21.3.2017   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 88/1

—

uwzględniając komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady „Śródokresowy przegląd/rewizja wieloletnich ram finansowych na lata 2014–2020. Budżet UE ukierunkowany na wyniki” (COM(2016) 603 final) (1) oraz dokument towarzyszący,

—

uwzględniając swą opinię w sprawie śródokresowego przeglądu wieloletnich ram finansowych (WRF) (2),

1.

Przyjmuje do wiadomości szczegółową propozycję śródokresowego przeglądu wieloletnich ram finansowych (WRF) przedstawioną przez Komisję dnia 14 września 2016 r.

2.

Popiera powiązanie negocjacji nad śródokresowym przeglądem z procedurą budżetową UE na 2017 r. Pozwoli to na przyjęcie na czas przeglądu śródokresowego oraz zostawi miejsce na dyskusje na temat kolejnych WRF po 2020 r.

3.

Ubolewa, że Komisja Europejska wykazała mały poziom ambicji i przedłożyła jedynie propozycję przeglądu WRF, które już się kończą, zamiast pełnego przeglądu umożliwiającego UE zajęcie się stojącymi przed nią obecnie wyzwaniami oraz dopilnowanie, by budżet UE koncentrował się na obszarach prowadzących do zrównoważonego wzrostu i tworzenia miejsc pracy i wykazujących dużą wartość dodaną dla Europy. Oczekuje, że budżet kolejnych WRF w znacznym stopniu zostanie dopasowany do aktualnej sytuacji, umożliwiając UE stawienie czoła przyszłym wyzwaniom i zajęcie się nowymi priorytetami.

4.

Odnotowuje, że śródokresowy przegląd odzwierciedla podejście KE „budżet UE ukierunkowany na wyniki”, lecz obawia się, że głównym kryterium proponowanych zmian w środkach był poziom absorpcji programów UE. Ponownie oferuje się odgrywać aktywną rolę w procesie oceny skuteczności wszystkich programów unijnych.

5.

Stanowczo odrzuca zawarte w komunikacie w sprawie wieloletnich ram finansowych stwierdzenie, że programy objęte zarządzaniem dzielonym są nieefektywne. Podkreśla, że pomimo opóźnienia w procesie przyjmowania nowych rozporządzeń w sprawie europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych i bardzo złożonej procedury programowania, rozpoczęto ponad 200 000 projektów i przydzielono ponad 46 mld EUR z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych na finansowanie projektów wartych 68 mld EUR.

6.

W związku z tym zwraca uwagę, że ewentualne zawieszenie funduszy strukturalnych i inwestycji europejskich w stosunku do Hiszpanii i Portugalii lub jakiegokolwiek innego państwa członkowskiego miałoby negatywne skutki dla realizacji programów. Przypomina, że: a) KR sprzeciwia się warunkowości makroekonomicznej, gdyż jest ona szkodliwa dla miast i regionów; b) byłoby to sprzeczne z zastosowanymi już umorzeniami kar zgodnie z przepisami rozporządzenia (UE) nr 1173/2011 w sprawie skutecznego egzekwowania nadzoru budżetowego w strefie euro; c) narusza to zasadę proporcjonalności ustanowioną na mocy art. 5 TUE i dołączonego doń protokołu nr 2. Dlatego Komitet wnosi, by w razie ewentualnego zawieszenia miało ono – ze względu na okoliczności gospodarcze i społeczne, bezrobocie i skutki zawieszenia dla gospodarki – wartość zerową, zgodnie z art. 23 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. (rozporządzenie w sprawie wspólnych przepisów).

7.

Wyraża zaniepokojenie zmierzaniem do centralizacji budżetu UE, co byłoby jednoznacznie sprzeczne z poszukiwaniem rozwiązań dostosowanych do wyzwań na szczeblu lokalnym i regionalnym. Ograniczenie programów objętych zarządzaniem dzielonym miałoby negatywny wpływ na zobowiązania wynikające z traktatów UE w zakresie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej, a także na zasady pomocniczości, partnerstwa i wielopoziomowego sprawowania rządów.

8.

