8.5.2018   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 164/1

—

program prac Komisji na 2018 r. COM(2017) 650 final,

—

swoją rezolucję z dnia 22 marca 2017 r. w sprawie wkładu do programu prac Komisji na 2018 r.,

—

protokół o współpracy z Komisją Europejską z lutego 2012 r.,

1.

Podkreśla, że pilnie potrzebna jest długoterminowa unijna strategia zastępująca strategię „Europa 2020”, która będzie miała na celu zapewnienie zrównoważonego, trwałego i sprzyjającego włączeniu społecznemu wzrostu gospodarczego oraz będzie wytyczną dla wieloletnich ram finansowych UE, europejskiego semestru i polityk UE w ramach podejścia systemowego. Mając na uwadze, że program działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030 i cele zrównoważonego rozwoju stanowią ramy dla takiej strategii, sugeruje, by przedstawienie ogólnej strategii UE na rzecz realizacji celów zrównoważonego rozwoju nastąpiło w ścisłym związku z prezentacją wieloletnich ram finansowych. Podkreśla w związku z tym kluczową rolę agendy miejskiej UE w realizacji celów zrównoważonego rozwoju i zwraca się do Komisji o uwzględnienie odpowiednich zaleceń KR-u.

2.

Podkreśla, że przyszły budżet UE musi być w stanie reagować na pojawiające się wyzwania i utrzymać tradycyjne strategie polityczne UE o potwierdzonej europejskiej wartości dodanej. Odrzuca scenariusze w rodzaju tego, który przedstawiono w dokumencie Komisji otwierającym debatę na temat przyszłości finansów UE, zgodnie z którym wielkość budżetu UE – w ujęciu względnym i po uwzględnieniu wpływu brexitu – ma się zmniejszyć lub pozostać bez zmian, a jednocześnie budżet ten musiałby sprostać nowym wyzwaniom. Oczekuje zatem od Komisji bardziej konkretnych propozycji dotyczących zasobów własnych UE we wniosku dotyczącym kolejnych wieloletnich ram finansowych.

3.

Podkreśla, wraz z partnerami z #CohesionAlliance, znaczenie silnej i skutecznej polityki spójności dla przyszłości Unii Europejskiej jako całości. Uważa, że trzy wymiary spójności (gospodarczy, społeczny i terytorialny) stanowią integralną część celów polityki UE. Udoskonalona polityka spójności powinna zatem zostać utrzymana jako kluczowa polityka inwestycyjna UE dla wszystkich regionów. Musi ona dysponować po 2020 r. wystarczającymi środkami, w takich samych proporcjach jak obecnie. Ponownie podkreśla w związku z tym, że polityka spójności powinna stać się bardziej elastyczna i prostsza w kolejnym okresie finansowania, bez uszczerbku dla orientacji strategicznej i pewności planowania samorządów lokalnych i regionalnych, aby gwarantować funkcjonowanie wielopoziomowego sprawowania rządów, zasady partnerstwa i podejścia oddolnego za pośrednictwem współdzielonego zarządzania. Należy także dokonać kompleksowego przeglądu wymogów dotyczących systemów zarządzania i kontroli europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych.

4.

Przypomina, w odniesieniu do wniosków legislacyjnych dotyczących europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych na okres programowania po 2020 r., swój apel o uzupełnienie wskaźnika PKB o wskaźniki regionalne (dotyczące m.in. demografii, włączenia społecznego, dostępności i zmiany klimatu) oraz o radykalne uproszczenie systemu udostępniania europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych. Popiera wspólny zbiór zasad dotyczących europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych w celu zmniejszenia złożoności przepisów i popiera utrzymanie Europejskiego Funduszu Społecznego w strukturze tych funduszy.

5.

Podkreśla potrzebę szybkiego opracowania Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS) 2.0 i zmiany rozporządzenia zbiorczego, zwłaszcza w celu ułatwienia łączenia europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych z EFIS. Wzywa również do lepszej koordynacji instrumentu „Łącząc Europę” (CEF) i programu „Horyzont 2020” z innymi funduszami; ubolewa nad złożonością proceduralną tych instrumentów.

6.

Domaga się zwiększenia środków Europejskiego Funduszu Dostosowania do Globalizacji (EFDG) poprzez przegląd jego budżetu, znaczne obniżenie progów jego uruchamiania oraz wzmocnienie synergii z europejskimi funduszami strukturalnymi i inwestycyjnymi.

7.

Podkreśla istotną rolę władz lokalnych i regionalnych w europejskim semestrze, gdyż ponad 60 % zaleceń dla poszczególnych krajów kierowanych jest właśnie bezpośrednio do tych władz. Wzywa zatem Komisję do wspólnej pracy z PE i Radą nad kodeksem postępowania dotyczącym udziału władz lokalnych i regionalnych w europejskim semestrze w oparciu o propozycje KR-u.

8.

Podkreśla, że władze publiczne na wszystkich poziomach, partnerzy społeczni i społeczeństwo obywatelskie ponoszą wspólną odpowiedzialność i są zainteresowane pracą na rzecz lepiej prosperującej i ukierunkowanej na przyszłość Europy, w której rozwój gospodarczy idzie w parze z rozwojem społecznym.

9.

Apeluje o przetransponowanie do prawa pierwotnego porozumienia ze stycznia 2015 r. w sprawie elastyczności w ramach paktu stabilności i wzrostu. Ponawia również swój apel o podjęcie dodatkowych środków w celu zwiększenia inwestycji publicznych, w szczególności poprzez wykluczenie krajowego, regionalnego lub lokalnego współfinansowania w ramach europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych z ram księgowych paktu stabilności i wzrostu, jak przewidziano to już dla współfinansowania w ramach EFIS, a także poprzez włączenie wskaźnika stopy inwestycji do tabeli wskaźników makroekonomicznych.

10.

Zachęca Komisję do nasilenia walki z unikaniem opodatkowania, wykraczającej poza utworzenie czarnej listy rajów podatkowych lub reformę podatku VAT, poprzez zaproponowanie głosowania większością kwalifikowaną w sprawie kwestii podatkowych w celu przyspieszenia procesu decyzyjnego w Radzie.

11.

Z zadowoleniem przyjmuje wysiłki Komisji na rzecz ustanowienia przepisów umożliwiających opodatkowanie zysków uzyskanych przez przedsiębiorstwa wielonarodowe dzięki gospodarce cyfrowej.

12.

Zwraca uwagę na potrzebę poprawy wymiaru społecznego UE poprzez uzupełnienie europejskiego filaru praw socjalnych silną europejską agendą społeczną, w której m.in. większą rolę odgrywałyby wskaźniki społeczne w ramach europejskiego semestru oraz konwergencja płac realnych zgodnych z wydajnością.

13.

Zamierza zwrócić szczególną uwagę na nowe wnioski legislacyjne mające na celu tworzenie konwergencji między państwami członkowskimi na rzecz lepszych warunków życia i pracy, takie jak wniosek dotyczący ustanowienia organu ds. wspólnego rynku pracy, a także planowane wnioski legislacyjne w sprawie modernizacji przepisów dotyczących umów o pracę oraz zagwarantowania dostępu do ochrony socjalnej dla wszystkich.

14.

Opowiada się za dalszym uproszczeniem zasad pomocy państwa, zwłaszcza w odniesieniu do usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym, za pośrednictwem solidnego przeglądu decyzji i zasad ramowych („pakietu Almunii”). Zwraca się także do Komisji o zbadanie, czy zakłócenia gospodarcze spowodowane zamiarem wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z UE nie powinny doprowadzić do rozszerzenia ogólnego rozporządzenia w sprawie wyłączeń grupowych oraz tymczasowego złagodzenia lub zawieszenia zasad pomocy państwa w odniesieniu do określonych przedsiębiorstw i sektorów najbardziej narażonych na problemy w związku z tą sytuacją.

15.

Podkreśla znaczenie strategii przemysłowej, która będzie pobudzać konkurencyjność, i potwierdza swoje zobowiązanie do podkreślania roli władz lokalnych i regionalnych w tej strategii.

16.

Wzywa Komisję do aktualizacji programu Small Business Act oraz utrzymania jego spójności w następstwie wniosku Komisji Europejskiej w sprawie inicjatywy na rzecz przedsiębiorstw typu start-up i przedsiębiorstw scale-up.

17.

Ubolewa, że apel KR-u dotyczący formalnego i systematycznego włączania regionalnych i lokalnych pełnomocników ds. MŚP do sieci rzeczników ds. MŚP nie został uwzględniony w programie prac Komisji.

18.

Z zadowoleniem przyjmuje uruchomienie partycypacyjnej platformy szerokopasmowej między Komisją a KR-em oraz bieżący dialog na temat zapotrzebowania na lepszy rozwój infrastruktury szerokopasmowej w UE, zwłaszcza z myślą o następnym okresie programowania i o właściwym monitorowaniu inicjatywy dotyczącej inteligentnych wsi. W tym celu apeluje, by inwestycje w dziedzinie rozwoju cyfrowego na obszarach wiejskich i słabo zaludnionych mające na celu zapewnienie szerokopasmowego dostępu do internetu po przystępnej cenie w regionach, w których rynek zawodzi, zostały uznane za usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym oraz by zasady pomocy państwa stosowane były odpowiednio.

19.

Domaga się, by wspólna polityka rolna UE (WPR) ewoluowała w kierunku sprawiedliwej, zrównoważonej i opartej na solidarności polityki rolnej, która będzie służyć rolnikom, regionom, konsumentom i obywatelom. Opowiada się za ograniczeniem i dostosowaniem płatności bezpośrednich w przeliczeniu na pracownika rolnego, a także za ich harmonizacją między państwami członkowskimi UE w ramach pierwszego filaru. Podkreśla znaczenie dalszego przeglądu wspólnej polityki rolnej, tak aby zachęcić rolników i producentów żywności do produkowania w sposób zrównoważony

20.

Wyraża rozczarowanie brakiem w programie prac Komisji wniosku dotyczącego strategii na rzecz obszarów wiejskich w UE, co przyczyni się do jeszcze większego spadku ogólnego nakładu finansowego UE na rozwój obszarów wiejskich w stosunku do poprzedniego okresu programowania.

21.

Ponownie wzywa Komisję do wyjaśnienia zakresu stosowania dyrektywy usługowej w gospodarce dzielenia się i gospodarce społecznościowej oraz do wystąpienia z wnioskami mającymi na celu ochronę praw pracowników w nowych formach zatrudnienia charakterystycznych dla gospodarki dzielenia się i gospodarki społecznościowej.

22.

Wzywa Komisję do wyjaśnienia obecnych ograniczeń istniejących w ramach przepisów dotyczących zamówień publicznych, tak aby można było łatwiej stosować kryteria zrównoważonego rozwoju. Wyraża zaniepokojenie, że obecnie prawodawstwo UE zakazuje preferencji terytorialnych (np. dla lokalnej żywności) w dokumentacji zamówień publicznych.

23.

Wzywa Komisję do nadania nowego impulsu europejskiej niebieskiej gospodarce poprzez przedstawienie białej księgi „Morze w sercu Europy”, która ustanowiłaby mechanizmy inwestowania w niebieską gospodarkę oraz platformę polityki w zakresie zarządzania oceanami. Ponawia również swój apel o utworzenie wspólnoty wiedzy i innowacji przeznaczonej specjalnie dla niebieskiej gospodarki w celu lepszego transferu pomysłów z badań morskich do sektora prywatnego.

24.

Zgodnie z postanowieniami obowiązującego porozumienia międzyinstytucjonalnego opowiada się za regularnym przeprowadzaniem przez Komisję, Radę, Parlament Europejski i KR zorganizowanego dialogu na temat zarządzania oceanami w celu wspólnego opracowania nowych inicjatyw politycznych związanych z morzem.

25.

Domaga się włączenia go do dobrowolnych wymian w ramach inicjatywy „Stan zdrowia w UE” w 2018 r.

26.

Uważa, że opieka zdrowotna powinna być jednym z tematów priorytetowych w ramach agendy miejskiej UE oraz wzywa Komisję i państwa członkowskie do wzmożenia w 2018 r. wysiłków, by ustanowić partnerstwo na rzecz zdrowia.

27.

Oczekuje od Komisji i od prezydencji w Radzie w latach 2018–2019 zapewnienia kompleksowych działań następczych po konkluzjach Rady EPSCO z grudnia 2017 r. na temat deinstytucjonalizacji. Deklaruje swoje poparcie dla przejścia od opieki instytucjonalnej do opieki świadczonej na poziomie lokalnych społeczności, z poszanowaniem krajowych i regionalnych systemów socjalno-medycznych i preferencji społecznych.

28.

Przypomina Komisji Europejskiej o potrzebie opracowania europejskiej strategii w zakresie demografii.

29.

Ponawia swój apel do Komisji o przeprowadzenie dogłębnego przeglądu strategii na rzecz turystyki z 2010 r. i ustalenie wieloletniego programu prac oraz zapewnienie specjalnej linii budżetowej na finansowanie europejskich projektów w zakresie turystyki na okres po roku 2020. W tym kontekście popiera utworzenie w 2018 r., przy okazji Europejskiego Roku Dziedzictwa Kulturowego, międzyinstytucjonalnej grupy kontaktowej ds. turystyki.

30.

Wyraża ubolewanie, że Komisja nie zaproponowała pełnoprawnej strategii UE w dziedzinie międzynarodowych stosunków kulturalnych i rozwoju dyplomacji kulturalnej ani nie wspomniała w programie prac o Europejskim Roku Dziedzictwa Kulturowego 2018. Ponownie potwierdza swoje zobowiązanie do aktywnego udziału w obchodach Europejskiego Roku na szczeblu europejskim, krajowym, regionalnym i lokalnym w celu podkreślenia wartości różnorodności kulturowej i językowej naszego kontynentu.

31.

Wzywa Komisję do włączenia KR-u w przygotowanie przyszłej polityki UE w dziedzinie klimatu i energii z myślą o realizacji celów porozumienia paryskiego, co będzie wymagało bardziej ambitnych celów na szczeblu UE. Przypomina w tym kontekście kluczową rolę władz lokalnych i regionalnych w zakresie łagodzenia zmiany klimatu i przystosowania się do niej oraz zwraca uwagę na swoje poparcie dla idei opracowania systemu wkładów ustalanych lokalnie w celu uzupełnienia wkładów ustalanych na szczeblu krajowym w zakresie zmniejszenia emisji CO2.

32.

Zwraca się do Komisji, by w kontekście zarządzania unią energetyczną współpracowała z KR-em, jeżeli chodzi o opracowanie zaleceń dla państw członkowskich dotyczących odpowiedniego włączenia władz lokalnych i regionalnych do krajowego planowania, monitorowania i sprawozdawczości w zakresie postępów. Przypomina, że KR powinien być reprezentowany w przyszłym komitecie ds. unii energetycznej, który ma zostać utworzony na mocy nowego rozporządzenia dotyczącego zarządzania.

33.

Oczekuje, że Komisja, we współpracy z EBI i sektorem prywatnym, zdwoi wysiłki na rzecz rozwoju inicjatywy dotyczącej inteligentnego finansowania inteligentnych budynków oraz zwiększy przejrzystość tego procesu, uwzględniając tym samym zalecenia Komitetu w tym zakresie. Liczy również na zapewnienie synergii pomiędzy różnymi źródłami finansowania na szczeblu lokalnym i regionalnym, w tym dalszej pomocy technicznej dla małych lokalnych projektów w zakresie zrównoważonej energii, w celu ułatwienia łączenia projektów, by mogły uzyskać finansowanie ze strony banków.

34.

Mając na uwadze, że dostęp do finansowania ma zasadnicze znaczenie dla powodzenia transformacji sektora energetycznego, wzywa Komisję Europejską do opracowania klasyfikacji trwałych aktywów zawierającej jasne i wiążące definicje różnych rodzajów finansowania działań związanych ze zmianą klimatu, aby ułatwić wdrażanie nowych instrumentów, takich jak obligacje ekologiczne i zbiorowe gwarancje. Podkreśla potrzebę zwiększenia inwestycji w zakresie ochrony środowiska i klimatu w ramach unijnych przepisów dotyczących pomocy państwa lub w ramach europejskich przepisów dotyczących rachunkowości w odniesieniu do organów publicznych.

35.

Wzywa Komisję do zapewnienia reprezentacji różnych i różnej wielkości struktur szczebla niższego niż krajowy w strukturach globalnego porozumienia oraz do zachowania zasad partnerstwa i wielopoziomowego sprawowania rządów.

36.

Domaga się formalnego włączenia władz lokalnych i regionalnych w mechanizmy zarządzania UNFCCC oraz wzywa Komisję do priorytetowego potraktowania wymiaru lokalnego i regionalnego w ramach zbliżającego się przeglądu strategii UE w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu.

37.

Wyraża gotowość do zapewnienia większego zaangażowania władz lokalnych i regionalnych podczas całego cyklu przeglądu wdrażania polityki ochrony środowiska, a także do uczestniczenia w przeglądzie głównych dyrektyw dotyczących ochrony środowiska, w szczególności w sprawie minimalnych norm jakości w odniesieniu do wtórnie wykorzystywanej wody oraz przeglądu dyrektywy w sprawie wody pitnej w ramach REFIT. Oczekuje szczególnie, że zostanie ściśle włączony w przyszłe ramy monitorowania gospodarki o obiegu zamkniętym oraz w inne inicjatywy ułatwiające szybkie wdrożenie pakietu dotyczącego gospodarki o obiegu zamkniętym. Planuje również przyłączenie się do prac nad programem działań w zakresie środowiska naturalnego na okres po roku 2020 oraz do oceny obecnego 7. programu działań w zakresie środowiska.

38.

Popiera realizację planu działania na rzecz przyrody, ludzi i gospodarki, planuje dalszą współpracę w zakresie programu „Natura 2000” oraz w kontekście przyznawania nagród dla europejskich zielonych stolic (EGC/EGL) i oczekuje dalszej współpracy w sprawie przygotowania Zielonego Tygodnia.

39.

Podkreśla, że wszystkie projekty unijne związane z budową nowej infrastruktury (realizowane zarówno poprzez fundusze strukturalne i inwestycyjne, jak i EFIS) powinny być zgodne ze zobowiązaniami UE dotyczącymi zrównoważonego rozwoju w ramach celów zrównoważonego rozwoju i, tym samym, m.in. odporne na klęski żywiołowe. Apeluje, aby zasada ta była wyraźnie wspominana w zasadach dotyczących wdrażania funduszy. Wzywa również Komisję do opublikowania planu działań dotyczącego modernizacji istniejących budynków pod kątem zagrożenia sejsmicznego. Powinien to być priorytet w programach operacyjnych państw członkowskich na rzecz rozwoju regionalnego.

40.

Przyjmuje do wiadomości propozycje w zakresie urzeczywistnienia europejskiej unii bezpieczeństwa i przypomina o konieczności wyważenia interesów bezpieczeństwa i praw podstawowych jednostki, w tym ochrony danych. W szczególności ponawia apel do Komisji o wspieranie władz lokalnych i regionalnych w rozwiązywaniu problemu radykalizacji prowadzącej do brutalnego ekstremizmu poprzez wydawanie wytycznych dla władz lokalnych i regionalnych w sprawie strategii służących zapobieganiu radykalizacji postaw. Wzywa również Komisję do przyjęcia wielopodmiotowego podejścia do różnych aspektów radykalizacji i ekstremizmu, zwiększenia przejrzystości w odniesieniu do dostępnych możliwości finansowania w tej dziedzinie oraz zaangażowania sektora prywatnego i przedsiębiorstw publicznych.

41.

Wzywa Komisję do szybkiego przedstawienia zmienionego jednolitego i skutecznego unijnego mechanizmu na rzecz praworządności, obejmującego istniejące instrumenty na rzecz ochrony demokracji i praw podstawowych i mającego zastosowanie do wszystkich poziomów sprawowania rządów.

42.

Wzywa państwa członkowskie do osiągnięcia porozumienia z Parlamentem Europejskim w sprawie reformy wspólnego europejskiego systemu azylowego do czerwca 2018 r., biorąc pod uwagę istotny wpływ przyjmowania imigrantów i integracji uchodźców na miasta i regiony, z uwzględnieniem zaleceń przedstawionych już przez KR. Apeluje do państw członkowskich i Parlamentu Europejskiego o oparcie wszelkich nowych przepisów na zasadach poszanowania praw człowieka i międzynarodowych zobowiązań, solidarności i wzajemności. W kontekście przeglądu Europejskiego programu w zakresie migracji oczekuje również na realizację wniosków Komisji dotyczących rozszerzenia legalnych sposobów wjazdu dla osób potrzebujących międzynarodowej ochrony i tym samym odzyskania pełnej kontroli nad szlakami migracyjnymi.

43.

Zwraca się do Komisji o dalsze uproszczenie i przyspieszenie procedur finansowania i ułatwienia regionom i miastom dostępu do środków finansowych przeznaczonych na radzenie sobie z kryzysami humanitarnymi i integracją uchodźców.

44.

Wzywa Komisję do zagwarantowania, by wymiar lokalny i regionalny unijnej polityki handlowej był brany pod uwagę podczas negocjowania nowych umów handlowych, i zwraca się o stały dostęp do odpowiednich dokumentów negocjacyjnych za pośrednictwem tzw. procedury czytelni.

45.

Podkreśla zaangażowanie KR-u w realizację celu Komisji polegającego na wspieraniu stabilności i dobrobytu poza granicami UE poprzez wspólne komitety konsultacyjne oraz grupy robocze z krajami kandydującymi i potencjalnymi krajami kandydującymi, a także za pośrednictwem Eurośródziemnomorskiego Zgromadzenia Samorządów Lokalnych i Regionalnych (ARLEM), Konferencji Władz Lokalnych i Regionalnych Partnerstwa Wschodniego (CORLEAP), a także grupy zadaniowej KR-u ds. Ukrainy, programu na rzecz lokalnego upodmiotowienia, odpowiedzialności i rozwoju na Ukrainie (Ukraine-Local Empowerment, Accountability and Development Programme – U-LEAD) oraz inicjatywy nikozyjskiej na rzecz miast libijskich.

46.

Zwraca uwagę na wymiar terytorialny strategii akcesyjnych i znaczenie zaangażowania władz lokalnych i regionalnych w opracowywanie odpowiednich strategii.

47.

Zauważa, że potrzebna jest stała debata publiczna na wszystkich szczeblach sprawowania rządów na temat rozszerzenia UE, by perspektywa przystąpienia do UE mogła nadal wspierać pomocniczość, demokrację, ochronę praw mniejszości narodowych i bezpieczeństwo. W związku z tym potwierdza swoje wezwanie skierowane do Komisji Europejskiej, by wspólnie organizować doroczny Dzień Rozszerzenia w celu udzielania informacji i wsparcia politycznego dla władz lokalnych i regionalnych w krajach objętych procesem rozszerzenia.

48.

Oczekuje, że strategia Komisji w sprawie Bałkanów Zachodnich, która ma zostać ogłoszona na początku 2018 r., położy silny nacisk na wymiar lokalny i regionalny.

49.

Wzywa Komisję Europejską do uznania roli libijskich władz lokalnych w stabilizacji kraju i ograniczaniu wykorzystywania szlaków migracyjnych do Europy. Wziąwszy pod uwagę wysiłki, jakie Libia powinna podjąć w zakresie poszanowania praw człowieka i praworządności, wzywa do włączenia Libii do programów unijnych dotyczących regionu Morza Śródziemnego, takich jak CBC-Med. Proponuje wykorzystanie innowacyjnych narzędzi prawnych, takich jak europejskie ugrupowania współpracy terytorialnej (EUWT), aby umożliwić libijskim miastom udział w działaniach transgranicznych i w bezpośrednich partnerstwach z miastami i regionami w UE. Apeluje do Komisji Europejskiej, by włączyła KR i reprezentowane przez niego władze lokalne i regionalne w planowanie, wdrażanie i monitorowanie programów Unii Europejskiej w Ameryce Łacińskiej, ze szczególnym uwzględnieniem programów mających wspierać współpracę na rzecz zrównoważonego rozwoju i spójność społeczną.

50.

Wzywa Komisję Europejską do zaangażowania – za pośrednictwem KR-u – władz lokalnych i regionalnych we wdrażanie agendy na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 i nowego konsensusu w sprawie rozwoju oraz do wspierania koordynacji między wszystkimi podmiotami zdecentralizowanej współpracy na rzecz rozwoju.

51.

Ponownie apeluje o lepsze dostosowanie istniejących unijnych systemów finansowania, w szczególności TAIEX i współpracy partnerskiej, do potrzeb podmiotów lokalnych i regionalnych.

52.

Podkreśla potrzebę skutecznego włączenia władz lokalnych i regionalnych w realizację działań z tytułu Europejskiego Funduszu na rzecz Zrównoważonego Rozwoju i popiera zamiar Komisji, by podjąć szybkie działania w celu wspierania za jego pośrednictwem lokalnych projektów.

53.

Podkreśla gotowość do wniesienia, za pośrednictwem swoich trzech przedstawicieli w grupie zadaniowej ds. pomocniczości i proporcjonalności, wiedzy fachowej bazującej na sieci monitorującej stosowanie zasady pomocniczości i jej wieloletniej pracy nad tymi kwestiami. W związku z tym z zadowoleniem przyjmuje fakt, że mandat grupy zadaniowej zawiera wyraźne odniesienie do tego, w jaki sposób można lepiej zaangażować władze regionalne i lokalne w opracowywanie polityk Unii i związane z tym działania następcze, i podkreśla, że wymaga to debaty na temat nie tylko ewentualnego ponownego przekazania określonych kompetencji na szczeblu państw członkowskich, lecz także kompleksowego podejścia do wielopoziomowego sprawowania rządów w UE.

54.

Zwraca uwagę na swój udział w demokratycznej i pluralistycznej debacie na temat przyszłości Europy. W październiku 2018 r. KR wniesie do niej również wkład w postaci opinii w ramach pogłębionego procesu refleksji, który przeprowadzono z zastosowaniem podejścia oddolnego z udziałem obywateli i zainteresowanych stron na szczeblu lokalnym i regionalnym w celu określenia głównych wyzwań dla obywateli UE, a także konkretnych propozycji co do działań, jakie UE powinna podjąć w przyszłości w celu zwiększenia swej legitymacji. W tym względzie zwraca uwagę na propozycje dotyczące realizacji tych celów przedstawione w opinii w sprawie sprawozdania na temat obywatelstwa UE z 2017 r., która została przyjęta na sesji plenarnej KR-u w listopadzie.

55.

Oczekuje z zainteresowaniem na komunikat mówiący o tym, jak uczynić Unię bardziej zjednoczoną, silniejszą i bardziej demokratyczną w zakresie komunikacji. Potwierdza swoją gotowość do przyczynienia się do rozwoju zdecentralizowanych strategii komunikacyjnych i działań prowadzonych w ścisłej współpracy z innymi instytucjami UE oraz z władzami lokalnymi i regionalnymi w całej Unii.

56.

Zobowiązuje swego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Komisji Europejskiej, Parlamentowi Europejskiemu, estońskiej i bułgarskiej prezydencji w Radzie UE oraz przewodniczącemu Rady Europejskiej.

8.5.2018   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 164/7

1.

Uważa, że niedostatek konwergencji i spójności w Unii Europejskiej oraz słabości gospodarcze i bankowe, które mają szczególny wpływ na samorządy terytorialne, zwłaszcza pod względem wzrostu wydatków socjalnych związanych z kryzysem, ograniczenia ich zdolności inwestycyjnych i utrzymania zadowalającego poziomu jakości usług publicznych, narzucają konieczność bardzo szybkiego skorygowania strukturalnych niedociągnięć unii gospodarczej i walutowej (UGW), zanim nastąpi kolejny kryzys.

2.

W związku z tym wzywa do przełomu w usprawnianiu UGW poprzez skoncentrowanie się na wzmocnieniu odporności na wstrząsy gospodarcze i społeczne oraz wspieraniu konwergencji gospodarek, przy jednoczesnym uwzględnieniu roli władz lokalnych i regionalnych. Przyszłe działania w ramach UGW należy zaplanować w kilku etapach do 2025 r., wraz ze wskazaniem środków, które można natychmiast zrealizować na mocy obecnych traktatów, oraz środków, które wymagają zmiany traktatów, rozpoczynając od transpozycji paktu fiskalnego do prawa pierwotnego.

3.

Z zadowoleniem przyjmuje też fakt, że w dokumencie otwierającym debatę określa się UGW jako jedno z priorytetowych zagadnień służących ożywieniu debaty obywatelskiej na temat przyszłości Europy (1). Mimo iż za UGW opowiada się 73 % obywateli w strefie euro i 60 % w UE (2), to poparcie wspólnego dziedzictwa, którym stało się euro, idzie w parze z dużym zapotrzebowaniem na reformy strefy euro (3), tak by przekształcić euro w silną i stabilną walutę i wprowadzić prawdziwie demokratyczne zarządzanie polityką gospodarczą i pieniężną. Dlatego też KR uważa, że reforma UGW powinna być jednym z priorytetowych tematów konwentów demokratycznych, które począwszy od 2018 r. można by zwoływać w sposób zdecentralizowany w regionach i gminach w Europie, po to by włączać obywateli w proces reform w UE.

4.

Ubolewa jednak, że w dokumencie otwierającym debatę niedostatecznie uznano, jak pilna pod względem ekonomicznym i finansowym jest potrzeba likwidacji początkowych niedociągnięć strefy euro. Obecny powrót wzrostu gospodarczego w UE opiera się bowiem na doraźnym wsparciu zapewnianym przez politykę pieniężną Europejskiego Banku Centralnego (EBC), która począwszy od 2008 r. umożliwiła zmniejszenie odsetek płaconych przez podmioty publiczne o 1 000 mld EUR oraz utrzymanie szczególnie niskich stóp procentowych w wielu państwach członkowskich. Tymczasem władze publiczne i podmioty finansowe strefy euro muszą przygotować się na stopniowe ograniczanie polityki wsparcia pieniężnego ze strony EBC i podnoszenie stóp procentowych w perspektywie długoterminowej. Jednocześnie UE znajduje się w sytuacji, kiedy należy ponownie potwierdzić strategiczne znaczenie strefy euro poprzez wykazanie jej wymiernej gospodarczej wartości dodanej.

5.

