcji sądów i innych instancji na przemoc ze strony partnera oraz sugeruje państwom członkowskim wprowadzenie środków, które umożliwiałyby powiązanie spraw karnych i cywilnych dotyczących jednej rodziny, tak aby skutecznie unikać rozbieżności między szkodliwymi dla dzieci i ofiar orzeczeniami sądów i innych instancji; ubolewa nad brakiem tymczasowych środków ochrony ofiar i brakiem tymczasowych mechanizmów zawieszania władzy rodzicielskiej rodzica stosującego przemoc na czas postępowania sądowego, które zazwyczaj trwa kilka lat; wzywa państwa członkowskie do przetestowania i opracowania takich środków ochronnych; wzywa państwa członkowskie do zorganizowania szkoleń dla wszystkich specjalistów i wolontariuszy zaangażowanych w takie postępowania, a także do włączenia w te szkolenia powiązanych organizacji społeczeństwa obywatelskiego pracujących z dziećmi i ofiarami oraz na ich rzecz; wzywa właściwe organy krajowe do poprawy koordynacji między sądami przez wspieranie kontaktów między prokuraturami w celu umożliwienia pilnego rozwiązania kwestii związanych z odpowiedzialnością rodzicielską oraz w celu zapewnienia sądom rodzinnym możliwości poznania wszystkich kwestii związanych z przemocą motywowaną płcią wobec kobiet przy ustalaniu prawa do opieki nad dziećmi i odwiedzin;

34.

wzywa państwa członkowskie do utworzenia platformy do regularnej wymiany najlepszych praktyk między sądami cywilnymi i karnymi, przedstawicielami zawodów prawniczych zajmującymi się sprawami przemocy domowej oraz przemocy motywowanej płcią, znęcania się nad dziećmi oraz separacji i pieczy nad dziećmi, a także wszystkimi innymi zainteresowanymi stronami;

35.

wzywa Komisję i państwa członkowskie do zaangażowania odpowiednich organizacji społeczeństwa obywatelskiego, zwłaszcza tych, które pracują z dziećmi i na rzecz dzieci, a także z ofiarami przemocy domowej i przemocy motywowanej płcią, w opracowywanie, wdrażanie i ocenę strategii politycznych i przepisów prawnych; wzywa do zapewnienia strukturalnego wsparcia na szczeblu unijnym, krajowym i lokalnym dla tych organizacji społeczeństwa obywatelskiego, w tym wsparcia finansowego, aby zwiększyć ich zdolność do reagowania i działania na rzecz ofiar, a także do zapewnienia odpowiedniego dostępu dla wszystkich do usług, w tym doradztwa i wsparcia oferowanych przez te organizacje;

36.

potwierdza pełne poparcie dla działań mających na celu poprawę zdolności usługodawców w różnych sektorach (wymiaru sprawiedliwości, ścigania, służby zdrowia i służb socjalnych) do gromadzenia i przechowywania zaktualizowanych danych; wzywa państwa członkowskie do przyjęcia wytycznych krajowych i dobrych praktyk, a także do przeprowadzenia szkoleń dotyczących problemu przemocy ze strony partnera wśród pracowników na wszystkich szczeblach wszystkich instytucji z pierwszej linii, ponieważ pozwoli to reagować z wyczuciem na zgłoszenia kobiet szukających pomocy; wzywa państwa członkowskie do monitorowania służb we wspomnianych sektorach i przeznaczenia niezbędnych środków budżetowych dostosowanych do potrzeb;

37.

zaleca, aby organy krajowe przystąpiły w szczególności do sporządzenia i rozpowszechnienia wytycznych dla specjalistów zaangażowanych w sprawy związane z przemocą ze strony partnera oraz prawami do opieki nad dziećmi, z uwzględnieniem czynników ryzyka (dotyczących dziecka lub członków rodziny, środowiska lub otoczenia społecznego i ponownego dopuszczania się przemocy), w celu umożliwienia oceny przemocy ze strony partnera z myślą o ochronie praw dzieci i kobiet;

38.

zauważa, że te wytyczne powinny wspierać pracowników służby zdrowia w podnoszeniu świadomości społecznej w ich środowisku zawodowym na temat znaczącego wpływu przemocy wobec kobiet, w tym przemocy ze strony partnera, na zdrowie psychiczne kobiet;

39.

podkreśla, że istotną rolę w tych procedurach odgrywają eksperci medycyny sądowej oraz specjaliści tacy jak lekarze, psycholodzy kliniczni z zakresu kryminalistyki i pracownicy socjalni, którzy służą wiedzą kryminalistyczną i psychologiczną nie tylko kobietom będącym ofiarami nękania bądź przemocy domowej, lecz także dotkniętym nimi dzieciom, zwłaszcza gdy środowisko, w którym mieszkają, nie jest odpowiednie do ochrony ich zdrowia, godności, równowagi emocjonalnej i jakości życia; przypomina w związku z tym, że biegli i specjaliści z zakresu kryminalistyki powinni móc korzystać m.in. z wytycznych opracowanych na podstawie zbioru danych, procedur i najlepszych praktyk na szczeblu unijnym; zauważa, że de celów prawnych szczegółowa wiedza techniczna i medyczna lekarzy sądowych sprawia, że są oni odpowiednimi specjalistami wspierającymi pracę innych specjalistów (pediatrów, ginekologów i psychologów), gdyż mają odpowiednie wykształcenie i kompetencje techniczne umożliwiające im rozpoznanie oznak przemocy i, w stosownych przypadkach, wykonanie obowiązku zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa oraz nawiązanie kontaktu z organami sądowymi;

40.

przypomina o przepisach dyrektywy w sprawie praw ofiar; podkreśla, że kobiety będące ofiarami przemocy motywowanej płcią i ich dzieci często wymagają specjalnego wsparcia i ochrony ze względu na wysokie ryzyko wtórnej i powtarzającej się wiktymizacji, zastraszania i działań odwetowych powiązanych z przemocą; apeluje w związku z tym o zwrócenie uwagi na postawy polegające na obwinianiu ofiar w społeczeństwie, występujące również wśród pracowników wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych; wzywa do uznania przemocy instytucjonalnej i zajęcia się nią, co obejmuje wszelkie działania i zaniechania władz i urzędników państwowych mające na celu opóźnianie, utrudnianie lub uniemożliwianie dostępu do odpowiednich usług publicznych lub korzystania z praw ofiar, wraz z odpowiednimi sankcjami i środkami mającymi na celu zapewnienie ofiarom ochrony i zadośćuczynienia; podkreśla nadrzędne znaczenie opracowania szkoleń, procedur i wytycznych dla wszystkich specjalistów zajmujących się ofiarami, aby pomóc im w rozpoznaniu oznak przemocy ze strony partnera, nawet w przypadku braku bezpośrednich skarg ofiar; sugeruje, że takie wytyczne powinny obejmować środki mające na celu promowanie bezpiecznej opieki ambulatoryjnej i szpitalnej dla kobiet będących ofiarami przemocy (w tym przemocy ze strony partnera), świadczonej w oparciu o szacunek i w atmosferze nieobwiniającej ofiary, a także rozpowszechnianie najlepszych metod opieki dla kobiet, które doświadczyły przemocy, i ich dzieci; wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby zajęły się kwestią anonimowych skarg i wycofywanych skarg poprzez zagwarantowanie skutecznych i szybkich procedur ochrony ofiar, a także poprzez zapewnienie pociągnięcia do odpowiedzialności partnerów stosujących przemoc; zachęca do utworzenia baz danych organów ścigania zawierających szczegółowe dane dotyczące oświadczeń ofiar lub osób trzecich dotyczących przemocy ze strony partnera w celu monitorowania dalszych przypadków przemocy i zapobiegania im; apeluje o lepszą edukację i wzmożone podnoszenie świadomości w społeczności lokalnej, a także szkolenia i edukację na temat przemocy ze strony partnera w służbach policji i służbach socjalnych na obszarach wiejskich i oddalonych, z naciskiem na znaczenie edukacji w informowaniu i wspieraniu dzieci, a także programów rozwiązywania konfliktów, pozytywnych wzorców i zabaw opartych na współpracy;

Zapobieganie: zwalczanie stereotypów i uprzedzeń związanych z płcią – edukacja i podnoszenie świadomości

41.

wyraża zaniepokojenie faktem, że wpływ stereotypów i uprzedzeń związanych z płcią prowadzi do nieodpowiednich reakcji na przemoc motywowaną płcią przeciwko kobietom i do braku zaufania do kobiet, w szczególności w odniesieniu do domniemanych fałszywych zarzutów dotyczących znęcania się nad dziećmi i przemocy domowej; jest również zaniepokojony brakiem specjalnych szkoleń dla sędziów, prokuratorów i przedstawicieli zawodów prawniczych; podkreśla znaczenie środków mających na celu – w ramach kampanii edukacyjnych i uświadamiających – zwalczanie stereotypów dotyczących płci i patriarchalnych uprzedzeń; wzywa państwa członkowskie do monitorowania i zwalczania kultury oczerniania kobiet, które zabierają głos; potępia wykorzystywanie, wygłaszanie i akceptację teorii i pojęć nienaukowych w sprawach dotyczących pieczy, które piętnują matki usiłujące zgłaszać przypadki znęcania się nad dzieckiem lub przemocy motywowanej płcią, co uniemożliwia im uzyskanie pieczy lub ogranicza ich prawa rodzicielskie; podkreśla, że tzw. zespół alienacji rodzicielskiej oraz podobne koncepcje i terminy, które z reguły opierają się na stereotypach dotyczących płci, mogą działać na szkodę kobiet będących ofiarami przemocy ze strony partnera, prowadząc do oskarżania matek o „alienację” dzieci od ojca, poddając w wątpliwość kompetencje rodzicielskie ofiar, podważając zeznania dzieci i ryzyko przemocy, na które są narażone ich dzieci, a także naruszając prawa i bezpieczeństwo matki i dzieci; wzywa państwa członkowskie do nieuznawania zespołu alienacji rodzicielskiej w praktyce sądowej i prawie oraz do zniechęcania do jego stosowania w postępowaniach sądowych, a nawet do zakazania go, zwłaszcza w dochodzeniach mających na celu stwierdzenie istnienia przemocy;

42.

podkreśla znaczenie kampanii uświadamiających, dzięki którym świadkowie (w szczególności sąsiedzi i współpracownicy) są w stanie rozpoznać oznaki przemocy ze strony partnera (w szczególności przemocy niefizycznej) i uzyskują wskazówki, jak udzielić wsparcia i pomocy ofiarom; wzywa Komisję i państwa członkowskie do propagowania kampanii mających na celu zwiększenie świadomości oraz kampanii informacyjnych i promocyjnych mających na celu przeciwdziałanie stereotypom i uprzedzeniom związanym z płcią, a także przemocy domowej i przemocy motywowanej płcią we wszystkich jej formach, takich jak przemoc fizyczna, molestowanie seksualne, cyberprzemoc, przemoc psychologiczna i wykorzystywanie seksualne, w szczególności w odniesieniu do nowo utworzonych środków zabezpieczających i elastycznych systemów ostrzegawczych i w celu zachęcenia do zgłaszania takich przypadków w koordynacji i we współpracy z uznanymi i wyspecjalizowanymi organizacjami kobiecymi; podkreśla znaczenie aktywnego zaangażowania wszystkich struktur publicznych w prowadzenie kampanii uświadamiających;

43.

podkreśla, że skuteczne karanie sprawców ma kluczowe znaczenie zarówno dla powstrzymania dalszej przemocy, jak i wzmocnienia zaufania do władz publicznych, zwłaszcza u ofiar; wskazuje jednak, że samo pozbawienie wolności nie wystarczy, aby zapobiec dalszej przemocy, lecz że konieczne są specjalne programy resocjalizacji i reedukacji; wzywa państwa członkowskie, zgodnie z art. 16 konwencji stambulskiej, do podjęcia środków prawnych lub innych działań koniecznych do utworzenia lub wsparcia programów mających na celu nauczenie sprawców przemocy domowej zachowań w relacjach międzyludzkich bez użycia przemocy, tak aby zapobiegać dalszym aktom przemocy oraz wpływać na zmianę agresywnych wzorców zachowań; podkreśla, że w ramach tych działań państwa członkowskie muszą zapewnić, aby najważniejsze było bezpieczeństwo, poszanowanie praw oraz wsparcie ofiary oraz by w uzasadnionych przypadkach programy te były przygotowywane i wdrażane w ścisłej współpracy z jednostkami zapewniającymi ofiarom specjalistyczne wsparcie; zwraca uwagę, że edukacja ma podstawowe znaczenie w przeciwdziałaniu przemocy motywowanej płcią, a zwłaszcza przemocy ze strony partnera; wzywa państwa członkowskie do wdrożenia programów prewencyjnych, w tym także za pośrednictwem nauczania o kwestiach takich jak równość kobiet i mężczyzn, wzajemny szacunek, rozwiązywanie konfliktów w relacjach międzyludzkich bez uciekania się do przemocy, przemoc wobec kobiet motywowana płcią oraz prawo do nienaruszalności osobistej, a także dzięki odpowiedniej do wieku edukacji seksualnej dostosowanej do zmieniających się możliwości osób uczących się w formalnych programach nauczania i na wszystkich poziomach kształcenia, zgodnie ze strategią na rzecz równouprawnienia płci na lata 2020–2025; podkreśla, że dostosowana do wieku, wszechstronna edukacja seksualna i edukacja w obszarze budowania relacji mają kluczowe znaczenie w ochronie dzieci przed przemocą i zapewnianiu im umiejętności potrzebnych do budowania bezpiecznych związków, bez przemocy seksualnej, przemocy motywowanej płcią i przemocy ze strony partnera; wzywa Komisję do wspierania programów, które mają na celu zapobieganie przemocy motywowanej płcią, również w ramach programu Daphne będącego częścią programu „Obywatele, Równość, Prawa i Wartości”, w celu zagwarantowania skutecznych środków zapobiegawczych;

44.

wzywa państwa członkowskie do zachęcania do działań zmierzających do eliminowania głęboko zakorzenionych stereotypów dotyczących luki opiekuńczej w kontekście płci;

45.

podkreśla, że strategie zapobiegania przemocy ze strony partnera powinny obejmować działania mające na celu ograniczenie narażenia na przemoc w dzieciństwie, umiejętności nauczania niezbędne do tworzenia bezpiecznych i zdrowych związków oraz podważanie norm społecznych promujących nadrzędność i autorytarne zachowanie mężczyzn wobec kobiet lub inne formy postaw seksistowskich;

46.

wzywa Komisję, aby propagowała ogólnounijne kampanie uświadamiające i edukacyjne oraz wymianę najlepszych praktyk, które stanowią niezbędny środek zapobiegania przemocy domowej i przemocy motywowanej płcią oraz stworzenia klimatu zerowej tolerancji dla przemocy i bezpieczniejszego otoczenia dla ofiar; podkreśla strategiczną rolę mediów w tym względzie; podkreśla jednak, że w niektórych państwach członkowskich kobietobójstwo i przypadki przemocy motywowanej płcią nadal przedstawia się w sposób oczyszczający z winy partnera stosującego przemoc; podkreśla, że media i reklama nie mogą rozpowszechniać przekazów mizoginistycznych i seksistowskich, w tym przekazów próbujących usprawiedliwiać, uzasadniać lub minimalizować przemoc i odpowiedzialność partnerów stosujących przemoc; uważa, że przemoc domowa wynika również ze stereotypowego pod względem płci podejścia do rodzicielstwa; w związku z tym wzywa Komisję i państwa członkowskie do zwalczania stereotypów związanych z płcią oraz do promowania równości płci w zakresie obowiązków rodzicielskich, w których ciężar rodzicielski jest sprawiedliwie rozłożony, tak aby kobiety nie miały statusu podporządkowanego; wzywa Komisję do ułatwiania wymiany najlepszych praktyk na szczeblu UE w zakresie środków zapobiegania, ochrony i ścigania, a także środków zwalczania przemocy oraz ich wdrażania w praktyce; wzywa państwa członkowskie do uzupełnienia tej kampanii UE przez rozpowszechnianie informacji o tym, gdzie ofiary i świadkowie mogą zgłaszać tego rodzaju przemoc, w tym po zakończeniu kampanii, z uwzględnieniem specyfiki kryzysu związanego z COVID-19, aby skupić się również na wpływie na dzieci; wzywa Komisję do wspierania działań w szkołach i innych placówkach, które to działania zwiększają świadomość na temat przestępstw i traumy, informują, gdzie znaleźć pomoc, jak zgłaszać problemy i jak budować odporność wśród dzieci i osób pracujących z dziećmi;

Współpraca między państwami członkowskimi, w tym w sprawach transgranicznych

47.

podkreśla znaczenie wymiany informacji między sądami, organami centralnymi państw członkowskich i organami policyjnymi, zwłaszcza w odniesieniu do transgranicznych postępowań o przyznanie pieczy nad dzieckiem; wyraża nadzieję, że zmienione przepisy rozporządzenia Rady (UE) 2019/1111 z dnia 25 czerwca 2019 r. w sprawie jurysdykcji, uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich i w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej oraz w sprawie uprowadzenia dziecka za granicę (28) wzmocnią współpracę między systemami sądowymi w celu skutecznego określenia dobra dziecka bez względu na stan cywilny rodziców lub układ rodzinny, a także dobra ofiar przemocy ze strony partnera; podkreśla, że ważne jest, aby lekarze sądowi lub wszelcy inni zaangażowani specjaliści przekazywali właściwym organom krajowym informacje dotyczące przemocy stosowanej przez partnera, gdy uznają, że taka przemoc zagraża życiu dorosłej ofiary lub dziecka i że ofiara nie jest w stanie sama się bronić z powodu moralnego lub ekonomicznego ucisku ze strony sprawcy przemocy, przy czym powinni oni uzyskać zgodę dorosłej ofiary przemocy; wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby zagwarantowały egzekwowanie i skuteczne wdrożenie rozporządzenia Bruksela IIa; z tego względu ubolewa, że podczas ostatniej zmiany tego rozporządzenia nie udało się rozszerzyć jego zakresu o zarejestrowane związki partnerskie i pary niebędące w związku małżeńskim; wyraża opinię, że prowadzi to do dyskryminacji i potencjalnie niebezpiecznych sytuacji dla ofiar i dzieci w zarejestrowanych związkach partnerskich i związkach niemałżeńskich; przypomina, że zakres i cele rozporządzenia Bruksela IIa opierają się na zasadzie niedyskryminacji ze względu na narodowość między obywatelami Unii oraz na zasadzie wzajemnego zaufania między systemami prawnymi państw członkowskich; zwraca się do Komisji, aby najpóźniej do sierpnia 2024 r. poinformowała Parlament o wdrożeniu i skutkach tych przepisów, również w kontekście przemocy ze strony partnera i praw do pieczy nad dzieckiem;

48.

wskazuje, że podczas gdy wszystkie konflikty w rodzinie mają głęboki wpływ emocjonalny, przypadki transgraniczne są jeszcze bardziej złożone pod względem prawnym i wymagają większej wrażliwości; podkreśla potrzebę wysokiej społecznej świadomości na temat złożonych kwestii, takich jak transgraniczne uzgodnienia dotyczące prawa pieczy nad dzieckiem i zobowiązań alimentacyjnych, w tym potrzeby zapewnienia przejrzystości praw i obowiązków rodziców i dzieci w poszczególnych krajach; zwraca uwagę, że państwa członkowskie mogłyby przyczynić się do szybszego rozstrzygania tego rodzaju transgranicznych spraw z zakresu prawa rodzinnego przez ustanowienie systemu wyspecjalizowanych wydziałów w sądach krajowych, w tym jednostek zajmujących się przemocą uwarunkowaną płcią, składających się ze specjalistów w dziedzinie medycyny sądowej, psychologów i innych odpowiednich specjalistów, a także przyczynić się do współpracy ze służbami publicznymi specjalizującymi się w przemocy motywowanej płcią i odpowiedzialnymi za udzielanie pomocy ofiarom; wzywa do zwrócenia szczególnej uwagi na sytuację gospodarstw domowych osób samotnie wychowujących dzieci i na transgraniczną egzekucję świadczeń na utrzymanie, ponieważ strona praktyczna egzekwowania obowiązujących przepisów – tj. rozporządzenie Rady (WE) nr 4/2009 z dnia 18 grudnia 2008 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń oraz współpracy w zakresie zobowiązań alimentacyjnych, a także oenzetowska Konwencja o dochodzeniu roszczeń alimentacyjnych za granicą – które określają obowiązki w zakresie transgranicznej egzekucji świadczeń na utrzymanie, pozostaje trudna do zastosowania; podkreśla, że narzędzia prawne służące do transgranicznej egzekucji świadczeń na utrzymanie wymagają wzmocnienia polegającego na podnoszeniu świadomości o ich dostępności; w związku z tym wzywa Komisję do ścisłej współpracy z państwami członkowskimi w celu określenia praktycznych problemów związanych z pobieraniem świadczeń na utrzymanie w sytuacjach transgranicznych oraz do udzielenia im pomocy w opracowywaniu skutecznych narzędzi egzekwowania zobowiązań płatniczych; podkreśla znaczenie tej kwestii i jej skutki dla rodzin z jednym rodzicem oraz ze względu na ryzyko ubóstwa;

49.

wzywa państwa członkowskie do dalszego analizowania danych i trendów dotyczących występowania i zgłaszania wszelkich form przemocy ze względu na płeć i przemocy domowej, a także skutków dla dzieci, podczas obowiązywania środków izolacji i w okresie bezpośrednio po ich obowiązywaniu;

50.

wzywa Komisję i państwa członkowskie do zacieśnienia współpracy w celu podjęcia środków, które wzmacniają pozycję ofiar przemocy ze strony partnera, tak aby ofiary były w stanie zgłosić przestępstwo, ponieważ w wielu przypadkach przemoc ze strony partnera nie jest zgłaszana; odnotowuje zobowiązanie Komisji do przeprowadzenia nowego unijnego badania na temat przemocy motywowanej płcią, którego wyniki mają być zaprezentowane w 2023 r.; wzywa Komisję i państwa członkowskie do ścisłej współpracy w celu ustanowienia stałego mechanizmu regularnego dostarczania zharmonizowanych, dokładnych, wiarygodnych, porównywalnych, porównywalnych, wysokiej jakości i segregowanych ze względu na płeć ogólnounijnych danych dotyczących częstości występowania przemocy ze strony partnera, jej przyczyn i konsekwencji dla kobiet i dzieci oraz zarządzania nią i prawami pieczy, przy pełnym wykorzystaniu potencjału i wiedzy fachowej EIGE i Eurostatu; przypomina, że dostarczanie krajowych statystyk dotyczących przemocy motywowanej płcią jest działaniem kwalifikującym się do finansowania w ramach Programu na rzecz jednolitego rynku na lata 2021–2027; wzywa Komisję i państwa członkowskie do opracowywania danych m.in. w podziale na wiek, orientację seksualną, tożsamość płciową, cechy płci, rasę i pochodzenie etniczne oraz niepełnosprawność, tak aby obejmowały one całe spektrum różnych doświadczeń kobiet; zauważa, że przyczyni się to do lepszego zrozumienia skali i przyczyn problemu, głównie kategorii społeczno-ekonomicznych, w których przemoc motywowana płcią występuje częściej, oraz innych czynników wpływających na przemoc, a także różnych ram prawnych i strategii politycznych w poszczególnych krajach, którym można dokładniej przyjrzeć się w ramach szczegółowego porównania między krajami, aby wskazać rozwiązania uwzględnione w strategiach politycznych, które mogą mieć wpływ na występowanie przemocy; podkreśla również znaczenie gromadzenia przez państwa członkowskie danych statystycznych na temat postępowań administracyjnych i sądowych dotyczących opieki nad dzieckiem, w których występuje element przemocy ze strony partnera, a w szczególności na temat wyników wyroków i podstaw decyzji w sprawie pieczy nad dzieckiem i prawa do odwiedzin;

51.

wzywa Komisję do promowania ogólnounijnych kampanii uświadamiających, które stanowią niezbędny środek zapobiegania przemocy domowej i stworzenia klimatu zerowej tolerancji dla przemocy;

o

o o

52.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.

(1)  Dz.U. L 315 z 14.11.2012, s. 57.

(2)  Dz.U. L 132 z 21.5.2016, s. 1.

(3)  Dz.U. C 337 z 20.9.2018, s. 167.

(4)  Dz.U. C 232 z 16.6.2021, s. 48.

(5)  Teksty przyjęte, P9_TA(2020)0379.

(6)  Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0024.

(7)  Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0025.

(8)  Dz.U. L 338 z 21.12.2011, s. 2.

(9)  Dz.U. L 181 z 29.6.2013, s. 4.

(10)  Dz.U. L 338 z 23.12.2003, s. 1.

(11)  Art. 2 i art. 3 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej oraz art. 8, 10, 19 i 157 TFUE.

(12)  Artykuły 21 i 23 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej.

(13)  Sprawozdanie Agencji Praw Podstawowych z 3 marca 2014 r. pt. „Przemoc wobec kobiet: ogólnounijne badanie”.

(14)  Konwencja stambulska.

(15)  Rada Europy, „Human Rights Channel: Stop Child Sexual Abuse in Sport” [Kanał praw człowieka: powstrzymać niegodziwe traktowanie dzieci w celach seksualnych w sporcie"], ocenione 21 lipca 2021 r.

(16)  Eurostat, „Children at risk of poverty or social exclusion” [Dzieci zagrożone ubóstwem lub wykluczeniem społecznym], dane pobrane w październiku 2020 r.

(17)  Sprawozdanie Agencji Praw Podstawowych z 3 marca 2014 r. pt. „Przemoc wobec kobiet: ogólnounijne badanie”.

(18)  Oświadczenie dla prasy dra Dr Hansa Henriego P. Klugego, regionalnego dyrektora na Europę Światowej Organizacji Zdrowia, z 7 maja 2020 r. zatytułowane „During COVID-19 pandemic, violence remains preventable, not inevitable” [W czasie pandemii COVID-19 przemoc jest wciąż możliwa do uniknięcia, nie nieuchronna].

(19)  Sprawozdanie Agencji Praw Podstawowych z 3 marca 2014 r. pt. „Przemoc wobec kobiet: ogólnounijne badanie”.

(20)  Sprawozdanie Europolu z 19 czerwca 2020 r. pt. „Exploiting isolation: offenders and victims of online child sexual abuse during the COVID-19 pandemic” [Wykorzystywanie izolacji: sprawcy i ofiary niegodziwego traktowania dzieci w celach seksualnych w internecie podczas pandemii COVID-19].

(21)  Sprawozdanie wyjaśniające Rady Europy z 11 maja 2011 r. do Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej.

(22)  Oświadczenie platformy EDVAW z 31 maja 2019 r. zatytułowane „Intimate partner violence against women is an essential factor in the determination of child custody” [Przemoc ze strony partnera wobec kobiet jest zasadniczym czynnikiem przy ustalaniu pieczy nad dzieckiem].

(23)  Artykuł 31 Konwencji stambulskiej.

(24)  Zapisany w Konwencji ONZ w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet komentarz ogólny nr 35 dotyczący przemocy motywowanej płcią wobec kobiet, który stanowi aktualizację Komentarza ogólnego nr 19.

(25)  Wniosek Komisji z dnia 28 października 2020 r. dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych w Unii Europejskiej (COM(2020)0682).

(26)  Wniosek Komisji z dnia 4 marca 2021 r. dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wzmocnienia stosowania zasady równości wynagrodzeń dla kobiet i mężczyzn za taką samą pracę lub pracę o takiej samej wartości za pośrednictwem mechanizmów przejrzystości wynagrodzeń oraz mechanizmów egzekwowania (COM(2021)0093).

(27)  Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów (Dz.U. L 188 z 12.7.2019, s. 79).

(28)  Dz.U. L 178 z 2.7.2019, s. 1.


24.3.2022   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 132/45


P9_TA(2021)0407

Ramy polityki bezpieczeństwa ruchu drogowego UE na lata 2021–2030 – zalecenia dotyczące kolejnych kroków w kierunku realizacji „wizji zero”

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 6 października 2021 r. w sprawie ram polityki bezpieczeństwa ruchu drogowego UE na lata 2021–2030 – zalecenia dotyczące kolejnych kroków w kierunku realizacji „wizji zero” (2021/2014(INI))

(2022/C 132/04)

Parlament Europejski,

uwzględniając dokument roboczy służb Komisji z dnia 19 czerwca 2019 r. zatytułowany „Ramy polityki bezpieczeństwa ruchu drogowego UE na lata 2021–2030 – Kolejne kroki w kierunku realizacji »wizji zero«” (SWD(2019)0283),

uwzględniając komunikat Komisji z dnia 9 grudnia 2020 r. zatytułowany „Strategia na rzecz zrównoważonej i inteligentnej mobilności – europejski transport na drodze ku przyszłości” (COM(2020)0789),

uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/413 z dnia 11 marca 2015 r. w sprawie ułatwień w zakresie transgranicznej wymiany informacji dotyczących przestępstw lub wykroczeń przeciwko bezpieczeństwu ruchu drogowego (1) („dyrektywa w sprawie transgranicznego egzekwowania przepisów”),

uwzględniając dyrektywę 2006/126/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie praw jazdy (2) („dyrektywa w sprawie praw jazdy”),

uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2144 z dnia 27 listopada 2019 r. w sprawie wymogów dotyczących homologacji typu pojazdów silnikowych i ich przyczep oraz układów, komponentów i oddzielnych zespołów technicznych przeznaczonych do tych pojazdów, w odniesieniu do ich ogólnego bezpieczeństwa oraz ochrony osób znajdujących się w pojeździe i niechronionych uczestników ruchu drogowego (3) („rozporządzenie w sprawie ogólnego bezpieczeństwa”),

uwzględniając swoją rezolucję z 27 kwietnia 2021 r. w sprawie sprawozdania z wdrożenia w sprawie aspektów bezpieczeństwa drogowego przedstawionych w pakiecie dotyczącym zdatności do ruchu drogowego (4),

uwzględniając konkluzje Rady z dnia 8 czerwca 2017 r. w sprawie bezpieczeństwa ruchu drogowego popierające oświadczenie z Valletty z marca 2017 r.,

uwzględniając deklarację sztokholmską przyjętą w dniach 19–20 lutego 2020 r. podczas trzeciej światowej konferencji ministerialnej w sprawie bezpieczeństwa ruchu drogowego,

uwzględniając wydaną przez Radę „Deklarację w sprawie roweru jako przyjaznego klimatowi środka transportu”, podpisaną przez unijnych ministrów transportu na nieformalnym posiedzeniu w Luksemburgu w dniu 7 października 2015 r.,

uwzględniając art. 54 Regulaminu,

uwzględniając sprawozdanie Komisji Transportu i Turystyki (A9-0211/2021),

A.

mając na uwadze, że co roku na unijnych drogach nadal traci życie około 22 700 osób i około 120 000 osób doznaje poważnych obrażeń; mając na uwadze, że w ciągu ostatnich dziesięciu lat w Unii Europejskiej w wypadkach drogowych zginęło ponad 11 800 dzieci i młodych osób do 17. roku życia; mając na uwadze spowolnienie postępu w zmniejszaniu wskaźnika śmiertelności w wypadkach drogowych w UE w ostatnich latach, wskutek czego nie osiągnięto celu ograniczenia o połowę liczby ofiar śmiertelnych wypadków drogowych w latach 2010–2020; mając na uwadze, że powyższe liczby odzwierciedlają niemożliwe do zaakceptowania koszty ludzkie i społeczne dla obywateli UE, i mając na uwadze, że koszty zewnętrzne wypadków drogowych stanowią w UE około 2 % jej rocznego PKB;

B.

mając na uwadze, że Unia stoi w obliczu nowych trendów i wyzwań związanych z automatyzacją, które mogą mieć ogromny wpływ na bezpieczeństwo ruchu drogowego; mając na uwadze, że należy przeciwdziałać coraz częstszemu zjawisku rozpraszania uwagi przez urządzenia przenośne; mając na uwadze, że w najbliższej przyszłości obecność na drogach zarówno pojazdów o szerokim wachlarzu funkcji zautomatyzowanych / podłączonych do internetu, jak i pojazdów tradycyjnych w ruchu mieszanym stworzy nowe zagrożenia, w szczególności dla niechronionych uczestników ruchu drogowego, takich jak motocykliści, rowerzyści i piesi;

C.

mając na uwadze, że postęp technologiczny, łączność, automatyzacja i gospodarka dzielenia się stwarzają nowe możliwości w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego i rozwiązania problemu zatorów komunikacyjnych, zwłaszcza na obszarach miejskich; mając na uwadze, że rozwijanie synergii między środkami w zakresie bezpieczeństwa i zrównoważonego rozwoju a dążeniem do przejścia na środki transportu publicznego i aktywnej mobilności mogłoby doprowadzić do zmniejszenia emisji CO2, poprawy jakości powietrza i pomóc w rozwoju aktywniejszego i zdrowszego stylu życia;

D.

mając na uwadze, że pasażerowie samochodów ocenionych na 5 gwiazdek w najnowszym teście Europejskiego Programu Oceny Nowych Samochodów (Euro NCAP) byli narażeni na 68 % niższe ryzyko śmiertelnych obrażeń i 23 % niższe ryzyko poważnych obrażeń niż pasażerowie samochodów, którym przyznano 2 gwiazdki;

E.

mając na uwadze, że wśród ofiar śmiertelnych wypadków drogowych rośnie udział niechronionych uczestników ruchu drogowego, ponieważ z poprawy bezpieczeństwa pojazdów i innych środków bezpieczeństwa ruchu drogowego korzystają głównie użytkownicy samochodów; mając na uwadze, że masa, moc i prędkość maksymalna nowych samochodów sprzedawanych w UE wzrastają, co wiąże się z większymi zagrożeniami dla bezpieczeństwa drogowego; mając na uwadze, że należy pilnie zająć się bezpieczeństwem motocyklistów, rowerzystów i pieszych;

F.

mając na uwadze, że użytkownicy dwukołowych pojazdów silnikowych stanowią 17 % wszystkich ofiar śmiertelnych wypadków drogowych, podczas gdy liczba przebytych kilometrów wynosi w ich przypadku zaledwie 2 %; mając na uwadze znaczne różnice pomiędzy poszczególnymi krajami; mając na uwadze, że UE powinna nadać priorytetowe znaczenie podejmowaniu dodatkowych działań w celu poprawy bezpieczeństwa tych pojazdów w najbliższym dziesięcioleciu;

G.

mając na uwadze, że, jak wynika z badania Komisji, tylko 8 % ofiar śmiertelnych wypadków drogowych traci życie na autostradach, 37 % na obszarach miejskich, a 54 % na obszarach wiejskich; mając na uwadze, że nowe inwestycje i właściwe utrzymanie istniejącej infrastruktury w całym jej cyklu życia mają kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa ruchu drogowego;

H.

mając na uwadze, że nie wszystkie ofiary wypadków są zgłaszane, co zniekształca dostępne dane statystyczne; mając na uwadze, że należy opracować skuteczne metody testowania w celu określenia rzeczywistej liczby ofiar wypadków drogowych;

I.

mając na uwadze, że zapewnienie i egzekwowanie bezpiecznego zachowania użytkowników dróg, w tym zachowania odpowiedniej prędkości podczas jazdy, stosowania środków ochrony, takich jak pasy bezpieczeństwa i kaski, nieprowadzenia pojazdu pod wpływem alkoholu lub narkotyków oraz uważnego prowadzenia pojazdu, jazdy i spaceru, mają kluczowe znaczenie dla zapobiegania śmiertelnym wypadkom drogowym i zmniejszenia ich liczby;

J.

mając na uwadze, że płeć, wiek i nierówności społeczne odgrywają również rolę w mobilności i bezpieczeństwie ruchu drogowego;

K.

mając na uwadze, że osiągnięcie nowych unijnych celów bezpieczeństwa ruchu drogowego wymaga zwiększonych i skoordynowanych wysiłków zmierzających do opracowania konkretnej europejskiej polityki bezpieczeństwa ruchu drogowego z udziałem zainteresowanych stron, przy wsparciu badań naukowych i innowacji, aby przygotować oparte na polityce rozwiązania na podstawie solidnych danych i analizy skutków, a także zwiększone i lepiej ukierunkowane środki egzekwowania na szczeblu krajowym oraz skuteczną współpracę transgraniczną przy egzekwowaniu kar;

L.

mając na uwadze, że od 40 do 60 % wszystkich ofiar śmiertelnych związanych z pracą to wypadki drogowe, które mają miejsce podczas pracy bądź w drodze do pracy lub z pracy; mając na uwadze, że zmęczenie kierowców jest powszechnym zjawiskiem na unijnych drogach;

M.

mając na uwadze, że wdrażanie krajowych planów na rzecz bezpieczeństwa ruchu drogowego i nowych unijnych ram polityki bezpieczeństwa ruchu drogowego wymaga stałych i wystarczających zasobów finansowych zarówno ze strony państw członkowskich, jak i z budżetu UE;

Ramy polityki bezpieczeństwa ruchu drogowego UE na lata 2021–2030 – kolejne kroki w kierunku realizacji „wizji zero”

1.

z zadowoleniem przyjmuje fakt, że w ramach polityki bezpieczeństwa ruchu drogowego UE na lata 2021–2030 Unia potwierdziła długoterminowy cel strategiczny osiągnięcia prawie zerowej liczby ofiar śmiertelnych i zerowej liczby poważnych obrażeń na unijnych drogach do 2050 r. (znany jako „wizja zero”) oraz średnioterminowy cel zmniejszenia o 50 % liczby wypadków śmiertelnych i poważnych obrażeń do 2030 r. zgodnie z deklaracją z Valetty; podkreśla, że te unijne cele i zamierzenia związane z bezpieczeństwem ruchu drogowego należy poprzeć skoordynowanym, dobrze zaplanowanym, systematycznym i odpowiednio finansowanym podejściem do bezpieczeństwa ruchu drogowego na szczeblu unijnym, krajowym, regionalnym i lokalnym;

2.

w tym względzie wyraża zadowolenie z przyjęcia na szczeblu UE podejścia opartego na „bezpiecznym systemie”, wykorzystującego ramy wykonania i cele określone w czasie zmierzające do ograniczenia liczby ofiar śmiertelnych i poważnych obrażeń; z zadowoleniem przyjmuje ustanowienie we współpracy z państwami członkowskimi kluczowych wskaźników efektywności, które umożliwią bardziej skoncentrowaną i ukierunkowaną analizę efektywności państw członkowskich oraz zidentyfikowanie niedociągnięć; wzywa Komisję do określenia oczekiwanych wyników do 2023 r.; podkreśla znaczenie bieżącej współpracy między UE a państwami członkowskimi w tym względzie i wzywa wszystkie państwa członkowskie do pełnego zaangażowania w te prace oraz do uzgodnienia zharmonizowanej metodyki na potrzeby kluczowych wskaźników efektywności, która umożliwi państwom członkowskim porównanie danych; wzywa do opracowania szczegółowego planu działania UE, którego wyniki można zmierzyć i którego realizację rozliczą określone organy;

3.

uważa jednak, że istnieje możliwość poprawy wyżej wymienionych kluczowych wskaźników efektywności i wzywa Komisję do rozważenia rozszerzenia tych wskaźników i ich aktualizacji w strategicznym planie działania UE na rzecz bezpieczeństwa ruchu drogowego; uważa, że kluczowe wskaźniki efektywności dla wyposażenia ochronnego należy uzupełnić o wskaźniki, które gromadzą dane dotyczące narażenia w podziale według przebytej odległości i czasu podróży dla wszystkich użytkowników ruchu drogowego oraz w podziale na udział w strukturze modalnej i rodzaj dróg, aby lepiej zrozumieć różne odnośne wskaźniki ryzyka i zagrożenia; wzywa Komisję do dalszej ścisłej współpracy z państwami członkowskimi w celu określenia kluczowych wskaźników efektywności dla infrastruktury drogowej, wskazujących jakość bezpieczeństwa sieci drogowej niezależnie od zachowania użytkowników dróg lub technologii pojazdów, w oparciu o uzgodnioną wspólną metodologię oceny; ubolewa, że kluczowe wskaźniki efektywności bezpieczeństwa pojazdów nie uwzględniają bezpieczeństwa dwukołowych pojazdów silnikowych; wzywa Komisję do opracowania indeksu bezpieczeństwa pojazdów kategorii L i podkreśla potrzebę włączenia do niego wszystkich kluczowych wskaźników efektywności dla pojazdów kategorii L;

4.

podkreśla, że finansowanie ze środków UE ma kluczowe znaczenie dla inwestycji w zrównoważone i inteligentne rozwiązania w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz szybszego osiągania rezultatów w dziedzinie bezpieczeństwa ruchu drogowego w całej UE; wzywa Komisję do utrzymania i zwiększenia unijnych inwestycji w bezpieczeństwo ruchu drogowego we wszystkich odpowiednich unijnych programach finansowych, w tym w dziedzinie badań naukowych i innowacji; wzywa ponadto wszystkie państwa członkowskie do przeznaczenia odpowiedniej kwoty z ich budżetów krajowych, która w połączeniu ze środkami UE powinna pozwolić na wdrażanie krajowych programów na rzecz bezpieczeństwa ruchu drogowego i nowych ram polityki bezpieczeństwa ruchu drogowego UE na lata 2021–2030; wzywa państwa członkowskie do utworzenia krajowych funduszy na rzecz bezpieczeństwa ruchu drogowego jako mechanizmów ściągania grzywien na podstawie ich kodeksów drogowych oraz redystrybucji zgromadzonych środków z przeznaczeniem na bezpieczeństwo ruchu drogowego; wzywa Komisję do rozszerzenia na wszystkie państwa członkowskie unijnego programu wymiany informacji na temat bezpieczeństwa ruchu drogowego, którego celem jest poprawa wyników w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego, lecz który obecnie jest realizowany jedynie w sześciu państwach członkowskich;

5.

zachęca państwa członkowskie do powołania krajowych obserwatoriów bezpieczeństwa ruchu drogowego w celu gromadzenia, przetwarzania i utrzymywania krajowych baz danych dotyczących bezpieczeństwa ruchu drogowego; zwraca się do tych państw członkowskich, by dostosowały krajowe strategie bezpieczeństwa ruchu drogowego do celów ram polityki bezpieczeństwa ruchu drogowego UE na lata 2021–2030 i aby jak najszybciej usunęły związane z tym braki;

Bezpieczna infrastruktura

6.

apeluje do państw członkowskich i Komisji o priorytetowe traktowanie inwestycji przynoszących największe korzyści pod względem bezpieczeństwa ruchu drogowego, o poświęcenie szczególnej uwagi obszarom, w których dochodzi do największej liczby wypadków, w tym o priorytetowe prowadzenie inwestycji w utrzymanie istniejącej infrastruktury i budowę nowej infrastruktury tam, gdzie to konieczne; przyjmuje z zadowoleniem fakt, że w instrumencie „Łącząc Europę” na lata 2021–2027 przewidziano finansowanie projektów bezpiecznej i chronionej infrastruktury i mobilności, w tym bezpieczeństwa ruchu drogowego; wzywa Komisję do dalszego promowania możliwości finansowania ze środków UE za pośrednictwem instrumentu „Łącząc Europę”, funduszy regionalnych i Funduszu Spójności, InvestEU oraz Platformy na rzecz bezpiecznego transportu uruchomionej przez Europejski Bank Inwestycyjny (EBI), zwłaszcza w państwach członkowskich o stosunkowo słabych wynikach w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego; podkreśla, że należy wyjaśnić kryteria kwalifikowalności tych instrumentów w odniesieniu do działań na rzecz bezpieczeństwa ruchu drogowego; wzywa Komisję do wspierania państw członkowskich i zachęcania ich do inwestowania w bezpieczniejszą, bardziej zrównoważoną, odporną i multimodalną sieć transportową za pośrednictwem krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności; wzywa Komisję do określenia w przeglądzie rozporządzenia w sprawie transeuropejskiej sieci transportowej (TEN-T) (5) podstaw przyszłych decyzji inwestycyjnych dotyczących bezpieczeństwa ruchu drogowego, w tym wdrożenia planu monitorowania utrzymania sieci bazowej na szczeblu UE;

7.

zwraca uwagę, że proaktywna ocena unijnej sieci drogowej będzie przydatnym narzędziem analizy wewnętrznego bezpieczeństwa dróg i ukierunkowania inwestycji; z zadowoleniem przyjmuje w tym względzie przygotowywanie map ryzyka i rating poziomu bezpieczeństwa autostrad i dróg głównych wprowadzone w niedawno zmienionych przepisach Unii w sprawie bezpieczeństwa infrastruktury drogowej (6) i apeluje do państw członkowskich o wyznaczenie możliwie jak największej liczby dróg głównych na swoim terytorium, aby zwiększyć potencjał nowej dyrektywy pod względem bezpieczeństwa ruchu drogowego; wzywa państwa członkowskie, aby zgodnie z dyrektywą ustanowiły krajowe systemy dobrowolnego zgłaszania, które powinny być dostępne online i dla wszystkich użytkowników dróg, aby ułatwić gromadzenie danych o zdarzeniach przekazywanych przez użytkowników dróg i pojazdów oraz wszelkich innych informacji związanych z bezpieczeństwem postrzeganych przez zgłaszającego jako rzeczywiste lub potencjalne zagrożenie dla bezpieczeństwa infrastruktury drogowej, tak aby obywatele UE wnosili przejrzysty, natychmiastowy i bezpośredni wkład w bezpieczeństwo; wzywa Komisję i państwa członkowskie do uzgodnienia możliwie jak najszybciej metodyki prowadzenia systematycznych ocen bezpieczeństwa ruchu drogowego obejmujących całą sieć, o których mowa w wyżej wspomnianym zmienionym akcie, z uwzględnieniem wszelkich aspektów ważnych dla bezpieczeństwa aktywnych uczestników ruchu drogowego;

8.

wzywa Komisję i państwa członkowskie do przyspieszenia prac nad specyfikacjami unijnymi dotyczącymi oznakowania pionowego i poziomego dróg w celu przygotowania podstaw do większej automatyzacji pojazdów; przypomina o znaczeniu skuteczności oznakowania pionowego i poziomego dróg, w tym jego rozmieszczenia, widoczności i odblaskowości, zwłaszcza dla skuteczności systemów wspomagania kierowcy, takich jak inteligentny asystent kontroli prędkości i asystent utrzymywania pojazdu na pasie ruchu; podkreśla znaczenie wykorzystania infrastruktury do budowy dróg niewymagających wyjaśnień i samoistnie wymuszających przestrzeganie przepisów oraz dróg „wybaczających błędy” dla bezpieczeństwa wszystkich uczestników ruchu drogowego, w szczególności na obszarach niebezpiecznych lub na obszarach o znacznej liczbie niechronionych użytkowników dróg;

9.

wzywa Komisję i państwa członkowskie do opracowania wymogów jakościowych dotyczących infrastruktury dla pieszych i rowerzystów w celu rozwiązania problemu niewystarczającego poziomu bezpieczeństwa aktywnych użytkowników dróg; wzywa Komisję do opracowania wspólnych unijnych programów szkoleń dla audytorów i inspektorów infrastruktury drogowej, w tym specjalnych szkoleń na temat potrzeb niechronionych uczestników dróg, w ramach nowego forum europejskich audytorów bezpieczeństwa ruchu drogowego;

10.

zwraca uwagę, że użytkownicy dróg o ograniczonej sprawności ruchowej i z innymi niepełnosprawnościami mają specjalne potrzeby, które należy uwzględnić przy planowaniu i budowie nowej infrastruktury drogowej; wzywa państwa członkowskie do wspierania inwestycji w projekty mające sprawić, by infrastruktura drogowa była inkluzywna i dostępna dla wszystkich;

11.

zwraca uwagę, że zgodnie z niedawnym przeglądem przepisów UE dotyczących bezpieczeństwa infrastruktury Komisja jest zobowiązana do rozważenia do 2021 r. przeglądu dyrektywy 2004/54/WE w sprawie minimalnych wymagań bezpieczeństwa dla tuneli (7) oraz do rozważenia przyjęcia nowego wniosku ustawodawczego w sprawie minimalnych wymagań bezpieczeństwa dla mostów; wzywa Komisję, aby nadal dążyła do poprawy bezpieczeństwa korzystania z tuneli, w tym poprzez organizowanie kampanii podnoszących świadomość i prowadzenie odpowiednich badań;

12.

zachęca Komisję i państwa członkowskie do powołania grupy ekspertów, których zadaniem będzie opracowanie ram klasyfikacji dróg dostosowującej w większej mierze ograniczenia prędkości do projektu i układu dróg zgodnie z podejściem opartym na „bezpiecznym systemie”;

13.

domaga się środków mających na celu dalsze zwiększenie bezpieczeństwa ruchu drogowego w węzłach miejskich, w strefach podmiejskich i na obszarach wiejskich i poprawę bezpieczeństwa operacyjnego w całym cyklu życia infrastruktury krytycznej, takiej jak tunele i mosty, a także rozważenia wykorzystania nowych technologii monitorowania infrastruktury krytycznej oraz zdefiniowania szczegółowych celów bezpieczeństwa i wymogów jakości w planowanym przeglądzie rozporządzenia w sprawie TEN-T;

14.

wzywa państwa członkowskie, by uznały znaczenie przesunięcia modalnego w kierunku aktywnych środków przemieszczania się, takich jak chodzenie pieszo i jazda na rowerze, oraz zrównoważonych środków transportu publicznego jako ważnych narzędzi służących zmniejszeniu zagrożenia na drogach, a także by przewidziały w tym celu odpowiednie inwestycje; przyjmuje zatem z zadowoleniem uruchomienie inicjatywy stworzenia Platformy na rzecz bezpiecznego transportu, w której wyraźnie wzywa się do poprawy infrastruktury zrównoważonego transportu, w tym dla rowerzystów i pieszych, oraz do realizacji projektów mających na celu zmniejszenie liczby wypadków; wzywa Komisję oraz EBI do przeprowadzenia kampanii uświadamiających i informacyjnych, aby zadbać o to, by wszystkie zainteresowane strony otrzymały rzetelne informacje o warunkach i rozważyły korzystanie z tej platformy;

15.

wzywa do zwiększenia synergii między europejską siecią tras rowerowych EuroVelo a siecią TEN-T, aby infrastruktura rowerowa była bezpieczniejsza i lepiej połączona; podkreśla znaczenie zapewnienia ciągłych tras pieszych i rowerowych w projektach TEN-T tam, gdzie jest to wykonalne; wzywa Komisję, aby zachęcała do restrukturyzacji nieużywanych odcinków kolei, a także by aktywnie wspierała projekty rowerowo-kolejowe i połączenia intermodalne; zwraca uwagę, że nowe formy infrastruktury, takie jak wysunięte linie zatrzymania, śluzy rowerowe, ulice rowerowe lub autostrady rowerowe, stwarzają nowe możliwości bezpiecznej, aktywnej mobilności; podkreśla, że należy podjąć prace nad harmonizacją i egzekwowaniem przepisów dotyczących znaków i sygnałów drogowych, aby uniknąć nieporozumień oraz zwiększyć bezpieczeństwo i łatwość użytkowania;

16.

uważa, że Komisja powinna dołożyć wszelkich starań i zadbać o to, aby infrastruktura rowerowa i piesza wprowadzona w państwach członkowskich w odpowiedzi na pandemię COVID-19 została utrzymana i rozbudowywana w celu dalszego promowania bezpiecznego i aktywnego przemieszczania się;

17.

wzywa Komisję i państwa członkowskie do ścisłej współpracy z regionami i miastami w celu uzupełnienia wszelkich brakujących elementów infrastruktury ostatecznego celu podróży („last mile”) oraz intermodalnych i transgranicznych połączeń w całej sieci TEN-T, co umożliwi sprawniejsze i efektywniejsze wykorzystanie infrastruktury i usług oraz poprawi bezpieczeństwo ruchu drogowego;

Bezpieczne pojazdy

18.

z zadowoleniem przyjmuje niedawny przegląd rozporządzenia w sprawie ogólnego bezpieczeństwa, wprowadzający obowiązek instalowania w pojazdach na terytorium UE od 2022 r. nowych zaawansowanych elementów bezpieczeństwa, takich jak systemy inteligentnego asystenta kontroli prędkości i awaryjnego utrzymywania pojazdu na pasie ruchu, które to elementy w okresie do 2030 r. mogą uratować życie około 7 300 osób i zapobiec 38 900 poważnym obrażeniom; wzywa Komisję do terminowego przyjęcia ambitnych przepisów prawa wtórnego, w których zawarto by także wymóg montowania we wszystkich nowych pojazdach wysoce skutecznych systemów inteligentnego dostosowania prędkości; wzywa w związku z powyższym Komisję do rozważenia praktycznego zastosowania obowiązku wyposażania motocykli w te systemy oraz wykonalności, akceptowalności montowania systemów inteligentnego dostosowania prędkości nowej generacji w samochodach osobowych, dostawczych, ciężarowych i autobusach oraz możliwych konsekwencji tego systemu dla bezpieczeństwa drogowego;

19.

przypomina o znaczeniu innowacji w technologii pojazdów, które to innowacje mogą pomóc zarówno w zmniejszeniu powagi wypadków, jak i w ograniczeniu prawdopodobieństwa wypadku dzięki aktywnym i pasywnym funkcjom bezpieczeństwa; wzywa Komisję, by przeprowadziła przegląd przyszłych norm dotyczących pojazdów pasażerskich w świetle nowych osiągnięć technologicznych oraz by uwzględniła czynniki, które mogą mieć wpływ na bezpieczeństwo ruchu drogowego, takie jak masa, moc, prędkość i powierzchnia czołowa;

20.

wzywa Komisję do wprowadzenia obowiązku stosowania elektronicznych systemów wspomagania hamulców we wszystkich kategoriach motocykli w ramach planowanego przeglądu homologacji typu pojazdów kategorii L; zwraca się do Komisji o rozszerzenie kategorii pojazdów podlegających obowiązkowi montażu systemu eCall, ze szczególnym uwzględnieniem dwukołowych pojazdów silnikowych;

21.

zachęca Komisję do opracowania dodatkowych wymogów homologacji typu pojazdu dotyczących wytrzymałości zderzeniowej i do włączenia ich do przyszłych zmian legislacyjnych, z uwzględnieniem również najnowszych kryteriów testów zderzeniowych Euro NCAP, które monitorują wpływ zderzenia na inne pojazdy i niechronionych użytkowników drogi, w celu harmonizacji minimalnych standardów i wyrównania poziomu bezpieczeństwa pasażerów;

22.

wzywa Komisję i państwa członkowskie do wspierania miast w tworzeniu baz danych dotyczących ograniczeń prędkości, aby promować wdrażanie technologii inteligentnego dostosowania prędkości, zgodnie z wymogami rozporządzenia w sprawie bezpieczeństwa ogólnego;

23.

podkreśla, że ryzyko i częstotliwość wypadków z udziałem samochodów ciężarowych i niechronionych uczestników ruchu można by znacznie ograniczyć przez powszechne stosowanie asystentów skrętu; podkreśla, że stosowanie asystentów skrętu stanie się obowiązkowe dla nowych typów samochodów ciężarowych w 2022 r. i dla wszystkich nowych samochodów ciężarowych w 2024 r.; wzywa Komisję do ustanowienia europejskiego programu działań na rzecz asystentów skrętu w celu promowania korzyści płynących z tej technologii oraz zachęcania zainteresowanych podmiotów, by jak najszybciej dobrowolnie wyposażyły nowe i istniejące pojazdy w funkcję asystenta skrętu; pochwala inicjatywy promujące dobrowolne wprowadzanie obowiązkowych asystentów skrętu; wzywa Komisję i państwa członkowskie do finansowego wsparcia instalacji funkcji asystenta skrętu w pojazdach nowych i używanych;

24.

podkreśla, że manipulowanie elektronicznymi funkcjami bezpieczeństwa, takimi jak zaawansowane systemy wspomagania jazdy, i oszustwa z nimi związane stanowią duże zagrożenie dla bezpieczeństwa i dlatego należy im przeciwdziałać poprzez specjalne szkolenia dla inspektorów na temat kontroli integralności oprogramowania;

25.

wzywa Komisję do opracowania manekinów do testów zderzeniowych, które byłyby reprezentatywne dla większej liczby aspektów, takich jak wiek, płeć, wielkość i postura użytkowników wewnątrz i na zewnątrz pojazdu;

26.

wzywa państwa członkowskie do wprowadzenia zachęt podatkowych, a prywatnych ubezpieczycieli do oferowania atrakcyjnych ubezpieczeń komunikacyjnych, aby kierowcy kupowali i użytkowali pojazdy o najwyższych standardach bezpieczeństwa; wzywa Komisję do przeglądu przepisów dotyczących oznakowania samochodów w celu uwzględnienia dodatkowych informacji w punktach sprzedaży i w formie cyfrowej na temat klasyfikacji bezpieczeństwa nowych pojazdów;

27.

z zadowoleniem przyjmuje wymóg, by urządzenia przypominające o zapięciu pasów przy wszystkich siedzeniach stały się obowiązkowe na mocy zmienionego rozporządzenia w sprawie bezpieczeństwa ogólnego, i wzywa Komisję do opracowania norm dotyczących wymogów informacyjnych odnoszących się do parametrów bezpieczeństwa urządzeń przytrzymujących dla dzieci; wzywa państwa członkowskie do prowadzenia kampanii informacyjnych dotyczących bezpieczeństwa ruchu drogowego skierowanych do rodziców i opiekunów, aby nadal szerzyły świadomość konieczności zapinania pasów bezpieczeństwa, w tym na tylnych siedzeniach, zważywszy na zagrożenia dla bezpieczeństwa pasażerów wielu pojazdów – które są obecnie używane i będą używane jeszcze przez wiele lat – pozbawionych takich urządzeń przypominających o zapięciu pasów;

28.

wzywa Komisję, zgodnie z rezolucją Parlamentu z 27 kwietnia 2021 r. w sprawie sprawozdania z wdrożenia w sprawie aspektów bezpieczeństwa ruchu drogowego przedstawionych w pakiecie dotyczącym zdatności do ruchu drogowego, aby należycie uwzględniła postęp techniczny funkcji bezpieczeństwa pojazdów przewidzianych w nowym rozporządzeniu w sprawie ogólnego bezpieczeństwa i by włączyła zaawansowane systemy bezpieczeństwa w zakres następnego przeglądu pakietu dotyczącego zdatności do ruchu drogowego, aby zapewnić kontrolę tych systemów w trakcie okresowych badań technicznych; w związku z tym wzywa właściwe organy do zapewnienia dodatkowych szkoleń, podnoszenia kwalifikacji i przekwalifikowania inspektorów przeprowadzających okresowe kontrole techniczne; wzywa do wprowadzenia bardziej rygorystycznych wymogów dotyczących autodiagnostyki pojazdów, aby nie dopuścić do tego, by nieprawidłowe działanie zaawansowanych systemów wspomagania jazdy, zaprojektowanych w celu zwiększenia bezpieczeństwa, stało się zagrożeniem;

29.

ubolewa, że przepisy zawarte w pakiecie dotyczącym zdatności do ruchu drogowego odnoszące się do kontroli zabezpieczenia ładunku nie są obowiązkowe; wzywa Komisję, by podczas następnego przeglądu pakietu zaproponowała zaostrzenie tych przepisów;

30.

podkreśla, że niezbędne są większe wysiłki w celu zapobiegania fałszowaniu przebiegu pojazdów i tym samym zapewnienia jakość i bezpieczeństwa pojazdów używanych; zachęca zatem państwa członkowskie do korzystania z systemu wymiany danych dotyczących wskazań drogomierza, który to system został opracowany przez Dyrekcję Generalną ds. Mobilności i Transportu Komisji Europejskiej (DG MOVE) wraz z platformą UE MOVEHUB i jej modułem ODOCAR w wyniku projektu pilotażowego dotyczącego europejskiego systemu ograniczania fałszowania przebiegu pojazdów (OREL) zaproponowanego przez Parlament;

31.

wzywa Komisję do zaproponowania nowych zharmonizowanych ram regulacyjnych dla pojazdów zautomatyzowanych, aby zapewnić – poprzez kompleksowe testy, w tym w rzeczywistych warunkach jazdy – by pojazdy zautomatyzowane działały w pełni bezpiecznie dla kierowców i innych użytkowników dróg, w szczególności w interakcji z pojazdami tradycyjnymi i niechronionymi uczestnikami ruchu drogowego;

32.

wnosi o to, by Komisja przeprowadziła w międzyczasie ocenę zagrożeń dla bezpieczeństwa ruchu drogowego, które wiążą się z obecnie dostępnymi systemami wspomagania jazdy, tj. zagrożeń takich jak nadmierne poleganie na tych systemach przez kierowcę i rozpraszanie uwagi; apeluje do Komisji, by rozważyła wprowadzenie wymogu wyposażania mobilnych i elektronicznych urządzeń kierowców w „tryb bezpiecznego prowadzenia pojazdu”, a także wymogu standardowej instalacji innych narzędzi technologicznych mających na celu zmniejszenie rozproszenia uwagi kierowcy podczas jazdy;

33.

podkreśla, że – jak wskazała Komisja w strategicznym planie działania UE na rzecz bezpieczeństwa ruchu drogowego – zamówienia publiczne stanowią interesującą możliwość wywarcia pozytywnego wpływu na bezpieczeństwo ruchu drogowego; wzywa Komisję, by wyraźnie wzięła pod uwagę, że konieczne jest, by najkorzystniejsze ekonomicznie oferty w zamówieniach publicznych na usługi drogowego transportu publicznego oceniane były na podstawie najlepszego stosunku ceny do jakości, co powinno obejmować także bezpieczeństwo pojazdów, innowacyjność, jakość, zrównoważony rozwój i kwestie społeczne; wzywa państwa członkowskie i instytucje zamawiające do uwzględnienia aspektów bezpieczeństwa jako jednego z głównych kryteriów przy udzielaniu zamówień publicznych na usługi transportu drogowego;

34.

zwraca uwagę, że nowe urządzenia mobilności indywidualnej również budzą wiele obaw związanych nie tylko z bezpieczeństwem samych urządzeń, lecz także z bezpiecznym korzystaniem z nich w ruchu drogowym; wyraża ubolewanie, że tylko kilka państw członkowskich wprowadziło przepisy dotyczące tych kwestii i że brak harmonizacji w UE może prowadzić do nieporozumień i utrudnić osobom spoza danego obszaru przestrzeganie lokalnych zasad; apeluje do Komisji o rozważenie ram homologacji typu dla tych nowych urządzeń i o wydanie wytycznych dla państw członkowskich dotyczących zarządzania aspektami bezpieczeństwa, w tym przepisów ruchu drogowego służących bezpiecznemu stosowaniu takich urządzeń; przypomina Komisji i państwom członkowskim o konieczności wdrożenia europejskich i krajowych kampanii uświadamiających i edukacyjnych na temat bezpiecznego korzystania z urządzeń mikromobilności, ze szczególnym uwzględnieniem niechronionych uczestników ruchu drogowego, takich jak dzieci, osoby starsze lub osób o ograniczonej możliwości poruszania się; wzywa Komisję i państwa członkowskie do wymiany najlepszych praktyk dotyczących sposobów poprawy bezpiecznego korzystania z mikromobilności;

35.

apeluje do Komisji o aktualizację wymogów bazy danych Wspólnoty o wypadkach drogowych (CARE) oraz o uwzględnienie w niej identyfikacji wypadków z udziałem urządzeń mikromobilności, takich jak elektryczne hulajnogi i rowery ze wspomaganiem elektrycznym; wzywa państwa członkowskie, aby na podstawie informacji zawartych w bazie danych CARE wdrożyły konkretne środki zapobiegawcze w dziedzinie bezpieczeństwa na szczeblu krajowym, regionalnym lub lokalnym;

Bezpieczne użytkowanie dróg

36.

zauważa, że jak wynika z badania Komisji, szacuje się, że alkohol jest jedną z przyczyn około 25 % śmiertelnych wypadków drogowych, a narkotyki – 15 % (8); zwraca uwagę, że zalecenia UE dotyczące dopuszczalnego poziomu alkoholu we krwi wydano w 2001 r.; wzywa Komisję do aktualizacji wspomnianych zaleceń i do uwzględnienia w nich zerowej tolerancji dla nieprzestrzegania dopuszczalnego poziomu alkoholu we krwi podczas kierowania pojazdem oraz wydania unijnego zalecenia dotyczącego zerowej tolerancji dla nielegalnych substancji psychoaktywnych i ustanowienia standardów kontroli drogowych pod kątem prowadzenia pojazdu pod wpływem narkotyków; zauważa, że harmonizacja dopuszczalnego poziomu alkoholu we krwi w UE dla wszystkich kategorii pojazdów ułatwi porównywalność w ramach kluczowych wskaźników efektywności dotyczących trzeźwości na drodze; wzywa Komisję do opracowania wytycznych dotyczących oznaczania leków, które wpływają na zdolność powadzenia pojazdów oraz wspieranie kampanii informacyjnych zwiększających świadomość służb medycznych, w tym lekarzy rodzinnych, w tym zakresie; apeluje do Komisji o włączenie do zmienionych zaleceń również wytycznych dotyczących montażu alkomatów blokujących zapłon, szczególnie w przypadku osób już karanych za kierowanie pojazdem pod wpływem alkoholu, osób popełniających wykroczenie po raz pierwszy, które znacznie przekroczyły dopuszczalny poziom alkoholu, oraz wszystkich kierowców zawodowych;

37.

zwraca uwagę, że przekroczenie dopuszczalnej prędkości jest główną przyczyną około 30 % śmiertelnych wypadków drogowych i czynnikiem zwiększającym ryzyko poważnych skutków w większości wypadków; wzywa Komisję, by przedstawiła zalecenie dotyczące zastosowania bezpiecznych ograniczeń prędkości zgodnie z podejściem opartym na „bezpiecznym systemie” na wszystkich rodzajach dróg, na przykład zalecenie standardowego ograniczenia prędkości do 30 km/h na obszarze zabudowanym i obszarach z dużą liczbą rowerzystów i pieszych, z możliwością ustalania wyższego limitu prędkości na głównych drogach przelotowych, przy odpowiedniej ochronie niechronionych użytkowników drogi; wzywa państwa członkowskie do nadania pierwszeństwa inwestycjom w egzekwowanie ograniczeń prędkości oraz w wysokiej jakości działania informacyjne na temat kluczowego znaczenia prędkości i zarządzania prędkością; wzywa państwa członkowskie do stosowania kar, w tym systemów punktów karnych, zniechęcających do przekraczania dozwolonej prędkości, oraz do rozważenia wprowadzenia kursów uświadamiających na temat prędkości w celu rehabilitacji wielokrotnych sprawców wykroczeń;

38.

wskazuje, że według szacunków Komisji (9) co roku w UE odnotowuje się 10 milionów poważnych przestępstw lub wykroczeń drogowym związanych z przekroczeniem dopuszczalnej prędkości, niezatrzymaniem się na czerwonym świetle i kierowaniem pojazdem pod wpływem alkoholu, popełnianych przez osoby niezamieszkałe w UE; dostrzega postępy w ustanawianiu ram transgranicznego egzekwowania przepisów dotyczących przestępstw lub wykroczeń przeciwko bezpieczeństwu w ruchu drogowym poczynione od 2015 r., wyraża jednak ubolewanie, że istniejące ramy ustanowione w dyrektywie w sprawie transgranicznego egzekwowania przepisów nie zapewniają w odpowiednim stopniu możliwości prowadzenia dochodzeń w celu egzekwowania kar lub uznawania decyzji o nałożeniu kary; wyraża przekonanie, że skuteczniejsze transgraniczne egzekwowanie przepisów ruchu drogowego poprawiłoby przestrzeganie tych przepisów i zniechęcałoby do ich łamania, a przez to ograniczyłoby niebezpieczne zachowania podczas jazdy i poprawiło bezpieczeństwo ruchu drogowego; wzywa Komisję w tym zakresie do uwzględnienia powyższych kwestii w następnym przeglądzie dyrektywy i do oceny możliwości wzajemnego uznawania zakazów prowadzenia pojazdów mechanicznych i uznawania punktów karnych, a także do przeglądu zakresu dyrektywy i objęcia tym zakresem egzekwowania opłat drogowych, w celu zapobiegania niebezpiecznemu stylowi jazdy oraz utrzymania jakości infrastruktury;

39.

przypomina, że w dyrektywie w sprawie praw jazdy ustanowiono zharmonizowany unijny wzór prawa jazdy i wprowadzono minimalne wymagania dotyczące uzyskania prawa jazdy; zwraca uwagę, że dyrektywę tę należy aktualizować w miarę postępu technologicznego w pojazdach i infrastrukturze oraz automatyzacji pojazdów, w programach szkolenia, zwłaszcza dla kierowców zawodowych; wzywa Komisję do opracowania minimalnych standardów szkolenia kierowców i edukacji w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego, przy stopniowym ujednolicaniu formy, treści i wyników kursów nauki jazdy w całej UE, oraz do rozważenia włączenia do zbliżającego się przeglądu dyrektywy matrycy celów dydaktycznych nauki jazdy (GDE), która obejmuje trzy kategorie: wiedza i umiejętności, aspekty zwiększające ryzyko oraz samoocena; wzywa ponadto do wprowadzenia systemu stopniowania praw jazdy, który zachęcałby początkujących kierowców do zdobycia większego doświadczenia w zakresie umiejętności wyższego rzędu, takich jak jazda w sytuacji ryzyka zderzenia, samoocena i postrzeganie zagrożeń, a jednocześnie ograniczałby podejmowanie przez nich działań wysokiego ryzyka, takich jak jazda w godzinach nocnych i jazda z pasażerami, przy jednoczesnym uwzględnieniu potrzeb w zakresie mobilności osób mieszkających na obszarach oddalonych i o ograniczonym dostępie do transportu publicznego; wzywa ponadto Komisję do dalszej harmonizacji minimalnych norm dla instruktorów nauki jazdy samochodem i motocyklem, w tym szkoleń okresowych, szkoleń na temat postrzegania zagrożeń, bardziej rygorystycznego minimalnego wykształcenia i umiejętności komunikacyjnych; zauważa z niepokojem, że w kilku państwach członkowskich stwierdzono nieprawidłowości w wydawaniu praw jazdy, i wzywa Komisję do monitorowania tego problemu;

40.

wzywa Komisję do oceny wprowadzenia obowiązku odbycia szkolenia teoretycznego i praktycznego oraz zdania egzaminów w celu uzyskania prawa jazdy na wszystkie kategorie dwukołowych pojazdów silnikowych;

41.

wzywa Komisję do opracowania kluczowych wskaźników efektywności dotyczących zapewniania edukacji w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego i mobilności w państwach członkowskich oraz do opracowania unijnych narzędzi projektowania, wdrażania i oceny edukacji w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego i mobilności; zachęca wszystkie państwa członkowskie do zapewnienia wysokiej jakości edukacji w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego, która rozpoczynać się powinna w szkole i stanowić część procesu uczenia się przez całe życie;

42.

zauważa, że pandemia COVID-19 spowodowała rozwój sektora dostaw do domu, w szczególności wykorzystania samochodów dostawczych, dwukołowych pojazdów silnikowych, takich jak motorowery, i rowerów, a także stała się bodźcem do powstania nowych rodzajów pracy za pośrednictwem platform internetowych oraz nowych modeli biznesowych; wzywa Komisję do dopilnowania, aby zawodowi kierowcy samochodów dostawczych przechodzili odpowiednie szkolenia oraz do zajęcia się kwestią zmęczenia i przekraczania dozwolonej prędkości przez kierowców samochodów dostawczych, w szczególności w wyniku znacznego wzrostu liczby dostaw do domu; wzywa Komisję ponadto do rozważenia zaostrzenia systemu badania zdatności do ruchu drogowego i wprowadzenia obowiązku dodatkowych kontroli samochodów dostawczych wykorzystywanych przez operatorów świadczących usługi doręczania paczek po osiągnięciu określonego przebiegu oraz do rozważenia rozszerzenia tego obowiązku na inne pojazdy należące do tych kategorii i wykorzystywane do innych celów handlowych, w ramach przeglądu pakietu dotyczącego przydatności do ruchu drogowego; zwraca się do Komisji o przedstawienie zalecenia dotyczącego bezpieczeństwa personelu dostawczego, w tym wymogów dla pracodawców i przedsiębiorstw w zakresie zapewnienia wyposażenia bezpieczeństwa i bezpiecznych pojazdów oraz ich wykorzystywania, a także szkoleń dotyczących narzędzi cyfrowych, takich jak aplikacje i platformy interaktywne, do korzystania z których mogą być zobowiązani pracownicy;

43.

wyraża głębokie zaniepokojenie zmęczeniem kierowców w komercyjnym transporcie towarowym i pasażerskim, które jest przyczyną wypadków drogowych; w związku z tym wzywa Komisję do zapewnienia właściwego wdrożenia dyrektywy Rady 89/391/EWG w sprawie zdrowia i bezpieczeństwa pracowników (10) w odniesieniu do aspektów bezpieczeństwa ruchu drogowego; wzywa Komisję do wprowadzenia kluczowych wskaźników efektywności dotyczących zmęczenia kierowców w komercyjnym transporcie towarowym i pasażerskim; zwraca się do Komisji i państw członkowskich o zwiększenie liczby bezpiecznych parkingów w TEN-T i o dopilnowanie, by były one dostosowane do potrzeb kierowców, oraz o informowanie o dostępności takich parkingów za pośrednictwem aktualizowanej i przyjaznej dla użytkownika strony internetowej; wzywa Komisję do oceny, czy montaż klimatyzatorów – lub równoważnych systemów klimatyzacji kabiny – w pojazdach ciężarowych mógłby mieć pozytywny wpływ na zmęczenie kierowców i bezpieczeństwo ruchu drogowego, biorąc pod uwagę fakt, że systemy te mogą działać niezależnie od silnika głównego;

44.

podkreśla, że skuteczna i pełna reakcja powypadkowa obejmuje, oprócz opieki medycznej i rehabilitacji, zapewnienie wsparcia psychologicznego i społecznego, uznanie statusu ofiar, a także dokładne dochodzenie w sprawie wypadku w celu określenia przyczyn i środków zapobiegających powtórzeniu się podobnych zdarzeń w przyszłości, a także w stosownych przypadkach postępowanie karne i cywilne; apeluje do państw członkowskich o ustanowienie systemów bliższej współpracy między organami bezpieczeństwa ruchu drogowego a sektorem zdrowia w celu egzekwowania prawidłowego wykorzystania awaryjnych pasów ruchu z myślą o przyspieszeniu operacji ratunkowych; wzywa ponadto Komisję i państwa członkowskie, aby przewidziały wystarczające finansowanie skutecznej infrastruktury ratowniczej, w tym lotniczych służb medycznych, zwłaszcza w regionach oddalonych, górskich i wyspiarskich; zwraca się do Komisji o wprowadzenie obowiązku szkolenia z udzielania pierwszej pomocy w przyszłym przeglądzie dyrektywy w sprawie praw jazdy; wzywa państwa członkowskie do uwzględnienia pojęcia awaryjnych pasów ruchu w ich krajowych kodeksach drogowych oraz do prowadzenia dalszych kampanii uświadamiających; przypomina o znaczeniu skutecznego wsparcia dla ofiar w ramach działań następczych;

45.

wzywa państwa członkowskie do rozwijania głównych sieci leczenia obrażeń oraz do przyjęcia wytycznych dotyczących współpracy, tak aby służby ratownictwa medycznego mogły szybko przewozić pacjentów także za granicę;

46.

podkreśla, że niewystarczające egzekwowanie przepisów ruchu drogowego zmniejsza skuteczność wysiłków zmierzających do realizacji „wizji zero”; zachęca państwa członkowskie do ustanowienia rocznych celów dotyczących egzekwowania i zgodności w krajowych planach bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz do zapewnienia ich odpowiedniego finansowania, a także do opracowywania i publikowania rocznych zestawień działań następczych analizujących zrealizowane zadania i osiągnięte wyniki; zwraca uwagę, że tylko dobrze uzasadnione, dobrze nagłośnione spójne działania w obszarze egzekwowania oraz edukacja poprzez egzekwowanie przepisów mogą przynieść trwałe efekty pod względem zachowania kierowców; zauważa, że skuteczność jest jeszcze większa, jeśli obsługa kar finansowych za stwierdzone naruszenia jest w znacznym stopniu zautomatyzowana;

47.

zauważa, że prowadzenie samochodu lub innego pojazdu i jednoczesne korzystanie z telefonu komórkowego czy innych urządzeń elektronicznych znacznie upośledza zdolność prowadzenia pojazdu i jest czynnikiem sprawczym w 10–30 % wypadków drogowych; apeluje do państw członkowskich o wprowadzenie skutecznych, proporcjonalnych i odstraszających kar, w tym kar niefinansowych, za używanie telefonów komórkowych, a także o podnoszenie świadomości związanych z takim zachowaniem zagrożeń oraz o lepsze egzekwowanie przepisów;

Ramy dostosowane do wymogów przyszłości

48.

podkreśla, że czynniki zewnętrzne i pojawiające się trendy społeczne stwarzają bezprecedensowe wyzwania dla bezpieczeństwa ruchu drogowego będącego celem unijnej strategii do 2030 r. i na późniejszy okres; zauważa, że UE powinna poczynić przygotowania do wprowadzenia w stosownym czasie pojazdów podłączonych do internetu i pojazdów zautomatyzowanych, a także powinna ocenić możliwe zagrożenia wynikające z połączenia w ruchu mieszanym takich pojazdów i pojazdów tradycyjnych oraz niechronionych uczestników ruchu drogowego; apeluje do Komisji, by oceniła wpływ, jaki wzrost liczby pojazdów zautomatyzowanych może mieć na ruch na obszarach miejskich oraz na środowisko; podkreśla, że aby zagwarantować bezpieczną eksploatację pojazdów zautomatyzowanych i półautomatycznych, przy jednoczesnej poprawie bezpieczeństwa pojazdów konwencjonalnych, konieczna może okazać się modernizacja infrastruktury, która będzie korzystna dla wszystkich użytkowników dróg;

49.

wzywa państwa członkowskie do ustanowienia ekologicznych systemów złomowania pojazdów w celu zachęcania do zakupu i użytkowania bezpieczniejszych, ekologicznych i wydajnych energetycznie pojazdów oraz do odnawiania publicznego i prywatnego parku samochodowego; zwraca się do Komisji i państw członkowskich do współpracy z EBI w celu przeanalizowania nowych programów finansowania mających na celu ułatwienie inwestowania w bezpieczne i zrównoważone usługi transportowe oraz w bezpieczne i zrównoważone pojazdy;

50.

zwraca uwagę, że dane będą odgrywać kluczową rolę w poprawie bezpieczeństwa ruchu drogowego; przypomina, że dane pokładowe są niezwykle cenne w zarządzaniu ruchem, badaniach zdatności do ruchu drogowego i analizie wypadków drogowych; zwraca się do Komisji o ustanowienie ram dostępu do danych pokładowych dla podmiotów innych niż rynek napraw pojazdów w sposób zgodny z ogólnym rozporządzeniem o ochronie danych (11), wyłącznie do celów badania wypadków i badań zdatności do ruchu drogowego; podkreśla w związku z tym, że – z myślą o poprawie bezpieczeństwa na drogach – dla prowadzenia dokładnych analiz wypadków istotne są dane cyfrowe przechowywane w rejestratorach danych na temat zdarzeń; wzywa Komisję do dopilnowania, aby wszystkie elementy danych istotne dla dogłębnej analizy wypadków i badań nad bezpieczeństwem ruchu drogowego (w tym lokalizacja, data i godzina) były rejestrowane i przechowywane przez rejestratory danych na temat zdarzeń;

51.

przypomina, że chociaż bezpieczeństwo ruchu drogowego jest wspólnym obowiązkiem wszystkich właściwych podmiotów i organów na szczeblu unijnym, krajowym i lokalnym, UE powinna odgrywać zdecydowaną rolę przywódczą, aby zagwarantować priorytetową pozycję bezpieczeństwa ruchu drogowego w transporcie drogowym, co z kolei pomoże zmniejszyć różnice pod względem bezpieczeństwa ruchu drogowego między państwami członkowskimi i zapewni UE zachowanie roli światowego lidera w tej dziedzinie; podkreśla odpowiedzialność UE za promowanie współpracy i wymiany najlepszych praktyk z państwami trzecimi, takimi jak Zjednoczone Królestwo, w celu wdrożenia deklaracji sztokholmskiej w sprawie bezpieczeństwa ruchu drogowego; wzywa Komisję i państwa członkowskie do zadbania o to, by cele unijnej polityki bezpieczeństwa ruchu drogowego miały zastosowanie do wszystkich odnośnych programów zewnętrznych, oraz do opracowania skutecznego systemu wymiany informacji z sąsiadującymi państwami spoza UE na temat przestępstw lub wykroczeń drogowych w celu poprawy egzekwowania przepisów, a jednocześnie do zagwarantowania, by wszelka wymiana informacji podlegała ścisłym zabezpieczeniom, audytom i warunkom nadzoru, w pełnej zgodności z obowiązującymi przepisami UE;

52.

apeluje do Komisji, w związku z planowanym przeglądem pakietu dotyczącego mobilności w miastach, o dążenie do synergii między bezpieczeństwem a środkami zrównoważoności na obszarach miejskich; wzywa w tym względzie do zmiany priorytetów w infrastrukturze transportowej na obszarach miejskich, w tym do określenia nowego przeznaczenia przestrzeni publicznej, do odejścia od indywidualnego transportu zmotoryzowanego w kierunku zrównoważonych, bezpieczniejszych i zdrowszych rodzajów transportu, takich jak transport publiczny, przemieszczanie się pieszo i na rowerze, z uwzględnieniem szczególnych potrzeb niechronionych uczestników ruchu drogowego, takich jak dzieci, osoby z niepełnosprawnościami i osoby starsze; w związku z koniecznością zmniejszenia zagęszczenia ruchu w miastach i emisji CO2 zachęca do większych inwestycji i współfinansowania – przy wykorzystaniu unijnych instrumentów finansowych – stref parkingowych i innych stref łączących różne rodzaje mobilności przy wjeździe na obszary miejskie, zapewniających łatwy dostęp do różnych środków transportu publicznego, z zadowoleniem przyjmuje wyrażony przez EBI zamiar wspierania ambitnych programów inwestycyjnych, takich jak plany zrównoważonej mobilności miejskiej i projekty transportu publicznego, aby pomóc władzom publicznym w sprzyjaniu zrównoważonej mobilności na szczeblu lokalnym i regionalnym; wzywa Komisję do lepszego włączenia celów i działań UE w obszarze bezpieczeństwa ruchu drogowego w wytyczne dotyczące planów zrównoważonej mobilności miejskiej poprzez monitorowanie i promowanie najlepszych praktyk, w tym do ustanowienia wskaźnika dotyczącego wykorzystania funduszy UE na skuteczną poprawę bezpieczeństwa ruchu drogowego w miastach;

53.

zauważa, że obszary wiejskie stanowią około 83 % terytorium UE i są zamieszkane przez 30,6 % ludności Unii; zwraca uwagę, że w szczególności obszary wiejskie oraz obszary słabo zaludnione cechuje niedostatek infrastruktury transportowej dobrej jakości, a także niedostatek regularnych usług zbiorowego transportu publicznego, co ma bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo ruchu drogowego; zauważa ponadto, że 54 % śmiertelnych wypadków drogowych w UE ma miejsce na drogach wiejskich; podkreśla, że poprawa dostępności, połączeń i bezpieczeństwa ruchu drogowego na obszarach wiejskich powinna być częścią strategii na rzecz zrównoważonej i inteligentnej mobilności; wzywa Komisję do uwzględnienia tej ostatniej kwestii w przygotowywanym komunikacie w sprawie długoterminowej wizji dla obszarów wiejskich;

54.

zwraca uwagę na potrzebę promowania zintegrowanego podejścia do realizacji celów określonych w „wizji zero” oraz wspierania współpracy międzysektorowej, w tym zaangażowania organizacji pozarządowych, społeczeństwa obywatelskiego, a także przedsiębiorstw i przemysłu na szczeblu regionalnym, krajowym i unijnym; wzywa przedsiębiorstwa i MŚP, by zgodnie z deklaracją sztokholmską dążyły do bezpieczeństwa ruchu drogowego przez stosowanie zasady „bezpiecznego systemu” w całym swoim łańcuchu wartości, w tym wewnętrznych praktykach dotyczących procesu zaopatrzenia, produkcji i dystrybucji, oraz by uwzględniły sprawozdawczość obejmującą wyniki dotyczące bezpieczeństwa w sprawozdaniach na temat zrównoważonego rozwoju oraz na swoich oficjalnych stronach internetowych; wzywa ponadto przedsiębiorstwa i MŚP, by w stosownych przypadkach oferowały swoim kierowcom ukierunkowane szkolenia w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz by rozważyły wprowadzenie funkcji „menedżera ds. mobilności”, który koordynowałby i optymalizował potrzeby przedsiębiorstwa w dziedzinie mobilności towarów i pracowników w całym łańcuchu logistycznym;

55.

wzywa Komisję do współpracy z państwami członkowskimi, społeczeństwem obywatelskim i innymi najważniejszymi zainteresowanymi stronami nad rozwojem ogólnoeuropejskiej kultury bezpieczeństwa ruchu drogowego; z zadowoleniem przyjmuje ustanowienie unijnej nagrody promującej bezpieczeństwo ruchu drogowego na obszarach miejskich w ramach Europejskiego Tygodnia Mobilności oraz modernizację Europejskiej karty bezpieczeństwa ruchu drogowego – największej platformy społeczeństwa obywatelskiego poświęconej bezpieczeństwu ruchu drogowego; wzywa Komisję do uruchomienia w nadchodzących latach inicjatywy Europejskiego Roku Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego jako elementu ram polityki bezpieczeństwa ruchu drogowego UE na lata 2021–2030; opowiada się ponadto, w kontekście Europejskiego Roku Bardziej Zielonych Miast (2022 r.), za wprowadzeniem, finansowaniem i monitorowaniem oznaczenia „Bezpieczniejsze Miasto”, opartego na kryteriach najwyższych standardów bezpieczeństwa ruchu drogowego dla wszystkich użytkowników oraz bardziej przyjaznej przestrzeni publicznej, w tym lepszej jakości powietrza i niższych emisji CO2;

56.

postrzega Światowy Dzień Pamięci Ofiar Wypadków Drogowych, który przypada w trzecią niedzielę listopada, jako okazję do upamiętnienia wielu milionów zabitych lub ciężko rannych na drogach świata oraz podziękowania służbom ratunkowym za ich pracę, a także jako okazję do refleksji nad ogromnym ciężarem i kosztami tego codziennego, nieustającego dramatu dla rodzin, społeczności i krajów; oficjalnie uznaje ten dzień i wzywa Radę Europejską oraz Komisję, by uczyniły to samo poprzez organizowanie dorocznego wydarzenia wspieranego przez trzy instytucje;

57.

wyraża przekonanie, że aby odpowiednio wdrożyć kolejne etapy unijnej polityki bezpieczeństwa ruchu drogowego w procesie realizacji nadrzędnej kompleksowej strategii na rzecz zrównoważonej i inteligentnej mobilności, potrzebne są określone nowe zdolności w dziedzinie bezpieczeństwa ruchu drogowego, w szczególności związane z koordynacją, monitorowaniem i oceną, oraz wsparcie techniczne w ogólnej realizacji strategii; apeluje do Komisji w tym względzie, aby rozważyła stworzenie europejskiej agencji transportu drogowego w celu wspierania zrównoważonego, bezpiecznego i inteligentnego transportu drogowego lub – jeżeli powołanie takiej agencji nie będzie wykonalne – do powierzenia tego zadania jednej z istniejących agencji;

o

o o

58.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji, jak również parlamentom i rządom państw członkowskich.

(1)  Dz.U. L 68 z 13.3.2015, s. 9.

(2)  Dz.U. L 403 z 30.12.2006, s. 18.

(3)  Dz.U. L 325 z 16.12.2019, s. 1.

(4)  Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0122.

(5)  Dz.U. L 348 z 20.12.2013, s. 1.

(6)  Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1936 z dnia 23 października 2019 r. zmieniająca dyrektywę 2008/96/WE w sprawie zarządzania bezpieczeństwem infrastruktury drogowej (Dz.U. L 305 z 26.11.2019, s. 1).

(7)  Dz.U. L 167 z 30.4.2004, s. 39.

(8)  Badanie Komisji z dnia 18 lutego 2014 r. dotyczące stosowania alkomatów blokujących zapłon w celu zapobiegania kierowaniu pojazdem pod wpływem alkoholu.

(9)  Wstępna ocena skutków Komisji z dnia 15 marca 2019 r.: przegląd dyrektywy w sprawie transgranicznego egzekwowania przepisów.

(10)  Dz.U. L 183 z 29.6.1989, s. 1.

(11)  Dz.U. L 119 z 4.5.2016, s. 1.


24.3.2022   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 132/56


P9_TA(2021)0408

Odbudowa stad ryb w Morzu Śródziemnym

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 6 października 2021 r. w sprawie odbudowy stad ryb w Morzu Śródziemnym: ocena i dalsze działania (2019/2178(INI))

(2022/C 132/05)

Parlament Europejski,

uwzględniając komunikat Komisji z dnia 11 grudnia 2019 r. w sprawie Europejskiego Zielonego Ładu (COM(2019)0640) oraz rezolucję Parlamentu Europejskiego z dnia 15 stycznia 2020 r. w sprawie Europejskiego Zielonego Ładu (1),

uwzględniając komunikat Komisji z dnia 20 maja 2020 r. zatytułowany „Strategia »od pola do stołu« na rzecz sprawiedliwego, zdrowego i przyjaznego dla środowiska systemu żywnościowego” (COM(2020)0381),

uwzględniając unijną strategię na rzecz bioróżnorodności 2030 określoną w komunikacie Komisji z dnia 20 maja 2020 r. zatytułowanym „Unijna strategia na rzecz bioróżnorodności 2030 – Przywracanie przyrody do naszego życia” (COM(2020)0380), w szczególności jej pkt 2.2.6 „Przywrócenie dobrego stanu środowiska ekosystemów morskich”, w tym „poprzez zachęty finansowe w formie przyszłych instrumentów finansowych dla rybołówstwa i polityki morskiej w odniesieniu do morskich obszarów chronionych (w tym obszarów »Natura 2000« oraz obszarów ustanowionych przez umowy międzynarodowe i regionalne)”,

uwzględniając komunikat Komisji z dnia 16 czerwca 2020 r. zatytułowany „Dążenie do bardziej zrównoważonego rybołówstwa w UE: aktualna sytuacja i kierunki na 2021 r.” (COM(2020)0248),

uwzględniając komunikat Komisji z dnia 17 września 2020 r. w sprawie rocznej strategii zrównoważonego wzrostu gospodarczego na rok 2021 (COM(2020)0575),

uwzględniając rozporządzenie Rady (WE) nr 1967/2006 z dnia 21 grudnia 2006 r. w sprawie środków zarządzania zrównoważoną eksploatacją zasobów rybołówstwa Morza Śródziemnego (2),

uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/56/WE z dnia 17 czerwca 2008 r. ustanawiającą ramy działań Wspólnoty w dziedzinie polityki środowiska morskiego (dyrektywa ramowa w sprawie strategii morskiej) (3),

uwzględniając rozporządzenie Rady (WE) nr 1005/2008 z dnia 29 września 2008 r. ustanawiające wspólnotowy system zapobiegania nielegalnym, nieraportowanym i nieuregulowanym połowom oraz ich powstrzymywania i eliminowania (4),

uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1380/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r. w sprawie wspólnej polityki rybołówstwa (5),

uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 508/2014 z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego (6) oraz wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylającego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 508/2014 (COM(2018)0390),

uwzględniając dyrektywę Rady (UE) 2017/159 z dnia 19 grudnia 2016 r. wdrażającą Umowę w sprawie wdrożenia Konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącej pracy w sektorze rybołówstwa z 2007 r. zawartą dnia 21 maja 2012 r. między Generalną Konfederacją Spółdzielni Rolniczych przy Unii Europejskiej (COGECA), Europejską Federacją Pracowników Transportu (ETF) oraz Stowarzyszeniem Krajowych Organizacji Przedsiębiorstw w Sektorze Rybołówstwa w Unii Europejskiej (Europêche) (7),

uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1004 z dnia 17 maja 2017 r. w sprawie ustanowienia unijnych ram gromadzenia danych, zarządzania nimi i ich wykorzystywania w sektorze rybołówstwa oraz w sprawie wspierania doradztwa naukowego w zakresie wspólnej polityki rybołówstwa (8),

uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/2107 z dnia 15 listopada 2017 r. ustanawiające środki zarządzania, ochrony i kontroli obowiązujące na obszarze konwencji Międzynarodowej Komisji ds. Ochrony Tuńczyka Atlantyckiego (ICCAT) (9),

uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1022 z dnia 20 czerwca 2019 r. ustanawiające plan wieloletni połowów eksploatujących stada denne w zachodniej części Morza Śródziemnego (10),

uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/982 zmieniające rozporządzenie (UE) nr 1343/2011 w sprawie niektórych przepisów dotyczących połowów na obszarze objętym porozumieniem Generalnej Komisji Rybołówstwa Morza Śródziemnego (GFCM) (11),

uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/560 z dnia 23 kwietnia 2020 r. zmieniające rozporządzenia (UE) nr 508/2014 i (UE) nr 1379/2013 w odniesieniu do środków szczególnych mających na celu złagodzenie skutków epidemii COVID-19 dla sektora rybołówstwa i akwakultury (12),

uwzględniając sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 czerwca 2020 r. dotyczące wdrożenia dyrektywy ramowej w sprawie strategii morskiej (dyrektywa 2008/56/WE) (COM(2020)0259),

uwzględniając sprawozdanie specjalne 26/2020 Europejskiego Trybunału Obrachunkowego z dnia 26 listopada 2020 r. zatytułowane „Środowisko morskie – ochrona przewidziana przez UE jest szeroko zakrojona, lecz powierzchowna”,

uwzględniając wspólny komunikat do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów z dnia 9 lutego 2021 r. zatytułowany „Odnowione partnerstwo z południowym sąsiedztwem. Nowy program na rzecz regionu śródziemnomorskiego” (JOIN(2021)0002),

uwzględniając art. 38 i 39 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),

uwzględniając europejską politykę sąsiedztwa (EPS) UE,

uwzględniając Konwencję Narodów Zjednoczonych o prawie morza (UNCLOS),

uwzględniając strategię śródokresową GFCM (na lata 2017–2020) mającą na celu zapewnienie zrównoważonego charakteru rybołówstwa w regionach Morza Śródziemnego i Morza Czarnego,

uwzględniając sprawozdanie Generalnej Komisji Rybołówstwa Morza Śródziemnego (GFCM) z 2018 r. w sprawie stanu rybołówstwa w regionach Morza Śródziemnego i Morza Czarnego,

uwzględniając cel zrównoważonego rozwoju nr 14 „Chronić oceany, morza i zasoby morskie oraz wykorzystywać je w sposób zrównoważony” przyjęty przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w dniu 25 września 2015 r.,

uwzględniając sprawozdanie Komitetu Naukowo-Technicznego i Ekonomicznego ds. Rybołówstwa (STECF) z 2020 r. w sprawie monitorowania funkcjonowania wspólnej polityki rybołówstwa (STECF-Adhoc-20-01),

uwzględniając przeprowadzoną przez Komisję Europejską w maju 2016 r. retrospektywną ocenę rozporządzenia dotyczącego Morza Śródziemnego,

uwzględniając sprawozdanie Europejskiej Agencji Środowiska nr 17/2019 pt. Marine messages II: Navigating the course towards clean, healthy and productive seas through implementation of an ecosystem-based approach” [Komunikaty z akwenów morskich II: Kurs na czyste, zdrowe i urodzajne morza poprzez wdrożenie podejścia ekosystemowego],

uwzględniając Konwencję o ochronie środowiska morskiego i regionu przybrzeżnego Morza Śródziemnego (zwaną dalej „konwencją barcelońską”) oraz związane z nią protokoły i decyzje UE,

uwzględniając deklarację ministerialną państw nadbrzeżnych basenu Morza Śródziemnego przyjętą w ramach inicjatywy MedFish4Ever w Valletcie na Malcie 30 marca 2017 r.,

uwzględniając deklarację w sprawie inteligentnych wysp z dnia 7 czerwca 2018 r.,

uwzględniając deklarację ministerialną z dnia 26 września 2018 r. w sprawie wdrażania regionalnego planu działania na rzecz zrównoważonego rybołówstwa łodziowego na Morzu Śródziemnym i Morzu Czarnym,

uwzględniając sprawozdanie z globalnej oceny różnorodności biologicznej i usług ekosystemowych wydane w 2019 r. przez Międzyrządową Platformę Naukowo-Polityczną w sprawie Różnorodności Biologicznej i Funkcjonowania Ekosystemów (IPBES),

uwzględniając sprawozdania specjalne Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC) z 2019 r. w sprawie oceanów i kriosfery w zmieniającym się klimacie,

uwzględniając część II sekcję 2 Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza zatytułowaną „Granice morza terytorialnego”,

uwzględniając pierwsze sprawozdanie z oceny Morza Śródziemnego (MAR1) przygotowane przez niezależną sieć ekspertów ds. klimatu i zmian środowiskowych w regionie Morza Śródziemnego (MedECC),

uwzględniając sprawozdanie Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) oraz GFCM pt. „The State of Mediterranean and Black Sea Fisheries 2020” [„Stan rybołówstwa w Morzu Śródziemnym i Morzu Czarnym w 2020 r.”],

uwzględniając sprawozdanie Komisji Rybołówstwa w sprawie wpływu wzrostu temperatury wód morskich na stada ryb i rybołówstwo (2019/2163(INI)),

uwzględniając opinię Komisji Rybołówstwa dla Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności oraz Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie strategii „od pola do stołu” na rzecz sprawiedliwego, zdrowego i przyjaznego dla środowiska systemu żywnościowego (2020/2260(INI)) PECH_AD(2021)662054,

uwzględniając swoją rezolucję z 17 kwietnia 2020 r. w sprawie projektu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 1379/2013 i rozporządzenie (UE) nr 508/2014 w odniesieniu do środków szczególnych mających na celu złagodzenie skutków epidemii Covid-19 dla sektora rybołówstwa i akwakultury (COM(2020)0142 – C9-0093/2020 – 2020/0059(COD)) (13),

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 21 stycznia 2021 r. zatytułowaną „Więcej ryb w morzach? Środki na rzecz odbudowy zasobów powyżej maksymalnego podtrzymywalnego połowu, w tym obszary odbudowy stad ryb i chronione obszary morskie” (14),

uwzględniając obecne i długoterminowe negatywne skutki społeczno-gospodarcze pandemii COVID-19 dla tego sektora, w tym dla przedsiębiorstw detalicznych i drobnych sprzedawców świeżych produktów spożywczych,

uwzględniając art. 54 Regulaminu,

uwzględniając sprawozdanie Komisji Rybołówstwa (A9-0225/2021),

A.

mając na uwadze, że Morze Śródziemne jest jednym z obszarów o największej na świecie różnorodności biologicznej oraz basenem, w którym mieszkają społeczności nadbrzeżne uzależnione w dużym stopniu od rybołówstwa, w szczególności rybołówstwa łodziowego; mając na uwadze, że jego obecny niepokojący stan środowiska, częściowo wynikający z przełowienia, stanowi poważne zagrożenie nie tylko dla różnorodności biologicznej, ale również dla przetrwania sektora, gdzie utrata rentowności może mieć niezwykle negatywne skutki społeczno-gospodarcze dla społeczności rybackich, sektora rybołówstwa i sektorów powiązanych;

B.

mając na uwadze, że stada ryb nie mają nieograniczonych zdolności reprodukcyjnych, a popyt na ryby i ich spożycie stale rośnie;

C.

mając na uwadze, że sytuacja w Morzu Śródziemnym, zwłaszcza w jego zachodniej części – gdzie wdrażane są nowe środki, których nie można jednak jeszcze w pełni ocenić, ponieważ potrzebne są dalsze inicjatywy – i w Morzu Czarnym zasadniczo nie zmieniła się od 2003 r., tj. od początku gromadzenia danych, chociaż od 2012 r. można stwierdzić niewielki wzrost biomasy;

D.

mając na uwadze, że – jak wynika ze sprawozdania GFCM z 2020 r. w sprawie stanu rybołówstwa w regionach Morza Śródziemnego i Morza Czarnego – odsetek nadmiernie eksploatowanych stad ryb w Morzu Śródziemnym spadł z 88 % w 2014 r. do 75 % w 2018 r., co pokazuje, jak wiele jeszcze należy zrobić, lecz odzwierciedla stopniową poprawę sytuacji dzięki zaangażowaniu rybaków w regionie; mając na uwadze, że sytuacja wielu stad pozostaje krytyczna, ponieważ według STECF ponad 80 % stad poddanych ocenie naukowej jest eksploatowanych powyżej poziomów maksymalnego podtrzymywalnego połowu;

E.

mając na uwadze, że w 2019 r. przyjęto rozporządzenie ustanawiające wieloletni plan zarządzania połowami dennymi w zachodniej części Morza Śródziemnego i że musimy poczekać, aby zobaczyć, jakie będą skutki przyjętych w nim środków;

F.

mając na uwadze istotny ze społeczno-gospodarczego punktu widzenia wpływ ograniczeń działalności połowowej, który szkodzi rentowności tysięcy przedsiębiorstw, a nawet zagrażają ich przetrwaniu, co może mieć niszczycielskie skutki dla zatrudnienia i spójności społecznej obszarów nadbrzeżnych;

G.

mając na uwadze, że uszczuplenie zasobów i erozja morskiej różnorodności biologicznej zagrażają bezpieczeństwu żywnościowemu społeczności nadbrzeżnych, miejscom pracy i dochodom w całym łańcuchu wartości tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego;

H.

mając na uwadze, że nierówne stosowanie się do ograniczeń działalności połowowej uniemożliwia realizację wyznaczonych celów i stawia tych, którzy stosują się do ograniczeń, w wyraźnie niekorzystnej sytuacji;

I.

mając na uwadze, że Europejski Fundusz Morski i Rybacki powinien być wykorzystywany do łagodzenia negatywnych skutków społeczno-gospodarczych oraz do dywersyfikacji sektora;

J.

mając na uwadze, że większość śródziemnomorskiej floty rybackiej to statki prowadzące łodziowe rybołówstwo przybrzeżne, stanowiące około 84 % floty rybackiej i zapewniające 60 % miejsc pracy w basenie Morza Śródziemnego, a także mając na uwadze, że chociaż niektóre floty znacznie się zmniejszyły – w różnym stopniu w UE i w krajach pozaeuropejskich – co ma duży wpływ na gospodarkę lokalną, tendencje dotyczące liczby statków pozostały stosunkowo stabilne;

K.

mając na uwadze, że na większości obszarów nadbrzeżnych i wyspiarskich rybołówstwo łodziowe jest tradycyjną formą poławiania, która stanowi styl życia i ważne źródło utrzymania wymagające specjalnych środków i wsparcia potrzebnych do wzrostu i rozwoju;

L.

mając na uwadze, że należy osiągnąć zdrowy poziom zasobów rybnych, aby zapobiec utracie miejsc pracy i utrzymać ważne sektory gospodarki zależne od rybołówstwa;

M.

mając na uwadze, że do czynników negatywnie oddziałujących na stada ryb i różnorodność biologiczną w Morzu Śródziemnym zalicza się nie tylko połowy, lecz także problemy spowodowane przez człowieka, takie jak zanieczyszczenie tworzywami sztucznymi, rozlanie paliw, utratę siedlisk, żeglugę morską, zmianę klimatu i rozprzestrzenianie się inwazyjnych gatunków obcych;

N.

mając na uwadze, że dane statystyczne wskazują na stały wzrost spożycia produktów rybnych i związany z tym wzrost importu;

O.

mając na uwadze, że można jeszcze poprawić etykietowanie produktów europejskich, aby zwiększyć wartość rybołówstwa na Morzu Śródziemnym i poprawić identyfikowalność, a jednocześnie zwalczać nielegalne, nieraportowane i nieuregulowane połowy (NNN);

P.

mając na uwadze stały spadek produkcji i konieczność przyjęcia środków w celu przywrócenia równowagi zasobów;

Q.

mając na uwadze, że rybołówstwo i akwakultura należą do sektorów, które ucierpiały najdotkliwiej z powodu pandemii COVID-19, ponieważ popyt w tych sektorach gwałtownie spada;

R.

mając na uwadze, że Komisja zaproponowała szereg tymczasowych i ukierunkowanych środków w celu sprostania wyzwaniom, przed którymi stoi sektor owoców morza w związku z COVID-19;

S.

mając na uwadze, że niestabilność polityczna i niepokoje w Libii stanowią odczuwalne zagrożenie dla rybaków z UE działających w południowej części basenu Morza Śródziemnego, narażając ich wolność osobistą i bezpieczeństwo operacji połowowych;

T.

mając na uwadze, że podczas gdy rybacy unijni są zobowiązani do przestrzegania przepisów dotyczących ochrony stad ryb, rybacy z pozostałych krajów śródziemnomorskich nie są do tego zobowiązani, co podważa działania mające na celu odbudowę stad ryb i równocześnie stanowi nielojalną konkurencję dla rybołówstwa UE;

U.

mając na uwadze, że Morze Śródziemne ociepla się nawet o 20 % szybciej niż reszta świata; mając na uwadze, że według MedECC do 2050 r. zmiana klimatu może doprowadzić do lokalnego wyginięcia do 50 % ryb komercyjnych i bezkręgowców morskich;

Poprawa warunków prawnych

1.

wzywa Komisję, by po konsultacji z Komitetem Doradczym ds. Morza Śródziemnego (MED-AC) zidentyfikowała przeszkody w procesie odbudowy stad ryb, w tym przeprowadziła analizę realizacji strategii GFCM na lata 2017–2020, z myślą o włączeniu jej ustaleń do strategii na lata 2021–2030, zapewniając podjęcie praktycznych kroków w celu odbudowy stad ryb, w tym rozważenie – w razie potrzeby i uznania za zasadne – działań o charakterze ustawodawczym i nieustawodawczym;

2.

z zadowoleniem przyjmuje propozycję Komisji przedstawioną w unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030, w której przewidziano objęcie ochroną co najmniej 30 % obszarów morskich w UE, w tym poprzez stworzenie obszarów odbudowy stad ryb, jak przewidziano w ramach wspólnej polityki rybołówstwa (WPRyb);

3.

uważa, że należy zapewnić skuteczne umocnienie i rozwój istniejących chronionych obszarów morskich oraz że rybacy muszą być angażowani w etap przygotowywania i zarządzania;

4.

podkreśla, że należy włączyć ocenę wyznaczenia i skuteczności takich obszarów do przyszłego sprawozdania w sprawie funkcjonowania wspólnej polityki rybołówstwa (WPRyb); wzywa GFCM do wykorzystania udanego przykładu obszaru odbudowy zasobów rybnych w głębi Jabuka/Pomo;

5.

wzywa Komisję do zapewnienia równych warunków działania dla wszystkich sektorów gospodarki w tworzeniu skutecznie zarządzanych i połączonych morskich obszarów chronionych;

6.

wzywa Komisję do uwzględnienia potrzeb krajów śródziemnomorskich poprzez zapewnienie wsparcia naukowego i technicznego dla tych krajów, aby mogły one korzystać z regionalnych i międzynarodowych mechanizmów finansowania oraz rozwijać projekty dotyczące zrównoważonego rozwoju;

7.

zwraca się do Komisji, by oceniła, czy należy ustanowić nowe plany zarządzania stadami z myślą o osiągnięciu celów społecznej, gospodarczej i środowiskowej zrównoważoności określonych w WPRyb;

8.

przypomina, że celem WPRyb jest osiągnięcie wskaźnika eksploatacji na poziomie maksymalnego podtrzymywalnego połowu najpóźniej do 2020 r. w odniesieniu do wszystkich stad;

9.

zauważa z zaniepokojeniem, że sytuacja wielu stad jest nadal nieznana; apeluje o podwojenie wysiłków w celu lepszego gromadzenia danych, tak by lepiej opracowywać niezbędne środki w zakresie zarządzania;

10.

przypomina, że celem dyrektywy ramowej w sprawie strategii morskiej jest osiągnięcie lub utrzymanie dobrego stanu środowiska morskiego najpóźniej do 2020 r.;

11.

wzywa Komisję Europejską, by, inspirując się dobrym przykładem dotyczącym tuńczyka błękitnopłetwego, zbadała wprowadzenia całkowitego dopuszczalnego połowu (TAC) w perspektywie długoterminowej w odniesieniu do niektórych gatunków, w tym morszczuka, oraz by przedstawiła wniosek podczas oceny planu wieloletniego w 2024 r.;

12.

przypomina, że skuteczność chronionych obszarów morskich i innych obszarów chronionych zależy od tego, czy opowiedzą się za nimi rybacy, społeczności nadbrzeżne i inne zainteresowane strony; wzywa Komisję, by rozważyła potrzebę ułatwienia aktywnego udziału sektora rybołówstwa, w tym jego tradycyjnej części, społeczności lokalnych i wszystkich zainteresowanych stron w projektowaniu chronionych obszarów morskich, zarządzaniu nimi i ich monitorowaniu;

13.

wzywa UE i jej państwa członkowskie do działania na rzecz położenia kresu „parkom istniejącym jedynie na papierze” na Morzu Śródziemnym oraz do ustanowienia chronionych obszarów morskich jako części spójnej sieci skutecznie zarządzanych i połączonych obszarów, w tym obszarów morskich i głębinowych; przypomina o wymogu zaprzestania połowów przy użyciu narzędzi mających kontakt z dnem na głębokości poniżej 400 m na obszarach, o których wiadomo, że istnieją na nich wrażliwe ekosystemy morskie lub zachodzi prawdopodobieństwo, że takie ekosystemy tam istnieją;

14.

zachęca UE i jej państwa członkowskie do rozszerzenia sieci obszarów odbudowy stad ryb w ramach WPRyb i GFCM, zwłaszcza w przypadku gdy istnieją wyraźne dowody na obecność wysokiej koncentracji ryb poniżej minimalnego rozmiaru odniesienia do celów ochrony lub tarlisk stad dennych; podkreśla, że należy włączyć ocenę wyznaczenia i skuteczności takich obszarów do przyszłego sprawozdania w sprawie funkcjonowania WPRyb; wzywa GFCM do wykorzystania udanego przykładu obszaru odbudowy zasobów rybnych w głębi Jabuka/Pomo;

15.

wzywa GFCM do zaproponowania ambitnej i całościowej nowej wspólnej strategii na rzecz rybołówstwa i akwakultury w basenie Morza Śródziemnego i Morza Czarnego na lata 2021–2025, która musi obejmować skuteczne i zrównoważone środki zarządzania na szczeblu regionalnym i krajowym, zgodnie z podejściem opartym na MSY; wzywa GFCM do zajęcia się takimi kwestiami, jak globalne ocieplenie, połowy NNN i połowy rekreacyjne, a także do ustanowienia nowych obszarów odbudowy zasobów rybnych;

16.

ubolewa nad brakiem danych naukowych dotyczących rybołówstwa rekreacyjnego; wzywa państwa członkowskie UE i GFCM do pełnej oceny wpływu rybołówstwa rekreacyjnego na zarządzanie zasobami rybnymi i jego wkładu w to zarządzanie oraz do uwzględnienia go w ich planach zarządzania;

17.

podkreśla znaczenie monitorowania i kontroli oraz skutecznej współpracy regionalnej w zakresie zarządzania żywymi zasobami morza;

18.

wzywa Komisję do promowania celów Europejskiego Zielonego Ładu na szczeblu GFCM oraz do wspierania zrównoważonego zarządzania oceanami i zarządzania stadami ryb za pomocą odpowiedniego finansowania;

19.

wzywa Komisję do dopilnowania, aby każdy wniosek ustawodawczy mający na celu zwiększenie zasobów rybnych, który ogranicza działalność połowową, był poprzedzony szeroko zakrojoną oceną skutków w celu ilościowego określenia jego możliwego wpływu społeczno-gospodarczego i środowiskowego na społeczności przybrzeżne oraz na produktywność i konkurencyjność unijnych przedsiębiorstw rybackich i łańcucha produkcyjnego, a także by był on wspierany najlepszymi dostępnymi danymi naukowymi udostępnianymi zainteresowanym stronom związanym z sektorem rybołówstwa;

20.

w związku z opracowaniem Europejskiego Zielonego Ładu oraz strategią na rzecz bioróżnorodności i strategią „od pola do stołu”, które ten ład realizują, a także z uwagi na ważny wpływ, jaki będzie on miał na działalność połowową w ogóle, a na Morzu Śródziemnym w szczególności, apeluje ponadto o przeprowadzenie oceny skutków tych środków i ich stosowania w sektorze rybackim i akwakultury, przy czym należy wziąć pod uwagę specjalny status Morza Śródziemnego dzielonego z krajami spoza UE stosującymi odmienne przepisy;

21.

podkreśla brak precyzyjnej kwantyfikacji konsekwencji, jakie mają dla stad ryb wszelkie inne czynniki niezwiązane z działalnością połowową mające na nie wpływ, takie jak zanieczyszczenie, globalne ocieplenie, gatunki obce, eksploatacja węglowodorów, pogłębianie lub transport morski; podkreśla, że ten brak informacji uniemożliwia podejmowanie wystarczająco odpowiednich i skutecznych decyzji gwarantujących ochronę stad i ekosystemów morskich;

22.

zwraca się do Komisji i państw członkowskich o dopilnowanie, by wszelkie inicjatywy ustawodawcze i nieustawodawcze były realizowane we współpracy ze stowarzyszeniami rybaków, w tym z gildiami (cofradías), w ramach modelu współzarządzania;

23.

podkreśla, że ewentualne przyszłe środki ustawodawcze mające na celu odbudowę stad ryb w Morzu Śródziemnym oraz wpływające na działalność połowową europejskiego sektora rybołówstwa należy wdrażać stopniowo i proporcjonalnie do możliwości działania; podkreśla ponadto, że ważne jest, aby wszelkie przyszłe wnioski ustawodawcze nie przewidywały zbytnich obciążeń biurokratycznych i finansowych dla europejskiego sektora rybołówstwa, a zwłaszcza dla sektora tradycyjnego rybołówstwa łodziowego;

24.

podkreśla, że wszelkie inicjatywy ustawodawcze mające na celu ochronę i odbudowę stad ryb w Morzu Śródziemnym nie powinny sprowadzać się wyłącznie do środków ograniczających działalność połowową, lecz powinny stosować podejście holistyczne do tego problemu i mierzyć się wspólnie z wszystkimi zagrożeniami prowadzącymi do wyniszczenia stad;

25.

podkreśla potrzebę stanowienia prawa z uwzględnieniem podejścia ekosystemowego, umożliwiającego identyfikację i analizę wszystkich interakcji mających wpływ na stada ryb, z uwzględnieniem nie tylko działalności połowowej, ale także czynników nacisku zakłócających jej równowagę oraz obecności nowych gatunków inwazyjnych;

26.

podkreśla, że odnowa bardzo przestarzałych flot rybackich działających na Morzu Śródziemnym – zarówno statków, jak i silników – miałaby pozytywny wpływ, gdyż spowodowałaby zmniejszenie ich wpływu na środowisko, zwiększenie efektywności paliwowej i obniżenie emisyjności statków oraz poprawę bezpieczeństwa i warunków pracy na statkach; przypomina, że porozumienie w sprawie Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego (EFMR) ułatwia wsparcie w tym zakresie;

27.

wzywa Komisję do ochrony konkurencyjności i zrównoważonego rozwoju całego sektora rybołówstwa i związanego z nim łańcucha produkcyjnego, poprzez promowanie wartości produktów rybołówstwa oraz poprawę etykietowania i identyfikowalności, ze szczególnym uwzględnieniem środków gwarantujących, że produkty importowane spełniają normy europejskie;

28.

wzywa Radę i Komisję do pozytywnej oceny stanowiska Parlamentu w sprawie trwającego przeglądu rozporządzenia (WE) nr 1005/2008 (15) (rozporządzenie w sprawie połowów NNN), zwłaszcza w odniesieniu do wniosku Parlamentu dotyczącego wprowadzenia środków ochronnych, pod pewnymi warunkami, na mocy których preferencyjne stawki celne na produkty rybołówstwa i akwakultury są tymczasowo zawieszane w państwach spoza UE, które nie współpracują we właściwy sposób w zwalczaniu nielegalnych, nieraportowanych i nieuregulowanych połowów;

29.

zwraca się do Komisji i państw członkowskich o poprawę etykietowania i identyfikowalności wszystkich produktów rybołówstwa w celu zapewnienia konsumentom jaśniejszych informacji na temat pochodzenia produktu, gatunku oraz informacji na temat innych aspektów, takich jak metody produkcji i stosowane normy dotyczące chwytania i przetwarzania, w tym dla produktów przywożonych spoza UE;

30.

wzywa komisarza odpowiedzialnego za rybołówstwo i gospodarkę morską do ustanowienia organu konsultacyjnego z udziałem państw spoza UE położonych w regionie Morza Śródziemnego w celu ograniczenia nieuczciwej konkurencji i zapewnienia równych szans europejskim rybakom i kobietom pracującym w tym sektorze;

31.

wzywa państwa członkowskie do zwalczania połowów NNN poprzez zwiększenie przejrzystości operacji połowowych oraz działania w zakresie monitorowania i kontroli;

32.

wzywa państwa członkowskie do zwiększenia zdolności w zakresie kontroli rybołówstwa oraz do ułatwienia wymiany najlepszych praktyk i celów między państwami członkowskimi na poziomie taktycznym w perspektywie krótkoterminowej, przy wsparciu Europejskiej Agencji Kontroli Rybołówstwa (EFCA);

33.

wzywa państwa członkowskie basenu Morza Śródziemnego do ustanowienia dodatkowej liczby obszarów ograniczonych połowów GFCM ze skutkiem natychmiastowym, aby chronić nadmiernie eksploatowane ekosystemy morskie, z uwzględnieniem obszaru odbudowy zasobów rybnych w głębi Jabuka/Pomo jako przykładu najlepszych praktyk;

34.

wzywa Komisję, by rozważyła włączenie rybołówstwa do polityki sąsiedztwa UE jako narzędzia pobudzania współpracy regionalnej;

35.

nalega, by celem prawidłowego i obowiązkowego stosowania WPRyb było osiągnięcie odpowiedniej równowagi między zrównoważeniem środowiskowym, gospodarczym i społecznym;

36.

wzywa Komisję do jak najszybszego przeprowadzenia analizy danych środowiskowych i społeczno-gospodarczych dotyczących sektora rybołówstwa Morza Śródziemnego, aby ocenić wpływ kryzysu związanego z COVID-19 na sektor rybołówstwa, a także do uwzględniania tej oceny podczas podejmowania decyzji w przyszłości;

37.

wzywa Komisję do wykorzystania tej analizy przy opracowywaniu strategii politycznych, ułatwianiu współpracy badawczej i współpracy ze wszystkimi podmiotami w całym regionie Morza Śródziemnego, w tym z nadbrzeżnymi państwami UE i spoza UE, aby ocenić możliwość wystąpienia sporów między flotami ukierunkowanymi na te same żywe zasoby morza, które znajdują się na wrażliwych obszarach wód międzynarodowych, oraz uniknąć takich sporów;

38.

zwraca się do Komisji, aby przeanalizowała skutki społeczne, gospodarcze i środowiskowe, a także wpływ na stada ryb w sektorze rybołówstwa rekreacyjnego i aby uwzględniła tę analizę w środkach, jakie zostaną ewentualnie przyjęte;

39.

wzywa państwa członkowskie do właściwego wykorzystania zasobów EFMRA w celu zrekompensowania tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego, które musi tymczasowo zawiesić działalność ze względu na środki ochronne, zgodnie z zasadami i postanowieniami EFMRA;

40.

wzywa Komisję i państwa członkowskie, by wspierały możliwości oferowane przez adaptacyjne i ostrożnościowe współzarządzanie i zarządzanie oparte na ekosystemie, których ostatecznym celem jest osiągnięcie zrównoważonego zarządzania zasobami rybnymi w oparciu o kontrolę nakładu połowowego i selektywności w działalności połowowej na Morzu Śródziemnym;

Przeciwdziałanie wpływowi innych rodzajów działalności i presji gospodarczej na odbudowę zasobów rybnych

41.

z zadowoleniem przyjmuje prace prowadzone na szczeblu GFCM od 2017 r. w celu opracowania i przyjęcia strategii radzenia sobie z potencjalnymi skutkami zmiany klimatu dla rybołówstwa;

42.

wzywa państwa członkowskie do przyjęcia przepisów wprowadzających zakaz kotwiczenia i cumowania dużych statków prywatnych w odległości do 300 metrów od linii brzegowej i w chronionych siedliskach, na tej granicy 300 metrów i na redzie, ze względu na ich silny wpływ na wrażliwe ekosystemy, takie jak podmorskie łąki Posidonia oceanica;

43.

wzywa Komisję do opublikowania analizy wpływu różnych rodzajów działalności człowieka i źródeł zanieczyszczeń, zarówno lądowych, jak i morskich, na zasoby rybne i ekosystemy morskie;

44.

podkreśla, że brakuje zasobów do prowadzenia badań naukowych i oceny stad w Morzu Śródziemnym, zwłaszcza zasobów ludzkich;

45.

wzywa państwa członkowskie do finansowania szkolenia nowych ekspertów naukowych;

Intensywniejsze gromadzenie danych i badania

46.

podkreśla potrzebę promowania łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego i technik połowowych o niewielkim wpływie na Morze Śródziemne, w tym nałożenia na państwa członkowskie obowiązku przydzielenia tym łowiskom większej części uprawnień do połowów w odniesieniu do tych dwóch rodzajów połowów, w przypadku których wprowadzono TAC, zgodnie z art. 17 rozporządzenia (UE) nr 1380/2013;

Przyznanie podmiotom gospodarczym większej roli w podejmowaniu decyzji i gromadzeniu danych

47.

wzywa Komisję do przeprowadzenia analizy ekonomicznej społecznych skutków zmniejszenia się zasobów rybnych w Morzu Śródziemnym i wpływu, jaki ma to na zatrudnienie, aby znaleźć odpowiednie środki wsparcia zapewniające sprawiedliwe i zrównoważone przejście na połowy o niskim wpływie na zasoby;

48.

zwraca się do Komisji i państw członkowskich, aby umożliwiły wykorzystanie środków EFMRA zarówno do celów analizy danych, jak i na ewentualne działania, jakie mogą z nich wyniknąć, z myślą o wsparciu zrównoważonego rozwoju, innowacyjności i dywersyfikacji sektora;

49.

wzywa do większego zaangażowania władz lokalnych i regionalnych oraz instytutów naukowych, jak również podmiotów lokalnych w gromadzenie danych dotyczących połowów selektywnych, w ścisłej współpracy z Komitetem Naukowo-Technicznym i Ekonomicznym ds. Rybołówstwa (STECF);

50.

apeluje, aby promować wymianę dobrych praktyk i innowacje w celu poprawy selektywności narzędzi połowowych oraz zbiórki odpadów morskich dzięki uznaniu roli rybaków jako strażników morza, co spowoduje, że środowisko morskie będzie zdrowsze i czyściejsze;

51.

podkreśla, że pełne osiągnięcie wszelkich celów związanych z odbudową zasobów w Morzu Śródziemnym oraz właściwe wdrożenie przepisów przyjętych przez europejskich ustawodawców zależy od skutecznego udziału sektora rybołówstwa;

52.

wzywa Komisję do poprawy i wzmocnienia współpracy i dialogu z komitetami doradczymi, rybakami i specjalistami w społecznościach nadbrzeżnych, z należytym uwzględnieniem ich poglądów i uznając znaczenie rybaków, kobiet pracujących w tym sektorze oraz odpowiednich organizacji zawodowych i organizacji społeczeństwa obywatelskiego w formułowaniu przepisów, które mają być wdrażane, oraz w procesach decyzyjnych;

53.

wzywa państwa członkowskie, by umożliwiły ustanowienie modeli współzarządzania rybołówstwem na szczeblu lokalnym, opartych na uczestnictwie, konsultacjach i wspólnym podejmowaniu decyzji przez odpowiednie zainteresowane strony; zwraca uwagę, że te plany zarządzania wymagają kompleksowego monitorowania połowów w celu zagwarantowania zrównoważonego wykorzystywania zasobów, jak również zapewnienia wyważonych warunków społeczno-gospodarczych w sektorze rybołówstwa z myślą o zrekompensowaniu różnic między segmentami floty;

54.

podkreśla, że współzarządzanie opiera się na utrzymaniu usług ekosystemowych i na zachowaniu eksploatowanych ekosystemów dzięki ich ochronie, co wiąże się z przyjęciem podejścia ekosystemowego do połowów i zarządzania adaptacyjnego oraz z wprowadzeniem stałego systemu informacji, analizy i działań, który uwzględnia nowe informacje, bazuje na informacjach zwrotnych i jest operacyjny przy podejmowaniu decyzji;

55.

z zadowoleniem przyjmuje przyjęcie planu działania w 2018 r. w celu zapewnienia zrównoważonej przyszłości tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego i środowiska morskiego w regionie, a także uruchomienie platformy „Przyjaciele rybołówstwa małoskalowego”;

56.

podkreśla, że każdy cel związany z ochroną powinien opierać się na najlepszych dostępnych opiniach naukowych;

Zapewnienie praworządności

57.

potępia stałe naruszanie prawa morza na Morzu Śródziemnym, w tym porwania osób, rekwizycje statków, nielegalne więzienie, zastraszanie, kontrole, nękanie, napady i niesprawiedliwe procesy rybaków unijnych wykonujących swoją pracę, wytaczane z wyraźnym naruszeniem międzynarodowych zobowiązań w zakresie przestrzegania praw człowieka;

58.

wzywa Komisję, by przeanalizowała sytuację na Morzu Śródziemnym i oceniła możliwość wprowadzenia ustaleń operacyjnych umożliwiających ochronę europejskich marynarzy i statków;

59.

wzywa Komisję do podjęcia dialogu z tymi państwami Afryki Północnej, które nie przestrzegają zasad i decyzji UNCLOS i GFCM, aby zapewnić bezpieczeństwo i równe warunki działania wszystkim rybakom z UE;

60.

apeluje do Komisji, aby promowała inicjatywy mające na celu znalezienie z krajami sąsiadującymi wspólnych rozwiązań służących poszanowaniu umów zawartych w ramach regionalnych organizacji ds. rybołówstwa oraz uczestniczeniu we właściwym zarządzaniu stadami ryb i ich odbudowie;

61.

wzywa Komisję, aby za pośrednictwem swoich agencji podejmowała szerzej zakrojone działania na rzecz monitorowania wód terytorialnych UE w celu identyfikacji statków spoza UE prowadzących nielegalne połowy na wodach terytorialnych UE i morskich obszarach chronionych oraz w celu zwiększenia bezpieczeństwa warunków pracy rybaków w UE; podkreśla, że w związku z tym podstawowe znaczenie ma zapewnienie tym agencjom odpowiedniego finansowania i zasobów kadrowych;

62.

wzywa Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa do tego, aby w południowej części basenu Morza Śródziemnego zintensyfikować działania Unii w zakresie prawa międzynarodowego, bezpieczeństwa i praworządności;

o

o o

63.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.

