(1)

Urzędy celne w łącznej liczbie 2 140, które znajdują się na granicach zewnętrznych Unii, muszą być odpowiednio wyposażone, by móc zapewnić sprawne i skuteczne funkcjonowanie unii celnej. Potrzeba odpowiednich kontroli celnych przynoszących równoważne wyniki jest pilniejsza niż kiedykolwiek, i to nie tylko ze względu na tradycyjną funkcję służb celnych polegającą na poborze dochodów, lecz także w coraz większym stopniu z uwagi na to, że w celu zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony konieczne jest znaczne wzmocnienie kontroli towarów wprowadzanych i wyprowadzanych na zewnętrznych granicach Unii. Jednocześnie takie kontrole przemieszczania towarów przez granice zewnętrzne nie powinny jednak utrudniać legalnego handlu z państwami trzecimi, lecz raczej go ułatwiać.

(2)

Unia celna stanowi jeden z fundamentów Unii, która jest jednym z największych bloków handlowych na świecie. Unia celna ma zasadnicze znaczenie dla właściwego funkcjonowania rynku wewnętrznego oraz dla korzyści, jakie wynikają z niego zarówno dla przedsiębiorców, jak i dla obywateli, i dlatego potrzebne są ciągłe działania na rzecz jej wzmacniania.

(3)

Poziom skuteczności kontroli celnych przeprowadzanych w poszczególnych państwach członkowskich jest obecnie niejednakowy. Wynika to zarówno z różnic geograficznych pomiędzy państwami członkowskimi, jak i z różnic w ich zdolnościach i zasobach. Zdolność państw członkowskich do reagowania na wyzwania wynikające ze stale zmieniających się globalnych modeli biznesowych i łańcuchów dostaw zależy nie tylko od czynnika ludzkiego, ale również od dostępności i właściwego funkcjonowania nowoczesnego i niezawodnego sprzętu do kontroli celnej. Wyzwania, takie jak dynamiczny rozwój handlu elektronicznego, rosnąca cyfryzacja i konieczność poprawy odporności na cyberataki, również zwiększą zapotrzebowanie na skuteczne kontrole celne. Udostępnienie równoważnego sprzętu do kontroli celnej jest zatem jednym z ważnych elementów w rozwiązywaniu problemów związanych z istniejącymi różnicami. Pozwoli to uzyskać bardziej równoważny poziom skuteczności kontroli celnych przeprowadzanych w poszczególnych państwach członkowskich i tym samym pomoże zapobiegać nieuczciwemu wyborowi miejsca przywozu (ang. „import point shopping”), czyli przekierowywaniu przepływu towarów do najsłabszych punktów w systemie kontroli celnych. Towary wprowadzane na terytorium Unii powinny zatem być objęte kontrolami opierającymi się na analizie ryzyka zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 (3) (zwanym dalej „unijnym kodeksem celnym”).

(4)

Państwa członkowskie wielokrotnie sygnalizowały, że potrzebne jest wsparcie finansowe i przeprowadzenie dogłębnej analizy dotyczącej niezbędnego sprzętu. W konkluzjach z dnia 23 marca 2017 r. w sprawie finansowania organów celnych Rada zwróciła się do Komisji, by „oceniła możliwość finansowania potrzeb w zakresie wyposażenia technicznego ze środków przyszłych programów finansowych Komisji oraz usprawniła koordynację i […] współpracę między organami celnymi a innymi organami ścigania do celów finansowania”.

(5)

Zgodnie z unijnym kodeksem celnym kontrole celne mają być rozumiane nie tylko jako egzekwowanie przestrzegania przepisów prawa celnego, lecz także jako egzekwowanie innych przepisów regulujących wprowadzanie, wyprowadzanie, tranzyt, przemieszczanie, składowanie i końcowe przeznaczenie towarów przemieszczanych między obszarem celnym Unii a krajami lub terytoriami spoza obszaru celnego Unii oraz obecność i przemieszczanie w ramach obszaru celnego Unii towarów nieunijnych i towarów objętych procedurą końcowego przeznaczenia. Te inne przepisy uprawniają organy celne do wykonywania określonych zadań z zakresu kontroli i obejmują przepisy dotyczące podatków, w szczególności w odniesieniu do podatków akcyzowych i podatku od wartości dodanej, przepisy dotyczące zewnętrznych aspektów rynku wewnętrznego, wspólnej polityki handlowej i innych wspólnych polityk Unii związanych z wymianą handlową, przepisy dotyczące bezpieczeństwa całego łańcucha dostaw oraz przepisy dotyczące ochrony interesów finansowych i gospodarczych Unii i jej państw członkowskich.