Stwierdza również, że większość konkretnych propozycji przedstawionych w dokumencie otwierającym debatę dotyczy podjętych już środków w zakresie unii rynków kapitałowych i unii bankowej, np. utworzenia europejskiego systemu gwarantowania depozytów (porozumienia w jego sprawie można spodziewać się przed końcem 2019 r., zaś wprowadzenia systemu w 2025 r.). KR ubolewa, że z kolei kwestie dotyczące UGW są poruszane jedynie pod koniec dokumentu otwierającego debatę i że przedstawia się jedynie możliwości, a nie konkretne propozycje, do których realizacji Komisja by się zobowiązywała. W związku z tym dokument otwierający debatę nie zawiera wielu nowych elementów w porównaniu do sprawozdania czterech przewodniczących (z grudnia 2012 r.) (4) oraz pięciu przewodniczących (z czerwca 2015 r.) (5), a także do licznych rezolucji Parlamentu Europejskiego, w tym rezolucji z 16 lutego 2017 r. w sprawie mechanizmu zdolności fiskalnej strefy euro.

6.

Uważa, że kwestią priorytetową jest wzmocnienie wzrostu strukturalnego poszczególnych państw członkowskich i wspieranie tworzenia warunków konwergencji w strefie euro, by uczynić ją bardziej odporną na przyszłe wstrząsy powodowane przez kryzysy finansowe. Należy bowiem stwierdzić, że choć stopa wzrostu gospodarczego w poszczególnych państwach członkowskich jest zasadniczo zbliżona, to poziomy dochodu na mieszkańca są nadal bardzo rozbieżne. Ponadto w wielu sektorach gospodarczych UE doświadcza braku konkurencyjności, braku popytu wewnętrznego i niskiego poziomu inwestycji, zarówno prywatnych, jak i publicznych. Jednocześnie niepokojący jest fakt, że gospodarka realna wydaje się czerpać bardzo ograniczone korzyści z polityki pieniężnej, jako że kapitał produkcyjny utrzymuje się na stałym poziomie, a wartość aktywów finansowych i nieruchomości nieproporcjonalnie rośnie.

7.

Popiera w związku z tym strategię konwergencji, która – jako uzupełnienie już istniejących kierunków polityki europejskiej mających na celu zwiększenie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej – opierałaby się na następujących propozycjach:

7.1.

stworzenie mechanizmu zdolności fiskalnej strefy euro, obejmującej element przygotowań do przystąpienia do strefy euro, by przyjmować środki zachęcające do konwergencji makroekonomicznej i społecznej strefy euro i jej odporności w obliczu globalizacji; W tym kontekście KR podkreśla, że należy zwrócić większą uwagę na rolę władz lokalnych i regionalnych w kwestiach podatkowych i w związku z tym zauważa, że wiele samorządów posiada już uprawnienia podatkowe. Dlatego też propozycje przedstawiane na poziomie UE muszą szanować te uprawnienia;

7.2.

przekształcenie części Europejskiego Mechanizmu Stabilności (EMS) w zintegrowany europejski instrument niepieniężny podlegający instytucjom europejskim i posiadający jasno określony mandat, który dysponowałby zdolnością udzielania i zaciągania kredytów w wysokości od 100 do 200 mld EUR, tak by umożliwiać krótko- i średnioterminowe interwencje w przypadku nagłego kryzysu finansowego i wstrząsów asymetrycznych;

7.3.

opracowanie kodeksu konwergencji, którego uzupełnieniem byłby system zachęt na rzecz reform strukturalnych, których zakres należałoby określić w zależności od ich europejskiej wartości dodanej; mogłoby to zwłaszcza obejmować konwergencję podatkową, środki aktywizacji na rynku pracy poprzez szkolenia, cyfryzację i wzmocnioną spójność społeczną, ze szczególnym uwzględnieniem wyzwań związanych ze zmianami demograficznymi. KR zwraca w tym kontekście uwagę na fakt, że pomoc techniczną można już obecnie wspomagać za pośrednictwem programu wspierania reform strukturalnych.

8.

Ponawia w tym kontekście swoje wezwanie do:

9.

Apeluje o prawdziwe demokratyczne uczestnictwo Parlamentu Europejskiego oraz o koordynację z KR-em i partnerami społecznymi przed przyjęciem zaleceń dla poszczególnych krajów w ramach europejskiego semestru, zwłaszcza w celu zadbania o to, by zalecenia te były zgodne z zasadą pomocniczości i nie były opracowywane na podstawie potencjalnych zakłóceń równowagi makroekonomicznej opierających się na samych danych krajowych bez uwzględnienia ich znaczenia lokalnego lub regionalnego.

10.

Wnosi o wzmocnienie demokratycznego funkcjonowania strefy euro opartego na zwiększonej roli Parlamentu Europejskiego i parlamentów narodowych, zwłaszcza w dziedzinie kontroli EMS i jego rozwinięcia w przyszłości w formie europejskiego funduszu. KR odrzuca jednak pomysł tworzenia nowych struktur parlamentarnych, biorąc pod uwagę, że Parlament Europejski reprezentuje już parlament strefy euro, jako że zgodnie z traktatami euro jest wspólną walutą Unii Europejskiej. Natomiast w celu uwzględnienia faktu, że posłowie do PE mogą być wybierani w państwach, które nie są członkami strefy euro, można by w perspektywie długoterminowej i w razie konieczności w ramach procedury zmiany Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) wprowadzić w Parlamencie Europejskim procedury głosowania analogiczne do postanowień art. 138 TFUE dotyczącego Rady.

11.

Popiera połączenie stanowiska przewodniczącego Eurogrupy i komisarza do spraw gospodarczych i monetarnych, tak by ogólny interes strefy euro był reprezentowany w ramach Eurogrupy.

12.

Uważa, że konieczne jest stworzenie dla Eurogrupy formalnych zasad funkcjonowania, które będą sprzyjały przejrzystości.

13.

Podkreśla, że zgodnie z planem działania Rady Europejskiej z grudnia 2012 r. UGW należy uzupełnić rzeczywistym filarem socjalnym, tak by nadać zatrudnieniu i pozytywnej konwergencji standardów społecznych taki sam status jak priorytetom makroekonomicznym (6).

14.

Sugeruje dodanie do czterech wytycznych zaproponowanych przez Komisję w celu pogłębienia UGW piątej wytycznej dotyczącej wkładu w zrównoważony rozwój i realizację celów dotyczących klimatu uzgodnionych na konferencji w Paryżu.

15.

Ponownie podkreśla swoje przekonanie, że obecne rozmiary budżetu UE, który stanowi zaledwie 1 % PKB, są niewystarczające do stworzenia antycyklicznego efektu makroekonomicznego na poziomie UE. Komitet zaznacza jednak, że pomimo ich stosunkowo skromnej wielkości (0,37 % DNB UE) europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne pozostają ważnym narzędziem stymulowania inwestycji lokalnych i przyczyniają się do zbliżenia gospodarek przyszłych 27 państw członkowskich UE. Domaga się w związku z tym, by na politykę spójności po 2020 r. przeznaczono wystarczające środki w wysokości co najmniej jednej trzeciej przyszłego budżetu UE.

16.

Podkreśla konieczność uzupełnienia kolejnych ram finansowych UE, począwszy od 2021 r., nowymi rodzajami zasobów własnych (7). Celem tej propozycji powinno być zwiększenie demokratycznego zarządzania oraz czytelności budżetu UE, a także zwiększenie efektywności zarządzania budżetem. Nowe zasoby własne mogłyby pochodzić zwłaszcza z europejskiego podatku od osób prawnych w postaci wspólnej skonsolidowanej podstawy opodatkowania osób prawnych (CCCTB), z opodatkowania w UE zysków lub obrotu w sektorze gospodarki cyfrowej, z podatku od transakcji finansowych oraz podatku od emisji dwutlenku węgla zachęcającego do zmniejszenia emisji CO2. Komisja powinna więc, opierając się na swoim komunikacie z 21 września 2017 r., przedstawić propozycje w tej dziedzinie do wiosny 2018 r.

17.

Sprzeciwia się temu, by mechanizm zdolności fiskalnej strefy euro przyjął formę linii budżetowej strefy euro w ramach budżetu UE, dopóki pułap zasobów własnych pozostaje na poziomie 1,23 % DNB UE. Włączenie mechanizmu zdolności fiskalnej strefy euro do budżetu UE oznaczałoby jego ograniczenie do maksymalnie niecałych 30 mld EUR rocznie, co wydaje się całkowicie niewystarczające do wypełnienia funkcji przewidzianych przez Komisję, a mianowicie 1) wsparcia reform strukturalnych; 2) odgrywania roli stabilizującej; 3) służenia za mechanizm zabezpieczający (backstop) dla unii bankowej oraz 4) służenia za instrument pomocy przedakcesyjnej dla państw członkowskich, które nie posługują się euro. Ponadto scenariusz włączenia mechanizmu zdolności fiskalnej do budżetu UE wiązałby się z ryzykiem wystąpienia efektu wypierania w finansowaniu polityk UE takich jak europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne.

18.

Uważa, że warunkiem wstępnym wprowadzenia instrumentów konwergencji pod kątem przystępowania nowych państw do strefy euro jest wyjaśnienie zakresu takich instrumentów w stosunku do europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, a zwłaszcza Funduszu Spójności (8).

19.

Zauważa, że w dokumencie otwierającym debatę nawiązuje się do możliwości wzmocnienia powiązań między reformami strukturalnymi a budżetem UE na dwa sposoby: za pośrednictwem specjalnego funduszu mającego zachęcać państwa członkowskie do przeprowadzenia reform lub poprzez uzależnienie wypłat z funduszy strukturalnych i inwestycyjnych (w całości lub częściowo) od postępów w realizacji konkretnych reform mających na celu wspieranie konwergencji. Wdrażanie reform byłoby monitorowane w ramach europejskiego semestru. W tym kontekście KR przypomina swój sprzeciw wobec wszelkich form warunkowości makroekonomicznej z wykorzystaniem europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych jako mechanizmu odstraszania lub karania. Komitet niepokoi również fakt, że w procesie europejskiego semestru przypisuje się znacznie większą wagę zmniejszeniu krajowych deficytów publicznych w celu ograniczenia lub zmniejszenia stosunku zadłużenia do PKB niż środkom mającym na celu zwiększenie wzrostu gospodarczego. Komitet ubolewa, że zaangażowanie władz lokalnych i regionalnych w zarządzanie europejskim semestrem pozostaje wysoce niezadowalające, choć ponad trzy czwarte zaleceń dla poszczególnych krajów na 2017 r. dotyczy terytoriów a ich realizacja przebiega na szczeblu niższym niż krajowy.

20.

Jest zdania, że porozumienie Rady z lutego 2016 r. w sprawie elastycznego stosowania paktu stabilności i wzrostu powinno zostać zapisane w prawie pierwotnym UE. W tym kontekście przypomina swój apel, aby nie wliczać publicznych inwestycji władz lokalnych i regionalnych do deficytu strukturalnego dla średniookresowego celu budżetowego (MTO) określonego w pakcie stabilności i wzrostu oraz pakcie fiskalnym, a także aby nie zaliczać współfinansowania z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych ponoszonego przez państwa członkowskie i samorządy terytorialne do strukturalnych wydatków publicznych. W istocie takie współfinansowanie jest z definicji inwestycją w ogólnym interesie europejskim i tworzy efekt dźwigni dla wzrostu gospodarczego (9).

21.

Podkreśla, że dla ukończenia unii bankowej ważne jest opracowanie skoordynowanego podejścia UE do kredytów zagrożonych (10), których wartość na koniec 2016 r. wyniosła prawie 1 000 mld EUR, co stanowi około 6,7 % unijnego PKB i 5,1 % wszystkich kredytów bankowych, i w wypadku których istnieją bardzo istotne różnice procentowe w obrębie UE (między 1 % i 46 %), z dużym rozproszeniem w zależności od sektora gospodarki. W związku z tym wyraża swoje poparcie dla planu działania zatwierdzonego przez Radę 11 lipca 2017 r., zmierzającego do rozwiązania problemu kredytów zagrożonych w sektorze bankowym poprzez szereg inicjatyw w zakresie nadzoru bankowego, reformy ram mających zastosowanie do niewypłacalności i windykacji długów, rozwoju rynku wtórnego dla kredytów zagrożonych i restrukturyzacji sektora bankowego.

22.

Nadal żywi wątpliwości co do propozycji utworzenia sekurytyzowanych produktów finansowych emitowanych przez podmiot handlowy lub instytucję, które nabywałyby portfel obligacji państwowych strefy euro, a następnie wydawałyby własne obligacje związane z tym portfelem (papier wartościowy zabezpieczony obligacjami skarbowymi), porównywalnych z obligacjami amerykańskiego skarbu państwa. Tego rodzaju papiery wartościowe rzeczywiście umożliwiłyby przerwanie powiązań między bankami a kredytobiorcami państwowymi i zniosłyby uprzywilejowany status obligacji skarbowych, pozwalając unikać uwspólnienia długów i pokus nadużycia. Jednocześnie jednak technika sekurytyzacji umożliwiłaby bankom rozłożenie ryzyka finansowego na nieregulowane podmioty finansowe. Ponadto papiery wartościowe zabezpieczone obligacjami państwowymi mogłyby zwiększać rozpiętość stóp procentowych (spread) między obligacjami skarbowymi w okresach napięć gospodarczych.

8.5.2018   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 164/11

1.

Podkreśla, że strategie makroregionalne stanowią praktyczną, na wskroś europejską wizję, oraz z zadowoleniem przyjmuje pierwsze pojedyncze sprawozdanie Komisji Europejskiej na temat realizacji unijnych strategii makroregionalnych. Zauważa, że UE potrzebuje wizji terytorialnej (1), która wykracza poza granice i prowadzi do przyjęcia „podejścia globalnego”.

2.

Stwierdza, że pomimo krótkiego okresu funkcjonowania (2) strategie makroregionalne stały się oddolnym, ukierunkowanym terytorialnie instrumentem służącym efektywniejszemu wykorzystaniu wspólnego potencjału makroregionów poprzez lepszą realizację i sprawniejsze koordynowanie reakcji politycznych na różne wyzwania, takie jak wzrost gospodarczy, innowacje, energia, transport, ochrona środowiska i zmiana klimatu.

3.

Wskazuje, że strategie makroregionalne stanowią zasadniczy element realizacji strategicznych celów UE oraz istotną część unijnej struktury wielopoziomowego systemu rządzenia. Są ważne w dynamizacji procesów rozwoju również w regionach mniej rozwiniętych. Odgrywają także istotną rolę w krajach będących w okresie transformacji, krajach przystępujących do UE i krajach nienależących do UE takich jak kraje sąsiadujące.

4.

Podkreśla znaczenie strategii makroregionalnych dla wspierania działań na rzecz walki ze zmianą klimatu w regionach zagrożonych jej skutkami. W ten sposób można skutecznie wdrażać strategie np. w zakresie przeciwdziałania powodziom lub pożarom na terenach przygranicznych.

5.

Uważa, że strategie makroregionalne i inne instrumenty UE w zakresie współpracy transgranicznej i transnarodowej, takie jak EUWT i inne struktury współpracy terytorialnej, np. wspólnoty robocze, oraz programy Interreg, tworzą niezbędne fundamenty przyszłej UE.

6.

Zdecydowanie popiera koncepcję pojedynczego sprawozdania na temat realizacji czterech strategii makroregionalnych i oczekuje na przygotowanie przez Komisję Europejską do końca 2018 r sprawozdań z realizacji.

7.

Zwraca uwagę na rolę, jaką strategie makroregionalne mogą odgrywać w zintegrowanym rozwoju poza granicami UE, szczególnie w związku z wystąpieniem Zjednoczonego Królestwa z UE. Proponuje zatem zbadanie, w jaki sposób strategie makroregionalne mogłyby przyczynić się do budowania przyszłych stosunków między Zjednoczonym Królestwem a UE, i domaga się silnego zaangażowania władz lokalnych i regionalnych w przyszłe dyskusje w tej sprawie po obu stronach.

8.

Nawiązuje do konkretnych uwag na temat strategii makroregionalnych poczynionych w poprzednich opiniach (3). Korzystając z tych spostrzeżeń, formułuje w niniejszej opinii ogólne uwagi mające zastosowanie do wszystkich strategii makroregionalnych. Zwraca uwagę na znaczenie większej skuteczności i lepszego szeregowania pod względem ważności uzyskiwanych wyników, jak też na bardziej praktyczne ukierunkowanie realizacji strategii makroregionalnych.

9.

Podkreśla, że strategie makroregionalne umożliwiają podmiotom krajowym, regionalnym i lokalnym współpracę w tych samych ramach nad nadrzędną strategią i procesami wspólnego programowania, które przyczyniają się do osiągnięcia wynikającego z Traktatu UE celu dotyczącego spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej oraz skuteczniej zaspokajają lokalne potrzeby. Ponadto strategie makroregionalne pomagają w angażowaniu obywateli w projekt europejski oraz eliminowaniu luki między kształtowaniem polityki europejskiej i lokalnej.

10.

Zauważa jednak, że strategie makroregionalne osiągnęły krytyczny etap, na którym ich możliwości są coraz częściej uznawane, ale praktyczna realizacja wymaga dalszego usprawnienia, by można było czerpać z nich pełne korzyści. Niniejsza opinia, oprócz przedstawienia lokalnego i regionalnego punktu widzenia na strategie makroregionalne, służy także szerszemu celowi strategicznemu w kontekście trwających obecnie przygotowań do kolejnego okresu programowania i ogólnie przyszłości Europy.

11.

Popiera nowo powstające inicjatywy na rzecz nowych strategii makroregionalnych. Należy jednak przyjąć bardziej systematyczne podejście, w ramach którego praktyczne potrzeby są określane w procesie oddolnym. Istniejące, ustalone struktury współpracy terytorialnej powinny pokazać, czy strategie makroregionalne mogą wnieść wartość dodaną i zapewnić nowe możliwości poprawy struktur współpracy terytorialnej.

12.

Należy ponadto podkreślić, że istniejące strategie makroregionalne są wynikiem partnerstwa wielu państw członkowskich UE. Trzeba jednak również umożliwić tworzenie strategii makroregionalnych grupujących mniej państw, za to więcej regionów, które dzięki temu podejściu terytorialnemu będą posiadać właściwy i skuteczny instrument radzenia sobie ze wspólnymi problemami, przy czym szczególną uwagę trzeba zwrócić na regiony dotknięte ograniczeniami naturalnymi, regiony wyspiarskie i najbardziej oddalone.

13.

Uważa, że społeczeństwo obywatelskie i uprawnione podmioty lokalne, regiony oraz miasta mogą być niezwykle pomocne we wzmacnianiu idei europejskiej oraz wywieraniu odpowiedniego wpływu. Dlatego konieczne jest włączenie kluczowych makroregionalnych podmiotów wdrażających i społeczeństwa obywatelskiego w tworzenie programów strategicznych. Ich zaangażowanie umożliwi poprawę funkcjonowania zasady pomocniczości w Europie, nie tylko między decydentami a instytucjami, ale także w stosunkach z zainteresowanymi podmiotami gospodarczymi i społecznymi na szczeblu lokalnym i regionalnym.

14.

Zauważa, że strategie makroregionalne są w istocie instrumentem politycznym służącym koordynowaniu realizacji różnego rodzaju polityki. Ich zakres jest znacznie szerszy niż cel europejskiej współpracy terytorialnej: z jednej strony różne dziedziny polityki mają swój udział w realizacji strategii makroregionalnych, a z drugiej unijna polityka we wszystkich obszarach odniosłaby korzyści z lepszej koordynacji za pośrednictwem tych strategii.

15.

Zauważa, że cele strategii makroregionalnych muszą być ujęte w ogólnej strategii UE po 2020 r. w sposób kompleksowy i w ten sposób stworzyć spójne ramy dla wszystkich programów, co doprowadzi tego, że planowanie strategiczne we wszystkich obszarach polityki mających wpływ na rozwój regionalny będzie musiało uwzględniać strategie makroregionalne. Dotyczy to polityki we wszelkich postaciach i na wszystkich poziomach, w tym polityki w ramach zarządzania dzielonego, a także polityki bezpośrednio zarządzanej przez Komisję Europejską i krajowej polityki regionalnej.

16.

Wyraża ubolewanie, że wartość dodana strategii makroregionalnych nie znajduje obecnie wystarczającego odzwierciedlenia w polityce sektorowej i programach jej finansowania. Stwarza to praktyczną trudność w sytuacji, gdy projekty muszą spełniać wymagania strategiczne strategii makroregionalnych i polityki sektorowej, które zapewniają finansowanie i mogą się istotnie różnić. W konsekwencji projekty podlegające strategiom makroregionalnym wymagają dłuższych przygotowań i dlatego są mniej konkurencyjne niż „standardowe” projekty polityki sektorowej.

17.

Uważa, że w celu zapewnienia dostępu do zasobów finansowych w okresie programowania po 2020 r. unijna polityka we wszystkich obszarach (w tym polityka spójności) powinna dostarczyć szczegółowych zasad wdrażania projektów przyczyniających się do realizacji strategii makroregionalnych, co ułatwiłoby dostęp do finansowania i ograniczyło wymagania administracyjne. Należy pilnie uprościć wdrażanie unijnych programów.

18.

Nawołuje do wzmocnienia powiązań między strategiami makroregionalnymi a unijnymi źródłami finansowania zarówno podczas projektowania, jak i realizacji polityk sektorowych. Należy unikać powielania procedur i sprawozdawczości. Z zasady, to fundusze muszą towarzyszyć polityce, a nie odwrotnie. Niestety wydaje się, że obecnie funkcjonuje drugi wariant, gdyż w wypadku strategii makroregionalnych o wsparcie wnioskuje się do programów finansowania.

19.

Zachęca państwa członkowskie do zainicjowania dalszych dyskusji na temat sposobów włączenia strategii makroregionalnych do wieloletnich ram finansowych UE na okres po roku 2020 z poszanowaniem podstawowych zasad strategii makroregionalnych. Jeśli chodzi o kolejne generacje programów finansowania, Komisja powinna przewidzieć odpowiednie finansowanie dla programów transnarodowych odpowiadających strategiom makroregionalnym, a także opracować mechanizm uprzywilejowujący kwalifikowalne projekty uznane w strategii makroregionalnej za strategiczne w sposób uzupełniający finansowanie projektów objętych innymi instrumentami UE na rzecz współpracy transgranicznej i transnarodowej.

20.

Ponagla koordynatorów strategii makroregionalnych, by jak najszybciej opracowali dokumenty strategiczne na temat sposobu, w jaki polityka w różnych obszarach powinna przyczyniać się do realizacji tych strategii. Z myślą o przygotowaniu aktów ustawodawczych na okres programowania po 2020 r. takie dokumenty strategiczne zachęciłyby unijnych decydentów do dostosowania prawodawstwa do potrzeb strategii makroregionalnych. Ponadto dokumenty strategiczne zapewniałyby informacje bezpośrednio na potrzeby etapu programowania i służyłyby za podstawę opracowania programów operacyjnych.

21.

Wzywa Komisję Europejską, by we współpracy z programem INTERACT, koordynatorami tematycznymi i krajowymi w zakresie strategii makroregionalnych, jak również zainteresowanymi podmiotami związanymi z istniejącymi i przyszłymi strategiami makroregionalnymi wsparła ten proces przez zorganizowanie i sfinansowanie specjalnych warsztatów mających na celu przygotowanie takich dokumentów strategicznych. Apeluje do Komisji, by we współpracy z programem INTERACT wspierała wymianę doświadczeń między czterema strategiami makroregionalnymi zarówno w odniesieniu do priorytetów tematycznych strategii, jak i ogólnych aspektów ich wdrażania. Przygotowanie nowych strategii makroregionalnych należy także wspierać pod względem metodologicznym.

22.

Zauważa, że Komisja Europejska powinna odgrywać większą i bardziej proaktywną rolę w koordynacji i stymulowaniu współpracy w zakresie strategii makroregionalnych. Oprócz DG REGIO we wspieranie wdrażania strategicznych celów strategii makroregionalnych powinny angażować się aktywniej inne dyrekcje generalne Komisji. Strategie makroregionalne należy lepiej powiązać ze wszystkimi politykami i instrumentami UE, tak aby zapewnić większy wkład w realizację ogólnych celów Unii.

23.

Wzywa do uwzględnienia zachęt, między innymi ekonomicznych, dla regionów i państw członkowskich, przy wsparciu Komisji Europejskiej, w celu ułatwienia nowych metod wdrażania strategii europejskich i prawodawstwa w kontekście strategii makroregionalnych. Takie nowe metody mogą polegać na przykład na testowaniu możliwych przyszłych norm lub strategii europejskich lub na ułatwianiu wdrażania już przyjętych przepisów i strategii europejskich (ewentualne szybsze osiągnięcie niektórych celów, np. w zakresie klimatu, energetyki, transportu itd. lub wykraczanie poza cele wyznaczone w prawodawstwie europejskim pod względem jakościowym lub ilościowym, ustanawianie ambitniejszych celów). Ten mechanizm zachęt można by osiągnąć poprzez skojarzenie, na zasadzie dobrowolności, partnerów makroregionalnych i Komisji Europejskiej w porozumieniu programowym określającym kierunki, sposoby realizacji i cele do osiągnięcia i przewidującym zachęty do zaangażowania na rzecz szybszego wdrażania.

24.

Podkreśla, że polityka spójności jest nie tylko unijną polityką rozwoju regionalnego, której celem jest eliminowanie dysproporcji, ale także najistotniejszym narzędziem inwestycyjnym UE. Istnieje potrzeba ściślejszego, bezpośredniego powiązania strategii makroregionalnych i środków polityki spójności, tak by strategie te mogły skorzystać ze zintegrowanego, szczegółowego podejścia w ramach programów operacyjnych.

25.

Wskazuje, że polityka spójności oferuje zasadnicze wparcie dla strategii makroregionalnych. Z jednej strony zapewnia niezbędne środki finansowe dla projektów związanych z wdrażaniem strategii makroregionalnych. Z drugiej zaś, może zapewnić funkcjonowanie strategii makroregionalnych poprzez udzielanie wsparcia technicznego w odniesieniu do mechanizmów zarządzania.

26.

Zauważa, że politykę spójności prowadzi się przez krajowy przydział środków, zasadniczo koncentrując się na krajowych priorytetach. W praktyce oznacza to, że nawet jeśli jeden kraj czy region postanowi wesprzeć projekty w ramach strategii regionalnych, nie można zagwarantować koniecznego wsparcia realizacji przez inny kraj lub region. Niestety w takich przypadkach efektywność projektu jest ograniczona, a wartość dodana strategii makroregionalnych zmniejszona. Państwa członkowskie powinny uwzględnić strategie makroregionalne w procesie programowania polityki spójności.

27.

Dlatego też opowiada się za dalszym wzmocnieniem europejskiej współpracy terytorialnej w ramach polityki spójności w przyszłości, a jednocześnie za rozszerzeniem transnarodowego wymiaru głównych programów operacyjnych, które stanowią około 95 % polityki spójności, i zharmonizowaniem ich w odpowiednich wypadkach ze strategiami makroregionalnymi. Należy także poprawić synergie między programami opartymi na europejskich funduszach strukturalnych i inwestycyjnych oraz prowadzonymi bezpośrednio programami sektorowymi, takimi jak „Horyzont 2020”, „Erasmus+” i instrument „Łącząc Europę”. Odnośne programy operacyjne powinny jasno uwzględniać strategie makroregionalne na danym obszarze. Wyraża życzenie, by na wszystkie wewnętrzne i zewnętrzne granice lądowe UE oraz granice morskie (regiony oddzielone maksymalnie o 150 km lub – w przypadku regionów najbardziej oddalonych i wyspiarskich – ponad 150 km) przeznaczono wsparcie i umożliwiono im udział w programach współpracy transgranicznej i makroregionalnej.

28.

Ponawia wniosek ujęty w najnowszej opinii w sprawie projektów opartych na kontaktach międzyludzkich i małych projektów w programach współpracy transgranicznej, by ułatwić małym projektom dostęp do finansowania w ramach polityki spójności. Doświadczenie wskazuje, że niektóre transnarodowe projekty o niewielkiej skali są zgodne z celami strategii makroregionalnych. Większość unijnych programów finansowania nie jest jednak przeznaczona do finansowania małych projektów: wiele lokalnych społeczności i organizacji społeczeństwa obywatelskiego nie może w nich uczestniczyć, gdyż nie ma koniecznych zdolności finansowych i administracyjnych. W świetle tego zaleca się opracowanie łatwo dostępnych i łatwych w zarządzaniu instrumentów finansowania, w tym modeli płatności zaliczkowych i pomocy w przygotowywaniu mniejszych projektów.

29.

Podkreśla, że programy europejskiej współpracy terytorialnej odgrywają istotną rolę, jeśli chodzi o wsparcie strategii makroregionalnych. Europejska współpraca terytorialna stanowi jednak tylko niewielką część ogólnego finansowania i dlatego ma znaczenie jakościowe, a nie ilościowe. Głównym celem programów europejskiej współpracy terytorialnej powinno być wspieranie współpracy transgranicznej, transnarodowej i międzyregionalnej oraz programów pilotażowych i innowacyjnych, jak też zapewnianie pomocy technicznej dla finansowania realizacji strategii makroregionalnych. Konkurowanie o te same środki pomiędzy projektami w ramach europejskiej współpracy terytorialnej i projektami w ramach strategii makroregionalnych jest szkodliwe i należy się go wystrzegać.

30.

Podkreśla rolę odgrywaną przez EUWT we wdrażaniu strategii makroregionalnych, a także rolę innych transnarodowych i transgranicznych inicjatyw oraz wspólnot roboczych. Jednak jeszcze nie w pełni wykorzystano potencjał EUWT z powodu niewystarczającego wdrożenia odpowiednich przepisów w niektórych państwach członkowskich, braku wiedzy o możliwościach zapewnianych przez to narzędzie oraz innych, utrzymujących się przeszkód administracyjnych.

31.

Zauważa, że podstawową zasadą rządzącą strategiami makroregionalnymi jest „3 × nie”: żadnych nowych funduszy UE, żadnych dodatkowych formalnych struktur unijnych i żadnego nowego prawodawstwa UE. Niemniej w praktyce zasada ta doprowadziła do pewnej dezorientacji. Na przykład w ramach wszystkich strategii makroregionalnych utworzone zostały nowe struktury, takie jak platformy i sieci współpracy, ale nie są one uznawane za formalne struktury unijne. Realizacja strategii makroregionalnych w dużym stopniu zależy od unijnego finansowania, choć technicznie nie jest to nowy rodzaj finansowania, a jedynie o innym przeznaczeniu. Ponadto, mimo że strategie makroregionalne nie powinny pociągać za sobą tworzenia nowych przepisów, należy umożliwić przedkładanie lub zmianę wniosków ustawodawczych na wszystkich poziomach, jeśli prowadziłoby to do usprawniania realizacji tych strategii.

32.