(1)  Teksty przyjęte, P9_TA(2020)0005.

(2)  Dz.U. L 409 z 30.12.2006, s. 11.

(3)  Dz.U. L 164 z 25.6.2008, s. 19.

(4)  Dz.U. L 286 z 29.10.2008, s. 1.

(5)  Dz.U. L 354 z 28.12.2013, s. 22.

(6)  Dz.U. L 149 z 20.5.2014, s. 1.

(7)  Dz.U. L 25 z 31.1.2017, s. 12.

(8)  Dz.U. L 157 z 20.6.2017, s. 1.

(9)  Dz.U. L 315 z 30.11.2017, s. 1.

(10)  Dz.U. L 172 z 26.6.2019, s. 1.

(11)  Dz.U. L 164 z 20.6.2019, s. 1.

(12)  Dz.U. L 130 z 24.4.2020, s. 11.

(13)  Dz.U. C 316 z 6.8.2021, s. 28.

(14)  Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0017.

(15)  Rozporządzenie Rady (WE) nr 1005/2008 z dnia 29 września 2008 r. ustanawiające wspólnotowy system zapobiegania nielegalnym, nieraportowanym i nieuregulowanym połowom oraz ich powstrzymywania i eliminowania, zmieniające rozporządzenia (EWG) nr 2847/93, (WE) nr 1936/2001 i (WE) nr 601/2004 oraz uchylające rozporządzenia (WE) nr 1093/94 i (WE) nr 1447/1999 (Dz.U. L 286 z 29.10.2008, s. 1).


24.3.2022   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 132/65


P9_TA(2021)0409

Substancje czynne, w tym chlorotoluron i difenokonazol

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 6 października 2021 r. w sprawie rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2021/1449 z dnia 3 września 2021 r. zmieniającego rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 540/2011 w odniesieniu do przedłużenia okresów zatwierdzenia substancji czynnych: 2-fenylofenol (wraz z jego solami takimi jak sól sodowa), 8-hydroksychinolina, amidosulfuron, bifenoks, chloromekwat, chlorotoluron, klofentezyna, chlomazon, cypermetryna, daminozyd, deltametryna, dikamba, difenokonazol, diflufenikan, dimetachlor, etofenproks, fenoksaprop-P, fenpropidyna, fludioksonil, flufenacet, fostiazat, indoksakarb, lenacyl, MCPA, MCPB, nikosulfuron, oleje parafinowe, olej parafinowy, penkonazol, pikloram, propachizafop, prosulfokarb, chizalofop-P-etylowy, chizalofop-P-tefurylowy, siarka, tetrakonazol, trialat, triflusulfuron i tritosulfuron (2021/2869(RSP))

(2022/C 132/06)

Parlament Europejski,

uwzględniając rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2021/1449 z dnia 3 września 2021 r. zmieniające rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 540/2011 w odniesieniu do przedłużenia okresów zatwierdzenia substancji czynnych: 2-fenylofenol (wraz z jego solami takimi jak sól sodowa), 8-hydroksychinolina, amidosulfuron, bifenoks, chloromekwat, chlorotoluron, klofentezyna, chlomazon, cypermetryna, daminozyd, deltametryna, dikamba, difenokonazol, diflufenikan, dimetachlor, etofenproks, fenoksaprop-P, fenpropidyna, fludioksonil, flufenacet, fostiazat, indoksakarb, lenacyl, MCPA, MCPB, nikosulfuron, oleje parafinowe, olej parafinowy, penkonazol, pikloram, propachizafop, prosulfokarb, chizalofop-P-etylowy, chizalofop-P-tefurylowy, siarka, tetrakonazol, trialat, triflusulfuron i tritosulfuron (1),

uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1107/2009 z dnia 21 października 2009 r. dotyczące wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin i uchylające dyrektywy Rady 79/117/EWG i 91/414/EWG (2), w szczególności jego art. 17 akapit pierwszy i art. 21,

uwzględniając rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2015/408 z dnia 11 marca 2015 r. w sprawie wykonania art. 80 ust. 7 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1107/2009 dotyczącego wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin oraz w sprawie ustalenia wykazu substancji kwalifikujących się do zastąpienia (3),

uwzględniając art. 11 i 13 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 z dnia 16 lutego 2011 r. ustanawiającego przepisy i zasady ogólne dotyczące trybu kontroli przez państwa członkowskie wykonywania uprawnień wykonawczych przez Komisję (4),

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 13 września 2018 r. w sprawie wykonania rozporządzenia w sprawie środków ochrony roślin (WE) nr 1107/2009 (5),

uwzględniając swoje rezolucje z dnia 10 października 2019 r. i 26 listopada 2020 r. wyrażające sprzeciw wobec poprzednich przedłużeń okresu zatwierdzenia substancji czynnej chlorotoluronu (6),

uwzględniając art. 112 ust. 2 i 3 Regulaminu,

uwzględniając projekt rezolucji Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności,

A.

mając na uwadze, że 1 marca 2006 r. na mocy dyrektywy Komisji 2005/53/WE (7) chlorotoluron włączono do załącznika I do dyrektywy Rady 91/414/EWG (8) oraz uznano za zatwierdzony na podstawie rozporządzenia (WE) nr 1107/2009;

B.

mając na uwadze, że od 2013 r. trwa procedura odnowienia zatwierdzenia chlorotoluronu na podstawie rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 844/2012 (9);

C.

mając na uwadze, że okres zatwierdzenia substancji czynnej chlorotoluronu został już przedłużony o jeden rok na mocy rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 533/2013 (10) i od 2017 r. był co roku przedłużany o kolejny rok rozporządzeniami wykonawczymi Komisji (UE) 2017/1511 (11), (UE) 2018/1262 (12), (UE) 2019/1589 (13), (UE) 2020/1511 (14) a teraz został znowu przedłużony o jeden rok, do dnia 31 października 2022 r., rozporządzeniem wykonawczym Komisji (UE) 2021/1449;

D.

mając na uwadze, że Komisja nie wyjaśniła powodów przedłużenia, stwierdziwszy jedynie: „w związku z tym, że ocena tych substancji opóźniła się z przyczyn niezależnych od wnioskodawców, prawdopodobnie zatwierdzenia tych substancji czynnych wygasną, zanim zostanie podjęta decyzja w sprawie ich odnowienia”;

E.

mając na uwadze, że rozporządzenie (WE) nr 1107/2009 ma na celu zapewnienie wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzi i zwierząt oraz środowiska przy jednoczesnym zachowaniu konkurencyjności unijnego rolnictwa; mając na uwadze, że należy zadbać zwłaszcza o ochronę szczególnie wrażliwych grup ludności, w tym kobiet w ciąży, niemowląt i dzieci;

F.

mając na uwadze, że należy zastosować zasadę ostrożności, a także mając na uwadze, że w rozporządzeniu (WE) nr 1107/2009 stwierdzono, że substancje powinny być włączane w skład środków ochrony roślin jedynie po wykazaniu ich wyraźnych korzyści dla produkcji roślinnej, przy których nie przewiduje się żadnego szkodliwego wpływu na zdrowie ludzi lub zwierząt ani żadnych niedopuszczalnych skutków dla środowiska;

G.

mając na uwadze, że w rozporządzeniu (WE) nr 1107/2009 stwierdzono, że ze względów bezpieczeństwa okres zatwierdzenia substancji czynnych powinien być ograniczony w czasie; mając na uwadze, że okres zatwierdzenia powinien być proporcjonalny do ewentualnego ryzyka związanego ze stosowaniem takich substancji, ale w tym przypadku jest jasne, że taka proporcjonalność nie istnieje;

H.

mając na uwadze, że w ciągu 15 lat od zatwierdzenia chlorotoluronu jako substancji czynnej został on zidentyfikowany jako prawdopodobny czynnik zaburzający gospodarkę hormonalną, a jednak w tym czasie nie zmieniono ani nie wycofano zatwierdzenia dla tej substancji;

I.

mając na uwadze, że w przypadku stwierdzenia możliwości szkodliwego wpływu na zdrowie przy jednoczesnym braku pewności naukowej Komisja i państwa członkowskie mogą i powinny działać zgodnie z zasadą ostrożności, przyjmując tymczasowe środki zarządzania ryzykiem, które są niezbędne, by zapewnić wysoki poziom ochrony zdrowia ludzkiego;

J.

mając na uwadze, że w szczególności art. 21 rozporządzenia (WE) nr 1107/2009 stanowi, iż Komisja może w każdej chwili przeprowadzić przegląd zatwierdzenia substancji czynnej, zwłaszcza w przypadku gdy w świetle najnowszej wiedzy naukowej i technicznej stwierdzi, że istnieją powody, aby uznać, iż dana substancja przestała spełniać kryteria zatwierdzenia przewidziane w art. 4 tego rozporządzenia, oraz mając na uwadze, że przegląd ten może doprowadzić do wycofania lub zmiany zatwierdzenia substancji;

Właściwości zaburzające funkcjonowanie układu hormonalnego

K.

mając na uwadze, że zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 (15) chlorotoluron spełnia kryteria zharmonizowanej klasyfikacji jako substancja, która jest bardzo toksyczna dla organizmów wodnych, bardzo toksyczna dla organizmów wodnych i powoduje długotrwałe zmiany, oraz podejrzewa się, że powoduje raka (Carc. 2) i działa szkodliwie na dziecko w łonie matki (Repr. 2);

L.

mając na uwadze, że w publikacjach naukowych chlorotoluron wiązany jest z właściwościami zaburzającymi funkcjonowania układu hormonalnego (16);

M.

mając na uwadze, że w 2015 r. chlorotoluron został umieszczony w „wykazie substancji kwalifikujących się do zastąpienia” rozporządzeniem wykonawczym Komisji (UE) 2015/408, ponieważ uważa się, że chlorotoluron ma właściwości zaburzające funkcjonowanie układu hormonalnego, które mogą powodować szkodliwe skutki u ludzi, oraz ponieważ spełnia kryteria pozwalające uznać go za substancję trwałą i toksyczną;

N.

mając na uwadze, że zgodnie z pkt 3.6.5 załącznika II do rozporządzenia (WE) nr 1107/2009 nie można zatwierdzić substancji czynnej uznanej za substancję zaburzającą funkcjonowanie układu hormonalnego, która może mieć niekorzystny wpływ na ludzi, chyba że narażenie ludzi na tę substancję czynną w środku ochrony roślin w realistycznych proponowanych warunkach stosowania jest nieistotne, to znaczy dany produkt stosuje się w systemach zamkniętych lub w innych warunkach wyłączających kontakt z ludźmi oraz jeżeli pozostałości substancji czynnej w żywności lub paszy nie przekraczają wartości wzorcowej określonej zgodnie z art. 18 ust. 1 lit. b) rozporządzenia (WE) nr 396/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady (17);

O.

mając na uwadze, że nie można nadal zezwalać na stosowanie w Unii substancji, która prawdopodobnie spełnia kryteria graniczne dla substancji czynnych mających właściwości zaburzające funkcjonowanie układu hormonalnego, co stanowi zagrożenie dla zdrowia publicznego i środowiska;

P.

mając na uwadze, że wnioskodawcy mogą wykorzystywać automatyczny system wbudowany w metody pracy Komisji, który natychmiast przedłuża okresy zatwierdzania substancji czynnych, jeżeli ponowna ocena ryzyka nie została zakończona, i przeciągać proces ponownej oceny poprzez celowe przedstawianie niekompletnych danych i występowanie o kolejne odstępstwa i specjalne warunki, a to wiąże się z niedopuszczalnym zagrożeniem dla środowiska i zdrowia ludzkiego, które w tym czasie nadal są narażone na działanie niebezpiecznej substancji;

Q.

mając na uwadze, że 13 września 2018 r. Parlament wezwał Komisję i państwa członkowskie, aby „dopilnowały, żeby proceduralne przedłużenie okresu zatwierdzenia na czas trwania procedury, zgodnie z art. 17 rozporządzenia, nie było stosowane w odniesieniu do substancji czynnych, które są mutagenne, rakotwórcze lub działające szkodliwie na rozrodczość i w związku z tym należą do kategorii 1A lub 1B, lub substancji czynnych zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego i szkodliwych dla ludzi lub zwierząt, jak ma to obecnie miejsce w przypadku takich substancji jak: flumioksazyna, tiaklopryd, chlorotoluron i dimoksystrobina”;

R.

mając na uwadze, że Parlament wyraził już sprzeciw wobec poprzedniego przedłużenia okresu zatwierdzania chlorotoluronu w swoich rezolucjach z dni 10 października 2019 r. i 26 listopada 2020 r.;

S.

mając na uwadze, że Komisja w odpowiedziach (18) na poprzednie sprzeciwy wobec przedłużenia okresu zatwierdzenia chlorotoluronu odnosi się jedynie do „badania stanowiącego podstawę oceny skutków przeprowadzonej przed przyjęciem rozporządzenia Komisji (UE) 2018/605” (19), w którym „chlorotoluron nie został zidentyfikowany jako substancja prawdopodobnie zaburzająca gospodarkę hormonalną”, ale nie przyznaje, że badanie to nie doprowadziło do usunięcia chlorotoluronu z wykazu substancji kwalifikujących się do zastąpienia;

T.

mając na uwadze, że po przyjęciu rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2017/2100 (20) i rozporządzenia (UE) 2018/605, Komisja zleciła Europejskiemu Urzędowi ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) i Europejskiej Agencji Chemikaliów (ECHA) opracowanie zharmonizowanych wytycznych w celu zagwarantowania konsekwentnego stosowania kryteriów dotyczących substancji zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego przyjętych przez Unię do oceny produktów biobójczych i pestycydów w Unii; mając na uwadze, że wytyczne te, obejmujące nowe testy OECD, zostały opublikowane w czerwcu 2018 r. (21), ale nie zostały wykorzystane do oceny właściwości chlorotoluronu w zakresie zaburzania funkcjonowania układu hormonalnego;

U.

mając na uwadze, że w związku z tym chlorotoluron nie został odpowiednio poddany ocenie, która umożliwiłaby uznanie go za substancję niezaburzającą funkcjonowania układu hormonalnego;

V.

mając na uwadze, że projekt sprawozdania z oceny w sprawie odnowienia w odniesieniu do chlorotoluronu nie został jeszcze oceniony przez EFSA;

W.

mając na uwadze, że po poprzednim przedłużeniu okresu stosowania kilku substancji czynnych w 2020 r., w tym chlorotoluronu, na podstawie rozporządzenia wykonawczego (UE) 2020/1511, nie odnowiono zatwierdzenia tylko jednej z 27 substancji objętych tym rozporządzeniem wykonawczym, natomiast na mocy rozporządzenia wykonawczego (UE) 2021/1449 okresy zatwierdzenia 39 substancji zostaną ponownie przedłużone – wiele z nich po raz trzeci lub czwarty;

X.

mając na uwadze, że podejrzewa się, iż difenokonazol stosowany samodzielnie, jak również w połączeniu z różnymi azolami, takimi jak penkonazol, wywołuje oporność na triazole u szczepu grzyba Aspergillus fumigatus (22);

Y.

mając na uwadze, że oporność na triazole u Aspergillus fumigatus jest coraz większym problemem dla zdrowia publicznego (23); mając na uwadze, że dane z szeregu badań (24) zdecydowanie sugerują, iż rolnicze azole są odpowiedzialne za niepowodzenie leczenia u pacjentów, którzy nigdy nie przyjmowali azoli w warunkach klinicznych;

Z.

mając na uwadze, że u co czwartego pacjenta przyjętego na intensywną terapię z powodu problemów zdrowotnych związanych z COVID-19 stwierdzono zakażenie Aspergillus fumigatus, przy czym u 15 % z nich zdiagnozowano oporną odmianę Aspergillus fumigatus; mając na uwadze, że pacjenci ci stają się niemal nieuleczalni, a ich przeżywalność szacuje się na zaledwie 20 % (25);

AA.

mając na uwadze, że przedłużanie okresów zatwierdzania substancji, które prowadzą do oporności na leki przeciwgrzybicze, jest niedopuszczalne z punktu widzenia zdrowia;

1.

uważa, że rozporządzenie wykonawcze (UE) 2021/1449 wykracza poza uprawnienia wykonawcze przewidziane w rozporządzeniu (WE) nr 1107/2009;

2.

uważa, że rozporządzenie wykonawcze (UE) 2021/1449 nie jest spójne z prawem Unii i nie przestrzega zasady ostrożności;

3.

zdecydowanie potępia poważne opóźnienia w procesie ponownego udzielenia zezwolenia i w identyfikacji substancji zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego;

4.

uważa, że decyzja o przedłużeniu okresów zatwierdzenia chlorotoluronu i difenokonazolu jest ponownie niezgodna z kryteriami bezpieczeństwa określonymi w rozporządzeniu (WE) nr 1107/2009 i nie opiera się ani na dowodach, że substancje te można bezpiecznie stosować, ani na udowodnionej pilnej potrzebie stosowania ich w produkcji żywności w Unii;

5.

wzywa Komisję do uchylenia rozporządzenia wykonawczego (UE) 2021/1449 i przedłożenia komisji nowego projektu z uwzględnieniem dowodów naukowych na szkodliwe działanie wszystkich przedmiotowych substancji, a w szczególności chlorotoluronu i difenokonazolu;

6.

wzywa Komisję do przedstawiania projektów rozporządzeń wykonawczych jedynie w celu przedłużenia okresów zatwierdzania substancji, w przypadku których obecny stan nauki nie powinien prowadzić do wniosku Komisji w sprawie nieprzedłużenia zatwierdzenia dla danej substancji czynnej;

7.

wzywa Komisję do wycofania zatwierdzeń dotyczących substancji, jeżeli istnieją dowody lub uzasadnione wątpliwości, że nie będą one spełniać kryteriów bezpieczeństwa określonych w rozporządzeniu (WE) nr 1107/2009;

8.

wzywa państwa członkowskie do zapewnienia właściwej i terminowej ponownej oceny zatwierdzeń substancji czynnych, w odniesieniu do których są one państwami członkowskimi pełniącymi rolę sprawozdawcy, oraz do zapewnienia jak najszybszego skutecznego rozwiązania obecnych opóźnień;

9.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji oraz rządom i parlamentom państw członkowskich.

(1)  Dz.U. L 313 z 6.9.2021, s. 20.

(2)  Dz.U. L 309 z 24.11.2009, s. 1.

(3)  Dz.U. L 67 z 12.3.2015, s. 18.

(4)  Dz.U. L 55 z 28.2.2011, s. 13.

(5)  Teksty przyjęte, P8_TA(2018)0356.

(6)  Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 10 października 2019 r. w sprawie projektu rozporządzenia wykonawczego Komisji zmieniającego rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 540/2011 w odniesieniu do przedłużenia okresów zatwierdzenia substancji czynnych: amidosulfuron, beta-cyflutryna, bifenoks, chlorotoluron, klofentezyna, chlomazon, cypermetryna, daminozyd, deltametryna, dikamba, difenokonazol, diflubenzuron, diflufenikan, fenoksaprop-P, fenpropidyna, fludioksonil, flufenacet, fostiazat, indoksakarb, lenacyl, MCPA, MCPB, nikosulfuron, pikloram, prosulfokarb, piryproksyfen, tiofanat metylu, triflusulfuron i tritosulfuron (Dz.U. C 202 z 28.5.2021, s. 7); Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 26 listopada 2020 r. w sprawie rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2020/1511 z dnia 16 października 2020 r. zmieniającego rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 540/2011 w odniesieniu do przedłużenia okresów zatwierdzenia substancji czynnych: amidosulfuron, bifenoks, chlorotoluron, klofentezyna, chlomazon, cypermetryna, daminozyd, deltametryna, dikamba, difenokonazol, diflufenikan, fenoksaprop-P, fenpropidyna, fludioksonil, flufenacet, fostiazat, indoksakarb, lenacyl, MCPA, MCPB, nikosulfuron, oleje parafinowe, pikloram, prosulfokarb, siarka, triflusulfuron i tritosulfuron (Teksty przyjęte, P9_TA(2020)0325).

(7)  Dyrektywa Komisji 2005/53/WE z dnia 16 września 2005 r. zmieniająca dyrektywę Rady 91/414/EWG w celu włączenia chlorotalonilu, chlorotoluronu, cypermetryny, daminozydu i tiofanatu metylu jako substancji czynnych (Dz.U. L 241 z 17.9.2005, s. 51).

(8)  Dyrektywa Rady 91/414/EWG z dnia 15 lipca 1991 r. dotycząca wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin (Dz.U. L 230 z 19.8.1991, s. 1).

(9)  Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 844/2012 z dnia 18 września 2012 r. ustanawiające przepisy niezbędne do wprowadzenia w życie procedury odnowienia dotyczącej substancji czynnych, jak przewidziano w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1107/2009 dotyczącym wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin (Dz.U. L 252 z 19.9.2012, s. 26).

(10)  Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 533/2013 z dnia 10 czerwca 2013 r. zmieniające rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 540/2011 w odniesieniu do przedłużenia okresów zatwierdzenia substancji czynnych: 1-metylocyklopropen, chlorotalonil, chlorotoluron, cypermetryna, daminozyd, forchlorfenuron, indoksakarb, tiofanat metylu, tribenuron (Dz.U. L 159 z 11.6.2013, s. 9).

(11)  Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2017/1511 z dnia 30 sierpnia 2017 r. zmieniające rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 540/2011 w odniesieniu do przedłużenia okresów zatwierdzenia substancji czynnych 1-metylocyklopropen, beta-cyflutryna, chlorotalonil, chlorotoluron, cypermetryna, daminozyd, deltametryna, dimetenamid-p, flufenacet, flurtamon, forchlorfenuron, fostiazat, indoksakarb, iprodion, MCPA, MCPB, siltiofam, tiofanat metylu i tribenuron (Dz.U. L 224 z 31.8.2017, s. 115).

(12)  Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2018/1262 z dnia 20 września 2018 r. zmieniające rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 540/2011 w odniesieniu do przedłużenia okresów zatwierdzenia substancji czynnych: 1-metylocyklopropen, beta-cyflutryna, chlorotalonil, chlorotoluron, chlomazon, cypermetryna, daminozyd, deltametryna, dimetenamid-p, diuron, fludioksonil, flufenacet, flurtamon, fostiazat, indoksakarb, MCPA, MCPB, prosulfokarb, tiofanat metylu i tribenuron (Dz.U. L 238 z 21.9.2018, s. 62).

(13)  Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2019/1589 z dnia 26 września 2019 r. zmieniające rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 540/2011 w odniesieniu do przedłużenia okresów zatwierdzenia substancji czynnych: amidosulfuron, beta-cyflutryna, bifenoks, chlorotoluron, klofentezyna, chlomazon, cypermetryna, daminozyd, deltametryna, dikamba, difenokonazol, diflubenzuron, diflufenikan, fenoksaprop-P, fenpropidyna, fludioksonil, flufenacet, fostiazat, indoksakarb, lenacyl, MCPA, MCPB, nikosulfuron, pikloram, prosulfokarb, piryproksyfen, tiofanat metylu, triflusulfuron i tritosulfuron (Dz.U. L 248 z 27.9.2019, s. 24).

(14)  Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2020/1511 z dnia 16 października 2020 r. zmieniające rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 540/2011 w odniesieniu do przedłużenia okresów zatwierdzenia substancji czynnych: amidosulfuron, bifenoks, chlorotoluron, klofentezyna, chlomazon, cypermetryna, daminozyd, deltametryna, dikamba, difenokonazol, diflufenikan, fenoksaprop-P, fenpropidyna, fludioksonil, flufenacet, fostiazat, indoksakarb, lenacyl, MCPA, MCPB, nikosulfuron, oleje parafinowe, pikloram, prosulfokarb, siarka, triflusulfuron i tritosulfuron (Dz.U. L 344 z 19.10.2020, s. 18).

(15)  Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniające i uchylające dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (Dz.U. L 353 z 31.12.2008, s. 1).

(16)  Zob. m.in.: Hong, M., Ping, Z., Jian, X., „Testicular toxicity and mechanisms of chlorotoluron compounds in the mouse”, Toxicology Mechanisms and Methods 2007 r.;17(8):483-8.

(17)  Rozporządzenie (WE) nr 396/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 lutego 2005 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości pestycydów w żywności i paszy pochodzenia roślinnego i zwierzęcego oraz na ich powierzchni, zmieniające dyrektywę Rady 91/414/EWG (Dz.U. L 70 z 16.3.2005, s. 1).

(18)  Działania następcze Komisji w związku z rezolucją nieustawodawczą Parlamentu Europejskiego w sprawie projektu rozporządzenia wykonawczego Komisji zmieniającego rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 540/2011 w odniesieniu do przedłużenia okresów zatwierdzenia substancji czynnych: amidosulfuron, beta-cyflutryna, bifenoks, chlorotoluron, klofentezyna, chlomazon, cypermetryna, daminozyd, deltametryna, dikamba, difenokonazol, diflubenzuron, diflufenikan, fenoksaprop-P, fenpropidyna, fludioksonil, flufenacet, fostiazat, indoksakarb, lenacyl, MCPA, MCPB, nikosulfuron, pikloram, prosulfokarb, piryproksyfen, tiofanat metylu, triflusulfuron i tritosulfuron SP(2019)669, https://oeil.secure.europarl.europa.eu/oeil/popups/ficheprocedure.do?reference=2019/2826(RSP)&l=en; działania następcze Komisji w stosunku do rezolucji nieustawodawczej Parlamentu Europejskiego w sprawie rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2020/1511 z dnia 16 października 2020 r. zmieniającego rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 540/2011 w odniesieniu do przedłużenia okresów zatwierdzenia substancji czynnych: amidosulfuron, bifenoks, chlorotoluron, klofentezyna, chlomazon, cypermetryna, daminozyd, deltametryna, dikamba, difenokonazol, diflufenikan, fenoksaprop-P, fenpropidyna, fludioksonil, flufenacet, fostiazat, indoksakarb, lenacyl, MCPA, MCPB, nikosulfuron, oleje parafinowe, pikloram, prosulfokarb, siarka, triflusulfuron i tritosulfuron, SP(2021)129, https://oeil.secure.europarl.europa.eu/oeil/popups/ficheprocedure.do?reference=2020/2853(RSP)&l=en

(19)  Rozporządzenie Komisji (UE) 2018/605 z dnia 19 kwietnia 2018 r. zmieniające załącznik II do rozporządzenia (WE) nr 1107/2009 poprzez ustanowienie naukowych kryteriów określania właściwości zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego (Dz.U. L 101 z 20.4.2018, s. 33).

(20)  Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2017/2100 z dnia 4 września 2017 r. ustanawiające naukowe kryteria określania właściwości zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 528/2012 (Dz.U. L 301 z 17.11.2017, s. 1).

(21)  Wytyczne EFSA i ECHA dotyczące identyfikacji substancji zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego w kontekście rozporządzeń (UE) nr 528/2012 i (WE) nr 1107/2009, Dziennik EFSA (2018), 16(6):5311, http://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/5311.

(22)  Verweij, P.E., Lucas, J.A., Arendrup, M.C., Bowyer, P., Brinkmann, A.J.F., Denning, D.W., Dyer, P.S., Fisher, M.C., Geenen, P.L., Gisi, U., Hermann, D., Hoogendijk, A., Kiers, E., Lagrou, K., Melchers, W.J.G., Rhodes, J., Rietveld, A.G., Schoustra, S.E., Stenzel, K., Zwaan, B.J., i Fraaije, B.A., „The one health problem of azole resistance in Aspergillus fumigatus: current insights and future research agenda [Problem zdrowotny związany z opornością na azole u Aspergillus fumigatus: aktualne spostrzeżenia i program przyszłych badań], Fungal Biology Reviews, tom 34, wydanie 4, 2020 r., s. 202–214, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1749461320300415

(23)  https://www.researchgate.net/publication/349087541_Prevalence_of_Azole-Resistant_Aspergillus_fumigatus_is_Highly_Associated_with_Azole_Fungicide_Residues_in_the_Fields

(24)  Cao, D., Wang, F., Yu, S., Dong, S., Wu, R., Cui, N., Ren, J., Xu, T., Wang, S., Wang, M., Fang, H., i Yu, Y., „Prevalence of Azole-Resistant Aspergillus fumigatus is Highly Associated with Azole Fungicide Residues in the Fields” [Występowanie azoloodpornego Aspergillus fumigatus silnie związane z pozostałościami fungicydów azolowych na polach uprawnych], Environmental Science & Technology, 2021 r., 55(5), 3041–3049, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5461301/

(25)  https://huisarts.bsl.nl/levensbedreigende-schimmel-ontdekt-bij-kwart-coronapatienten-op-ic/


24.3.2022   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 132/70


P9_TA(2021)0410

Przyszłość stosunków między UE a Stanami Zjednoczonymi

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 6 października 2021 r. w sprawie przyszłości stosunków między UE a Stanami Zjednoczonymi (2021/2038(INI))

(2022/C 132/07)

Parlament Europejski,

uwzględniając wspólny komunikat Komisji i Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa z 2 grudnia 2020 r. zatytułowany „Nowa agenda UE–USA na rzecz globalnych zmian” (JOIN(2020)0022),

uwzględniając wspólne oświadczenie Transatlantyckiego Dialogu Legislatorów z 24 sierpnia 2020 r. w sprawie stosunków UE–USA,

uwzględniając konkluzje Rady w sprawie stosunków UE–USA z 7 grudnia 2020 r.,

uwzględniając oświadczenie sekretarza stanu USA Antony’ego Blinkena przed Komisją Spraw Zagranicznych Senatu Stanów Zjednoczonych z 19 stycznia 2021 r.,

uwzględniając oświadczenie członków Rady Europejskiej z 26 lutego 2021 r. w sprawie bezpieczeństwa i obrony,

uwzględniając wspólny komunikat prasowy przewodniczącej U. von der Leyen i sekretarza stanu A. Blinkena z 24 marca 2021 r.,

uwzględniając wspólne oświadczenie Sekretarza Stanu Stanów Zjednoczonych Ameryki oraz Wiceprzewodniczącego Komisji Europejskiej / Wysokiego Przedstawiciela do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa oraz z 24 marca 2021 r.,

uwzględniając oświadczenie Departamentu Stanu USA z 26 kwietnia 2021 r. zatytułowane „Zaangażowanie USA na rzecz Bałkanów Zachodnich”;

uwzględniając konkluzje Rady z 14 listopada 2016 r. w sprawie globalnej strategii na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej pt. „Wspólna wizja, wspólne działanie: silniejsza Europa”;

uwzględniając wspólną deklarację w sprawie współpracy UE–NATO, podpisaną 8 lipca 2016 r. w Warszawie przez przewodniczących Rady Europejskiej i Komisji Europejskiej oraz sekretarza generalnego NATO,

uwzględniając wymianę poglądów z sekretarzem generalnym NATO podczas wspólnego posiedzenia Komisji Spraw Zagranicznych, Podkomisji Bezpieczeństwa i Obrony oraz Delegacji do spraw Stosunków ze Zgromadzeniem Parlamentarnym NATO, które odbyło się 15 marca 2021 r.,

uwzględniając udział wysokiego przedstawiciela i wiceprzewodniczącego w posiedzeniu ministrów obrony państw NATO w dniach 17–18 lutego 2021 r. oraz w posiedzeniu ministrów spraw zagranicznych państw NATO w dniach 23–24 marca 2021 r.,

uwzględniając komunikat wydany przez szefów państw i rządów uczestniczących w posiedzeniu Rady Północnoatlantyckiej w Brukseli 14 czerwca 2021 r.,

uwzględniając oświadczenie ze szczytu UE–USA z 15 czerwca 2021 r. zatytułowane „W kierunku odnowionego partnerstwa transatlantyckiego”,

uwzględniając swoją rezolucję z 13 czerwca 2018 r. w sprawie stosunków między UE a NATO (1),

uwzględniając swoje poprzednie rezolucje w sprawie stosunków transatlantyckich, w szczególności rezolucję z 26 marca 2009 r. w sprawie stanu stosunków transatlantyckich po wyborach prezydenckich w USA (2), rezolucję z 13 czerwca 2013 r. na temat roli UE w promowaniu szerszego partnerstwa transatlantyckiego (3) oraz rezolucję z 12 września 2018 r. w sprawie stosunków między Unią Europejską a Stanami Zjednoczonymi (4),

uwzględniając swoją rezolucję z 20 stycznia 2021 r. w sprawie realizacji wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa – sprawozdanie roczne za 2020 r. (5),

uwzględniając swoją rezolucję z 20 stycznia 2021 r. w sprawie realizacji wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony – sprawozdanie roczne za 2020 r. (6),

uwzględniając swoją rezolucję z 20 maja 2021 r. w sprawie wyroku TSUE z 16 lipca 2020 r. – Data Protection Commissioner przeciwko Facebook Ireland Limited i Maximillianowi Schremsowi („Schrems II”) – sprawa C-311/18 (7),

uwzględniając art. 54 Regulaminu,

uwzględniając opinię przedstawioną przez Komisję Handlu Międzynarodowego,

uwzględniając sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych (A9-0250/2021),

A.

mając na uwadze, że przez 75 lat partnerstwo transatlantyckie opowiadało się za wolnością, demokracją, prawami człowieka i praworządnością, za współpracą handlową i gospodarczą oraz za bezpieczeństwem; mając na uwadze, że Stany Zjednoczone nadal są najbliższym i najważniejszym partnerem strategicznym UE; mając na uwadze, że partnerstwo to opiera się na silnych powiązaniach politycznych, kulturowych, gospodarczych i historycznych oraz wspólnych wartościach, takich jak wolność, demokracja, prawa człowieka i praworządność, a także charakteryzuje się ogromnym potencjałem w zakresie dialogu, współpracy i osiągania wyników w różnych kwestiach, celach i priorytetach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania lub troski we wszystkich obszarach polityki;

B.

mając na uwadze, UE i USA łączy wspólny system wartości i że wspólnym podstawowym interesem obu stron jest kształtowanie opartego na zasadach środowiska międzynarodowego, które wzmacnia wielostronność i wartości demokratyczne, broni praw człowieka, stoi na straży prawa międzynarodowego i promuje międzynarodowy porządek oparty na zasadach, a także pokojowe rozwiązywanie konfliktów oraz zrównoważony rozwój na całym świecie;

C.

mając na uwadze, że wybór Joego Bidena na stanowisko prezydenta Stanów Zjednoczonych i Kamali Harris na stanowisko wiceprezydenta stworzył nowe możliwości dalszego dążenia do tego istotnego partnerstwa transatlantyckiego i do jego ożywienia, wznowienia pracy i innowacji na wszystkich szczeblach od dawna ugruntowanej relacji oraz lepszej współpracy w kwestiach wielostronnych, takich jak zmiana klimatu, transformacja cyfrowa i ekologiczna, demokracja i bezpieczeństwo międzynarodowe; mając na uwadze, że zarówno UE, jak i Stany Zjednoczone powinny wykorzystać tę nową szansę na bliski dialog i współpracę, aby wypełnić stałe zobowiązania wobec organizacji międzynarodowych, do których należą, oraz zapewnić lepszą koordynację i podział obciążeń w szerokim spektrum kwestii geopolitycznych w przyszłości; mając na uwadze, że współpraca ze Stanami Zjednoczonymi jest stałym celem UE, niezależnie od urzędującej administracji;

D.

mając na uwadze, że administracja J. Bidena zadeklarowała zamiar wzmocnienia stosunków z UE i innymi demokratycznymi sojusznikami; mając na uwadze, że podczas pierwszej zagranicznej wizyty prezydent J. Biden odwiedził Europę i wziął udział w szczycie NATO oraz w szczycie UE–USA w Brukseli w dniach 14–15 czerwca 2021 r.; mając na uwadze, że potwierdza to głębokie zaangażowanie USA w zacieśnianie stosunków z Unią Europejską i jej państwami członkowskimi oraz na rzecz przyszłego wspólnego bezpieczeństwa i obrony w ramach Sojuszu Północnoatlantyckiego i we współpracy z Unią Europejską; mając na uwadze, że prezydent J. Biden zaproponował organizację szczytu na rzecz demokracji, którego celem będzie podjęcie wspólnych zobowiązań wraz z UE i innymi demokracjami na rzecz wzmacniania naszych demokracji i wspierania ściślejszej współpracy między państwami demokratycznymi, przy jednoczesnym zwalczaniu autorytaryzmu i naruszeń praw człowieka na całym świecie;

E.

mając na uwadze, że aby zbudować silną i ambitną agendę transatlantycką oraz uwzględnić wszelkie różnice w stosunkach transatlantyckich, a także w miarę możliwości zdefiniować wspólne podejście, konieczny jest stały, konstruktywny i wyważony dialog oparty na wspólnych celach oraz pogłębiona współpraca, w tym w takich dziedzinach jak stosunki z Chinami i Rosją, zobowiązania i zdolności w zakresie obrony, konflikty na Bliskim Wschodzie oraz inne kwestie bezpieczeństwa i stabilności; mając na uwadze, że jasnym jest, że sojusz transatlantycki nie może być traktowany jako oczywistość i wymaga ożywienia i ciągłego wzmacniania;

F.

mając na uwadze, że w staraniach o dalszą i zacieśnioną współpracę transatlantycką UE powinna dążyć do przywództwa na zasadzie partnerstwa ze Stanami Zjednoczonymi, ukierunkowanego na realizację wspólnych interesów; mając na uwadze, że UE powinna również zwiększać swoją strategiczną autonomię w dziedzinie obrony i stosunków gospodarczych, aby realizować swoje własne uzasadnione interesy dyplomatyczne, gospodarcze i w zakresie bezpieczeństwa, wzmacniając jednocześnie więzi transatlantyckie i wspólny wpływ UE i USA na arenie międzynarodowej, ale także aby zwiększyć swoją zdolność do brania większej odpowiedzialności za stawianie czoła kluczowym wyzwaniom globalnym i regionalnym oraz, w razie potrzeby, za autonomiczne podejmowanie decyzji i prowadzenie działań w sprawach zagranicznych, bezpieczeństwa i obrony;

G.

mając na uwadze, że UE i USA łączą najszerzej zakrojone dwustronne stosunki handlowe i inwestycyjne oraz najbardziej zintegrowane stosunki gospodarcze na świecie;

H.

mając na uwadze, że UE i USA mają przed sobą szereg nowych wspólnych wyzwań, takich jak szkodliwy wpływ reżimów autorytarnych osłabiających instytucje wielostronne, społeczno-gospodarcze skutki pandemii, propagowanie zdrowia na świecie, zmiana klimatu i potrzeba wzmocnienia środków służących jej łagodzeniu, przeciwstawienie się globalnej fali autorytaryzmu, walka z globalnymi sieciami przestępczymi i terroryzmem, urzeczywistnienie równości płci i walki z dyskryminacją, zajęcie się problemem rosnącego podziału między obszarami metropolitalnymi i wiejskimi, kontynuacja transformacji cyfrowej i ekologicznej rozumianej jako środek zrównoważonej modernizacji, postęp technologiczny, taki jak sztuczna inteligencja i bezpieczeństwo cybernetyczne, unikanie opodatkowania oraz obszerniejsze wyzwania wynikające z transformacji cyfrowej gospodarki;

I.

mając na uwadze, że ponowne ożywienie stosunków transatlantyckich stworzyłoby korzystny kontekst polityczny, umożliwiający konstruktywne podjęcie wspólnych wyzwań oraz zajęcie się kwestiami, w których nasze stanowiska są rozbieżne;

J.

mając na uwadze, że w grudniu 2020 r. Komisja i Europejska Służba Działań Zewnętrznych (ESDZ) przedstawiły nową strategię UE w zakresie bezpieczeństwa cybernetycznego, która ma na celu „zwiększenie przywództwa odnośnie do międzynarodowych norm i standardów w cyberprzestrzeni oraz zacieśnienie współpracy z partnerami na całym świecie w celu promowania globalnej, otwartej, stabilnej i bezpiecznej cyberprzestrzeni, opartej na praworządności, prawach człowieka, podstawowych wolnościach i wartościach demokratycznych” (8);

K.

mając na uwadze, że w Stanach Zjednoczonych istnieje silne poparcie obu partii dla współpracy z demokratycznymi sojusznikami w celu zwiększenia odporności wspólnoty transatlantyckiej na hybrydowe zagrożenia ze strony reżimów autorytarnych;

L.

mając na uwadze, że oparty na zasadach międzynarodowy porządek i wartości demokratyczne są podważane przez umacniający się asertywny autorytaryzm i upadek demokracji w krajach trzecich, a także ten widoczny w UE i USA, spowodowany wzrostem antydemokratycznych ruchów populistycznych i skrajnie prawicowych;

M.

mając na uwadze, że wystąpienie Zjednoczonego Królestwa z UE może doprowadzić do dalszej fragmentacji krajobrazu strategicznego nie tylko z punktu widzenia stosunków UE–USA, ale także w Radzie Bezpieczeństwa ONZ, G7, G20 i innych formatach wielostronnych;

N.

mając na uwadze, że region Ameryki Łacińskiej łączą z UE i USA liczne kluczowe wartości i interesy oraz więzy historyczne, gospodarcze i międzyludzkie;

1.

wyraża zadowolenie z przyjęcia w grudniu 2020 r. nowego wniosku Komisji i Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa dotyczącego agendy transatlantyckiej na rzecz globalnych zmian jako planu działania na rzecz odnowionego i wzmocnionego partnerstwa transatlantyckiego;

2.

ponownie wyraża poparcie dla ścisłej współpracy, partnerstwa i przyjaźni w stosunkach transatlantyckich między UE a Stanami Zjednoczonymi, które w ciągu ostatnich 70 lat przyczyniły się do rozwoju, dobrobytu i pomyślnej integracji Europy oraz są podstawą jej stabilności i bezpieczeństwa od zakończenia II wojny światowej; podkreśla, że stosunki UE ze Stanami Zjednoczonymi opierają się na wspólnych wartościach; przypomina, że systemy polityczne Stanów Zjednoczonych i UE opierają się na zasadach demokratycznych, praworządności i poszanowaniu podstawowych wolności; wyraża przekonanie, że dzięki współpracy transatlantyckiej możemy najbardziej przyczynić się do pokojowego, zrównoważonego i konstruktywnego rozwiązania istniejących wyzwań globalnych i regionalnych, na przykład przez skupienie się na zrównoważonej i przyjaznej dla środowiska odbudowie gospodarki, w tym neutralności emisyjnej do 2050 r., oraz przezwyciężenie niesprawiedliwości regionalnej, społecznej, rasowej i płciowej; nalega, aby odnowione partnerstwo transatlantyckie opierało się na równości partnerów; podkreśla równocześnie, że nie można dążyć do strategicznej autonomii UE bez jakościowej poprawy we wdrażaniu priorytetów i zasad polityki zagranicznej i obrony UE oraz zdolności UE do samodzielnego działania, w razie potrzeby, w celu realizacji swoich uzasadnionych interesów, ani bez ambitnego partnerstwa i współpracy z najbliższymi sojusznikami Unii, takimi jak Stany Zjednoczone;

3.

wzywa Radę, Komisję i Wysokiego Przedstawiciela Unii ds. Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa oraz Wiceprzewodniczącego Komisji do potwierdzenia, jak ważne pozostają strategiczne stosunki transatlantyckie dla odbudowy i ożywienia wielostronnego międzynarodowego porządku opartego na zasadach, których kluczowym elementem jest system ONZ i prawo międzynarodowe, dla wzmacniania demokracji i wartości demokratycznych oraz propagowania praw człowieka, zwalczania szkodliwego wpływu reżimów autorytarnych oraz prowokowanej przez nie dezinformacji, a także dla kształtowania zasad cyfrowej i technologicznej przyszłości w oparciu o wspólne wartości, zrównoważony rozwój gospodarczy, wzrost gospodarczy sprzyjający włączeniu społecznemu i zatrudnienie na całym świecie, skoordynowane stanowisko wobec Rosji i Chin oraz wspólną propozycję inwestycji w globalne inicjatywy infrastrukturalne zgodnie ze strategią UE w zakresie łączności; podkreśla znaczenie strategii UE w zakresie łączności i apeluje o zacieśnienie współpracy między UE i USA w jej podstawowych obszarach; popiera transatlantyckie wysiłki na rzecz uniknięcia zależności energetycznej przez promowanie dywersyfikacji źródeł energii i, w szerszym ujęciu, łączności za pomocą wszelkich możliwych mechanizmów, co znalazło również odzwierciedlenie w komunikacie G7 zatytułowanym „Wspólna agenda globalnych działań na rzecz inteligentnej odbudowy”;

4.

odnotowuje i popiera również nową transatlantycką determinację we wspieraniu demokracji na całym świecie, w szczególności przez obronę wolności mediów, wspieranie społeczeństwa obywatelskiego oraz ochronę i obronę dziennikarzy; z zadowoleniem przyjmuje wyraźne zobowiązanie USA do wzmacniania i dalszego zwiększania zakresu stosunków transatlantyckich, którego wyrazem była decyzja prezydenta USA o odwiedzeniu Europy podczas pierwszej podróży zagranicznej oraz o udziale w szczycie UE–USA w czerwcu; popiera wnioski operacyjne ze szczytu przedstawione w oświadczeniu ze szczytu UE–USA pt. „W kierunku odnowionego partnerstwa transatlantyckiego” wydanym 15 czerwca 2021 r., które świadczą o głębokim zaangażowaniu obu stron w dążenie do synergii i zacieśnianie transatlantyckiego dialogu i współpracy; zwraca szczególną uwagę na transatlantyckie postanowienie, by odpowiedzieć na potrzeby humanitarne i stanąć na straży międzynarodowego prawa humanitarnego, a także rozszerzyć zasoby na potrzeby działań humanitarnych; odnotowuje również i popiera zamiar zacieśnienia współpracy transatlantyckiej w odniesieniu do stosowania sankcji z myślą o osiągnięciu wspólnych celów polityki zagranicznej i bezpieczeństwa;

5.

apeluje o nową agendę transatlantycką służącą wspólnym interesom, wykorzystującą wspólne siły oraz promującą wielostronną współpracę na rzecz bardziej sprawiedliwego i zdrowszego świata, przeciwdziałania zmianie klimatu oraz pokojowego i zrównoważonego rozwiązywania konfliktów, w tym konfliktów regionalnych, w oparciu o zasady prawa międzynarodowego, kontrolę zbrojeń, nierozprzestrzenianie broni jądrowej i rozbrojenie; podkreśla, że centralnym punktem tej agendy powinny być nasze wspólne cele strategiczne, takie jak wzmocnienie łańcucha dostaw leków i reforma Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), zapewnienie odpowiedniego dostępu do szczepionek krajom znajdującym się w trudnej sytuacji, zmniejszenie naszej zależności od zewnętrznych rezerw energii, zwiększenie inwestycji w zaawansowane technologie, zwalczanie nierówności, promowanie transformacji ekologicznej oraz współpraca transatlantycka i z odpowiednimi państwami trzecimi, której głównym elementem będzie bezpieczeństwo i stabilność wschodniego i południowego sąsiedztwa UE, Bałkanów Zachodnich i kontynentu afrykańskiego;

6.

podkreśla, że należy pogłębić współpracę legislacyjną, a także wzmocnić strukturę tej współpracy i pluralistyczny dialog transatlantycki w oparciu o organy ustawodawcze UE i Stanów Zjednoczonych, takie jak transatlantyckie zgromadzenie legislatorów; zauważa, że zwiększenie świadomości istnienia takich struktur jak Transatlantycki Dialog Legislatorów, a także bardziej regularne spotkania Komisji Spraw Zagranicznych Parlamentu z jej amerykańskimi odpowiednikami i wzajemne wizyty, na przykład przy okazji regularnych corocznych wizyt odpowiednich komisji, przywróciłyby zaufanie do współpracy transatlantyckiej oraz korzystnie wpłynęły na jej trwałość i skuteczność; wzywa Kongres USA do wzmocnienia Transatlantyckiego Dialogu Legislatorów przez upoważnienie go do działania jako formalny organ o stałym składzie służący zacieśnianiu stosunków między Stanami Zjednoczonymi a Unią Europejską oraz jako naturalny odpowiednik międzyparlamentarnej delegacji Parlamentu Europejskiego ds. stosunków z Kongresem USA; z zadowoleniem przyjmuje wznowienie działalności grupy ds. Unii Europejskiej w Kongresie USA i podkreśla znaczenie ścisłej współpracy i zaangażowania w działania Transatlantyckiego Dialogu Legislatorów; potwierdza znaczenie komitetu sterującego Transatlantyckiego Dialogu Legislatorów dla zapewnienia koordynacji wszystkich działań związanych z współpracą transatlantycką w zakresie wysiłków ustawodawczych w Parlamencie Europejskim w celu wzmocnienia nadzoru parlamentarnego;

7.

z zadowoleniem przyjmuje obszerny dialog transatlantycki na szczeblu społeczeństwa obywatelskiego i wzywa UE i USA do dalszego wykorzystywania tego dialogu oraz do zaangażowania wszystkich podmiotów społecznych i gospodarczych w debatę nad przyszłością stosunków transatlantyckich; jest zdania, że w tym celu można ustanowić regularny transatlantycki dialog ze społeczeństwem obywatelskim; podkreśla, że kontakty między obywatelami UE i USA przyczyniają się do rozwoju wspólnych wartości, zaufania i wzajemnego zrozumienia między partnerami transatlantyckimi; apeluje zatem o zwiększenie wsparcia na rzecz propagowania i ułatwiania funkcjonowania programów mobilności i wymiany, takich jak Erasmus+, oraz wymiany staży między Kongresem a Parlamentem Europejskim; podkreśla znaczenie zacieśniania kontaktów międzyludzkich w dziedzinie nauki, badań i edukacji;

8.

apeluje do posłów do Parlamentu Europejskiego, członków Kongresu, posłów do parlamentów narodowych państw członkowskich UE i członków różnych organów ustawodawczych 50 stanów federalnych USA, aby zacieśnili współpracę międzyparlamentarną w różnych obszarach tematycznych, co umożliwiłoby wymianę najlepszych praktyk, w tym dialog na szczeblu niższym niż krajowy, taki jak „Under2 Coalition”, a także wzmocnili koordynację w zakresie wyzwań globalnych oraz wspólnych wyzwań wewnętrznych, takich jak nierówności gospodarcze i społeczne, ochrona praw człowieka i standardów demokratycznych w obliczu rosnących wewnętrznych i zewnętrznych zagrożeń antydemokratycznych, obrona prawa międzynarodowego i zabezpieczenie prawnie wiążących umów, wspieranie wspólnych interesów strategicznych, powszechne zabezpieczenie zdrowotne, zbliżenie przepisów dotyczących ukierunkowanej na człowieka sztucznej inteligencji we wszystkich jej formach, propagowanie współpracy między przedsiębiorstwami z UE i USA, innowacje i inne nowoczesne technologie, takie jak 5G, 6G i biotechnologia, badania, rozwój i innowacje, opodatkowanie przedsiębiorstw technologicznych, odpowiedzialność platform internetowych, w tym przez zapewnienie niezbędnego nadzoru w celu zagwarantowania, że polityka platform internetowych jest zgodna z podstawowymi wartościami demokratycznymi, walka ze zmianą klimatu, w tym stanowiącą zagrożenie dla bezpieczeństwa, osiągnięcie celu sprawiedliwej transformacji w kierunku neutralności klimatycznej, ochrona wolnych i niezależnych mediów oraz ochrona naszych demokratycznych wyborów przed ingerencją z zewnątrz; ponownie podkreśla znaczenie współpracy UE–USA w dziedzinie przestrzeni kosmicznej oraz dialogu UE–USA na jej temat; z zadowoleniem przyjmuje zapowiedziane zobowiązanie do wzmocnienia transatlantyckiej współpracy w dziedzinie przestrzeni kosmicznej w oparciu o porozumienie w sprawie systemów Galileo i GPS; uważa, że współpraca między UE a USA w dziedzinie przestrzeni kosmicznej może pomóc w promowaniu standardów bezpieczeństwa kosmicznego i najlepszych praktyk w całej społeczności międzynarodowej;

9.

wzywa UE i USA do współpracy, w oparciu o działania OECD, w zakresie globalnych wyzwań podatkowych, takich jak reforma międzynarodowego systemu podatku od osób prawnych, w celu wyeliminowania możliwości wykorzystywania przez podmioty gospodarcze strategii erozji bazy podatkowej i przenoszenia zysków z myślą o uniknięciu płacenia podatku od osób prawnych; popiera w tym względzie prace nad otwartymi ramami OECD/G20 w zakresie BEPS; podkreśla, że wysiłki na rzecz reform muszą obejmować eliminację rajów podatkowych; podkreśla, że takie środki mogą przyczynić się do zmniejszenia nierówności gospodarczych; potwierdza zaangażowanie UE na rzecz sprawiedliwego opodatkowania w gospodarce cyfrowej zgodnie z wezwaniem zawartym w nowej agendzie transatlantyckiej na rzecz globalnych zmian;

10.

podkreśla znaczenie wzajemności wizowej między UE a USA i zachęca obie strony do znalezienia wzajemnie akceptowalnego rozwiązania przez aktywne zaangażowanie dyplomatyczne, co umożliwiłoby wprowadzenie ruchu bezwizowego dla wszystkich państw członkowskich UE; z zadowoleniem przyjmuje włączenie Polski do amerykańskiego programu znoszenia wiz oraz potwierdzenie, że również Chorwacja spełnia wszystkie wymogi, by wejść w zakres tego programu; wzywa USA do przyspieszenia procesu przystąpienia Bułgarii, Cypru i Rumunii do programu znoszenia wiz;

Przywrócenie multilateralizmu

11.

z zadowoleniem przyjmuje ponowne zobowiązanie USA na rzecz opartego na zasadach multilateralizmu oraz sojuszy z partnerami i podkreśla, że stanowi to ważną szansę na wznowienie działań podejmowanych ze Stanami Zjednoczonymi w celu odbudowy, konsolidacji i dalszego zacieśniania stosunków transatlantyckich, w tym w takich dziedzinach jak multilateralizm i prawa człowieka, oraz zespołowego wzmacniania – na zasadach równorzędnych partnerów – światowego porządku opartego na zasadach, w duchu wspólnych liberalnych wartości demokratycznych; podkreśla znaczenie ścisłej współpracy z USA i innymi podobnie myślącymi państwami na rzecz modernizacji organizacji wielostronnych, tak aby spełniały one swoje zadania i lepiej propagowały pokój i bezpieczeństwo na świecie, prawa podstawowe, uniwersalne wartości i prawo międzynarodowe; podkreśla również potrzebę włączenia w te wysiłki krajów globalnego Południa; podkreśla potrzebę ścisłej współpracy i koordynacji w ramach systemu ONZ, jego agencji, organizacji i misji, w tym w odniesieniu do obsady stanowisk kierowniczych;

12.

ponownie podkreśla swoje zaangażowanie we współpracę międzynarodową w ramach ONZ jako niezbędnego forum dla wielostronnych rozwiązań globalnych wyzwań oraz dla kontaktów politycznych, dialogu politycznego i budowania konsensusu w całej społeczności międzynarodowej;

13.

apeluje o zwiększenie wspólnego finansowania przez UE i USA nowatorskich projektów opartych na technologiach pionierskich, zwiększenie wspólnych inwestycji w badania i rozwój, międzyludzkiej wymiany akademickiej w dziedzinie STEM oraz wspólnego wsparcia dla przedsiębiorstw typu start-up i MŚP zajmujących się technologią;

14.

z zadowoleniem przyjmuje decyzję administracji J. Bidena o ponownym przystąpieniu do porozumienia paryskiego oraz mianowanie specjalnego prezydenckiego wysłannika ds. klimatu, Johna Kerry’ego; z zadowoleniem przyjmuje zapowiedź utworzenia grupy działania wysokiego szczebla UE–USA w dziedzinie klimatu; apeluje do UE i USA o przedstawienie konkretnych propozycji dotyczących przeciwdziałania zmianie klimatu i ekologizacji handlu oraz propagowania stosowania zielonej technologii, w tym wodoru, zrównoważonych finansów i różnorodności biologicznej;

15.

podkreśla znaczenie globalnej współpracy w zakresie ponadnarodowych wyzwań związanych z propagowaniem edukacji, nauki, młodzieży oraz różnorodności kulturowej i dialogu; wzywa Stany Zjednoczone do powrotu do Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO);

16.

z zadowoleniem przyjmuje decyzję USA o ponownym przystąpieniu do Światowej Organizacji Zdrowia; nalega, aby transatlantyckie przywództwo w dyplomacji w dziedzinie zdrowia zapewniło skoordynowane podejście do powstrzymania COVID-19, jak również ewentualnych przyszłych kryzysów zdrowotnych, na szczeblu globalnym oraz wzmocniło globalne bezpieczeństwo zdrowotne, w szczególności zadbało o reformę Światowej Organizacji Zdrowia i wspólne działania transatlantyckie na rzecz zapewnienia powszechnego i sprawiedliwego dostępu do szczepionek i terapii przeciwko COVID-19 oraz testów na COVID-19, a także ich dystrybucji, w szczególności w krajach o niższych dochodach; nalega na rozwijanie współpracy w celu ustanowienia lepszych procedur gotowości na przyszłe pandemie, w tym przez spójne i konsekwentne podejście kliniczne i regulacyjne stanowiące uzupełnienie światowych łańcuchów dostaw w celu zapewnienia elastyczności i odporności; apeluje o przeprowadzenie bezstronnego, niezależnego dochodzenia w sprawie źródła i sposobu rozprzestrzenienia się pandemii COVID-19, a także postępowania WHO w momencie jej wybuchu;

17.

podkreśla potrzebę wzmocnienia publicznej dyplomacji na rzecz szczepień, w której UE i USA mogą odegrać główną rolę, ponieważ szczepienia na całym świecie są jedynym sposobem na zakończenie pandemii; z zadowoleniem przyjmuje wkład finansowy UE i USA do programu COVAX i promowanie współpracy międzynarodowej w celu poprawy dostępności szczepionek na całym świecie przez skoordynowane podejście do propozycji złagodzenia przepisów dotyczących ochrony własności intelektualnej w odniesieniu do szczepionek; w związku z tym nalega na współpracę partnerów transatlantyckich, która umożliwi szybką produkcję i dostawy szczepionek tam, gdzie są one potrzebne; zachęca USA i UE do wymiany najlepszych praktyk w zakresie wprowadzania szczepionek w celu zapewnienia lepszej gotowości i odporności na przyszłość;

18.

wzywa UE i USA, aby przyjęły wspólne podejście w ONZ, w tym w zakresie reformy, która ma zwiększyć skuteczność ONZ jako organizacji wielostronnej, zapewnić większą przejrzystość tej instytucji i zwiększyć jej wiarygodność; apeluje o skoordynowane wysiłki służące realizacji ambitnych zobowiązań na szczytach ONZ w sprawie zmiany klimatu i różnorodności biologicznej w 2021 r. (COP 26); wzywa UE i USA, aby odegrały główną rolę w odniesieniu do Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu oraz na innych forach, takich jak Organizacja Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego i Międzynarodowa Organizacja Morska; podkreśla w związku z tym, że kluczowe znaczenie ma współpraca w dziedzinie czystej energii, badań naukowych, rozwoju i innowacji oraz niskoemisyjnych technologii i produktów, a także współpraca w innych pilnych kwestiach, takich jak nieproliferacja, rozwiązywanie konfliktów oraz przeciwdziałanie radykalizacji prowadzącej do przemocy i terroryzmowi; wyraża zaniepokojenie, że w ciągu ostatnich trzydziestu lat Chiny potroiły swoje emisje dwutlenku węgla i obecnie emitują 27 % światowych gazów cieplarnianych, co sprawia, że bez wyraźnego zaangażowania i działania ze strony Chin wysiłki UE i USA na rzecz ograniczenia emisji gazów cieplarnianych są w dużej mierze niewystarczające;

19.

apeluje o przestrzeganie międzynarodowego prawa morza i w związku z tym ponawia swój apel do USA o ratyfikację Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza; wzywa Stany Zjednoczone, aby przyłączyły się do działań UE, tak aby promować przyjęcie na kolejnym Zgromadzeniu ONZ ds. Ochrony Środowiska międzynarodowego traktatu w sprawie odpadów morskich i zanieczyszczania mórz tworzywami sztucznymi; apeluje do USA i UE, aby zacieśniły współpracę na rzecz walki z nielegalnymi, nieraportowanymi i nieuregulowanymi połowami na całym świecie;

20.

zauważa, że prezydent J. Biden ogłosił nowy cel w zakresie dekarbonizacji w wysokości od 50 % do 52 % do 2030 r. w porównaniu z poziomem z 2005 r; zauważa również, że prezydent J. Biden zorganizował wirtualny szczyt przywódców w sprawie klimatu, aby pobudzić wysiłki największych gospodarek w zakresie działań na rzecz klimatu;

21.

zauważa znaczną poprawę jakości powietrza w Stanach Zjednoczonych w ciągu ostatnich kilku dziesięcioleci, spowodowaną w dużej mierze postępem technologicznym i innowacjami w sektorze energetycznym;

22.

uważa, że UE i Stany Zjednoczone powinny potwierdzić kluczowe znaczenie celów zrównoważonego rozwoju i Agendy na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 jako ram skutecznej współpracy wielostronnej, obejmującej w miarę możliwości również Chiny, pod warunkiem rzeczywistego zobowiązania się Chin do prowadzenia dialogu i współpracy w sposób niekonfliktowy oraz za pomocą programu wzmacniającego podstawowe struktury i cele Agendy 2030;

23.

apeluje o ściślejszą koordynację stosowania środków ograniczających, w tym sankcji za naruszenia praw człowieka, i wzywa Radę do przyjęcia elementu dotyczącego korupcji jako części globalnego systemu sankcji UE za naruszenia praw człowieka; apeluje do UE i USA, aby koordynowały politykę w zakresie sankcji tam, gdzie jest to możliwe i przydatne;

24.

wyraża zadowolenie, że administracja J. Bidena zobowiązała się do wznowienia współpracy z Radą Praw Człowieka ONZ, co świadczy o tym, że Stany Zjednoczone ponownie zamierzają propagować prawa człowieka na świecie w nadziei na wzmocnienie wysiłków na rzecz przestrzegania praw człowieka na świecie i zapobieżenia autorytarnej redefinicji praw człowieka jako koncepcji ukierunkowanej na państwo; wzywa UE i USA oraz ich sojuszników o podobnych poglądach do podjęcia działań na rzecz reformy Rady Praw Człowieka, a w szczególności do określenia jasnych kryteriów członkostwa;

25.

apeluje o zwiększenie zaangażowania UE–USA w promowanie i ochronę praw człowieka na świecie, a także w walkę z narastaniem autorytaryzmu i nieliberalnych reżimów; nalega, aby UE i USA ustanowiły kompleksowy wspólny zestaw narzędzi do zwalczania naruszeń praw człowieka; wzywa instytucje UE do ścisłej współpracy z innymi demokracjami na rzecz obrony i propagowania podstawowych praw człowieka i wartości demokratycznych na szczeblu międzynarodowym przez wzmocnioną ścisłą współpracę z organizacjami międzynarodowymi, takimi jak Rada Europy i OBWE; jest zdania, że możliwa jest współpraca Parlamentu i Kongresu w sprawach dotyczących prześladowania obrońców praw człowieka i przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego oraz więzienia ich bez przyczyny lub w celu stłumienia ich działań;

26.

z zadowoleniem przyjmuje zniesienie przez administrację J. Bidena sankcji nałożonych przez USA na najwyższych urzędników Międzynarodowego Trybunału Karnego (MTK); zachęca USA, aby przyłączyły się do statutu rzymskiego ustanawiającego MTK oraz konstruktywnie zaangażowały się w prowadzone przez MTK dochodzenia i postępowania sądowe;

27.

ponownie apeluje do Stanów Zjednoczonych o zniesienie kary śmierci oraz przeprowadzenie reformy systemu sądownictwa karnego;

28.

apeluje o dialog i wymianę najlepszych praktyk między UE a USA w zakresie promowania równości rasowej i równości płci; wzywa UE i USA do podjęcia zdecydowanych kroków w celu zajęcia się rasizmem systemowym, przejawiającym się w przemocy policyjnej, która w nieproporcjonalnie dużym stopniu uderza w mniejszości etniczne i rasowe, oraz zakorzenionymi nierównościami, które podsycają legalne pokojowe protesty;

29.

jest zdania, że UE i USA mogą wspólnie propagować równość i poszanowanie praw człowieka oraz zadbać o ich należyte odzwierciedlenie i promowanie w procesie podejmowania decyzji na forach wielostronnych; sugeruje zatem, aby rozważyć stworzenie stałej platformy dialogu między UE a USA w celu podjęcia konkretnych kroków na rzecz zwalczania rasizmu, nawoływania do nienawiści i dyskryminacji, w tym wobec osób LGTBQI, oraz apeluje o ściślejszą wielostronną współpracę w tym zakresie z organizacjami międzynarodowymi, takimi jak OBWE, ONZ, Unia Afrykańska, OPA i Rada Europy; wzywa UE i USA do wspólnej organizacji światowego szczytu w sprawie walki z rasizmem poświęconego zwalczaniu rasizmu i dyskryminacji na świecie;

30.

jest głęboko zaniepokojony przyjęciem przez teksańską legislaturę „Texas Heartbeat Act”, ustawy de facto zakazującej aborcji, co stanowi poważny atak na seksualne i reprodukcyjne prawa kobiet; wyraża ubolewanie, że Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych większością głosów odmówił wydania orzeczenia w sprawie przyjęcia tej bezprecedensowej ustawy;

31.

podkreśla, że należy zwiększyć wysiłki na rzecz poprawy równości płci i praw kobiet, w tym z uwzględnieniem przemocy motywowanej płcią oraz praw i zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego;

32.

wzywa UE i państwa członkowskie do zacieśnienia współpracy z USA w zakresie propagowania wolności religii lub przekonań na całym świecie; wzywa UE i USA do zapewnienia wzajemnej ochrony i zachowania dziedzictwa kulturowego i historycznego Europy i USA w Stanach Zjednoczonych i w UE;

33.

zachęca administrację J. Bidena do szybkiej realizacji ogłoszonych planów zamknięcia więzienia w Guantanamo; wyraża ubolewanie, że blisko 20 lat po utworzeniu tego więzienia nadal przetrzymywanych jest w nim 40 więźniów, w tym pięciu, którzy otrzymali zgodę na zwolnienie za czasów administracji B. Obamy; wzywa UE i jej państwa członkowskie do zaoferowania pomocy w celu ułatwienia tego procesu;

34.

zachęca USA, aby zagwarantowały większej części społeczeństwa sprawiedliwy i otwarty dostęp do podstawowych usług, takich jak system opieki zdrowotnej i systemy ochrony socjalnej; zachęca nowo powołaną administrację J. Bidena do podjęcia konkretnych działań w celu uregulowania kwestii posiadania broni przez obywateli USA;

35.

podkreśla, że społeczność transatlantycka stoi w obliczu całego szeregu bezprecedensowych wspólnych wyzwań: począwszy od walki z terroryzmem, przez zagrożenia hybrydowe, zmianę klimatu, dezinformację, cyberataki, nowo powstające i przełomowe technologie, aż do zmiany równowagi sił na świecie oraz związanych z tym wyzwań dla międzynarodowego porządku opartego na zasadach;

Ściślejsza współpraca w zakresie handlu i inwestycji międzynarodowych

36.

podkreśla potrzebę współpracy z USA, z wykorzystaniem pozytywnej dynamiki, nad wzmocnieniem wielostronnego systemu handlowego i reformą Światowej Organizacji Handlu; z zadowoleniem przyjmuje wyniki szczytu UE–USA z 15 czerwca 2021 r. i oświadczenie pt. „W kierunku odnowionego partnerstwa transatlantyckiego” jako znak ponownego i konstruktywnego zaangażowania; z zadowoleniem przyjmuje porozumienie w sprawie ram współpracy w dziedzinie dużych cywilnych statków powietrznych; odnotowuje, że w oświadczeniu ze szczytu UE–USA uznano, że stosowanie przez USA ceł na przywóz z UE na mocy sekcji 232 doprowadziło do napięć w stosunkach transatlantyckich, i wyraża zadowolenie z zawartego w tym oświadczeniu wyraźnego zobowiązania do rozwiązania istniejących różnic dotyczących nadwyżki mocy produkcyjnych stali i aluminium przed końcem roku; uważa, że należy ustanowić kilka kluczowych platform umożliwiających ciągłą debatę, takich jak Rada ds. Handlu i Technologii oraz wspólny dialog między UE a USA na temat polityki konkurencji w dziedzinie technologii, które będą w dalszym ciągu umożliwiały handel transatlantycki, i wzywa Komisję do jak najszybszego ustanowienia skutecznej i integracyjnej unijnej struktury na rzecz Rady ds. Handlu i Technologii; z zadowoleniem przyjmuje powołanie wspólnej grupy zadaniowej UE i USA ds. produkcji i łańcucha dostaw na rzecz walki z COVID-19;

37.

podkreśla, że Rada ds. Handlu i Technologii stanowi część pozytywnego transatlantyckiego programu handlowego i ma na celu włączenie wartości demokratycznych i etycznych do nowych technologii, aby przekształcić się w przejrzystą strukturę instytucjonalną zdolną do przewodzenia globalnej transformacji cyfrowej; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje fakt, że posiedzenie inauguracyjne odbyło się zgodnie z planem, pomimo napięć, które należy omówić w sposób otwarty i szczery; zwraca uwagę, że możliwe byłoby uzyskanie pewnych szybkich korzyści, które zwiększyłyby handel dwustronny, i dlatego wzywa obie strony do skupienia się na konkretnych, namacalnych wynikach; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje wyniki pierwszego posiedzenia Rady ds. Handlu i Technologii, które odbyło się 29 września w Pittsburghu i na którym przyjęto konkretne tematy dla każdej z 10 grup roboczych; popiera m.in. zobowiązanie do współpracy w zakresie unikania nowych i niepotrzebnych barier w handlu nowymi i powstającymi technologiami, w zakresie kontroli inwestycji oraz wywozu towarów podwójnego zastosowania, jak również zobowiązanie do poprawy skuteczności strategii politycznych, które dotyczą nierynkowych i zakłócających handel środków i praktyk; z zadowoleniem przyjmuje określenie konkretnych tematów, takich jak sprostanie wyzwaniom związanym z gospodarkami nierynkowymi oraz współpraca w zakresie praw pracowniczych i polityki klimatycznej związanej z handlem w ramach grupy roboczej ds. wyzwań związanych z handlem światowym; podkreśla znaczenie współpracy w zakresie ustanawiania międzynarodowych norm technologicznych; wzywa do utworzenia podkomisji ds. handlu i technologii w ramach Transatlantyckiego Dialogu Legislatorów w celu uzupełnienia wykonawczej roli Rady ds. Handlu i Technologii oraz w celu sprawowania demokratycznej kontroli nad tą radą; podkreśla, że Rada ds. Handlu i Technologii nie stanowi forum dla negocjacji umowy handlowej między UE a USA, bez uszczerbku dla przyszłych inicjatyw w tym zakresie;

38.

podkreśla, że Unia Europejska i Stany Zjednoczone mają najbardziej zintegrowane stosunki gospodarcze na świecie, które stanowią również najszerzej zakrojone i najgłębsze dwustronne relacje handlowe i inwestycyjne, przy czym wartość handlu towarami i usługami wynosi ponad 1 bilion EUR rocznie; przypomina, że gospodarki UE i USA łącznie odpowiadają za ponad 40 % światowego PKB i prawie jedną trzecią światowych przepływów handlowych;

39.

podkreśla znaczenie ożywienia naszych transatlantyckich stosunków handlowych z historycznymi sojusznikami i partnerami handlowymi, nie tylko ze względu na obecny kryzys związany z COVID-19, w celu promowania multilateralizmu, wspierania otwartego systemu handlowego opartego na zasadach oraz znalezienia wspólnych rozwiązań dla pilnych globalnych wyzwań, w tym w zakresie zdrowia na świecie;

40.

odnotowuje wskazówki przedstawione już przez partnerów z USA oraz oświadczenia przedstawicielki USA ds. handlu Katherine Tai wygłoszone podczas wysłuchania w sprawie programu handlowego administracji J. Bidena na rok 2021;

41.

ponownie wyraża poparcie dla nowej strategii handlowej UE, która ma na celu – również za pośrednictwem unijnej agendy transatlantyckiej – osiągnięcie synergii między celami polityki wewnętrznej i zewnętrznej zgodnie z celami zrównoważonego rozwoju ONZ;

42.

uznaje politykę handlową za strategiczne narzędzie geopolityczne agendy transatlantyckiej; podkreśla, że USA są kluczowym partnerem handlowym, i dlatego z zadowoleniem przyjmuje pozytywne sygnały ze strony administracji J. Bidena dotyczące planów zacieśnienia dwustronnych stosunków z UE oraz wzywa do wznowienia współpracy, która powinna przynieść trwałe i konkretne rezultaty w nadchodzących latach, biorąc pod uwagę, że na nasze stosunki gospodarcze wpływ mają również interesy w zakresie bezpieczeństwa w kontekście otwartej strategicznej autonomii;

43.

podkreśla, że należy określić wspólne działania w oparciu o wspólne interesy i wartości oraz wspólne ryzyko i zagrożenia, aby przyczynić się do zrównoważonej i sprzyjającej włączeniu społecznemu odbudowy gospodarczej na świecie po pandemii COVID-19;

44.

podkreśla potrzebę zreformowania światowego systemu handlowego, aby zapewnić równe warunki działania na całym świecie, oraz współpracy w celu opracowania nowych przepisów, w szczególności dotyczących nieuczciwych praktyk handlowych, ponieważ nieuczciwa konkurencja wywiera poważny wpływ na nasze przedsiębiorstwa i pracowników;

45.

popiera podejście oparte przywództwie na zasadzie partnerstwa z USA, w tym skoordynowane stanowisko wobec Rosji i Chin, ukierunkowane na realizację wspólnych interesów w zakresie ekologicznej i cyfrowej transformacji naszych gospodarek, a także wspólne inicjatywy w dziedzinie dostarczania globalnych dóbr publicznych; podkreśla, że program ten obejmuje „pracowników i płace”, a także bardziej odporne, zrównoważone i odpowiedzialne łańcuchy dostaw; w związku z tym zachęca obie strony do koordynacji podejścia do pracy przymusowej i wyzysku oraz do podjęcia współpracy w celu skuteczniejszego przestrzegania praw pracowniczych i norm środowiskowych w umowach handlowych, również na szczeblu wielostronnym, w tym przez wykorzystywanie wzajemnych doświadczeń, aby efektywniej egzekwować przepisy w tym zakresie;

46.

podkreśla potrzebę wykazania, że lepsze stosunki handlowe między UE a USA przyniosą korzyści obywatelom, zwłaszcza tym pozostawionym w tyle w związku z globalizacją, i przedsiębiorstwom po obu stronach Atlantyku; w tym kontekście wzywa UE i USA do współpracy i dostosowania strategii, aby stworzyć synergię inwestycyjną, w szczególności w celu osiągnięcia zrównoważonej i sprzyjającej włączeniu społecznemu transformacji cyfrowej i ekologicznej ich gospodarek;

47.

zauważa, że wspólne wyzwania Unii Europejskiej i USA mają coraz bardziej pozamilitarny charakter i wchodzą w zakres naszego partnerstwa gospodarczego; apeluje zatem o kontynuowanie i pogłębianie transatlantyckiego dialogu parlamentarnego w sprawie handlu między Parlamentem Europejskim a Kongresem USA za pośrednictwem interakcji między komisjami, mianowicie między Komisją Handlu Międzynarodowego Parlamentu Europejskiego ze strony UE a Komisją ds. Sposobów i Środków (Ways & Means), jej podkomisją ds. handlu i komisją finansową Senatu ze strony USA, jak również w ramach Transatlantyckiego Dialogu Legislatorów;

48.

z dużym zadowoleniem przyjmuje poparcie USA dla nowej dyrektor generalnej WTO, Ngozi Okonjo-Iweali, oraz ponowne zaangażowanie się USA na rzecz porozumienia paryskiego; z zadowoleniem przyjmuje czteromiesięczne tymczasowe zawieszenie taryf celnych w sporze Airbus-Boeing, które miały nieproporcjonalnie negatywny wpływ na unijne produkty rolno-spożywcze, jako pozytywny krok w kierunku znalezienia trwałego rozwiązania kwestii dotowania cywilnych statków powietrznych; zauważa, że zawieszenie tych taryf celnych zakończy się w lipcu 2021 r., i apeluje o znalezienie rozwiązania, które doprowadzi do ich trwałego zniesienia;

49.

z zadowoleniem przyjmuje gotowość USA do rozpoczęcia dyskusji na temat rozwiązania problemu nadwyżki mocy produkcyjnych stali i aluminium na świecie; przyjmuje do wiadomości decyzję Komisji o zawieszeniu wzrostu taryf celnych na przywóz z USA, co stanowi przeciwwagę dla środków stosowanych przez USA;

50.

z zadowoleniem przyjmuje również szybkie zawarcie porozumienia WTO w sprawie kontyngentów taryfowych, które było pierwszym porozumieniem z USA wypracowanym z administracją J. Bidena i świadczy o gotowości nowej administracji do zawierania porozumień z UE w ramach WTO;

51.

uznaje jednocześnie, że nadal istnieją pewne rozbieżne interesy; w związku z tym wzywa obie strony do rozwiązania dwustronnych sporów; wzywa USA do zniesienia jednostronnych środków handlowych i wycofania gróźb podjęcia dodatkowych środków dotyczących podatków od usług cyfrowych, a także do powstrzymania się od przyjmowania dalszych środków i do skupienia się raczej na aspektach, które nas łączą; przywiązuje dużą wagę do szczytu UE–USA w czerwcu 2021 r. jako kroku na drodze do dalszej naprawy naszych stosunków handlowych i omówienia niewykorzystanych obszarów w celu zacieśnienia współpracy;

52.

pomimo toczących się rozmów wzywa USA do natychmiastowego zniesienia taryf celnych na stal i aluminium ujętych w sekcji 232, ponieważ europejskie przedsiębiorstwa nie mogą być uznawane przez USA za zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego, i podkreśla potrzebę wspólnego zajęcia się obawami związanymi z nadwyżką mocy produkcyjnych stali i aluminium w państwach trzecich; ponownie podkreśla m.in. ambicje UE dotyczące zniesienia taryf celnych na towary przemysłowe w handlu między UE a USA;

53.

mimo że ubolewa nad zakończeniem 301 dochodzeń w sprawie podatków od usług cyfrowych, z zadowoleniem przyjmuje zawieszenie na sześć miesięcy, podczas trwania negocjacji w ramach OECD, działań odwetowych w handlu w sektorach gospodarki takich jak sektor obuwniczy w państwach członkowskich, które wdrożyły podatek od usług cyfrowych; wyraża zaniepokojenie wstępnym wykazem ceł odwetowych przedstawionym przez przedstawiciela USA ds. handlu w wyniku 301 dochodzeń w sprawie różnych podatków od usług cyfrowych w UE, obejmujących szczególnie wrażliwe sektory produkcyjne, takie jak przemysł obuwniczy i skórzany, które mogą zostać wykluczone z rynku USA w przypadku przyjęcia dodatkowych taryf celnych; wzywa Komisję i państwa członkowskie do przyspieszenia i jak najszybszego zakończenia negocjacji w ramach wniosku OECD w sprawie opodatkowania gospodarki cyfrowej oraz do podjęcia wszelkich możliwych środków, aby uniknąć dalszych szkód gospodarczych dla przedsiębiorstw z UE, zwłaszcza małych i średnich przedsiębiorstw, w szczególności w kontekście strategii odbudowy gospodarki po pandemii COVID-19; uważa, że biorąc pod uwagę wyłączne kompetencje UE w dziedzinie wspólnej polityki handlowej i groźby odwetu ze strony USA w odniesieniu do przepisów dotyczących opodatkowania gospodarki cyfrowej, przedkłada się wspólne podejście UE nad podejście indywidualne poszczególnych państw, w szczególności aby uniknąć dalszej eskalacji krzyżowej transatlantyckich taryf celnych;

54.

uznaje, że nadal nie wykorzystano wszystkich możliwości w obszarze likwidowania znacznej biurokracji i wzmocnienia transatlantyckiego partnerstwa gospodarczego; w kontekście trwającego wyścigu technologicznego podkreśla znaczenie bliskiej transatlantyckiej przestrzeni regulacyjnej dla naszych przedsiębiorstw, zwłaszcza dla powstających technologii cyfrowych, energetycznych i klimatycznych; oczekuje, że obie strony odniosą się w dialogu do obaw UE dotyczących amerykańskich ustaw „Buy American Act” i „Jones Act”, w tym do kwestii zamówień publicznych i dostępu do rynków usług;

55.

opowiada się za wspólnym podejściem do walki z kryzysem związanym z COVID-19, między innymi przez zwiększenie dostępności i przystępności cenowej szczepionek; wzywa UE i USA do współpracy i przewodzenia działaniom na rzecz rozwiązania problemu niedoborów szczepionek, aby zadbać o jak najszybsze dostarczenie szczepionek na całym świecie możliwie największej liczbie ludzi; z zadowoleniem przyjmuje zapowiedź partnerstwa UE–USA w celu kontynuowania globalnych wysiłków na rzecz szczepień przeciwko COVID-19 poprzez objęcie szczepieniami 70 % ludności świata do czasu przyszłorocznego Zgromadzenia Ogólnego ONZ; przypomina, że świat stoi w obliczu problemu globalnego niedoboru szczepionek; w związku z tym, aby osiągnąć sprawiedliwy dostęp do szczepionek, wzywa UE i USA do współpracy z producentami w dążeniu do zwiększenia globalnych zdolności produkcyjnych dotyczących szczepionek i ich składników; wzywa obie strony do powstrzymania się od wszelkich środków ograniczających wywóz, zapewnienia właściwego funkcjonowania łańcuchów dostaw, zabezpieczenia wymaganych transferów technologii i poprawy gotowości na przyszłe stany zagrożenia zdrowia na całym świecie; zachęca obie strony do zacieśnienia współpracy regulacyjnej w celu ułatwienia niezbędnego dostępu do leków;

56.

wzywa Komisję oraz administrację Bidena do aktywnego wspierania inicjatyw nowej dyrektor generalnej WTO dotyczących w szczególności zdrowia; wskazuje w tym kontekście na stanowisko Parlamentu w sprawie ewentualnego odstępstwa od porozumienia w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej (TRIPS), wyrażone w rezolucji z 10 czerwca 2021 r. (9);

57.

uważa, uznając znaczenie ochrony europejskich praw własności intelektualnej w celu utrzymania zdolności przedsiębiorstw do innowacji, że stosowne jest zbadanie wszystkich mających zastosowanie elastycznych postanowień zawartych w porozumieniu TRIPS, aby zwiększyć globalne zdolności produkcyjne w zakresie szczepionek i składników szczepionek; podkreśla, że znalezienie rozwiązań w kwestii praw własności intelektualnej jest możliwe wyłącznie w drodze wspólnej globalnej reakcji;

58.

podkreśla, że WTO pozostaje fundamentem opartego na zasadach, wielostronnego systemu handlu; wzywa do wzmocnionej współpracy w zakresie reformy WTO, w tym reformy jej trzech podstawowych funkcji, która obejmuje pilne zreformowanie i przywrócenie organu apelacyjnego, a także wzmocnienie funkcji monitorującej i konsultacyjnej WTO, między innymi przez promowanie otwartych porozumień wielostronnych;

59.

wzywa obie strony do współpracy m.in. w zakresie regulacji handlu produktami zdrowotnymi, opracowania zasad handlu cyfrowego oraz ustanowienia ambitnego programu dotyczącego klimatu i środowiska, poprzez wznowienie negocjacji dotyczących umowy w sprawie towarów środowiskowych, a także do wypracowania wspólnych wniosków, m.in. w sprawie dyscypliny w zakresie dotacji i stopniowego wycofywania dotacji do paliw kopalnych;

60.

oczekuje, że obie strony uzgodnią konkretne rezultaty 12. konferencji ministerialnej WTO (MC12), aby przygotować WTO do zielonej i cyfrowej transformacji, w tym porozumienie w sprawie połowów, deklarację w sprawie handlu i zdrowia, program prac na rzecz reformy systemu rozstrzygania sporów, program prac dotyczący dotacji przemysłowych i państwowych przedsiębiorstw, oraz osiągną znaczny postęp w negocjacjach dotyczących handlu elektronicznego;

61.

zachęca obie strony do aktualizacji zasad WTO dotyczących przedsiębiorstw państwowych, dotacji przemysłowych, nadwyżki mocy produkcyjnych i transferu technologii w celu skutecznego dostosowania organizacji do wyzwań XXI wieku; w tym kontekście popiera również rozszerzenie inicjatywy trójstronnej z Japonią oraz wzywa UE i USA do przewodzenia koalicji krajów reprezentujących podobne poglądy w WTO w celu uzgodnienia nowych zasad, przy jednoczesnym opracowaniu autonomicznego instrumentu przeciwko nieuczciwym dotacjom zagranicznym; oczekuje, że obie strony będą promować umowy wielostronne i dążyć do ich zawarcia; wzywa USA do odnowienia swoich zobowiązań wynikających z Porozumienia WTO w sprawie zamówień rządowych;

62.

odnotowuje wynik pierwszego spotkania na wysokim szczeblu w ramach dialogu UE-USA w sprawie Chin, na którym obie strony powtórzyły, że ich stosunki handlowe z Chinami są wieloaspektowe i obejmują elementy współpracy, konkurencji i systemowej rywalizacji; opowiada się za wspólnym strategicznym podejściem do Chin, a także współpracą w wielostronnych ramach dotyczących wspólnych wyzwań, takich jak zmiana klimatu, nieuczciwe praktyki handlowe, które prowadzą do zakłóceń na rynku, oraz brak równych warunków działania;

63.

zwraca uwagę na znaczenie przyjęcia skoordynowanego stanowiska w celu rozwiązania problemu zakłócających konkurencję subsydiów dla przemysłu, w szczególności w odniesieniu do przedsiębiorstw państwowych i nadwyżki mocy produkcyjnych w sektorach krytycznych, wymuszonych transferów technologii, kradzieży własności intelektualnej, obowiązkowych wspólnych przedsięwzięć, barier rynkowych i zakazu pracy przymusowej poprzez włączenie dyskusji na temat umowy handlowej „pierwszej fazy” USA z Chinami oraz kompleksowej umowy inwestycyjnej UE;

64.

zauważa, że takich kwestii nie można rozwiązać jednostronnie lub dwustronnie i wymagają one koalicji partnerów o podobnych poglądach na szczeblu międzynarodowym w ramach WTO;

65.

podkreśla znaczenie uwzględnienia we wspólnej strategii UE-USA, a także w ramach WTO, poszanowania praw człowieka, w tym w działalności międzynarodowych przedsiębiorstw; zwraca w związku z tym uwagę na potrzebę wiążących przepisów dotyczących należytej staranności i wzywa USA do przyłączenia się do tego podejścia i wspierania go w całym łańcuchu dostaw;

66.

uważa, że UE i USA powinny wzmocnić współpracę transatlantycką w kwestii opartej na zasadach i zrównoważonej konektywności w odpowiedzi na chińską koncepcję „Jeden pas i jeden szlak” i wyraża nadzieję na przyszłą współpracę, w szczególności w odniesieniu do utrzymania wysokiej jakości norm;

67.

wzywa Komisję, aby podczas promowania dialogu i wspólnych działań zdecydowanie promowała interesy UE i jej otwartą strategiczną autonomię, a także reagowała na wprowadzane przez USA nieuzasadnione cła, eksterytorialne stosowanie sankcji, które jest sprzeczne z prawem międzynarodowym, i bariery rynkowe; podkreśla potrzebę wzmocnienia autonomicznych środków handlowych UE;

68.

zwraca się w szczególności do USA o dopilnowanie, by ich procedury udzielania zamówień publicznych były przejrzyste, otwarte i przewidywalne oraz oparte o zasadę równego traktowania;

69.

wzywa Komisję do opracowania wniosku w sprawie instrumentu mającego na celu powstrzymanie środków przymusu ze strony państw trzecich i przeciwdziałanie im, oraz przepisów wspierających europejskie przedsiębiorstwa objęte tymi sankcjami i działające zgodnie z prawem międzynarodowym;

70.

zachęca obie strony do zaangażowania się w ambitny dialog i znalezienia ram dla wspólnych działań i do wypracowania selektywnych porozumień poprzez wznowienie strategicznego dialogu na wysokim szczeblu;

71.

apeluje o silniejsze partnerstwo regulacyjne, ekologiczne, zrównoważone i cyfrowe za pośrednictwem Rady ds. Handlu i Technologii; apeluje o porozumienie w sprawie oceny zgodności, które przyniesie korzyści szczególnie MŚP, o skoordynowane podejście do ustanawiania międzynarodowych norm dotyczących technologii krytycznych i nowo powstających, takich jak sztuczna inteligencja, oraz o współpracę regulacyjną w zakresie dużych przedsiębiorstw technologicznych, a także podatków cyfrowych i globalnych; wzywa UE i USA do wymiany informacji i współpracy w zakresie monitorowania inwestycji zagranicznych w strategicznych sektorach, w tym potencjalnych wrogich przejęć;

72.

zachęca obie strony do wymiany najlepszych praktyk regulacyjnych; wzywa UE i USA do kontynuowania negocjacji w sprawie oceny zgodności z myślą o usunięciu uciążliwych finansowo barier pozataryfowych; podkreśla, jak istotne jest, aby obie strony dostosowały się i przewodziły koalicji partnerów o podobnych poglądach w celu zwiększenia wykorzystania norm transatlantyckich przez międzynarodowe organizacje normalizacyjne;

73.

wzywa obie strony do wykorzystania handlu jako środka do walki ze zmianą klimatu i osiągnięcia pozytywnej konwergencji; w związku z tym wzywa obie strony do współpracy w obszarze ustalania opłat za emisję gazów cieplarnianych, a w szczególności do koordynowania rozwoju mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2, a także w zakresie skutecznych środków przeciwko nielegalnemu handlowi bronią oraz wzmocnienia przejrzystości i rozliczalności wywozu broni przez państwa członkowskie;

74.

wzywa USA i UE do współpracy w ramach OECD nad globalnym podatkiem od osób prawnych, przyjmując ze szczególnym zadowoleniem porozumienie osiągnięte przez kraje G7 w sprawie globalnej reformy podatkowej i podkreślając porozumienie w sprawie minimalnej globalnej stawki podatku od osób prawnych w wysokości co najmniej 15 %, a także do współpracy w zwalczaniu oszukańczych i szkodliwych praktyk handlowych;

75.

podkreśla, że silni partnerzy handlowi i gospodarczy przyczyniają się do silniejszych sojuszy; z zadowoleniem przyjmuje wysiłki podejmowane przez obie strony w celu zwiększenia odporności ich łańcuchów dostaw, zwłaszcza w odniesieniu do surowców krytycznych;

76.

wzywa do ściślejszej współpracy UE-USA w Arktyce, biorąc pod uwagę otwarcie nowych szlaków żeglugowych i ewentualną dostępność zasobów naturalnych w związku ze zmianą klimatu oraz uwzględniając rosnące zainteresowanie gospodarcze Arktyką ze strony innych krajów, takich jak Chiny; wzywa Komisję do zajęcia się również tymi możliwościami i wyzwaniami w opracowywanej strategii arktycznej;

77.

wzywa Komisję, aby w ramach powszechnej praktyki zachowała przejrzystość we współpracy ze Stanami Zjednoczonymi, między innymi poprzez publikowanie wszystkich propozycji przesyłanych do USA, a także poprzez zagwarantowanie zaangażowania Parlamentu i społeczeństwa obywatelskiego w opracowywanie tych propozycji, aby zwiększać zaufanie konsumentów i obywateli;

Wspólne stawianie czoła wyzwaniom w zakresie bezpieczeństwa i obrony

78.

podkreśla, że sojusz transatlantycki ma nadal zasadnicze znaczenie dla bezpieczeństwa i stabilności kontynentu europejskiego, ponieważ NATO jest podstawą zbiorowej obrony Europy i głównym filarem bezpieczeństwa europejskiego; potwierdza ponadto, że sojusznicy i partnerzy NATO, a także Unia Europejska muszą wspólnie uczynić więcej, aby spełnić słuszne oczekiwania jako wiarygodni i równorzędni partnerzy transatlantyccy, którzy są w stanie i chcą bronić siebie samych oraz zarządzać kryzysami w ich własnym sąsiedztwie, przejmując w razie potrzeby inicjatywę, ale w ścisłej koordynacji z USA; popiera przywrócenie równowagi odpowiedzialności w stosunkach transatlantyckich w zakresie bezpieczeństwa przez wspieranie większej samodzielności państw członkowskich UE w kwestiach obrony, aby zmniejszyć obciążenie spoczywające na USA oraz w sposób, który stworzy synergię między członkostwem w NATO a zdolnościami obronnymi UE; podkreśla, że współpraca UE-NATO opiera się na 74 wspólnie uzgodnionych działaniach w konkretnych dziedzinach; przypomina, że obie organizacje mają różne zadania i priorytety, przy czym NATO odpowiada za zbiorową obronę terytorialną swoich członków, a UE za zarządzanie kryzysami wojskowymi za granicą, oraz potencjał do dalszego dialogu i współpracy w zakresie wyzwań dla bezpieczeństwa i partnerstwa strategicznego opartego na wspólnym poparciu dla podstawowych wartości, jakimi są demokracja, wolność i propagowanie pokoju; podkreśla, że pogłębiona współpraca, łączenie i udostępnianie zasobów oraz skuteczny i przejrzysty europejski sektor obronny wzmacnia również zdolności dostępne dla NATO; podkreśla, że stworzenie silnej bazy przemysłowej UE i większego potencjału wojskowego na szczeblu UE oraz inwestowanie w mobilność i interoperacyjność wojskową nie tylko wzmocni UE, ale jednocześnie wzmocni sojusz transatlantycki oraz zapewni synergię z rolą i znaczeniem UE i jej państw członkowskich w NATO; wyraża dlatego swoje pełne zaangażowanie w europejskie inicjatywy obronne, w szczególności takie jak m.in EFO, stała współpraca strukturalna (PESCO) i instrument dla krajów partnerskich ze wschodu (EPF); podkreśla, że partnerstwo transatlantyckie może odnieść sukces tylko wtedy, gdy wszystkie państwa członkowskie wypełnią swoje zobowiązania, w tym zobowiązania dotyczące inwestycji w dziedzinie obrony, i zaangażują się we wzajemne wsparcie oraz będą dążyły do bardziej zrównoważonego podziału obciążeń; podkreśla, że wszyscy sojusznicy NATO muszą inwestować środki finansowe w rozwój, nabywanie i utrzymywanie zdolności, których NATO potrzebuje do obrony swoich obywateli; zwraca również uwagę na trwający proces opracowywania kompasu strategicznego UE, który będzie kamieniem milowym na drodze do zacieśnienia europejskiej współpracy w dziedzinie obrony i bezpieczeństwa, oraz podkreśla, że kompas strategiczny powinien być ściśle powiązany z opracowaniem koncepcji strategicznej NATO, a także wyraża przekonanie, że te równoległe procesy stanowią wyjątkową okazję do znacznego przyspieszenia i uaktualnienia transatlantyckiego partnerstwa politycznego i w dziedzinie bezpieczeństwa oraz do uczynienia go zdolnym do sprostania obecnym globalnym wyzwaniom, przed którymi stoją zarówno UE, jak i USA; podkreśla, że dążenie do europejskiej autonomii strategicznej w żadnym wypadku nie podważa NATO, lecz stanowi jego uzupełnienie; wzywa do zawarcia porozumienia administracyjnego między Europejską Agencją Obrony a Stanami Zjednoczonymi i z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie UE i USA, które znalazło wyraz w oświadczeniu wydanym na zakończenie szczytu UE-USA 15 czerwca 2021 r., do jak najszybszego rozpoczęcia rozmów; popiera ustanowienie procesów koordynacji polityki zagranicznej oraz polityki bezpieczeństwa i obrony między USA, UE i Zjednoczonym Królestwem;

79.

z zadowoleniem przyjmuje pozytywną decyzję Rady z 6 maja 2021 r. upoważniającą koordynatora projektu w zakresie mobilności wojskowej, czyli Holandię, do zaproszenia USA, Kanady i Norwegii – w odpowiedzi na ich wnioski – do udziału w projekcie PESCO dotyczącym mobilności wojskowej; podkreśla, że udział ten zwiększy spójność potencjału UE i NATO oraz interoperacyjność, gotowość i odporność sił transatlantyckich;

80.

wzywa do wzmocnionej współpracy UE, USA i NATO z naszymi wschodnimi sąsiadami, w szczególności z Gruzją, Ukrainą i Mołdawią, w sprawach związanych z bezpieczeństwem i obronnością, w tym poprzez wspieranie integralności terytorialnej tych krajów, oraz do zwiększenia ich odporności na zagrożenia cybernetyczne, informacyjne, szpiegostwo i inne groźby kierowane pod ich adresem;

81.

z zadowoleniem przyjmuje decyzję USA o zmianie decyzji o wycofaniu sił amerykańskich z UE i zwiększeniu obecności wojskowej w państwach członkowskich UE jako oznakę zaangażowania w transatlantycką współpracę w dziedzinie bezpieczeństwa; wyraża wdzięczność wielu żołnierzom USA, którzy w minionych dziesięcioleciach pomagali chronić bezpieczeństwo Europy i jej obywateli;

82.

wzywa UE i USA do wzmacniania ścisłej współpracy nie tylko w odniesieniu do tradycyjnych zagrożeń dla bezpieczeństwa, ale również tych pojawiających się, takich jak wroga zagraniczna dominacja technologiczna, zagrożenia hybrydowe, kampanie dezinformacyjne i wrogie ingerencje w procesy wyborcze; wzywa UE i USA do rozwijania ścisłej współpracy w dziedzinie cyberbezpieczeństwa; wzywa UE do rozwijania bardziej skutecznych zdolności cybernetycznych w celu zwiększenia zdolności do obrony przed zagrożeniami cybernetycznymi; z zadowoleniem przyjmuje nową strategię Komisji dotyczącą cyberbezpieczeństwa jako podstawę do ustanowienia międzynarodowych norm i standardów w cyberprzestrzeni; wzywa do rozwijania, nabywania i utrzymywania niezbędnych zdolności, także w ramach NATO, w tym w zakresie wymiany informacji wywiadowczych, oraz do ściślejszej koordynacji między agencjami UE, takimi jak Agencja Unii Europejskiej ds. Cyberbezpieczeństwa (ENISA), a ich amerykańskimi odpowiednikami; uznaje, że cyberobrona jest do pewnego stopnia skuteczniejsza, jeżeli obejmuje również pewne środki i działania ofensywne, pod warunkiem że ich stosowanie jest zgodne z prawem międzynarodowym; podkreśla potrzebę wspólnego podejścia w zakresie zakazu śmiercionośnej broni autonomicznej bez istotnej kontroli człowieka, uregulowania autonomii systemów uzbrojenia na szczeblu globalnym oraz ograniczenia eksportu i rozprzestrzeniania narzędzi cybernetycznych i technologii masowego nadzoru; podkreśla, że mechanizm globalnej kontroli zbrojeń musi zostać zaktualizowany, aby móc sprostać wyzwaniom związanym z cyberprzestrzenią i sztuczną inteligencją; wzywa partnerów transatlantyckich do wspierania i aktywnego udziału w apelu Sekretarza Generalnego ONZ o globalne zawieszenie broni;