(6)

Wspieranie osiągnięcia odpowiedniego i równoważnego poziomu wyników kontroli celnych na zewnętrznych granicach Unii umożliwia zmaksymalizowanie korzyści płynących z unii celnej i tym samym zapewnia dodatkowe wsparcie organom celnym, które współdziałają, aby chronić interesy Unii. Ukierunkowany fundusz unijny na rzecz sprzętu do kontroli celnej w celu skorygowania obecnych różnic przyczyniłby się do ogólnej spójności między państwami członkowskimi. Taki ukierunkowany fundusz uwzględniałby różne potrzeby odnoszące się do różnych rodzajów granic, mianowicie granic morskich i innych granic wodnych, granic powietrznych i granic lądowych, w tym przejść granicznych kolejowych i drogowych, jak również przejść granicznych dla ruchu pocztowego. W świetle wyzwań, przed którymi stoi świat, w szczególności nieustannej potrzeby chronienia interesów finansowych i gospodarczych Unii i jej państw członkowskich, a jednocześnie ułatwiania przepływu legalnego handlu, dostępność nowoczesnego i niezawodnego sprzętu do kontroli na granicach zewnętrznych jest niezbędna.

(7)

W związku z tym należy ustanowić nowy instrument wsparcia finansowego na rzecz sprzętu do kontroli celnej przeznaczonego do użytku na wszelkiego rodzaju granicach. Instrument ten powinien wspierać unię celną i pracę organów celnych, w szczególności pomagać im w chronieniu interesów finansowych i gospodarczych Unii, zapewnianiu bezpieczeństwa i ochrony w obrębie Unii oraz ochronie Unii przed nieuczciwym i nielegalnym handlem, takim jak handel podrabianymi towarami, przy jednoczesnym ułatwianiu legalnej działalności gospodarczej. Instrument ten powinien przyczyniać się do odpowiednich i równoważnych wyników kontroli celnych. Ponadto sprzęt do kontroli celnej sfinansowany w ramach niniejszego Instrumentu powinien wspierać wdrażanie wspólnych ram zarządzania ryzykiem celnym, o których mowa w unijnym kodeksie celnym. Cel ten należy osiągnąć w drodze prowadzonych w przejrzysty sposób zakupów, utrzymania i modernizacji odpowiedniego, nowoczesnego i niezawodnego sprzętu do kontroli celnej, przy należytym uwzględnieniu ochrony danych, cyberodporności oraz kwestii dotyczących bezpieczeństwa i środowiska, w tym ekologicznego usuwania wymienianego sprzętu.

(8)

Organy celne państw członkowskich przyjmują coraz więcej obowiązków, które są wykonywane na granicach zewnętrznych i które dotyczą często dziedziny bezpieczeństwa. W związku z tym ważne jest udzielenie państwom członkowskim unijnego wsparcia finansowego, aby umożliwić im zapewnienie równoważnego poziomu przeprowadzania kontroli granicznej i kontroli celnej na granicach zewnętrznych. Równie ważne jest propagowanie na granicach Unii, w odniesieniu do kontroli towarów i kontroli osób, współpracy międzyagencyjnej między organami krajowymi w każdym państwie członkowskim, które są odpowiedzialne za kontrolę graniczną lub inne zadania wykonywane na granicy – w celu zmaksymalizowania unijnej wartości dodanej w dziedzinie zarządzania granicami i kontroli celnych.

(9)

Niezbędne jest zatem ustanowienie Funduszu Zintegrowanego Zarządzania Granicami (zwanego dalej „Funduszem”).

(10)

Ze względu na specyfikę prawną tytułu V Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), a także różne podstawy prawne mające zastosowanie do polityk realizowanych w dziedzinie granic zewnętrznych i kontroli celnej, nie jest z prawnego punktu widzenia możliwe ustanowienie Funduszu jako pojedynczego instrumentu.

(11)

Należy zatem ustanowić Fundusz w postaci kompleksowych ram dla unijnego wsparcia finansowego w dziedzinie zarządzania granicami, obejmujący instrument wsparcia finansowego na rzecz sprzętu do kontroli celnej (zwany dalej „Instrumentem”) ustanowiony niniejszym rozporządzeniem oraz Instrument Wsparcia Finansowego na rzecz Zarządzania Granicami i Polityki Wizowej ustanowiony rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) …/… (4) (1).

(12)

W świetle znaczenia przeciwdziałania zmianie klimatu oraz zgodnie z zobowiązaniami Unii na rzecz realizacji porozumienia paryskiego w ramach Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (5) i celów Organizacji Narodów Zjednoczonych dotyczących zrównoważonego rozwoju określonych w Agendzie na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030, przyjętej 25 września 2015 r., działania na mocy niniejszego rozporządzenia powinny przyczyniać się do realizacji dążeń Unii, by co najmniej 30 % łącznej kwoty budżetu Unii przeznaczyć na wspieranie celów związanych z klimatem oraz by 7,5 % budżetu rocznego Unii w 2024 r. oraz 10 % zarówno w 2026 r., jak i w 2027 r. stanowiły wydatki związane z różnorodnością biologiczną, przy uwzględnieniu istnienia nakładających się na siebie aspektów celów w zakresie klimatu i różnorodności biologicznej.

