17.3.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 122/1

ZALECENIE EUROPEJSKIEJ RADY DS. RYZYKA SYSTEMOWEGO

z dnia 2 grudnia 2021 r.

w sprawie podatności na zagrożenia w sektorze nieruchomości mieszkalnych w Niemczech w średnim okresie

(ERRS/2021/10)

(2022/C 122/01)

RADA GENERALNA EUROPEJSKIEJ RADY DS. RYZYKA SYSTEMOWEGO,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1092/2010 z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie unijnego nadzoru makroostrożnościowego nad systemem finansowym i ustanowienia Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego (1), w szczególności art. 3 ust. 2 lit. b) i d) oraz art. 16 i art. 18,

uwzględniając decyzję Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego ERRS/2011/1 z dnia 20 stycznia 2011 r. ustanawiającą regulamin Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego (2), w szczególności art. 18,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1)

Sektor nieruchomości odgrywa ważną rolę w gospodarce, a zmiany w nim zachodzące mogą mieć istotny wpływ na system finansowy. Wcześniejsze kryzysy finansowe pokazały, że destabilizujące zmiany zachodzące na rynkach nieruchomości mogą mieć poważne konsekwencje dla stabilności systemu finansowego oraz całej gospodarki, co może także prowadzić do przenoszenia się niekorzystnych zjawisk między krajami. Niekorzystne zmiany na rynku nieruchomości w niektórych państwach członkowskich spowodowały w przeszłości duże straty kredytowe lub negatywnie wpłynęły na sferę gospodarki realnej. Skutki te odzwierciedlają ścisłe powiązania pomiędzy sektorem nieruchomości, dostawcami finansowania i innymi sektorami gospodarki. Ponadto pętla informacji zwrotnej pomiędzy systemem finansowym a gospodarką realną może nasilać negatywne zmiany.

(2)

Powiązania te są ważne, ponieważ oznaczają, że zagrożenia mające swoje źródło w sektorze nieruchomości mogą mieć skutki systemowe. Podatności systemu finansowego na zagrożenia mają tendencję do kumulowania się w fazie wzrostu cyklu rynku nieruchomości. Postrzegane niższe ryzyko finansowania oraz łatwiejszy dostęp do niego mogą przyczynić się do szybkiej ekspansji akcji kredytowej i inwestycji, wywierając, wraz ze zwiększonym popytem na nieruchomości, presję na wzrost cen nieruchomości. Ponadto pętla informacji zwrotnej między cenami nieruchomości mieszkalnych a kredytami może mieć potencjalne konsekwencje systemowe. Natomiast w fazie spadkowej cyklu rynku nieruchomości bardziej restrykcyjne warunki udzielania kredytów, większa niechęć do podejmowania ryzyka i presja zniżkowa w odniesieniu do cen nieruchomości mogą niekorzystnie wpływać na odporność kredytobiorców i kredytodawców, pogarszając tym samym sytuację gospodarczą.

(3)

Podatność na zagrożenia związane z nieruchomościami mieszkalnymi może być źródłem ryzyka systemowego i może wpływać na stabilność finansową zarówno bezpośrednio, jak i pośrednio. Skutki bezpośrednie to straty kredytowe z tytułu portfeli hipotecznych wynikające z niekorzystnych warunków gospodarczych lub finansowych oraz równoczesnych negatywnych zmian na rynku nieruchomości mieszkalnych. Skutki pośrednie mogą być związane ze zmianą poziomu konsumpcji gospodarstw domowych lub zmniejszaniem dźwigni finansowej przez kredytodawców, co może prowadzić do dalszych konsekwencji dla gospodarki realnej i stabilności finansowej.

(4)

Zgodnie z motywem 4 rozporządzenia Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego ERRS/2013/1 (3) ostatecznym celem polityki makroostrożnościowej jest przyczynianie się do ochrony stabilności systemu finansowego jako całości, w tym poprzez wzmacnianie odporności systemu finansowego i ograniczanie powstawania ryzyk systemowych, a tym samym zapewnianie trwałego wkładu sektora finansowego we wzrost gospodarczy.

(5)

W tym celu organy makroostrożnościowe mogą stosować jeden lub większą liczbę środków makroostrożnościowych opartych na kapitale określonych w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/36/UE (4) i rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 (5) lub środków makroostrożnościowych ukierunkowanych na kredytobiorców, opierających się wyłącznie na prawie krajowym, w zależności od oceny ryzyka. Środki oparte na kapitale mają na celu przede wszystkim zwiększenie odporności systemu finansowego, natomiast środki ukierunkowane na kredytobiorców mogą być odpowiednie zwłaszcza w celu zapobiegania dalszemu narastaniu ryzyk systemowych w odniesieniu do nowych kredytów na nieruchomości mieszkalne.

(6)

W 2019 r. Europejska Rada ds. Ryzyka Systemowego (ERRS) przeprowadziła systematyczną, prognostyczną ocenę podatności na zagrożenia w sektorze nieruchomości mieszkalnych na całym Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG) (6). Ocena ta umożliwiła ERRS zidentyfikowanie w kilku państwach podatności na zagrożenia w średnim okresie będących źródłem ryzyka systemowego dla stabilności finansowej, co doprowadziło do wydania ostrzeżeń dla pięciu państw, w tym Niemiec (7).

(7)

W 2019 r. głównym obszarem podatności na zagrożenia zidentyfikowanym na rynku nieruchomości mieszkalnych w Niemczech było znaczne zawyżenie cen nieruchomości mieszkalnych na obszarach miejskich w powiązaniu z powszechną i gwałtowną dynamiką wzrostu cen nieruchomości mieszkalnych oraz pewnymi oznakami rozluźnienia standardów kredytowania w odniesieniu do kredytów mieszkaniowych, aczkolwiek w kontekście ogólnej niepewności wynikającej ze znacznych braków danych.

(8)

ERRS zakończyła niedawno dalszą systematyczną i prognostyczną ocenę podatności na zagrożenia w sektorze nieruchomości mieszkalnych na całym EOG. Wyniki tej oceny pokazują, że po tym, jak we wrześniu 2019 r. zostały wydane ostrzeżenia dla poszczególnych państw, niektóre państwa podjęły dalsze działania w celu ograniczenia odpowiednich podatności na zagrożenia. W szczególności Republika Czeska przyjęła ramy prawne dotyczące środków ukierunkowanych na kredytobiorców, Niemcy ustanowiły podstawę prawną gromadzenia danych na temat standardów udzielania nowych kredytów mieszkaniowych dla gospodarstw domowych, Francja wprowadziła limity wskaźników obsługi zadłużenia do dochodu (DSTI), Islandia obniżyła limity wskaźników wysokości kredytu do wartości zabezpieczenia (LTV), a Norwegia zaostrzyła wskaźnik bufora ryzyka systemowego. Biorąc jednak pod uwagę rosnącą podatność na zagrożenia, działania podjęte przez niektóre państwa nie zostały w ocenie ERRS uznane za wystarczające.

(9)

Wybuch pandemii COVID-19 w 2020 r. i związany z nią kryzys nie doprowadziły do cyklicznego spadku na rynkach nieruchomości mieszkalnych. Przeciwnie, po okresie stopniowego wzrostu i przy niskich stopach procentowych wzrost realnych cen nieruchomości mieszkalnych i wzrost akcji kredytowej w wielu państwach jeszcze bardziej przyspieszyły, znacznie przewyższając wzrost dochodów gospodarstw domowych. Aby złagodzić skutki pandemii i wynikającą z niej niepewność gospodarczą, wdrożono różne środki i polityki, takie jak moratoria i gwarancje publiczne. W tym szerokim kontekście politycznym w niektórych państwach tymczasowo złagodzono wcześniej zaplanowane środki makroostrożnościowe lub opóźniono ich uruchomienie. Zaobserwowana obecnie poprawa sytuacji gospodarczej pozwala na dostosowanie polityki makroostrożnościowej w tych państwach, w których podatności na zagrożenia związane z nieruchomościami mieszkalnymi nadal narastają.

(10)

W odniesieniu do Niemiec ta niedawno przeprowadzona ocena wykazała, że pomimo ustanowienia w 2017 r. ram prawnych dotyczących instrumentów ukierunkowanych na kredytobiorców, obejmujących ograniczony zestaw środków (maksymalny pułap wskaźnika LTV i wymóg dotyczący amortyzacji), żaden z nich nie został uruchomiony w odpowiedzi na podatności na zagrożenia w sektorze nieruchomości mieszkalnych w średnim okresie. ERRS dostrzega, że zgodnie z obowiązującymi ramami prawnymi nie zostały spełnione wymogi dotyczące uruchomienia istniejących środków ukierunkowanych na kredytobiorców.

(11)

Z oceny ERRS wynika również, że wzrost cen nieruchomości mieszkalnych stał się bardziej powszechny zarówno na obszarach miejskich, jak i wiejskich. W rezultacie istniejące szacunki wskazują na istotne i rosnące zawyżenie cen nieruchomości mieszkalnych w Niemczech. Kompleksowa analiza podatności na zagrożenia jest obecnie utrudniona ze względu na brak szczegółowych danych na temat standardów kredytowania na cele mieszkaniowe, chociaż podjęto działania mające na celu gromadzenie danych od 2023 r. w związku z wejściem w życie w 2021 r. krajowego rozporządzenia w sprawie gromadzenia danych dotyczących kredytów mieszkaniowych. W odniesieniu do ostatniego okresu dostępne informacje dostarczają niejednoznacznych danych na temat zmian standardów kredytowania na cele mieszkaniowe. Podczas gdy wyniki badania ankietowego akcji kredytowej banków ze strefy euro (BLS) wskazują, że warunki udzielania kredytów na zakup nieruchomości mieszkalnych uległy dalszemu zaostrzeniu w 2020 r., alternatywne źródło danych z sektora prywatnego (8) wskazuje, że udział wniosków kredytowych o wysokim wskaźniku LTV jeszcze bardziej wzrósł w 2020 r. Inne alternatywne źródło danych z sektora prywatnego dostępne dla władz niemieckich, zawierające informacje o rzeczywistych transakcjach i reprezentujące część rynku zagregowanego, potwierdza, że wskaźniki LTV w ciągu ostatniej dekady nieco wzrosły. Ponadto, zgodnie z badaniem BLS wskaźniki LTV uległy obniżeniu w następstwie kryzysu. Z danych wynika również, że wskaźniki DSTI i terminy zapadalności uległy zmniejszeniu w pierwszej połowie drugiej dekady XXI w., a ponownie wzrosły w drugiej połowie tej dekady. Z drugiej strony wskaźniki zadłużenia do dochodu (DTI) stale rosną od 2009 r.

(12)

Ponadto po złagodzeniu wskaźnika bufora antycyklicznego w odpowiedzi na kryzys związany z pandemią COVID-19 Niemcy nie korzystały już ze środków opartych na kapitale w celu ograniczenia istniejących podatności na zagrożenia pochodzących z sektora nieruchomości mieszkalnych oraz wspierania stabilności finansowej.

(13)

W świetle tych ostatnich zmian, w szczególności biorąc pod uwagę dane wskazujące na zawyżenie cen nieruchomości mieszkalnych, ERRS uznała, że powinno się uruchomić środki ukierunkowane na kredytobiorców w celu ograniczenia podatności na zagrożenia w sektorze nieruchomości mieszkalnych w średnim okresie w Niemczech. W związku z tym władze niemieckie powinny niezwłocznie uruchomić prawnie wiążący lub, jeżeli nie jest to możliwe na mocy prawa niemieckiego, niewiążący prawnie limit wskaźnika LTV, aby zapewnić należyte standardy kredytowania wobec zawyżenia cen nieruchomości mieszkalnych. Jednocześnie, w celu uzupełnienia środka dotyczącego wskaźnika LTV, środki oparte na kapitale, takie jak uruchomienie bufora antycyklicznego lub sektorowego bufora ryzyka systemowego, zwiększyłyby odporność sektora bankowego w Niemczech na zagrożenia związane z nieruchomościami mieszkalnymi, które mogły już narosnąć, biorąc pod uwagę utrzymujące się zawyżenie cen nieruchomości mieszkalnych i niepewność co do standardów kredytowania w przypadku kredytów hipotecznych udzielanych w ostatnich latach. Ponadto odpowiednie połączenie z prawnie wiążącymi lub – jeżeli nie jest to możliwe na mocy prawa niemieckiego – niewiążącymi prawnie instrumentami związanymi z dochodami mogłoby zwiększyć skuteczność limitu wskaźnika LTV w eliminowaniu wszelkich podatności na zagrożenia związanych z finansowaniem nieruchomości mieszkalnych. W związku z tym niemieckie ramy prawne dotyczące środków ukierunkowanych na kredytobiorców powinny zostać uzupełnione o instrumenty oparte na dochodach i odpowiednio dostosowane, aby umożliwić szybsze uruchamianie środków ukierunkowanych na kredytobiorców, zapobiegając w ten sposób narastaniu podatności na zagrożenia,

PRZYJMUJE NINIEJSZE ZALECENIE:

SEKCJA 1

ZALECENIA

Zalecenie A – Limit wskaźnika LTV

Zaleca się, aby odpowiednie organy nałożyły prawnie wiążący limit mający zastosowanie do wskaźnika LTV w celu zmniejszenia podatności na zagrożenia w sektorze nieruchomości mieszkalnych w Niemczech jako źródła ryzyka dla stabilności finansowej, które może mieć poważne negatywne konsekwencje dla gospodarki realnej. Jeżeli nie będzie to możliwe na mocy prawa niemieckiego, zaleca się, aby odpowiednie organy wprowadziły niewiążący prawnie limit mający zastosowanie do wskaźnika LTV, aby osiągnąć cele nim określone.

Zalecenie B – Uruchomienie środków opartych na kapitale

Zaleca się, aby odpowiednie organy uruchomiły odpowiednie środki oparte na kapitale w celu zapewnienia odporności instytucji kredytowych działających na podstawie zezwolenia wydanego w Niemczech oraz uzupełnienia limitu mającego zastosowanie do wskaźnika LTV, o którym mowa w zaleceniu A, w celu ograniczenia podatności na zagrożenia w sektorze nieruchomości mieszkalnych w Niemczech jako źródła ryzyka dla stabilności finansowej.

Zalecenie C – Ramy prawne dotyczące środków ukierunkowanych na kredytobiorców w odniesieniu do sektora nieruchomości mieszkalnych

Zaleca się, aby odpowiednie organy zapewniły, aby w istniejących ramach prawnych dotyczących środków ukierunkowanych na kredytobiorców ujęte były co najmniej następujące prawnie wiążące środki ukierunkowane na kredytobiorców:

a)	limity mające zastosowanie do wskaźnika DTI oraz wskaźnika DSTI;

b)	limity mające zastosowanie do wskaźnika LTV;

c)	limity mające zastosowanie do terminu zapadalności; oraz

d)	wymogi dotyczące amortyzacji.

Zalecenie D – Monitorowanie podatności na zagrożenia oraz uruchomienie uzależnionych od dochodów środków ukierunkowanych na kredytobiorców

Zaleca się, aby odpowiednie organy uważnie monitorowały podatności na zagrożenia związane z zadłużeniem gospodarstw domowych, zawyżoną wyceną nieruchomości mieszkalnych oraz standardami kredytowania mającymi zastosowanie do nowych kredytów hipotecznych w średnim okresie.

Zaleca się, aby zgodnie z wynikami monitorowania prowadzonego na podstawie zalecenia D(1) oraz w celu uniknięcia nadmiernego narastania ryzyka kredytowego odpowiednie organy uruchomiły prawnie wiążące uzależnione od dochodów środki ukierunkowane na kredytobiorców, takie jak limity wskaźnika DTI lub wskaźnika DSTI. Jeżeli nie jest to możliwe na mocy prawa niemieckiego, zaleca się, aby właściwe organy uruchomiły niewiążące prawnie uzależnione od dochodów środki ukierunkowane na kredytobiorców, aby osiągnąć cele nimi określone.

SEKCJA 2

IMPLEMENTACJA

1. Definicje

Użyte w niniejszym zaleceniu wyrażenia oznaczają:

a)	„odpowiednie organy” – organy, którym powierzono zmianę ram prawnych dotyczących środków ukierunkowanych na kredytobiorców, uruchomienie środków ukierunkowanych na kredytobiorców, monitorowanie ryzyka systemowego lub uruchomienie środków opartych na kapitale w Niemczech;

b)	„wskaźnik wysokości kredytu do wartości zabezpieczenia” (LTV) – stosunek sumy wszystkich kredytów albo transz kredytu zabezpieczonych przez kredytobiorcę na nieruchomości w momencie udzielenia kredytu do wartości tej nieruchomości w momencie udzielenia kredytu;

„środki oparte na kapitale” – wszelkie wymogi w zakresie funduszy własnych nałożone na instytucję kredytową w celu zapobiegania ryzyku systemowemu lub ograniczania tego ryzyka, rozumianego zgodnie z art. 2 lit. c) rozporządzenia (UE) nr 1092/2010, w tym – zgodnie z art. 124, 164 lub 458 rozporządzenia (UE) nr 575/2013 lub tytułem VII rozdział 4 dyrektywy (UE) 2013/36 –bufor antycykliczny lub sektorowy bufor ryzyka systemowego;

d)	„instytucja kredytowa” – instytucję kredytową w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia (UE) nr 575/2013;

e)	„środki ukierunkowane na kredytobiorców” – środki makroostrożnościowe ukierunkowane na kredytobiorców, w tym limity dotyczące wskaźnika LTV, wskaźnika DTI, wskaźnika DSTI, terminów zapadalności oraz wymogi dotyczące amortyzacji;

f)	„wskaźnik zadłużenia do dochodu” (DTI) – stosunek całkowitego zadłużenia kredytobiorcy w momencie udzielenia kredytu do całkowitego rocznego dochodu do dyspozycji kredytobiorcy w momencie udzielenia kredytu;

g)	„wskaźnik obsługi zadłużenia do dochodu” (DSTI) – stosunek całkowitych rocznych kosztów obsługi zadłużenia do całkowitego rocznego dochodu do dyspozycji kredytobiorcy w momencie udzielenia kredytu;

h)	„koszty obsługi zadłużenia” – łączne spłaty kwoty głównej oraz odsetek od całkowitego zadłużenia kredytobiorcy w danym okresie;

i)	„termin zapadalności” – okres obowiązywania umowy o mieszkaniowy kredyt hipoteczny, wyrażony w latach w momencie udzielenia kredytu;

j)	„wymogi dotyczące amortyzacji” – środki związane z harmonogramem spłat kredytu.

2. Kryteria implementacji

Do implementacji niniejszego zalecenia stosuje się następujące kryteria:

a)	należy odpowiednio uwzględnić zasadę proporcjonalności, biorąc pod uwagę cel i treść zalecenia A, zalecenia B, zalecenia C i zalecenia D;

kalibracja i stopniowe wprowadzanie uruchamianych środków ukierunkowanych na kredytobiorców lub środków opartych na kapitale na podstawie zalecenia A, zalecenia B i zalecenia D powinny uwzględniać sytuację Niemiec w kontekście cykli gospodarczych i finansowych oraz wszelkie ich potencjalne skutki odnoszące się do powiązanych kosztów i korzyści;

c)	szczegółowe kryteria zgodności z niniejszym zaleceniem określone są w załączniku.

Adresaci niniejszego zalecenia przekazują Parlamentowi Europejskiemu, Radzie, Komisji i ERRS sprawozdania dotyczące działań podjętych w celu realizacji niniejszego zalecenia lub odpowiednio uzasadniające niepodjęcie takich działań. Sprawozdania takie powinny obejmować co najmniej:

a)	informacje dotyczące treści i harmonogramu podjętych działań;

ocenę podatności na zagrożenia związane z zadłużeniem gospodarstw domowych i standardami kredytowania mającymi zastosowanie do nowych kredytów hipotecznych, w tym podział nowych kredytów hipotecznych według wskaźnika LTV, DTI i DSTI, terminu zapadalności i profilu amortyzacji, przy obliczeniu odpowiednich wskaźników zgodnie z załącznikiem IV do zalecenia Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego ERRS/2016/14 (9), wraz z oceną funkcjonowania podjętych działań przy uwzględnieniu celów niniejszego zalecenia;

c)	szczegółowe uzasadnienie niepodjęcia działań lub odstępstw od postanowień niniejszego zalecenia, w tym opóźnień.