83.

uważa, że ochrona procesów demokratycznych i wyborczych jest kwestią bezpieczeństwa globalnego; w związku z tym sugeruje wspólne opracowanie ustrukturyzowanych ram reakcji na ingerencję w procesy wyborcze, opartych na Transatlantyckim kodeksie praktyk na rzecz wolnych i odpornych procesów demokratycznych, w którym poszukuje się strukturalnych i kompleksowych środków reagowania na hybrydowy charakter ingerencji, w ścisłej współpracy z organizacjami międzynarodowymi, takimi jak OBWE; wzywa UE i USA do promowania bliższej i ambitniejszej współpracy międzynarodowej w zakresie obserwacji wyborów ze wszystkimi właściwymi partnerami, zwłaszcza z organizacjami, które zaaprobowały „Deklarację zasad międzynarodowej obserwacji wyborów”, w celu przeciwdziałania rosnącym zagrożeniom dla bezpieczeństwa publicznego procesów wyborczych; podkreśla potrzebę wspólnego przeciwdziałania nasilającemu się zjawisku fałszywych wewnętrznych obserwacji wyborów, które podważa ogólne zaufanie publiczne do obserwacji wyborów, oraz przeprowadzenia dogłębnej oceny możliwości, wyzwań i zagrożeń związanych z coraz częstszym stosowaniem nowych wyborczych technologii informacyjnych i komunikacyjnych; podkreśla potrzebę wzmocnienia niezbędnej współpracy z odpowiednimi lokalnymi organizacjami zajmującymi się obserwacją wyborów na wszystkich szczeblach, a także ich ochrony w ramach prowadzonej przez nie działalności;

84.

podkreśla znaczenie uzyskania zdolności w zakresie kwantowych technologii obliczeniowych, a także potrzebę zacieśnienia współpracy między UE a USA w tej dziedzinie w trosce o to, aby informatyka kwantowa stała się rzeczywistością w pierwszej kolejności w gronie partnerów, których łączą bliskie stosunki i którzy mają wzajemnie wspierające się cele;

85.

podkreśla strategiczne znaczenie podmorskich kabli telekomunikacyjnych na północnym Atlantyku, które odpowiadają za ponad 95 % międzynarodowej telekomunikacji; ponownie podkreśla znaczenie skuteczniejszej współpracy transatlantyckiej w ochronie i zapewnianiu poszanowania międzynarodowych instrumentów regulujących kwestie kabli podmorskich, w tym konwencji UNCLOS;

86.

popiera nawiązanie dialogu między UE a USA na temat bezpieczeństwa i obrony oraz wzywa Wiceprzewodniczącego i Wysokiego Przedstawiciela do jego jak najszybszego rozpoczęcia; zwraca uwagę na znaczenie włączenia do tego dialogu także przedstawicieli NATO, aby wspierać synergię z bieżącą współpracą w ramach UE-NATO i uniknąć powielania działań politycznych; podkreśla, że dialog między UE a USA na temat bezpieczeństwa i obrony powinien obejmować współpracę w zakresie inicjatyw na rzecz bezpieczeństwa i obrony, zarządzania kryzysowego, operacji wojskowych i dwustronnych kwestii bezpieczeństwa, jak odnotowano w programie UE-USA na rzecz globalnych zmian; podkreśla, że wymiana informacji stanowiłaby ważną część tego dialogu;

87.

podkreśla wspólną potrzebę zaangażowania się naszych społeczeństw w proces wglądu w nasze wspólne wartości demokratyczne oraz poszanowania dla innych i różnorodności opinii w celu ożywienia i obrony światowej demokracji przed nasilającym się autorytaryzmem – wspieranym przez Rosję i Chiny, ale także we wspólnocie transatlantyckiej – m.in. przez wzmocnienie odpowiedzialności i odporności naszych systemów demokratycznych, poprzez przeciwdziałanie ekstremistycznym poglądom i rasizmowi, które stanowią podatny grunt dla rozwoju ruchów antydemokratycznych, poprzez jednomyślne przeciwstawienie się szkodliwym wpływom autorytarnych podmiotów w wymiarze geopolitycznym, a także przez zaangażowanie w dialog transatlantycki i przez wspieranie inkluzywnych polityk społecznych i gospodarczych eliminujących pierwotne przyczyny nierówności; podkreśla wartość transatlantyckiego dialogu i współpracy w zakresie strategii politycznych wspierających demokrację, prawa człowieka i praworządność oraz przeciwdziałanie dezinformacji i obcej ingerencji; podkreśla, że po obu stronach należy zająć się czynnikami powodującymi spadek zaufania publicznego do polityki i instytucji; podkreśla, że wysiłki w tym kierunku powinny obejmować budowanie zaufania do nauki i faktów, rozszerzenie sieci bezpieczeństwa w ramach polityki niedyskryminacji, odrzucenie dyskryminacji rasowej i religijnej oraz znalezienie rozwiązań dla tego problemu;

88.

ponadto wzywa UE i USA do wspólnego zapewnienia wsparcia gospodarczego, politycznego i operacyjnego istniejącym organizacjom regionalnym w Afryce, takim jak Unia Afrykańska, połączone siły Grupy Pięciu na rzecz Sahelu i Wspólnota Gospodarcza Państw Afryki Zachodniej (ECOWAS);

89.

podkreśla, że UE i USA muszą połączyć wysiłki w obszarze zwalczania terroryzmu i radykalizacji oraz zapewnić, aby podejmowane starania były wspierane odpowiednimi zasobami i proporcjonalne do istniejących zagrożeń; uważa, że obaj partnerzy powinni dążyć do usprawnienia obecnej wymiany informacji wywiadowczych między państwami członkowskimi, ze szczególnym naciskiem na osiągnięcie lepszego rozeznania w sytuacji w kluczowych obszarach, w tym w kwestii pojawiających się „rajów bezpieczeństwa” oraz wykorzystywania przez terrorystów technologii przełomowych i powstających oraz taktyki hybrydowej;

90.

zachęca do intensywnej współpracy między UE i USA w działaniach na rzecz deradykalizacji i zwalczania terroryzmu, w tym do ustanowienia wspólnych działań szkoleniowych, wspólnych kursów antyterrorystycznych, programów wymiany dla funkcjonariuszy, ćwiczeń taktycznych i inicjatyw edukacyjnych;

91.

podkreśla podstawowe znaczenie zasad demokratycznych, które są podstawą naszego postępu społecznego i gospodarczego oraz wolnych społeczeństw; popiera propozycję prezydenta Bidena dotyczącą organizacji szczytu na rzecz demokracji w celu propagowania uniwersalnych wartości; wzywa USA do wykorzystania doświadczeń wyniesionych z Konferencji UE w sprawie przyszłości Europy oraz wzywa Komisję i Radę do wsparcia inicjatywy szczytu zarówno pod względem politycznym, jak i praktycznym; uważa, że zaproponowany szczyt na rzecz demokracji powinien mieć na celu promowanie multilateralizmu opartego na wartościach i solidarności z demokracjami, gdy wywierane są na nie naciski, wzmocnienie demokracji w wymiarze wewnętrznym i globalnym, w szczególności zwiększenie udziału obywateli w demokratycznych rządach, wyrażanie obaw i poszukiwanie pokojowych rozwiązań dla trwającego obecnie tłumienia ruchów demokratycznych oraz chronienie obrońców praw człowieka, w tym obrońców środowiska, na całym świecie, a także zajęcie się problemem rosnącego wpływu reżimów autorytarnych; podkreśla w związku z tym, że takie wysiłki mogłyby pomóc w wytyczeniu jasnego kierunku dalszych działań służących przeciwdziałaniu populizmowi i autorytaryzmowi, a także ochronie podstawowych wartości demokratycznych i praw człowieka; proponuje, aby UE ustanowiła, wraz z USA, transatlantycki sojusz na rzecz obrony demokracji na świecie i opracowała zestaw narzędzi służących obronie demokracji, który powinien obejmować wspólne działania w zakresie sankcji, politykę przeciwdziałania praniu pieniędzy, przepisy dotyczące warunkowości w odniesieniu do pomocy gospodarczej i finansowej, dochodzenia międzynarodowe oraz wsparcie dla działaczy na rzecz praw człowieka i obrońców demokracji; apeluje o lepszą komunikację z obywatelami po obu stronach i pomiędzy nimi na temat trwałego znaczenia więzi transatlantyckiej i jej aktualności w dzisiejszych czasach; potwierdza w tym względzie wartość wymiany między prawodawcami, przedsiębiorstwami i społeczeństwem obywatelskim;

Ściślejsza koordynacja polityki zagranicznej

92.

uważa, że UE powinna w większym stopniu współpracować z USA oraz odnowić partnerstwo strategiczne dotyczące krajów Partnerstwa Wschodniego i Bałkanów Zachodnich, aby zbudować tam odporne, zamożne, demokratyczne i wieloetniczne społeczeństwa, zdolne do przeciwstawienia się destrukcyjnym wpływom zarówno lokalnych, jak i zewnętrznych sił autorytarnych; przypomina, że stabilność Bałkanów Zachodnich i krajów Partnerstwa Wschodniego jest kwestią pokoju i bezpieczeństwa zarówno dla regionu, jak i dla UE; z zadowoleniem przyjmuje wysoce wzmożoną koordynację działań USA i UE na rzecz wspierania krajów Bałkanów Zachodnich na ich drodze do integracji europejskiej i członkostwa w UE; uważa, że regularna, zinstytucjonalizowana koordynacja między Radą do Spraw Zagranicznych a sekretarzem stanu USA w tej i innych kwestiach polityki zagranicznej wzmocniłaby dialog transatlantycki i współpracę w kwestiach polityki zagranicznej będących przedmiotem wspólnego zainteresowania oraz sprzyjałaby dalszej zbieżności stanowisk politycznych na szczeblu transatlantyckim; przypomina o swojej propozycji dotyczącej utworzenia Transatlantyckiej Rady Politycznej na potrzeby systematycznych konsultacji i koordynacji w dziedzinie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, której to radzie przewodniczyliby wiceprzewodniczący / wysoki przedstawiciel oraz sekretarz stanu USA, a podstawową formą jej działalności byłyby regularne kontakty z przywódcami politycznymi; apeluje o silne przywództwo UE i skuteczną koordynację działań z USA w celu przeciwstawienia się inicjatywom zmierzającym do zmiany granic oraz podobnym inicjatywom na szczeblu niższym niż krajowy, służącym pogłębieniu podziałów etnicznych i segregacji, a także kwestii chińskich inwestycji i finansowania w regionie oraz ich wpływu na demokratyczne rządy i środowisko; podkreśla znaczenie ścisłej współpracy i koordynacji między UE a USA w zakresie zwalczania zawłaszczania państwa, korupcji, przestępczości zorganizowanej, ingerencji obcych sił i ataków na wolność mediów oraz promowania praworządności, głębokich reform, stosunków dobrosąsiedzkich i pojednania, a także celu integracji euroatlantyckiej; podkreśla wiodącą rolę UE w procesie normalizacji stosunków między Serbią a Kosowem;

93.

podkreśla, że we wspólnym interesie leży wspieranie w perspektywie długoterminowej trwałego pokoju, stabilności, bezpieczeństwa, odporności, demokracji i poszanowania praw człowieka na Zakaukaziu; z zadowoleniem przyjmuje zaangażowanie USA w regionie, we współpracy z UE, w tym poprzez takie mechanizmy, jak Grupa Mińska OBWE;

94.

apeluje, by UE i USA wspólnie zajęły się nieustannymi i rosnącymi zagrożeniami dla ochrony i zachowania dziedzictwa kulturowego, w tym przemytem dóbr kultury, zwłaszcza w strefach konfliktów; wzywa do przyjęcia strategii obejmującej rzetelne kampanie uświadamiające, powszechne potępienie handlu zabytkami nieznanego pochodzenia, ustanowienie jednolitego kodeksu postępowania w zakresie ochrony obiektów kultury, wspieranie ściślejszej współpracy między różnymi organami ścigania, obejmującej natychmiastową wymianę informacji między krajowymi agencjami wywiadowczymi, oraz ściślejszą współpracę między organami ścigania a środowiskami artystycznymi i archeologicznymi;

95.

zauważa, że wpływ gospodarczy Chin, ich potęga geopolityczna i różne formy projekcji siły, a także potęga militarna spowodowały, że system autorytarnych rządów Chin wszedł w konflikt z zachodnimi systemami rządów opartymi na liberalnych wartościach demokratycznych; przypomina o zwiększonej obecności Chin na arenie międzynarodowej i w Europie, dzięki inicjatywie „Jeden pas i jeden szlak”, i działaniach Chin w cyberprzestrzeni, w regionie Arktyki i w Afryce; podkreśla w związku z tym, że Chiny stały się rywalem systemowym i konkurentem, lecz powinny być również ważnym partnerem w rozwiązywaniu wielu problemów globalnych; jest przekonany, że wspólne transatlantyckie podejście do stosunków z Chinami jest najlepszym sposobem na zapewnienie pokojowych, zrównoważonych i wzajemnie korzystnych długoterminowych stosunków z Chinami; w tym kontekście z zadowoleniem przyjmuje niedawne wznowienie kompleksowego strategicznego dialogu na wysokim szczeblu między UE a USA na temat Chin i uważa, że powinno to zapewnić kluczowy mechanizm wspierania naszych interesów i zarządzania różnicami oraz zbadania możliwości zaangażowania się UE i USA, wraz z Chińską Republiką Ludową, w wielostronne ramy dotyczące wspólnych wyzwań, takich jak zmiana klimatu, zagrożenia związane ze zdrowiem, poszanowanie praw człowieka, cyberprzestrzeń, kontrola zbrojeń, nieproliferacja oraz pojawiające się przełomowe technologie; podkreśla, że dialog ten powinien mieć wyraźny wymiar parlamentarny; wzywa do opracowania szerokiego wachlarza instrumentów politycznych oraz, w miarę możliwości, do poszukiwania synergii transatlantyckich w relacjach z Chinami; podkreśla w związku z tym, że UE i USA podzielają bardzo poważne obawy dotyczące systematycznego łamania praw człowieka w Chinach, ze szczególnym uwzględnieniem społeczności ujgurskiej; wyraża głębokie przekonanie, że stosunki z ChRL, zarówno dwustronne, jak i innego rodzaju, muszą zawsze obejmować ochronę i promowanie wspólnych wartości demokratycznych oraz że u podstaw wszelkich wielostronnych programów musi leżeć koncepcja pełnego przestrzegania prawa międzynarodowego i ochrony praw człowieka;

96.

podkreśla, że należy zbadać obszary porozumienia, możliwości współpracy, lepszej koordynacji i konsultacji między USA a UE w sprawie Chin, w celu uniknięcia napięć transatlantyckich, takich jak te, które wystąpiły po przyjęciu trójstronnego porozumienia w sprawie bezpieczeństwa między USA, Zjednoczonym Królestwem i Australią, znanego jako AUKUS, bez konsultacji z sojusznikami z UE, zwłaszcza w odniesieniu do ochrony praw człowieka i praw mniejszości, łagodzenia napięć na Morzu Południowochińskim i Wschodniochińskim, Hongkongu i w Cieśninie Tajwańskiej; podkreśla znaczenie konwencji UNCLOS jako podstawy prawnej do rozwiązywania konfliktów; ponawia swoje poparcie dla wspólnych inicjatyw w zakresie konektywności, również w ramach ogłoszonej niedawno strategii UE „Global Gateway”;

97.

z zadowoleniem przyjmuje ostatnie postępy w zakresie strategii UE dotyczącej Indo-Pacyfiku; wzywa do szybkiego i kompleksowego wdrożenia tej strategii, ponieważ leży to w interesie UE oraz promowałoby jej wartości, i podkreśla geostrategiczne znaczenie tego regionu, w którego granicach mieszczą się transatlantyccy demokratyczni przyjaciele i partnerzy obu stron, tacy jak Japonia, Korea Południowa, Australia i Nowa Zelandia, a także Tajwan, oraz wzywa do wzmocnienia partnerstwa i koordynacji między UE i USA w regionie Indo-Pacyfiku; przypomina o znaczeniu umacniania strategicznych więzi z członkami ASEAN oraz Forum Wysp Pacyfiku;

98.

podkreśla, że niedemokratyczne reżimy, takie jak Chiny, w coraz większym stopniu wykorzystują technologię do kontrolowania i represjonowania swoich obywateli, ograniczając korzystanie z praw podstawowych, społecznych i politycznych; wzywa do zacieśnienia współpracy UE-USA w zakresie rozwoju technologii ukierunkowanej na człowieka, która szanuje prywatność i ogranicza uprzedzenia i dyskryminację;

99.

stwierdza, że nabywanie przez Chiny własności intelektualnej i postępy technologiczne osiągnięte przez czołowe ośrodki badawcze często są wykorzystywane do osiągania przez ten kraj własnych celów wojskowych, dlatego podkreśla, że UE powinna pracować nad stworzeniem długoterminowej strategii mającej na celu przeciwdziałanie realizowanej przez Chiny strategii fuzji wojskowo-cywilnych w Europie;

100.

uznaje, że UE i USA powinny koordynować działania w kwestiach, w których działania Chin są sprzeczne z euroatlantyckimi interesami w obszarze bezpieczeństwa; podkreśla, że priorytetowo należy traktować wyzwania w dziedzinie cyberbezpieczeństwa, bezpieczeństwa hybrydowego, technologii przełomowych i powstających, przestrzeni kosmicznej, kontroli zbrojeń i nieproliferacji;

101.

wyraża zaniepokojenie stosowaniem przez Chiny przymusu gospodarczego wobec państw członkowskich i państw trzecich; popiera ideę zbiorowej obrony gospodarczej poprzez współpracę z demokracjami podzielającymi te same poglądy przeciwko przymusowi gospodarczemu ze strony Chin;

102.

jest zaniepokojony bliskimi związkami między Komunistyczną Partią Chin a przemysłem w Chinach, zwłaszcza firmami ochroniarskimi; zaleca, aby państwa członkowskie przeprowadziły wewnętrzną kontrolę procedur zamówień publicznych w celu zagwarantowania, aby produkty wprowadzone do ich sieci krajowych i instytucji obrony nie zawierały technologii pochodzących z przedsiębiorstw w Chinach;

103.

apeluje o ścisłą współpracę z myślą o przygotowaniu wspólnego planu stosunków z Federacją Rosyjską i, równolegle, o wspólnym reagowaniu na szereg zagrożeń z jej strony, takich jak postępująca destabilizacja Ukrainy, Gruzji i Republiki Mołdawii, wspieranie bezprawnych rządów Aleksandra Łukaszenki na Białorusi, rola i wpływ Rosji na Bałkanach Zachodnich i na Morzu Czarnym, godne pożałowania ingerencje w procesy demokratyczne w UE i USA, w tym w wybory, finansowanie ekstremistycznych partii politycznych i rewizjonistycznych strategii politycznych, zagrożenia hybrydowe i kampanie dezinformacyjne, a jednocześnie o dążenie do selektywnej współpracy w obszarach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania transatlantyckiego, zwłaszcza w obszarze struktury kontroli zbrojeń, obejmującej Układ między Stanami Zjednoczonymi Ameryki Północnej i Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o eliminacji rakiet średniego i krótszego zasięgu, a także dyplomacji klimatycznej, ożywienia Wspólnego kompleksowego planu działania (JCPOA) i stabilizacji sytuacji w Afganistanie; z zadowoleniem przyjmuje podjętą przez obecną administrację USA decyzję o przedłużeniu obowiązywania nowego układu o ograniczeniu zbrojeń strategicznych; podkreśla potrzebę ożywienia rozmów w sprawie kontroli zbrojeń między kluczowymi światowymi podmiotami, takimi jak USA i Rosja, które mają bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo europejskie, a także włączenia Chin do przyszłych negocjacji w sprawie kontroli zbrojeń; podkreśla potrzebę pilnej przebudowy konwencjonalnej struktury kontroli zbrojeń w celu ograniczenia wyścigu zbrojeń i możliwości zaistnienia nieprzewidzianych wydarzeń; z zadowoleniem przyjmuje gotowość administracji Bidena do wznowienia dialogu i negocjacji z Rosją oraz popiera plan UE i USA dotyczący nawiązania dialogu na wysokim szczeblu między UE a USA na temat Rosji; jest zdania, że UE i jej państwa członkowskie powinny aktywnie wspierać poszukiwanie dróg dalszego dialogu i przyczyniać się do odbudowy wzajemnego zaufania; podkreśla znaczenie równoległego dialogu ze społeczeństwem obywatelskim i wspierania organizacji społeczeństwa obywatelskiego w Rosji, które dążą do pogłębienia dialogu na temat pluralizmu politycznego, upodmiotowienia i uzasadnionych demokratycznych aspiracji narodu rosyjskiego;

104.

uważa, że UE i USA muszą koordynować swoje dwutorowe podejście do odstraszania i dialogu z Rosją w ramach parametrów uzgodnionych na szczytach w Walii i Warszawie;

105.

wzywa UE i USA do szybkiego i zdecydowanego przeciwdziałania destrukcyjnym działaniom rosyjskich służb wywiadowczych na terytorium UE; zaleca, by państwa członkowskie zacieśniły współpracę kontrwywiadowczą i wymianę informacji;

106.

wzywa wiceprzewodniczącego / wysokiego przedstawiciela i Radę do opracowania nowego strategicznego podejścia do stosunków UE z Rosją, które musi lepiej wspierać społeczeństwo obywatelskie, zacieśniać kontakty międzyludzkie z obywatelami Rosji, wyznaczać jasne granice współpracy z rosyjskimi podmiotami państwowymi, wykorzystywać standardy technologiczne i otwarty internet do wspierania wolnych przestrzeni i ograniczania technologii opresyjnych oraz okazywać solidarność ze wschodnimi partnerami UE, w tym w kwestiach bezpieczeństwa i pokojowego rozwiązywania konfliktów; podkreśla, że jakikolwiek dialog między UE i USA a Rosją musi opierać się na poszanowaniu prawa międzynarodowego i praw człowieka;

107.

podkreśla znaczenie współpracy i koordynacji między USA a UE w odniesieniu do kontynentu afrykańskiego, jego różnych regionów i krajów oraz wzywa do takiej współpracy i koordynacji w celu zapewnienia zrównoważonego rozwoju oraz promowania bezpieczeństwa, stabilności i dobrobytu; podkreśla pilną potrzebę silnego i sprawiedliwego partnerstwa między USA, UE i Afryką, uwzględniającego wyzwania, jakim są zmiana klimatu i jej skutki demograficzne, utrata różnorodności biologicznej, eksploatacja przez Chiny zasobów naturalnych Afryki, zrównoważony rozwój społeczno-gospodarczy, edukacja, cyfryzacja, praworządność, promowanie demokracji oraz utrwalenie praw człowieka, społeczeństwa obywatelskiego i równouprawnienia płci; uważa, że wszelka pomoc w zakresie bezpieczeństwa powinna opierać się na podejściu opartym na bezpieczeństwie ludzi i potrzebach ludności lokalnej, być w pełni zgodna z prawem międzynarodowym i obejmować stabilne mechanizmy odpowiedzialności oraz nadzoru demokratycznego i parlamentarnego; przyjmuje z zadowoleniem zobowiązanie administracji Bidena do wzmocnienia współpracy z międzynarodową koalicją na rzecz Sahelu; wzywa USA i UE do prowadzenia wspólnych działań w odpowiedzi na wzrost brutalnego ekstremizmu, terroryzmu ISIS i podmiotów powiązanych z Al-Kaidą oraz na wyzwania humanitarne, gospodarcze i związane z zarządzaniem zarówno w Sahelu, jak i ogólnie w regionie MENA (Bliski Wschód i Afryka Północna); wzywa do pogłębienia dialogu i koordynacji w zakresie stanowiska partnerów transatlantyckich wobec wyzwań stojących przed takimi krajami, jak Irak, Liban, Syria, Iran i Libia;

108.

wzywa do lepszej współpracy w regionie Arktyki, uwzględniając rosnące zainteresowanie Arktyką ze strony innych krajów, takich jak Chiny, oraz działania i zbrojenia prowadzone przez Rosję w tym regionie; z zadowoleniem przyjmuje decyzję UE i USA – czego dowodem jest oświadczenie wydane po szczycie UE-USA 15 czerwca 2021 r. – o wspólnym działaniu na rzecz zachowania Arktyki jako regionu pokoju i stabilności oraz o współpracy w ramach Rady Arktycznej;

109.

podkreśla potrzebę utrzymania i, w stosownych przypadkach, pogłębienia strukturalnych stosunków strategicznych między UE, USA i Zjednoczonym Królestwem, przez wykorzystanie naszych wspólnych wartości, interesów i wyzwań, w tym w odniesieniu do kwestii bezpieczeństwa, przy jednoczesnym zapewnieniu autonomii procesu decyzyjnego UE;

110.

ubolewa nad przejęciem przemocą Afganistanu przez talibówpo wycofaniu się sił amerykańskich i europejskich oraz nad wynikającymi z tego powszechnymi przypadkami łamania praw człowieka, zwłaszcza w odniesieniu do dziewcząt, kobiet oraz mniejszości etnicznych i religijnych, a także nad pogłębiającym się kryzysem humanitarnym w tym kraju; podtrzymuje swoje stanowisko, że społeczność transatlantycka musi podwoić wysiłki na rzecz długotrwałego pokoju, stabilności i postępu w Afganistanie poprzez wspieranie afgańskiego społeczeństwa obywatelskiego, obrońców praw człowieka, zwłaszcza obrońców praw kobiet, działaczy politycznych, dziennikarzy, naukowców, artystów oraz innych zagrożonych grup i osób; apeluje o ustanowienie solidnego transatlantyckiego procesu koordynacji i konsultacji w celu pozyskiwania, przechowywania i dzielenia się informacjami wywiadowczymi dotyczącymi zagrożenia terrorystycznego pochodzącego z Afganistanu, zwłaszcza ze strony ISIS, Al-Kaidy i powiązanych z nimi grup; wzywa do przyjęcia skoordynowanego podejścia transatlantyckiego, łączącego potrzebę współpracy operacyjnej z talibami w celach humanitarnych i antyterrorystycznych z jasnymi warunkami przyszłych kontaktów z rządem kierowanym przez talibów, które powinny obejmować zobowiązanie do przestrzegania praw człowieka i zwalczania terroryzmu; apeluje o głęboką transatlantycką refleksję nad doświadczeniami wyniesionymi z misji w Afganistanie w celu wyciągnięcia wniosków niezbędnych dla przyszłych wysiłków na rzecz promowania stabilności, bezpieczeństwa i dobrych rządów na świecie; wzywa ponadto partnerów transatlantyckich do współpracy ze wszystkimi sąsiadami Afganistanu, mając na uwadze trudną sytuację Afgańczyków, którzy szukali tam schronienia, oraz potrzebę udzielenia im pomocy;

111.

z zadowoleniem przyjmuje wznowione zaangażowanie USA we wschodniej części Morza Śródziemnego, w szczególności dzięki ustawie o wschodniej części Morza Śródziemnego z 2019 r., która zezwala na udzielanie nowej pomocy w zakresie bezpieczeństwa dla Cypru i Grecji oraz ożywia współpracę energetyczną między podmiotami regionalnymi; z zadowoleniem przyjmuje decyzję UE i USA – czego dowodem jest oświadczenie wydane po szczycie UE-USA 15 czerwca 2021 r. – o ścisłej współpracy na rzecz trwałej deeskalacji we wschodniej części Morza Śródziemnego, gdzie rozbieżności powinny być rozstrzygane w drodze dialogu prowadzonego w dobrej wierze i zgodnie z międzynarodowym prawem morza; popiera oświadczenie UE i USA, że zamierzają one dążyć do nawiązania z demokratyczną Turcją stosunków opartych na współpracy i wzajemnych korzyściach;

112.

popiera ściślejszą współpracę z USA i krajami Ameryki Łacińskiej w promowaniu multilateralizmu, wartości demokratycznych, praw człowieka i norm prawa międzynarodowego, wzrostu gospodarczego, walki z nierównościami, walki z handlem narkotykami i przestępczością zorganizowaną, we wspieraniu różnorodności biologicznej i w walce ze zmianą klimatu; podkreśla potrzebę bardziej aktywnego zaangażowania się UE i USA w kontakty z Ameryką Łacińską i regionem Karaibów jako ważnymi sojusznikami na forach międzynarodowych oraz jako partnerami strategicznymi w obronie multilateralizmu; wzywa do utworzenia „sojuszu trójkąta atlantyckiego” między UE, USA i Ameryką Łacińską, który umożliwi obu regionom wspólne osiąganie dalszych postępów w takich dziedzinach jak demokracja, bezpieczeństwo i zwalczanie nielegalnego obrotu narkotykami, walka z nierównościami i współpraca na rzecz rozwoju; w związku z tym podkreśla, jak ważne jest, by ta współpraca z USA i z krajami Ameryki Łacińskiej przełożyła się na podejmowanie wspólnych starań na rzecz wspierania opozycjonistów i dysydentów represjonowanych w różnych krajach za obronę wartości demokratycznych i ochronę praw człowieka; dlatego wzywa USA i Unię Europejską, aby współpracowały ze sobą i innymi państwami o podobnych wartościach w celu przywrócenia praw człowieka i demokracji w Wenezueli za pomocą prawdziwie wolnych, wiarygodnych, powszechnych, przejrzystych i w pełni demokratycznych wyborów, a także poprzez wsparcie prawowitych sił politycznych uznanych przez Parlament Europejski; ponownie podkreśla swoje zaangażowanie w promowanie demokracji i praw człowieka we wszystkich krajach Ameryki Łacińskiej; wzywa do większej koordynacji między UE a USA w zakresie sankcji; ponawia swoją propozycję, aby USA i UE regularnie wymieniały się poglądami na organizowanych przez obydwie strony szczytach z krajami Ameryki Łacińskiej, tj. na szczytach UE-CELAC oraz na Szczytach Ameryk organizowanych przez Organizację Państw Amerykańskich;

113.

zwraca uwagę na znaczenie regionu Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej dla bezpieczeństwa i stabilności europejskiej, a tym samym również transatlantyckiej; wzywa zatem do pogłębienia dialogu i koordynacji w zakresie stanowiska partnerów transatlantyckich wobec regionu Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej, w tym poprzez podjęcie działań przeciwko poważnym naruszeniom praw człowieka i prawa międzynarodowego, do których dochodzi w tym regionie; wzywa USA do ponownego przystąpienia do Wspólnego kompleksowego planu działania (JCPOA) jako podstawy światowego reżimu nieproliferacji oraz deeskalacji na Bliskim Wschodzie i w regionie Zatoki Perskiej; popiera apel USA o „dłuższe i silniejsze” porozumienie nuklearne z Iranem i wzywa do współpracy transatlantyckiej w tym zakresie jako kolejnego kroku; z zadowoleniem przyjmuje decyzję USA o przedłużeniu finansowania UNRWA; wzywa do wznowienia transatlantyckich wysiłków na rzecz znaczącego ożywienia i pomyślnego zakończenia procesu pokojowego na Bliskim Wschodzie, co doprowadzi do wypracowania realnego rozwiązania polegającego na istnieniu dwóch państw; z zadowoleniem przyjmuje podpisanie i wdrożenie porozumień abrahamowych i zachęca do współpracy transatlantyckiej w celu pogłębienia tych więzi;

o

o o

114.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji oraz Wiceprzewodniczącemu Komisji i Wysokiemu Przedstawicielowi Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa, a także, tytułem informacji, Departamentowi Stanu i Kongresowi USA.

(1)  Dz.U. C 28 z 27.1.2020, s. 49.

(2)  Dz.U. C 117 E z 6.5.2010, s. 198.

(3)  Dz.U. C 65 z 19.2.2016, s. 120.

(4)  Dz.U. C 433 z 23.12.2019, s. 89.

(5)  Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0012.

(6)  Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0013.

(7)  Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0256.

(8)  https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/pl/IP_20_2391

(9)  Rezolucja Parlamentu Europejskiego z 10 czerwca 2021 r. w sprawie sprostania globalnemu wyzwaniu dotyczącemu COVID-19: skutki odstępstwa od porozumienia WTO TRIPS w odniesieniu do szczepionek, leczenia oraz sprzętu i zwiększania zdolności produkcyjnych w związku z COVID-19 w krajach rozwijających się, Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0283.


Czwartek, 7 października 2021 r.

24.3.2022   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 132/88


P9_TA(2021)0411

Sprawozdanie z wykonania dotyczące funduszy powierniczych UE oraz Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 7 października 2021 r. w sprawie sprawozdania z wykonania dotyczącego funduszy powierniczych UE oraz Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji (2020/2045(INI))

(2022/C 132/08)

Parlament Europejski,

uwzględniając art. 208, 210, 214 i 314 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

uwzględniając art. 21 Traktatu o Unii Europejskiej,

uwzględniając Kartę praw podstawowych UE,

uwzględniając rozporządzenie Rady (UE, Euratom) nr 1311/2013 z dnia 2 grudnia 2013 r. określające wieloletnie ramy finansowe na lata 2014–2020 (1),

uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 z dnia 18 lipca 2018 r. w sprawie zasad finansowych mających zastosowanie do budżetu ogólnego Unii, zmieniające rozporządzenia (UE) nr 1296/2013, (UE) nr 1301/2013, (UE) nr 1303/2013, (UE) nr 1304/2013, (UE) nr 1309/2013, (UE) nr 1316/2013, (UE) nr 223/2014 i (UE) nr 283/2014 oraz decyzję nr 541/2014/UE, a także uchylające rozporządzenie (UE, Euratom) nr 966/2012 (2),

uwzględniając rozporządzenie Rady (WE) nr 1257/96 z dnia 20 czerwca 1996 r. dotyczące pomocy humanitarnej (3),

uwzględniając budżety ogólne Unii Europejskiej na lata budżetowe 2015, 2016, 2017, 2018, 2019, 2020 i 2021,

uwzględniając komunikat Komisji z dnia 18 listopada 2011 r. w sprawie globalnego podejścia do kwestii migracji i mobilności (GPMM) (COM(2011)0743),

uwzględniając Globalne porozumienie na rzecz bezpiecznej, uporządkowanej i legalnej migracji oraz Globalne porozumienie w sprawie uchodźców, przyjęte przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 2018 r.,

uwzględniając komunikat Komisji z dnia 7 czerwca 2016 r. w sprawie ustanowienia nowych ram partnerstwa z państwami trzecimi w ramach Europejskiego programu w zakresie migracji (COM(2016)0385),

uwzględniając plan działania przyjęty podczas szczytu w Valletcie w listopadzie 2015 r.,

uwzględniając oświadczenie UE–Turcja z dnia 18 marca 2016 r.,

uwzględniając nowy Europejski konsensus w sprawie rozwoju zatytułowany „Nasz świat, nasza godność, nasza przyszłość”, opublikowany 30 czerwca 2017 r.,

uwzględniając dokument roboczy służb Komisji z dnia 30 kwietnia 2014 r. zatytułowany „Podejście oparte na prawach, obejmujące wszystkie prawa człowieka, na rzecz unijnej współpracy rozwojowej”(SWD(2014)0152),

uwzględniając Europejski konsensus w sprawie pomocy humanitarnej z dnia 30 stycznia 2008 r.,

uwzględniając pierwotne umowy ustanawiające fundusz powierniczy EU „Bêkou”, fundusz powierniczy UE „Madad”, fundusz powierniczy UE dla Afryki i fundusz powierniczy UE dla Kolumbii oraz ich zmienione umowy ustanawiające z grudnia 2020 r.,

uwzględniając decyzję Komisji C(2015)9500 z dnia 24 listopada 2015 r. w sprawie koordynacji działań Unii i państw członkowskich przy użyciu mechanizmu koordynacji – Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji (4), zmienioną decyzjami Komisji C(2016)0855 z dnia 10 lutego 2016 r. (5) i C(2017)2293 z dnia 18 kwietnia 2017 r., (6) C(2018)1500 z dnia 14 marca 2018 r. (7) i C(2018)4959 z dnia 24 lipca 2018 r. (8),

uwzględniając czwarte sprawozdanie roczne Komisji w sprawie Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji z 30 kwietnia 2020 r. (COM(2020)0162), a także jej poprzednie sprawozdania,

uwzględniając 7. sprawozdanie na temat wyników funduszu powierniczego UE „Madad”,

uwzględniając sprawozdania specjalne Europejskiego Trybunału Obrachunkowego pt. „Unijny fundusz powierniczy »Bêkou« na rzecz Republiki Środkowoafrykańskiej – pomimo pewnych niedociągnięć początki budzą nadzieję” (nr 11/2017), „Instrument Pomocy dla Uchodźców w Turcji: przydatne wsparcie, lecz konieczne są dalsze usprawnienia, aby zapewnić lepsze wykorzystanie środków” (nr 27/2018) oraz „Kryzysowy fundusz powierniczy UE dla Afryki – narzędzie elastyczne, lecz niewystarczająco ukierunkowane”(nr 32/2018),

uwzględniając decyzje Komisji o przedłużeniu funduszy powierniczych UE do grudnia 2021 r. zgodnie z art. 234 rozporządzenia finansowego oraz stanowiska Parlamentu w sprawie projektów decyzji o przedłużeniu,

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 18 kwietnia 2018 r. w sprawie wdrażania unijnych instrumentów finansowania zewnętrznego: przegląd śródokresowy w 2017 r. i przyszła struktura na okres po roku 2020 (9),

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 17 kwietnia 2018 r. w sprawie wdrażania Instrumentu Finansowania Współpracy na rzecz Rozwoju, Instrumentu Pomocy Humanitarnej oraz Europejskiego Funduszu Rozwoju (10),

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 13 września 2016 r. w sprawie funduszu powierniczego UE dla Afryki: skutki dla rozwoju i pomocy humanitarnej (11),

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 25 marca 2021 r. w sprawie nowej strategii UE–Afryka – partnerstwo na rzecz zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu,

uwzględniając swoje rezolucje z dnia 20 stycznia 2021 r. w sprawie realizacji wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa – sprawozdanie roczne za 2020 r. (12), z dnia 18 maja 2017 r. w sprawie strategii UE na rzecz Syrii (13), z dnia 6 października 2016 r. w sprawie Syrii (14), z dnia 24 listopada 2016 r. w sprawie sytuacji w Syrii (15), z dnia 6 lipca 2016 r. w sprawie stanowiska Rady dotyczącego projektu budżetu korygującego nr 2/2016 Unii Europejskiej na rok budżetowy 2016: Uwzględnienie w budżecie nadwyżki za rok budżetowy 2015 (16),

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 13 marca 2019 r. w sprawie sprawozdania Komisji za rok 2018 dotyczącego Turcji (17), z dnia 12 grudnia 2018 r. dotycząca stanowiska Rady w sprawie drugiego projektu budżetu Unii Europejskiej na rok budżetowy 2019 (18), z dnia 4 lipca 2018 r. w sprawie stanowiska Rady dotyczącego projektu budżetu korygującego nr 3/2018 Unii Europejskiej na rok budżetowy 2018, sekcja 3 – Komisja: Rozszerzenie Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji (19),

uwzględniając projekt budżetu korygującego nr 5/2020 (20) oraz towarzyszącą mu decyzję w sprawie uruchomienia marginesu na nieprzewidziane wydatki w 2020 r. w celu kontynuowania pomocy humanitarnej dla uchodźców w Turcji (21),

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 19 maja 2021 r. w sprawie sprawozdań Komisji dotyczących Turcji za lata 2019–2020 (22),

uwzględniając decyzje Komisji z 2019 r. i 2020 r. o przedłużeniu funduszu powierniczego „Madad” do 14 grudnia 2021 r. zgodnie z art. 234 rozporządzenia finansowego,

uwzględniając zobowiązania UE i jej państw członkowskich na rzecz zaradzenia kryzysowi syryjskiemu i wspierania ludności Syrii podjęte na konferencjach w Londynie i Brukseli w latach 2016–2021,

uwzględniając ocenę śródokresową Komisji z 2018 r. i regularne sprawozdania na temat wyników funduszu powierniczego „Madad”,

uwzględniając rozporządzenie Rady (WE) nr 1257/96 z dnia 20 czerwca 1996 r. dotyczące pomocy humanitarnej (23), wniosek z dnia 14 czerwca 2018 r. dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego Instrument Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej (ISWMR – „Globalny wymiar Europy”) na lata 2021–2027 (COM(2018)0460) oraz wniosek z dnia 14 czerwca 2018 r. dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego Instrument Pomocy Przedakcesyjnej (IPA III) na lata 2021–2027 (COM(2018)0465),

uwzględniając art. 54 Regulaminu, art. 1 ust. 1 lit. e) decyzji Konferencji Przewodniczących z dnia 12 grudnia 2002 r. w sprawie procedury udzielania zgody na sporządzenie sprawozdań z własnej inicjatywy i załącznik 3 do tej decyzji,

uwzględniając wspólne obrady Komisji Spraw Zagranicznych, Komisji Rozwoju i Komisji Budżetowej na podstawie art. 58 Regulaminu,

uwzględniając sprawozdanie Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych oraz Komisji Kontroli Budżetowej,

uwzględniając sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych, Komisji Rozwoju i Komisji Budżetowej (A9-0255/2021),

A.

mając na uwadze, że od 2014 r. zostały ustanowione cztery fundusze powiernicze UE, gdyż istniało zapotrzebowanie na elastyczne i szybkie instrumenty, które zapewnią spójną i wzmocnioną pomoc w odpowiedzi na kryzysy: fundusz powierniczy „Bêkou”, ustanowiony 15 lipca 2014 r. w celu wspierania wszelkich aspektów wychodzenia przez Republikę Środkowoafrykańską z kryzysu i jej wysiłków na rzecz odbudowy; fundusz „Madad”, regionalny fundusz powierniczy Unii Europejskiej w odpowiedzi na kryzys w Syrii, ustanowiony 15 grudnia 2014 r. w celu umożliwienia łączenia i dostosowywania zasobów i reagowania na szczeblu regionalnym; fundusz powierniczy UE dla Afryki, kryzysowy fundusz powierniczy na rzecz stabilności oraz eliminowania przyczyn migracji nieuregulowanej i wysiedleń w Afryce, ustanowiony 12 listopada 2015 r.; fundusz powierniczy dla Kolumbii, ustanowiony 12 grudnia 2016 r., aby ułatwić wdrażanie porozumienia pokojowego na wczesnym etapie odbudowy i stabilizacji po konflikcie;

B.

mając na uwadze, że wraz ze zmianą rozporządzenia finansowego w 2018 r. wprowadzono przepisy wzmacniające w pewnym stopniu uprawnienia kontrolne Parlamentu w przypadku ustanawiania nowych funduszy powierniczych UE lub przedłużania istniejących; mając na uwadze, że przepisy te są nadal zbyt ograniczone, aby zapewnić pełną kontrolę demokratyczną ze strony Parlamentu i pełną kontrolę ze strony Parlamentu jako władzy budżetowej zgodnie z Traktatami;

C.

mając na uwadze, że w 2020 r. Parlament wydał głównie pozytywne opinie w sprawie wniosków dotyczących przedłużenia funduszy powierniczych UE do końca 2021 r., lecz wyraził jednocześnie zaniepokojenie brakiem przejrzystości w realizacji projektów, szczególnie projektów związanych z zarządzaniem granicami i migracjami, a także postawił warunek, w przypadku funduszu powierniczego dla Afryki, zapewnienia obowiązkowych gwarancji poszanowania podstawowych praw człowieka we wszystkich finansowanych projektach;

D.

mając na uwadze, że ustanowienie zarówno funduszy powierniczych, jak i Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji było uzasadnione potrzebą elastycznego i szybkiego reagowania ad hoc, co nie było możliwe w klasycznych ramach instytucjonalnych oraz przy ograniczonej elastyczności i ograniczonych zasobach dostępnych w budżecie UE; mając na uwadze, że nowe zewnętrzne ramy finansowe UE (Instrument Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej (ISWMR) – „Globalny wymiar Europy”) powinny wyeliminować ograniczenia powodujące konieczność uruchamiania funduszy powierniczych, aby reagować szybciej i elastyczniej na konkretne kryzysy; mając na uwadze, że instrumenty pozabudżetowe, takie jak fundusze powiernicze UE, a także nadzwyczajne narzędzia, takie jak Instrument Pomocy dla Uchodźców w Turcji, zagrażają zasadom demokratycznej rozliczalności, przejrzystości i należytego zarządzania finansami oraz podważają rolę Parlamentu Europejskiego, a także integralność i jedność budżetu UE; mając na uwadze, że nie skonsultowano się z Parlamentem w sprawie ustanowienia tych instrumentów pozabudżetowych; mając na uwadze wkład Europejskiego Funduszu Rozwoju (EFR) do funduszu powierniczego UE dla Afryki i funduszu powierniczego „Bêkou”, co oznacza, że Parlament w ogóle nie był zaangażowany w ustanowienie tych dwóch funduszy powierniczych; mając na uwadze, że ewentualne zaangażowanie Parlamentu ograniczało się do sprzeciwu wobec projektu decyzji wykonawczych w sprawie umów ustanawiających fundusz „Madad” i Fundusz Powierniczy UE dla Kolumbii;

E.

mając na uwadze, że, ustanawiając fundusz powierniczy UE, Komisja musi uzasadnić jego wartość dodaną, widoczność, komplementarność z innymi instrumentami finansowymi UE oraz zgodność z celami politycznymi, a także mając na uwadze, że zasadnicze znaczenie ma zagwarantowanie stałego monitorowania i oceny wykorzystania funduszy w celu zapewnienia, aby ich skutki zawsze były zgodne z prawem, podstawowymi wartościami i celami UE;

F.

mając na uwadze, że zgodnie z rozporządzeniem finansowym fundusze powiernicze UE powinny podlegać corocznej zewnętrznej i niezależnej kontroli, a Komisja ma prawo do zawieszenia umowy w sprawie finansowania w przypadku naruszenia przez państwo partnerskie obowiązku poszanowania praw człowieka, zasad demokratycznych i praworządności oraz w poważnych przypadkach korupcji; mając na uwadze, że Europejski Trybunał Obrachunkowy w swoich sprawozdaniach specjalnych w sprawie funduszy powierniczych UE zalecił Komisji usprawnienie koordynacji działań darczyńców („Bêkou”), usunięcie uchybień we wdrażaniu, zwiększenie wydajności i ukierunkowania działania (Afryka) oraz lepsze wykorzystanie środków (Turcja);

G.

mając na uwadze, że według szacunków Komisji istnieją znaczne potrzeby humanitarne związane z uchodźcami wykraczające poza zakres Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji;

H.

mając na uwadze, że Parlament, uznając wartość dodaną funduszy powierniczych i Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji, wielokrotnie wyrażał potrzebę wzmocnienia kontroli parlamentarnej nad nimi i większego zaangażowania w przygotowanie i negocjowanie przyszłych funduszy powierniczych UE oraz przedłużenia istniejących funduszy tego typu i innych instrumentów finansowych w dziedzinie działań zewnętrznych; mając na uwadze, że Parlament wezwał Komisję do lepszego informowania o funduszach powierniczych UE i zauważył, że regularne, oparte na liczbach informacje na temat wdrażania funduszy powierniczych są niezbędne, aby umożliwić Parlamentowi sprawowanie demokratycznego nadzoru i demokratycznej kontroli;

I.

mając na uwadze, że największa część wkładu do funduszy powierniczych UE pochodzi obecnie z samego budżetu UE, natomiast wkłady państw członkowskich stanowią bardzo niewielką część ich budżetów ogółem; mając na uwadze, że wkłady państw członkowskich na rzecz Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji nie są dobrowolne, opierają się na kluczu wkładów opartych na DNB i są bezpośrednio uwzględnione w budżecie Unii jako zewnętrzne dochody przeznaczone na określony cel zgodnie z art. 21 ust. 2 lit. b) rozporządzenia finansowego; mając na uwadze, że w przypadku funduszy powierniczych UE wkłady państw członkowskich nie są włączane do budżetu Unii zgodnie z art. 187 ust. 6 rozporządzenia finansowego;

J.

mając na uwadze, że w oświadczeniu UE–Turcja z marca 2016 r. oraz w umowie o readmisji między UE a Turcją szczególną uwagę poświęcono zapobieganiu nielegalnej migracji nowymi szlakami morskimi i lądowymi, rozbijaniu sieci przemytniczych, kontrolowaniu granic Turcji i przyjmowaniu osób powracających w sposób niedyskryminujący;

K.

mając na uwadze, że głównym celem unijnej polityki w dziedzinie współpracy na rzecz rozwoju jest zmniejszenie, a docelowo likwidacja ubóstwa, zgodnie z art. 208 TFUE; mając na uwadze, że Konsensus europejski w sprawie rozwoju w dalszym ciągu stanowi doktrynalne ramy unijnej polityki rozwoju, a Konsensus europejski w sprawie pomocy humanitarnej potwierdza podstawowe zasady pomocy humanitarnej; mając na uwadze, że UE i jej partnerzy w obszarze pomocy humanitarnej muszą być w stanie zapewnić pomoc i ochronę stosownie do potrzeb i z poszanowaniem zasad neutralności, bezstronności, humanitaryzmu i niezależności działań humanitarnych; mając na uwadze, że środki pochodzące ze źródeł oficjalnej pomocy rozwojowej (ODA) należy przeznaczać na rozwój gospodarczy, ludzki i społeczny, w szczególności na zapewnienie dostępu do wysokiej jakości edukacji, budowanie lokalnej odporności, w tym związanej ze zmianą klimatu, oraz operacje utrzymywania pokoju w celu dostarczania pomocy rozwojowej lub humanitarnej, ze szczególnym uwzględnieniem wyzwań rozwojowych określonych w decyzji w sprawie funduszu powierniczego;

L.

mając na uwadze, że na mocy umowy ustanawiającej fundusz powierniczy dla Afryki projekty zarządzania granicami w Libii wyraźnie objęto zakresem mandatu funduszu powierniczego UE, a także rozporządzenia w sprawie Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa (ENI); mając na uwadze, że od lipca 2017 r. z funduszu powierniczego dla Afryki przeznaczono prawie 90 mln EUR na szkolenie, wyposażenie i wsparcie zdolności libijskiej straży przybrzeżnej oraz 49 mln EUR na poprawę warunków w ośrodkach detencyjnych, w których przebywają osoby powracające; mając na uwadze, że umowa ustanawiająca fundusz powierniczy wyraźnie stanowi, iż fundusz powierniczy będzie finansował działania przyczyniające się do poprawy wszystkich aspektów zarządzania migracją zgodnie z globalnym podejściem do migracji i mobilności, w tym do powstrzymywania migracji nieuregulowanej i zapobiegania jej oraz do walki z handlem ludźmi; mając jednak na uwadze zarzuty, jakoby w kontekście działań libijskiej straży przybrzeżnej dochodziło do łamania praw człowieka;

M.

mając na uwadze, że w 2020 r. Parlament uznał, że przedłużenie funduszu powierniczego dla Afryki wymaga zapewnienia obowiązkowych gwarancji poszanowania praw człowieka we wszystkich projektach, które otrzymały finansowanie, ze szczególnym uwzględnieniem zarządzania migracjami, a także ustanowienia tych gwarancji, jeśli uzasadnione będzie stworzenie nowego funduszu powierniczego w przyszłości;

N.

mając na uwadze, że w ramach regionalnego funduszu powierniczego Unii Europejskiej w odpowiedzi na kryzys w Syrii (funduszu „Madad”) uruchomiono 2,3 mld EUR, w tym z dobrowolnych wkładów 21 państw członkowskich UE, Turcji i Zjednoczonego Królestwa; mając na uwadze, że programy finansowane z tego funduszu dotyczą przede wszystkim edukacji, źródeł utrzymania, zdrowia, ochrony i wody, przynoszą korzyści uchodźcom, osobom wewnętrznie przesiedlonym i społecznościom lokalnym i wspierają ponad 7 milionów beneficjentów; mając na uwadze, że w miarę przedłużania się wojny domowej w Syrii fundusz „Madad” coraz bardziej łączył pomoc humanitarną z rozwojową i był w większym stopniu ukierunkowany na wzmacnianie systemów wspierających wysiłki państw przyjmujących i ich zdolności do reagowania na ten przedłużający się kryzys, w szczególności pod względem świadczenia usług publicznych w Iraku, Jordanii i Libanie;

O.

mając na uwadze, że z oceny funduszu „Madad” wynika, że w jego ramach projekty uruchamia się stosunkowo szybciej niż w przypadku standardowych procedur Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Instrumentu Pomocy Przedakcesyjnej; mając na uwadze, że fundusz „Madad” osiągnął też efekt skali dzięki projektom na dużą skalę o średniej wartości 20 mln EUR i średnim okresie wdrażania około 30 miesięcy;

P.

mając na uwadze, że Instrument Pomocy dla Uchodźców w Turcji różni się od funduszy powierniczych UE, głównie dlatego że jest zapisany w budżecie Unii;

Q.

mając na uwadze, że według Komisji Instrument Pomocy dla Uchodźców w Turcji ma na celu koordynację istniejących instrumentów finansowych UE, tak aby były one uruchamiane spójnie i wspólnie w celu zaspokajania potrzeb uchodźców;

I.    Uwagi ogólne

Aspekty budżetowe

1.

zauważa, że do dnia 31 grudnia 2020 r. całkowita kwota zobowiązań na rzecz wszystkich funduszy powierniczych UE wynosiła 7 691 mln EUR, przy czym wkład z budżetu UE wynosił 3 170 mln EUR, z czego 3 534 mln EUR pochodziło z Europejskiego Funduszu Rozwoju (EFR), a 988 mln EUR – ze zobowiązań państw członkowskich i innych darczyńców; zauważa również, że do tego samego dnia fundusze powiernicze zakontraktowały 7 141 mln EUR i wypłaciły 4 869 mln EUR; zauważa ponadto, że do dnia 31 grudnia 2020 r. wskaźnik wykorzystania środków na zobowiązania dla wszystkich funduszy powierniczych wyniósł 98 % (w przypadku funduszu „Madad” było to ponad 95 % dostępnych środków na zobowiązania, funduszu „Bêkou” – 99 %, funduszu powierniczego dla Afryki – 99 %, a funduszu powierniczego dla Kolumbii – 94 %), natomiast ogólny wskaźnik wykorzystania środków na płatności wyniósł 63 % (w przypadku funduszu powierniczego dla Afryki było to 62 %, funduszu „Bêkou” – 66 %, funduszu powierniczego dla Kolumbii – 52 % i funduszu „Madad” – 64 %);

2.

przypomina, że Instrument Pomocy dla Uchodźców w Turcji obejmuje dwie transze po 3 mld EUR każda; ubolewa nad tym, że inaczej niż w przypadku pierwszej transzy na lata 2016–2017, w której udział budżetu UE wynosił 1 mld EUR, a państw członkowskich – 2 mld, w przypadku drugiej transzy 2018–2019 proporcje wkładów zostały odwrócone ze szkodą dla istniejących projektów Unii;

3.

przypomina, że w przypadku pierwszej transzy Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji wkład z IPA II stanowił 52,4 %, pomocy humanitarnej 46,6 %, Instrumentu na rzecz Przyczyniania się do Bezpieczeństwa i Pokoju 0,7 %, a Instrumentu Finansowania Współpracy na rzecz Rozwoju 0,3 %, natomiast w przypadku drugiej transzy wkład z IPA II stanowił 64,5 %, a pomocy humanitarnej 35,5 %;

4.

zauważa, że do końca 2020 r. 36,6 % przydziału pierwszej transzy Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji wykorzystano w ramach zarządzania bezpośredniego, a 63,4 % w ramach zarządzania pośredniego (z czego ponad cztery piąte przez organizacje międzynarodowe); zauważa ponadto, że w przypadku drugiej transzy zarządzanie bezpośrednie stanowiło 32,1 % (100 % przez Komisję Europejską), a pośrednie 67,9 % (z czego trzy czwarte przez organizacje międzynarodowe);

5.

zauważa ponadto, że organizacje międzynarodowe były największymi podmiotami wdrażającymi fundusze powiernicze UE (36,8 %), wyprzedzając Komisję Europejską (35,7 %), agencje państw członkowskich (24,2 %) i organy służby publicznej (3,4 %);

Zaangażowanie Parlamentu w podejmowanie decyzji, monitorowanie wyników, sprawozdawczość i ocenę

6.

zauważa, że przewodniczący komisji i odpowiedni posłowie otrzymali status obserwatorów na posiedzeniach rad strategicznych funduszy powierniczych i w komitecie sterującym Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji; ubolewa, że ich status nie został formalnie odzwierciedlony w umowach ustanawiających fundusze powiernicze; zdecydowanie nalega, aby zaproszenia na posiedzenia rad uwzględniały oficjalny kalendarz Parlamentu oraz aby wszystkie istotne informacje i dokumenty, które mają być omawiane na posiedzeniach rad, były przekazywane z odpowiednim wyprzedzeniem przed posiedzeniami w celu umożliwienia czynnego udziału posłów i pracowników sekretariatu;

7.

ubolewa nad ograniczoną rolą Parlamentu w procesie decyzyjnym, nadzorze i kontroli wkładu Unii w fundusze powiernicze UE i przypomina, że istniejące rozwiązania prawne, regulacyjne i budżetowe należało w pełni wykorzystać przed utworzeniem lub przedłużeniem funduszy powierniczych UE, które powinny pozostać instrumentem stosowanym w ostateczności; przywołuje swoje wcześniejsze wnioski, które pozostają bez odpowiedzi, i przypomina, że Parlament powinien być reprezentowany na posiedzeniach komitetów operacyjnych i powinien móc monitorować ich działalność, a także wzywa Komisję do udzielania w odpowiednim czasie szczegółowych informacji na temat decyzji podjętych w tych komitetach; uważa, że Parlament musi w pełni wykorzystywać swoje uprawnienia w zakresie kontroli wdrażania i kontroli budżetowej oraz zapewnić, by podejmowane przez UE decyzje finansowe i związane z nimi przydziały były zgodne z unijnymi zasadami legalności i należytego zarządzania finansami, co zapewniłoby demokratyczną legitymację i rozliczalność działań UE;

8.

odnotowuje wysiłki Komisji na rzecz ścisłego monitorowania i oceny interwencji oraz tworzenia zasobów informacji na temat działań funduszy powierniczych i Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji za pośrednictwem specjalnego zestawu sprawozdań; domaga się wzmocnienia tych wysiłków na rzecz osiągnięcia większej przejrzystości przez publikowanie na stronach internetowych funduszy powierniczych i Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji odpowiednich danych, w tym szczegółowych informacji o finansowanych projektach i rezultatach osiągniętych w realizacji wyznaczonych celów; podkreśla, że dostępność, szczegółowość, kompletność i spójność merytoryczna takich sprawozdań mogą niezmiernie ułatwić Parlamentowi jako organowi władzy budżetowej odpowiednią ocenę wdrażania;

9.

zauważa, że informacje na temat zaangażowania organizacji społeczeństwa obywatelskiego zostały udostępnione w sprawozdaniach rocznych funduszu powierniczego dla Afryki za lata 2019 i 2020; ubolewa, że informacje te nie są dostępne otwarcie ze względu na małą przejrzystość podwykonawstwa; zauważa, że w miarę możliwości informacje takie należy rozbić na poziomie projektu z uwzględnieniem należycie uzasadnionych wymogów w zakresie poufności i bezpieczeństwa;

10.

ubolewa nad tym, że komunikat Komisji o zamiarze przedłużenia funduszy powierniczych UE oraz oceny niektórych z nich pojawiły się późno, przez co Parlament nie mógł na czas wyciągnąć pełnych i precyzyjnych wniosków w przypadku funduszu powierniczego dla Afryki, a to z kolei ograniczyło demokratyczny nadzór i rozliczalność;

11.

ponownie nalega, aby przedłużenie funduszy powierniczych UE do grudnia 2021 r. zaaprobowane przez Parlament miało głównie charakter techniczny w celu umożliwienia płynnego przejścia do nowych WRF i skutecznego zawierania umów oraz wykorzystania już przydzielonych środków; podkreśla zapewnienia Komisji, że przedłużenie tych funduszy miało na celu zapewnienie trwałej podstawy prawnej spłaty zobowiązań podjętych w WRF na lata 2014–2020 oraz że na podstawie ISWMR – „Globalny wymiar Europy” i IPA III nie będą podejmowane żadne nowe zobowiązania dotyczące funduszy powierniczych UE;

12.

podkreśla, że w swoich sprawozdaniach Komisja powinna zilustrować komplementarność różnych instrumentów finansowych przeznaczonych dla obszarów objętych funduszami powierniczymi UE i Instrumentem Pomocy dla Uchodźców w Turcji, w tym Europejskim planem inwestycji zewnętrznych, a także przedstawić wytworzoną wartość dodaną;

II.    Ocena poszczególnych funduszy powierniczych i Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji

Bêkou

13.

uważa, że fundusz powierniczy „Bêkou” częściowo przyczynił się do zaradzenia sytuacji w Republice Środkowoafrykańskiej, a także do podejścia opartego na powiązaniu potrzeb rozwojowych i humanitarnych w Republice Środkowoafrykańskiej;

14.

ponadto odwołuje się do wniosków delegacji Komisji Rozwoju PE do Republiki Środkowoafrykańskiej z lutego 2018 r., w których zauważono, że fundusz powierniczy „Bêkou” jest widoczny i wydaje się dobrze postrzegany w tym kraju, a projekty odpowiednio zaspokajają potrzeby związane z odbudową, zapewnieniem środków do życia i rozwojem w dłuższej perspektywie czasowej, przynajmniej na skalę lokalną i mniejszą;

15.

podkreśla wnioski Europejskiego Trybunału Obrachunkowego opublikowane w sprawozdaniu specjalnym z 2017 r., w którym stwierdzono, że fundusz powierniczy „Bêkou” zasługuje ogólnie na pozytywną ocenę i pozwolił na zgromadzenie środków pomocowych, ale dołączyło do niego niewielu darczyńców, oraz że większość jego projektów przyniosła spodziewane rezultaty i zapewniła większą widoczność działań UE; wskazuje jednak, że w sprawozdaniu zalecono lepsze określenie zakresu interwencji oraz usprawnienie koordynacji działań darczyńców, procedur wyboru projektów, monitorowania i pomiaru wyników, a także optymalizację kosztów i większą przejrzystość w wyborze organizacji wdrażających; zauważa, że w komitecie operacyjnym państwa członkowskie są reprezentowane przez własne krajowe agencje rozwoju, które są również wybierane jako podmioty realizujące projekty, i wyraża zaniepokojenie, że może to prowadzić do potencjalnego konfliktu interesów przy wyborze projektów przez komitet operacyjny;

16.

zauważa, że z powodu kryzysu humanitarnego, ubóstwa i nowych wyzwań w zakresie bezpieczeństwa w Republice Środkowoafrykańskiej dalsze wsparcie unijne będzie wymagać właściwie ukierunkowanych programów, a w stosownych przypadkach elastycznego wsparcia UE w ramach ISWMR – „Globalny wymiar Europy” w celu usprawnienia reakcji humanitarnej, zwiększenia pokoju i bezpieczeństwa, demokratyzacji i umocnienia instytucji demokratycznych oraz poszanowania praw człowieka w Republice Środkowoafrykańskiej;

17.

uważa, że pomimo interwencji UE i innych darczyńców sytuacja w kraju pozostaje niestabilna z powodu wybuchu nowych konfliktów i poważnego braku bezpieczeństwa żywnościowego;

Madad

18.

uważa, że fundusz „Madad” udowodnił swą wartość dodaną w odpowiedzi na kryzys i dla UE pod względem większej zewnętrznej rozpoznawalności i znaczenia, wzmocnionej kontroli, koordynacji i pozyskiwania funduszy z różnych źródeł w porównaniu z poziomem krajowym lub innymi kanałami międzynarodowymi; zauważa, że wydatki funduszu były zgodne z podstawami prawnymi lub z wykorzystanymi instrumentami unijnymi i ich celami; przypomina w związku z tym, że projekty finansowane w ramach funduszu powierniczego „Madad” muszą promować i chronić godność, prawa człowieka i podstawowe wolności oraz propagować włączenie społeczne i gospodarcze, w szczególności mniejszości i słabszych grup społecznych; ubolewa, że konflikt w Syrii nadal trwa, i podkreśla, że do zaspokojenia potrzeb uchodźców syryjskich, którzy nie mogą wrócić do swojego kraju w możliwej do przewidzenia przyszłości, oraz potrzeb społeczności, które ich przyjęły, w zakresie integracji i zatrudnienia w dłuższej perspektywie nadal wymagana jest długoterminowa pomoc unijna i międzynarodowa, by zagwarantować zdolność uchodźców do trwałej integracji i zatrudnienia w sposób spójny ze społecznościami przyjmującymi; zwraca uwagę, że na obszarach Syrii narażonych na konflikty nie jest obecnie możliwa trwała odbudowa;

19.

zauważa, że w strategicznym sprawozdaniu z oceny śródokresowej z października 2018 r. stwierdzono, że fundusz powierniczy „Madad” był opłacalnym funduszem na wielką skalę, gdyż docierał do dużej liczby beneficjentów po stosunkowo niskich kosztach i umożliwił UE elastyczne działanie;

20.

z zadowoleniem przyjmuje szybką i elastyczną reakcję funduszu powierniczego mającą na celu wsparcie krajów i społeczności partnerskich w czasie pandemii koronawirusa, pokazującą aktywne zaangażowanie w dostosowywanie i zmianę ukierunkowania działań, nie tylko w dziedzinie zdrowia, ale również w innych obszarach, takich jak źródła utrzymania, ochrona, edukacja lub spójność społeczna w Libanie, Iraku, Turcji i Jordanii;

21.

podkreśla znaczenie stałego wspierania uchodźców, osób wewnętrznie przesiedlonych i społeczności przyjmujących znajdujących się w trudnej sytuacji, w tym w szerzej rozumianym regionie, dotkniętych trwającym konfliktem, poprzez połączenie bardziej długoterminowego, przewidywalnego, w pełni przejrzystego i szybko udostępnianego finansowania w ramach instrumentów ustanowionych w wieloletnich ramach finansowych (WRF) na lata 2021–2027 oraz potencjalnych wkładów państw członkowskich jako zewnętrznych dochodów przeznaczonych na określony cel, z uwzględnieniem wszystkich instrumentów finansowych przewidzianych w rozporządzeniu finansowym;

22.

przypomina o bezbronności społeczności uchodźców palestyńskich w Syrii i w regionie oraz apeluje o nieprzerwane wsparcie dla nich oraz o objęcie ich unijnymi planami humanitarnymi i reakcją na kryzys w Syrii;

Afryka

23.

zauważa, że fundusz powierniczy dla Afryki ma charakter kryzysowy, aby pomóc w rozwiązaniu kryzysów w trzech regionach Afryki i osiągnąć długoterminowe cele stabilności i rozwoju; uważa, że fundusz powierniczy dla Afryki stanowi szybkie i elastyczne narzędzie pomagające sprostać wspólnym globalnym wyzwaniom, takim jak migracja i przymusowe wysiedlenia, skutki zmiany klimatu i kryzysy gospodarcze; podkreśla, że bezprecedensowa sytuacja wywołana pandemią COVID-19 wymagała jak najbardziej elastycznego i szybkiego działania; podkreśla jednak, że elastyczność musi zawsze łączyć się z pełną przejrzystością i rozliczalnością; uważa, że we wszystkich trzech regionach niektóre aspekty można usprawnić dzięki bardziej ukierunkowanym działaniom oraz wspieraniu pomiaru wyników i sprawozdawczości w tym zakresie;

24.

zauważa, że 78 projektów przyczyniło się do zwiększenia możliwości gospodarczych i możliwości zatrudnienia, 97 projektów zostało podjętych w celu wzmocnienia odporności, 75 projektów przeznaczono na zarządzanie migracjami, a 75 projektów przyczyniło się do poprawy zarządzania i zapobiegania konfliktom; zauważa z zaniepokojeniem, że ze względu na szczególne okoliczności zarządzanie migracjami stało się głównym przedmiotem reakcji UE w niektórych projektach; przypomina jednak, że należy utrzymać pierwotne cele, jakimi są poprawa odporności i wyeliminowanie pierwotnych przyczyn migracji;

25.

z zadowoleniem przyjmuje fakt, że fundusz powierniczy dla Afryki przyczynił się w niektórych przypadkach do realizacji podejścia opartego na powiązaniu pomocy humanitarnej, pomocy rozwojowej i działań na rzecz pokoju, co nie było możliwe w przypadku instrumentów finansowych UE w ramach poprzednich WRF; przypomina, że finansowanie funduszu powierniczego UE musi być realizowane i oceniane w oparciu o kryteria ODA oraz że wszystkie wydatki wykraczające poza ten wymóg należy finansować z innych źródeł połączonych w ramach funduszu powierniczego, i potępia wszelkie sprzeczne z celami rozwoju wykorzystanie funduszy ODA; przypomina, że zgodnie z podstawową zasadą pomoc humanitarna musi być niezależna;

26.

ubolewa, że aż 37 % środków z funduszu powierniczego UE dla Afryki przeznaczono na działania mające na celu ograniczenie i zmniejszenie skali migracji, podczas gdy mniej niż 9 % przydzielono na zwalczanie przyczyn migracji i przymusowego wysiedlania; odnotowuje, że w funduszu powierniczym dla Afryki na kanały uporządkowanej migracji przeznaczono mniej niż 1,5 % środków; przyznaje, że bezpieczeństwo ma zasadnicze znaczenie dla stabilności afrykańskich krajów partnerskich i że UE musi wspierać kraje partnerskie w eliminacji podstawowych przyczyn nielegalnej migracji, a także w zwalczaniu przemytu i handlu ludźmi;

27.

odnotowuje doniesienia o ciągłych naruszeniach praw człowieka w Libii w kontekście działań libijskiej straży przybrzeżnej; podkreśla, że wiele osób uratowanych lub przechwyconych przez straż przybrzeżną jest zawracanych i arbitralnie przetrzymywanych w Libii w strasznych warunkach; podkreśla, że zawracanie uchodźców do krajów, w których nie są oni bezpieczni, stanowi naruszenie Konwencji dotyczącej statusu uchodźców z 1951 r.; zauważa, że w kontekście kryzysowego mechanizmu tranzytowego istnieją obawy co do poszanowania praw człowieka przy realizacji projektów; odnotowuje, że w Libii nie przestrzega się zasady non-refoulement; przypomina jednak, że każda interwencja powinna zapewniać pełną ochronę życia ludzkiego, godności i praw człowieka; w związku z tym wzywa Komisję i państwa członkowskie do dokonania przeglądu działań podejmowanych wspólnie z właściwymi organami w zakresie kontrolowania morza i granic oraz zarządzania nimi, finansowanych w ramach funduszu powierniczego dla Afryki, a także do przeprowadzenia, w porozumieniu z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego, szczegółowej oceny ryzyka dotyczącego tej współpracy, aby zapewnić obiektywną ocenę poszanowania praw człowieka;

28.

podkreśla znaczenie współpracy i dialogu z partnerami lokalnymi; z zadowoleniem przyjmuje konsultacje i badania przeprowadzone w celu określenia priorytetowych potrzeb; zdecydowanie wzywa Komisję do odpowiedniego zaangażowania władz lokalnych i organizacji społeczeństwa obywatelskiego w projekty wspierane przez fundusz powierniczy dla Afryki;

29.

zauważa, że jednym z kluczowych celów funduszu powierniczego dla Afryki – jak określono w umowie ustanawiającej fundusz – jest eliminowanie pierwotnych przyczyn migracji, w szczególności przez wspieranie odporności, możliwości gospodarczych, równych szans, bezpieczeństwa i rozwoju oraz zwalczanie naruszeń praw człowieka; apeluje o położenie większego nacisku na długoterminowe cele rozwojowe, takie jak zatrudnienie, edukacja, bezpieczeństwo żywnościowe i poprawa warunków życia miejscowej ludności;

30.

zauważa, że w sprawozdaniu specjalnym nr 32/2018 Europejskiego Trybunału Obrachunkowego zwrócono uwagę na różne niedociągnięcia, w tym na niestosowanie unijnego prawa zamówień publicznych i nieprzejrzyste zarządzanie, zalecono ulepszoną procedurę wyboru projektów, szybsze tempo wdrażania i bardziej systematyczny proces monitorowania wyników obejmujący pełen zakres projektów, a także odnotowano, że ze względu na szeroki zakres funduszu często nie jest on skuteczny z powodu braku odpowiedniej kwantyfikacji potrzeb i środków, za pomocą których mógłby osiągnąć mierzalny wpływ; apeluje o uproszczenie wniosków o udzielenie zamówienia oraz lepsze informowanie o nich, aby ułatwić dostęp do finansowania UE mniejszym i lokalnym organizacjom pozarządowym;

31.

zauważa, że fundusz powierniczy dla Afryki wniósł wkład we wzmacnianie odporności i wdrażanie podejścia opartego na powiązaniu pomocy rozwojowej i humanitarnej w sytuacjach niestabilności; zauważa ponadto, że wspierał on również współpracę między różnymi zainteresowanymi stronami i umożliwiał wkład darczyńców spoza UE, co zyskało szczególne znaczenie po brexicie, a także zwiększył widoczność kwestii migracji i przymusowych wysiedleń oraz reakcji UE na ten problem; ubolewa jednocześnie, że monitorowanie wdrażania tego funduszu nie było odpowiednie, i zwraca się o uwzględnienie celów SMART (cele skonkretyzowane, mierzalne, osiągalne, realne, terminowe) w ramach logicznych projektów, a także o ustanowienie wymiernych celów na potrzeby oceny projektów;

32.

z zadowoleniem przyjmuje propozycję Komisji dotyczącą umorzenia środków pochodzących z funduszu powierniczego dla Afryki początkowo przydzielonych Erytrei, w szczególności na zamówienie na remont drogi, podczas realizacji którego wykorzystywano pracę przymusową;

Kolumbia

33.

uważa, że fundusz powierniczy dla Kolumbii udowodnił swą wartość i stanowi w obecnej sytuacji ważne narzędzie wspierania wdrażania porozumienia pokojowego między rządem Kolumbii a Rewolucyjnymi Siłami Zbrojnymi Kolumbii (FARC); zwraca uwagę, że przedłużenie funduszu powierniczego dla Kolumbii dodatkowo potwierdziło zaangażowanie UE i zapewniło bardzo potrzebne wsparcie dla kolumbijskiego procesu pokojowego; przypomina, że fundusz powierniczy dla Kolumbii został utworzony w ramach Instrumentu Finansowania Współpracy na rzecz Rozwoju i musi być dostosowany do głównego celu unijnej polityki rozwoju: „głównym celem polityki Unii w tej dziedzinie jest zmniejszenie, a docelowo, likwidacja ubóstwa”, a „przy realizacji polityk, które mogłyby mieć wpływ na kraje rozwijające się, Unia bierze pod uwagę cele współpracy na rzecz rozwoju”;

34.

podkreśla istotną rolę funduszu we wspieraniu Kolumbii w dziedzinach wszechstronnego rozwoju obszarów wiejskich i wzrostu gospodarczego; apeluje, aby podczas realizacji procesu pokojowego w Kolumbii nadal nadawać priorytetowe znaczenie w pełni przejrzystym programom finansowania i monitorowaniu w perspektywie długo- i średnioterminowej, a także o to, by programy te podlegały odpowiedniej kontroli demokratycznej i obejmowały zaangażowanie Parlamentu Europejskiego, jak również odpowiednie, przejrzyste i pluralistyczne konsultacje z zainteresowanymi stronami, zwłaszcza z lokalnym społeczeństwem obywatelskim;

35.

gratuluje Kolumbii jej wysiłków, podejmowanych pomimo własnych wyzwań związanych z wdrażaniem porozumienia pokojowego, na rzecz udzielenia pomocy dla ponad 1,7 mln wenezuelskich migrantów, którzy uciekli do Kolumbii, w szczególności poprzez przyznanie im 10-letniego statusu tymczasowej ochrony;

36.

przyjmuje z zadowoleniem udział Republiki Chile w funduszu powierniczym jako darczyńcy; zauważa, że udział partnerów regionalnych ma wysoką wartość dodaną i zwiększył zarówno uznanie na szczeblu lokalnym, jak i legitymizację zaangażowania i współpracy UE;

Instrument Pomocy dla Uchodźców w Turcji

37.

zwraca uwagę, że Turcja przyjęła największą populację uchodźców na świecie, obejmującą prawie 4 mln zarejestrowanych uchodźców z Syrii, Iraku i Afganistanu; przypomina istotną rolę Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji w przyjmowaniu uchodźców z Syrii; apeluje o dokładną ocenę oddziaływania na prawa człowieka oświadczenia UE–Turcja oraz podkreśla wagę przestrzegania przez obie strony praw podstawowych podczas jego wdrażania; jest zdania, że UE powinna nadal udzielać niezbędnego wsparcia uchodźcom syryjskim i innym uchodźcom oraz społecznościom przyjmującym w Turcji, a także zadbać o to, by rząd turecki nie był bezpośrednio zaangażowany w zarządzanie środkami i ich przyznawanie, ponieważ środki te powinny być przede wszystkim przekazywane bezpośrednio uchodźcom i społecznościom przyjmującym i zarządzane przez organizacje gwarantujące rozliczalność i przejrzystość;

38.

uważa, że unijny Instrument Pomocy dla Uchodźców w Turcji udowodnił swoją wartość jako innowacyjne narzędzie łączenia zasobów i ważny mechanizm koordynacji pomagający Turcji w szybkim reagowaniu na najpilniejsze potrzeby humanitarne i rozwojowe uchodźców i przyjmujących ich społeczności, i podkreśla, że należy zapewnić zrównoważony charakter tych działań; zauważa w związku z tym, że większość projektów wymagała przedłużenia, aby osiągnąć oczekiwany rezultat; wyraża poparcie dla tureckiego społeczeństwa obywatelskiego i przypomina godne pochwały starania podjęte przez organizacje międzynarodowe w celu realizacji tych projektów; podkreśla wartość dodaną wynikającą z zaangażowania lokalnych organizacji, ekspertów i organizacji pozarządowych, a także organizacji i ekspertów z różnych państw członkowskich we wdrażanie Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji;

39.

z zadowoleniem przyjmuje sukces pierwszej transzy Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji, w szczególności siatkę bezpieczeństwa socjalnego w sytuacjach nadzwyczajnych (ESSN) – największy projekt humanitarny zarządzany przez Komisję; wyraża zadowolenie z postępów w zakresie drugiej transzy, które ułatwiają stopniowe przejście od pomocy humanitarnej do pomocy rozwojowej;

40.

uznaje ważną rolę Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji, ponieważ dzięki niemu około 1,8 mln uchodźców otrzymało wsparcie w formie zaspokajania podstawowych potrzeb, 668 900 dzieci uchodźców otrzymało pomoc edukacyjną, a miliony uchodźców – opiekę zdrowotną i ochronę; podkreśla jednak, że w sprawozdaniu specjalnym nr 27/2018 Europejski Trybunał Obrachunkowy wskazał na niespójność w finansowaniu działań w sektorze zdrowia i edukacji oraz na jednoczesne korzystanie z różnych struktur zarządzania do finansowania podobnych do siebie projektów; ponadto w sprawozdaniu podkreślono, że można było osiągnąć większą wartość w projektach pomocy pieniężnej, i wezwano Komisję do poprawy programowania infrastruktury komunalnej i wsparcia społeczno-gospodarczego, stworzenia środowiska operacyjnego dla organizacji pozarządowych i poprawy sprawozdawczości na temat tego instrumentu; zauważa zwłaszcza wpływ COVID-19 na uchodźców i wskazuje, że Instrument Pomocy dla Uchodźców w Turcji utworzono pomimo poważnych obaw o sytuację uchodźców w Turcji pod względem praw człowieka z perspektywy międzynarodowego prawa azylowego; przypomina, że w 2020 r. Komisja zwróciła się o uruchomienie dodatkowych środków w wysokości 481,6 mln EUR w ramach marginesu na nieprzewidziane wydatki z budżetu UE, co wykracza poza pierwotnie przewidywany przydział na Instrument Pomocy dla Uchodźców w Turcji, w celu sfinansowania działań prowadzonych w ramach programu siatki bezpieczeństwa socjalnego w sytuacjach nadzwyczajnych i programu warunkowego transferu pieniężnego na rzecz edukacji;

41.

ponownie wyraża głębokie ubolewanie, że nie skonsultowano się formalnie z Parlamentem ani nie zwrócono się do niego o zatwierdzenie utworzenia lub przedłużenia tego instrumentu oraz że Parlament był zaangażowany jedynie jako jeden z organów władzy budżetowej, co podważa demokratyczną rozliczalność tego instrumentu; podkreśla, że nie należy go ponownie konfrontować z taką sytuacją;

42.

podkreśla, że w sprawozdaniu specjalnym nr 27/2018 Europejskiego Trybunału Obrachunkowego (24) wyrażono wątpliwości co do wydajności projektów humanitarnych finansowanych w ramach instrumentu, ponieważ nie oceniono w sposób konsekwentny i kompleksowy, czy koszty przewidziane w budżetach projektów są racjonalne; zauważa, że w sprawozdaniu wyrażono również obawy co do faktu, że podczas kontroli nie jest możliwe monitorowanie wszystkich projektów z zakresu pomocy humanitarnej; w związku z tym podkreśla, że brak zgody władz tureckich na udostępnienie danych beneficjentów dwóch projektów polegających na udzielaniu wsparcia w formie środków pieniężnych może budzić wątpliwości dotyczące należytego zarządzania finansami instrumentu, zwłaszcza biorąc pod uwagę gwałtowny regres Turcji w obszarze praworządności i praw podstawowych; przypomina, że należy kontrolować fundusze wdrażane przez rząd turecki i władze lokalne; zauważa, że fundusze muszą być wykorzystywane wyłącznie na zaspokojenie wszystkich fizycznych i psychicznych potrzeb uchodźców, w tym w dziedzinie mieszkania, wyżywienia, edukacji i zagwarantowania godnego poziomu życia; wzywa Komisję do usprawnienia monitorowania i do uzyskania danych beneficjentów wszystkich programów i projektów Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji; podkreśla, że aby osiągnąć pełną rozliczalność i uniknąć podwójnego finansowania, Komisja powinna udostępniać środki na podstawie celów osiągniętych przez partnerów wdrażających projekty w terenie i po ocenie wdrażania przeprowadzonej zgodnie z przepisami rozporządzenia finansowego; wzywa zatem Komisję do zapewnienia spójności celów i wdrażania Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji z ogólnymi zasadami, strategiami politycznymi i celami UE, w tym w dziedzinie demokracji, praworządności i praw człowieka, a także wyraża zaniepokojenie pogarszającą się sytuacją w zakresie tych zasad w Turcji;

43.

podkreśla znaczenie przejścia od pomocy humanitarnej do współpracy na rzecz rozwoju oraz wzywa Komisję do opracowania i wdrożenia strategii przejścia ukierunkowanej na pomoc w tworzeniu źródeł utrzymania dla uchodźców, aby sprzyjać ich samodzielności i włączeniu społecznemu w społecznościach przyjmujących; przypomina o długoterminowym celu UE polegającym na stopniowym przejmowaniu przez władze tureckie działań finansowanych przez UE przy pełnym poszanowaniu demokracji, praworządności i praw podstawowych; wzywa wszystkie strony zaangażowane w zbliżającą się wielostronną konferencję w sprawie wschodniej części basenu Morza Śródziemnego, by zajęły się tą kwestią, a także kwestiami humanitarnymi i rozwojowymi, w sposób kompleksowy;

44.

ponawia swój wniosek, aby Turcja przestrzegała zasady non-refoulement, w szczególności na granicy z Syrią, i zapewniała pełne poszanowanie praw człowieka uchodźców i ich statusu zagwarantowanych w konwencji dotyczącej statusu uchodźców z 1951 r. oraz by nie instrumentalizowała przepływów migracyjnych i nie wykorzystywała ich jako źródła szantażu wobec UE do celów politycznych; oczekuje, że Turcja wdroży w pełni i w sposób niedyskryminacyjny oświadczenie UE–Turcja z marca 2016 r. oraz umowę o readmisji między UE a Turcją; wzywa Komisję, by zapewniła ścisłe monitorowanie wprowadzenia w życie oświadczenia UE–Turcja, w tym w odniesieniu do przestrzegania praw człowieka osób ubiegających się o azyl oraz migrantów zawracanych do Turcji, jako elementu oświadczenia UE–Turcja, oraz by przedstawiła Parlamentowi sprawozdanie w tej sprawie; wzywa władze tureckie do przyznania UNHCR pełnego dostępu do ośrodków detencyjnych na tureckiej granicy z Syrią, aby umożliwić monitorowanie przestrzegania zasady non-refoulement; podkreśla, że wsparcie finansowe dla Turcji na zarządzanie napływem uchodźców musi być zapewniane przy poszanowaniu pełnej przejrzystości budżetowej, a także nieograniczanego zaangażowania organizacji społeczeństwa obywatelskiego; wzywa Komisję, aby zaapelowała do władz tureckich o poprawę środowiska pracy międzynarodowych organizacji pozarządowych; wzywa Komisję do wykorzystania doświadczenia związanego ze specjalnymi systemami weryfikacji przez stronę trzecią w celu poprawy nadzoru nad wydatkami;

45.

wzywa Turcję do powstrzymania się od przetrzymywania uchodźców w ośrodkach detencyjnych w celu zmuszenia ich do podpisania formularzy dobrowolnego powrotu oraz do zagwarantowania im dostępu do usług opieki zdrowotnej niezależnie od miejsca ich rejestracji w kraju;

46.

zauważa, że Instrument Pomocy dla Uchodźców w Turcji wspiera jedynie zarejestrowanych uchodźców, wyraża zaniepokojenie faktem, że wielu uchodźców pozostało bez pomocy, ponieważ rejestracja została utrudniona w niektórych prowincjach i miastach;

47.

z zadowoleniem przyjmuje wezwanie Rady skierowane do Komisji, aby ta przedstawiła Radzie wniosek w sprawie dalszego finansowania uchodźców syryjskich w Turcji, a także w Jordanii, Libanie i innych częściach regionu;

III.    Perspektywy na przyszłość i zalecenia

48.

podkreśla, że trzeba lepiej uwzględniać potrzeby w zakresie finansowania w sytuacjach przedłużającego się kryzysu oraz w związku z przechodzeniem w elastyczny i wzajemnie powiązany sposób od pomocy humanitarnej do odbudowy i rozwoju oraz ich koordynowaniem, w sposób zgodny z celami międzynarodowej polityki rozwoju, w tym celami zrównoważonego rozwoju ONZ i zasadami polityki rozwojowej UE, takimi jak wspieranie eliminacji ubóstwa i zmniejszanie nierówności, natomiast w przypadku interwencji humanitarnej należy w pełni przestrzegać zasad pomocy humanitarnej, neutralności, bezstronności i niezależności, przy jednoczesnej pełnej ochronie życia ludzkiego, godności ludzkiej i praw człowieka; podkreśla potrzebę efektywności i skuteczności pomocy UE, tak aby miała ona rzeczywiste skutki w terenie;

49.

podkreśla potrzebę uwzględnienia wniosków wyciągniętych podczas tworzenia i wdrażania funduszy powierniczych i Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji oraz zarządzania nimi, tak by zastosować je do nowej generacji instrumentów finansowania zewnętrznego oraz wzmocnić synergie i spójność unijnej pomocy zewnętrznej i kontroli parlamentarnej; apeluje do Komisji, by przedstawiła ostateczny kompleksowy przegląd wdrażania funduszy powierniczych UE, oceniający ich zgodność z celami UE w zakresie rozwoju, praw człowieka i pomocy humanitarnej; podkreśla ponadto, że jeżeli w przyszłości pojawi się zapotrzebowanie na jakikolwiek nowy fundusz powierniczy UE lub instrument ad hoc, mechanizm wkładu z budżetu Unii musi być jasno określony i negocjowany od samego początku przy pełnym zaangażowaniu Parlamentu; uważa również, że należy jeszcze bardziej zwiększyć wpływ i widoczność pomocy zewnętrznej UE oraz podkreślić rolę UE i jej państw członkowskich jako podmiotów przekazujących najwięcej środków na rzecz rozwoju na świecie;

50.

apeluje do Komisji o zapewnienie przejrzystej oceny skutków, dokonanej przez niezależne organy i ekspertów UE, na temat wpływu projektów finansowanych przez UE na prawa człowieka migrantów i uchodźców oraz na ogół ludności w odnośnych krajach; wzywa do ustanowienia skutecznego i niezależnego mechanizmu monitorowania, który umożliwi pełne monitorowania i ocenianie ostatecznego przeznaczenia tych funduszy, a także do przewidzenia protokołów postępowania w przypadku naruszenia praw podstawowych; uważa, że konieczne jest pełne zaangażowanie władz regionalnych i lokalnych oraz podmiotów społeczeństwa obywatelskiego w ich opracowywanie i wdrażanie; wzywa Komisję i państwa członkowskie do przeprowadzenia kompletnego i jasnego przeglądu funduszy wykorzystywanych do finansowania współpracy z państwami trzecimi w dziedzinie zarządzania migracjami w ramach wszystkich instrumentów finansowych, a także ich wdrażania; podkreśla znaczenie udostępniania danych z kontroli unijnym ramom kontroli finansowej, w tym Europejskiemu Trybunałowi Obrachunkowemu, OLAF-owi i Prokuraturze Europejskiej;

51.

zwraca uwagę na potrzebę lepszego sprostania wyzwaniom związanym z migracją w obrębie Afryki, stanowiącą prawie 90 % przepływów migracyjnych w Afryce, w ścisłej współpracy z Unią Afrykańską i zgodnie z jej ramami polityki migracyjnej dla Afryki i planem działania na lata 2018–2030; w perspektywie długoterminowej nalega jednak na konieczność przyjęcia podejścia, które pozwoli uniknąć tworzenia zależności od interwencji zewnętrznej; w związku z tym nalega na wzmocnienie pozycji dzięki edukacji oraz na znaczenie edukacji wysokiej jakości w tworzeniu silniejszego wsparcia dla współpracy na rzecz rozwoju;

52.

zauważa, że równość płci i włączenie społeczne to dwa główne cele wydatkowania w programowaniu ISWMR – „Globalny wymiar Europy”; przypomina o zaangażowaniu UE we wzmacnianie pozycji kobiet i dziewcząt i wzywa Komisję do uwzględnienia kwestii równości płci, obok budowania odporności i przystosowania się do zmiany klimatu, w planowaniu i wdrażaniu funduszy powierniczych i Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji; zaleca, aby przy realizacji projektów z wykorzystaniem zarówno funduszy powierniczych UE, jak i Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji regularnie przeprowadzano analizę uwzględniającą aspekt płci i uwzględniano zaangażowanie kobiet w opracowywanie wspieranych projektów;

53.

wzywa Komisję do wstrzymania lub przeglądu współpracy z państwami trzecimi nieprzestrzegającymi w pełni praw podstawowych, w tym do zawieszenia określonych funduszy i projektów, które zagrażają prawom człowieka lub podważają je;

54.

odnotowuje, że rozporządzenie finansowe umożliwia tworzenie funduszy powierniczych na potrzeby działań zewnętrznych, ale ponownie przypomina od dawna formułowany postulat Parlamentu, by pomoc zewnętrzna była finansowana w pełni z budżetu Unii i była wdrażana w spójny sposób według uproszczonego zbioru przepisów, w oparciu o instrumenty przyjęte w procedurze współdecyzji i przy pełnym poszanowaniu uprawnień ustawodawczych i budżetowych Parlamentu oraz jego uprawnień w zakresie monitorowania, a także unijnych zasad jedności budżetowej, rozliczalności, przejrzystości, skuteczności i należytego zarządzania finansami; podkreśla, że przyjęcie nadzwyczajnych narzędzi zwiększa złożoność zarządzania finansami i wywiera presję finansową na istniejące instrumenty polityki zagranicznej, co może osłabić ich skuteczność; uważa, że fundusze powiernicze UE powinny być wykorzystywane wyłącznie do reagowania na nagły poważny kryzys oraz na sytuacje, w których konieczne jest skoordynowanie reakcji wielu darczyńców, a cel polityki zewnętrznej nie może zostać w pełni osiągnięty za pomocą istniejących instrumentów finansowania zewnętrznego, a także pod warunkiem że fundusze te będą zgodne z zasadą należytego zarządzania finansami, że fundusz powierniczy Unii nie powiela innych istniejących kanałów finansowania ani podobnych instrumentów bez zapewnienia dodatkowości oraz że cele funduszu powierniczego są dostosowane do celów unijnego instrumentu lub pozycji budżetowej, z których jest finansowany; wzywa Komisję, by zagwarantowała skuteczniejszą komunikację w terenie, podkreślając rolę UE jako największego darczyńcy światowego finansowania na rzecz rozwoju;

55.

zwraca uwagę, że łączenie środków z EFR, budżetu Unii i od innych darczyńców w funduszach powierniczych nie powinno wpływać na zdolność istniejących strategii polityki i programów UE do realizacji ich pierwotnych celów, takich jak likwidacja ubóstwa i propagowanie praw podstawowych;

56.

przypomina, że fundusze powiernicze UE i Instrument Pomocy dla Uchodźców w Turcji należy postrzegać jako instrumenty wyjątkowe lub instrumenty uruchamiane w sytuacjach rzeczywiście nadzwyczajnych oraz że ich wartość dodana i skutki w terenie powinny być należycie uzasadnione i starannie monitorowane; oczekuje, że Komisja w pełni wykorzysta możliwości oferowane przez podejście oparte na programach w ramach geograficznego filaru ISWMR – „Globalny wymiar Europy” i instrumentu IPA III (który nie może być już wykorzystywany do finansowania pomocy przedakcesyjnej dla Turcji w inny sposób niż w celu wspierania tureckich organizacji społeczeństwa obywatelskiego za pomocą instrumentu finansowego na rzecz wspierania demokracji i praw człowieka), uzupełnione globalnym programowaniem tematycznym, finansowaniem szybkiego reagowania oraz dużą niezaprogramowaną rezerwą w ramach ISWMR – „Globalny wymiar Europy”;

57.

przypomina, że środki z rezerwy na nowe wyzwania i priorytety w ramach ISWMR – „Globalny wymiar Europy” mają uzupełnić finansowanie z programów geograficznych i tematycznych oraz działań szybkiego reagowania; podkreśla, że Komisja zobowiązała się do omówienia wykorzystania tych środków w ramach dialogu geopolitycznego z Parlamentem oraz do dostarczenia szczegółowych informacji przed ich uruchomieniem, z pełnym uwzględnieniem uwag Parlamentu Europejskiego na temat charakteru, celów i przewidywanych kwot finansowych;

58.

z zadowoleniem przyjmuje nowy instrument finansowania zewnętrznego UE, ISWMR – „Globalny wymiar Europy”, ponieważ przewiduje on w ramach budżetu UE większe możliwości reagowania na nowe sytuacje kryzysowe; jest przekonany, że ISWMR – „Globalny wymiar Europy” umożliwi bardziej efektywną alokację zasobów, a także wystarczającą elastyczność i zdolność reagowania, a także, że wyciągniemy wnioski z dotychczasowych doświadczeń i ocen istniejących funduszy powierniczych w ramach instrumentu ISWMR – „Globalny wymiar Europy”;

59.

podkreśla, że należy w pełni wykorzystać, a w razie potrzeby ulepszyć ISWMR – „Globalny wymiar Europy”, natomiast korzystanie z nadzwyczajnych narzędzi finansowania powinno być ograniczone do nieprzewidzianych sytuacji nadzwyczajnych, co pozwoli zagwarantować jedność i demokratyczną rozliczalność budżetu Unii; podkreśla w związku z tym, że ramy zarządzania oparte na zwykłej procedurze decyzyjnej nadają większą legitymację działaniom zewnętrznym UE, zarówno w Unii, jak i w krajach docelowych;

60.

domaga się, aby finansowanie następców obecnego Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji nie odbywało się kosztem nowo przyjętych instrumentów finansowych, zwłaszcza IPA III i ISWMR – „Globalny wymiar Europy”, w tym rezerwy na nowe wyzwania i priorytety, ponieważ następca Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji nie stanowi odpowiedzi na rzeczywiście nowe wyzwanie lub kryzys; zdecydowanie opowiada się za finansowaniem wszelkich takich inicjatyw za pomocą nowych środków, w razie potrzeby wzmocnionych przez wkłady państw członkowskich; przypomina, że Parlament musi być w pełni i od samego początku angażowany w dyskusje na temat następcy Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji, w tym na temat jego struktur finansowania i zarządzania, które muszą odzwierciedlać pochodzenie finansowania i rolę władzy budżetowej;

61.

w przypadku większych potrzeb w WRF na lata 2021–2027 zaleca zbadanie jako pierwszego i głównego rozwiązania wykorzystanie instrumentów przyjętych w procedurze współdecyzji i zwiększenie puli środków na ISWMR – „Globalny wymiar Europy” przez zmianę rozporządzeń w sprawie WRF i ISWMR – „Globalny wymiar Europy” albo – w drugiej kolejności i pod warunkiem pełnego zaangażowania Parlamentu w proces decyzyjny oraz nadania mu odpowiednich uprawnień kontrolnych – przez wzmocnienie odpowiednich linii budżetowych ISWMR – „Globalny wymiar Europy” dzięki wkładom w formie zewnętrznych dochodów przeznaczonych na określony cel; w związku z tym oczekuje, że przyszły przegląd rozporządzenia finansowego zapewni odpowiednie zaangażowanie władzy budżetowej w zarządzanie zewnętrznymi dochodami przeznaczonymi na określony cel; podkreśla, że jeżeli mimo to pojawi się potrzeba utworzenia należycie uzasadnionego nowego funduszu powierniczego, w następstwie wybuchu poważnego kryzysu, nagłej zmiany w stosunkach międzynarodowych wymagającej poważnej reakcji finansowej UE lub wystąpienia konieczności połączenia zasobów z państwami trzecimi, co byłoby niewykonalne w ramach instrumentów przyjmowanych w procedurze współdecyzji, Parlament musi być w pełni zaangażowany od samego początku; uważa w związku z tym, że należy dokonać przeglądu rozporządzenia finansowego, aby zagwarantować odpowiednią rolę Parlamentu w tworzeniu i kontroli wszelkich nowych funduszy powierniczych, w tym w opracowywaniu umowy ustanawiającej i w uruchamianiu wkładu Unii, wdrażaniu funduszu, jego kontynuowaniu i ewentualnej likwidacji;

62.

wzywa Komisję do priorytetowego traktowania podejścia opartego na powiązaniach przy wdrażaniu ISWMR – „Globalny wymiar Europy” oraz wzywa do zacieśnienia współpracy między unijnymi podmiotami działającymi w dziedzinie pomocy humanitarnej i rozwojowej, zwłaszcza w sytuacjach pokryzysowych i w przypadku przedłużających się kryzysów, w celu lepszego dostosowywania się do lokalnych potrzeb i skuteczniejszego osiągania rezultatów;

63.

zauważa, że możliwości włączenia polityki migracyjnej do głównego nurtu polityki zewnętrznej UE zostały znacznie zwiększone dzięki włączeniu migracji do komponentu tematycznego, geograficznego i szybkiego reagowania ISWMR; zauważa jednak z zaniepokojeniem, że przy użyciu komponentu szybkiego reagowania współpracę z państwami trzecimi w zakresie zarządzania migracją można finansować bez konieczności opublikowania przez Komisję dokumentów programowych lub przeprowadzenia przez nią konsultacji z podmiotami społeczeństwa obywatelskiego oraz bez udziału Parlamentu, w tym w ramach planu gotowości do reagowania w obszarze migracji i na wypadek kryzysu migracyjnego, w którym brakuje mechanizmów oceny ewentualnych negatywnych skutków takich interwencji; dlatego zwraca uwagę na konieczność dopilnowania, by wieloletnim ramom finansowym na lata 2021–2027 towarzyszyły solidne ramy ochrony praw człowieka służące określaniu, wdrażaniu i monitorowaniu przyszłych programów współpracy w dziedzinie migracji;

64.

zauważa, że ISWMR – „Globalny wymiar Europy” przewiduje śródokresowe i końcowe oceny oraz szczegółowe roczne sprawozdania Komisji dla Parlamentu i Rady dotyczące bieżących działań, uzyskanych wyników, skuteczności, a także postępów w osiąganiu celów tematycznych określonych w rozporządzeniu; wzywa Komisję, by opracowała i wdrożyła precyzyjną metodykę śledzenia 10 % wydatków przeznaczonych na migrację i przymusowe wysiedlenia, aby skutecznie zapewnić odpowiednią przejrzystość i rozliczalność tych wydatków, zgodnie z wymogami rozporządzenia;

65.

z zadowoleniem przyjmuje procedurę podejmowania decyzji na jak najniższym poziomie, dostosowanie do lokalnych realiów oraz możliwość realizacji projektów transgranicznych i wieloletnich finansowanych z funduszy powierniczych i Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji, ponieważ mają one dużą wartość dodaną; apeluje o uwzględnienie tych aspektów w przyszłym programowaniu związanym z instrumentami budżetowymi dla polityki zewnętrznej UE;

66.

dostrzega, że współpraca z przedstawicielami społeczności lokalnych i zainteresowanymi stronami, w tym z organami samorządowymi, organizacjami społeczeństwa obywatelskiego, partnerami społecznymi i przywódcami religijnymi, w miejscach dotkniętych konfliktem ma kluczowe znaczenie dla wspierania pojednania, dialogu i pokoju; podkreśla, że lokalne kościoły i organizacje wyznaniowe odgrywają aktywną rolę we współpracy na rzecz rozwoju oraz w dostarczaniu pomocy humanitarnej najbardziej potrzebującym, i wzywa Komisję do współpracy z nimi, zwłaszcza w przypadku udzielania bezpośredniego wsparcia trudno dostępnym społecznościom w krajach rozwijających się;

67.

podkreśla, że należy przydzielić znaczną część przyszłych środków finansowych UE w obszarze migracji grupom społeczeństwa obywatelskiego w państwach trzecich w celu zapewnienia im pomocy oraz w celu ochrony i monitorowania praw migrantów, a także należy zadbać o to, by znaczna część środków finansowych UE była przeznaczana na poprawę sytuacji w zakresie praw człowieka, ochrony międzynarodowej i przyszłych perspektyw uchodźców;

68.

wzywa Komisję, by dostosowała metody programowania do lokalnych realiów i pojawiających się lokalnych wyzwań oraz by wspierała lokalną podmiotowość przy wdrażaniu nowych unijnych instrumentów na rzecz rozwoju; wzywa ponadto Komisję do przeprowadzenia oceny potrzeb i do dostosowania reakcji UE do lokalnych potrzeb;

69.

wzywa Komisję do zbadania możliwości zaangażowania partnerów z państw trzecich we wspólne inicjatywy i finansowanie z myślą o sprostaniu wspólnym wyzwaniom, takim jak migracja, przymusowe wysiedlenia, zmiana klimatu, wzmocnienie pozycji kobiet i ochrona grup szczególnie wrażliwych;

70.

wzywa Komisję do priorytetowego traktowania inwestycji w edukację i tworzenie miejsc pracy, aby zapewnić obywatelom krajów partnerskich możliwość podejmowania lokalnie działalności przynoszącej dochód;

71.

oczekuje, że Komisja zajmie się obecnymi lub przyszłymi kryzysami i potencjalnymi potrzebami związanymi z odbudową w bardziej skuteczny i ukierunkowany sposób, z wykorzystaniem istniejących sposobów i innych środków możliwych do zastosowania na podstawie obecnego rozporządzenia finansowego, w ścisłej i skoordynowanej współpracy z państwami członkowskimi i innymi instytucjami UE w ramach podejścia „Drużyna Europy” oraz z międzynarodowymi partnerami i darczyńcami o podobnych poglądach;

o

o o

72.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Komisji, wiceprzewodniczącemu Komisji / wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa oraz Radzie.

(1)  Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 884.

(2)  Dz.U. L 193 z 30.7.2018, s. 1.

(3)  Dz.U. L 163 z 2.7.1996, s. 1.

(4)  Dz.U. C 407 z 8.12.2015, s. 8.

(5)  Dz.U. C 60 z 16.2.2016, s. 3.

(6)  Dz.U. C 122 z 19.4.2017, s. 4.

(7)  Dz.U. C 106 z 21.3.2018, s. 4.

(8)  Dz.U. C 278 z 8.8.2018, s. 3.

(9)  Dz.U. C 390 z 18.11.2019, s. 76.

(10)  Dz.U. C 390 z 18.11.2019, s. 33.

(11)  Dz.U. C 204 z 13.6.2018, s. 68.

(12)  Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0012.

(13)  Dz.U. C 307 z 30.8.2018, s. 117.

(14)  Dz.U. C 215 z 19.6.2018, s. 44.

(15)  Dz.U. C 224 z 27.6.2018, s. 88.

(16)  Dz.U. C 101 z 16.3.2018, s. 179.

(17)  Dz.U. C 23 z 21.1.2021, s. 58.

(18)  Dz.U. C 388 z 13.11.2020, s. 326.

(19)  Dz.U. C 118 z 8.4.2020, s. 264.

(20)  Ostateczne przyjęcie (UE, Euratom) 2020/1157 budżetu korygującego nr 5 Unii Europejskiej na rok budżetowy 2020 (Dz.U. L 299 z 11.9.2020, s. 1).

(21)  Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1268 z dnia 15 lipca 2020 r. w sprawie uruchomienia marginesu na nieprzewidziane wydatki w 2020 r. w celu kontynuowania pomocy humanitarnej dla uchodźców w Turcji (Dz.U. L 298 z 11.9.2020, s. 21).

(22)  Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0243.

(23)  Dz.U. L 163 z 2.7.1996, s. 1.

(24)  Sprawozdanie specjalne Europejskiego Trybunału Obrachunkowego nr 27/2018 pt. „Instrument Pomocy dla Uchodźców w Turcji – przydatne wsparcie, lecz konieczne są dalsze usprawnienia, aby zapewnić lepsze wykorzystanie środków”, s. 6 i s. 40.