(13)

W niniejszym rozporządzeniu określono pulę środków finansowych na cały okres trwania Instrumentu, która podczas corocznej procedury budżetowej ma stanowić dla Parlamentu Europejskiego i Rady główną kwotę odniesienia w rozumieniu pkt 18 Porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 16 grudnia 2020 r. pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą Unii Europejskiej i Komisją Europejską w sprawie dyscypliny budżetowej, współpracy w kwestiach budżetowych i należytego zarządzania finansami oraz w sprawie nowych zasobów własnych, w tym również harmonogramu wprowadzania nowych zasobów własnych (6). Z tej puli środków finansowych powinno być możliwe pokrywanie niezbędnych i należycie uzasadnionych wydatków na działania służące zarządzaniu Instrumentem i ocenie realizacji jego celów, o ile działania te są związane z celem ogólnym i celem szczegółowym Instrumentu.

(14)

Do niniejszego Instrumentu zastosowanie ma rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 (7) (zwane dalej „rozporządzeniem finansowym”). Rozporządzenie finansowe określa zasady wykonania budżetu Unii, w tym zasady dotyczące dotacji, nagród, zamówień, zarządzania pośredniego, instrumentów finansowych, gwarancji budżetowych, pomocy finansowej oraz zwrotu kosztów poniesionych przez ekspertów zewnętrznych.

(15)

Do niniejszego rozporządzenia zastosowanie mają horyzontalne zasady finansowe przyjęte przez Parlament Europejski i Radę na podstawie art. 322 TFUE. Zasady te, ustanowione w rozporządzeniu finansowym, określają w szczególności procedurę uchwalania i wykonywania budżetu w drodze dotacji, zamówień, nagród i wykonania pośredniego oraz przewidują kontrolę odpowiedzialności podmiotów upoważnionych do działań finansowych. Zasady przyjęte na podstawie art. 322 TFUE obejmują także ogólny system warunkowości służący ochronie budżetu Unii. Finansowanie na mocy niniejszego Instrumentu powinno podlegać zasadom, o których mowa w rozporządzeniu finansowym, i powinno zapewniać optymalne wykorzystanie zasobów finansowych w ramach osiągania celów Instrumentu.

(16)

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/444 (8) ustanawia program „Cła” na rzecz współpracy w dziedzinie ceł (zwany dalej „programem »Cła«”), by wspierać unię celną i organy celne. W celu zachowania spójności i horyzontalnej koordynacji działań prowadzonych w ramach współpracy dotyczących ceł i sprzętu do kontroli celnej, należy wdrażać takie działania na podstawie jednego aktu prawnego, a mianowicie programu „Cła” na rzecz współpracy w dziedzinie ceł, zawierającego jeden zbiór przepisów. W związku z tym w ramach niniejszego Instrumentu należy wspierać jedynie zakup, utrzymanie i modernizację kwalifikującego się sprzętu do kontroli celnej, podczas gdy wszystkie inne powiązane działania, takie jak działania prowadzone w ramach współpracy dotyczące oceny potrzeb w zakresie sprzętu lub szkoleń dotyczących danego sprzętu powinny być wspierane w ramach programu „Cła”.

(17)

Ponadto w ramach Instrumentu powinno się również wspierać, w stosownych przypadkach, zakup lub modernizację sprzętu do kontroli celnej w celu przetestowania nowego sprzętu lub nowych funkcji istniejącego sprzętu w warunkach eksploatacyjnych, zanim państwa członkowskie zaczną nabywać taki nowy sprzęt na dużą skalę. Podczas testowania w warunkach eksploatacyjnych należy w szczególności zweryfikować wyniki badań nad sprzętem do kontroli celnej w ramach rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) …/… (9) (2). Komisja powinna zachęcać do wspólnego udzielania zamówień i do testowania sprzętu do kontroli celnej przez co najmniej dwa państwa członkowskie wykorzystujące w tym celu narzędzia współpracy w ramach programu „Cła”.

(18)

Większość sprzętu do kontroli celnej może być tak samo lub częściowo przydatna do kontroli przestrzegania innych przepisów prawa unijnego, takich jak przepisy dotyczące zarządzania granicami, wiz lub współpracy policyjnej. Fundusz ustanowiono w związku z tym w formie dwóch uzupełniających się instrumentów odnoszących się do zakupu sprzętu, których zakresy nie pokrywają się, lecz wzajemnie uzupełnią. Z jednej strony Instrument Wsparcia Finansowego na rzecz Zarządzania Granicami i Polityki Wizowej ustanowiony rozporządzeniem będzie zapewniał wsparcie finansowe wyłącznie w odniesieniu do kosztów sprzętu, którego głównym celem lub skutkiem jest zintegrowane zarządzanie granicami, ale umożliwi także wykorzystywanie tego sprzętu do dodatkowych celów, takich jak kontrole celne. Z drugiej strony instrument wsparcia finansowego na rzecz sprzętu do kontroli celnej ustanowiony niniejszym rozporządzeniem będzie zapewniał wsparcie finansowe wyłącznie w odniesieniu do kosztów sprzętu, którego głównym celem lub skutkiem są kontrole celne, ale umożliwi także wykorzystywanie tego sprzętu do dodatkowych celów, takich jak kontrole graniczne i bezpieczeństwo. Taki podział ról między tymi dwoma instrumentami przyczyni się do pogłębienia współpracy międzyagencyjnej, o której mowa w art. 3 ust. 1 lit. e) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1896 (10), w ramach podejścia opartego na europejskim zintegrowanym zarządzaniu granicami, umożliwiając tym samym organom celnym i służbie granicznej wspólne działanie i maksymalizację wpływu budżetu Unii przez wspólne wykorzystywanie i interoperacyjność sprzętu do kontroli. Wspólne wykorzystywanie sprzętu przez organy celne i inne służby graniczne nie powinno mieć systematycznego charakteru.