Stwierdza, że zasadę „3 × nie” należy zastąpić zasadą „3 × tak”, by poprawić wykorzystanie istniejących przepisów, instytucji i środków finansowych. Należy przyjąć praktyczne podejście, w ramach którego podejmowano by konieczne środki służące poprawie działania strategii makroregionalnych, a nie koncentrowano się na niejasnych zasadach, takich jak „3 × nie”. KR mówi „tak” potrzebie lepszej synergii z instrumentami finansowania, „tak” potrzebie ściślejszego włączenia istniejących struktur w strategie makroregionalne i „tak” potrzebie skuteczniejszego wdrożenia dotychczasowych zasad.

33.

Zauważa, że zarządzanie strategiami makroregionalnymi wymaga obecnie wzmocnienia, a wzmocnienie zarządzania wymaga z kolei umocnienia szczebla lokalnego i regionalnego. Zarządzania nie można powierzyć jedynie rządom krajowym, gdyż jest to sprzeczne z ideą strategii makroregionalnych.

34.

Uważa, że realizacja strategii makroregionalnych wymaga szczególnego podejścia do zarządzania opartego na współpracy i koordynacji, i podkreśla, że w tym celu konieczne jest zwiększenie zdolności administracyjnych przez rozszerzenie zakresu odpowiedzialności i lepszą współpracę. To konkretne podejście do zarządzania powinno zostać włączone w istniejące struktury zarządzania, tak aby uniknąć wszelkiego powielania działań i aby osiągnąć wersję ujednoliconą. W żadnym wypadku działania koordynacyjne nie powinny prowadzić do ukrytej centralizacji.

35.

Zaznacza, że przyjęcie odpowiedzialności przez europejskich, krajowych i regionalnych polityków i administracje stanowi warunek zwiększenia zdolności administracyjnych, i ubolewa, że w wielu wypadkach w strategiach makroregionalnych nadal odczuwa się brak odpowiedzialności. Odpowiedzialność można poprawić przez zwiększenie świadomości na temat decydującej roli odgrywanej przez organy regionalne i lokalne.

36.

Zdaje sobie sprawę, że procesy projektowania i realizacji strategii makroregionalnych oraz powiązanych projektów mogą początkowo wydawać się trudne i złożone, gdyż na styku zróżnicowanej kultury administracyjnej i odmiennych tradycji usiłuje się opracować wspólną strategię rozwoju. Strategie makroregionalne wymagają w początkowych stadiach dużych nakładów ludzkich i czasowych na opracowanie nowych procedur i struktur administracyjnych. Potrzebny jest nowy administracyjny system wartości (bardziej otwarty i strategiczny); trzeba także zapoznać się z nowymi sposobami podejścia, kontekstami prawnymi i językami.

37.

Zauważa, że dla budowania odpowiedzialności za realizację strategii makroregionalnych niezbędne są ciągły dialog, skuteczne struktury współpracy i silne partnerstwa. Zarządzanie dzielone stanowi najwłaściwszą metodę realizacji w kontekście wielopoziomowego systemu rządzenia. Istotne jest w tym względzie sprecyzowanie zakresu odpowiedzialności i kompetencji wszystkich podmiotów.

38.

Uważa, że instytucje UE powinny uzgodnić ogólną europejską wizję i strategię rozwoju stymulowaną krajowymi, regionalnymi i lokalnymi potrzebami. Strategie makroregionalne opierają się na obszarach „funkcjonalnych” i dlatego najlepiej nadają się do realizacji unijnej strategii rozwoju oraz osiągania jej celów poprzez spełnianie szczególnych potrzeb i wymagań danego terytorium (obszaru geograficznego) oraz dzięki skutecznemu stosowaniu zasady partnerstwa.

39.

Ponownie stwierdza, że skuteczne partnerstwo oznacza udział wszystkich zainteresowanych podmiotów w planowaniu strategicznym i procesach decyzyjnych. Oczywiście może to nastąpić tylko wtedy, gdy znane są potrzeby lokalne i regionalne, a także gdy zostały one przeanalizowane w kontekście UE i uwzględnione w ogólnych strategiach makroregionalnych. Podobnie, realizacja strategii makroregionalnych może zakończyć się powodzeniem tylko wtedy, gdy podmiotom regionalnym i lokalnym oraz społeczeństwu obywatelskiemu zapewni się elastyczność, obdarzy ich zaufaniem i stworzy zachęty finansowe niezbędne do realizacji celów stanowiących przedmiot wspólnego zainteresowania Europy i dostosowanych do potrzeb lokalnych i regionalnych.

40.

Sugeruje, że koordynacja krajowa z udziałem wszystkich pozostałych szczebli decyzyjnych, instytucjonalnych i administracyjnych powinna być prowadzona w oparciu o szerokie uprawnienia i specjalny budżet na działania koordynacyjne. Koordynacja może także obejmować stworzenie sieci wzajemnie powiązanych krajowych platform koordynacyjnych dla każdej strategii makroregionalnej w celu zapewnienia sprzyjającej włączeniu społecznemu realizacji w każdym kraju uczestniczącym oraz spójności między różnymi strategiami realizacji w krajach uczestniczących i regionach.

41.

Podkreśla, że w celu usprawnienia zarządzania strategie makroregionalne wymagają wsparcia Komisji Europejskiej, która powinna aktywnie wspierać krajową i tematyczną koordynację oraz dążyć do wzmocnienia powiązania między unijną polityką a realizacją strategii makroregionalnych, ze zwróceniem szczególnej uwagi na perspektywę regionalną i lokalną. Komisja Europejska powinna organizować częste, systematyczne posiedzenia i seminaria, które dadzą podmiotom wdrażającym i głównym zainteresowanym stronom lepsze rozeznanie w unijnych celach i umożliwią wymianę najlepszych praktyk między strategiami makroregionalnymi.

42.

Uważa, że Komisja Europejska powinna znacząco poprawić wewnętrzną koordynację w różnych dyrekcjach generalnych i wyeliminować powielane elementy na szczeblu polityki UE. Następne sprawozdanie Komisji na temat realizacji unijnych strategii makroregionalnych powinno w jeszcze większym stopniu skupić się na dobrych praktykach, które można by przekazywać między strategiami.

43.

Uważa, że przyszłe sprawozdania KE powinny również zapewniać rzeczywiste dane na temat wkładu finansowego w strategie makroregionalne, w tym liczby wspieranych projektów. Komisja powinna także przygotować propozycje służące zharmonizowaniu terminologii stosowanej do opisywania ról i procesów w strategiach makroregionalnych.

44.

Podkreśla potrzebę monitorowania i oceny sposobu realizacji strategii makroregionalnych, tak aby oszacować ich skuteczność i ułatwić zdobywanie wiedzy na temat polityki. Cel sprawozdawczości musi być jednak jasny, podobnie jak przeznaczenie sprawozdań i oczekiwania wobec nich. Sprawozdawczość bez jasnego celu stanowi bezużyteczną biurokrację.

45.

Uważa, że sprawozdania na temat realizacji strategii makroregionalnych powinny służyć ocenie, czy UE i polityka krajowa są nadal spójne i adekwatne z punktu widzenia realizacji strategii makroregionalnych, a także powinny informować unijnych i krajowych decydentów o aspektach, które należałoby zmodyfikować. W wypadku proponowania nowych przepisów należy przeprowadzić ocenę oddziaływania terytorialnego, by zidentyfikować potencjalny wpływ na strategie makroregionalne. Sprawozdania powinny także pomagać podmiotom wdrażającym strategie makroregionalne w zrozumieniu poczynionych postępów, usprawnieniu wewnętrznych procesów i dostosowaniu się do nowych kierunków rozwoju.

46.

Zaznacza, że współpraca terytorialna jest w pewien sposób obarczona ryzykiem i niełatwa do przewidzenia w szczegółach. Monitorowanie i ocena powinny zatem koncentrować się raczej na wynikach i procesach współpracy niż na liczbach. Usterki i błędy mogą się pojawić i będą się pojawiały, co nie powinno prowadzić do natychmiastowych korekt finansowych czy wycofania środków, gdyż w ten sposób uniemożliwia się wprowadzanie innowacyjnych projektów obarczonych ryzykiem.

47.

Zgadza się ze stanowiskiem KE, że elementem strategii makroregionalnych powinna być solidna strategia komunikacji, i uważa, że ze względu na aktualną sytuację w UE potrzebne jest informowanie o wartości dodanej działań unijnych. Strategie makroregionalne lepiej uwidaczniają cele polityki europejskiej i sprawiają, że są one bardziej zrozumiałe dla obywateli w terenie. W ten sposób zapewniają reakcję na bieżące zmiany polityczne w Europie i mogą stanowić istotny wkład w przyszłą debatę o UE-27 zainicjowaną niedawno przez KE w postaci Białej księgi w sprawie przyszłości Europy.

48.

Zgadza się z oceną Komisji dotyczącą realizacji i wyzwań EUSBSR oraz wskazuje, że w 2016 r. powołano sieć instytucji zarządzających Europejskim Funduszem Rozwoju Regionalnego (EFRR) w kontekście strategii UE dla regionu Morza Bałtyckiego. Celem sieci jest znalezienie sposobów zapewnienia skuteczniejszego wsparcia finansowego dla realizacji EUSBSR. Podobne sieci utworzono także dla innych funduszy. Jest to przykład najlepszej praktyki, która może zostać zastosowana także w innych strategiach makroregionalnych. Innym przykładem jest udział sieci regionalnych i miejskich w EUSBSR.

49.

Zauważa, że instrument kapitału zalążkowego EUBSR jest skutecznym narzędziem zdobywania partnerstw i przygotowywania projektów współpracy, które wymagają finansowania albo z programu Interreg dla basenu Morza Bałtyckiego, albo z innych programów finansowania. Ponieważ EUBSR jest pierwszą strategią makroregionalną, jest wiele sprawdzonych rozwiązań, do których mogą odwoływać się inne strategie makroregionalne:

50.

Zgadza się z oceną KE dotyczącą realizacji i wyzwań EUSDR. Jednym z najlepiej widocznych efektów EUSDR było utworzenie międzynarodowego programu na rzecz Dunaju w ramach inicjatywy Interreg odpowiadającego dokładnie obszarowi geograficznemu objętemu strategią dla regionu Dunaju. Dzięki EUSDR pojawiły się liczne projekty i wiele z nich zostało zatwierdzone przez międzynarodowy program na rzecz Dunaju i inne źródła finansowania. Ponadto w 2014 r. czternaście krajów powołało wspólnie nowy organ, strategiczny punkt regionu Dunaju, by ułatwić realizację EUSDR i zaangażowanie wszystkich obecnych i potencjalnych podmiotów. Obydwie inicjatywy obrazują znaczący postęp i powinny nadal otrzymywać wsparcie.

51.

Z zadowoleniem przyjmuje fakt, że EUSDR stanowi nowatorską platformę dla polityki regionalnej i polityki rozszerzenia i sąsiedztwa oraz że sprzyja ona udziałowi władz lokalnych i regionalnych oraz społeczeństwa obywatelskiego, w tym partnerów społecznych.

52.

Zauważa, że sytuacja związana z uchodźcami i migracją ma olbrzymi wpływ na kraje regionu adriatycko-jońskiego. Podczas 2. forum EUSAIR, które odbyło się w greckim mieście Janina 11–12 maja 2017 r., skoncentrowano się na tym, w jaki sposób EUSAIR może przyczynić się do wzmocnienia odporności krajów regionu adriatycko-jońskiego w zmaganiu się z kryzysem. Rozwiązanie przyjęte podczas 2. forum zachęcało kraje uczestniczące do stworzenia platformy współpracy, za pośrednictwem której kraje regionu mogłyby usprawnić koordynację reakcji na kryzys oraz wymieniać się wiedzą.

53.

Z zadowoleniem przyjmuje działania związane z promowaniem współpracy między europejskimi funduszami strukturalnymi i inwestycyjnymi a Instrumentem Pomocy Przedakcesyjnej (IPA). Oznacza to, że europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne, IPA i inne istotne krajowe i regionalne kanały finansowania powinny przyczynić się do osiągnięcia celów EUSAIR. Można zbadać w tym kontekście dalsze synergie z EUSDR, jak również z międzynarodowymi organizacjami regionalnymi. Niestety zróżnicowana terminologia opisywania procedur wdrażania w różnych programach finansowania nadal prowadzi do nieporozumień i utrudnia korzystanie z synergii.

54.

Uznaje wartość dodaną strategii dla istniejącej współpracy międzyrządowej i wielostronnej na obszarze EUSAIR.

55.

Uważa, że należy wyeliminować lukę między politycznymi deklaracjami a dostępnymi środkami na realizację. Cele strategii można osiągnąć jedynie wtedy, gdy otrzyma ona środki finansowe i konieczne narzędzia zarządzania.

56.

Zauważa, że realizacja EUSALP rozpoczęła się w pierwszej połowie 2016 r. Jest zbyt wcześnie, by wyciągnąć wnioski, ale początek EUSALP z pewnością należy do udanych. To dobrze, że większość z siedmiu krajów objętych EUSALP angażuje się przede wszystkim za pośrednictwem szczebla regionalnego. Szczebel krajowy lub federalny angażuje się w prace zarządu, ale realizacja strategii odbywa się głównie na poziomie regionalnym. Przyjęcie odpowiedzialności przez szczebel krajowy lub federalny może być kluczowym czynnikiem nadającym tempo realizacji strategii w najbliższej przyszłości. Zaangażowanie szczebla lokalnego i regionalnego z pewnością pomoże w budowaniu odpowiedzialności i będzie prowadziło w najbliższej przyszłości do owocnej realizacji strategii w sposób sprzyjający włączeniu społecznemu.

57.

Uważa, że strategia na rzecz regionu alpejskiego może się przyczynić do wdrożenia zrównoważonego modelu rozwoju wspieranego przez europejskie makroregiony. W Europie ludność i bogactwo koncentrują się głównie na obszarach miejskich i metropolitalnych, lecz zachowanie zrównoważonego rozwoju miast wymaga utrzymania okolicznych obszarów wiejskich i alpejskich. Ochrona atutów przyrodniczych umożliwia obywatelom korzystanie z oaz dobrostanu, zaopatrzenie się w zdrową żywność wysokiej jakości i zachowanie różnorodności biologicznej. Połączenie obszarów metropolitalnych, które są motorem produkcji, kreatywności i innowacji, z obszarami wiejskimi i górskimi powinno stanowić zasadniczy element rozwoju synergii projektów i wspólnych kampanii komunikacyjnych adresowanych do obywateli.

58.

Zauważa jednak, że ze względu na długą historię współpracy w regionie i dobrze funkcjonującą gospodarkę podmioty strategii EUSALP mogą przyjąć ambitniejsze podejście i wyjść poza ustanowione ramy współpracy w ramach Interreg i tym samym służyć jako przykład dla innych makroregionów. Jednym z wariantów, które można by rozważyć, jest ustanowienie stałej struktury koordynacji realizacji strategii, która skutecznie wspierałaby system zarządzania.

59.

Odnotowuje i z zadowoleniem przyjmuje wspólne stanowisko prezydencji bawarskiej oraz innych regionów uczestniczących w sprawie włączenia strategii w przyszłe wieloletnie ramy finansowe.

60.

Uważa, że kluczowe zasady strategii makroregionalnych zapewniają solidne i realistyczne podstawy, w oparciu o które zdecentralizowane organy administracji, władze lokalne i regionalne oraz społeczności Zjednoczonego Królestwa mogą w przyszłości współpracować ze swymi odpowiednikami z UE, i apeluje do brytyjskich i europejskich negocjatorów o włączenie tej kwestii do wykazu punktów negocjacji umowy o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej.

8.5.2018   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 164/19

1.

Uznaje, że wobec panującej obecnie w UE niepewności – fundamentalnego znaczenia nabiera wzmocnienie poczucia przynależności obywateli do kształtowanego od 60 lat projektu integracji europejskiej, przybliżenie im tego projektu i ich udział w nim. Model europejski nadal jest atrakcyjny, lecz aby nadać mu nowy impuls, trzeba m.in. wzmocnić pozycję obywateli w życiu politycznym, społecznym, gospodarczym i kulturalnym. W związku z tym obywatelstwo UE – wprowadzone 25 lat temu na mocy traktatu z Maastricht i pomyślane jako wspólny status dla obywateli Unii Europejskiej – może stanowić idealne narzędzie dla osiągnięcia tych celów.

2.

Uważa za słuszne dążenie do wzmocnienia praw obywatelskich w kontekście procesu globalizacji, który stwarza dla naszych obywateli zarówno szanse, jak i wyzwania. W związku z tym z zadowoleniem przyjmuje zainicjowaną niedawno przez Komisję refleksję nad uregulowaniem procesu globalizacji, by zapewnić ochronę praw i wzmocnienie pozycji obywateli europejskich, pozytywną konwergencję w zakresie poziomu życia, jak również niezbędne wsparcie na rzecz kształcenia i szkolenia przez całe życie przy szczególnym udziale sektora prywatnego. Zwraca szczególną uwagę na rolę europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych w podejmowaniu działań na rzecz regionów w najtrudniejszej sytuacji.

3.

Podkreśla, że należy zapewnić poszanowanie zasady praworządności również na poziomie lokalnym i regionalnym, ponieważ to dzięki niemu obywatele postrzegają jej znaczenie. Jak już wcześniej zauważył Komitet (1), ze względu na swe kontakty ze społeczeństwem w całej jego różnorodności niemal 100 tys. organów władz lokalnych i regionalnych w Unii Europejskiej ponosi znaczną odpowiedzialność za wdrażanie podstawowych praw i swobód.

4.

Powtarza, powołując się na swe opinie w sprawie wcześniejszych sprawozdań dotyczących obywatelstwa, że nie można pomijać w tym kontekście wymiaru społecznego oraz szczególnych obowiązków, jakie mają w tym względzie władze regionalne i lokalne. W związku z tym Komitet z zadowoleniem przyjmuje wyrażone przez instytucje zobowiązanie do wspierania pozytywnej konwergencji w zakresie poziomu życia oraz podkreśla, że w ramach przyjmowanego jesienią tego roku Europejskiego filaru praw socjalnych należy uszanować zasadę pomocniczości. Zwraca jednocześnie uwagę na skutki, jakie rozdział III projektu tego dokumentu – dotyczący ochrony socjalnej i włączenia społecznego – będzie miał dla uprawnień władz lokalnych i regionalnych ze względu m.in. na przewidziane środki dotyczące ochrony dzieci, przyznawania minimalnego dochodu, włączenia osób niepełnosprawnych, dostępu do mieszkań i podstawowych usług itd (2). Podkreśla, że wynikające z projektu wszelkie wzmocnienie tych praw musi zostać poparte oceną oddziaływania terytorialnego oraz analizą dotyczącą pomocniczości i proporcjonalności, by zapewnić poszanowanie kompetencji władz lokalnych i regionalnych.

5.

Jest głęboko zaniepokojony możliwymi konsekwencjami wyjścia Zjednoczonego Królestwa z UE dla obywateli. Uważa, że absolutnie niezbędne jest zapewnienie – z należytym uwzględnieniem jasności i pewności prawa – pełnego poszanowania praw obywateli europejskich i ich rodzin mieszkających w Zjednoczonym Królestwie oraz obywateli Zjednoczonego Królestwa mieszkających w innych krajach członkowskich UE, w oparciu o zasadę wzajemności. Kwestia ta powinna być przedmiotem szczególnej uwagi w nadchodzących latach. W związku z tym konieczne jest, by przyszłe porozumienie przewidywało niezbędne – skuteczne, niedyskryminujące i jak najszersze – gwarancje, by chronić prawa tych obywateli, w tym prawo do stałego pobytu obywateli UE w Zjednoczonym Królestwie i obywateli Zjednoczonego Królestwa w UE. Oczywiście, z myślą o sprawiedliwym rozwiązaniu prawa te należy również zagwarantować na zasadzie wzajemności.

6.

Mając nadzieję na odpowiednie nastawienie zainteresowanych stron w procesie negocjacji w odniesieniu do tych kwestii oraz pragnąc uzyskać możliwie jak najszersze, bieżące i aktualne informacje na temat postępów prac, uważa, że należy dokładnie określić osoby uprawnione, podstawowe prawa – w tym w zakresie korzystania z edukacji, opieki zdrowotnej i usług socjalnych oraz dostępu do nich – a także zachować stan obecny w niektórych sytuacjach (Irlandia Północna i Cypr), tam gdzie prawa obywateli europejskich mogłyby być szczególnie zagrożone. Uważa, że w ramach tego procesu, w porozumieniu z władzami lokalnymi i regionalnymi, należy ułatwić uzyskiwanie szczegółowych informacji zainteresowanym osobom, a także zapobiegać wszelkim przejawom dyskryminacji czy ksenofobii wobec nich.

7.

Mając powyższe na uwadze, przyjmuje z dużym zadowoleniem propozycje przedstawione przez Komisję Europejską w jej sprawozdaniu na temat obywatelstwa UE z 2017 r., jak również ich adekwatność w perspektywie nowego etapu w umacnianiu praw obywateli europejskich. Uważa jednak, że ich treść może zostać wzbogacona.

8.

Zauważa, że obywatele Unii Europejskiej darzą największym zaufaniem władze lokalne i regionalne i że politycy lokalni i regionalni powinni odgrywać bardziej znaczącą rolę w procesie decyzyjnym UE, propagując poglądy obywateli.

9.

Sądzi, że działalność władz regionalnych i lokalnych będzie miała decydujące znaczenie dla realizacji propozycji Komisji dotyczących podnoszenia świadomości w zakresie praw obywateli. Władze te należy zaangażować w ułatwianie bezpośredniego dostępu do informacji, mając na uwadze, że ten poziom administracji jest najbliższy obywatelom. W związku z tym wskazane byłoby, aby zoptymalizować rolę punktów informacyjnych Europe Direct na rzecz podnoszenia świadomości i informowania obywateli o ich prawach wynikających z przepisów UE i możliwościach finansowania UE, wydarzeniach tematycznych i seminariach unijnych oraz danych kontaktowych odpowiednich organizacji.

10.

Uważa, że uświadamianie obywateli trzeba prowadzić przede wszystkim wśród młodzieży. To ona do tej pory najbardziej ucierpiała wskutek kryzysu gospodarczego. Trzeba szczególnie zwrócić uwagę na spadek zaufania młodych ludzi do procesu integracji i statusu obywatelstwa, które nie gwarantują im w pełni rozwoju osobistego ani zawodowego. Środki, które należy przyjąć (władze samorządowe odgrywają tu zasadniczą rolę) nie powinny ograniczać się do utworzenia Europejskiego Korpusu Solidarności, lecz obejmować wszelkiego rodzaju działania (dostęp do zatrudnienia, mobilność, kształcenie, rozwój umiejętności itp.), zgodnie z zaleceniami Rady Europejskiej z grudnia ubiegłego roku.

11.

Uważa, że jeśli chodzi o wzmocnienie zasady demokratycznej, udział władz lokalnych i regionalnych jest kluczowy, gdyż reprezentują one pierwszy i bezpośredni poziom demokracji przedstawicielskiej z punktu widzenia obywateli europejskich. Z drugiej strony, zaangażowanie tych władz w dialog obywatelski i debaty publiczne sprzyja propagowaniu demokracji uczestniczącej, tak więc należy je wspierać w przyszłości.

12.

Jest przekonany, że władze lokalne i regionalne – jeśli odpowiadają za udzielanie pomocy czy świadczenia socjalne – powinny również odgrywać ważną rolę w gwarantowaniu prawa obywateli europejskich do pobytu w innym państwie członkowskim. Niemniej jednak ich działania w obszarze „obywatelstwa społecznego” powinny kierować się kryteriami ustanowionymi w prawie europejskim i doprecyzowanymi orzecznictwem. Znajomość i rozpowszechnianie tych zasad są szczególnie potrzebne.

13.

Uznaje, że wdrażanie swobody poruszania się rozwijanej w ramach wymiany turystycznej, kulturalnej, edukacyjnej i gospodarczej przyczyniło się do budowania poczucia obywatelstwa europejskiego i krzewienia wzajemnego zrozumienia. Dzięki zacieśnianiu tych kontaktów rośnie poczucie jedności wśród obywateli europejskich. Przyczynić się do tego może szczególnie propagowanie naszej różnorodności kulturowej i naszego dziedzictwa. Instytucje europejskie uznały ten aspekt, ogłaszając rok 2018 Europejskim Rokiem Dziedzictwa Kulturowego, w ramach którego kluczową rolę strategicznych podmiotów odegrają władze lokalne i regionalne poprzez działania i inicjatywy promujące to wydarzenie.

14.

Przyznaje, że jednym z podstawowych – i bezpośrednich – aspektów obywatelstwa jest uczestnictwo w wyborach lokalnych i regionalnych. Podkreśla ponadto, że udział w wyborach do Parlamentu Europejskiego w kraju zamieszkania również jest istotnym wyrazem obywatelstwa europejskiego, niemniej fakt, że wybory te przebiegają według różnych zasad w zależności od kraju, stoi w sprzeczności z ogólnoeuropejskim założeniem o powszechnym uczestnictwie. Zachęca zatem, by przyjąć propozycje Parlamentu Europejskiego dotyczące europeizacji kampanii wyborczej oraz pomysł ponadnarodowych list wyborczych dla kandydatów na posłów do Parlamentu Europejskiego.

15.

Zwraca jednak uwagę, że udziału w wyborach regionalnych nie uwzględnia się wśród praw przysługujących obywatelom UE. Jest to zagadnienie, które wymagałoby specjalnej procedury ustawodawczej związanej z mechanizmem jednomyślności (art. 25 ust. 2 TFUE), dlatego potrzebna jest dalsza refleksja nad nim. W międzyczasie można by zachęcić państwa członkowskie do rozważenia form uczestnictwa umożliwiających dostęp obywatelom UE.

16.

Uważa, że wspieranie udziału obywateli europejskich w wyborach lokalnych będzie koniecznie wymagać przyjęcia, w ścisłej współpracy z władzami lokalnymi, różnych środków (rozpowszechnianie informacji, kampanie uświadamiające, uproszczenie procedur związanych ze spisem wyborców itp.). Jednocześnie wraz ze zwiększeniem udziału obywateli europejskich w wyborach lokalnych należy bezzwłocznie zająć się kwestią prawa do pełnego udziału w życiu politycznym osób odmiennie funkcjonujących, a także podjąć się eliminacji wszelkich przeszkód, jakie jeszcze istnieją w tym zakresie w państwach członkowskich. Kwestia ta, wykraczająca poza kompetencje władz lokalnych i regionalnych, musi zostać poruszona we wniosku przygotowanym przez Komisję.

17.

Podkreśla, że obywatele państw trzecich przebywający legalnie na terenie UE również powinni mieć możliwość uczestnictwa politycznego na poziomie lokalnym i regionalnym, zgodnie z prawem kraju przebywania.

18.

Przypomina, że od czasu traktatu z Lizbony udział obywateli nie ogranicza się jedynie do prawa głosu, lecz obejmuje ich zaangażowanie w proces demokratyczny poprzez różne formy demokracji uczestniczącej. Tak więc władze lokalne i regionalne powinny pomóc w upowszechnieniu wśród obywateli europejskich tych nowych form uczestnictwa oraz zwiększeniu wiedzy na ich temat, a także włączyć je do swoich działań.

19.

Podkreśla, że narzędzia te obejmują europejską inicjatywę obywatelską (ECI), która jest dotąd najbardziej widocznym przejawem demokracji uczestniczącej w UE i może wzmocnić bezpośredni wymiar relacji między obywatelami a władzą, który obejmuje także władze lokalne i regionalne. W swoim sprawozdaniu Komisja kreśli zadowalający obraz wdrażania ECI pięć lat po jej ustanowieniu, ale oczywiste jest, że trzeba ją dalej rozwijać w celu pełnego wykorzystania potencjału tego instrumentu dla demokratyzacji, tak aby jego stosowanie było łatwiejsze. KR będzie nadal krytycznie śledził rozwój ECI i pracuje obecnie nad zaleceniami dotyczącymi proponowanego przeglądu rozporządzenia (UE) nr 211/2011.

20.

Z zadowoleniem przyjmuje niedawne orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości odnoszące się do europejskiej inicjatywy obywatelskiej i tendencję, która może prowadzić do ograniczenia szerokiego zakresu uznaniowości Komisji i rozszerzenia zastosowania ECI na wszystkie rodzaje procedur (3). Wzywa w związku z tym do reformy mechanizmu mającej na celu zagwarantowanie rzeczywistego upodmiotowienia obywateli w ramach politycznych i prawnych procedur unijnych.

21.

Zwraca uwagę, że władze lokalne i regionalne muszą zajmować się na co dzień sprawami formalnymi zgłaszanymi przez obywateli. Ponadto to z nimi w pierwszej kolejności kontaktują się ludzie.

22.

Zauważa, że obywatele europejscy skarżą się na brak informacji, powolność i złożoność większości procedur administracyjnych, którym muszą się poddać, by skorzystać z prawa do swobodnego przemieszczania się i pobytu w innym państwie członkowskim. Zastrzeżenia te mogą wskazywać na brak uwagi ze strony władz publicznych – w tym lokalnych i regionalnych – wobec sugestii, oczekiwań i potrzeb obywateli w ich kontaktach z administracją. Podkreśla znaczenie prostych i przejrzystych przepisów dla umożliwienia obywatelom UE mieszkania w innych państwach członkowskich UE i pełnego udziału w życiu społecznym danego kraju. Uznaje potrzebę podejścia opartego na wielopoziomowym sprawowaniu rządów, w ramach którego wszystkie szczeble rządów powinny ze sobą współpracować w celu ułatwienia tego procesu.

23.

Uważa, że środki rozważane przez Komisję w związku z utworzeniem „jednolitego portalu cyfrowego” powinny obejmować zarówno administrację krajową, jak i samorządy. Takie całościowe podejście byłoby pierwszym krokiem w kierunku niezbędnego procesu uproszczenia i usprawnienia procedur administracyjnych w tym zakresie. W związku z powyższym sądzi, że ponieważ wzmocnienie obywatelstwa europejskiego opartego na demokratycznych wartościach zapisanych w art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej wiąże się bezpośrednio z poszanowaniem zasady przejrzystości przez różne organy administracji publicznej, byłoby bardzo pomocne, gdyby instytucje Unii Europejskiej współpracowały z tymi organami i udostępniały im odpowiednie narzędzia techniczne i środki finansowe zapewniające skuteczne wdrażanie zasad przejrzystości i dobrych rządów na różnych poziomach zarządzania publicznego w Europie, a także by stwarzały im przestrzeń dla wymiany i oceny doświadczeń.

24.