24.3.2022   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 132/102


P9_TA(2021)0412

Stan zdolności cyberobronnych UE

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 7 października 2021 r. w sprawie stanu zdolności cyberobronnych UE (2020/2256(INI))

(2022/C 132/09)

Parlament Europejski,

uwzględniając Traktat o Unii Europejskiej (TUE) i Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),

uwzględniając dokument pt. „Wspólna wizja, wspólne działanie: silniejsza Europa – globalna strategia na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej”, przedstawiony 28 czerwca 2016 r. przez wysoką przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa oraz wiceprzewodniczącą Komisji (wysoka przedstawiciel / wiceprzewodnicząca Komisji),

uwzględniając konkluzje Rady Europejskiej z 20 grudnia 2013 r., 26 czerwca 2015 r., 15 grudnia 2016 r., 9 marca 2017 r., 22 czerwca 2017 r., 20 listopada 2017 r. oraz 15 grudnia 2017 r.,

uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1148 z dnia 6 lipca 2016 r. w sprawie środków na rzecz wysokiego wspólnego poziomu bezpieczeństwa sieci i systemów informatycznych na terytorium Unii (1),

uwzględniając konkluzje Rady z dnia 19 czerwca 2017 r. w sprawie ram wspólnej unijnej reakcji dyplomatycznej na szkodliwe działania cybernetyczne („zestaw narzędzi dla dyplomacji cyfrowej”),

uwzględniając wspólny komunikat Komisji i wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa z 13 września 2017 r. pt. „Odporność, prewencja i obrona: budowa solidnego bezpieczeństwa cybernetycznego Unii Europejskiej” (JOIN(2017)0450),

uwzględniając wspólną deklarację o współpracy UE-NATO, podpisaną w lipcu 2018 r.,

uwzględniając decyzję Rady (WPZiB) 2019/797 z dnia 17 maja 2019 r. w sprawie środków ograniczających w celu zwalczania cyberataków zagrażających Unii lub jej państwom członkowskim,

uwzględniając konkluzje Rady z dnia 10 grudnia 2019 r. w sprawie dodatkowych działań na rzecz zwiększenia odporności i przeciwdziałania zagrożeniom hybrydowym,

uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/881 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie ENISA (Agencji Unii Europejskiej ds. Cyberbezpieczeństwa) oraz certyfikacji cyberbezpieczeństwa w zakresie technologii informacyjno-komunikacyjnych (akt o cyberbezpieczeństwie) (2),

uwzględniając konkluzje Rady z dnia 16 czerwca 2020 r. w sprawie działań zewnętrznych UE w zakresie przeciwdziałania terroryzmowi i brutalnemu ekstremizmowi oraz zwalczania tych zjawisk,

uwzględniając konkluzje Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie w sprawie ustanowienia umowy w zakresie cywilnego wymiaru WPBiO,

uwzględniając decyzję Rady (WPZiB) 2020/1127 z dnia 30 lipca 2020 r. zmieniającą decyzję (WPZiB) 2019/797 w sprawie środków ograniczających w celu zwalczania cyberataków zagrażających Unii lub jej państwom członkowskim (3),

uwzględniając decyzję Rady (WPZiB) 2020/1537 z dnia 22 października 2020 r. zmieniającą decyzję (WPZiB) 2019/797 w sprawie środków ograniczających w celu zwalczania cyberataków zagrażających Unii lub jej państwom członkowskim (4),

uwzględniając komunikat Komisji z dnia 24 lipca 2020 r. w sprawie strategii UE w zakresie unii bezpieczeństwa (COM(2020)0605),

uwzględniając wspólny komunikat Komisji oraz wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa z dnia 16 grudnia 2020 r. pt. „Strategia UE w zakresie cyberbezpieczeństwa na cyfrową dekadę” (JOIN(2020)0018),

uwzględniając wniosek Komisji z dnia 16 grudnia 2020 r. dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie środków na rzecz wysokiego wspólnego poziomu cyberbezpieczeństwa na terytorium Unii, uchylającej dyrektywę (UE) 2016/1148 (COM(2020)0823),

uwzględniając wniosek Komisji z 16 grudnia 2020 r. dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie odporności podmiotów krytycznych (COM(2020)0829),

uwzględniając konkluzje Rady z 9 marca 2021 r. w sprawie strategii UE w zakresie cyberbezpieczeństwa na cyfrową dekadę,

uwzględniając oświadczenie Rady Europejskiej z 25 marca 2021 r.,

uwzględniając sprawozdanie Otwartej Grupy Roboczej z 10 marca 2021 r.,

uwzględniając program działania ONZ na rzecz rozbrojenia – „Zabezpieczenie naszej wspólnej przyszłości”,

uwzględniając cele zrównoważonego rozwoju ONZ, w szczególności cel nr 16 zakładający promowanie pokojowych i integracyjnych społeczeństw z myślą o zrównoważonym rozwoju,

uwzględniając przygotowany przez Europejski Trybunał Obrachunkowy przegląd nr 09/2019 w sprawie obronności europejskiej,

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 13 czerwca 2018 r. w sprawie cyberobrony (5),

uwzględniając art. 54 Regulaminu,

uwzględniając sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych (A9-0234/2021),

A.

mając na uwadze, że UE i jej państwa członkowskie muszą dalej rozwijać strategię w zakresie cyberbezpieczeństwa, wyznaczającą realistyczne, precyzyjne i ambitne cele oraz wyraźnie określającą politykę na płaszczyźnie wojskowej i cywilnej, a także tam, gdzie obie te płaszczyzny się pokrywają; mając na uwadze, że wszystkie instytucje Unii i państwa członkowskie UE muszą ściślej współpracować na wszystkich szczeblach, aby przygotować tę strategię, której głównym celem powinno być dalsze wzmacnianie odporności, a w rezultacie rozwijanie wspólnych, ale również lepszych, krajowych i solidnych zdolności cywilnych i wojskowych w zakresie cyberbezpieczeństwa oraz współpracy, aby móc reagować na trwałe wyzwania w dziedzinie bezpieczeństwa;

B.

mając na uwadze, że UE podjęła zobowiązanie do stosowania obowiązującego prawa międzynarodowego w dziedzinie cyberprzestrzeni, a w szczególności Karty Narodów Zjednoczonych, w której wzywa się państwa do załatwiania sporów międzynarodowych przy pomocy pokojowych środków i do powstrzymywania się w stosunkach międzynarodowych od stosowania groźby lub użycia siły przeciwko nietykalności terytorium albo niepodległości politycznej któregokolwiek państwa, lub wszelkiego innego sposobu niezgodnego z zasadami ONZ;

C.

mając na uwadze, że w ostatnich latach obserwujemy stały wzrost liczby szkodliwych cyberoperacji prowadzonych przez podmioty państwowe i niepaństwowe przeciwko UE i jej państwom członkowskim, które uwidoczniły słabe punkty sieci niezbędnych dla bezpieczeństwa europejskiego; mając na uwadze, że agresywne podmioty w cyberprzestrzeni są coraz bardziej różnorodne, coraz liczniejsze i stosują coraz bardziej zaawansowane metody; mając na uwadze, że ataki te wymagają pilnej poprawy skuteczności środków obrony oraz rozwoju europejskich zdolności w zakresie cyberbezpieczeństwa; mając na uwadze, że szkodliwe cyberataki mogą mieć miejsce w każdej chwili, a podmioty zarówno na szczeblu UE, jak i krajowym należy zachęcać do podejmowania niezbędnych działań mających na celu stałe utrzymanie skutecznej cyberobrony, nawet w czasach pokoju;

D.

mając na uwadze, że pandemia COVID-19 i wzrost zagrożeń dla cyberbezpieczeństwa pokazały konieczność przyjęcia porozumień międzynarodowych; mając na uwadze, że podczas pandemii COVID-19 znacznie nasiliły się cyberataki, mając też na uwadze, że UE i jej państwa członkowskie zaobserwowały zagrożenia cybernetyczne i szkodliwe działania w cyberprzestrzeni wymierzone w podstawowe podmioty gospodarcze, w tym ataki mające na celu zakłócenie funkcjonowania infrastruktury krytycznej, takiej jak energetyka, transport i opieka zdrowotna, a także znaczną ingerencję obcych państw w cyberprzestrzeń, co doprowadziło do zatarcia granicy między pokojem a wrogością; mając na uwadze, że w planie odbudowy dla Europy przewidziano dodatkowe inwestycje w cyberbezpieczeństwo;

E.

mając na uwadze, że cyberprzestrzeń jest obecnie uznawana za domenę operacyjną; mając na uwadze, że zagrożenia dla cyberbezpieczeństwa mogą narażać na szwank działania wojskowe we wszystkich tradycyjnych domenach operacyjnych, mając też na uwadze, że tradycyjne domeny operacyjne są zależne od funkcjonowania cyberprzestrzeni, a nie odwrotnie; mając na uwadze, że konflikty mogą toczyć się we wszystkich przestrzeniach fizycznych (na lądzie, w powietrzu, na morzu i w przestrzeni kosmicznej) i wirtualnych (w cyberprzestrzeni), mogą być wzmacniane przez elementy wojny hybrydowej, takie jak kampanie dezinformacyjne z wykorzystaniem cyberprzestrzeni, wojny zastępcze, ofensywne i defensywne wykorzystanie zdolności cybernetycznych oraz ataki strategiczne na dostawców usług cyfrowych mające na celu zakłócenie funkcjonowania infrastruktury krytycznej, a także naszych instytucji demokratycznych, oraz mogą powodować znaczne szkody finansowe;

F.

mając na uwadze, że Europejska Służba Działań Zewnętrznych (ESDZ), Komisja oraz Europejska Agencja Obrony (EDA) powinny wspierać państwa członkowskie w koordynowaniu i zwiększaniu wysiłków na rzecz zapewnienia zdolności i technologii w zakresie cyberobrony, zajmując się wszystkimi aspektami rozwoju zdolności, w tym doktryną, przywództwem, organizacją, personelem, szkoleniem, branżą, technologią, infrastrukturą, logistyką, interoperacyjnością i zasobami;

G.

mając na uwadze, że w czasie opracowywania katalogu potrzeb (2017 r.), który jest stosowany do określania pełnego zakresu wymogów militarnych wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony (WPBiO) na podstawie przykładowych scenariuszy, potrzeba zdolności w obszarze cyberobrony została opatrzona wysokim priorytetem;

H.

mając na uwadze, że pomyślne wykonanie misji i operacji UE w coraz większym stopniu zależy od nieprzerwanego dostępu do bezpiecznej cyberprzestrzeni, a tym samym wymaga odpornych zdolności cyberoperacyjnych;

I.

mając na uwadze, że w ramach polityki UE w zakresie cyberobrony, zaktualizowanych w 2018 r., określono priorytety, takie jak rozwój zdolności w zakresie cyberobrony oraz ochronę sieci komunikacyjnych i informacyjnych WPBiO;

J.

mając na uwadze, że w swoim orędziu o stanie Unii w 2021 r. przewodnicząca Komisji podkreśliła potrzebę stworzenia polityki UE w zakresie cyberobrony;

K.

mając na uwadze, że coraz większe włączanie sztucznej inteligencji (AI) w zdolności cybernetyczne sił obronnych (systemy cyberfizyczne, w tym komunikacja i łącza danych między pojazdami w systemie sieciowym) może prowadzić do podatności na ataki w ramach wojny elektronicznej, takie jak zakłócanie, spoofing lub hakowanie;

L.

mając na uwadze, że podniesienie poziomu cyberbezpieczeństwa i cyberobrony UE jest niezbędnym warunkiem powodzenia europejskich ambicji cyfrowych i geopolitycznych oraz przyczyniłoby się do zwiększenia odporności, dotrzymując kroku rosnącemu zaawansowaniu i zagrożeniu atakami cybernetycznymi; mając na uwadze, że UE o silnej kulturze cyberbezpieczeństwa i silnej technologii cyberbezpieczeństwa, co obejmuje też zdolność do identyfikowania i przypisywania szkodliwych działań w sposób terminowy i skuteczny oraz odpowiedniego reagowania, byłaby w stanie chronić swoich obywateli, a także bezpieczeństwo swoich państw członkowskich;

M.

mając na uwadze, że międzynarodowe organizacje terrorystyczne poszerzyły swoją wiedzę specjalistyczną w zakresie cyberwojny i zwiększyły zakres jej stosowania, a osoby przeprowadzające cyberataki wykorzystują najnowszą technologię do wykrywania słabych punktów w systemach i urządzeniach oraz uczestnictwa w cyberatakach na dużą i wielką skalę;

N.

mając na uwadze, że wraz z pojawieniem się zaawansowanych cybertechnologii sektory obrony i przestrzeni kosmicznej stanęły w obliczu bezprecedensowej konkurencji globalnej i kluczowych zmian technologicznych; mając na uwadze, że Europejski Trybunał Obrachunkowy wskazał luki w zdolnościach w obszarze technologii komunikacyjno-informacyjnych, cyberwojny i sztucznej inteligencji; mając na uwadze, że UE jest importerem netto produktów i usług z dziedziny cyberbezpieczeństwa, przez co naraża się na większe ryzyko zależności technologicznej i podatności na zagrożenia ze strony operatorów spoza UE; mając na uwadze, że zestaw wspólnych unijnych zdolności w zakresie sztucznej inteligencji powinien wypełnić luki techniczne i zadbać o to, aby państwa członkowskie bez odpowiedniej technologicznej i branżowej wiedzy specjalistycznej lub możliwości wdrożenia systemów sztucznej inteligencji w ministerstwach obrony nie pozostawały w tyle;

O.

mając na uwadze, że skandal z oprogramowaniem szpiegowskim Pegasus wykazał, że szpiegowano dużą liczbę dziennikarzy, działaczy na rzecz praw człowieka, parlamentarzystów i innych obywateli UE; mając na uwadze, że różne podmioty państwowe, takie jak Rosja, Chiny czy Korea Północna, podejmują szkodliwą działalność cybernetyczną, aby osiągać cele polityczne, ekonomiczne i związane z bezpieczeństwem, a działalność ta obejmuje ataki na krytyczną infrastrukturę, cyberszpiegostwo i masową obserwację obywateli Unii, wspomaganie kampanii dezinformacyjnych, rozpowszechnianie złośliwego oprogramowania oraz ograniczanie dostępu do internetu i działania systemów IT; mając na uwadze, że takie działania są sprzeczne z prawem międzynarodowym, prawami człowieka, podstawowymi prawami UE i stanowią ich naruszenie, zagrażając demokracji, bezpieczeństwu, porządkowi publicznemu i strategicznej autonomii UE, w związku z czym usprawiedliwiają wspólną reakcję UE, taką jak działanie w ramach wspólnej unijnej reakcji dyplomatycznej, włącznie z użyciem sankcji przewidzianych w zestawie narzędzi dla unijnej cyberdyplomacji;

P.

mając na uwadze, że 30 lipca 2020 r. Rada po raz pierwszy podjęła decyzję o nałożeniu środków ograniczających na osoby, podmioty i organy odpowiedzialne za różne cyberataki lub w nie zaangażowane, aby skuteczniej zapobiegać szkodliwym zachowaniom w cyberprzestrzeni, eliminować je i powstrzymywać oraz reagować na nie; mając na uwadze, że w maju 2019 r. przyjęto ramy prawne unijnych systemów sankcji związanych z cyberatakami;

Q.

mając na uwadze, że formy przypisania cyberataków ich sprawcom stanowią centralny element cyberdyplomacji i strategii odstraszania;

R.

mając na uwadze, że w ostatnich latach współpraca UE-NATO zacieśniła się w wielu dziedzinach, w tym w zakresie cyberbezpieczeństwa i cyberobrony zgodnie ze wspólną deklaracją UE-NATO z 2016 r.;

S.

mając na uwadze, że sprawozdania konsensualne grupy ekspertów rządowych ONZ z lat 2010, 2013 i 2015, zatwierdzone przez Zgromadzenie Ogólne ONZ, stanowią uniwersalne ramy normatywne dla cyberstabilności, polegające na uznaniu, że obowiązujące prawo międzynarodowe, w tym Karta Narodów Zjednoczonych w całości, ma zastosowanie w cyberprzestrzeni, podobnie jak 11 dobrowolnych niewiążących norm odpowiedzialnego zachowania państw, a także działania zwiększające zaufanie oraz budowanie potencjału;

Stan zdolności cyberobronnych UE

1.

podkreśla, że wspólna polityka cyberobrony i znacząca współpraca na szczeblu UE w zakresie tworzenia wspólnych, a także lepszych zdolności cyberobrony, są podstawowymi elementami rozwoju pogłębionej i wzmocnionej Europejskiej Unii Obrony i wymagają złożonego połączenia zdolności technicznych, strategicznych i operacyjnych; stwierdza, że cyberobrona odnosi się do działań, instrumentów i procesów, które są proporcjonalne i zgodne z prawem międzynarodowym, które obejmują zarówno elementy wojskowe, jak i cywilne, i które mają na celu ochronę m.in. sieci komunikacyjnych i informacyjnych WPBiO oraz misji i operacji WPBiO, a także pomoc państwom członkowskim; podkreśla pilną potrzebę rozwoju i wzmocnienia zarówno zdolności wspólnych, jak i zdolności państw członkowskich w zakresie cyberobrony na płaszczyźnie wojskowej;

2.

przypomina, że ponadgraniczny charakter cyberprzestrzeni, a także znaczna liczba i coraz większa złożoność cyberataków wymagają skoordynowanej reakcji na szczeblu Unii, w tym wspólnych zdolności wsparcia państw członkowskich i pomocy państw członkowskich w odniesieniu do środków z zestawu narzędzi dla unijnej cyberdyplomacji, a także zacieśnionej współpracy UE-NATO opartej na wymianie informacji między zespołami reagowania kryzysowego w dziedzinie cyberbezpieczeństwa, wymianie najlepszych praktyk, zintensyfikowanych szkoleniach, badaniach i ćwiczeniach;

3.

pochwala przegląd ram polityki UE w zakresie cyberobrony jako narzędzie wspomagania rozwoju zdolności państw członkowskich w obszarze cyberobrony; podkreśla, że przegląd ram polityki UE w zakresie cyberobrony powinien przede wszystkim skupić się na istniejących lukach i słabościach w unijnych i krajowych strukturach wojskowych; podkreśla potrzebę zwiększenia koordynacji między instytucjami, agencjami i organami UE, z państwami członkowskimi i między nimi, a także z Parlamentem Europejskim, aby zagwarantować, że zaktualizowane ramy polityki UE w zakresie cyberobrony osiągną cele cyberobronne UE;

4.

wzywa ESDZ i Komisję do dalszego opracowywania, we współpracy z państwami członkowskimi, kompleksowego zestawu środków i spójnej polityki bezpieczeństwa informatycznego w celu zwiększenia odporności, ale także koordynacji wojskowej cyberobrony; wzywa do wzmocnienia współpracy z unijnym cywilnym zespołem reagowania na incydenty komputerowe (CERT-UE) w celu ochrony sieci wykorzystywanych przez wszystkie instytucje, organy i agencje UE, w ścisłej współpracy z dyrektorami ds. informatycznych w poszczególnych podmiotach, oraz do wzmocnienia komunikacji instytucji, organów i agencji UE z państwami członkowskimi; wzywa Parlament Europejski do zagwarantowania, że jego udział w CERT-UE doprowadzi do zapewnienia takiego poziomu bezpieczeństwa informatycznego, który umożliwi mu otrzymywanie wszelkich niezbędnych informacji niejawnych i jawnych w celu wykonywania obowiązków wynikających z traktatów, w tym w wyniku obecnego procesu zastępowania porozumienia międzyinstytucjonalnego z 2002 r. w sprawie dostępu do informacji w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony; wzywa ESDZ do zapewnienia odpowiedniego poziomu cyberbezpieczeństwa jej aktywów, pomieszczeń i działań, w tym siedziby, delegatur UE oraz misji i operacji WPBiO;

5.

odnotowuje cel ram polityki w zakresie cyberobrony z 2018 r., jakim jest utworzenie wojskowej sieci CERT-UE; wzywa państwa członkowskie do znacznego zwiększenia zdolności wymiany informacji niejawnych, aby ułatwić wymianę informacji tam, gdzie jest ona potrzebna i użyteczna, oraz do opracowania szybkiej i bezpiecznej europejskiej sieci służącej do wykrywania i oceny cyberataków oraz przeciwdziałania im;

6.

przypomina, że w priorytetach UE w zakresie rozwoju zdolności na 2018 r., określonych w planie rozwoju zdolności (CDP), zwrócono uwagę na potrzebę opracowania pełnego spektrum zdolności, a cyberobronę uznano za kluczowy priorytet; przypomina, że w priorytetach UE w zakresie rozwoju zdolności podkreślono, że technologie orientacji sytuacyjnej w cyberprzestrzeni i technologie cyberobrony mają kluczowe znaczenie w przeciwdziałaniu zagrożeniom dla bezpieczeństwa; z zadowoleniem przyjmuje wsparcie EDA dla państw członkowskich w rozwijaniu zdolności do poprawy cyberodporności, takich jak zdolność do wykrycia cyberataku, odparcia go i odbudowy po nim; przyjmuje do wiadomości różne działania podejmowane przez państwa członkowskie w ramach EDA, w tym projekt EDA zatytułowany „Cyber Defence Requirements Engineering” (CyDRE), w ramach którego należy opracować architekturę korporacyjną dla operacji w cyberprzestrzeni, w tym zakres, funkcje i wymogi, w oparciu o przepisy krajowe i unijne;

7.

wzywa państwa członkowskie do zdefiniowania wspólnego standardu komunikacji, który mógłby być stosowany w odniesieniu do informacji niejawnych i jawnych, aby przyspieszyć działania i zapewnić bezpieczną sieć służącą do przeciwdziałania cyberatakom;

8.

przyjmuje z zadowoleniem skoordynowany roczny przegląd w zakresie obronności (CARD), czyli pierwszy szczegółowy przegląd obronności na szczeblu UE, który jest jednym z kluczowych narzędzi wspierających ogólną spójność wydatków na obronność, planowanie obronne i współpracę w dziedzinie obrony państw członkowskich, a także powinien przyczynić się do promowania inwestycji w rozwój zdolności cyberobronnych;

9.

z zadowoleniem przyjmuje postępy poczynione już w ramach europejskiego programu rozwoju przemysłu obronnego w postaci kilku istotnych projektów dotyczących wywiadu, bezpiecznej komunikacji i cyberobrony; z zadowoleniem przyjmuje w szczególności wezwanie do stworzenia łatwego do zastosowania i wzajemnie połączonego zestawu narzędzi cybernetycznych na potrzeby obrony oraz fakt, że EFO pomoże również wzmocnić odporność i poprawić gotowość, zdolność reagowania i współpracę w dziedzinie cyberbezpieczeństwa, pod warunkiem że taki priorytet zostanie ustalony podczas negocjowania odpowiednich programów prac EFO; podkreśla, że zdolność Europy do opracowywania projektów cyberobrony zależy od opanowania technologii, sprzętu, usług i danych oraz ich przetwarzania, a także od zaufanych przedsiębiorstw branżowych, i jednocześnie apeluje o pełne wdrożenie i egzekwowanie dyrektywy w sprawie zamówień w dziedzinie obronności (6); wzywa państwa członkowskie do wykorzystania EFO do wspólnego wypracowania zdolności cyberobronnych;

10.

z zadowoleniem przyjmuje zacieśnienie współpracy między państwami członkowskimi w dziedzinie cyberobrony oraz dowodzenia, kontroli, łączności, komputerów, wywiadu, obserwacji i rozpoznania (C4ISR), a także postępy osiągnięte w ramach stałej współpracy strukturalnej (PESCO), w tym poprzez realizację konkretnych projektów, takich jak zespoły szybkiego reagowania w dziedzinie cyberbezpieczeństwa i projekt dotyczący wzajemnej pomocy w obszarze cyberbezpieczeństwa; przypomina, że EFO i PESCO oferują doskonałe środki rozwoju zdolności w zakresie cyberobrony i przyspieszenia inicjatyw w zakresie cyberbezpieczeństwa, np. poprzez platformę wymiany informacji o zagrożeniach cybernetycznych i reagowaniu na incydenty oraz centrum koordynacji domen cybernetycznych i informatycznych; wzywa wszystkie państwa członkowskie do zapewnienia spójności i położenia nacisku na cyberzdolności przy opracowywaniu strategicznego wspólnego podejścia do priorytetów; wzywa do wspierania badań i innowacji oraz wymiany wiedzy fachowej, aby wykorzystać pełen potencjał PESCO i EFO; z zadowoleniem przyjmuje decyzję Rady z dnia 5 listopada 2020 r. zezwalającą państwom trzecim na przyłączenie się do poszczególnych projektów PESCO w niektórych szczególnych przypadkach, biorąc pod uwagę, że mogą one wnieść wartość dodaną i zapewnić fachową wiedzę techniczną oraz dodatkowe zdolności, a także pod warunkiem, że spełnią uzgodniony zestaw warunków politycznych, merytorycznych i prawnych; podkreśla, że w strategicznym interesie UE może leżeć – w wyjątkowych przypadkach – udział państw członkowskich i państw trzecich w projektach PESCO związanych z cyberbezpieczeństwem w celu wypełnienia bardziej ambitnych zobowiązań, na zasadzie faktycznej wzajemności;

11.

podkreśla, że cyberobrona jest postrzegana jako zadanie operacyjne we wszystkich misjach WPBiO oraz że przed rozpoczęciem procesów planowania WPBiO należy wypracować, przetestować i wdrożyć cyberodporność i powiązane zdolności; przypomina, że pomyślne przeprowadzenie misji i operacji UE w coraz większym stopniu zależy od nieprzerwanego dostępu do bezpiecznej cyberprzestrzeni, a tym samym wymaga odpornych zdolności cyberoperacyjnych, a także adekwatnych reakcji na ataki wymierzone w obiekty, misje i operacje wojskowe; podkreśla, że zgodnie z umową w zakresie cywilnego wymiaru WPBiO, cywilna WPBiO musi być odporna na zagrożenia cybernetyczne i w stosownym przypadku wspierać państwa przyjmujące, w tym poprzez monitorowanie, mentoring i doradztwo; zaleca wykorzystanie opcji wspomagających budowanie cyberzdolności u naszych partnerów, np. rozszerzenie mandatu unijnych misji szkoleniowych, tak aby obejmowały one aspekty cyberobrony lub uruchomienie cybermisji cywilnych;

12.

z zadowoleniem przyjmuje decyzję Rady z dnia 14 maja 2019 r. w sprawie środków ograniczających w celu zwalczania cyberataków zagrażających Unii lub jej państwom członkowskim, które umożliwiają stosowanie ukierunkowanych środków ograniczających w celu powstrzymania cyberataków stanowiących zagrożenie dla UE lub jej państw członkowskich i reagowania na nie, w tym cyberataków na państwa trzecie lub organizacje międzynarodowe; z zadowoleniem przyjmuje nałożenie takich środków ograniczających w lipcu 2020 r. i październiku 2020 r., co stanowiło wiarygodny krok w kierunku wdrożenia zestawu narzędzi dla unijnej dyplomacji cyfrowej, w tym środków ograniczających, oraz wzmocnienia w UE postawy polegającej na cyberprewencji; wzywa do dalszego rozwoju i ścisłego egzekwowania systemu proporcjonalnych środków ograniczających w celu powstrzymania cyberataków, przy jednoczesnym poszanowaniu europejskiej wizji internetu, która zakłada istnienie jednej, otwartej, neutralnej, wolnej, bezpiecznej i niepodlegającej fragmentacji sieci;

13.

przypomina – mając na uwadze podwójny charakter cybertechnologii – że zabezpieczone produkty i usługi cywilne mają kluczowe znaczenie dla sektora wojskowego i przyczyniają się do lepszej cyberobrony; przyjmuje w związku z tym z zadowoleniem prace prowadzone przez ENISA przy udziale państw członkowskich i zainteresowanych podmiotów, by dostarczyć UE systemy certyfikacji produktów, usług i procesów w zakresie ICT w celu podniesienia ogólnego poziomu cyberbezpieczeństwa na jednolitym rynku cyfrowym; podkreśla kluczową, pionierską rolę UE w opracowywaniu norm, które kształtują krajobraz cyberbezpieczeństwa, przyczyniają się do uczciwej konkurencji w UE i na arenie światowej oraz reagują na środki eksterytorialne i zagrożenia dla bezpieczeństwa ze strony państw trzecich; dostrzega również ważną rolę ENISA we wspieraniu inicjatyw badawczych i innych form współpracy mających na celu zwiększenie cyberbezpieczeństwa; podkreśla znaczenie inwestycji w zdolności w obszarze cyberobrony i cyberbezpieczeństwa w celu wzmocnienia odporności i strategicznych zdolności UE i państw członkowskich; podkreśla w tym względzie znaczenie programów „Cyfrowa Europa” i „Horyzont Europa”, zwłaszcza jego klastra „Bezpieczeństwo cywilne na rzecz społeczeństwa”; zauważa znaczenie dostępności odpowiednich instrumentów finansowych w wieloletnich ramach finansowych na lata 2021–2027 (WRF), a także Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF);

14.

pochwala postępy niektórych państw członkowskich we wprowadzaniu dowodzenia w dziedzinie cyberbezpieczeństwa w strukturach wojskowych;

Wizja strategiczna – osiągnięcie odporności w zakresie cyberobrony

15.

zauważa, że Strategiczny kompas wzmocni i ukierunkuje realizację ambicji UE w zakresie bezpieczeństwa i obrony oraz przełoży te ambicje na wymogi w zakresie zdolności, w tym priorytetowo w dziedzinie cyberobrony, zwiększając tym samym zdolność UE i państw członkowskich do wykrywania i przypisywania szkodliwych działań w cyberprzestrzeni, zapobiegania im, powstrzymywania ich, reagowania na nie i odbudowy po nich dzięki wzmocnieniu jej pozycji, świadomości sytuacyjnej, narzędzi, procedur i partnerstw;

16.

nalega, aby Strategiczny kompas pogłębił kulturę strategiczną w dziedzinie cyberbezpieczeństwa i usunął wszystkie przypadki dublowania się zdolności i mandatów; podkreśla, że konieczne jest przezwyciężenie obecnej fragmentacji i złożoności ogólnej architektury cybernetycznej w UE, a także przygotowanie wspólnej wizji osiągnięcia bezpieczeństwa i stabilności w cyberprzestrzeni;

17.

podkreśla, że fragmentacji tej towarzyszą poważne obawy dotyczące braku zasobów i personelu na szczeblu UE, co utrudnia realizację ambicji stworzenia jak najbezpieczniejszego środowiska cyfrowego, i w związku z tym podkreśla potrzebę zwiększenia zarówno zasobów, jak i personelu; wzywa wiceprzewodniczącego/wysokiego przedstawiciela lub państwa członkowskie do zwiększenia zasobów finansowych i zasobów ludzkich w obszarze obrony cybernetycznej, co dotyczy w szczególności analityków wywiadu cybernetycznego i ekspertów w dziedzinie kryminalistyki cybernetycznej, oraz do ich szkolenia w zakresie podejmowania decyzji i kształtowania polityki, wdrażania polityki, reagowania na incydenty cybernetyczne i prowadzenia dochodzeń, w tym rozwijania umiejętności w dziedzinie cyberbezpieczeństwa, aby zwiększyć zdolność UE do charakteryzowania i przypisywania ataków cybernetycznych, a tym samym do zapewnienia w krótkim czasie odpowiedniej reakcji politycznej, cywilnej i wojskowej; wzywa do dalszego finansowania CERT-EU i Centrum Analiz Wywiadowczych UE (INTCEN) oraz do wspierania państw członkowskich w tworzeniu i wzmacnianiu centrów operacji bezpieczeństwa (SOC) w celu zbudowania sieci SOC w całej UE, która mogłaby zacieśnić współpracę cywilno-wojskową, tak aby w porę ostrzegać o incydentach związanych z cyberbezpieczeństwem;

18.

zwraca uwagę, że udoskonalone szkolenie i kształcenie wojskowe w UE w dziedzinie cyberbezpieczeństwa mogłoby znacznie poprawić poziom zaufania między państwami członkowskimi, usprawnić standardowe procedury operacyjne, tworząc bardziej przejrzyste zasady, oraz poprawić ich egzekwowanie; zwraca uwagę w tym kontekście na ważne działania szkoleniowe podejmowane przez Europejskie Kolegium Bezpieczeństwa i Obrony (EKBiO) w obszarze cyberbezpieczeństwa i w związku z tym wyraża zadowolenie z utworzenia platformy kształcenia, szkolenia, oceny i ćwiczeń w zakresie cyberbezpieczeństwa (ETEE), której celem jest przeprowadzanie szkoleń z zakresu cyberbezpieczeństwa i cyberobrony wśród personelu cywilnego i wojskowego, a także wprowadzanie niezbędnych rozwiązań harmonizacyjnych i normalizacyjnych w szkoleniach powiązanych z cyberprzestrzenią; podkreśla, że EKBiO powinno w większym stopniu korzystać ze strukturalnego finansowania UE, aby móc wnieść bardziej znaczący wkład w działania mające na celu rozwijanie w UE umiejętności cyberobrony, zwłaszcza mając na uwadze większe zapotrzebowanie na najlepszych ekspertów w dziedzinie cyberprzestrzeni; wzywa państwa członkowskie do promowania partnerstw ze środowiskiem akademickim mających na celu wspieranie programów badawczo-rozwojowych w zakresie cyberbezpieczeństwa w celu opracowania nowych wspólnych technologii, narzędzi i umiejętności mających zastosowanie zarówno w sektorze cywilnym, jak i obronnym; podkreśla znaczenie kształcenia w procesie upowszechniania wiedzy w społeczeństwie oraz znaczenie poprawy zdolności obywateli, by mogli bronić się przed cyberatakami;

19.

podkreśla potrzebę uwzględnienia kwestii związanych z płcią w unijnej polityce w dziedzinie cyberobrony, która powinna ambitnie niwelować różnice w traktowaniu kobiet i mężczyzn jako specjalistów w dziedzinie cyberobrony, zwłaszcza w ramach aktywnych strategii sprzyjających włączeniu oraz dostosowanych programów szkoleniowych dla kobiet;

20.

przypomina, że cyberobrona ma wymiar zarówno wojskowy, jak i cywilny, a zatem wymaga ściślejszej współpracy, synergii i spójności między instrumentami; zaznacza, że najpierw należy przeanalizować i omówić problemy współpracy i koordynacji, a następnie również braki w zasobach kadrowych i technicznych, zarówno na szczeblu krajowym, jak i UE; stwierdza, że pomyślne wdrożenie zasobów wojskowych i cywilnych można osiągnąć tylko przez szkolenia i ćwiczenia z udziałem wszystkich odpowiednich zainteresowanych podmiotów; w tym względzie zwraca uwagę na ćwiczenia NATO „Locked Shields” jako należące do najlepszych przykładów testowania i udoskonalania zdolności w obszarze cyberobrony, zarówno cywilnej, jak i wojskowej; wzywa zatem wiceprzewodniczącego / wysokiego przedstawiciela i Komisję do opracowania zintegrowanego podejścia politycznego i wspierania synergii oraz ścisłej współpracy między siecią wojskowych zespołów CERT, CERT-UE i siecią CSIRT;

21.

z zadowoleniem przyjmuje wspólny komunikat wiceprzewodniczącego / wysokiego przedstawiciela i Komisji zatytułowany „Strategia UE w zakresie cyberbezpieczeństwa na cyfrową dekadę”, który ma na celu zwiększenie synergii i współpracy między działaniami dotyczącymi cyberprzestrzeni, a prowadzonymi w sferze cywilnej, obronnej i kosmicznej; uważa, że strategia ta stanowi kamień milowy we wzmacnianiu cyberodporności UE i państw członkowskich, a tym samym ugruntowuje przywództwo cyfrowe UE i jej zdolności strategiczne;

22.

zaleca powołanie wspólnej jednostki ds. cyberprzestrzeni, aby zacieśnić współpracę w celu reagowania na brak wymiany informacji między instytucjami, organami i agencjami UE, dzięki czemu zapewni się bezpieczną i szybką sieć informacji oraz umożliwi pełne wykorzystanie istniejących struktur, zasobów i zdolności; zwraca uwagę na ważną rolę, jaką wspólna jednostka ds. cyberprzestrzeni mogłaby odegrać w chronieniu UE przed poważnymi cyberatakami transgranicznymi, na podstawie koncepcji międzysektorowej wymiany informacji; podkreśla znaczenie koordynacji, która pozwala unikać powielania struktur i odpowiedzialności na etapie opracowywania; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje zalecenie Komisji z 23 czerwca 2021 r., które przewiduje, że należy stworzyć specjalne interfejsy ze wspólną jednostką ds. cyberberprzestrzeni, aby umożliwić wymianę informacji ze społecznością zajmującą się obroną cybernetyczną, w szczególności poprzez przedstawicielstwo ESDZ; podkreśla też, że przedstawiciele odpowiednich projektów PESCO powinni wspierać wspólną jednostkę ds. cyberprzestrzeni, zwłaszcza w odniesieniu do orientacji sytuacyjnej i gotowości;

23.

przypomina, że ze względu na ich często podwójne zastosowanie, poprawa zdolności do cyberobrony wymaga również cywilnej wiedzy specjalistycznej w zakresie bezpieczeństwa sieci i informacji; podkreśla, że rozprzestrzenianie gotowych systemów podwójnego zastosowania może wiązać się z wyzwaniami polegającymi na eksploatowaniu tych systemów przez coraz większą liczbę państw oraz wrogie podmioty niepaństwowe; wzywa Komisję i państwa członkowskie do uruchomienia różnych kluczowych dźwigni, takich jak certyfikacja i nadzorowanie odpowiedzialności podmiotów prywatnych; podkreśla, że innowacje technologiczne są napędzane głównie przez przedsiębiorstwa prywatne, a zatem współpraca z sektorem prywatnym i zainteresowanymi podmiotami cywilnymi, w tym z branżami i podmiotami zaangażowanymi w zarządzanie infrastrukturą krytyczną, a także z MŚP, społeczeństwem obywatelskim, organizacjami i środowiskiem akademickim, ma kluczowe znaczenie i powinna zostać wzmocniona; przyjmuje do wiadomości proponowany przegląd dyrektywy w sprawie bezpieczeństwa sieci i systemów informatycznych (NIS) oraz wniosek dotyczący dyrektywy w sprawie odporności podmiotów krytycznych, których celem jest ochrona infrastruktury krytycznej i zwiększenie bezpieczeństwa łańcucha dostaw oraz włączenie podmiotów objętych regulacją do ekosystemu cyfrowego; przypomina, że każde państwo członkowskie UE powinno opracować specjalną politykę zarządzania ryzykiem w łańcuchu dostaw na rzecz cyberbezpieczeństwa, a zwłaszcza rozwiązać kwestię zaufanych wykonawców; przypomina również, że dyrektywa NIS powinna respektować kompetencje państw członkowskich i odsyła do odpowiednich opinii Podkomisji Bezpieczeństwa i Obrony na temat obu ww. wniosków;

24.

z zadowoleniem przyjmuje uruchomienie w dniu 29 września 2020 r. europejskiej sieci organizacji łącznikowych do spraw kryzysów cyberbezpieczeństwa (CyCLONe), co jeszcze bardziej usprawniło terminową wymianę informacji i poprawiło orientację sytuacyjną dzięki zniwelowaniu różnicy między poziomem technicznym a poziomem politycznym w UE; zwraca uwagę, że skuteczne zdolności do cyberobrony wymagają zmiany kultury wymiany informacji przez odejście od zasady ograniczonego dostępu na rzecz zasady potrzebnej wymiany;

25.

z zadowoleniem przyjmuje plan działania Komisji dotyczący synergii między sektorem cywilnym, obronnym i kosmicznym oraz przypomina o ścisłej współzależności tych trzech sektorów w zakresie cyberobrony; zauważa, że w odróżnieniu od innych dziedzin wojskowych infrastruktura wykorzystywana do „tworzenia” cyberprzestrzeni jest obsługiwana głównie przez podmioty komercyjne mające najczęściej siedzibę poza UE, co prowadzi do zależności przemysłowej i technologicznej od stron trzecich; jest głęboko przekonany, że UE musi zwiększyć swoją suwerenność technologiczną i pobudzać innowacyjność, inwestując w etyczne wykorzystanie nowych technologii w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony, takich jak sztuczna inteligencja (AI) i obliczenia kwantowe; zachęca z całą mocą do opracowania ukierunkowanego na AI programu badań i rozwoju w państwach członkowskich; podkreśla jednak, że wojskowe wykorzystanie sztucznej inteligencji musi być zgodne z prawem międzynarodowym w dziedzinie praw człowieka oraz międzynarodowym prawem humanitarnym, a UE musi odgrywać przewodnią rolę w promowaniu globalnych ram regulacyjnych w dziedzinie sztucznej inteligencji, zakorzenionych w wartościach demokratycznych oraz opartych na zasadzie udziału czynnika ludzkiego;

26.

odnotowuje wagę prac prowadzonych przez Centrum Satelitarne Unii Europejskiej i podkreśla, że Unia musi dysponować odpowiednimi zasobami w dziedzinie obserwacji satelitarnej i gromadzenia informacji wywiadowczych; zwraca się do tej agencji o przeanalizowanie i przedstawienie raportu dotyczącego bezpieczeństwa lub podatności satelitów UE i państw członkowskich na śmieci kosmiczne i cyberatak; zwraca uwagę, że Satcen powinno korzystać z większego finansowania strukturalnego UE, aby nadal móc wnosić wkład w działania Unii; podkreśla, że zdolności do cyberobrony mają kluczowe znaczenie dla zapewnienia bezpiecznej i odpornej wymiany informacji z SatCen zarówno w zakresie bezpieczeństwa z przestrzeni kosmicznej, jak i w przestrzeni kosmicznej, w celu zachowania i zwiększenia strategicznej autonomii UE w zakresie orientacji sytuacyjnej; podkreśla, że UE musi dążyć do zapobiegania uzbrojeniu przestrzeni kosmicznej;

27.

z zadowoleniem przyjmuje decyzję Rady w sprawie ustanowienia Europejskiego Centrum Kompetencji Przemysłowych, Technologicznych i Badawczych w dziedzinie Cyberbezpieczeństwa z siedzibą w Bukareszcie, które będzie przekazywać środki finansowe związane z cyberbezpieczeństwem pochodzące z programów „Horyzont Europa” i „Cyfrowa Europa”, oraz zachęca do dobrej współpracy z siecią krajowych ośrodków koordynacyjnych; podkreśla znaczenie Centrum we wdrażaniu odpowiednich projektów i inicjatyw związanych z cyberbezpieczeństwem, które pomogą w osiągnięciu nowych zdolności będących podstawą odporności Unii, a także w usprawnieniu koordynacji między sektorem cywilnym i sektorem obrony w obszarze cyberbezpieczeństwa; podkreśla, że Centrum musi łączyć najważniejszych europejskich interesariuszy, w tym przedstawicieli przemysłu, organizacje akademickie i badawcze i inne odpowiednie stowarzyszenia społeczeństwa obywatelskiego, aby zwiększać i rozpowszechniać w całej UE fachową wiedzę z zakresu cyberbezpieczeństwa;

28.

podkreśla znaczenie szyfrowania i legalnego dostępu do szyfrowanych danych; przypomina, że szyfrowanie danych oraz wzmocnienie i jak najszersze użycie takich zdolności może w istotny sposób przyczyniać się do cyberbezpieczeństwa państw, społeczeństw i przemysłu; wspiera program „europejskiej suwerenności cyfrowej” w celu propagowania i wzmocnienia aktualnych zdolności w obszarze narzędzi szyfrujących i poprawiających cyberbezpieczeństwo, inspirowany europejskimi podstawowymi prawami i wartościami, takimi jak prawo do prywatności, wolność wypowiedzi i demokracja, których celem jest umacnianie konkurencyjności europejskiej na rynku cyberbezpieczeństwa i pobudzanie popytu wewnętrznego;

29.

z zadowoleniem przyjmuje zapowiadaną „wojskową wizję i strategię dotyczącą cyberprzestrzeni jako obszaru operacyjnego”, która określi cyberprzestrzeń jako dziedzinę operacji w ramach WPBiO UE; wzywa do ciągłej oceny podatności infrastruktur informacyjnych misji WPBiO na zagrożenia oraz do wdrożenia wspólnych zharmonizowanych norm w zakresie kształcenia, szkolenia i ćwiczeń w dziedzinie cyberobrony w celu wsparcia misji WPBiO;

30.

ubolewa nad faktem, że obecne ograniczenia obowiązujące w niejawnych systemach Komórek Planowania i Prowadzenia Operacji Wojskowych UE (MPCC) ograniczają jej możliwości; z tego względu wzywa Europejską Służbę Działań Zewnętrznych (ESDZ) do szybkiego zapewnienia MPCC najnowszego, anonimowego i bezpiecznego systemu teleinformatycznego (CIS), który będzie w stanie obsłużyć unijne dane niejawne na potrzeby misji i operacji WPBiO, z zachowaniem adekwatnego poziomu ochrony i odporności oraz z rozmieszczonym dowództwem sił;

31.

wzywa do dalszego włączania cyberbezpieczeństwa do unijnych mechanizmów reagowania kryzysowego oraz do powiązania istniejących inicjatyw, struktur i procedur w różnych społecznościach cybernetycznych w celu zwiększenia wzajemnej pomocy i współpracy operacyjnej między państwami członkowskimi, w szczególności w przypadku poważnych cyberataków, aby zwiększyć interoperacyjność i wypracować wspólne rozumienie cyberobrony; zdecydowanie podkreśla znaczenie dalszych ćwiczeń, lecz przeprowadzanych z większą częstotliwością, i debat orientacyjnych opartych na różnych scenariuszach na temat zarządzania kryzysowego, w tym na temat klauzuli wzajemnej pomocy (art. 42 ust. 7 TUE) w hipotetycznym scenariuszu poważnego cyberataku, potencjalnie uznanego za atak zbrojny; apeluje, by takie inicjatywy wzmacniały wspólne zrozumienie procedur wykonawczych dotyczących wzajemnej pomocy lub solidarności zgodnie z art. 42 ust. 7 TUE i art. 222 TFUE, co obejmuje też szczególny cel zapewnienia gotowości tych procedur w odniesieniu do cyberataków na państwa członkowskie; z zadowoleniem przyjmuje komunikat ze szczytu NATO w Brukseli z 14 czerwca 2021 r., w którym potwierdzono zaangażowanie NATO w nieprzerwane wykorzystywanie pełnego zakresu zdolności w celu aktywnego powstrzymywania, obrony i przeciwdziałania pełnemu spektrum zagrożeń cybernetycznych, w tym decyzję o powołaniu się na art. 5 „w indywidualnych przypadkach”; wyraża zadowolenie z powodu dalszych dyskusji na temat powiązań między ramami zarządzania kryzysem cyberbezpieczeństwa w UE a narzędziami cyberdyplomacji;

32.

zauważa, że UE jest w coraz większym stopniu zaangażowana w konflikty hybrydowe z przeciwnikami geopolitycznymi; podkreśla, że działania te są szczególnie destabilizujące i niebezpieczne, ponieważ zacierają granicę między wojną a pokojem, destabilizują systemy demokratyczne i sieją wątpliwości w umysłach ludności, w którą są wymierzone; przypomina, że chociaż tego rodzaju ataki same w sobie często nie są dostatecznie poważne, aby uruchomić art. 5 Traktatu Północnoatlantyckiego lub art. 42 ust. 7 TUE, to jednak mają skumulowane oddziaływanie strategiczne i nie można im skutecznie przeciwdziałać działaniami odwetowymi ze strony poszkodowanego państwa członkowskiego; uważa zatem, że UE powinna dążyć do przyjęcia rozwiązania, które pozwoli wypełnić tę próżnię prawną i dokonać ponownej interpretacji art. 42 ust. 7 TUE oraz art. 222 TFUE w taki sposób, aby zastrzec prawo do zbiorowej obrony w przypadkach, w których próg zbiorowej obrony nie zostanie osiągnięty, oraz umożliwić dobrowolne zbiorowe działania zaradcze państw członkowskich UE, a także powinna prowadzić współpracę międzynarodową z sojusznikami w celu wypracowania podobnego rozwiązania na szczeblu międzynarodowym; podkreśla, że jest to jedyny skuteczny sposób na powstrzymanie paraliżu w reagowaniu na zagrożenia hybrydowe, a także instrument zwiększający koszty po stronie naszych przeciwników;

33.

ponownie podkreśla, że wspólne silne zdolności w zakresie przypisywania odpowiedzialności za atak są jednym z kluczowych narzędzi wzmacniania zdolności UE i państw członkowskich oraz stanowią zasadniczy element skutecznej cyberobrony i cyberprewencji; podkreśla, że usprawnienie wymiany informacji technicznych, analiz i informacji wywiadowczych o zagrożeniach między państwami członkowskimi na szczeblu UE mogłoby umożliwić zbiorcze przypisywanie odpowiedzialności na szczeblu UE; uznaje, że cyberobrona jest do pewnego stopnia skuteczniejsza, jeżeli obejmuje również pewne środki i działania ofensywne, pod warunkiem że ich stosowanie jest zgodne z prawem międzynarodowym; podkreśla, że bezpośrednie przypisanie cyberataków ich sprawcom jest skutecznym instrumentem odstraszającym; zachęca do rozważenia wspólnego publicznego przypisywania odpowiedzialności za szkodliwe działania w cyberprzestrzeni, w tym możliwości tworzenia sprawozdań o zachowaniach konkretnych podmiotów w cyberprzestrzeni, opracowywanych pod auspicjami ESDZ w formie podsumowania na szczeblu UE, dotyczących finansowanych przez państwa szkodliwych działań w cyberprzestrzeni wymierzonych w państwa członkowskie;

34.

uważa współpracę cybernetyczną UE-NATO za kluczową, ponieważ mogłaby ona umożliwić i wzmocnić formalne wspólne przypisanie odpowiedzialności za wrogie cyberincydenty, a w konsekwencji nakładanie restrykcyjnych sankcji i środków; zauważa, że skuteczna odporność oraz skuteczny efekt odstraszający zostałyby osiągnięte, gdyby sprawcy znali katalog możliwych środków zaradczych, mieli świadomość ich proporcjonalności i stosowności oraz zgodności z prawem międzynarodowym, a w szczególności z Kartą ONZ (w zależności od stopnia nasilenia, skali i celu cyberataków);

35.

pochwala propozycję wiceprzewodniczącego / wysokiego przedstawiciela zachęcającą do powołania grupy roboczej państw członkowskich UE ds. cyberwywiadu z siedzibą przy (INTCEN) oraz ułatwiającą utworzenie takiej grupy, aby zacieśnić strategiczną współpracę wywiadowczą dotyczącą zagrożeń dla cyberbezpieczeństwa i działań w cyberprzestrzeni, a tym samym w dalszym ciągu wspierać orientację sytuacyjną UE oraz proces podejmowania decyzji w sprawach dotyczących wspólnych reakcji dyplomatycznych; zachęca do dalszych postępów w związku ze wspólnym zestawem propozycji, w szczególności jeśli chodzi o bieżącą interakcję z Komórką UE ds. Syntezy Informacji o Zagrożeniach Hybrydowych oraz Komórką Analizy Zagrożeń Hybrydowych NATO w celu wymiany informacji w obszarze orientacji i analizy sytuacyjnej oraz w ramach współpracy taktycznej i operacyjnej;

Wzmacnianie partnerstw i zwiększanie roli UE w kontekście międzynarodowym

36.

uważa, że współpraca z NATO w dziedzinie cyberobrony ma istotne znaczenie dla zapobiegania i przeciwdziałania cyberatakom w dziedzinach istotnych dla zbiorowego bezpieczeństwa państw członkowskich, a w stosownych przypadkach reagowania na takie ataki; wzywa państwa członkowskie do pełnego udostępnienia dowodów i informacji wywiadowczych na potrzeby utworzenia wykazu sankcji za cyberataki; wzywa do zwiększenia koordynacji tej kwestii z NATO poprzez udział w ćwiczeniach i wspólnych szkoleniach w dziedzinie cyberbezpieczeństwa, takich jak równoległe i skoordynowane ćwiczenia;

37.

uznaje, że UE i NATO powinny koordynować działania w sytuacjach, w których wrogie podmioty zagrażają euroatlantyckim interesom w obszarze bezpieczeństwa; wyraża zaniepokojenie systemowym agresywnym zachowaniem w cyberprzestrzeni demonstrowanym zwłaszcza przez Chiny, Rosję i Koreę Północną, w tym licznymi atakami cybernetycznymi na instytucje rządowe i przedsiębiorstwa prywatne; uważa, że współpraca UE-NATO powinna koncentrować się na wyzwaniach w dziedzinie cyberbezpieczeństwa, technologii hybrydowych, nowo powstających i przełomowych technologii (EDT), przestrzeni kosmicznej, kontroli zbrojeń i nierozprzestrzeniania broni; wzywa do współpracy UE-NATO zapewniającej odporne, przystępne cenowo oraz bezpieczne i szybkie sieci zgodne z unijnymi i krajowymi standardami bezpieczeństwa, które zabezpieczają krajowe i międzynarodowe sieci informacyjne zdolne do szyfrowania wrażliwych danych i komunikacji;

38.

z zadowoleniem przyjmuje porozumienie między CERT-UE a komórką NATO ds. reagowania na incydenty komputerowe (NCIRC), aby zapewnić zdolność do reagowania na zagrożenia w czasie rzeczywistym przez poprawę zapobiegania cyberincydentom, wykrywanie ich i reagowanie na nie zarówno w UE, jak i w NATO; podkreśla również znaczenie zwiększenia możliwości szkoleniowych w zakresie cyberobrony w systemach informatycznych i cybernetycznych we współpracy z Centrum Doskonałości ds. Współpracy w Dziedzinie Obrony przed Atakami Cybernetycznymi (CCDCOE) oraz Akademią Komunikacji i Informacji NATO (NCI);

39.

wzywa do dalszej współpracy UE-NATO, w szczególności w zakresie wymogów interoperacyjności cyberobrony, poprzez poszukiwanie możliwej komplementarności i wzajemnie korzystnego wzmocnienia potencjału, dążenie do połączenia odpowiednich struktur WPBiO i sfederalizowanej sieci misyjnej NATO, unikanie powielania działań oraz uznanie swoich odpowiednich obowiązków; wzywa do wzmocnienia unijnego narzędzia PESCO oraz inicjatyw NATO – inteligentnej obrony, inicjatywy sił połączonych i deklaracji w sprawie inwestycji w obronność – a także do promowania pozyskiwania i wykorzystywania, w celu lepszego wykorzystania synergii i efektywności w relacjach między dostawcami a użytkownikami końcowymi; z zadowoleniem przyjmuje postępy we współpracy między UE a NATO w obszarze cyberobrony, zwłaszcza dotyczącej wymiany koncepcji i doktryn, wzajemnego udziału w ćwiczeniach z zakresu cyberobrony oraz wzajemnych spotkań informacyjnych dotyczących w szczególności zarządzania kryzysem w kontekście cyberbezpieczeństwa; proponuje utworzenie wspólnego dla UE i NATO ośrodka informacji o zagrożeniach dla cyberbezpieczeństwa, a także wspólnej grupy zadaniowej ds. cyberbezpieczeństwa;

40.

wzywa do ściślejszej koordynacji w zakresie cyberobrony między państwami członkowskimi, instytucjami UE, sojusznikami z NATO, ONZ i Organizacją Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE); zachęca w związku z tym do dalszego promowania środków budowy zaufania OBWE w cyberprzestrzeni i podkreśla potrzebę opracowania skutecznych narzędzi współpracy międzynarodowej w celu wspierania budowania potencjału cybernetycznego partnerów, a także opracowania i promowania środków budowy zaufania oraz integracyjnej współpracy ze społeczeństwem obywatelskim i zainteresowanymi stronami; przyjmuje z zadowoleniem duże znaczenie, jakie przypisano globalnej, otwartej, stabilnej i bezpiecznej cyberprzestrzeni w unijnej strategii współpracy w regionie Indo-Pacyfiku z dnia 19 kwietnia 2021 r.; wzywa do aktywnego zacieśniania więzi z mającymi podobne zapatrywania demokracjami w regionie Indo-Pacyfiku, takimi jak USA, Korea Południowa, Japonia, Indie, Australia i Tajwan, aby wymieniać się wiedzą i doświadczeniem oraz informacjami o zwalczaniu zagrożeń dla cyberbezpieczeństwa; podkreśla też znaczenie współpracy z innymi krajami, zwłaszcza w bezpośrednim sąsiedztwie UE, aby pomóc w budowaniu ich zdolności do obrony przed zagrożeniami dla cyberbezpieczeństwa; pochwala fakt, że Komisja wspiera programy na rzecz cyberbezpieczeństwa w Bałkanach Zachodnich oraz krajach Partnerstwa Wschodniego; podkreśla pilną potrzebę przestrzegania prawa międzynarodowego, w tym całej Karty Narodów Zjednoczonych, oraz stosowania się do powszechnie uznanych międzynarodowych ram normatywnych dotyczących odpowiedzialnego zachowania państw w cyberprzestrzeni i wkładu w trwające rozmowy na temat zasad stosowania prawa międzynarodowego w cyberprzestrzeni w kontekście ONZ;

41.

podkreśla znaczenie trwałego partnerstwa w dziedzinie cyberbezpieczeństwa ze Zjednoczonym Królestwem, które należy do państw o największym arsenale cyberobronnym; wzywa Komisję do zbadania możliwości ponownego uruchomienia procesu mającego na celu określenie formalnych i uporządkowanych ram przyszłej współpracy w tej dziedzinie;

42.

podkreśla potrzebę zapewnienia pokoju i stabilności w cyberprzestrzeni; wzywa wszystkie państwa członkowskie i UE, by w trakcie dyskusji i inicjatyw pod auspicjami ONZ – w tym poprzez zaproponowanie programu działań – wykazały się inicjatywą, by przyjęły proaktywne podejście do ustanowienia wspólnych dla całej UE ram regulacyjnych oraz by przyczyniły się do rzeczywistego zwiększenia odpowiedzialności, przestrzegania nowych norm i zapobiegania niewłaściwemu wykorzystywaniu technologii cyfrowych, a także do promowania odpowiedzialnego zachowania państw w cyberprzestrzeni, w oparciu o sprawozdania konsensualne grupy ekspertów rządowych ONZ zatwierdzone przez Zgromadzenie Ogólne ONZ; z zadowoleniem przyjmuje zalecenia zawarte w sprawozdaniu końcowym otwartej grupy roboczej, zwłaszcza w sprawie ustanowienia programu działania; zachęca ONZ do wspierania dialogu państw, naukowców, przedstawicieli środowiska akademickiego, organizacji społeczeństwa obywatelskiego, organizacji humanitarnych i sektora prywatnego, aby zapewniać integracyjne procesy kształtowania polityki w obszarze nowych przepisów międzynarodowych; domaga się przyspieszenia wszystkich podejmowanych obecnie wielostronnych wysiłków, aby rozwój technologiczny i nowe metody prowadzenia działań wojennych nie wyprzedziły rozwoju ram normatywnych i regulacyjnych; wzywa do modernizacji architektury kontroli zbrojeń, aby uniknąć powstania cyfrowej szarej strefy; wzywa do wzmocnienia misji pokojowych ONZ w zakresie zdolności do cyberobrony, zgodnie ze skuteczną realizacją ich mandatów;

43.

przypomina swoje stanowisko w sprawie zakazu rozwoju, produkcji i stosowania w pełni autonomicznej broni umożliwiającej przeprowadzanie uderzeń bez merytorycznej interwencji człowieka; wzywa wiceprzewodniczącego / wysokiego przedstawiciela Komisji, państwa członkowskie i Radę Europejską do przyjęcia wspólnego stanowiska w sprawie autonomicznych systemów uzbrojenia, które zapewni merytoryczną kontrolę człowieka nad funkcjami krytycznymi takich systemów uzbrojenia; domaga się otwarcia międzynarodowych negocjacji w sprawie prawnie wiążącego instrumentu, który zakazałby w pełni autonomicznej broni;

44.

podkreśla znaczenie współpracy z parlamentami narodowymi w celu wymiany najlepszych praktyk w obszarze cyberbezpieczeństwa;

o

o o

45.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie Europejskiej, Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącemu Komisji / wysokiemu przedstawicielowi Unii ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, agencjom UE zaangażowanym w obronę i cyberbezpieczeństwo, sekretarzowi generalnemu NATO oraz rządom i parlamentom państw członkowskich.

(1)  Dz.U. L 194 z 19.7.2016, s. 1.

(2)  Dz.U. L 151 z 7.6.2019, s. 15.

(3)  Dz.U. L 246 z 30.7.2020, s. 12.

(4)  Dz.U. L 351 I z 22.10.2020, s. 5.

(5)  Dz.U. C 28 z 27.1.2020, s. 57.

(6)  Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/81/WE z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji procedur udzielania niektórych zamówień na roboty budowlane, dostawy i usługi przez instytucje lub podmioty zamawiające w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa (Dz.U. L 216 z 20.8.2009, s. 76).


24.3.2022   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 132/113


P9_TA(2021)0413

Arktyka: możliwości, obawy i wyzwania związane z bezpieczeństwem

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 7 października 2021 r. w sprawie Arktyki: możliwości, obawy i wyzwania związane z bezpieczeństwem (2020/2112(INI))

(2022/C 132/10)

Parlament Europejski,

uwzględniając tytuł V Traktatu o Unii Europejskiej, w szczególności art. 21, 22, 34 i 36, jak również część piątą Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

uwzględniając swoje rezolucje z dnia 9 października 2008 r. w sprawie zarządzania regionem arktycznym (1), z dnia 20 stycznia 2011 r. w sprawie zrównoważonej polityki UE na dalekiej północy (2), z dnia 12 marca 2014 r. w sprawie strategii UE na rzecz Arktyki (3), z dnia 16 marca 2017 r. w sprawie zintegrowanej polityki Unii Europejskiej wobec Arktyki (4), z dnia 3 lipca 2018 r. w sprawie dyplomacji klimatycznej (5) oraz z dnia 28 listopada 2019 r. w sprawie alarmującej sytuacji klimatycznej i środowiskowej (6),

uwzględniając Deklarację Organizacji Narodów Zjednoczonych o prawach ludności rdzennej przyjętą przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w dniu 13 grudnia 2007 r.,

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 3 lipca 2018 r. w sprawie łamania praw rdzennej ludności na świecie, w tym masowego wykupu gruntów rolnych (7),

uwzględniając komunikat Komisji z dnia 20 listopada 2008 r. pt. „Unia Europejska a region arktyczny” (COM(2008)0763) oraz wspólne komunikaty: z dnia 26 czerwca 2012 r. pt. „Kształtowanie polityki realizowanej przez Unię Europejską w regionie Arktyki: postępy poczynione od 2008 r. i dalsze działania” (JOIN(2012)0019) i z dnia 27 kwietnia 2016 r. pt. „Zintegrowana polityka Unii Europejskiej w sprawie Arktyki” (JOIN(2016)0021),

uwzględniając stosowne zalecenia Delegacji do spraw Współpracy w ramach Wymiaru Północnego i do spraw Stosunków ze Szwajcarią i Norwegią, do Wspólnej Komisji Parlamentarnej UE–Islandia oraz do Wspólnej Komisji Parlamentarnej Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG),

uwzględniając streszczenie wyników konsultacji publicznych na temat polityki UE wobec Arktyki ze stycznia 2021 r.,

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 15 stycznia 2020 r. (8) oraz komunikat Komisji z dnia 11 grudnia 2019 r. (COM(2019)0640) w sprawie Europejskiego Zielonego Ładu,

uwzględniając Ramową konwencję Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC),

uwzględniając porozumienie przyjęte dnia 12 grudnia 2015 r. w Paryżu na 21. Konferencji Stron UNFCCC (porozumienie paryskie),

uwzględniając konkluzje Rady z dnia 8 grudnia 2009 r. w sprawie Arktyki, z dnia 12 maja 2014 r. w sprawie kształtowania polityki Unii Europejskiej wobec regionu Arktyki, z dnia 20 czerwca 2016 r. w sprawie Arktyki, z dnia 21 listopada 2019 r. w sprawie rozwiązań kosmicznych na rzecz zrównoważonej Arktyki oraz z dnia 9 grudnia 2019 r. w sprawie polityki UE wobec Arktyki,

uwzględniając konkluzje Rady z dnia 15 maja 2017 r. w sprawie ludów tubylczych oraz wspólny dokument roboczy służb z dnia 17 października 2016 r. pt. „Wdrażanie unijnej polityki zewnętrznej dotyczącej ludów tubylczych” (SWD(2016)0340),

uwzględniając komunikat Komisji z dnia 20 listopada 2008 r. pt. „Unia Europejska a region arktyczny” (COM(2008)0763),

uwzględniając deklarację z Ilulissat ogłoszoną w dniu 28 maja 2008 r. przez pięć nadbrzeżnych państw regionu Arktyki (USA, Rosję, Kanadę, Norwegię i Danię) i potwierdzoną w maju 2018 r.,

uwzględniając ustanowienie Rady Państw Morza Bałtyckiego (RPMB) i Euro-Arktycznej Rady Morza Barentsa,

– uwzględniając decyzję Rady 2014/137/UE z dnia 14 marca 2014 r. w sprawie stosunków między Unią Europejską, z jednej strony, a Grenlandią i Królestwem Danii, z drugiej strony,

uwzględniając globalną strategię na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej z czerwca 2016 r.,

uwzględniając strategie krajowe wobec Arktyki, w szczególności strategie państw arktycznych, mianowicie Królestwa Danii, Szwecji i Finlandii, oraz strategie innych państw członkowskich UE i EOG,

uwzględniając strategię Unii Europejskiej w zakresie bezpieczeństwa morskiego,

uwzględniając Strategię kosmiczną dla Europy, opublikowaną przez Komisję w dniu 26 października 2016 r. (COM(2016)0705),

uwzględniając Konwencję Narodów Zjednoczonych o prawie morza (UNCLOS), podpisaną w dniu 10 grudnia 1982 r. i obowiązującą od dnia 16 listopada 1994 r.,

uwzględniając Konwencję UNESCO z dnia 16 listopada 1972 r. w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego,

uwzględniając konwencję Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) nr 169 dotyczącą ludności tubylczej i plemiennej,

uwzględniając umowę z dnia 3 października 2018 r. w sprawie zapobiegania nieuregulowanym połowom na morzu pełnym w środkowej części Oceanu Arktycznego,

uwzględniając Konwencję o ochronie środowiska morskiego obszaru północno-wschodniego Atlantyku (konwencja OSPAR),

uwzględniając Międzynarodowy kodeks dla statków uprawiających żeglugę na wodach polarnych (kodeks polarny) Międzynarodowej Organizacji Morskiej,

uwzględniając Międzynarodową konwencję o bezpieczeństwie życia na morzu (konwencja SOLAS) z 1974 r., Międzynarodową konwencję o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki (konwencja MARPOL) z 1973 r., zmienioną protokołem z 1978 r. i protokołem z 1997 r., Międzynarodową konwencję o wymaganiach w zakresie wyszkolenia marynarzy, wydawania im świadectw oraz pełnienia wacht (konwencja STCW) z 1978 r., zmienioną w latach 1995 i 2010, Konwencję w sprawie międzynarodowych przepisów o zapobieganiu zderzeniom na morzu (konwencja COLREGs) z 1972 r., Konwencję o ułatwieniu międzynarodowego obrotu morskiego (konwencja FAL) z 1965 r. oraz Międzynarodową konwencję o poszukiwaniu i ratownictwie morskim (konwencja SAR) z 1979 r.,

uwzględniając traktat svalbardzki (wcześniej Traktat dotyczący Spitsbergu) z dnia 9 lutego 1920 r.,

uwzględniając deklarację z Ottawy z dnia 19 września 1996 r. ustanawiającą Radę Arktyczną,

uwzględniając oświadczenia przyjęte przez Forum Parlamentarne Wymiaru Północnego w Bodø (Norwegia) w listopadzie 2019 r., w Brukseli w listopadzie 2017 r., w Rejkiawiku (Islandia) w maju 2015 r., w Archangielsku (Rosja) w listopadzie 2013 r., w Tromsø (Norwegia) w lutym 2011 r. oraz w Brukseli we wrześniu 2009 r.,

uwzględniając trzy prawnie wiążące umowy wynegocjowane pod auspicjami Rady Arktycznej, a mianowicie Umowę o współpracy w dziedzinie lotniczego i morskiego poszukiwania i ratownictwa w Arktyce z 2011 r., Porozumienie w zakresie współpracy w dziedzinie gotowości i reagowania na zanieczyszczenie ropą naftową morza w Arktyce z 2013 r. oraz Umowę o zacieśnianiu międzynarodowej współpracy naukowej w odniesieniu do Arktyki z 2017 r.,

uwzględniając oświadczenie z 14. Konferencji Stałego Komitetu Parlamentarzystów Regionu Arktycznego, zorganizowanej w dniach 13–14 kwietnia 2021 r.,

uwzględniając komunikat Komisji z dnia 3 września 2020 r. pt. „Odporność w zakresie surowców krytycznych: wytyczanie drogi do większego bezpieczeństwa i bardziej zrównoważonego rozwoju” (COM(2020)0474),

uwzględniając Forum Arktyczne UE, które odbyło się w Umeå (Szwecja) w 2019 r.,

uwzględniając sprawozdania Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC), w szczególności jego sprawozdanie specjalne w sprawie oceanów i kriosfery w zmieniającym się klimacie oraz sprawozdanie specjalne na temat globalnego ocieplenia o 1,5 oC,

uwzględniając opublikowane dnia 21 grudnia 2017 r. sprawozdanie podsumowujące z konsultacji forum podmiotów zainteresowanych Arktyką, mających na celu określenie kluczowych priorytetów inwestycyjnych w Arktyce i sposobów zoptymalizowania przyszłych programów finansowania UE dla tego regionu,

uwzględniając notę strategiczną Europejskiego Ośrodka Strategii Politycznej z lipca 2019 r. zatytułowaną „Walking on Thin Ice: A Balanced Arctic Strategy for the EU” [Stąpanie po cienkim lodzie: zrównoważona strategia arktyczna dla UE],

uwzględniając Traktat Północnoatlantycki, komunikat ze szczytu w Warszawie wydany przez szefów państw i rządów uczestniczących w posiedzeniu Rady Północnoatlantyckiej w Warszawie w dniach 8–9 lipca 2016 r. oraz analizę i zalecenia grupy analitycznej powołanej przez Sekretarza Generalnego NATO pt. „NATO 2030: United for a New Era” [NATO 2030: zjednoczeni z myślą o nowej epoce],

uwzględniając art. 54 Regulaminu,

uwzględniając sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych (A9-0239/2021),

A.

mając na uwadze, że w ostatnich dziesięcioleciach Arktyka była pokojowym regionem charakteryzującym się niskim poziomem napięć i konstruktywną współpracą międzynarodową między ośmioma państwami arktycznymi (Danią, Szwecją, Finlandią, Islandią, Norwegią, Rosją, Kanadą i USA); mając na uwadze, że w związku z tym państwa arktyczne i społeczność międzynarodowa powinny utrzymać taki stan rzeczy i nadal wykazywać wolę polityczną do współpracy i rozwiązywania spornych kwestii zgodnie z prawem międzynarodowym;

B.

mając na uwadze, że geopolityczne znaczenie tego regionu rośnie i w związku z tym przyszłość Arktyki i globalne wyzwania stojące przed regionem arktycznym, które wykraczają poza wyzwania nadbrzeżnych państw arktycznych, wymagają wielopoziomowego sprawowania rządów, przy czym należy kontynuować współpracę regionalną i wypracowywać rozwiązania międzynarodowe; mając na uwadze, że istnieje bezpośredni związek między geopolityką i bezpieczeństwem Arktyki a stanem jej środowiska, na który z kolei silnie wpływają konsekwencje ludzkiej działalności na innych obszarach planety;

C.

mając na uwadze, że kompleksowy model zarządzania Arktyką, którego podstawą jest prawo międzynarodowe, okazał się skuteczny i solidny; mając na uwadze, że współpraca okazała się najbardziej użytecznym sposobem nawiązywania stosunków między państwami arktycznymi;

D.

mając na uwadze, że obecne ramy zarządzania Arktyką, koncentrujące się na Radzie Arktycznej, przez ostatnie 25 lat wniosły znaczący wkład w stabilność tego regionu; mając na uwadze, że Rada Arktyczna jest głównym forum współpracy w regionie Arktyki, a jej grupy robocze umożliwiają pozytywną i konstruktywną współpracę międzynarodową;

E.

mając na uwadze, że prace Rady Arktycznej miały zasadnicze znaczenie dla zapewnienia pokojowej i konstruktywnej współpracy między państwami arktycznymi i dzięki nim państwa te zawarły szereg wiążących porozumień; mając na uwadze, że w przeszłości wpływ globalnych konfliktów geopolitycznych był stosunkowo nieodczuwalny w regionie Arktyki, ale znaczenie wojskowe i strategiczna rola geopolityczna tego regionu rosną; mając na uwadze, że bezpieczeństwo i polityka w Arktyce stały się coraz bardziej powiązane z kwestiami globalnymi, a wydarzenia poza Arktyką mogą mieć konsekwencje dla państw arktycznych i odwrotnie, co sprawia, że tym ważniejsze jest dbanie o to, by napięcia i konflikty geopolityczne w innych regionach nie miały negatywnych konsekwencji dla Arktyki;

F.

mając na uwadze, że UE w pełni wspiera zobowiązanie Rady Arktycznej do działania na rzecz dobrobytu mieszkańców Arktyki, zrównoważonego rozwoju regionu i ochrony środowiska Arktyki, w tym zdrowia ekosystemów, utrzymania i przywrócenia różnorodności biologicznej oraz ochrony zasobów naturalnych i zrównoważonego gospodarowania nimi;

G.

mając na uwadze, że UE od dawna opowiada się za ścisłą współpracą w regionie Arktyki i od dziesięcioleci podejmuje działania na rzecz Arktyki poprzez zaangażowanie w politykę wymiaru północnego z Rosją, Norwegią i Islandią, udział w tworzeniu Rady Państw Morza Bałtyckiego (RPMB), współpracę w Euro-Arktycznym Regionie Morza Barentsa, w szczególności w Euro-Arktycznej Radzie Morza Barentsa i w Radzie Regionu Morza Barentsa, jej strategiczne partnerstwa z Kanadą i Stanami Zjednoczonymi oraz jej udział w charakterze aktywnego de facto obserwatora w pracach Rady Arktycznej; mając na uwadze, że UE przeznaczyła ponad 1 mld EUR na rozwój regionalny i współpracę transgraniczną w europejskiej części Arktyki;

H.

mając na uwadze, że prawo międzynarodowe jest podstawą międzynarodowego zaangażowania i współpracy międzynarodowej w Arktyce; mając na uwadze, że należy potwierdzić i wzmocnić w szczególności Konwencję Narodów Zjednoczonych o prawie morza (UNCLOS) oraz konwencje Międzynarodowej Organizacji Morskiej (IMO), które stanowią ramy międzynarodowej współpracy i działań w kwestiach związanych z Oceanem Arktycznym; mając na uwadze, że w UNCLOS określono ramy prawne, w których musi być prowadzona wszelka działalność na morzach i oceanach, przyznano państwom nadbrzeżnym prawa gospodarcze do ich wyłącznych stref ekonomicznych oraz szelfów kontynentalnych, a także postanowiono, że morza pełne nie podlegają żadnej suwerenności państwowej; mając na uwadze, że wszystkie nadbrzeżne państwa arktyczne potwierdziły w deklaracji z Ilulissat, że zarządzając Oceanem Arktycznym, będą przestrzegać prawa międzynarodowego, w szczególności UNCLOS; mając na uwadze, że IMO ustala światowe standardy regulacyjne dotyczące bezpieczeństwa, ochrony i efektywności środowiskowej żeglugi międzynarodowej;

I.

mając na uwadze, że Arktyka szczególnie i w coraz większym stopniu odczuwa drastyczne skutki zmiany klimatu i degradacji różnorodności biologicznej, które obejmują wzrost temperatur, zmiany stanu pokrywy lodowej, dzikie pożary, podnoszący się poziom mórz, zmieniające się wzorce pogodowe, inwazyjne gatunki obce, poważne straty różnorodności biologicznej i topnienie wiecznej zmarzliny; wszystko to ma wpływ na całą planetę, ale zagraża również lokalnej infrastrukturze; mając na uwadze, że nie można zająć się lokalnymi strategiami przystosowania się do zmiany klimatu i ochroną ekosystemu Arktyki w oderwaniu od globalnych ram działań na rzecz klimatu, a wdrażanie porozumienia paryskiego jest głównym elementem takiej współpracy;

J.

mając na uwadze, że w niektórych częściach Arktyki występuje najwyższa na świecie koncentracja śmieci z tworzyw sztucznych, co już wywiera wpływ na arktyczne gatunki zwierząt i stwarza ryzyko skażenia sieci pokarmowej, a ostatecznie będzie mieć szkodliwy wpływ na ludzi;

K.

mając na uwadze, że alarmujące tempo topnienia czap lodowych w Arktyce wynika ze zmiany klimatu i czynników, które miały swoje źródła głównie poza Arktyką; mając na uwadze, że zmianę klimatu należy postrzegać jako czynnik zwielokrotniający zagrożenia, który potęguje istniejące tendencje, napięcia i niestabilność;

L.

mając na uwadze, że topnienie czapy lodowej Arktyki i wynikający z tego wzrost poziomu mórz może mieć poważne konsekwencje dla środowiska, gospodarki i bezpieczeństwa ludzi na świecie; mając na uwadze, że topnienie czapy lodowej Grenlandii może spowodować podniesienie się poziomów morza na całym świecie nawet o 7,2 metra i doprowadzić do zatopienia wielu regionów na całej planecie; mając na uwadze, że niektóre populacje Arktyki już odczuwają skutki topnienia czap lodowych, co spowodowało przepływy migracyjne; mając na uwadze, że topniejący lód Grenlandii zmienia także różnorodność biologiczną;

M.

mając na uwadze, że spośród różnych zagrożeń, jakie dla Arktyki wynikają z działalności człowieka, szczególne zaniepokojenie budzi topnienie wiecznej zmarzliny; mając na uwadze, że wieczna zmarzlina pokrywa około 24 % gleby na półkuli północnej, w szczególności na dużych obszarach na północy Rosji; mając na uwadze, że wieczna zmarzlina zawiera duże ilości niebezpiecznego metanu i dwutlenku węgla, a podczas jej topnienia gazy cieplarniane uwalniane są do atmosfery, co przyczynia się do globalnego ocieplenia; mając na uwadze, że topnienie wiecznej zmarzliny może zmienić ekosystemy i wpłynąć na bezpieczeństwo w nieoczekiwany sposób;

N.

mając na uwadze, że chociaż wyzwania stojące przed Arktyką są głównie spowodowane globalną zmianą klimatu i działalnością poza regionem arktycznym, skutki zmiany klimatu są szczególnie widoczne w Arktyce, ponieważ Arktyka ociepla się trzykrotnie szybciej niż wynosi średnia światowa, a lód morski w Arktyce topnieje w niespotykanym dotąd tempie, natomiast podnoszenie się poziomu mórz wywołuje tragiczne skutki społeczne, środowiskowe i gospodarcze nie tylko w samym regionie, ale również na całym świecie; mając na uwadze, że skutki te zmieniają ekosystem regionalny, geografię i gospodarkę, ponieważ potencjalnie otwierają nowe szlaki transportowe, wzmacniają handel, umożliwiają dostęp do rzadkich zasobów naturalnych oraz intensyfikują działalność badawczą, rybołówstwo i turystykę; mając na uwadze, że niektóre z tych zmian oferują ogromny potencjał w zakresie zaawansowanego technologicznie, przyjaznego dla środowiska i zrównoważonego rozwoju gospodarczego; mając na uwadze, że za wyzwania, którym sprostać musi Arktyka, a zwłaszcza za zmianę klimatu, odpowiada cały świat; mając na uwadze, że UE powinna podjąć działania w odpowiedzi na te wyzwania zarówno poprzez własne zobowiązania, jak i poprzez udzielanie pomocy innym podmiotom;

O.

mając na uwadze, że katastrofy ekologiczne w Arktyce spowodowane przez człowieka, zwłaszcza podczas wydobywania ropy naftowej i innych zasobów Arktyki, są trudne do opanowania i trudno nimi zarządzać, a eliminacja spowodowanych przez nie szkód może być bardzo kosztowna; mając na uwadze, że największe wycieki ropy naftowej w Arktyce miały miejsce na Syberii w maju 2020 r., gdy ponad 20 000 ton oleju napędowego wyciekło do okolicznych gruntów i dróg wodnych w pobliżu rosyjskiego miasta Norylsk, a prace oczyszczeniowe nadal trwają;

P.

mając na uwadze, że skutki zmiany klimatu w Arktyce, spowodowane głównie czynnikami zewnętrznymi, oraz ponowne pojawienie się rywalizacji geopolitycznej w tym regionie stanowią czynniki komplikujące zrównoważony rozwój i zachowanie tradycyjnych źródeł utrzymania we wrażliwym środowisku Arktyki oraz mogą mieć wpływ na bezpieczeństwo i zrównoważony rozwój gospodarczy regionu;

Q.

mając na uwadze, że znaczenie geoekonomiczne tego regionu szybko rośnie ze względu na coraz większe zainteresowanie jego bogatymi i licznymi zasobami naturalnymi, w tym surowcami krytycznymi, powstającymi nowymi szlakami morskimi i jego potencjałem w zakresie transportu morskiego; mając na uwadze, że kraje arktyczne, choć mają prawo do wykorzystywania zasobów na własnym terytorium, są również zobowiązane do czynienia tego w odpowiedzialny sposób; mając na uwadze, że poszukiwanie i wydobywanie zasobów Arktyki wiąże się ze znacznym zagrożeniem dla wrażliwych ekosystemów i lokalnej ludności w tym regionie; mając na uwadze, że w 2019 r. UE i Zjednoczone Królestwo importowały znaczną część eksportowanych przez państwa arktyczne metali, minerałów, ryb i energii;

R.

mając na uwadze, że Przejście Północno-Zachodnie, Północna Droga Morska i przyszła Transpolarna Droga Morska otwierają się w wyniku topnienia lodu; mając na uwadze, że zasoby naturalne regionu Arktyki w znacznej mierze podlegają krajowej jurysdykcji państw arktycznych i własność tych zasobów jest niekwestionowana; mając na uwadze, że konieczność opracowania i znalezienia zrównoważonych rozwiązań dotyczących produkcji energii i jej transportu zwiększyła światowy popyt na metale ziem rzadkich, co spowodowało, że uwaga skupiła się na w dużej mierze niewykorzystywanych zasobach naturalnych Arktyki; mając na uwadze, że region Arktyki ma ogromne rezerwy minerałów ziem rzadkich; mając na uwadze, że obecnie 90 % światowej produkcji metali ziem rzadkich pochodzi z Chin;

S.

mając na uwadze, że główna odpowiedzialność za zrównoważony rozwój Arktyki spoczywa na państwach arktycznych, ale nie można zaprzeczyć znacznemu wpływowi czynników zewnętrznych, a zatem społeczność międzynarodowa ma obowiązek podejmować wszelkie możliwe wysiłki, aby chronić region Arktyki i zapewnić mu stabilność oraz bezpieczeństwo;

T.

mając na uwadze, że okołobiegunowe obszary Arktyki zamieszkuje ponad cztery miliony ludzi, w tym ponad 40 różnych ludów tubylczych i społeczności lokalnych oraz pół miliona obywateli UE; mając na uwadze, że jedyny uznawany w UE lud tubylczy – Saamowie – mieszka w regionie arktycznym na terytorium Finlandii i Szwecji, a także Norwegii i Rosji; mając na uwadze, że ludy tubylcze i społeczności lokalne odgrywają zasadniczą rolę w zrównoważonym gospodarowaniu zasobami naturalnymi i ochronie różnorodności biologicznej; mając na uwadze, że demografia jest ważna dla rozwoju regionalnego;

U.

mając na uwadze, że współpraca w dziedzinie badań naukowych ma obecnie – bardziej niż kiedykolwiek – kluczowe znaczenie dla sprostania wyzwaniom wynikającym z poważnej degradacji środowiska i zmiany klimatu;

V.

mając na uwadze, że UE przeznaczyła ponad 200 mln EUR na badania nad Arktyką w ramach programu „Horyzont 2020”;

W.

mając na uwadze, że UE jest zaangażowana w działanie na rzecz otwartego i bezpiecznego światowego obszaru morskiego, zgodnie z globalną strategią UE i strategią Unii Europejskiej w zakresie bezpieczeństwa morskiego;

X.

mając na uwadze, że działania UE dotyczące Arktyki opierają się na historii, geografii, gospodarce i badaniach naukowych; mając na uwadze, że należy podkreślić znaczenie zrównoważonego rozwoju, polityki spójności i współpracy transgranicznej dla łagodzenia napięć geopolitycznych; mając na uwadze, że UE, jako podmiot globalny, konsekwentnie wykazuje zaangażowanie na rzecz pokojowej, ekologicznej, opartej na współpracy, zrównoważonej i dostatniej Arktyki oraz dąży do zapewnienia zrównoważonej przyszłości ludziom żyjącym w Arktyce; mając na uwadze, że UE wyraźnie zasygnalizowała gotowość do odgrywania jeszcze bardziej znaczącej roli;

Y.

mając na uwadze, że UE może w różny sposób przyczyniać się do sprostania potencjalnym nowym wyzwaniom i do zapobiegania konfliktom w Arktyce;

Z.

mając na uwadze, że rozpatrywany jest obecnie wniosek UE o przyznanie jej statusu pełnoprawnego obserwatora w Radzie Arktycznej; członkowie Rady Arktycznej potwierdzili otrzymanie wniosku w 2013 r.; mając na uwadze, że ostateczna decyzja została odroczona ze względu na opór ze strony niektórych członków Rady Arktycznej; mając na uwadze, że Parlament wyraził już poparcie dla tego wniosku; mając na uwadze, że UE aktywnie uczestniczy w pracach odpowiednich grup, grup zadaniowych i grup ekspertów Rady Arktycznej; mając na uwadze, że szerokie spektrum kompetencji regionalnych, wiedzy eksperckiej i istniejących inicjatyw UE może służyć jako ramy dla wspólnych projektów;

AA.

mając na uwadze, że Francja, Niemcy, Niderlandy, Polska, Hiszpania i Włochy – obserwatorzy w Radzie Arktycznej – wykazują znaczne zaangażowanie na rzecz Arktyki i silne zainteresowanie przyszłym dialogiem i współpracą z Radą Arktyczną; mając na uwadze, że Estonia i Irlandia złożyły wnioski o uzyskanie statusu obserwatorów w Radzie Arktycznej;

AB.

mając na uwadze, że Islandia i Norwegia, jako zaangażowani i wiarygodni partnerzy, są stowarzyszone z UE poprzez EOG i na mocy układu z Schengen;

AC.

mając na uwadze, że stabilność Arktyki od dawna jest względnie dobrze zachowana, ale coraz bardziej wpływa na nią rosnące międzynarodowe zainteresowanie regionem i zmieniająca się sytuacja w dziedzinie bezpieczeństwa, w tym postępująca remilitaryzacja Federacji Rosyjskiej w tym regionie; mając na uwadze, że inwestycje gospodarcze i wojskowe Federacji Rosyjskiej w Arktyce znacznie przewyższają inwestycje pozostałych państw arktycznych; mając na uwadze, że Federacja Rosyjska utworzyła nowe i zmodernizowała stare bazy wojskowe w regionach północnych oraz wzmocniła zdolności w zakresie środków izolowania pola walki (A2/AD) ograniczających prawa do żeglugi na strategicznej Północnej Drodze Morskiej, którą Rosja niesłusznie uznaje za wewnętrzną drogę wodną; mając na uwadze, że Rosja podniosła status Floty Północnej do okręgu wojskowego i zwiększyła skalę różnych rodzajów sił zbrojnych, wyposażonych m.in. w nowe okręty podwodne, lodołamacze z napędem jądrowym i konwencjonalnym, radary pola walki i systemy rakietowe; mając na uwadze, że Rosja ożywiła koncepcję obronną bastionu mającą na celu ochronę jej zdolności strategicznych od Morza Barentsa po Cieśninę Beringa; mając na uwadze, że Rosja zwiększyła również liczbę patroli morskich i powietrznych, a także wzmogła działalność podmorską i taktykę walki radioelektronicznej, co jest bardzo niepokojące; mając na uwadze, że takie zmiany geopolityczne doprowadziły do zwiększenia liczby ćwiczeń, rozmieszczeń, patroli i inwestycji w zdolności w Arktyce; mając na uwadze, że militaryzacja tego obszaru jest sprzeczna z ideą współpracy, która dotychczas ukierunkowywała stosunki między państwami w Arktyce;

AD.

mając na uwadze, że region Morza Barentsa był głównym poligonem doświadczalnym dla systemów pocisków balistycznych i manewrujących, natomiast obszar na wschód od Nowej Ziemi był głównym obszarem testów jądrowych;

AE.

mając na uwadze, że Rosja naruszyła suwerenność i integralność terytorialną swoich pokojowo nastawionych sąsiadów, blokując swobodę żeglugi na Morzu Azowskim, Morzu Czarnym i Morzu Bałtyckim, czego nie można zignorować przy ocenie przyszłych scenariuszy utrzymania obecnego pokojowego współistnienia w Arktyce;

AF.

mając na uwadze, że szeroko zakrojone projekty i inicjatywy Chin budzą ogromne zaniepokojenie; mając na uwadze, że w styczniu 2018 r. Chiny opublikowały swoją pierwszą białą księgę w sprawie polityki arktycznej i podjęły długotrwałe działania w celu wzmocnienia swojej pozycji w Arktyce, ogłaszając się „państwem położonym w pobliżu Arktyki”, które ma ambicję stać się „mocarstwem polarnym”, a także zacieśniają współpracę z Rosją w Arktyce; mając na uwadze, że Chiny wytyczyły polarny jedwabny szlak dla handlu w regionie Arktyki jako rozszerzenie inicjatywy „Jeden pas i jeden szlak” oraz zorganizowały regionalne misje badawcze, utworzyły ośrodki badawcze w Arktyce i stworzyły 24 satelity do obserwacji obszarów polarnych; mając na uwadze, że Chiny aktywnie uczestniczą w pracach Rady Arktycznej i zaangażowały się we współpracę dwustronną z poszczególnymi państwami arktycznymi i innymi zainteresowanymi stronami, aby uzyskać poparcie dla swoich inicjatyw;

AG.

mając na uwadze, że większość podmiotów działających w Arktyce zaktualizowała swoje strategie, uwzględniając szybko zmieniającą się sytuację w Arktyce oraz rosnące gospodarcze i geostrategiczne znaczenie tego regionu;

Współpraca międzynarodowa jako podstawa bezpiecznej, stabilnej, bogatej, dostępnej i pokojowej Arktyki

1.

ponownie potwierdza, że Arktyka ma strategiczne i polityczne znaczenie dla UE, jako zainteresowanego Arktyką podmiotu globalnego, i podkreśla zobowiązanie UE do działania jako odpowiedzialny podmiot dążący do długoterminowego zrównoważonego i pokojowego rozwoju regionu dzięki pełnej współpracy z partnerami międzynarodowymi; uważa, że kluczowe znaczenie ma to, by wszystkie zainteresowane strony, w tym UE i jej państwa członkowskie, działały na rzecz utrzymania pokojowej i intensywnej współpracy międzynarodowej i regionalnej, badań naukowych, dobrobytu i niskiego poziomu napięć w Arktyce, a także aby zareagowały na bardzo niepokojące skutki i konsekwencje zmiany klimatu w tym regionie; uważa, że Arktyka odgrywa kluczową rolę w utrzymywaniu równowagi ekologicznej planety, wyraża zadowolenie, że region ten od dawna jest miejscem pokoju i owocnej współpracy międzynarodowej, oraz gratuluje Radzie Arktycznej z okazji 25. rocznicy istnienia, jako że jest to główne forum współpracy w regionie Arktyki, które dowiodło swojej zdolności do utrzymania konstruktywnego i pozytywnego ducha współpracy;

2.

popiera zasadność trzech filarów, na których opiera się zintegrowana polityka UE wobec Arktyki (mianowicie: reagowanie w ambitny sposób na zmianę klimatu i ochrona środowiska Arktyki, promowanie zrównoważonego rozwoju i zacieśnienie współpracy międzynarodowej); podkreśla, jak ważna jest wyważona polityka UE wobec Arktyki, i jest zdania, że UE jest wyjątkowo dobrze przygotowana do pomocy w koordynowaniu i uzupełnianiu polityki państw członkowskich wobec Arktyki, i w związku z tym podkreśla potrzebę większej spójności między polityką wewnętrzną i zewnętrzną UE w kwestiach dotyczących Arktyki; wzywa UE, aby w stosownych przypadkach uwzględniała wymiar arktyczny w swojej polityce sektorowej;

3.

podkreśla ważną rolę obserwatorów w Radzie Arktycznej, którzy mają istotne doświadczenie i od dawna angażują się we współpracę naukową i polityczną w Arktyce; w tym względzie z zadowoleniem przyjmuje bieżący dialog między obserwatorami a prezydencją Rady Arktycznej; popiera wniosek UE o uzyskanie statusu pełnoprawnego obserwatora w Radzie Arktycznej i zachęca członków Rady Arktycznej do pozytywnej odpowiedzi na wniosek UE; podkreśla jednak, że UE jest już faktycznie obserwatorem Rady Arktycznej i ma możliwość uczestniczenia i wnoszenia wkładu na równych warunkach, jak inni członkowie obserwatorzy;

4.

podkreśla, że UE musi przyczynić się do lepszego wielostronnego zarządzania Arktyką, działać na rzecz zrównoważonego wykorzystania zasobów oraz chronić i zachować środowisko Arktyki w zgodzie z jej mieszkańcami; wzywa UE, by nadal wnosiła wkład w prace Rady Arktycznej dzięki swojej wiedzy fachowej i swojemu finansowaniu poprzez zwiększanie zaangażowania w działania grup roboczych Rady Arktycznej i jej różne projekty; uważa, że region północny należy postrzegać jako część północnego sąsiedztwa UE i rozszerzyć udział w istniejących forach; podkreśla, że wymiar północny służy jako konstruktywna arena współpracy transgranicznej, z udanym modelem współpracy sektorowej, w której UE w równym stopniu uczestniczy we wspólnej polityce z Rosją, Norwegią i Islandią, a także innymi obserwatorami; z zadowoleniem przyjmuje dalszą praktyczną współpracę w wielu dziedzinach; podkreśla współpracę między lokalnymi i krajowymi podmiotami państwowymi i niepaństwowymi w Euro-Arktycznej Radzie Morza Barentsa, której UE jest pełnoprawnym członkiem, w kwestiach o szczególnym znaczeniu dla regionu Morza Barentsa; zauważa, że Euro-Arktyczna Rada Morza Barentsa odgrywa istotną rolę w budowaniu zaufania i wzajemnego zrozumienia na Północy, jednocześnie zacieśniając współpracę między państwami arktycznymi; zauważa, że UE powinna również dążyć do uczestnictwa w innych forach politycznych związanych z rozwojem Arktyki;

5.

z zadowoleniem przyjmuje trwający proces aktualizacji polityki UE wobec Arktyki, który powinien odzwierciedlać zainteresowanie UE Arktyką i odnosić się do połączonych wyzwań związanych ze zwiększoną uwagą międzynarodową oraz zmianami klimatycznymi, środowiskowymi, geopolitycznymi i geoekonomicznymi w regionie; uważa, że polityka ta powinna obejmować nowe podmioty, takie jak Chiny, oraz że wymiar bezpieczeństwa Arktyki powinien zostać uwzględniony we wspólnej polityce zagranicznej i bezpieczeństwa UE; uważa zwłaszcza, że powinna uwzględniać kompleksowe podejście do bezpieczeństwa, obejmujące w szczególności pojęcia środowiska i zdrowia, a także kwestie bezpieczeństwa morskiego; zauważa, że taka kompleksowa, zaktualizowana polityka, oparta na konsensusie między wszystkimi państwami członkowskimi, umożliwi UE odgrywanie skutecznej, proaktywnej i bardziej ambitnej roli w regionie, z uwzględnieniem pilnych wyzwań związanych ze zmianą klimatu i rosnącym znaczeniem geopolitycznym Arktyki, ale będzie również służyć interesom obywateli UE, głównie mieszkańców Arktyki, a w szczególności ludów tubylczych; podkreśla, że taka polityka musi odzwierciedlać zarówno wewnętrzny, jak i zewnętrzny wymiar stosunków UE z Arktyką i powinna obejmować wymiar zrównoważonej łączności w celu rozwiązania kluczowych problemów, przed którymi stoją mieszkańcy Arktyki, takich jak zapewnienie wysokiej jakości połączeń internetowych;

6.

jest zdania, że nowa polityka UE wobec Arktyki powinna być szerzej wykorzystywana jako okazja do zwiększenia świadomości i zaangażowania obywateli UE, środowiska akademickiego i przedsiębiorstw w odniesieniu do kwestii związanych z Arktyką; apeluje o utworzenie jednego portalu poświęconego Arktyce, zawierającego informacje na temat wszystkich inicjatyw i działań instytucji UE dotyczących Arktyki;

7.

zauważa, że rośnie zainteresowanie Arktyką i jej zasobami; jest głęboko zaniepokojony negatywnymi skutkami zmiany klimatu, zwłaszcza szybkim topnieniem lodu i nadmierną eksploatacją zasobów, ponieważ stwarza to nowe warunki i realia dla niektórych form rozwoju gospodarczego i powoduje dalsze zakłócenia coraz bardziej wrażliwych ekosystemów Arktyki;

8.

podkreśla, że kompleksowy model zarządzania oparty na prawie międzynarodowym przyniósł korzyści wszystkim państwom arktycznym i całemu regionowi oraz zapewniał przewidywalność i stabilność w regionie; podkreśla, że istniejące struktury regionalne sprzyjają zaufaniu i współpracy między państwami arktycznymi; podkreśla, że to na państwach arktycznych spoczywa główna odpowiedzialność za rozwiązywanie problemów na ich terytoriach; zwraca jednak uwagę, że siły zewnętrzne mają kluczowy wpływ na obecne i przyszłe wyzwania w tym regionie; powtarza, że prawo międzynarodowe jest fundamentem ram prawnych regulujących stosunki międzynarodowe w Arktyce, oraz podkreśla znaczenie UNCLOS jako podstawy wszystkich działań morskich, a zwłaszcza znaczenie jej części XV w odniesieniu do pokojowego rozwiązywania sporów morskich oraz do różnych procedur rozstrzygania sporów dotyczących wytyczenia granic arktycznego szelfu kontynentalnego i uregulowania wewnątrzarktycznych kwestii suwerenności dotyczących mórz terytorialnych; ponownie apeluje do UE i państw członkowskich o odegranie większej roli w skutecznym wdrażaniu konwencji międzynarodowych i wzywa USA do ratyfikowania UNCLOS; podkreśla również znaczenie organów międzynarodowych ustanowionych na mocy UNCLOS, w tym Komisji Granic Szelfu Kontynentalnego, Międzynarodowej Organizacji Dna Morskiego i Międzynarodowego Trybunału Prawa Morza, a także platform takich jak Rada Arktyczna, Konferencja Parlamentarzystów Regionu Arktycznego, Euro-Arktyczna Rada Morza Barentsa, wymiar północny i Organizacja Narodów Zjednoczonych, oraz podtrzymuje zobowiązanie do silnego i aktywnego udziału we współpracy parlamentarnej dotyczącej Arktyki;

9.

uznaje status suwerenności państw arktycznych i ich suwerenne prawa zgodnie z prawem międzynarodowym; uważa, że kluczowe znaczenie ma ochrona osiągnięć trzech dziesięcioleci pokojowej współpracy; podkreśla, że należy w pełni wykorzystać zdolność UE do zapewniania rozwiązań dla potencjalnych wyzwań w zakresie bezpieczeństwa; podkreśla, że z uwagi na wielość złożonych i powiązanych ze sobą kwestii dotyczących rozwoju gospodarczego, środowiskowego i w zakresie bezpieczeństwa Arktyki dialog na temat potrzeb w zakresie bezpieczeństwa w regionie musi odbywać się na szczeblu globalnym, regionalnym i lokalnym;

Zmiana klimatu w Arktyce

10.

wyraża głębokie zaniepokojenie w związku z tym, że w sprawozdaniu specjalnym IPCC w sprawie oceanów i kriosfery w zmieniającym się klimacie stwierdzono, że w ciągu ostatnich dziesięcioleci globalne ocieplenie doprowadziło do powszechnego kurczenia się kriosfery, utraty masy lądolodu i lodowców oraz zmniejszania się pokrywy śnieżnej i zasięgu oraz grubości lodu morskiego w Arktyce, a także do wzrostu temperatury wiecznej zmarzliny; jest głęboko zaniepokojony konsekwencjami dla zdrowia i bezpieczeństwa publicznego wynikającymi z topnienia wiecznej zmarzliny powodującego uwalnianie bakterii i wirusów, które pozostawały uśpione od wieków lub tysiącleci;

11.

podkreśla, że Arktyka traci różnorodność biologiczną w alarmującym tempie, i wyraża głębokie zaniepokojenie ustaleniami zawartymi w sprawozdaniu z globalnej oceny IPBES w sprawie różnorodności biologicznej i funkcjonowania ekosystemów; zwraca uwagę na fakt, że utrata różnorodności biologicznej jest spowodowana nie tylko zmianą klimatu, ale także górnictwem morskim, które według IPBES prawdopodobnie rozszerzy się w regionie Arktyki w miarę topnienia jej pokrywy lodowej;

12.

jest zaniepokojony doniesieniami, że bakterie uwalniane wskutek topnienia wiecznej zmarzliny uwalniają szkodliwy dla klimatu węgiel, a także, wraz z wirusami, mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia zwierząt i ludzi; zauważa, że zmiana klimatu i topnienie wiecznej zmarzliny mają szkodliwy wpływ na zdolność do życia i pracy w regionie, ponieważ doprowadziły do utraty lub degradacji istniejącej infrastruktury, dróg i budynków, a także do fali wypadków przemysłowych i transportowych oraz zagrażają obiektom kultury i dziedzictwa oraz trybowi życia ludów tubylczych;

13.

podkreśla, że UE powinna realizować politykę, która gwarantuje uwzględnienie w środkach dotyczących środowiska interesów mieszkańców regionu arktycznego, w tym ludów tubylczych, w celu ochrony i rozwoju tego regionu;

14.

apeluje do UE o przyjęcie roli lidera w opracowywaniu ambitnego planu działania na rzecz klimatu w Arktyce, który będzie dotyczył kwestii ograniczenia globalnej emisji gazów cieplarnianych i przystosowania się do zmiany klimatu, a jednocześnie wspierania innowacyjnych rozwiązań istotnych dla Arktyki;

Rozwój sytuacji geopolitycznej w Arktyce

15.

z zadowoleniem przyjmuje fakt, że przez dłuższy czas wpływ konfliktów w innych obszarach świata był stosunkowo nieodczuwalny w regionie Arktyki, i podkreśla znaczenie zapobiegania skutkom ubocznym, jakie dla Arktyki mogłyby mieć zmiany geopolityczne w innych regionach; zauważa jednak, że w ostatnich latach sytuacja w zakresie bezpieczeństwa oraz sytuacja militarna w Arktyce bardzo się zmieniła, i uznaje strategiczną wagę tego regionu; zauważa, że bezpieczna, stabilna, zrównoważona, pokojowa i prosperująca Arktyka odgrywa kluczową rolę z punktu widzenia szerszego bezpieczeństwa Europy i jej kontekstu strategicznego; podkreśla ponadto, że działalność wojskowa w regionie musi być przewidywalna, przejrzysta i prowadzona w sposób promujący bezpieczeństwo i stabilność, jako że zwiększona militaryzacja w połączeniu z pogorszeniem stosunków geopolitycznych na świecie może prowadzić do incydentów i poważniejszych zagrożeń dla bezpieczeństwa; wzywa w związku z tym do wzmocnienia dialogu regionalnego, współpracy transgranicznej i powściągliwości w sferze wojskowej oraz zachęca do procesu negocjacji i środków budowy zaufania ukierunkowanych na długoterminowy cel ograniczenia sprzętu wojskowego w regionie;

16.

zwraca uwagę na szczególne położenie geograficzne Federacji Rosyjskiej, której wody terytorialne i strefy ekonomiczne znacznie przekraczają wody terytorialne i strefy ekonomiczne wszystkich pozostałych państw arktycznych; podkreśla w związku z tym, że specyficzne uwarunkowania geograficzne Rosji sprawiają, iż jest ona automatycznym interlokutorem, ale także nakładają na nią większą odpowiedzialność;

17.

zauważa, że Arktyka zajmuje ważne miejsce w strategiach wojskowych wszystkich podmiotów zaangażowanych na rzecz tego regionu, i wzywa je do wprowadzenia w życie polityki wobec Arktyki przy pełnym poszanowaniu prawa międzynarodowego; wyraża głębokie zaniepokojenie prowadzoną przez Rosję stopniową mobilizacją wojskową, która jest najdalej idącą militaryzacją wśród państw arktycznych i obejmuje rozwój zdolności A2/AD, a także reaktywację i odbudowę morskich sił jądrowych i floty lodołamaczy, z których część Rosja planuje wyposażyć w pociski manewrujące i elektroniczne systemy wojenne; uważa, że takie działania nie są uzasadnione sytuacją wojskową na miejscu i znacznie wykraczają poza uzasadnione cele obronne, a tym samym odzwierciedlają wolę Rosji, by osiągnąć strategiczną przewagę wojskową w regionie, co doprowadziłoby do niestabilności i większego ryzyka konfrontacji oraz byłoby sprzeczne z inicjatywą murmańską z 1987 r., której celem było przekształcenie Arktyki w międzynarodową „strefę pokoju”; wzywa państwa okołobiegunowe, aby nie rozbudowywały baz wojskowych lub baz naukowych pod ochroną sił zbrojnych;

18.

wyraża ubolewanie, że Rosja, zamiast podkreślać korzyści płynące ze współpracy, przyjęła znacznie bardziej konkurencyjną, a nawet konfrontacyjną perspektywę dotyczącą Arktyki, traktując ten region jako sferę ekspansji militarnej, terytorialnej i gospodarczej oraz arenę jej ambicji „wielkopaństwowości”;

19.

wzywa wszystkie państwa arktyczne do zaangażowania się w konstruktywny i wzajemnie korzystny dialog na temat wszystkich kwestii, od ochrony środowiska po rozwój gospodarczy i operacje wojskowe; podkreśla, że UE i Rosja mają istotne wspólne interesy w wielu obszarach związanych z Arktyką, w tym w dziedzinie bezpieczeństwa morskiego i współpracy transgranicznej w kwestiach środowiskowych; podkreśla jednak, że konstruktywna współpraca powinna być zgodna z zasadą selektywnego zaangażowania, w tym w dziedzinie klimatu i środowiska, nie powinna zagrażać celom sankcji i środków ograniczających przyjętych w związku z działaniami rządu Rosji w innych częściach świata oraz powinna być spójna ze strategią UE wobec Federacji Rosyjskiej; zauważa, że Radę Arktyczną należy postrzegać jako platformę umożliwiającą utrzymywanie i kontynuowanie otwartego dialogu z Rosją w sprawach istotnych również dla UE;

20.

uważa, że UE powinna ściśle monitorować i uwzględnić w swojej zaktualizowanej polityce wobec Arktyki fakt, że Chiny włączyły Arktykę do swoich programów rozwoju gospodarczego i mają zamiar włączyć arktyczny odcinek Północnej Drogi Morskiej do koncepcji „Jeden pas i jeden szlak” (jako „polarny jedwabny szlak”), ponieważ jest to sprzeczne z założeniem, że Arktykę można traktować jako samodzielny region, chroniony przed światową geopolityką; zauważa w związku z tym inwestycje Chin w badania naukowe, nowe lodołamacze i strategiczne projekty infrastrukturalne w Arktyce, które przypominają o tym, jak kraj ten działa w innych częściach świata, i przypomina, że UE nie powinna dopuścić do utraty istotnej pozycji w tej dziedzinie względem państw trzecich; wyraża zaniepokojenie między innymi podejmowanymi przez Chiny próbami inwestowania w porty morskie wzdłuż Północnej Drogi Morskiej oraz uzyskania praw wydobywczych jako sposobu na zaznaczenie swojej obecności w Arktyce, i wzywa państwa arktyczne do dokładnego sprawdzenia inwestycji zagranicznych w ich obiekty o znaczeniu strategicznym;

Ochrona wolności żeglugi

21.

z zadowoleniem przyjmuje przyjęcie i wejście w życie 1 stycznia 2017 r. Międzynarodowego kodeksu IMO dla statków uprawiających żeglugę na wodach polarnych (kodeks polarny);

22.

wzywa do oceny wdrożenia kodeksu polarnego IMO, a także do oceny wdrożenia norm i zobowiązań wynikających z konwencji SOLAS i MARPOL, aby upewnić się, czy są one w pełni wdrożone przez podmioty działające w Arktyce, oraz zidentyfikować luki i słabości, które należy wyeliminować; wzywa wszystkie państwa nadbrzeżne Arktyki do szybkiego podjęcia środków niezbędnych do pełnego wdrożenia kodeksu polarnego; zachęca statki, które nie są objęte konwencją SOLAS, do dobrowolnego wdrażania tych środków bezpieczeństwa i przestrzegania innych środków i wytycznych dotyczących bezpiecznej i przyjaznej dla środowiska żeglugi oraz eksploatacji w Arktyce;

23.

wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby odegrały większą rolę w promowaniu skutecznego wdrażania umów międzynarodowych takich jak porozumienie paryskie, konwencja z Minamaty, Konwencja w sprawie transgranicznego zanieczyszczania powietrza na dalekie odległości, protokół z Göteborga, konwencja sztokholmska, kodeks polarny, konwencja z Aarhus i Konwencja o różnorodności biologicznej;

24.

wzywa do przyjęcia wspólnej odpowiedzialności za bezpieczeństwo życia na morzu i zrównoważony rozwój środowiska polarnego, ponieważ żegluga polarna będzie się rozwijać i urozmaicać w nadchodzących latach; w związku z tym, oprócz kodeksu polarnego, z zadowoleniem przyjmuje środki dotyczące wyznaczania szlaków żeglugowych mające na celu zmniejszenie ryzyka wystąpienia incydentów, a także strefy zamknięte, co wpłynie na bezpieczeństwo żeglugi i ochronę wrażliwego i wyjątkowego środowiska; podkreśla rolę UE i jej państw członkowskich, które pomagają w zapobieganiu konfliktom w Arktyce i ich rozwiązywaniu, tworzeniu mechanizmów bezpieczeństwa cywilnego, a także we wzmacnianiu zdolności zarządzania kryzysowego oraz infrastruktury poszukiwawczo-ratowniczej; podkreśla, że UE może zaoferować swoją wiedzę fachową w dziedzinie ochrony i bezpieczeństwa na morzu dzięki swoim zdolnościom i wiedzy z zakresu żeglugi i nawigacji; przyznaje, że prowadzona jest już znacząca współpraca transgraniczna przy operacjach poszukiwawczo-ratowniczych; zachęca UE do zwiększenia jej wkładu w zapobieganie sytuacjom kryzysowym, gotowość i reagowanie na katastrofy w ramach Rady Arktycznej, Forum Arktycznej Straży Przybrzeżnej i Euro-Arktycznej Rady Morza Barentsa; zauważa jednak z zaniepokojeniem rozwój i szybki wzrost ruchu morskiego i wydobycia surowców energetycznych wzdłuż Północnej Drogi Morskiej, co staje się źródłem napięć geopolitycznych i obaw o środowisko; zauważa coraz większe zainteresowanie, w perspektywie gospodarczej, Północną Drogą Morską, wykazywane zwłaszcza przez Rosję i Chiny, jako że szlak ten pobudza wzrost gospodarczy i może stanowić konkurencyjną w skali światowej krajową sieć transportową; zwraca uwagę na rozwój projektów energetycznych na dużą skalę, takich jak obecna współpraca rosyjsko-chińska w ramach projektów Jamał LNG i Arctic LNG 2, i wyraża zaniepokojenie, że takie projekty znacznie zwiększają wolumen żeglugi Północną Drogą Morską i pociągają za sobą znaczną presję na już zagrożony ekosystem Arktyki;

25.

dostrzega ogromną przewagę liczebną Rosji w programach dotyczących lodołamaczy oraz rozwój takich programów przez Chiny i zachęca państwa członkowskie oraz inne kraje partnerskie do budowania własnych zdolności w tym zakresie; uważa, że UE powinna promować budowę i rozmieszczanie pod banderą UE większej liczby lodołamaczy i statków ze wzmocnieniem przeciwlodowym;

26.

podkreśla, że należy wzmocnić nadzór morski i wymianę informacji w regionie Arktyki; popiera dalsze inwestycje w monitorowanie przestrzeni kosmicznej i nawigację kosmiczną za pośrednictwem sieci satelitarnych Copernicus i Galileo, a także informacji in situ z europejskiej sieci informacji i obserwacji środowiska morskiego (EMODNET) w celu poprawy reagowania w sytuacjach kryzysowych, zapewnienia bezpiecznej nawigacji i poszerzenia wiedzy na temat zmiany klimatu; zauważa, że rozwijająca się działalność człowieka w regionie, w tym turystyka, budzi poważne obawy związane z bezpieczeństwem ludzi, zwłaszcza w kontekście trudnych warunków pogodowych i ograniczonych zdolności poszukiwawczo-ratowniczych; jest zdania, że współpraca międzynarodowa oraz ścisłe partnerstwo między sektorem wojskowym, publicznym i pozarządowym mają zasadnicze znaczenie dla zapewnienia odpowiedniej ochrony ludności w regionie; podkreśla, że należy promować najlepsze praktyki dotyczące usług poszukiwawczo-ratowniczych i wymieniać się nimi oraz przyczyniać się do interoperacyjności jednostek poszukiwawczo-ratowniczych przez wspólne ćwiczenia; zaleca, aby państwa członkowskie rozważyły utworzenie nowych projektów stałej współpracy strukturalnej, na przykład skoncentrowanych na usługach poszukiwawczo-ratowniczych lub reagowaniu na problemy środowiskowe, z myślą o wzmocnieniu zdolności w zakresie wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony w Arktyce; zachęca UE i państwa członkowskie do wykonywania ćwiczeń symulujących w celu sprawdzenia, w jaki sposób Unijny Mechanizm Ochrony Ludności może zostać szeroko wdrożony w Arktyce;

27.

podkreśla, że kluczowe znaczenie ma pełne poszanowanie w Arktyce praw obcych statków wynikających z UNCLOS, w szczególności art. 17–21 i 37–41, w tym prawa nieszkodliwego przepływu, prawa przejścia tranzytowego i wolności żeglugi; potępia działania Rosji, która ogranicza swobodę żeglugi na szlakach Morza Północnego przez wyznaczenie ich jako wody wewnętrzne podlegające jej całkowitej suwerennej kontroli, przez stworzenie regulacyjnych i administracyjnych barier dla żeglugi zagranicznej na szlaku i nałożenie wymogu uzyskania zezwolenia Rosji na wejście do jej wyłącznej strefy ekonomicznej i na morze terytorialne oraz tranzyt przez nie, a także nieprzewidzenie wyraźnego zwolnienia dla statków objętych immunitetem suwerennym; podkreśla, że wszelkie środki ograniczające wolność żeglugi powinny być zgodne z UNCLOS i zwyczajowym prawem międzynarodowym; wzywa Federację Rosyjską do przestrzegania zasad skodyfikowanych w UNCLOS oraz do przestrzegania zobowiązań podjętych przez dołączenie do corocznych apeli Zgromadzenia Ogólnego ONZ do państw–stron o dostosowanie ich roszczeń morskich do UNCLOS;

28.

podkreśla, że rozwój północnych korytarzy transportowych powinien być zrównoważony i przyczyniać się do bardziej ekologicznej transformacji; zauważa, że szczególnie nowe połączenia kolejowe na północy pobudziłyby gospodarki krajów północnych i bałtyckich oraz poprawiłyby dostęp do rynku w wymiarze północ–południe; w związku z tym wzywa Komisję do zajęcia się kwestiami transportu na północy i zidentyfikowania możliwości w kontekście partnerstwa na rzecz transportu i logistyki w ramach wymiaru północnego; podkreśla, że potrzebne są lepsze połączenia w regionie wymiaru północnego, aby zmniejszyć oddalenie i zapewnić łączność w odpowiedzi na globalny rozwój;

Zrównoważony rozwój i eksploatacja zasobów strategicznych

29.

podkreśla znaczenie Arktyki dla bezpieczeństwa energetycznego UE, zdecydowanie nalega na zrównoważoną, opartą na nauce eksploatację zasobów energetycznych w Arktyce, a także podkreśla potrzebę wzmocnienia polityki generowania w UE energii ze źródeł odnawialnych i zapewniania efektywności energetycznej, jako że polityka ta znacznie ogranicza zależność Unii od źródeł zewnętrznych, a tym samym poprawia jej pozycję pod względem bezpieczeństwa; podkreśla potrzebę walki ze zmianą klimatu przez przestrzeganie celów porozumienia paryskiego;

30.

zauważa, że zwiększona dostępność ogromnych zasobów węglowodorów w regionie Arktyki, wynikająca ze zmiany klimatu i spowodowanej przez nią redukcji pokrywy lodowej, zmienia geostrategiczną dynamikę regionu, co może mieć konsekwencje dla stabilności międzynarodowej; apeluje do państw regionu, by dalej rozwiązywały wszelkie obecne lub przyszłe konflikty dotyczące dostępu do zasobów naturalnych w Arktyce w drodze konstruktywnego dialogu, zgodnie z prawem międzynarodowym, a mianowicie UNCLOS, oraz w duchu deklaracji z Ilulissat z 2008 r.;

31.

dostrzega zagrożenie, jakie dla środowiska stwarza eksploatacja ropy i gazu w Arktyce; podkreśla, że rozwój gospodarczy Arktyki, zwłaszcza poszukiwanie i eksploatacja zasobów naturalnych w Arktyce, powinny być zgodne z prawem międzynarodowym oraz odnośnymi międzynarodowymi konwencjami i zasadami, a także z rygorystycznymi ostrożnościowymi normami środowiskowymi, i wzywa do ustanowienia surowych wymogów dotyczących poszukiwania i eksploatacji nowych złóż węglowodorów w regionie; w tym względzie wyraża zaniepokojenie, że szczególnie Rosja oraz przedsiębiorstwa prywatne z innych państw podejmują próby realizacji dalekosiężnych i mających znaczące skutki projektów eksploatacji bez odpowiedniej oceny ich oddziaływania na środowisko; wzywa zatem wszystkie państwa Arktyki do zapewnienia odpowiedniej oceny ex ante oddziaływania wszelkich projektów eksploatacji na środowisko i podkreśla znaczenie przestrzegania norm regulacyjnych;

32.

podkreśla, że ochrona środowiska i zarządzanie zanieczyszczeniami spowodowanymi przez człowieka powinny być kluczowymi celami w Arktyce; odradza eksploatację zasobów Arktyki, jeśli zostanie naukowo udowodnione, że powoduje to nieodwracalne szkody w ekosystemie Arktyki i poza nią;

33.

z zadowoleniem przyjmuje prace Rady Arktycznej dotyczące zwalczania zanieczyszczenia w Arktyce i wzywa UE do odegrania aktywnej roli i zapewnienia odpowiedniej pomocy;

34.

jest bardzo zaniepokojony niedawną katastrofą ekologiczną spowodowaną przez Norilsk Nickel, w wyniku której doszło do największego w historii wycieku ropy naftowej w polarnej Arktyce, ale także wypompowaniem toksycznych ścieków ze zbiornika osadowego do tundry oraz innymi wyciekami, które występują regularnie, jednak nie wspomina się o nich w oficjalnych statystykach; z zadowoleniem przyjmuje orzeczenie sądu o nałożeniu grzywny na przedsiębiorstwo odpowiedzialne za katastrofę, ale jednocześnie wyraża zaniepokojenie ograniczonym dostępem dziennikarzy i ekspertów do miejsc wypadku i wzywa władze rosyjskie do stworzenia przejrzystych i skutecznych procedur zgłaszania i śledzenia takich katastrof ekologicznych; ubolewa, że takie wypadki często zdarzają się na ziemiach ludów tubylczych, które tracą przez to zdolność do kontynuowania swojego tradycyjnego stylu życia; wzywa UE do wspierania obrońców praw środowiskowych i dziennikarzy prowadzących dochodzenia w takich przypadkach oraz do wykorzystywania własnych zasobów, takich jak program Copernicus, do śledzenia tego typu zanieczyszczeń w Arktyce oraz do przeprowadzenia dokładnej oceny konsekwencji eksploatacji zorientowanej wyłącznie na zysk dla środowiska naturalnego i ludzi; zachęca do współpracy z państwami Arktyki w opracowywaniu systemów szybkiego reagowania w celu zarządzania w czasie rzeczywistym katastrofami ekologicznymi, w szczególności wyciekami ropy;