(19)

Zgodnie z art. 193 ust. 2 rozporządzenia finansowego dotacji można udzielić na działanie, które już się rozpoczęło, pod warunkiem że wnioskodawca może wykazać potrzebę rozpoczęcia działania przed podpisaniem umowy o udzielenie dotacji. Mimo że w takich przypadkach koszty poniesione przed datą przedłożenia wniosku o udzielenie dotacji co do zasady nie zostałyby uznane za kwalifikowalne, należy to umożliwić w drodze wyjątku ze względu na opóźnione wejście w życie niniejszego rozporządzenia w porównaniu z początkiem obowiązywania wieloletnich ram finansowych na lata 2021–2027. Aby umożliwić wdrażanie od początku wieloletnich ram finansowych na lata 2021–2027 oraz aby uniknąć opóźnienia wsparcia unijnego, które to opóźnienie mogłoby zaszkodzić interesowi Unii, jakim jest dysponowanie odpowiednim wyposażeniem w celu zapewnienia sprawnego i skutecznego funkcjonowania unii celnej, w ograniczonym okresie na początku wieloletnich ram finansowych na lata 2021–2027, powinno być możliwe przewidzenie w decyzji w sprawie finansowania, że koszty poniesione w związku z działaniami wspieranymi na mocy niniejszego rozporządzenia, których realizacja już się rozpoczęła, będą uznawane za kwalifikowalne od dnia 1 stycznia 2021 r., nawet jeżeli działania te zostały zrealizowane, a koszty te – poniesione przed przedłożeniem wniosku o udzielenie dotacji.

(20)

Na zasadzie odstępstwa od rozporządzenia finansowego finansowanie danego działania przez kilka unijnych programów lub instrumentów powinno być dopuszczalne, aby umożliwić i wspierać, w stosownych przypadkach, współpracę i interoperacyjność pomiędzy poszczególnymi dziedzinami. W takich przypadkach jednak, zgodnie z zasadą zakazu podwójnego finansowania określoną w rozporządzeniu finansowym, wkłady nie mogą pokrywać tych samych kosztów. Jeżeli państwu członkowskiemu przyznano już wkłady z innego programu unijnego lub wsparcie z funduszu unijnego na zakup tego samego sprzętu lub gdy państwo to otrzymało już taki wkład lub takie wsparcie, należy o tym poinformować Komisję zgodnie z art. 191 rozporządzenia finansowego.

(21)

Finansowanie przekraczające pułap stopy współfinansowania powinno być przyznawane wyłącznie w należycie uzasadnionych przypadkach, które mogą obejmować przypadki wspólnego udzielania zamówień i wspólnego testowania sprzętu do kontroli celnej przez co najmniej dwa państwa członkowskie.

(22)

Z uwagi na szybko zmieniające się technologie, zagrożenia i priorytety w dziedzinie ceł, programy prac nie powinny obejmować dłuższych okresów. Jednocześnie roczne programy prac nie byłyby konieczne dla wdrażania Instrumentu i pociągnęłyby za sobą zwiększenie obciążenia administracyjnego dla Komisji i dla państw członkowskich. W związku z tym programy prac powinny zasadniczo obejmować więcej niż jeden rok budżetowy, ale nie więcej niż trzy lata budżetowe.

(23)

W celu zapewnienia jednolitych warunków realizacji programów prac zgodnie z niniejszym rozporządzeniem należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 (11).

(24)

Mimo że do tego, by osiągnąć cel szczegółowy polegający na zapewnieniu równoważnych wyników kontroli celnych niezbędne jest centralne wdrażanie niniejszego Instrumentu, to ze względu na techniczny charakter Instrumentu konieczne są prace przygotowawcze na szczeblu technicznym. W związku z tym wdrażanie powinno opierać się na ocenach potrzeb. Te oceny potrzeb przeprowadza się przy wykorzystaniu wiedzy fachowej i doświadczeń na szczeblu krajowym dzięki zaangażowaniu organów celnych. Powinny one opierać się na jasnej metodologii obejmującej minimalną liczbę działań zapewniających zebranie istotnych informacji. Komisja powinna wykorzystywać te informacje do określenia alokacji środków finansowych dla państw członkowskich, biorąc pod uwagę w szczególności wielkość wymiany handlowej, odnośne ryzyka oraz zdolności administracyjne organów celnych w zakresie wykorzystywania i utrzymania sprzętu w celu osiągnięcia jak najbardziej efektywnego wykorzystania sprzętu do kontroli celnej finansowanego w ramach Instrumentu. Aby przyczynić się do utrzymania dyscypliny budżetowej, warunki ustalania priorytetów w odniesieniu do dotacji powinny zostać jasno określone i opierać się na takiej ocenie potrzeb.