Wyraża ubolewanie, że w śródokresowym przeglądzie WRF uwzględniono dostosowanie środków na politykę spójności. Mimo iż to dostosowanie jest obowiązkowe zgodnie z art. 7 rozporządzenia WRF, nie należy go dalej negocjować.

9.

Z zadowoleniem przyjmuje propozycję rozszerzenia i wzmocnienia Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS). Będzie to tematem oddzielnej opinii Komitetu. Oczekuje dalszych usprawnień w dziedzinie dodatkowości, zasięgu geograficznego i sektorowego oraz przejrzystości. Powtarza apel o dokonanie odpowiedniej oceny wyników EFIS, zwłaszcza synergii z europejskimi funduszami strukturalnymi i inwestycyjnymi oraz dotychczasowego wkładu w spójność terytorialną. Oczekuje na ściślejszą współpracę z Parlamentem Europejskim podczas monitorowania wdrażania EFIS. Wyraża nadzieję, że regiony zostaną w większym stopniu włączone do zarządzania, by zapewnić funkcjonalną integrację z polityką spójności.

10.

Z zadowoleniem przyjmuje zwiększenie środków na program „Horyzont 2020” i instrument „Łącząc Europę”, podkreśla jednak, że nie równoważy ono początkowych cięć budżetowych wprowadzonych w tych programach podczas tworzenia EFIS.

11.

Przyjmuje do wiadomości wniosek Komisji dotyczący przeglądu rozporządzenia finansowego oraz zamiar uproszczenia zasad w celu rozwiązania problemów związanych ze złożonością procedur administracyjnych i błędami polityki spójności, zwłaszcza w odniesieniu do wdrażania programów objętych zarządzaniem dzielonym i wzmocnionych synergii między dotacjami a instrumentami finansowymi. Ustosunkuje się do przeglądu w oddzielnej opinii.

12.

Z zadowoleniem przyjmuje wzrost środków budżetowych na inicjatywę na rzecz zatrudnienia ludzi młodych i program Erasmus+. Wyraża jednak żal z powodu braku inicjatyw na rzecz walki z długotrwałym bezrobociem.

13.

Odnotowuje środki z zakresu elastyczności zaproponowane przez Komisję, a szczególnie stworzenie rezerwy UE na wypadek kryzysów w celu wykorzystania umorzonych środków, zniesienie rocznych pułapów w ramach łącznego marginesu na płatności oraz ukierunkowane wykorzystanie dostosowania technicznego puli środków w ramach polityki spójności. Uznaje to za pozytywne działania zmierzające do sprostania obecnym kryzysom dzięki uelastycznieniu budżetu unijnego.

14.

Wyraża ubolewanie, że Komisja nie zaproponowała w ramach śródokresowego przeglądu żadnych dodatkowych środków w odpowiedzi na różne kryzysy w UE związane z WPR, w tym dotyczące koncentracji produkcji, rosnącej konkurencji światowej, malejącej siły roboczej i postępującej zapaści na obszarach wiejskich, z którymi to kryzysami będą się mierzyć europejscy rolnicy, konsumenci i władze lokalne i regionalne aż do końca obecnego okresu programowania.

15.

W świetle ambitnego światowego porozumienia w sprawie klimatu w Paryżu w 2015 r. przypomina o celu przeznaczenia 20 % wydatków UE na projekty i strategie związane z klimatem, ale podkreśla, że jest to minimum i że prawdopodobnie potrzebne będą dalsze wysiłki, by zapewnić utrzymanie tego celu do 2020 r.

16.

Z zadowoleniem przyjmuje szczegółowe średnioterminowe prognozy płatności w odpowiedzi na obawy dotyczące zaległości w płatnościach w kontekście obecnych WRF. Wyraża jednak zaniepokojenie w związku z przyszłymi płatnościami, mając na uwadze opóźnienia we wdrażaniu programów objętych zarządzaniem dzielonym. Podkreśla odpowiedzialność państw członkowskich i Rady za udostępnienie w rocznych budżetach wystarczających środków pieniężnych, tak by Unia mogła sprostać obecnym wyzwaniom.

17.