35.

wyraża ubolewanie, że rosyjskie przedsiębiorstwa nadal ograniczają inwestycje w ochronę środowiska i zakłady produkcyjne do absolutnego minimum, aby uzyskać maksymalny zysk w jak najkrótszym czasie, co skutkuje ciągłą emisją toksycznych substancji do atmosfery, a emisja ta niszczy nie tylko środowisko, ale także większość miast arktycznych, takich jak Norylsk, czyniąc je jednymi z najbardziej zanieczyszczonych miast na świecie;

36.

jest zdania, że Arktyka powinna odgrywać główną rolę w europejskim sojuszu na rzecz surowców, zwiększając produkcję minerałów krytycznych w Europie, zmniejszając zależność od Chin pod względem metali ziem rzadkich oraz rozwijając możliwości w zakresie zielonego wzrostu gospodarczego, które mają kluczowe znaczenie dla dalszego rozwoju zielonych technologii i walki ze zmianą klimatu stanowiącą główne zagrożenie dla regionu; jest zdania, że decyzje władz lokalnych w sprawie wydobywania surowców mineralnych powinny być podejmowane w sposób przejrzysty; z zadowoleniem przyjmuje inicjatywy w europejskiej części Arktyki dotyczące zrównoważonego wydobycia surowców i redukcji emisji dwutlenku węgla na przykład dzięki pierwszemu na świecie projektowi produkcji żelaza bez użycia paliw kopalnych (projekt HYBRIT), biorąc pod uwagę rosnące zapotrzebowanie na stal oraz potrzeby coraz bardziej zelektryfikowanego społeczeństwa;

37.

odnotowuje, że Arktyka jest bogata w zasoby mineralne, oraz podkreśla, że europejska część Arktyki odgrywa ważną rolę w zaopatrywaniu UE w surowce, ponieważ posiada podstawowe zasoby, technologię i know-how potrzebne do osiągnięcia zielonej i cyfrowej transformacji; zauważa, że w Arktyce znajduje się większość surowców krytycznych UE, które, jeśli będą zarządzane w odpowiedni i zrównoważony sposób, mogą wzmocnić autonomię UE; zauważa, że jednym z czynników skłaniających Pekin do zyskania kontroli nad rezerwami Arktyki jest chęć utrzymania dominującej pozycji w łańcuchach dostaw głównych zasobów i kluczowych elementów powstających technologii;

38.

apeluje o zwiększenie dostępności infrastruktury cyfrowej w Arktyce, co pozwoli wspierać przedsiębiorczość i innowacje oraz zróżnicować rozwój gospodarczy; podkreśla, jak ważne jest promowanie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych w odległych społecznościach Arktyki; zachęca do dalszych prac nad innowacyjnymi rozwiązaniami energetycznymi i budową powiązanych zdolności w Arktyce z myślą o zapobieganiu zmianie klimatu i z uwzględnieniem potrzeb społeczeństwa; podkreśla strategiczne znaczenie podmorskich kabli telekomunikacyjnych na północnym Atlantyku, które odpowiadają za ponad 95 % międzynarodowej telekomunikacji; ponownie podkreśla znaczenie skuteczniejszej współpracy transatlantyckiej dla ochrony i zapewniania poszanowania międzynarodowych instrumentów regulujących kwestie kabli podmorskich, w tym konwencji UNCLOS; podkreśla rolę, jaką Arktyka odgrywa w łączności cyfrowej między Ameryką Północną, Europą i Azją, dzięki swojej klimatologicznej i geograficznej przewadze konkurencyjnej, a także w związku z tym, że zapewnia lokalizację centrów przechowywania danych; zauważa, że nowe autostrady cyfrowe dzięki rozbudowanym systemom i infrastrukturze kabli światłowodowych powinny również umożliwiać lepszą łączność cyfrową społecznościom Arktyki, a także wsparcie opieki zdrowotnej i usługi społeczne (np. usługi telezdrowia), kształcenie zdalne i ogólnie łatwiejszy dostęp do gospodarki światowej;

39.

dostrzega niedoinwestowanie w regionie Arktyki; uważa, że UE może przyczynić się do gospodarczego, społecznego i zrównoważonego rozwoju z korzyścią dla społeczności Arktyki, w szczególności w dziedzinie energii, transportu i infrastruktury; uważa, że regiony Arktyki są miejscem tworzenia innowacyjnych gałęzi przemysłu o zasadniczym znaczeniu dla zrównoważonego rozwoju;

40.

podkreśla, że ze względu na duże odległości, słabo zaludnione obszary, trudny klimat i nierównowagę demograficzną kluczowe znaczenie dla zwiększenia produktywności i handlu w Arktyce i poza nią ma poprawienie łączności, dostępności i integracji społeczności poprzez inwestycje w technologie informacyjno-komunikacyjne oraz infrastrukturę transportową (kolejową, morską, lądową i powietrzną); uważa, że lepszej jakości transport i łączność szerokopasmowa zwiększą również możliwości transgranicznej pracy zawodowej, mobilności studentów i dalszego rozwijania współpracy; podkreśla przydatność instrumentów ukierunkowanych terytorialnie, takich jak strategie inteligentnej specjalizacji i współpraca terytorialna, w dostosowywaniu do potrzeb zrównoważonych inwestycji w Arktyce i uważa, że te strategie polityczne UE powinny być dalej rozwijane i powiązane z polityką UE wobec Arktyki; wzywa do ustanowienia, we współpracy z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym i Europejskim Funduszem Inwestycyjnym, specjalnej platformy inwestycyjnej, która ułatwiłaby ściślejszą współpracę gospodarczą między gospodarkami UE i Arktyki;

41.

zwraca uwagę na rolę sektora prywatnego w opracowywaniu zrównoważonych rozwiązań dla Arktyki; wzywa Komisję do wspierania inwestycji europejskich przedsiębiorstw w kluczowych sektorach, takich jak produkcja energii ze źródeł odnawialnych, logistyka i rozwój sieci energetycznej, przy jednoczesnym określeniu możliwości inwestycyjnych w ramach unijnych instrumentów inwestycyjnych i finansowych w celu ułatwienia europejskim przedsiębiorstwom dostępu do rynku arktycznego; podkreśla znaczenie handlu i inwestycji w infrastrukturę cyfrową, innowacje i rozwój gospodarczy w Arktyce, przy ściślejszej współpracy między rządami, środowiskiem akademickim i biznesem; wzywa UE do ograniczenia technicznych barier handlowych i zacieśnienia współpracy z przedstawicielami biznesu, a także zachęca do dalszego wspierania Arktycznej Rady Gospodarczej; nalega, aby przedsiębiorstwa mające siedzibę w UE lub działające w UE ściśle przestrzegały Wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka w odniesieniu do całej swojej działalności gospodarczej i relacji z regionem Arktyki oraz zapewniały skuteczne procesy należytej staranności w obszarze praw człowieka i ochrony środowiska; wzywa te podmioty do zapewnienia skutecznych, konstruktywnych i świadomych konsultacji na wszystkich etapach procesu z zainteresowanymi stronami, na które ich działalność wywiera lub może potencjalnie wywierać wpływ, w tym z ludami tubylczymi; podkreśla, że wszelka działalność gospodarcza w Arktyce powinna być zrównoważona i uwzględniać wpływ na środowisko, w szczególności na zmianę klimatu, oraz konsekwencje społeczne; zwraca uwagę, że należy dalej wspierać zrównoważony rozwój regionalny z korzyścią dla mieszkańców Arktyki, działalność niskoemisyjną, wiedzę i gospodarkę o obiegu zamkniętym;

42.

zasadniczo popiera wyrażony w umowie w sprawie połowów w środkowej części Oceanu Arktycznego pogląd, zgodnie z którym eksploatacja zasobów naturalnych powinna mieć miejsce tylko wtedy, gdy istnieje uzasadniona pewność, że nie spowoduje to szkody dla środowiska, oraz podkreśla, jak ważne jest stosowanie podejścia ostrożnościowego do połowów w Arktyce i regionie subarktycznym na wszystkich etapach; podkreśla znaczenie środków zarządzania rybołówstwem opartych na najlepszych dostępnych opiniach naukowych, aby zapewnić długoterminową zrównoważoność; zauważa, że arktyczne państwa nadbrzeżne uzgodniły ramy zarządzania działalnością w Arktyce, w tym zobowiązanie się do rozstrzygania pokrywających się roszczeń dotyczących obszarów morskich; wyraża poparcie dla istniejących regionalnych organizacji ds. zarządzania rybołówstwem i globalnych porozumień dotyczących rybołówstwa, żeglugi i środowiska morskiego; podkreśla, że UE powinna być zaangażowana w zarządzanie zasobami zgodnie z UNCLOS;

43.

zauważa, że znaczna część importowanych przez UE ryb pochodzi z Arktyki, i zdaje sobie sprawę, że rywalizacja w dziedzinie rybołówstwa prawdopodobnie się nasili, między innymi z powodu wyczerpywania się stad ryb na niektórych obszarach i migracji stad ryb na inne obszary, co jest częściowo spowodowane zmianą klimatu; z zadowoleniem przyjmuje zatem podpisanie umowy w sprawie połowów w środkowej części Oceanu Arktycznego, która ma na celu osiągnięcie zrównoważonego rozwoju w Arktyce i przewiduje wdrażanie ostrożnościowego podejścia do zarządzania rybołówstwem na pełnym morzu w środkowej części Oceanu Arktycznego, i wzywa do szybkiego wprowadzenia tej umowy w życie; uznaje znaczenie deklaracji z Oslo dla realizacji tej wiążącej umowy w sprawie zapobiegania nieuregulowanym połowom na morzu pełnym w środkowej części Oceanu Arktycznego; z zadowoleniem przyjmuje włączenie do delegacji przedstawicieli organizacji tubylczych; ubolewa jednak, że udział ich oraz organizacji pozarządowych miał charakter wyłącznie obserwacyjny;

Służenie społecznościom lokalnym i ochrona praw ludów tubylczych

44.

z zadowoleniem przyjmuje dotychczasowe dokonania, ale przypomina, że w większości krajów nordyckich średnie arktyczne są nadal gorsze niż średnie krajowe pod względem ubóstwa, niskiej średniej długości życia oraz bardzo ograniczonego rozwoju ludzkiego i gospodarczego; zdaje sobie sprawę, że transformacja technologiczna i zmiana klimatu mają wpływ na tradycyjny styl życia i sposób życia ludności tubylczej, i w związku z tym ponawia swój apel o aktywne zaangażowanie wszystkich społeczności i mieszkańców Arktyki, a w szczególności ludów tubylczych, posiadających wiedzę lokalną i praktyczną, w procesy decyzyjne dotyczące wyborów związanych z rozwojem; w tym względzie zdecydowanie popiera pełne i skuteczne wdrożenie art. 19 Deklaracji Organizacji Narodów Zjednoczonych o prawach ludności rdzennej, zwłaszcza w odniesieniu do konieczności uzyskania dobrowolnej, uprzedniej i świadomej zgody ludów tubylczych przed przyjęciem i wdrożeniem środków ustawodawczych lub administracyjnych bądź inicjowaniem projektów rozwojowych, które mogą wywierać na nie wpływ;

45.

przyznaje, że skutki topnienia lodu i łagodniejszych temperatur powodują przemieszczanie się ludów tubylczych, a tym samym zagrażają tubylczemu trybowi życia; uznaje dążenie mieszkańców i władz regionu arktycznego, posiadających suwerenne prawa i obowiązki, do dalszego zrównoważonego rozwoju i jednoczesnej ochrony tradycyjnych źródeł utrzymania ludów tubylczych oraz bardzo wrażliwych ekosystemów arktycznych, z uwzględnieniem ich doświadczeń związanych z wykorzystaniem i rozwojem różnorodnych zasobów regionu w sposób zgodny ze zrównoważonym rozwojem;

46.

podkreśla potrzebę zapewnienia ochrony kultury, tradycji i języków ludów tubylczych przez ustanowienie programów budowania zdolności, by zwiększyć świadomość na temat różnorodności, historii i praw ludów tubylczych, nie tylko wśród młodzieży tubylczej, ale także ludności nierdzennej w całym regionie; wzywa delegatury UE w państwach Arktyki, by zaangażowały się w prawdziwy i pluralistyczny dialog z ludami tubylczymi na szczeblu krajowym i regionalnym oraz pełniły funkcję centralnych punktów w kwestiach dotyczących ludów tubylczych; podkreśla, że personel tych delegatur UE powinien dobrze znać prawa ludów tubylczych potwierdzone na mocy Deklaracji Organizacji Narodów Zjednoczonych o prawach ludności rdzennej; z zadowoleniem przyjmuje rosnące uznanie praw ludów tubylczych w polityce zewnętrznej UE; apeluje o większą spójność między wewnętrzną i zewnętrzną polityką UE wobec Arktyki w tym obszarze;

47.

ponawia apel o aktywne włączenie wszystkich mieszkańców Arktyki, którzy posiadają lokalną i praktyczną wiedzę, w szczególności ludów tubylczych, w procesy decyzyjne dotyczące wyborów w zakresie rozwoju;

48.

wyraża ubolewanie z powodu wysiłków rządu Rosji w celu podporządkowania społeczeństwa obywatelskiego, co ma bardzo negatywny wpływ na ludy tubylcze, ponieważ ogranicza autonomię ich reprezentacji i partnerstw na forach międzynarodowych i blokuje dostęp do funduszy zewnętrznych; zauważa, że podobne problemy dotyczą innych organizacji pozarządowych, w tym działaczy ekologicznych;

49.

stwierdza, że wszelka działalność w regionie Arktyki, w tym zarządzanie zasobami naturalnymi Arktyki i ich zrównoważone wykorzystanie, powinna być prowadzona z poszanowaniem praw ludów tubylczych i innych lokalnych mieszkańców oraz przynosić im korzyści; w związku z tym opowiada się za silniejszym powiązaniem przedsiębiorstw prowadzących działalność w Arktyce ze społecznościami lokalnymi, aby tworzyć możliwości gospodarcze i badawcze oraz miejsca pracy i promować zrównoważony rozwój zasobów, a także popiera wdrażanie standardów, takich jak protokół w sprawie inwestycji w Arktyce i inicjatywa Global Compact Narodów Zjednoczonych; przypomina istniejące instrumenty międzynarodowe, którymi ustanowiono jurysdykcje, prawa i obowiązki państw dotyczące zarządzania zasobami naturalnymi i ich zrównoważonego wykorzystania, i nalega, aby instrumenty te były nadal w pełni przestrzegane; podkreśla, jak ważne jest zapewnienie współpracy międzyludzkiej, dostępu do edukacji i możliwości biznesowych oraz wsparcia dla młodzieży w Arktyce;

50.

podkreśla, że należy wziąć pod uwagę aspiracje i potrzeby lokalnej ludności oraz stojące przed nią wyzwania, w szczególności w zakresie współpracy międzyludzkiej, łączności, dostępu do internetu, edukacji, opieki zdrowotnej i zatrudnienia, zwłaszcza w przypadku młodzieży i grup zmarginalizowanych; zwraca uwagę, że w zaktualizowanej polityce wobec Arktyki należy uwzględnić w ambitny sposób aspekt płci; wzywa do zwiększenia finansowania takich programów jak „north2north” i innych programów mobilności skierowanych w szczególności do młodych ludzi żyjących w Arktyce, a także do zwiększenia wsparcia i zasobów, aby pomóc ludności Arktyki w dostosowaniu się do głębokich zmian wynikających ze zmiany klimatu;

51.

ponawia swój apel do wszystkich pozostałych państw członkowskich o niezwłoczną ratyfikację konwencji MOP nr 169 dotyczącej ludności tubylczej i plemiennej;

Nauka i wiedza

52.

wzywa państwa arktyczne do wypełnienia zobowiązań wynikających z Konwencji o różnorodności biologicznej, w szczególności w odniesieniu do ochrony in situ; wzywa wszystkie państwa do dopilnowania, by ludy tubylcze i społeczności lokalne Arktyki zostały włączone do obrad i procesów decyzyjnych odpowiednich międzynarodowych forów dyplomacji dotyczącej klimatu i różnorodności biologicznej; popiera zalecenie ludów tubylczych, aby miały bezpośredni dostęp do środków z Zielonego Funduszu Klimatycznego na ich zrównoważone inicjatywy na rzecz łagodzenia zmiany klimatu i przystosowania się do niej;

53.

podkreśla istotny wkład UE i jej państw członkowskich w nauki polarne, które będą konieczne, aby zrozumieć globalne i lokalne skutki zmiany klimatu, a także znaczenie wiedzy jako podstawy podejmowania decyzji politycznych i zrównoważonego rozwoju w Arktyce; ponawia apel 14. Konferencji Parlamentarzystów Regionu Arktycznego o wzmocnienie bazy wiedzy i poprawę współpracy naukowej dzięki nowej inicjatywie Międzynarodowego Roku Polarnego; wspiera międzynarodowe wysiłki na rzecz nauki, wiedzy i innowacji o wymiarze arktycznym, a także współpracę w zakresie badań w Arktyce, między innymi zawarcie i wdrożenie porozumienia w sprawie zacieśnienia międzynarodowej współpracy naukowej w odniesieniu do Arktyki;

54.

zauważa, że UE jest głównym podmiotem finansującym badania nad Arktyką za pośrednictwem programów takich jak „Horyzont 2020”; zwraca uwagę, że trzeba zwiększyć unijne finansowanie badań i rozwoju w odniesieniu do Arktyki; apeluje o większą widoczność i lepszą koordynację badań naukowych i innowacji ukierunkowanych na Arktykę, w tym w programie „Horyzont Europa”; wzywa Komisję do przedstawienia kompleksowego przeglądu finansowania UE przeznaczonego na ten region i na związane z Arktyką elementy horyzontalnych programów UE oraz wzywa UE do wdrożenia ambitnego, perspektywicznego i zrównoważonego pod względem środowiskowym planu inwestycyjnego na rzecz Arktyki; uważa, że w takim planie należy zwiększyć finansowanie w kluczowych obszarach, takich jak badania naukowe, oraz przeznaczyć więcej środków na badania naukowe, rozwój i innowacje, infrastrukturę kosmiczną, cyfrową i transportową, technologie kosmiczne, zrównoważoną żeglugę, zrównoważone wydobycie i przetwarzanie surowców, energię ze źródeł odnawialnych i na inną niskoemisyjną działalność i turystykę w Arktyce; podkreśla potrzebę wzmacniania synergii między istniejącymi instrumentami finansowymi, co pozwoliłoby uniknąć ewentualnego powielania i zwiększyć interakcje między wewnętrznymi a zewnętrznymi programami UE;

55.

zauważa, że Arktyka oferuje ogromny potencjał innowacji i zrównoważonego wykorzystania zasobów poprzez rozwijanie praktyk, które można następnie wdrażać na całym świecie, oraz że jest poligonem doświadczalnym między innymi dla projektów geotermalnych, wiatrowych i wodnych, bezemisyjnej produkcji stali oraz bardziej ekologicznej produkcji baterii; uznaje wkład programów kosmicznych UE, takich jak Copernicus, Galileo, europejski system wspomagania satelitarnego, oraz łączności satelitarnej w bezpieczeństwo środowiskowe, morskie i bezpieczeństwo ludzi w Arktyce, ponieważ umożliwiają między innymi monitorowanie zmian pokrywy lodowej, zrównoważone zarządzanie zasobami morskimi, wykrywanie zanieczyszczenia, ostrzeganie o nagłych wypadkach, identyfikację i śledzenie ruchu morskiego oraz usługi poszukiwawczo-ratownicze; popiera ciągłe inwestycje w rozwój tych zdolności i doradza ich stosowanie w Arktyce we współpracy z państwami arktycznymi, które są członkami UE lub NATO, i pod ich przywództwem;

Więcej UE w Arktyce, więcej Arktyki w UE

56.

z zadowoleniem przyjmuje powołanie w 2017 r. specjalnego wysłannika UE ds. Arktyki; popiera kontynuację jego mandatu i wyraża uznanie dla prac prowadzonych przez obecnego specjalnego wysłannika; wzywa Komisję i Europejską Służbę Działań Zewnętrznych (ESDZ) do poprawy współpracy między służbami i spójności między różnymi programami i inwestycjami w Arktyce, a także apeluje do nich o przeznaczenie odpowiednich zasobów odzwierciedlających ambicję polityki UE wobec Arktyki; apeluje do Komisji o powołanie specjalnej grupy roboczej obejmującej kompleksowo Europę Północną i Arktykę; zauważa, że wewnętrzna koordynacja UE w kwestiach dotyczących Arktyki powinna zostać wzmocniona zarówno na szczeblu grupy roboczej Komisji, jak i między odpowiednimi agencjami UE; zachęca Komisję do powierzenia roli koordynatora polityki wobec Arktyki jednemu ze swoich wiceprzewodniczących, aby uniknąć powielania kompetencji; wzywa Radę do utworzenia grupy roboczej ds. Europy Północnej i Arktyki, a ESDZ do utworzenia podobnej jednostki w ramach jej struktur; jest zdania, że należy wzmocnić rolę Parlamentu w formułowaniu i wdrażaniu polityki UE wobec Arktyki i że Parlament powinien przykładać większą wagę do Arktyki, w tym poprzez ustanowienie specjalnie wyznaczonej delegacji międzyparlamentarnej, która będzie odpowiedzialna za współpracę w Arktyce; wzywa do szerszej debaty na temat kwestii związanych z Arktyką, zarówno w instytucjach UE, jak i w państwach członkowskich;

57.

jest zdania, że proces konsultacji w sprawie nowej polityki UE wobec Arktyki należy wykorzystać do oceny skuteczności obecnych strategii politycznych UE;

58.

jest zdania, że UE jako podmiot działający na arenie międzynarodowej powinna aktywnie zaangażować się w dialog polityczny, zareagować na rosnące znaczenie strategiczne Arktyki i nadal odgrywać swoją rolę jako akceptowany i wiarygodny podmiot w Arktyce, z poszanowaniem wyjątkowego zestawu istniejących forów konsultacyjnych na temat Arktyki i skutecznych mechanizmów ram zarządzania; uważa, że UE może służyć jako uczciwy pośrednik w promowaniu stabilności i dobrobytu w regionie; wzywa UE do kontynuowania dialogu i środków budowy zaufania w istniejących ramach wielostronnych oraz do uwzględnienia Arktyki jako priorytetu w globalnej strategii UE; wzywa ponadto do opracowania polityki łączności dostosowanej do Arktyki (cyfryzacja, nawigacja, logistyka, transport); jest głęboko przekonany, że Europejski Zielony Ład stanowi bardzo potrzebną długoterminową odpowiedź na rosnące wyzwania związane ze zmianą klimatu poprzez rozszerzony program inwestycyjny na rzecz zrównoważonego wzrostu, a zwłaszcza lokalnych inicjatyw innowacyjnych, i znacznie przyczyni się do rozwiązania problemu strategicznej zależności energetycznej UE; mając to na uwadze, wzywa do włączenia wymiaru polityki UE wobec Arktyki do Europejskiego Zielonego Ładu i Programu strategicznego UE na lata 2019–2024, globalnej strategii UE, strategii UE na rzecz konektywności i unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności;

59.

podkreśla potrzebę utrzymywania przez UE i jej państwa członkowskie konstruktywnych stosunków z wszystkimi pozaeuropejskimi państwami arktycznymi i zwraca uwagę, że UE powinna stosować i promować podejście oparte na prawach, angażując się w kontakty z ludami tubylczymi Arktyki; podkreśla znaczenie, jakie dla państw arktycznych UE ma możliwość szerszego udostępniania informacji o aktualnych wyzwaniach w regionie, ulepszania ich zdolności do prowadzenia wojny hybrydowej, dalszych inwestycji w obronność, zwiększania spójności w odniesieniu do bieżących działań w Arktyce oraz wspólnego rozwijania obszarów morskich i powietrznych; zachęca UE i jej państwa członkowskie do ściślejszej współpracy w kwestiach związanych z Arktyką na forach regionalnych i międzynarodowych oraz wzywa UE do większego zaangażowania szczebla lokalnego i regionalnego w opracowywanie strategii politycznych mających wpływ na ten region;

60.

jest zdania, że najlepszą odpowiedzią na rosnącą współpracę chińsko-rosyjską w Arktyce jest ściślejsza koordynacja na szczeblu UE, a także konsultacje z krajami EOG, Stanami Zjednoczonymi, Kanadą, jak również Zjednoczonym Królestwem, Japonią, Republiką Korei, Indiami i innymi partnerami zaangażowanymi w zapewnienie pokojowej współpracy i wolności żeglugi w Arktyce oraz maksymalne wykorzystanie możliwych synergii;

61.

odnotowuje amerykańską inicjatywę na rzecz bezpieczeństwa Arktyki (Arctic Security Initiative, ASI) oraz kanadyjskie ramy polityki wobec Arktyki i Północy i zachęca UE do nawiązywania partnerstwa z sojusznikami o podobnych poglądach, w stosownych przypadkach, w celu zapewnienia właściwej koordynacji w regionie; w związku z tym apeluje o intensywny dialog UE-Arktyka wspierający wdrażanie polityki UE wobec Arktyki;

62.

jest zdania, że kwestie bezpieczeństwa w Arktyce powinny stanowić również element konsultacji i współpracy z NATO, które może wykorzystywać ramy Rady NATO–Rosja do wyjaśniania nieporozumień, łagodzenia napięć i zapobiegania kryzysom; uznaje, że należy prowadzić działania w zakresie nadzoru i rozpoznania w regionie oraz ustanowić mechanizmy usprawniające wymianę informacji; uważa, że wcześniejsze powiadamianie o ćwiczeniach wojskowych w regionie Arktyki mogłoby zwiększyć przejrzystość działań militarnych w regionie;

63.

zauważa, że Daleka Północ należy do obszaru odpowiedzialności Naczelnego Dowódcy Połączonych Sił Zbrojnych NATO w Europie i że współpraca z NATO jest konieczna, aby wypracować nadrzędną koncepcję bezpieczeństwa dla Arktyki; mając to na uwadze, z zadowoleniem przyjmuje wnioski grupy analitycznej, której Sekretarz Generalny NATO zlecił podjęcie perspektywicznej refleksji w celu oceny sposobów wzmocnienia politycznego wymiaru sojuszu NATO i która uznała, że NATO powinno zwiększyć swoją świadomość sytuacyjną na Dalekiej Północy i w Arktyce oraz opracować strategię uwzględniającą szersze plany odstraszania i obrony, w tym postanowienia dotyczące reagowania na agresywne posunięcia podmiotów państwowych;

64.

odnotowuje, że podczas ćwiczeń „Trident Juncture” w 2018 r., które pokazały, że NATO jest aktywne operacyjnie w Arktyce, zwłaszcza na Dalekiej Północy (Morze Norweskie i Morze Barentsa), zapewniono najwyższy poziom przejrzystości; wzywa wszystkie strony, które prowadzą działalność wojskową w Arktyce, by stosowały takie praktyki zgodnie z zobowiązaniami międzynarodowymi, w tym z dokumentem wiedeńskim OBWE, co pozwoli zmniejszyć ryzyko, wyjaśnić możliwe nieporozumienia i budować przejrzystość intencji;

65.

popiera wysiłki na rzecz wzmocnienia odporności na potencjalną presję ze strony Chin lub innych podmiotów, które nie traktują priorytetowo przyjaznych dla środowiska i zrównoważonych metod wydobycia minerałów z poszanowaniem norm międzynarodowych i konwencji Narodów Zjednoczonych; wzywa grupę zadaniową East StratCom ESDZ do monitorowania kampanii mających na celu wpływanie na procesy podejmowania decyzji dotyczących wydobycia minerałów w regionie;

66.

podkreśla, że UE i USA powinny wspólnie promować bezpieczeństwo i stabilność w Arktyce, jednocześnie inwestując w stałą obecność naukową w tym regionie oraz rozwijając ją;

67.

wzywa do włączenia Arktyki do dyskusji na temat Strategicznego kompasu UE i podkreśla, że rozwój Arktyki powinien również być regularnie omawiany na forum Komitetu Politycznego i Bezpieczeństwa oraz podczas posiedzeń Rady; wzywa do bardziej regularnej wymiany poglądów na temat Arktyki jako ważnego obszaru konsultacji między UE a NATO;

68.

wzywa do zwiększenia widoczności UE w Arktyce oraz do nawiązania przez UE pogłębionego dialogu politycznego na temat dwustronnej współpracy z Wyspami Owczymi i Grenlandią oraz do rozważenia, wraz z władzami duńskimi, możliwości utworzenia biur UE w Grenlandii i na Wyspach Owczych;

69.

wzywa do odzwierciedlenia celów nowej strategii na rzecz Arktyki w programach UE dysponujących specjalnym finansowaniem, w projektach i odpowiednich przepisach UE, a także w pracach właściwych agencji UE;

70.

jest zdania, że należy zaktualizować strategię morską UE, aby odzwierciedlić nowe możliwości i wyzwania; uważa, że podobne oceny i przeglądy należy przeprowadzić w odniesieniu do innych strategii politycznych UE, w tym polityki kosmicznej UE, aby ocenić możliwość rozszerzenia istniejących programów satelitarnych w celu zaspokojenia konkretnych potrzeb regionu Arktyki, w tym poprzez wykorzystanie programu Copernicus do śledzenia zanieczyszczeń;

o

o o

71.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji oraz wiceprzewodniczącemu Komisji / wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa.

(1)  Dz.U. C 9 E z 15.1.2010, s. 41.

(2)  Dz.U. C 136 E z 11.5.2012, s. 71.

(3)  Dz.U. C 378 z 9.11.2017, s. 174.

(4)  Dz.U. C 263 z 25.7.2018, s. 136.

(5)  Dz.U. C 118 z 8.4.2020, s. 32.

(6)  Dz.U. C 232 z 16.6.2021, s. 28.

(7)  Dz.U. C 118 z 8.4.2020, s. 15.

(8)  Dz.U. C 270 z 7.7.2021, s. 2.


24.3.2022   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 132/129


P9_TA(2021)0414

Ochrona osób z niepełnosprawnościami za pośrednictwem petycji – wyciągnięte wnioski

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 7 października 2021 r. w sprawie ochrony osób z niepełnosprawnościami za pośrednictwem petycji: zdobyte doświadczenia (petycje nr 2582/2013, 2551/2014, 0074/2015, 0098/2015, 1140/2015, 1305/2015, 1394/2015, 0172/2016, 0857/2016, 1056/2016, 1147/2016, 0535/2017, 1077/2017, 0356/2018, 0367/2018, 0371/2018, 0530/2018, 0724/2018, 0808/2018, 0959/2018, 0756/2019, 0758/2019, 0954/2019, 1124/2019, 1170/2019, 1262/2019, 0294/2020, 0470/2020, 0527/2020, 0608/2020, 0768/2020, 0988/2020, 1052/2020, 1139/2020, 1205/2020, 1299/2020, 0103/2021 i inne) (2020/2209(INI))

(2022/C 132/11)

Parlament Europejski,

uwzględniając otrzymane petycje dotyczące kwestii niepełnosprawności wymienione w tytule tej rezolucji oraz wcześniejsze obrady Komisji Petycji w sprawie tych petycji,

uwzględniając art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej,

uwzględniając art. 19 i 48, art. 67 ust. 4 oraz art. 153, 165, 168 i 174 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),

uwzględniając Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej, w szczególności jej art. 3, 21, 24, 26, 34, 35, 41 i 47,

uwzględniając Europejski filar praw socjalnych, w szczególności jego zasady 1, 3, 10 i 17,

uwzględniając Konwencję ONZ o prawach osób niepełnosprawnych i jej wejście w życie 21 stycznia 2011 r. zgodnie z decyzją Rady 2010/48/WE z dnia 26 listopada 2009 r. w sprawie zawarcia przez Wspólnotę Europejską Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawach osób niepełnosprawnych (1),

uwzględniając uwagi ogólne do Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych jako miarodajne wytyczne dotyczące jej wdrażania,

uwzględniając kodeks postępowania pomiędzy Radą, państwami członkowskimi i Komisją zawierający wewnętrzne ustalenia dotyczące wdrażania przez Unię Europejską i reprezentowania Unii Europejskiej w odniesieniu do Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawach osób niepełnosprawnych (2),

uwzględniając przyjęte przez Komitet ONZ ds. Praw Osób z Niepełnosprawnościami uwagi końcowe z 2 października 2015 r. dotyczące wstępnego sprawozdania Unii Europejskiej,

uwzględniając Konwencję ONZ o prawach dziecka,

uwzględniając dochodzenie strategiczne Europejskiej Rzecznik Praw Obywatelskich dotyczące zapewniania osobom z niepełnosprawnościami dostępu do stron internetowych Komisji Europejskiej,

uwzględniając przyjęty przez Radę środek ustanawiający Zmienione ramy UE wymagane na mocy art. 33 ust. 2 Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawach osób niepełnosprawnych,

uwzględniając dochodzenie strategiczne Europejskiej Rzecznik Praw Obywatelskich dotyczące monitorowania przez Komisję Europejską środków unijnych mających wspierać prawo do niezależnego życia osób z niepełnosprawnościami i osób starszych,

uwzględniając sprawozdanie Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej na temat praw podstawowych z 2020 r.,

uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z 11 grudnia 2019 r. pt. „Kształtowanie programu UE w zakresie praw osób z niepełnosprawnościami na lata 2020–2030”,

uwzględniając wskaźnik równouprawnienia płci za 2020 r. opracowany przez Europejski Instytut ds. Równości Kobiet i Mężczyzn,

uwzględniając rozporządzenie (WE) nr 1371/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. dotyczące praw i obowiązków pasażerów w ruchu kolejowym (3),

uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/882 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie wymogów dostępności produktów i usług (4),

uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/2102 z dnia 26 października 2016 r. w sprawie dostępności stron internetowych i mobilnych aplikacji organów sektora publicznego (5),

uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1972 z dnia 11 grudnia 2018 r. ustanawiającą Europejski kodeks łączności elektronicznej (6),

uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylającą dyrektywę Rady 2010/18/UE (7),

uwzględniając dyrektywę Rady 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiającą ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy (8),

uwzględniając komunikat Komisji z 3 marca 2021 r. pt. „Unia równości: Strategia na rzecz praw osób z niepełnosprawnościami na lata 2021–2030” (COM(2021)0101),

uwzględniając wniosek Komisji dotyczący dyrektywy Rady w sprawie wprowadzenia w życie zasady równego traktowania osób bez względu na religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną (COM(2008)0426, „dyrektywa antydyskryminacyjna”) oraz stanowisko Parlamentu w tej sprawie z 2 kwietnia 2009 r. (9),

uwzględniając zalecenie Rady z 4 czerwca 1998 r. w sprawie karty parkingowej dla osób niepełnosprawnych (10),

uwzględniając zalecenie Rady (UE) 2021/1004 z dnia 14 czerwca 2021 r. ustanawiające europejską gwarancję dla dzieci (11),

uwzględniając dokument roboczy służb Komisji z 27 listopada 2020 r. pt. „Ocena europejskiej strategii w sprawie niepełnosprawności 2010–2020” (SWD(2020)0291),

uwzględniając swoją rezolucję z 17 kwietnia 2020 r. w sprawie skoordynowanych działań UE na rzecz walki z pandemią COVID-19 i jej skutkami (12),

uwzględniając swoją rezolucję z 18 czerwca 2020 r. w sprawie europejskiej strategii na rzecz osób niepełnosprawnych na okres po roku 2020 (13),

uwzględniając swoją rezolucję z 8 lipca 2020 r. w sprawie praw osób z niepełnosprawnością intelektualną oraz ich rodzin w dobie kryzysu związanego z pandemią COVID-19 (14),

uwzględniając swoją rezolucję z 29 kwietnia 2021 r. w sprawie Europejskiego Zielonego Ładu (15),

uwzględniając swoją rezolucję z 10 marca 2021 r. w sprawie wdrożenia dyrektywy Rady 2000/78/WE ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy w świetle Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych (16),

uwzględniając swoją rezolucję z 29 listopada 2018 r. w sprawie sytuacji kobiet niepełnosprawnych (17),

uwzględniając swoje badanie z 3 listopada 2016 r. pt. „Europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne a osoby z niepełnosprawnościami w Unii Europejskiej”,

uwzględniając swoje badanie z 15 września 2017 r. pt. „Edukacja włączająca dla uczniów z niepełnosprawnościami”,

uwzględniając swoje badanie z 9 października 2015 r. pt. „Rola ochronna Komisji Petycji w kontekście wdrażania Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych”, a także jego aktualizacje z lat 2016, 2017 i 2018,

uwzględniając swoją szczegółową analizę z 15 sierpnia 2016 r. pt. „Europejski akt w sprawie dostępności”,

uwzględniając swoje badanie z 8 maja 2018 r. pt. „Transport i turystyka dla osób z niepełnosprawnościami i osób o ograniczonej możliwości poruszania się”,

uwzględniając swoje badanie z 15 lipca 2020 r. pt. „Europejska strategia w sprawie niepełnosprawności na okres po 2020 r.”,

uwzględniając art. 54 i art. 227 ust. 3 Regulaminu,

uwzględniając opinie przedstawione przez Komisję Zatrudnienia i Spraw Socjalnych oraz Komisję Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych,

uwzględniając pismo Komisji Praw Kobiet i Równouprawnienia,

uwzględniając sprawozdanie Komisji Petycji (A9-0261/2021),

A.

mając na uwadze, że około 1 % wszystkich petycji, które co roku otrzymuje Komisja Petycji, dotyczy różnych kwestii związanych z niepełnosprawnością;

B.

mając na uwadze, że w UE żyje blisko 87 mln osób z niepełnosprawnościami (18);

C.

mając na uwadze, że w UE u 37 % osób w wieku co najmniej 15 lat występują (umiarkowane lub poważne) ograniczenia fizyczne lub sensoryczne (19);

D.

mając na uwadze, że petycje dotyczące niepełnosprawności ujawniają trudności, jakie napotykają osoby z niepełnosprawnościami, oraz fakt, że osoby te doświadczają dyskryminacji i przeszkód w życiu codziennym oraz że nie korzystają z podstawowych wolności i praw określonych w Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, takich jak: dostęp do transportu publicznego, dostępność środowiska zbudowanego, używanie języków migowych, finansowanie i równy dostęp do kształcenia i szkolenia zawodowego;

E.

mając na uwadze, że powszechnie uznaje się, iż osoby niepełnosprawne nadal napotykają wiele przeszkód i doświadczają dyskryminacji w życiu codziennym, co uniemożliwia im korzystanie na równi z innymi z podstawowych wolności i praw określonych w obowiązujących ramach legislacyjnych UE i ONZ; mając na uwadze, że przeszkody te dotyczą braku wzajemnego uznawania statusu niepełnosprawności w państwach członkowskich, co utrudnia swobodne przemieszczanie się osób z niepełnosprawnościami w UE, a także dostępu do transportu publicznego, fizycznego, sensorycznego i kognitywnego dostępu do środowiska zbudowanego, towarów, usług i programów, używania języków migowych oraz wszystkich innych środków i rodzajów dostępnej komunikacji i informacji, finansowania i równego dostępu do kształcenia i szkolenia zawodowego, dostępu do rynku pracy, dostępu do pomocy osobistej i włączenia społecznego oraz równości szans i traktowania w zatrudnieniu i pracy;

F.

mając na uwadze, że wszystkie osoby z niepełnosprawnościami mają takie same prawa jak inne osoby, we wszystkich dziedzinach życia, oraz mają prawo do niezbywalnej godności, równego traktowania, niezależnego życia, autonomii i pełnego uczestnictwa w życiu społecznym, a także mają prawo oczekiwać poszanowania i doceniania ich wkładu w postęp społeczny, polityczny i gospodarczy w UE;

G.

mając na uwadze, że petycje, które wnoszą do Parlamentu osoby z niepełnosprawnościami lub które dotyczą kwestii niepełnosprawności, mogą być źródłem informacji o niedostatkach we wdrażaniu Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych zarówno na szczeblu krajowym, jak i unijnym, a także mogą pomóc w kształtowaniu przepisów we wszystkich obszarach polityki;

H.

mając na uwadze, że Komisja Petycji odgrywa rolę ochronną mającą zapewniać, że UE przestrzega Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych w kształtowaniu polityki i działaniach prawodawczych na szczeblu UE; mając na uwadze, że Komisję Petycji wyznaczono do opracowania ram unijnych wraz z Europejskim Rzecznikiem Praw Obywatelskich, Agencją Praw Podstawowych UE i Europejskim Forum Osób Niepełnosprawnych, zgodnie z ustaleniami przyjętymi 16 stycznia 2017 r. na 3513. posiedzeniu Rady;

I.

mając na uwadze, że Komisja Zatrudnienia i Spraw Socjalnych podkreśla znaczenie petycji dotyczących praw osób z niepełnosprawnościami w świetle roli i obowiązków Parlamentu w obrębie unijnych ram monitorowania wykonywania Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych;

J.

mając na uwadze, że ze względu na swoją rolę Komisja Petycji jest szczególnie powołana do czuwania nad ochroną praw osób z niepełnosprawnościami w UE i wykonywania praw podstawowych gwarantowanych im przez prawo Unii oraz Konwencję ONZ o prawach osób niepełnosprawnych; mając na uwadze, że ilość dostępnych informacji o tych prawach jest niedostateczna, a dostęp do nich jest niewystarczający;

K.

mając na uwadze, że Komisja Zatrudnienia i Spraw Socjalnych wysoko ceni kluczową rolę Komisji Petycji jako pomostu między mieszkańcami UE, Parlamentem i pozostałymi instytucjami UE oraz jako istotnego narzędzia włączania obywateli w demokrację uczestniczącą; mając na uwadze, że prawo do składania petycji do Parlamentu należy do praw podstawowych każdej osoby mieszkającej w UE i organizacji mającej siedzibę w UE oraz stanowi niezbędne, bezpośrednie źródło informacji faktograficznych;

L.

mając na uwadze, że prawo do składania petycji i proces ich rozpatrywania powinny być lepiej widoczne i bardziej dostępne dla wszystkich osób mieszkających w UE i organizacji mających siedzibę w UE, w tym osób z niepełnosprawnościami; mając na uwadze, że Komisja Petycji powinna zapewnić większą widoczność i dostateczną ilość informacji na ten temat za sprawą ukierunkowanych kampanii informacyjnych i kampanii na rzecz zwiększania świadomości, tworzonych szczególnie z myślą o grupach szczególnie wrażliwych, w tym osobach z niepełnosprawnościami; mając na uwadze, że Parlament nie opracował dotąd wskaźnika skuteczności własnego systemu petycji ani nie zebrał danych statystycznych o ich rozpatrywaniu;

M.

mając na uwadze, że Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych jest pierwszym traktatem międzynarodowym dotyczącym praw człowieka ratyfikowanym przez UE i wszystkie państwa członkowskie;

N.

mając na uwadze, że UE i pięć państw członkowskich nie ratyfikowało Protokołu fakultatywnego do Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych;

O.

mając na uwadze, że do priorytetów określonych w wytycznych politycznych obecnej Komisji należy utworzenie Unii równości dla wszystkich i w każdym aspekcie;

P.

mając na uwadze, że w petycjach wielokrotnie zwracano uwagę na ograniczenia w dostępie osób z niepełnosprawnościami do kształcenia, które sprawiają, że ich uczestnictwo w zajęciach edukacyjnych jest poniżej średniej dla ogółu społeczeństwa, co w konsekwencji powoduje ryzyko wykluczenia społecznego i gospodarczego; mając na uwadze, że co czwarta osoba z niepełnosprawnością przedwcześnie opuszcza system edukacji (20);

Q.

mając na uwadze, że utworzenie stanowiska komisarza do spraw równości odegrało zasadniczą rolę w powstaniu nowej europejskiej strategii na rzecz praw osób z niepełnosprawnościami na lata 2021–2030 (europejska strategia w sprawie niepełnosprawności na lata 2021-2030);

R.

mając na uwadze, że w swoich rezolucjach Parlament wielokrotnie wzywał państwa członkowskie, by prowadziły odpowiednią politykę mającą umożliwić osobom z niepełnosprawnościami korzystanie w pełni z przysługujących im praw społecznych, politycznych i gospodarczych;

S.

mając na uwadze, że państwa członkowskie mają obowiązek zapewnić każdej osobie w UE prawo do skutecznego środka prawnego przed niezawisłym i bezstronnym sądem utworzonym uprzednio na mocy ustawy oraz możliwość uzyskania porady prawnej, skorzystania z pomocy obrońcy i przedstawiciela;

T.

mając na uwadze, że w odpowiedzi na pytania, które Komisja Petycji wysłała w sprawie petycji nr 0535/2017 do stałych przedstawicielstw wszystkich państw członkowskich, 24 państwa członkowskie złożyły wyczerpujące sprawozdania z postępów we wdrażaniu Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, w tym jednej z podstawowych zasad tej konwencji, czyli dostępności;

U.

mając na uwadze, że proponowana dyrektywa antydyskryminacyjna, która dzięki podejściu horyzontalnemu zapewniłaby większą ochronę przed wszelkiego rodzaju dyskryminacją, już od ponad dekady jest zablokowana w Radzie;

V.

mając na uwadze, że dostępność jest warunkiem niezbędnym, by osoby z niepełnosprawnościami mogły na równi z innymi osobami korzystać z pozostałych praw określonych w Konwencji; mając na uwadze, że Komisja zaproponowała szereg działań służących monitorowaniu wdrażania obowiązujących przepisów o dostępności, a także nowe środki na rzecz UE bez barier;

W.

mając na uwadze, że inicjatywy na szczeblu unijnym, takie jak nagroda Access City, promują dostosowywanie przestrzeni publicznej do potrzeb osób starszych i osób z niepełnosprawnościami; mając na uwadze, że w ramach tej inicjatywy nagrodzono miasta, które zobowiązują się na poziomie decyzji politycznych do włączenia społecznego osób z niepełnosprawnościami i przestrzegania ich praw, odpowiadają na ich potrzeby i prowadzą dialog społeczny z organizacjami osób z niepełnosprawnościami i osób starszych; mając na uwadze, że dostosowanie przestrzeni publicznej nie tylko pomoże w walce z wykluczeniem społecznym, ale również przyczyni się do wzrostu gospodarczego;

X.

mając na uwadze, że w szeregu petycji przedstawiono problemy osób z niepełnosprawnościami związane z dostępnością środowiska zbudowanego, transportu, a także technologii i systemów informacyjno-komunikacyjnych (ICT) oraz innych rodzajów infrastruktury i usług zapewnianych społeczeństwu, i wskazano, że trzeba poprawić tę dostępność;

Y.

mając na uwadze, że strony internetowe instytucji europejskich muszą spełniać specyfikacje techniczne niezbędne do zapewnienia dostępności dla osób z niepełnosprawnościami, by mogły one uzyskiwać właściwe i bezpośrednie informacje na każdy temat, który dotyczy ich jako obywateli, należy zatem zwiększyć dostępność dokumentów, nagrań wideo i stron internetowych oraz wspierać alternatywne środki komunikacji;

Z.

mając na uwadze, że w Parlamencie powołano międzyresortową grupę roboczą ds. języka migowego, która ma wdrożyć środki służące spełnieniu prośby z petycji nr 1056/2016, by umożliwić składanie petycji w krajowych językach migowych używanych w UE;

AA.

mając na uwadze, że środki podejmowane przez rządy w czasie wyjątkowego poważnego kryzysu zdrowotnego spowodowanego pandemią COVID-19 powinny zawsze być zgodne z podstawowymi prawami i wolnościami jednostki oraz nie powinny dyskryminować obywateli z niepełnosprawnościami;

AB.

mając na uwadze, że szereg petycji pokazuje, iż pandemia COVID-19 pogorszyła sytuację osób z niepełnosprawnościami, w tym spowodowała łamanie najbardziej podstawowych praw człowieka, takich jak dostęp do opieki zdrowotnej, do środków zapobiegających rozprzestrzenianiu się choroby i do kształcenia;

AC.

mając na uwadze, że Parlament musi gwarantować, by środki wprowadzone w związku z pandemią COVID-19 były zgodne z Kartą praw podstawowych UE i z Konwencją Narodów Zjednoczonych o prawach osób niepełnosprawnych;

AD.

mając na uwadze, że z powodu trudnej sytuacji w trakcie kryzysu związanego z pandemią COVID-19 w niektórych przypadkach czasowo zamykano instytucje dla osób z niepełnosprawnościami i osób starszych, na przykład ośrodki opieki dziennej czy szkoły; mając na uwadze, że w tej nadzwyczajnej sytuacji opiekę nad osobami z niepełnosprawnościami intelektualnymi musieli zapewnić członkowie ich rodzin; mając na uwadze, że osoby z niepełnosprawnościami żyjące w placówkach, które były nadal otwarte, poważnie ucierpiały w czasie pandemii, gdyż były uzależnione od fizycznego kontaktu z opiekunami i personelem pomocniczym, a personelu brakowało, podobnie jak środków ochrony osobistej i środków odkażających, co w konsekwencji przyniosło wysoki wskaźnik zachorowań i zgonów;

AE.

mając na uwadze, że ograniczenia w przemieszczaniu się mają szczególnie niekorzystny wpływ na osoby z niepełnosprawnościami;

AF.

mając na uwadze, że w petycjach wielokrotnie podkreślano ograniczone możliwości zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami; mając na uwadze, że średnia różnica między wskaźnikiem zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami i osób bez niepełnosprawności wynosi w UE 25 % (21);

AG.

mając na uwadze niski poziom zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami, który wynosi 50,6 %, a poziom zatrudnienia osób bez niepełnosprawności wynosi 74,8 %; mając również na uwadze, że pandemia oraz kryzys społeczno-gospodarczy pogłębiły nierówności między osobami z niepełnosprawnościami i bez niepełnosprawności;

AH.

mając na uwadze, że praca w wydzielonych placówkach nie ułatwia osobom z niepełnosprawnościami wchodzenia na otwarty rynek pracy;

AI.

mając na uwadze, że niemal co czwarty ankietowany obywatel UE zgłasza różnego rodzaju ograniczenia w funkcjonowaniu spowodowane stanem zdrowia (22);

AJ.

mając na uwadze, że ochrona socjalna i prawa pracownicze, wykorzystanie europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych zgodnie z przepisami UE i Konwencją ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, a także inne sprawy należące do kompetencji Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych to jedne z najczęstszych problemów dotyczących równego traktowania osób z niepełnosprawnościami zgłaszanych w petycjach do Parlamentu;

AK.

mając na uwadze, że Komisja Petycji otrzymuje dużą liczbę petycji odnoszących się do dyrektywy Rady 2000/78/WE, dotyczących braku wdrożenia zasady równego traktowania w odniesieniu do dostępu do edukacji włączającej, zatrudnienia, szkolenia zawodowego, awansu oraz warunków pracy osób niepełnosprawnych; mając na uwadze, że państwa członkowskie i UE ratyfikowały Konwencję o prawach osób niepełnosprawnych, której art. 24 stanowi, że sygnatariusze zapewniają osobom z niepełnosprawnościami możliwość dostępu do uczenia się przez całe życie, kształcenia dorosłych, szkolenia zawodowego, wyższej i średniej edukacji ogólnokształcącej, jak również bezpłatnej i obowiązkowej edukacji podstawowej;

AL.

mając na uwadze, że dostęp do wysokiej jakości zatrudnienia, kształcenia i szkolenia, opieki zdrowotnej, ochrony socjalnej, w tym ponad granicami, a także do odpowiednich mieszkań oraz wsparcia samodzielnego życia i równych możliwości uczestnictwa w rekreacji i życiu społeczności są kluczowe dla jakości życia osób z niepełnosprawnościami;

AM.

mając na uwadze, że przedstawiona niedawno europejska strategia w sprawie niepełnosprawności na lata 2021–2030 to właściwy krok w rozwiązywaniu problemów, jakie te osoby napotykają, nie zmienia jednak faktu, że wciąż doświadczają one trudności i dyskryminacji; mając na uwadze, że w 2019 r. 28,4 % osób z niepełnosprawnościami w UE (w wieku od 16 lat) było zagrożonych wykluczeniem społecznym lub ubóstwem (23); mając na uwadze, że w europejskiej strategii w sprawie niepełnosprawności na lata 2021–2030 trzeba zająć się tym problemem;

AN.

mając na uwadze, że zgodnie z 17. zasadą Europejskiego filaru praw socjalnych osoby z niepełnosprawnościami mają prawo do wsparcia dochodu, które zapewni im godne życie, do usług, które pozwolą im uczestniczyć w rynku pracy i w życiu społecznym, a także do środowiska pracy dostosowanego do ich potrzeb;

AO.

mając na uwadze, że zakłady pracy chronionej powinny służyć włączeniu, rehabilitacji i przechodzeniu na otwarty rynek pracy, a często charakteryzuje je segregacja i nie dają one pracownikom z niepełnosprawnościami statusu osób zatrudnionych lub praw pracowniczych, co jest jednoznacznym naruszeniem Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych; mając na uwadze, że sprzyjające włączeniu modele zatrudnienia wspomaganego mogą służyć włączeniu w otwarty rynek pracy i wchodzeniu na ten rynek z poszanowaniem praw osób z niepełnosprawnościami, jeżeli bazują na prawach i są uznawane za formę zatrudnienia;

AP.

mając na uwadze, że kryzys ekonomiczny spowodowany pandemią COVID-19 stanowi poważne zagrożenie dla gospodarek europejskich i zachowania miejsc pracy; mając na uwadze, że pandemia szczególnie dotknęła osoby z grup nieuprzywilejowanych, w tym zwłaszcza osoby z niepełnosprawnościami; mając na uwadze, że środki zabezpieczające przed COVID-19 stwarzają zarówno nowe możliwości, jak i stanowią wyzwania dla osób z niepełnosprawnościami, jeśli chodzi o dostępność i włączający charakter rynku pracy;

AQ.

mając na uwadze, że przez tymczasowy instrument odbudowy Next Generation EU Unia musi wspierać takie reagowanie i budowanie odporności w związku z COVID-19, które uwzględni niepełnosprawność; mając na uwadze, że społeczeństwo obywatelskie i organizacje działające na zasadach wolontariatu w sektorze niepełnosprawności w trakcie kryzysu związanego z COVID-19 dały dowód swojego ogromnego znaczenia i odporności;

AR.

mając na uwadze, że środki zabezpieczające przed COVID-19 doprowadziły do stworzenia nowych barier dla osób z niepełnosprawnościami i zaostrzyły istniejące wykluczenie we wszystkich obszarach świata pracy; mając na uwadze, że osoby z niepełnosprawnościami z większym prawdopodobieństwem stracą pracę i będą miały trudności z ponownym znalezieniem zatrudnienia; mając na uwadze, że COVID-19 miał negatywny wpływ na dostępność oraz sprzyjającą włączeniu organizację pracy i uregulowania w pracy, jak również warunki zatrudnienia i pracy osób z niepełnosprawnościami, a także naraził wiele osób z niepełnosprawnościami na negatywne skutki telepracy;

AS.

mając na uwadze, że w 2019 r. niemal 18 mln dzieci w UE (22,2 % ich łącznej liczby) mieszkało w gospodarstwach domowych zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym; mając na uwadze, że dzieci z niepełnosprawnościami są w szczególnie niekorzystnej sytuacji, co dodatkowo zwiększa ich podatność na zagrożenia; mając na uwadze, że uwypukla to potrzebę zagwarantowania dzieciom w potrzebie bezpłatnego i skutecznego dostępu do wczesnej edukacji i opieki, edukacji oraz zajęć szkolnych, co najmniej jednego zdrowego posiłku w każdym dniu nauki szkolnej oraz opieki zdrowotnej, jak również skutecznego dostępu do zdrowego żywienia i odpowiednich mieszkań, jak wskazano w zaleceniu Rady ustanawiającym europejską gwarancję dla dzieci;

AT.

mając na uwadze, że wszystkie państwa członkowskie UE ratyfikowały Konwencję ONZ o prawach dziecka, jest ona zatem dla nich wiążąca, a także mając na uwadze, że w art. 3 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej wyznaczono Unii cel, jakim jest zapewnienie ochrony praw dziecka; mając na uwadze, że Karta gwarantuje ochronę praw dziecka przez instytucje UE i przez państwa UE przy wdrażaniu prawa Unii; mając na uwadze, że Parlament przyjął rezolucję w sprawie europejskiej gwarancji dla dzieci zdecydowaną większością głosów, żądając zapewnienia wszystkim dzieciom dostępu do edukacji włączającej od wczesnego dzieciństwa po wiek nastoletni, również dzieciom romskim, dzieciom z niepełnosprawnościami, dzieciom bezpaństwowcom i dzieciom migrantom oraz dzieciom żyjącym na obszarach dotkniętych kryzysami humanitarnymi;

AU.

mając na uwadze, że związana z pracą dyskryminacja osób z niepełnosprawnościami wiąże się z brakiem edukacji włączającej i szkoleń zawodowych oraz z segregacją i dyskryminacją w mieszkalnictwie i opiece zdrowotnej, a także z brakiem dostępności transportu oraz innych usług i produktów;

AV.

mając na uwadze, że w rezolucji na temat równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy w świetle Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych Parlament wskazał niedoskonałości w dyrektywie Rady 2000/78/WE;

AW.

mając na uwadze, że dyrektywa (UE) 2019/1158 wymaga od państw członkowskich, by oceniły, czy warunki dostępu i szczegółowe ustalenia dotyczące urlopu rodzicielskiego, opiekuńczego i pracowniczego należy dostosować do specjalnych potrzeb rodziców będących w szczególnie niekorzystnej sytuacji, na przykład rodziców z niepełnosprawnościami, adopcyjnych, samotnie wychowujących lub będących w separacji rodziców dzieci z niepełnosprawnościami lub chorobą przewlekłą czy też rodziców będących w trudnej sytuacji;

AX.

mając na uwadze, że osoby z niepełnosprawnościami mają do czynienia w codziennym życiu z wieloma przeszkodami, między innymi gdy próbują uzyskać dostęp do pomocy osobistej, włączyć się w życie społeczności, znaleźć odpowiednie i przystępne cenowo mieszkania oraz uzyskać przystępną cenowo opiekę zdrowotną i ukierunkowaną na osobę opiekę społeczną i zdrowotną;

AY.

mając na uwadze, że bezrobocie i brak zrównoważonych miejsc pracy wysokiej jakości dla osób z niepełnosprawnościami to główne czynniki przyczyniające się do wysokiego ryzyka ubóstwa, wykluczenia społecznego oraz bezdomności wśród osób z niepełnosprawnością;

AZ.

mając na uwadze, że w 2017 r. jedna trzecia dorosłych z niepełnosprawnościami w UE mieszkała w gospodarstwach domowych, w których środki finansowe nie pozwalały na pokrycie zwykłych niezbędnych wydatków; mając na uwadze, że w 2019 r. niemal dwie trzecie ludności UE z ograniczeniem aktywności byłyby zagrożone ubóstwem, gdyby nie świadczenia socjalne, zasiłki lub renty (24);

BA.

mając na uwadze, że osoby z niepełnosprawnościami stanowią zróżnicowaną grupę i często są przedmiotem dyskryminacji intersekcjonalnej, której skumulowane skutki mają odczuwalny wpływ na zatrudnienie;

BB.

mając na uwadze, że postępy w procesie deinstytucjonalizacji są nierównomierne w poszczególnych państwach członkowskich, a w zakładach opieki nadal przebywa milion osób mimo wdrożenia polityki w tej dziedzinie i przyznania na ten cel znacznych środków finansowych w UE; mając na uwadze, że złożono kilka petycji dotyczących niewłaściwego wykorzystania funduszy UE na deinstytucjonalizację osób niepełnosprawnych; mając na uwadze, że w lutym 2021 r. Europejska Rzecznik Praw Obywatelskich rozpoczęła dochodzenie z własnej inicjatywy w sprawie roli Komisji w zapewnieniu, że państwa członkowskie wykorzystają środki unijne do wspierania samodzielnego życia osób z niepełnosprawnościami i osób starszych oraz odchodzenia od zakładów opiekuńczych; mając na uwadze, że państwa członkowskie muszą przyspieszyć proces deinstytucjonalizacji, a Komisja musi uważnie monitorować postępy w tej dziedzinie;

BC.

mając na uwadze, że zbiór europejskich statystyk o ludności nie uwzględnia charakteru niepełnosprawności danej osoby ani liczby osób z niepełnosprawnościami mieszkujących w ośrodkach opieki, co utrudnia zapewnienie zgodności z art. 31 Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych;

BD.

mając na uwadze, że katalog zasiłków i praw wynikających ze statusu niepełnosprawności różni się w poszczególnych państwach członkowskich, różne są też podmioty definiujące i uznające takie prawa;

BE.

mając na uwadze, że przewiduje się, iż liczba osób z niepełnosprawnościami i osób potrzebujących opieki i opieki długoterminowej wzrośnie drastycznie w UE, między innymi z powodu wyzwań demograficznych oraz wzrostu liczby osób z chorobami przewlekłymi; mając na uwadze, że większość opieki długoterminowej świadczą obecnie nieformalni, zazwyczaj nieopłacani opiekunowie, głównie kobiety; mając na uwadze, że politykę, która służy rozwiązaniu problemu wyzwań demograficznych i reagowaniu na rosnące zapotrzebowanie na opiekę i opiekę długoterminową, należy kształtować tak, by nie zwiększać presji na opiekunów nieformalnych;

BF.

mając na uwadze, że niepełnosprawności są często wynikiem urazu powstałego w pracy lub wynikają z chorób przewlekłych powiązanej z chorobami zawodowymi oraz narażeniem na czynniki szkodliwe dla zdrowia;

BG.

mając na uwadze, że zobowiązanie do lepszej integracji osób z niepełnosprawnościami oraz ochrony ich praw powinno znaleźć odzwierciedlenie we wszystkich dziedzinach polityki, w tym w procesie europejskiego semestru;

BH.

mając na uwadze, że UE i państwa członkowskie powinny przyjąć wszelkie odpowiednie środki, by wykonywać prawa zapisane w Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, oraz zmienić lub wycofać obowiązujące środki dyskryminujące osoby z niepełnosprawnościami; mając na uwadze, że UE i państwa członkowskie powinny we wszystkich obszarach polityki i we wszystkich programach chronić i wspierać prawa podstawowe osób z niepełnosprawnościami;

BI.

mając na uwadze, że 46 mln kobiet i dziewcząt w Unii Europejskiej żyje z niepełnosprawnością (25);

BJ.

mając na uwadze, że kobiety i dziewczęta z niepełnosprawnościami doświadczają dyskryminacji z wielu przyczyn jednocześnie oraz borykają się z problemami wynikającymi z przenikania się problematyki płci i niepełnosprawności, orientacji seksualnej, tożsamości i ekspresji płciowej, cech płciowych, kraju pochodzenia, klasy, statusu migracyjnego, wieku czy też pochodzenia rasowego lub etnicznego; mając na uwadze, że kobiety z niepełnosprawnościami pochodzące z mniejszości częściej doświadczają potrójnej dyskryminacji ze względu na swą trudniejszą sytuację; mając na uwadze, że dyskryminacja utrudnia im uczestnictwo we wszystkich dziedzinach życia, a jej skutki to między innymi niekorzystne warunki społeczno-ekonomiczne, izolacja społeczna, przemoc ze względu na płeć, przymusowa sterylizacja i aborcja, brak dostępu do usług społecznych, kultury, sportu i rekreacji, złe warunki mieszkaniowe, zależność od opieki instytucjonalnej i nieodpowiednia opieka zdrowotna; mając na uwadze, że przeszkody te zmniejszają prawdopodobieństwo pełnego i aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym, w tym w edukacji i na rynku pracy;

BK.

mając na uwadze, że w Unii Europejskiej 20,6 % kobiet z niepełnosprawnościami pracuje w pełnym wymiarze godzin, a wśród mężczyzn z niepełnosprawnościami odsetek ten wynosi 28,5 % (26); mając na uwadze, że w UE średnio 29,5 % kobiet z niepełnosprawnościami jest zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym, a wśród mężczyzn z niepełnosprawnościami odsetek ten wynosi 27,5 % (27);

BL.

mając na uwadze, że w Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych odnotowano, iż kobiety i dziewczęta z niepełnosprawnościami są bardziej narażone na przemoc zarówno w domu, jak i poza nim; mając na uwadze, że niektóre państwa członkowskie nie ratyfikowały jeszcze Konwencji o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej (konwencja stambulska), mając na uwadze, że zaliczenie konkretnych form przemocy ze względu na płeć do dziedzin przestępczości wymienionych w art. 83 ust. 1 TFUE da kobietom i dziewczętom z niepełnosprawnościami lepszą ochronę;

Zarządzanie i wdrażanie

1.

podkreśla, że na wszystkich szczeblach trzeba szerzyć wiedzę o zapisanych w Konwencji prawach osób z niepełnosprawnościami, aby chronić prawa i godność tych osób, a także wspierać owocną współpracę i wymianę dobrych praktyk między państwami członkowskimi; podkreśla, że potrzebne są powszechnie akceptowane definicje niepełnosprawności, deinstytucjonalizacji, życia w społeczności, życia samodzielnego i edukacji włączającej; zachęca państwa członkowskie do doskonalenia mechanizmów koordynacji;

2.

podkreśla, że państwa członkowskie powinny bardziej starać się wspierać osoby z niepełnosprawnościami w następujących najważniejszych obszarach: zdrowie, edukacja, dostępność, warunki zatrudnienia i pracy, samodzielne życie, koordynacja, warunki życia, ochrona socjalna i podnoszenie świadomości;

3.

wzywa wszystkie państwa członkowskie, które jeszcze nie ratyfikowały Protokołu fakultatywnego do Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, by uczyniły to bez dalszej zwłoki, oraz wzywa UE do pełnej ratyfikacji tego protokołu; wzywa Radę, by podjęła działania niezbędne do zagwarantowania przystąpienia UE do Protokołu fakultatywnego;

4.

uważa, że protokół fakultatywny to nieodłączny element Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych; zwraca uwagę, że protokół fakultatywny daje obywatelom możliwość zgłaszania domniemanych naruszeń postanowień konwencji przez państwo-stronę, a Komitetowi ONZ ds. Praw Osób z Niepełnosprawnościami umożliwia wszczynanie poufnych dochodzeń na podstawie informacji wskazujących, że państwo-strona dopuszcza się poważnych lub systematycznych naruszeń;

5.

wzywa Komisję do całościowego i przekrojowego przeglądu unijnych przepisów i programów finansowania z myślą o pełnej zgodności z Konwencją o prawach osób niepełnosprawnych dzięki konstruktywnemu zaangażowaniu organizacji ds. niepełnosprawności oraz członków unijnych ram monitorowania wykonywania Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych;

6.

wzywa Komisję i państwa członkowskie do uwzględniania różnorodności i niejednorodności osób z niepełnosprawnościami przy opracowywaniu i wdrażaniu strategii politycznych i środków;

7.

odnotowuje postępy państw członkowskich w skutecznym wdrażaniu i monitorowaniu Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych oraz w dostosowywaniu środków służących dostępności do standardów określonych w konwencji; wzywa państwa członkowskie do bezzwłocznego wyznaczenia odpowiedzialnych organów, które będą pełnić funkcję punktów kontaktowych, oraz do wprowadzenia mechanizmów koordynacji na wszystkich szczeblach administracyjnych zgodnie z art. 33 Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, na potrzeby jej wdrażania i monitorowania; podkreśla, że państwa członkowskie powinny zapewnić udział znacznej liczby osób z niepełnosprawnościami w tych organach;

8.

popiera wniosek Komisji dotyczący utworzenia platformy ds. niepełnosprawności, by poprawić zarządzanie współpracą na szczeblu UE w tej dziedzinie oraz zarządzanie wdrażaniem europejskiej strategii w sprawie niepełnosprawności na lata 2021–2030 i krajowych strategii w sprawie niepełnosprawności;

9.

przypomina, że nową unijną platformę ds. niepełnosprawności należy dostosować do wytycznych Europejskiego filaru praw socjalnych;

10.

wzywa państwa członkowskie do przeprowadzenia krajowych kampanii uświadamiających na temat niepełnosprawności promujących Konwencję ONZ o prawach osób niepełnosprawnych oraz europejską strategię w sprawie niepełnosprawności na lata 2021–2030, dostępnych dla wszystkich i prowadzonych z udziałem osób z niepełnosprawnościami, członków ich rodzin oraz reprezentujących je organizacji; wzywa państwa członkowskie do przyjęcia ambitnych harmonogramów wdrożenia strategii; wzywa Komisję do opracowania w planowanym akcie delegowanym w sprawie zmienionej tablicy wskaźników społecznych zestawu szczegółowych wskaźników służących do pomiaru postępu w realizacji celów strategii, a także do zapewnienia przestrzegania przez wszystkie zaangażowane podmioty zobowiązań przedstawionych w tych dokumentach;

11.

odnotowuje apel Komisji do wszystkich instytucji, organów, agencji i delegatur Unii o wyznaczenie „koordynatorów ds. niepełnosprawności”; ponawia apel o ustanowienie punktów kontaktowych we wszystkich instytucjach i agencjach Unii, w tym w Parlamencie i Radzie, z centralnym punktem kontaktowym w Sekretariacie Generalnym Komisji, wspieranym przez odpowiedni mechanizm międzyinstytucjonalny; wzywa instytucje UE, by priorytetowo mianowały osoby z niepełnosprawnościami na stanowiska koordynatorów ds. niepełnosprawności;

12.

z zadowoleniem przyjmuje plan Komisji, by w 2022 r. zbadać funkcjonowanie unijnych ram monitorowania wykonywania Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych i na tej podstawie zaproponować działania; wzywa Komisję do doskonalenia unijnych ram i do zwiększania ich niezależności, zwłaszcza przez zapewnienie większego zaangażowania i uczestnictwa ekspertów, organizacji pozarządowych, partnerów społecznych i w szczególności osób z niepełnosprawnościami, bez dyskryminacji na podstawie rodzaju niepełnosprawności czy innych aspektów sytuacji osobistej; podkreśla, jak ważne jest, by unijne ramy opierały się na szczegółowych, aktualnych i wysokiej jakości danych zdezagregowanych według charakteru niepełnosprawności w oparciu o pracę grupy waszyngtońskiej ds. statystyki dotyczącej niepełnosprawności;

13.

wzywa instytucje UE i państwa członkowskie, aby potwierdziły swoje zaangażowanie w realizację integracyjnej równości dla osób z niepełnosprawnościami i aby w pełni wdrożyły Konwencję ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, w tym jej art. 27 dotyczący pracy i zatrudnienia;

14.

wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby ustanowiły jasne cele i środki służące poprawie warunków życia i pracy osób z niepełnosprawnościami przy jednoczesnym poszanowaniu zasad dostępności i niedyskryminacji oraz inwestowaniu w równość szans i uczestnictwo osób z niepełnosprawnościami we wszystkich dziedzinach życia;

15.

przypomina, że Komisja Petycji odgrywa szczególną rolę ochronną, polegającą na zapewnianiu przestrzegania przez UE Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych w procesie kształtowania polityki i w działalności prawodawczej; zauważa, że wykonując to zadanie, Komisja Petycji rozpatruje wiele petycji dotyczących niepełnosprawności, organizuje debaty, warsztaty tematyczne i wysłuchania publiczne na ten temat, sporządza rezolucje i sprawozdania oraz organizuje wizyty w terenie;

16.

podkreśla, że aby osoby z niepełnosprawnościami miały istotnie dostęp do wymiaru sprawiedliwości za pośrednictwem petycji do Parlamentu, powinny móc uzyskać wsparcie i pomoc konieczne do napisania i złożenia petycji spełniającej kryteria dopuszczalności; apeluje o zwiększanie widoczności mechanizmu petycji przez intensywniejsze działania uświadamiające, oraz o angażowanie i włączanie osób z niepełnosprawnościami lub ich przedstawicieli w rozpatrywanie petycji;

17.

apeluje do państw członkowskich o opracowanie krajowych planów przeciwdziałania brakom w dostępie do publicznych informacji o bezpieczeństwie, do nauki zdalnej, pomocy osobistej, opieki oraz usług wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami;

18.

zachęca Komisję Petycji, aby gromadziła i przekazywała dane statystyczne dotyczące rozpatrywania petycji, oraz podkreśla konieczność zapewnienia przez Komisję Petycji i pozostałe komisje Parlamentu Europejskiego możliwości tłumaczenia na język migowy w celu zapewnienia dostępu do informacji i uczestnictwa;

19.

wzywa Komisję i państwa członkowskie, by bardziej uznawały znaczenie dostępnych i wysokiej jakości usług wsparcia i systemów umożliwiających niezależne życie; podkreśla, że należy promować strategie i normy spersonalizowanego, charakteryzującego się wysoką jakością wsparcia dla osób niesamodzielnych z niepełnosprawnościami i ich opiekunów, w tym lepszej ochrony socjalnej i różnych form wsparcia dla opiekunów nieformalnych; apeluje do Komisji o przedstawienie strategicznego programu UE dla opiekunów, który byłby kolejnym etapem w jakościowej poprawie pozycji sektora opieki zdrowotnej w UE, obejmującego pracowników sektora usług dla osób i gospodarstw domowych; ponownie stwierdza, że program dla opiekunów musi odzwierciedlać również sytuację 100 mln nieformalnych opiekunów w UE, którzy zapewniają 80 % opieki długoterminowej, ale których praca w większości przypadków pozostaje niedostrzeżona;

20.

zaleca, aby Komisja Petycji przygotowywała co roku sprawozdanie na temat problemów, na które zwrócono uwagę w petycjach dotyczących osób z niepełnosprawnościami, oraz aby przedstawiała stosowne zalecenia;

21.

wzywa Komisję, by strukturalnie włączyła europejską strategię w sprawie niepełnosprawności na lata 2021–2030 do procedury europejskiego semestru, ponieważ europejski semestr powinien inspirować politykę i podejście państw członkowskich, zwiększać inkluzywność społeczeństwa oraz wspierać zatrudnienie i ochronę socjalną osób z niepełnosprawnościami; wzywa Komisję, by co roku oceniała uwzględnianie problematyki niepełnosprawności w procedurze europejskiego semestru;

22.

wzywa Komisję i państwa członkowskie do opracowania wspólnej definicji niepełnosprawności zgodnie z przyjętymi w 2015 r. uwagami końcowymi Komitetu ONZ ds. Praw Osób z Niepełnosprawnościami w sprawie wstępnego sprawozdania Unii Europejskiej oraz do zapewnienia wzajemnego uznawania statusu niepełnosprawności we wszystkich państwach członkowskich, aby zapewnić swobodny przepływ osób z niepełnosprawnościami oraz właściwe wykonywanie i uznawanie praw wynikających z obywatelstwa UE;

23.

wzywa Komisję, by zapewniła pełne przestrzeganie przez UE i państwa członkowskie wszystkich odpowiednich zobowiązań UE i ONZ dotyczących praw osób niepełnosprawnych, zwłaszcza Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych i uwag ogólnych Komitetu ONZ ds. Praw Osób z Niepełnosprawnościami do tej konwencji, oraz stosowanie odpowiednich unijnych rozwiązań i zasad finansowania, a także by zapewniła im oraz ich rodzinom i opiekunom wsparcie oraz możliwość wymiany najlepszych praktyk w tym zakresie;

24.

podkreśla, że potrzebnych jest więcej regularnych szkoleń uświadamiających dla pracowników wymiaru sprawiedliwości i organów ścigania na temat interwencji kryzysowych i zarządzania kryzysowego oraz deeskalacji konfliktów w kontaktach z osobami ze szczególnymi rodzajami niepełnosprawności;

Ochrona danych

25.

wzywa Komisję do zapewnienia właściwego stosowania przez państwa członkowskie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, RODO) (28) oraz do przyjęcia środków niezbędnych do ochrony wrażliwych danych osób z niepełnosprawnościami;

26.

podkreśla, że wszelkie przetwarzanie danych osobowych musi być w pełni zgodne z RODO; podkreśla, że zgodnie z RODO przetwarzanie danych genetycznych lub biometrycznych w celu jednoznacznego zidentyfikowania osoby fizycznej, a także przetwarzanie danych o zdrowiu (wrażliwych danych osobowych) jest zabronione, chyba że jednoznacznie zezwala na nie RODO;

Uczestnictwo

27.

podkreśla potrzebę konsultacji z organizacjami osób z niepełnosprawnościami i aktywnego angażowania tych organizacji na każdym etapie planowania, przyjmowania, wdrażania i monitorowania wszelkiego rodzaju środków, tak aby środki te zapewniały promowanie praw podstawowych tych osób; z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie Komisji do odpowiedniego włączenia organizacji osób z niepełnosprawnościami we wszystkie etapy wdrażania europejskiej strategii w sprawie niepełnosprawności na lata 2021–2030;

28.

przypomina, że trzeba zasięgać opinii osób z niepełnosprawnościami i reprezentujących je organizacji oraz włączać te osoby i organizacje w przyjmowanie środków związanych z pandemią COVID-19, na przykład plany odbudowy i szczepień, również w czasie wszelkich ewentualnych przyszłych sytuacji kryzysowych;

29.

podkreśla, że pełny i skuteczny udział osób z niepełnosprawnościami we wszystkich dziedzinach życia oraz sferach życia społecznego ma zasadnicze znaczenie dla korzystania z przysługujących im praw podstawowych;

30.

przypomina, że liczne osoby z niepełnosprawnościami nadal są odseparowane od życia w społeczeństwie i nie mają kontroli nad swoim życiem codziennym, a dotyczy to w szczególności osób mieszkających w zakładach opiekuńczych, ponieważ pandemia COVID-19 uwypukliła i spotęgowała wyzwania, z którymi mierzą się te osoby; wzywa państwa członkowskie do integracji usług wsparcia, by zapewnić osobom z niepełnosprawnościami korzystanie z równego prawa do samodzielnego życia i włączenia w życie społeczności;

31.

wzywa państwa członkowskie do włączenia osób z niepełnosprawnościami w proces kształtowania polityki bez żadnych ograniczeń; zauważa, że Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych wymaga pełnego uczestnictwa w życiu politycznym, co oznacza, że osoby z niepełnosprawnościami muszą mieć możliwość udziału w wyborach i procesach decyzyjnych na równi z innymi osobami; wzywa Komisję do dołożenia starań, aby państwa członkowskie zapewniły osobom z niepełnosprawnościami ułatwioną naturalizację lub szczególne zwolnienia z egzaminów naturalizacyjnych w celu zagwarantowania im dostępu do obywatelstwa;

32.

przypomina, że wielu obywateli europejskich jest pozbawionych prawa do udziału w wyborach, w tym w wyborach do Parlamentu Europejskiego, ze względu na niepełnosprawność lub problemy ze zdrowiem psychicznym; dlatego wzywa Komisję i państwa członkowskie do zapewnienia osobom z niepełnosprawnościami rzeczywistego prawa do głosowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego;

Swobodne przemieszczanie się

33.

z zadowoleniem przyjmuje to, że Komisja zamierza przedstawić do końca 2023 r. wniosek w sprawie uznania unijnej karty osoby niepełnosprawnej we wszystkich państwach członkowskich, by rozszerzyć projekty pilotażowe dotyczące unijnej karty osoby niepełnosprawnej i unijnej karty parkingowej dla osób niepełnosprawnych; jest zdania, że europejska karta osoby niepełnosprawnej, która powinna być obowiązkowa we wszystkich państwach członkowskich, będzie ważnym instrumentem pomagającym osobom z niepełnosprawnościami w korzystaniu z prawa do swobodnego przemieszczania się w UE bez barier;

34.

wzywa Komisję i państwa członkowskie do ambitnego określenia zakresu uprawnień przysługujących użytkownikom karty i do zapewnienia jej właściwego wprowadzenia przez wszystkie państwa członkowskie, w razie konieczności przez wiążące prawodawstwo UE;

35.

zauważa, że w niektórych państwach członkowskich, w których wprowadzono już kartę osoby niepełnosprawnej, zgłaszano nadużycia, prowadzące niekiedy do negatywnych konsekwencji dla osób faktycznie spełniających kryteria jej otrzymania; dlatego podkreśla, że trzeba zwiększać świadomość na wszystkich szczeblach oraz podejmować działania zapobiegające niewłaściwemu wykorzystaniu nowej europejskiej karty osoby niepełnosprawnej;

36.

wzywa Komisję do zwolnienia osób z niepełnosprawnościami, ich rodzin i pomocników z opłat za przejazd w całej UE, aby wspomóc ich w przemieszczaniu się, zwłaszcza gdy muszą często podróżować, by poddać się leczeniu i zadbać o swoje samopoczucie;

37.

wzywa Komisję do dalszego wzmacniania ram prawnych dotyczących udziału osób z niepełnosprawnościami w turystyce; zauważa, że 25 % europejskiego elektoratu deklaruje pewien stopień dysfunkcji lub niepełnosprawności (29), a w 2012 r. łączne obroty w turystyce dostępnej dla osób z niepełnosprawnościami i osób o ograniczonej sprawności ruchowej wyniosły w Europie około 786 mld EUR (30);

38.

z zadowoleniem odnotowuje przyjęcie przepisów rozszerzających prawa pasażerów kolei w przypadku osób z niepełnosprawnościami i o ograniczonej możliwości poruszania się, w szczególności stopniowe wycofywanie obecnych zwolnień dla państw członkowskich oraz skrócenie wyprzedzenia, z jakim osoby te muszą powiadamiać o potrzebie udzielenia pomocy; zachęca państwa członkowskie, by jak najszybciej skróciły terminy powiadamiania przez osoby z niepełnosprawnościami lub o ograniczonej możliwości poruszania się o potrzebie uzyskania pomocy, co ułatwiłoby im korzystanie z prawa do swobodnego przemieszczania się, a także by określiły harmonogram wdrażania dostępności; wzywa do szybkiego wdrożenia we wszystkich państwach członkowskich przepisów zawartych w wersji przekształconej rozporządzenia (WE) nr 1371/2007; apeluje do Komisji, by rozważyła przedstawienie wniosku dotyczącego praw pasażerów z niepełnosprawnościami w transporcie miejskim i podmiejskim, uzupełniającego wciąż istniejące braki; domaga się przyjęcia równie skutecznego pakietu dla transportu morskiego;

39.

apeluje do Komisji o wsparcie państw członkowskich w zapewnianiu na szczeblu lokalnym, regionalnym i krajowym warunków koniecznych, by umożliwić osobom z niepełnosprawnościami korzystanie z praw do swobodnego przemieszczania się, samostanowienia oraz dokonywania osobistych wyborów na równi z innymi, a także do samodzielnego życia i włączenia społecznego, zgodnie z art. 19 Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych; wzywa państwa członkowskie, aby zwiększyły dostępność informacji przekazywanych przez administrację publiczną, wprowadzając otwarte i dostępne formaty;

Dostępność

40.

odnotowuje propozycję Komisji dotyczącą utworzenia do 2022 r. centrum zasobów „AccessibleEU”; wzywa Komisję do utworzenia agencji UE ds. dostępności („unijna rada ds. dostępu”), która miałaby opracowywać specyfikacje techniczne dotyczące dostępności w celu wsparcia konkretnych polityk i przepisów UE, prowadzić konsultacje z posiadaczami praw, zainteresowanymi stronami i organizacjami pozarządowymi, wspierać państwa członkowskie i instytucje UE w zharmonizowanym wdrażaniu dostępności z korzyścią dla jednolitego rynku oraz podnosić świadomość znaczenia dostępności dla społeczeństw opartych na równości;

41.

wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby zapewniały kognitywną, sensoryczną i fizyczną dostępność inicjatyw UE dotyczących cyfryzacji rynku pracy;

42.

ubolewa, że zakresem stosowania europejskiego aktu prawnego w sprawie dostępności nie objęto dostępu do środowiska zbudowanego i dostępności fizycznej; wzywa Komisję, by wykorzystała europejski akt prawny w sprawie dostępności jako podstawę do przyjęcia solidnych unijnych ram na rzecz dostępnego i sprzyjającego włączeniu społecznemu środowiska zapewniającego w pełni dostępne przestrzenie publiczne, usługi, w tym usługi transportu publicznego, komunikacyjne i finansowe, oraz środowisko zbudowane; z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Komisji, jaką jest nagroda Access City;

43.

z zadowoleniem przyjmuje wyniki europejskiego konkursu Access City; wzywa państwa członkowskie do zorganizowania podobnych konkursów na szczeblu krajowym;

44.

przypomina, że problemy najczęściej poruszane w petycjach dotyczących równego traktowania osób z niepełnosprawnością dotyczą dostępności i ochrony socjalnej, a także prawa do zatrudnienia i do samodzielnego życia w społeczności; wzywa w związku z tym państwa członkowskie do pełnego wdrożenia i ciągłego monitorowania wszystkich przepisów dotyczących dostępności, w tym dyrektywy (UE) 2019/882 (europejski akt w sprawie dostępności), aby skutecznie i ostatecznie usunąć przeszkody utrudniające życie pracownikom niepełnosprawnym i zapobiegać takim przeszkodom oraz poprawić i zapewnić dostępność usług, a także odpowiednie warunki ich świadczenia; w tym kontekście wzywa państwa członkowskie, by transponując do prawa krajowego europejski akt w sprawie dostępności, rozważyły wprowadzenie wzajemnych połączeń między dostępnością usług a dostępnością środowiska zbudowanego;

45.

podkreśla, że należy zapewnić pełną dostępność we wszystkich miejscach publicznych w Europie; ubolewa, że wiele punktów europejskiej strategii w sprawie niepełnosprawności na lata 2021–2030 nie jest obecnie egzekwowanych, a w szczególności że w olbrzymiej liczbie budynków publicznych istnieją bariery architektoniczne, co stanowi haniebną formę dyskryminacji; wzywa Komisję do włączenia dostępności do wszystkich obszarów polityki, a państwa członkowskie – do pełnego wdrożenia istniejących przepisów;

46.

ubolewa, że w niektórych państwach członkowskich niedostępność numerów alarmowych uniemożliwia niektórym osobom z niepełnosprawnościami kontakt z podstawowymi służbami wsparcia i służbami ratunkowymi; wzywa zatem państwa członkowskie do starannego wdrożenia dyrektywy (UE) 2018/1972 ustanawiającej Europejski kodeks łączności elektronicznej;

47.

wzywa państwa członkowskie, by zapewniły szybkie i efektywne wdrożenie na wszystkich szczeblach dyrektywy (UE) 2016/2102 w sprawie dostępności stron internetowych i mobilnych aplikacji organów sektora publicznego, aby zagwarantować osobom z niepełnosprawnościami możliwość dostępu do wszystkich potrzebnych im informacji w przystępnym formacie, w tym w krajowych językach migowych; z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Komisji w sprawie planu działania dotyczącego dostępności stron internetowych wszystkich instytucji, organów i agencji UE, mającego zapewnić zgodność unijnych stron internetowych oraz dokumentów publikowanych na tych stronach i platformach internetowych z europejskimi normami dostępności, które trzeba rozszerzyć; wzywa wszystkie instytucje, organy i agencje UE do spełnienia europejskich norm dostępności najpóźniej do 2022 r.;

48.

wzywa państwa członkowskie do pilnej transpozycji do ustawodawstwa krajowego dyrektywy o audiowizualnych usługach medialnych, co należało zrobić już dawno, oraz do zapewnienia dostępnych audiowizualnych usług medialnych osobom z niepełnosprawnościami zgodnie z art. 7 tej dyrektywy;

49.

wzywa instytucje UE, aby zwiększyły poziom i jakość dostępności wszystkich swoich budynków, a także usunęły ze stron internetowych, debat i dokumentacji istniejące bariery, to znaczy by zapewniły dostępność przekazywanych informacji, na przykład przez tłumaczenie na języki migowe poszczególnych państw członkowskich oraz tworzenie dokumentów w alfabecie Braille’a i w języku łatwym do czytania i rozumienia;

50.

podkreśla znaczenie szybkiego podjęcia działań w odpowiedzi na obawy dotyczące dostępności we wszystkich odpowiednich strategiach politycznych i instrumentach, w tym obawy co do przepisów dotyczących zamówień publicznych oraz dostępności petycji kierowanych do Parlamentu;

51.

wzywa właściwe służby Parlamentu do dalszych starań i jak najszybszego ukończenia projektu dotyczącego międzyresortowej grupy roboczej ds. języka migowego, aby spełnić prośby z petycji nr 1056/2016 dotyczące umożliwienia składania petycji w międzynarodowych i krajowych językach migowych używanych w UE, a tym samym zwiększyć dostępność podstawowego prawa do składania petycji dla użytkowników języków migowych;

52.

podkreśla, że należy zapewnić tłumaczenie na język migowy i na język łatwy do czytania i rozumienia na posiedzeniach komisji, posiedzeniach plenarnych i pozostałych posiedzeniach w Parlamencie Europejskim, by były one dostępne dla osób z niepełnosprawnościami;

Zwalczanie dyskryminacji

53.

zwraca uwagę, że państwa członkowskie nie uznają wzajemnie statusu osoby z niepełnosprawnościami; wzywa państwa członkowskie, by w duchu wzajemnego zaufania dążyły do uznawania statusu osoby z niepełnosprawnościami przyznanego w innym państwie członkowskim; podkreśla, że Komisja zamierza współpracować z państwami członkowskimi, by rozszerzyć zakres wzajemnego uznawania statusu osoby z niepełnosprawnościami w dziedzinach takich jak mobilność pracowników i udogodnienia związane z warunkami świadczenia usług; podkreśla, że trzeba rozszerzyć korzyści z unijnej karty osoby niepełnosprawnej również na wzajemnie uznawane świadczenia w obszarze dostępu do opieki zdrowotnej; podkreśla w tym kontekście, że trzeba działać szybko, by wdrożyć unijną kartę osoby niepełnosprawnej; ponownie podkreśla potrzebę wspólnego rozumienia deinstytucjonalizacji, wdrażania jej i samodzielnego życia w społeczności, by lepiej dostosować strategie państw członkowskich i fundusze UE do Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych;

54.

dostrzega możliwość zastosowania europejskiej karty osoby niepełnosprawnej w wielu dziedzinach, zarówno pod względem niedyskryminacyjnego dostępu do licznych usług, jak i bezpieczeństwa w razie zagrożenia lub w sytuacji kryzysowej, zauważa, że taka karta gwarantowałaby osobom z niepełnosprawnościami natychmiastowe rozpoznanie ich przez działające na miejscu służby policyjne;

55.

ubolewa, że według WHO dzieci i dorośli z niepełnosprawnościami są bardziej narażeni na przemoc niż osoby bez niepełnosprawności; podkreśla, że zwłaszcza nieletni „są 3,7 razy bardziej niż dzieci bez niepełnosprawności narażeni na przemoc w jakiejkolwiek postaci, 3,6 razy bardziej narażeni na przemoc fizyczną i 2,9 razy bardziej narażeni na przemoc seksualną”; podkreśla, że „dzieci z niepełnosprawnościami psychicznymi lub intelektualnymi należą do najbardziej narażonych na przemoc – są na przykład 4,6 razy bardziej narażone na przemoc seksualną niż ich rówieśnicy bez niepełnosprawności”; wzywa zatem do stworzenia europejskich ram ochrony osób z niepełnosprawnościami przed wszelkimi formami przemocy;

56.

podkreśla, że pilnie potrzebne są przepisy unijne mające chronić obywateli w UE przed wszelkimi formami dyskryminacji, i uważa, że to podstawa zapewnienia prawidłowego wdrożenia polityki związanej z Konwencją o prawach osób niepełnosprawnych; wzywa państwa członkowskie do przyjęcia unijnej horyzontalnej dyrektywy antydyskryminacyjnej, której projekt Komisja przedstawiła w 2008 r.; wzywa Komisję do przedstawienia alternatywnego rozwiązania, aby jak najszybciej uzyskać postępy w eliminowaniu dyskryminacji w całej UE we wszystkich obszarach życia;

57.

zdecydowanie potępia wszelkie przejawy dyskryminacji osób z niepełnosprawnościami w dostępie do świadczeń medycznych; przypomina, że odpowiednie środki przyjęte przez państwa członkowskie muszą być zgodne z Konwencją o prawach osób niepełnosprawnych i zapewniać równy i niedyskryminujący dostęp do opieki zdrowotnej i usług społecznych; podkreśla, że odpowiedź na przyszłe kryzysy zdrowotne (od gotowości na kryzy po leczenie) musi gwarantować, że osoby z niepełnosprawnościami nie zostaną pozostawione same sobie; w związku z tym wzywa właściwe organy do zapewnienia osobom z niepełnosprawnościami takiego samego leczenia jak każdej innej osobie, w tym intensywnej opieki medycznej; przypomina, że publiczna służba zdrowia zawsze powinna odgrywać główną rolę w ochronie osób z niepełnosprawnościami;

58.

ponownie wzywa Komisję do współpracy z Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej w zakresie strategii komunikacji i dostępności, aby zapewnić osobom z niepełnosprawnościami możliwość dostępu do wymiaru sprawiedliwości UE bez jakiejkolwiek formy dyskryminacji; wzywa Komisję i państwa członkowskie do kontynuowania programów poprawiających pozycję osób z niepełnosprawnościami, by umożliwić im rozpoznawanie i zgłaszanie przypadków dyskryminacji wobec nich;

59.

potępia wszelkie formy dyskryminacji osób z niepełnosprawnościami w miejscu pracy; wzywa państwa członkowskie i Komisję do wdrożenia polityki zapobiegania przypadkom mobbingu ze względu na niepełnosprawność; ponadto wzywa państwa członkowskie, by w porozumieniu z pracodawcami wdrożyły politykę zapobiegania cyberprzemocy w miejscu pracy wobec osób z niepełnosprawnościami;

60.

podkreśla, że należy zapobiegać osadzaniu w więzieniu osób, których niepełnosprawność jest nie do pogodzenia z pozbawieniem wolności, oraz że należy zapewnić rozwiązania alternatywne wobec kary pozbawienia wolności; wzywa państwa członkowskie, by w odniesieniu do zatrzymanych osób z niepełnosprawnościami zagwarantowały przestrzeganie podstawowych zasad równego traktowania, niedyskryminacji, racjonalnego usprawnienia i dostępności;

61.

wzywa państwa członkowskie do wymiany informacji i dobrych praktyk, szczególnie w kwestii przechodzenia z opieki instytucjonalnej w stronę niezależnego życia, zapewniania dostępnych i przystępnych cenowo mieszkań dla osób z niepełnosprawnościami oraz włączenia ich w życie społeczności;

62.

podkreśla, że racjonalne usprawnienia, dostępność i uniwersalne rozwiązania projektowe mają zasadnicze znaczenie dla zwalczania dyskryminacji osób niepełnosprawnych; podkreśla znaczenie skutecznego i niedyskryminacyjnego dostępu obejmującego identyfikację i usuwanie przeszkód i barier utrudniających osobom z niepełnosprawnościami dostęp do towarów, usług i obiektów dostępnych ogółowi społeczeństwa; podkreśla, że w miarę możliwości należy zapewnić osobom z niepełnosprawnościami skuteczny i niedyskryminujący dostęp na takich samych zasadach i warunkach jak osobom bez niepełnosprawności, a w razie potrzeby ułatwić osobom z niepełnosprawnościami korzystanie z urządzeń wspomagających, w tym z pomocy w mobilności i dostępie oraz z pomocy uznanych psów przewodników i innych psów towarzyszących (31); przypomina, że normy dostępności należy przyjmować w porozumieniu z osobami z niepełnosprawnościami i reprezentującymi je organizacjami, ponieważ ich wiedza fachowa ma zasadnicze znaczenie dla identyfikacji barier w dostępności; podkreśla, że racjonalne usprawnienia, dostępność i uniwersalne rozwiązania projektowe mają zasadnicze znaczenie dla zwalczania dyskryminacji osób niepełnosprawnych;

63.

podkreśla decydującą rolę członków rodziny opiekujących się osobami z niepełnosprawnościami, którzy często zaspokajają potrzeby tych osób w zakresie opieki i pomocy; podkreśla w związku z tym, że polityka i strategie UE i poszczególnych państw muszą zapewniać silne wsparcie członkom rodziny i opiekunom; uważa, że kluczowe znaczenie ma zapewnienie wzajemnego uznania roli tych osób jako opiekunów na szczeblu europejskim;

64.

podkreśla znaczenie prawa osób z niepełnosprawnościami do korzystania z praw podstawowych na równych zasadach z innymi osobami; podkreśla konieczność uznania, że osoby z niepełnosprawnościami mają zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych we wszystkich aspektach życia na równi z innymi osobami, zgodnie z art. 12 Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych; wzywa państwa członkowskie do podjęcia w odpowiednim czasie właściwych środków w celu zapewnienia osobom z wszelkiego rodzaju niepełnosprawnościami skutecznego, sprawiedliwego i otwartego dostępu do wymiaru sprawiedliwości i organów ścigania na wszystkich etapach procedury; podkreśla, że infrastruktura i usługi muszą być dostępne, aby zapewnić równy i pozbawiony dyskryminacji dostęp do wymiaru sprawiedliwości i całej procedury prawnej;

65.

podkreśla potrzebę zapewnienia pomocy finansowej, aby osoby z niepełnosprawnościami mogły najmować lub zatrudniać pomocników lub wspierać finansowo członków rodziny, ponieważ świadczone przez nich usługi opiekuńcze kosztują czas i pieniądze i ponieważ jest to absolutnie konieczne do wsparcia osób z niepełnosprawnościami i pomagających im członków rodziny;

66.

podkreśla, że osoby z niepełnosprawnościami są marginalizowane społecznie i wykluczane z zatrudnienia oraz z życia gospodarczego i społecznego; ubolewa, że osoby z niepełnosprawnościami, zwłaszcza te, które potrzebują dużego wsparcia, są często szczególnie narażone na długotrwały pobyt w placówkach, a obecne wsparcie finansowe ze strony państw członkowskich nie jest wystarczające, zwłaszcza jeśli chodzi o wsparcie w społeczności, skoncentrowane na osobie, chroniące prawa osób z niepełnosprawnościami (32);

67.

podkreśla, że w art. 19 Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych określono prawo do samodzielnego życia i włączenia w społeczności; wzywa państwa członkowskie do zapewnienia procesu przechodzenia osób z niepełnosprawnościami z systemów instytucjonalnych do systemu umożliwiającego udział w życiu społecznym, obejmującego usługi świadczone w społeczności zgodnie z wolą i preferencjami jednostki; wzywa państwa członkowskie do uwzględnienia w strategiach deinstytucjonalizacji konkretnych celów z jasno określonymi terminami oraz do odpowiedniego finansowania realizacji tych strategii;

68.

ubolewa, że osoby z niepełnosprawnościami i ich sieci wsparcia wykluczono z grup priorytetowych w unijnej strategii szczepień; apeluje do państw członkowskich, by osobom z niepełnosprawnościami i ich sieciom wsparcia zaoferowały priorytetowy dostęp do szczepień; apeluje w tym względzie, by szczepienie przeciwko COVID-19 wymagało dobrowolnej i świadomej zgody osób z niepełnosprawnościami oraz by autonomii i zdolności do czynności prawnych wszystkich osób z niepełnosprawnościami, w tym z niepełnosprawnością intelektualną lub psychospołeczną oraz ze spektrum autyzmu, nie podważano przez zastosowanie środków uznawanych za służące dobru publicznemu lub leżące w interesie danej osoby;

69.

wzywa do przeprowadzenia unijnych i krajowych dochodzeń w sprawie nieproporcjonalnej liczby zakażeń i wskaźników umieralności na COVID-19 w zakładach opiekuńczych i domach opieki, placówkach dla osób starszych i osób z niepełnosprawnościami oraz w innych ośrodkach usług społecznych, by zrozumieć przyczyny, wskazać osoby odpowiedzialne oraz podjąć konieczne działania i zapobiec takim sytuacjom w przyszłości;

70.

wzywa, by miejsca, w których przeprowadza się szczepienia, były fizycznie dostępne, a także aby osobom, które tego potrzebują, wyznaczone osoby udzielały wskazówek i pomocy; apeluje o bezpłatne lub niedrogie ukierunkowane programy na rzecz dostępnego transportu tam, gdzie jest taka potrzeba;

Zatrudnienie i sprawy socjalne

71.

wyraża zaniepokojenie wysoką stopą bezrobocia wśród osób z niepełnosprawnościami, zwłaszcza wśród kobiet z niepełnosprawnościami, w porównaniu z innymi grupami osób w UE; wzywa państwa członkowskie do wspierania i zapewnienia ram prawnych i politycznych umożliwiających udział w rynku pracy osobom, a zwłaszcza kobietom z niepełnosprawnościami, w tym osobom z ukrytą niepełnosprawnością, chorobami przewlekłymi lub trudnościami w uczeniu się;

72.

wzywa państwa członkowskie, aby przyjęły podejście intersekcjonalne, w szczególności w polityce i środkach, które służą tworzeniu zatrudnienia sprzyjającego włączeniu; ubolewa, że dyskryminacji wielokrotnej i intersekcjonalnej nie uwzględniono dostatecznie w europejskiej strategii w sprawie niepełnosprawności na lata 2021–2030; wzywa zatem Komisję, by położyła szczególny nacisk na intersekcjonalność przy wdrażaniu strategii oraz określiła jasne, mierzalne i ambitne cele, które dotyczą zróżnicowania w miejscu zatrudnienia i odzwierciedlają niejednorodność grupy osób z niepełnosprawnościami, aby zareagować na dyskryminację wielokrotną i intersekcjonalną; podkreśla, że trzeba monitorować wydajność strategii z udziałem osób z niepełnosprawnościami i organizacji je reprezentujących;

73.

wzywa Komisję i państwa członkowskie do promowania i wspierania przedsiębiorstw społecznych skupiających się na zatrudnianiu osób z niepełnosprawnościami, ponieważ są one dźwignią, która służy zwiększeniu tworzenia godnych miejsc pracy;

74.

zachęca państwa członkowskie do umożliwienia wczesnego dostępu do publicznych systemów emerytalno-rentowych osobom z istotnymi i poważnymi niepełnosprawnościami, aby zwalczać zagrożenie ubóstwem i wykluczenie społeczne w starszym wieku;

75.

wzywa państwa członkowskie, aby rozwiązały problem niedostatecznego rozwoju i niedostatecznego finansowania publicznych służb zatrudnienia w celu poprawy wskaźnika zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami; wzywa państwa członkowskie, aby wzmocniły powiązania publicznych służb zatrudnienia z agencjami pośrednictwa pracy;

76.

podkreśla pozytywną rolę miejsc pracy chronionej zgodnych z Konwencją ONZ o prawach osób niepełnosprawnych w przechodzeniu osób z niepełnosprawnościami na otwarty rynek pracy;

77.

wzywa państwa członkowskie, aby wspierały oparte na prawach, sprzyjające włączeniu i godne modele indywidualnej praktyki zawodowej i wsparcia („zatrudnienie wspomagane”), które osobom z niepełnosprawnościami pozwolą w miarę możliwości przejść na otwarty rynek pracy;

78.

wzywa Komisję, by jak najszybciej rozpoczęła przegląd dyrektywy w sprawie równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy, aby zapewnić jej pełną harmonizację z postanowieniami Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych oraz wdrożyć proces partycypacyjny mający zapewnić bezpośrednie i pełne zaangażowanie organizacji reprezentujących osoby z niepełnosprawnościami;

79.

zwraca uwagę, że systemy wspierania zatrudnienia nie powinny ograniczać wynagrodzeń osób z niepełnosprawnościami, szczególnie przez współfinansowanie publiczne; zwraca uwagę, że osoby z niepełnosprawnościami muszą być zatrudniane na podstawie tych samych uregulowań płacy i czasu pracy jak inni pracownicy, dostosowanych do ich potrzeb; jest zdania, że osób z niepełnosprawnościami nie można włączać w otwarty rynek pracy bez ogólnych ram regulacyjnych zatrudnienia, a także bez wsparcia rokowań o podwyżkach wynagrodzeń i układach zbiorowych;

80.

podkreśla potrzebę wsparcia finansowego, które pozwoli osobom z niepełnosprawnościami na zatrudnienie wyspecjalizowanych asystentów;

81.

wzywa państwa członkowskie do odpowiedniej koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego dla osób z niepełnosprawnościami, w tym przez zapewnienie im dalszego otrzymywania wsparcia obejmującego dodatkowe koszty związane z niepełnosprawnością również przy wejściu na rynek pracy lub po przekroczeniu określonego progu dochodów, aby wspierać ich integrację na rynku pracy oraz pomóc zagwarantować im godność i równość; uważa, że aby zrealizować te cele, należy wprowadzić zmiany do rozporządzenia (WE) nr 883/2004 oraz współpracować z organizacjami reprezentującymi osoby z niepełnosprawnościami;

82.

wzywa państwa członkowskie do wymiany informacji i dobrych praktyk, szczególnie w kwestii przechodzenia z opieki instytucjonalnej w stronę niezależnego życia, zapewniania dostępnych i przystępnych cenowo mieszkań dla osób z niepełnosprawnościami oraz włączenia ich w życie społeczności;

83.

wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby zintensyfikowały starania służące podniesieniu wciąż niższego poziomu zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami oraz aby promowały dostęp osób z niepełnosprawnościami do wysokiej jakości, trwałych miejsc pracy; z zadowoleniem przyjmuje zatem propozycję Komisji zapisaną w planie działania na rzecz Europejskiego filaru praw socjalnych, by w zmienionej tablicy wskaźników społecznych uwzględnić poziom zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami w porównaniu z innymi grupami osób;

84.

wzywa państwa członkowskie do pełnego wdrożenia dyrektywy Rady 2000/78/WE; apeluje do państw członkowskich, aby zwiększyły szanse na zatrudnienie osób z niepełnosprawnościami przez lepsze wdrażanie dyrektywy, w szczególności jej art. 5, który dotyczy racjonalnych usprawnień, jak również przez inwestowanie funduszy unijnych i środków pochodzących z Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności w szkolenie i tworzenie miejsc pracy dla osób z niepełnosprawnościami;

85.

podkreśla, że dopasowanie osób do stanowisk, profilowanie zawodowe, jednoczesne zatrudnienie i szkolenie, wspieranie stażu i szkolenia w miejscu pracy, jak również możliwości rozwoju zawodowego odgrywają ważną rolę w pomaganiu osobom z niepełnosprawnościami w zyskaniu i utrzymaniu płatnego zatrudnienia;

86.

wzywa państwa członkowskie do zapewnienia, aby rynki pracy i środowiska pracy były otwarte, sprzyjały włączeniu oraz były dostępne dla osób z niepełnosprawnościami, do wspierania usług zatrudnienia, do zwiększania świadomości na temat praktyk zatrudnienia sprzyjającego włączeniu, do wprowadzenia odpowiednich zachęt i środków wspomagających dla przedsiębiorstw, w szczególności mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw, które rekrutują i szkolą osoby z niepełnosprawnościami, oraz do zapewnienia, aby ogólne programy samozatrudnienia były dostępne dla osób z niepełnosprawnościami i wspierały takie osoby;

87.

wzywa państwa członkowskie, aby zachęcały do działań na rzecz dostosowania miejsca zatrudnienia oraz aby podejmowały działania służące poprawie bezpieczeństwa i higieny pracy; wzywa Komisję, aby zwróciła szczególną uwagę na pracowników z niepełnosprawnościami w nadchodzących strategicznych ramach UE dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy oraz aby wytyczyła ambitne cele;

88.

wzywa instytucje unijne i państwa członkowskie do wprowadzenia parytetów w miejscach pracy dla osób z niepełnosprawnościami w celu wspierania miejsc pracy sprzyjających włączeniu;

Zamówienia publiczne i fundusze UE

89.

przypomina, że postępowania o udzielenie zamówienia publicznego w państwach członkowskich należy prowadzić i kończyć z pełnym poszanowaniem praw podstawowych beneficjentów, w tym osób z niepełnosprawnościami; zwraca uwagę, że państwa członkowskie muszą przestrzegać postanowień Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych przy wdrażaniu przepisów dotyczących zamówień publicznych, zwłaszcza przy doborze środków komunikacji, specyfikacji technicznych, kryteriów udzielenia zamówienia oraz warunków realizacji zamówienia;

90.

przypomina, że dobra struktura usług publicznych, zwłaszcza w dziedzinie zdrowia i kształcenia, ma zasadnicze znaczenie dla równego traktowania osób z niepełnosprawnościami, niezależnie od ich sytuacji ekonomicznej; wzywa państwa członkowskie, by wykorzystały fundusze UE do poprawy tych usług i związanej z nimi infrastruktury, w duchu inicjatyw REACT-EU i Next Generation EU;

91.

wzywa Komisję i państwa członkowskie, by w ostatecznej treści umów o partnerstwie dotyczących europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych oraz w programach tych funduszy zapisały cele i podejścia, które poprawią warunki życia osób z niepełnosprawnościami przy poszanowaniu zasad dostępności i niedyskryminacji, a jednocześnie inwestowały w równość szans i udział osób z niepełnosprawnościami we wszystkich dziedzinach życia, w tym we wspieranie przejścia od opieki instytucjonalnej do życia w społeczności; zwraca się do Komisji o ścisłe monitorowanie korzystania z funduszy UE zgodnie z Konwencją o prawach osób niepełnosprawnych; podkreśla, że trzeba stopniowo ujednolicać definicję dostępności, uczestnictwa i życia w społeczności, by zwiększać spójność między państwami członkowskimi;

92.

wzywa państwa członkowskie, by wykorzystały możliwości, jakie stwarzają fundusze unijne, do tworzenia nowych miejsc pracy dla osób z niepełnosprawnościami oraz szkolenia tych osób, zagwarantowania i wspierania pełnej dostępności przestrzeni publicznej i infrastruktury oraz objęcia osób z niepełnosprawnościami zasięgiem działań finansowanych przez UE; ubolewa, że w części państw członkowskich fundusze UE nadal wykorzystuje się do tworzenia nowych wydzielonych środowisk dla osób z niepełnosprawnościami;

93.

podkreśla, że trzeba odpowiednio finansować sprzęt, którego potrzebują osoby z niepełnosprawnościami, by mogły korzystać z najlepszych dostępnych technologii i urządzeń potrzebnych w życiu codziennym, pracy i życiu społecznym;

94.

podkreśla, że fundusze europejskie nigdy nie powinny być wykorzystywane do finansowania niedostępnych produktów, usług lub obiektów infrastruktury;

95.

zachęca Komisję i państwa członkowskie do zapewnienia, aby w programach i strategiach rozwoju obszarów wiejskich uwzględniać konkretne działania informacyjne skierowane do osób z niepełnosprawnościami żyjących na obszarach wiejskich, a także do angażowania tych osób w projektowanie i wdrażanie tych programów i strategii;

Cyfryzacja

96.

wzywa państwa członkowskie, aby przeanalizowały możliwości i potencjał, jakie daje cyfryzacja i rozwiązania cyfrowe, oraz uznały wartości technologii wspomagających i adaptacyjnych, przeznaczonych dla osób z niepełnosprawnościami, przy należytym poszanowaniu ochrony danych osobowych i uwzględnieniu aspektów etycznych; przypomina, że potencjał korzystania z narzędzi cyfrowych i technologii wspomagających zależy od tego, jakie możliwości rozwijania umiejętności cyfrowych będą miały osoby z niepełnosprawnościami; zauważa, że rozwój odpowiednich umiejętności cyfrowych i wiedzy o sztucznej inteligencji może wspierać integrację słabszych grup społecznych, np. osób z niepełnosprawnościami, na rynku pracy;

97.

zwraca uwagę, że pandemia COVID-19 pokazała, iż całe społeczeństwo powinno móc korzystać z transformacji cyfrowej bez dyskryminacji czy wykluczenia z jakichkolwiek względów; podkreśla znaczenie technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT) dla mobilności, komunikacji i dostępu do usług publicznych; apeluje zatem do państw członkowskich, by czynnie wspierały udział osób z niepełnosprawnościami, zapewniając odpowiednie środki umożliwiające im dostęp do usług publicznych online;

98.

wzywa instytucje UE do dopilnowania, by ich infrastruktura, usługi i usługi cyfrowe spełniały najwyższe standardy dostępności, oraz do dołożenia wszelkich starań, by dokumenty dotyczące procedur ustawodawczych były publikowane w sposób przystępny i przyjazny dla użytkownika, a także do zapewnienia osobom z niepełnosprawnościami odpowiedniego i pełnego dostępu do stron internetowych i formularzy kontaktowych instytucji UE; zachęca państwa członkowskie do opracowania programów, których celem jest włączenie osób z niepełnosprawnościami do społeczeństwa poprzez sport, sztukę, kulturę i zajęcia rekreacyjne, a także programów propagujących pozbawiony ograniczeń udział osób z niepełnosprawnościami w procesie politycznym;

Badania naukowe

99.

wzywa Komisję do prowadzenia dalszych badań nad wpływem nowych technologii na osoby z niepełnosprawnościami, na przykład nad wpływem oświetlenia LED na osoby z uczuleniem na światło;

100.

przypomina, że opracowanie odpowiedniej i skutecznej polityki mającej zapewnić wszystkim osobom z niepełnosprawnościami w UE dostępne społeczeństwo wymaga porównywalnych i wiarygodnych danych unijnych; wzywa zatem Komisję i państwa członkowskie do większych starań o wspólne ramy europejskiej statystyki dotyczącej pojedynczych osób i gospodarstw domowych, by gromadzić wiarygodne dane o udziale osób z niepełnosprawnościami na poszczególnych poziomach i w poszczególnych rodzajach kształcenia, pracy i uczestnictwa w życiu społecznym;

101.

podkreśla, że trzeba inwestować w innowacje i badania dotyczące zatrudnienia i przedsiębiorczości osób z niepełnosprawnościami, by wspierać ich byt finansowy oraz udział w życiu gospodarczym i społecznym;

102.

podkreśla konieczność zintensyfikowania badań naukowych i innowacji w dziedzinie dostępnej technologii w celu wzmocnienia włączającego charakteru rynków pracy dla osób z niepełnosprawnościami; podkreśla znaczenie ICT dla mobilności, komunikacji i dostępu osób niepełnosprawnych do usług publicznych;

Edukacja

103.

z zadowoleniem przyjmuje to, że państwa członkowskie chcą wdrażać politykę edukacji włączającej; wzywa państwa członkowskie, by dalej zwiększały zdolności ich systemów edukacji do zapewniania wszystkim osobom uczącym się dostępnej edukacji o wysokiej jakości przez promowanie konkretnych środków i zindywidualizowanego wsparcia, na przykład dostępnych i dostosowanych do potrzeb programów nauczania i materiałów edukacyjnych, dostępnych ICT i odpowiedniej edukacji cyfrowej, a także wzywa Komisję, by zwiększyła rolę gwarancji dla dzieci i rozważyła wprowadzenie systemu nagradzania szkół za przystępność służącą jednakowemu traktowaniu dzieci z niepełnosprawnościami; wzywa Komisję i państwa członkowskie do inwestowania w szkolenie specjalistów w zakresie potrzeb osób z niepełnosprawnościami; powtarza, że wdrożenie i przydzielenie odpowiednich programów finansowania unijnego powinno przyczynić się do przejścia na edukację włączającą; podkreśla, że osoby z niepełnosprawnościami powinny mieć zagwarantowany dostęp do kształcenia, także w sytuacjach kryzysowych, takich jak pandemia COVID-19, oraz że państwa członkowskie powinny zwalczać wszelkie formy dyskryminacji i wykluczenia w tym obszarze; podkreśla, że trzeba zwiększyć udział młodzieży z niepełnosprawnościami w szkoleniach, uwzględniając ich potrzeby, co zapewniłoby im lepszy dostęp do rynku pracy; odnotowuje korzyści, jakie dzieci z mniejszości językowych ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi mogą czerpać z uczenia się w języku ojczystym we wczesnych latach edukacji, gdy komunikacja językowa i porozumiewanie się sprawia im trudności; wzywa państwa członkowskie do zapewnienia dostępu do edukacji w języku mniejszości dzieciom ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi;

104.

zwraca uwagę, że edukacja włączająca oraz programy szkolenia zawodowego stanowią dwa kluczowe warunki rynku pracy bardziej sprzyjającego włączeniu społecznemu; wzywa Komisję, by w przyszłym podejściu UE do mikrokwalifikacji na potrzeby uczenia się przez całe życie i szans na zatrudnienie zapewniła dostępność i włączenie oraz sposobów na poprawienie realizacji prawa do pracy przysługującego osobom z niepełnosprawnościami; wzywa państwa członkowskie, aby skorzystały z możliwości, jakie daje młodym ludziom z niepełnosprawnościami ulepszona gwarancja dla młodzieży w dziedzinie zatrudnienia, edukacji, staży lub praktyk, by zapewniały równy dostęp osób z niepełnosprawnościami oraz by wprowadziły indywidualnie dostosowaną politykę;

105.

podkreśla znaczenie wczesnego, zindywidualizowanego i całościowego wsparcia dla dzieci z niepełnosprawnościami, ich rodziców i opiekunów; wzywa państwa członkowskie do zwrócenia szczególnej uwagi na dzieci z niepełnosprawnościami i o specjalnych potrzebach edukacyjnych;

106.

zwraca uwagę na znaczenie interweniowania we wczesnym dzieciństwie oraz na to, że dzieci z niepełnosprawnościami muszą uczestniczyć w życiu społecznym i być w nie włączane od najwcześniejszych etapów życia; zwraca uwagę na potrzebę zwiększenia możliwości finansowania edukacji włączającej – tam, gdzie jest to możliwe i pożądane – by wspierać wpływ edukacji włączającej na dzieci z niepełnosprawnościami lub bez niepełnosprawności oraz by finansować badania nad edukacją włączającą; uważa, że trzeba zachęcać do korzystania z nowych technologii, w tym ICT, urządzeń wpierających mobilność oraz pomocniczych urządzeń i technologii, które są odpowiednie dla osób z niepełnosprawnościami; podkreśla, że edukacja ma zasadnicze znaczenie dla rozwoju indywidualnego i że środowiska edukacyjne dostępne dla osób z niepełnosprawnościami dają umożliwiają im wnoszenie pełnego wkładu we wszystkie aspekty życia społecznego;

107.

podkreśla, że należy w pełni włączyć osoby z niepełnosprawnościami w rynek pracy przez wspieranie edukacji włączającej, promowanie elastycznych form zatrudnienia odpowiadających potrzebom tych osób (np. telepracy lub inteligentnej organizacji pracy) oraz pełne zaangażowanie stowarzyszeń osób z niepełnosprawnościami w opracowywanie strategii włączających;

108.

podkreśla, że osoby z niepełnosprawnościami mają często wysokie, a niedoceniane umiejętności i kwalifikacje; zauważa, że uniemożliwia im to samorealizację oraz pozbawia społeczeństwo społecznej i ekonomicznej wartości ich włączenia;

109.

jest głęboko przekonany, że państwa członkowskie powinny zapewnić odpowiednie wsparcie dzieciom z niepełnosprawnościami, aby kształcenie publiczne mogło stać się podstawą zindywidualizowanego paradygmatu nauczania;

110.

uznaje wartość szkoły i sportu jako elementów o decydującym znaczeniu dla wzrostu i rozwoju dzieci z niepełnosprawnościami, zwłaszcza z autyzmem; ubolewa, że nauczanie zdalne podczas pandemii pozbawiło je tych podstawowych elementów; wyraża nadzieję, że edukacja tych dzieci będzie traktowana priorytetowo w polityce ponownego otwarcia po pandemii w państwach członkowskich;

111.

proponuje, by tworzyć projekty zwiększające świadomość na temat potrzeb osób z niepełnosprawnościami przez pozytywne wykorzystywanie siły narzędzi kulturowych, na przykład przez promowanie wydarzeń kulturalnych, jako elementu szerszej strategii edukacyjnej mającej wspierać i chronić prawa osób z niepełnosprawnościami;

112.

apeluje do państw członkowskich o przestrzeganie wytycznych zapisanych przez Komisję w komunikacie w sprawie utworzenia europejskiego obszaru edukacji do 2025 r., zgodnie z którymi rządy powinny wspierać edukację włączającą we wszystkich sektorach kształcenia i szkolenia zgodnie z zobowiązaniami wynikającymi z Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych; wzywa do wdrożenia systemu integracyjnego w krajowej, europejskiej i regionalnej polityce edukacyjnej, by ułatwić włączanie uczniów z niepełnosprawnościami do głównego nurtu kształcenia w celu uniknięcia dyskryminacji z jakichkolwiek względów;

Ochrona praw kobiet z niepełnosprawnościami

113.

z zadowoleniem przyjmuje europejską strategię w sprawie niepełnosprawności na lata 2021–2030 i zawarte w niej odniesienia do konkretnych problemów napotykanych przez kobiety i dziewczęta z niepełnosprawnościami; apeluje, by we wszystkich strategiach politycznych, programach i inicjatywach UE oraz w krajowych planach działania państw członkowskich uwzględniano przenikanie się aspektów płci i niepełnosprawności; apeluje o optymalizację istniejących i przyszłych unijnych instrumentów finansowania w celu promowania dostępności i niedyskryminacji;

114.

wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby umożliwiały kobietom z niepełnosprawnościami pełny rozwój i awans, wzmacniały ich pozycję oraz wspierały ich udział w publicznych procesach decyzyjnych; zauważa, że należy wprowadzić odpowiednie środki, aby zapewnić pełne uwzględnianie perspektywy kobiet z niepełnosprawnościami oraz promowanie udziału reprezentujących je organizacji wspólnie z organami konsultacyjnymi ds. niepełnosprawności;

115.

wzywa Komisję i państwa członkowskie, by pilnie zajęły się problemem przemocy ze względu na płeć, niewspółmiernie dotykającym kobiety i dziewczęta z niepełnosprawnościami, z wykorzystaniem konwencji stambulskiej i przez zaliczenie konkretnych form przemocy ze względu na płeć do dziedzin przestępczości wymienionych w art. 83 ust. 1 TFUE; wzywa Komisję, aby na tej podstawie prawnej zaproponowała wiążące środki i całościową unijną dyrektywę ramową w celu zapobiegania wszelkim formom przemocy ze względu na płeć i w celu ich zwalczania; wzywa Komisję, aby zapewniła uwzględnianie potrzeb kobiet z niepełnosprawnościami w inicjatywach dotyczących udzielania wsparcia osobom poszkodowanym – w ramach strategii na rzecz równouprawnienia płci i strategii w zakresie praw ofiar – a także by zapewniła kształtowanie wsparcia dla osób poszkodowanych zgodnie z zasadą dostępności;

116.

ubolewa, że kobiety i dziewczęta z niepełnosprawnością fizyczną i z zaburzeniami funkcji poznawczych spotykają się z dyskryminacją ze względu na płeć w opiece medycznej; uważa, że kobiety i dziewczęta z niepełnosprawnościami muszą mieć pełny i równy dostęp do leczenia odpowiedniego do ich szczególnych potrzeb, dzięki opiece zdrowotnej dostosowanej do niepełnosprawności i podstawowym usługom; wzywa państwa członkowskie, aby zapewniły pracownikom opieki zdrowotnej dodatkowe szkolenia o szczególnych potrzebach kobiet i dziewcząt z niepełnosprawnościami, a kobietom i dziewczętom z niepełnosprawnościami – wszelkie odpowiednie informacje umożliwiające im swobodne podejmowanie decyzji dotyczących ich zdrowia;

117.

apeluje o powszechne poszanowanie zdrowia i praw reprodukcyjnych i seksualnych oraz o dostęp do opieki zdrowotnej w tym zakresie i możliwość korzystania z tych praw; z ubolewaniem odnotowuje regres w obszarze zdrowia i praw seksualnych i reprodukcyjnych kobiet w niektórych krajach, szczególnie groźny dla kobiet i dziewcząt z niepełnosprawnością, napotykających dodatkowe przeszkody w dostępie do opieki zdrowotnej; podkreśla znaczenie podjęcia przez państwa członkowskie wszelkich środków niezbędnych do zwalczania przymusowej sterylizacji; apeluje do państw członkowskich o inwestycje publiczne mające zagwarantować kobietom i dziewczętom z niepełnosprawnościami pełną ochronę zdrowia i praw seksualnych i reprodukcyjnych; ubolewa, że dziewczętom z niepełnosprawnościami często odmawia się edukacji seksualnej; wzywa państwa członkowskie, aby zapewniły kompleksową i włączającą edukację seksualną i edukację na temat relacji międzyludzkich;

118.

wzywa państwa członkowskie, aby zagwarantowały dostępny, wolny od stereotypów system edukacji, obejmujący włączające rozwiązania edukacyjne, przygotowujący kobiety i dziewczęta z niepełnosprawnościami do wejścia na rynek pracy, ze szczególnym naciskiem na umiejętności cyfrowe i uczenie się przez całe życie, a także by zagwarantowały dziewczętom i kobietom z niepełnosprawnościami możliwość wyboru kierunku studiów, co pozwoli im wykonywać wybraną przez siebie pracę i w pełni realizować w niej swój potencjał, bez ograniczeń w postaci braku dostępu, uprzedzeń czy stereotypów; dostrzega związek między edukacją a późniejszym zatrudnieniem; zaznacza, że eliminacja różnic w poziomie zatrudnienia wymaga pełnego dostępu do edukacji;

119.

wzywa Komisję i państwa członkowskie, by zajęły się niedostatecznym poziomem zatrudnienia kobiet z niepełnosprawnościami, zwłaszcza przez zwalczanie stereotypów płciowych, zwiększenie udziału osób z niepełnosprawnościami w gospodarce cyfrowej oraz ich reprezentacji w kształceniu, szkoleniu i zatrudnieniu w dziedzinie nauk przyrodniczych, technologii, inżynierii i matematyki (STEM), a także eliminację zjawisk zniechęcających do podejmowania pracy, takich jak molestowanie seksualne; wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby podjęły konkretne działania zapewniające kobietom z niepełnosprawnościami udział w podejmowaniu decyzji i równość wynagrodzeń za taką samą pracę lub pracę o takiej samej wartości za pomocą wiążących środków służących przejrzystości wynagrodzeń, zaradziły wysokiemu ryzyku ubóstwa, które grozi im nawet wtedy, gdy mają pracę, oraz dostosowały do ich szczególnych potrzeb przepisy prawa pracy, na przykład związane z elastyczną organizacją pracy i urlopem rodzicielskim; wzywa Komisję i państwa członkowskie, by za pomocą planu działania na rzecz gospodarki społecznej wspierały modele biznesowe i inicjatywy z zakresu gospodarki społecznej mające poprawić włączenie społeczne kobiet z niepełnosprawnościami i ich integrację na rynku pracy;

120.

zauważa, że gromadząc więcej danych i informacji, można lepiej zrozumieć sytuację kobiet i dziewcząt z niepełnosprawnościami; apeluje o istotne, dokładne i zdezagregowane dane uwzględniające aspekty płci i niepełnosprawności, by móc ocenić problemy napotykane przez kobiety z niepełnosprawnościami, szczególnie na rynku pracy;

o

o o

121.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Komisji, Radzie, rządom i parlamentom państw członkowskich, Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej, Komitetowi Regionów, Europejskiemu Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu oraz Organizacji Narodów Zjednoczonych.