(25)

Aby zapewnić regularne monitorowanie i sprawozdawczość, należy stworzyć odpowiednie ramy monitorowania osiąganych przez Instrument rezultatów i prowadzonych w jego ramach działań. Takie monitorowanie i sprawozdawczość powinny opierać się na wskaźnikach ilościowych i jakościowych służących do pomiaru skutków działań w ramach Instrumentu. Wymogi dotyczące sprawozdawczości powinny obejmować wymóg przekazywania Komisji informacji na temat sprzętu do kontroli celnej, jeżeli koszt danego egzemplarza sprzętu do kontroli celnej przekracza 10 000 EUR bez podatków. Informacje te należy odróżnić od informacji, które należy przekazać ogółowi społeczeństwa i mediom w celu promowania działań realizowanych w ramach Instrumentu i jego rezultatów

(26)

Zgodnie z pkt 22 i 23 Porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa (12) Instrument powinien być przedmiotem ewaluacji na podstawie informacji zgromadzonych zgodnie ze szczególnymi wymogami dotyczącymi monitorowania, przy czym należy unikać obciążeń administracyjnych, w szczególności dla państw członkowskich, a także nadmiernej regulacji. Wymogi te powinny, w stosownych przypadkach, obejmować mierzalne wskaźniki jako podstawę porównywalnej i całościowej ewaluacji rzeczywistych skutków Instrumentu. Ewaluacja śródokresowa i końcowa, które powinny zostać przeprowadzone nie później niż cztery lata po, odpowiednio, rozpoczęciu lub zakończeniu wdrażania Instrumentu, powinny wnieść wkład w sprawny proces decyzyjny w kontekście kolejnych wieloletnich ram finansowych dotyczący wsparcia finansowego na rzecz sprzętu do kontroli celnej. W związku z tym szczególnie ważne jest, by ewaluacja śródokresowa i końcowa zapewniały satysfakcjonujące i wystarczające informacje oraz by zostały przeprowadzone w należytym terminie. W ewaluacji śródokresowej i końcowej Komisja powinna uwzględnić szczegóły dotyczące wspólnego wykorzystywania przez organy celne i inne służby graniczne sprzętu finansowanego w ramach Instrumentu, o ile państwa członkowskie przekazały odnośne informacje. Oprócz śródokresowej i końcowej ewaluacji Instrumentu należy również sporządzać, w ramach systemu sprawozdawczości dotyczącej realizacji celów, roczne sprawozdania z postępów w celu monitorowania wdrażania Instrumentu. Sprawozdania te powinny obejmować podsumowanie zdobytych doświadczeń, oraz, w stosownych przypadkach, napotkanych utrudnień i stwierdzonych niedociągnięć w kontekście działań prowadzonych w ramach Instrumentu w danym roku. Te roczne sprawozdania z postępów należy przekazywać Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.

(27)

Aby we właściwy sposób reagować na zmieniające się priorytety polityki, zagrożenia i technologie należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 TFUE w odniesieniu do zmian w orientacyjnym wykazie sprzętu do kontroli celnej, który może być wykorzystywany do osiągania celów kontroli celnych, oraz wykazie wskaźników służących mierzeniu realizacji celu szczegółowego. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne i w pełni przejrzyste konsultacje, w tym na poziomie ekspertów, oraz aby konsultacje te prowadzone były zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa. W szczególności, aby zapewnić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie udział na równych zasadach w przygotowaniu aktów delegowanych, instytucje te otrzymują wszelkie dokumenty w tym samym czasie co eksperci państw członkowskich, a eksperci tych instytucji mogą systematycznie brać udział w posiedzeniach grup eksperckich Komisji zajmujących się przygotowaniem aktów delegowanych.

(28)

Zgodnie z rozporządzeniem finansowym, rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 883/2013 (13) rozporządzeniami Rady (WE, Euratom) nr 2988/95 (14), (Euratom, WE) nr 2185/96 (15) i (UE) 2017/1939 (16) interesy finansowe Unii należy chronić za pomocą proporcjonalnych środków, w tym środków w zakresie zapobiegania nieprawidłowościom – w tym nadużyciom finansowym – ich wykrywania, korygowania i prowadzenia w ich sprawie postępowań, odzyskiwania utraconych środków finansowych, nienależnie wypłaconych lub nieodpowiednio wykorzystanych oraz, w stosownych przypadkach, nakładania kar administracyjnych. W szczególności, zgodnie z rozporządzeniami (Euratom, WE) nr 2185/96 i (UE, Euratom) nr 883/2013, Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) jest uprawniony do prowadzenia dochodzeń administracyjnych, w tym kontroli na miejscu i inspekcji, w celu ustalenia, czy miały miejsce nadużycia finansowe, korupcja lub wszelka inna nielegalna działalność na szkodę interesów finansowych Unii.

Zgodnie z rozporządzeniem Rady (UE) 2017/1939 Prokuratura Europejska (EPPO) jest uprawniona do prowadzenia postępowań przygotowawczych oraz wnoszenia i popierania oskarżeń w sprawie przestępstw naruszających interesy finansowe Unii, jak przewidziano w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1371 (17). Zgodnie z rozporządzeniem finansowym każda osoba lub podmiot, które otrzymują środki finansowe Unii, mają w pełni współpracować w celu ochrony interesów finansowych Unii, przyznać Komisji, OLAF, Trybunałowi Obrachunkowemu oraz, w przypadku państw członkowskich, które uczestniczą we wzmocnionej współpracy na podstawie rozporządzenia (UE) 2017/1939, EPPO niezbędne prawa i dostęp, a także zapewniać, aby wszelkie osoby trzecie uczestniczące w wykonywaniu środków finansowych Unii przyznały tym organom równoważne prawa.