3. Terminy informowania o realizacji zaleceń

Zgodnie z art. 17 ust. 1 rozporządzenia (UE) nr 1092/2010 adresaci są zobowiązani poinformować Parlament Europejski, Radę, Komisję i ERRS o działaniach podjętych w odpowiedzi na niniejsze zalecenie lub przedstawić odpowiednie uzasadnienie w przypadku braku działania. Adresaci przekazują takie informacje w następujących terminach:

Zalecenie A

Do dnia 30 czerwca 2023 r. i do dnia 30 czerwca 2025 r. adresaci zalecenia A przedkładają Parlamentowi Europejskiemu, Radzie, Komisji i ERRS sprawozdanie na temat wszelkich działań podjętych w związku z nałożeniem limitu wskaźnika LTV w celu ograniczenia podatności na zagrożenia w sektorze nieruchomości mieszkalnych w Niemczech jako źródła ryzyka dla stabilności finansowej. W przypadku gdy za podejmowanie działań w celu wyeliminowania zidentyfikowanych podatności na zagrożenia odpowiedzialny jest więcej niż jeden organ, przedłożeniu podlega jedno wspólne sprawozdanie.

Zalecenie B

Do dnia 30 czerwca 2023 r. i do dnia 30 czerwca 2025 r. adresaci zalecenia B przedkładają Parlamentowi Europejskiemu, Radzie, Komisji i ERRS sprawozdanie z działań podjętych w celu wdrożenia środków opartych na kapitale. W przypadku gdy za podejmowanie działań w celu wyeliminowania zidentyfikowanych podatności na zagrożenia odpowiedzialny jest więcej niż jeden organ, przedłożeniu podlega jedno wspólne sprawozdanie.

Zalecenie C

Do dnia 30 czerwca 2025 r. adresaci zalecenia C przedkładają Parlamentowi Europejskiemu, Radzie, Komisji i ERRS sprawozdanie końcowe z wdrożenia zalecenia C, zawierające oświadczenie wyjaśniające, który organ odpowiada lub które organy odpowiadają za podjęcie decyzji o uruchomieniu i wdrożeniu środków ukierunkowanych na kredytobiorców określonych w tym zaleceniu. W przypadku gdy za podejmowanie działań w celu wyeliminowania zidentyfikowanych podatności na zagrożenia odpowiedzialny jest więcej niż jeden organ, przedłożeniu podlega jedno wspólne sprawozdanie.

Zalecenie D

Do dnia 30 czerwca 2023 r. i do dnia 30 czerwca 2025 r. adresaci zalecenia D przedkładają Parlamentowi Europejskiemu, Radzie, Komisji i ERRS sprawozdanie z monitorowania podatności na zagrożenia związanych z zadłużeniem gospodarstw domowych, zawyżeniem cen nieruchomości mieszkaniowych i standardami kredytowania mającymi zastosowania do nowych kredytów hipotecznych w średnim okresie oraz z działań podjętych w celu wyeliminowania takich podatności na zagrożenia. W przypadku gdy za podejmowanie działań w celu wyeliminowania zidentyfikowanych podatności na zagrożenia odpowiedzialny jest więcej niż jeden organ, przedłożeniu podlega jedno wspólne sprawozdanie.

4. Monitorowanie i ocena

Sekretariat ERRS:

a)	udziela pomocy adresatom poprzez zapewnianie koordynacji składania sprawozdań i dostarczanie odpowiednich wzorów i formularzy oraz, w razie potrzeby, szczegółowe określanie procedury i terminów informowania o realizacji zaleceń;

b)	weryfikuje realizację zaleceń przez adresatów, udziela im pomocy na ich wniosek oraz przedkłada Radzie Generalnej sprawozdania dotyczące realizacji zaleceń.

Rada Generalna ocenia działania adresatów i przedstawiane przez nich uzasadnienia oraz, w razie potrzeby, może stwierdzić nieodpowiednie zastosowanie się do niniejszego zalecenia lub brak odpowiedniego uzasadnienia niepodjęcia działań.

Sporządzono we Frankfurcie nad Menem dnia 2 grudnia 2021 r.

W imieniu Rady Generalnej ERRS

Francesco MAZZAFERRO

Szef Sekretariatu ERRS

(1) Dz.U. L 331 z 15.12.2010, s. 1.

(2) Dz.U. C 58 z 24.2.2011, s. 4.

(3) Zalecenie Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego z dnia 4 kwietnia 2013 r. w sprawie celów pośrednich i instrumentów polityki makroostrożnościowej (Dz.U. C 170 z 15.6.2013. s. 1).

(4) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/36/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie warunków dopuszczenia instytucji kredytowych do działalności oraz nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi, zmieniająca dyrektywę 2002/87/WE i uchylająca dyrektywy 2006/48/WE oraz 2006/49/WE (Dz.U. L 176 z 27.6.2013, s. 338).

(5) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych oraz zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz.U. L 176 z 27.6.2013, s. 1).

(6) Zob. dokument pt. „Vulnerabilities in the residential real estate sectors of the EEA countries”, ERRS, 2019 r., dostępny na stronie internetowej ERRS pod adresem www.esrb.europa.eu.

(7) Ostrzeżenie Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego ERRS/2019/11 z dnia 27 czerwca 2019 r. w sprawie podatności na zagrożenia w sektorze nieruchomości mieszkalnych w Niemczech w średnim okresie (Dz.U. C 366 z 30.10.2019, s. 45).

(8) Informacje dostarczone przez platformę pośrednictwa kredytowego, które mogą jednak nie być w pełni reprezentatywne dla niemieckiego rynku kredytów hipotecznych.

(9) Zalecenie Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego ERRS/2016/14 z dnia 31 października 2016 r. w sprawie uzupełniania luk w danych dotyczących sektora nieruchomości (Dz.U. C 31 z 31.1.2017, s. 1).

ZAŁĄCZNIK

OKREŚLENIE KRYTERIÓW ZGODNOŚCI W ODNIESIENIU DO ZALECENIA

Zalecenie A – Limit wskaźnika LTV

Do zalecenia A zastosowanie mają następujące kryteria zgodności.

Uruchamiając limit mający zastosowanie do wskaźnika wysokości kredytu do wartości zabezpieczenia (LTV), adresaci powinni starać się zapobiec znacznemu lub rosnącemu udziałowi nowych kredytów hipotecznych zabezpieczonych na nieruchomościach mieszkalnych, które mogłyby prowadzić do strat kredytowych w przypadku braku spłaty w połączeniu ze spadkiem cen nieruchomości mieszkalnych w wyniku niekorzystnych warunków gospodarczych lub finansowych, wzrostu kosztów obsługi zadłużenia lub niekorzystnych zmian na rynku nieruchomości mieszkalnych.

Adresaci powinni zastosować jeden lub większą liczbę środków ukierunkowanych na kredytobiorców, aby zapewnić skuteczność stosowanych środków i zminimalizować możliwość ich obchodzenia lub zaistnienia niezamierzonych skutków, które mogłyby zmniejszyć ich skuteczność i potencjalnie powodować ryzyko w innych obszarach, w szczególności poprzez zapewnienie, aby środki te miały zastosowanie do kredytów udzielanych przez wszelkiego rodzaju kredytodawców, osobom fizycznym jako kredytobiorcom oraz – w stopniu uznanym za konieczny – wszystkim innym rodzajom kredytobiorców.

3.	Przed uruchomieniem limitu LTV należy dokonać oceny sytuacji Niemiec w kontekście cykli gospodarczych i finansowych w celu określenia odpowiedniej kalibracji i sposobu wdrożenia tego środka.

W celu ograniczenia podatności na zagrożenia zidentyfikowane w Niemczech po uruchomieniu limitu wskaźnika LTV konieczne może być jego zaostrzenie lub uruchomienie dodatkowych środków ukierunkowanych na kredytobiorców. Będzie to zależało od wyboru uruchomionych środków, wstępnej kalibracji uruchomionych środków oraz wyników oceny podatności na zagrożenia.

5.	Przy uruchamianiu lub kalibracji limitu wskaźnika LTV adresaci powinni uwzględniać wszystkie kredyty, które mają być ostatecznie obsługiwane przez gospodarstwa domowe z ich dochodów, niezalenie od formy tych kredytów.

Zalecenie B – Uruchomienie środków opartych na kapitale

Do zalecenia B zastosowanie mają następujące kryteria zgodności.

Uruchamiając środki oparte na kapitale, adresaci powinni starać się zapewnić odporność instytucji kredytowych działających na podstawie zezwolenia wydanego w Niemczech na potencjalną materializację ryzyka systemowego związanego z nieruchomościami mieszkalnymi, które może prowadzić do bezpośrednich i pośrednich strat kredytowych związanych z kredytami hipotecznymi lub wynikających ze spadku konsumpcji w przypadku gospodarstw domowych z zaciągniętymi kredytami na cele mieszkaniowe.

2.	Przed uruchomieniem środków opartych na kapitale należy dokonać oceny sytuacji Niemiec w kontekście cykli gospodarczych i finansowych w celu ustalenia, czy uruchomienie takich środków byłoby właściwe.

W celu ograniczenia podatności na zagrożenia zidentyfikowane w Niemczech po uruchomieniu środków opartych na kapitale konieczne może być ich zaostrzenie lub uruchomienie dodatkowych środków makroostrożnościowych. Będzie to zależało od wyboru uruchomionych środków opartych na kapitale, wstępnej kalibracji uruchomionych środków oraz wyników oceny podatności na zagrożenia.

Zalecenie C – Ramy prawne dotyczące środków ukierunkowanych na kredytobiorców w odniesieniu do sektora nieruchomości mieszkalnych

Do zalecenia C zastosowanie mają następujące kryteria zgodności.

Obowiązujące w Niemczech ramy prawne dotyczące środków ukierunkowanych na kredytobiorców powinny zapewniać:

aby limity dotyczące wskaźnika zadłużenia do dochodu (DTI) oraz wskaźnika obsługi zadłużenia do dochodu (DSTI), jak również limity dotyczące terminów zapadalności, miały zastosowanie do kredytów udzielanych wszystkim rodzajom kredytobiorców i przez wszelkiego rodzaju kredytodawców, tak aby uniknąć przypadków obchodzenia limitów, przy czym limity te powinny być stosowane przede wszystkim do osób fizycznych jako kredytobiorców, ale również do wszystkich innych rodzajów kredytobiorców, jeżeli struktury finansowania zakładają takie rozszerzenie, aby uniknąć obchodzenia limitów;

aby organy niemieckie, którym powierzono uruchomienie środków ukierunkowanych na kredytobiorców, mogły uruchomić wszystkie prawnie wiążące środki ukierunkowane na kredytobiorców skutecznie i w sposób prewencyjny oraz aby organy te miały zapewnioną niezbędną elastyczność w celu opracowania tych środków w oparciu o zidentyfikowane obszary podatności na zagrożenia.

2.	Zmiany obowiązujących w Niemczech ram prawnych dotyczących środków ukierunkowanych na kredytobiorców powinny obowiązywać nie później niż od dnia 1 czerwca 2024 r.

Zalecenie D – Monitorowanie podatności na zagrożenia oraz uruchomienie uzależnionych od dochodów środków ukierunkowanych na kredytobiorców

Do zalecenia D(1) zastosowanie mają następujące kryteria zgodności.

Przy monitorowaniu podatności na zagrożenia związane z zadłużeniem gospodarstw domowych, zawyżoną wyceną nieruchomości mieszkalnych i standardami kredytowania mającymi zastosowania do nowych kredytów hipotecznych w średnim okresie adresaci powinni monitorować odsetek kredytobiorców zaciągających nowe kredyty hipoteczne, w przypadku których istnieje ryzyko, że w wyniku niekorzystnych warunków gospodarczych lub finansowych, wzrostu kosztów obsługi zadłużenia lub niekorzystnych zmian na rynku nieruchomości mieszkalnych nie będą w stanie regularnie spłacać lub obsługiwać swojego zadłużenia bez znacznego zmniejszenia konsumpcji.

Do zalecenia D(2) zastosowanie mają następujące kryteria zgodności.

Uruchamiając uzależnione od dochodów środki ukierunkowane na kredytobiorców, adresaci powinni starać się zapobiec znacznemu lub rosnącemu udziałowi kredytobiorców zaciągających nowe kredyty hipoteczne, w przypadku których istnieje ryzyko, że w wyniku niekorzystnych warunków gospodarczych lub finansowych, wzrostu kosztów obsługi zadłużenia lub niekorzystnych zmian na rynku nieruchomości mieszkalnych nie będą w stanie regularnie spłacać lub obsługiwać swojego zadłużenia bez znacznego zmniejszenia konsumpcji.

3.	Przed uruchomieniem uzależnionych od dochodów środków ukierunkowanych na kredytobiorców należy dokonać oceny sytuacji Niemiec w kontekście cykli gospodarczych i finansowych w celu określenia odpowiedniej kalibracji i sposobu wdrożenia tych środków.

W celu ograniczenia podatności na zagrożenia zidentyfikowane w Niemczech po uruchomieniu uzależnionych od dochodów środków ukierunkowanych na kredytobiorców konieczne może być ich zaostrzenie lub uruchomienie dodatkowych środków ukierunkowanych na kredytobiorców. Będzie to zależało od wyboru uruchomionych środków, wstępnej kalibracji uruchomionych środków oraz wyników oceny podatności na zagrożenia.

5.	Przy uruchamianiu lub kalibracji uzależnionych od dochodów środków ukierunkowanych na kredytobiorców adresaci powinni uwzględniać wszystkie kredyty, które mają być ostatecznie obsługiwane przez gospodarstwa domowe z ich dochodów, niezalenie od formy tych kredytów.

17.3.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 122/9

ZALECENIE EUROPEJSKIEJ RADY DS. RYZYKA SYSTEMOWEGO

z dnia 2 grudnia 2021 r.

w sprawie podatności na zagrożenia w sektorze nieruchomości mieszkalnych w Austrii w średnim okresie

(ERRS/2021/11)

(2022/C 122/02)

RADA GENERALNA EUROPEJSKIEJ RADY DS. RYZYKA SYSTEMOWEGO,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1)

Sektor nieruchomości odgrywa ważną rolę w gospodarce, a zmiany w nim zachodzące mogą mieć istotny wpływ na system finansowy. Wcześniejsze kryzysy finansowe pokazały, że destabilizujące zmiany zachodzące na rynkach nieruchomości mogą mieć poważne konsekwencje dla stabilności systemu finansowego oraz całej gospodarki, co może także prowadzić do przenoszenia się niekorzystnych zjawisk między krajami. Niekorzystne zmiany na rynku nieruchomości w niektórych państwach członkowskich spowodowały w przeszłości duże straty kredytowe lub negatywnie wpłynęły na sferę gospodarki realnej. Skutki te odzwierciedlają ścisłe powiązania pomiędzy sektorem nieruchomości, dostawcami finansowania i innymi sektorami gospodarki. Ponadto silna pętla informacji zwrotnej pomiędzy systemem finansowym a realną gospodarką nasila wszelkie negatywne zmiany.

(2)

Powiązania te są ważne, ponieważ oznaczają, że zagrożenia mające swoje źródło w sektorze nieruchomości mogą mieć skutki systemowe o charakterze procyklicznym. Podatności systemu finansowego na zagrożenia mają tendencję do kumulowania się w fazie wzrostu cyklu rynku nieruchomości. Postrzegane niższe ryzyko finansowania oraz łatwiejszy dostęp do niego mogą przyczynić się do szybkiej ekspansji akcji kredytowej i inwestycji, wywierając, wraz ze zwiększonym popytem na nieruchomości, presję na wzrost cen nieruchomości. Jako że skutkiem powyższej sytuacji jest wyższa wartość zabezpieczeń, która dodatkowo sprzyja popytowi na kredyty oraz ich podaży, te samonapędzające się procesy mogą powodować potencjalne skutki o znaczeniu systemowym. Natomiast w fazie spadkowej cyklu rynku nieruchomości bardziej restrykcyjne warunki udzielania kredytów, większa niechęć do podejmowania ryzyka i presja zniżkowa w odniesieniu do cen nieruchomości mogą niekorzystnie wpływać na odporność kredytobiorców i kredytodawców, pogarszając tym samym sytuację gospodarczą.

(3)

Podatność na zagrożenia związane z nieruchomościami mieszkalnymi może być źródłem ryzyka systemowego i może wpływać na stabilność finansową zarówno bezpośrednio, jak i pośrednio. Skutki bezpośrednie to straty kredytowe z tytułu portfeli hipotecznych spowodowane przez niekorzystne warunki gospodarcze lub finansowe oraz równoczesne negatywne zmiany na rynku nieruchomości mieszkalnych. Skutki pośrednie mogą być związane ze zmianą poziomu konsumpcji gospodarstw domowych, co może prowadzić do dalszych konsekwencji dla gospodarki realnej i stabilności finansowej.

(4)

(5)

W tym celu organy makroostrożnościowe mogą stosować jeden lub większą liczbę środków makroostrożnościowych opartych na kapitale określonych w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/36/UE (4) i rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 (5) lub środków makroostrożnościowych ukierunkowanych na kredytobiorców, opierających się wyłącznie na prawie krajowym, w zależności od oceny ryzyk. Podczas gdy środki oparte na kapitale mają na celu przede wszystkim zwiększenie odporności systemu finansowego, środki ukierunkowane na kredytobiorców mogą być odpowiednie zwłaszcza w celu zapobieżenia dalszemu narastaniu ryzyk systemowych.

(6)

W 2016 r. Europejska Rada ds. Ryzyka Systemowego (ERRS) przeprowadziła ocenę podatności na zagrożenia w sektorze nieruchomości mieszkalnych w całej Unii (6). Ocena ta umożliwiła ERRS zidentyfikowanie w kilku państwach podatności na zagrożenia w średnim okresie będących źródłem ryzyka systemowego dla stabilności finansowej, co doprowadziło do wydania ostrzeżeń dla ośmiu państw, w tym Austrii (7).

(7)	W 2016 r. głównymi obszarami podatności na zagrożenia na rynku nieruchomości mieszkalnych w Austrii były dynamiczny wzrost cen nieruchomości mieszkalnych i kredytów hipotecznych oraz ryzyko dalszego rozluźnienia standardów kredytowania.

(8)

Aby zapewnić ostrożne standardy kredytowania austriackie organy krajowe korzystają od 2018 r. z narzędzi komunikacji wspieranych przez wzmocnione działania w zakresie nadzoru makroostrożnościowego. W swoim sprawozdaniu z działań następczych dotyczącym państw, które otrzymały ostrzeżenia w sprawie podatności na zagrożenia w sektorze nieruchomości mieszkalnych w średnim okresie w 2016 r (8)., ERRS uznała, że środki wprowadzone przez austriackie władze krajowe mogą skutecznie przeciwdziałać przede wszystkim ujawniającym się słabościom. ERRS zauważyła jednak również, że austriackie organy krajowe zostały w 2017 r. uprawnione do wprowadzenia prawnie wiążących środków ukierunkowanych na kredytobiorców, które mogłyby być zastosowane w przypadku przyspieszenia powstawania podatności na zagrożenia.

(9)

ERRS zakończyła niedawno systematyczną, prognostyczną ocenę podatności na zagrożenia w sektorze nieruchomości mieszkalnych w całym Europejskim Obszarze Gospodarczym. W tym kontekście ERRS określiła źródła podatności na zagrożenia powodujące powstanie ryzyka systemowego dla stabilności finansowej, co do których nie podjęto dotychczas wystarczających działań.

(10)

Wybuch pandemii COVID-19 w 2020 r. i związany z nią kryzys nie doprowadziły do cyklicznego spadku na rynkach nieruchomości mieszkalnych. Przeciwnie, po okresie stopniowego wzrostu i przy niskich stopach procentowych realny wzrost cen nieruchomości mieszkalnych i wzrost akcji kredytowej w wielu państwach jeszcze bardziej przyspieszyły, znacznie przewyższając wzrost dochodów gospodarstw domowych. Aby złagodzić skutki pandemii i wynikającą z niej niepewność gospodarczą, wdrożono różne środki i polityki, takie jak moratoria i gwarancje publiczne. W tym szerokim kontekście politycznym w niektórych państwach tymczasowo złagodzono wcześniej zaplanowane środki makroostrożnościowe lub opóźniono ich uruchomienie. Zaobserwowana obecnie poprawa sytuacji gospodarczej pozwala na dostosowanie polityki makroostrożnościowej w tych państwach, w których podatności na zagrożenia związane z nieruchomościami mieszkalnymi nadal narastają.