(1)  Dz.U. L 23 z 27.1.2010, s. 35.

(2)  Dz.U. C 340 z 15.12.2010, s. 11.

(3)  Dz.U. L 315 z 3.12.2007, s. 14.

(4)  Dz.U. L 151 z 7.6.2019, s. 70.

(5)  Dz.U. L 327 z 2.12.2016, s. 1.

(6)  Dz.U. L 321 z 17.12.2018, s. 36.

(7)  Dz.U. L 188 z 12.7.2019, s. 79.

(8)  Dz.U. L 303 z 2.12.2000, s. 16.

(9)  Dz.U. C 137 E z 27.5.2010, s. 68.

(10)  Dz.U. L 167 z 12.6.1998, s. 25.

(11)  Dz.U. L 223 z 22.6.2021, s. 14.

(12)  Dz.U. C 316 z 6.8.2021, s. 2.

(13)  Dz.U. C 362 z 8.9.2021, s. 8.

(14)  Dz.U. C 371 z 15.9.2021, s. 6.

(15)  Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0161.

(16)  Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0075.

(17)  Dz.U. C 363 z 28.10.2020, s. 164.

(18)  Przemówienie inauguracyjne komisarz Heleny Dalli z 3 marca 2021 r. w sprawie strategii na rzecz praw osób z niepełnosprawnościami na lata 2021–2030.

(19)  Eurostat, „Functional and activity limitation statistics” [Statystyki dotyczące ograniczeń w funkcjonowaniu i aktywności], dane pobrane w grudniu 2020 r.

(20)  Eurostat, „Archive: Disability statistics – Access to education and training” [Archiwum: statystyki dotyczące niepełnosprawności – dostęp do kształcenia i szkolenia], dostęp z 29 lipca 2021 r.

(21)  Załączniki z 17 grudnia 2019 r. do wniosku Komisji i Rady w sprawie wspólnego sprawozdania o zatrudnieniu towarzyszącego komunikatowi Komisji w sprawie rocznej strategii zrównoważonego wzrostu gospodarczego na 2020 r. (COM(2019)0653), s. 89.

(22)  Eurostat, „Functional and activity limitation statistics” [Statystyki dotyczące ograniczeń w funkcjonowaniu i aktywności], dane pobrane 6 lipca 2021 r.

(23)  Eurostat, „Disability: higher risk of poverty or social exclusion” [Niepełnosprawność: większe zagrożenie ubóstwem lub wykluczeniem społecznym], dane pobrane 6 lipca 2021 r.

(24)  Eurostat, „Europejskie badanie warunków życia ludności”, dane pobrane 2 lipca 2021 r.

(25)  Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie sytuacji kobiet niepełnosprawnych.

(26)  Wskaźnik równouprawnienia płci 2020.

(27)  Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie strategii UE w sprawie niepełnosprawności na okres po roku 2020.

(28)  Dz.U. L 119 z 4.5.2016, s. 1.

(29)  Analiza Parlamentu z 1 października 2018 r. pt. „Aktualizacja za rok 2018 – Studium na temat roli ochronnej Komisji Petycji w kontekście stosowania Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych”.

(30)  Prezentacja Komisji z 10 stycznia 2014 r. pt. „Wpływ gospodarczy i modele podróżowania w dostępnej turystyce w Europie: Prezentacja najważniejszych wyników badania”.

(31)  Petycje nr 1140/2015, 0857/2016, 0535/2017 i 1140/2015, oraz 0988/2020.

(32)  https://www.edf-feph.org/independent-living-and-de-institutionalisation-policy/


24.3.2022   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 132/151


P9_TA(2021)0415

Unia bankowa – sprawozdanie roczne za rok 2020

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 7 października 2021 r. w sprawie unii bankowej – sprawozdanie za rok 2020 (2020/2122(INI))

(2022/C 132/12)

Parlament Europejski,

uwzględniając swoją rezolucję z 19 czerwca 2020 r. w sprawie unii bankowej – sprawozdanie za rok 2019 (1),

uwzględniając otrzymane od Komisji i Europejskiego Banku Centralnego (EBC) informacje zwrotne dotyczące rezolucji Parlamentu z 19 czerwca 2020 r. w sprawie unii bankowej – sprawozdanie za rok 2019,

uwzględniając raport roczny EBC z działalności nadzorczej za 2020 r., przedstawiony 23 marca 2021 r. (2),

uwzględniając raport roczny EBC z działalności nadzorczej za 2019 r., przedstawiony 19 marca 2020 r. (3),

uwzględniając swoją rezolucję z 14 marca 2019 r. w sprawie równowagi płci przy obsadzaniu stanowisk w obszarze polityki gospodarczej i monetarnej UE (4),

uwzględniając swoją rezolucję z 8 października 2020 r. zawierającą zalecenia dla Komisji w sprawie finansów cyfrowych: pojawiające się zagrożenia w zakresie kryptoaktywów – wyzwania regulacyjne i nadzorcze w obszarze usług, instytucji i rynków finansowych (5),

uwzględniając swoją rezolucję z 8 października 2020 r. w sprawie dalszego rozwoju unii rynków kapitałowych: poprawa dostępu do finansowania z rynków kapitałowych, w szczególności dla MŚP, oraz zwiększenie możliwości udziału inwestorów detalicznych (6),

uwzględniając swoją rezolucję z 25 marca 2021 r. w sprawie wzmocnienia międzynarodowej roli euro (7),

uwzględniając swoją rezolucję z 10 lutego 2021 r. w sprawie raportu rocznego Europejskiego Banku Centralnego za rok 2020 (8),

uwzględniając sprawozdanie grupy zadaniowej wysokiego szczebla Eurosystemu ds. cyfrowej waluty banku centralnego z października 2020 r. w sprawie cyfrowego euro (9),

uwzględniając sprawozdanie Rady Stabilności Finansowej z 9 października 2020 r. pt. „The Use of Supervisory and Regulatory Technology by Authorities and Regulated Institutions – Market developments and financial stability implications” [Wykorzystanie technologii nadzorczych i regulacyjnych przez organy i instytucje regulowane – rozwój sytuacji na rynku i skutki dla stabilności finansowej] (10),

uwzględniając pismo przewodniczącej Komisji Gospodarczej i Monetarnej z 22 lipca 2020 r. skierowane do przewodniczącego Eurogrupy,

uwzględniając odpowiedź Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ESBC) / europejskiego nadzoru bankowego z sierpnia 2020 r. na konsultacje publiczne Komisji Europejskiej w sprawie nowej strategii w zakresie finansów cyfrowych dla Europy / planu działania w zakresie technologii finansowej (11),

uwzględniając sprawozdanie pięciu przewodniczących z 22 czerwca 2015 r. pt. „Dokończenie budowy europejskiej unii gospodarczej i walutowej”,

uwzględniając wniosek Komisji z 24 listopada 2015 r. dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 806/2014 w celu ustanowienia europejskiego systemu gwarantowania depozytów (COM(2015)0586),

uwzględniając porozumienie ramowe w sprawie stosunków między Parlamentem Europejskim a Komisją Europejską z 2010 r.,

uwzględniając zalecenie EBC z 15 grudnia 2020 r. w sprawie wypłat dywidend w czasie pandemii COVID-19 (12),

uwzględniając komunikat Komisji z 16 grudnia 2020 r. pt. „Rozwiązanie problemu kredytów zagrożonych zaistniałego w następstwie pandemii COVID-19” (COM(2020)0822),

uwzględniając sprawozdanie Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego (ERRS) z października 2020 r. zatytułowane „EU Non-bank Financial Intermediation Risk Monitor 2020” [Unijne pozabankowe ramy monitorowania ryzyka pośrednictwa finansowego 2020] (13),

uwzględniając sprawozdanie EUNB z grudnia 2020 r. zatytułowane „Risk Assessment of the European Banking System” [Ocena ryzyka europejskiego systemu bankowego] (14),

uwzględniając analizę pt. „Regulatory sandboxes and innovation hubs for FinTech” [Piaskownice regulacyjne i centra innowacji dla branży FinTech], opublikowaną we wrześniu 2020 r. przez Dyrekcję Generalną Parlamentu ds. Polityki Wewnętrznej (15),

uwzględniając oświadczenie uzgodnione przez Eurogrupę podczas posiedzenia 30 listopada 2020 r.,

uwzględniając oświadczenia uzgodnione podczas szczytów strefy euro 30 listopada i 11 grudnia 2020 r.,

uwzględniając oświadczenie ze szczytu strefy euro w rozszerzonym składzie z 11 grudnia 2020 r. w sprawie reformy EMS i wczesnego wprowadzenia mechanizmu ochronnego dla jednolitego funduszu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji,

uwzględniając opublikowaną przez EUNB kwartalną tablicę wskaźników ryzyka za czwarty kwartał 2020 r. (16),

uwzględniając przegląd stabilności finansowej EBC z listopada 2020 r.,

uwzględniając sprawozdanie monitorujące z listopada 2020 r. w sprawie wskaźników ograniczenia ryzyka, przygotowane wspólnie przez służby Komisji Europejskiej, EBC i Jednolitą Radę ds. Restrukturyzacji i Uporządkowanej Likwidacji (SRB) (17),

uwzględniając sprawozdanie Wspólnego Komitetu Europejskich Urzędów Nadzoru z marca 2021 r. w sprawie zagrożeń i słabości w systemie finansowym UE (18),

uwzględniając roczne sprawozdanie gospodarcze Banku Rozrachunków Międzynarodowych za rok 2020,

uwzględniając projekt protokołu ustaleń między UE a Zjednoczonym Królestwem ustanawiającego ramy współpracy regulacyjnej w dziedzinie usług finansowych,

uwzględniając briefingi ze stycznia 2021 r. pt. „Review of the bank crisis management and deposit insurance frameworks” [Przegląd uregulowań dotyczących zarządzania kryzysami bankowymi i gwarantowania depozytów] i „Banking Union: Postponed Basel III reforms” [Unia bankowa: przełożenie reform Bazylea III], a także briefing z października 2020 r. pt. „European Parliament’s Banking Union reports in 2015–2019” [Sprawozdania Parlamentu Europejskiego w sprawie unii bankowej w latach 2015–2019], opublikowane przez Dział ds. Wspierania Zarządzania Gospodarczego w Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Wewnętrznej,

uwzględniając przeprowadzone przez Komisję konsultacje w sprawie przeglądu uregulowań dotyczących zarządzania kryzysowego i gwarantowania depozytów (19),

uwzględniając sprawozdanie EUNB z marca 2020 r. zatytułowane „Expectations for banks” [Oczekiwania wobec banków] (20),

uwzględniając dokument EBC nr 251 z serii dokumentów okolicznościowych zatytułowany „Liquidity in resolution: comparing frameworks for liquidity provision across jurisdictions” [Płynność w restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji: porównanie ram zapewniania płynności w różnych jurysdykcjach] (21),

uwzględniając sprawozdanie prezydencji niemieckiej z 23 listopada 2020 r. na temat postępów w umacnianiu unii bankowej (22),

uwzględniając sprawozdanie prezydencji chorwackiej z 29 maja 2020 r. na temat postępów w umacnianiu unii bankowej (23),

uwzględniając przemówienie przewodniczącej SRB Elke König ze stycznia 2021 r. pt. „The crisis management framework for banks in the EU: what can be done with small and medium-sized banks?” [Ramy zarządzania kryzysowego dla banków w UE: co zrobić z małymi i średnimi bankami?] (24),

uwzględniając sprawozdanie końcowe Rady Stabilności Finansowej z 1 kwietnia 2021 r. w sprawie oceny skutków reform dotyczących instytucji „zbyt dużych, by upaść” (25),

uwzględniając post zamieszczony na blogu przez przewodniczącą SRB Elke König na temat podejścia SRB do minimalnych wymogów w zakresie funduszy własnych i zobowiązań kwalifikowalnych (MREL) z uwzględnieniem skutków COVID-19 (26) oraz jej wypowiedzi na posiedzeniu Komisji Gospodarczej i Monetarnej 27 października 2020 r. (27),

uwzględniając zamieszczony na blogu nadzorczym post Andrei Enrii z 9 października 2020 r. pt. „Fostering the cross-border integration of banking groups in the banking union” [Wspieranie transgranicznej integracji grup bankowych w ramach unii bankowej] (28),

uwzględniając sprawozdanie EUNB na temat podejścia właściwych organów do nadzoru nad bankami pod kątem przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu (29),

uwzględniając plan działania Komisji na rzecz kompleksowej unijnej polityki zapobiegania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, opublikowany 7 maja 2020 r.,

uwzględniając sprawozdanie EUNB w sprawie przyszłych ram przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu w UE (30),

uwzględniając post na blogu na stronie think tanku Bruegel z 7 grudnia 2020 r. pt. „Can the gap in the Europe’s internal market for banking services be bridged?” [Czy luka na europejskim rynku wewnętrznym usług bankowych może zostać zniwelowana?] (31),

uwzględniając sprawozdanie specjalne Europejskiego Trybunału Obrachunkowego pt. „Planowanie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w ramach jednolitego mechanizmu”, opublikowane 14 stycznia 2021 r.,

uwzględniając art. 54 Regulaminu,

uwzględniając sprawozdanie Komisji Gospodarczej i Monetarnej (A9-0256/2021),

A.

mając na uwadze, że w reakcji na kryzys wywołany przez COVID-19 sektor bankowy generalnie wykazał się odpornością, wynikającą z przeglądu regulacyjnego wprowadzonego od czasu światowego kryzysu finansowego, wspomaganą przez jednolity zbiór przepisów europejskich i Jednolity Mechanizm Nadzorczy w ramach unii bankowej oraz wspieraną nadzwyczajnymi środkami pomocy publicznej i praktykami w zakresie ochrony kapitału;

B.

mając na uwadze, że kryzys wywołany przez COVID-19 pokazał, iż silny system bankowy w połączeniu z zintegrowanymi rynkami kapitałowymi odgrywa zasadniczą rolę w procesie odbudowy europejskiej gospodarki;

C.

mając na uwadze, że unia bankowa, obejmująca Jednolity Mechanizm Nadzorczy (SSM) i jednolity mechanizm restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji (SRM), zapewnia pełne dostosowanie nadzoru do zarządzania kryzysami bankowymi;

D.

mając na uwadze, że bardziej stabilna, konkurencyjna i ujednolicona unia gospodarcza i walutowa wymaga solidnej unii bankowej obejmującej europejski system gwarantowania depozytów (EDIS) oraz bardziej rozwiniętej i bezpiecznej unii rynków kapitałowych, co przyczyniłoby się również do międzynarodowego postrzegania euro i jego większej roli na rynkach światowych;

E.

mając na uwadze, że unia bankowa jest otwarta dla wszystkich państw członkowskich UE; mając na uwadze, że Bułgaria i Chorwacja przystąpiły do europejskiego mechanizmu kursowego (ERM) II i do unii bankowej;

F.

mając na uwadze, że priorytetem pozostaje dokończenie budowy unii bankowej wykraczającej poza jej dwa istniejące filary, zwłaszcza ustanowienie EDIS; mając na uwadze, że ukierunkowane reformy w dziedzinie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji oraz gwarantowania depozytów powinny dodatkowo wzmocnić solidność sektora bankowego i zabezpieczyć ogólną stabilność finansową;

G.

mając na uwadze, że zarówno EBC, jak i SRB wezwały do szybkiego dokończenia budowy unii bankowej, tj. przez ustanowienie europejskiego systemu gwarantowania depozytów;

H.

mając na uwadze, że zabezpieczenie dla jednolitego funduszu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji (SRF) zostanie wprowadzone do 2022 r., czyli dwa lata wcześniej, niż planowano, co zapewni wspólną, ogólnosystemową sieć bezpieczeństwa dla banków objętych restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją;

I.

mając na uwadze, że przed kryzysem wywołanym przez COVID-19 sektor bankowy UE charakteryzował się niewydolnością strukturalną, wyrażającą się niską rentownością, zmniejszoną efektywnością kosztową, niskimi stopami procentowymi, nadwyżką potencjału i niepewnością co do trwałości modeli biznesowych; mając na uwadze, że niektóre problemy pozostają rozwiązane w niewystarczającymi stopniu;

J.

mając na uwadze, że pomimo ogólnego zmniejszenia w ostatnich latach liczby kredytów zagrożonych konieczne są wzmożone wysiłki w celu zmniejszenia utrzymującego się wysokiego poziomu tych kredytów w niektórych instytucjach finansowych;

K.

mając na uwadze, że niedociągnięcia stwierdzone podczas kryzysu wywołanego przez COVID-19 należy uwzględnić podczas przeglądu ram zarządzania kryzysowego i gwarantowania depozytów oraz dalszej integracji sektora bankowego; mając na uwadze, że wykorzystanie wniosków wyciągniętych z okresu pandemii może otworzyć drogę do poprawy efektywności kosztowej i bardziej zrównoważonych modeli biznesowych;

L.

mając na uwadze, że nadal istnieje powiązanie między państwem a bankami, a unijne ramy regulacyjne w sprawie ostrożnościowych uregulowań dotyczących długu państwowego powinny być zgodne z normami międzynarodowymi; mając na uwadze, że w wielu bankach wzrasta poziom zaangażowania w dług państwowy; mając na uwadze, że w ostrożnościowych ramach prawnych nadal istnieje szereg krajowych opcji i swobód uznania, co podważa europejski wymiar unii bankowej;

M.

mając na uwadze, że zmiana klimatu, degradacja środowiska i przejście na gospodarkę niskoemisyjną są czynnikami, które należy uwzględnić, dokonując oceny zrównoważonego charakteru bilansów banków, jako źródło ryzyka wpływające potencjalnie na inwestycje w obrębie regionów i sektorów; mając na uwadze, że zaawansowane modele ryzyka powinny już uwzględniać wiele rodzajów ryzyka związanego ze zmianą klimatu;

N.

mając na uwadze, że EBC stwierdził w kontekście swojego projektu ukierunkowanego przeglądu modeli wewnętrznych, iż nadzorowane instytucje nadal mogą stosować modele wewnętrzne z zastrzeżeniem środków nadzorczych;

O.

mając na uwadze, że dążenie do transformacji technologicznej nabrało tempa, zwiększając skuteczność banków i ich ambicje dotyczące innowacji, a jednocześnie naraziło je na nowe zagrożenia i wyzwania związane ze światem finansów cyfrowych, cyberbezpieczeństwem, ryzykiem utraty reputacji, prywatnością danych, ryzykiem prania pieniędzy i ochroną konsumentów;

P.

mając na uwadze, że ochrona konsumentów i inwestorów ma nadrzędne znaczenie dla pogłębienia unii rynków kapitałowych oraz że konieczne są silne przepisy UE w zakresie ochrony konsumentów, stanowiące solidny minimalny poziom odniesienia; mając na uwadze, że przepisy krajowe wdrażające europejskie wymogi dotyczące ochrony konsumentów różnią się w obrębie unii bankowej, co wskazuje na potrzebę harmonizacji; mając na uwadze, że w unii bankowej wciąż brakuje skutecznych narzędzi do wyeliminowania problemów, z którymi borykają się konsumenci, takich jak sztuczna złożoność, nieuczciwe praktyki handlowe, wykluczenie najsłabszych grup z korzystania z podstawowych usług oraz ograniczone zaangażowanie władz publicznych;

Q.

mając na uwadze, że priorytet stanowią dalsze wzmocnienie i harmonizacja nadzoru ostrożnościowego w UE oraz nadzoru i egzekwowania przepisów w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy, które są konieczne do ochrony integralności systemu finansowego UE;

R.

mając na uwadze, że surowe światowe normy i zasady są ważne dla ostrożnościowej regulacji banków; mając na uwadze, że normy Bazylejskiego Komitetu Nadzoru Bankowego powinny zostać wprowadzone do prawa europejskiego w odpowiednim czasie i z należytym włączeniem ich celów, przy właściwym uwzględnieniu – w stosownych przypadkach – specyfiki europejskiego systemu bankowego oraz, w stosownych przypadkach, zasady proporcjonalności;

S.

mając na uwadze, że wystąpienie Zjednoczonego Królestwa z UE doprowadziło do przeniesienia niektórych usług bankowych do UE; mając na uwadze, że Jednolity Mechanizm Nadzorczy odgrywał kluczową rolę kierowniczą i monitorującą przez systematyczne doradztwo w zakresie „gotowości” i koordynację z istotnymi bankami w dziedzinie ich modeli operacyjnych; mając na uwadze, że pełna ocena skuteczności przygotowania sektora bankowego do nowej rzeczywistości stanie się jasna w perspektywie średnio- i długookresowej;

T.

mając na uwadze, że UE i Zjednoczone Królestwo są obecnie zobowiązane do utrzymania współpracy regulacyjnej i nadzorczej w dziedzinie usług finansowych; mając na uwadze, że to podejście oparte na współpracy powinno stanowić podstawę długoterminowych stosunków miedzy UE i Zjednoczonym Królestwem;

U.

mając na uwadze, że obecne ramy zarządzania kryzysowego nie zapewniają spójnego podejścia do rozwiązywania problemów banków znajdujących się w trudnej sytuacji we wszystkich państwach członkowskich, co wynika m.in. z różnej interpretacji oceny interesu publicznego przez SRB i krajowe organy ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, dostępności w ramach krajowych postępowań upadłościowych narzędzi podobnych do narzędzi restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji przewidzianych w dyrektywie w sprawie naprawy oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków (32) i w rozporządzeniu w sprawie jednolitego mechanizmu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji (33), a także z rozbieżności zachęt przy wyborze rozwiązania mającego na celu zaradzenie upadłości banku, wynikającej z poszczególnych warunków dostępu do źródeł finansowania dostępnego w ramach restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji oraz w ramach postępowania upadłościowego;

V.

mając na uwadze, że ramy zarządzania kryzysowego i gwarantowania depozytów powinny zapewniać spójne i skuteczne podejście do wszystkich banków, niezależnie od ich wielkości lub modelu biznesowego, a także przyczyniać się do zachowania stabilności finansowej, minimalizować wykorzystanie pieniędzy podatników oraz zapewnić równe warunki działania w całej UE, przy należytym uwzględnieniu zasady pomocniczości;

W.

mając na uwadze, że chociaż scentralizowano zasady nadzoru i restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, a także fundusz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, systemy gwarantowania depozytów mają nadal charakter krajowy i różnią się w poszczególnych państwach członkowskich; mając na uwadze, że przepisy określone w dyrektywie w sprawie systemów gwarancji depozytów (34) przewidują minimalny poziom ochrony deponentów; mając jednak na uwadze, że deponentom w całej unii bankowej należy zapewnić taki sam poziom ochrony poprzez ustanowienie EDIS;

Uwagi ogólne

1.

z zadowoleniem przyjmuje przystąpienie Bułgarii i Chorwacji do unii bankowej oraz włączenie bułgarskiego lewa i chorwackiej kuny do ERM II; przyjmuje do wiadomości decyzje EBC o nawiązaniu ścisłej współpracy z Narodowym Bankiem Bułgarii i Narodowym Bankiem Chorwacji; podkreśla, że Narodowe Banki Bułgarii i Chorwacji są należycie reprezentowane na posiedzeniach plenarnych Rady ds. Nadzoru EBC i SRB oraz na rozszerzonych kolegiach wykonawczych, posiadając takie same prawa i obowiązki jak wszyscy pozostali członkowie, w tym prawo głosu;

2.

podkreśla, że uczestnictwo w ERM i unii bankowej jest nierozerwalnie związane z odpowiednimi normami i przepisami UE; zachęca Bułgarię i Chorwację do poczynienia znaczących postępów w zwalczaniu prania pieniędzy i przestępstw finansowych; przypomina, że przed przystąpieniem do wspólnej waluty należy przeprowadzić kompleksową ocenę sektora bankowego, w tym mniej istotnych instytucji;

3.

z zadowoleniem przyjmuje dyskusje prowadzone w Danii i Szwecji na temat możliwości przystąpienia do unii bankowej i podkreśla, że współpraca między krajowymi organami nadzoru ma ogromne znaczenie, w szczególności w odniesieniu do działalności transgranicznej; podkreśla znaczenie zachowania istniejących i dobrze funkcjonujących pod względem stabilności finansowej modeli biznesowych;

4.

przypomina, że dzięki SSM i SRM unia bankowa zapewniła strukturę instytucjonalną, która umożliwia większą integrację rynku, ale EDIS wciąż czeka na wprowadzenie; z zadowoleniem przyjmuje ewentualny przegląd ram restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji i popiera obecną refleksję nad dalszą ukierunkowaną harmonizacją prawa upadłościowego, aby zwiększyć skuteczność i spójność zarządzania kryzysowego bankami w UE, a także nad ukończeniem trzeciego filaru unii bankowej za pomocą systemu ubezpieczenia depozytów mającego na celu zwiększenie poziomu ochrony depozytów, przy jednoczesnym zminimalizowaniu pokusy nadużycia, zmniejszeniu powiązań między bankami a państwami oraz zagwarantowaniu równej ochrony wszystkim deponentom w unii bankowej;

5.

przyjmuje do wiadomości oświadczenie ze szczytu państw strefy euro z 11 grudnia 2020 r., w którym zwrócono się do Eurogrupy o „przygotowanie, na zasadzie konsensusu, stopniowego i terminowego planu prac nad wszystkimi pozostałymi elementami potrzebnymi do dokończenia budowy unii bankowej”; wyraża ubolewanie, że państwa członkowskie nadal działają poza ramami wspólnotowymi, podważając rolę Parlamentu jako współprawodawcy; zwraca się o informowanie go o dyskusjach toczących się na szczeblu Eurogrupy i grupy roboczej wysokiego szczebla ds. EDIS; ponawia wniosek o wzmocnioną współpracę z przewodniczącym Eurogrupy, w szczególności przez zwiększenie częstotliwości dialogów gospodarczych z przewodniczącym Eurogrupy, tak aby odzwierciedlały one model i regularność dialogów walutowych;

6.

uważa, że banki były w stanie zareagować na obecny kryzys z większą odpornością, ponieważ były lepiej skapitalizowane i mniej zlewarowane niż dziesięć lat temu, co świadczy o pozytywnych skutkach wprowadzonej struktury instytucjonalnej i reform regulacyjnych, które nastąpiły po kryzysie finansowym z 2008 r.; uważa jednak, że sektor bankowy charakteryzuje się pewnymi niewydolnościami strukturalnymi, które mogą zostać jeszcze bardziej pogłębione przez obecny kryzys; wyraża szczególne zaniepokojenie wysokim poziomem zaległych ekspozycji nieobsługiwanych, które wiele instytucji posiadało przed pandemią; zwraca uwagę, że od czasu utworzenia unii bankowej znacznie zmniejszył się zasób kredytów zagrożonych i że tendencja spadkowa w zakresie kredytów zagrożonych utrzymała się w 2020 r. pomimo kryzysu związanego z COVID-19; uważa, że pogarszająca się jakość aktywów banków może wpłynąć na i tak już niską rentowność, potencjalnie prowadząc do przypadków niewypłacalności banków w dużym stopniu związanych z sektorami gospodarki najbardziej dotkniętymi kryzysem;

7.

zauważa, że urzeczywistnienie unii bankowej i pogłębienie unii gospodarczej i walutowej zapewni lepsze warunki finansowania gospodarki europejskiej, zarówno dla gospodarstw domowych, jak i przedsiębiorstw, które nadal są w dużym stopniu uzależnione od kredytów bankowych, w celu wspierania inwestycji i tworzenia miejsc pracy, a także dalszego zwiększania konkurencyjności rynków europejskich i promowania trwałych inwestycji prywatnych; podkreśla stabilizujący wpływ małych i średnich banków na gospodarkę UE w czasach kryzysu; uważa, że konieczne jest przyjęcie proporcjonalnego podejścia do zmian regulacyjnych mających na celu zakończenie budowy unii bankowej i unii rynków kapitałowych;

8.

zauważa, że w pełni rozwinięta unia bankowa, wraz z w pełni zintegrowaną i silną unią rynków kapitałowych, przyczyniłaby się do odporności gospodarki europejskiej, wspierałaby funkcjonowanie unii gospodarczej i walutowej oraz wzmocniłaby międzynarodową rolę euro; podkreśla znaczenie równych warunków działania, które pozwolą uniknąć niekorzystnych skutków dla MŚP, jeśli chodzi o dostęp do finansowania, oraz potrzebę uważnego monitorowania emisji produktów sekurytyzacyjnych; uważa, że cały ciężar wychodzenia z kryzysu nie powinien spoczywać na bankach, lecz raczej należy promować silną unię rynków kapitałowych, która przyczynia się do reaktywacji i odbudowy gospodarki europejskiej zwiększającej jej odporność; stwierdza, że Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności może stanowić bodziec do urzeczywistnienia unii bankowej, oraz uznaje kluczową rolę sektora bankowego w zapewnianiu dostępu do kredytów i kierowaniu dostępnych środków finansowych do gospodarki realnej, w szczególności na inwestycje zrównoważone i społecznie odpowiedzialne; podkreśla rolę prywatnych środków finansowych i inwestycji, obok inwestycji publicznych, we wspieraniu transformacji klimatycznej, jak określono w planie inwestycyjnym na rzecz zrównoważonej Europy; wzywa Komisję do podjęcia dalszych starań na rzecz lepszego dostosowania działalności rynku finansowego do celów zrównoważonego rozwoju oraz kryteriów środowiskowych, społecznych i związanych z zarządzaniem, włącznie z wnioskiem ustawodawczym w sprawie opracowania ratingów zrównoważonego rozwoju opartych na takich kryteriach; wzywa Komisję do kontynuowania wysiłków w dziedzinie zrównoważonych finansów przez przyjęcie pozostałych aktów delegowanych na mocy rozporządzenia w sprawie systematyki UE (35) i rozporządzenia w sprawie ujawniania informacji (36) oraz stosowanie m.in. solidnej metodyki „nie czyń poważnych szkód”;

9.

uważa, że chociaż dobre stosunki między SRM a SRB miały fundamentalne znaczenie od początku istnienia systemu, to w obecnej sytuacji szczególnie ważne jest wzmocnione podejście do współpracy między tymi dwoma filarami w celu zapewnienia odpowiednich i terminowych działań;

10.

podkreśla, że istotny wkład w walkę z kryzysem miały środki tymczasowe takie jak programy gwarancji publicznych, moratoria na spłatę kredytów dla kredytobiorców znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej, programy płynnościowe banków centralnych oraz warunkowe długoterminowe operacje refinansujące EBC (TLTRO), program zakupu aktywów (APP) i nadzwyczajny program zakupów w czasie pandemii (PEPP); podkreśla, że tym nadzwyczajnym środkom tymczasowym powinny towarzyszyć środki ograniczające zakłócenia na rynkach i w gospodarce; ponadto podkreśla znaczenie elastyczności zapewnionej przez organy regulacyjne bankom, aby umożliwić im prowadzenie działalności poniżej poziomu wytycznych dotyczących dodatkowych funduszy własnych (P2G) i przy obniżonych wymogach kapitałowych;

11.

podkreśla wyjątkowy charakter pandemii i tymczasowy charakter środków pomocowych wprowadzonych jako wstępny środek ograniczający w celu złagodzenia szkód gospodarczych; zauważa, że środki wsparcia gospodarczego muszą pozostać dostosowane do obecnej i oczekiwanej sytuacji gospodarczej; apeluje o dobrze zorganizowane, stopniowe i ukierunkowane przejście od pandemicznej pomocy doraźnej do narzędzi wspierania odbudowy, w tym do reform w państwach członkowskich za pośrednictwem krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności, ponieważ wczesne lub nieskoordynowane wycofanie środków tymczasowych mogłoby spowodować ponowne pojawienie się przedkryzysowych braków i słabości sektora bankowego, w tym zwiększyć ekspozycję banków na ryzyko kredytowe, potencjalnie wpływając na ich pozycję kapitałową, oraz potencjalnie zagrażając wzrostowi gospodarczemu i wynikom odbudowy;

12.

przyjmuje z zadowoleniem ukierunkowane zmiany w rozporządzeniu w sprawie wymogów kapitałowych, wprowadzone rozwiązaniem prowizorycznym, w celu wsparcia zdolności banków do udzielania pożyczek gospodarstwom domowym i przedsiębiorstwom (37), co złagodzi skutki gospodarcze pandemii COVID-19 i zapewni sprawne współdziałanie ram regulacyjnych z innymi środkami podejmowanymi w odpowiedzi na kryzys;

13.

zauważa, że w grudniu 2020 r. SSM wydał oświadczenie zmieniające poprzednie zalecenie dotyczące wypłacania dywidend i skupu akcji własnych, zalecając, aby banki, które zamierzają wypłacać dywidendy lub skupować akcje własne, były rentowne i miały stabilne ścieżki kapitałowe; wzywa SSM do przedstawienia szacunkowych wypłat (dywidend i skupu akcji własnych) oraz wynagrodzenia zmiennego dokonanych w pierwszym i drugim trymestrze 2021 r. przez instytucje bankowe objęte zakresem jego kompetencji oraz do oceny ich wpływu na pozycję kapitałową banków po dokonaniu tej oceny; wzywa SSM do oceny tego, czy ograniczenia dotyczące wypłat na okres po wrześniu 2021 r. mogą być użytecznym narzędziem, dopóki będzie się utrzymywać zasadnicza niepewność co do ożywienia gospodarczego i jakości aktywów bankowych; wzywa Komisję do przeanalizowania prawnie wiążącego instrumentu dywidend i skupu akcji własnych jako narzędzia nadzoru w czasach kryzysu;

14.

zachęca Komisję oraz krajowe i europejskie organy nadzoru do przygotowania się na spodziewane pogorszenie jakości aktywów banków; z zadowoleniem przyjmuje pierwsze wspólne sprawozdanie europejskich urzędów nadzoru z marca 2021 r. w sprawie oceny ryzyka, w którym zaleca się bankom, aby przygotowały się poprzez dostosowanie modeli tworzenia rezerw w celu zapewnienia szybkiego uznania odpowiednich poziomów rezerw, poprzez zastosowanie rozsądnych praktyk udzielania kredytów i odpowiedniej wyceny ryzyka, pamiętając o tym, że publiczne środki wsparcia, takie jak moratoria kredytowe i publiczne programy gwarancji, wygasną, a także poprzez prowadzenie konserwatywnej polityki dotyczącej dywidend i skupu akcji własnych; przyjmuje do wiadomości ostrzeżenie europejskich urzędów nadzoru skierowane do instytucji finansowych, aby kontynuowały opracowywanie dalszych działań w celu dostosowania się do otoczenia charakteryzującego się „niskimi i długotrwałymi” stopami procentowymi;

15.

z niepokojem zauważa niejednolite stosowanie Międzynarodowego Standardu Sprawozdawczości Finansowej (MSSF 9) w odniesieniu do tworzenia rezerw na straty przez instytucje, co ujawniono podczas pandemii COVID-19; wzywa SSM do podjęcia środków w celu zapewnienia spójnego stosowania standardów sprawozdawczości przez wszystkie instytucje w unii bankowej;

16.

uważa, że zintegrowana unia bankowa musi być uzależniona od dobrze funkcjonującego jednolitego rynku detalicznych usług finansowych; wzywa Komisję do dokonania oceny przeszkód i barier dla konsumentów, które powstają przy transgranicznym korzystaniu z produktów bankowości detalicznej, takich jak kredyty hipoteczne, oraz do zaproponowania rozwiązań zapewniających konsumentom możliwość korzystania z detalicznych usług finansowych w wymiarze transgranicznym; ponadto zwraca uwagę na duże rozbieżności w oprocentowaniu kredytów hipotecznych w Unii;

17.

przyjmuje z zadowoleniem przyspieszone tempo cyfryzacji w sektorze bankowym, która pozwala bankom lepiej obsługiwać klientów na odległość i oferować nowe produkty oraz stwarza możliwości zwiększenia oszczędności kosztowej; podkreśla w związku z tym, że cyfryzację w sektorze bankowym należy prowadzić z pełnym poszanowaniem praw konsumentów i powinna ona zachować włączenie finansowe, zwłaszcza w przypadku słabszych grup społecznych o niskim poziomie umiejętności informatycznych lub finansowych; podkreśla, że cyfryzacja wymaga znacznych inwestycji w systemy informatyczne, badania i rozwój oraz nowe modele operacyjne, co może prowadzić do niższej rentowności w perspektywie krótkoterminowej; zdecydowanie popiera nową strategię Komisji w zakresie finansów cyfrowych i z zadowoleniem przyjmuje pakiet dotyczący finansów cyfrowych zainicjowany przez Komisję w 2020 r., który ułatwi zwiększanie skali innowacyjnych technologii ponad granicami, zapewniając jednocześnie odporność sektora finansowego; oczekuje na dalszy rozwój wniosków dotyczących rozporządzenia i dyrektywy w sprawie operacyjnej odporności cyfrowej sektora finansowego, które zapewnią wprowadzenie przez podmioty finansowe odpowiednich zabezpieczeń w celu złagodzenia skutków incydentów związanych z ICT; jest zdania, że ich pomyślne wdrożenie będzie możliwe dzięki znacznym inwestycjom publicznym i prywatnym oraz dzięki współpracy w zakresie innowacji na rzecz systemów większego bezpieczeństwa i odporności; uważa, że cyfryzacja europejskiego sektora bankowego stanowi dla Unii okazję do przyciągnięcia kapitału zagranicznego i uzyskania konkurencyjnej pozycji na rynku światowym; w tym kontekście zwraca uwagę na rosnące powiązania między bankami, kryptoaktywami i finansami cyfrowymi;

18.

podkreśla, że ważne jest zapewnienie neutralności technologicznej w podejściu regulacyjnym i nadzorczym; podkreśla potrzebę zajęcia się wyzwaniami i możliwościami wynikającymi z wykorzystania nowych innowacyjnych technologii związanych z nadzorem bankowym i nadzorem nad systemami płatniczymi;

19.

z zadowoleniem przyjmuje prace EBC nad cyfrowym euro, w tym jego sprawozdanie na ten temat oraz wyniki konsultacji publicznych; zwraca uwagę, że w zależności od szczegółowych cech konstrukcji cyfrowego euro wpływ na sektor bankowy może być znaczący i może dotyczyć takich obszarów jak płatności, zdolność banków do zmiany terminów zapadalności oraz ogólna zdolność i rentowność kredytowa, dlatego też zwraca się do EBC o przeprowadzenie dalszej analizy skutków wprowadzenia cyfrowej waluty dla sektora bankowego, a także potencjalnych konsekwencji dla stabilności finansowej; z zadowoleniem przyjmuje cel, jakim jest funkcjonowanie cyfrowego euro obok gotówki jako środka bezpiecznej i konkurencyjnej płatności cyfrowej, oraz dostrzega potencjalne korzyści dla obywateli; popiera wysiłki EBC zmierzające do zapewnienia wysokiego poziomu ochrony prywatności, ochrony danych, poufności danych dotyczących płatności, cyberodporności i bezpieczeństwa; odnotowuje dyskusję na temat waluty cyfrowej i uznaje wartość dodaną, jaką waluta cyfrowa mogłaby wnieść we wzmocnienie międzynarodowej roli euro;

20.

zwraca uwagę, że w marcu 2020 r. grupa prezesów banków centralnych i szefów nadzoru dokonała przeglądu harmonogramu wdrożenia końcowych elementów ram pakietu Bazylea III, aby zwiększyć zdolność operacyjną banków i organów nadzoru do reagowania na bezpośrednie skutki pandemii COVID-19; podkreśla znaczenie zdrowych globalnych norm regulacji bankowości oraz ich spójnego wdrażania we właściwym czasie; oczekuje na przyszły wniosek Komisji w sprawie wdrożenia sfinalizowanych standardów pakietu Bazylea III; przypomina, że przy wdrażaniu należy uwzględnić zasadę proporcjonalności oraz w stosownych przypadkach respektować specyfikę i różnorodność sektora bankowego UE, a jednocześnie zapewnić zgodność unijnego rozporządzenia w sprawie wymogów kapitałowych z normami bazylejskimi; podkreśla, że obecny przegląd powinien przestrzegać zasady niezwiększania w znaczący sposób ogólnych wymogów kapitałowych, przy jednoczesnym wzmocnieniu ogólnej pozycji finansowej banków europejskich; przypomina swoją rezolucję z 23 listopada 2016 r. w sprawie sfinalizowania pakietu Bazylea III (38) i wzywa Komisję, by zastosowała się do zawartych w niej zaleceń przy opracowywaniu wniosków ustawodawczych; wzywa Komisję do wprowadzenia środków mających na celu zwiększenie kredytowania przez banki gospodarki realnej, w szczególności MŚP, oraz do finansowania odbudowy, a także transformacji cyfrowej i ekologicznej w Europie; podkreśla, że aby utrzymać suwerenność gospodarczą i strategiczną autonomię, UE potrzebuje silnych i konkurencyjnych banków europejskich, które będą oferować usługi bankowości hurtowej przedsiębiorstwom każdej wielkości;

21.

podkreśla, że istnieją znaczne wzajemne powiązania między sektorem parabankowego pośrednictwa finansowego a „tradycyjnym” sektorem bankowym, co rodzi obawy o ryzyko systemowe ze względu na brak odpowiedniego nadzoru nad parabankami i uregulowań ich dotyczących; zaznacza, że niedawny wstrząs wywołany pandemią pokazał, iż sektor parabankowy może zwiększyć zmienność rynku i zakłócenia cen, zwłaszcza gdy płynność rynku jest pod presją; wzywa Komisję do rozważenia, czy konieczne są dodatkowe narzędzia makroostrożnościowe, a mianowicie opracowanie narzędzi zarządzania płynnością ex ante i dokładna analiza istniejących środków z zakresu dźwigni finansowej;

22.

zwraca uwagę na wzajemne zależności między bankami a kontrahentami centralnymi (CCP); zwraca uwagę na pojawiające się wątpliwości w związku z odpowiedzialnością banków i CCP za potencjalne straty pokrywane kaskadowo oraz z wpływem tej odpowiedzialności na wymogi ostrożnościowe banków; podkreśla w związku z tym ryzyko nadmiernej zależności od brytyjskich CCP i z zadowoleniem przyjmuje środki przyjęte przez Komisję w ubiegłym roku, określające kryteria klasyfikacji CCP z państw trzecich;

23.

wyraża ubolewanie, że nie zapewniono pełnej równowagi płci w instytucjach i organach finansowych UE, a w szczególności że kobiety nadal są niedostatecznie reprezentowane na stanowiskach kierowniczych w dziedzinie bankowości i usług finansowych; podkreśla, że równowaga płci w zarządach i wśród pracowników przynosi korzyści zarówno społeczne, jak i gospodarcze; uważa, że rekrutacja kandydatów do organów finansowych UE powinna opierać się na kryteriach doświadczenia i kwalifikacji, aby zapewnić jak najsprawniejsze funkcjonowanie danej instytucji lub danego organu; wzywa rządy oraz wszystkie instytucje i organy do priorytetowego potraktowania kwestii jak najszybszego osiągnięcia pełnej równowagi płci, w tym przez zapewnienie zrównoważonych pod względem płci list kandydatów na wszystkie przyszłe stanowiska wymagające zgody Parlamentu, w tym w EBC i najwyższych instytucjach finansowych UE, oraz dążenie do tego, by w każdej procedurze nominacji uwzględniano co najmniej jedną kandydatkę i jednego kandydata; przypomina o swojej rezolucji z 14 marca 2019 r. (39) mającej na celu zapewnienie równowagi płci na przyszłej liście kandydatów do nominacji w sprawach gospodarczych i walutowych UE i ponawia swoje zobowiązanie do nieuwzględniania list kandydatów, na których nie przestrzegano zasady równowagi płci;

24.

wzywa Komisję do dokonania przeglądu kryteriów kwalifikowalności w celu przyciągnięcia większej liczby zgłoszeń od kobiet;

Nadzór

25.

uznaje rolę europejskiego nadzoru bankowego w zapewnianiu bankom tymczasowej pomocy kapitałowej i operacyjnej w odpowiedzi na pandemię COVID-19, tak aby mogły one nadal udzielać wsparcia finansowego przedsiębiorstwom i gospodarstwom domowym oraz pokrywać straty, przy jednoczesnym utrzymaniu wysokiej jakości nadzoru; odnotowuje obawy SSM dotyczące wysokich kosztów, niskiej rentowności, obniżonych wycen rynkowych i niewystarczających inwestycji w nowe technologie w sektorze bankowym; wzywa do przedstawienia wytycznych dotyczących spodziewanego harmonogramu i podejścia do odbudowy buforów;

26.

podkreśla znaczenie zwiększenia przejrzystości i przewidywalności nadzoru bankowego w UE i w związku z tym pochwala stosowaną od niedawna praktykę publikowania wymogów filaru 2 dotyczących poszczególnych banków; uważa, że poszczególne wymogi czynią oczekiwania dotyczące SSM bardziej wiarygodnymi i ułatwiają podejmowanie bardziej świadomych decyzji przez inwestorów;

27.

oczekuje, że ostatnie zmiany w strukturze organizacyjnej SSM, które jednocześnie upraszczają system i wprowadzają innowacje technologiczne, ułatwią nadzór bardziej oparty na ryzyku oraz wewnętrzną współpracę instytucjonalną;

28.

uważa za trafną przeprowadzoną w listopadzie 2020 r. analizę SSM dotyczącą potencjalnych słabości sektora bankowego w różnych scenariuszach, jeśli chodzi o wpływ szoku na jakość aktywów i kapitał;

29.

zauważa, że jednym z kluczowych priorytetów SSM powinno pozostać należyte zarządzanie ryzykiem kredytowym; podziela obawy SSM, że banki mogą zmienić swoje modele ryzyka kredytowego, i przyjmuje w związku z tym do wiadomości oczekiwania nadzorcze SSM dotyczące odpowiednich przygotowań operacyjnych w oczekiwaniu na wzrost liczby kredytów zagrożonych oraz solidnego zarządzania ryzykiem kredytowym, jak przedstawiono w pismach do dyrektorów generalnych znaczących instytucji oraz w strategii dotyczącej ryzyka kredytowego przyjętej w związku z pandemią COVID-19; popiera wzmocniony nadzór SSM nad rynkami cechującymi się wysokim poziomem dźwigni finansowej; zauważa, że nie wszystkie banki były w stanie spełnić oczekiwania SSM dotyczące zarządzania ryzykiem kredytowym, co oznacza, że konieczne są dalsze wysiłki;

30.

przyznaje, że kryzys wywołany przez COVID-19 zwiększa ryzyko dalszego narastania kredytów zagrożonych; odnotowuje z zaniepokojeniem prognozę EBC, zgodnie z którą w przypadku poważnego, ale prawdopodobnego scenariusza, do końca 2022 r. wartość kredytów zagrożonych może osiągnąć poziom nawet 1,4 bln EUR; podkreśla, że zapewnienie właściwego i terminowego zarządzania pogorszoną jakością aktywów w bilansach banków będzie miało kluczowe znaczenie dla zapobiegania narastaniu kredytów zagrożonych w perspektywie krótkoterminowej; radzi państwom członkowskim, by podjęły dalsze starania w celu rozwiązania tej kwestii; w tym kontekście odnotowuje komunikat Komisji z 16 grudnia 2020 r. pt. „Rozwiązanie problemu kredytów zagrożonych zaistniałego w następstwie pandemii COVID-19” (COM(2020)0822), aby umożliwić bankom wspieranie gospodarstw domowych i przedsiębiorstw w UE; oczekuje, że przegląd dyrektywy w sprawie kredytów konsumenckich (40) zapewni wysoki poziom ochrony konsumentów, mianowicie przez ustanowienie bardziej ambitnych przepisów dotyczących ochrony kredytobiorców przed nadużyciami oraz zagwarantowanie, by te prawa miały jednakowe zastosowanie do obecnych i przyszłych kredytów; wzywa do monitorowania wszelkich potencjalnych zjawisk nagłych spadków, zwłaszcza w przypadku wycofania tymczasowych środków pomocowych; wzywa organy nadzoru do dalszego odpowiedniego uwzględniania skutków ubocznych, jakie masowe pozbywanie się kredytów zagrożonych może mieć dla bilansów ostrożnościowych banków stosujących modele wewnętrzne;

31.

podkreśla, że banki powinny przestrzegać obowiązujących zasad ostrożnościowych i wytycznych nadzorczych dotyczących kredytów zagrożonych oraz utrzymywać zdolność operacyjną do proaktywnego zarządzania dłużnikami znajdującymi się w trudnej sytuacji i kontrolowania swoich bilansów, przyspieszając wczesne wykrywanie złych kredytów w celu zmniejszenia ryzyka osłabienia zdolności kredytowej w czasach dużego popytu na inwestycje związane z odbudową; podkreśla istniejącą elastyczność we wdrażaniu wytycznych EBC dotyczących kredytów zagrożonych, w tym przyznanie bankom o szczególnie wysokim poziomie kredytów zagrożonych więcej czasu na przedstawienie strategii ograniczania tych kredytów;

32.

przypomina, że zmniejszenie ryzyka w sektorze bankowym przyczyniłoby się do powstania stabilniejszej, silnej i zorientowanej na wzrost gospodarczy unii bankowej; w tym kontekście odnotowuje porozumienie polityczne osiągnięte w sprawie wniosku Komisji dotyczącego dyrektywy w sprawie podmiotów obsługujących kredyty i nabywców kredytów, która będzie wspierać rozwój rynków wtórnych dla kredytów zagrożonych w UE i ma pomóc bankom w zmniejszeniu liczby kredytów zagrożonych w ich bilansach;

33.

uznaje rolę, jaką odegrały banki we wspieraniu przedsiębiorstw i gospodarki realnej podczas pandemii w niektórych państwach członkowskich; podkreśla, że banki powinny starannie oceniać stabilność finansową i rentowność przedsiębiorstw, proaktywnie współpracować z dłużnikami znajdującymi się w trudnej sytuacji w celu zarządzania ich ekspozycjami oraz oferować rentownym sektorom i przedsiębiorstwom, zwłaszcza MŚP, finansowanie i możliwą do realizacji restrukturyzację lub odpowiednie alternatywne opcje, aby w miarę możliwości zapobiec niewykonywaniu zobowiązań oraz by nie narażać przedsiębiorstw i konsumentów na ryzyko nadmiernego zadłużenia; podkreśla, że ramy ostrożnościowe powinny być konsekwentnie zmieniane, aby umożliwić i zachęcić do stosowania środków zaradczych w stosunku do przedsiębiorstw i gospodarstw domowych, w przypadku gdy banki oceniają, że szanse na uzdrowienie sytuacji pozostają duże, oraz wzywa do usunięcia wszelkich przeszkód regulacyjnych w stosowaniu tych środków; wzywa banki do rozważenia, w ostateczności, wyjścia nierentownych przedsiębiorstw z rynku w sposób uporządkowany; uważa, że banki powinny zapewnić odpowiednie przekazywanie kredytów z Eurosystemu do realnej gospodarki; przyjmuje z zadowoleniem działania określone w komunikacie Komisji z 24 września 2020 r. zatytułowanym „Unia rynków kapitałowych dla obywateli i przedsiębiorstw – nowy plan działania” (COM(2020)0590) oraz w załączniku do tego dokumentu dotyczącym kierowania MŚP do dostawców alternatywnego finansowania w przypadku odrzucenia wniosku o kredyt;

34.

wzywa europejskie urzędy nadzoru, by w pełni wykorzystały swoje uprawnienia w celu zagwarantowania wysokiego poziomu ochrony konsumenta, w tym, w stosownych przypadkach, uprawnienia do interwencji produktowej, gdy dane produkty finansowe i kredytowe przyniosą lub będą mogły przynieść szkodę konsumentom;

35.

podkreśla znaczenie ochrony praw konsumentów, w szczególności w odniesieniu do nieuczciwych i agresywnych warunków i praktyk, opłat bankowych, przejrzystości kosztów produktów, rentowności i ryzyka; zauważa, że w unii bankowej nadal brakuje skutecznych narzędzi do rozwiązywania problemów, z którymi borykają się konsumenci, takich jak nieuczciwe praktyki handlowe i sztuczna złożoność; w związku z tym wzywa EUNB, aby wykonując swój mandat, poświęcił większą uwagę właściwemu gromadzeniu, analizowaniu i przekazywaniu informacji na temat trendów konsumenckich, a także przeglądowi i koordynacji inicjatyw z zakresu kompetencji finansowych i edukacji przez właściwe organy; wzywa Komisję do zbadania nieuczciwych klauzul i praktyk stosowanych przez sektor bankowy w umowach konsumenckich oraz do zapewnienia skutecznego i szybkiego wdrożenia przez wszystkie państwa członkowskie dyrektywy w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (41) za pomocą wszelkich dostępnych środków;

36.

zauważa, że oczekiwane straty kredytowe w połączeniu z obecnym niskim poziomem stóp procentowych mogą negatywnie wpłynąć na rentowność banków; zwraca uwagę, że banki powinny ponownie dostosować swoje modele biznesowe tak, by stały się bardziej zrównoważone, oszczędne i zaawansowane technologicznie, a także by sprawowały kierownictwo strategiczne i rozważny nadzór nad funkcjami biznesowymi, przy pełnym poszanowaniu praw konsumentów; podkreśla, jak ważne jest dopilnowanie, by decyzje banków dotyczące tworzenia rezerw w celu wsparcia ich zdolności kredytowej nie były nadmiernie opóźniane, zwłaszcza gdy wzrasta popyt na kredyty;

37.

jest zaniepokojony faktem, że ostatnie kryzysy bankowe ujawniły, iż instytucje kredytowe rutynowo i w niewłaściwy sposób sprzedawały klientom detalicznym obligacje i inne produkty finansowe; wyraża ubolewanie, że egzekwowanie przepisów dyrektywy w sprawie naprawy oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków dotyczących ochrony konsumentów w odniesieniu do minimalnych wymogów w zakresie funduszy własnych i zobowiązań kwalifikowalnych (MREL) było fragmentaryczne; wzywa Komisję do przeprowadzenia oceny zjawiska niewłaściwej sprzedaży produktów finansowych przez instytucje bankowe oraz do przedstawienia w oparciu o jej wyniki odpowiednich wniosków, w tym w ramach zbliżającej się rewizji dyrektywy w sprawie naprawy oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków;

38.

uważa, że należy dokładniej udokumentować ewentualne korzyści płynące z konsolidacji bankowej, zarówno w UE, jak i w wymiarze transgranicznym, w radzeniu sobie z niską rentownością, nadwyżką zdolności i rozdrobnieniem sektora bankowego; przyznaje, że w sektorze bankowym panuje tendencja do angażowania się w konsolidację, i wskazuje w tym kontekście na przewodnik EBC w sprawie podejścia organów nadzoru do konsolidacji, wspierający dobrze zaprojektowane i przeprowadzone połączenia podmiotów; podkreśla korzyści płynące z ochrony różnorodności i mnogości sektorów finansowych w budowaniu zaufania systemowego i utrzymywaniu stabilności finansowej; wzywa Komisję do uwzględnienia wniosków z przeprowadzonej przez Radę Stabilności Finansowej w 2021 r. oceny skutków, jakie dla systemu finansowego miały reformy instytucji „zbyt dużych, by upaść”, oraz do podjęcia działań następczych;

39.

ubolewa, że kwestia państwa pochodzenia i państwa przyjmującego pozostaje wyzwaniem dla urzeczywistnienia unii bankowej, i uważa, że wprowadzenie EDIS stanowi część rozwiązania, równolegle z dalszymi środkami zmniejszającymi ryzyko; obawia się, że jeżeli poziom kredytów zagrożonych wzrośnie po rozpoczęciu wycofywania środków wsparcia publicznego, państwa pochodzenia i państwa przyjmujące mogą wprowadzić środki mające na celu ochronę aktywów i przeprowadzić ponowne wyodrębnienie; podkreśla, że banki muszą być w stanie prowadzić działalność transgraniczną, zarządzając jednocześnie swoim kapitałem i płynnością na poziomie skonsolidowanym, z wiarygodnymi i możliwymi do wyegzekwowania zabezpieczeniami dla krajów przyjmujących w zakresie dostępności zasobów i wpływu na stabilność finansową, w celu dywersyfikacji ryzyka i rozwiązania problemu braku rentowności; uważa, że konieczna jest stopniowa harmonizacja w obszarach, w których zastosowanie mają krajowe opcje i swobody uznania, w tym w dziedzinie prawa upadłościowego, aby ułatwić planowanie postępowania naprawczego dla transgranicznych grup bankowych w ramach unii bankowej;

40.

wyraża zaniepokojenie faktem, że w miarę jak państwa członkowskie sprzedają coraz więcej obligacji skarbowych, udział długu państwowego w bilansach banków również rośnie, co może pogłębić powiązanie między państwem a bankami; uważa, że utworzenie Next Generation EU zapewni wysokiej jakości aktywa europejskie o niskim ryzyku, umożliwiając zrównoważenie obligacji skarbowych w bilansach banków i przyczyniając się do ograniczenia „błędnego koła powiązań” między bankami a państwami; zaznacza, że utworzenie Next Generation EU odegra ważną rolę we wspieraniu ożywienia gospodarczego i musi być okazją do zwiększenia inwestycji i przeprowadzenia koniecznych reform w każdym państwie członkowskim w oparciu o uzgodnione kryteria, a także do wniesienia dalszego wkładu we wzmocnienie europejskiego systemu bankowego;

41.

uważa, że rozwiązanie kwestii państwa pochodzenia i państwa przyjmującego, przerwanie powiązania między państwem a bankami oraz wspieranie wysiłków na rzecz konsolidacji banków wymagałoby wprowadzenia ogólnoeuropejskiej sieci bezpieczeństwa, a także opracowania i wdrożenia wewnątrzgrupowych umów o wsparciu finansowym jako części planów naprawczych banków oraz stopniowej harmonizacji obszarów, w których zastosowanie mają opcje i swobody krajowe, w tym w obszarze niewypłacalności, przy jednoczesnym kontynuowaniu wysiłków na rzecz zmniejszenia ryzyka;

42.

ponownie podkreśla, że ramy regulacyjne w sprawie ostrożnościowych uregulowań dotyczących długu państwowego muszą być zgodne z normami międzynarodowymi;

43.

podkreśla ważną rolę solidnych struktur zarządzania wewnętrznego w bankach i zwraca uwagę na ich słabe punkty zidentyfikowane w ramach procesu przeglądu i oceny nadzorczej (SREP) za rok 2020 przeprowadzonego przez SSM, który koncentrował się na sposobie radzenia sobie przez banki z ryzykiem związanym z kryzysem dla kapitału i płynności, przy uwzględnieniu wyjątkowych okoliczności dotyczących poszczególnych banków; pochwala ukierunkowane podejście do gromadzenia informacji na potrzeby oceny kapitału i płynności; podkreśla, jak ważne jest wprowadzenie najwyższych standardów i równych warunków działania przy ocenie kompetencji i reputacji członków zarządów banków, które są obecnie różnie interpretowane w poszczególnych państwach członkowskich ze względu na bardzo zróżnicowaną transpozycję dyrektywy w sprawie wymogów kapitałowych; wzywa zatem do dalszej harmonizacji w tej dziedzinie; podkreśla, że oceny kompetencji i reputacji dokonywane przez właściwe organy muszą być zawsze przeprowadzane ex ante, a nie ex post; popiera plan EBC, aby w 2021 r. zmienić obecny przewodnik dotyczący oceny kompetencji i reputacji w celu nakreślenia oczekiwań nadzorczych wobec jakości członków zarządu; oczekuje wniosków EBC w sprawie pakietu środków mających na celu wzmocnienie nadzoru dotyczącego kompetencji i reputacji; zachęca w związku z tym do rozważenia możliwości włączenia wymogów dotyczących kompetencji i reputacji do rozporządzenia w sprawie wymogów kapitałowych;

44.

zauważa, że ogólnounijny test warunków skrajnych rozpoczęty 29 stycznia 2021 r. ma na celu przetestowanie ścieżek kapitałowych banków w sytuacji pogarszającej się jakości aktywów w scenariuszu otoczenia niskich stóp procentowych; wzywa EUNB do rozszerzenia zakresu kolejnych testów warunków skrajnych, ponieważ próbę 51 banków wybranych w tym teście uważa się za zbyt wąską; podkreśla, że przeprowadzanie testów warunków skrajnych oraz, w odpowiednim momencie, przeglądów jakości aktywów na kroczącej próbie mniej istotnych instytucji są ważnymi działaniami służącymi budowaniu zaufania;

45.

z zadowoleniem przyjmuje wysiłki SSM na rzecz zapewnienia bankom wytycznych i jasnych reguł dotyczących samodzielnej oceny i odpowiedniej sprawozdawczości w zakresie ryzyka środowiskowego i ryzyka związanego ze zmianą klimatu; podkreśla, że konieczna jest dalsza presja nadzorcza, by instytucje finansowe odpowiednio ujawniały ryzyka związane z klimatem i ryzyka środowiskowe; uważa, że test warunków skrajnych SSM w zakresie ryzyka związanego z klimatem stanowi ważny krok w ocenie praktyk stosowanych przez banki i w określeniu konkretnych obszarów wymagających poprawy; w tym kontekście pochwala zalecenie zawarte w przewodniku EBC dotyczącym ryzyka związanego z klimatem i ryzyka środowiskowego, wzmacniające strategiczne, kompleksowe podejście do radzenia sobie z ryzykiem związanym z klimatem; popiera koncepcję przygotowania przez banki samooceny i planów działania w 2021 r., po czym w 2022 r. miałby nastąpić przegląd nadzorczy działań banków; uważa, że takie samodzielne oceny i sprawozdania muszą być zgodne z zasadą proporcjonalności i nie mogą osłabiać zdolności i konkurencyjnego charakteru banków; przyjmuje do wiadomości inicjatywę EUNB dotyczącą przeprowadzenia ogólnounijnego projektu pilotażowego w zakresie ryzyka klimatycznego i odnotowuje jego ustalenia, że konieczne jest ujawnienie większej ilości informacji na temat strategii przejściowych i emisji gazów cieplarnianych, aby umożliwić bankom i organom nadzoru dokładniejszą ocenę ryzyka klimatycznego; przypomina, że inwestycje w niezrównoważone rodzaje działalności gospodarczej i udzielanie pożyczek na taką działalność mogą spowodować pojawienie się aktywów osieroconych lub inwestycji zamrożonych;

46.

zwraca uwagę na rolę EUNB w kierowaniu, koordynowaniu i monitorowaniu unijnego sektora finansowego w walce z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu; z zadowoleniem przyjmuje wysiłki EBC podejmowane w ciągu ostatnich dwóch lat w celu zwiększenia wymiany informacji pomiędzy SSM a organami nadzorującymi przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu w celu lepszego uwzględnienia aspektów przeciwdziałania praniu pieniędzy w środkach nadzoru ostrożnościowego; apeluje, by tej odpowiedzialności towarzyszyły odpowiednie środki budżetowe i zasoby; z zadowoleniem przyjmuje wsparcie EUNB dla wdrażania samodzielnego funkcjonowania uprawnień nadzorczych w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy w państwach członkowskich i wzywa do podjęcia dalszych działań w celu zapewnienia, by nadzór nad przeciwdziałaniem praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu był oparty na analizie ryzyka, proporcjonalny i skuteczny; zwraca uwagę na różnice w podejściu organów krajowych do nadzoru nad przeciwdziałaniem praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu oraz w stosowaniu przepisów UE, co może prowadzić do arbitrażu regulacyjnego; zachęca do częściowego przekształcenia przepisów dyrektywy w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy w rozporządzenie; ubolewa, że kilka państw członkowskich nie dokonało jeszcze pełnej transpozycji IV i V dyrektywy w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy, a jeszcze więcej państw członkowskich wykazało poważne braki w ich skutecznym wdrażaniu; przyjmuje z zadowoleniem fakt, że Komisja rozpoczęła wszczynanie postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, i wzywa Komisję do wszczęcia postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego w pozostałych przypadkach braku transpozycji i wdrożenia dyrektyw w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy; przyjmuje do wiadomości drugi mandat EUNB do stworzenia bazy danych dotyczących przeciwdziałania praniu pieniędzy, która ma zostać opracowana w 2021 r., oraz do zacieśnienia współpracy i wymiany informacji między organami europejskimi; podkreśla ważną rolę, jaką kolegia ds. przeciwdziałania praniu pieniędzy dla grup transgranicznych, składające się ze wszystkich organów ds. przeciwdziałania praniu pieniędzy w jurysdykcjach, w których grupa prowadzi działalność, odgrywają w ocenie funkcjonowania grupy w dziedzinie przeciwdziałania praniu pieniędzy;

47.

z zadowoleniem przyjmuje plan działania Komisji „na rzecz kompleksowej unijnej polityki zapobiegania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu” opublikowany 7 maja 2020 r.; wzywa Komisję do szybkiego przyjęcia pakietu legislacyjnego dotyczącego przeciwdziałania praniu pieniędzy; apeluje do Komisji o przedstawienie wniosku w sprawie ustanowienia europejskiego organu sprawującego nadzór w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy; podkreśla, że zakres ram przeciwdziałania praniu pieniędzy powinien obejmować emitentów i dostawców kryptoaktywów; zachęca Komisję do rozważenia możliwości utworzenia europejskiej jednostki analityki finansowej (FIU);

48.

podkreśla ważną rolę sektora bankowego w walce z unikaniem opodatkowania; powtarza stanowisko Parlamentu, że w przypadku transakcji z udziałem krajów wymienionych w załączniku I lub II do wykazu jurysdykcji odmawiających współpracy w sprawach podatkowych konieczne są wzmożone kontrole i wymogi typu „znaj swojego klienta”;

49.

z zadowoleniem przyjmuje pakiet dotyczący finansów cyfrowych przyjęty przez Komisję; uważa, że wnioski Komisji dotyczące rynków kryptoaktywów i operacyjnej odporności cyfrowej pojawiają się w odpowiednim czasie, są przydatne i konieczne; podkreśla, że choć finanse cyfrowe zwiększają możliwości finansowania dla konsumentów i przedsiębiorstw, to należy zachować ochronę konsumentów i stabilność finansową;

50.

odnotowuje wystąpienie Zjednoczonego Królestwa z UE; przyznaje, że wiele istotnych banków poczyniło postępy, jeżeli chodzi o ich docelowe modele operacyjne po brexicie, tak jak uzgodniono z SSM, i popiera wysiłki SSM w celu monitorowania postępów w realizacji tych modeli w obszarze aktywów, personelu i praktyk księgowych; powtarza, że w kontekście przenoszenia działalności gospodarczej w UE nie można akceptować w strefie euro instytucji fasadowych; uważa, że w celu wzmocnienia nadzoru należy zająć się istniejącymi lukami regulacyjnymi w ramach prawnych UE, i przypomina, że po wejściu w życie zmienionego rozporządzenia w sprawie firm inwestycyjnych (42) w czerwcu 2021 r. SSM przejął bezpośrednią odpowiedzialność za nadzór ostrożnościowy nad firmami inwestycyjnymi o znaczeniu systemowym;

51.

podkreśla znaczenie utrzymywania równych warunków działania w przestrzeni regulacyjnej oraz zapobiegania równaniu regulacyjnemu w dół; odnotowuje w tym kontekście, że protokół ustaleń między EBC a władzami Zjednoczonego Królestwa, oparty na wzorze wynegocjowanym przez EUNB i obejmujący nadzór ostrożnościowy poza systemami ubezpieczeniowymi i emerytalnymi, który wszedł w życie 1 stycznia 2021 r., stanowi solidną podstawę współpracy nadzorczej między SSM a brytyjskim Urzędem Nadzoru Ostrożnościowego, skupiającej się na wymianie informacji i wzajemnym uznawaniu transgranicznych grup bankowych z myślą o podziale obowiązków związanych z nadzorem nad oddziałami;

52.

zauważa, że przestrzeganie zasady proporcjonalności ma kluczowe znaczenie dla funkcjonowania nadzoru bankowego, w szczególności w przypadku mniejszych instytucji;

Restrukturyzacja i uporządkowana likwidacja

53.

uważa, że wprowadzenie mechanizmu ochronnego do jednolitego funduszu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w 2022 r., dwa lata wcześniej niż pierwotnie planowano, w postaci odnawialnej linii kredytowej z ESM, oferującego w ten sposób zabezpieczenie dla restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków w unii bankowej, wzmocni ramy zarządzania kryzysowego i jest ważnym krokiem w kierunku dokończenia budowy unii bankowej; zauważa, że znaczne nagromadzenie środków w ramach jednolitego funduszu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, wraz ze wspólnym mechanizmem ochronnym, zapewni SRB dostęp do połączonych funduszy na poziomie znacznie powyżej 100 mld EUR; zauważa konieczność dalszego zmniejszania ryzyka w systemach bankowych równolegle z ustanowieniem EDIS;

54.

domaga się, by banki ponosiły wyłączną odpowiedzialność za swoje wyniki, zamiast pozwalać, aby podatnicy brali na siebie ciężar ram zarządzania kryzysowego;

55.

z zadowoleniem przyjmuje fakt, że SRB, choć nie była zobowiązana do podjęcia działań w ramach restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w 2020 r., skrupulatnie współpracowała z SSM w sprawach noszących znamiona kryzysu; przyjmuje do wiadomości środki pomocowe i elastyczność zapewnione przez SRB dla osiągnięcia tymczasowych celów w obszarze MREL bez zagrażania możliwości przeprowadzenia skutecznej restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji; podkreśla, że informacje na temat takich środków są nadal bardzo ograniczone na stronie internetowej SRB; wzywa SRB do zwiększenia przejrzystości, a zwłaszcza do upublicznienia wytycznych, którymi kierują się wewnętrzne zespoły ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji (IRT) przy stosowaniu środków pomocowych związanych z pandemią COVID-19; przyjmuje do wiadomości politykę dotyczącą MREL na 2020 r. opracowaną przez SRB oraz specjalną sprawozdawczość w zakresie MREL w ramach dyrektywy w sprawie naprawy oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków; docenia postępy obecnego cyklu planowania restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji na rok 2021 i przypomina, że proporcjonalne ustalanie poziomu MREL stanowi jeden z kluczowych elementów zwiększających możliwość przeprowadzenia skutecznej restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków, przy jednoczesnym zapewnieniu szerszej stabilności finansowej;

56.

zwraca uwagę, że istniejące nakładanie się wymogów dotyczących stosowania środków wczesnej interwencji i standardowych uprawnień nadzorczych EBC może uniemożliwić wdrożenie środków wczesnej interwencji; nalega w tym kontekście, by usunąć to nakładanie się przepisów, i ufa, że podstawa prawna każdego instrumentu zostanie wyjaśniona w celu zapewnienia odpowiedniego i stopniowego stosowania środków; w tym kontekście, mając na uwadze zalecenie Trybunału Obrachunkowego w sprawie określonych ilościowo progów uruchamiania środków wczesnej interwencji, popiera stosowanie szybkich działań nadzorczych oraz unikanie automatyzmu;

57.

uważa, że konieczne jest ułatwienie likwidacji banków, w przypadku których SRB lub krajowy organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji oceniają, że restrukturyzacja i uporządkowana likwidacja nie leży w interesie publicznym; zauważa, że strategia „sprzedaży przedsiębiorstwa” może być ważnym narzędziem, które SRB może wykorzystać jako sposób na zminimalizowanie strat w ramach restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji; uznaje potrzebę bardziej zharmonizowanych ram w zakresie wychodzenia z rynku w przypadku niewypłacalności, aby uniknąć sytuacji zawieszenia i zadbać o zbieżność z odebraniem licencji bankowej; uznaje, że alternatywne środki w ramach systemów gwarancji depozytów służące finansowaniu transferu portfela depozytów mogą odegrać ważną rolę w takich przypadkach, w szczególności w przypadku małych i średnich banków, dopóki nie szkodzą one ochronie deponentów, a system gwarancji depozytów jest wystarczająco finansowany, jako sposób na zminimalizowanie wkładu podatników i utraty wartości oraz zapewnienie stabilności finansowej, a także mogą w innych przypadkach wypełnić lukę między warunkiem wstępnym uzyskania 8 % umorzenia lub konwersji długu w celu uzyskania dostępu do funduszu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, a rzeczywistą zdolnością banku do pokrycia strat, z wyłączeniem depozytów, które mają zostać przeniesione; podkreśla, że takie interwencje powinny podlegać rygorystycznemu stosowaniu testu najmniejszych kosztów; w związku z tym wzywa Komisję do jaśniejszego sformułowania zasady najmniejszych kosztów oraz warunków korzystania ze środków z systemów gwarancji depozytów;

58.

zauważa, że obecna różnorodność systemów upadłościowych jest przyczyną niepewności co do wyniku postępowania likwidacyjnego; jest zdania, że dla funkcjonowania unii bankowej konieczna jest dalsza harmonizacja prawa upadłościowego banków; zwraca się do Komisji, aby – po dokładnym zbadaniu i przedyskutowaniu tej kwestii z organami i parlamentami narodowymi – zastanowiła się nad wspieraniem dalszej harmonizacji konkretnych aspektów obowiązujących krajowych przepisów dotyczących niewypłacalności, a także warunków korzystania z zewnętrznego finansowania, tak aby zapewnić dostosowanie zachęt i równe warunki działania;

59.

uważa, że warto w szczególności przyjąć ukierunkowane podejście do harmonizacji hierarchii wierzycieli w bankowych postępowaniach upadłościowych w celu zwiększenia zakresu finansowania przez systemy gwarancji depozytów w ramach postępowania naprawczego oraz w ramach środków innych niż wypłaty, dopóki system gwarancji depozytów jest wystarczająco finansowany;

60.

uważa, że konieczne jest umożliwienie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w stosunku do większej liczby banków, co wymaga przeglądu oceny interesu publicznego, aby zwiększyć przejrzystość i przewidywalność ex ante co do jej oczekiwanego wyniku, a tym samym umożliwić stosowanie instrumentów restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji do szerszej grupy banków, zwłaszcza banków średniej wielkości, i zapewnić jasność niezbędną do zapewnienia spójniejszych i bardziej proporcjonalnych poziomów MREL; odnotowuje bieżące prace SRB w tym obszarze; zwraca się o usunięcie niespójności między ocenami funkcji krytycznych dokonywanymi przez wewnętrzne zespoły ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, o których mowa w sprawozdaniu ETO z 2021 r. w sprawie planowania restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w SRM; podkreśla ponadto potrzebę spójnego przeglądu zasad pomocy państwa oraz komunikatu bankowego Komisji z 2013 r., aby odzwierciedlić postępy we wdrażaniu i ulepszaniu ram zarządzania kryzysowego oraz osiągnąć spójność w odniesieniu do wymogów dyrektywy w sprawie naprawy oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków, z należytym uwzględnieniem ostatnich orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej; odnotowuje ponadto zalecenie ETO z 2021 r., by SRB przestrzegała jednolitego zbioru przepisów, określając w każdym planie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji istotne przeszkody w przeprowadzeniu skutecznej restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji oraz stosując odpowiednią procedurę w celu ich usunięcia;

61.

popiera pomysł rozważenia roli planów naprawy oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji na poziomie grupy oraz ich praktycznego wdrożenia w kontekście przeglądu ram zarządzania kryzysowego w celu zapewnienia skuteczniejszego podejścia do zarządzania trudnościami w bankowości transgranicznej; odnotowuje propozycje, by zaoferować grupom bankowym możliwość zawarcia przez spółki zależne i dominujące formalnego porozumienia o wzajemnym wspieraniu się w zakresie płynności oraz powiązania tego wsparcia z ich grupowymi planami naprawczymi, tak aby ułatwić wykorzystanie istniejących przepisów w sposób uwzględniający równowagę między państwem pochodzenia a państwem przyjmującym; jest zdania, że w razie potrzeby w egzekwowanie takich formalnych porozumień powinny być zaangażowane właściwe organy; zauważa, że te plany naprawy oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji na poziomie grupy mogłyby umożliwić kalibrację MREL i sprawić, by wkłady banków w poszczególne sieci bezpieczeństwa były rzeczywiście oparte na ryzyku, odzwierciedlając prawdopodobieństwo i skalę wykorzystania tych sieci bezpieczeństwa w ramach preferowanej strategii zarządzania kryzysowego;

Gwarantowanie depozytów

62.

podkreśla, że ważne jest, by deponenci w całej unii bankowej cieszyli się takim samym poziomem ochrony swoich oszczędności, niezależnie od tego, gdzie znajduje się ich bank; zwraca uwagę, że wdrożenie dyrektywy w sprawie gwarancji depozytów, gwarantującej depozyty bankowe do wysokości 100 000 EUR, ma na celu przyczynienie się do wyższego poziomu ochrony depozytów; docenia próbę Komisji, aby przez wprowadzenie EDIS jeszcze bardziej wzmocnić zaufanie obywateli do ochrony depozytów; jednocześnie uznaje, że EDIS ma znaczenie w przyczynianiu się do zmniejszenia powiązań między państwami a bankami;

63.

podkreśla znaczenie proporcjonalności ryzyka we wkładach do systemów gwarancji depozytów; ostrzega, że brak podejścia opartego na ryzyku może stwarzać ryzyko pokusy nadużycia i unikania wnoszenia wkładu, prowadząc do subsydiowania spekulacyjnych modeli biznesowych przez modele konserwatywne; podkreśla, że wkłady do przyszłego systemu EDIS muszą być również proporcjonalne do ryzyka; zwraca uwagę, że ryzyko niesystematyczne w poszczególnych instytucjach nadal różni się w ramach unii bankowej; ponownie podkreśla, że wszyscy członkowie unii bankowej powinni dokonać transpozycji dyrektywy w sprawie naprawy oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków oraz dyrektywy w sprawie systemów gwarancji depozytów, aby zapewnić jednorodne ograniczenie ryzyka w całej unii bankowej;

64.

odnotowuje przegląd ram zarządzania kryzysowego i gwarantowania depozytów oraz pośredni wariant hybrydowego EDIS jako pierwszy krok w kierunku pełnego ukończenia EDIS zgodnie z wnioskiem Komisji z 2015 r., w oparciu o koncepcję nowego centralnego funduszu współistniejącego z funduszami pozostającymi na poziomie krajowych systemów gwarancji depozytów i w połączeniu ze współmiernym zwiększeniem roli SRB; zwraca uwagę na silne powiązania między zarządzaniem kryzysowym a europejskim systemem gwarantowania depozytów oraz konieczność wspólnego zajęcia się nimi, aby uniknąć ponownej nacjonalizacji unii bankowej i utrzymać równe warunki działania; w tym kontekście wskazuje, że w ramach przeglądu ram zarządzania kryzysowego i gwarantowania depozytów należy dążyć do poprawy spójności i konsekwencji tych ram;

65.

wzywa Komisję do podjęcia dalszych kroków w celu wznowienia negocjacji w sprawie EDIS za pomocą planu prac opartego na harmonogramie; wzywa do zdecydowanego zaangażowania ze strony państw członkowskich w prace nad porozumieniem, które będzie zgodne z interesami Unii jako całości; deklaruje swoje zaangażowanie w prace nad porozumieniem w sprawie EDIS, dążąc jednocześnie do kontynuowania prac nad środkami zmniejszającymi ryzyko;

66.

wzywa Komisję do należytego uwzględnienia roli systemów ochrony instytucjonalnej w ochronie i stabilizacji instytucji członkowskich;

o

o o

67.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.

(1)  Dz.U. C 362 z 8.9.2021, s. 45.

(2)  https://www.bankingsupervision.europa.eu/press/publications/annual-report/pdf/ssm.ar2020~1a59f5757c.en.pdf.

(3)  https://www.bankingsupervision.europa.eu/press/publications/annual-report/pdf/ssm.ar2019~4851adc406.en.pdf.

(4)  Dz.U. C 23 z 21.1.2021, s. 105.

(5)  Dz.U. C 395 z 29.9.2021, s. 72.

(6)  Dz.U. C 395 z 29.9.2021, s. 89.

(7)  Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0110.

(8)  Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0039.

(9)  https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/other/Report_on_a_digital_euro~4d7268b458.en.pdf

(10)  https://www.fsb.org/wp-content/uploads/P091020.pdf

(11)  https://www.bankingsupervision.europa.eu/ecb/pub/pdf/ssm.esbceuropeanbankingsupervisionresponsetoeuropeancommissionpublicconsultationdigitalfinancestrategyeuropefintechactionplan2020~b2e6cd0dc4.en.pdf

(12)  https://www.bankingsupervision.europa.eu/ecb/pub/pdf/en_ecb_2020_62_f_sign ~6a404d7d9c..pdf

(13)  https://www.esrb.europa.eu/pub/pdf/reports/nbfi_monitor/esrb.202010_eunon-bankfinancialintermediationrisk~89c25e1973.en.pdf

(14)  https://www.eba.europa.eu/sites/default/documents/files/document_library/Risk%20Analysis%20and%20Data/Risk%20Assessment%20Reports/2020/December%202020/961060/Risk%20Assessment_Report_December_2020.pdf

(15)  Analiza – „Regulatory Sandboxes and Innovation Hubs for FinTech: Impact on innovation, financial stability and supervisory convergence” [Piaskownice regulacyjne i centra innowacji dla branży FinTech: wpływ na innowacje, stabilność finansową i konwergencję nadzorczą], Parlament Europejski, Dyrekcja Generalna ds. Polityki Wewnętrznej Unii Europejskiej, Departament Tematyczny ds. Polityki Gospodarczej, Naukowej i Jakości Życia, wrzesień 2020 r.

(16)  https://www.eba.europa.eu/sites/default/documents/files/document_library/Risk%20Analysis%20and%20Data/Risk%20dashboard/Q4%202020/972092/EBA%20Dashboard%20-%20Q4%202020.pdf

(17)  https://www.consilium.europa.eu/media/46978/joint-risk-reduction-monitoring-report-to-eg_november-2020_for-publication.pdf

(18)  https://www.esma.europa.eu/sites/default/files/library/jc_2021_27_jc_spring_2021 _report_on_risks_and_vulnerabilities.pdf

(19)  https://ec.europa.eu/info/consultations/finance-2021-crisis-management-deposit-insurance-review-targeted_en

(20)  https://srb.europa.eu/sites/default/files/efb_main_doc_final_web_0.pdf

(21)  https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/scpops/ecb.op251~65a080c5b3.en.pdf

(22)  https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-13091-2020-INIT/pl/pdf

(23)  https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-8335-2020-ADD-1/en/pdf

(24)  https://srb.europa.eu/en/node/1118

(25)  https://www.fsb.org/wp-content/uploads/P010421-1.pdf

(26)  https://srb.europa.eu/en/node/967

(27)  https://www.europarl.europa.eu/committees/en/product/product-details/20201021CAN58122

(28)  https://www.bankingsupervision.europa.eu/press/blog/2020/html/ssm.blog201009~bc7ef4e6f8.en.html

(29)  https://www.eba.europa.eu/sites/default/documents/files/document_library/News%20and%20Press/Press%20Room/Press%20Releases/2020/EBA%20acts%20to%20improve%20AML/CFT%20supervision%20in%20Europe/Report%20on%20CA%20approaches%20to%20AML%20CFT.pdf

(30)  https://www.eba.europa.eu/sites/default/documents/files/document_library/ Publications/Reports/2020/931093/EBA%20Report%20on%20the%20 future%20of%20AML%20CFT%20framework%20in%20the%20EU.pdf

(31)  https://www.bruegel.org/2020/12/can-the-gap-in-the-europes-internal-market-for-banking-services-be-bridged/

(32)  Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/59/UE z dnia 15 maja 2014 r. ustanawiająca ramy na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych oraz zmieniająca dyrektywę Rady 82/891/EWG i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/24/WE, 2002/47/WE, 2004/25/WE, 2005/56/WE, 2007/36/WE, 2011/35/UE, 2012/30/UE i 2013/36/EU oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1093/2010 i (UE) nr 648/2012 (Dz.U. L 173 z 12.6.2014, s. 190).

(33)  Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 806/2014 z dnia 15 lipca 2014 r. ustanawiające jednolite zasady i jednolitą procedurę restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji instytucji kredytowych i niektórych firm inwestycyjnych w ramach jednolitego mechanizmu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji oraz jednolitego funduszu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji oraz zmieniające rozporządzenie (UE) nr 1093/2010 (Dz.U. L 225 z 30.7.2014, s. 1).

(34)  Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/49/UE z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie systemów gwarancji depozytów (Dz.U. L 173 z 12.6.2014, s. 149).

(35)  Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 z dnia 18 czerwca 2020 r. w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje, zmieniające rozporządzenie (UE) 2019/2088 (Dz.U. L 198 z 22.6.2020, s. 13).

(36)  Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2088 z dnia 27 listopada 2019 r. w sprawie ujawniania informacji związanych ze zrównoważonym rozwojem w sektorze usług finansowych (Dz.U. L 317 z 9.12.2019, s. 1).

(37)  Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/873 z dnia 24 czerwca 2020 r. zmieniające rozporządzenia (UE) nr 575/2013 i (UE) 2019/876 w odniesieniu do niektórych dostosowań w odpowiedzi na pandemię COVID-19 (Dz.U. L 204 z 26.6.2020, s. 4).

(38)  Dz.U. C 224 z 27.6.2018, s. 45.

(39)  Dz.U. C 23 z 21.1.2021, s. 105.

(40)  Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylająca dyrektywę Rady 87/102/EWG (Dz.U. L 133 z 22.5.2008, s. 66).

(41)  Dyrektywa Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz.U. L 95 z 21.4.1993, s. 29).

(42)  Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2033 z dnia 27 listopada 2019 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla firm inwestycyjnych (Dz.U. L 314 z 5.12.2019, s. 1).