(29)

Formy finansowania i metody wdrażania na podstawie niniejszego rozporządzenia powinny być wybierane w zależności od stopnia, w jakim umożliwiają osiągnięcie szczegółowego celu działań i uzyskanie zakładanych rezultatów, z uwzględnieniem w szczególności kosztów kontroli, obciążeń administracyjnych oraz przewidywanego ryzyka nieprzestrzegania przepisów. Te formy finansowania i metody wdrażania powinny obejmować płatności ryczałtowe, finansowanie według stawek zryczałtowanych i koszty jednostkowe, a także finansowanie niepowiązane z kosztami, o których mowa w art. 125 ust. 1 rozporządzenia finansowego.

(30)

Ponieważ cel niniejszego rozporządzenia – utworzenie instrumentu wspierającego unię celną i organy celne poprzez wsparcie finansowe na zakup, utrzymanie i modernizację sprzętu do kontroli celnej – nie może zostać osiągnięty w sposób wystarczający przez państwa członkowskie działające osobno ze względu na obiektywne różnice istniejące między nimi pod względem geograficznym, natomiast ze względu na równoważny poziom i równoważną jakość wyników kontroli celnych, które będzie łatwiej zapewnić dzięki skoordynowanemu podejściu i scentralizowanemu finansowaniu, możliwe jest jego lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, może ona przyjąć środki zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu.

(31)

Odbiorcy finansowania unijnego powinni podawać informacje o pochodzeniu tych środków i powinni zapewniać eksponowanie finansowania unijnego, w szczególności podczas promowania działań i ich rezultatów, poprzez dostarczanie spójnych, skutecznych i proporcjonalnych ukierunkowanych informacji przeznaczonych dla różnych grup odbiorców, w tym dla mediów i opinii publicznej. Informacje takie powinny przedstawiać wartość dodaną Instrumentu w odniesieniu do wspierania unii celnej, pokazując w szczególności, w jaki sposób Instrument pomaga organom celnym w wykonywaniu ich zadań, a także powinny przedstawiać działania Komisji na rzecz zapewnienia przejrzystości budżetowej. Ponadto w celu zapewnienia przejrzystości Komisja powinna regularnie przekazywać opinii publicznej informacje dotyczące Instrumentu, jego działań i rezultatów, odnosząc się między innymi do programów prac przyjętych na podstawie niniejszego rozporządzenia.

(32)

Aby zapewnić ciągłość udzielania wsparcia w odpowiednim obszarze polityki i aby umożliwić rozpoczęcie wdrażania od początku obowiązywania wieloletnich ram finansowych na lata 2021–2027, niniejsze rozporządzenie powinno wejść w życie w trybie pilnym i być stosowane z mocą wsteczną od dnia 1 stycznia 2021 r.,

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

(1)

Wizowy system informacyjny (VIS) został ustanowiony decyzją Rady 2004/512/WE (3) jako rozwiązanie technologiczne służące wymianie danych wizowych między państwami członkowskimi. W rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 767/2008 (4) określono cel i funkcje VIS oraz związane z nim obowiązki, a także warunki i procedury wymiany między państwami członkowskimi danych dotyczących wiz krótkoterminowych, aby ułatwić rozpatrywanie wniosków o wydanie wiz krótkoterminowych i podejmowanie związanych z nimi decyzji. W rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 810/2009 (5) określono zasady rejestrowania identyfikatorów biometrycznych w VIS. Dostęp organów ścigania państw członkowskich oraz Agencji Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Ścigania (Europol) do VIS został ustanowiony decyzją Rady 2008/633/WSiSW (6). Decyzja ta powinna zostać włączona do rozporządzenia (WE) nr 767/2008, aby dostosować ją do obecnych ram traktatowych.

(2)

Interoperacyjność między niektórymi systemami informacyjnymi UE została ustanowiona rozporządzeniami Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/817 (7) i (UE) 2019/818 (8), tak aby te systemy i zawarte w nich dane wzajemnie się uzupełniały w celu poprawy skuteczności i wydajności odpraw granicznych na granicach zewnętrznych Unii, przyczynienia się do zapobiegania nielegalnej imigracji i jej zwalczania oraz przyczynienia się do wysokiego poziomu bezpieczeństwa w ramach unijnej przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, w tym utrzymania bezpieczeństwa publicznego i porządku publicznego oraz zagwarantowania bezpieczeństwa na terytoriach państw członkowskich.