Obawia się, że mimo zwiększenia środków w dziale 3 i 4 w celu poradzenia sobie z kryzysem migracyjnym i uchodźczym, utworzenia rezerwy Unii Europejskiej na wypadek kryzysów i „rezerwy elastyczności”, środki dostępne w kontekście obecnych WRF są niewystarczające w świetle coraz większych żądań związanych z budżetem unijnym dotyczących przyjmowania, rozdziału i integracji uchodźców i migrantów bądź ich ochrony w krajach pochodzenia. Przypomina w tym kontekście, że na władzach lokalnych i regionalnych spoczywa kluczowa odpowiedzialność za przyjmowanie i integrację migrantów, dlatego też bezpośredni dostęp do odpowiednich możliwości finansowania z UE znacznie by im pomógł sprostać tym wyzwaniom. Ostrzega, że większa elastyczność nie stanowi odpowiedzi na niewystarczające zasoby finansowe.

18.

Odnotowuje propozycję stworzenia Europejskiego Funduszu na rzecz Zrównoważonego Rozwoju i zajmie się tą kwestią dokładniej w odrębnej opinii.

19.

Zwraca uwagę, że potencjalne wyjście Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej mogłoby mieć wpływ na obecne wieloletnie ramy finansowe. Wyraża zaniepokojenie w związku ze skutkami dla bieżącego wdrażania wielu programów unijnych i sugeruje zaangażowanie Komitetu na wczesnym etapie w dalsze dyskusje na temat przeglądu obecnych WRF.

20.

Z zadowoleniem przyjmuje rozdział „W kierunku następnych wieloletnich ram finansowych” jako wstępny wkład w szerzej zakrojoną debatę na temat przyszłości budżetu UE. Zachęca instytucje unijne do wczesnego dialogu z miastami i regionami Europy na temat zasięgu, struktury i instrumentów przyszłych WRF. W odpowiednim czasie przygotuje propozycje w tej dziedzinie.

21.

Zobowiązuje swego Przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Komisji Europejskiej, Parlamentowi Europejskiemu, Radzie oraz przewodniczącemu Rady Europejskiej.

21.3.2017   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 88/4

—

uwzględniając główne dokumenty w ramach europejskiego semestru 2016, a mianowicie roczną analizę wzrostu gospodarczego, sprawozdania dotyczące poszczególnych krajów, krajowe programy reform oraz zalecenia dla poszczególnych krajów,

—

uwzględniając projekt sprawozdania Parlamentu Europejskiego „Europejski semestr na rzecz koordynacji polityki gospodarczej: realizacja priorytetów na rok 2016” (2016/2101(INI)),

1.

Przypomina, że w porównaniu z 2007 r. inwestycje publiczne i prywatne spadły w UE o ok. 15 %, a w niektórych państwach członkowskich nawet o 50 %, z powodu kryzysu gospodarczego i środków konsolidacji budżetowej. Podkreśla, że kilka lat niedoinwestowania pod rząd (luka inwestycyjna) stanowi poważny problem dla konkurencyjności i spójności Europy, a tym samym jej zdolności do zapewnienia zrównoważonego wzrostu i miejsc pracy.

2.

Podkreśla, że 40 % zaleceń dla poszczególnych krajów na 2016 r. dotyczy przeszkód dla inwestycji, w których usunięciu mogą pomóc władze lokalne i regionalne (1). Są to przeszkody takie jak niska jakość administracji publicznej i brak koordynacji; niedopasowanie zadań i zasobów finansowych władz samorządowych; uciążliwe regulacje w dziedzinie inwestycji prywatnych; korupcja; brak wykwalifikowanej siły roboczej i odpowiedniej infrastruktury transportowej. Zapowiada, że kwestie te zostaną również poruszone w opinii KR-u „Likwidacja luki inwestycyjnej: jak uporać się z wyzwaniami?”.

3.

Przypomina o swojej deklaracji „Inwestować i łączyć” (2), przyjętej 9 lipca 2016 r. w Bratysławie podczas 7. Europejskiego Szczytu Regionów i Miast, w której skupiono się na wadze usunięcia przeszkód uniemożliwiających wykorzystanie olbrzymiego potencjału inwestycyjnego miast, regionów i obszarów wiejskich w Europie, a także na roli władz lokalnych i regionalnych w zapewnianiu innowacyjnej infrastruktury i usług z myślą o wspieraniu inwestycji i poprawie jakości życia obywateli UE.