(11)

W odniesieniu do Austrii ta niedawna ocena wykazała, że po okresie umiarkowanego wzrostu realnych cen nieruchomości mieszkalnych wzrost ten przyspiesza, przewyższając wzrost realnego dochodu do dyspozycji. Ponadto stale rośnie skala udzielanych kredytów dla gospodarstw domowych. Z oceny ERRS wynika również, że od września 2019 r. wzrost realnych cen nieruchomości mieszkalnych przyspieszył w pierwszym kwartale 2021 r., przewyższając wzrost realnego dochodu do dyspozycji w tym samym okresie. W tym samym nurcie, zgodnie z szacunkami Oesterreichische Nationalbank, w pierwszym kwartale 2021 r. nastąpił dalszy wzrost w odniesieniu do zawyżonej wyceny nieruchomości mieszkalnych. Od 2019 r. realny wzrost kredytów dla gospodarstw domowych na zakup nieruchomości mieszkalnych stale rośnie. W komunikacie austriackiej Rady Stabilności Rynku Finansowego z czerwca 2021 r (9). wskazano, że standardy kredytowania dla kredytów hipotecznych w zakresie wskaźnika wysokości kredytu do wartości zabezpieczenia (LTV) i wskaźnika obsługi zadłużenia do dochodu (DSTI) w ostatnim czasie nadal rosły w stosunku do średniej pięcioletniej, a udział kredytów z wysokimi wartościami tych wskaźników był znaczny.

(12)

Obecną kombinację środków politycznych uważa się za jedynie częściowo właściwą i częściowo wystarczającą do przeciwdziałania narastającym podatnościom na zagrożenia. Ponadto Austria nie wykorzystuje w większym stopniu środków opartych na kapitale w celu przeciwdziałania istniejącym podatnościom na zagrożenia i wzmocnienia stabilności finansowej. Co więcej, podatności na zagrożenia zidentyfikowane w sektorze nieruchomości mieszkalnych w Austrii nie zostały w pełni odzwierciedlone w wagach ryzyka dla kredytów hipotecznych stosowanych przez instytucje kredytowe opierające się na metodzie ratingów wewnętrznych (IRB) do obliczania wymogów kapitałowych.

(13)

W świetle tych niedawnych zmian ERRS uznała, że uruchomienie prawnie wiążących środków ukierunkowanych na kredytobiorców zwiększyłoby skuteczność środków już wdrożonych w zakresie właściwego przeciwdziałania podatnościom na zagrożenia w średnim okresie w sektorze nieruchomości mieszkalnych w Austrii. Ilekroć takie wiążące środki ukierunkowane na kredytobiorców zostaną ocenione jako niewystarczająco skuteczne w przeciwdziałaniu podatnościom na zagrożenia w średnim okresie, powinno się rozważyć wdrożenie środków opartych na kapitale, takich jak instrumenty mające na celu zwiększenie wag ryzyka obliczanych według metody IRB dla ekspozycji związanych z nieruchomościami mieszkalnymi, sektorowy bufor ryzyka systemowego lub antycykliczny bufor kapitałowy. Środki te zwiększyłyby odporność sektora bankowego w Austrii na zagrożenia, które mogły narosnąć, takie jak utrzymujące się zawyżenie cen nieruchomości mieszkalnych oraz dosyć liberalne standardy kredytowania w odniesieniu do kredytów hipotecznych udzielanych w ostatnich latach,

PRZYJMUJE NINIEJSZE ZALECENIE:

SEKCJA 1

ZALECENIA

Zalecenie A – Uruchomienie prawnie wiążących środków ukierunkowanych na kredytobiorców

Zaleca się, aby odpowiednie organy uruchomiły prawnie wiążące środki ukierunkowane na kredytobiorców w celu ograniczenia podatności na zagrożenia w sektorze nieruchomości mieszkalnych w Austrii jako źródła ryzyka dla stabilności finansowej.

Zalecenie B – Uruchomienie lub zaostrzenie środków opartych na kapitale

Zaleca się, aby odpowiednie organy uruchomiły lub zaostrzyły środki oparte na kapitale w celu zapewnienia odporności instytucji kredytowych działających na podstawie zezwolenia wydanego w Austrii oraz uzupełnienia środków ukierunkowanych na kredytobiorców w celu ograniczenia podatności na zagrożenia w sektorze nieruchomości mieszkalnych w Austrii jako źródła ryzyka dla stabilności finansowej, ilekroć takie wiążące środki ukierunkowane na kredytobiorców zostaną ocenione jako niewystarczająco skuteczne w przeciwdziałaniu podatnościom na zagrożenia w średnim okresie.

SEKCJA 2

IMPLEMENTACJA

1. Definicje

Użyte w niniejszym zaleceniu wyrażenia oznaczają:

a)	„odpowiednie organy” – organy, którym powierzono uruchomienie prawnie wiążących środków ukierunkowanych na kredytobiorców lub środków opartych na kapitale w Austrii;

b)	„środki ukierunkowane na kredytobiorców” – środki makroostrożnościowe ukierunkowane na kredytobiorców, w tym limity dotyczące wskaźnika LTV, wskaźnika zadłużenia do dochodu (DTI), wskaźnika DSTI, terminów zapadalności oraz wymogi dotyczące amortyzacji;

c)	„wskaźnik wysokości kredytu do wartości zabezpieczenia” (LTV) – stosunek sumy wszystkich kredytów albo transz kredytu zabezpieczonych przez kredytobiorcę na nieruchomości w momencie udzielenia kredytu do wartości tej nieruchomości w momencie udzielenia kredytu;

d)	„wskaźnik zadłużenia do dochodu” (DTI) – stosunek całkowitego zadłużenia kredytobiorcy w momencie udzielenia kredytu do całkowitego rocznego dochodu do dyspozycji kredytobiorcy w momencie udzielenia kredytu;

e)	„wskaźnik obsługi zadłużenia do dochodu” (DSTI) – stosunek całkowitych rocznych kosztów obsługi zadłużenia do całkowitego rocznego dochodu do dyspozycji kredytobiorcy w momencie udzielenia kredytu;

f)	„koszty obsługi zadłużenia” – łączne spłaty kwoty głównej oraz odsetek od całkowitego zadłużenia kredytobiorcy w danym okresie;

g)	„termin zapadalności” – okres obowiązywania umowy o mieszkaniowy kredyt hipoteczny, wyrażony w latach w momencie udzielenia kredytu;

h)	„wymogi dotyczące amortyzacji” – środki związane z harmonogramem spłat kredytu;

„środki oparte na kapitale” – wszelkie wymogi w zakresie funduszy własnych nałożone na instytucję kredytową w celu zapobiegania ryzyku systemowemu lub ograniczania tego ryzyka, rozumianego zgodnie z art. 2 lit. c) rozporządzenia (UE) nr 1092/2010, w tym – zgodnie z art. 124, 164 lub 458 rozporządzenia (UE) nr 575/2013 lub tytułem VII rozdział 4 dyrektywy (UE) 2013/36 – bufor antycykliczny lub sektorowy bufor ryzyka systemowego;

j)	„instytucja kredytowa” – instytucję kredytową w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia (UE) nr 575/2013.

2. Kryteria implementacji

Do implementacji niniejszego zalecenia stosuje się następujące kryteria:

a)	należy odpowiednio uwzględnić zasadę proporcjonalności, biorąc pod uwagę cel i treść zalecenia A i zalecenia B;

kalibracja i stopniowe wprowadzanie uruchamianych prawnie wiążących środków ukierunkowanych na kredytobiorców lub środków opartych na kapitale powinny uwzględniać sytuację Austrii w kontekście cykli gospodarczych i finansowych oraz wszelkie ich potencjalne skutki odnoszące się do powiązanych kosztów i korzyści;

c)	szczegółowe kryteria zgodności z niniejszym zaleceniem określone są w załączniku.

Adresaci niniejszego zalecenia przekazują Parlamentowi Europejskiemu, Radzie, Komisji i ERRS sprawozdania dotyczące działań podjętych w celu realizacji niniejszego zalecenia lub we właściwy sposób uzasadniające niepodjęcie takich działań. Sprawozdania takie powinny obejmować co najmniej:

a)	informacje dotyczące treści i harmonogramu podjętych działań;

ocenę o podatności na zagrożenia związane z zadłużeniem gospodarstw domowych i standardami kredytowania mającymi zastosowanie do nowych kredytów hipotecznych, w tym podział nowych kredytów hipotecznych według wskaźnika LTV, DTI i DSTI, terminu zapadalności i profilu amortyzacji, przy obliczeniu odpowiednich wskaźników zgodnie z załącznikiem IV do zalecenia Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego ERRS/2016/14 (10), wraz z informacją o funkcjonowaniu podjętych działań, przy uwzględnieniu celów niniejszego zalecenia;

c)	szczegółowe uzasadnienie niepodjęcia działań lub odstępstw od postanowień niniejszego zalecenia, w tym opóźnień.

3. Terminy informowania o realizacji zaleceń

Zalecenie A

Do dnia 30 czerwca 2023 r. i do dnia 30 czerwca 2025 r. adresaci zalecenia A przedkładają Parlamentowi Europejskiemu, Radzie, Komisji i ERRS sprawozdanie z działań podjętych w celu uruchomienia prawnie wiążących środków ukierunkowanych na kredytobiorców. W przypadku gdy za podejmowanie działań w celu wyeliminowania zidentyfikowanych podatności na zagrożenia odpowiedzialny jest więcej niż jeden organ, przedłożeniu podlega jedno wspólne sprawozdanie.

Zalecenie B

4. Monitorowanie i ocena

Sekretariat ERRS:

a)	udziela pomocy adresatom poprzez zapewnianie koordynacji składania sprawozdań i dostarczanie odpowiednich wzorów i formularzy oraz, w razie potrzeby, szczegółowe określanie procedury i terminów informowania o realizacji zaleceń;

b)	weryfikuje realizację zaleceń przez adresatów, udziela im pomocy na ich wniosek oraz przedkłada Radzie Generalnej sprawozdania dotyczące realizacji zaleceń.

Sporządzono we Frankfurcie nad Menem dnia 2 grudnia 2021 r.

W imieniu Rady Generalnej ERRS

Francesco MAZZAFERRO

Szef Sekretariatu ERRS

(1) Dz.U. L 331 z 15.12.2010, s. 1.

(2) Dz.U. C 58 z 24.2.2011, s. 4.

(3) Zalecenie Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego z dnia 4 kwietnia 2013 r. w sprawie celów pośrednich i instrumentów polityki makroostrożnościowej (Dz.U. C 170 z 15.6.2013. s. 1).

(6) Zob. „Vulnerabilities in the EU residential real estate sector”, ERRS, listopad 2016 r., dokument dostępny na stronie internetowej ERRS pod adresem www.esrb.europa.eu.

(7) Ostrzeżenie Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego ERRS/2016/05 z dnia 22 września 2016 r. w sprawie podatności na zagrożenia w sektorze nieruchomości mieszkalnych w Austrii w średnim okresie (Dz.U. C 31 z 31.1.2017, s. 43).

(8) Zob. dokument pt. „Follow-up report on countries that received ESRB warnings in 2016 on medium-term vulnerabilities in the residential real estate sector”, ERRS, wrzesień 2019 r., dostępny na stronie internetowej ERRS pod adresem www.esrb.europa.eu.

(9) Komunikat prasowy dotyczący 28. posiedzenia Rady Stabilności Rynku Finansowego (FMSG), dostępny na stronie internetowej FMSG pod adresem https://www.fmsg.at/en/publications/press-releases/2021/28th-meeting.html.

(10) Zalecenie Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego ERRS/2016/14 z dnia 31 października 2016 r. w sprawie uzupełniania luk w danych dotyczących sektora nieruchomości (Dz.U. C 31 z 31.1.2017, s. 1).

ZAŁĄCZNIK

OKREŚLENIE KRYTERIÓW ZGODNOŚCI W ODNIESIENIU DO ZALECENIA

Zalecenie A – Uruchomienie prawnie wiążących środków ukierunkowanych na kredytobiorców

Do zalecenia A zastosowanie mają następujące kryteria zgodności.

Uruchamiając prawnie wiążące środki ukierunkowane na kredytobiorców, adresaci powinni starać się zapobiec znacznemu lub rosnącemu udziałowi:

a)	nowych kredytów hipotecznych zabezpieczonych na nieruchomościach mieszkalnych, które mogłyby prowadzić do strat kredytowych w przypadku braku spłaty przy jednoczesnym spadku cen nieruchomości mieszkalnych;

kredytobiorców zaciągających nowe kredyty hipoteczne, w przypadku których istnieje ryzyko, że w wyniku niekorzystnych warunków gospodarczych lub finansowych, wzrostu kosztów obsługi zadłużenia lub niekorzystnych zmian na rynku nieruchomości mieszkalnych nie będą w stanie regularnie spłacać lub obsługiwać swojego zadłużenia bez znacznego zmniejszenia konsumpcji.

Adresaci powinni zastosować jeden lub większą liczbę prawnie wiążących środków ukierunkowanych na kredytobiorców, aby zapewnić skuteczność stosowanych środków i zminimalizować możliwość ich obchodzenia lub zaistnienia niezamierzonych skutków, które mogłyby zmniejszyć ich skuteczność i potencjalnie powodować ryzyko w innych obszarach, w szczególności poprzez zapewnienie, aby prawnie wiążące środki ukierunkowane na kredytobiorców miały zastosowanie do kredytów udzielanych wszystkim rodzajom kredytobiorców przez wszelkiego rodzaju kredytodawców.

3.	Przed uruchomieniem prawnie wiążących środków ukierunkowanych na kredytobiorców należy dokonać oceny sytuacji Austrii w kontekście cykli gospodarczych i finansowych w celu określenia odpowiedniej kalibracji tych środków i sposobu ich wdrożenia.

Przed uruchomieniem prawnie wiążących środków ukierunkowanych na kredytobiorców oraz w celu określenia odpowiedniej kalibracji i sposobu wdrożenia tych środków adresaci powinni uwzględnić wybór i kalibrację środków ukierunkowanych na kredytobiorców już stosowanych w danym czasie, aby zapewnić wyższą skuteczność w ograniczaniu podatności na zagrożenia zidentyfikowanych w Austrii.

W celu ograniczenia podatności na zagrożenia zidentyfikowane w Austrii po uruchomieniu prawnie wiążących środków ukierunkowanych na kredytobiorców konieczne może być ich zaostrzenie lub uruchomienie dodatkowych środków makroostrożnościowych. Będzie to zależało od wyboru uruchomionych środków ukierunkowanych na kredytobiorców, wstępnej kalibracji uruchomionych środków oraz wyników oceny podatności na zagrożenia.

Przy uruchamianiu lub kalibracji prawnie wiążących środków ukierunkowanych na kredytobiorców adresaci powinni uwzględniać wszystkie kredyty, które mają być obsługiwane przez gospodarstwa domowe z ich dochodów, niezalenie od formy tych kredytów, np. traktując kredyty udzielane przedsiębiorstwom mieszkaniowym jako zadłużenie gospodarstw domowych.

Zalecenie B – Uruchomienie lub zaostrzenie środków opartych na kapitale

Do zalecenia B zastosowanie mają następujące kryteria zgodności.

Uruchamiając dodatkowe środki oparte na kapitale lub zaostrzając istniejące, adresaci powinni starać się zapewnić odporność instytucji kredytowych działających na podstawie zezwolenia wydanego w Austrii na potencjalną materializację ryzyka systemowego związanego z nieruchomościami mieszkalnymi, które może prowadzić do bezpośrednich i pośrednich strat kredytowych związanych z kredytami hipotecznymi lub wynikających ze spadku konsumpcji w przypadku gospodarstw domowych z kredytami zaciągniętymi na cele mieszkaniowe.

Przed uruchomieniem dodatkowych lub zaostrzeniem istniejących środków opartych na kapitale należy dokonać oceny pozycji Austrii w cyklach gospodarczych i finansowych oraz ocenić, czy prawnie wiążące środki ukierunkowane na kredytobiorców uruchomione zgodnie z zaleceniem A stanowią wystarczającą odpowiedź na podatności na zagrożenia w średnim okresie w celu podjęcia decyzji o zasadności uruchomienia lub zaostrzenia środków opartych na kapitale.

W celu ograniczenia podatności na zagrożenia zidentyfikowane w Austrii po uruchomieniu dodatkowych środków opartych na kapitale lub zaostrzeniu istniejących konieczne może być ich dodatkowe zaostrzenie lub uruchomienie dodatkowych środków makroostrożnościowych. Będzie to zależało od wyboru uruchomionych środków opartych na kapitale, wstępnej kalibracji uruchomionych środków oraz wyników oceny podatności na zagrożenia.

17.3.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 122/15

OSTRZEŻENIE EUROPEJSKIEJ RADY DS. RYZYKA SYSTEMOWEGO

z dnia 2 grudnia 2021 r.

w sprawie podatności na zagrożenia średniookresowe w sektorze nieruchomości mieszkalnych w Bułgarii

(ERRS/2021/12)

(2022/C 122/03)

RADA GENERALNA EUROPEJSKIEJ RADY DS. RYZYKA SYSTEMOWEGO,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1)

Mieszkalnictwo stanowi kluczowy sektor gospodarki realnej i stanowi znaczną część majątku gospodarstw domowych oraz akcji kredytowej banków. Nieruchomości mieszkalne stanowią znaczną część aktywów gospodarstw domowych a kredyty na nieruchomości stanowią często znaczną część bilansów banków. Ponadto budownictwo mieszkaniowe jest zazwyczaj ważnym elementem gospodarki realnej, będąc źródłem zatrudnienia, inwestycji i wzrostu.

(2)

Wcześniejsze kryzysy finansowe i doświadczenia wielu krajów pokazały, że destabilizujące zmiany zachodzące na rynkach nieruchomości mogą mieć poważne konsekwencje dla stabilności systemu finansowego oraz całej gospodarki, co może także prowadzić do przenoszenia się niekorzystnych zjawisk między krajami. Wpływ na stabilność finansową może być zarówno bezpośredni, jak i pośredni. Skutki bezpośrednie to straty kredytowe z tytułu portfeli hipotecznych z powodu niekorzystnych warunków gospodarczych i finansowych oraz równoczesnych negatywnych zmian na rynku nieruchomości mieszkalnych. Skutki pośrednie są związane ze zmianą poziomu konsumpcji gospodarstw domowych, co może prowadzić do dalszych konsekwencji dla gospodarki realnej i stabilności finansowej.

(3)

Rynki nieruchomości są podatne na zmiany koniunktury. Podejmowanie nadmiernego ryzyka, nadmierne stosowanie dźwigni finansowej i niedostosowane systemy motywacyjne w okresie ożywienia koniunktury na rynku nieruchomości mogą wywołać poważne negatywne skutki zarówno dla stabilności finansowej, jak i gospodarki realnej. Biorąc pod uwagę znaczenie nieruchomości mieszkalnych dla stabilności finansowej i makroekonomicznej, szczególnie ważne jest dążenie do zapobiegania narastaniu podatności na zagrożenia na rynkach nieruchomości mieszkalnych poprzez zastosowania polityki makroostrożnościowej, która stanowi również środek ograniczania ryzyka systemowego.

(4)

Jakkolwiek ważną przyczyną zwiększonej podatności na zagrożenia na rynkach nieruchomości w państwach Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) są czynniki cykliczne, istotną rolę w ich zwiększeniu odgrywają także czynniki strukturalne. Czynniki te mogą obejmować brak podaży mieszkań, która wywiera presję na ceny nieruchomości mieszkalnych i zadłużenie gospodarstw domowych, które decydują się na zakup własnych nieruchomości mieszkalnych, a także inne polityki publiczne, które mogą stanowić zachętę dla gospodarstw domowych do nadmiernego zadłużenia się. Biorąc pod uwagę, że czynniki te wykraczają poza politykę makroostrożnościową, uzupełnieniem obecnie stosowanych środków makroostrożnościowych mogą być środki pochodzące z innych obszarów polityki, co pozwoli wyeliminować podatności na zagrożenia na rynkach nieruchomości mieszkalnych w poszczególnych krajach w sposób efektywny i skuteczny bez powodowania nadmiernych kosztów dla gospodarki realnej i systemu finansowego.