(3)

Interoperacyjność między systemami informacyjnymi UE umożliwia tym systemom wzajemne uzupełnianie się, aby ułatwić w ten sposób poprawną identyfikację osób, przyczynić się do zwalczania oszustw dotyczących tożsamości, poprawić i zharmonizować wymogi dotyczące jakości danych w odpowiednich systemach informacyjnych UE, ułatwić techniczne i operacyjne wdrażanie przez państwa członkowskie istniejących i przyszłych systemów informacyjnych UE, wzmocnić i uprościć zabezpieczenia w zakresie bezpieczeństwa danych i ochrony danych regulujące odpowiednie systemy informacyjne UE, usprawnić dostęp organów ścigania do VIS, systemu wjazdu/wyjazdu (EES), europejskiego systemu informacji o podróży oraz zezwoleń na podróż (ETIAS) i Eurodac oraz wspierać cele VIS, Systemu Informacyjnego Schengen (SIS), EES, ETIAS, Eurodac i europejskiego systemu przekazywania informacji z rejestrów karnych o obywatelach państw trzecich (ECRIS-TCN).

(4)

Elementy interoperacyjności obejmują VIS, SIS, EES, ETIAS, Eurodac i ECRIS-TCN, a także dane Europolu, aby umożliwić jednoczesne wyszukiwanie danych Europolu przy użyciu tych systemów informacyjnych UE. Należy zatem wykorzystywać te elementy interoperacyjności do celów przeprowadzania zautomatyzowanych zapytań, a podczas dostępu do VIS - do celów ochrony porządku publicznego. Europejski portal wyszukiwania, ustanowiony rozporządzeniem (UE) 2019/818 powinien być wykorzystywany, tak by umożliwić szybki, sprawny, wydajny, systematyczny i kontrolowany dostęp organów państw członkowskich do systemów informacyjnych UE, danych Europolu i baz danych Interpolu konieczny do wykonywania ich zadań zgodnie z ich prawami dostępu, a także by wspierać cele VIS.

(5)

Europejski portal wyszukiwania umożliwi równoległe wyszukiwanie danych przechowywanych w VIS i danych przechowywanych w innych odpowiednich systemach informacyjnych UE.

(6)

Porównywanie danych przechowywanych w VIS z danymi przechowywanymi w innych systemach informacyjnych i bazach danych powinno odbywać się w sposób zautomatyzowany. Jeżeli takie porównanie wskazuje na istnienie zgodności określanej jako „trafienie”, między znajdującymi się we wniosku danymi osobowymi lub połączeniem tych danych a rekordem, plikiem lub wpisem zawartymi w tych innych systemach informacyjnych lub bazach danych, lub danymi osobowymi na liście ostrzegawczej ETIAS, wniosek powinien zostać zweryfikowany ręcznie przez operatora z właściwego organu. Ocenę trafień dokonaną przez właściwy organ należy brać pod uwagę przy podejmowaniu decyzji w sprawie wydania wizy krótkoterminowej, wizy długoterminowej lub dokumentu pobytowego.

(7)

W niniejszym rozporządzeniu określa się, w jaki sposób mają być wdrażane interoperacyjność i warunki przeglądania danych przechowywanych w SIS, Eurodac i ECRIS-TCN, jak również danych Europolu w ramach zautomatyzowanego procesu VIS do celu identyfikacji trafień. W związku z tym należy zmienić rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 603/2013 (9), (UE) 2016/794 (10), (UE) 2018/1862 (11), (UE) 2019/816 (12) i (UE) 2019/818, aby połączyć VIS z innymi systemami informacyjnymi UE i z danymi Europolu.

(8)

Warunki, zgodnie z którymi z jednej strony organy wizowe mogą przeglądać dane przechowywane w Eurodac, a z drugiej strony organy wyznaczone do celów VIS mogą – na potrzeby VIS – przeglądać dane Europolu, niektóre dane SIS i dane przechowywane w ECRIS-TCN, powinny zostać obwarowane jasnymi i precyzyjnymi przepisami dotyczącymi dostępu tych organów do tych danych, rodzajów zapytań i kategorii danych, przy czym dostęp do każdego z powyższych powinien być ograniczony do tego, co jest bezwzględnie niezbędne do wykonywania obowiązków tych organów. Podobnie dane przechowywane w pliku danych dotyczących wniosku VIS powinny być widoczne tylko dla tych państw członkowskich, które obsługują źródłowe systemy informacyjne zgodnie z warunkami swojego uczestnictwa.

(9)

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/… (13) (1) przydziela Europolowi nowe zadania, takie jak przedstawianie opinii po otrzymaniu od organów wyznaczonych do celów VIS i jednostek krajowych ETIAS wniosków o zasięgnięcie opinii. Aby umożliwić realizację tych zadań, należy zatem odpowiednio zmienić rozporządzenie (UE) 2016/794.

(10)

Aby wspierać realizację celu VIS polegającego na ocenie, czy osoba ubiegająca się o wizę krótkoterminową, wizę długoterminową lub dokument pobytowy może stanowić zagrożenie dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego, należy umożliwić VIS weryfikację, czy dane znajdujące się w plikach danych dotyczących wniosku VIS odpowiadają danym ECRIS-TCN znajdującym się we wspólnym repozytorium danych umożliwiających identyfikację, ustanowionym rozporządzeniem (UE) 2019/818, które umożliwiają ustalenie państw członkowskich posiadających informacje o wydanych wobec obywateli państw trzecich i bezpaństwowców wyrokach skazujących za przestępstwo terrorystyczne lub jakiekolwiek inne przestępstwo, wymienione w załączniku do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1240 (14), jeżeli zgodnie z prawem krajowym przestępstwa te są zagrożone karą pozbawienia wolności lub środkiem zabezpieczającym, których górna granica wynosi co najmniej trzy lata.