Zwłaszcza mieszkańcy regionów przygranicznych, ze względu na położenie, co dzień mają do czynienia z przeszkodami w korzystaniu ze swojego prawa do swobodnego przemieszczania się. W szczególności pracownicy transgraniczni napotykają liczne przeszkody dla mobilności wynikające z braku koordynacji między przepisami krajowymi poszczególnych państw członkowskich w dziedzinach zabezpieczenia społecznego, opodatkowania bezpośredniego i korzyści podatkowych oraz prawa pracy, które uniemożliwiają im korzystanie z prawa do równości szans w dostępie do zatrudnienia. Kwestia, co dla nich oznacza lub może oznaczać bycie obywatelem UE, powinna być istotna także dla całej Unii, ponieważ obecnie to właśnie na przykładzie europejskich regionów przygranicznych wyraźnie widać, na czym polega idea wspólnej Europy. Komisja Europejska powinna promować transgraniczny dialog, działania i zaangażowanie w regionach przygranicznych i w ramach współpracy transgranicznej. Ponadto powinna zachęcać państwa członkowskie do większej koordynacji ich ustawodawstwa z myślą o ochronie praw mieszkańców regionów transgranicznych.

25.

Uważa, że stosowne może okazać się również uwzględnienie dobrych praktyk wynikających z zaangażowania samorządów lokalnych w program „Inteligentne miasta”, co może przyczynić się do ulepszenia nowych instrumentów proponowanych przez Komisję.

26.

Podkreśla, że działania władz lokalnych i regionalnych mają szczególne znaczenie dla promowania równości szans. Mając na uwadze, że włączenie społeczne pod względem finansowym jest nieodłącznym aspektem obywatelstwa w UE, gdyż odgrywa ważną rolę w ograniczaniu ubóstwa, zmniejszaniu nierówności w dochodach i zwiększaniu wzrostu gospodarczego, władze lokalne i regionalne powinny rozwijać partnerstwa w celu ustanowienia środków na rzecz zapobiegania wykluczeniu finansowemu i nadmiernemu zadłużeniu oraz przeciwdziałania tym zjawiskom. Szczególną uwagę należy poświęcić tu obywatelom znajdującym się w najtrudniejszej sytuacji.

27.

Uważa, że w przypadku proponowanych środków na rzecz zwalczania przemocy ze względu na płeć podstawowe znaczenie ma dążenie do transpozycji przez państwa członkowskie dyrektywy 2011/99/UE, wspieranie ich uczestnictwa w Konwencji Stambulskiej, jak również uwzględnianie roli władz lokalnych i regionalnych dzięki odpowiednim programom na szczeblu regionalnym lub lokalnym (doradztwo, schroniska dla ofiar przemocy, zasiłki lub pomoc finansowa itp.), jak również bezpośredni kontakt z ofiarami.

28.

Podkreśla, że jeśli chodzi o działania służące godzeniu życia zawodowego i rodzinnego, rola tych władz ma również kluczowe znaczenie ze względu na środki wsparcia, harmonogram zajęć itd. W związku z tym z zadowoleniem przyjmuje propozycje zawarte w inicjatywie legislacyjnej w tej sprawie przedstawionej przez Komisję. W kontekście sprzyjania życiu rodzinnemu podkreśla także konieczność promowania na szczeblu europejskim najlepszych praktyk i strategii politycznych opracowanych przez poszczególne regiony i władze lokalne w celu wspierania rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji, zwłaszcza wielodzietnych.

29.

Podkreśla, że w propagowaniu równości szczególne znaczenie mają inicjatywy na szczeblu lokalnym i regionalnym mające na celu zwalczanie dyskryminacji i braku społecznej akceptacji, których doświadczają grupy LGBTI.

30.

Przypomina o ważnej roli, jaką władze lokalne i regionalne odgrywają we wspieraniu integracji i uczestnictwa na równych zasadach osób odmiennie funkcjonujących. Dlatego popiera projekt dotyczący europejskiej karty osoby niepełnosprawnej, będącej narzędziem umożliwiającym osobom odmiennie funkcjonującym korzystanie z pewnych specjalnych korzyści (zwłaszcza w dziedzinie kultury, transportu, spędzania wolnego czasu czy sportu) we wszystkich uczestniczących w tej inicjatywie państwach.

31.

Podkreśla, że w odniesieniu do działań dotyczących Romów i Sinti oraz innych mniejszości władze lokalne i regionalne pełnią zasadnicze funkcje w takich dziedzinach jak pomoc społeczna, szkolnictwo czy mieszkalnictwo.

32.

Zauważa, że działania zaproponowane na rzecz równości nie biorą pod uwagę szczególnych potrzeb młodzieży. Problemy w dostępie do zatrudnienia lub jego niepewność utrudniają młodym osobom korzystanie na równych warunkach z praw człowieka i praw obywatelskich przysługujących im na mocy traktatów założycielskich i Karty Praw Podstawowych. Tym samym rozczarowanie młodzieży może przemienić się w otwartą wrogość wobec projektu europejskiego – w postaci ruchów populistycznych i ksenofobicznych – bądź w radykalizację postaw.

33.

Uważa, że bezdyskusyjna poprawa edukacji młodych Europejczyków dzięki coraz większemu dostępowi do europejskich programów dotyczących kształcenia, szkolenia, młodzieży i sportu, zebranych obecnie w ramach programu Erasmus+, w jeszcze większym stopniu zmusza do poszukiwania środków ułatwiających młodym ludziom przechodzenie od szkoły do pracy, umożliwiając młodym osobom uzyskanie dodatkowych umiejętności i zwiększenie ich zdolności do zatrudnienia zarówno z wykorzystaniem inicjatyw przeprowadzonych już przez władze lokalne w tej dziedzinie (np. poprzez EFS), jak i poprzez ściślejszą współpracę między zainteresowanymi sektorami. Powinno to służyć przezwyciężeniu sprzeczności polegającej na tym, że najlepiej wykształcone pokolenie europejskie ma najwięcej trudności z dostępem do zatrudnienia i do miejsc pracy wysokiej jakości. Podkreśla wreszcie kluczowe znaczenie propagowania szans ludzi młodych na zatrudnienie z myślą o zbliżeniu młodzieży do Unii Europejskiej i jej wartości.

8.5.2018   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 164/24

1.

Uważa wniosek Komisji w sprawie zalecenia Rady za pożądany, lecz nieśmiały pierwszy krok w kwestii europejskiej współpracy, uznając, że dostępność informacji porównawczych na temat zatrudnienia bądź braku zatrudnienia wśród absolwentów na terenie UE ma kluczowe znaczenie w kontekście rozwiązania m.in. problemu drenażu mózgów w obrębie regionów europejskich i między nimi. Taka dostępność danych umożliwiłaby także Komisji sformułowanie jednolitych zaleceń politycznych w ramach kompleksowego podejścia.

2.

Z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Komisja w dalszym ciągu zwraca szczególną uwagę na zagadnienia związane z rozwojem sytuacji w dziedzinie edukacji. Jest to bowiem historyczny dorobek Europy, który stanowi jeden z najważniejszych czynników konkurencyjności państw członkowskich i regionów, równości szans, mobilności społecznej i obywatelstwa europejskiego.

3.

Oferuje wsparcie Komisji Europejskiej w ramach procesu, który przy pełnym uznaniu odpowiedzialności państw członkowskich za treść nauczania i organizację systemów kształcenia może mieć na celu zwiększenie kompatybilności i interoperacyjności różnych europejskich systemów kształcenia, szkolenia i szkolnictwa wyższego. W związku z tym uważa, że proponowane działania w obecnej formie wydają się nie wzbudzać zastrzeżeń pod względem pomocniczości, i podkreśla wagę respektowania zasady proporcjonalności w celu zadbania o to, by nie nakładano żadnych nowych obciążeń finansowych czy administracyjnych.

4.

Z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Komisja Europejska stwierdza w swoim komunikacie, iż faktyczne zapewnienie wszystkim młodym ludziom możliwości zdobycia pełnego zakresu kluczowych kompetencji stanowiłoby ważny krok na drodze do równości szans wszystkich obywateli UE, powtarzając tym samym wniosek sformułowany po raz pierwszy w opinii KR-u „Europejska współpraca w dziedzinie młodzieży (2010–2018)”.

5.

Podkreśla, że dostęp do możliwości kształcenia nie może zależeć od dochodu rodziny ani od pochodzenia czy języka ojczystego ucznia i że europejskie systemy oświaty i szkolnictwa wyższego powinny opierać się na zasadzie równości, co pozwoliłoby wszystkim obywatelom UE wykorzystać ich potencjał. Przyjmuje z zadowoleniem kierunek obrany przez Komisję, która uznaje znaczenie zwiększenia inwestycji w kształcenie i szkolenie, między innymi w celu zaradzenia zbyt wczesnemu kończeniu nauki w szkole lub na uniwersytecie, tak by władze lokalne i regionalne mogły zagwarantować powszechne prawo do nauki, eliminując przeszkody utrudniające wybór ścieżek kształcenia, a przede wszystkim uczęszczanie do instytucji kształcenia.

6.

Zauważa, że koncepcja uczelni obywatelskiej jest możliwa tylko pod warunkiem że Unia i państwa członkowskie faktycznie będą konsultowały się w odpowiedni sposób z władzami lokalnymi i regionalnymi przy opracowywaniu polityki w zakresie szkolnictwa wyższego. Zwraca się do Komisji Europejskiej, by reaktywowała proces boloński i podjęła odpowiednie działania w niektórych obszarach, zwłaszcza w zakresie szybkiego, a wręcz automatycznego uznawania i równoważności dyplomów i kwalifikacji zawodowych, w tym tytułów doktora nauk i innych stopni naukowych.

7.

Postrzega cyfryzację jako instrument pozwalający stawić czoła wielu wyzwaniom edukacyjnym oraz jako zasadniczy element modernizacji szkolnictwa. Cyfryzacja może wesprzeć m.in.:

8.

Zwraca uwagę na fakt, że jeśli chodzi o modernizację oświaty i szkolnictwa wyższego, omówienie celów nie wystarczy, zwłaszcza że właśnie trwa planowanie funduszy UE na następny okres programowania. W związku z tym należy położyć nacisk na potrzebę szczególnego wsparcia po roku 2020 projektów i działań na rzecz rozwoju programów edukacyjnych i budowy infrastruktury oświatowej oraz szkolnictwa wyższego w regionach słabiej rozwiniętych.

9.

Podkreśla, że o równe szanse w dostępie do szkolnictwa wyższego, także dla uczniów pochodzących z regionów w niekorzystnej sytuacji, regionów oddalonych lub najbardziej oddalonych bądź z grup mniejszościowych, można lepiej zadbać, jeśli szkolnictwo publiczne, do którego mają dostęp ci uczniowie, będzie wydajne i skuteczne oraz będzie miało włączający charakter.

10.

Wskazuje, że możliwość podróżowania i wymiany kulturalnej w UE (np. poprzez program Erasmus) może wzbogacić doświadczenia edukacyjne osób uczących się i pomóc krzewić poczucie obywatelstwa UE. W tym kontekście przypomina o konieczności zagwarantowania równości szans w obszarze mobilności, tak aby była ona dostępna na równych warunkach dla wszystkich młodych ludzi niezależnie od miejsca ich zamieszkania.

11.

Uważa, że należy promować rozpowszechnianie programów szkoleń uzupełniających i innych programów nadrabiania zaległości ułatwiających przechodzenie z danego poziomu wykształcenia na wyższy – przez odpowiednie wspieranie wymiany dobrych praktyk w tej dziedzinie.

12.

Sugeruje ponowne rozważenie propozycji, by finansowanie instytucji szkolnictwa wyższego bardziej ukierunkować na wyniki, dzięki czemu należycie uwzględni się szczególne wyzwania stojące przed uniwersytetami regionalnymi i lokalnymi, a zwłaszcza tymi placówkami szkolnictwa wyższego, do których uczęszcza niewielka liczba studentów z grup mniejszościowych, gdyż ich zamknięcie przyniosłoby znaczne szkody w wymiarze kulturowym, wspólnotowym i gospodarczym.

13.

Zwraca uwagę na fakt, że potrzebne są nowe działania w zakresie umiędzynarodowienia szkolnictwa wyższego, zwłaszcza jeśli chodzi o programy wymiany i mobilności, wspólne europejskie i międzynarodowe dyplomy, a także rozszerzenie programu Erasmus na państwa objęte procesem rozszerzenia oraz na sąsiadujące kraje trzecie przy jednoczesnym respektowaniu wymogów dotyczących jakości.

14.

Zauważa, że obecnie dostępne środki na rzecz umiędzynarodowienia systemów oświatowych i kształcenia zawodowego poprzedzających szkolnictwo wyższe są niewystarczające, i w związku z tym uważa, że na ten cel trzeba systematycznie udostępniać nowe środki europejskie i krajowe, a także lokalne i regionalne.

15.

Zważywszy, że w ramach obecnego systemu szkolenia i szkolnictwa wyższego przygotowanie, kwalifikacje i umiejętności absolwentów okazują się często niedopasowane do potrzeb rynku pracy i nie dają szans na zatrudnienie, zaleca wprowadzenie w szkolnictwie wyższym form kształcenia ukierunkowanego na potrzeby, na przykład zapewniających studentom możliwość swobodnego wyboru przedmiotów z kilku uczelni przy udziale i konsultacji wszystkich odpowiednich zainteresowanych stron, w tym lokalnych pracodawców. Po ukończeniu tych szkoleń studenci mogliby uzyskać punkty równoważne tym, które mogliby zdobyć w ciągu zwykłych studiów wyższych.

16.

Popiera promowanie dualnego systemu kształcenia, który przyczynia się do powiązania oferty kształcenia i szkolenia zawodowego z obszarem lokalnym, biorąc pod uwagę konkretne potrzeby lokalnego rynku pracy, również za pomocą modeli organizacji gwarantujących współodpowiedzialność podmiotów publicznych i prywatnych za osiąganie wspólnych celów. Popiera ponadto rozwinięcie form nauczania opartych na pracy, takich jak przygotowanie zawodowe czy też praktyka zawodowa, gdyż stanowią one okazję do rozwoju umiejętności ukierunkowanych na rynek popytu.

17.

Uważa, że istnieje autentyczna potrzeba opracowania krótkich cykli kształcenia w celu uelastycznienia systemu szkolnictwa wyższego oraz ewentualnego wprowadzenia równoważności ze szkolnictwem wyższym szkoleń wewnętrznych i kształcenia ustawicznego prowadzonego przez organizacje i izby zawodowe, w stosownych przypadkach gwarantując, że przy zachowaniu odpowiednich wymogów w zakresie jakości ukończenie takiego szkolenia może zostać uznane, przynajmniej częściowo, za równoważne jednemu lub kilku przedmiotom zaliczonym w ramach kształcenia akademickiego.

18.

Podkreśla potrzebę rozwinięcia szkolenia zawodowego w ramach szkolnictwa wyższego poprzez propagowanie kursów zawodowych na uczelniach technicznych i uniwersytetach.

19.

Uważa, że oprócz poszanowania autonomii uniwersytetów, zgodnie z koncepcją universitas należy również zapewnić publiczne udostępnianie uniwersyteckich kursów prowadzonych w salach wykładowych, a zwłaszcza kursów online.

20.

Z niepokojem zauważa, że mimo iż na uczelniach europejskich prowadzone są ważne badania naukowe finansowane w ramach programu „Horyzont 2020” lub z krajowych środków publicznych, ich wyniki bardzo często nie są dostępne bezpłatnie, przynajmniej nie dla przedstawicieli wolnych zawodów, nauczycieli nie wykładających na uczelniach wyższych lub innych zainteresowanych osób, co znacznie ogranicza wpływ europejskiego systemu badań naukowych i rozwoju, utrudniając nauczycielom i osobom uczącym się, które nie posiadają wystarczających środków, dostęp do najświeższych wyników badań naukowych.

21.

Zgadza się, że przygotowanie pedagogiczne, psychologiczne i metodologiczne nauczycieli, edukatorów i nauczycieli akademickich jest podstawowym warunkiem powodzenia edukacji w przyszłości. W związku z tym uważa za szczególnie ważne, by w tej tak dynamicznie rozwijającej się dziedzinie dzielić się najlepszymi praktykami, które pracownicy mogliby poznać i przyswoić w drodze mobilności w ramach programu Erasmus, oraz wspierać innowacyjne projekty, w tym wspólne inicjatywy dotyczące programów szkoleń i studiów dla pracowników odpowiedzialnych za kształcenie i szkolenie zawodowe nauczycieli i osób prowadzących szkolenia. Ponadto dokształcanie pracowników w dziedzinie technologii, zwłaszcza w niektórych regionach, może przyczynić się do podwyższenia jakości nauczania i tym samym do zmniejszenia różnic między wynikami uzyskiwanymi w poszczególnych regionach i państwach członkowskich.

22.

Wyraża zaniepokojenie z powodu możliwości, że brexit zaszkodzi prawom absolwentów, uczniów i studentów szkół wyższych kształcących się w Zjednoczonym Królestwie. Podkreśla, że ryzyko to wynika nie tylko z potencjalnych zmian w polityce oświatowej Zjednoczonego Królestwa, ale także z niepewności co do uznawania i równoważności wykształcenia, kwalifikacji i dyplomów w państwach członkowskich, która dotyczy wszystkich krajów należących do UE, zatem mogłaby uzasadniać wspólne działania na szczeblu UE.

23.

Wzywa Komisję Europejską, by w kontekście wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z UE zadbała – z zachowaniem zasady wzajemności – o jak największe ograniczenie wzajemnych szkód wynikających z wyjścia Zjednoczonego Królestwa z UE, takich jak ewentualne zmniejszenie obecnej stałej i doskonałej współpracy z instytucjami szkolnictwa wyższego oraz ośrodkami badawczo-rozwojowymi po drugiej stronie kanału La Manche, nawet jeśliby miało to spowodować obciążenie budżetowe w rozsądnym wymiarze.

24.

Zwraca uwagę na fakt, że niektóre słabiej rozwinięte regiony mogą zostać wciągnięte w negatywną spiralę spadku demograficznego i edukacyjnego, ponieważ oba te procesy wzajemnie się wzmacniają, co może przyczynić się do dalszego pogorszenia ich konkurencyjności oraz postępującej degradacji systemów edukacji. W związku z tym wzywa do opracowania strategicznych rozwiązań wspierających mobilność uczniów i studentów, lecz również ułatwiających ich ewentualny powrót do regionu pochodzenia.

25.

Uważa, że nadszedł najwyższy czas na znaczne inwestycje w infrastrukturę oświatową, zarówno w regionach bardziej rozwiniętych, jak i mniej rozwiniętych, czemu zawsze towarzyszyć musi dostosowanie skoordynowanych inwestycji do specyfiki danego obszaru. W tym względzie należałoby zwłaszcza przewidzieć zwiększenie wsparcia z Europejskiego Banku Inwestycyjnego i funduszy europejskich na regionalne inicjatywy na rzecz rozwoju edukacji.

26.

Zwraca uwagę, że uzależnienie systemów szkolnictwa wyższego, szkoleń i kształcenia publicznego od wymogów w zakresie efektywności, bezpośredniej konkurencyjności i szybkiej, a nawet natychmiastowej zdolności do zatrudnienia, mogłoby zagrozić istnieniu dyscyplin naukowych i zawodów, które dają absolwentom niewielkie możliwości, a jednak których zniknięcie spowodowałoby ogromne szkody w perspektywie średnio- i długookresowej dla europejskiej kultury, sztuki, nauki na wysokim poziomie lub lokalnej wiedzy.

27.

Podkreśla, że w odniesieniu do placówek oświatowych, ośrodków szkoleniowych i, w stosownych przypadkach, instytucji szkolnictwa wyższego wykładających w językach mniejszości narodowych lub etnicznych należy dołożyć wszelkich starań, by uniknąć ograniczenia dostępu do edukacji uczniów pochodzących z mniejszości oraz by opracować systemy, które dawałyby absolwentom pochodzącym z mniejszości lub będącym wewnątrzunijnymi migrantami takie same szanse na dostęp do ustawicznego szkolenia zawodowego i zatrudnienia jak ma to miejsce w przypadku innych absolwentów.

28.

Przyznaje, że w wielu państwach członkowskich religijne placówki oświatowe i szkoły, jak również ośrodki szkolenia i instytucje szkolnictwa wyższego prowadzone przez kościoły i organizacje religijne wnoszą zasadniczy wkład w oświatę i szkolnictwo wyższe w Europie, zatem nie można ich dyskryminować, podobnie jak żadnej innej instytucji edukacyjnej, o ile realizowany jest w nich państwowy program nauczania. Jednocześnie podkreśla, że świecka edukacja i poszanowanie różnych wyznań i przekonań to wartości fundamentalne integracji europejskiej.

29.

Uważa, że jednym z podstawowych wyzwań dotyczących zarządzania kryzysem migracyjnym i sytuacją uchodźców, osób ubiegających się o azyl i osób w równoważnym położeniu jest określanie ich umiejętności, kompetencji i kwalifikacji oraz, w stosownych przypadkach, ustalanie równoważności, bez czego nie może być mowy o prawdziwej integracji w obrębie systemu edukacji lub na rynku pracy. W związku z tym powtarza swoje wezwanie o wsparcie państw członkowskich w ich działaniach na rzecz ustalania umiejętności, nauki języka, podnoszenia kwalifikacji i innych środków umożliwiających integrację w pracy i w społeczeństwie. Istnieje ponadto potrzeba niezwłocznego weryfikowania wykształcenia zdobytego w kraju pochodzenia lub egzaminów zdanych w kraju pochodzenia (1). Uważa, że należy przeprowadzić konsultacje z zainteresowanymi władzami regionalnymi i lokalnymi w celu osiągnięcia wspólnego i skutecznego zarządzania tą sytuacją z poszanowaniem celów w zakresie integracji, równych szans i praw człowieka.

30.

Wzywa do zbadania sposobów umocnienia pozycji sportu i edukacji zdrowotnej w systemie oświaty, ze zwróceniem szczególnej uwagi na kształcenie podstawowe, a zwłaszcza na wspieranie programów pozaszkolnych. Podejście do edukacji zdrowotnej powinno być całościowe i obejmować dobrostan fizyczny i psychiczny, by zapobiec przypadkom nękania i przemocy w szkole.

31.

Podkreśla, że kształcenie i szkolenie powinny promować tolerancję i wartości, na których zbudowana jest Europa, czyli szacunek dla godności człowieka, wolność, demokrację, równość, praworządność oraz szacunek dla praw człowieka, w tym dla praw osób należących do mniejszości, tak by zapobiegać radykalizacji postaw, wykluczeniu, ksenofobii i ryzyku rozprzestrzeniania się ekstremizmu w jego różnych formach.

32.

Podkreśla, że w ramach wspólnych wysiłków na rzecz skutecznego zniwelowania przepaści między poszczególnymi regionami konieczne jest udzielenie odpowiedniej pomocy niektórym mniej rozwiniętym regionom, co pomogłoby im zmodernizować oświatę i szkolnictwo wyższe przy jednoczesnym rozwijaniu kształcenia i szkolenia zawodowego. Należy bowiem zauważyć w tym względzie, że oferty pracy w niektórych z tych regionów adresowane są w dużej mierze do absolwentów szkół i szkoleń zawodowych, zatem jeśli rozwój tego rodzaju szkół nadal nie będzie stanowić priorytetu, mogłoby się to przyczynić do dalszego pogorszenia sytuacji gospodarczej i społecznej w regionie.

33.

Podziela opinię Komisji, że wykorzystanie instrumentów wielopoziomowego sprawowania rządów w dziedzinie kształcenia, szkolenia i szkolnictwa wyższego oraz, w uzasadnionych przypadkach, decentralizacja, mogłyby stanowić odpowiednie podejście do ułatwiania współpracy i partnerstw między niektórymi regionami – zwłaszcza regionami przygranicznymi lub o podobnych cechach – w celu odpowiedniego zaplanowania i skutecznej realizacji procesu modernizacji kształcenia i szkolnictwa wyższego.

34.

Wzywa Komisję Europejską, by uznała Europejski Komitet Regionów za partnera w procesie opracowywania polityki dotyczącej rozwoju i modernizacji w zakresie kształcenia i szkolnictwa wyższego, a w trakcie procesu konsultacyjnego w jak największym stopniu korzystała z fachowej wiedzy władz lokalnych i regionalnych jako, po pierwsze, zainteresowanych stron oraz, po drugie, jako organów wspierających system edukacji lub, w stosownych przypadkach, organizujących ten system władz oświatowych.

8.5.2018   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 164/34

1.

Stwierdza, że sektor publiczny odgrywa fundamentalną rolę gospodarczą jako podmiot regulacyjny, usługodawca i pracodawca. Ponadto, w zmieniającym się świecie także on musi się przeobrażać, aby sprostać oczekiwaniom społeczeństwa.

2.

Odnotowuje, że władze lokalne i regionalne – organy administracji pozostające blisko obywateli i odpowiedzialne za świadczenie bezpośrednich usług życia codziennego – odgrywają decydującą rolę w modernizacji usług publicznych.

3.

Podkreśla istotne znaczenie rozwiązań cyfrowych dla tworzenia nowego modelu administracji – bardziej przejrzystej, prostszej, skuteczniejszej, o bardziej integracyjnym charakterze, a ponadto lepiej odpowiadającej oczekiwaniom użytkowników.

4.

Przypomina, że w październiku 2013 r. Rada Europejska stwierdziła, iż należy kontynuować modernizację administracji publicznej poprzez szybkie wdrożenie e-usług (np. e-zdrowie, fakturowanie elektroniczne, elektroniczne zamówienia publiczne) oraz że otwarte dane stanowią niewykorzystane zasoby o ogromnym potencjale.

5.

Zauważa, że potencjał elektronicznych usług publicznych nadal pozostaje niedostatecznie wykorzystywany zarówno przez obywateli, jak i przedsiębiorstwa. Administracja elektroniczna rozwinęła się niejednorodnie w poszczególnych państwach członkowskich i regionach UE.

6.

Jest zdania, że modernizacja sektora publicznego za pośrednictwem rozwiązań cyfrowych otwiera nowe perspektywy gospodarcze dla przedsiębiorstw i przyczynia się do wzmocnienia konkurencyjności Unii i jej państw członkowskich.

7.

Odnotowuje, iż w obecnych czasach, gdy większość administracji publicznych musi zmniejszyć ogólny poziom wydatków, cyfryzacja stanowi rozwiązanie pozwalające świadczyć lepszej jakości usługi, przynosząc jednocześnie znaczne oszczędności.

8.

Dlatego też z zadowoleniem przyjmuje priorytetowe potraktowanie przez prezydencję estońską planu stworzenia cyfrowej Europy i zapewnienia swobodnego przepływu danych, a także cel dotyczący stopniowego wprowadzenia transgranicznych cyfrowych usług publicznych z myślą o ułatwieniu codziennego życia.

9.

Przypomina o swoim poparciu dla priorytetu Komisji, jakim jest cyfryzacja sektora publicznego w kontekście realizacji jednolitego rynku cyfrowego oraz dla planu działania na rzecz administracji elektronicznej na lata 2016–2020.

10.

Całkowicie popiera wizję nakreśloną przez Komisję w planie działania na rzecz administracji elektronicznej na lata 2016–2020, zgodnie z którą najpóźniej w 2020 r. administracja i instytucje publiczne będą otwarte, skuteczne i integracyjne oraz będą świadczyć wszystkim obywatelom i przedsiębiorstwom w całej UE przyjazne, spersonalizowane usługi cyfrowe bez granic.

11.

Wyraża zadowolenie z przyznania mu statusu obserwatora w radzie kierowniczej ds. planu działania na rzecz administracji elektronicznej na lata 2016–2020. Mając na uwadze rolę władz lokalnych i regionalnych w modernizacji sektora publicznego, proponuje, by status ten został przekształcony w status pełnoprawnego członka.

12.

Przypomina o swoim zaangażowaniu w to, by samorządy terytorialne uczestniczyły w opracowywaniu środków i narzędzi służących realizacji tego celu, a nie tylko w ich wdrażaniu.

13.

Zwraca uwagę na bardzo dużą zdolność do innowacji i eksperymentowania, jaką wykazują władze lokalne i regionalne w całej UE, zwłaszcza w dziedzinie dostępu do informacji, efektywności energetycznej, zrównoważonej mobilności, gospodarowania odpadami, uproszczenia administracji, zdrowia oraz bezpieczeństwa.

14.

Zwraca uwagę, że innowacje w sektorze publicznym są jednym z tematów tegorocznej wspólnej platformy wymiany wiedzy DG RTD i KR-u. W wyniku prac tej platformy zainteresowane miasta i regiony powinny zostać uznane za pionierów innowacyjnej odnowy administracji publicznej oraz innowacyjnych zamówień publicznych w celu skutecznego rozpowszechniania najlepszych praktyk. Z pomocą pionierskich miast i regionów oraz we współpracy z Komisją w całej UE powinno dać się uzyskać efektywniejsze świadczenie usług i korzyści skali.

15.

Jest zdania, że to na administracji publicznej spoczywa odpowiedzialność za zbudowanie ekosystemów sprzyjających innowacjom – zarówno w sektorze publicznym, jak i poza nim.

16.

Podkreśla znaczenie otwartej administracji zapewniającej bezpieczny dostęp do danych i usług w celu poprawy przejrzystości i skuteczności. Zgadza się z zasadą, zgodnie z którą administracje publiczne powinny wymieniać informacje między sobą oraz z obywatelami i przedsiębiorstwami w sposób otwarty i zapewniający włączenie.

17.

Ponownie wyraża poparcie dla zasady „domyślnej cyfrowości”, również w wymiarze transgranicznym, usług świadczonych przez administracje publiczne, jeśli towarzyszą temu działania na rzecz włączenia cyfrowego (1).

18.

Popiera zasadę „jednorazowości”, która oznacza, że administracja publiczna wnioskuje o te same informacje tylko raz w wypadku każdego obywatela i przedsiębiorstwa. Takie podejście umożliwiłoby uproszczenie kontaktów między obywatelami, przedsiębiorstwami i administracją publiczną.

19.

Popiera zasadę domyślnej interoperacyjności, która stanowi kluczowy czynnik pozwalający wykorzystać możliwości cyfryzacji.

20.

Popiera zasadę „współtworzenia” (2) oraz coraz większe angażowanie użytkowników na wszystkich etapach procesu transformacji usług publicznych. Jest to zgodne z postulatem KR-u, by opierać się również na zasadzie współtworzenia, tak aby przyszły program UE w zakresie badań naukowych i innowacji był opracowywany przy pełnym zaangażowaniu regionów (3).

21.

Z zadowoleniem przyjmuje harmonizację ram prawnych dzięki ogólnemu rozporządzeniu o ochronie danych, co umożliwia pogodzenie, zgodnie z zasadą proporcjonalności, podstawowego prawa, jakim jest ochrona osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych, ze wszystkimi innymi odnośnymi prawami podstawowymi. Przypomina, że nierównomierne wdrażanie ochrony danych osobowych w UE prowadzi do niepewności prawnej ze szkodą dla swobodnego przepływu danych w całej Unii Europejskiej. Rozwój inicjatywy MyData w okresie estońskiej prezydencji Rady UE oferuje nowe możliwości poprawy zarządzania danymi osobowymi w sposób zorientowany na obywateli.