(5)

Wybuch pandemii COVID-19 w 2020 r. i związany z nią kryzys nie doprowadziły do cyklicznego spadku na rynkach nieruchomości mieszkalnych. Przeciwnie, po okresie stopniowego wzrostu i przy niskich stopach procentowych realny wzrost cen nieruchomości mieszkalnych i wzrost akcji kredytowej w wielu krajach jeszcze bardziej przyspieszyły, znacznie przewyższając wzrost dochodów gospodarstw domowych. Aby złagodzić skutki pandemii i wynikającą z niej niepewność gospodarczą, wdrożono różne środki i polityki, takie jak moratoria i gwarancje publiczne. W tym szerokim kontekście politycznym w niektórych krajach tymczasowo złagodzono wcześniej zaplanowane środki makroostrożnościowe lub opóźniono ich uruchomienie. Zaobserwowana obecnie poprawa sytuacji gospodarczej pozwala na dostosowanie polityki makroostrożnościowej w tych państwach, w których podatności na zagrożenia związane z nieruchomościami mieszkalnymi nadal narastają.

(6)	Europejska Rada ds. Ryzyka Systemowego (ERRS) zakończyła niedawno systematyczną, prognostyczną ocenę podatności na zagrożenia w sektorze nieruchomości mieszkalnych w całym EOG.

(7)

W odniesieniu do Bułgarii ta niedawna ocena wykazała następujące okoliczności.

W ciągu ostatnich dwóch lat realne ceny nieruchomości mieszkaniowych w Bułgarii wzrosły nieznacznie, średnio o około 3,5 % w ujęciu rok do roku do połowy 2020 r. Od tego czasu wzrost realnych cen nieruchomości mieszkaniowych przyspieszył do około 7 % od połowy 2021 r., co odzwierciedla również efekt bazy wynikający z niższego wzrostu cen nieruchomości mieszkaniowych w pierwszej połowie 2020 r. Z szacunków Narodowego Banku Bułgarii wynika, że pod koniec 2020 r. ceny nieruchomości mieszkaniowych były nieco zawyżone.

b.	Jednocześnie roczny wzrost kredytów dla gospodarstw domowych na zakup nieruchomości mieszkaniowych w Bułgarii znacznie przyspieszył w ciągu ostatnich lat, osiągając w sierpniu 2021 r. 13 % w ujęciu realnym.

c.	Według Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego poziom kredytów zagrożonych w sektorze nieruchomości mieszkalnych w Bułgarii wyniósł w drugim kwartale 2021 r. 5,3 % (3). Jednocześnie wysoki wskaźnik pokrycia tych kredytów (48,1 % w porównaniu z 25,7 % w całej Unii) stanowi istotny czynnik łagodzący.

W tym kontekście zadłużenie gospodarstw domowych w Bułgarii było stosunkowo niskie, ale nieznacznie wzrosło w czasie pandemii COVID-19. Ponadto udział właścicieli mieszkań z hipoteką jest bardzo niski. W rezultacie poziom kredytów hipotecznych w Bułgarii jest stosunkowo niski, stanowiąc łącznie 27 % PKB (tj. z uwzględnieniem kredytów korporacyjnych zabezpieczonych nieruchomościami komercyjnymi) w porównaniu z 52 % w całej Unii w 2020 r. Jednak znaczna większość to kredyty o zmiennym oprocentowaniu, co sprawia, że gospodarstwa domowe są narażone na znaczące zmiany stóp procentowych.

Jednocześnie banki prowadzące działalność w Bułgarii mają stosunkowo wysoki poziom funduszy własnych, przy czym współczynnik kapitału Tier I osiągnął w grudniu 2020 r. poziom 24 %. W związku z tym, jeżeli podatność na zagrożenia związane z rynkiem nieruchomości mieszkalnych będzie nadal rosła, wysoka zdolność absorpcyjna sektora bankowego byłaby czynnikiem łagodzącym narastające ryzyko dla stabilności finansowej. Inną specyficzną cechą sektora bankowego jest dominujące stosowanie metody standardowej w odniesieniu do ekspozycji na ryzyko kredytowe, co ogranicza potencjalne ryzyko związane z sektorem nieruchomości mieszkalnych. Udział aktywów ważonych ryzykiem w stosunku do aktywów ogółem utrzymuje się na poziomie powyżej 50 %. W związku z tym efektywna waga ryzyka banków stosujących metodę standardową w odniesieniu do kredytów na nieruchomości mieszkalne dla gospodarstw domowych wynosi 48 %, podczas gdy efektywna waga ryzyka banków stosujących ratingi wewnętrzne wynosi 25 %.

W porównaniu z ogółem państw Unii, chociaż udział kredytów hipotecznych w portfelach banków jest ograniczony a poziom zadłużenia gospodarstw domowych jest obecnie niski, korzystne warunki finansowania hipotecznego mogą w perspektywie średnioterminowej stwarzać ryzyko rozwoju spirali między cenami nieruchomości mieszkaniowych a kredytami hipotecznymi. Z jednej strony rosnące ceny nieruchomości mieszkalnych oznaczają wzrost wartości zabezpieczenia kredytów na nieruchomości, co pozwala na zwiększenie dźwigni finansowej kredytobiorców. Z drugiej strony wzrostowi cen nieruchomości mieszkalnych zazwyczaj towarzyszą pozytywne zmiany makroekonomiczne, które mogą prowadzić do rozluźnienia standardów kredytowych stosowanych przez kredytodawców. Jednocześnie rosnąca podaż kredytów na nieruchomości może stanowić dodatkową presję na wzrost cen nieruchomości mieszkaniowych. W perspektywie średnioterminowej taka spirala mogłaby doprowadzić do powstania bańki cenowej na rynku nieruchomości mieszkaniowych opartej na boomie kredytowym i nadmiernie zadłużonych gospodarstw domowych.

ERRS zauważa szereg środków wprowadzonych w Bułgarii, które łagodzą występujące obecnie podatności na zagrożenia w sektorze nieruchomości mieszkaniowych. W szczególności, odpowiednim narzędziem niwelowania zagrożeń związanych z szybkim wzrostem akcji kredytowej, który występuje powszechnie we wszystkich sektorach, oraz zwiększenia odporności sektora bankowego, jest pozytywny wskaźnik bufora antycyklicznego. We wrześniu 2021 r. postanowiono, że antycykliczny bufor kapitałowy zostanie zwiększony z 0,5 % do 1 % ze skutkiem od dnia 1 października 2022 r. ERRS zauważa również, że w 2019 r. w Bułgarii ustanowiono ramy prawne dotyczące środków ukierunkowanych na kredytobiorców oraz że zgodnie z art. 124 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 (4) do kredytów hipotecznych o stosunkowo wyższym wskaźniku wysokości kredytu do wartości zabezpieczenia w przypadku banków stosujących metodę standardową stosuje się minimalną wagę ryzyka. Części ekspozycji zabezpieczonej hipotekami na nieruchomości mieszkalnej, która nie przekracza 70 % wartości zabezpieczenia, przypisuje się wagę 35 %.

W ujęciu prognostycznym, biorąc pod uwagę średnioterminowe perspektywy ryzyka, obecną kombinację polityki makroostrożnościowej uznaje się za częściowo odpowiednią i częściowo wystarczającą. Oprócz obecnie stosowanych środków opartych na kapitale w celu przeciwdziałania potencjalnemu narastaniu spirali między cenami nieruchomości mieszkaniowych a kredytem hipotecznym właściwe byłoby wprowadzenie środków ukierunkowanych na kredytobiorcę.

(8)	Kalibracja i wdrożenie uruchamianych środków dotyczących zidentyfikowanych obszarów podatności na zagrożenia powinny uwzględniać sytuację Bułgarii w kontekście cykli gospodarczych i finansowych oraz wszelkie ich potencjalne skutki odnoszące się do powiązanych kosztów i korzyści,

PRZYJMUJE NINIEJSZE OSTRZEŻENIE:

ERRS zidentyfikowała obszary podatności na zagrożenia średniookresowe w sektorze nieruchomości mieszkalnych w Bułgarii, które mogą stanowić źródło ryzyka systemowego dla stabilności finansowej oraz które potencjalnie mogą mieć poważne negatywne konsekwencje dla gospodarki realnej. Z perspektywy makroostrożnościowej ERRS uważa, że głównymi obszarami podatności na zagrożenia są wysoki wzrost kredytów hipotecznych, oznaki zawyżenia cen nieruchomości mieszkaniowych oraz brak środków ukierunkowanych na kredytobiorcę, które mogłyby ograniczyć narastanie ryzyka związanego z sektorem nieruchomości mieszkalnych.

Sporządzono we Frankfurcie nad Menem dnia 2 grudnia 2021 r.

W imieniu Rady Generalnej ERRS

Francesco MAZZAFERRO

Szef Sekretariatu ERRS

(1) Dz.U. L 331 z 15.12.2010, s. 1.

(2) Dz.U. C 58 z 24.2.2011, s. 4.

(3) Dashboard ryzyka Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego, dostępny na stronie: https://www.eba.europa.eu/risk- analysis-and-data/risk-dashboard

(4) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych, zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz.U. L 176 z 27.6.2013, s. 1).

17.3.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 122/18

OSTRZEŻENIE EUROPEJSKIEJ RADY DS. RYZYKA SYSTEMOWEGO

z dnia 2 grudnia 2021 r.

w sprawie podatności na zagrożenia średniookresowe w sektorze nieruchomości mieszkalnych w Chorwacji

(ERRS/2021/13)

(2022/C 122/04)

RADA GENERALNA EUROPEJSKIEJ RADY DS. RYZYKA SYSTEMOWEGO,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1)

(2)

(3)

(4)

(5)

Wybuch pandemii COVID-19 w 2020 r. i związany z nią kryzys nie doprowadziły do cyklicznego spadku na rynkach nieruchomości mieszkalnych. Przeciwnie, po okresie stopniowego wzrostu i przy niskich stopach procentowych realny wzrost cen nieruchomości mieszkalnych i wzrost akcji kredytowej w wielu krajach jeszcze bardziej przyspieszyły, znacznie przewyższając wzrost dochodów gospodarstw domowych. Aby złagodzić skutki pandemii i wynikającą z niej niepewność gospodarczą, wdrożono różne środki i polityki, takie jak moratoria i gwarancje publiczne. W tym szerokim kontekście politycznym w niektórych krajach tymczasowo złagodzono wcześniej zaplanowane środki makroostrożnościowe lub opóźniono ich uruchomienie. Zaobserwowana obecnie poprawa sytuacji gospodarczej pozwala na dostosowanie polityki makroostrożnościowej w tych państwach, w których podatności na zagrożenia związane z nieruchomościami mieszkalnymi nadal narastają.

(6)	Europejska Rada ds. Ryzyka Systemowego (ERRS) zakończyła niedawno systematyczną, prognostyczną ocenę podatności na zagrożenia w sektorze nieruchomości mieszkalnych w całym EOG.

(7)

W odniesieniu do Chorwacji ta niedawna ocena wykazała następujące okoliczności.

Po długim okresie korekty i ograniczonego wzrostu realny wzrost cen nieruchomości mieszkaniowych na początku 2019 r. przyspieszył do 8 % w ujęciu rok do roku. Od wybuchu pandemii COVID-19 dynamika cen nieruchomości mieszkaniowych pozostaje wysoka. Według szacunków Hrvatska narodna banka ceny nieruchomości mieszkaniowych w coraz większym stopniu odbiegają od ich długoterminowych podstaw.

Szereg czynników zarówno po stronie popytu, jak i podaży może w różnym stopniu wpływać na zmiany cen nieruchomości mieszkaniowych w poszczególnych regionach Chorwacji. Po pierwsze, w niektórych regionach znaczna część popytu mieszkaniowego pochodziła od zagranicznych nabywców (ogółem około 10 % według Hrvatska narodna banka). Chociaż ogólna działalność transakcyjna była niższa po wybuchu pandemii COVID-19, według Hrvatska narodna banka odsetek zagranicznych nabywców utrzymywał się na poziomie sprzed kryzysu. Po drugie, w 2020 r. Chorwacja doświadczyła dwóch trzęsień ziemi, które dotknęły region Zagrzebia i uszkodziły mieszkania. Wydarzenia te ujawniły pewne niedociągnięcia w standardach jakości mieszkań zbudowanych przed latami 60. XX w., tj. przed wprowadzeniem w Chorwacji norm antysejsmicznych. W rezultacie stosunkowo niższy poziom płynności niektórych z tych lokali mieszkalnych może zmniejszyć ilość mieszkań, które mogą być przedmiotem transakcji, co może prowadzić do wyższego ogólnego poziomu cen nieruchomości mieszkaniowych. Jednocześnie stopniowe naprawianie zniszczonych budynków mieszkalnych, którego koszt oszacowano na 23 % produktu krajowego brutto (PKB) w 2020 r., może spowodować wzrost cen nieruchomości mieszkaniowych poprzez zwiększenie działalności budowlanej i jej pozytywny wpływ na gospodarkę. Ponadto w 2020 r. rząd Chorwacji rozszerzył program dotacji mieszkaniowych, który obowiązuje od końca 2017 r. i zapewnia wyższy poziom dotacji dla osób po raz pierwszy nabywających nieruchomość.

Chociaż według Hrvatska narodna banka tylko około połowa transakcji mieszkaniowych jest finansowana z kredytów bankowych, realny wzrost kredytów hipotecznych przyspieszył w drugiej połowie 2019 r., a zwłaszcza w 2020 r. W okresie od stycznia do sierpnia 2021 r. wynosił on średnio około 7,5 %. Do pewnego stopnia dynamika ta wynikała z rządowego programu dotacji mieszkaniowych, przy czym udział kredytów dotowanych wzrósł z 18 % w 2019 r. do 35 % w 2020 r.

Nowe badania standardów udzielania kredytów hipotecznych przeprowadzone przez Hrvatska narodna banka sugerują, że w pierwszej połowie 2021 r. znaczna część nowych kredytów miała wskaźnik pokrycia należności zabezpieczeniem (LTV) wyższy niż 90 %. Wiele z tych kredytów było objętych programem dotacji rządowych i ich wskaźniki LTV wynosiły zazwyczaj od 90 % do 100 %. Około 10 % nowych kredytów miało LTV ponad 100 %. Około jednej czwartej nowych kredytów udzielono również ze wskaźnikiem obsługi kredytu do dochodu (LSTI) przekraczającym 40 %. Ponadto niektóre z tych nowych kredytów miały również LTV powyżej 90 %. Dodatkowo w pierwszej połowie 2021 r. w przypadku niektórych nowych pożyczek termin zapadalności przekroczył 30 lat.

W tym kontekście w porównaniu z bankami działającymi w pozostałej części Unii banki prowadzące działalność w Chorwacji mają stosunkowo wysoki poziom funduszy własnych. Średni współczynnik kapitału Tier I osiągnął w grudniu 2020 r. poziom 25 %. W czerwcu 2021 r. średnie wagi ryzyka dla kredytów hipotecznych według metody wewnętrznych ratingów (IRB) przy obliczaniu wymogów w zakresie funduszy własnych wynosiły 38 %. Udział tych pożyczek w rynku chorwackim stanowił około 12 %. Większość instytucji kredytowych stosuje metodę standardową; aby przypisać preferencyjną wagę ryzyka ekspozycjom na nieruchomości mieszkalne zgodnie na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 (3) muszą one spełniać bardziej rygorystyczne kryteria określone w art. 124 tego rozporządzenia. W czerwcu 2021 r. średnie wagi ryzyka dla instytucji kredytowych stosujących metodę standardową wyniosły 42 %.

Jednocześnie zadłużenie gospodarstw domowych w Chorwacji jest stosunkowo niskie w porównaniu z innymi państwami Unii. W 2020 r. kredyty dla gospodarstw domowych wzrosły w ujęciu realnym, ale w niższym tempie niż kredyty mieszkaniowe. Wynikało to ze spadku ogólnego zaufania konsumentów, co zmniejszyło zapotrzebowanie na kredyty konsumenckie, podczas gdy rządowe programy dotowania kredytów hipotecznych utrzymały popyt na kredyty mieszkaniowe. Kolejnym czynnikiem wzrostu może być spadek stóp procentowych kredytów dla gospodarstw domowych. Według Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego (EUNB) w drugiej połowie 2020 r. odnotowano nieznaczny wzrost wskaźnika kredytów zagrożonych, w szczególności w przypadku kredytów dla gospodarstw domowych i kredytów hipotecznych. W pierwszym kwartale 2021 r. wskaźnik kredytów zagrożonych pozostał niezmieniony w przypadku kredytów dla gospodarstw domowych ogółem (5,9 %) i nieznacznie spadł w przypadku kredytów hipotecznych (do 3,6 %).

Jakkolwiek w porównaniu z innymi państwami członkowskimi w Chorwacji udział kredytów hipotecznych w portfelach banków jest ograniczony, zadłużenie gospodarstw domowych jest stosunkowo niskie, poziom kapitalizacji sektora bankowego jest stosunkowo wysoki a znaczna część popytu mieszkaniowego nie jest finansowana z kredytów bankowych, to jednak korzystne warunki i ewentualnie złagodzone standardy udzielania kredytów hipotecznych mogą stwarzać ryzyko powstania spirali między cenami nieruchomości mieszkaniowych a wzrostem kredytów hipotecznych w perspektywie średnioterminowej. Z jednej strony, ze względu na rosnące ceny nieruchomości mieszkaniowych, wartość zabezpieczenia kredytów na nieruchomości rośnie, co pozwala kredytobiorcom na korzystanie z większej dźwigni finansowej. Z drugiej strony wzrostowi cen nieruchomości mieszkaniowych zazwyczaj towarzyszą pozytywne zmiany makroekonomiczne, co z kolei może prowadzić do obniżenia standardów kredytowania przez kredytodawców ze względu na ogólny optymizm na rynku. Jednocześnie rosnąca podaż kredytów na nieruchomości może wywierać dodatkową presję na wzrost cen nieruchomości mieszkaniowych. W perspektywie średnioterminowej taka spirala mogłaby doprowadzić do wzrostu cen nieruchomości mieszkaniowych napędzanego kredytem, mimo że znaczna część popytu mieszkaniowego jest obecnie finansowana ze źródeł innych niż krajowe kredyty bankowe. W szczególności dynamika kredytów może być nadal napędzana dotacjami na kredyty hipoteczne oferowanymi przez rząd Chorwacji.

ERRS zauważa, że szereg wprowadzonych w Chorwacji środków, które łagodzą obecne obszary podatności na zagrożenia w zakresie nieruchomości mieszkalnych, w szczególności środek przewidziany w art. 124 rozporządzenia (UE) nr 575/2013 a także inne środki oparte na kapitale (np. bufor ryzyka systemowego), przyczynia się do stosunkowo wysokiej kapitalizacji sektora bankowego w porównaniu z innymi państwami członkowskimi. Stanowi to zabezpieczenie przed potencjalnym wystąpieniem ryzyka związanego z sektorem mieszkaniowym. Pośredni wskaźnik obsługi zadłużenia do dochodu (DSTI), który wprowadzono zgodnie z wytycznymi EUNB w sprawie oceny zdolności kredytowej oraz wytycznymi EUNB w sprawie zaległości w spłacie i egzekucji z nieruchomości, także służy do pewnego stopnia jako mechanizm ochronny przed nadmiernym obciążeniem kredytobiorców obsługą zadłużenia. ERRS zauważa również, że ramy prawne dotyczące środków ukierunkowanych na kredytobiorcę ustanowione w 2020 r. znacznie rozszerzyły zestaw narzędzi polityki makroostrożnościowej w Chorwacji oraz że szczegółowe gromadzenie danych na temat standardów kredytowania, które wprowadzono pod koniec 2020 r., umożliwia skuteczne monitorowanie ryzyka wynikającego z rynku nieruchomości mieszkalnych.

W ujęciu prognostycznym, biorąc pod uwagę średnioterminowe perspektywy ryzyka, obecną kombinację polityki makroostrożnościowej uznaje się za częściowo odpowiednią i częściowo wystarczającą. W ujęciu prognostycznym, pomimo stosunkowo wysokiej kapitalizacji sektora bankowego, wprowadzenie środków ukierunkowanych na kredytobiorcę jako działania zapobiegawczego przeciwko potencjalnemu wzrostowi spirali między cenami nieruchomości mieszkaniowych a kredytami, który mógłby być napędzany przez złagodzenie standardów kredytowania i rządowe dotacje do kredytów hipotecznych, mogłoby uzupełnić obecne środki makroostrożnościowe związane z kredytami hipotecznymi. Jednocześnie polityka makroostrożnościowa powinna zostać uzupełniona szerzej zakrojonymi działaniami w zakresie polityki ukierunkowanymi na czynniki ułatwiające lub promujące wzrost zadłużenia gospodarstw domowych, a mianowicie rządowe dotacje do kredytów hipotecznych, w celu wsparcia obecnych środków makroostrożnościowych służących skutecznemu i efektywnemu eliminowaniu pozostałych słabych punktów stwierdzonych na chorwackim rynku nieruchomości mieszkalnych, bez powodowania nadmiernych kosztów dla chorwackiej gospodarki realnej i chorwackiego systemu finansowego.