(11)

Trafienie wskazane przez ECRIS-TCN nie powinno samo w sobie być rozumiane w taki sposób, że dany obywatel państwa trzeciego został skazany w państwach członkowskich, które zostały wskazane. Istnienie uprzednich wyroków skazujących powinno być potwierdzane wyłącznie na podstawie informacji uzyskanych z rejestrów karnych odpowiednich państw członkowskich.

(12)

Niniejsze rozporządzenie nie narusza przepisów dyrektywy 2004/38/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (15).

(13)

Zgodnie z art. 1 i 2 Protokołu nr 22 w sprawie stanowiska Danii, załączonego do Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) i do Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), Dania nie uczestniczy w przyjęciu niniejszego rozporządzenia i nie jest nim związana ani go nie stosuje. Ponieważ niniejsze rozporządzenie, w zakresie, w jakim odnosi się do SIS uregulowanego rozporządzeniem (UE) 2018/1862, stanowi rozwinięcie przepisów dorobku Schengen, zgodnie z art. 4 tego protokołu Dania – w terminie sześciu miesięcy od przyjęcia przez Radę niniejszego rozporządzenia – podejmuje decyzję, czy dokona jego transpozycji do swego prawa krajowego.

(14)

W zakresie, w jakim niniejsze rozporządzenie odnosi się do SIS uregulowanego rozporządzeniem (UE) 2018/1862, niniejsze rozporządzenie ma zastosowanie do Irlandii zgodnie z art. 5 ust. 1 Protokołu nr 19 w sprawie dorobku Schengen włączonego w ramy Unii Europejskiej, który jest załączony do TUE i do TFUE, oraz z art. 6 ust. 2 decyzji Rady 2002/192/WE (16). Ponadto w zakresie, w jakim niniejsze rozporządzenie dotyczy Europolu, Eurodac i ECRIS-TCN, zgodnie z art. 1 i 2 Protokołu nr 21 w sprawie stanowiska Zjednoczonego Królestwa i Irlandii w odniesieniu do przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, załączonego do TUE i do TFUE, bez uszczerbku dla art. 4 tego protokołu, Irlandia nie uczestniczy w przyjęciu niniejszego rozporządzenia i nie jest nim związana ani go nie stosuje.

(15)

W odniesieniu do Islandii i Norwegii niniejsze rozporządzenie, w zakresie, w jakim dotyczy SIS uregulowanego rozporządzeniem (UE) 2018/1862, stanowi rozwinięcie przepisów dorobku Schengen w rozumieniu Umowy zawartej przez Radę Unii Europejskiej i Republikę Islandii oraz Królestwo Norwegii dotyczącej włączenia tych dwóch państw we wprowadzanie w życie, stosowanie i rozwój dorobku Schengen (17), które wchodzą w zakres obszaru, o którym mowa w art. 1 lit. G decyzji Rady 1999/437/WE (18).

(16)

W odniesieniu do Szwajcarii niniejsze rozporządzenie, w zakresie, w jakim dotyczy SIS uregulowanego rozporządzeniem (UE) 2018/1862, stanowi rozwinięcie przepisów dorobku Schengen w rozumieniu Umowy między Unią Europejską, Wspólnotą Europejską a Konfederacją Szwajcarską w sprawie włączenia Konfederacji Szwajcarskiej we wprowadzanie w życie, stosowanie i rozwój dorobku Schengen (19), które wchodzą w zakres obszaru, o którym mowa w art. 1 lit. G decyzji Rady 1999/437/WE w związku z art. 3 decyzji Rady 2008/149/WSiSW (20).

(17)

W odniesieniu do Liechtensteinu niniejsze rozporządzenie, w zakresie, w jakim dotyczy SIS uregulowanego rozporządzeniem (UE) 2018/1862, stanowi rozwinięcie przepisów dorobku Schengen w rozumieniu Protokołu między Unią Europejską, Wspólnotą Europejską, Konfederacją Szwajcarską i Księstwem Liechtensteinu w sprawie przystąpienia Księstwa Liechtensteinu do Umowy między Unią Europejską, Wspólnotą Europejską i Konfederacją Szwajcarską dotyczącej włączenia Konfederacji Szwajcarskiej we wprowadzanie w życie, stosowanie i rozwój dorobku Schengen (21), które wchodzą w zakres obszaru, o którym mowa w art. 1 lit. G decyzji Rady 1999/437/WE w związku z art. 3 decyzji Rady 2011/350/UE (22).

(18)

Aby niniejsze rozporządzenie było spójne z obowiązującymi ramami prawnymi, rozporządzenia (UE) nr 603/2013, (UE) 2016/794, (UE) 2018/1862, (UE) 2019/816 i (UE) 2019/818 powinny zostać odpowiednio zmienione,

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.