4.

Jest zaniepokojony faktem, że ok. 60 % respondentów ostatniej ankiety KR-u wśród władz lokalnych i regionalnych (3) odnotowało spadek bądź stagnację tak inwestycji publicznych, jak i prywatnych na przestrzeni ostatnich 12 miesięcy. Jeśli znajdzie się potwierdzenie dla tych odczuć, będzie to oznaczać, że niedoinwestowanie sięgające początków kryzysu gospodarczego nadal ma miejsce.

5.

Jak wynika z tej ankiety, finansowanie inwestycji publicznych pozostaje problemem dla ok. dwóch trzecich władz lokalnych i regionalnych, częściowo z powodu ich niewystarczających zdolności do prawidłowego zaplanowania inwestycji publicznych, wykorzystania instrumentów finansowych, przedłożenia EBI projektów oraz nawiązania partnerstw publiczno-prywatnych.

6.

Z zadowoleniem przyjmuje pozytywne wyniki Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS) dotyczące przede wszystkim segmentu przeznaczonego dla MŚP. Jednocześnie wzywa do poprawy dodatkowości segmentu EFIS przeznaczonego na infrastrukturę i innowacje oraz równowagi geograficznej EFIS, także poprzez zachęcanie do opracowywania regionalnych strategii inwestycyjnych oraz wykorzystanie platform inwestycyjnych, tak aby wszystkie regiony, zwłaszcza słabiej rozwinięte, mogły na tym skorzystać.

7.

Z zadowoleniem przyjmuje propozycję rozszerzenia i wzmocnienia Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS). Będzie to tematem oddzielnej opinii Komitetu. Oczekuje dalszych usprawnień w dziedzinie dodatkowości, zasięgu geograficznego i sektorowego oraz przejrzystości. Powtarza apel o dokonanie odpowiedniej oceny wyników EFIS, zwłaszcza synergii z europejskimi funduszami strukturalnymi i inwestycyjnymi oraz dotychczasowego wkładu w spójność terytorialną. Oczekuje na ściślejszą współpracę z Parlamentem Europejskim podczas monitorowania wdrażania EFIS.

8.

Podkreśla, że trzy czwarte respondentów ankiety KR-u na temat przeszkód w inwestycjach nie wiedziało o możliwościach oferowanych przez EFIS ani o jego platformach inwestycyjnych. Trzeba więc lepiej informować wszystkie zainteresowane podmioty.

9.

Odnotowuje, że mniejsze regiony i gminy, a także regiony cierpiące z powodu poważnych i trwałych niekorzystnych warunków przyrodniczych lub demograficznych, w tym najbardziej na północ wysunięte regiony o bardzo niskiej gęstości zaludnienia oraz regiony wyspiarskie i górskie, często nie są w stanie skorzystać z EFIS z uwagi za wysokie progi minimalnej wartości wspieranych inwestycji. Ma nadzieję, że progi te zostaną obniżone podczas przeglądu EFIS.

10.

Zaznacza, że możliwości techniczne potencjalnych promotorów projektów na poziomie lokalnym i regionalnym należy wzmocnić za pośrednictwem Europejskiego Centrum Doradztwa Inwestycyjnego, szczególnie w odniesieniu do zaprojektowania i ustanowienia platform inwestycyjnych.

11.

Podkreśla, że regionalne strategie inwestycyjne powinny opierać się na świadomości, że zmiany gospodarcze i technologiczne gwałtownie przeobrażają nasze społeczeństwa i obszary. W tym kontekście kieruje uwagę na potrzebę promowania inwestycji w gospodarkę niskoemisyjną i gospodarkę o obiegu zamkniętym oraz wspierania współkonsumpcji i gospodarki dzielenia się, pozwalających obniżyć koszty wdrażania innowacyjnych działań, ułatwiających świadczenie obywatelom usług publicznych i prywatnych oraz usprawniających działania sektora publicznego.

12.