(8)	Kalibracja i wdrożenie uruchamianych środków dotyczących zidentyfikowanych obszarów podatności na zagrożenia powinny uwzględniać sytuację Chorwacji w kontekście cykli gospodarczych i finansowych oraz wszelkie ich potencjalne skutki odnoszące się do powiązanych kosztów i korzyści,

PRZYJMUJE NINIEJSZE OSTRZEŻENIE:

ERRS zidentyfikowała obszary podatności na zagrożenia średniookresowe w sektorze nieruchomości mieszkalnych w Chorwacji, które mogą stanowić źródło ryzyka systemowego dla stabilności finansowej oraz które potencjalnie mogą mieć poważne negatywne konsekwencje dla gospodarki realnej. Z perspektywy makroostrożnościowej ERRS uważa, że głównymi obszarami podatności na zagrożenia są gwałtowny wzrost kredytów hipotecznych, oznaki zawyżenia cen nieruchomości mieszkaniowych oraz brak środków ukierunkowanych na kredytobiorcę, które mogłyby ograniczyć narastanie ryzyka związanego z sektorem nieruchomości mieszkalnych.

Sporządzono we Frankfurcie nad Menem dnia 2 grudnia 2021 r.

W imieniu Rady Generalnej ERRS

Francesco MAZZAFERRO

Szef Sekretariatu ERRS

(1) Dz.U. L 331 z 15.12.2010, s. 1.

(2) Dz.U. C 58 z 24.2.2011, s. 4.

(3) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych, zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz.U. L 176 z 27.6.2013, s. 1).

17.3.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 122/22

OSTRZEŻENIE EUROPEJSKIEJ RADY DS. RYZYKA SYSTEMOWEGO

z dnia 2 grudnia 2021 r.

w sprawie podatności na zagrożenia średniookresowe w sektorze nieruchomości mieszkalnych w Liechtensteinie

(ERRS/2021/14)

(2022/C 122/05)

RADA GENERALNA EUROPEJSKIEJ RADY DS. RYZYKA SYSTEMOWEGO,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

uwzględniając Porozumienie o Europejskim Obszarze Gospodarczym (1), w szczególności załącznik IX,

uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1092/2010 z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie unijnego nadzoru makroostrożnościowego nad systemem finansowym i ustanowienia Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego (2), w szczególności art. 3 ust. 2 lit. c) oraz art. 16 i 8,

uwzględniając decyzję Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego ERRS/2011/1 z dnia 20 stycznia 2011 r. ustanawiającą regulamin Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego (3), w szczególności art. 18,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1)

Mieszkalnictwo stanowi kluczowy sektor gospodarki realnej i stanowi znaczną część majątku gospodarstw domowych oraz akcji kredytowej banków. Sektor nieruchomości mieszkalnych (RRE) stanowi znaczną część aktywów gospodarstw domowych a kredyty na nieruchomości stanowią często znaczną część bilansów banków. Ponadto budownictwo mieszkaniowe jest zazwyczaj ważnym elementem gospodarki realnej, będąc źródłem zatrudnienia, inwestycji i wzrostu.

(2)

(3)

(4)

(5)

Wybuch pandemii COVID-19 w 2020 r. i związany z nią kryzys nie doprowadziły do cyklicznego spadku na rynkach nieruchomości mieszkalnych. Przeciwnie, po okresie stopniowego wzrostu i przy niskich stopach procentowych realny wzrost cen nieruchomości mieszkalnych i wzrost akcji kredytowej w wielu krajach jeszcze bardziej przyspieszyły, znacznie przewyższając wzrost dochodów gospodarstw domowych. Aby złagodzić skutki pandemii i wynikającą z niej niepewność gospodarczą, wdrożono różne środki i polityki, takie jak moratoria i gwarancje publiczne. W tym szerokim kontekście politycznym w niektórych krajach tymczasowo złagodzono wcześniej zaplanowane środki makroostrożnościowe lub opóźniono ich uruchomienie. Zaobserwowana obecnie poprawa sytuacji gospodarczej pozwala na dostosowanie polityki makroostrożnościowej w tych państwach, w których podatności na zagrożenia związane z nieruchomościami mieszkalnymi nadal narastają.

(6)	Europejska Rada ds. Ryzyka Systemowego (ERRS) zakończyła niedawno systematyczną, prognostyczną ocenę podatności na zagrożenia w sektorze nieruchomości mieszkalnych w całym EOG.

(7)

W odniesieniu do Liechtensteinu ta niedawna ocena wykazała następujące okoliczności.

Według szacunków urzędu nadzoru finansowego (FMA) w 2020 r. zadłużenie gospodarstw domowych w Liechtensteinie odpowiadało, odpowiednio, 226 % (4) i 120 % dochodu do dyspozycji i produktu krajowego brutto (PKB), plasując Liechtenstein wśród państw o najwyższym zadłużeniu gospodarstw domowych w EOG. Ponadto zadłużenie gospodarstw domowych wykazuje ostatnio tendencję wzrostową. Oprócz korzystnych kosztów finansowania z kredytu, do narastania zadłużenia gospodarstw domowych mogły przyczynić się zachęty podatkowe (5). Analiza przeprowadzona przez FMA pokazuje, że zadłużenie jest nierównomiernie rozłożone między gospodarstwami domowymi, przy czym 14 % gospodarstw domowych zgłasza zadłużenie w przedziale od 500 000 CHF do 1 mln CHF, a 9 % gospodarstw domowych posiada zadłużenie przekraczające 1 mln CHF. Ponadto odsetek gospodarstw domowych o stosunku zadłużenia do dochodu (DTI) powyżej pięciu jest stosunkowo wysoki, co sugeruje, że wysokiemu zadłużeniu gospodarstw domowych nie zawsze towarzyszą wyższe dochody. Pozytywną okolicznością jest to, że wysoki udział kredytów hipotecznych o stałym oprocentowaniu istotnie ogranicza ryzyko związane z zadłużeniem gospodarstw domowych.

W ostatnich latach dynamika rynku mieszkaniowego utrzymywała się na umiarkowanym poziomie. Biorąc pod uwagę ograniczenia prawne dotyczące nabywania nieruchomości (6), działalność transakcyjna w Liechtensteinie jest zazwyczaj niewielka. Władze publiczne nie publikują żadnych wskaźników cen. Niemniej jednak według FMA dane dotyczące cen pochodzące z ekspertyz wskazują jedynie na umiarkowany wzrost cen zarówno gruntów, jak i mieszkań. Budownictwo i transakcje również utrzymywały się w ostatnich latach na stosunkowo stabilnym poziomie.

Według FMA wzrost kredytów hipotecznych (w tym mieszkaniowych kredytów hipotecznych i innych kredytów na nieruchomości banków krajowych w obszarze walutowym franka szwajcarskiego) ostatnio wykazywał tendencję spadkową i w 2019 r. nominalnie wyniósł 0,7 % (spadek z poziomu 8,8 % w 2010 r.), przy czym w 2020 r. odnotowano nieznaczny wzrost do 2,5 %. Roczny wzrost krajowych kredytów na nieruchomości mieszkalne był jeszcze słabszy i wyniósł 1,1 % w 2020 r.

Według FMA przyjęto stosunkowo ostrożne podejście do udzielania kredytów hipotecznych pod względem współczynnika LTV - w 2019 r. i 2020 r. jedynie niewielka część istniejących i nowych kredytów hipotecznych miało wskaźnik LTV wyższy niż 80 %. Banki są również zobowiązane do zgłaszania przypadków naruszenia ustalonej polityki kredytowej w każdym przypadku odejścia od wewnętrznych wytycznych dotyczących przystępności cenowej kredytów hipotecznych. W praktyce banki sprawdzają, czy wzrost stopy procentowej do 4,5 % lub 5 % oznaczałby obciążenie związane z obsługą zadłużenia przekraczające jedną trzecią dochodów gospodarstwa domowego. W świetle niskich stóp procentowych obecnie i w przeszłości w strefie walutowej franka szwajcarskiego obciążenie związane z przestrzeganiem takich wymogów jest dość poważne. Jednak na koniec 2020 r. około 23 % wszystkich kredytów na nieruchomości mieszkalne w Liechtensteinie należało do tej kategorii „naruszenia ustalonej polityki”.

Łączna wielkość krajowych kredytów na nieruchomości mieszkalne wyniosła w 2020 r. około 85 % PKB, co stanowi jeden z najwyższych wskaźników w EOG. Wielkość sektora bankowego Liechtensteinu odpowiada jednak około 15-krotności PKB tego kraju, co oznacza, że chociaż kredyty hipoteczne stanowią źródło dochodu dla niektórych banków w Liechtensteinie, kredyty krajowe nie mają zasadniczego znaczenia dla rentowności i wypłacalności banków działających w Liechtensteinie, ponieważ koncentrują się one głównie na sektorze private banking. Jednocześnie sektor bankowy Liechtensteinu jest dobrze dokapitalizowany - w czerwcu 2021 r. współczynnik kapitału podstawowego Tier I wynosił 22,3 %. Ponadto sektor bankowy Liechtensteinu charakteryzuje się bardzo wysokimi wskaźnikami płynności, przy czym na bardzo niskim poziomie 65 % jest wskaźnik kredytów do depozytów, co oznacza niskie ryzyko finansowania.

Biorąc pod uwagę zachowawcze wskaźniki LTV krajowych kredytów hipotecznych, ich ograniczony udział w portfelach banków oraz wysoką kapitalizację sektora bankowego, bezpośrednie zagrożenia dla stabilności finansowej wynikające z sektora nieruchomości mieszkalnych są obecnie w Liechtensteinie ograniczone. Jakkolwiek rynek pracy w Liechtensteinie okazał się odporny w czasach recesji w ostatnich dziesięcioleciach, a zamożność gospodarstw domowych utrzymuje się na stosunkowo wysokim poziomie, to jednak wysoki i rosnący poziom zadłużenia gospodarstw domowych sprawia, że są one podatne na nieoczekiwane wstrząsy makroekonomiczne. W przypadku wzrostu bezrobocia lub spadku dochodów gospodarstw domowych niektóre gospodarstwa domowe mogą mieć większe trudności z obsługą zadłużenia niż obecnie. Powiązane negatywne skutki dla dochodów gospodarstw domowych i ich bogactwa mogą zwiększyć początkowe wstrząsy makroekonomiczne, jeżeli gospodarstwa domowe będą zmuszone do zmniejszenia konsumpcji w celu obsługi zadłużenia. Może to prowadzić do efektów wtórnych i wzrostu ryzyka dla instytucji kredytowych i systemu finansowego (7).

ERRS zauważa, że w Liechtensteinie wprowadzono szereg środków mających na celu ograniczenie obecnych podatności na zagrożenia w sektorze nieruchomości mieszkalnych, w tym w szczególności limit LTV wynoszący 80 %, wymóg amortyzacji kredytów hipotecznych do maksymalnego wskaźnika LTV wynoszącego 66 % w ciągu pierwszych 20 lat spłaty kredytu oraz zwiększone wagi ryzyka w odniesieniu do kredytów hipotecznych dla banków stosujących metodę standardową do obliczania wymogów w zakresie funduszy własnych (8). Jednocześnie FMA wdraża zalecenie Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego ERRS/2016/14 (9). Oczekuje się, że nowe dane, które będą dostępne w drugiej połowie 2022 r., wykażą dalszą poprawę analizy podatności na zagrożenia w zakresie nieruchomości mieszkalnych w Liechtensteinie.

W ujęciu prognostycznym, biorąc pod uwagę średnioterminowe perspektywy ryzyka, obecną kombinację polityki makroostrożnościowej uznaje się za częściowo odpowiednią i częściowo wystarczającą. Biorąc pod uwagę już wysoki i nadal rosnący poziom zadłużenia gospodarstw domowych oraz znaczny odsetek gospodarstw domowych, które są narażone na nieoczekiwane negatywne wstrząsy, istniejące ograniczenie wskaźników LTV należy uzupełnić środkami ukierunkowanymi na poziom dochodów kredytobiorców, tak aby zapobiec dalszemu narastaniu podatności na zagrożenia związane z nieruchomościami mieszkalnymi. W tym celu konieczne może być stworzenie podstawy prawnej dla instrumentów ukierunkowanych na kredytobiorcę, co zapewni organom krajowym wystarczającą elastyczność w przeciwdziałaniu narastaniu podatności na zagrożenia związane z nieruchomościami mieszkalnymi.

(8)	Kalibracja i wdrożenie uruchamianych środków dotyczących zidentyfikowanych obszarów podatności na zagrożenia powinny uwzględniać sytuację Liechtensteinu w kontekście cykli gospodarczych i finansowych oraz wszelkie ich potencjalne skutki odnoszące się do powiązanych kosztów i korzyści,

PRZYJMUJE NINIEJSZE OSTRZEŻENIE:

ERRS zidentyfikowała obszary podatności na zagrożenia średniookresowe w sektorze nieruchomości mieszkalnych w Liechtensteinie, które mogą stanowić źródło ryzyka systemowego dla stabilności finansowej oraz które potencjalnie mogą mieć poważne negatywne konsekwencje dla gospodarki realnej. Z perspektywy makroostrożnościowej ERRS uważa, że głównymi obszarami podatności na zagrożenia są wysokie i nadal rosnące zadłużenie gospodarstw domowych w kontekście braku środków ukierunkowanych na poziom dochodów kredytobiorców, zmierzających do ograniczenia dalszej akumulacji ryzyka związanego z sektorem nieruchomości mieszkalnych.

Sporządzono we Frankfurcie nad Menem dnia 2 grudnia 2021 r.

W imieniu Rady Generalnej ERRS

Francesco MAZZAFERRO

Szef Sekretariatu ERRS

(1) Dz.U. L 1 z 3.1.1994, s. 3.

(2) Dz.U. L 331 z 15.12.2010, s. 1.

(3) Dz.U. C 58 z 24.2.2011, s. 4.

(4) Relacja długu do dochodu i długu do PKB w Liechtensteinie jest tylko w przybliżeniu porównywalna z innymi państwami EOG. Dochód do dyspozycji w Liechtensteinie oblicza się jako różnicę między całkowitym dochodem podlegającym opodatkowaniu a podatkiem od majątku i podatkiem dochodowym. Ponadto wartość całkowitego zadłużenia gospodarstw domowych opiera się na statystykach podatkowych, a zadłużenie nie jest definiowane na zasadzie skonsolidowanej (tj. uwzględnia się również kredyty w sektorze gospodarstw domowych lub nawet w ramach rodziny). Ta kwestia definicji zawyża liczbę nominalną w stosunku do innych państw EOG.

(5) W szczególności podstawa opodatkowania gospodarstw domowych obejmuje również hipotetyczny dochód z majątku netto (obecnie ustalany na poziomie 4 %), który jest dodawany do rocznego dochodu. Aby zmniejszyć swój majątek netto, gospodarstwa domowe mogą utrzymać swój kredyt hipoteczny, zamiast go spłacać. W praktyce zachęta podatkowa jest jednak dość niewielka, w szczególności biorąc pod uwagę oprocentowanie niespłaconego zadłużenia, które nadal zostać spłacone.

(6) W Liechtensteinie w przypadku braku uzasadnionego interesu mają zastosowanie ograniczenia w zakupie nieruchomości mieszkalnych, np. w odniesieniu do istniejących nieruchomości. Około połowa transakcji związanych z nieruchomościami w Liechtensteinie nie jest zakupem, lecz transferem w formie barteru, darowizny lub dziedziczenia.

(7) Należy jednak zauważyć, że takie procykliczne skutki pogorszenia koniunktury w cyklu finansowym byłyby znacznie słabsze w Liechtensteinie w porównaniu z innymi państwami EOG, ponieważ popyt krajowy odgrywa stosunkowo niewielką rolę w bardzo małej i otwartej gospodarce Liechtensteinu. W związku z tym nawet znaczny wzrost stopy oszczędności gospodarstw domowych miałby niewielki wpływ na popyt, ograniczając wpływ na szerzej pojętą gospodarkę.

(8) Wszystkie banki w Liechtensteinie stosują metodę standardową do obliczania wymogów w zakresie funduszy własnych.

(9) Zalecenie Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego z dnia 31 października 2016 r. w sprawie uzupełniania luk w danych dotyczących sektora nieruchomości (ERRS/2016/14) (Dz.U. C 31 z 31.1.2017, s. 1).

17.3.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 122/25

OSTRZEŻENIE EUROPEJSKIEJ RADY DS. RYZYKA SYSTEMOWEGO

z dnia 2 grudnia 2021 r.

w sprawie podatności na zagrożenia średniookresowe w sektorze nieruchomości mieszkalnych na Węgrzech

(ERRS/2021/15)

(2022/C 122/06)

RADA GENERALNA EUROPEJSKIEJ RADY DS. RYZYKA SYSTEMOWEGO,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1)

(2)

(3)

(4)

(5)

Wybuch pandemii COVID-19 w 2020 r. i związany z nią kryzys nie doprowadziły do cyklicznego spadku na rynkach nieruchomości mieszkalnych. Przeciwnie, po okresie stopniowego wzrostu i przy niskich stopach procentowych realny wzrost cen nieruchomości mieszkalnych i wzrost akcji kredytowej w wielu krajach jeszcze bardziej przyspieszyły, znacznie przewyższając wzrost dochodów gospodarstw domowych. Aby złagodzić skutki pandemii i wynikającą z niej niepewność gospodarczą, wdrożono różne środki i polityki, takie jak moratoria i gwarancje publiczne. W tym szerokim kontekście politycznym w niektórych krajach tymczasowo złagodzono wcześniej zaplanowane środki makroostrożnościowe lub opóźniono ich uruchomienie. Zaobserwowana obecnie poprawa sytuacji gospodarczej pozwala na dostosowanie polityki makroostrożnościowej w tych państwach, w których podatności na zagrożenia związane z nieruchomościami mieszkalnymi nadal narastają.

(6)	Europejska Rada ds. Ryzyka Systemowego (ERRS) zakończyła niedawno systematyczną, prognostyczną ocenę podatności na zagrożenia w sektorze nieruchomości mieszkalnych w całym EOG.

(7)

W odniesieniu do Węgier ta niedawna ocena wykazała następujące okoliczności.

W latach 2015–2019 roczny wzrost realnych cen nieruchomości mieszkaniowych był bliski lub przekraczał 10 % i był szczególnie wyraźny w Budapeszcie. Zgodnie z szacunkami sporządzonymi przez Magyar Nemzeti Bank (MNB) taka dynamika doprowadziła do znacznego zawyżenia wartości nieruchomości mieszkaniowych , osiągając najwyższy poziom 18 % w Budapeszcie i 3 % w całym kraju w trzecim kwartale 2019 r. Dane MNB wskazują, że zmiany cen znacznie się różniły w różnych częściach kraju. Z jednej strony, w ujęciu realnym ceny nieruchomości mieszkaniowych w Budapeszcie zaczęły spadać pod koniec 2019 r., pozostawały w stagnacji lub nieznacznie spadły w 2020 r. i utrzymywały się na umiarkowanym poziomie w pierwszej połowie 2021 r. Z drugiej strony, ceny przyspieszyły do dwucyfrowego wzrostu na innych obszarach, zwłaszcza w mniejszych gminach i na obszarach wiejskich, na których gospodarstwa domowe kwalifikowały się do dotacji na zakup nieruchomości mieszkalnych. W ujęciu prognostycznym powrót turystyki międzynarodowej będzie ważnym czynnikiem decydującym o zmianach cen nieruchomości mieszkaniowych w Budapeszcie. W całym kraju dalsze wykorzystanie różnych dotacji rządowych (3) może przyczynić się do presji popytowej na ceny nieruchomości mieszkaniowych, natomiast preferencyjny podatek od wartości dodanej dla nowych budynków (4) może złagodzić ograniczenia podaży w perspektywie średnioterminowej.