22.

Podkreśla kluczową funkcję, jaką mogą spełniać władze lokalne i regionalne, zwłaszcza w regionach przygranicznych, w określaniu, wypróbowywaniu i rozwijaniu właściwych, skutecznych i trwałych usług transgranicznych.

23.

Zaznacza, że sektor prywatny ma do odegrania zasadniczą rolę we wdrażaniu globalnego podejścia. Innowacje umożliwiają konsumentom dostęp do licznych usług, zarówno publicznych jak i prywatnych, za pośrednictwem uproszczonych procedur. Tak więc sektor prywatny należy postrzegać jako pełnoprawny podmiot i partnera administracji publicznych w dziedzinie innowacji.

24.

Przypomina, że cyfryzacja gospodarki, poprzez nowe wzorce konsumpcji, pracy i nawiązywania kontaktów, dla obywateli oznacza także nowe oczekiwania wobec służb administracji publicznej. W tym kontekście innowacje w sektorze publicznym i lepsze wykorzystanie administracji elektronicznej to także szansa, by skuteczniej wychodzić naprzeciw tym oczekiwaniom, zwłaszcza jeśli chodzi o rozwój gospodarki dzielenia się i związanych z nią kwestii takich jak procedury rejestracji, podatki i zatrudnienie.

25.

Sądzi, że wzmocnienie integracji cyfrowej oraz rozszerzenie usług cyfrowych stanowią priorytetowy obszar działania i wyzwanie na równi z jednolitym rynkiem cyfrowym. Wiąże się to z ograniczeniem liczby obszarów nieobjętych jeszcze stabilnymi i wysoce efektywnymi sieciami po przystępnych cenach. Jednocześnie należy kontynuować działania wspierające rozszerzenie cyfrowych sieci współpracy i dalszy rozwój ich elementów.

26.

Jest zdania, że administracje publiczne, podobnie jak wszystkie organy zajmujące się przetwarzaniem danych wrażliwych, powinny stale dbać o klasyfikację i bezpieczeństwo danych. W obliczu ogromnych szkód, jakie mogą wyrządzić hakowanie, cyberataki i cyberterroryzm, trzeba w niektórych przypadkach znaleźć rozwiązania pozwalające fizycznie oddzielić dane, a nawet cały system, od internetu.

27.

Podkreśla rolę Komisji Europejskiej w tworzeniu podstawowych warunków dla interoperacyjności i harmonizacji, tak aby umożliwić wymianę informacji, na której opierają się te zasady.

28.

Potwierdza dążenie do stworzenia transnarodowych usług publicznych w oparciu o rozwiązania cyfrowe i w tym kontekście z zainteresowaniem śledzi inicjatywy umożliwiające poprawę interoperacyjności między różnymi administracjami oraz rozwój takich narzędzi jak np. identyfikacja elektroniczna i podpis elektroniczny.

29.

Apeluje o przyjęcie globalnego podejścia do rozwoju infrastruktury cyfrowej, w ramach którego różne organy administracji stosują rozwiązania interoperacyjne i korzystają w miarę możliwości ze wspólnej podstawy technicznej, a jednocześnie opracowują własne zastosowania w zależności od potrzeb. Takie podejście pozwoliłoby uniknąć konieczności budowania oddzielnej infrastruktury dla każdej usługi, co zmniejszyłoby koszty i zwiększyło skuteczność. Ponadto pozwoliłoby to zapobiegać terytorialnemu rozdrobnieniu jednolitego rynku.

30.

Ponawia w tym kontekście swój postulat, by projekty dotyczące rozwoju łączy szerokopasmowych zostały uznane za usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym (4).

31.

Popiera inicjatywy służące poprawie dostępu obywateli i przedsiębiorstw do usług publicznych. Zasadami, na których powinna opierać się każda inicjatywa, są uproszczenie i ukierunkowanie na potrzeby użytkownika.

32.

Sądzi, że aby sektor publiczny mógł być rzeczywiście innowacyjny, potrzeba głębokich zmian w kulturze organizacyjnej. Podkreśla rolę katalizatora, jaką mogą odgrywać podmioty w ramach różnych usług publicznych.

33.

Pragnie, by ustawiczne szkolenia podmiotów publicznych w zakresie nowych rozwiązań cyfrowych stały się priorytetem administracji zarówno na szczeblu lokalnym, jak i krajowym. Wzywa do rozpowszechniania w administracjach kultury przejrzystości, komunikacji i wymiany doświadczeń.

34.

Zachęca do tworzenia w poszczególnych administracjach multidyscyplinarnych zespołów wysokiego szczebla, które mogłyby obejmować użytkowników i których zadaniem byłoby proponowanie decydentom publicznym innowacyjnych rozwiązań.

35.

Uważa, że pełne wykorzystanie potencjału administracji elektronicznej wymaga uprzedniego zwiększenia zaufania obywateli i przedsiębiorstw do procedur wykorzystywania gromadzonych danych. Zaufanie to wymaga bardzo wysokiego poziomu zharmonizowanej ochrony niektórych danych. W tym kontekście odnotowuje z zainteresowaniem, że zaufanie rośnie, gdy obywatele i przedsiębiorstwa mają prawo do kontroli sposobu wykorzystywania ich danych przez administrację.

36.

Jest zdania, że modernizacja administracji dzięki rozwiązaniom cyfrowym powinna również prowadzić do większego udziału obywateli w publicznym procesie decyzyjnym. To wyzwanie, mające szczególne znaczenie dla demokracji lokalnej, wymaga konkretnych inicjatyw.

37.

Podkreśla korzyści płynące z zasady współtworzenia procedur publicznych, która angażuje użytkowników w opracowywanie i rozwijanie usług publicznych. Ta nowa forma współpracy między organami publicznymi a obywatelami i przedsiębiorstwami pozwala reagować na potrzeby użytkowników, a także określać umiejętności i zdolności obywateli oraz dostosowywać je z myślą o współpracy i zapewnianiu jakości świadczonych usług. Proponuje wykorzystanie obecnych instrumentów, takich jak zestaw narzędzi OECD, oraz ich promowanie na szczeblu lokalnym i regionalnym.

38.

Proponuje skuteczne propagowanie tworzenia sieci europejskich centrów innowacji w celu zdynamizowania działalności innowacyjnej miast i regionów.

39.

Uważa, że cyfryzacja administracji wymaga zapewnienia dostępu wszystkich obywateli do technologii cyfrowych, niezależnie od poziomu wykształcenia, wieku, ewentualnej niepełnosprawności czy miejsca przebywania.

40.

Zaznacza, że uwrażliwianie i szkolenie obywateli oraz przedsiębiorstw, zwłaszcza MŚP, w zakresie korzystanie z cyfrowych usług publicznych będą miały zasadnicze znaczenie w odniesieniu do akceptacji cyfrowej transformacji w sektorze publicznym, szczególnie przez osoby najmniej zaznajomione z tymi technologiami.

41.

Jest zdania, że ta zmiana mentalności opiera się na kształceniu i szkoleniu, opowiada się więc za promowaniem w szkołach kursów informatycznych, tak aby umożliwić nowym pokoleniom czerpanie korzyści z rzeczywistej kultury cyfrowej dającej im szansę stać się aktywnymi członkami społeczeństwa przyszłości opartego na wiedzy. Ponadto odpowiednie struktury uczenia się przez całe życie powinny umożliwiać osobom dorosłym w każdym wieku nabywanie i doskonalenie umiejętności cyfrowych.

42.

Zaznacza, że współpraca i wymiana dobrych praktyk między administracjami i ponad granicami może służyć uproszczeniu innowacji w sektorze publicznym.

43.

Z zainteresowaniem odnotowuje próby wymiany danych między władzami, na wzór projektu pilotażowego między Estonią a Finlandią (5). Proponuje wspierać tego rodzaju wspólne działania w ramach współpracy międzyregionalnej.

44.

Opowiada się za rozwojem inicjatyw umożliwiających zebranie innowacji prowadzonych przez władze lokalne i regionalne, wymianę doświadczeń i rozpowszechnienie dobrych praktyk.

45.

Wskazuje na znaczenie ściślejszego włączenia władz lokalnych i regionalnych do wszystkich polityk mających na celu stymulowanie innowacji w sektorze publicznym poprzez rozwiązania cyfrowe.

46.

Podkreśla kluczową rolę, jaką powinny odgrywać samorządy terytorialne w modernizacji sektora publicznego.

47.

Z zadowoleniem przyjmuje zaangażowanie Komitetu w istniejące platformy, takie jak rada kierownicza ds. planu działania na rzecz administracji elektronicznej na lata 2016–2020. Niemniej sądzi, że statut pełnoprawnego członka w tym organie oraz nawiązanie partnerstwa z Centrum Monitorowania Innowacji w Sektorze Publicznym OECD pozwoliłoby Komitetowi Regionów lepiej wspomóc promowanie innowacji w sektorze publicznym.

48.

Proponuje ponadto ustanowienie partnerstwa między Komitetem Regionów a Partnerstwem na rzecz Otwartego Rządu (OGP);

49.

Proponuje opracowanie konkretnych wskaźników umożliwiających wiarygodne porównanie administracji publicznych pod względem ich stopnia gotowości na rozwiązania cyfrowe.

50.

Wzywa sektor publiczny do działań na rzecz innowacji ukierunkowanych na potrzeby użytkowników i bazujących na zasadzie swobodnego dostępu do usług cyfrowych dla wszystkich obywateli i przedsiębiorstw, wyższego poziomu ochrony danych wrażliwych, domniemanej cyfrowości, jednorazowości, współtworzenia i interoperacyjności.

51.

Proponuje, aby zainteresowane miasta i regiony zostały uznane za pionierów innowacyjnej odnowy administracji publicznej oraz innowacyjnych zamówień publicznych w celu uzyskania skuteczniejszego świadczenia usług i korzyści skali dla całej Europy.

52.

Popiera apel Parlamentu Europejskiego do Komisji Europejskiej, by jej działania służyły za przykład w tej dziedzinie.

53.

Proponuje ustanowienie regularnego wydarzenia umożliwiającego zaprezentowanie najlepszych praktyk opracowanych przez władze lokalne i regionalne w zakresie innowacji wykorzystujących rozwiązania cyfrowe.

8.5.2018   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 164/39

1.

Komitet Regionów z zadowoleniem przyjmuje wniosek rządu Estonii o sporządzenie opinii w sprawie deinstytucjonalizacji systemów opieki na szczeblu lokalnym i regionalnym. Szacuje się, że w Unii Europejskiej co szósty mieszkaniec – w sumie ok. 80 mln ludzi – boryka się z jakimś rodzajem niepełnosprawności o różnym stopniu ciężkości. Ponad jedna trzecia osób w wieku powyżej 75 lat cierpi na dolegliwość utrudniającą im codzienne życie. Odsetek ten wzrośnie jeszcze wraz ze zwiększaniem się w nadchodzących latach udziału osób starszych w społeczeństwie UE (1). Choć sytuacja i warunki życia osób niepełnosprawnych znacznie poprawiły się w minionych 20 latach, w większości państw członkowskich nadal istnieją mniej lub bardziej poważne niedociągnięcia zarówno w odniesieniu do opieki nad takimi osobami, jak i w odniesieniu do ich postrzegania przez społeczeństwo. Niestety nadal mamy do czynienia z przypadkami, gdy np. osobom z zaburzeniami rozwoju lub chorobą psychiczną ogranicza się prawo do podejmowania decyzji dotyczących ich własnego życia.

2.

Jest głęboko przekonany, że osoby z niepełnosprawnością powinny mieć jak największe szanse na bycie samodzielnymi członkami społeczeństwa oraz że należy stać na straży poszanowania ich wolności wyboru. W tym kontekście przypomina, że systemy opieki różnią się w poszczególnych krajach, co oznacza, że przejście na opiekę świadczoną na poziomie społeczności lokalnych należy dostosować do warunków lokalnych, a także zaangażować w ten proces zarówno odnośne społeczności, jak i użytkowników i ich rodziny. Pragnie podkreślić, że celem niniejszej opinii nie jest wykluczenie lub potępienie wszelkiej opieki instytucjonalnej we wszystkich okolicznościach. Instytucje nie są jedynym rozwiązaniem, lecz można je brać pod uwagę jako jedno z dostępnych rozwiązań. W niektórych krajach są one bardziej otwarte na nowe sposoby pomocy, aby dostosować się do różnorodnych sytuacji i zapewnić wszystkim jak najlepsze możliwości samorealizacji niezależnie od stopnia niepełnosprawności. Należy szczególnie podkreślić rolę rodziny w funkcjonowaniu tych instytucji.

3.

Stwierdza, że zgodnie z artykułem 168 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej kompetencje UE w zakresie zdrowia publicznego w pierwszej kolejności ograniczają się do uzupełniania polityki w zakresie zdrowia, prowadzonej w państwach członkowskich na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym. Przy zachowaniu zasady pomocniczości zadania UE dotyczą takich dziedzin, jak:

4.

Zwraca uwagę, że Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawach osób niepełnosprawnych z 2006 roku stanowi zasadniczy zwrot w postrzeganiu niepełnosprawności. Punkt ciężkości przesunięto na takie dostosowanie społeczeństwa i otoczenia, by zmniejszyć bariery, na które napotykają osoby niepełnosprawne, i tym samym zapewnić tym osobom możliwość udziału w społeczeństwie oraz prowadzenie jak najbardziej samodzielnego życia. W listopadzie 2017 r. 27 z 28 państw członkowskich UE ratyfikowało Konwencję, a 22 z nich podpisało także protokół fakultatywny (2). KR zaleca, by wszystkie państwa podpisały zarówno konwencję, jak i protokół fakultatywny.

5.

Przyjmuje oenzetowską definicję „niepełnosprawności”, która wynika z interakcji między osobami z trwałymi dysfunkcjami fizycznymi, psychicznymi, intelektualnymi lub sensorycznymi a barierami wynikającymi z postaw ludzkich i barierami środowiskowymi, które utrudniają tym osobom pełne i skuteczne uczestnictwo w życiu społecznym, na równych warunkach z innymi osobami. Niepełnosprawność może być wynikiem choroby lub innych okoliczności, wadą wrodzoną bądź nabytą. Takie choroby, okoliczności czy wady mogą mieć charakter trwały lub przejściowy.

6.

Z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę byłego komisarza Vladimíra Špidli, który z pomocą grupy ekspertów opracował „Ogólnoeuropejskie wytyczne dotyczące przejścia od opieki instytucjonalnej do opieki świadczonej na poziomie lokalnych społeczności” (3). W oparciu o te wytyczne KR zaleca następujące zdefiniowanie opieki instytucjonalnej: usługi zdrowotne, w ramach których mieszkańcy są odizolowani od reszty społeczeństwa lub zmuszeni mieszkać razem; osoby nie mają wystarczającej kontroli nad własnym życiem i dotyczącymi ich decyzjami, wymogi organizacji zazwyczaj przeważają nad potrzebami jednostki. Wytyczne mają na celu wspierać państwa członkowskie w przechodzeniu od opieki instytucjonalnej do wsparcia w swoim otoczeniu. Mając na uwadze doświadczenia i wiedzę krajów, które przeprowadziły już deinstytucjonalizację opieki, proces ten powinien obejmować następujące elementy: wspólną strategię i wizję, udział osób niepełnosprawnych oraz ich bliskich, wspólne przejęcie odpowiedzialności przez wszystkie podmioty na wszystkich szczeblach, kontrolę, kierowanie procesem oraz jego wspieranie. KR stwierdza, że wytyczne mogłyby służyć przechodzeniu od opieki instytucjonalnej do opieki w najbliższym otoczeniu. Zaleca w związku z tym wszystkim państwom członkowskim ich wdrożenie.

7.

Zwraca uwagę, że opieka instytucjonalna będzie coraz bardziej kwestionowana, oraz że w szeregu badań dowiedziono, że długotrwała opieka instytucjonalna wiąże się dla osób, których dotyczy, z daleko idącymi negatywnymi skutkami, w tym z utratą wolności, samodzielności i autonomii, stygmatyzacją i odczłowieczeniem. Taka formuła ma także negatywne konsekwencje dla pracowników zakładów opieki instytucjonalnej. W oparciu o to pojawiła się wspólna koncepcja, która zakłada, że lepsze są bardziej otwarte formy opieki w najbliższym otoczeniu chorego i że do takich form opieki należy dążyć w przyszłości. Uwypuklono to również w Europejskim planie działań na rzecz zdrowia psychicznego (4). Plan został przygotowany przez Biuro Regionalne WHO dla Europy w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi, które go także poparły. KR ponownie stwierdza, że w Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawach osób niepełnosprawnych uznaje się „prawo wszystkich osób niepełnosprawnych do życia w społeczeństwie, wraz z prawem dokonywania takich samych wyborów, na równi z innymi osobami” (5).

8.

Komitet stwierdza, że w minionych 20 latach wiele państw członkowskich wprowadziło podobne zmiany: duże placówki opieki i wyspecjalizowane szpitale coraz częściej ustępują miejsca bardziej otwartym formom opieki świadczonej w najbliższym środowisku społecznym. Mimo tego w całej Europie nadal ponad milion osób niepełnosprawnych przebywa w zinstytucjonalizowanych placówkach opieki (6). Przejście od opieki instytucjonalnej do bardziej otwartej opieki w najbliższym otoczeniu nie stanie się rzeczywistością z dnia na dzień. Zmiana ta wymaga wielu lat, wysiłków i środków na wszystkich poziomach społeczeństwa, a także zmiany nastawienia i nowych przepisów. Zdaniem Komitetu ważne jest, by wszystkie państwa członkowskie UE przywiązały większą wagę do kwestii opieki w najbliższym otoczeniu. Deinstytucjonalizacja powinna przebiegać w taki sposób, by zagwarantować prawa grup docelowych oraz zapewnić jak najlepsze wyniki samym zainteresowanym.

9.

Uważa, że koniecznie trzeba zwracać uwagę na zagrożenie sytuacją, kiedy państwa w okresie przejściowym, kiedy bardziej otwarte formy opieki w najbliższym otoczeniu dopiero się tworzą, dalej budują nowe placówki w miejsce starych domów opieki. Może to uderzyć w te grupy docelowe o szczególnych i złożonych potrzebach, które społeczeństwo z trudem jest w stanie zaspokoić, kiedy ze względu na brak zindywidualizowanych rozwiązań najlepszym wyjściem może wydawać się utworzenie nowych instytucjonalnych placówek i domów opieki. Takie tendencje mogą pojawić się także w sytuacji kryzysowej, jak np. jesienią 2015 r., kiedy do wielu państw członkowskich UE nagle masowo zaczęli przybywać uchodźcy. Wtedy trzeba było szybko zapewnić potrzebującym dach nad głową w ośrodkach zakwaterowania i instytucjonalnych placówkach. Jednak w przypadku rozwiązań pomyślanych jako tymczasowe istnieje ryzyko, że się utrwalą – co wiązałoby się z negatywnymi skutkami dla wszystkich dotkniętych tą sytuacją osób.

10.

Stwierdza, że w poszczególnych państwach członkowskich przepisy i dokumenty polityczne w różnym stopniu stanowią, że osoby niepełnosprawne muszą zyskać możliwość aktywnego udziału w społeczeństwie i prowadzenia normalnego życia. Niemniej nadal odnotowuje się ukryte, a czasami nawet jawne odrzucenie osób niepełnosprawnych w społeczeństwie. Grupy społeczne poddawane stygmatyzacji są często traktowane z wrogością i obawą, jako mniej wartościowe i jako obciążenie. Liczne badania dowodzą, że osoby cierpiące na problemy związane ze zdrowiem psychicznym spotykają się ze stygmatyzacją, która z kolei może prowadzić do dyskryminacji (7). Może się to przejawiać np. niedostateczną ofertą opieki medycznej czy wykluczeniem społecznym, co jeszcze bardziej pogarsza zdrowie psychiczne dotkniętych dyskryminacją osób. To błędne koło może sięgać coraz dalej i coraz głębiej. Deinstytucjonalizacja opieki polega zatem nie tylko na zamknięciu dużych placówek i stworzeniu alternatywy dla opieki. Chodzi też o przeciwdziałanie uprzedzeniom, kwestionowanie stereotypów i zmianę nastawienia. Osoby niepełnosprawne nie powinny być postrzegane jako przedmiot i pasywny odbiorca opieki, lecz jako równoprawni członkowie społeczeństwa korzystający z pełni praw człowieka. Zdaniem KR-u państwa członkowskie muszą przeciwdziałać stygmatyzacji i zapobiegać dyskryminacji w procesie deinstytucjonalizacji opieki. Zgodnie z Konwencją o prawach osób niepełnosprawnych ONZ (art. 4–6) oznacza to przyjęcie pozytywnych i prewencyjnych środków zwalczania wszelkich rodzajów dyskryminacji oraz służących zapewnieniu poszanowania wszystkich praw człowieka. KR zwraca uwagę na liczne, mogące stanowić inspirację, dobre przykłady krajowych kampanii przeciw stygmatyzacji zarówno w państwach członkowskich, jak i krajach trzecich.

11.

Zwraca uwagę na fakt, że należy właściwie ocenić potrzeby pacjentów kierowanych do bardziej otwartych placówek w najbliższym otoczeniu chorego. Władze lokalne i regionalne powinny zapewnić zaspokojenie tych potrzeb, by umożliwić użytkownikom sprawowanie kontroli nad własnym życiem oraz dokonywanie rzeczywistych wyborów i podejmowanie decyzji dotyczących tego gdzie, z kim i jak będą żyć. Należy udostępnić i ułatwić wszystkim dostęp do usług (w tym pomocy osobistej), aby zagwarantować, że użytkownicy są włączeni do społeczności i mogą prowadzić jak najbardziej samodzielne życie.

12.

Zwraca uwagę, że przejście od opieki instytucjonalnej do opieki w najbliższym otoczeniu oznacza również zmianę paradygmatu dla personelu opiekuńczego i jego umiejętności. Dotychczas punkt ciężkości spoczywał na wiedzy medycznej i zawodach medycznych, jednak przechodzenie na opiekę w najbliższym otoczeniu pokazuje, że coraz ważniejsze są umiejętności społeczne i pedagogiczne. KR sądzi, że pracownicy opieki powinni zostać przeszkoleni do wykonywania swoich zadań (art. 4 Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych ONZ). Odpowiednio przeszkolony personel nie tylko przyspieszy zmiany w tej dziedzinie, lecz także pomoże zapobiec tworzeniu nowych placówek opieki. W wielu krajach brakuje pracowników o odpowiednich kwalifikacjach akademickich. Współpraca międzynarodowa i wymiana w tej dziedzinie mogłaby poprawić dostępność właściwie wykwalifikowanego personelu. Aby ułatwić przechodzenie na nowe formy opieki, KR zaleca wymiany pracowników oraz wprowadzenie nowych możliwości kształcenia na poziomie średnim i wyższym. Dostępność dobrze wyszkolonego personelu wymaga planowania i koordynacji. Zdaniem KR-u podczas szkolenia nowych pracowników bądź przekwalifikowywania starych należałoby przekazywać następujące treści: prawa człowieka, zapoznanie się z życiem z niepełnosprawnością, mieszkanie w placówce opieki oraz umożliwienie osobie niepełnosprawnej zadecydowania o pożądanym przez nią wsparciu. Przystosowanie się do życia we własnym mieszkaniu i możliwości samodzielnego decydowania o wielu rzeczach nie jest łatwym procesem. Faktyczne dostosowanie się do społeczeństwa niesie ze sobą dla tych osób ryzyko izolacji lub wykluczenia. Bardzo ważne jest przyjęcie tych osób i zapewnienie im asysty kompetentnego personelu zaznajomionego z ich sytuacją i indywidualnymi potrzebami. Badania i stan wiedzy w tej dziedzinie są obiecujące, zwłaszcza w odniesieniu do chorób psychicznych i zaburzeń neuropsychiatrycznych. Poprawiła się dostępność i stosowanie metod opartych na wiedzy i dowodach, i to zarówno w przypadku leczenia i opieki psychologicznej, jak i w przypadku psychospołecznego wsparcia i środków pomocy kognitywnej. Dla przykładu w Szwecji od kilku lat istnieją krajowe wytyczne Centralnego Urzędu Zdrowia i Spraw Społecznych (Socialstyrelsen) dotyczące szeregu kategorii chorób, m.in. schizofrenii i zaburzeń powiązanych ze schizofrenią (8). Wytyczne zawierają najważniejsze zalecenia dotyczące opartych na dowodach metod, które należy stosować w ramach opieki zdrowotnej i świadczeń socjalnych. Szwedzki Centralny Urząd Zdrowia i Spraw Społecznych wydał ponadto wytyczne dotyczące postępowania i ogólne wytyczne dotyczące poziomu wiedzy i kompetencji dla personelu i pracodawców sektora działalności związanej z osobami o wszelkiego rodzaju niepełnosprawności (9)  (10).

13.

Z zadowoleniem przyjmuje fakt, że ministrowie spraw zagranicznych państw UE przyjęli zmienione wytyczne dotyczące promowania i ochrony praw dziecka. Komitet, kierując się odnośną konwencją Narodów Zjednoczonych, za pożądany uważa stan, w którym wszystkie państwa członkowskie hołdują zasadzie, że dziecko wychowuje się w rodzinie. Badania naukowe wykazały, że dzieci, które przebywają w placówkach opiekuńczych, nie rozwijają się tak jak dzieci wychowywane w rodzinie. Powinny one mieć takie same prawa i możliwości uczęszczania do szkoły jak inne dzieci. Z badań wynika też, że dzieci te w późniejszym okresie życia mogą wykazywać zaburzenia zachowania i trudności w sferze społecznej. Często w placówkach zbyt słabo stymuluje się rozwój dzieci, co te z kolei rekompensują sobie autodestrukcyjnymi lub problematycznymi zachowaniami. Każde dziecko do prawidłowego rozwoju potrzebuje poczucia bezpieczeństwa i bliskości. KR zaleca wszystkim krajom UE, by dzieciom z niepełnosprawnością i ich rodzicom zamiast opieki w placówkach zapewnić potrzebną pomoc i wsparcie w ich domach bądź w ich najbliższym otoczeniu. Rodzicom trzeba zapewnić pomoc i doradztwo w zakresie zaburzeń funkcjonowania ich dziecka. Społeczeństwo, a konkretnie ich miasto lub gmina, powinno ich wspierać w pełnieniu funkcji rodzicielskich. Jeśli z powodu opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem w domu są zmuszeni ograniczyć czas pracy zarobkowej, należy im pomóc finansowo.

14.

Jest zdania, że niepełnosprawne dzieci i młodzież powinny mieć te same prawa i obowiązki w odniesieniu do edukacji szkolnej i akademickiej, co ich rówieśnicy. Oznacza to, że należy dostosować szkoły do potrzeb tych dzieci, aby nie dopuścić do izolacji dodatkowo poza placówką opiekuńczą. Władze lokalne i regionalne powinny inwestować więcej w budżety szkół, tak aby zaradzić brakowi odpowiedniego wyposażenia oraz nadać priorytetowe znaczenie dostępności i projektowaniu wyposażenia dla wszystkich. Należy wprowadzić programy mające na celu zwiększenie świadomości na temat niepełnosprawności wśród pracowników szkoły i innych dzieci, jak również zapewnić nauczycielom odpowiednie szkolenia w zakresie metodologii otwartej na wszystkich uczniów oraz zachęcić ich do pracy z niepełnosprawnymi dziećmi. Aby była możliwa pełna integracja, należy także zająć się stereotypami i uprzedzeniami.

15.

Zwraca uwagę na znaczną liczbę obywateli UE z zaburzeniami rozwojowymi lub psychicznymi, będących pod opieką (plenary guardianship) lub kuratelą (partial guardianship). KR uznaje, że objęcie danej osoby kuratelą może chronić jej interesy i chronić ją przed nadużyciami, których w innym przypadku mogłyby doświadczyć. Jednak wyraża zaniepokojenie, że w przypadku objęcia danej osoby opieką traci ona niemal całkowicie swoje prawa ustawowe – jej przedstawiciel prawny decyduje praktycznie o wszystkich aspektach jej życia. Wiele osób dorosłych wbrew swej woli zostało umieszczonych w ośrodkach opiekuńczych przez ich wyznaczonego przez sąd kuratora. KR wzywa państwa członkowskie do przyjęcia takich przepisów, dzięki którym można by ograniczyć przypadki opieki oznaczającej ubezwłasnowolnienie oraz angażować w podejmowanie decyzji użytkowników, ich rodziny i organizacje stojące na straży ich praw i odpowiednich specjalistów. Podczas przeglądu przepisów prawnych dotyczących zdolności do czynności prawnych należy też ustalić wymogi w zakresie współdecydowania oraz wzmocnić prawa grupy docelowej w ramach procesu ustawodawczego.

16.

Uważa, że osoby niepełnosprawne na mocy prawa powinny mieć możliwość podejmowania decyzji, które dotyczą ich samych, ich codziennego życia i kształtu usług lokalnych, oraz otrzymać wsparcie przy podejmowaniu takich decyzji. Ważne jest udzielanie informacji dostosowane do danej grupy docelowej. Współpraca ze stowarzyszeniami osób niepełnosprawnych i ich bliskimi oraz uważne słuchanie poruszanych przez nie kwestii zdecydowanie poprawia współdziałanie i zaangażowanie tych podmiotów. Wiedza i doświadczenie zainteresowanych osób to cenne umiejętności, które trzeba wziąć pod uwagę. KR zaleca państwom członkowskim, by wspierały zakładanie nowych oraz działalność już istniejących stowarzyszeń osób niepełnosprawnych.

17.

Za znaczący uważa fakt, że obowiązujące przepisy i wytyczne wpisują się w realizację art. 4 ust. 1 Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych. W centrum uwagi muszą przy tym stać prawa dziecka. KR jest poza tym zdania, że prawo powinno wspierać jednostkę w samodzielnie kształtowanym życiu, na miarę jej indywidualnych potrzeb i pragnień.

18.

Podkreśla wagę środków pomocy i ochrony dla osób o wysokim stopniu niepełnosprawności po śmierci rodziców i krewnych. Uważa zwłaszcza że zasadnicze znaczenie ma zagwarantowanie pomocy, dobrostanu, włączenia społecznego i jak najdalej idącej samodzielności osobom niepełnosprawnym, które nie są w stanie w pełni ponosić odpowiedzialności za swoje działania, tak aby zapobiegać automatycznemu umieszczaniu ich w instytucyjnych placówkach opieki.

19.