Podkreśla znaczenie zachęcania władz lokalnych i regionalnych do wykorzystywania strategii inteligentnej specjalizacji oraz europejskich partnerstw w celu realizacji wspólnych strategicznych priorytetów rozwoju.

13.

Podkreśla, że polityka spójności pozostaje głównym narzędziem inwestycyjnym UE, zwłaszcza w słabiej rozwiniętych państwach i regionach. Chciałby, aby zapewniono większą komplementarność tej polityki z Europejskim Funduszem na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS).

14.

Przywołuje swą opinię w sprawie śródokresowego przeglądu wieloletnich ram finansowych (WRF), w której stwierdza się, że brak środków na płatności w ramach WRF na lata 2014–2020 mógłby spowodować ryzyko, że Komisja nie będzie w stanie wywiązać się ze swoich zobowiązań, co doprowadziłoby do zaległości płatniczych mających negatywny wpływ na realizację programów operacyjnych w ramach europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych.

15.

Uważa, że w kontekście przeglądu funduszy strukturalnych rządy krajowe mogłyby uzyskać prawo do przeznaczenia części funduszy europejskich na projekty dotyczące obszarów dotkniętych zaburzeniem równowagi hydrogeologicznej oraz na podjęcie działań w przypadku poważnych klęsk żywiołowych.

16.

Podkreśla, że ponad połowa zaleceń dla poszczególnych krajów na 2016 r., skierowana do 26 krajów, ma charakter terytorialny, tzn. jest powiązana z wyzwaniami, które dotyczą niektórych regionów lub miast bardziej niż innych, i/lub zadanie realizacji tych zaleceń spoczywa na niższych niż krajowy szczeblach sprawowania rządów.

17.

Należy przypomnieć, że w swojej opinii w sprawie reakcji UE na wyzwania demograficzne KR podkreślał związek, jaki powinien zachodzić między zmianami demograficznymi a europejskim semestrem, podkreślając potrzebę wymiaru terytorialnego tegoż semestru. Samorządy lokalne i regionalne muszą być istotnymi podmiotami w działaniach podejmowanych w ramach europejskiego semestru w celu stawienia czoła wyzwaniom demograficznym, a także muszą być uwzględniane w zaleceniach formułowanych dla państw członkowskich z myślą o przeciwdziałaniu tym wyzwaniom.

18.

Podkreśla, że KR konsekwentnie sprzeciwiał się określonej w art. 23 rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów warunkowości makroekonomicznej we wdrażaniu polityki spójności, gdyż oznaczałaby ona karanie miast i regionów w związku z niedopełnieniem przez państwo członkowskie zobowiązań wynikających z paktu stabilności i wzrostu. W tym kontekście obawia się, że zawieszenie finansowania z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych dla Hiszpanii i Portugalii miałoby negatywne skutki dla, już i tak znacznie opóźnionej, realizacji programów operacyjnych. Ponadto anulowanie sankcji w ramach procedury nadmiernego deficytu budżetowego (rozporządzenie nr 1173/2011 w sprawie skutecznego egzekwowania nadzoru budżetowego) przy jednoczesnym rozważaniu sankcji na mocy art.23 rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów byłoby wzajemnie sprzeczne. Jednocześnie podkreśla potrzebę bardziej należytego zarządzania gospodarczego na szczeblu krajowym, co jest warunkiem wstępnym skutecznego wykorzystywania europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych.

19.

Ponawia swój apel, by inwestycje podejmowane przez władze lokalne i regionalne w ramach funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności zostały wyłączone z obliczeń dotyczących deficytu budżetowego i długu publicznego państw UE.

20.

Podkreśla, że prawie 40 % zaleceń dla poszczególnych krajów na 2016 r., dotyczące 20 państw członkowskich, odnosi się do kwestii związanych z potencjałem administracyjnym w zakresie reform strukturalnych i usuwania przeszkód dla inwestycji, zwłaszcza na poziomie niższym niż krajowy. Uznaje, że potencjał administracyjny powinien zostać uwolniony głównie poprzez utworzenie skutecznych struktur administracyjnych. Przypomina swą propozycję dotyczącą proponowanego programu wspierania reform strukturalnych, by opracować jeden strategiczny dokument określający priorytety i kryteria w celu skoordynowania wszystkich finansowanych przez UE środków służących budowaniu potencjału.