Od połowy 2018 r. odnotowano silny wzrost kredytów hipotecznych, przy realnej rocznej stopie wzrostu w okolicach lub powyżej 5 %. Chociaż zgodnie z szacunkami MNB w 2020 r. jedynie około połowa transakcji mieszkaniowych została sfinansowana za pomocą kredytów bankowych, między styczniem a sierpniem 2021 r. realny roczny wzrost kredytów hipotecznych przyspieszył do średnio 6,8 %. W międzyczasie realny wzrost kredytów dla gospodarstw domowych wyniósł średnio 10 % w ujęciu rok do roku. Wzrost ten przewyższył realny wzrost kredytów hipotecznych, był on jednak napędzany wzrostem kredytów z tytułu narodzin dziecka, a także udziałem kredytów dla gospodarstw domowych w moratorium (w czerwcu 2021 r. moratorium nadal obejmowało 31 % wszystkich kredytów na nieruchomości mieszkalne i 42 % kwalifikowanych kredytów na nieruchomości mieszkalne, a zatem nie były one spłacane). Wyłączając wpływ moratorium, zgodnie z szacunkami MNB realny roczny wzrost kredytów hipotecznych i kredytów dla gospodarstw domowych w pierwszej połowie 2021 r. wyniósł odpowiednio 0,7 % i 2,7 %. Do wzrostu kredytów dla gospodarstw domowych przyczynił się również szeroki wachlarz rządowych programów dotacji, w tym dodatkowy rządowy program dotacji wprowadzony na początku 2021 r (5).

Mimo że przed 2008 r. kredyty hipoteczne były udzielane z bardzo wysokimi wskaźnikami LTV, w pierwszej połowie 2021 r. 90 % wolumenu kredytów miało wskaźniki LTV poniżej 80 %. Wynikało to w pewnym stopniu z szybkiego wzrostu cen nieruchomości mieszkaniowych i amortyzacji starych kredytów. Ponadto od 2015 r. współczynniki LTV nowych kredytów ograniczono do 80 %. Jeżeli chodzi o wskaźnik obsługi zadłużenia do dochodu (DSTI), w pierwszej połowie 2021 r. w przypadku około 22 % istniejących i prawie 25 % nowych kredytów hipotecznych (wyrażonych w ujęciu ilościowym) wskaźniki DSTI wynosiły 40–60 %. Wynika to częściowo z wyższych limitów wskaźnika DSTI dla kredytobiorców o wysokim dochodzie, których udział w nowych kredytach rośnie: w pierwszej połowie 2021 r. około 60 % nowych kredytów mieszkaniowych kwalifikowało się do wyższych 60 % limitów wskaźników DSTI (dla miesięcznych dochodów kredytobiorcy netto przekraczających próg regulacyjny wynoszący 500 000 HUF), przy czym 5 % nowych kredytów miało wskaźnik DSTI wynoszący ponad 50 %. Chociaż termin zapadalności nowych kredytów nieznacznie się wydłużył, według MNB dowody nie wskazują na to, że dłuższe terminy zapadalności są w coraz większym stopniu wykorzystywane do obchodzenia istniejących limitów wskaźników DSTI.

Stałe stopy procentowe były częściej stosowane w odniesieniu do kredytów dla gospodarstw domowych po wprowadzeniu przez MNB w 2017 r. znaku certyfikacyjnego. Dotyczy to wyłącznie kredytów mieszkaniowych o okresie obowiązywania stałej stopy procentowej wynoszącym co najmniej pięć lat. Wzrost kredytów mieszkaniowych z dłuższymi okresami obowiązywania stałej stopy procentowej został dodatkowo spotęgowany przez niższe limity wskaźników DSTI, mające zastosowanie od października 2018 r. do kredytów hipotecznych z okresem obowiązywania stałej stopy procentowej krótszym niż 10 lat. Według stanu na luty 2021 r. około 75 % i 25 % nowych kredytów miało okres obowiązywania stałej stopy procentowej określony, odpowiednio, na 10 i 5 lat. Biorąc jednak pod uwagę stan kredytów, kredyty o okresie obowiązywania stałej stopy krótszym niż jeden rok nadal stanowiły prawie 40 % udzielonych kredytów, chociaż udział ten stopniowo się zmniejszał.

Moratorium na spłatę kredytów związane z pandemią COVID-19 zostało niedawno przedłużone do czerwca 2022 r. Jednak dostępność moratorium została ograniczona a grupa kredytów nadal nim objęta stanowi 5 % całości portfela niespłaconych kredytów dla gospodarstw domowych. Według analiz MNB kredyty dla gospodarstw domowych objęte wcześniejszym i szerszym moratorium dla kredytobiorców zatrudnionych w sektorach wrażliwych stanowią około 10 % wszystkich niespłaconych kredytów.

ERRS odnotowuje środki makroostrożnościowe obowiązujące na Węgrzech, które przeciwdziałają obecnym zagrożeniom związanym z nieruchomościami, a mianowicie ograniczenia wskaźników LTV i DSTI. Ponadto ERRS odnotowuje, że banki należycie uznały uwzględniły wzrost ryzyka kredytowego w związku z przedłużonym moratorium, klasyfikując niektóre kredyty jako kredyty etapu 2.

W ujęciu prognostycznym, biorąc pod uwagę średnioterminowe perspektywy ryzyka, obecną kombinację polityki makroostrożnościowej uznaje się za częściowo odpowiednią i częściowo wystarczającą. Jeżeli podatność na zagrożenia związane z nieruchomościami mieszkalnymi będzie rosnąć, do przeciwdziałania tym zagrożeniom przyczyniłoby się zaostrzenie limitu wskaźnika DSTI, uzupełnienie go o limit terminu zapadalności lub wprowadzenie bufora ryzyka systemowego lub bufora antycyklicznego. Niemniej jednak polityka makroostrożnościowa powinna być uzupełniona o szerzej zakrojone działania z zakresu polityki, mające na celu łagodzenie lub wyeliminowanie czynników ułatwiających lub wspierających zadłużenie gospodarstw domowych lub nierówną przystępność cenową. Polityki te powinny wspierać obecne środki makroostrożnościowe w celu skutecznego i efektywnego ograniczania obszarów podatności na zagrożenia stwierdzonych na rynku nieruchomości mieszkalnych na Węgrzech, bez nadmiernych kosztów dla węgierskiej gospodarki realnej i systemu finansowego. Na Węgrzech dotacje rządowe i preferencyjne pożyczki mogą przyczynić się do zwiększenia popytu na własnościowe lokale mieszkalne, prowadząc do dodatkowego zawyżenia cen nieruchomości mieszkaniowych oraz zadłużenia gospodarstw domowych w kontekście niewystarczającej podaży mieszkań. Dalsze strategie mogłyby zatem obejmować zniesienie zachęt do większego zadłużenia gospodarstw domowych, w szczególności dotacji rządowych i preferencyjnych pożyczek, oraz zapewnienie odpowiedniej podaży mieszkań i efektywnego rynku wynajmu. W nadchodzących kwartałach wskazane byłoby, aby władze krajowe nadal monitorowały jakość kredytową zadłużenia gospodarstw domowych objętego moratorium i zapewniły odpowiednie rezerwy na oczekiwane straty.

(8)	Kalibracja i wdrożenie uruchamianych środków dotyczących zidentyfikowanych obszarów podatności na zagrożenia powinny uwzględniać sytuację Węgier w kontekście cykli gospodarczych i finansowych oraz wszelkie ich potencjalne skutki odnoszące się do powiązanych kosztów i korzyści,

PRZYJMUJE NINIEJSZE OSTRZEŻENIE:

ERRS zidentyfikowała obszary podatności na zagrożenia średniookresowe w sektorze nieruchomości mieszkalnych na Węgrzech, które mogą stanowić źródło ryzyka systemowego dla stabilności finansowej oraz które potencjalnie mogą mieć poważne negatywne konsekwencje dla gospodarki realnej. Z perspektywy makroostrożnościowej ERRS uważa, że głównymi obszarami podatności na zagrożenia są rosnące ryzyko zawyżenia cen nieruchomości mieszkaniowych w połączeniu z szybkim wzrostem podaży kredytów hipotecznych i kredytów dla gospodarstw domowych, a także grupa zagrożeń dotyczących kredytobiorców o wysokich kosztach obsługi zadłużenia.

Sporządzono we Frankfurcie nad Menem dnia 2 grudnia 2021 r.

W imieniu Rady Generalnej ERRS

Francesco MAZZAFERRO

Szef Sekretariatu ERRS

(1) Dz.U. L 331 z 15.12.2010, s. 1.

(2) Dz.U. C 58 z 24.2.2011, s. 4.

(3) Dotacja na zakup domu oraz udzielane przed porodem pożyczki z tytułu narodzin dziecka, które są kredytem nieoprocentowanym bez ograniczeń co do celu.

(4) Uprawnienie do skorzystania z preferencyjnego podatku od wartości dodanej dla nowych budynków, który został przywrócony w styczniu 2021 r., daje ukończenie budowy mieszkania do 2026 r. (przy czym pozwolenie na budowę musi być wydane do 2022 r.).

(5) Dodatkowy rządowy program dotacji zapewnia wsparcie budżetowe dla gospodarstw domowych już objętych programem dotacji na zakup nieruchomości mieszkaniowych.

17.3.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 122/28

OSTRZEŻENIE EUROPEJSKIEJ RADY DS. RYZYKA SYSTEMOWEGO

z dnia 2 grudnia 2021 r.

w sprawie podatności na zagrożenia średniookresowe w sektorze nieruchomości mieszkalnych na Słowacji

(ERRS/2021/16)

(2022/C 122/07)

RADA GENERALNA EUROPEJSKIEJ RADY DS. RYZYKA SYSTEMOWEGO,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1)

(2)

(3)

(4)

(5)

Wybuch pandemii COVID-19 w 2020 r. i związany z nią kryzys nie doprowadziły do cyklicznego spadku na rynkach nieruchomości mieszkalnych. Przeciwnie, po okresie stopniowego wzrostu i przy niskich stopach procentowych realny wzrost cen nieruchomości mieszkalnych i wzrost akcji kredytowej w wielu krajach jeszcze bardziej przyspieszyły, znacznie przewyższając wzrost dochodów gospodarstw domowych. Aby złagodzić skutki pandemii i wynikającą z niej niepewność gospodarczą, wdrożono różne środki i polityki, takie jak moratoria i gwarancje publiczne. W tym szerokim kontekście politycznym w niektórych krajach tymczasowo złagodzono wcześniej zaplanowane środki makroostrożnościowe lub opóźniono ich uruchomienie. Zaobserwowana obecnie poprawa sytuacji gospodarczej pozwala na dostosowanie polityki makroostrożnościowej w tych państwach, w których podatności na zagrożenia związane z nieruchomościami mieszkalnymi nadal narastają.

(6)	Europejska Rada ds. Ryzyka Systemowego (ERRS) zakończyła niedawno systematyczną, prognostyczną ocenę podatności na zagrożenia w sektorze nieruchomości mieszkalnych w całym EOG.

(7)

W odniesieniu do Słowacji ta niedawna ocena wykazała następujące okoliczności.

W ciągu ostatnich pięciu lat ceny nieruchomości mieszkaniowych na Słowacji stale rosły w ujęciu realnym. Pomimo zaostrzenia prawnie wiążącego limitu wskaźnika wysokości kredytu do wartości zabezpieczenia (wskaźnika LTV) tempo wzrostu cen nieruchomości mieszkaniowych przyspieszyło od początku 2019 r. W czasie pandemii COVID-19 wzrost cen jeszcze bardziej przyspieszył, a roczny realny wzrost cen nieruchomości mieszkaniowych osiągnął prawie 16 % w drugim kwartale 2021 r., co stanowi drugi najwyższy poziom w Unii. Ponadto przystępność cenowa mieszkań z czasem zmniejszyła się w wyniku tego, że wzrost cen nieruchomości był szybszy niż wzrost dochodów gospodarstw domowych. Zgodnie z miernikami zawyżania cen nieruchomości mieszkaniowych istnieje rosnące ryzyko zawyżenia cen nieruchomości mieszkaniowych. Dynamika cen była podtrzymana przez gospodarkę w fazie ekspansji, niskie stopy procentowe, zwiększone oszczędności gospodarstw domowych i duży popyt gospodarstw domowych na nowe mieszkania w obliczu niedoboru podaży.

W ostatnich trzech latach wzrost kredytów hipotecznych na Słowacji był jednym z najwyższych w Unii, pomimo zastosowanie środków z zakresu polityki oraz wstrząsu związanego z COVID-19. Słowacki rynek kredytów hipotecznych charakteryzuje się niskimi stopami procentowymi, dużym popytem na kredyty hipoteczne, spotęgowanym przez rosnący poziom cen nieruchomości mieszkaniowych oraz silną konkurencję wśród kredytodawców. Ponadto słowacki sektor bankowy ma jedną z najwyższych ekspozycji na działalność związaną z nieruchomościami w państwach EOG.

Zadłużenie gospodarstw domowych na Słowacji wzrosło w ostatnich latach ze względu na intensywną akcję kredytową. Po latach dwucyfrowego wzrostu realnego zadłużenia gospodarstw domowych tempo wzrostu uległo spowolnieniu i ustabilizowało się na poziomie około 4 % w 2020 r. Pomimo tego spowolnienia, które nastąpiło również dzięki środkom polityki makroostrożnościowej (wprowadzenie limitu zadłużenia do dochodu i zaostrzenie limitu obsługi zadłużenia do dochodu), wzrost zadłużenia gospodarstw domowych nadal należy do najwyższych w Unii i przekłada się na rosnący wskaźnik zadłużenia do PKB. Gospodarstwa domowe zmniejszyły konsumpcję w czasie pandemii COVID-19, natomiast popyt na kredyty mieszkaniowe utrzymywał się na wysokim poziomie. W rzeczywistości w ostatnim czasie wzrosło refinansowanie kredytów hipotecznych i często wiąże się ona ze zwiększeniem pierwotnej kwoty kredytu. Inna podatność na zagrożenia wynika z faktu, że termin zapadalności znacznej części kredytów przekracza wiek emerytalny kredytobiorcy. W przyszłości te zmiany i obszary podatności na zagrożenia należy ściśle monitorować.

d.	Narastanie wspomnianych wyżej zagrożeń można również przypisać szeregowi czynników strukturalnych, takich jak korzystny system podatkowy w odniesieniu do rynku nieruchomości, a także ograniczenia w funkcjonowaniu rynku wynajmu.

ERRS zauważa, że na Słowacji wprowadzono szereg środków mających na celu złagodzenie obecnych podatności na zagrożenia związane z nieruchomościami mieszkalnymi, w tym w szczególności kompleksowy zestaw środków ukierunkowanych na kredytobiorców w celu odpowiedniego przeciwdziałania podstawowym zagrożeniom związanym z udzielaniem kredytów hipotecznych i z kredytobiorcami. Ponadto odpowiednim narzędziem niwelowania zagrożeń związanych z szybkim wzrostem akcji kredytowej, który występuje powszechnie we wszystkich sektorach, oraz zwiększenia odporności sektora bankowego, jest pozytywny wskaźnik bufora antycyklicznego.

W ujęciu prognostycznym, biorąc pod uwagę średnioterminowe perspektywy ryzyka, obecną kombinację polityki makroostrożnościowej uznaje się za częściowo odpowiednią i częściowo wystarczającą. Biorąc pod uwagę ciągłe tworzenie się obszarów podatności na zagrożenia, właściwe byłoby dopracowanie istniejących środków ukierunkowanych na kredytobiorcę. Jeżeli utrzyma się kumulacja ryzyka cyklicznego lub nasilą się słabości strukturalne, władze Słowacji mogą rozważyć odbudowę antycyklicznego bufora kapitałowego lub wprowadzenie sektorowego bufora ryzyka systemowego w celu dalszego zwiększenia odporności na zagrożenia występujące w sektorze nieruchomości mieszkalnych. Ponadto uruchomienie dolnego progu wagi ryzyka w odniesieniu do ekspozycji na nieruchomości mieszkalne opartych na ratingach wewnętrznych na podstawie art. 458 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 (3) również stanowi wariant, który zwiększyłby odporność sektora bankowego. Poza środkami makroostrożnościowymi ograniczenie źródeł ryzyka systemowego dla słowackiego sektora nieruchomości mieszkalnych może wymagać korekty korzystnego z punktu widzenia nieruchomości mieszkalnych systemu podatkowego, a także środków poprawiających funkcjonowanie rynku wynajmu.

(8)	Kalibracja i wdrożenie uruchamianych środków dotyczących zidentyfikowanych obszarów podatności na zagrożenia powinny uwzględniać sytuację Słowacji w kontekście cykli gospodarczych i finansowych oraz wszelkie ich potencjalne skutki odnoszące się do powiązanych kosztów i korzyści,

PRZYJMUJE NINIEJSZE OSTRZEŻENIE:

ERRS zidentyfikowała obszary podatności na zagrożenia średniookresowe w sektorze nieruchomości mieszkalnych na Słowacji, które mogą stanowić źródło ryzyka systemowego dla stabilności finansowej oraz które potencjalnie mogą mieć poważne negatywne konsekwencje dla gospodarki realnej. Z perspektywy makroostrożnościowej ERRS uważa, że głównymi obszarami podatności na zagrożenia są rosnące ryzyko zawyżenia cen nieruchomości mieszkaniowych w połączeniu z wysokim tempem wzrostu cen nieruchomości mieszkaniowych oraz rosnącym zadłużeniem gospodarstw domowych, a także grupa zagrożeń dotyczących zadłużenia gospodarstw domowych i udzielania kredytów hipotecznych.

Sporządzono we Frankfurcie nad Menem dnia 2 grudnia 2021 r.

W imieniu Rady Generalnej ERRS

Francesco MAZZAFERRO

Szef Sekretariatu ERRS

(1) Dz.U. L 331 z 15.12.2010, s. 1.

(2) Dz.U. C 58 z 24.2.2011, s. 4.

17.3.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 122/38

Publikacja wniosku o zatwierdzenie zmiany w specyfikacji produktu, która nie jest zmianą nieznaczną, zgodnie z art. 50 ust. 2 lit. a) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1151/2012 w sprawie systemów jakości produktów rolnych i środków spożywczych

(2022/C 122/13)

Niniejsza publikacja uprawnia do zgłoszenia sprzeciwu wobec wniosku w sprawie zmian zgodnie z art. 51 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1151/2012 (1) w terminie trzech miesięcy od daty niniejszej publikacji.

WNIOSEK O ZATWIERDZENIE ZMIANY W SPECYFIKACJI PRODUKTU OZNACZONEGO CHRONIONĄ NAZWĄ POCHODZENIA/CHRONIONYM OZNACZENIEM GEOGRAFICZNYM, GDY ZMIANA TA NIE JEST NIEZNACZNA

Wniosek o zatwierdzenie zmiany zgodnie z art. 53 ust. 2 akapit pierwszy rozporządzenia (UE) nr 1151/2012

„PIMIENTO DE GERNIKA”/„GERNIKAKO PIPERRA”

Nr UE: PGI-ES-0673-AM01- 22 lutego 2016

ChNP ( ) ChOG (X)

1. Grupa składająca wniosek i mająca uzasadniony interes

Nazwa: Comité Profesional „Gernikako Piperra o Pimiento de Gernika” [komitet zawodowy ds. „Gernikako Piperra”/„Pimiento de Gernika”]

Adres: Torre Muntsaratz. Bo Muntsaratz, 17-A. 48220. Abadiño (Vizcaya).

Tel. +32 946030330; Faks +34 946063953

Skład: Producenci/przetwórcy (X) inni ( )

2. Państwo członkowskie lub Państwo Trzecie

Hiszpania

3. Punkt w specyfikacji produktu, którego dotyczą zmiany

☐	Nazwa produktu

☒	Opis produktu

☒	Obszar geograficzny

☒	Dowód pochodzenia

☒	Metoda produkcji

☒

Związek

☐	Etykietowanie

☐	Inne [określić]

4. Rodzaj zmian

☒	Zmiana specyfikacji zarejestrowanego produktu oznaczonego ChNP lub ChOG, niekwalifikująca się do uznania za nieznaczną zgodnie z art. 53 ust. 2 akapit trzeci rozporządzenia (UE) nr 1151/2012.

☐	Zmiana specyfikacji zarejestrowanego produktu oznaczonego ChNP lub ChOG, dla których jednolity dokument (lub dokument mu równoważny) nie został opublikowany, niekwalifikująca się do uznania za nieznaczną zgodnie z art. 53 ust. 2 akapit trzeci rozporządzenia (UE) nr 1151/2012.