Uważa, że z powodu braku danych trudno jest ocenić przebieg deinstytucjonalizacji opieki i przeprowadzić analizy porównawcze między poszczególnymi państwami członkowskimi UE. W związku z tym zaleca, by priorytetowo potraktować zdefiniowanie i opracowanie wskaźników, które muszą być częścią strategii i planowania w procesie przechodzenia na opiekę świadczoną w większym stopniu w najbliższym otoczeniu. Zmiana paradygmatu w kierunku opieki bardziej zindywidualizowanej, bardziej nastawionej na jednostkę powinna znaleźć wyraz także w opracowywanych standardach i wskaźnikach. Należy przy tym bardziej skupić się na jakości życia i prawach osób objętych opieką, a nie tylko na ciągłej realizacji wskaźników o raczej technicznym charakterze. KR zaleca zacieśnienie współpracy między państwami członkowskimi UE w zakresie opracowywania i definiowania standardów i wskaźników.

20.

Odwołując się do art. 27 Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, przypomina, że prawo do pracy jest prawem podstawowym. Nie wolno tego prawa naruszać poprzez np. uprzedzenia lub utrudniony dostęp. Podkreśla konieczność podjęcia starań, aby osoby niepełnosprawne miały możliwość wykonywania pracy, która odpowiadałaby ich indywidualnym warunkom. Wysokiej jakości rehabilitacja, jak również dostosowanie warunków pracy oraz zadań mają ogromne znaczenie. Inne formy działania dla osób, które nie mogą podjąć płatnej pracy na typowym rynku pracy uważa się za równie istotne czynniki dbania o zdrowie, przeciwdziałania stygmatyzacji oraz walki z izolowaniem, dlatego tak ważne są placówki i usługi terapii pracą, przedsiębiorstwa i warsztaty pracy chronionej. Wymaga to połączonych działań służb socjalnych oraz rynku pracy za pośrednictwem organów świadczących usługi integracji na rynku pracy, co umożliwia realizację zróżnicowanych i zindywidualizowanych programów w zakresie poradnictwa, szkolenia, pośrednictwa pracy, utrzymania miejsca pracy i integracji społecznej w miejscu pracy. Działania nastawione na promocję zdrowia i zatrudnienie trzeba traktować raczej jako inwestycję, a nie koszt. Praca, dzięki której otrzymuje się zapłatę bądź jakieś inne wynagrodzenie, służy nie tylko włączeniu społecznemu, ale zmniejsza też ryzyko ubóstwa. Każdy człowiek potrzebuje czuć się częścią składową większej całości, móc wnosić wkład w życie społeczne i podejmować sensowne działania. Jednocześnie uwrażliwia się w ten sposób społeczeństwo na niepełnosprawność oraz na potencjał i trudności osób niepełnosprawnych.

21.

Długoterminowa stabilność opieki środowiskowej będzie wymagała radykalnej zmiany w wydatkach publicznych oraz skupienia zasobów na zapobieganiu i wczesnej interwencji. Dlatego uważa, że przy ocenie i analizie skutków ekonomicznych przejścia na opiekę w najbliższym otoczeniu bardzo ważne jest ujęcie nie tylko kosztów bezwzględnych, ale także uwzględnienie ich w stosunku do wyników w zakresie jakości oraz w stosunku do długofalowego wpływu na jednostkę i na społeczeństwo. Badania z zakresu ekonomii zdrowia wykazały, że opieka psychiatryczna świadczona w najbliższym otoczeniu zasadniczo kosztuje tyle samo co leczenie szpitalne. Ale ponieważ prowadzi ona często do lepszych wyników, z punktu widzenia ogółu społeczeństwa okazuje się w takich przypadkach bardziej opłacalna. Korzystny wpływ na zdrowie sprawia, że więcej osób może odnaleźć się na rynku pracy. To z kolei przekłada się na większą produkcję, lepsze włączenie społeczne, a także mniejsze ryzyko przestępczości, co odciążyłoby sądownictwo (11). Inwestowanie w profilaktykę, wczesne interweniowanie, a także wsparcie dzieci i młodzieży z pomocą ich rodziców może dać młodym ludziom szansę na zdobycie wykształcenia. Dzięki temu mogliby kontynuować naukę w szkole i zdobyć kwalifikacje potrzebne na rynku pracy. Jednak odejście od dużych ośrodków i wyspecjalizowanych klinik możliwe będzie dopiero wtedy, gdy utworzy się i zorganizuje alternatywne rozwiązania i formy opieki w najbliższym otoczeniu. Na początkowym etapie przechodzenie na opiekę w najbliższym otoczeniu może wiązać się z wyższymi kosztami.

22.

Zwraca uwagę, że w deinstytucjonalizacji opieki nie wystarczy zaangażowanie jednego podmiotu. Chodzi o to, by aktywnych było wiele podmiotów społecznych, które by ze sobą współpracowały. Potrzeba jasnego i precyzyjnego podziału zadań, a także wyraźnego określenia, czego ma dotyczyć współpraca i jak ma ona przebiegać. W zależności od struktury konstytucyjnej w każdym państwie członkowskim zarządzanie świadczeniami z zakresu opieki zdrowotnej i społecznej oraz kontrolowanie ich, tudzież ich organizacja i realizacja odbywa się różnie na szczeblu gminy lub regionu. W krajach takich jak Szwecja, gdzie gminy i regiony są w znacznym stopniu samorządne, odpowiedzialność za organizację przejścia ku opiece w jak najbliższym otoczeniu jest zdecentralizowana. Przepisy konstytucji poszczególnych państw członkowskich determinują zresztą, do którego poziomu sprawowania władzy mają być kierowane zalecenia Komitetu. Niezależnie od kwestii podziału kompetencji pomiędzy poziom krajowy, regionalny i lokalny, Komitet jest zdania, że wsparcie ze strony organów krajowych jest niezwykle ważne oraz że potrzeba koordynacji działań i środków wykorzystywanych na różnych poziomach (12).

23.

Przywołuje art. 25 Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, zgodnie z którym personel medyczny ma zapewniać osobom z niepełnosprawnością tak samo dobre leczenie jak pozostałej części społeczeństwa. Dlatego gdy osoby, które dotąd przebywały w ośrodkach opiekuńczych z całym zapleczem medycznym, przeniosą się do swoich domów, aby prowadzić samodzielne życie, konieczne będzie zapewnienie dodatkowych kompetencji w przychodniach podstawowej opieki zdrowotnej, aby móc wyjść naprzeciw potrzebom grupy pacjentów z niepełnosprawnością. Wielopłaszczyznowe włączenie społeczne i założenie, że osoby z rozmaitymi ograniczeniami funkcjonalnymi są normalnym elementem różnorodności w społeczeństwie, zapobiega wykluczeniu społecznemu i sprzyja równemu traktowaniu w zakresie leczenia i opieki.

24.

Odnotowuje, że wraz z postępem nauk medycznych średnia długość życia ludzi się wydłuża. W związku z tym starzeją się również osoby niepełnosprawne, które wcześniej z powodu braku odpowiedniej opieki często nie osiągały podeszłego wieku. Służby socjalne, które dotąd zapewniały włączenie społeczne i integrację na rynku pracy, teraz muszą nastawić się na osoby niepełnosprawne w podeszłym wieku. Pracownicy tych służb nie są przygotowani na zaspokojenie potrzeb związanych zarówno ze starością, jak i niepełnosprawnością tych osób. Uważa zatem, że konieczne jest dostosowanie wymogów szkoleniowych pracowników opieki społecznej i zdrowotnej, którzy powinni nadal świadczyć usługi sprzyjające włączeniu społecznemu dla tej grupy docelowej zgodnie z normami UE.

8.5.2018   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 164/45

1.

Z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Komisji dotyczącą działań UE na rzecz inteligentnych wsi, która stanowi uznanie potrzeby ukierunkowanych działań wspierających ożywienie obszarów wiejskich jako zrównoważonych miejsc do życia i pracy. Stwierdza, że zwiększenie dobrobytu i witalności obszarów wiejskich należą do najpilniejszych zadań, ponieważ bardziej zrównoważony rozwój terytorialny może stanowić podstawę dla osiągnięcia większej zrównoważoności społeczno-gospodarczej i środowiskowej.

2.

Zauważa, że dokument Komisji oraz zaangażowanie komisarzy do spraw rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich, do spraw polityki regionalnej oraz do spraw mobilności i transportu stanowią solidną podstawę do przyjęcia skoordynowanego i międzysektorowego podejścia do opracowania tej inicjatywy.

3.

Wyraża jednak ubolewanie z powodu mało ambitnego charakteru tego dokumentu, który stanowi zestawienie istniejących już wcześniej inicjatyw. Wzywa do zwiększenia ambicji i rozwoju ukierunkowanej i perspektywicznej polityki dotyczącej inteligentnych wsi na okres po roku 2020, która wynika z potrzeby skonsolidowania palety „inteligentnych” instrumentów UE ukierunkowanych na konkretne obszary.

4.

Podkreśla, że jeśli ma zostać wdrożony trwały i skuteczny program na rzecz inteligentnych wsi na kolejny okres finansowania, już teraz należy podjąć prace przygotowawcze, przy czym należy uwzględnić usprawnioną koordynację i synergie między odpowiednią polityką UE a strumieniami finansowania poprzez opracowanie zintegrowanej polityki i instrumentu wsparcia dla inteligentnych wsi.

5.

Zwraca uwagę na znaczenie ścisłej koordynacji na wszystkich poziomach sprawowania rządów, z poszanowaniem zasady pomocniczości, w celu określenia rozwiązań „oddolnych” i „ukierunkowanych terytorialnie”. Podkreśla kluczową rolę władz lokalnych i regionalnych we wdrażaniu ram polityki.

6.

Proponuje przekształcenie pojęcia inteligentnych wsi w szersze pojęcie inteligentnych obszarów wiejskich oraz włączenie tej inicjatywy do europejskiej agendy wiejskiej, aby również wspierać i rozwijać synergie między sąsiednimi wsiami w obrębie inteligentnych obszarów wiejskich.

7.

W tym kontekście uznaje znaczenie deklaracji z Cork 2.0 dla tworzenia ram służących usprawnieniu polityki rolnej i polityki na rzecz obszarów wiejskich oraz zdecydowanie popiera dziesięć kierunków polityki wymienionych w deklaracji, w tym m.in. uznanie potrzeby zwrócenia szczególnej uwagi na pokonanie przepaści cyfrowej (1).

8.

Podkreśla, że ożywienie obszarów wiejskich musi wspierać radzenie sobie z długoterminowym problemem wyludniania dzięki działaniom promującym i wspierającym zrównoważoność, wymianę pokoleń oraz zdolność obszarów wiejskich do przyciągania nowych mieszkańców.

9.

Wzywa Komisję, by rozważyła podjęcie prostych, łatwych do powielenia i dostępnych działań również w bardzo małych wsiach, które często nie mają wystarczającej struktury, by łatwo przeprowadzić inteligentne działania.

10.

Wskazuje, że szczególną uwagę należy zwrócić na wyzwania stojące przed peryferyjnymi regionami wiejskimi, które borykają się nie tylko z problemem dostępu do infrastruktury szerokopasmowej, ale również z poważnymi wyzwaniami dotyczącymi połączeń transportowych i energetycznych, a więc z brakiem dostępu do najważniejszych usług publicznych. Uważa, że należy włączyć koncepcję przekrojowego uwzględniania kwestii wiejskich we wszystkich obszarach polityki (ang. rural proofing  (2)) do inicjatywy na rzecz inteligentnych obszarów wiejskich z myślą o zastosowaniu tego podejścia do opracowania szerszych inicjatyw politycznych mających wpływ na obszary wiejskie.

11.

Podkreśla, że peryferyjne regiony przygraniczne stoją w obliczu coraz większych trudności oraz że istnieje potrzeba wzmocnienia możliwości i programów współpracy transgranicznej w celu sprostania tym wyzwaniom.

12.

Podkreśla, że szybkie i niezawodne połączenia szerokopasmowe są niezbędne do oferowania usług cyfrowych i zapewnienia możliwości prawidłowego funkcjonowania w globalnej gospodarce. Infrastruktura ICT jest zatem decydującym czynnikiem potencjału rozwojowego regionów w Unii.

13.

W związku z tym ponownie wyraża opinię, że konieczne są wysiłki w celu zagwarantowania szybkiej sieci telekomunikacyjnej o jednakowej przepustowości w całej UE, co stanowi konieczny warunek konkurencyjności i wzrostu gospodarczego obszarów wiejskich oraz jest zgodne z celami określonymi w Europejskiej agendzie cyfrowej w ramach strategii „Europa 2020” (3).

14.

Ubolewa, że postęp jest nadal niezadowalający i nierówny oraz że utrzymują się dysproporcje, w szczególności między regionami miejskimi i wiejskimi. Skalę wyzwań obrazuje fakt, że w 2012 r. 9,1 mln gospodarstw domowych w UE nadal nie miało dostępu do stacjonarnych sieci szerokopasmowych, z czego 90 % było na obszarach wiejskich (4).

15.

Zwraca uwagę, że na szczeblu UE celem jest zapewnienie, by do 2020 r. łącza o przepustowości większej niż 30 Mb/s działały w całej Europie, w tym na obszarach o bardziej wiejskim charakterze i bardziej odizolowanych obszarach. Jednak jest to tylko średnia UE, a pomiędzy krajami i obszarami lokalnymi występują duże różnice, zwłaszcza na obszarach wiejskich i najbardziej oddalonych, gdzie nawet w zamożnych państwach członkowskich nie należy do rzadkości, że szybkość przesyłu wynosi 10 MB/s. Jest to standardowa szybkość pozwalająca typowemu gospodarstwu domowemu na korzystanie z najpopularniejszych usług online. Brak wystarczającej łączności szerokopasmowej jest w dzisiejszych czasach poważnym wyzwaniem dla spójności terytorialnej. Wzywa Komisję, by wzmogła wysiłki na rzecz rozwoju szybkiego internetu na obszarach wiejskich z wykorzystaniem łatwo dostępnych modeli finansowania, które nie ograniczałyby niektórym państwom członkowskim dostępu do finansowania inwestycji w sieci szerokopasmowe oraz które ułatwiałyby dostęp do finansowania inwestycji w sieci szerokopasmowe w ramach projektów na małą skalę. Domaga się również przyznania konkretnych pożyczek na rozwój sieci szerokopasmowych na obszarach wiejskich i nie przeznaczania ich na inne cele.

16.

Zaleca stanowczo, aby w dążeniu do wypełnienia obietnic w ramach inicjatywy na rzecz inteligentnych wsi uznano dostęp do internetu za usługę użyteczności publicznej na szczeblu UE i w stosownych przypadkach na szczeblu krajowym, ustanawiając minimalne możliwe do zaakceptowania normy dla połączeń internetowych, które oprócz dobrego dostępu do internetu mogą także zapobiegać przyszłym zmianom w dostawach usług (w tym wyłączeniu miedzianych linii telefonicznych i wprowadzeniu technologii 4G) i zapewniając usługi ratunkowe, zwłaszcza dla społeczności cyfrowo oddalonych, tak jak ma to miejsce w Szwajcarii i Finlandii, gdzie dostęp ten jest gwarantowany również na poziomie lokalnej pętli abonenckiej. Powinno to być co najmniej warunkiem wstępnym wszelkiego finansowania inteligentnych wsi.

17.

Zaznacza, że ważne jest, by rozwój technologii związanej z inicjatywami na rzecz inteligentnych wsi dokonywał się przy wykorzystaniu otwartych standardów. Będzie to sprzyjać współpracy między organami administracji i przedsiębiorstwami, a także ponownemu wykorzystaniu opracowanych rozwiązań oraz ich interoperacyjności.

18.

Opowiada się za zapewnieniem szkoleń dla osób z różnych kategorii wiekowych z zakresu korzystania z technologii cyfrowych oraz za dostosowaniem nauczania do grupy docelowej, z myślą o cyfryzacji niektórych usług publicznych na szczeblu lokalnym i na innych szczeblach (zamawianie dokumentów, deklaracje podatkowe, rachunki elektroniczne, identyfikowalność, WPR itp.). Domaga się ponadto zapewnienia prawa do nabycia umiejętności cyfrowych, co zagwarantowałoby wszystkim obywatelom dostęp do tego rodzaju szkoleń, by mogli wykonywać podstawowe zadania w nowym środowisku cyfrowym. Wnosi także o finansowanie tych szkoleń z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych.

19.

Uważa, że poszerzenie zasięgu szerokopasmowego na obszarach wiejskich i wyzwania związane ze świadczeniem usług na poziomie lokalnej pętli abonenckiej są bezpośrednio związane z dominacją rynkową i dostawcami utrwalonymi w świadomości odbiorców. Kwestia ta nie zostanie rozwiązana, dopóki ramy regulacyjne nie zaczną dostarczać bodźców do wejścia na rynek alternatywnych operatorów, którzy uruchomią dostęp nowej generacji, a także dopóki ramy te nie będą zachęcać do rozwijania innowacji kierowanych przez społeczność.

20.

Uważa, że rolnicy, wraz z całym sektorem rolnictwa, powinni być główną grupą docelową szkoleń w zakresie technologii cyfrowych, z myślą o ułatwieniu wdrażania i rozwoju narzędzi i metod rolnictwa elektronicznego.

21.

Zaleca zwiększenie środków przeznaczonych na szkolenia i podnoszenie świadomości na temat możliwości oferowanych przedsiębiorstwom wiejskim w aktualnym kontekście gospodarki cyfrowej, do których zaliczyć można między innymi dostęp do nowych rynków, rozwijanie nowych produktów i zdobywanie lojalności klientów.

22.

Odnotowuje różne inicjatywy dotyczące „ośrodków cyfrowych” realizowane obecnie w niektórych państwach członkowskich, gdzie – mimo iż nie w każdym domu na obszarach wiejskich jest dostęp do szybkiej sieci szerokopasmowej – dostęp ten jest zapewniony w wyznaczonych ośrodkach (5).

23.

Dostrzega, że działalność tych ośrodków nie tylko przyczynia się do zmniejszenia przepaści cyfrowej, ale przynosi również dodatkowe korzyści pod względem tworzenia przyjaznej przestrzeni publicznej, rewitalizacji ośrodków wiejskich, zapewniania miejsc pracy i tworzenia możliwości szkoleniowych dla mieszkańców obszarów wiejskich.

24.

Dostrzega, że ośrodki te mogą stanowić bazę dla innych e-usług, takich jak e-zdrowie (np. konsultacje online), e-usługi prawne (tj. porady prawne), e-administracja (np. głosowanie przez internet, składanie deklaracji podatkowych, wniosków o świadczenia) czy usługi handlu elektronicznego (np. bankowość internetowa, sprzedaż itp.).

25.

Uważa, że w ramach inicjatywy na rzecz inteligentnych obszarów wiejskich – na wzór modelu inteligentnych miast – należy przyjąć szerokie podejście w zakresie rozwoju i innowacji w celu uwzględnienia następujących sześciu wymiarów:

26.

Z zadowoleniem przyjmuje nowy program WiFi4EU na rzecz poprawy łączności internetowej w społecznościach lokalnych, lecz odnotowuje, że projekty będą wybierane na zasadzie kolejności zgłoszeń, ale przy zachowaniu równowagi geograficznej. Przy wybieraniu projektów należy zwrócić uwagę na dodatkowe przeszkody, którym muszą stawić czoła mniejsze społeczności wiejskie posiadające mniejsze zasoby niż miasta.

27.

Podkreśla, że koncepcje „inteligentne miasta” i „inteligentne wsie/inteligentne obszary wiejskie” nie powinny być sobie przeciwstawiane, ale postrzegane jako komplementarne oraz wzajemnie wspierające i umacniające własne powodzenie. Jeśli chodzi o strategię, obszar nie kończy się na granicy administracyjnej, ale współpracuje z sąsiednimi jednostkami miejskimi lub wiejskimi oraz planuje swój rozwój w harmonii ze środowiskiem. Należy myśleć o ustanowieniu pozytywnych relacji między mieszkańcami miast a mieszkańcami obszarów wiejskich, a nie jedynie o spełnianiu potrzeb obszarów miejskich przez dostawców usług z obszarów wiejskich. Podkreśla, że cały system osiedlania się będzie trwały tylko wówczas, gdy będą trwałe wszystkie jego elementy: od dużych miast aż do wsi.

28.

Jednocześnie przyznaje, że istotne jest uświadomienie sobie odmiennych cech każdego modelu, a w szczególności faktu, że w modelu inteligentnych miast można wykorzystać wiele podmiotów do promowania i podejmowania inicjatyw, podczas gdy obszary wiejskie pozbawione są tej możliwości, ponieważ na ogół dysponują one bardziej ograniczonymi zasobami ludzkimi i zdolnościami administracyjnymi. Różnice te należy uwzględnić przy opracowywaniu przyszłych ram polityki i możliwości finansowania.

29.

Zwraca uwagę, że Dyrekcja Generalna Komisji ds. Energii uruchomiła europejskie partnerstwo innowacyjne na rzecz inteligentnych miast i wspólnot, którego celem jest propagowanie i wspieranie doświadczeń inteligentnych obszarów w UE. Wyraża ubolewanie, że do tej pory obszary wiejskie nie zostały uwzględnione jako priorytet w ramach tych prac.

30.

Uważa, że w opracowywaniu inicjatywy na rzecz inteligentnych wsi/obszarów zrównoważone połączenia i sieci transportowe są równie istotne jak ulepszona łączność cyfrowa, zważywszy na stojące przed obszarami wiejskimi szczególne wyzwania związane z rozproszeniem ludności i wysokimi kosztami. Zauważa, że w swoim własnym dokumencie dotyczącym inteligentnych wsi Komisja odwołuje się do instrumentu „Łącząc Europę” jako obszaru unijnego wsparcia dla inteligentnych wsi, a także wzywa do zapewnienia większej ilości szczegółowych informacji na temat sposobów wykorzystania tego finansowania do rozwoju połączeń na obszarach wiejskich, w szczególności na obszarach najbardziej peryferyjnych.

31.

Przypomina o możliwościach, jakie stwarza pod względem gospodarczym, społecznym i środowiskowym decentralizacja wytwarzania energii (elektrycznej i cieplnej), oraz o możliwym synergicznym oddziaływaniu takiej decentralizacji z rozwojem obszarów wiejskich/rozwojem regionalnym i WPR (w ramach filaru 2). Chodzi na przykład o rolę energii wiatru, energii słonecznej, energii z biomasy i biogazu w wytwarzaniu energii elektrycznej oraz rolę biomasy (np. drewna) lub biogazu w lokalnym ogrzewaniu. Podkreśla znaczenie przyznania władzom lokalnym i regionalnym uprawnień do inicjowania i wdrażania ukierunkowanych środków ochrony środowiska oraz zarządzania nimi, a także umożliwienia tym władzom zawierania umów terytorialnych, podpisywanych wspólnie z wiejskimi dostawcami źródeł paliw/energii, które są wytwarzane lokalnie (6).

32.

Uznaje sukcesy osiągnięte dzięki zastosowaniu podejść oddolnych w rozwoju lokalnym, takich jak LEADER oraz ostatnio rozwój lokalny kierowany przez społeczność.

33.

Uważa jednak, że może istnieć tendencja do nadmiernego polegania na takich podejściach oraz że również inni uczestnicy (np. brokerzy innowacji) mają do odegrania rolę w pobudzaniu potencjału obszarów wiejskich. Broker innowacji działa w celu określenia silnych punktów i szans w ramach wsi/obszaru wiejskiego i skupia odpowiednie instytucje (trzeci poziom, władze lokalne, źródła finansowania itd.), tak aby koordynować istniejące i przyszłe działania i potencjalne źródła finansowania. Muszą one angażować i informować społeczność oraz uzyskać od niej zgodę na rozwijanie wizji i poczucia odpowiedzialności oraz dzielić się korzyściami.

34.

Jest zdania, że brokerzy są w stanie stymulować rozwój produktów małych przedsiębiorstw oraz usuwać bariery rynkowe, a także promować lokalną konsumpcję i krótkie łańcuchy dystrybucji produktów rolno-spożywczych i lokalnych odnawialnych nośników energii.

35.

Uważa, że władze lokalne i regionalne są idealnie przygotowane do pełnienia tej funkcji, a w niektórych przypadkach już ją pełnią za pośrednictwem rad ds. rozwoju, biur przedsiębiorczości, przetargów konkurencyjnych itp.

36.

Stwierdza, że kluczowe znaczenie ma zapewnienie dostępu do finansowania dla małych projektów, które są dostępne na szczeblu lokalnym. Należy tu również uwzględnić wsparcie dla innowacyjnych projektów i inicjatyw, które można dostosować do szczególnych potrzeb społeczności wiejskich w całej UE, w tym w regionach peryferyjnych.

37.

Wzywa do uproszczenia procesu ubiegania się o dostęp do strumieni finansowania – w obecnym programie rozwoju obszarów wiejskich obserwuje się istotny brak przejścia od etapu wyrażenia zainteresowania do złożenia pełnego wniosku, co spowodowane jest trudnościami ze spełnieniem wymogów procedury składania wniosków. Podkreśla, że nie powinno być przerwy między zakończeniem obecnego programu rozwoju obszarów wiejskich a rozpoczęciem kolejnego po roku 2020 – taka ciągłość pozwoli zachować dynamikę i zaufanie.

38.

Wskazuje, że wnioski, na podstawie których zostało przyznane finansowanie, powinny zachęcać do tworzenia sieci i klastrów, do uczestnictwa w nich i do udziału we współpracy – co jest zazwyczaj konieczne na małych obszarach wiejskich do zwiększenia skali i zdobywania wiedzy.

39.

Zaleca, aby inteligentne obszary wykorzystały swoje społeczno-kulturowe dziedzictwo do rozwoju i promowania wyrazistego wizerunku miejsca, w którym istnieją wszystkie elementy infrastruktury, w szczególności infrastruktura usług świadczonych w interesie ogólnym, niezbędne dla prowadzenia działalności gospodarczej i zachęcenia do przenoszenia przedsiębiorstw z miast.

40.

Przyznaje, że kolejnym wyzwaniem dla władz lokalnych i regionalnych jest posiadanie aktualnych informacji na temat możliwości finansowania oraz dostępu do tych możliwości. Będzie to wymagało, by właściwe dyrekcje generalne Komisji Europejskiej i instytucje zarządzające odpowiedzialne za odpowiednie unijne strumienie finansowania na szczeblu krajowym i regionalnym odgrywały aktywną rolę. Również KR może odgrywać ważną rolę w wymianie informacji, wspieraniu sieci i dostarczaniu przykładów najlepszych praktyk, m.in. z wykorzystaniem prac partycypacyjnej platformy na rzecz sieci szerokopasmowej, utworzonej wspólnie przez KR i Komisję Europejską.

41.

Sugeruje, że Komisja mogłaby przyczynić się do zwiększenia skuteczności informowania o możliwościach dostępnych na szczeblu UE, ustanawiając doroczną nagrodę dla inteligentnych wsi/obszarów w UE, które odniosły największe sukcesy. Można by również posłużyć się istniejącymi sieciami, takimi jak np. Europejska Sieć Przedsiębiorczości, wraz z powiązanymi partnerami lokalnymi oferującymi usługi w państwach członkowskich, aby zapewnić aktualne informacje dotyczące różnych zagadnień ważnych dla przedsiębiorców we wsiach i na obszarach wiejskich.

42.

Zwraca uwagę na funkcję wspomagającą, jaką mogą pełnić władze lokalne i regionalne przez uwzględnienie „inteligentnego podejścia” w strategiach planowania i regionalnych strategiach przestrzennych. Strategie takie obejmują ocenę zasobów i zdolności regionalnych, wyznaczenie miejsc kolokacji usług oraz wspomagającą politykę gospodarczą.

8.5.2018   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 164/50

1.

Przyjmuje z zadowoleniem roczne sprawozdanie Komisji dotyczące polityki konkurencji za rok 2016, a zwłaszcza zawarte w nim stwierdzenie faktu, że polityka konkurencji ma bezpośredni wpływ na nasze życie; podkreśla w związku z tym, że skuteczna polityka konkurencji stanowi jeden z zasadniczych elementów skutecznego działania jednolitego rynku i przynosi znaczne korzyści konsumentom, zachęcając do przedsiębiorczości, innowacji, wydajności i poszerzania możliwości wyboru dostępnych dla obywateli Unii Europejskiej.

2.

Jest zdania, że zglobalizowana gospodarka wymaga zapewnienia warunków otwartej i uczciwej konkurencji i tym samym regulowania konkurencji, a nie samej kultury konkurencji. Popiera także zaangażowanie Komisji Europejskiej we współpracę z innymi instytucjami UE, organizacjami międzynarodowymi oraz organami egzekwowania prawa konkurencji z całego świata.

3.

Wyraża uznanie dla prac Komisji nad egzekwowaniem reguł konkurencji, wzywa jednak do zapewnienia właściwych zasobów na potrzeby egzekwowania polityki konkurencji, aby odpowiednio uwzględniać krajowe i regionalne polityki przemysłowe państw członkowskich w zakresie inwestycji, a zwłaszcza polityki przemysłowe oparte na kompetencjach krajowych nieobjętych zakresem traktatów unijnych.

4.

Podkreśla, że należy zwiększyć przejrzystość podejmowania przez Komisję decyzji dotyczących finansowania istotnych postępowań wyjaśniających w sprawach dotyczących konkurencji na szczeblu UE oraz zapewnić, by te decyzje zawsze wiązały się z możliwymi do zidentyfikowania wynikami wzmacniającymi jednolity rynek.

5.

Stwierdza, że to do Komisji należy zapewnienie kompleksowej odpowiedzi na wyzwania wynikające z międzynarodowej konkurencji i funkcjonowania globalnych rynków przez poprawę koordynacji polityk i instrumentów unijnych oraz lepsze uwzględnianie wymiaru regionalnego.

6.

Podkreśla, że Zjednoczone Królestwo będzie podlegało przepisom UE dotyczącym konkurencji co najmniej do dnia 31 marca 2019 r. i że dochodzenia wszczęte przed tą datą, takie jak dochodzenie podjęte dnia 26 października 2017 r. w sprawie wyłączeń dla przedsiębiorstw wielonarodowych przyznanych przez Zjednoczone Królestwo w celu ich ochrony przed przepisami dotyczącymi unikania opodatkowania, mogą zostać zakończone dopiero po tej dacie, lecz ich rezultaty będą wciąż miały zastosowanie.

7.

Zgadza się z tym, że brexit nie może być wykorzystywany jako pretekst do całkowitej rezygnacji z jakiejkolwiek kontroli pomocy państwa, jednak uważa, że zakłócenia gospodarcze w pozostałych państwach członkowskich wywołane brexitem powinny prowadzić do rozszerzenia ogólnego rozporządzenia w sprawie wyłączeń blokowych oraz do tymczasowego złagodzenia lub zawieszenia zasad pomocy państwa w przypadku określonych branż, na które ten problem może najsilniej oddziaływać, o ile nie będzie to prowadziło do wybiórczego przyznawania pomocy, co byłoby sprzeczne z celem sprawiedliwego stosowania przepisów UE wobec wszystkich przedsiębiorstw.