24.3.2022   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 132/167


P9_TA(2021)0416

Reforma polityki UE w zakresie szkodliwych praktyk podatkowych (w tym reforma Grupy ds. Kodeksu Postępowania)

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 7 października 2021 r. w sprawie reformy polityki unijnej dotyczącej szkodliwych praktyk podatkowych (w tym reformy Grupy ds. Kodeksu Postępowania) (2020/2258(INI))

(2022/C 132/13)

Parlament Europejski,

uwzględniając art. 113, 115 i 116 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),

uwzględniając rezolucję Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich w sprawie kodeksu postępowania w zakresie opodatkowania działalności gospodarczej, przyjętą 1 grudnia 1997 r. (1) w celu powstrzymania szkodliwej konkurencji podatkowej w Unii Europejskiej,

uwzględniając komunikat Komisji z dnia 28 kwietnia 2009 r. w sprawie wspierania dobrych rządów w dziedzinie opodatkowania (COM(2009)0201),

uwzględniając komunikat Komisji z dnia 17 czerwca 2015 r. zatytułowany „Sprawiedliwy i skuteczny system opodatkowania przedsiębiorstw w Unii Europejskiej: pięć głównych obszarów działania” (COM(2015)0302),

uwzględniając komunikat Komisji z dnia 28 stycznia 2016 r. w sprawie strategii zewnętrznej na rzecz efektywnego opodatkowania (COM(2016)0024),

uwzględniając konkluzje Rady z dnia 8 marca 2016 r. w sprawie kodeksu postępowania dotyczącego opodatkowania działalności gospodarczej (2),

uwzględniając komunikat Komisji z dnia 5 lipca 2016 r. w sprawie dalszych środków na rzecz zwiększenia przejrzystości oraz przeciwdziałania uchylaniu się od opodatkowania i unikaniu opodatkowania (COM(2016)0451), który zawiera wyjaśnienie procesu sporządzania unijnego wykazu jurysdykcji podatkowych niechętnych współpracy,

uwzględniając konkluzje Rady z dnia 8 listopada 2016 r. w sprawie kryteriów i procesu prowadzącego do ustanowienia unijnego wykazu jurysdykcji niechętnych współpracy do celów podatkowych,

uwzględniając wyniki posiedzenia Rady ds. Gospodarczych i Finansowych (Ecofin) z dnia 5 grudnia 2017 r.,

uwzględniając dokument Grupy ds. Kodeksu Postępowania (opodatkowanie działalności gospodarczej): program prac za prezydencji portugalskiej (3) z dnia 9 lutego 2021 r.,

uwzględniając przygotowaną przez Radę najbardziej aktualną wersję unijnego wykazu jurysdykcji niechętnych współpracy do celów podatkowych z dnia 26 lutego 2021 r. (4),

uwzględniając komunikat Komisji z dnia 15 lipca 2020 r. zatytułowany „Plan działania na rzecz sprawiedliwego i prostego opodatkowania wspierającego odbudowę gospodarczą” (COM(2020)0312),

uwzględniając komunikat Komisji z dnia 15 lipca 2020 r. w sprawie dobrego zarządzania w kwestiach podatkowych w UE i poza jej granicami (COM(2020)0313),

uwzględniając swoje stanowisko w sprawie wniosku Komisji dotyczącego dyrektywy Rady w sprawie wspólnej podstawy opodatkowania osób prawnych (CCTB) (5) oraz wniosku Komisji dotyczącego dyrektywy Rady w sprawie wspólnej skonsolidowanej podstawy opodatkowania osób prawnych (CCCTB) (6),

uwzględniając komunikat Komisji z dnia 18 maja 2021 r. zatytułowany „Opodatkowanie działalności gospodarczej w XXI wieku” (COM(2021)0251),

uwzględniając swoje rezolucje z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie interpretacji prawa podatkowego i innych środków o podobnym charakterze lub skutkach (7), z dnia 6 lipca 2016 r. w sprawie interpretacji prawa podatkowego i innych środków o podobnym charakterze lub skutkach (8) oraz rezolucję z dnia 26 marca 2019 r. w sprawie przestępstw finansowych, uchylania się od opodatkowania i unikania opodatkowania (9),

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 16 grudnia 2015 r. z zaleceniami dla Komisji dotyczącymi wprowadzenia przejrzystości, koordynacji i konwergencji do polityki opodatkowania osób prawnych w Unii (10),

uwzględniając swoje zalecenie dla Rady i Komisji z dnia 13 grudnia 2017 r. przyjęte w następstwie dochodzenia w sprawie prania pieniędzy, unikania opodatkowania i uchylania się od opodatkowania (11),

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 21 stycznia 2021 r. w sprawie zmian w unijnym wykazie rajów podatkowych (12) oraz pytania do Komisji i Rady dotyczące reformy unijnego wykazu rajów podatkowych (O-000082/2020 – B9-0002/2021 i O-000081/2020 – B9-0001/2021),

uwzględniając działania Komisji w następstwie wyżej wymienionych rezolucji i zalecenia Parlamentu Europejskiego (13),

uwzględniając sprawozdanie przygotowane dla Komisji przez Centrum Europejskich Badań Ekonomicznych (ZEW) GmbH zatytułowane „Wpływ planowania podatkowego na prospektywne efektywne stawki podatkowe” (14),

uwzględniając przygotowane dla Komisji sprawozdanie zatytułowane „Wskaźniki agresywnego planowania podatkowego” (15),

uwzględniając badanie zatytułowane „Przegląd firm przykrywek w Unii Europejskiej” opublikowane przez Dyrekcję Generalną ds. Analiz Parlamentarnych PE w dniu 17 października 2018 r. (16),

uwzględniając opublikowane w lutym 2021 r. sprawozdanie panelu wysokiego szczebla ONZ ds. międzynarodowej odpowiedzialności finansowej, przejrzystości i uczciwości na rzecz realizacji Agendy 2030 (Panelu FACTI) zatytułowane „Integralność finansowa na rzecz zrównoważonego rozwoju” (17),

uwzględniając bieżące prace OECD/G20 – otwarte ramy w zakresie erozji bazy podatkowej i przenoszenia zysków (BEPS) – dotyczące wyzwań podatkowych wynikających z cyfryzacji,

uwzględniając wstępną ocenę skutków dotyczącą „zwalczania wykorzystywania do celów podatkowych fasadowych podmiotów i porozumień” (18),

uwzględniając sprawozdanie Międzynarodowego Funduszu Walutowego zatytułowane „Taxing Multinationals in Europe” [Opodatkowanie przedsiębiorstw wielonarodowych w Europie] (19),

uwzględniając dyrektywę Rady (UE) 2016/1164 z dnia 12 lipca 2016 r. ustanawiającą przepisy mające na celu przeciwdziałanie praktykom unikania opodatkowania, które mają bezpośredni wpływ na funkcjonowanie rynku wewnętrznego („dyrektywę w sprawie przeciwdziałania unikaniu opodatkowania I” lub „dyrektywę ATAD I”) (20) oraz dyrektywę Rady (UE) 2017/952 z dnia 29 maja 2017 r. zmieniającą dyrektywę (UE) 2016/1164 w zakresie rozbieżności w kwalifikacji struktur hybrydowych dotyczących państw trzecich („ATAD II”) (21),

uwzględniając dyrektywę Rady 2003/49/WE z dnia 3 czerwca 2003 r. w sprawie wspólnego systemu opodatkowania stosowanego do odsetek oraz należności licencyjnych między powiązanymi spółkami różnych państw członkowskich („dyrektywę w sprawie odsetek i należności licencyjnych”) (22),

uwzględniając dyrektywę Rady 2011/96/UE z dnia 30 listopada 2011 r. w sprawie wspólnego systemu opodatkowania mającego zastosowanie w przypadku spółek dominujących i spółek zależnych różnych państw członkowskich („dyrektywę w sprawie spółek dominujących i spółek zależnych”) (23),

uwzględniając dyrektywę Rady 2011/16/UE z dnia 15 lutego 2011 r. w sprawie współpracy administracyjnej w dziedzinie opodatkowania i uchylająca dyrektywę 77/799/EWG („dyrektywę w sprawie współpracy administracyjnej w dziedzinie opodatkowania” lub „DAC 1”) (24), dyrektywę Rady (UE) 2015/2376 z dnia 8 grudnia 2015 r. zmieniającą dyrektywę 2011/16/UE w zakresie obowiązkowej automatycznej wymiany informacji w dziedzinie opodatkowania („DAC 3”) (25), dyrektywę Rady (UE) 2016/881 z dnia 25 maja 2016 r. zmieniającą dyrektywę 2011/16/UE w zakresie obowiązkowej automatycznej wymiany informacji w dziedzinie opodatkowania („DAC 4”) (26) oraz dyrektywę Rady (UE) 2018/822 z dnia 25 maja 2018 r. zmieniającą dyrektywę 2011/16/UE w zakresie obowiązkowej automatycznej wymiany informacji w dziedzinie opodatkowania w odniesieniu do podlegających zgłoszeniu uzgodnień transgranicznych („DAC 6”) (27),

uwzględniając art. 54 Regulaminu,

uwzględniając sprawozdanie Komisji Gospodarczej i Monetarnej (A9-0245/2021),

A.

mając na uwadze, że od 1997 r. głównym instrumentem Unii służącym zapobieganiu szkodliwym instrumentom podatkowym jest kodeks postępowania w zakresie opodatkowania działalności gospodarczej; mając na uwadze, że w kodeksie postępowania w zakresie opodatkowania działalności gospodarczej szkodliwe instrumenty podatkowe zdefiniowano jako instrumenty (w tym praktyki administracyjne), które mają lub mogą mieć odczuwalny wpływ na lokalizację działalności gospodarczej przedsiębiorstw w Unii oraz które zapewniają znacznie niższy poziom opodatkowania niż poziom ogólnie obowiązujący w danym państwie członkowskim;

B.

mając na uwadze, że w sprawozdaniu rocznym Komisji w sprawie opodatkowania za rok 2021 szacuje się, iż straty z tytułu unikania opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych (CIT) wynoszą w UE 36–37 mld EUR rocznie (28);

C.

mając na uwadze, że polityki przeciwdziałające unikaniu opodatkowania doprowadziły do spadku liczby systemów preferencyjnych na całym świecie, a w szczególności w Unii; mając na uwadze, że zgodnie z działaniem 5 projektu OECD dotyczącego BEPS system preferencyjny jest systemem oferującym pewną formę preferencji podatkowych w porównaniu z ogólnymi zasadami opodatkowania w danym kraju; mając na uwadze, że preferencje oferowane przez system mogą przybierać bardzo różne formy, w tym obniżenie stawki podatkowej lub podstawy opodatkowania bądź preferencyjne warunki płatności lub spłaty podatków (29); mając na uwadze, że pojawiły się nowe formy szkodliwych praktyk podatkowych, w szczególności polegających na przekształcaniu systemów preferencyjnych w agresywne systemy ogólne;

D.

mając na uwadze, że agresywne planowanie podatkowe polega na wykorzystywaniu szczegółów technicznych systemu podatkowego lub rozbieżności między co najmniej dwoma systemami podatkowymi w celu zmniejszenia zobowiązania podatkowego; mając na uwadze, że instrumenty podatkowe nie powinny utrudniać inicjatyw prywatnych, które sprzyjają trwałemu wzrostowi gospodarczemu; mając na uwadze, że zgodnie z badaniami empirycznymi efektywny poziom opodatkowania jest niższy w przypadku dużych przedsiębiorstw wielonarodowych niż w przypadku krajowych MŚP (30);

E.

mając na uwadze, że prace Unii przeciwdziałające szkodliwym praktykom podatkowym obejmują przyjmowanie przepisów, prawo miękkie i współpracę międzyrządową; mając na uwadze, że Parlament bierze udział w konsultacjach dotyczących opodatkowania bezpośredniego i przestrzega suwerenności państw członkowskich w tej dziedzinie;

F.

mając na uwadze obawy dotyczące szkodliwych praktyk podatkowych, które to obawy pojawiły się w Unii na początku lat 90., gdy powołano komitet niezależnych ekspertów i sporządzono raport z zaleceniami na temat opodatkowania osób prawnych w UE („raport Rudinga”) (31); mając na uwadze, że w 1997 r. Rada Unii Europejskiej ustanowiła kodeks postępowania w zakresie opodatkowania działalności gospodarczej (kodeks postępowania); mając na uwadze, że w Radzie powołano Grupę ds. Kodeksu Postępowania, do której zadań należy ocena środków podatkowych mogących wchodzić w zakres kodeksu postępowania; mając na uwadze, że według badań empirycznych (32) państwa członkowskie UE tracą łącznie najwięcej dochodów z tytułu podatku od osób prawnych na rzecz innych państw członkowskich niż państw trzecich; mając na uwadze, że główną przyczyną tej utraty dochodów jest brak działań legislacyjnych przeciwko agresywnym praktykom podatkowym i szkodliwej konkurencji podatkowej wewnątrz UE;

G.

mając na uwadze, że celem Grupy ds. Kodeksu Postępowania jest ocena instrumentów podatkowych, które mogą wchodzić w zakres kodeksu postępowania, a grupa stanowi pole do współpracy i wzajemnej oceny potencjalnych szkodliwych systemów w UE; mając na uwadze, że kodeks postępowania zyskał pewien autorytet wśród państw członkowskich, wywierając na nie wzajemną presję, by przeprowadziły reformy, a przez efekt lustrzany – na państwa trzecie, by współpracowały w ramach procesu sporządzania unijnego wykazu;

H.

mając na uwadze, że Grupa ds. Kodeksu Postępowania skutecznie zniechęcała do stosowania preferencyjnych systemów podatkowych; mając na uwadze, że wydaje się, iż na konkurencję podatkową w Europie wpływa spadek stawek podatku CIT, który spowodował, że w krajach OECD średnia europejska stawka podatku CIT spadła poniżej średniej (33); mając na uwadze, że kodeks postępowania przyczynił się do zapobiegania agresywnej konkurencji podatkowej między państwami członkowskimi dzięki wprowadzeniu zasad uczciwej konkurencji; mając na uwadze, że Grupie ds. Kodeksu Postępowania nie udało się wyeliminować korzystnych systemów podatkowych oferowanych przez niektóre państwa członkowskie dużym przedsiębiorstwom, takich jak szkodliwe uprzednie porozumienia cenowe („interpretacje indywidualne prawa podatkowego”), ani wynikającej z nich nieuczciwej przewagi konkurencyjnej; mając na uwadze, że ostatnie wzajemne przeglądy Grupy ds. Kodeksu Postępowania koncentrowały się na systemach własności intelektualnej; mając na uwadze, że Grupa ds. Kodeksu Postępowania ma charakter czysto międzyrządowy;

I.

mając na uwadze, że oba filary przyszłego globalnego porozumienia są zgodne z wizją Komisji dotyczącą ram opodatkowania działalności gospodarczej zapisaną w jej niedawnym komunikacie zatytułowanym „Opodatkowanie działalności gospodarczej w XXI wieku”; mając na uwadze, że Komisja zapowiedziała w tym komunikacie wniosek dotyczący dyrektywy, która będzie odzwierciedlać wzorce zasad OECD z niezbędnymi dostosowaniami w celu wdrożenia filaru II dotyczącego minimalnego skutecznego opodatkowania;

J.

mając na uwadze, że Grupa ds. Kodeksu Postępowania pomyślnie nawiązała dialog z jurysdykcjami państw trzecich, którym odradza się stosowanie szkodliwych praktyk podatkowych, aby uniknąć umieszczenia w unijnym wykazie jurysdykcji niechętnych współpracy do celów podatkowych („wykazie unijnym”); mając na uwadze, że unijny wykaz musi być instrumentem zniechęcającym jurysdykcje państw trzecich do prowadzenia szkodliwych praktyk podatkowych, aby zachować sprawiedliwą konkurencję na poziomie globalnym; mając na uwadze, że w wykazie unijnym znajduje się tylko 12 jurysdykcji państw trzecich (34) i niestety nie obejmuje on niektórych okrytych złą sławą rajów podatkowych; mając na uwadze, że podstawą wykazu unijnego są kryteria określone w kodeksie postępowania;

K.

mając na uwadze, że kryteria unijnego wykazu nadal różnią się od kryteriów stosowanych w kontekście unijnej wzajemnej oceny szkodliwych praktyk podatkowych, choć obie oceny przeprowadza Grupa ds. Kodeksu Postępowania; mając na uwadze, że sześć państw członkowskich otrzymało zalecenia dla poszczególnych krajów dotyczące wzmocnienia ich systemu podatkowego przed ryzykiem agresywnego planowania podatkowego;

L.

mając na uwadze, że Komisja przyjęła komunikat w sprawie dobrego zarządzania w kwestiach podatkowych w UE i poza jej granicami oraz przewiduje reformę kodeksu postępowania i wprowadzenie zmian w unijnym wykazie;

M.

mając na uwadze, że pandemia COVID-19 pogrążyła gospodarkę UE w najgłębszej recesji współczesnych czasów, przy czym dopiero niedawno pojawiły się oznaki ożywienia; mając na uwadze, że w ramach reakcji na pandemię COVID-19 rządy w całej Unii szybko wprowadziły instrumenty podatkowe w celu zapewnienia płynności zarówno przedsiębiorstwom, jak i gospodarstwom domowym (35), co skutkowało uszczupleniem dochodów podatkowych państw członkowskich; mając na uwadze, że opodatkowanie działalności gospodarczej powinno być narzędziem wspierającym odbudowę dzięki prostym, stabilnym i przyjaznym dla MŚP przepisom podatkowym, które nie utrudniają odbudowy gospodarczej nadmiernym obciążeniem podatkowym;

Obecne polityki unijne dotyczące szkodliwych praktyk podatkowych w UE

1.

zauważa, że szereg skandali podatkowych, w szczególności LuxLeaks, Panama Papers, Paradise Papers, a ostatnio doniesienia w sprawie OpenLux, a także naciski publiczne i parlamentarne, przyczyniły się do wzmocnienia programu politycznego UE w zakresie szkodliwych praktyk podatkowych; podkreśla, że uchylanie się od opodatkowania i unikanie opodatkowania naraża państwa członkowskie na niedopuszczalną utratę dochodów, które są obecnie potrzebne, by zmierzyć się z niszczycielskimi skutkami pandemii; przypomina o ostrożnych szacunkach OECD dotyczących BEPS, z których wynika, że BEPS pochłania około 4–10 % światowych dochodów z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych lub 100–240 mld USD (84–202 mld EUR) rocznie (36); przypomina, że zgodnie z szacunkami Parlamentu straty z tytułu unikania opodatkowania od osób prawnych wynoszą 160–190 mld EUR, przy uwzględnieniu BEPS i innych systemów podatkowych (37); wzywa Komisję, aby regularnie oceniała skalę uchylania się od opodatkowania i unikania opodatkowania;

2.

z zadowoleniem przyjmuje znaczące działania podejmowane na szczeblu unijnym i międzynarodowym mające na celu wzmocnienie zasad przejrzystości podatkowej i zwalczania szkodliwej konkurencji podatkowej oraz zapewnienie przestrzegania środków służących zwalczaniu szkodliwych praktyk podatkowych; z zadowoleniem przyjmuje porozumienie międzyinstytucjonalne osiągnięte w sprawie dyrektywy zmieniającej dyrektywę 2013/34/UE (38) w odniesieniu do ujawniania informacji o podatku dochodowym przez niektóre jednostki i oddziały (publiczna sprawozdawczość w podziale na kraje); oczekuje szybkiego przyjęcia przez Radę stanowiska w pierwszym czytaniu, tak aby dyrektywa mogła jak najszybciej zostać przyjęta i wejść w życie; podkreśla różne unijne instrumenty przyjęte w celu zwalczania szkodliwych praktyk podatkowych w Unii, m.in. na dyrektywę ATAD I i II, dyrektywę w sprawie odsetek i należności licencyjnych, dyrektywę w sprawie spółek dominujących i spółek zależnych, dyrektywę w sprawie współpracy administracyjnej w dziedzinie opodatkowania, a w szczególności dyrektywy DAC 3,4 i 6 (w sprawie interpretacji prawa podatkowego, sprawozdawczości w podziale na kraje i dotyczących pośredników zasad obowiązkowego ujawniania), różne zalecenia Komisji dla Rady, kodeks postępowania oraz zalecenia Rady w ramach europejskiego semestru dotyczące radzenia sobie z agresywnym planowaniem podatkowym;

3.

przypomina, że ustawodawstwo Unii określa minimalne standardy wspólnych działań i wymiany informacji w dziedzinie opodatkowania; popiera dalsze dyskusje między państwami członkowskimi w celu zacieśnienia współpracy administracyjnej w dziedzinie opodatkowania; podkreśla, że nacisk należy położyć na właściwe wdrażanie i monitorowanie istniejących przepisów; podkreśla, że w ramach społecznej gospodarki rynkowej UE odpowiednie poziomy podatków oraz proste i jasne przepisy podatkowe pomagają tworzyć miejsca pracy, zwiększają konkurencyjność UE i przyczyniają się do zwalczania uchylania się od opodatkowania i unikania opodatkowania; uznaje, że państwa członkowskie mają swobodę decydowania o swojej polityce podatkowej, którą uznają za stosowną, w świetle własnej sytuacji; przypomina w związku z tym, że państwa członkowskie powinny wykonywać swoje kompetencje zgodnie z prawem Unii;

4.

zauważa, że kodeks postępowania opiera się na założeniu, że chociaż konkurencja podatkowa między państwami sama w sobie nie jest problematyczna, potrzebne są wspólne zasady dotyczące zakresu, w jakim państwa mogą wykorzystać swoje systemy i politykę podatkową do przyciągania przedsiębiorstw i zysków; podkreśla, że Komisja uznaje, iż zarówno charakter, jak i forma konkurencji podatkowej znacznie się zmieniły w ciągu ostatnich dwudziestu lat lecz że kodeks postępowania nie zmienił się, aby sprostać nowym wyzwaniom, co wystawiło na próbę same normy sprawiedliwości (39);

5.

wyraża zadowolenie z wewnętrznego i zewnętrznego wymiaru prac Grupy ds. Kodeksu Postępowania w zakresie szkodliwych praktyk podatkowych; zauważa, że Grupa ds. Kodeksu Postępowania radzi sobie z wymiarem zewnętrznym szkodliwych praktyk podatkowych głównie za pośrednictwem kryterium „sprawiedliwego opodatkowania”; uważa, że należy zreformować unijny proces umieszczania w wykazie; zaleca sformalizowanie tego procesu w prawie UE, zwłaszcza za pomocą wiążącego instrumentu; wzywa Komisję do przekazania dodatkowych informacji w celu oceny spójności między niezbyt ścisłymi kryteriami dotyczącymi szkodliwych praktyk podatkowych stosowanymi do państw członkowskich a dokładniejszymi kryteriami – w szczególności dotyczącymi istoty ekonomicznej transakcji – mającymi zastosowanie do jurysdykcji państw trzecich w procesie sporządzania wykazu; podkreśla, że kryterium „przejrzystości” powinny również przestrzegać państwa członkowskie zgodnie z wdrażaniem dyrektywy w sprawie współpracy administracyjnej; zauważa, że wpływ Unii na zwalczanie uchylania się od opodatkowania i szkodliwych praktyk podatkowych na całym świecie zależy od przykładu, jaki UE daje na własnym podwórku; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje zapowiedź nasilenia walki z nadużywaniem spółek przykrywek i oczekuje wniosku w sprawie przepisów merytorycznych dotyczących spółek przykrywek, o którym mowa w komunikacie Komisji w sprawie opodatkowania działalności gospodarczej w XXI wieku, mającego na celu zapobieganie możliwościom agresywnego planowania podatkowego związanym z wykorzystywaniem przedsiębiorstw nieprowadzących działalności gospodarczej lub prowadzących minimalną istotną działalność gospodarczą i obecnych w minimalnym stopniu lub nieobecnych na danym terytorium;

6.

zauważa, że od 1997 r. kodeks postępowania w zakresie opodatkowania działalności gospodarczej stanowi podstawowy instrument unijny służący zapobieganiu szkodliwej konkurencji podatkowej; przypomina, że w 1998 r. w ramach OECD utworzono Forum ds. Szkodliwych Praktyk Podatkowych, które ma monitorować praktyki podatkowe i prowadzić ich przegląd, ze szczególnym uwzględnieniem cech charakterystycznych preferencyjnych systemów podatkowych; podkreśla, że oceny Forum mają decydujący wpływ na kwalifikację szkodliwych systemów w procesie sporządzania unijnego wykazu; wzywa, by przy ocenie szkodliwych praktyk podatkowych Grupa ds. Kodeksu Postępowania pozostała niezależna od Forum ds. Szkodliwych Praktyk Podatkowych;

Zalecenia dotyczące przyszłych prac UE w zakresie szkodliwych praktyk podatkowych

7.

podkreśla proponowaną reformę filaru II otwartych ram OECD/G20 w zakresie BEPS (otwartych ram), która ma umożliwić poradzenie sobie z istniejącymi wyzwaniami dotyczącymi BEPS oraz opracowanie zasad uprawniających jurysdykcje do zwrotu podatku, gdy inne jurysdykcje nie skorzystały z podstawowych praw do nałożenia podatku lub płatność w inny sposób podlega niskiemu poziomowi efektywnego opodatkowania; pomoże to w zwalczaniu szkodliwych praktyk podatkowych i wprowadzaniu efektywnej stawki opodatkowania (40); oczekuje w związku, że osiągnięty zostanie globalny konsensus, który będzie zgodny z unijnymi interesami pod względem prostych i sprawiedliwych zasad i standardów podatkowych;

8.

zwraca uwagę na nową dynamikę negocjacji OECD/G20 w sprawie otwartych ram nadaną przez niedawne propozycje administracji USA, a także niedawne porozumienie zawarte na forum otwartych ram i komunikat ministrów finansów grupy G20, co mogłoby ułatwić osiągnięcie do połowy 2021 r. obejmującego ponad 130 krajów porozumienia w sprawie filaru II; podziela zobowiązanie grupy G7 z 13 czerwca 2021 r.„do wprowadzenia globalnego minimalnego podatku w wysokości co najmniej 15 % w podziale na kraje” jako podstawy do dalszych negocjacji, które to zobowiązanie powtórzono 1 lipca 2021 r. w „Oświadczeniu na temat dwufilarowego rozwiązania mającego na celu zajęcie się wyzwaniami podatkowymi wynikającymi z cyfrowej transformacji gospodarki”;

9.

wzywa Komisję, aby przedstawiła ocenę skutków przyszłych wyników międzynarodowych negocjacji podatkowych; przypomina, że Komisja zobowiązała się zaproponować rozwiązanie podobne do rozwiązania w ramach filaru II w odniesieniu do minimalnego skutecznego opodatkowania, niezależnie od tego, czy osiągnięto porozumienie na szczeblu otwartych ram OECD;

10.

wzywa do przyjęcia definicji „minimalnego poziomu istoty ekonomicznej transakcji”, zgodnej z globalnym standardem OECD i dalszymi pracami związanych z BEPS: działanie 5, najlepiej w oparciu o podejście ilościowe, i która stopniowo zmieniałaby się wraz ze wzrostem zgłaszanych dochodów; proponuje, aby takie kryterium można było stosować do oceny potencjalnej szkodliwości systemu podatkowego; przypomina, że w komunikacie w sprawie opodatkowania działalności gospodarczej w XXI wieku Komisja rozważa ewentualne nowe wymogi merytoryczne i wskaźniki rzeczywistej działalności gospodarczej do celów przepisów podatkowych; podkreśla wymóg dotyczący istoty ekonomicznej transakcji, ujęty już w wykazie unijnym pod kryterium „sprawiedliwego opodatkowania”; uważa jednak, że kryterium to pozostawia pole do interpretacji i jest wciąż zbyt niejasne, gdyż nadal umożliwia usunięcie z wykazu okrytych złą sławą rajów podatkowych po przeprowadzeniu reform de minimis;

11.

wzywa Komisję, by przygotowała wytyczne dotyczące sprawiedliwych i przejrzystych zachęt podatkowych o mniejszym ryzyku zakłócenia jednolitego rynku oraz by zapewniła uczciwą konkurencję i sprzyjała tworzeniu miejsc pracy, w szczególności z uwzględnieniem rodzaju (oparte na zyskach lub kosztach), charakteru czasowego (tymczasowe lub stałe), ograniczenia geograficznego (strefy ekonomiczne) oraz intensywności (zwolnienia pełne lub częściowe) takich zachęt; odnotowuje zlecone przez Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny badanie dotyczące obniżenia stawek podatku od osób prawnych i jego wpływu na dochody i wzrost gospodarczy (41);

12.

z zadowoleniem przyjmuje fakt, że według Komisji należy włączyć przyszły minimalny światowy standard opodatkowania do kodeksu postępowania bez względu na to, czy osiągnięte zostanie globalne porozumie, aby zagwarantować, że wszystkie przedsiębiorstwa płacą uczciwą kwotę podatku, gdy generują zyski na jednolitym rynku (42); zauważa, że Komisja zapowiedziała niedawno w komunikacie w sprawie opodatkowania działalności gospodarczej w XXI wieku wnioski ustawodawcze, które będą niezbędne do wdrożenia filaru II na szczeblu Unii, w tym przegląd ATAD w celu dostosowania przepisów dotyczących kontrolowanych spółek zagranicznych do uzgodnionej zasady ujmowania dochodu w filarze II, przekształcenie dyrektywy w sprawie odsetek i należności licencyjnych, reformę kodeksu postępowania oraz wprowadzenie filaru II do kryteriów stosowanych do oceny państw trzecich w unijnym wykazie jurysdykcji niechętnych współpracy; wzywa w związku z tym Komisję, aby dopilnowała, by przepisy wykonawcze dotyczące minimalnej efektywnej stawki opodatkowania opracowano bez ponoszenia nadmiernych kosztów przestrzegania przepisów; rozumie, że – ogólnie rzecz biorąc – krajowa efektywna stawka opodatkowania dużego przedsiębiorstwa nie powinna być niższa od minimalnej stawki opodatkowania, zgodnie z logiką obecnego wniosku dotyczącego filaru II;

13.

przypomina, że wniosek dotyczący zmiany dyrektywy w sprawie odsetek i należności licencyjnych pozostaje zablokowany w Radzie od 2012 r., przede wszystkim ze względu na brak porozumienia w sprawie minimalnej stawki podatku u źródła; wzywa Radę i prezydencję do wznowienia negocjacji w tej sprawie;

14.

podkreśla potrzebę opodatkowania wielonarodowych korporacji w oparciu o sprawiedliwą i skuteczną formułę podziału między państwa członkowskie praw do opodatkowania; ubolewa w związku z tym, że Rada nie uzgodniła wniosków dotyczących wspólnej podstawy opodatkowania osób prawnych (CCTB) i wspólnej skonsolidowanej podstawy opodatkowania osób prawnych (CCCTB); wzywa Komisję do dostosowania harmonogramu przyszłego wniosku ustawodawczego w sprawie BEFIT do międzynarodowej agendy podatkowej; wyraża zaniepokojenie brakiem jasnej strategii, która zapewniłaby poparcie państw członkowskich dla nowych ram opodatkowania działalności gospodarczej w Unii;

15.

podkreśla, że według Międzynarodowego Funduszu Walutowego (43), mimo że stawki podatku od osób prawnych wykazywały tendencję spadkową, pobór dochodów z podatku CIT wyrażony w procentach PKB utrzymał się z upływem czasu na nadzwyczaj stałym poziomie, biorąc pod uwagę cykl koniunkturalny;

16.

nalega, by w przyszłym wdrażaniu nowych unijnych narzędzi służących przeciwdziałaniu szkodliwym praktykom podatkowym priorytetowo traktować wiążące instrumenty oraz zbadać wszystkie możliwości oferowane przez TFUE, które ułatwiają skuteczniejsze podejmowanie decyzji; przypomina, że procedura określona w art. 116 TFUE może być stosowana w przypadku, gdy szkodliwe praktyki podatkowe zakłócają warunki konkurencji na rynku wewnętrznym, oraz że to postanowienie Traktatu nie zmienia podziału kompetencji między Unią a państwami członkowskimi;

17.

wzywa Komisję do oceny skuteczności korzystnego opodatkowania dochodów z patentów i innych systemów własności intelektualnej w ramach nowego podejścia do metody wydatkowej, które określono w 5. działaniu planu przeciwdziałania BEPS dotyczącym szkodliwych praktyk podatkowych, włącznie z wpływem na straty w dochodach; wzywa Komisję do przedstawienia wniosków w przypadku, gdyby ocena wykazała brak wpływu systemów własności intelektualnej na rzeczywistą działalność gospodarczą; zauważa, że administracja USA proponuje uchylenie przepisów dotyczących dochodów z eksportu produktów powiązanych ze składnikami wartości niematerialnych (ang. Foreign-Derived Intangible Income, FDII);

18.

podkreśla, że polityka podatkowa państw członkowskich jest monitorowana w ramach europejskiego semestru; uważa, że europejski semestr mógłby być dalej rozwijany jako narzędzie wspierające ograniczanie agresywnego planowania podatkowego w UE za pomocą zaleceń dla poszczególnych krajów;

Reforma kodeksu postępowania w zakresie opodatkowania działalności gospodarczej

19.

wyraża zadowolenie, że od czasu powołania Grupa ds. Kodeksu Postępowania oceniła 480 systemów, a około 130 (44) uznała za szkodliwe (45); uznaje, że wzajemna ocena krajowych systemów podatkowych przeprowadzona w ramach kodeksu postępowania miała wpływ na ograniczenie szkodliwej konkurencji podatkowej i doprowadziła w konsekwencji do zmniejszenia liczby preferencyjnych systemów podatkowych w Unii; przewiduje, że podobny wpływ na szczeblu międzynarodowym może mieć proces sporządzania unijnego wykazu; ostrzega jednak przed rozwojem szkodliwych systemów niepreferencyjnych; uważa zatem, że obecne kryteria określające szkodliwe praktyki podatkowe w kodeksie postępowania są częściowo przestarzałe, ponieważ koncentrują się na systemach preferencyjnych; podkreśla potrzebę poprawy skuteczności kodeksu postępowania w świetle niedawnych skandali podatkowych i bieżących wyzwań, takich jak globalizacja, cyfryzacja i rosnące znaczenie wartości niematerialnych i prawnych;

20.

wzywa Grupę ds. Kodeksu Postępowania, aby w pełni wykorzystała obecny zakres swojego mandatu; zwraca się jednak do Rady, by niezwłocznie i w stosownych przypadkach kontynuowała reformę zakresu tego mandatu, a zwłaszcza by przeanalizowała wszystkie wskaźniki agresywnego planowania podatkowego w poszczególnych państwach członkowskich, w tym ogólną charakterystykę systemu podatkowego, w celu ustalenia, czy ustawodawstwo danego państwa zawiera szkodliwe środki podatkowe; wzywa Radę do podjęcia działań w następstwie komunikatu Komisji z lipca 2020 r. w sprawie dobrego zarządzania w kwestiach podatkowych w UE i poza jej granicami, w którym opowiedziano się za reformą kodeksu postępowania dla zapewnienia sprawiedliwego opodatkowania w Unii; zauważa, że zostało to już częściowo zrobione przez Grupę ds. Kodeksu Postępowania, szczególnie w odniesieniu do systemów odliczania odsetek nominalnych i systemów zwolnień dla zagranicznych źródeł dochodów oraz w ramach procesu sporządzania unijnego wykazu;

21.

podkreśla, że kodeks postępowania jest instrumentem miękkiego prawa, którego celem jest zachowanie ram podatkowych UE umożliwiających równe warunki konkurencji w dziedzinie opodatkowania, w oparciu o wzajemną ocenę i wzajemną presję; wyraża jednak ubolewanie z powodu niewiążącego charakteru kodeksu postępowania; odnotowuje fakt, że państwa członkowskie mogą opóźnić uchylenie, a nawet utrzymać szkodliwy system bez narażania się na jakiekolwiek reperkusje; nalega, by dokumentacja dotycząca podejmowania decyzji przez Grupę ds. Kodeksu Postępowania była publicznie dostępna;

22.

wzywa do przeglądu kryteriów i zakresu kodeksu postępowania, a także zarządzania nim, za pomocą wiążącego instrumentu opartego na obecnych ustaleniach międzyrządowych i obejmującego skuteczniejszą procedurę podejmowania decyzji; uważa, że przegląd kodeksu postępowania należy przeprowadzić z wykorzystaniem demokratycznego, przejrzystego i odpowiedzialnego procesu oraz z udziałem grupy ekspertów składającej się z ekspertów z dziedziny społeczeństwa obywatelskiego, Komisji i Parlamentu; wzywa, by zmieniony instrument był stosowany w sposób bardziej przejrzysty i skuteczny oraz by przewidywał odpowiedni udział Parlamentu w procesie opracowywania i przyjmowania nowych strategii politycznych i kryteriów walki ze szkodliwymi praktykami podatkowymi;

23.

uznaje reformę kryteriów kodeksu postępowania za sprawę pilną i uważa, że w pierwszej kolejności powinna ona obejmować kryterium efektywnej stawki opodatkowania zgodnie z przyszłą uzgodnioną na szczeblu międzynarodowym minimalną efektywną stawką opodatkowania w kontekście filaru II otwartych ram, a także solidne i progresywne wymogi dotyczące istoty gospodarczej, przy jednoczesnym dopuszczeniu uczciwej konkurencji, co jest idealnym możliwym wynikiem ambitnych starań, podejmowanych głównie przez Unię i Stany Zjednoczone jako jej najważniejszego partnera;

24.

uważa, że szeroki zakres potencjalnych czynników ryzyka – takich jak liczba jednostek specjalnego przeznaczenia, przenoszenie wartości niematerialnych i prawnych oraz wysoki poziom dochodów pasywnych (tantiemy, odsetki, dywidendy itp.) – może potencjalnie ułatwiać przenoszenie zysków;

25.

popiera zamiar Komisji, przedstawiony w Planie działania na rzecz sprawiedliwego i prostego opodatkowania wspierającym odbudowę gospodarczą, aby rozszerzyć zakres kodeksu postępowania w celu objęcia nim kolejnych rodzajów systemów i ogólnych aspektów krajowych systemów podatku od osób prawnych; zaleca uwzględnienie preferencyjnych systemów podatku dochodowego od osób fizycznych, aby objąć specjalne systemy obywatelstwa lub środki mające na celu przyciągnięcie bardzo mobilnych zamożnych osób fizycznych i tzw. nomadów cyfrowych, co mogłoby prowadzić do znacznych zakłóceń jednolitego rynku;

26.

zwraca się do Komisji i państw członkowskich, by rozważyły wprowadzenie „Ram dotyczących agresywnych systemów opodatkowania i niskich stawek” w poniższym brzmieniu, które zastąpiłyby obecny kodeks postępowania:

A.

Niniejsze ramy dotyczą środków, które mają lub mogą mieć istotny wpływ na lokalizację działalności gospodarczej w Unii oraz przenoszenie dochodów osobistych i kapitału (indywidualne systemy podatkowe), bez uszczerbku dla odpowiednich sfer kompetencji państw członkowskich i Unii.

Działalność gospodarcza w tym zakresie obejmuje również wszelką działalność prowadzoną w grupie przedsiębiorstw.

Instrumenty podatkowe objęte ramami obejmują zarówno przepisy ustawowe i wykonawcze, jak i praktyki administracyjne.

B.

W zakresie określonym w pkt A środki podatkowe przewidujące znacznie niższy efektywny poziom opodatkowania, w tym opodatkowanie zerowe, niż poziomy mające ogólnie zastosowanie w danym państwie członkowskim lub poniżej minimalnego efektywnego poziomu opodatkowania uzgodnionego w ramach otwartych ram w zakresie BEPS lub na forach międzynarodowych, na których reprezentowana jest UE, należy uznać za potencjalnie szkodliwe, a co za tym idzie, objąć niniejszym kodeksem (kryterium wyjściowe).

Taki poziom opodatkowania może przyjąć postać nominalnej stawki podatkowej, podstawy opodatkowania lub innego stosownego elementu określającego efektywną stawkę podatkową.

Oceniając ewentualną szkodliwość takich środków, należy wziąć pod uwagę między innymi:

1.

czy korzyści są przewidziane wyłącznie dla nierezydentów lub w zakresie transakcji dokonywanych z nierezydentami; lub

2.

czy korzyści są wyodrębnione z rynku krajowego, a więc nie wpływają na krajową podstawę opodatkowania; lub

3.

czy korzyści są przyznawane nawet przy braku rzeczywistej działalności gospodarczej oraz znaczącej obecności gospodarczej w państwie członkowskim oferującym takie korzyści podatkowe, zgodnie z definicją Komisji Europejskiej i w oparciu o wymóg proporcjonalności istoty transakcji, zmieniającej się stopniowo wraz ze wzrostem zgłaszanych dochodów w danym państwie członkowskim. W tym względzie szczególna uwaga zostanie poświęcona systemom własności intelektualnej;

4.

czy przepisy dotyczące ustalania zysków w odniesieniu do działalności w ramach wielonarodowej grupy przedsiębiorstw odbiegają od przyjętych na szczeblu międzynarodowym zasad, zwłaszcza przepisów uzgodnionych na forum OECD; lub

5.

czy środki podatkowe nie są wystarczająco przejrzyste, m.in. w sytuacji, gdy na szczeblu administracyjnym przepisy prawa ulegają rozluźnieniu w nieprzejrzysty sposób.

C.

W zakresie określonym w pkt A preferencyjne systemy opodatkowania dochodów osobistych i kapitału prowadzące do znacznie niższego efektywnego poziomu opodatkowania, w tym opodatkowania zerowego, niż poziomy mające ogólnie zastosowanie w danym państwie członkowskim należy uznać za potencjalnie szkodliwe, a co za tym idzie, objąć niniejszym kodeksem. Podobnie objęte zakresem oraz poddane ocenie mogą zostać ogólne systemy podatków dochodowych od osób fizycznych i systemów podatków od majątku, które prowadziłyby do zakłóceń jednolitego rynku.

Procedury standstill i rollback

Procedura standstill

D.

Państwa członkowskie zobowiązują się do niewprowadzania nowych instrumentów podatkowych, które w rozumieniu niniejszych ram są szkodliwe. W związku z tym przy określaniu przyszłej polityki państwa członkowskie będą przestrzegać zasad leżących u podstaw ram, a oceniając ewentualną szkodliwość każdego nowego instrumentu podatkowego, będą należycie uwzględniać proces przeglądu, o którym mowa w pkt E–I.

Procedura rollback

E.

Państwa członkowskie zobowiązują się do ponownego przeanalizowania obowiązujących przepisów i ustalonych praktyk, uwzględniając zasady leżące u podstaw ram, oraz do procesu przeglądu określonego w pkt E–I. W razie potrzeby państwa członkowskie zmienią takie przepisy i praktyki, by jak najszybciej wyeliminować wszelkie szkodliwe instrumenty, uwzględniając rozmowy Rady i Komisji przeprowadzone po procesie przeglądu.

Proces przeglądu

Dostarczanie odpowiednich informacji

F.

Zgodnie z zasadami przejrzystości i otwartości państwa członkowskie będą przekazywać sobie nawzajem oraz Komisji informacje o obowiązujących i proponowanych środkach podatkowych, które mogą być objęte zakresem ram. W szczególności wzywa się państwa członkowskie do udostępniania, na wniosek innego państwa członkowskiego, informacji o wszelkich środkach podatkowych, które wydają się być objęte zakresem ram. W przypadku gdy przewidziane środki podatkowe wymagają zatwierdzenia przez Parlament, informacje takie mogą zostać przekazane dopiero po ich przekazaniu Parlamentowi. W przypadku gdy przewidziane środki podatkowe wymagają zatwierdzenia przez Parlament, informacje takie mogą zostać przekazane dopiero po ich przekazaniu Parlamentowi. Systemy, które zostaną poddane ocenie w zakresie objętym ramami, powinny zostać przekazane do wiadomości Parlamentu Europejskiego.

Ocena szkodliwych środków

G.

Każde państwo członkowskie może wystąpić o możliwość omówienia środka podatkowego innego państwa członkowskiego, który może wchodzić w zakres ram, oraz zgłoszenia uwag jego na temat. Pozwoli to na dokonanie oceny ewentualnej szkodliwości środków podatkowych w świetle skutków, jakie mogą one mieć w Unii. Ocena ta będzie uwzględniać wszystkie czynniki określone w pkt B i C.

H.

Rada podkreśla również potrzebę, aby w ramach tej oceny dokonać dokładnej oceny skutków, jakie środki podatkowe powodują dla innych państw członkowskich, m.in. w świetle tego, jak skutecznie dane działania są opodatkowane w całej Unii.

W zakresie, w jakim środki podatkowe są wykorzystywane do wspierania rozwoju gospodarczego poszczególnych regionów, zostanie dokonana ocena, czy środki te są proporcjonalne do zamierzonych celów i ukierunkowane na te cele. Przy ocenie tej szczególna uwaga zostanie zwrócona na szczególne cechy i ograniczenia w przypadku regionów najbardziej oddalonych i małych wysp, bez podważania integralności i spójności unijnego porządku prawnego, w tym rynku wewnętrznego i wspólnych polityk. Ocena taka uwzględniałaby progresywne minimalne wymogi dotyczące znaczącej obecności gospodarczej, określone w pkt B.

Procedura

I.

Rada i Komisja wspólnie powołują grupę, której zadaniem jest ocena środków podatkowych, które mogą wchodzić w zakres niniejszych ram, oraz sprawowanie nadzoru nad udzielaniem informacji na temat tych środków. Rada zwraca się do każdego państwa członkowskiego i Komisji o wyznaczenie przedstawiciela wysokiego szczebla i jego zastępcy do tej grupy, której przewodniczy przedstawiciel państwa członkowskiego. Grupa systematycznie odbywa posiedzenia, a także dokonuje wyboru i przeglądu środków podatkowych do oceny zgodnie z postanowieniami pkt E–G. Grupa systematycznie składa sprawozdania na temat ocenionych środków. Sprawozdania te są przekazywane do rozpatrzenia Radzie i, jeżeli Rada podejmie taką decyzję, publikowane. Dokumenty te powinny być przekazywane Parlamentowi na jego wniosek i ujawniane po zakończeniu procesu oceny.

Egzekwowanie

J.

Państwa członkowskie są uprawnione do wdrożenia środków zaradczych, które ograniczałyby zachęty do unikania opodatkowania, w przypadku gdyby państwo członkowskie nie zdołało znieść w ciągu dwóch lat systemu, który został oceniony jako szkodliwy w kontekście niniejszych ram, a w szczególności:

a)

braku możliwości odliczenia kosztów;

b)

środków związanych z podatkiem u źródła;

c)

ograniczenia zwolnienia kapitałowego;

d)

szczególnych wymagań dotyczących dokumentacji, szczególnie w zakresie cen transferowych.

Zasięg geograficzny

K.

Rada uznaje, że zasady mające na celu zniesienie szkodliwych instrumentów podatkowych należy przyjąć na jak najszerszym obszarze geograficznym. W tym celu państwa członkowskie zobowiązują się do wspierania ich przyjęcia w państwach trzecich; zobowiązują się również do wspierania ich przyjęcia na terytoriach, w odniesieniu do których nie ma zastosowania Traktat. W tym kontekście, w celu ustanowienia unijnego wykazu jurysdykcji niechętnych współpracy, Rada i Komisja powinny opierać się na kryteriach dotyczących przejrzystości podatkowej, sprawiedliwego opodatkowania oraz wdrożenia środków przeciwdziałających BEPS. Kryteria dotyczące sprawiedliwego opodatkowania powinny opierać się na czynnikach określonych w pkt B i C niniejszych ram.

L.

Państwa członkowskie, które mają terytoria zależne lub stowarzyszone lub które mają szczególne obowiązki lub prerogatywy podatkowe w odniesieniu do innych terytoriów, zobowiązują się, w ramach swoich porządków konstytucyjnych, do zapewnienia, by niniejsze zasady były stosowane na tych terytoriach. W tym względzie takie państwa członkowskie dokonują dokładnej oceny sytuacji w postaci sprawozdań dla grupy, o której mowa w pkt H, która ocenia je w ramach opisanej powyżej procedury przeglądu.

Monitorowanie i przegląd

M.

Aby zapewnić równomierne i skuteczne wdrożenie ram, Rada zwraca się do Komisji, by corocznie przekazywała jej sprawozdania z ich wdrażania i ze stosowania podatkowej pomocy państwa. Sprawozdanie powinno być podane do wiadomości publicznej. Rada i państwa członkowskie dokonują przeglądu postanowień ram dwa lata po ich przyjęciu;

27.

z zadowoleniem przyjmuje wymianę poglądów z Lyudmilą Petkovą, przewodniczącą Grupy ds. Kodeksu Postępowania, w dniu 19 kwietnia 2021 r.; zwraca się do przewodniczącej Grupy ds. Kodeksu Postępowania, aby co najmniej raz w roku stawiała się przed Parlamentem na wysłuchaniu publicznym oraz aby przedstawiała Radzie sprawozdanie z postępów;

28.

z zadowoleniem przyjmuje publikację dwuletnich sprawozdań Grupy ds. Kodeksu Postępowania dla Rady; uważa, że należy stworzyć specjalne narzędzie internetowe, by nie polegać wyłącznie na konkluzjach Rady i zdobyć istotne informacje na temat polityki podatkowej na szczeblu UE; docenia wysiłki podjęte w celu publikowania dokumentów i prac związanych z Grupą ds. Kodeksu Postępowania; apeluje o udostępnianie informacji publicznych na przyjaznej dla użytkownika platformie;

29.

wzywa Grupę ds. Kodeksu Postępowania, aby zapraszała posłów do Parlamentu Europejskiego do udziału w dyskusjach Grupy w charakterze obserwatorów; zachęca Grupę ds. Kodeksu Postępowania, aby publicznie transmitowała niektóre swoje posiedzenia, jeżeli nie są wymagane poufne obrady;

o

o o

30.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji oraz rządom i parlamentom państw członkowskich.

(1)  Załącznik I do konkluzji Rady ds. Gospodarczych i Finansowych (Ecofin) z dnia 1 grudnia 1997 r. dotyczących polityki podatkowej – rezolucja Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie z dnia 1 grudnia 1997 r. o kodeksie postępowania w zakresie opodatkowania działalności gospodarczej (Dz.U. C 2 z 6.1.1998, s. 2).

(2)  https://www.consilium.europa.eu/pl/press/press-releases/2016/03/08/ecofin-conclusions-code-conduct-business-taxation/

(3)  https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-6004-2021-INIT/en/pdf

(4)  Dz.U. C 331 z 7.10.2020, s. 3 oraz Dz.U. C 66 z 26.2.2021, s. 40.

(5)  Dz.U. C 162 z 10.5.2019, s. 182.

(6)  Dz.U. C 162 z 10.5.2019, s. 152.

(7)  Dz.U. C 366 z 27.10.2017, s. 51.

(8)  Dz.U. C 101 z 16.3.2018, s. 79.

(9)  Dz.U. C 108 z 26.3.2021, s. 8.

(10)  Dz.U. C 399 z 24.11.2017, s. 74.

(11)  Dz.U. C 369 z 11.10.2018, s. 132.

(12)  Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0022.

(13)  Wspólne działanie Parlamentu Europejskiego (Komisji Gospodarczej i Monetarnej) w następstwie rezolucji z zaleceniami dla Komisji dotyczącymi wprowadzenia przejrzystości, koordynacji i konwergencji do polityki opodatkowania osób prawnych w Unii oraz Parlamentu Europejskiego (Komisji Specjalnej ds. Interpretacji Prawa Podatkowego i Innych Środków o Podobnym Charakterze lub Skutkach (TAXE 1)) w następstwie rezolucji w sprawie interpretacji prawa podatkowego i innych środków o podobnym charakterze lub skutkach przyjętej przez Komisję w dniu 16 marca 2016 r.; działanie Parlamentu Europejskiego (Komisji Specjalnej ds. Interpretacji Prawa Podatkowego i Innych Środków o Podobnym Charakterze lub Skutkach (TAX2)) w następstwie rezolucji w sprawie interpretacji prawa podatkowego i innych środków o podobnym charakterze lub skutkach przyjętej przez Komisję w dniu 16 listopada 2016 r.; działanie Parlamentu Europejskiego (komisji śledczej do zbadania zarzutów naruszenia prawa Unii i niewłaściwego administrowania w jego stosowaniu w odniesieniu do prania pieniędzy, unikania opodatkowania i uchylania się od opodatkowania (PANA)) w następstwie rezolucji nieustawodawczej z dnia 12 grudnia 2017 r. w sprawie projektu zalecenia Parlamentu Europejskiego dla Rady i Komisji w następstwie dochodzenia w sprawie prania pieniędzy, unikania opodatkowania i uchylania się od opodatkowania, przyjętej przez Komisję w kwietniu 2018 r.; oraz działanie Parlamentu Europejskiego (Komisji Specjalnej ds. Przestępstw Finansowych, Uchylania się od Opodatkowania i Unikania Opodatkowania (TAX3)) z dnia 27 sierpnia 2019 r. w następstwie rezolucji w sprawie przestępstw finansowych, uchylania się od opodatkowania i unikania opodatkowania.

(14)  Dokumenty podatkowe, dokument roboczy nr 64 z dnia 31 sierpnia 2016 r., dostępny na stronie internetowej: https://ec.europa.eu/taxation_customs/sites/taxation/files/taxation _paper_64.pdf

(15)  Dokumenty podatkowe, dokument roboczy nr 71, Institute for Advanced Studies w konsorcjum z CPB i DONDENA, 2017. Dostępny na stronie internetowej: https://ec.europa.eu/taxation_customs/sites/taxation/files/taxation_papers_71_atp_.pdf

(16)  Kiendl Krišto I. i Thirion E., An overview of shell companies in the European Union [Przegląd firm przykrywek w Unii Europejskiej], Parlament Europejski, Dyrekcja Generalna ds. Analiz Parlamentarnych, Dział ds. Oceny Ex Post i Dział ds. Europejskiej Wartości Dodanej, 17 października 2018 r., dokument dostępny na stronie internetowej: https://www.europarl.europa.eu/cmsdata/155724/EPRS_STUD_627129_Shell%20companies%20in%20the%20EU.pdf

(17)  https://www.un.org/pga/75/wp-content/uploads/sites/100/2021/02/FACTI _Panel_Report-compressed.pdf

(18)  https://ec.europa.eu/info/law/better-regulation/have-your-say/initiatives/12999-Unikanie-opodatkowania-zwalczanie-wykorzystywania-do-celow-podatkowych-fasadowych-podmiotow-i-porozumien_pl

(19)  Crivelli, E., De Mooij, R., De Vrijer, J.E.J., Hebous, S., Klemm, A., „Taxing Multinationals in Europe”, 2021 (https://www.imf.org/en/Publications/Departmental-Papers-Policy-Papers/Issues/2021/05/25/Taxing-Multinationals-in-Europe-50129)

(20)  Dz.U. L 193 z 19.7.2016, s. 1.

(21)  Dz.U. L 144 z 7.6.2017, s. 1.

(22)  Dz.U. L 157 z 26.6.2003, s. 49.

(23)  Dz.U. L 345 z 29.12.2011, s. 8.

(24)  Dz.U. L 64 z 11.3.2011, s. 1.

(25)  Dz.U. L 332 z 18.12.2015, s. 1.

(26)  Dz.U. L 146 z 3.6.2016, s. 8.

(27)  Dz.U. L 139 z 5.6.2018, s. 1.

(28)  Sprawozdanie roczne w sprawie opodatkowania za rok 2021 r. – przegląd polityki podatkowej w państwach członkowskich UE (https://op.europa.eu/pl/publication-detail/-/publication/db46de2a-b785-11eb-8aca-01aa75ed71a1).

(29)  OECD (2015), „Countering Harmful Tax Practices More Effectively, Taking into Account Transparency and Substance, Action 5” – 2015 Final Report [Skuteczniejsze zwalczanie szkodliwych praktyk podatkowych, biorąc pod uwagę przejrzystość i zamożność, działanie 5], OECD/G20 Base Erosion and Profit Shifting Project, OECD Publishing, Paryż http://dx.doi.org/10.1787/9789264241190-en

(30)  Sprawozdanie MFW „Taxing Multinationals in Europe” [Opodatkowanie przedsiębiorstw wielonarodowych w Europie], 2021 r.: https://www.imf.org/en/Publications/Departmental-Papers-Policy-Papers/Issues/2021/05/25/Taxing-Multinationals-in-Europe-50129

(31)  Dostępne pod adresem: https://op.europa.eu/pl/publication-detail/-/publication /0044caf0-58ff-4be6-bc06-be2af6610870

(32)  Tørsløv, T., Wier, L., i Zucman, G., „The Missing Profits of Nations” [[Brakujące dochody krajowe], dokument roboczy, kwiecień 2020 r., dostępny na stronie https://missingprofits.world/

(33)  MFW, op.cit. 2021 r.

(34)  Samoa Amerykańskie; Anguilla; Dominika; Fidżi; Guam; Palau; Panama; Samoa; Trynidad i Tobago; Wyspy Dziewicze Stanów Zjednoczonych; Vanuatu; Seszele.

(35)  Komisja Europejska, „Annual Report on Taxation 2021” [Sprawozdanie roczne w sprawie opodatkowania za rok 2021].

(36)  https://www.oecd.org/tax/beps/

(37)  Drover R., Ferrett B., Gravino D., Jones E. i Merler S., „Bringing transparency, coordination and convergence to corporate tax policies in the European Union” [Wprowadzenie przejrzystości, koordynacji i konwergencji do polityki opodatkowania osób prawnych w Unii Europejskiej], Parlament Europejski, Dyrekcja Generalna ds. Analiz Parlamentarnych, Dział ds. Europejskiej Wartości Dodanej, 24 listopada 2015 r. Dokument dostępny na stronie internetowej: https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2015/558773/EPRS_STU(2015)558773_EN.pdf

(38)  Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek, zmieniająca dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/43/WE oraz uchylająca dyrektywy Rady 78/660/EWG i 83/349/EWG Tekst mający znaczenie dla EOG (Dz.U. L 182 z 29.6.2013, s. 19).

(39)  COM(2020)0313.

(40)  Projekt OECD/G20 dotyczący erozji bazy podatkowej i przenoszenia zysków, Tax Challenges Arising from Digitalisation – Report on Pillar One Blueprint: Inclusive Framework on BEPS [Wyzwania podatkowe wynikające z cyfryzacji – sprawozdanie na temat planu dotyczącego pierwszego filaru: otwarte ramy w zakresie BEPS], OECD Publishing, Paryż, 2020, s. 12. Dokument dostępny na stronie internetowej: https://www.oecd.org/tax/beps/tax-challenges-arising-from-digitalisation-report-on-pillar-two-blueprint.pdf

(41)  Baert, P., Lange. F., Watson, J., „The Role of Taxes on Investment to Increase Jobs in the EU – An Assessment of Recent Policy Developments in the Field of Corporate Taxes” [Rola podatków od inwestycji w tworzeniu większej liczby miejsc pracy w UE – ocena niedawnych zmian w polityce w zakresie podatków od osób prawnych], maj 2019 r.

(42)  COM(2020)0313.

(43)  https://www.elibrary.imf.org/view/journals/087/2021/012/article-A001-en.xml

(44)  Wymiana poglądów Podkomisji do Spraw Podatkowych (FISC) z Lyudmilą Petkovą, przewodniczącą Grupy ds. Kodeksu Postępowania (19 kwietnia 2021 r.).

(45)  https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-9639-2018-REV-4/en/pdf


24.3.2022   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 132/179


P9_TA(2021)0417

Sytuacja w zakresie praw człowieka w Mjanmie, w tym sytuacja grup religijnych i etnicznych

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 7 października 2021 r. w sprawie sytuacji w zakresie praw człowieka w Mjanmie, w tym sytuacji grup religijnych i etnicznych (2021/2905(RSP))

(2022/C 132/14)

Parlament Europejski,

uwzględniając swoje poprzednie rezolucje w sprawie Mjanmy i w sprawie sytuacji Rohingjów, w szczególności rezolucje z 22 listopada 2012 r. (1), 20 kwietnia 2012 r. (2), 20 maja 2010 r. (3), 25 listopada 2010 r. (4), 7 lipca 2016 r. (5), 15 grudnia 2016 r. (6), 14 września 2017 r. (7), 14 czerwca 2018 r. (8), 13 września 2018 r. (9), 19 września 2019 r. (10) oraz 11 lutego 2021 r. (11),

uwzględniając konkluzje Rady z 22 lutego 2021 r. w sprawie Mjanmy,

uwzględniając oświadczenia wiceprzewodniczącego Komisji / wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa z 23 marca 2021 r. w sprawie eskalacji przemocy w Mjanmie i z 19 kwietnia 2021 r., 30 kwietnia 2021 r., 12 maja 2021 r. i 27 lipca 2021 r. w sprawie sytuacji w Mjanmie,

uwzględniając wydane 30 kwietnia 2021 r. przez wysokiego przedstawiciela w imieniu UE oświadczenie dotyczące wyniku spotkania przywódców ASEAN,

uwzględniając oświadczenia rzecznika Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych z 3 marca 2021 r. w sprawie dalszych naruszeń praw człowieka przez wojsko oraz z 23 maja 2021 r. w sprawie ostatnich wydarzeń w Mjanmie,

uwzględniając decyzję Rady (WPZiB) 2021/1000 z 21 czerwca 2021 r. zmieniająca decyzję 2013/184/WPZiB w sprawie środków ograniczających w związku z sytuacją w Mjanmie/Birmie (12),

uwzględniając decyzję Rady (CFSP) 2021/711 z 29 kwietnia 2021 r. w sprawie środków ograniczających w związku z sytuacją w Mjanmie/Birmie (13),

uwzględniając wytyczne UE dotyczące propagowania i ochrony wolności religii lub przekonań,

uwzględniając art. 34 konstytucji Mjanmy z 2008 r., który uznaje wolność religii lub przekonań i gwarantuje obywatelom „prawo do swobodnego wyznawania i praktykowania religii”,

uwzględniając pięciopunktowe porozumienie Stowarzyszenia Narodów Azji Południowo-Wschodniej z 24 kwietnia 2021 r.,

uwzględniając sprawozdanie sekretarza generalnego ONZ z 31 sierpnia 2021 r. pt. „Situation of human rights of Rohingya Muslims and other minorities in Myanmar” [Sytuacja w zakresie praw człowieka muzułmańskiej mniejszości Rohingja oraz innych mniejszości w Mjanmie],

uwzględniając rezolucję 75/287 Zgromadzenia Ogólnego ONZ z 18 czerwca 2021 r. w sprawie sytuacji w Mjanmie,

uwzględniając sprawozdanie niezależnej międzynarodowej misji wyjaśniającej w sprawie Mjanmy z 22 sierpnia 2019 r. pt. „Sexual and gender-based violence in Myanmar and the gendered impact of its ethnic conflicts” [Przemoc seksualna i przemoc ze względu na płeć w Mjanmie oraz skutki konfliktów etnicznych w aspekcie płci],

uwzględniając raporty specjalnego sprawozdawcy ONZ ds. sytuacji w zakresie praw człowieka w Mjanmie oraz Biura Wysokiego Komisarza NZ ds. Praw Człowieka, a także raporty w ramach mechanizmu nadzorczego Międzynarodowej Organizacji Pracy,

uwzględniając raport Biura Wysokiego Komisarza NZ ds. Praw Człowieka z 16 września 2021 r. w sprawie sytuacji w zakresie praw człowieka w Mjanmie,

uwzględniając oświadczenia Wysokiego Komisarza ONZ ds. Praw Człowieka w sprawie Mjanmy z 23 września 2021 r.,

uwzględniając oświadczenie specjalnego sprawozdawcy ONZ ds. sytuacji w zakresie praw człowieka w Mjanmie Thomasa H. Andrewsa z 22 września 2021 r.,

uwzględniając sprawozdania Rady Praw Człowieka ONZ w sprawie Mjanmy oraz sytuacji w zakresie praw człowieka muzułmańskiej mniejszości Rohingja i innych mniejszości,

uwzględniając raport Niezależnego Mechanizmu Dochodzeniowego dla Mjanmy z 1 lipca 2021 r.,

uwzględniając sprawozdanie końcowe i zalecenia komisji doradczej ds. stanu Arakan (sprawozdanie Annana),

uwzględniając postanowienie Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości z 23 stycznia 2020 r. w sprawie wniosku o wskazanie środków tymczasowych złożonego przez Republikę Gambii w sprawie dotyczącej stosowania Konwencji w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa (Gambia przeciwko Mjanmie),

uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka z 1948 r.,

uwzględniając konwencje genewskie z 1949 r. i protokoły dodatkowe do nich,

uwzględniając Konwencję ONZ w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa z 1948 r.,

uwzględniając art. 144 ust. 5 i art. 132 ust. 4 Regulaminu,

A.

mając na uwadze, że 1 lutego 2021 r. siły zbrojne Mjanmy, znane jako Tatmadaw, z wyraźnym pogwałceniem konstytucji Mjanmy aresztowały prezydenta Win Myinta i radczynię stanu Aung San Suu Kyi, a także najważniejszych członków rządu, w wyniku wojskowego zamachu stanu przejęły kontrolę nad władzą ustawodawczą, sądowniczą i wykonawczą oraz wprowadziły na okres jednego roku stan wyjątkowy; mając na uwadze, że w sierpniu 2021 r. głównodowodzący armii Min Aung Hlaing ogłosił się premierem i oświadczył, że stan wyjątkowy zostanie przedłużony do sierpnia 2023 r.;

B.

mając na uwadze, że specjalny sprawozdawca ONZ ds. sytuacji w zakresie praw człowieka w Mjanmie wskazał w oficjalnym oświadczeniu, że powszechne, systematyczne ataki junty wojskowej na ludność Mjanmy noszą znamiona zbrodni przeciwko ludzkości i zbrodni wojennych na mocy prawa międzynarodowego; mając na uwadze, że specjalny sprawozdawca ONZ jednoznacznie stwierdził, że architekci i sprawcy zamachu stanu i naruszeń powinni zostać pociągnięci do odpowiedzialności;

C.

mając na uwadze, że w maju 2021 r. junta wojskowa podjęła pierwsze kroki w celu rozwiązania partii politycznej Aung San Suu Kyi, która była członkiem rządu do zamachu stanu w lutym 2021 r.;

D.

mając na uwadze, że powołano komitet reprezentujący Pyidaungsu Hluttaw (CRPH) oraz rząd jedności narodowej (NUG), które reprezentują demokratyczne postulaty ludności Mjanmy;

E.

mając na uwadze, że w reakcji na zamach stanu w różnych miastach w Mjanmie odbyły się pokojowe protesty i demonstracje; mając na uwadze, że od 1 lutego 2021 r. bezprawnie aresztowano lub umieszczono w areszcie domowym wielu polityków, urzędników rządowych, przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego, duchownych, pokojowych demonstrantów i pisarzy; mając na uwadze, że według najnowszego raportu Biura Wysokiego Komisarza NZ ds. Praw Człowieka od czasu zamachu stanu śmierć poniosło ponad 1 120 osób, a władze wojskowe aresztowały ponad 8 000 ludzi, w tym setki polityków, działaczy i urzędników służby cywilnej; mając na uwadze, że sądy skazały 312 osób, z czego 26 (w tym dwoje dzieci) na karę śmierci; mając na uwadze, że według doniesień co najmniej 120 osób zmarło w areszcie; mając na uwadze, że od lipca 2021 r. junta zabiła co najmniej 75 dzieci;

F.

mając na uwadze, że jednocześnie wojsko nasiliło represje wobec mediów w Mjanmie – coraz częściej dochodzi do arbitralnych aresztowań dziennikarzy i coraz więcej dziennikarzy jest więzionych i oskarżanych w celu uciszenia mediów i wyeliminowania wolności słowa; mając na uwadze, że junta w coraz większym stopniu korzysta z narzędzi nadzoru i cenzury poprzez ograniczenia dotyczące telekomunikacji i internetu;

G.

mając na uwadze, że tortury są powszechnie stosowane wobec osób przetrzymywanych w areszcie za udział w prodemokratycznych demonstracjach; mając na uwadze, że tortury obejmują bicie, próbne egzekucje z użyciem karabinów, przypalanie papierosami, a także gwałt i groźby gwałtu; mając na uwadze, że stosowanie tortur przez policję było problemem w Mjanmie już wcześniej, jednak obecnie Tatmadaw celowo używa groźby tortur w ramach swoich opresyjnych działań wobec opozycji;

H.

mając na uwadze, że junta coraz częściej ucieka się do zbiorowego karania, w tym do uprowadzania członków rodzin osób, za którymi wydano nakaz aresztowania, ale których policja i siły zbrojne nie są w stanie zlokalizować; mając na uwadze, że zabijano i uprowadzano również dzieci, nawet bardzo małe, prawdopodobnie po to, by zmusić rodziców do oddania się w ręce władz;

I.

mając na uwadze, że mniejszości etniczne praktykują chrześcijaństwo (6,3 %, zwłaszcza Czinowie, Kaczinowie i Karenowie), islam (2,1 %, przede wszystkim Rohingjowie, Malajowie, ludy z Rangunu i inne mniejszości), a także hinduizm (0,5 %, głównie Birmańczycy hinduskiego pochodzenia);

J.

mając na uwadze, że w Mjanmie dochodzi do naruszeń wolności religii lub przekonań oraz innych praw człowieka mniejszości religijnych i etnicznych;

K.

mając na uwadze, że kościoły są ostrzeliwane i atakowane, a księża i pastorzy są osadzani w aresztach; mając na uwadze, że oddziały wojskowe rozbijają również obozy na terenach kościołów, co jeszcze bardziej osłabia rolę kościołów jako azylu dla osób potrzebujących;

L.

mając na uwadze, że w Mjanmie żyje wiele grup etnicznych; mając na uwadze, że konflikty wewnętrzne doprowadziły w ostatnich dziesięcioleciach do tragicznej śmierci tysięcy osób;

M.

mając na uwadze, że ustawa o obywatelstwie Mjanmy uznaje Rohingjów za „cudzoziemców” lub „zagranicznych rezydentów”, w związku z czym pozbawia ich obywatelstwa, co jeszcze potęguje ich trudną sytuację; mając na uwadze, że pomimo licznych apeli społeczności międzynarodowej prześladowania mniejszości Rohingja nie zakończyły się;

N.

mając na uwadze, że około 600 000 Rohingjów, którzy pozostają w stanie Arakan, jest obiektem dyskryminacyjnych praktyk i strategii politycznych, ich prawa podstawowe są systematycznie łamane, dochodzi do ich arbitralnych aresztowań, przetrzymuje się ich w przeludnionych obozach, a ich dostęp do edukacji i opieki zdrowotnej jest poważnie ograniczony; mając na uwadze, że opresyjne warunki narzucone Rohingjom noszą znamiona zbrodni przeciwko ludzkości;

O.

mając na uwadze, że Rohingjowie i inne mniejszości etniczne, w szczególności kobiety i dziewczęta, nadal są narażone na poważne ryzyko przemocy seksualnej, zwłaszcza w kontekście przedłużającego się konfliktu między Tatmadawem a Armią Arakańską;

P.

mając na uwadze, że kryzys humanitarny w Mjanmie jest coraz poważniejszy – tylko w tym roku ponad 210 000 osób zostało wewnętrznie przesiedlonych, trzy miliony osób potrzebuje pomocy humanitarnej (liczba ta potroiła się w ciągu ostatnich ośmiu miesięcy), a połowa ludności, około 20 mln osób, żyje poniżej granicy ubóstwa;

Q.

mając na uwadze, że sekretarz generalny ONZ ostrzegł, że „ryzyko konfliktu zbrojnego na dużą skalę wymaga kolektywnego podejścia, aby zapobiec wielowymiarowej katastrofie w sercu Azji Południowo-Wschodniej i poza nią”;

R.

mając na uwadze, że według szacunków Światowego Programu Żywnościowego 6,2 mln osób w Mjanmie jest zagrożonych brakiem bezpieczeństwa żywnościowego i głodem, podczas gdy przed wojskowym zamachem stanu osób takich było 2,8 mln;

S.

mając na uwadze, że sytuację humanitarną w Mjanmie pogorszył również kryzys związany z COVID-19; mając na uwadze, że do wzrostu liczby zakażeń COVID-19 przyczyniły się również arbitralne masowe zatrzymania protestujących, zatłoczone więzienia oraz ogólne zaniedbywanie stanu zdrowia więźniów;

T.

mając na uwadze, że wojsko wykorzystało środki służące walce z COVID-19 do tego, by rozprawić się z działaczami prodemokratycznymi, obrońcami praw człowieka i dziennikarzami; mając na uwadze, że prawo do zdrowia jest podważane; mając na uwadze, że junta zamknęła szpitale i podjęła działania przeciwko pracownikom służby zdrowia, co doprowadziło do załamania systemu opieki zdrowotnej w sytuacji gwałtownego wzrostu zakażeń COVID-19 w całym kraju; mając na uwadze, że wojsko zniszczyło środki medyczne i sprzęt medyczny oraz okupuje dziesiątki placówek medycznych, co zmusiło ludność Mjanmy do trzymania się z dala od tych placówek ze strachu przez aresztowaniem lub zastrzeleniem;

U.

mając na uwadze, że Tatmadaw i jego generałowie bezprawnie pozyskują fundusze poprzez nielegalną sprzedaż drewna, kamieni szlachetnych, gazu i ropy naftowej oraz spotykają się z powszechnymi zarzutami o korupcję;

V.

mając na uwadze, że według ONZ plan pomocy humanitarnej ONZ dla Mjanmy z 2021 r. otrzymał do tej pory jedynie 46 % wnioskowanych funduszy, a działania humanitarne cierpią z powodu poważnego niedoboru środków finansowych;

1.

zdecydowanie potępia zamach stanu przeprowadzony 1 lutego 2021 r. przez Tatmadaw pod dowództwem Min Aung Hlainga; wzywa Tatmadaw do pełnego poszanowania wyników demokratycznych wyborów z listopada 2020 r. oraz do natychmiastowego przywrócenia rządu cywilnego, odwołania stanu wyjątkowego, położenia kresu przemocy wobec pokojowych demonstrantów, poszanowania prawa do wolności słowa i zrzeszania się oraz umożliwienia wszystkim wybranym parlamentarzystom sprawowania mandatu; wzywa wojsko Mjanmy do uwolnienia wszystkich więźniów politycznych, do zniesienia ograniczeń wolności słowa, zgromadzeń i zrzeszania się oraz do poszanowania wolności religii lub przekonań;

2.

wzywa do natychmiastowego i bezwarunkowego uwolnienia prezydenta Win Myinta, radczyni stanu Aung San Suu Kyi oraz wszystkich innych osób, które zostały bezpodstawnie aresztowane; uważa uwolnienie wszystkich przywódców i więźniów politycznych za pierwszy krok w kierunku pokojowego rozwiązania kryzysu i przywrócenia prawowitych władz;

3.

popiera obywateli Mjanmy w walce o demokrację, wolność i prawa człowieka;

4.

potępia powszechne brutalne reakcje Tatmadawu na wszelkiego rodzaju protesty oraz poważne naruszenia praw człowieka, których dopuścił się i nadal się dopuszcza wobec ludności Mjanmy, w tym mniejszości etnicznych i religijnych, i które noszą znamiona zbrodni przeciwko ludzkości; wyraża głębokie zaniepokojenie częstymi atakami na kościoły, meczety, szkoły i placówki medyczne oraz aresztowaniami przywódców religijnych;

5.

popiera CRPH i rząd jedności narodowej jako jedynych uprawnionych przedstawicieli demokratycznych postulatów ludności Mjanmy oraz wzywa Stowarzyszenie Narodów Azji Południowo-Wschodniej (ASEAN) i społeczność międzynarodową, aby włączyły je do rzeczywistego i pluralistycznego dialogu politycznego i do działań mających na celu pokojowe rozwiązanie kryzysu z poszanowaniem zasad praworządności;

6.

apeluje o niezwłoczne zapewnienie Międzynarodowemu Komitetowi Czerwonego Krzyża dostępu do zatrzymanych i więzień, zgodnie z konwencjami genewskimi; wzywa siły wojskowe i policyjne do przekazania rodzinom wszystkich osób zatrzymanych w związku z operacjami sił bezpieczeństwa w całej Mjanmie przed zamachem stanu z 1 lutego 2021 r. i w jego następstwie pełnych informacji o ich losie i miejscu pobytu;

7.

przypomina o wieloetnicznym charakterze Mjanmy; wzywa Tatmadaw do pełnego poszanowania niezbywalnych praw każdej grupy etnicznej; wzywa do przeprowadzenia natychmiastowego, wnikliwego, niezależnego i przejrzystego dochodzenia w sprawie zbrodni popełnionych przez wojsko oraz do postawienia sprawców przed sądem;

8.

jest zbulwersowany zbrodniami, jakich Tatmadaw dopuszcza się na grupach etnicznych i religijnych w Mjanmie; zdecydowanie potępia ataki przeprowadzone przez armię w stanach Karen, Kaja, Kaczin, Szan i Czin, które spowodowały masowe przesiedlenia, ofiary śmiertelne wśród cywilów, w tym dzieci, zniszczenie budynków sakralnych oraz inne naruszenia praw człowieka i prawa humanitarnego;

9.

potępia prześladowania chrześcijan w Mjanmie; wzywa Tatmadaw do zaprzestania zabijania i aresztowania chrześcijan oraz ostrzeliwania i atakowania kościołów; podkreśla, że społeczność międzynarodowa wyraziła głębokie zaniepokojenie brutalnymi atakami na wspólnoty chrześcijańskie w Mjanmie;

10.

ponownie potępia łamanie praw człowieka oraz systematyczne i powszechne ataki na ludność Rohingja; podkreśla, że UE będzie nadal dokładnie monitorować działania przywódców wojskowych wobec mniejszości, w szczególności Rohingjów; ponawia apel do władz Mjanmy o zapewnienie warunków i gwarancji umożliwiających Rohingjom, którzy sobie tego życzą, bezpieczny, dobrowolny, godny i trwały powrót do ojczyzny pod nadzorem ONZ;

11.

zdecydowanie potępia trwającą dyskryminację mniejszości etnicznych w Mjanmie, których swoboda przemieszczania się jest poważnie ograniczona i które są pozbawione podstawowych usług;

12.

potępia każdy przypadek przemocy ze strony junty wobec obywateli, a także inne formy prześladowań, zwłaszcza obrońców praw człowieka, działaczy społeczeństwa obywatelskiego i dziennikarzy; wzywa juntę do zniesienia wszystkich ograniczeń dotyczących telekomunikacji i internetu, w tym stron internetowych niezależnych mediów i platform mediów społecznościowych;

13.

wzywa do natychmiastowego zaprzestania przemocy wobec pracowników i związków zawodowych oraz do ochrony praw związków zawodowych i ich członków, w tym prawa do swobodnego działania;

14.

wzywa do natychmiastowego zapewnienia dostępu pomocy humanitarnej do społeczności znajdujących się w trudnej sytuacji, w tym kobiet, dzieci i mniejszości etnicznych, a także do wzmocnienia pozycji organizacji społeczeństwa obywatelskiego i organizacji społeczności etnicznych w celu zapewnienia, by pomoc humanitarna docierała skutecznie do potrzebujących; zwraca się do Komisji o przekierowanie i zwiększenie pomocy humanitarnej, w tym wsparcia w zakresie opieki zdrowotnej, za pośrednictwem kanałów transgranicznych, lokalnych sieci humanitarnych, usługodawców etnicznych oraz organizacji społeczności lokalnych i społeczeństwa obywatelskiego; zwraca się do Komisji, aby przeanalizowała, jak najlepiej realizować projekty rozwojowe na rzecz tych grup i odpowiednio kierować pomoc rozwojową;

15.

z głębokim zaniepokojeniem zauważa, że trzeci fala COVID-19 w Mjanmie pogłębiła kryzys humanitarny, a szczególnie niepokojący poziom rozprzestrzeniania się wirusa występuje wśród najbardziej zmarginalizowanych społeczności, w tym w przeludnionych więzieniach, w których panują złe warunki sanitarne; wzywa juntę do przywrócenia strategii zapobiegania rozprzestrzenianiu się wirusa i systemu ustalania kontaktów zakaźnych oraz do zapewnienia obywatelom dostępu do opieki zdrowotnej i szczepionek; zwraca się do Komisji o zwiększenie wsparcia w tym zakresie, np. przez dostarczanie szczepionek przeciwko COVID-19, oraz o zagwarantowanie, że będzie ono docierało do obywateli;

16.

jest zbulwersowany atakami, nękaniem, aresztowaniami i torturowaniem pracowników służby zdrowia, zwłaszcza podczas trwającego kryzysu zdrowotnego związanego z COVID-19; wzywa juntę do zagwarantowania wszystkim pracownikom służby zdrowia bezpieczeństwa i ochrony oraz do natychmiastowego zaprzestania nękania i atakowania tych osób; podkreśla, że odpowiedzialność za zagwarantowanie pełnego dostępu do opieki zdrowotnej spoczywa na władzach Mjanmy;

17.

potępia ataki władz wojskowych na pracowników i placówki służby zdrowia oraz reakcję tych władz na pandemię COVID-19; podkreśla, że zdrowie oraz dostęp do opieki zdrowotnej i szczepień to powszechne prawa człowieka;

18.

wzywa siły zbrojne Mjanmy, aby przestały odmawiać ludności prawa do ochrony przed COVID-19 i odpowiedniego leczenia w przypadku zakażenia, gdyż takie działanie może spowodować śmierć wielu osób;

19.

wzywa rządy sąsiednich krajów do zadbania o to, by ich władze nie utrudniały nikomu przekraczania granicy w poszukiwaniu schronienia; wzywa te rządy do zapewnienia organizacjom pomocowym i lokalnym organizacjom społeczeństwa obywatelskiego dostępu do obszarów, na których znajdują się osoby wewnętrznie przesiedlone wzdłuż granic z Mjanmą;

20.

potwierdza zdecydowane poparcie dla społeczeństwa obywatelskiego i obrońców demokracji w Mjanmie oraz wzywa UE i jej instytucje do kontynuowania wysiłków na rzecz rozwoju społeczeństwa obywatelskiego pomimo obecnych i mogących nadal występować ograniczeń nałożonych przez obecny rząd wojskowy;

21.

wzywa ASEAN i jego członków, a zwłaszcza specjalnego wysłannika do Mjanmy, do bardziej aktywnego wykorzystywania swojej szczególnej roli w tym kraju, do współpracy ze specjalnym wysłannikiem ONZ, do współpracy ze wszystkimi zaangażowanymi stronami, zwłaszcza z rządem jedności narodowej, przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego, w szczególności kobiet i grup etnicznych, aby promować, jako plan minimum, skuteczne i konstruktywne wdrożenie pięciopunktowego porozumienia z myślą o trwałym i demokratycznym rozwiązaniu obecnego kryzysu w najbliższej przyszłości;

22.

apeluje również do Chin i Rosji, aby aktywnie angażowały się w dyplomację międzynarodową i wywiązywały z obowiązków spoczywających na nich jako na stałych członkach Rady Bezpieczeństwa ONZ; oczekuje, że będą konstruktywnie uczestniczyć w kontrolowaniu sytuacji w Mjanmie;

23.

wzywa Mjanmę do współpracy w międzynarodowych wysiłkach na rzecz rozliczenia sprawców, w tym przez umożliwienie w końcu przedstawicielom Niezależnego Mechanizmu Dochodzeniowego dla Mjanmy wjazdu do kraju; wzywa UE, jej państwa członkowskie i społeczność międzynarodową do zagwarantowania temu mechanizmowi wystarczającego wsparcia, również finansowego, w wykonywaniu mandatu; przypomina, że Mjanma jest zobowiązana do przestrzegania postanowienia Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie środków tymczasowych;

24.

z zadowoleniem przyjmuje sankcje, jakie Rada nałożyła niedawno na członków Tatmadawu i ich firmy, oraz wzywa Radę do dalszego nakładania ukierunkowanych i surowych sankcji w celu odcięcia junty od źródeł dochodu, i do jednoczesnego zapewnienia, by sankcje te nie szkodziły ludności Mjanmy; jest zdania, że społeczność międzynarodowa musi nadal podejmować dodatkowe działania przeciwko wojsku i jego przywódcom oraz obciążać ich kosztami tak długo, aż zmienią kurs i zapewnią powrót do demokracji; podkreśla, że wszystkie państwa członkowskie UE powinny zaostrzyć i egzekwować sankcje nałożone na każde państwowe przedsiębiorstwo z Mjanmy, zwłaszcza w przemyśle drzewnym i kamieni szlachetnych; wzywa Komisję do dopilnowania, aby kary krajowe nakładane na państwa członkowskie i państwa stowarzyszone za naruszanie sankcji UE były skuteczne; podkreśla, że wymagałoby to zamrożenia aktywów i zakazania międzynarodowych transferów finansowych dwóch banków państwowych, tj. Myanmar Foreign Trade Bank i Myanmar Investment and Commercial Bank, za pośrednictwem których gromadzone są wszystkie waluty obce, a także objęcia sankcjami państwowego dostawcy ropy naftowej i gazu, który jest dla junty największym źródłem obcej waluty;

25.

wzywa Radę do dalszego nakładania ukierunkowanych sankcji na osoby odpowiedzialne za zamach stanu z lutego 2021 r. oraz do rozważenia innych możliwych środków; apeluje do Rady, aby w wykazie osób fizycznych i prawnych, podmiotów i organów objętych środkami ograniczającymi ujęła całą Państwową Radę Administracyjną, a nie jej poszczególnych członków;

26.

ponownie wzywa przedsiębiorstwa z siedzibą w UE, które prowadzą działalność lub uczestniczą w łańcuchach dostaw w Mjanmie, do większego zaangażowania na rzecz praw człowieka oraz do dopilnowania, by nie miały powiązań z siłami bezpieczeństwa Mjanmy, ich poszczególnymi członkami lub podmiotami będącymi ich własnością bądź przez nie kontrolowanymi oraz by nie przyczyniały się bezpośrednio ani pośrednio do ograniczania demokracji i praw człowieka przez juntę; wzywa przedsiębiorstwa z siedzibą w UE, by publicznie ujawniały wnioski, do jakich dochodzą, i stale dążyły do poprawy warunków pracy i norm środowiskowych w swoich jednostkach w Mjanmie;

27.

ponawia apel o dalsze stosowanie ukierunkowanych sankcji wobec osób odpowiedzialnych za akty okrucieństwa wobec Rohingjów;

28.

ponawia apel do Komisji o szybkie wszczęcie dochodzenia w sprawie preferencji handlowych, z których korzysta Mjanma, a zwłaszcza przedsiębiorstwa członków armii, w określonych sektorach oraz o należyte informowanie Parlamentu o krokach, jakie należy poczynić; przyznaje, że od czasu przywrócenia Mjanmy do systemu „wszystko oprócz broni” w 2013 r. nastąpiła poprawa, na przykład w tworzeniu miejsc pracy w przemyśle konfekcyjnym, które przyniosło korzyści szczególnie kobietom; podkreśla jednak, że proces wzmocnionego zaangażowania zainicjowano już w 2018 r., kiedy to skupiono się na przestrzeganiu międzynarodowych konwencji dotyczących praw człowieka i praw pracowniczych, a zamach stanu zniweczył postępy osiągnięte w czasie demokratyzacji, co stawia pod znakiem zapytania warunki przyznania preferencji w ramach systemu „wszystko oprócz broni”;

29.

wzywa delegaturę UE w Mjanmie i ambasady państw członkowskich do ścisłego monitorowania sytuacji w zakresie praw człowieka i zdrowia w Mjanmie, a także spraw przywódców politycznych i innych osób zatrzymanych i nadal przebywających w więzieniu;

30.

wzywa państwa członkowskie i kraje stowarzyszone do utrzymania embarga na bezpośrednie i pośrednie dostawy, sprzedaż i transfer, w tym tranzyt, transport i pośrednictwo, wszelkiej broni, amunicji oraz innego sprzętu i systemów wojskowych, sprzętu i systemów związanych z bezpieczeństwem i nadzorem, a także do zapewniania szkoleń i utrzymania oraz innej pomocy wojskowej i pomocy związanej z bezpieczeństwem; podkreśla potrzebę dalszego zbadania tej sprawy przez Międzynarodowy Trybunał Karny;

31.

ostrzega przed ryzykiem jeszcze większego kryzysu humanitarnego w wyniku eskalacji przemocy i poważnej zapaści gospodarczej, ubóstwa i dużej liczby wysiedleńców; wzywa UE, państwa członkowskie i społeczność międzynarodową, aby niezwłocznie wypełniły swoje zobowiązania finansowe w odniesieniu do planu pomocy humanitarnej ONZ dla Mjanmy na 2021 r.;

32.

wzywa wiceprzewodniczącego Komisji / wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa oraz państwa członkowskie do zdecydowanego działania w sprawie sytuacji w Mjanmie oraz apeluje do wiceprzewodniczącego Komisji / wysokiego przedstawiciela, aby regularnie informował Parlament, zwłaszcza Komisję Spraw Zagranicznych, m.in. o sytuacji grup religijnych i etnicznych, aby zapewnić odpowiedni dialog parlamentarny o tej ważnej i niepokojącej sytuacji;

33.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji prawowitemu prezydentowi i rządowi jedności narodowej Mjanmy, komitetowi reprezentującemu Pyidaungsu Hluttaw, radczyni stanu, Tatmadawowi, wiceprzewodniczącemu Komisji / wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, Komisji, rządom i parlamentom państw członkowskich UE, rządom i parlamentom Stanów Zjednoczonych, Bangladeszu, Zjednoczonego Królestwa, Japonii, Indii, Australii, Kanady, państwom członkowskim ASEAN, rządom i parlamentom Rosji i Chin, sekretarzowi generalnemu Organizacji Narodów Zjednoczonych, sekretarzowi generalnemu ASEAN, Komisji Międzyrządowej ASEAN ds. Praw Człowieka, specjalnemu sprawozdawcy ONZ ds. sytuacji w zakresie praw człowieka w Mjanmie, Wysokiemu Komisarzowi Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców oraz Radzie Praw Człowieka ONZ.

(1)  Dz.U. C 419 z 16.12.2015, s. 189.

(2)  Dz.U. C 258 E z 7.9.2013, s. 79.

(3)  Dz.U. C 161 E z 31.5.2011, s. 154.

(4)  Dz.U. C 99 E z 3.4.2012, s. 120.

(5)  Dz.U. C 101 z 16.3.2018, s. 134.

(6)  Dz.U. C 238 z 6.7.2018, s. 112.

(7)  Dz.U. C 337 z 20.9.2018, s. 109.

(8)  Dz.U. C 28 z 27.1.2020, s. 80.

(9)  Dz.U. C 433 z 23.12.2019, s. 124.

(10)  Dz.U. C 171 z 6.5.2021, s. 12.

(11)  Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0054.

(12)  Dz.U. L 219 I z 21.6.2021, s. 57.

(13)  Dz.U. L 147 z 30.4.2021, s. 17.


24.3.2022   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 132/186


P9_TA(2021)0418

Sprawa Paula Rusesabaginy w Rwandzie

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 7 października 2021 r. w sprawie Paula Rusesabaginy w Rwandzie (2021/2906(RSP))

(2022/C 132/15)

Parlament Europejski,

uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje w sprawie Rwandy, a w szczególności rezolucję z 11 lutego 2021 r. w sprawie Rwandy: sprawa Paula Rusesabaginy (1),

uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka,

uwzględniając Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych, ratyfikowany przez Rwandę w 1975 r.,

uwzględniając Afrykańską kartę praw człowieka i ludów,

uwzględniając zasady i wytyczne dotyczące prawa do rzetelnego procesu sądowego i pomocy prawnej w Afryce,

uwzględniając Konwencję ONZ w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania,

uwzględniając przyjęte przez ONZ Wzorcowe reguły minimalne postępowania z więźniami (Reguły Nelsona Mandeli) w formie zmienionej z 2015 r.,

uwzględniając deklarację z Kampali w sprawie warunków panujących w więzieniach w Afryce,

uwzględniając sprawozdanie grupy roboczej Rady Praw Człowieka ONZ ds. powszechnego okresowego przeglądu praw człowieka z 25 marca 2021 r. w sprawie Rwandy,

uwzględniając oświadczenia społeczności międzynarodowej – w tym rządu belgijskiego, Departamentu Stanu USA i rządu brytyjskiego – potępiające nieprawidłowości i krytykujące brak sprawiedliwego procesu;

uwzględniając oświadczenia wydane przez Federację Adwokatur Europejskich, Ośrodek Praw Człowieka Stowarzyszenia Adwokatur Amerykańskich i szereg uznanych organizacji broniących praw człowieka,

uwzględniając umowę z Kotonu,

uwzględniając konstytucję Rwandy,

uwzględniając instrumenty ONZ oraz Afrykańskiej Komisji Praw Człowieka i Ludów,

uwzględniając Konwencję wiedeńską o stosunkach konsularnych z 1963 r.,

uwzględniając art. 144 ust. 5 oraz art. 132 ust. 4 Regulaminu,

A.

mając na uwadze, że 29 września 2021 r. Paul Rusesabagina – obrońca praw człowieka, obywatel Belgii i mieszkaniec USA – został skazany na 25 lat więzienia przez Izbę ds. Przestępczości Międzynarodowej i Transgranicznej Sądu Najwyższego Rwandy, po tym jak 31 sierpnia 2020 r. aresztowano go w Kigali; mając na uwadze, że Paulowi Rusesabaginie postawiono dziewięć zarzutów związanych z terroryzmem i pociągnięto go do odpowiedzialności karnej za działania przypisywane rwandyjskiemu Ruchowi na rzecz Przemian Demokratycznych / Frontowi Wyzwolenia Narodowego (MRCD-FLN) – koalicji opozycyjnych partii politycznych i jej skrzydłu zbrojnemu;

B.

mając na uwadze, że aresztowanie Paula Rusesabaginy w sierpniu 2020 r. odbyło się arbitralnie i pod fałszywymi zarzutami oraz obejmowało bezprawne przekazanie go do Rwandy, wymuszone zaginięcie i zatrzymanie bez prawa kontaktu; mając na uwadze, że nie wydano nakazu jego aresztowania, czego wymaga art. 37 rwandyjskiego kodeksu postępowania karnego z 2019 r., i nie poinformowano o zarzutach do chwili wydania wyroku skazującego, z naruszeniem art. 68 rwandyjskiego kodeksu postępowania karnego; mając na uwadze, że Paul Rusesabagina wielokrotnie oświadczał publicznie, że nie może powrócić do swojego kraju z obawy przed odwetem;

C.

mając na uwadze, że minister sprawiedliwości Rwandy Johnston Busingye przyznał, że rząd, którego jest członkiem, odegrał rolę w wymuszonym zaginięciu i przekazaniu Paula Rusesabaginy (w sierpniu 2020 r.), w opłaceniu lotu, który posłużył do transportu, i w naruszeniu prawa Paula Rusesabaginy do sprawiedliwego procesu; mając na uwadze, że 10 marca 2021 r. sąd orzekł, że przekazanie Paula Rusesabaginy było zgodne z prawem i że nie został on uprowadzony;

D.

mając na uwadze, że w chwili wydawania wyroku poinformowano o nowym materiale dowodowym, który nie był wcześniej rozpatrywany przez sąd ani dostępny w trakcie procesu sądowego i który wiąże się z zarzutem, że Paul Rusesabagina pozyskiwał środki finansowe dla zbrojnej grupy FLN; mając na uwadze, że niektóre z przytoczonych dowodów pochodzą z zeznań, które według Paula Rusesabaginy zostały złożone pod przymusem i bez kontaktu z adwokatem;

E.

mając na uwadze, że zespół obrońców początkowo reprezentujący Paula Rusesabaginę nie był przez niego wybrany, a wybranym przez niego obrońcom, do których ostatecznie uzyskał dostęp w kwietniu 2021 r., uniemożliwiono spotkanie z nim, co jest sprzeczne z art. 68 rwandyjskiego kodeksu postępowania karnego;

F.

mając na uwadze, że według doniesień poważne zaniepokojenie budził stan zdrowia Paula Rusesabaginy podczas pobytu w areszcie, gdyż wcześniej przebył on chorobę nowotworową i cierpi na zaburzenia układu krążenia; mając na uwadze, że według jego prawników dwukrotnie nie mógł stawić się na badaniach kontrolnych związanych z chorobą nowotworową, a władze więzienne odmówiły mu dostępu do leków przepisywanych przez belgijskiego lekarza, powodując udrękę psychiczną i fizyczną z naruszeniem art. 12 i 14 konstytucji Rwandy, których przedmiotem są prawo do życia, prawo do integralności cielesnej oraz ochrona przed nieludzkim lub poniżającym traktowaniem;

G.

mając na uwadze, że we wrześniu 2020 r. władze rwandyjskie nie poinformowały władz belgijskich o aresztowaniu Paula Rusesabaginy, czego wymaga zasada zapisana w prawie międzynarodowym dotycząca pomocy konsularnej; mając na uwadze, że Rwandyjska Służba Więzienna (RCS) uzyskała dostęp do wiadomości i dokumentów prawnych, które przesyłali sobie Paul Rusesabagina i jego prawnicy; mając na uwadze, że belgijska minister spraw zagranicznych skierowała do swojego rwandyjskiego odpowiednika szereg not werbalnych, zwracając się o poszanowanie praw Paula Rusesabaginy, jednak rząd rwandyjski odrzucił każde z tych żądań;

H.

mając na uwadze, że według doniesień z lipca 2021 r. władze rwandyjskie wykorzystują oprogramowanie szpiegowskie Pegasus stworzone przez NSO Group, którego potencjalnym celem jest ponad 3500 działaczy, dziennikarzy i polityków; mając na uwadze, że analiza kryminalistyczna wykazała, że oprogramowanie szpiegowskie zainstalowano również w telefonie Carine Kanimby – córki Paula Rusesabaginy; mając na uwadze, że władze rwandyjskie temu zaprzeczyły;

I.

mając na uwadze, że Rwanda jest sygnatariuszem umowy z Kotonu, która stanowi, że przestrzeganie praw człowieka jest zasadniczym elementem współpracy między UE a Organizacją Państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku; mając na uwadze, że wzmocnienie praworządności i praw człowieka to główne obszary priorytetowe programów UE na rzecz Rwandy;

J.

mając na uwadze, że drugie posiedzenie ministerialne Unii Afrykańskiej i UE odbędzie się w Kigali 25 i 26 października 2021 r.;

1.

przypomina rządowi Rwandy, że ma on obowiązek zagwarantować prawa podstawowe, w tym dostęp do wymiaru sprawiedliwości i prawo do sprawiedliwego procesu, zgodnie z Afrykańską kartą praw człowieka i ludów oraz innymi międzynarodowymi i regionalnymi instrumentami dotyczącymi praw człowieka, w tym umową z Kotonu, w szczególności jej art. 8 i 96;

2.

podkreśla, że Rwanda musi zagwarantować niezawisłość wymiaru sprawiedliwości i chronić ją w konstytucji i ustawodawstwie, gdyż wszystkie instytucje rządowe i inne mają obowiązek respektować zasadę niezawisłości wymiaru sprawiedliwości i jej przestrzegać;

3.

przypomina, że każda ekstradycja podejrzanego do innego kraju powinna odbywać się wyłącznie w drodze niezależnego nadzorowanego postępowania ekstradycyjnego, aby zagwarantować legalność wniosku o ekstradycję i upewnić się, że prawo podejrzanego do sprawiedliwego procesu jest w pełni zagwarantowane w państwie żądającym ekstradycji;

4.

dlatego zdecydowanie potępia nielegalne aresztowanie, przetrzymywanie i skazanie Paula Rusesabaginy z naruszeniem prawa międzynarodowego i rwandyjskiego; uważa sprawę Paula Rusesabaginy za przykład łamania praw człowieka w Rwandzie i kwestionuje rzetelność wyroku, gdyż według doniesień nie zagwarantowano sprawiedliwego procesu zgodnego z najlepszymi praktykami międzynarodowymi, jeśli chodzi o reprezentację, prawo do bycia wysłuchanym i domniemanie niewinności;

5.

wzywa do natychmiastowego uwolnienia Paula Rusesabaginy ze względów humanitarnych i do jego repatriacji, niezależnie od jego winy czy niewinności; domaga się, aby Delegatura UE w Rwandzie i przedstawicielstwa dyplomatyczne państw członkowskich zdecydowanie komunikowały to żądanie w kontaktach z władzami rwandyjskimi;

6.

wzywa rząd rwandyjski, aby bez względu na okoliczności zagwarantował Paulowi Rusesabaginie integralność cielesną i dobrostan psychiczny oraz umożliwił mu przyjmowanie niezbędnych leków; podkreśla, że rząd rwandyjski musi respektować prawo rządu belgijskiego do udzielenia Paulowi Rusesabaginie pomocy konsularnej w celu zapewnienia mu opieki zdrowotnej i należytego dostępu do obrony;

7.

ubolewa nad ogólną sytuacją praw człowieka w Rwandzie, a w szczególności nad prześladowaniami, których celem są osoby wyrażające sprzeciw; potępia procesy motywowane politycznie i ściganie przeciwników politycznych; wzywa władze rwandyjskie, aby zapewniły podział władzy, w szczególności niezawisłość wymiaru sprawiedliwości;

8.

wzywa Europejską Służbę Działań Zewnętrznych, Komisję i Specjalnego Przedstawiciela UE ds. Praw Człowieka do intensyfikacji dialogu dotyczącego praw człowieka z Rwandą na najwyższym szczeblu w ramach art. 8 umowy z Kotonu, aby zagwarantować spójność z zobowiązaniami dwustronnymi i międzynarodowymi; podkreśla, że w kontekście międzynarodowych prac w zakresie rozwoju prowadzonych w Rwandzie należy nadać większy priorytet prawom człowieka, praworządności oraz przejrzystemu i odpowiedzialnemu sprawowaniu rządów;

9.

zwraca się do Komisji o krytyczny przegląd wsparcia UE dla rządu i instytucji państwowych Rwandy w celu zadbania, aby w pełni służyło ono prawom człowieka i nie wpływało negatywnie na wolność wypowiedzi i zrzeszania się, pluralizm polityczny, poszanowanie praworządności i niezależne społeczeństwo obywatelskie;

10.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącemu Komisji / wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, Specjalnemu Przedstawicielowi UE ds. Praw Człowieka, prezydentowi Republiki Rwandy, przewodniczącemu parlamentu Rwandy oraz Unii Afrykańskiej i jej instytucjom.

(1)  Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0055.


24.3.2022   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 132/189


P9_TA(2021)0419

Prawo stanowe dotyczące aborcji w Teksasie (Stany Zjednoczone)

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 7 października 2021 r. w sprawie antyaborcyjnego prawa stanowego w Teksasie (Stany Zjednoczone) (2021/2910(RSP))

(2022/C 132/16)

Parlament Europejski,

uwzględniając wspólny komunikat Komisji i Wysokiego Przedstawiciela Unii do spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa z dnia 25 listopada 2020 r. pt. „Trzeci unijny plan działania w sprawie równości płci (GAP III) – Ambitny program na rzecz równouprawnienia płci i wzmocnienia pozycji kobiet w działaniach zewnętrznych UE” (JOIN(2020)0017),

uwzględniając wytyczne WHO pt. „Safe abortion: technical and policy guidance for health systems” [Bezpieczna aborcja – wytyczne techniczne i polityczne dla systemów ochrony zdrowia],

uwzględniając Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych z 1966 r.,

uwzględniając Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych z 1966 r.,

uwzględniając Konwencję w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW) z 1979 r.,

uwzględniając Konwencję Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej („konwencja stambulska”),

uwzględniając Konwencję o prawach dziecka z 1989 r.,

uwzględniając Konwencję w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania z 1984 r.,

uwzględniając Konwencję o prawach osób niepełnosprawnych z 2006 r.,

uwzględniając oświadczenie Biura Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka z dnia 14 września 2021 r. pt. „Eksperci ONZ potępiają kolejne zakusy na prawo do bezpiecznej aborcji i współudział Sądu Najwyższego”,

uwzględniając art. 2 i 3 Traktatu o Unii Europejskiej,

uwzględniając cele zrównoważonego rozwoju ONZ uzgodnione w 2015 r., a w szczególności cele 3 i 5 dotyczące, odpowiednio, zdrowia i równouprawnienia płci,

uwzględniając Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej (zwaną dalej Kartą),

uwzględniając Międzynarodową Konferencję na temat Ludności i Rozwoju (ICPD), która odbyła się w Kairze w 1994 r., oraz jej program działania, a także wyniki dotyczących jej konferencji przeglądowych,

uwzględniając oświadczenie z Nairobi przyjęte dnia 1 listopada 2019 r. w 25. rocznicę Międzynarodowej Konferencji na temat Ludności i Rozwoju (ICPD25) pt. „Accelerating the Promise” [Przyspieszenie spełnienia obietnicy], a także zobowiązania krajowe i partnerskie oraz wspólne działania ogłoszone na szczycie w Nairobi,

uwzględniając w szczególności swoją rezolucję z dnia 24 czerwca 2021 r. w sprawie sytuacji w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego oraz praw w tej dziedzinie w UE w kontekście zdrowia kobiet (1), w której uznał dostęp do opieki zdrowotnej w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego za filar praw człowieka przysługujących kobietom oraz stwierdził, że odmowa świadczenia takiej opieki stanowi formę przemocy wobec kobiet i dziewcząt,

uwzględniając pekińską platformę działania i wyniki dotyczących jej konferencji przeglądowych,

uwzględniając konstytucję Stanów Zjednoczonych Ameryki,

uwzględniając wyrok w sprawie Roe kontra Wade z 1973 r., potwierdzony wyrokami w sprawie Planned Parenthood kontra Casey oraz w sprawie Whole Woman’s Health przeciwko Hellerstedt, który ustanawia w Stanach Zjednoczonych konstytucyjne prawo kobiet ciężarnych do decydowania o donoszeniu ciąży,

uwzględniając projekt ustawy senatu Teksasu nr 8 z 2021 r. (SB8) o aborcji, w tym aborcji po wykryciu bicia serca dziecka w łonie matki, pozwalający na wniesienie pozwu przez osobę fizyczną,

uwzględniając wyrok Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych z dnia 1 września 2021 r. o odmowie zablokowania teksańskiej ustawy SB8,

uwzględniając art. 144 ust. 5 i art. 132 ust. 4 Regulaminu,

A.

mając na uwadze, że w dniu 1 września 2021 r. stan Teksas uchwalił SB8, zakazując kobietom dostępu do opieki aborcyjnej w okresie ciąży, gdy zacznie już bić serce płodu, czyli de facto zaledwie po sześciu tygodniach od ostatniego cyklu menstruacyjnego, oraz wymagając przeprowadzenia przed dokonaniem zabiegu dwóch osobnych badań USG, bez wyjątku w przypadku ciąży będącej skutkiem gwałtu lub kazirodztwa oraz nawet jeśli stan zdrowia płodu nie rokuje jego przeżycia po porodzie; mając na uwadze, że SB8 oznacza niemal całkowity zakaz aborcji;

B.

mając na uwadze, że zarówno USA, jak i UE muszą stać na straży zasady, że prawa człowieka w przypadku wszystkich ludzi są niezbywalne i przyrodzone;

C.

mając na uwadze, że zasadniczą cechą partnerstwa transatlantyckiego jest to, iż ma ono korzenie w naszych wspólnych wartościach, w tym w poszanowaniu praw człowieka;

D.

mając na uwadze, że równouprawnienie płci, wzmocnienie pozycji wszystkich kobiet i dziewcząt, zapewnienie życia w zdrowiu, położenie kresu wszelkiemu ubóstwu oraz sprzyjanie dobrostanowi wszystkich ludzi w każdym wieku to podstawowe zadania w ramach celów zrównoważonego rozwoju 1, 3 i 5; mając na uwadze, że wszystkie państwa członkowskie ONZ przyjęły na siebie obowiązki i zobowiązania w zakresie poszanowania i propagowania tych celów zrównoważonego rozwoju, w tym zadań 3.7 i 5.6 dotyczących praw i zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego;

E.

mając na uwadze, że prawa i zdrowie reprodukcyjne i seksualne figurują wśród podstawowych praw człowieka, są chronione jako prawa człowieka w międzynarodowym i europejskim prawie dotyczącym praw człowieka, w tym w Międzynarodowym pakcie praw obywatelskich i politycznych, Międzynarodowym pakcie praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych, CEDAW oraz w europejskiej konwencji praw człowieka, i że stanowią zasadniczy element wszechstronnej opieki zdrowotnej;

F.

mając na uwadze, że Komitet ds. Likwidacji Dyskryminacji Kobiet i Komitet ONZ do spraw Praw Osób Niepełnosprawnych wydały w sierpniu 2018 r. wspólne oświadczenie, w którym podkreśliły, że dostęp do bezpiecznej i legalnej aborcji, a także do związanych z nią usług i informacji stanowi element o zasadniczym znaczeniu dla zdrowia reprodukcyjnego kobiet, a jednocześnie zaapelowały do państw o zaprzestanie stosowania ograniczeń w zakresie praw seksualnych i reprodukcyjnych przysługujących kobietom i dziewczętom, gdyż ograniczenia te zagrażają ich zdrowiu i życiu; mając na uwadze, że dostęp do aborcji stanowi prawo człowieka, a opóźnianie lub odmowa dostępu do niej są formą przemocy uwarunkowanej płcią i mogą być traktowane jako tortury lub okrutne, nieludzkie i poniżające traktowanie; mając na uwadze, że prawa i zdrowie reprodukcyjne i seksualne są zadaniami w ramach celów zrównoważonego rozwoju ONZ 3 i 5, a wyeliminowanie przemocy ze względu na płeć i wszelkich szkodliwych praktyk wobec kobiet stanowi zadanie w ramach celu zrównoważonego rozwoju 5;

G.

mając na uwadze, że dostęp do wszechstronnej edukacji seksualnej oraz prawa i zdrowie reprodukcyjne i seksualne, w tym planowanie rodziny, antykoncepcja oraz bezpieczna i legalna aborcja, a także autonomia i zdolność każdej osoby do podejmowania swobodnych i niezależnych decyzji dotyczących swojego ciała i życia stanowią warunek jej niezależności, a zatem mają zasadnicze znaczenie dla osiągnięcia równouprawnienia płci we wszystkich obszarach życia prywatnego i publicznego, w tym uczestnictwa w rynku pracy i w polityce, oraz dla wyeliminowania przemocy uwarunkowanej płcią; mając na uwadze, że zastosowanie ma zasada „ich ciało, ich wybór”;

H.

mając na uwadze, że zaangażowanie mężczyzn i chłopców w kwestie zdrowia i praw reprodukcyjnych i seksualnych jest zarówno celem, jak i warunkiem wstępnym osiągnięcia trwałego równouprawnienia;

I.

mając na uwadze, że egzekwowanie praw reprodukcyjnych i seksualnych oraz dbanie o zdrowie reprodukcyjne i seksualne jest niezbędnym elementem godności ludzkiej i jest nieodłącznie związane z osiągnięciem równouprawnienia płci i ze zwalczaniem przemocy uwarunkowanej płcią; mając na uwadze, że udział kobiet i dziewcząt w formułowaniu przepisów i strategii politycznych, które mają na nie wpływ i dotyczą ich praw człowieka, w tym praw i zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego oraz aborcji, a także zapewnienie im dostępu do wymiaru sprawiedliwości i środków odwoławczych w przypadku naruszenia ich praw, ma kluczowe znaczenie dla osiągnięcia równouprawnienia płci;

J.

mając na uwadze, że prawo do poszanowania integralności fizycznej i psychicznej danej osoby leży u podstaw Karty;

K.

mając na uwadze, że w przełomowej sprawie Roe kontra Wade Sąd Najwyższy zalegalizował aborcję w całych Stanach Zjednoczonych, ustanawiając konstytucyjne prawo kobiet ciężarnych do decydowania o donoszeniu ciąży; mając na uwadze, że zostało to dodatkowo potwierdzone wyrokami w sprawach Planned Parenthood kontra Casey i Whole Woman’s Health kontra Hellerstedt;

L.

mając na uwadze, że 12 innych stanów USA uchwaliło zakazy aborcji na wczesnym etapie ciąży, lecz wszystkie one zostały zablokowane przed wejściem w życie, ponieważ sądy federalne uznały je za niezgodne z konstytucją;

M.

mając na uwadze, że SB8 zakazuje aborcji po około sześciu tygodniach ciąży, oraz mając na uwadze, że ponieważ przed uchwaleniem SB8 około 85–90 % kobiet, które otrzymały opiekę aborcyjną w Teksasie, było w co najmniej szóstym tygodniu ciąży, prawo to doprowadzi do faktycznego zaprzestania opieki aborcyjnej w tym stanie;

N.

mając na uwadze, że SB8 zwalnia urzędników z egzekwowania prawa i zamiast tego zachęca indywidualnych obywateli do poszukiwania korzyści pieniężnych i składania pozwów przeciw osobom, które wykonują aborcje lub pomagają w uzyskaniu do niej dostępu w Teksasie, co najprawdopodobniej doprowadzi do zalegalizowanego nękania klinik i osób oferujących aborcje, kobiet potrzebujących aborcji oraz każdej osoby, która im pomaga, w tym ich bliskich; mając na uwadze, że SB8 na pewno zniechęci do świadczenia tego typu usług zdrowotnych;

O.

mając na uwadze, że Komitet ds. Likwidacji Dyskryminacji Kobiet stwierdził, że penalizacja aborcji nie działa odstraszająco; mając na uwadze, że jak zauważyła grupa robocza ds. dyskryminacji kobiet i dziewcząt, jeżeli istnieją ograniczenia prawne dotyczące aborcji, bezpieczne przerwanie ciąży staje się przywilejem kobiet znajdujących się w korzystnej sytuacji społeczno-ekonomicznej, podczas gdy kobiety o ograniczonych zasobach są zmuszone uciekać się do niebezpiecznej i nielegalnej aborcji, co zagraża ich życiu i zdrowiu; mając na uwadze, że jak już stwierdzono w przypadku innych ograniczeń dostępu do aborcji, SB8 nieproporcjonalnie dotknie osoby, które już doświadczają dyskryminacji lub napotykają przeszkody w dostępie do opieki zdrowotnej, w tym osoby postrzegane jako należące do odmiennej rasy, mniejszości etniczne, kobiety bez dokumentów oraz osoby o niskich dochodach lub na obszarach wiejskich, które nie mają możliwości podróżowania w celu uzyskania dostępu do takich usług;

P.

mając na uwadze, że zakaz aborcji, a tym samym zmuszanie kobiet do poszukiwania niebezpiecznych zabiegów, prowadzi do wzrostu umieralności okołoporodowej matek, któremu można całkowicie zapobiec;

Q.

mając na uwadze, że w ostatniej dekadzie Teksas wprowadził już 26 ograniczeń aborcyjnych, w tym tegoroczny zakaz aborcji po szóstym tygodniu ciąży oraz zakaz aborcji, który zacznie obowiązywać, jeżeli uchylony zostanie wyrok w sprawie Roe kontra Wade; mając na uwadze, że liczba klinik aborcyjnych w Teksasie spadła z 46 w 2011 r. do zaledwie 21 w 2017 r.; mając na uwadze, że oznacza to, że kobiety nie mają dostępu do potrzebnej im opieki;

R.

mając na uwadze, że dostęp do aborcji był i tak utrudniony w Teksasie i w innych regionach Stanów Zjednoczonych, a osoby, które napotykają bariery w dostępie do opieki zdrowotnej, w tym grupy marginalizowane i mniej uprzywilejowane, przede wszystkim osoby o niższych dochodach, to osoby, które najbardziej odczuwają wpływ zakazu, jakim jest SB8;

S.

mając na uwadze, że w związku z praktycznie całkowitym zakazem aborcji w Teksasie pacjentki udają się do klinik zdrowia reprodukcyjnego w sąsiednich stanach, wywierając dużą presję na już i tak niewystarczającą liczbę placówek oferujących aborcje w tym regionie; mając na uwadze, że w stanie Teksas przeprowadza się 56 tys. zabiegów przerwania ciąży rocznie; mając na uwadze, że wydaje się mało prawdopodobne, aby po uchwaleniu SB8 sąsiednie stany były w stanie przyjąć wszystkie pacjentki, które chcą dokonać zabiegu;

T.

mając na uwadze, że wśród nastolatek w wieku od 15 do 19 lat powikłania w trakcie ciąży i porodu są główną przyczyną zgonów na świecie; mając na uwadze, że Komitet Praw Dziecka wzywa kraje do depenalizacji aborcji i zagwarantowania dziewczętom dostępu do bezpiecznych zabiegów aborcyjnych; mając na uwadze, że ciąże nastolatek pogłębiają ubóstwo; mając na uwadze, że Teksas jest na siódmym miejscu wśród stanów o najwyższym wskaźniku urodzeń wśród nastolatek oraz o najwyższym wskaźniku kolejnych urodzeń wśród nastolatek; mając na uwadze, że liczba ciąż jest szczególnie wysoka wśród nastolatek pochodzenia latynoskiego i nastoletnich Afroamerykanek oraz dziewcząt o niskim poziomie wykształcenia, mieszkających na obszarach wiejskich, w rodzinach zastępczych, a także żyjących w biedzie; mając na uwadze, że nastoletnie matki znacznie częściej przerywają naukę i zostają bez pracy; mając na uwadze, że 65 % dzieci młodych rodziców w Teksasie żyje w ubóstwie i częściej jest w złym stanie zdrowia oraz ma słabe wyniki w nauce;

U.

mając na uwadze, że SB8 to jedna z najbardziej restrykcyjnych ustaw o aborcji w Stanach Zjednoczonych, która zakazuje aborcji, jeśli można wykryć aktywność serca płodu, z wyjątkiem nagłych przypadków medycznych, ale nie w przypadku gwałtu, kazirodztwa lub stanu zdrowia płodu uniemożliwiającego przeżycie po urodzeniu; mając na uwadze, że stanowi to formę przemocy ze względu na płeć, która może być równoznaczna z torturami lub okrutnym, nieludzkim lub poniżającym traktowaniem;

V.

mając na uwadze, że Centrum Praw Reprodukcyjnych i jego partnerzy złożyli 30 sierpnia 2021 r. w trybie pilnym wniosek do Sądu Najwyższego USA o zablokowanie wejścia w życie ustawy w Teksasie;

W.

mając na uwadze, że przeciw ustawie protestowało ponad 300 prawników w Teksasie, którzy stwierdzili, że narusza ona obowiązujące od dawna zasady i reguły systemu prawnego; mając na uwadze, że ponad 200 lekarzy w całym Teksasie wyraziło głębokie zaniepokojenie tym, że zostaną pozbawieni możliwości świadczenia opieki zdrowotnej, i ostrzegło, że ustawa wywoła efekt mrożący, powodując, że lekarze ponad 30 specjalności, w tym w podstawowej opiece zdrowotnej, w pogotowiu, położnictwie i medycynie wewnętrznej nie będą mogli udzielać pacjentkom informacji na temat wszystkich dostępnych w ciąży możliwości z obawy przed lekkomyślnymi pozwami;

X.

mając na uwadze, że eksperci ONZ ds. praw człowieka uznali przyjęcie SB8 za alarmujące, a także potępili jej szkodliwość dla ciężarnych kobiet w Teksasie, zwłaszcza kobiet ze społeczności marginalizowanych, o niskich dochodach, mieszkających na wsi oraz należących do mniejszości rasowych i etnicznych, a także migrantek, które w nieproporcjonalnym stopniu odczują skutki tego zakazu, oraz wezwali rząd USA do zapobiegania regresowi w dostępie do legalnej aborcji oraz do podjęcia pozytywnych działań na rzecz dostępu do bezpiecznej i legalnej aborcji;

Y.

mając na uwadze, że Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych stosunkiem głosów pięć do czterech odmówił zablokowania teksańskiej ustawy i stwierdził, że wnoszący odwołanie nie byli w stanie uzasadnić znajdujących się we wniosku „złożonych i nowych kwestii proceduralnych”;

Z.

mając na uwadze, że 9 września 2021 r. Departament Sprawiedliwości USA wniósł pozew przeciwko Teksasowi, twierdząc, że zakaz narusza konstytucyjne prawo jednostki do aborcji przed osiągnięciem żywotności płodu, a także mając na uwadze, że federalny sąd okręgowy wyznaczył na 1 października 2021 r. rozprawę wstępną w sprawie zablokowania zakazu;

AA.

mając na uwadze, że prezydent J. Biden oświadczył, że projekt ustawy stanowi „bezprecedensowy atak na prawa konstytucyjne kobiet”, zobowiązując się do „angażujących cały rząd starań” na rzecz zablokowania ustawy i apelując, aby „kobiety w Teksasie miały dostęp do bezpiecznej i legalnej aborcji”, a także potwierdził, że administracja tandemu Biden-Harris będzie zawsze walczyć o ochronę dostępu do opieki zdrowotnej i bronić prawa kobiet do podejmowania decyzji dotyczących ich ciał i przyszłości;

AB.

mając na uwadze, że w sprawozdaniu Instytutu Guttmachera z września 2019 r. pt. „Abortion Incidence and Service Availability in the United States, 2017” [Liczba aborcji i ich dostępność w USA] odnotowano niepokojącą tendencję wzrostową liczby potencjalnie niebezpiecznych pozamedycznych prób samodzielnej aborcji w stanach USA, które ograniczają dostęp do opieki w dziedzinie zdrowia reprodukcyjnego;

1.

przyłącza się do głosów potępienia płynących z całych Stanów Zjednoczonych po przyjęciu przez teksańskich ustawodawców SB8, co de facto sprowadza się do całkowitego zakazu aborcji – bez wyjątku w przypadku gwałtu, kazirodztwa lub chorób płodu uniemożliwiających przeżycie po urodzeniu – i stanowi zdecydowany atak na wolność kobiet i zdrowie reprodukcyjne i seksualne, które stanowią podstawowe prawo człowieka, oraz jako naruszenie konstytucyjnych praw kobiet w USA; jest głęboko zaniepokojony tym, w jakim stopniu zakaz ten pogłębi traumę ofiar gwałtu i kazirodztwa;

2.

wzywa rząd stanu Teksas do szybkiego uchylenia SB8, aby zapewnić bezpieczne, legalne, bezpłatne i dobrej jakości zabiegi aborcyjne oraz aby wszystkie kobiety i dziewczęta miały do nich łatwy dostęp;

3.

solidaryzuje się z kobietami Teksasu i osobami zaangażowanymi w świadczenie zabiegów i wspieranie dostępu do nich w tak trudnych okolicznościach oraz udziela im poparcia;

4.

z zadowoleniem przyjmuje wysiłki prezydenta Joe Bidena, który zlecił Radzie i Biuru Doradcy Białego Domu rozpoczęcie angażujących cały rząd działań w odpowiedzi na tę decyzję, aby zapewnić kobietom w Teksasie dostęp do bezpiecznej i legalnej aborcji zgodnie z wyrokiem w sprawie Roe kontra Wade; z zadowoleniem odnotowuje, że w piątek 1 października 2021 r. administracja prezydenta Joe Bidena wezwała sędziego do zablokowania zakazu aborcji nałożonego przez Teksas;

5.

wyraża pełne poparcie i solidarność z pracownikami służby zdrowia i osobami zaangażowanymi w postępowanie sądowe przeciwko ustawie senatu Teksasu nr 8, w nadziei, że ich wysiłki doprowadzą do przywrócenia kobietom w Teksasie prawa do opieki w dziedzinie zdrowia reprodukcyjnego; docenia rolę, którą organizacje pozarządowe odgrywają jako usługodawcy, a także jako orędownicy praw i zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego w Stanach Zjednoczonych, oraz zachęca je do kontynuowania pracy na rzecz tych praw podstawowych; potwierdza, że organizacje pozarządowe potrzebują odpowiedniego poziomu finansowania, aby mogły działać;

6.

podkreśla, że 14 września 2021 r. eksperci ONZ podkreślili, że „prawa człowieka przysługujące kobietom są prawami podstawowymi, które nie mogą być podporządkowane względom kulturowym, religijnym lub politycznym”, oraz dodali, że „wpływ ingerencji motywowanych ideologicznie i religijnie na kwestie zdrowia publicznego jest szczególnie szkodliwy dla zdrowia i dobrostanu kobiet i dziewcząt”;

7.

głęboko ubolewa nad faktem, że Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych, wyraźnie podzielony w tej sprawie (cztery głosy przeciwko pięciu), odmówił wydania wyroku o zablokowaniu bezprecedensowej ustawy SB8; przypomina, że wyrok ten nie oznacza, że ustawę uznano za konstytucyjną;

8.

wzywa prezydenta Joe Bidena, aby nadal dążył do zapewnienia dostępu do bezpiecznej i legalnej aborcji; zachęca do podejmowania dalszych wysiłków, aby aborcję i antykoncepcję włączyć w kompleksowy system informacji i usług w zakresie praw i zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego, aby były one powszechnie dostępne, oraz aby zagwarantować stały dostęp do nich w sytuacjach nadzwyczajnych, takich jak pandemia COVID-19;

9.

wzywa rząd Stanów Zjednoczonych do pełnej depenalizacji aborcji; w tym celu trzeba nie tylko przestać karać ciężarne, świadczeniodawców opieki zdrowotnej i inne osoby za szukanie dostępu do aborcji, pomoc w jej uzyskaniu lub jej wykonywanie, lecz także skreślić aborcję z kodeksu karnego oraz innych przepisów, strategii politycznych i praktyk karnych;

10.

wzywa rząd Stanów Zjednoczonych, aby objął powszechny dostęp do aborcji federalną ochroną prawną; podkreśla, że zdrowie jest prawem człowieka oraz że państwo ma obowiązek zapewnić wszystkim dostępną opiekę zdrowotną;

11.

wzywa Kongres Stanów Zjednoczonych, aby wprowadził federalną ochronę prawną w zakresie dostępu do aborcji, wykorzystując do tego ustawę o ochronie zdrowia kobiet (WHPA), którą Izba Reprezentantów przegłosowała niedawno w historycznym głosowaniu i która uniemożliwia wprowadzanie na szczeblu stanu zakazów i ograniczeń aborcyjnych;

12.

podkreśla, że bardzo restrykcyjne przepisy antyaborcyjne nie zmniejszają zapotrzebowania na aborcję, a jedynie zmuszają kobiety do korzystania z podziemia aborcyjnego, podróżowania w celu dokonania zabiegu za granicą lub do donoszenia ciąży wbrew woli, co stanowi naruszenie praw człowieka i formę przemocy ze względu na płeć, która negatywnie wpływa na prawa kobiet i dziewcząt do życia, nietykalności fizycznej i psychicznej, równości, niedyskryminacji i zdrowia;

13.

podkreśla, że jedyny sposób na ograniczenie liczby niechcianych ciąż to edukacja, informowanie i powszechny dostęp do antykoncepcji, wyeliminowanie przemocy seksualnej oraz wspólna odpowiedzialność za antykoncepcję; podkreśla, że priorytetem powinien być powszechny dostęp do dostosowanej do wieku i opartej na dowodach edukacji seksualnej, do wysokiej jakości i ogólnodostępnej nowoczesnej antykoncepcji, doradztwa w zakresie planowania rodziny i antykoncepcji, a także zagwarantowanie bezpiecznej i legalnej aborcji;

14.

jest głęboko zaniepokojony faktem, że ustawa ta w niewspółmierny sposób dotknie osoby w trudnej sytuacji społecznej lub ekonomicznej, mieszkające na obszarach wiejskich, osoby odmiennej rasy, osoby LGBTIQ+ oraz osoby doświadczające dyskryminacji z wielu przyczyn jednocześnie, w większości słabsze grupy kobiet, które z powodu barier finansowych lub logistycznych nie mogą sobie pozwolić na podróż do klinik zdrowia reprodukcyjnego w sąsiednich stanach, co zwiększa ryzyko, że będą uciekać się do zabiegów, które mogą zagrażać zdrowiu i życiu, lub będą musiały donosić ciążę wbrew woli;

15.

ma głębokie wątpliwości co do kontekstu etycznego ustawy, a ponadto wyraża zaniepokojenie jej kształtem, gdyż uprawnia i zachęca finansowo obywateli do pozwania każdego, kto mógł pomóc kobiecie w aborcji, w tym lekarzy dokonujących aborcji i obrońców prawa do opieki aborcyjnej, co da działaczom antyaborcyjnym możliwość nękania, występowania z niepotrzebnymi pozwami sądowymi i urządzania w XXI w. polowania na czarownice;

16.

wzywa rząd Stanów Zjednoczonych, aby położył kres opartym na gratyfikacji systemom egzekwowania zakazów aborcji przez państwo lub obywateli, które rodzą atmosferę lęku i zastraszenia;

17.

jest głęboko zaniepokojony wpływem teksańskiej ustawy na inne stany USA, które – zachęcone brakiem działania ze strony amerykańskiego Sądu Najwyższego – będą chciały wprowadzić zakaz aborcji w całym kraju, czego dowodzi przykład Florydy;

18.

stwierdza, że ustawa ta, która jest jednym z 26 ograniczeń dotyczących aborcji wprowadzonych w Teksasie w ostatnim dziesięcioleciu, stanowi kolejną próbę podważenia praw kobiet i ich wolności reprodukcyjnej oraz ich prawa do opieki zdrowotnej, a także nie uwzględnia praw konstytucyjnych kobiet ani woli narodu;

19.

wyraża zaniepokojenie, że ustawa ta nie tylko prowadzi do faktycznego zakazu aborcji, lecz także stanowi rażące naruszenie praw człowieka przysługujących kobietom i jest całkowicie sprzeczna z międzynarodowymi standardami praw człowieka, w tym zasadą niedokonywania regresu, oraz ogranicza dostęp do opieki zdrowotnej poprzez zmniejszenie liczby placówek, z których kobiety będą mogły korzystać, tworzy lukę w opiece zdrowotnej i stwarza zagrożenie dla ich życia;

20.

zdecydowanie potępia regres w zakresie praw kobiet i praw w zakresie zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego, które mają miejsce w USA i na świecie, oraz wzywa Europejską Służbę Działań Zewnętrznych (ESDZ), Komisję i wszystkie państwa członkowskie UE, aby wykorzystywały wszystkie dostępne im instrumenty i skuteczniej przeciwdziałały temu zjawisku; przypomina, że prawa reprodukcyjne i seksualne są podstawowymi prawami człowieka, które należy jeszcze bardziej chronić i których nie wolno w żaden sposób osłabiać czy uchylać;

21.

podkreśla, że zgodnie z pekińską platformą działania oraz programem działania ICPD należy chronić prawo każdego człowieka do integralności cielesnej i autonomii oraz zapewniać dostęp do podstawowych usług umożliwiających korzystanie z tego prawa; apeluje o kompleksowe podejście w zakresie podstawowego pakietu dotyczącego zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego, obejmującego środki na rzecz zapobiegania niebezpiecznym aborcjom, unikania ich oraz opiekę poaborcyjną, które to elementy należy włączyć do krajowych strategii, polityk i programów w zakresie powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego;

22.

jest zaniepokojony zbliżającym się rozpatrzeniem przez Sąd Najwyższy wyroku w sprawie Roe kontra Wade oraz faktem, że ten przełomowy dla praw kobiet wyrok wkrótce może zostać uchylony; obawia się, że miałoby to poważny i powszechny wpływ na dostęp kobiet do opieki zdrowotnej i ich wolność wyboru w innych stanach, biorąc pod uwagę fakt, że w kolejnych 11 stanach obowiązują akty prawne znoszące prawo do aborcji, które automatycznie weszłyby w życie w przypadku uchylenia wyroku Roe kontra Wade;

23.

z zadowoleniem przyjmuje zniesienie przez administrację Bidena antyaborcyjnej zasady „globalnego knebla” oraz zamiar przywrócenia przez USA finansowania na rzecz Funduszu Ludnościowego ONZ (UNFPA), agencji ONZ ds. zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego; apeluje o niezwłoczne przywrócenie tego finansowania;

24.

przypomina, że promowanie praw i zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego jest jednym z pięciu filarów trzeciego planu działania w sprawie równości płci ESDZ; wzywa UE i jej państwa członkowskie do dopilnowania, aby we wszystkich relacjach ze Stanami Zjednoczonymi przestrzegano klauzul dotyczących praw człowieka, w tym prawa do bezpiecznej i bezpłatnej aborcji, i by je upowszechniano;

25.

wzywa delegaturę UE w USA, aby monitorowała sytuację w zakresie praw i zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego w Teksasie i w innych stanach oraz aby w kontaktach z odpowiednimi władzami USA oraz przy wdrażaniu GAP III na szczeblu lokalnym priorytetowo potraktowała prawa i zdrowie reprodukcyjne i seksualne;

26.

wzywa UE i państwa członkowskie, aby zaoferowały wszelkie możliwe wsparcie, w tym finansowe, organizacjom społeczeństwa obywatelskiego z siedzibą w Stanach Zjednoczonych chroniącym i propagującym zdrowie i prawa reprodukcyjne i seksualne w tym kraju jako wyraz ich powszechnego zaangażowania na rzecz tych praw; wzywa też państwa członkowskich, aby zapewniły schronienie wszystkim pracownikom ochrony zdrowia, którzy mogą być narażeni na nękanie, w tym z wykorzystaniem środków prawnych, w związku z ich legalną pracą; przypomina, że całkowity zakaz lub odmowa opieki aborcyjnej jest formą przemocy uwarunkowanej płcią;

27.

wzywa specjalnego przedstawiciela UE ds. praw człowieka, aby w swoich kontaktach z urzędnikami USA potępił to naruszenie praw seksualnych i reprodukcyjnych kobiet;

28.

wzywa wiceprzewodniczącego Komisji / wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, aby w kontaktach z urzędnikami USA potępił to naruszenie praw seksualnych i reprodukcyjnych kobiet oraz ich prawa do opieki zdrowotnej;

29.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącemu Komisji / wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, specjalnemu przedstawicielowi UE ds. praw człowieka, prezydentowi Stanów Zjednoczonych Ameryki i jego administracji, Kongresowi USA oraz gubernatorowi i legislaturze stanu Teksas.