5. Zmiany

Wyczerpujący opis i konkretne powody każdej zmiany:

Proponowane zmiany wynikają z potrzeby dostosowania specyfikacji produktu do obecnych warunków i zapewnienia przetrwania upraw przy jednoczesnym zachowaniu jakości i właściwości produktu końcowego, bez osłabiania związku między produktem a środowiskiem.

OPIS PRODUKTU

W akapicie dotyczącym właściwości produktu w ramach opisu produktu (sekcja B) proponuje się skreślić maksymalną różnicę długości wynoszącą 2 cm tolerowaną w każdym opakowaniu, ponieważ sam fakt, że dla „Pimiento de Gernika” określono cechy związane z długością (6–9 cm), zapewnia już jednorodność wymaganą zgodnie z rozporządzeniem wykonawczym Komisji (UE) nr 543/2011. Ponadto, ponieważ są to papryki niedojrzałe, a zatem „małe” pod względem średnicy i długości, ich opakowanie handlowe nie podlega przepisowi normy handlowej dla papryki słodkiej, który wymaga, aby papryka słodka typu wydłużonego była dostatecznie jednorodna pod względem długości.

Maksymalna różnica w długości wynosząca 2 cm tolerowana dla każdego opakowania nie jest przecież cechą samej papryki, lecz wymogiem wprowadzenia do obrotu.

Zmiana ta dotyczy pkt 3.2 jednolitego dokumentu.

W związku z tym tekst:

„Długość wynosi 6–9 cm. W każdym opakowaniu maksymalna tolerowana różnica długości wynosi 2 cm”

otrzymuje brzmienie:

„Długość wynosi 6–9 cm”.

OBSZAR GEOGRAFICZNY

Proponuje się zmianę tej sekcji poprzez usunięcie obszaru pakowania, ponieważ samo pakowanie nie jest etapem produkcji produktu, przy jednoczesnym zachowaniu wszystkich pozostałych wymogów produkcyjnych, które mają wpływ na jakość produktu.

Zostało to określone w pkt 3.5 jednolitego dokumentu, z którego usunięto następujące zdania: „Szczegółowe zasady dotyczące krojenia, tarcia, pakowania itd. produktu, do którego odnosi się zarejestrowana nazwa:”, „Obszar przygotowania i pakowania jest taki sam jak obszar produkcji”, „Wymóg przygotowywania i pakowania papryk na obszarze produkcji ma na celu ochronę renomy oznaczenia, a także zagwarantowanie autentyczności produktu i utrzymanie jego jakości i właściwości”.

DOWÓD POCHODZENIA

Proponuje się zmianę akapitu czwartego, biorąc pod uwagę, że jednym z czynników gwarantujących pochodzenie produktu są nasiona, a autentyczność nasion jest zapewniona, ponieważ mogą je nabywać wyłącznie producenci zarejestrowani w ramach ChOG. Oznacza to, że to nie badania genetyczne (DNA) lub fizykochemiczne, ale identyfikowalność nasion gwarantuje pochodzenie i autentyczność produktów z chronionym oznaczeniem geograficznym.

Zmiana ta nie ma wpływu na jednolity dokument.

W związku z tym tekst:

„System kontroli i certyfikacji jest podstawowym czynnikiem gwarantującym pochodzenie, jakość i identyfikowalność produktu. Obejmuje on następujące procesy:

Zarejestrowani producenci są zaopatrywani w nasiona za pośrednictwem stowarzyszeń plantatorów. Zarejestrowane gospodarstwa rolne mogą uprawiać wyłącznie odmiany dopuszczone dla tego rodzaju papryki. W celu zagwarantowania pochodzenia i autentyczności produktu jest on poddawany badaniom genetycznym (DNA) i fizykochemicznym przez organ kontrolny”

otrzymuje brzmienie:

„System kontroli i certyfikacji nasion jest podstawowym czynnikiem gwarantującym pochodzenie, jakość i identyfikowalność produktu. Obejmuje on następujące procesy:

Zarejestrowani producenci są zaopatrywani w kwalifikowany materiał siewny. Zarejestrowane gospodarstwa rolne mogą uprawiać wyłącznie odmiany dopuszczone dla tego rodzaju papryki. Jednostka kontrolna wymaga świadectwa zakupu potwierdzającego pochodzenie i autentyczność kwalifikowanego materiału siewnego”.

W sekcji E dotyczącej metody produkcji akapit pierwszy, odnoszący się do autentyczności kwalifikowanego materiału siewnego i mający brzmienie:

„Stowarzyszenia plantatorów wybierają własne nasiona z czystych gatunkowo linii i dostarczają je do gospodarstw rolnych zarejestrowanych w ramach oznaczenia geograficznego i znajdujących się na obszarze chronionym. Aby zagwarantować pochodzenie i autentyczność produktu, nadzór nad tym odbywa się nie tylko za pośrednictwem stowarzyszeń plantatorów i samokontroli zarejestrowanych plantatorów, ale także organ kontrolny opracowuje roczny plan kontroli”

otrzymuje brzmienie:

„Gospodarstwa rolne zarejestrowane w ramach oznaczenia geograficznego i znajdujące się na obszarze chronionym gwarantują pochodzenie i autentyczność produktu przez identyfikowalność kwalifikowanego materiału siewnego i samokontrolę przeprowadzaną przez zarejestrowanych plantatorów. Ponadto organ kontrolny opracowuje roczny plan kontroli”.

METODA PRODUKCJI

Proponowana zmiana w tej sekcji wynika z potrzeby dostosowania specyfikacji produktu do obecnych warunków i postępu technologicznego. Proponuje się zatem umożliwienie drugiego cyklu sadzenia, określenie maksymalnej gęstości nasadzeń, zmianę częstotliwości zbiorów oraz dopuszczenie pakowania maszynowego i możliwości uprawy w substracie.

Proponuje się zastąpienie trzeciego, piątego, trzynastego i dziewiętnastego akapitu tej sekcji w specyfikacji produktu w następujący sposób:

Sekcja E akapit trzeci specyfikacji produktu

Wprowadzono możliwość drugiego cyklu sadzenia, ponieważ fakt, że plantatorzy zawsze pracują z młodymi roślinami, pozwala na utrzymanie jakości produktu przez cały okres wprowadzania do obrotu. Takie rozłożenie uprawy w czasie jest zgodne z tradycyjnymi praktykami uprawy na tym obszarze.

Jeżeli chodzi o gęstość nasadzeń, tylko górna granica jest przydatna do zapewnienia jakości produktu. Mniejsza gęstość nie powoduje utraty jakości.

Zmiana ta dotyczy pkt 3.4 jednolitego dokumentu.

Zatem tekst:

„Sadzenie na wolnym powietrzu odbywa się między kwietniem a majem, natomiast sadzenie pod osłoną lub w tunelach foliowych ma miejsce wcześniej, w lutym, marcu i kwietniu. W pierwszym przypadku paprykę zbiera się począwszy od czerwca, a w drugim od połowy kwietnia. Paprykę zbiera się głównie między kwietniem a listopadem. Gęstość wynosi od 3 do 4 roślin na metr kwadratowy”

otrzymuje brzmienie:

„Sadzenie na wolnym powietrzu odbywa się między kwietniem a majem, a sadzenie w szklarniach lub tunelach foliowych ma miejsce wcześniej: w lutym, marcu i kwietniu; drugi cykl sadzenia dozwolony jest od czerwca. W pierwszym przypadku paprykę zbiera się począwszy od czerwca, a w drugim od połowy kwietnia. Większą część upraw zbiera się między kwietniem a listopadem. Gęstość wynosi do 4 roślin na metr kwadratowy”.

Zmieniono akapit piąty, aby uwzględnić możliwość uprawy w substracie, ponieważ papryka nie zawsze musi być uprawiana w glebie.

Zmiana ta dotyczy pkt 5 jednolitego dokumentu.

Obszary produkcji nadające się do uprawy „Pimiento de Gernika” są bardzo ograniczone ze względu na warunki terenowe, rozwój obszarów miejskich i presję infrastrukturalną oraz typowy układ małych baskijskich gospodarstw rolnych. W rezultacie zmianowanie upraw nie ma miejsca zbyt często, a czasami obejmuje gatunki pokrewne (pomidor/pieprz), co prowadzi do rozwoju w glebie mikroorganizmów chorobotwórczych, które są tak agresywne, że mogą zniszczyć uprawę. Te znaczące problemy związane ze zdrowiem roślin zagrażają przetrwaniu „Pimiento de Gernika”, uprawy stanowiącej bardzo ważny element baskijskiego rolnictwa atlantyckiego.

Główne choroby roślin, które dotykają „Pimiento de Gernika”, są związane z glebą, to znaczy, że gleba (materiał organiczny w procesie rozkładu związanego z glebą) jest ich głównym inokulum. W atlantyckich strefach klimatycznych wspólnoty autonomicznej Kraju Basków te choroby glebowe są wywoływane głównie przez wirusy (Potyvirus lub Tobamovirus) lub grzyby. Grzyby z rodzaju Fusarium spp. i Phytophthora ssp. stanowią potencjalne źródło zakażenia dla „Pimiento de Gernika”. Według badania gleby przeprowadzonego w 2014 r. grzyby te występują w 70 % gleby wykorzystywanej do uprawy „Pimiento de Gernika”. Zostało to potwierdzone w badaniu z 2015 r. dotyczącym odporności na Tobamovirus w chili i papryce („Resistencia al Tobamovirus en guindilla y pimiento”) przeprowadzonym przez Santiago Larregla.

W badaniu z 2011 r. przeprowadzonym przez Mireię Núñez-Zofío, Santiago Larregla i Carlosa Garbisu dotyczącym zastosowania dodatków organicznych, a następnie ściółkowania gleby włókniną ogrodniczą w celu ograniczenia występowania Phytophthora capsici w uprawach papryki w klimacie umiarkowanym, Crop Protection 30: 1563–1572, stwierdzono, że biologiczne oczyszczanie jest jedynym sposobem dezaktywacji w glebie inokulum, które generuje choroby grzybicze (oospory Phytophthora capsici). Biorąc pod uwagę warunki klimatyczne atlantyckiej strefy Kraju Basków, metoda ta jest skuteczna tylko wtedy, gdy stosuje się ją w okresie wiosenno-letnim, który zbiega się z sezonem wegetacyjnym „Pimiento de Gernika”.

Mając na uwadze poszanowanie środowiska naturalnego i jego różnorodności biologicznej, rolnicy uprawiający „Pimiento de Gernika” – produkujący tę paprykę zgodnie ze ścisłymi zasadami integrowanej produkcji ograniczającymi stosowanie pestycydów – zdecydowali się na stosowanie do tej uprawy substratów jako alternatywy dla gleby.

Jak wykazały poniższe badania, substrat umożliwia rozwój systemu korzeniowego rośliny i działa jako obojętne podłoże dla rośliny, nie zakłócając pobierania przez nią składników odżywczych. Substraty odpowiednie do uprawy „Pimiento de Gernika” są substratami obojętnymi, choć można zastosować niewielki procent materii organicznej w celu zagęszczenia gleby. Żaden z tych dwóch składników nie dostarcza makro- ani mikroskładników odżywczych, które mogłyby być przyswojone przez roślinę. Substrat charakteryzuje się przede wszystkim niską gęstością, co umożliwia przepuszczanie powietrza i wody przez jego strukturę.

Mowa o następujących badaniach:

—	Arriaga, H., Nunez-Zofio, M., Larregla, S., Merino, P. 2011: Gaseous emissions from soil biodisinfestation by animal manure on a greenhouse pepper crop [Emisje gazowe z biologicznego oczyszczania gleby za pomocą obornika zwierzęcego w uprawie papryki szklarniowej]. Crop Protection 30: 412–419.

—	Macia, H., Etxeandia A., Domingo M., Amenabar R. 1997: Effect of different N/K ratios in nutrient solutions on pepper of Gernika [Wpływ różnych proporcji N/K w substancjach biogennych na paprykę z Gerniki]. Acta Horticulturae 40: 475–478.

—	Larregla, S. 2003: Etiología y epidemiología de la „Tristeza” del pimiento en Bizkaia [Etiologia i epidemiologia „smutku” papryki w prowincji Vizcaya]. Badanie w toku. Praca doktorska. Uniwersytet Kraju Basków. Leioa.

—

Larregla, S., Guerrero, M.M., Mendarte S., Lacasa, A. 2015: Biodisinfestation with Organic Amendments for Soil Fatigue and Soil-Borne Pathogens Control in Protected Pepper Crops [Oczyszczanie biologiczne z użyciem dodatków organicznych do zwalczania zmęczenia gleby i przeżywających w glebie patogenów w chronionych uprawach papryki]. W: Organic Amendments and Soil Suppressiveness in Plant Disease Management, s. 437–456.

—

Nuñez-Zofío, M., Garbisu, C., Larregla, S. 2010: Application of Organic Amendments Followed by Plastic Mulching for the Control of Phytophthora Root Rot of Pepper in Northern Spain [Stosowanie dodatków organicznych, a następnie ściółkowanie włókniną ogrodniczą w celu zwalczania zgnilizny Phytophthora korzenia papryki w północnej Hiszpanii]. Acta Horticulturae 883: 353–360.

—

Nuñez-Zofío, M., Larregla, S., Garbisu, C. 2012: Repeated biodisinfection controls the incidence of Phytophthora root and crown rot of pepper while improving soil quality [Wielokrotne oczyszczanie biologiczne ogranicza występowanie zgnilizny Phytophthora korzenia i czubka papryki, poprawiając jednocześnie jakość gleby]. Spanish Journal of Agricultural Research 10: 794–805.

—	http://www.euskobaratza.eus/wp-content/uploads/2015/12/ResistenciaTobamovirus_Jorn_Dic15.pdf

Przytoczone badania wskazują, że nie ma różnic między produktami otrzymanymi przy zastosowaniu metody uprawy w glebie lub w substracie.

W związku z tym uwzględnia się możliwość uprawy w substracie, ponieważ substrat umożliwia zakorzenienie systemu korzeniowego rośliny, działając jako obojętne podłoże dla rośliny, nie zakłócając przy tym dostarczania jej składników odżywczych. Oznacza to, że właściwości „Pimiento de Gernika” nie ulegają zmianie.

Tekst:

„Nawożenie prowadzi się tak, by zachować równowagę i poziom składników odżywczych w glebie i w roślinach, przy uwzględnieniu składników pobranych przez uprawę, stanu odżywienia roślin, poziomu żyzności gleby i składników dostarczanych innymi drogami (poprzez wodę, materię organiczną itd.)”

otrzymuje brzmienie:

„»Pimiento de Gernika« może być uprawiana zarówno w glebie, jak i w substracie. Nawożenie prowadzi się tak, by zachować równowagę i poziom składników odżywczych w glebie i w substracie.

Zarówno gleba, jak i substrat muszą być zawsze zgodne z odpowiednimi przepisami dotyczącymi integrowanej produkcji.

Stosowany w uprawie substrat charakteryzuje się niską gęstością (30–150 kg/m3), co umożliwia przepuszczanie powietrza i wody przez jego strukturę i działa jako obojętne podłoże dla rośliny, nie zakłócając przy tym dostarczania jej składników odżywczych”.

Akapit 13:

Słowo „codziennie” zastępuje się słowem „często”, ponieważ pierwsze z nich można interpretować jako oznaczające, że zbiory muszą odbywać się codziennie. Zbiory muszą odbywać się tak często, jak wymaga tego rozwój uprawy; częstotliwość zmienia się w trakcie cyklu produkcyjnego.

Ponadto w produkcji mogą występować znaczne szczyty. Ponieważ zbiorów dokonuje się ręcznie, mogą one czasami trwać dłużej z powodu niedoboru siły roboczej, gdyż gospodarstwa rolne są w przeważającej mierze przedsiębiorstwami rodzinnymi.

Zmiana ta dotyczy pkt 3.5 jednolitego dokumentu.

Zatem tekst:

„W związku z tym, że zbiór owoców ma miejsce po osiągnięciu przez nie optymalnej dojrzałości, odbywa się on codziennie, a zatem pakowanie ma miejsce tego samego dnia. Jednak w wyjątkowych sytuacjach i w szczytowych okresach produkcji pakowanie może odbywać się następnego dnia”

otrzymuje brzmienie:

„W związku z tym, że zbiór owoców ma miejsce po osiągnięciu przez nie optymalnej dojrzałości, odbywa się on często, a zatem pakowanie ma miejsce tego samego dnia. Jednak w wyjątkowych sytuacjach i w szczytowych okresach produkcji pakowanie może odbywać się w ciągu kilku następnych dni”.

Akapit 14 i 16:

Wymóg, aby pakowanie odbywało się na obszarze produkcji, ma zostać usunięty, ponieważ pakowanie nie jest samo w sobie etapem produkcji ani nie wpływa na zapewnienie jakości i autentyczności produktu. Pozostałe wymogi dotyczące pakowania, które mogą mieć wpływ na jakość końcową produktu, zostają utrzymane.

Zmiana ta dotyczy pkt 3.5 jednolitego dokumentu.

Przytoczone poniżej akapity czternaście i szesnaście, które odnoszą się do wymogu, aby pakowanie odbywało się na obszarze produkcji, zostały usunięte.

Akapit 14: „Wymóg przygotowywania i pakowania papryk na obszarze produkcji ma na celu ochronę renomy oznaczenia, a także zagwarantowanie autentyczności produktu i utrzymanie jego jakości i właściwości”.

Akapit 16: „Ponadto pakowanie poza obszarem produkcji komplikuje zadania kontrolne, co może mieć negatywny wpływ na zapewnienie jakości i autentyczności produktu”.

Akapit 19:

Zbieranie musi odbywać się ręcznie, ponieważ niektóre aspekty jakości, takie jak zapewnienie, aby skórka nie była zbyt gruba, można ocenić tylko ręcznie. Dozwolone jest jednak pakowanie maszynowe, ponieważ postęp technologiczny umożliwił ostrożne obchodzenie się z produktem przy jednoczesnym przyspieszeniu procesu.

Zmiana ta nie ma wpływu na jednolity dokument.

Tekst:

„Pakowanie odbywa się ręcznie i zawsze z dużą starannością, tak aby zachować właściwości fizyczne produktu”

otrzymuje brzmienie:

„Zbieranie odbywa się ręcznie i zarówno sortowanie, jak i pakowanie należy zawsze przeprowadzać z dużą starannością, tak aby zachować właściwości fizyczne produktu”.

ZWIĄZEK Z OKOLICZNYM OBSZAREM

Ten akapit musiał zostać dostosowany, aby usunąć odniesienia do uprawy w glebie i pod osłoną, które nie mają wpływu na związek, ponieważ opiera się on na renomie produktu.

Pkt 5 jednolitego dokumentu dotyczący związku musiał zostać zmieniony w celu usunięcia słów „w glebie” z pkt 5.1 akapit trzeci wiersz pierwszy, z pkt 5.1 akapit czwarty część druga oraz pkt 5.3 akapit dziesiąty, z tych samych powodów, które podano przy zmianie sekcji F specyfikacji produktu, a mianowicie w celu dodania uprawy w substracie w sekcji „Metoda produkcji” oraz ponieważ gleba i substrat nie są czynnikami, które potwierdzają związek, gdyż w przypadku „Pimiento de Gernika”/„Gernikako Piperra” wynika on z renomy produktu.

Drugi element uzasadniający związek („tradycyjne praktyki”) zachowano, ponieważ tradycyjna wiedza jest niezależna od stosowania substratu.

„Pimiento de Gernika”/„Gernikako Piperra” jest bardzo popularna wśród konsumentów w Kraju Basków, ponieważ jest to roślina uprawiana w tym regionie od wieków, a jej nasiona i techniki uprawy przekazuje się z pokolenia na pokolenie, co czyni je częścią historii prowincji Vizcaya. Ponadto ten system uprawy i przechowywania nasion przekazywany z pokolenia na pokolenie doprowadził do naturalnego dostosowania się „Pimiento de Gernika” do środowiska, w którym występuje, oraz do powstania odmian o wyjątkowych cechach genetycznych (Iker i Derio). Wpływ tego produktu na gastronomię Kraju Basków jest tak duży, że istnieje cech „Cofradía del Gernikako Piperra”, który przyczynia się do rozpowszechniania renomy tego produktu w środowisku wiejskim i miejskim.