8.

Przyjmuje z zadowoleniem prace Komisji na rzecz zwalczania niezgodnej z prawem pomocy państwa przyznawanej w formie wybiórczych korzyści podatkowych, uznając te prace za skuteczny środek do zapewnienia, aby przepisy prawa Unii obowiązywały w sprawiedliwy sposób wszystkie przedsiębiorstwa prowadzące działalność na unijnym jednolitym rynku, bez względu na wielkość, branżę lub kraj, i aby przedsiębiorstwa podlegały opodatkowaniu proporcjonalnie do swojego rozmiaru i stanu majątkowego, tak by przyczyniały się do finansowania usług publicznych i do zwalczania nierówności, co ma największe znaczenie na szczeblu lokalnym.

9.

Podkreśla, że w związku z uchylaniem się od opodatkowania kwestia indywidualnych interpretacji prawa podatkowego jest częścią ogólnych działań UE na rzecz zwalczania zjawiska unikania opodatkowania przez duże przedsiębiorstwa. Działania te obejmują: pakiet środków przeciwdziałających unikaniu opodatkowania, sprawozdawczość w podziale na kraje, pakiet reform związanych z podatkiem od osób prawnych i nowe zasady przejrzystości obowiązujące pośredników planowania podatkowego. Podkreśla również, że UE musi rozważyć, co zapewniłoby większą pewność co do indywidualnych interpretacji prawa podatkowego w państwach członkowskich: nowe regulacje czy też egzekwowanie istniejących przepisów. Musi także zastanowić się, czy nowy system przepisów powinien przewidywać procedurę ściągania wierzytelności na rzecz zasobów własnych unijnego budżetu.

10.

Stoi na stanowisku, że zapisana w art. 3 TFUE wyłączna kompetencja UE w zakresie ustanawiania zasad konkurencji koniecznych do funkcjonowania rynku wewnętrznego nie wpływa na suwerenne prawo państw członkowskich do ustanawiania własnych systemów podatku od osób prawnych lub określania własnych stawek podatkowych. Niemniej uznaje, że państwa członkowskie muszą respektować równe warunki działania przedsiębiorstw i konsumentów na całym rynku wewnętrznym UE (1).

11.

Zauważa jednak, że najważniejsza decyzja o egzekwowaniu zasad pomocy państwa podjęta przez DG ds. Konkurencji to ta, która zapadła w dniu 30 sierpnia 2016 r. i stanowi, że indywidualne interpretacje podatkowe wydane w Irlandii w 1991 r. i w maju 2007 r. na korzyść dwóch przedsiębiorstw Apple z siedzibą w tym państwie stanowiły pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Przyznaje, że Komisja Europejska w swojej decyzji twierdzi, iż Irlandia, wydając sporne przepisy podatkowe, które umożliwiły przedsiębiorstwom Apple ustalenie rocznego podatku od osób prawnych w Irlandii w latach, gdy przepisy te obowiązywały, przyznała tym przedsiębiorstwom i grupie Apple niezgodnie z prawem pomoc państwa, łamiąc art. 108 ust. 3 Traktatu. Na mocy art. 16 rozporządzenia (UE) 2015/1589 wymaga się, aby Irlandia odzyskała te kwoty. Podkreśla, że według Komisji decyzja ta nie podważa ogólnego systemu opodatkowania Irlandii czy też jej stawki podatku od osób prawnych.

12.

Odnotowuje, że wdrażanie na szczeblu krajowym dyrektywy Rady (UE) 2016/1164 ustanawiającej przepisy mające na celu przeciwdziałanie praktykom unikania opodatkowania, które mają bezpośredni wpływ na funkcjonowanie rynku wewnętrznego, obecnie nastręcza problemów. Art. 4 ust. 4 dyrektywy zawiera odstępstwo od ograniczenia możliwości odliczania odsetek odnośnie do pożyczek wykorzystywanych do finansowania długoterminowego projektu infrastruktury publicznej. Choć dyrektywa zapewnia szeroki zakres odstępstwa w przypadku działań uznawanych za leżące w interesie publicznym, państwa członkowskie nie wykorzystują w pełni tej możliwości.

13.

Przypomina, że zgodnie z obliczeniami Komisji wartość pomocy udzielonej w takiej formie tym przedsiębiorstwom Apple przez Irlandię wyniosła 13 mld EUR i te pieniądze miały zostać zwrócone do irlandzkiego budżetu, lecz rząd Irlandii odwołał się od wspomnianej decyzji Komisji Europejskiej do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Jednakże z uwagi na fakt, że w czasie, gdy podejmowano decyzję Komisji, Irlandia miała cztery miesiące, czyli okres do stycznia 2017 r., na odzyskanie niezgodnej z prawem pomocy państwa i pomimo starań rządu irlandzkiego o zgromadzenie rekordowych kwot pieniędzy w depozycie do czasu wydania orzeczenia sądu – nie udało się faktycznie zgromadzić kwoty 13 mld EUR w wyznaczonym terminie, Komisja Europejska w dniu 4 października 2017 r. zwróciła się w sprawie Irlandii do Trybunału Sprawiedliwości UE. Obie strony pragną jednak uniknąć kary sądowej.

14.

Wzywa do niezwłocznego rozstrzygnięcia postępowań sądowych z udziałem przedsiębiorstwa Apple, tak aby stało się jasne, jaka jest możliwość oddziaływania prawa konkurencji na inne istniejące indywidualne interpretacje prawa podatkowego.

15.

Popiera pogląd Komisji, że większa przejrzystość wydatków publicznych odgrywa kluczową rolę w promowaniu optymalnego wykorzystania pieniędzy podatników, i jest zdania, że przejrzystość stanowi też sposób na zwiększenie zaufania obywateli do wiarygodności i zasadności działań organów publicznych.

16.

Przypomina (2), że stosowanie zasad pomocy państwa UE dla usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym nie powinno się ograniczać do zasad konkurencji, lecz musi być w pełni zgodne z przyznanym państwom członkowskim w traktatach szerokim zakresem uznaniowym w definiowaniu usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym, a także z zasadami samorządu lokalnego i regionalnego, spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej oraz neutralności pod względem przepisów regulujących prawo własności w państwach członkowskich (art. 3 TUE, art. 14, 106, 345 TFUE i protokół nr 26 TFUE). Usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym muszą odzwierciedlać różnice w potrzebach, preferencjach użytkowników i systemach zamówień publicznych, które mogą wynikać z różnych kontekstów geograficznych, uwarunkowań społecznych lub kulturowych oraz procesów demokratycznych w państwach członkowskich. Kontrolę pomocy państwa można przeprowadzić tylko wtedy, gdy krajowe, regionalne lub lokalne regulowanie lub finansowanie usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym ma skutki transgraniczne bądź istotne dla rynku wewnętrznego.

17.

Ubolewa, że w rocznym sprawozdaniu dotyczącym konkurencji za 2016 r. zwrócono bardzo niewiele uwagi na kwestie przyznawania pomocy państwa na usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym, a zwłaszcza nie zapewniono jasności odnośnie do przeglądu „pakietu Almunii” i zmiany rozporządzenia w sprawie pomocy de minimis dotyczącej usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym. Przypomina w tym względzie, że zaapelował o:

18.

Ponawia (3) swój postulat poszerzenia definicji mieszkalnictwa socjalnego ustalonej w decyzji Komisji z 20 grudnia 2011 r. Aby zagwarantować państwom członkowskim większy margines swobody przy planowaniu, realizowaniu, finansowaniu i organizowaniu mieszkalnictwa socjalnego oraz swobodę podejmowania demokratycznych decyzji, należy znieść ograniczenie mieszkalnictwa socjalnego do „osób najbardziej potrzebujących lub słabszych grup społecznych”. Należy zwrócić większą uwagę na prawo do mieszkania o odpowiednim standardzie i w przystępnej cenie, ponieważ niemożność pokrycia całego zapotrzebowania na mieszkania przez rynek mieszkaniowy dotyczy nie tylko osób, które w ogóle nie mają dostępu do mieszkań, lecz również osób zamieszkujących zagrażające zdrowiu, charakteryzujące się niskim standardem lub przepełnione mieszkania oraz tych, którzy przeznaczają większość swojego dochodu na zapłacenie czynszu lub miesięcznej raty kredytu.

19.

Zwraca uwagę na opublikowane przez siebie w dniu 9 czerwca 2017 r. badanie pt. Implementation of the Decision and the Framework on SGEIs: involvement of LRAs in the reporting exercise and state of play as regards the assessment of social services as economic activities [Wdrażanie decyzji i ram dotyczących usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym: zaangażowanie władz lokalnych i regionalnych w proces sporządzania sprawozdań i aktualna sytuacja w odniesieniu do oceny usług socjalnych jako działalności gospodarczej]. Zwraca też uwagę na wnioski z badania, zgodnie z którymi:

—

należy wyjaśnić zakwalifikowanie usługi socjalnej do działalności gospodarczej, zwłaszcza w sektorze socjalnym i zdrowotnym, obliczanie rekompensaty, w tym rozsądnego zysku, a także ewentualne rozbieżności między różnymi dokumentami, które trzeba wziąć pod uwagę,

—

trzeba uprościć obowiązki sprawozdawcze,

—

należy nadal propagować wymianę najlepszych praktyk.

20.

Stwierdza zatem, że rola władz lokalnych i regionalnych jako dostawców usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym polegająca na zapewnianiu i wzmacnianiu społecznego wymiaru jednolitego rynku jest jeszcze ważniejsza w kontekście wysokiego poziomu bezrobocia, starzenia się społeczeństwa, niepokojów społecznych i niepewnych warunków gospodarczych; że obywatele bezpośrednio odczuwają korzyści płynące z tych usług, przez co przyczyniają się one do poprawy i zwiększenia zaufania obywateli do instytucji publicznych.

21.

Podkreśla wspólną odpowiedzialność spoczywającą na wszystkich szczeblach władzy za zapewnianie zrównoważonych usług publicznych każdemu obywatelowi Unii oraz jest zdania, że Komisja musi opierać swoją kontrolę pomocy państwa w dziedzinie usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym na zasadzie wiarygodności, aby pomagać odpowiednim władzom i zainteresowanym stronom, zamiast zakładać na wstępie, że władze lokalne i regionalne naruszają zasady konkurencji przy dostarczaniu usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym.

22.

Przyjmuje z zadowoleniem działania Komisji na rzecz uproszczenia stosowania zasad pomocy państwa, a mianowicie zawiadomienie w sprawie pojęcia pomocy państwa i fakt, że w sprawozdaniu Komisji przyznano, że szczególnie ważne jest ułatwianie prowadzenia inwestycji publicznych i jak najlepsze wykorzystanie wpływu inwestycji na wzrost gospodarczy i tworzenie miejsc pracy, co w pewnym sensie odzwierciedla apel KR-u o wprowadzanie dalszych uproszczeń i wyjątków w dziedzinie usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym.

23.

Ma jednak wątpliwości co do poziomu pewności prawa osiągniętego w wyniku tego zawiadomienia, ponieważ zwłaszcza w dziedzinie usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym niektóre zainteresowane strony wyrażają zaniepokojenie z powodu złożoności poszczególnych dokumentów, które należy brać pod uwagę oraz niespójności między nimi, co utrudnia im ocenę, jakie zasady obowiązują w danej sprawie (4).

24.

Wyraża też zaniepokojenie w związku z obciążeniem administracyjnym wywołanym wymogami związanymi ze sprawozdawczością wynikającymi z decyzji i ram usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym, na które zwrócono uwagę w niektórych sprawozdaniach państw członkowskich.

25.

Wyraża stałe poparcie dla wykorzystywania strategii jednolitego rynku cyfrowego jako środka wspierającego wzrost sprzyjający włączeniu społecznemu we wszystkich regionach UE, ponieważ poprawa dostępu do łączności szerokopasmowej i usług ICT, zwłaszcza w regionach peryferyjnych i oddalonych czy też regionach, w których ludność jest rozproszona geograficznie, może ułatwić dostęp do usług (np. w zakresie e-zdrowia i e-administracji), prowadząc do zwiększenia efektywności administracji publicznej, pomagając zmniejszyć ceny i zapewniając większy wybór konsumentom bez względu na to, gdzie się znajdują, oraz może stwarzać nowe możliwości gospodarcze dla lokalnych przedsiębiorstw, w końcowym efekcie poprawiając jakość życia obywateli i zwiększając spójność.

26.

W tym kontekście zwraca uwagę na swoją opinię COTER-VI/012 „Uproszczenie europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych z perspektywy władz lokalnych i regionalnych”, w której omówiono konsekwencje stosowania przepisów dotyczących pomocy państwa do wdrażania europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych oraz w której wskazano między innymi na istotne niespójności w stosowaniu zasad pomocy państwa. Komitet Regionów zwraca uwagę, że choć wytyczne dotyczące pomocy państwa nie mają zastosowania do programów centralnie zarządzanych przez Komisję Europejską (np. „Horyzont 2020”, instrument „Łącząc Europę”, Europejski Fundusz na rzecz Inwestycji Strategicznych), mają one zastosowanie do projektów finansowanych w ramach polityki spójności. Projekty są zatem w praktyce oceniane pod kątem pomocy państwa na podstawie nie charakteru projektu, ale tego, czy daną pomoc przyznała Komisja, czy państwo członkowskie, i w zależności od źródła finansowania.

27.

Wyraża szczególne zaniepokojenie barierami dla transgranicznego handlu online tworzonymi niejednokrotnie przez same przedsiębiorstwa, a także blokowaniem geograficznym i sztucznym wykluczaniem niektórych potencjalnych konkurentów z pewnych możliwości biznesowych przez podmioty dominujące.

28.

Podkreśla ponadto, również w świetle opinii COTER-VI/012 „Uproszczenie europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych z perspektywy władz lokalnych i regionalnych”, że należy poświęcić szczególną uwagę korzystaniu z pomocy państwa w ramach programów europejskiej współpracy terytorialnej. Ogólnie, w wypadku tych programów wysiłek, jaki trzeba włożyć w przestrzeganie zasad pomocy państwa, nie jest proporcjonalny do ryzyka zakłócenia konkurencji. Poza tym często pomoc państwa jest w odmienny sposób interpretowana w poszczególnych państwach członkowskich, w związku z czym nie można stosować zasad z odpowiednią pewnością prawa, co często całkowicie uniemożliwia realizację projektów wysokiej jakości. Jednym z rozwiązań służących uproszczeniu EFSI, które można byłoby szybko wdrożyć, jest zatem wyłączenie również europejskiej współpracy terytorialnej z zakresu stosowania zasad dotyczących pomocy państwa, podobnie jak ma to miejsce np. w przypadku programu „Horyzont 2020”.

29.

W związku z tym przyjmuje z zadowoleniem inicjatywy Komisji na rzecz poprawy egzekwowania prawa konkurencji w świecie cyfrowym, a mianowicie badanie sektora handlu elektronicznego i wszczęte niedawno postępowania mające na celu rozwiązanie określonych problemów związanych z ograniczeniami dotyczącymi cen detalicznych, dyskryminacją ze względu na lokalizację i nieuzasadnionym blokowaniem geograficznym (5).

30.

Zachęca Komisję do wdrażania i egzekwowania przepisów w sprawie ochrony konkurencji w ramach jednolitej gospodarki cyfrowej, aby zapewnić równe globalne warunki działania, we współpracy z podobnymi organami ochrony konkurencji na całym świecie, a tym samym zapobiegać hamowaniu innowacyjności, oraz wzywa Komisję do pomocy w nawiązaniu bliższej współpracy z krajowymi organami ochrony konkurencji, Komisją Europejską i organizacjami międzynarodowymi takimi jak OECD.

31.

Popiera również wysiłki Komisji Europejskiej na rzecz zrównoważenia efektywnej stawki podatkowej płaconej przez tradycyjne przedsiębiorstwa oraz przedsiębiorstwa działające w sektorze cyfrowym, gdyż w komunikacie Komisji w sprawie opodatkowania sektora cyfrowego przedstawionym w dniu 21 września 2017 r. stwierdzono, że efektywna stawka płacona przez międzynarodowe firmy internetowe wynosi 10,1 %, natomiast w przypadku tradycyjnych firm międzynarodowych jest to 23,2 %. W związku z tym oczekuje, że Komisja zbada możliwość wprowadzenia specjalnych podatków od obrotu i/lub od transakcji cyfrowych oraz rozważy zaproponowanie pojęcia „stałej siedziby wirtualnej” w ramach wspólnej skonsolidowanej podstawy opodatkowania osób prawnych (CCCTB).

32.

Odnotowuje ważną rolę, jaką krajowe organy ochrony konkurencji (NCA) odgrywają w kluczowych obszarach konkurencji (6) i zaleca ich lepsze wyposażenie w zasoby w poszczególnych państwach członkowskich oraz ich lepszą koordynację na poziomie europejskim za pośrednictwem europejskiej sieci konkurencji (ECN). Popiera również wniosek ustawodawczy Komisji w sprawie wzmocnienia instrumentów egzekwowania i karania pozostających do dyspozycji krajowych organów ds. konkurencji – tzw. ECN+, który umożliwiałby pełną realizację potencjału zdecentralizowanego systemu egzekwowania prawa konkurencji UE.

33.

W związku z tym przyjmuje z zadowoleniem inicjatywę Komisji, aby jeszcze bardziej wzmocnić skuteczność krajowych organów ochrony konkurencji w egzekwowaniu prawa, ponieważ na niektórych szczeblach rynku organy krajowe znajdują się w lepszym położeniu, aby egzekwować unijne reguły konkurencji, przy jednoczesnym poszanowaniu specyfiki krajowej.

34.

Żąda, aby w sytuacjach, w których duże przedsiębiorstwa wykorzystują klientów przez narzucanie im wygórowanych cen lub nieuczciwych warunków, organy ochrony konkurencji interweniowały w celu zwalczania takich nadmiernych cen, zwłaszcza w przypadku leków, aby zagwarantować pacjentom dostęp do skutecznych i niedrogich podstawowych leków i wspierać osiąganie jak najlepszych rezultatów dla pacjentów i społeczeństwa.

35.

Wyraża zaniepokojenie w związku z obecną bezprecedensową falą konsolidacji osób prawnych na już i tak wysoce skoncentrowanym światowym rynku nasion, produktów chemicznych i pestycydów oraz cech genetycznych zmodyfikowanych genetycznie odmian roślin uprawnych, ponieważ może to z dużym prawdopodobieństwem ograniczyć konkurencję i prowadzić do powstania struktur oligopolistycznych.

36.

Zwraca uwagę na ryzyko związane ze znaczną integracją pionową cech, nasion i produktów chemicznych wynikającą z bezprecedensowej dominacji na światowym rynku w tej wrażliwej dziedzinie, co dałoby dominującym przedsiębiorstwom jeszcze większy wpływ na strategie polityczne poprzez nadużywanie swojej pozycji na rynku, ze szkodą dla niezależnej nauki i interesu publicznego.

37.

Podkreśla ważną rolę drobnych producentów rolnych w zrównoważonym rozwoju ekosystemów regionalnych oraz wzywa Komisję do zapewnienia, aby realizowane obecnie połączenia przedsiębiorstw nie zwiększały barier wejścia dla mniejszych, innowacyjnych podmiotów, nie nasilały ryzyka ich wykluczenia z dostępu do technologii i innych zasobów koniecznych do skutecznego konkurowania, ani nie prowadziły do wzrostu cen środków produkcji rolnej i ograniczenia wyboru dla rolników.

38.

Podkreśla trudną sytuację rolników i MŚP, stanowiących 79 % unijnych gospodarstw rolnych, ze względu na ich słabszą pozycję negocjacyjną i na nieuczciwe praktyki handlowe w łańcuchu dostaw żywności. Podkreśla w tym samym duchu, że przede wszystkim rolnicy łagodzą wstrząsy w łańcuchu dostaw żywności, jeśli chodzi o takie ryzyka rynkowe jak wahania cen lub przedłużające się okresy niskich cen, oraz wzywa Komisję do udzielania im pomocy, aby zrównoważyć skutki rosnącej koncentracji na etapach przetwórstwa i sprzedaży detalicznej w łańcuchu dostaw żywności.

39.

Wzywa komisarza ds. rolnictwa i komisarz ds. konkurencji do zacieśnienia współpracy na rzecz uproszczenia stosowania przepisów dotyczących pomocy państwa w zakresie rozwoju obszarów wiejskich poprzez wprowadzenie także zintegrowanej procedury jednoczesnego zatwierdzania programu rozwoju obszarów wiejskich i pomocy w zakresie finansowania sektora leśnictwa i dywersyfikacji produkcji rolnej, które są wyłączone z uproszczeń dla sektora rolnego. W ten sposób zwiększono by wysiłki na rzecz dywersyfikacji rynku w sektorze rolno-spożywczym, a zwłaszcza w branżach rolno-spożywczych w państwach członkowskich najbardziej dotkniętych brexitem.

40.

Ponawia apel przedstawiony bliżej w opinii w sprawie WPR po 2020 r. o przeprowadzenie przeglądu europejskiego prawa konkurencji, aby umożliwić wszystkim podmiotom danego sektora, w tym konsumentom i organom publicznym, decydowanie o sprawiedliwym podziale wartości dodanej i marż w całym łańcuchu wartości i aby umożliwić rolnikom wzmocnienie swojej pozycji na rynku.

41.

Ponawia apel o zmianę europejskiego prawa dotyczącego zamówień publicznych w sektorze żywienia zbiorowego, która wprowadzałaby dodatkowe punkty za kryterium zaopatrzenia w produkty spożywcze produkowane w Unii lub produkowane lokalnie i dostarczane w ramach krótkich łańcuchów dostaw, tak aby wspierać rynek wewnętrzny i zapewniać bezpieczeństwo wykorzystywanych produktów.

42.

Podkreśla, że kontrola pomocy państwa odegrała kluczową rolę w zapewnieniu większego bezpieczeństwa i większej odporności sektora bankowego w UE w czasie kryzysu.

43.

Zauważa jednak, że brak jedności w stosowaniu dyrektywy w sprawie naprawy oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków zwiększa niepewność w zakresie kontroli pomocy państwa w odniesieniu do środków podjętych w celu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji lub tymczasowego dokapitalizowania instytucji finansowych.

44.

Uważa, że należy zapewnić znacznie większą pewność co do rolę, jaką odgrywa udział sektora prywatnego w stosunku do roli państwowych środków ratunkowych, oraz wyjaśnić, jak odnosi się to do instytucji finansowych różnej wielkości, aby zapewnić jednoznaczne równe szanse w stosowaniu pomocy państwa dla całego europejskiego systemu bankowego, bez wyjątków dla poszczególnych państw członkowskich.

45.

Wyraża opinię, że na poziomie unii bankowej należy stworzyć skuteczniejsze mechanizmy gwarantowania depozytów w celu zapewnienia wystarczających środków finansowych, tak aby wzmocnić zaufanie wszystkich deponentów i tym samym zagwarantować stabilność finansową.

46.

Przyjmuje z zadowoleniem fakt, że zasady pomocy państwa są wystarczająco elastyczne, aby umożliwić państwom członkowskim udzielanie pomocy obywatelom szczególnie podatnym na zagrożenia, napotykającym trudności małym przedsiębiorstwom i oszczędzającym, gdyż nie jest to uważane za pomoc państwa, co Komisja potwierdziła swoimi decyzjami w sprawie cypryjskiego programu pomocy na rzecz kredytobiorców i mikroprzedsiębiorstw (7) oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji Banku Spółdzielczego Peloponezu (Grecja) (8).

47.

Przyjmuje z zadowoleniem przeprowadzone przez Komisję badanie mechanizmu zdolności wytwórczych (9), podkreślając jednocześnie, że podstawowym priorytetem kierującym działaniami UE w tym zakresie musi być promowanie zrównoważonej energii (odnawialne źródła energii i dalsze działania na rzecz efektywności energetycznej) jako środka redukcji emisji CO2 zgodnie z porozumieniem paryskim UNFCCC oraz zwalczanie ubóstwa energetycznego, zabezpieczanie dostaw energii i zwiększanie spójności terytorialnej.

48.

Podkreśla też, że dostępność energii po opłacalnych cenach to podstawowy warunek konkurencyjności regionalnej, zwłaszcza w regionach znajdujących się w mniej korzystnym położeniu i peryferyjnych, a regiony o rozbudowanej bazie przemysłowej, która sama w sobie stanowi energochłonny sektor, w znacznym stopniu odczuwają skutki podatków i opłat związanych z energią oraz są zależne od niedrogich i bezpiecznych dostaw energii.

49.

Odnotowuje, że ceny energii na rynku detalicznym wzrosły w ostatnich latach pomimo niższych cen hurtowych, oraz zgadza się z Komisją, że przejście na czystą energię powinno być sprawiedliwe i powinno uwzględniać jego prowadzące do przeobrażeń oddziaływanie na zainteresowane strony, w tym przemysł i pracowników (10).

50.

Wzywa Komisję do optymalizacji udzielanego wsparcia na rzecz przemiany strukturalnej w regionach węglowych lub wysokoemisyjnych, zgodnie z zasadami konkurencji, oraz do współpracy z zaangażowanymi podmiotami z tych regionów, aby lepiej ukierunkować wsparcie unijne, zachęcając do wymiany najlepszych praktyk, w tym do rozmów w sprawie planów działania dla przemysłu i potrzeb związanych z przekwalifikowaniem pracowników, oraz promując synergię i współpracę.

51.

Podkreśla, że dumping fiskalny i socjalny, agresywne planowanie podatkowe i uchylanie się od opodatkowania stanowią przeszkody dla uczciwej konkurencji.

52.

Wyraża zdecydowane przekonanie, że unijna polityka handlowa odgrywa kluczową rolę w promowaniu konwergencji instrumentów polityki i praktyk ochrony konkurencji w różnych jurysdykcjach, budując jednocześnie świat oparty na wartościach.

53.

Przyjmuje z zadowoleniem protokół ustaleń w sprawie pomocy państwa zawarty między Komisją a chińską Krajową Komisją Rozwoju i Reform. KR oczekuje, że protokół ten wniesie znaczny wkład w szerszą strategię Komisji w zakresie eliminacji zakłóceń wywoływanych w światowym handlu krajowymi politykami dotacji (11).

8.5.2018   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 164/57

1.

Przypomina, że prawo do pomocy socjalnej i mieszkaniowej umożliwiającej godziwe warunki życia wszystkim osobom niedysponującym wystarczającymi zasobami jest uznawane i respektowane przez Unię, zgodnie z art. 34 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej. Przypomina także, że prawo do mieszkania wynika z międzynarodowych zobowiązań podjętych przez państwa członkowskie względem Rady Europy i ONZ-u. W związku z tym władze na poziomie krajowym, regionalnym czy lokalnym, posiadające kompetencje w zakresie polityki mieszkaniowej, powinny zagwarantować zaspokojenie prawa do godziwego mieszkania po przystępnych cenach.

2.

Podkreśla, że UE nie posiada wyraźnie określonych kompetencji w zakresie polityki mieszkaniowej, w związku z czym zapewniając współdziałanie polityki mieszkaniowej prowadzonej na szczeblu lokalnym, regionalnym i krajowym z politykami europejskimi, należy przestrzegać zasady pomocniczości. Podkreśla jednocześnie, że realizacja wielu celów (stabilność gospodarcza, przeciwdziałanie zmianie klimatu, włączenie społeczne itd.) i polityk Unii Europejskiej (polityka regionalna, agenda miejska, konkurencja, energia, polityka społeczna itd.) wpływa na politykę mieszkaniową na różnych szczeblach i jest od niej zależna. Dlatego też konieczna jest lepsza koordynacja kierunków polityki w tej dziedzinie.

3.

Wyraża zadowolenie, że w Europejskim filarze praw socjalnych, proklamowanym przez Parlament Europejski, Radę i Komisję na Szczycie Społecznym na rzecz Sprawiedliwego Zatrudnienia i Wzrostu Gospodarczego w Göteborgu w dniu 17 listopada 2017 r., uwzględnia się prawo dostępu do mieszkań socjalnych lub dobrej jakości pomocy mieszkaniowej oraz do pomocy i ochrony w przypadku zagrożenia eksmisją.

4.

Przypomina w tym kontekście kluczową rolę władz regionalnych i miast europejskich w realizacji polityki mieszkaniowej państw członkowskich, zważywszy, że potrzeby na lokalnych rynkach mieszkaniowych są coraz bardziej zróżnicowane, zarówno z uwagi na wewnętrzną migrację w obrębie państw członkowskich z obszarów znajdujących się pod mniejszą presją mieszkaniową do obszarów poddanych większej presji, jak i ze względu na niedawne migracje z zewnątrz do obszarów doświadczających większej presji mieszkaniowej.

5.

Potwierdza, że istotne znaczenie ma silne partnerstwo z różnymi rodzajami organizacji w sektorze niekomercyjnym, stowarzyszeniami budownictwa mieszkaniowego i spółdzielniami, najemcami i organizacjami lokalnymi, które bezpośrednio oferują mieszkania i/lub ułatwiają dostęp do pomocy mieszkaniowej, lecz także z wiarygodnymi inwestorami prywatnymi, którzy zapewniają mieszkania po przystępnej cenie.

6.

Zwraca uwagę na różnorodność tradycji i systemów mieszkaniowych w państwach członkowskich i wskazuje, że przy realizacji istniejących polityk ważne jest zastosowanie podejścia neutralnego pod względem rodzajów własności nieruchomości.

7.

Podkreśla, że władze lokalne i regionalne odgrywają główną rolę przy wdrażaniu zrównoważonej polityki mieszkaniowej i tym samym wnoszą znaczący wkład w praktyczną realizację celów politycznych UE.

8.

Potwierdza strukturalny charakter kryzysu mieszkaniowego dotykającego europejskie obszary miejskie i potrzebę promowania przez władze lokalne i regionalne mieszkań po przystępnej cenie, których nie są w stanie spontanicznie dostarczyć same siły rynkowe ze względu na niedopasowanie w wielu państwach członkowskich i regionach UE między podażą przystępnych cenowo gruntów, zwłaszcza na obszarach miejskich, a dużym popytem na mieszkania. Rozbieżność ta wynika przede wszystkim ze skali wewnętrznych i zewnętrznych przepływów migracyjnych oraz wzrostu zapotrzebowania na lokale mieszkalne dostosowane do trendów demograficznych związanych ze starzeniem się większości społeczeństw państw członkowskich.

9.

Zwraca uwagę na to, że zapotrzebowanie na lokale mieszkalne w UE, a nawet w poszczególnych państwach i regionach, nie jest równomierne, stąd potrzeba elastycznego postępowania w zakresie wspierania budownictwa.