(1)  Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0314.


24.3.2022   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 132/196


P9_TA(2021)0420

Sytuacja na Białorusi po roku protestów i ich brutalnego tłumienia

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 7 października 2021 r. w sprawie sytuacji na Białorusi po roku protestów i brutalnych represji (2021/2881(RSP))

(2022/C 132/17)

Parlament Europejski,

uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje w sprawie Białorusi,

uwzględniając konkluzje Rady Europejskiej z 24 maja i 25 czerwca 2021 r. w sprawie Białorusi,

uwzględniając konkluzje Rady do Spraw Zagranicznych z 21 czerwca 2021 r. w sprawie Białorusi,

uwzględniając orędzie o stanie Unii w 2021 r. wygłoszone przez przewodniczącą Ursulę von der Leyen,

uwzględniając oświadczenia wiceprzewodniczącego Komisji / wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa Josepa Borrella: z 26 marca 2021 r. w sprawie poparcia UE dla międzynarodowej platformy rozliczalności dla Białorusi oraz z 15 lipca 2021 r. w sprawie represji wobec społeczeństwa obywatelskiego na Białorusi, a także oświadczenia wydane przez niego w imieniu UE: z 30 lipca 2021 r. w sprawie instrumentalnego wykorzystywania migrantów i uchodźców przez reżim białoruski oraz z 8 sierpnia 2021 r. w sprawie pierwszej rocznicy sfałszowanych wyborów prezydenckich na Białorusi, które odbyły się 9 sierpnia 2020 r.,

uwzględniając oświadczenia rzecznika Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (ESDZ): z 6 lipca 2021 r. w sprawie skazania Wiktara Babaryki i innych procesów politycznych, z 7 lipca 2021 r. w sprawie limitowania obecności dyplomatów litewskich, z 30 sierpnia 2021 r. w sprawie represji wobec dziennikarzy i mediów oraz z 6 września 2021 r. w sprawie skazania Maryji Kalesnikawej i Maksima Znaka,

uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka i wszystkie konwencje o prawach człowieka, których Białoruś jest stroną,

uwzględniając Paryską kartę dla nowej Europy przyjętą przez Organizację Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE),

uwzględniając raport specjalnej sprawozdawczyni ONZ ds. stanu praw człowieka na Białorusi Anaïs Marin dla Rady Praw Człowieka ONZ z 5 lipca 2021 r.,

uwzględniając rezolucję Rady Praw Człowieka ONZ z 13 lipca 2021 r. w sprawie stanu praw człowieka na Białorusi,

uwzględniając swoje zalecenie z 16 września 2021 r. dla Rady, Komisji i wiceprzewodniczącego Komisji / wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa w sprawie rozwoju stosunków politycznych między UE a Rosją (1),

uwzględniając przyznanie demokratycznej opozycji na Białorusi Nagrody Parlamentu Europejskiego im. Sacharowa za wolność myśli za rok 2020,

uwzględniając art. 132 ust. 2 i 4 Regulaminu,

A.

mając na uwadze, że ponad rok po tzw. wyborach z 9 sierpnia 2020 r. władze białoruskie nadal represjonują swoich obywateli, wielu z nich nękają, torturują, aresztują i skazują za sprzeciw wobec reżimu lub powszechnego łamania praw człowieka na Białorusi; mając na uwadze, że UE i jej państwa członkowskie nie uznały wyniku wyborów prezydenckich;

B.

mając na uwadze, że według szacunków za protesty przeciwko reżimowi zatrzymano w sumie niemal 40 tys. Białorusinów; mając na uwadze, że obrońcy praw człowieka udokumentowali setki przypadków tortur i maltretowania, wiele osób wciąż uznaje się za zaginione, a wiele kolejnych znaleziono martwych; mając na uwadze, że demonstranci przetrzymywani w białoruskich aresztach i więzieniach są nadal nieludzko traktowani i torturowani oraz że z premedytacją odmawia się im pomocy medycznej, a niektóre spośród tych osób zmarły; mając na uwadze kilka udokumentowanych prób samobójczych w sądach i w więzieniach; mając na uwadze, że – jak się wydaje – cały wymiar sprawiedliwości w tym kraju przekształcono w narzędzie reżimu, mające zapewnić mu przetrwanie; mając na uwadze, że na Białorusi przetrzymuje się ponad 720 więźniów politycznych, a przeciwko obywatelom Białorusi wytoczono ponad 4 600 spraw karnych, za to ani jednej sprawy nie wszczęto przeciwko osobom odpowiedzialnym i współodpowiedzialnym za przemoc i represje; mając na uwadze, że obrońcy praw człowieka, opozycjoniści, przedstawiciele społeczeństwa obywatelskiego, niezależni dziennikarze i inni działacze są systematycznie poddawani brutalnym represjom; mając na uwadze, że tysiące Białorusinów zmuszono na różne sposoby do opuszczenia ojczyzny w poszukiwaniu bezpieczeństwa;

C.

mając na uwadze, że państwa członkowskie, zwłaszcza Polska i Litwa, zapewniły schronienie, opiekę medyczną i stypendia tysiącom osób ubiegających się o azyl, z powodu swoich demokratycznych aspiracji uciekającym przed prześladowaniami ze strony Łukaszenki;

D.

mając na uwadze, że reżim białoruski prowadzi kampanię represji przeciwko społeczeństwu obywatelskiemu i obrońcom praw człowieka, chcąc uciszyć wszystkie odzywające się jeszcze niezależne głosy na Białorusi; mając na uwadze, że zlikwidowano lub właśnie likwiduje się prawie 250 organizacji społeczeństwa obywatelskiego, w tym Centrum Obrony Praw Człowieka „Wiasna”, którego działalność brutalnie stłumiono, aresztując jego kierownictwo, pracowników i wolontariuszy, oraz stawiając im zarzuty; do osób tych należą: prezes „Wiasny” Alaksandr Bialacki, członek zarządu „Wiasny” i wiceprezes Międzynarodowej Federacji Praw Człowieka Waliancin Stefanowicz, koordynatorka sieci wolontariuszy „Wiasny” Marfa Rabkowa, Andrej Czepiuk, Leanid Sudalenka, Taccjana Łasica, Maryja Tarasenka, Uładzimir Łabkowicz oraz inni pracownicy i wolontariusze „Wiasny”;

E.

mając na uwadze, że białoruskie sądy w umotywowanych politycznie procesach wydały ponad 120 niesprawiedliwych i arbitralnych wyroków, często za zamkniętymi drzwiami i bez zachowania zasad sprawiedliwości proceduralnej; mając na uwadze, że białoruski opozycjonista Wiktar Babaryka został skazany na 14 lat pozbawienia wolności, a liderzy białoruskiej opozycji i więźniowie polityczni Maryja Kalesnikawa, laureatka Nagrody im. Sacharowa za wolność myśli i Międzynarodowej Nagrody dla Kobiet Niezwykłej Odwagi, oraz znany prawnik Maksim Znak zostali skazani odpowiednio na 11 i 10 lat za rzekome przygotowywanie zamachu stanu; mając na uwadze, że władze białoruskie aresztowały prawie 500 dziennikarzy, nadal represjonują i nękają niezależnych białoruskich dziennikarzy oraz usiłują umyślnie utrudniać upowszechnianie obiektywnych informacji; mając na uwadze, że 27 sierpnia 2021 r. reżim białoruski nakazał zamknięcie Białoruskiego Stowarzyszenia Dziennikarzy, największej niezależnej organizacji dziennikarskiej w tym kraju, której w 2004 r. przyznano Nagrodę im. Sacharowa za wolność myśli; mając na uwadze, że dwie dziennikarki telewizji Biełsat, Kaciaryna Andrejewa i Daria Szulcowa, nadal odsiadują wyrok w kolonii karnej na Białorusi;

F.

mając na uwadze, że w ostatnich tygodniach drastycznie wzrosły naciski na białoruskie związki zawodowe, a przywódcy i członkowie Białoruskiego Niezależnego Związku Zawodowego oraz Białoruskiego Kongresu Demokratycznych Związków Zawodowych są aresztowani, karani grzywnami i poddawani przeszukaniom przez białoruskie KGB; mając na uwadze, że według światowy indeks praw Międzynarodowej Konfederacji Związków Zawodowych (ITUC) z 2021 r. Białoruś należy do najgorszych krajów dla osób pracujących;

G.

mając na uwadze, że Alaksandr Łukaszenka kontynuuje kampanię przeciwko mniejszości polskiej, uwięził dwoje przywódców polskiej społeczności: Andżelikę Borys i Andrzeja Poczobuta, atakuje szkoły polskojęzyczne i prowadzi kampanię propagandową opartą na fałszywej narracji historycznej;

H.

mając na uwadze, że nic nie wskazuje na to, by władze białoruskie prowadziły dochodzenia w sprawie tysięcy doniesień o brutalności policji złożonych od sierpnia 2020 r. lub w sprawie zabójstw demonstrantów; mając na uwadze, że powszechna bezkarność za łamanie praw człowieka pogarsza rozpaczliwą sytuację Białorusinów; mając na uwadze, że brak praworządności ogranicza dostęp do rzetelnego procesu sądowego; mając na uwadze, że Białoruś to jedyne państwo w Europie, w którym nadal wykonuje się karę śmierci;

I.

mając na uwadze, że 23 maja 2021 r. samolot pasażerski Ryanair obsługujący międzynarodowy lot FR4978 między dwiema unijnymi stolicami (z Aten do Wilna) na rozkaz Alaksandra Łukaszenki siłą przekierowano do Mińska pod pretekstem rzekomego zagrożenia bombowego, co oznacza złamanie konwencji międzynarodowych i narażenie na szwank życia ponad 170 pasażerów i członków załogi; mając na uwadze, że w Mińsku władze białoruskie zatrzymały podróżującego tym samolotem białoruskiego dziennikarza i aktywistę Ramana Pratasiewicza i jego towarzyszkę Sofię Sapiegę;

J.

mając na uwadze, że Alaksandr Łukaszenka publicznie zagroził, iż w odwecie za unijne sankcje wprowadzone po wymuszonym przekierowaniu lotu FR4978 zaleje UE, zwłaszcza sąsiadujące z Białorusią Litwę i Polskę, migrantami i narkotykami; mając na uwadze, że groźbę tę realizuje się, instrumentalnie wykorzystując migrantów do celów politycznych; mając na uwadze, że reżim Łukaszenki opracował program sprowadzania do Mińska migrantów z Iraku, Turcji i innych krajów, a z pomocą białoruskiej straży granicznej ułatwia im nielegalne przekraczanie granic Unii Europejskiej; mając na uwadze, że w ten sposób około 4 000 nielegalnych migrantów dostało się na Litwę, ponad 1 400 – do Polski, a około 400 – na Łotwę; mając na uwadze, że Litwa, Łotwa i Polska ogłosiły stan wyjątkowy na granicy z Białorusią; mając na uwadze, że liczba przypadków niedozwolonego przekroczenia granicy UE jest wciąż wysoka i nadal podejmowane są takie próby; mając na uwadze, że reżim białoruski przemocą wpycha migrantów na terytorium UE oraz szerzy propagandę i dezinformację, zarzucając państwom członkowskim UE ułatwianie nielegalnej migracji na Białoruś; mając na uwadze, że Alaksandr Łukaszenka zasugerował zniesienie obowiązku przyjmowania przez Białoruś powracających migrantów i przedłożył w parlamencie białoruskim projekt ustawy o jego zawieszeniu; mając na uwadze, że co najmniej pięcioro migrantów zmarło z wychłodzenia i wyczerpania, a inni już przed tygodniami utknęli na zewnętrznej granicy UE z Białorusią; mając na uwadze, że Polska ograniczyła dostęp organizacji społeczeństwa obywatelskiego i mediów do strefy przygranicznej, gdzie wprowadzono stan wyjątkowy; mając na uwadze, że sytuacja na granicy UE z Białorusią jest nadal napięta, a białoruscy oficerowie i żołnierze dopuszczają się licznych i różnorakich prowokacji;

K.

mając na uwadze, że w orędziu o stanie Unii z 15 września 2021 r. przewodnicząca Komisji nazwała instrumentalne traktowanie migrantów białoruskim atakiem hybrydowym mającym zdestabilizować UE;

L.

mając na uwadze, że 3 sierpnia 2021 r. w parku w Kijowie znaleziono powieszone ciało Witala Szyszoua, założyciela Białoruskiego Domu na Ukrainie, grupy pomagającej osobom, które opuściły Białoruś;

M.

mając na uwadze, że 17 września 2021 r. białoruska prokuratura generalna zawiesiła śledztwo w sprawie śmierci Ramana Bandarenki;

N.

mając na uwadze, że po niedawnej strzelaninie w Mińsku, w której zginął Andrej Zelcer oraz agent białoruskiego KGB, reżim aresztował ponad sto osób, które skomentowały to wydarzenie w mediach społecznościowych, i zmusił je do przyznania się do winy;

O.

mając na uwadze, że białoruska lekkoatletka Kryscina Cimanouska, zmuszona do wcześniejszego opuszczenia igrzysk olimpijskich w Tokio po tym, jak skrytykowała swoich trenerów, w obawie o swoje bezpieczeństwo poprosiła o ochronę policyjną na lotnisku w Tokio i przyjęła wizę humanitarną, którą zaoferowała jej Polska; mając na uwadze, że Międzynarodowy Komitet Olimpijski (MKOl) wydalił białoruskich trenerów Artura Szimaka i Jurija Majsewicza z igrzysk olimpijskich w Tokio;

P.

mając na uwadze, że w tej i tak już napiętej atmosferze Rosja i Białoruś przeprowadziły we wrześniu 2021 r. wielkie wspólne manewry Zapad 2021 z udziałem 200 000 wojskowych, co oznacza dalszą presję na granice UE; mając na uwadze, że Rosja i Białoruś utworzyły wspólny ośrodek szkoleniowy sił powietrznych i obrony powietrznej w Grodnie, niespełna 15 km od granicy z Polską; mając na uwadze, że 9 września 2021 r. Alaksandr Łukaszenka i Władimir Putin spotkali się w Moskwie i zapowiedzieli zatwierdzenie kolejnych 28 programów integracji gospodarczej i fiskalnej oraz utworzenie „wspólnej przestrzeni obronnej”, co jest kolejnym krokiem ku połączeniu białoruskich i rosyjskich sił zbrojnych oraz ewentualnemu trwałemu rozmieszczeniu wojsk rosyjskich na Białorusi; mając na uwadze, że Alaksandr Łukaszenka ogłosił, iż do 2025 r. zamierza kupić od Rosji broń o wartości 1 mld USD, w tym systemy rakietowe S-400; mając na uwadze, że 9 września 2021 r. przywódcy Alaksandr Łukaszenka i Władimir Putin uzgodnili również utworzenie wspólnego rynku ropy naftowej i gazu oraz pogłębienie integracji gospodarczej, co zwiększa ryzyko, że Łukaszenka będzie nadal handlował suwerennością Białorusi w zamian za większe poparcie ze strony Rosji;

Q.

mając na uwadze, że 28 czerwca 2021 r. reżim białoruski zawiesił udział w inicjatywie Partnerstwa Wschodniego;

R.

mając na uwadze, że w ubiegłym roku reżim Łukaszenki nakazał opuszczenie kraju części dyplomatów i pracowników ambasad UE i państw członkowskich, a tym samym zamknął kolejne kanały łączności dyplomatycznej;

S.

mając na uwadze, że Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW) postanowił udostępnić Białorusi prawie 1 mld USD w postaci nowych specjalnych praw ciągnienia z łącznego przydziału 650 mld USD dla wszystkich swoich członków;

T.

mając na uwadze, że Białoruś zaczęła komercyjnie eksploatować białoruską elektrownię jądrową w Ostrowcu, nie wypełniając wszystkich zaleceń dotyczących bezpieczeństwa zapisanych w unijnym raporcie z testu warunków skrajnych z 2018 r.; mając na uwadze, że strona białoruska nie zachowuje przejrzystości i nie dostarcza wiarygodnych informacji o sytuacji w elektrowni, co potwierdza, że elektrownia ta jest niebezpieczna i stanowi poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa jądrowego;

U.

mając na uwadze, że 21 czerwca 2021 r., po bezprawnym zmuszeniu do lądowania w Mińsku samolotu Ryanair (lot FR4978), Rada przyjęła czwarty pakiet środków ograniczających wobec osób i podmiotów białoruskich; mając na uwadze, że 4 czerwca 2021 r. Rada zdecydowała zakazać przewoźnikom białoruskim korzystania z przestrzeni powietrznej i portów lotniczych UE; mając na uwadze, że Unia Europejska objęła jak dotąd sankcjami 166 osób i 15 podmiotów, w tym Alaksandra Łukaszenkę, i nałożyła ukierunkowane sankcje gospodarcze na niektóre sektory gospodarki białoruskiej; mając na uwadze, że w 2020 r. gospodarka Białorusi odnotowała spadek realnego PKB o 0,9 %, a prognozy na 2021 r. przewidują dalszy spadek o 2,7 %; mając na uwadze, że Chiny nadal współpracują z Białorusią i inwestują na jej terytorium, zwłaszcza w chińsko-białoruskim parku przemysłowym „Wielki Kamień”;

1.

nadal zdecydowanie solidaryzuje się z narodem Białorusi, a także z pokojowymi demonstrantami, którzy wciąż domagają się wolnej i demokratycznej Białorusi; przypomina, że Unia Europejska i jej państwa członkowskie nie uznały wyników wyborów prezydenckich z 2020 r. z racji powszechnych fałszerstw i oszustw oraz że nie uznają Alaksandra Łukaszenki jako prezydenta Białorusi;

2.

niezmiennie potępia represje, tortury i maltretowanie pokojowo protestujących Białorusinów, uciszanie mediów i blokowanie internetu oraz pobicia, aresztowania i zastraszanie dziennikarzy, blogerów i innych niezależnych głosów na Białorusi; nadal wzywa do natychmiastowego i bezwarunkowego uwolnienia wszystkich więźniów politycznych i osób arbitralnie zatrzymanych oraz wycofania wszelkich postawionych im zarzutów, a także żąda niezwłocznego zaprzestania przemocy i represji;

3.

podkreśla, że trzeba zagwarantować podstawowe wolności i prawa człowieka, praworządność i funkcjonujące niezawisłe sądownictwo na Białorusi, zaprzestać wszelkich represji, prześladowań, maltretowania, przemocy seksualnej i przemocy ze względu na płeć, wymuszonych zaginięć oraz tortur, a także natychmiast definitywnie znieść karę śmierci; wzywa do zaprzestania dyskryminacji kobiet i słabszych grup społecznych, w tym osób z niepełnosprawnościami i osób LGBTQI;

4.

potępia procesy motywowane politycznie oraz surowe i niesprawiedliwe wyroki sądowe wydane niedawno na liderów opozycji Maryję Kalesnikawą i Maksima Znaka oraz na innych więźniów politycznych i osoby zatrzymane; ubolewa, że rozprawy sądowe odbywały się za zamkniętymi drzwiami, bez zachowania zasad sprawiedliwości proceduralnej, oraz że dyplomatom UE i państw członkowskich uniemożliwiono udział w tych rozprawach;

5.

nieustannie potępia represje władz wobec Centrum Obrony Praw Człowieka „Wiasna” oraz wzywa do natychmiastowego i bezwarunkowego uwolnienia Alaksandra Bialackiego, Waliancina Stefanowicza, Marfy Rabkowej, Andreja Czepiuka, Leanida Sudalenki, Taccjany Łasicy, Maryji Tarasenki, Uładzimira Łabkowicza i innych pracowników i wolontariuszy „Wiasny” oraz do wycofania wszystkich zarzutów wobec nich;

6.

potępia akty represji i wrogie działania władz wobec przedstawicieli mniejszości polskiej oraz polskojęzycznych szkół na Białorusi; wzywa w związku z tym do natychmiastowego i bezwarunkowego uwolnienia Andżeliki Borys, dziennikarza Andrzeja Poczobuta i innych więźniów politycznych;

7.

potępia zachowanie białoruskich trenerów Artura Szimaka i Jurija Majsewicza na mistrzostwach olimpijskich w Tokio; przypomina, że białoruscy sportowcy są ścigani za udział w pokojowych protestach, a białoruska federacja hokeja na lodzie jest rzekomo zamieszana w zabójstwo Ramana Bandarenki; apeluje do MKOl oraz do innych międzynarodowych komitetów i federacji sportowych, by w kontaktach z przedstawicielami Białorusi przestrzegały kodeksów etyki i postępowania;

8.

wzywa ESDZ, Komisję i przedstawicielstwa dyplomatyczne poszczególnych państw członkowskich na Białorusi, by uważnie śledziły sytuację danych więźniów politycznych na Białorusi, informowały Parlament o tej sytuacji oraz oferowały tym więźniom wsparcie i dążyły do ich uwolnienia;

9.

wzywa do jednoznacznego wsparcia starań białoruskiej opozycji demokratycznej o zorganizowanie wolnych i uczciwych wyborów z udziałem obserwatorów międzynarodowych z Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka OBWE (ODIHR) oraz niezależnych i wolnych mediów oraz silnego społeczeństwa obywatelskiego;

10.

uważa porwanie samolotu Ryanair (lot FR4978) i zmuszenie go do lądowania w Mińsku za akt terroryzmu państwowego, i dlatego wzywa UE do nałożenia środków ograniczających na odpowiedzialne za to osoby lub podmioty na Białorusi i w Rosji, by zwalczać terroryzm;

11.

wzywa Radę Europejską, by na najbliższym posiedzeniu, 21 i 22 października 2021 r., uzgodniła całościowe strategiczne podejście do sankcji wobec reżimu białoruskiego, które w związku z systemowym charakterem represji i poważnym łamaniem praw człowieka powinno obejmować odejście od działań stopniowanych i bardziej zdecydowane sankcje;

12.

z zadowoleniem przyjmuje decyzję Rady o przyjęciu czwartego pakietu środków ograniczających i apeluje do Rady, by jak najpilniej przyjęła piąty pakiet sankcji, ukierunkowanych na osoby i podmioty biorące udział w represjach na Białorusi oraz na osoby i podmioty zamieszane w handel ludźmi, a także by przeciwdziałała już obserwowanemu obchodzeniu sankcji;

13.

ubolewa, że wprowadzone sankcje gospodarcze miały tylko ograniczony wpływ na reżim Łukaszenki i nie uderzyły poważnie w istotne sektory, np. w przemysł potasowy i petrochemiczny; wzywa Radę do dalszego zaostrzenia ukierunkowanych unijnych sankcji gospodarczych, wymierzonych w kluczowe sektory gospodarki Białorusi oraz w publiczne i prywatne przedsiębiorstwa wspierające i finansujące reżim Łukaszenki, do objęcia sankcjami gospodarczymi dalszych sektorów, np. branży stalowej, drzewnej i chemicznej, oraz pozostałych banków państwowych i kluczowych przedsiębiorstw, takich jak Belaruskali i Beltelecom, a także do zakazania przywozu produktów wytwarzanych często przez więźniów w koloniach karnych; z zadowoleniem przyjmuje dodatkowe sankcje nałożone przez USA, Zjednoczone Królestwo i Kanadę w pierwszą rocznicę sfałszowanych wyborów prezydenckich na Białorusi; dlatego wzywa UE do skoordynowania jej działań z USA, partnerami z grupy G7 i innymi państwami demokratycznymi prezentującymi podobne podejście;

14.

wzywa państwa członkowskie, by zbiorowo uznały funkcjonariuszy białoruskiego KGB przebywających na terytorium Unii Europejskiej za personae non gratae; przypomina, że UE powinna zwrócić szczególną uwagę na przepływy finansowe z Białorusi, oraz zachęca instytucje UE do informowania Parlamentu o majątku osób z otoczenia Alaksandra Łukaszenki i osób powiązanych z popierającymi go skorumpowanymi oligarchami; ponownie apeluje do UE o skoordynowanie tych działań z USA, partnerami z grupy G-7 i innymi krajami prezentującymi podobne podejście;

15.

ubolewa nad wydaleniem z Białorusi dyplomatów UE i państw członkowskich, zwłaszcza szefa delegatury Unii Europejskiej na Białorusi oraz ambasadorów i dyplomatów z Litwy, Łotwy i Polski; zwraca się do państw członkowskich, by wezwały swoich ambasadorów w Mińsku na konsultacje, co będzie sygnałem politycznym dla reżimu Łukaszenki, oraz by odmawiały akredytacji dyplomatów białoruskich w UE; podkreśla, że parlamentarzyści i urzędnicy białoruscy nie powinni być zapraszani na żadne wydarzenia międzynarodowe ani dwustronne; wzywa ESDZ, by przeanalizowała swoje metody pracy i zapewniła aktywną rolę szefa delegatury Unii Europejskiej na Białorusi, obecnie wezwanego do Brukseli, oraz by przyjęła dodatkowe środki mające zapewnić dyplomatom UE i pracownikom delegatury UE w Mińsku bezpieczne warunki pracy, a zwłaszcza ochronę przed atakami propagandowymi ze strony reżimu Łukaszenki;

16.

zdecydowanie potępia reżim Łukaszenki za instrumentalne wykorzystywanie ludzi do celów politycznych, z naruszeniem norm międzynarodowych i umów dwustronnych między Białorusią a sąsiadującymi z nią państwami członkowskimi UE; podkreśla, że popierane przez państwo białoruskie nielegalne przekraczanie granicy zewnętrznej UE w połączeniu z kampanią dezinformacyjną to forma wojny hybrydowej mająca zastraszyć i zdestabilizować UE; wyraża zdecydowaną solidarność z Litwą, Polską i Łotwą, a także z innymi państwami członkowskimi UE będącymi celem ataku reżimu białoruskiego; ponownie podkreśla, że kraje, w które uderzono najsilniej, muszą skutecznie chronić zewnętrzne granice UE, zgodnie z prawem międzynarodowym, a zwłaszcza z konwencją genewską, a także europejskimi przepisami azylowymi, w tym kartą praw podstawowych;

17.

z zadowoleniem przyjmuje wsparcie państw członkowskich, Norwegii oraz instytucji i agencji UE, zwłaszcza Europolu, Frontexu i Europejskiego Urzędu Wsparcia w dziedzinie Azylu, dla państw członkowskich dotkniętych kryzysem migracyjnym wywołanym przez reżim białoruski, i zachęca je do kontynuowania tego wsparcia, w tym przez przyznanie dalszej unijnej pomocy nadzwyczajnej, a tych, którzy jeszcze nie skorzystali z takiego wsparcia, zachęca do sięgnięcia po nie; apeluje do państw członkowskich i instytucji UE, by pilnie zajęły się sytuacją humanitarną na granicy białoruskiej, pomogły migrantom, którzy utknęli na granicy z Białorusią, oraz udzieliły im niezbędnego wsparcia; wyraża zaniepokojenie brakiem przejrzystości na granicy polsko-białoruskiej i wzywa władze polskie do przejrzystego zapewnienia zgodności wszelkich przepisów, działań politycznych lub praktyk na granicy polsko-białoruskiej z prawem UE oraz do zapewnienia organizacjom społeczeństwa obywatelskiego i mediom dostępu do strefy przygranicznej, a także do współpracy z Frontexem w celu wspólnego rozwiązania trwającego kryzysu; wzywa UE, jej państwa członkowskie i organizacje międzynarodowe do większych starań o zlikwidowanie tego organizowanego przez państwo handlu ludźmi, w tym przez wywieranie presji dyplomatycznej na kraje pochodzenia migrantów oraz nakładanie sankcji na białoruskich urzędników, uczestniczące w tym procederze osoby i podmioty, a także na działające na obszarze UE międzynarodowe sieci przestępcze odpowiedzialne za transfer do miejsc docelowych; podkreśla, że Białoruś zawiesiła ostatnio wydawanie wiz obywatelom Pakistanu, Jordanii, Egiptu i RPA, umożliwiając bezwizowy przyjazd z tych krajów na Białoruś;

18.

wzywa Komisję, Radę i państwa członkowskie, by przyjęły wspólne podejście do tej sytuacji zgodnie z odpowiednimi przepisami prawa unijnego i międzynarodowego oraz z zasadami solidarności, przejrzystości, rozliczalności oraz poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności; wzywa Komisję, by w trybie pilnym przedstawiła ukierunkowane wnioski ustawodawcze, które dadzą państwom członkowskim niezbędne gwarancje pozwalające szybko i skutecznie reagować i odpowiadać na kampanie instrumentalizacji migracji prowadzone przez państwa spoza UE, zwłaszcza dzięki silnej i skutecznej ochronie granic zewnętrznych UE oraz skutecznym środkom zapobiegającym nielegalnemu przekraczaniu granicy, a także dzięki opracowaniu metod zapobiegania wykorzystywaniu systemu azylowego przez wrogie państwa trzecie lub siatki przestępcze;

19.

jest zaniepokojony tym, że na granicy między Białorusią a UE giną ludzie, i składa wyrazy współczucia rodzinom i krewnym zmarłych; wzywa władze Polski, Łotwy, Litwy i innych państw członkowskich, które znalazły się w tej sytuacji, by zapewniły przestrzeganie unijnego prawa azylowego i powrotowego oraz międzynarodowego prawa dotyczącego praw człowieka również w sytuacjach nadzwyczajnych, co obejmuje dostęp do azylu oraz dostęp mediów, organizacji społeczeństwa obywatelskiego i podmiotów oferujących pomoc prawną do strefy przygranicznej w tak szerokim zakresie jak to jest możliwe, a także by uwzględniły wytyczne Agencji ONZ ds. Uchodźców (UNHCR) i organów Rady Europy; wzywa Komisję jako strażniczkę traktatów, by zapewniła przestrzeganie odpowiednich przepisów UE;

20.

wzywa państwa członkowskie do zacieśnienia współpracy dotyczącej zarządzania granicami, zwalczania handlu ludźmi, przemytu papierosów i innych zagrożeń dla bezpieczeństwa wywołanych lub zaostrzonych przez reżim białoruski; popiera wniosek Komisji, by zawiesić niektóre artykuły umowy o ułatwieniach wizowych między UE a Republiką Białorusi w odniesieniu do określonych kategorii urzędników powiązanych z reżimem Łukaszenki, bez szkody dla zwykłych obywateli Białorusi; wzywa do rozszerzenia wykazu osób, których to dotyczy, oraz do rozważenia już teraz możliwości włączenia do tego wykazu kategorii osób, które mogą zostać objęte indywidualnymi środkami ograniczającymi w przyszłych pakietach sankcji;

21.

ubolewa nad bezwarunkowym przyznaniem przez MFW specjalnych praw ciągnienia w wysokości 910 mln USD, które nie będą służyć narodowi Białorusi, lecz interesom nielegalnego przywódcy kraju; wzywa państwa członkowskie do koordynacji działań z partnerami międzynarodowymi w organizacjach wielostronnych, np. w MFW, by ograniczyć wsparcie finansowe dla reżimu Łukaszenki i zamrozić wszelką współpracę z nim; zauważa, że kraje niedemokratyczne, zwłaszcza Rosja i Chiny, nieprzerwanie inwestują na Białorusi;

22.

przypomina, że należy pilnie nagłaśniać poparcie Rosji dla brutalnego represjonowania Białorusinów przez Alaksandra Łukaszenkę oraz jej udział w hybrydowych działaniach reżimu Łukaszenki przeciwko UE, w tym w wykorzystywaniu migrantów do celów politycznych, oraz pociągnąć Kreml do odpowiedzialności za te działania;

23.

z zaniepokojeniem odnotowuje agresywny scenariusz manewrów wojskowych Zapad 2021 i niewielkie możliwości obserwowania ich przebiegu; przypomina, że manewry te, podobnie jak inne podobne i zakrojone na szeroką skalę ćwiczenia, świadczą o ofensywnej postawie i determinacji Rosji w wykorzystywaniu jej potencjału we wrogich zamiarach; ponawia apel o strategiczną autonomię UE i prawdziwą Europejską Unię Obrony jako element wzmocnionego NATO;

24.

potępia ciągłe pertraktacje między Alaksandrem Łukaszenką a Władimirem Putinem, służące przygotowaniu planów działania na rzecz większej integracji Białorusi i Rosji, w tym stopniowej militaryzacji Białorusi, i postrzega je jako naruszenie suwerenności Białorusi, ponieważ pozbawiono w ten sposób naród białoruski prawa do decydowania o przyszłości kraju; podkreśla, że rządy Łukaszenki są nielegalne, i odrzuca wszelkie porozumienia zawarte przez niego w imieniu państwa białoruskiego, zwłaszcza od zakończenia kadencji prezydenckiej 5 listopada 2020 r.; przypomina, że UE musi jasno podkreślić, że jeżeli Rosja będzie kontynuować obecną politykę wobec Białorusi, UE będzie musiała wprowadzić dodatkowe środki powstrzymujące i odstraszające; zwraca się do instytucji UE o okresowe informowanie Parlamentu o ingerencji Kremla na Białorusi, w tym o wykorzystywaniu sytuacji do pogłębiania kontroli politycznej, wojskowej i gospodarczej nad Białorusią;

25.

wyraża rozczarowanie, że do tej pory UE nie zdołała opracować całościowej strategii wobec reżimu białoruskiego, oraz wzywa Radę, Komisję i wiceprzewodniczącego / wysokiego przedstawiciela do opracowania spójnej i pełnej strategii wobec Białorusi w oparciu o obecne nadzwyczajne wsparcie dla ofiar represji, strategiczne i długoterminowe wsparcie polityczne, techniczne i finansowe dla białoruskiego społeczeństwa obywatelskiego, obrońców praw człowieka, niezależnych mediów, związków zawodowych i sił demokratycznych w kraju i za granicą, współpracę z państwami sąsiadującymi w przypadku pilnych problemów humanitarnych, ścisłą koordynację z partnerami międzynarodowymi i odpowiednimi organizacjami wielostronnymi (np. ONZ, OBWE) oraz z darczyńcami międzynarodowymi, a także o wspólne międzynarodowe przeciwdziałanie bezkarności; wzywa ESDZ do pokierowania koordynacją takiej spójnej polityki z państwami członkowskimi i pozostałymi instytucjami UE;

26.

wzywa Komisję, Radę wiceprzewodniczącego / wysokiego przedstawiciela i państwa członkowskie, by nadal poruszały temat sytuacji na Białorusi na forum wszystkich odpowiednich organizacji europejskich i międzynarodowych, takich jak OBWE lub ONZ i jej wyspecjalizowane organy, by wzmocnić międzynarodową reakcję na sytuację na Białorusi i przezwyciężyć obstrukcyjne działania Rosji i innych państw;

27.

wyraża niesłabnące poparcie dla uzasadnionych żądań i aspiracji narodu białoruskiego, który domaga się wolnych i uczciwych wyborów, podstawowych wolności i praw człowieka, reprezentacji demokratycznej oraz udziału w życiu politycznym w wolnej i suwerennej Białorusi;

28.

wyraża uznanie dla przedstawicieli białoruskich sił demokratycznych w kraju i na uchodźstwie, zwłaszcza dla przywódczyni opozycji demokratycznej Swiatłany Cichanouskiej, oraz dla Rady Koordynacyjnej i Narodowego Zarządu Antykryzysowego; ponownie podkreśla pilną potrzebę utrzymania i rozszerzenia kontaktów i współpracy z tymi siłami; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje decyzję Litwy o przyznaniu oficjalnej akredytacji demokratycznym przedstawicielom Białorusi w Wilnie i zachęca pozostałe państwa członkowskie, by poszły za tym przykładem; wzywa UE, by pomogła w utworzeniu biura demokratycznego przedstawicielstwa Białorusi w Brukseli;

29.

wzywa UE do dialogu operacyjnego z przedstawicielami sił demokratycznych na Białorusi, by zakończyć prace nad przyjęciem programu realizacji całościowego planu wsparcia gospodarczego dla przyszłej demokratycznej Białorusi, w wysokości 3 mld EUR, w takich dziedzinach jak budowanie zdolności demokratycznych sił na Białorusi w obszarze reprezentacji interesów, realizacji reform, zarządzania inwestycjami i rządzenia państwem; zwraca się do UE, by rozpoczęła niezbędne przygotowania do dialogu z siłami demokratycznymi na Białorusi oraz o okresowe informowanie Parlamentu o postępach, w tym o przyjęciu unijnej strategii dotyczącej przyszłych stosunków z demokratyczną Białorusią oraz o wszechstronnym zestawie działań, które przygotują siły demokratyczne Białorusi do wdrożenia tego planu;

30.

ponawia apel o oficjalne zaproszenie przedstawicieli demokratycznej Białorusi na zbliżający się szczyt Partnerstwa Wschodniego oraz o włączenie ich do dwustronnych i przygotowawczych spotkań wysokiego szczebla na szczeblu unijnym i krajowym, a także do sesji parlamentarnych i spotkań międzyparlamentarnych z udziałem przedstawicieli Parlamentu Europejskiego i parlamentów narodowych; ponownie podkreśla, że należy utworzyć oficjalne grupy ds. Białorusi we wszystkich parlamentach państw członkowskich UE, krajów Partnerstwa Wschodniego i państw grupy G7; apeluje, by w większym stopniu włączano przedstawicieli białoruskiego społeczeństwa obywatelskiego i opozycji demokratycznej w prace wielostronnych organów Partnerstwa Wschodniego, zwłaszcza Forum Społeczeństwa Obywatelskiego Partnerstwa Wschodniego i Zgromadzenia Parlamentarnego Euronest;

31.

przypomina swoją wcześniejszą inicjatywę dotyczącą misji wysokiego szczebla z udziałem byłych wysokich rangą urzędników europejskich, mającą poszukiwać wszelkich sposobów powstrzymania przemocy i uwolnienia więźniów politycznych, co mogłoby pomóc stworzyć warunki sprzyjające pluralistycznemu wewnętrznemu dialogowi politycznemu na Białorusi; ponawia apel do Komisji oraz do jej wiceprzewodniczącego / wysokiego przedstawiciela o zorganizowanie wraz z partnerami międzynarodowymi międzynarodowej konferencji wysokiego szczebla w sprawie przyszłości demokratycznej Białorusi, poświęconej rozwiązaniu kryzysu na Białorusi i zadeklarowaniu pakietu finansowego rzędu miliardów euro, by wesprzeć przyszłe reformy i restrukturyzację białoruskiej gospodarki; zwraca się do Komisji, by informowała Parlament o postępach;

32.

podkreśla, że potrzebne jest całościowe międzynarodowe dochodzenie w sprawie zbrodni popełnionych przez reżim Łukaszenki przeciwko Białorusinom, w tym w sprawie zabójstwa Ramana Bandarenki i innych obywateli Białorusi; oczekuje na wyniki dochodzenia prowadzonego przez władze ukraińskie w sprawie śmierci Witala Szyszoua; wzywa państwa członkowskie UE, by aktywnie stosowały zasadę uniwersalnej jurysdykcji i przygotowały postępowania sądowe przeciwko białoruskim urzędnikom odpowiedzialnym bądź współodpowiedzialnym za przemoc i represje, w tym Alaksandrowi Łukaszence;

33.

zobowiązuje się, że zapewni skuteczne funkcjonowanie platformy Parlamentu Europejskiego ds. walki z bezkarnością na Białorusi i będzie w odpowiednim czasie koordynował międzynarodowe reakcje na wydarzenia na Białorusi; zachęca platformę, by na najbliższym posiedzeniu nakreśliła dalsze działania, dzięki którym UE może pomóc opracować strategię procesową i uczestniczyć wraz z partnerami w międzynarodowym procesie sądowym, w tym w jurysdykcji uniwersalnej, w celu skazania Alaksandra Łukaszenki i członków jego reżimu za zbrodnie popełnione na masową skalę na obywatelach Białorusi; apeluje w szczególności, by platforma rozważyła wniesienie sprawy Białorusi do Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości w związku ze złamaniem przez reżim Łukaszenki postanowień konwencji chicagowskiej, konwencji montrealskiej i konwencji ONZ w sprawie zakazu stosowania tortur;

34.

przypomina wszystkim unijnym przedsiębiorstwom działającym na Białorusi o swoim wcześniejszym apelu o zachowanie szczególnej staranności i dopełnianie obowiązku przestrzegania praw człowieka, zgodnie z Wytycznymi ONZ dotyczącymi biznesu i praw człowieka; apeluje, by powstrzymały się od wszelkich nowych inwestycji oraz publicznie zaprotestowały u władz białoruskich przeciwko ciągłym represjom pracowników i ogólnie obywateli;

35.

wzywa Komisję, ESDZ i państwa członkowskie UE do zwiększenia bezpośredniego wsparcia dla białoruskich opozycjonistów oraz organizacji społeczeństwa obywatelskiego, obrońców praw człowieka i niezależnych mediów na Białorusi i poza jej granicami; podkreśla, że trzeba utrzymać stosunki z tymi osobami i organizacjami mimo ogłoszenia przez reżim białoruski, iż wycofuje się z Partnerstwa Wschodniego; zobowiązuje się do rozszerzenia własnych działań wspierających demokrację; ponownie apeluje o ukierunkowany program unijnej pomocy dla społeczeństwa obywatelskiego, niezależnych mediów, środowisk akademickich i białoruskiej opozycji na uchodźstwie, a także dla ofiar represji politycznych i przemocy ze strony policji oraz dla osób uciekających przed represyjnym reżimem;

36.

wzywa Komisję, państwa członkowskie i ESDZ do współpracy z partnerami międzynarodowymi, np. z mechanizmem moskiewskim OBWE i Radą Praw Człowieka ONZ, a także z obrońcami praw człowieka i ze społeczeństwem obywatelskim, by zagwarantować śledzenie, dokumentowanie i zgłaszanie naruszeń praw człowieka, a następnie rozliczanie winnych i zadośćuczynienie dla ofiar; z zadowoleniem przyjmuje i popiera utworzenie międzynarodowej platformy rozliczalności dla Białorusi oraz wzywa instytucje UE i państwa członkowskie, by wspierały jej funkcjonowanie, a także funkcjonowanie UNHRC i innych inicjatyw międzynarodowych służących pociąganiu sprawców do odpowiedzialności; popiera dalsze dyskusje na temat ewentualnego utworzenia w Hadze międzynarodowego trybunału ds. łamania praw człowieka na Białorusi;

37.

podkreśla olbrzymie znaczenie utworzenia „ambasad narodowych” Białorusi na całym świecie oraz wzywa Komisję i państwa członkowskie, by dalej wspierały ochronę praw i interesów obywateli Białorusi za granicą oraz interesów demokratycznej Białorusi, np. poszukując sposobów finansowania „ambasad narodowych” Białorusi;

38.

zachęca państwa członkowskie do dalszego uproszczenia procedur wizowych i pobytowych dla osób uciekających z Białorusi z powodów politycznych lub wymagających leczenia w wyniku przemocy, a także do oferowania tym osobom i ich rodzinom niezbędnego wsparcia i pomocy; wzywa państwa członkowskie i Komisję, by oferowały stypendia białoruskim studentom i naukowcom wydalonym z uczelni i więzionym za prodemokratyczną postawę;

39.

podkreśla, że trzeba zająć się zagrożeniami, jakie stwarza białoruska elektrownia jądrowa w Ostrowcu; apeluje do Białorusi, by zobowiązała się do zapewnienia bezpieczeństwa jądrowego tej elektrowni przy zachowaniu całkowitej przejrzystości oraz do pełnego wdrożenia zaleceń z wzajemnej oceny elektrowni przeprowadzonej przez Europejską Grupę Organów Regulacyjnych ds. Bezpieczeństwa Jądrowego; popiera utrzymanie do tego czasu zakazu importu energii z tej elektrowni na rynek UE oraz odzwierciedlenie tego zakazu w unijnym mechanizmie dostosowania emisji dwutlenku węgla na granicach;

40.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącemu Komisji / wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, rządom i parlamentom państw członkowskich, Radzie Europy, Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, władzom Republiki Białorusi i Federacji Rosyjskiej oraz przedstawicielom białoruskiej opozycji demokratycznej.

(1)  Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0383.


24.3.2022   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 132/205


P9_TA(2021)0421

Sytuacja humanitarna w Tigraju

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 7 października 2021 r. w sprawie sytuacji humanitarnej w Tigraju (2021/2902(RSP))

(2022/C 132/18)

Parlament Europejski,

uwzględniając swoją rezolucję z 26 listopada 2020 r. w sprawie sytuacji w Etiopii (1),

uwzględniając oświadczenie wiceprzewodniczącego Komisji / wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa Josepa Borrella i komisarza ds. zarządzania kryzysowego Janeza Lenarčiča z 25 czerwca 2021 r. w sprawie zabójstwa trzech pracowników organizacji humanitarnej w Tigraju,

uwzględniając wspólne oświadczenie wiceprzewodniczącego Komisji / wysokiego przedstawiciela J. Borrella i komisarza J. Lenarčiča z 24 czerwca 2021 r. w sprawie ataku lotniczego w Tigraju,

uwzględniając oświadczenie wiceprzewodniczącego Komisji / wysokiego przedstawiciela z 4 października 2021 r. wydane w imieniu Unii Europejskiej w sprawie decyzji o wydaleniu siedmiu urzędników ONZ,

uwzględniając wspólne oświadczenie UE i USA z 10 czerwca 2021 r. wydane po obradach okrągłego stołu na temat nadzwyczajnej sytuacji humanitarnej w Tigraju,

uwzględniając konkluzje Rady do Spraw Zagranicznych UE z 12 lipca 2021 r. w sprawie Etiopii,

uwzględniając rezolucję 47/13 Rady Praw Człowieka ONZ z 13 lipca 2021 r. w sprawie sytuacji w zakresie praw człowieka w regionie Tigraju w Etiopii,

uwzględniając rezolucję nr 2417 Rady Bezpieczeństwa ONZ z 24 maja 2018 r., w której potępiono głodzenie ludności cywilnej jako metodę prowadzenia wojny oraz bezprawne pozbawienie ludności cywilnej dostępu do pomocy humanitarnej,

uwzględniając uwagi sekretarza generalnego ONZ Antónia Guterresa z 26 sierpnia 2021 r. na posiedzeniu Rady Bezpieczeństwa ONZ w sprawie Etiopii,

uwzględniając oświadczenie wysokiej komisarz ONZ ds. praw człowieka Michelle Bachelet z 13 września 2021 r.,

uwzględniając oświadczenie prezydenta USA Joe Bidena z 17 września 2021 r. w sprawie dekretu dotyczącego kryzysu w Etiopii,

uwzględniając oświadczenie sekretarza generalnego ONZ Antónia Guterresa wydane 30 września 2021 r. w następstwie wydalenia z Etiopii siedmiu urzędników ONZ,

uwzględniając konstytucję Federalnej Demokratycznej Republiki Etiopii przyjętą 8 grudnia 1994 r., w szczególności przepisy rozdziału trzeciego dotyczącego praw podstawowych i podstawowych wolności, praw człowieka i praw demokratycznych,

uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka,

uwzględniając Afrykańską kartę praw człowieka i ludów,

uwzględniając Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych ONZ,

uwzględniając Konwencję genewską z 1949 r. o ochronie osób cywilnych podczas wojny oraz protokoły dodatkowe do niej z 1977 r. i 2005 r.,

uwzględniając konwencję ONZ o uchodźcach z 1951 r. i protokół do niej z 1967 r.,

uwzględniając rezolucję nr 2286 Rady Bezpieczeństwa ONZ z 3 maja 2016 r. w sprawie ochrony rannych i chorych, personelu medycznego i personelu organizacji humanitarnych w konfliktach zbrojnych,

uwzględniając rezolucję nr 47/13 Rady Praw Człowieka ONZ z 13 lipca 2021 r. w sprawie sytuacji w zakresie praw człowieka w regionie Tigraju w Etiopii,

uwzględniając rezolucję Afrykańskiej Komisji Praw Człowieka i Ludów z 12 maja 2021 r. w sprawie misji rozpoznawczej w regionie Tigraju w Federalnej Demokratycznej Republice Etiopii,

uwzględniając drugi przegląd umowy z Kotonu,

uwzględniając rezolucję Wspólnego Zgromadzenia Parlamentarnego grupy państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku (AKP) i UE z 11 marca 2021 r. w sprawie demokracji i poszanowania konstytucji w państwach UE i AKP,

uwzględniając raport Amnesty International z 10 sierpnia 2021 r. zatytułowany„”I don’t know if they realised I was a person„: Rape and other sexual violence in the conflict in Tigray, Ethiopia” [Nie wiem, czy zdawali sobie sprawę, że jestem człowiekiem: Gwałt i inna przemoc seksualna podczas konfliktu w Tigraju w Etiopii],

uwzględniając art. 132 ust. 2 i 4 Regulaminu,

A.

mając na uwadze, że jednostronne zawieszenie broni, ogłoszone przez rząd Etiopii 28 czerwca 2021 r., nie powstrzymało walk, a strony konfliktu rozpoczęły nowe ofensywy; mając na uwadze, że konflikt rozprzestrzenia się obecnie na sąsiednie regiony Afar i Amhara oraz że zachodzi ryzyko, że jego skutki obejmą cały Róg Afryki; mając na uwadze, że ten 11-miesięczny konflikt wywołał kryzys spowodowany przez człowieka, a temu ogromnemu ludzkiemu cierpieniu można całkowicie zapobiec;

B.

mając na uwadze, że jeszcze przed rozpoczęciem walk w Etiopii było 15,2 mln osób potrzebujących pomocy humanitarnej, z czego 2 mln w Tigraju; mając na uwadze, że prawie milion osób żyje w warunkach głodu, a 5,2 mln osób z sześciomilionowego Tigraju stoi w obliczu poważnego braku bezpieczeństwa żywnościowego będącego bezpośrednią konsekwencją przemocy; mając na uwadze, że 91 % ludności pilnie potrzebuje pomocy humanitarnej, a 100 000 dzieci będzie w ciągu najbliższych 12 miesięcy narażone na ostre ciężkie niedożywienie zagrażające życiu; mając na uwadze, że w czerwcu 2021 r. ONZ ostrzegała już, że 5,5 mln osób w Tigraju i w sąsiadujących regionach Amhara i Afar potrzebuje pomocy żywnościowej, a 350 000 cierpi głód; mając na uwadze, że w Tigraju schronienie znalazło 100 000 osób wewnętrznie przesiedlonych i 96 000 erytrejskich uchodźców; mając na uwadze, że region ten posiada kilka dużych obozów dla uchodźców, a według organizacji pozarządowych 44 % ich mieszkańców stanowią dzieci; mając na uwadze, że od lipca 2021 r. w wyniku konfliktu około 1,9 mln osób zostało przesiedlonych w Tigraju;

C.

mając na uwadze liczne i poważne doniesienia o zarzucanych rażących naruszeniach praw człowieka, prawa humanitarnego i prawa uchodźczego przez wszystkie strony konfliktu; mając na uwadze, że doniesienia te opisują ataki na ludność cywilną, egzekucje pozasądowe, tortury, wymuszone zaginięcia, masowe zatrzymania, systematyczne grabieże, a także systematyczne i celowe niszczenie podstawowych usług, systemów wodnych, upraw i źródeł utrzymania;

D.

mając na uwadze, że mimo iż rząd Etiopii zobowiązał się do egzekwowania odpowiedzialności za przemoc seksualną (2) siły zbrojne Etiopii, Erytrei i regionu Amhara nadal powszechnie dopuszczają się gwałtów i innych form przemocy seksualnej wobec kobiet i dziewcząt, którym grożą również śmiercią, kierują wobec nich obelgi na tle etnicznym lub które przetrzymują jako niewolnice seksualne; mając na uwadze, że organizacje humanitarne i krajowe podmioty świadczące usługi zdrowotne, które wspierają osoby ocalałe z przemocy seksualnej, były nękane i zastraszane przez siły rządowe i urzędników rządowych;

E.

mając na uwadze, że od początku konfliktu w Tigraju informowano o przypadkach egzekucji pozasądowych, w tym o masakrach, do których miało dojść w mieście Mai-Kadra w nocy 9 listopada 2020 r., w Aksum 28 listopada 2020 r. i w Mahibere Dego w styczniu 2021 r.; mając na uwadze, że w sierpniu 2021 r. władze Sudanu poinformowały, że w rzece Takaze, która oddziela zachodni Tigraj od Sudanu, znaleziono ciała około 50 osób; mając na uwadze, że istnieją dowody na to, że od początku wojny domowej w listopadzie 2020 r. doszło do ponad 250 masakr w Tigraju; mając na uwadze, że według doniesień Tigrajski Ludowy Front Wyzwolenia dokonał również egzekucji pozasądowych w regionach sąsiadujących z Tigrajem w sierpniu 2021 r., takich jak Chenna i Kobo;

F.

mając na uwadze, że według wiarygodnych źródeł zarówno Tigrajski Ludowy Front Wyzwolenia, jak i etiopskie Narodowe Siły Obronne dopuszczają się naruszeń praw człowieka w Tigraju; mając na uwadze, że erytrejskie siły zbrojne przedostawały się do Tigraju i innych części Etiopii i także dopuszczały się poważnych naruszeń praw człowieka; mając na uwadze, że większość zarzutów dotyczy naruszeń popełnionych przez etiopskie Narodowe Siły Obronne i siły zbrojne Erytrei;

G.

mając na uwadze, że 13 września 2021 r. wysoka komisarz ONZ ds. praw człowieka Michelle Bachelet mówiła o naruszeniach „popełnianych przez wszystkie strony”; mając na uwadze, że UE konsekwentnie wspiera pracę wysokiej komisarz M. Bachelet;

H.

mając na uwadze, że 1 listopada 2021 r. zostanie opublikowane sprawozdanie końcowe ze wspólnego dochodzenia prowadzonego przez Biuro Praw Człowieka ONZ i etiopską Komisję Praw Człowieka w sprawie zarzucanych naruszeń praw człowieka, prawa humanitarnego i prawa uchodźczego, których dopuściły się wszystkie strony konfliktu w Tigraju;

I.

mając na uwadze, że oprócz grabieży i niszczenia upraw na południowy zachód od Mekele w Tigraju pojawiły się chmary szarańczy pustynnej; mając na uwadze, że trwający konflikt i sytuacja humanitarna uniemożliwiły zapobieganie COVID-19 i szczepienia na wielu obszarach;

J.

mając na uwadze, że jedynie 10 % środków pomocy humanitarnej dla pogrążonego w konflikcie regionu Tigraju zostało dopuszczonych na ten obszar w ciągu ostatniego miesiąca; mając na uwadze, że potrzebne jest 100 ciężarówek dziennie, by dowozić wystarczającą pomoc humanitarną do Tigraju; mając na uwadze, że od 12 lipca 2021 r. tylko 525 samochodów ciężarowych dotarło do Tigraju z powodu zamkniętych granic, dostępu kontrolowanego przez siły zbrojne, zniszczenia infrastruktury takiej jak mosty, braku bezpieczeństwa kierowców, poważnego braku paliwa i gotówki, by umożliwić powrót do punktów zaopatrzenia, a także przedłużających się opóźnień w przeszukiwaniu i odprawie dostaw humanitarnych;

K.

mając na uwadze, że ataki na pracowników organizacji humanitarnych są uznawane za zbrodnię wojenną i zbrodnię przeciwko ludzkości; mając na uwadze, że 25 czerwca 2021 r. śmierć poniosło trzech pracowników Lekarzy bez Granic, podczas gdy nieśli pomoc najbardziej jej potrzebującym; mając na uwadze, że od listopada 2020 r. w regionie zginęło 23 pracowników organizacji humanitarnych; mając na uwadze, że siły rządowe Etiopii uniemożliwiły karetkom pogotowia ratunkowego niesienie pomocy po ataku lotniczym na rynek w Togodze 22 czerwca 2021 r.; mając na uwadze, że Biuro ONZ ds. Koordynacji Pomocy Humanitarnej (UNOCHA) poinformowało, że 17 czerwca 2021 r. w Asgede Woreda siły rządowe Erytrei zatrzymały i zaatakowały zespół szczepień; mając na uwadze, że według doniesień powtarzają się grabieże w zakładach opieki zdrowotnej w Tigraju; mając na uwadze, że organizacje humanitarne i krajowe podmioty świadczące usługi zdrowotne, które wspierają osoby ocalałe z przemocy seksualnej, były nękane i zastraszane przez siły rządowe i urzędników rządowych;

L.

mając na uwadze, że ponad dwa miliony osób zostało przesiedlonych ze swoich domów; mając na uwadze, że według doniesień prawie 76 500 osób zostało przesiedlonych w Afarze, a około 200 000 w Amharze po tym, jak siły tigrajskie przeniosły się do tych regionów; mając na uwadze, że według doniesień 55 000 etiopskich uchodźców i osób ubiegających się o azyl szuka schronienia w Sudanie;

M.

mając na uwadze, że niektóre obozy dla uchodźców w Tigraju zostały zniszczone; mając na uwadze, że erytrejskim uchodźcom mieszkającym w Tigraju grożą uprowadzenia i przymusowe powroty; mając na uwadze, że w obozach dla uchodźców w Tigraju nie ma dostępu do opieki zdrowotnej i kończą się zapasy czystej wody pitnej;

N.

mając na uwadze doniesienia o werbowaniu dzieci do konfliktu przez walczące strony, w tym siły tigrajskie; mając na uwadze, że wykorzystywanie dzieci-żołnierzy stanowi zbrodnię wojenną;

O.

mając na uwadze, że władze etiopskie dopuściły się arbitralnych zatrzymań i przymusowych zaginięć wobec grupy etnicznej Tigrajczyków w stolicy Etiopii, a także innych nadużyć, takich jak zamykanie przedsiębiorstw należących do Tigrajczyków; mając na uwadze, że w całej Etiopii dochodzi do ewidentnego nawoływania do nienawiści i dyskryminacji i szerzy się podżegająca retoryka wymierzona przeciwko Tigrajowi, w tym ze strony wysokich rangą urzędników rządowych;

P.

mając na uwadze, że 30 września 2021 r. Ministerstwo Spraw Zagranicznych Etiopii uznało siedmiu pracowników ONZ (z UNICEF-u, Biura Wysokiego Komisarza NZ ds. Praw Człowieka (OHCHR) i UNOCHA) za personae non gratae w Etiopii;

Q.

mając na uwadze, że w Tigraju i w sąsiednich regionach występują okresowe ograniczenia i wyłączenia internetu i sieci telekomunikacji; mając na uwadze, że dochodziło do ataków na dziennikarzy i zawieszono kilka licencji dla mediów, co utrudnia monitorowanie sytuacji na miejscu; mając na uwadze, że nadal ograniczone są podstawowe usługi, w tym energia elektryczna i usługi bankowe;

R.

mając na uwadze, że obecna niestabilna sytuacja w Etiopii jest wynikiem długoletnich podziałów i napięć etnicznych;

S.

mając na uwadze, że jedność Etiopii jako państwa wieloetnicznego ma ogromne znaczenie dla stabilności regionu i całego kontynentu afrykańskiego;

T.

mając na uwadze, że Etiopia, licząca ponad 110 mln mieszkańców i strategicznie położona w pobliżu Rogu Afryki, jest kluczowym krajem na kontynencie afrykańskim i potencjalnym partnerem o strategicznym znaczeniu dla UE i jej państw członkowskich;

U.

mając na uwadze, że UE, jako największy na świecie darczyńca pomocy humanitarnej, nadal solidaryzuje się z potrzebującymi, finansując pomoc humanitarną; mając na uwadze, że od początku konfliktu w Etiopii UE konsekwentnie opowiada się za pełnym i niezakłóconym dostępem organizacji humanitarnych zgodnie z międzynarodowym prawem humanitarnym;

V.

mając na uwadze, że w niedawno przyjętym komunikacie w sprawie działań humanitarnych UE przewidziano wzmocnienie procesów, które konsekwentnie stawiają propagowanie i stosowanie międzynarodowego prawa humanitarnego w centrum działań zewnętrznych UE;

W.

mając na uwadze, że do priorytetowych obszarów działania Instrumentu Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej – „Globalny wymiar Europy” należy rozwój społeczny, sprawowanie rządów i budowanie pokoju w Etiopii, przy czym na te dziedziny przeznaczono 65 % wieloletniego programu indykatywnego;

X.

mając na uwadze, że w odpowiedzi na najnowszy rozwój sytuacji kryzysowej Komisja uwzględniła działania humanitarne o wartości 5 mln EUR w Amharze i Afarze jako część całkowitego finansowania pomocy humanitarnej, które zostało już uruchomione i zakontraktowane w 2021 r. w wysokości 53,7 mln EUR, na wsparcie potrzebującej ludności w Etiopii; mając na uwadze, że 118 mln EUR przeznaczono na pomoc dla uchodźców z Tigraju i Etiopii przebywających w Sudanie; mając na uwadze, że w wyniku trwającego konfliktu UE odroczyła wypłatę wsparcia budżetowego na rzecz Etiopii;

Y.

mając na uwadze, że we wrześniu 2021 r. UE podjęła próbę zorganizowania humanitarnego mostu lotniczego za pośrednictwem Dyrekcji Generalnej Komisji ds. Europejskiej Ochrony Ludności i Pomocy Humanitarnej (DG ECHO) w celu dostarczenia pilnie potrzebnych towarów humanitarnych do Tigraju, lecz napotkała poważne przeszkody ze strony rządu Etiopii; mając na uwadze, że w konsekwencji odbył się tylko jeden lot humanitarnym mostem powietrznym UE, podczas którego dostarczano jedynie niewielką część ładunku z pomocą humanitarną;

Z.

mając na uwadze, że 21 czerwca 2021 r. UE mianowała Annette Weber nową specjalną przedstawiciel UE w Rogu Afryki; mając na uwadze, że z upoważnienia wiceprzewodniczącego Komisji / wysokiego przedstawiciela fiński minister spraw zagranicznych Pekka Haavisto dwukrotnie odwiedził ten region wcześniej w tym roku, aby omówić trwający kryzys w Etiopii i jego skutki regionalne;

AA.

mając na uwadze, że 26 sierpnia 2021 r. Unia Afrykańska mianowała byłego prezydenta Nigerii Oluseguna Obasanja mediatorem w tym konflikcie;

AB.

mając na uwadze, że w grudniu 2018 r. nowo utworzony rząd Etiopii powołał etiopską komisję pojednania i ministerstwo pokoju; mając na uwadze, że dotychczas z powodu trudnych warunków, jakie zaistniały po utworzeniu obu instytucji, nie wypełniły one swoich pierwotnych mandatów polegających na wspieraniu pokoju oraz zapobieganiu konfliktom zbrojnym w Etiopii i ich rozwiązywaniu;

AC.

mając na uwadze, że podczas trwającego konfliktu etiopska Partia Dobrobytu, na której czele stoi Abiy Ahmed, ogłosiła się zwycięzcą wyborów powszechnych, które zostały zbojkotowane i których wyniki zostały potępione przez niektóre partie opozycyjne; mając na uwadze, że w Tigraju nie prowadzono procesu wyborczego; mając na uwadze, że UE nie wysłała misji obserwacji wyborów;

AD.

mając na uwadze, że Etiopia jest sygnatariuszem umowy z Kotonu, której art. 96 stanowi, że poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności jest podstawowym elementem współpracy AKP-UE;

1.

domaga się, by wszystkie strony zaprzestały natychmiast działań wojennych, co jest niezbędnym warunkiem wstępnym tak potrzebnej poprawy sytuacji humanitarnej w Tigraju i innych regionach, w szczególności w Afarze i Amharze; wzywa do natychmiastowego przywrócenia porządku konstytucyjnego oraz do ustanowienia mechanizmu monitorowania zawieszenia broni;

2.

wzywa wszystkie zainteresowane podmioty krajowe, regionalne i lokalne do umożliwienia natychmiastowego i niezakłóconego dostępu pomocy humanitarnej do dotkniętej kryzysem ludności w Tigraju, do położenia kresu de facto blokadzie pomocy humanitarnej i dostaw krytycznych, w tym żywności, leków i paliwa, a także do ułatwienia niesienia pomocy ludności potrzebującej w regionach Amhara i Afar;

3.

zdecydowanie potępia celowe ataki na ludność cywilną prowadzone przez wszystkie strony konfliktu, werbowanie dzieci przez walczące strony, w tym siły tigrajskie, a także ciągłe stosowanie gwałtów i przemocy seksualnej; przypomina, że celowe ataki na ludność cywilną oraz werbowanie i wykorzystywanie dzieci-żołnierzy stanowią zbrodnie wojenne;

4.

potępia zabójstwa cywilów, uchodźców oraz pracowników organizacji humanitarnych i medycznych; wzywa siły wszystkich stron do poszanowania międzynarodowych praw człowieka i międzynarodowego prawa humanitarnego i uchodźczego oraz do zapewnienia ochrony ludności na obszarach dotkniętych konfliktem; apeluje o rozliczalność za zbrodnie popełnione podczas trwającego konfliktu i o odnalezienie i postawienie winnych przed wymiarem sprawiedliwości; wzywa do przeprowadzenia śledztwa w sprawie osób podejrzanych o zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości, takie jak gwałty, niewolnictwo seksualne, tortury i prześladowania;

5.

wzywa Tigrajski Ludowy Front Wyzwolenia do zaprzestania ofensywy i natychmiastowego wycofania sił z regionów Amhara i Afar; wzywa rząd regionalny Amhary do wycofania swoich sił z zachodniego Tigraju oraz wzywa rząd Erytrei do natychmiastowego i trwałego wycofania swoich sił z Etiopii; wzywa kraje sąsiadujące, aby powstrzymały się od wszelkich interwencji politycznych i wojskowych, które mogłyby dodatkowo podsycać konflikt;

6.

apeluje o powołanie niezależnej i bezstronnej komisji śledczej do zbadania ataków na konkretne grupy etniczne i religijne, które to ataki mają podżegać do przemocy między społecznościami i zagrażają pokojowi i bezpieczeństwu ludności etiopskiej; wzywa rząd Etiopii do dopilnowania, by osoby odpowiedzialne zostały pociągnięte do odpowiedzialności;

7.

przypomina, że rząd Etiopii jest odpowiedzialny za zagwarantowanie na swoim terytorium bezpieczeństwa i ochrony uchodźcom i osobom wewnętrznie przesiedlonym; wzywa władze Etiopii do zapewnienia natychmiastowej i odpowiedniej ochrony i pomocy tysiącom erytrejskich uchodźców i osobom ubiegającym się o azyl przesiedlonym z obozów w Tigraju, a także do ustalenia losu i miejsca pobytu tysięcy niezarejestrowanych erytrejskich uchodźców; ubolewa nad stosowaniem przez urzędników wysokiego szczebla mowy nienawiści i podżegania i wzywa wszystkie zaangażowane podmioty do starannego doboru słów, aby uniknąć dalszej eskalacji i zapobiec dodatkowemu cierpieniu ludzkiemu; postuluje, by granice międzynarodowe i regionalne pozostały otwarte dla bezpiecznego i swobodnego przemieszczania się ludności cywilnej; przypomina, że Etiopia jest ważnym krajem pochodzenia migrantów, a także krajem tranzytowym i docelowym dla migrantów; domaga się, aby rząd federalny Etiopii i władze regionalne chroniły ludność i zagwarantowały jej prawa podstawowe;

8.

wzywa władze Etiopii do natychmiastowego wyjaśnienia wymuszonych zaginięć wszystkich cywilów, uwolnienia osób przetrzymywanych bez wiarygodnych dowodów popełnienia przestępstwa oraz do położenia kresu wszelkiemu dyskryminacyjnemu traktowaniu; ubolewa nad stosowaniem mowy nienawiści przez osoby publiczne, co może podsycać przemoc, zastraszanie i dyskryminację względem społeczności Tigraju lub innych społeczności, prowadząc do nieufności i wywołując konflikty etniczne, a także wzywa władze krajowe, lokalne i regionalne do podjęcia bardziej pluralistycznego dialogu i powstrzymania się od podżegania do przemocy;

9.

zachęca władze, by utworzyły quasisądowy organ sprawiedliwości naprawczej, prowadzący dochodzenia w sprawie łamania praw człowieka, do jakich doszło podczas konfliktu, w tym badający okoliczności, czynniki i kontekst wszelkich tych naruszeń, co pozwoliłoby ofiarom na przedstawienie świadectwa z zaistniałych zdarzeń i umożliwiłoby stworzenie bezstronnego historycznego zapisu przeszłości, a także postuluje, by organ ten opracował politykę przyznawania odszkodowań oraz zalecenia dotyczące środków mających zapobiec łamaniu praw człowieka w przyszłości;

10.

zdecydowanie potępia wszelkie ataki na pracowników organizacji humanitarnych i infrastrukturę krytyczną, w tym szpitale i placówki medyczne, oraz powszechne grabieże i niszczenie pomocy humanitarnej; zdecydowanie potępia blokowanie karetek pogotowia próbujących udzielić pomocy medycznej rannym w wyniku ataków bombowych;

11.

ubolewa, że Ministerstwo Spraw Zagranicznych Etiopii uznało siedmiu pracowników ONZ zajmujących się prawami człowieka i pomocą humanitarną (z UNICEF-u, OHCHR, UNOCHA i Biura ds. Koordynacji Pomocy Humanitarnej w Etiopii) za personae non gratae; obawia się o bezpieczeństwo i dobrostan niezależnych pracowników organizacji humanitarnych i organizacji zajmujących się prawami człowieka w regionie oraz neutralność dystrybucji pomocy humanitarnej w Tigraju; z zadowoleniem przyjmuje zdecydowane oświadczenie UE i jej 27 państw członkowskich z 30 września 2021 r., stanowczo potępiające wydalenie tych pracowników, i wzywa rząd do cofnięcia swojej decyzji;

12.

wzywa rząd Etiopii, by podpisał i ratyfikował rzymski statut Międzynarodowego Trybunału Karnego; wzywa walczące strony do zagwarantowania swobodnego dostępu niezależnym obserwatorom i śledczym w dziedzinie praw człowieka, w tym śledczym ONZ i Unii Afrykańskiej;

13.

podkreśla znaczenie pracy wykonywanej przez dziennikarzy w regionie i wzywa wszystkie podmioty do zapewnienia swobodnego dostępu do prasy i umożliwienia dziennikarzom bezpiecznego wykonywania ich pracy;

14.

wzywa do pełnego przywrócenia podstawowych usług publicznych, takich jak elektryczność i usługi bankowe, oraz do zniesienia ograniczeń w dostępie do sieci telekomunikacji i internetu w Tigraju; podkreśla znaczenie zapewnienia edukacji i szkół dla dzieci w Tigraju i poza nim;

15.

przypomina o znaczeniu Etiopii dla stabilności Rogu Afryki i całego kontynentu; przypomina, że UE i inni partnerzy międzynarodowi zaoferowali, że będą pełnić rolę mediatorów między stronami konfliktu w Etiopii, ale Etiopia nie zaakceptowała tych propozycji; wzywa wszystkie strony konfliktu, by zasiadły do stołu negocjacyjnego bez stawiania warunków wstępnych; wzywa do pluralistycznego narodowego dialogu politycznego, prowadzonego przez Etiopię, którego celem byłoby znalezienie rozwiązania kryzysu, obejmującego przedstawicieli wszystkich dotkniętych kryzysem obszarów (Tigraj, Amhara, Bienszangul-Gumuz, Afar, Oromia, Sidama, Somali, Region Narodów, Narodowości i Ludów Południa (SNNPR) oraz Gambela);

16.

przypomina, że sytuację można rozwiązać wyłącznie za pomocą pokojowych środków i pluralistycznego dialogu między wszystkimi walczącymi stronami, skutecznego zawieszenia broni i ochrony praw człowieka;

17.

ponownie podkreśla gotowość UE do wspierania i organizowania dialogu oraz angażowania się w ten dialog, w ścisłej koordynacji z innymi podmiotami, aby utrzymać otwartą przestrzeń dialogu i spróbować stworzyć podstawę do rozmów między dwiema głównymi stronami konfliktu;

18.

wyraża poparcie dla regionalnych działań mediacyjnych, takich jak działania mediatora Unii Afrykańskiej prezydenta Obasanja; ponadto przyjmuje z zadowoleniem niedawne mianowanie nowego Specjalnego Przedstawiciela UE w Rogu Afryki;

19.

ubolewa, że Rada Bezpieczeństwa ONZ do tej pory nie zajęła się sytuacją w Tigraju; wzywa UE i jej państwa członkowskie do wywierania nacisków na Radę Bezpieczeństwa ONZ, aby organizowała regularne publiczne posiedzenia poświęcone Tigrajowi oraz by podjęła zdecydowane działania w celu zapewnienia nieograniczonego dostępu organizacjom humanitarnym, zagwarantowania ochrony ludności cywilnej, położenia kresu poważnym naruszeniom prawa międzynarodowego oraz zapewnienia rozliczalności za akty okrucieństwa; wzywa Radę Bezpieczeństwa ONZ do rozważenia rozmieszczenia sił pokojowych ONZ w regionie;

20.

wzywa państwa członkowskie UE, by zachęcały wiceprzewodniczącego / wysokiego przedstawiciela do zorganizowania przed końcem roku międzysesyjnego briefingu na temat Tigraju na forum Rady Praw Człowieka ONZ, aby przedstawić wnioski ze wspólnego dochodzenia OHCHR i etiopskiej Komisji Praw Człowieka; podkreśla, że wspólne dochodzenie powinno pomóc w stworzeniu podstawy solidnego międzynarodowego mechanizmu dochodzeniowego, który ma zostać ustanowiony przez Radę Praw Człowieka ONZ w trybie pilnym;

21.

wzywa Radę do Spraw Zagranicznych UE do szybkiego, zdecydowanego i zjednoczonego działania, by przyjąć środki niezbędne do skutecznego zajęcia się powagą i pilnością sytuacji na miejscu w Tigraju;

22.

z zadowoleniem przyjmuje i popiera decyzję Komisji z grudnia 2020 r. o odroczeniu wypłaty wsparcia budżetowego rządowi Etiopii; z zadowoleniem przyjmuje wysiłki dyplomatyczne i powtarzające się oświadczenia wiceprzewodniczącego / wysokiego przedstawiciela i Komisji, w których wzywa się do odpowiedzialności i niezakłóconego dostępu do pomocy humanitarnej, a także potępia nadużycia popełniane przez wszystkie strony; zdecydowanie potwierdza poparcie UE dla ważnej pracy wysokiej komisarz ONZ ds. praw człowieka Michelle Bachelet;

23.

wzywa UE i jej państwa członkowskie do rozważenia przyjęcia środków na rzecz ochrony praw człowieka i do dopilnowania, by sprawcy naruszeń praw człowieka zostali pociągnięci do odpowiedzialności, na przykład za pośrednictwem globalnego systemu sankcji UE za naruszenia praw człowieka;

24.

podkreśla, że UE stoi po stronie mieszkańców Etiopii; podkreśla wolę pokojowego rozwiązania konfliktu; sugeruje jednak, by Komisja zastosowała sankcje wobec członków rządu Etiopii, rządu Erytrei i Tigrajskiego Ludowego Frontu Wyzwolenia oraz innych podmiotów odpowiedzialnych za działania przedłużające konflikt i pogarszające sytuację humanitarną milionów Etiopczyków, jeżeli sytuacja humanitarna nie poprawi się znacząco do końca października 2021 r., w szczególności po utworzeniu nowego rządu etiopskiego;

25.

wzywa państwa członkowskie do wstrzymania eksportu broni i technologii nadzoru do Etiopii, gdyż są one wykorzystywane do ułatwiania ataków na ludność cywilną i łamania praw człowieka;

26.

z zadowoleniem przyjmuje dekret USA z 17 września 2021 r. w sprawie kryzysu w Etiopii, skierowany przeciwko osobom odpowiedzialnym za przedłużanie konfliktu w Etiopii i współuczestniczącym w tym, przez utrudnianie dostępu organizacjom humanitarnym, zapobieganie zawieszeniu broni i dopuszczanie się łamania praw człowieka; ubolewa jednak, że USA nadal udzielały wsparcia budżetowego, co oznacza, że działania USA były mniej skuteczne i zdecydowane niż działania UE;

27.

z ogromnym zadowoleniem przyjmuje wsparcie Komisji na rzecz ratowania życia w regionie i popiera jego dalsze rozszerzenie; apeluje o uruchomienie dodatkowych środków finansowych w wysokości co najmniej 30 mln EUR z unijnej rezerwy na rzecz solidarności i pomocy nadzwyczajnej, aby zaspokoić najpilniejsze potrzeby ludności dotkniętej konfliktem w Tigraju i na innych obszarach, na których bezpośrednio rozprzestrzenia się konflikt w północnej Etiopii, ze szczególnym uwzględnieniem sąsiednich regionów Afar i Amhara;

28.

wzywa UE i przywódców jej państw członkowskich do priorytetowego potraktowania sytuacji w zakresie praw człowieka i sytuacji humanitarnej w Tigraju i północnej Etiopii podczas zbliżającego się szczytu i spotkania przywódców Unii Afrykańskiej i UE, oraz do określenia konkretnych działań i promowania ściślejszej koordynacji strategii i komunikatów;

29.

zobowiązuje swojego Przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Wiceprzewodniczącemu Komisji / Wysokiemu Przedstawicielowi Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa, Radzie, Komisji, rządom i parlamentom państw członkowskich, Europejskiej Służbie Działań Zewnętrznych, rządowi i parlamentowi federalnemu Etiopii, władzom regionu Tigraj, rządowi Republiki Sudanu, rządowi Państwa Erytrei, rządom państw należących do Międzynarodowej Organizacji ds. Rozwoju, Unii Afrykańskiej i jej państwom członkowskim, Parlamentowi Panafrykańskiemu oraz Wspólnemu Zgromadzeniu Parlamentarnemu AKP-UE.

(1)  Teksty przyjęte, P9_TA(2020)0330.

(2)  Oświadczenie z 12 sierpnia 2021 r. dotyczące ostatniego raportu Amnesty International w sprawie zarzucanych gwałtów i innych aktów przemocy seksualnej w regionie Tigraju w Federalnej Demokratycznej Republice Etiopii.


III Akty przygotowawcze

Parlament Europejski

Wtorek, 5 października 2021 r.

24.3.2022   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 132/212


P9_TA(2021)0397

Ochrona środowiska – rozporządzenie w sprawie konwencji z Aarhus ***I

Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 5 października 2021 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1367/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 września 2006 r. w sprawie zastosowania postanowień Konwencji z Aarhus o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska do instytucji i organów Wspólnoty (COM(2020)0642 – C9-0321/2020 – 2020/0289(COD))

(Zwykła procedura ustawodawcza: pierwsze czytanie)

(2022/C 132/19)

Parlament Europejski,

uwzględniając wniosek Komisji przedstawiony Parlamentowi Europejskiemu i Radzie (COM(2020)0642),

uwzględniając art. 294 ust. 2 i art. 192 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, zgodnie z którymi wniosek został przedstawiony Parlamentowi przez Komisję (C9-0321/2020),

uwzględniając art. 294 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z dnia 27 stycznia 2021 r. (1),

po konsultacji z Komitetem Regionów,

uwzględniając wstępne porozumienie zatwierdzone przez komisję przedmiotowo właściwą na podstawie art. 74 ust. 4 Regulaminu oraz przekazane pismem z dnia 23 lipca 2021 r. zobowiązanie przedstawiciela Rady do zatwierdzenia stanowiska Parlamentu, zgodnie z art. 294 ust. 4 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

uwzględniając art. 59 Regulaminu,

uwzględniając opinię przedstawioną przez Komisję Prawną,

uwzględniając sprawozdanie Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności (A9-0152/2021),

1.

przyjmuje poniższe stanowisko w pierwszym czytaniu (2);

2.

przyjmuje do wiadomości oświadczenie Komisji załączone do niniejszej rezolucji;

3.

zwraca się do Komisji o ponowne przekazanie mu sprawy, jeśli zastąpi ona pierwotny wniosek, wprowadzi w nim istotne zmiany lub planuje ich wprowadzenie;

4.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania stanowiska Parlamentu Radzie i Komisji oraz parlamentom narodowym.

(1)  Dz.U. C 123 z 9.4.2021, s. 66.

(2)  Niniejsze stanowisko zastępuje poprawki przyjęte dnia 20 maja 2021 r. (Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0254).


P9_TC1-COD(2020)0289

Stanowisko Parlamentu Europejskiego przyjęte w pierwszym czytaniu w dniu 5 października 2021 r. w celu przyjęcia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/… zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1367/2006 w sprawie zastosowania postanowień Konwencji z Aarhus o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska do instytucji i organów Wspólnoty

(Jako że pomiędzy Parlamentem i Radą osiągnięte zostało porozumienie, stanowisko Parlamentu odpowiada ostatecznej wersji aktu prawnego, rozporządzenia (UE) 2021/1767.)


ZAŁĄCZNIK DO REZOLUCJI USTAWODAWCZEJ

Oświadczenie Komisji

Komisja pozostaje zaangażowana w zapewnienie przestrzegania przez UE jej zobowiązań międzynarodowych w sprawach dotyczących konwencji z Aarhus i w tym kontekście uznaje obawy wyrażone i ustalenia przyjęte w dniu 17 marca 2021 r. przez Komitet ds. Przestrzegania Konwencji z Aarhus w sprawie ACCC/C/2015/128 (1) w odniesieniu do pomocy państwa. W ustaleniach tych wzywa się UE do „podjęcia niezbędnych środków ustawodawczych, regulacyjnych i innych w celu zapewnienia zmiany rozporządzenia w sprawie konwencji z Aarhus lub przyjęcia nowych przepisów Unii Europejskiej, aby wyraźnie zapewnić członkom społeczeństwa dostęp do procedur administracyjnych lub sądowych w celu zakwestionowania decyzji w sprawie środków pomocy państwa podjętych przez Komisję Europejską na mocy art. 108 ust. 2 TFUE, które są sprzeczne z przepisami Unii dotyczącymi środowiska, zgodnie z art. 9 ust. 3 i 4 konwencji.

Komisja analizuje obecnie skutki tych ustaleń i ocenia dostępne opcje. Komisja zakończy i opublikuje tę ocenę do końca 2022 r. W stosownych przypadkach, do końca 2023 r., Komisja przedstawi środki mające na celu rozwiązanie tej kwestii, w świetle zobowiązań UE i państw członkowskich wynikających z konwencji z Aarhus i z uwzględnieniem przepisów prawa Unii dotyczących pomocy państwa.


(1)  Zob. https://unece.org/env/pp/cc/accc.c.2015.128_european-union, pkt 131.


24.3.2022   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 132/215


P9_TA(2021)0398

Powołanie delegacji do Zgromadzenia Parlamentarnego Partnerstwa UE-Zjednoczone Królestwo i ustalenia jej składu liczbowego

Decyzja Parlamentu Europejskiego z dnia 5 października 2021 r. w sprawie powołania i składu liczbowego Delegacji do Zgromadzenia Parlamentarnego Partnerstwa UE–Zjednoczone Królestwo (2021/2917(RSO))

(2022/C 132/20)

Parlament Europejski,

uwzględniając projekt decyzji Konferencji Przewodniczących,

uwzględniając Umowę o handlu i współpracy między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej, z jednej strony, a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, z drugiej strony (1) („umowa o handlu i współpracy między UE a Zjednoczonym Królestwem”), w szczególności jej art. 11,

uwzględniając swoją rezolucję z 28 kwietnia 2021 r. w sprawie wyniku negocjacji między UE a Zjednoczonym Królestwem (2), w szczególności jej ust. 8 i 9,

uwzględniając swoją decyzję z 17 kwietnia 2019 r. w sprawie liczby delegacji międzyparlamentarnych, delegacji do wspólnych komisji parlamentarnych, delegacji do komisji współpracy parlamentarnej oraz wielostronnych zgromadzeń parlamentarnych (3),

uwzględniając swoją decyzję z 17 lipca 2019 r. w sprawie składu liczbowego delegacji międzyparlamentarnych (4),

uwzględniając art. 223 Regulaminu,

1.

zwraca uwagę, że art. 11 umowy o handlu i współpracy między UE a Zjednoczonym Królestwem przewiduje utworzenie Zgromadzenia Parlamentarnego Partnerstwa UE–Zjednoczone Królestwo, złożonego z posłów do Parlamentu Europejskiego i posłów do parlamentu Zjednoczonego Królestwa, które:

a)

może zwracać się o odpowiednie informacje dotyczące wykonania wspomnianej umowy i każdej umowy uzupełniającej do Rady Partnerstwa UE–Zjednoczone Królestwo ustanowionej na mocy art. 7 tej umowy; następnie Rada Partnerstwa przedstawia wnioskowane informacje Zgromadzeniu Parlamentarnemu Partnerstwa UE–Zjednoczone Królestwo;

b)

jest informowane o decyzjach i zaleceniach Rady Partnerstwa UE–Zjednoczone Królestwo; oraz

c)

może formułować zalecenia dla Rady Partnerstwa UE–Zjednoczone Królestwo;

2.

podejmuje decyzję o powołaniu 35-osobowej Delegacji do Zgromadzenia Parlamentarnego Partnerstwa UE–Zjednoczone Królestwo;

3.

postanawia, w związku z decyzją Konferencji Przewodniczących z 11 lipca 2019 r. dotyczącą składu prezydiów delegacji, że w skład prezydium tej delegacji wejdzie dwóch wiceprzewodniczących;

4.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej decyzji tytułem informacji Radzie, Komisji oraz parlamentowi Zjednoczonego Królestwa.

(1)  Dz.U. L 149 z 30.4.2021, s. 10.

(2)  Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0141.

(3)  Dz.U. C 158 z 30.4.2021, s. 536.

(4)  Dz.U. C 165 z 4.5.2021, s. 23.


24.3.2022   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 132/216


P9_TA(2021)0399

Umowa o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów między UE a Grenlandią i Danią ***

Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 5 października 2021 r. w sprawie projektu decyzji Rady dotyczącej zawarcia, w imieniu Unii Europejskiej, Umowy o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów między Unią Europejską, z jednej strony, a Rządem Grenlandii i Rządem Danii, z drugiej strony, oraz protokołu wykonawczego do tej umowy (06566/2021 – C9-0154/2021 – 2021/0037(NLE))

(Zgoda)

(2022/C 132/21)

Parlament Europejski,

uwzględniając projekt decyzji Rady (06566/2021),

uwzględniając umowę o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów między Unią Europejską, z jednej strony, a Rządem Grenlandii i Rządem Danii, z drugiej strony, oraz protokół wykonawczy do tej umowy (06380/2021),

uwzględniając wniosek o wyrażenie zgody przedstawiony przez Radę na mocy art. 43 ust. 2 i art. 218 ust. 6 akapit drugi lit. a) ppkt (v) oraz art. 218 ust. 7 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (C9-0073/2020),

uwzględniając swoją rezolucję nieustawodawczą z dnia 5 października 2021 r. (1) w sprawie projektu decyzji,

uwzględniając art. 105 ust. 1 i 4 oraz art. 114 ust. 7 Regulaminu,

uwzględniając opinię przedstawioną przez Komisję Budżetową,

uwzględniając zalecenie Komisji Rybołówstwa (A9-0233/2021),

1.

wyraża zgodę na zawarcie umowy i protokołu;

2.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania stanowiska Parlamentu Radzie, Komisji, a także rządom i parlamentom państw członkowskich oraz Grenlandii i Danii.

(1)  Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0400.


24.3.2022   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 132/217


P9_TA(2021)0400

Umowa o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów między UE a Grenlandią i Danią (rezolucja)

Rezolucja nieustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 5 października 2021 r. w sprawie projektu decyzji Rady dotyczącej zawarcia Umowy o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów między Unią Europejską, z jednej strony, a Rządem Grenlandii i Rządem Danii, z drugiej strony, oraz protokołu wykonawczego do tej umowy (06566/2021 – C9-0154/2021 – 2021/0037M(NLE))

(2022/C 132/22)

Parlament Europejski,

uwzględniając projekt decyzji Rady (06566/2021),

uwzględniając projekt umowy o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów między Unią Europejską, z jednej strony, a Rządem Grenlandii i Rządem Danii, z drugiej strony, oraz protokół wykonawczy do tej umowy (06380/2021),

uwzględniając wniosek o udzielenie zgody przedstawiony przez Radę na podstawie art. 43 ust. 2 oraz art. 218 ust. 6 akapit drugi lit. a) ppkt (v) i ust. 7 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) (C9-0073/2020),

uwzględniając tytuł II rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1380/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r. w sprawie wspólnej polityki rybołówstwa (WPRyb) (1),

uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/2403 z dnia 12 grudnia 2017 r. w sprawie zrównoważonego zarządzania zewnętrznymi flotami rybackimi (2),

uwzględniając swoją rezolucję ustawodawczą z dnia 5 października 2021 r. (3) w sprawie projektu decyzji,

uwzględniając art. 62 Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza,

uwzględniając konwencję Komisji ds. Rybołówstwa Północno-Wschodniego Atlantyku (NEAFC),

uwzględniając konwencję Organizacji Rybołówstwa Północno-Zachodniego Atlantyku (NAFO),

uwzględniając Konwencję o ochronie środowiska morskiego obszaru północno-wschodniego Atlantyku (konwencja OSPAR),

uwzględniając umowę w sprawie zapobiegania nieuregulowanym połowom na morzu pełnym w środkowej części Oceanu Arktycznego,

uwzględniając Protokół (nr 34) w sprawie szczególnych ustaleń dla Grenlandii,

uwzględniając deklarację z Ottawy o utworzeniu Rady Arktycznej,

uwzględniając swoje stanowisko z 31 stycznia 2019 r. w sprawie projektu decyzji Rady w sprawie stowarzyszenia krajów i terytoriów zamorskich z Unią Europejską, w tym stosunków między Unią Europejską, z jednej strony, a Grenlandią i Królestwem Danii, z drugiej strony („decyzja o stowarzyszeniu zamorskim”) (4),

uwzględniając sprawozdanie z 9 sierpnia 2019 r. zatytułowane „Ex ante and ex post evaluation study of the Fisheries Partnership Agreement between the European Union and Greenland” [Badanie oceniające ex post i ex ante Umowy partnerskiej w sprawie połowów między Unią Europejską a Grenlandią],

uwzględniając art. 105 ust. 2 Regulaminu,

uwzględniając sprawozdanie Komisji Rybołówstwa (A9-0235/2021),

A.

mając na uwadze europejskie cele zrównoważonego rozwoju Europejskiego Zielonego Ładu i unijnych strategii ochrony różnorodności biologicznej do 2030 r. oraz strategii „Od pola do stołu”, a także międzynarodowe zobowiązania Unii, w tym w zakresie realizacji celów zrównoważonego rozwoju, w szczególności celu nr 14 dotyczącego ochrony zasobów i środowiska morskiego;

B.

mając na uwadze wpływ zmiany klimatu na ekosystemy morskie i zasoby;

C.

mając na uwadze art. 62 Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza, który stanowi, że państwo nadbrzeżne musi w drodze umów lub porozumień upoważnić inne państwa do eksploatacji nadwyżek dopuszczalnego połowu;

D.

mając na uwadze, że umowa w sprawie zapobiegania nieuregulowanym połowom na morzu pełnym w środkowej części Oceanu Arktycznego zakazuje rybołówstwa komercyjnego przez 16 lat;

E.

mając na uwadze, że Unia i Grenlandia, poprzez Danię, należą do regionalnych organizacji ds. zarządzania rybołówstwem (RFMO) NEAFC i NAFO;

F.

mając na uwadze, że Unia utrzymuje bliskie stosunki z Grenlandią, która jest częścią krajów i terytoriów zamorskich stowarzyszonych z Unią, a także mając na uwadze, że partnerstwa w dziedzinie rybołówstwa między Unią a Grenlandią istnieją od 1984 r.;

G.

mając na uwadze Protokół (nr 34) w sprawie szczególnych ustaleń dla Grenlandii łączący preferencyjne stawki celne na europejskim rynku produktów rybołówstwa pochodzących z Grenlandii z dostępem statków europejskich do grenlandzkich obszarów połowowych;

H.

mając na uwadze, że szczególny charakter tej umowy o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów oznacza, że uprawnienia do połowów są negocjowane corocznie oraz że umożliwia ona przenoszenie kwot z Norwegią i Wyspami Owczymi;

I.

mając na uwadze ocenę ex post poprzedniego protokołu i ocenę ex ante przeprowadzoną na zakończenie negocjacji nad nową umową i nowym protokołem w celu zapewnienia lepszej korelacji między uprawnieniami do połowów a opiniami naukowymi, większej elastyczności połowów, sześcioletniego okresu obowiązywania protokołu oraz zmniejszonej kwoty przyłowów;

J.

mając na uwadze znaczenie umowy o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów z Grenlandią dla europejskich statków prowadzących połowy na wodach Grenlandii oraz dla flot państw członkowskich, które bezpośrednio lub pośrednio korzystają z umowy i możliwości przenoszenia kwot;

K.

mając na uwadze, że nowa umowa i nowy protokół umożliwiają dwunastu statkom europejskim korzystanie z uprawnień do połowów w wodach Grenlandii w odniesieniu do ośmiu gatunków: dorsza atlantyckiego, karmazyna pelagicznego, karmazyna dennego, halibuta niebieskiego, krewetki północnej, buławika, gromadnika i makreli, przez okres 4 lat, z możliwością przedłużenia o 2 lata, z zastrzeżeniem rocznej rekompensaty finansowej UE w wysokości 16 521 754 EUR, z czego 2 931 000 EUR przeznacza się na wsparcie i rozwój grenlandzkiego sektora rybołówstwa;

Poprzednia umowa i protokół

1.

odnotowuje korzyści społeczno-gospodarcze w kwestii bezpośredniego i pośredniego zatrudnienia oraz wartości dodanej brutto wygenerowane w wyniku działalności floty europejskiej na wodach Grenlandii, zarówno dla sektora Grenlandii, jak i dla europejskiego sektora rybołówstwa;

2.

wyraża zaniepokojenie faktem, że całkowite dopuszczalne połowy ustalone przez Grenlandię w odniesieniu do kilku stad wymienionych w poprzednim protokole przekraczały zalecenia naukowe; podkreśla, że udział Unii w tych uprawnieniach do połowów stanowi jedynie stosunkowo niewielką część;

3.

z zadowoleniem przyjmuje fakt, że wkład finansowy Grenlandii na rzecz sektora jest wykorzystywany przez władze Grenlandii na administrację, kontrolę lub badania naukowe;

4.

wyraża jednak zaniepokojenie brakiem danych naukowych niezbędnych do sporządzenia dokładnych szacunków poziomów stad;

Nowa umowa i nowy protokół

5.

odnotowuje złożony charakter negocjacji i ich kontekst, charakteryzujący się równoległymi negocjacjami umowy ze Zjednoczonym Królestwem i wynikającą z tego niepewnością, a także grenlandzkimi kwestiami polityki wewnętrznej; przypomina, że punktem wyjścia Grenlandii w tych negocjacjach było zmniejszenie kwot połowowych dla statków europejskich o 30 %; zwraca uwagę, że ta propozycja zmniejszenia uprawnień do połowów była uzasadniona dążeniem Grenlandii do dalszego rozwoju jej sektora rybołówstwa;

6.

odnotowuje średnie zmniejszenie kwot o 5 % w porównaniu z poprzednim protokołem;

7.

z żalem zauważa, że podmioty europejskie straciły prawie cztery miesiące przed tymczasowym stosowaniem umowy, która została podpisana dopiero 22 kwietnia 2021 r. ze względu na wybory w Grenlandii i konieczność utworzenia rządu;

8.

zauważa, że uprawnienia do połowów makreli są uzależnione od udziału państw nadbrzeżnych jako sygnatariuszy porozumienia państw nadbrzeżnych w sprawie zarządzania makrelą oraz że uprawnienia do połowów karmazyna muszą być zgodne z porozumieniem w sprawie zarządzania i decyzjami podejmowanymi przez NEAFC;

9.

odnotowuje, że w protokole wskazano 600 ton przyłowów, co stanowi znaczny spadek w porównaniu z poprzednim protokołem; podkreśla, że wszystkie połowy, w tym przyłowy i odrzuty, muszą być rejestrowane i zgłaszane w podziale na gatunki zgodnie z obowiązującym ustawodawstwem Grenlandii;

10.

z zadowoleniem przyjmuje cele umowy w zakresie zrównoważonego rozwoju i współpracę w walce z nielegalnymi, nieraportowanymi i nieuregulowanymi połowami;

11.

jest zaniepokojony okresem wynoszącym 4+2 lata i niepewnością co do odnowienia protokołu po czterech latach, co może oznaczać brak jasnej perspektywy dla statków europejskich;

12.

zauważa, że rekompensata finansowa ze strony Unii jest wyższa niż w poprzednim protokole, że udział przeznaczony na wsparcie sektorowe pozostaje taki sam, a ceny referencyjne dotyczące upoważnień do połowów dla właścicieli statków są wyższe;

Grenlandia jako strategiczny podmiot na północnym Atlantyku i w Arktyce

13.

zauważa, że brexit zdestabilizował stosunki między państwami północnoatlantyckimi;

14.

stwierdza, że wystąpienie Zjednoczonego Królestwa z UE i wynikające z tego konsekwencje dla rybołówstwa na Morzu Północnym i północno-wschodnim Atlantyku nie powinny być szkodliwie wykorzystywane do manipulowania podziałem kwot w umowach północnych, lecz raczej powinny przestrzegać historycznego podziału uprawnień do połowów, zawsze w oparciu o najlepsze dostępne dane i opinie naukowe;

15.

przypomina o położeniu geostrategicznym Grenlandii w regionie Arktyki; podkreśla znaczenie stosunków z Grenlandią jako części strategii Unii na rzecz Arktyki oraz ich znaczenie w walce z zapobieganiem nieuregulowanym połowom na morzu pełnym w środkowej części Oceanu Arktycznego;

Zalecenia i wnioski skierowane do Komisji Europejskiej

16.

zaleca Komisji Europejskiej i domaga się od niej:

a)

aby informowała Parlament Europejski o wdrażaniu umowy i protokołu;

b)

aby dopilnowała, by wdrażanie umowy i protokołu do niej przyczyniało się do łagodzenia globalnego ocieplenia i umożliwiało dostosowanie do jego postępujących skutków, do zachowania i odtworzenia różnorodności biologicznej oraz do realizacji celów Zielonego Ładu w zakresie zrównoważonego rozwoju, a także by było zgodne z celami WPRyb;

c)

aby zapewniła stosowanie podejścia ostrożnościowego w odniesieniu do obecnie eksploatowanych stad oraz stad docelowych, takich jak dorsz, karmazyn i halibut niebieski;

d)

aby usprawniła gromadzenie i analizę danych oraz unowocześnianie kontroli za pomocą wkładu finansowego Unii przeznaczonego na wsparcie sektorowe, by zapewnić zrównoważone zarządzanie stadami poławianymi przez Unię oraz zagwarantować, że kwoty przyznane statkom europejskim odpowiadają „nadwyżkom”;

e)

aby zapewniła poprawę dostępnych danych dotyczących wielkości floty i nakładu połowowego flot rybackich i łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego w Grenlandii;

f)

aby dopilnowała przedłużenia obowiązywania protokołu o dwa lata po upływie czterech lat, oraz aby dołożyła wszelkich starań, by statki europejskie mogły nadal prowadzić działalność na wodach Grenlandii na stałe;

g)

aby dołożyła wszelkich starań, by coroczne ustalanie kwot nie prowadziło do zmniejszenia wielkości dopuszczalnych połowów określonych w protokole, chyba że opinie naukowe wskazują na bezwzględną konieczność ich zmniejszenia;

h)

aby przeniosła całość lub część kwot, które nie zostały wykorzystane ze względu na opóźnienie w tymczasowym stosowaniu umowy, na 2022 r., zgodnie z najlepszymi opiniami naukowymi;

i)

aby zachęcała Grenlandię do podpisania porozumienia państw nadbrzeżnych w sprawie zarządzania makrelą;

j)

aby zwróciła szczególną uwagę na utracone sieci rybackie, zbieranie odpadów morskich, ekosystemy morskie i gatunki wrażliwe, identyfikację siedlisk i przyłowów ptaków, w tym w ramach wsparcia sektorowego;

k)

aby udoskonaliła powiązania między umową o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów między UE a Grenlandią a decyzją o stowarzyszeniu zamorskim;

l)

aby zwiększyła widoczność i przejrzystość różnych międzynarodowych instrumentów zarządzania stadami w regionie, takich jak RFMO i porozumienia państw nadbrzeżnych dotyczące zarządzania niektórymi stadami; podkreśla w tym kontekście znaczenie przestrzegania zaleceń naukowych, w tym dotyczących skutków zmiany klimatu, a także poprawy procesów decyzyjnych w regionalnych organizacjach ds. zarządzania rybołówstwem, w tym zasad kontroli odłowu;

m)

aby zainicjowała długoterminową refleksję w celu sformalizowania stosunków z naszymi partnerami w regionie oraz zmniejszenia niestabilności spowodowanej wystąpieniem Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej, w szczególności w dziedzinie rybołówstwa;

n)

aby przeprowadziła długoterminową refleksję nad związkiem między umową o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów z Grenlandią a umowami w sprawie połowów z Norwegią, w szczególności nad zależnością między tymi umowami;

o)

aby w pełni uwzględniła umowę o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów przy określaniu geostrategicznej pozycji Unii w regionie Oceanu Arktycznego;

o

o o

17.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, a także rządom i parlamentom państw członkowskich oraz rządom Grenlandii i Danii.

(1)  Dz.U. L 354 z 28.12.2013, s. 22.

(2)  Dz.U. L 347 z 28.12.2017, s. 81.

(3)  Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0399.

(4)  Dz.U. C 411 z 27.11.2020, s. 698.


24.3.2022   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 132/221


P9_TA(2021)0401

Ponowne powołanie Julii Laffranque do komitetu ustanowionego na mocy art. 255 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej

Decyzja Parlamentu Europejskiego z dnia 5 października 2021 r. w sprawie propozycji mianowania Julii Laffranque na członkinię komitetu ustanowionego na podstawie art. 255 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (2021/2171(INS))

(2022/C 132/23)

Parlament Europejski,

uwzględniając art. 255 akapit drugi Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

uwzględniając art. 128 Regulaminu,

uwzględniając propozycję Komisji Prawnej (B9-0478/2021),

A.

mając na uwadze, że Julia Laffranque spełnia warunki określone w art. 255 akapit drugi Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej;

1.

proponuje nominację Julii Laffranque na członkinię przedmiotowego komitetu;

2.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej decyzji prezesowi Trybunałowi Sprawiedliwości.

24.3.2022   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 132/222


P9_TA(2021)0402

Mianowanie przewodniczącego Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA)

Decyzja Parlamentu Europejskiego z dnia 5 października 2021 r. w sprawie propozycji mianowania przewodniczącego Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA) (N9-0058/2021 – C9-0369/2021 – 2021/0902(NLE))

(Zatwierdzenie)

(2022/C 132/24)

Parlament Europejski,

uwzględniając krótką listę zakwalifikowanych kandydatów na stanowisko przewodniczącego Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych z dnia 26 listopada 2020 r., sporządzoną przez Radę Organów Nadzoru,

uwzględniając pismo Rady z dnia 29 września 2021 r., w którym zaproponowano Verenę Ross na przewodniczącą Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (C9-0369/2021),

uwzględniając art. 48 ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1095/2010 z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie ustanowienia Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych), zmiany decyzji nr 716/2009/WE i uchylenia decyzji Komisji 2009/77/WE (1),

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 14 marca 2019 r. w sprawie równowagi płci przy obsadzaniu stanowisk w obszarze polityki gospodarczej i monetarnej UE (2),

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 16 stycznia 2020 r. w sprawie instytucji i organów unii gospodarczej i walutowej: zapobieganie konfliktom interesów związanym z zatrudnianiem byłych urzędników instytucji publicznych (3),

uwzględniając art. 131 Regulaminu,

uwzględniając sprawozdanie Komisji Gospodarczej i Monetarnej (A9-0272/2021),

A.

mając na uwadze, że kadencja przewodniczącego Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych zakończyła się 31 marca 2021 r.;

B.

mając na uwadze, że 29 września 2021 r. Rada zaproponowała mianowanie Vereny Ross na przewodniczącą Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych na okres pięciu lat, zgodnie z art. 48 ust. 2 i 3 rozporządzenia (UE) nr 1095/2010;

C.

mając na uwadze, że 30 września 2021 r. w Komisji Gospodarczej i Monetarnej odbyło się przesłuchanie Vereny Ross, podczas którego wygłosiła ona wstępne oświadczenie, a następnie udzieliła odpowiedzi na pytania członków komisji;

1.

wyraża zgodę na powołanie Vereny Ross na stanowisko przewodniczącej Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych;

2.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej decyzji Radzie, Komisji, Europejskiemu Urzędowi Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych oraz rządom państw członkowskich.

(1)  Dz.U. L 331 z 15.12.2010, s. 84.

(2)  Dz.U. C 23 z 21.1.2021, s. 105.

(3)  Teksty przyjęte, P9_TA(2020)0017.


24.3.2022   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 132/223


P9_TA(2021)0403

Czasowe zawieszenie ceł autonomicznych Wspólnej Taryfy Celnej na przywóz niektórych produktów przemysłowych na Wyspy Kanaryjskie *

Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 5 października 2021 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Rady czasowo zawieszającego cła autonomiczne Wspólnej Taryfy Celnej na przywóz niektórych produktów przemysłowych na Wyspy Kanaryjskie (COM(2021)0392 – C9-0351/2021 – 2021/0209(CNS))

(Specjalna procedura ustawodawcza – konsultacja)

(2022/C 132/25)

Parlament Europejski,

uwzględniając wniosek Komisji przedstawiony Radzie (COM(2021)0392),

uwzględniając art. 349 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, na mocy którego Rada skonsultowała się z Parlamentem (C9-0351/2021),

uwzględniając art. 82 Regulaminu,

uwzględniając sprawozdanie Komisji Rozwoju Regionalnego (A9-0267/2021),

1.

zatwierdza wniosek Komisji;

2.

zwraca się do Rady o poinformowanie go, jeśli uzna ona za stosowne odejście od tekstu przyjętego przez Parlament;

3.

zwraca się do Rady o ponowne skonsultowanie się z Parlamentem, jeśli uzna ona za stosowne wprowadzenie znaczących zmian do tekstu przyjętego przez Parlament;

4.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania stanowiska Parlamentu Radzie i Komisji oraz parlamentom narodowym.