JEDNOLITY DOKUMENT

„PIMIENTO DE GERNIKA”/„GERNIKAKO PIPERRA”

Nr UE: PGI-ES-0673-AM01- 22 lutego 2016

ChOG (X) ChNP ( )

1. Nazwa lub nazwy

„Pimiento de Gernika”/„Gernikako Piperra”

2. Państwo członkowskie lub Państwo Trzecie

Hiszpania

3. Opis produktu rolnego lub środka spożywczego

3.1. Rodzaj produktu

Klasa 1.6. Owoce, warzywa i zboża, świeże lub przetworzone

3.2. Opis produktu noszącego nazwę podaną w pkt 1:

Papryka chroniona oznaczeniem geograficznym „Gernikako Piperra”/„Pimiento de Gernika” należy do gatunku papryki rocznej (Capsicum annuum L.) i jest lokalną odmianą odmiany Guernica przeznaczoną do spożycia przez ludzi w postaci surowej; owoce papryki zebrane przed osiągnięciem dojrzałości spożywa się w postaci smażonej. W tej odmianie lokalnej wyselekcjonowano różne linie, z których dwie wpisano do rejestru odmian handlowych pod nazwami „Derio” i „Iker”. Każda inna linia tej odmiany lokalnej, która posiada właściwości odmiany „Pimiento de Gernika”, może również być chroniona oznaczeniem geograficznym.

Owoc „Pimiento de Gernika” charakteryzuje się łagodnością – nie zawiera lub zawiera niewiele kapsaicyny – gdyż w warunkach środowiskowych Kraju Basków papryki na ogół nie są pikantne, ma zazwyczaj cienki miąższ (2–3 mm grubości*) i przekrój wzdłużny w kształcie trójkąta prostokątnego lub ostrokątnego, który odpowiada typom C3 i C1 w klasyfikacji Pocharda (1966 r.).

Paprykę wykorzystuje się głównie, smażąc jeszcze niedojrzałe świeże owoce; jest to obecnie preferowany sposób spożycia. Zbiór owoców odbywa się, gdy całe mają jeszcze jednolitą zieloną barwę, przed osiągnięciem ostatecznej wielkości, gdy ich długość bez szypułek wynosi 6–9 cm, szerokość 2–3 cm, a ich masa* 10–12 gramów. Ich barwa oscyluje pomiędzy średniozieloną i ciemnozieloną. Mają kształt prosty i wydłużony o trójkątnym przekroju wzdłużnym i eliptycznym lub trójkątnym przekroju poprzecznym z dwoma lub trzema lekko zaznaczonymi płatami. Wierzchołek owocu jest spiczasty, a szypułka cała, cienka i długa. Część, na której osadzona jest szypułka, ma na ogół płaski i pękaty kształt. Skórka jest cienka, niełykowata lub niewyczuwalna przez spożywającego. Tekstura owoców jest gładka, a ich wygląd świeży. Wewnątrz znajdują się nasiona perłowej barwy, które nie są w pełni wykształcone.

Odmiana Guernica nazywana jest również „papryką choricero” lub „papryką biskajską”.

Największą część produkcji spożywa się w stanie surowym przed osiągnięciem przez paprykę ostatecznej wielkości.

(*	Właściwości dojrzałych owoców papryki.)

3.3. Pasza (wyłącznie w odniesieniu do produktów pochodzenia zwierzęcego) i surowce (wyłącznie w odniesieniu do produktów przetworzonych)

3.4. Poszczególne etapy produkcji, które muszą odbywać się na wyznaczonym obszarze geograficznym

Paprykę należy produkować na wyznaczonym obszarze geograficznym.

Sadzenie odbywa się na wolnym powietrzu lub pod osłoną. Produkcja odbywa się zgodnie z technikami uprawy najlepiej dostosowanymi do optymalnego rozwoju i owocowania papryki; zabrania się stosowania produktów lub systemów uprawy, które mogą wywierać niekorzystny wpływ na jakość produktu.

Sadzenie na wolnym powietrzu odbywa się między kwietniem a majem, a sadzenie w szklarniach lub tunelach foliowych ma miejsce wcześniej: w lutym, marcu i kwietniu; drugi cykl sadzenia dozwolony jest od czerwca. W pierwszym przypadku paprykę zbiera się począwszy od czerwca, a w drugim od połowy kwietnia. Większą część upraw zbiera się między kwietniem a listopadem. Gęstość wynosi do 4 roślin na metr kwadratowy.

Stosowane zabiegi ogranicza się do niezbędnego minimum w celu uzyskania produktu. W miarę możliwości preferuje się zabiegi lub techniki biologicznego zwalczania organizmów szkodliwych.

Zbiór przeprowadza się ręcznie i w kilku etapach – w tylu przejściach, ile jest koniecznych, po osiągnięciu przez owoc optymalnej dojrzałości oraz z najwyższą ostrożnością, aby nie uszkodzić owocu i zachować w ten sposób jego właściwości fizyczne.

3.5. Szczegółowe zasady dotyczące krojenia, tarcia, pakowania itd. produktu, do którego odnosi się zarejestrowana nazwa

Zbiór owoców ma miejsce po osiągnięciu przez nie optymalnej dojrzałości, odbywa się on często, a zatem pakowanie ma miejsce tego samego dnia. W wyjątkowych sytuacjach i w szczytowych okresach produkcji pakowanie może odbywać się w ciągu kilku następnych dni.

Chodzi o produkt świeży, którego długość okresu przechowywania jest ograniczona i w przypadku którego odradza się umieszczanie w komorach chłodniczych, przemieszczanie i niepotrzebne przestoje ze względu na ich negatywny wpływ na jakość produktu.

Z uwagi na szczególne cechy produktu (wprowadzanie do obrotu w postaci surowej, cienka skórka i cienki miąższ, produkt niedojrzały) papryka jest bardzo wrażliwa na nagłe zmiany temperatury i wilgotności i szybko dojrzewa. W związku z tym wszelkie dodatkowe manipulacje i przewóz w wymiarze wykraczającym poza to, co jest ściśle niezbędne do przygotowania produktu w celu dostarczenia go konsumentowi końcowemu, mogą doprowadzić do zmiany jego cech jakościowych.

3.6. Szczegółowe zasady dotyczące etykietowania produktu, do którego odnosi się zarejestrowana nazwa

Poza ogólnymi informacjami określonymi w przepisach na etykietach papryki objętej chronionym oznaczeniem geograficznym „Pimiento de Gernika”/„Gernikako Piperra” należy obowiązkowo umieścić napis „Pimiento de Gernika”/„Gernikako Piperra” oraz logo produktu.

4. Zwięzłe określenie obszaru geograficznego

Obszar geograficzny obejmuje prowincje Guipuscoa i Vizcaya i poniższe obszary prowincji Álava: obszar „Cantábrica Alavesa” obejmujący gminy Ayala, Okondo, Llodio, Amurrio i Artziniega oraz obszar „Estribaciones del Gorbea” obejmujący gminy Urkabustaiz, Zuya, Zigoitia, Legutiano i Aramaio.

5. Związek z obszarem geograficznym

5.1. Specyfika obszaru geograficznego

Obszar geograficzny nadający się do produkcji jest ograniczony do atlantyckiego regionu przybrzeżnego Kraju Basków i charakteryzuje się rodzajem klimatu nazywanym mezotermicznym, umiarkowanym z punktu widzenia temperatur i bardzo deszczowym, bez pory suchej i z maksymalnymi opadami występującymi jesienią i zimą. Jest to klimat atlantycki, który – dzięki wpływowi prądów morskich o strumieniu zachodnio-wschodnim – nadaje tej strefie wyraźnie cieplejszy (średnia roczna temperatura wynosząca 13 °C i zakres temperatur wynoszący 11 °C) i bardziej wilgotny klimat niż ten, który powinien w niej panować, mając na względzie wyłącznie kryterium szerokości geograficznej.

Optymalna wilgotność względna wynosi 60–75 %. Najniższa wilgotność powietrza, której towarzyszą okresy wysokich temperatur i silnego nasłonecznienia, sprzyja pojawianiu się problemów fizjologicznych, które obniżają jakość handlową owoców, jak na przykład zbyt gruba skórka (co obniża ich wartość pod kątem głównego zastosowania jako papryki do smażenia).

Jeżeli do tych warunków środowiskowych dodamy brak wody i duże zapotrzebowanie pod względem ewapotranspiracji, mogą wystąpić inne zmiany fizjologiczne, które obniżają jakość owoców, mianowicie „sucha zgnilizna wierzchołkowa” (ang. blossom end rot) lub pojawienie się kilku pikantniejszych papryk związane ze wzrostem zawartości kapsaicyny.

Klimat Kraju Basków doskonale odpowiada potrzebom rolno-klimatycznym tej papryki. Atlantycki region przybrzeżny Kraju Basków zapewnia papryce niezbędną, umiarkowaną i niezbyt wysoką temperaturę zapewniającą jej odpowiedni rozwój i eliminującą wszelkie ryzyko wystąpienia mrozu.

Warunki rolno-klimatyczne wyznaczonego obszaru geograficznego nadają papryce szczególne cechy jakościowe, które uczyniły ją sławną i przyczyniły się do jej renomy, zapobiegając wadom lub ograniczając wady, które obniżają jej wartość, jak pikantność, zbyt gruba skórka lub sucha zgnilizna wierzchołkowa.

5.2. Specyfika produktu

„Pimiento de Gernika”/„Gernikako Piperra” jest odmianą lokalną doskonale dostosowaną do warunków rolno-klimatycznych atlantyckiego regionu przybrzeżnego Kraju Basków.

Warunki rolno-klimatyczne obszaru produkcji nadają papryce szczególne właściwości, takie jak brak pikantności i cienki miąższ, które przyczyniają się do jej sławy i renomy.

Ten rodzaj papryki jest wymagający z punktu widzenia temperatury. Jej rozwój ulega spowolnieniu w temperaturach poniżej 15 °C, natomiast poniżej 10 °C zupełnie ustaje. Temperatury przekraczające 35 °C mogą powodować opadanie kwiatów i młodych owoców. Optymalny rozwój wegetatywny i owocowanie występuje przy temperaturach wynoszących 25 °C w ciągu dnia i 18 °C w ciągu nocy. Przy temperaturze 1 °C obserwuje się szkody spowodowane mrozem. Rozwój rośliny wymaga temperatury gleby przewyższającej 12 °C, a do prawidłowego przebiegu uprawy niezbędna jest średnia dzienna temperatura otoczenia osiągająca 20 °C z zaledwie delikatnymi wahaniami między dniem a nocą.

Jej wielkość stanowi również jedną z cech specyficznych, ponieważ wczesne zbiory papryki gwarantują delikatny miąższ, skórkę niewyczuwalną przez spożywającego i przyjemny smak.

Papryka ta znana jest z niezwykłego smaku i wysokiej jakości, spożywa się ją zazwyczaj w postaci smażonej jako przekąskę, dodatek lub danie główne; stanowi jeden z najbardziej typowych produktów żywnościowych gastronomi baskijskiej.

5.3. Związek przyczynowy zachodzący pomiędzy charakterystyką obszaru geograficznego a jakością lub właściwościami produktu (w przypadku ChNP) lub danymi cechami jakościowym, renomą lub innymi właściwościami produktu (w przypadku ChOG)

Związek zachodzący między wyznaczonym obszarem geograficznym a „Pimiento de Gernika”/„Gernikako Piperra” opiera się na renomie i na tradycyjnych praktykach uprawowych, o czym świadczy między innymi duża popularność, jaką cieszy się produkt wśród konsumentów z Kraju Basków, a także jego wysoka cena na rynku.

Produkt ten jest jednym z najstarszych kultywarów Kraju Basków. Nasiona i tajemnicę produkcji przekazuje się od wieków z pokolenia na pokolenie i stanowi ona część historii prowincji Vizcaya.

Wszyscy znani krytycy kulinarni z Kraju Basków i kilku innych z pozostałej części kraju (Llona Larrauri, Busca Isusi, J.L. Iturrieta, J.J. Lapitz, José Castillo, Marquesa de Parebere lub Ignacio Domenech) zachwalali ten produkt w swoich artykułach lub stosowali w jednym ze swoich przepisów. Baskijscy szefowie kuchni o światowej renomie, jak Arguiñano lub Subijana, również stosują ten produkt w swoich przepisach.

W 1998 r. utworzono stowarzyszenie zajmujące się wyłącznie promowaniem „Pimiento de Gernika”/„Gernikako Piperra”, a mianowicie „Cofradía del Gernikako Piperra”. Stowarzyszenie organizuje różne działania promocyjne poświęcone „Pimiento de Gernika”, wśród których należy wymienić degustację produktu na tradycyjnym targu w gminie Guernica, która daje swoją nazwę papryce, będąc jej głównym obszarem uprawnym, i w której co poniedziałek odbywa się słynny targ owocowo-warzywny, podczas którego papryka odgrywa pierwszoplanową rolę.

„Ostatni poniedziałek w Guernice” to najważniejsze w Kraju Basków targi rolne. Goszczą one 100 000 odwiedzających i odbywają się w ostatni poniedziałek października. Targ ten wspomniano już w karcie założycielskiej miasta Guernica z 1366 r.

O renomie tego produktu świadczy również wskaźnik znajomości przyznany mu w ramach badania rynku przeprowadzonego przez firmę IKERFEL dotyczącego uznanych produktów wysokiej jakości, opracowanego według metody ilościowej na podstawie 900 rozmów przeprowadzonych w dniach 16–30 lipca 2009 r. z osobami odpowiedzialnymi za zakupy domowe mieszkającymi we Wspólnocie Autonomicznej Kraju Basków. Według tego badania „Pimiento de Gernika”/„Gernikako Piperra” cieszy się całkowitym wskaźnikiem znajomości (spontanicznym i sugerowanym) osiągającym 83 % ludności Wspólnoty Autonomicznej Kraju Basków.

Jak już wskazano, oprócz renomy produktu i praktyk uprawowych, klimat wyznaczonego obszaru geograficznego jest zasadniczym warunkiem jakości i specyfiki produktu.

Klimat wyznaczonego obszaru geograficznego łączy temperatury i warunki wilgotności, których wymaga uprawa tego rodzaju papryki w celu prawidłowego rozwoju wegetatywnego i reprodukcji.

Kiedy paprykę tę uprawia się w innych regionach na południu Hiszpanii, charakteryzujących się cieplejszym klimatem, w okresach o wyższych temperaturach i słabej wilgotności, jakość handlowa owoców obniża się, o czym świadczy większa ilość owoców dotkniętych opisanymi wyżej problemami fizjologicznymi (zbyt gruba skórka, sucha zgnilizna wierzchołkowa lub pikantniejsze papryki).

Lokalny kultywar jest bezpośrednim wynikiem obserwacji i umiejętności rolników z tego regionu. Odzwierciedla związek ze środowiskiem i jest szczególnie dobrze dostosowany do warunków klimatycznych panujących w regionie. Z czasem człowiekowi udało się z powodzeniem zachować odmianę „Pimiento de Gernika”, a także jej uprawę i szczególne przeznaczenie rynkowe, które pozwoliły na zachowanie oryginalności tego rodzaju papryki. „Pimiento de Gernika” zawdzięcza swoją osobliwość doskonałemu dostosowaniu do obszaru produkcji.

Odesłanie do publikacji specyfikacji

http://www.nasdap.ejgv.euskadi.eus/r50-4633/es/contenidos/informacion/dop_pimiento/es_agripes/dop_pimiento.html

(1) Dz.U. L 343 z 14.12.2012, s. 1.

		ISSN 1977-1002
Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej		C 122

Wydanie polskie	Informacje i zawiadomienia	Rocznik 65 17 marca 2022

	II Komunikaty
	KOMUNIKATY INSTYTUCJI, ORGANÓW I JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH UNII EUROPEJSKIEJ
	Komisja Europejska
2022/C 122/08	Brak sprzeciwu wobec zgłoszonej koncentracji (Sprawa M.10447 – NN / METLIFE GREECE / METLIFE POLAND) ( 1 )	31
2022/C 122/09	Brak sprzeciwu wobec zgłoszonej koncentracji (Sprawa M.10589 – ADT / FORD NEXT / SNTNL) ( 1 )	32

	III Akty przygotowawcze
	EUROPEJSKI BANK CENTRALNY
2022/C 122/10	Opinia Europejskiego Banku Centralnego z dnia 13 stycznia 2022 r. w sprawie wniosku dotyczącego zmiany rozporządzenia (UE) nr 575/2013 w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych w odniesieniu do restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji (CON/2022/3)	33

	IV Informacje
	INFORMACJE INSTYTUCJI, ORGANÓW I JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH UNII EUROPEJSKIEJ
	Komisja Europejska
2022/C 122/11	Kursy walutowe euro — 16 marca 2022 r.	35

	V Ogłoszenia
	POSTĘPOWANIA ZWIĄZANE Z REALIZACJĄ POLITYKI KONKURENCJI
	Komisja Europejska
2022/C 122/12	Zgłoszenie zamiaru koncentracji (Sprawa M.10675 – CDPQ / TRANSURBAN / AUSTRALIANSUPER / CPP INVESTMENTS / ADIA / WCX) – Sprawa, która może kwalifikować się do rozpatrzenia w ramach procedury uproszczonej ( 1 )	36
	INNE AKTY
	Komisja Europejska
2022/C 122/13	Publikacja wniosku o zatwierdzenie zmiany w specyfikacji produktu, która nie jest zmianą nieznaczną, zgodnie z art. 50 ust. 2 lit. a) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1151/2012 w sprawie systemów jakości produktów rolnych i środków spożywczych	38

Spis treści		Strona
	I Rezolucje, zalecenia i opinie
	ZALECENIA
	Europejska Rada ds. Ryzyka Systemowego
2022/C 122/01	Zalecenie Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego z dnia 2 grudnia 2021 r. w sprawie podatności na zagrożenia w sektorze nieruchomości mieszkalnych w Niemczech w średnim okresie (ERRS/2021/10)	1
2022/C 122/02	Zalecenie Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego z dnia 2 grudnia 2021 r. w sprawie podatności na zagrożenia w sektorze nieruchomości mieszkalnych w Austrii w średnim okresie (ERRS/2021/11)	9
2022/C 122/03	Ostrzeżenie Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego z dnia 2 grudnia 2021 r. w sprawie podatności na zagrożenia średniookresowe w sektorze nieruchomości mieszkalnych w Bułgarii (ERRS/2021/12)	15
2022/C 122/04	Ostrzeżenie Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego z dnia 2 grudnia 2021 r. w sprawie podatności na zagrożenia średniookresowe w sektorze nieruchomości mieszkalnych w Chorwacji (ERRS/2021/13)	18
2022/C 122/05	Ostrzeżenie Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego z dnia 2 grudnia 2021 r. w sprawie podatności na zagrożenia średniookresowe w sektorze nieruchomości mieszkalnych w Liechtensteinie (ERRS/2021/14)	22
2022/C 122/06	Ostrzeżenie Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego z dnia 2 grudnia 2021 r. w sprawie podatności na zagrożenia średniookresowe w sektorze nieruchomości mieszkalnych na Węgrzech (ERRS/2021/15)	25
2022/C 122/07	Ostrzeżenie Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego z dnia 2 grudnia 2021 r. w sprawie podatności na zagrożenia średniookresowe w sektorze nieruchomości mieszkalnych na Słowacji (ERRS/2021/16)	28

	Waluta	Kurs wymiany
USD	Dolar amerykański	1,0994
JPY	Jen	130,05
DKK	Korona duńska	7,4412
GBP	Funt szterling	0,83988
SEK	Korona szwedzka	10,4205
CHF	Frank szwajcarski	1,0336
ISK	Korona islandzka	143,50
NOK	Korona norweska	9,7988
BGN	Lew	1,9558
CZK	Korona czeska	24,687
HUF	Forint węgierski	371,18
PLN	Złoty polski	4,6765
RON	Lej rumuński	4,9473
TRY	Lir turecki	16,1783
AUD	Dolar australijski	1,5165
CAD	Dolar kanadyjski	1,3967
HKD	Dolar Hongkongu	8,5996
NZD	Dolar nowozelandzki	1,6168
SGD	Dolar singapurski	1,4966
KRW	Won	1 353,77
ZAR	Rand	16,5574
CNY	Yuan renminbi	6,9817
HRK	Kuna chorwacka	7,5725
IDR	Rupia indonezyjska	15 690,36
MYR	Ringgit malezyjski	4,6147
PHP	Peso filipińskie	57,433
RUB	Rubel rosyjski
THB	Bat tajlandzki	36,681
BRL	Real	5,6523
MXN	Peso meksykańskie	22,8540
INR	Rupia indyjska	83,7805