10.

Podkreśla rosnący wpływ strategii politycznych i przepisów UE na warunki wdrażania polityki mieszkaniowej państw członkowskich oraz władz regionalnych i lokalnych – mowa tu zarówno o obowiązujących systemach pomocy państwa, systemie podatku VAT, określeniu mieszkalnictwa socjalnego jako usługi świadczonej w ogólnym interesie gospodarczym, zamówieniach publicznych i współpracy publiczno-publicznej, jak i o zaleceniach dla poszczególnych krajów w ramach europejskiego semestru, dotyczących m.in. kontroli wysokości czynszów i pomocy społecznej w zakresie mieszkalnictwa.

11.

Przyjmuje z zadowoleniem stopniowe uwzględnianie w polityce UE długoterminowych inwestycji w mieszkalnictwo, m.in. dzięki umożliwieniu zakwalifikowania ich do EFRR z tytułu termomodernizacji, zapewnieniu społecznościom marginalizowanych dostępu do mieszkań i regeneracji miast, jak również poprzez ich włączenie do planu Junckera z uwagi na ich wpływ mnożnikowy na lokalne zatrudnienie i na ich rosnące finansowanie z pożyczek udzielanych przez EBI, w szczególności w przypadku długoterminowych inwestycji w mieszkania socjalne i pośrednie.

12.

Wyraża satysfakcję w związku z decyzją paktu amsterdamskiego w sprawie ustanowienia programu UE dla miast oraz partnerstwa na rzecz mieszkalnictwa koncentrującego się na zapewnieniu większej spójności europejskich regulacji mieszkalnych i gromadzeniu sprawdzonych rozwiązań miast europejskich w zakresie promowania i finansowania oferty przystępnych cenowo mieszkań.

13.

Zgodnie z partnerstwem na rzecz mieszkalnictwa w ramach agendy miejskiej UE domaga się wdrożenia europejskiego programu mieszkaniowego mogącego zapewnić lepsze powiązanie strategii politycznych UE i państw członkowskich oraz ich regionów i władz lokalnych, jak również lepszą koordynację polityk i instrumentów interwencyjnych UE wspierających politykę mieszkaniową oraz porównanie praktyk miast europejskich w zakresie udostępniania oferty mieszkaniowej po przystępnej cenie.

14.

Przypomina o potrzebie usprawnienia polityki i działań UE, a przede wszystkim uczynienia ich bardziej zrozumiałymi dla obywateli w ich życiu codziennym.

15.

Podkreśla bezpośredni związek między kosztami mieszkania a możliwościami inwestowania przez osoby fizyczne i rodziny w spożycie prywatne i w wydatki na edukację, zdrowie i emerytury, czyli w czynniki dobrobytu gospodarczego i społecznego.

16.

Podkreśla, jak ważne jest włączanie ogółu społeczeństwa w kwestie mieszkalnictwa i informowanie go o tej tematyce. Popiera w związku z tym udział przedstawicieli szczebla krajowego, regionalnego i lokalnego w szeroko zakrojonej kampanii informacyjnej, np. przy okazji Światowego Dnia Mieszkalnictwa, Światowego Dnia Architektury i innych inicjatyw.

17.

Zaznacza, iż należy rozwiązać problem niedostatecznej ilości lokali mieszkalnych w dużych aglomeracjach oraz na obszarach produkcji i rozwiniętych usług biznesowych, zarazem zapewniając dostęp do elementów gwarantujących dobrobyt, szczególnie dla osób, które naturalnie bądź nie (w wyniku choroby, kalectwa itd.) przeszły do kategorii „osób w wieku poprodukcyjnym” i/lub „niezdolnych do podjęcia pracy”. Ważna jest analiza możliwości migracji – odciążenia dużych metropolii i dopływu mieszkańców do wyludniających się terenów – oparta na danych dotyczących wolnych lokali mieszkalnych i kosztów życia w poszczególnych regionach UE.

18.

Przypomina, że napięcia w systemach finansowych wielu państw członkowskich w związku z niespłacaniem kredytów hipotecznych oraz spadkiem wartości mieszkań odegrały kluczową rolę w niedawnym kryzysie w Europie. Apeluje, by wśród celów przyszłego europejskiego programu mieszkalnictwa uwzględnić zapewnienie równowagi między dostępem do niezbędnego finansowania w celu zakupu mieszkania a wypłacalnością instytucji finansowych.

19.

Uważa również, że mieszkania w przystępnej cenie są jednym z niezbędnych warunków spójności i różnorodności społecznej i przyczyniają się do budowania społeczności odpornych na segregację społeczną, gospodarczą i geograficzną. Zauważa, że dostęp do dotowanych przez państwo mieszkań może również stanowić przeszkodę dla podejmowania zatrudnienia, jeżeli podjęcie pracy mogłoby doprowadzić do utraty prawa do pozostania w dotowanych mieszkaniach.

20.

Z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Komisji na rzecz powiązania europejskiego filaru praw socjalnych z europejskim semestrem, co w zakresie polityki mieszkaniowej zdaniem Komisji przełoży się na ściślejsze monitorowanie reformy mieszkalnictwa socjalnego, dostępności i przystępności cenowej mieszkań, a także skuteczności dodatków mieszkaniowych. Oczekuje zatem zmiany niektórych błędnych założeń dotyczących mieszkalnictwa w kontekście europejskiego semestru, w tym sensie, że: a) w niektórych analizach i zaleceniach dla poszczególnych krajów kompetencje UE w dziedzinie mieszkalnictwa były podawane w wątpliwość z punktu widzenia pomocniczości (np. kwestionowanie kontroli czynszów) oraz b) zalecenia dotyczące mieszkalnictwa były sporządzane jedynie w kontekście ewentualnych zakłóceń równowagi makroekonomicznej na podstawie danych krajowych i w związku z tym proponowano w nich jedynie strategie oparte na jednakowym podejściu, które nie uwzględniały specyfiki lokalnej i regionalnej.

21.

Apeluje, aby w przyszłym europejskim programie mieszkalnictwa poświęcono również odpowiednią uwagę potrzebom i wymaganiom obszarów wiejskich w odniesieniu do mieszkań.

22.

Wzywa w związku z tym do odpowiedniego, demokratycznego zaangażowania Parlamentu Europejskiego i do przeprowadzenia konsultacji z KR-em, reprezentującym europejskie władze lokalne i regionalne, jak również z partnerami społecznymi przed przyjęciem zaleceń dla poszczególnych krajów w ramach europejskiego semestru w zakresie polityki mieszkaniowej, tak by zwrócić szczególną uwagę na poszanowanie zasady pomocniczości w tej dziedzinie.

23.

Podkreśla, że publiczne inwestycje w mieszkalnictwo wymagają większej elastyczności w zakresie zasad budżetowych i finansowych, aby przyciągnąć inwestycje prywatne, pobudzić tworzenie miejsc pracy i wzrost gospodarczy na szczeblu lokalnym, a tym samym przynieść długoterminowe korzyści dla społeczeństwa jako całości. Dlatego też opowiada się za zwiększeniem swobody inwestowania w infrastrukturę społeczną na szczeblu lokalnym i regionalnym w ramach paktu stabilności i wzrostu.

24.

Biorąc pod uwagę wyniki ostatnich badań wskazujące, że istnieją znaczące różnice regionalne pod względem zmian cen nieruchomości mieszkaniowych, sugeruje, by w tabeli wyników dotyczących zakłóceń równowagi makroekonomicznej używane były – jako wartości progowe uzasadniające potrzebę ścisłego monitorowania sytuacji – nie tylko dane krajowe, lecz także regionalne dotyczące zmiany cen mieszkań w ujęciu rok do roku. Zwraca się także do Komisji o zbadanie, czy możliwe byłoby zachęcanie do zróżnicowanej polityki makroostrożnościowej na szczeblu regionalnym z zastosowaniem różnych współczynników pokrycia należności zabezpieczeniem (LTV) lub zadłużenia w stosunku do dochodu (DTI) dla kredytów hipotecznych, zwłaszcza na obszarach metropolitalnych i na pozostałych terytoriach.

25.

Jest zdania, że inwestycje publiczne w mieszkalnictwo są inwestycjami długoterminowymi, które należy uwzględnić w ramach regulacyjnych i normach ESA 2010. Ponadto należy przeanalizować możliwość stworzenia lepszych warunków dla stabilnych inwestycji niemających charakteru spekulacyjnego, przeznaczonych dla inwestorów z sektora prywatnego (takich jak ubezpieczenia) i mających zbliżone interesy w perspektywie długoterminowej.

26.

Podkreśla, że osiągnięcie celów porozumienia paryskiego w zakresie przeciwdziałania zmianie klimatu stanowi szczególne wyzwanie dla sektora budownictwa mieszkaniowego oraz oferuje ogromny potencjał w zakresie oszczędności energii, zważywszy, że sektor mieszkaniowy emituje 40 % gazów cieplarnianych, około 75 % budynków w UE charakteryzuje się niską efektywnością energetyczną i jedynie 0,4–1,2 % zasobów mieszkaniowych podlega renowacji każdego roku.

27.

W kwestii modernizacji budynków i ich efektywności energetycznej podkreśla, że realizowane strategie polityczne muszą oprócz kryteriów efektywności energetycznej uwzględniać także ocenę pod kątem bezpieczeństwa. Przewidywane środki, zwłaszcza finansowe, powinny mieć na celu wspieranie działań, które obejmują dostosowanie do zagrożenia sejsmicznego. Stanowi to dalekowzroczne działanie zapobiegawcze pod względem bezpieczeństwa, efektywności energetycznej, oszczędności dla obywateli i ograniczenia zanieczyszczeń atmosferycznych.

28.

Domaga się, by w ramach prowadzonego przeglądu dyrektywy w sprawie podatku VAT państwa członkowskie mogły nadal stosować obniżoną stawkę podatku VAT przy zapewnianiu zakwaterowania w ramach polityki społecznej, przy remontowaniu budynków mieszkalnych oraz przy renowacji budynków w kontekście rewitalizacji i odnowy miast.

29.

Wyraża zadowolenie, że sprawozdanie Komisji dotyczące agendy miejskiej UE (1) odpowiada jego apelowi (2) o przegląd decyzji 2012/21/UE w odniesieniu do umożliwienia dostępu do mieszkalnictwa socjalnego osobom innym niż „osoby najbardziej potrzebujące lub słabsze grupy społeczne”. Takie rozszerzenie dostępu byłoby zgodne z marginesem swobody państw członkowskich przy udostępnianiu, realizowaniu, finansowaniu i organizowaniu mieszkalnictwa socjalnego, a także potwierdziłoby ich możliwość decydowania o sposobach wykorzystania polityki mieszkaniowej jako narzędzia sprzyjającego zróżnicowaniu grup społecznych, unikaniu powstawania gett i tworzeniu trwałych społeczności. Umożliwiłoby to położenie większego nacisku na prawo do mieszkania o odpowiednim standardzie i w przystępnej cenie, ponieważ fakt, że rynek mieszkaniowy nie jest w stanie pokryć zapotrzebowania na mieszkania w niektórych regionach, dotyczy nie tylko osób, które w ogóle nie mają dostępu do mieszkań, lecz również osób zamieszkujących lokale zagrażające zdrowiu, charakteryzujące się niskim standardem lub przepełnione oraz tych, które przeznaczają większość swojego dochodu na zapłacenie czynszu lub miesięcznej raty kredytu. W związku z tym sądzi, że ustanowienie na poziomie europejskim kryteriów charakteryzujących godziwe mieszkania po przystępnych cenach stanowiłoby wartość dodaną.

30.

Popiera także apel Parlamentu Europejskiego do Komisji o wspieranie państw członkowskich w wysiłkach mających na celu ograniczenie rosnącego trendu bezdomności w perspektywie stopniowej likwidacji tego zjawiska.

31.

Domaga się, by inwestycje mieszkaniowe kwalifikowały się do wsparcia w ramach polityki spójności na okres po 2020 roku, by lepiej sprostać różnym potrzebom lokalnym (w zakresie energii, urbanistyki, migrantów, wykluczenia itp.), w perspektywie rozwijania istniejących środków dotyczących termomodernizacji, dostępu społeczności marginalizowanych do mieszkań i odnowy obszarów miejskich, wszystko to w ramach horyzontalnego podejścia do inwestycji mieszkaniowych współfinansowanych z tytułu polityki spójności. Interwencja socjalna na tych obszarach miejskich i w wymagających tego mieszkaniach powinna być narzędziem horyzontalnego podejścia polityki publicznej w dziedzinie mieszkalnictwa.

32.

Uważa, że Europejski Fundusz na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS) może przyczynić się do wypełnienia luki, jaką stanowi niedoskonałość rynku w zakresie mieszkalnictwa socjalnego w przypadku projektów o wysokim profilu ryzyka, które nie mogłyby uzyskać finansowania w ramach tradycyjnych pożyczek EBI. Jednakże w dziedzinie mieszkalnictwa socjalnego nowe instrumenty finansowe, takie jak EFIS, muszą odpowiadać szczególnym długoterminowym potrzebom w zakresie przystępnych cenowo mieszkań i efektywności energetycznej. Fakt, że do czerwca 2017 r. wykorzystano 4 % ogólnego budżetu EFIS na infrastrukturę społeczną ilustruje trudności, które mogą się zwiększyć w wyniku niewystarczającego wykorzystania klauzuli inwestycyjnej przewidzianej w pakcie stabilności i wzrostu oraz w wyniku wyboru polegającego na włączeniu inwestycji w mieszkalnictwo socjalne do kategorii rachunkowych administracji publicznej ESA 2010 przy obliczaniu deficytu publicznego. W związku z tym apeluje o przeprowadzenie oceny planu Junckera i pożyczek EBI w odniesieniu do inwestycji w dziedzinie mieszkalnictwa i oczekuje, że powołana niedawno grupa wysokiego szczebla ds. infrastruktury społecznej odegra znaczącą rolę w tym zakresie.

33.

Oczekuje, że polityka mieszkaniowa zostanie lepiej skoordynowana z priorytetami UE w dziedzinie zmian demograficznych. Potrzebne są narzędzia i odpowiednie dane na szczeblu regionalnym w celu zapewnienia przepływu informacji, zwłaszcza o istniejących i niewykorzystanych lokalach mieszkalnych w całej UE, co mogłoby zagwarantować przynajmniej częściowe rozwiązanie problemu braku równowagi popytu i podaży mieszkań między regionami.

34.

Apeluje o korzystanie z innowacyjnych mechanizmów finansowania w inwestycjach w budownictwo mieszkaniowe oraz o dążenie do osiągnięcia efektu mnożnikowego poprzez łączenie środków publicznych i prywatnych.

35.

Wspiera będące częścią agendy miejskiej prace prowadzone w ramach partnerstwa na rzecz mieszkalnictwa dotyczące przepisów UE i określenia najlepszych praktyk w udostępnianiu w europejskich miastach oferty mieszkań i ich finansowaniu.

36.

Z zadowoleniem przyjmuje wstępne wyniki partnerstwa na rzecz mieszkalnictwa w ramach agendy miejskiej dla UE, stanowiące również konkretny wkład w europejski program sprawności i wydajności regulacyjnej (REFIT). Ponadto zachęca państwa członkowskie i Komisję Europejską do wspierania tych rezultatów poprzez opracowanie konkretnych propozycji, takich jak przegląd decyzji w sprawie usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym.

37.

Podkreśla znaczenie współistnienia w ramach europejskiego programu mieszkalnictwa przekrojowego podejścia do tych polityk UE, które są pośrednio i bezpośrednio związane z mieszkalnictwem, a także podejścia terytorialnego pozwalającego porównać lokalne strategie wspierania i finansowania mieszkań w przystępnej cenie.

38.

Uważa, że zgodnie z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-618/10 (Banco Español de Crédito) z 14 czerwca 2012 r. państwa członkowskie są zobowiązane do wykonania przepisów dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich w celu zapewnienia ochrony posiadaczom kredytów hipotecznych, zwłaszcza w wypadku, gdy nieruchomość obciążona hipoteką była domem rodzinnym, co pozwoli uniknąć ryzyka wykluczenia mieszkaniowego.

39.

Podkreśla, że ważne jest, by budynki o przeznaczeniu socjalnym i budynki mieszkalne spełniały niezbędne wymogi energetyczne, czyli takie kryteria jak: efektywność energetyczna, energooszczędność, niski poziom emisji CO2 oraz inwestycje w ekologiczne i odnawialne źródła energii. W związku z tym apeluje o inteligentne budownictwo mieszkaniowe i inteligentną modernizację mieszkań, co pokrywa się także z celami programu „Horyzont 2020”.

8.5.2018   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 164/62

1.

Z zadowoleniem przyjmuje wniosek Komisji, który jest zgodny z istniejącymi przepisami w omawianym obszarze działania i stanowi ich kontynuację. Jest także zgodny z inicjatywą dotyczącą Europejskiego filara praw socjalnych, której celem jest wzmocnienie społecznego wymiaru Unii i pozytywnej konwergencji wyników osiąganych przez państwa członkowskie w obszarze społecznym. Połączenie działań legislacyjnych z tymi o charakterze nieustawodawczym pozwala uzyskać środki niezbędne do zapewnienia pozytywnej konwergencji w Unii, czego dotychczas obowiązujące przepisy nie zdołały zrobić, a jednocześnie umożliwia zachowanie pewnej elastyczności.

2.

Przypomina, że podstawa prawna wniosku Komisji dotyczącego dyrektywy – mianowicie art. 153 TFUE – wchodzi w zakres kompetencji dzielonych między Unię i państwa członkowskie, a zatem ma tu zastosowanie zasada pomocniczości. Jest zdania, że z uwagi na fakt, że wniosek Komisji ma na celu unowocześnienie istniejących ram prawnych w celu zapewnienia wspólnych minimalnych standardów polityki godzenia pracy z życiem rodzinnym, działania na szczeblu UE są niezbędne, odpowiednie i właściwe. Zauważa w związku z tym, że w art. 153 TFUE wyraźnie stwierdza się, że dyrektywa jest instrumentem prawnym stosowanym w celu ustanowienia minimalnych wymagań stopniowo wprowadzanych w życie przez państwa członkowskie, co powinno zagwarantować, że ograniczone do minimum działania pozwolą jednak osiągnąć cele wniosku. KR przyznaje, że wspólne minimalne standardy są szczególnie istotne w sytuacji swobodnego przepływu pracowników oraz swobody świadczenia usług na rynku wewnętrznym UE. Podkreśla jednak, że działanie Unii powinno pozostawiać tak duże pole dla podejmowania decyzji indywidualnych i krajowych, jak to możliwe, gdyż zgodnie z przyjętą praktyką dziedzina ta powinna być regulowana przez partnerów społecznych zarówno na szczeblu UE, jak i na szczeblu krajowym. Regiony i gminy pełnią tu podwójną rolę jako pracodawcy i administracja publiczna.

3.

Utrzymuje, że należy dzielić odpowiedzialność za godzenie życia zawodowego i rodzinnego między pracowników i pracownice, rodziny, partnerów społecznych, władze lokalne i regionalne oraz wszystkich pracodawców i usługodawców publicznych i prywatnych. Tylko całościowe podejście uwzględniające wszystkie punkty widzenia umożliwi zbudowanie zrównoważonego pod względem gospodarczym i społecznym społeczeństwa, które stawia ludzi oraz ich rodziny w centrum polityki.

4.

Stwierdza, że z powodu przekonań i norm kulturowych, praca w charakterze bezpłatnie pomagającego opiekuna obciąża głównie kobiety. Jest to jeden z głównych powodów, dla których te ostatnie w mniejszym stopniu niż mężczyźni są aktywne na rynku pracy. W związku z tym uważa, że strategie umożliwiające godzenie pracy z życiem rodzinnym, w tym dotyczące urlopu rodzinnego, mogą przyczyniać się zarówno do wzrostu wskaźnika zatrudnienia kobiet, jak i do zwiększenia współczynnika płodności, co generuje lepsze skutki gospodarcze dla wszystkich. Jednocześnie istotne jest zadbanie o to, by urlop rodzinny nie zamienił się w pułapkę, która jeszcze bardziej ogranicza możliwości kobiet na rynku pracy; z tego względu polityka godzenia życia zawodowego i rodzinnego powinna iść w parze z rozwijaniem polityki wspólnej odpowiedzialności obu płci. Pozwoliłoby to na zmianę struktur społecznych i stworzenie nowego paktu społecznego umożliwiającego sprawiedliwy podział czasu poświęcanego pracy, obowiązkom domowym, opiece, wypoczynkowi i życiu prywatnemu między kobiety i mężczyzn.

5.

Podkreśla, że obecne tendencje demograficzne wymuszają zmianę ról związanych z płcią oraz propagowanie bardziej elastycznych i równych form organizacji pracy, co z kolei ułatwi wybór zmniejszonego czasu pracy i urlopów zarówno mężczyznom, jak i kobietom, by mogli zająć się dziećmi albo innymi członkami rodziny.

6.

Ubolewa, że zakres stosowania dyrektywy ogranicza się do pracowników posiadających umowę o pracę lub pozostających w stosunku pracy i że nie obejmuje różnych form pracy nietypowej, takich jak samozatrudnienie, co byłoby zgodne z dyrektywą 2010/41/UE w sprawie stosowania zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn prowadzących działalność na własny rachunek. W ten sposób uwzględniono by również przypadki fikcyjnych stosunków pracy lub miejsc pracy ekonomicznie zależnych (fikcyjnego samozatrudnienia).

7.

Podziela opinię Komisji Europejskiej w sprawie gospodarczych i społecznych korzyści płynących z lepszej równowagi między życiem zawodowym a prywatnym. Nie chodzi tu tylko o sprawiedliwość, o równość między kobietami i mężczyznami i o optymalny podział kompetencji, lecz również o stabilność finansów publicznych państw i wkład w realizację priorytetowych celów w zakresie wzrostu i zatrudnienia.

8.

Wzywa w związku z tym do przestawienia się na nową kulturę pracy, która uwzględniałaby wspólne korzyści dla kobiet, rodzin i społeczeństwa związane z lepszą równowagą między życiem prywatnym a zawodowym – przewidywany wzrost wskaźnika zatrudnienia kobiet i mniejsze zróżnicowanie wynagrodzenia ze względu na płeć będą miały pozytywny wpływ na same kobiety, dając im osobistą satysfakcję, dochody i przyszłe emerytury dzięki większym i bardziej sprawiedliwym składkom do funduszy emerytalnych, oraz na gospodarczy dobrobyt ich rodzin, ich włączenie społeczne oraz ich zdrowie. To samo dotyczy przedsiębiorstw, które odniosą korzyści z większej puli talentów i z bardziej zmotywowanej i wydajnej siły roboczej, jak również z ograniczenia zjawiska nieobecności w pracy.

9.

Przypomina, że rodzice i opiekunowie, zarówno kobiety, jak i mężczyźni, osoby młode czy też starsze, są również pracownikami i przedsiębiorcami, którzy zamieszkują obszary wiejskie oraz miejskie i przyczyniają się do ich ożywienia. Zwraca uwagę na trudności ze znalezieniem opiekunów w niektórych regionach z uwagi na wysoki odsetek zamieszkujących je osób starszych. Mając to na uwadze, można rozważyć wprowadzenie europejskiego znaku dla małych i dużych miast przyjaznych rodzinie, które zapewniają infrastrukturę przyjazną dla rodzin, zachęcającą rodziny do przeniesienia się w tę okolicę bądź pozostania w niej, co zwiększy atrakcyjność inwestycyjną danej miejscowości (1).

10.

Potwierdza rolę odgrywaną przez władze lokalne i regionalne w omawianej dziedzinie ze względu na posiadane przez nich kompetencje związane z codziennym życiem członków rodzin, na przykład z opieką nad dziećmi, osobami starszymi i niepełnosprawnymi, edukacją, usługami socjalnymi i zatrudnieniem. Z tego względu dla optymalnego wdrażania dyrektywy duże znaczenie ma wielopoziomowe sprawowanie rządów (2).

11.

Nalega w związku z tym, by samorządy terytorialne, które w wielu państwach członkowskich są dużymi pracodawcami sektora publicznego, uzyskały wsparcie w swych wysiłkach zmierzających do wdrożenia odpowiednich strategii w zakresie polityki społecznej i zatrudnienia, w tym by wsparto i wzmocniono ich zdolności w celu wdrożenia strategii politycznych promujących równowagę między życiem zawodowym a prywatnym.

12.

Podkreśla znaczenie europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych jako instrumentów pozwalających odpowiednio wspierać opracowanie środków – zwłaszcza przez władze lokalne i regionalne – mających lepiej godzić życie zawodowe i prywatne. Należy w szczególności wzmocnić Europejski Fundusz Społeczny, by oprócz wspierania zdolności do zatrudnienia lepiej uwzględniał niedostatek, ubóstwo pracujących i włączenie społeczne.

13.

Odnotowuje, że istnieje już wiele sprawdzonych rozwiązań na szczeblu lokalnym i regionalnym, którymi należy się dzielić oraz które trzeba propagować i powielać na wszystkich szczeblach. Należy wspierać te przedsiębiorstwa, które dążą do zapewnienia faktycznych możliwości godzenia życia zawodowego i prywatnego swoich pracowników.

14.

Stwierdza, że regiony i gminy mogą również zapewnić łatwiejszy dostęp do usług i rozrywki poprzez opracowanie i wdrożenie zintegrowanych strategii politycznych odnoszących się do kultury, handlu i transportu, które uwzględniałyby potrzebę godzenia życia zawodowego i rodzinnego.

15.

Ubolewa nad brakiem odniesienia do celów barcelońskich, które miały zwiększyć współczynnik aktywności kobiet. Cele określone przez Radę Europejską w 2002 r. przewidywały objęcie opieką w UE co najmniej 90 % dzieci w wieku od trzech lat do wieku rozpoczęcia obowiązkowej nauki szkolnej oraz 33 % dzieci poniżej trzeciego roku życia. Nie wszystkie państwa członkowskie osiągnęły te cele, niezbędne są zatem wzmożone wysiłki na rzecz ich zrealizowania.

16.

Wskazuje, że europejski semestr jest potężnym narzędziem służącym polityce budżetowej i może być bardzo pomocny w dostarczaniu państwom członkowskim wytycznych i zaleceń w kwestii czynników gospodarczych zniechęcających drugiego żywiciela rodziny do podejmowania pracy. Może ponadto zapewnić państwom członkowskim wytyczne odnośnie do świadczenia usług w zakresie opieki.

17.

Podkreśla potrzebę wprowadzenia elastycznych form organizacji pracy oraz dopilnowania, by nie stały się one synonimem niskiego wynagrodzenia i ograniczonych perspektyw awansu, w szczególności dla kobiet. Jednocześnie takie elastyczne warunki pracy należałoby odpowiednio omówić z pracodawcami, aby zminimalizować ryzyko zakłóceń, zwłaszcza w przypadku MŚP.

18.

Przypomina o znaczeniu zapewnienia ułatwionego dostępu do szkoleń dla rodziców lub opiekunów, którzy zmuszeni byli do długiej nieobecności z powodu obowiązków rodzinnych w zakresie wsparcia i opieki. Przypomina także o wartości, jaką stanowi uznawanie kwalifikacji zdobytych przez opiekunów.

19.

Podkreśla, że w obecnej sytuacji na rynku pracy należy podjąć środki mające na celu zwiększenie elastyczności i bezpieczeństwa nowych modeli biznesowych i nowych form zatrudnienia w celu zwiększenia możliwości zatrudnienia wszystkich Europejczyków, a zwłaszcza osób młodych, kobiet i opiekunów. Położenie większego nacisku na model flexicurity przyniosłoby korzyści zarówno pracownikom, jak i pracodawcom, pod warunkiem że będą mu towarzyszyć odpowiednie regulacje i środki zapewniające pewność i jasność prawa.

20.

Zwraca uwagę na fakt, że zwłaszcza rodzice samotnie wychowujący dzieci zmagają się z trudnościami przy godzeniu życia zawodowego i rodzinnego i potrzebują w związku z tym większego wsparcia. Rodzice ci pracują bardzo często w niepełnym wymiarze godzin, mają mniejsze możliwości rozwoju kariery oraz szczególne trudności w zdobyciu wykształcenia i ukończeniu szkolenia zawodowego. Dlatego apeluje się do państw członkowskich i partnerów społecznych, by właśnie rodzicom samotnie wychowującym dzieci oferować takie elastyczne modele pracy oraz takie możliwości zdobycia lub podniesienia kwalifikacji zawodowych, które można by pogodzić z ich zobowiązaniami rodzinnymi.

21.

Ważne jest, aby doświadczenie zdobyte przez opiekunów wykonujących takie zadania w życiu prywatnym zostało uznane w praktyce, aby ułatwić im znalezienie zatrudnienia w tych samych dziedzinach, w których nabyli kwalifikacje w życiu prywatnym.

22.

Ubolewa nad brakiem propozycji mających na celu zwiększenie praw związanych z macierzyństwem, na przykład dotyczących ochrony przed zwolnieniem w dłuższym okresie oraz, ogólniej, dyskryminacji związanej z pracą. Jest to stracona okazja, w szczególności biorąc pod uwagę cel dyrektywy, która ma zastąpić dyrektywę w sprawie urlopu macierzyńskiego, wycofaną w 2015 r.

23.

Przyjmuje z zadowoleniem wprowadzenie urlopu ojcowskiego, korzystnego zarówno dla rodziców, jak i dzieci. Aby ojcowie poczuli, że dopuszczalne jest dla nich przerwanie pracy, by opiekować się dzieckiem, potrzebne są zmiany kulturowe. Zmiany te zajdą szybciej, jeżeli zapewni się równiejsze traktowanie obydwu rodziców od początku ciąży.

24.

Zgadza się z propozycją przyznawania urlopu ojcowskiego, bez względu na stan cywilny lub rodzinny określony w prawie krajowym, w celu uniknięcia dyskryminacji. To państwa członkowskie definiują warunki dostępu i szczegółowe rozwiązania w zakresie stosowania urlopu rodzicielskiego w przypadku, gdy o urlop rodzicielski wnioskują więcej niż dwie osoby.

25.

Zachęca do ustanowienia urlopu rodzicielskiego, w wypadku którego wynagrodzenie byłoby ustalane w drodze ustawodawstwa lub układów zbiorowych przez państwa członkowskie posiadające wyłączną kompetencję w tym zakresie. Należy także umożliwić państwom członkowskim określenie szczegółowych zasad takiego urlopu. Twierdzi ponadto, że właściwa równowaga między życiem zawodowym a prywatnym rodziców, która umożliwiłaby im większą dyspozycyjność czasową, a jednocześnie nie powodowała niepewności zatrudnienia, ma podstawowe znaczenie dla dobra dzieci i społeczeństwa.