21.

Podkreśla, że Komisja powinna rozważyć zaproponowanie mechanizmu zdolności fiskalnej dla strefy euro z myślą o realizacji polityki antycyklicznej i przyspieszeniu ożywienia gospodarczego. Zapowiada, że w nadchodzących miesiącach wyda opinię w tej sprawie.

22.

Uznaje wagę wyzwań społecznych i związanych z rynkiem pracy; wspiera włączenie przez Komisję wskaźników społecznych do procedury dotyczącej zakłóceń równowagi makroekonomicznej.

23.

Odnotowuje niski poziom wykonania zaleceń dla poszczególnych krajów i zauważa, że wszystkie poziomy sprawowania rządów powinny być zaangażowane w bardziej intensywne starania o poprawę tej sytuacji. Stwierdza, że niektóre wyzwania wymagają wysiłków w długim okresie, co pokazuje fakt, że około trzy czwarte zaleceń z 2016 r. dotyczących spraw terytorialnych przedstawiono już w 2015 r., a dwie trzecie tych zaleceń już w 2014 r.

24.

Podkreśla, że jak potwierdziły w tym roku zarówno krajowe programy reform, jak i zalecenia dla poszczególnych krajów, zaangażowanie władz lokalnych i regionalnych w semestr ogranicza się głównie do fazy wdrażania tych strategii politycznych, podczas gdy władze te powinny stać się partnerami także w opracowywaniu tych strategii. Akcentuje, że udział władz lokalnych i regionalnych na wczesnym etapie znacznie zwiększyłby wskaźnik wykonania zaleceń, pomógłby w zaradzeniu rosnącym różnicom regionalnym, sprzyjałby większemu poczuciu współodpowiedzialności na poziomie lokalnym oraz wzmocniłby zaufanie w państwach członkowskich i między nimi.

25.

Zamierza zaproponować kodeks postępowania dotyczący angażowania władz lokalnych i regionalnych w europejski semestr w sposób szanujący różnice między państwami i nastawiony na unikanie zbędnego obciążenia administracyjnego, co przyczyni się do wcielania w życie podejścia zgodnego z zasadami lepszego sprawowania rządów. Wskazuje, że kodeks ten musi odzwierciedlać różnorodność i porządek konstytucyjny państw członkowskich.

26.

Apeluje, by roczna analiza wzrostu na 2017 r. skupiała się przede wszystkim na wyzwaniach demograficznych, które wymagają także odpowiednich działań gospodarczych i finansowych mających na celu prawidłową i zrównoważoną integrację migrantów na terytorium unijnym.

27.

Podkreśla, że europejski semestr musi odnosić się do długoterminowych wielopoziomowych ram politycznych, jakie stanowi obecnie strategia „Europa 2020”. Przyjmuje z zadowoleniem zapowiedź Komisji Europejskiej dotyczącą rychłego nakreślenia polityk UE dotyczących zrównoważonego rozwoju oraz podkreśla potrzebę dostosowania przyszłej strategii wzrostu UE do zaktualizowanej wizji terytorialnej.

28.

Zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Komisji Europejskiej, Parlamentowi Europejskiemu, Radzie oraz przewodniczącemu Rady Europejskiej i prezydencji słowackiej w Radzie UE.

21.3.2017   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 88/7

—

uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej dotyczący decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Roku Dziedzictwa Kulturowego (1).

1.

Przyjmuje z zadowoleniem propozycję Komisji Europejskiej, by 2018 r. ogłosić Europejskim Rokiem Dziedzictwa Kulturowego, i popiera wytyczone w jego ramach cele ogólne i szczegółowe.

2.

Uważa, że Europejski Rok poświęcony dziedzictwu kulturowemu jest cenną okazją, by na szczeblu lokalnym podnieść świadomość na temat potrzeby ochrony dziedzictwa kulturowego, przekazać wiedzę w tej dziedzinie szerszemu gronu odbiorców i przyczynić się do osiągnięcia wspólnych celów w kontekście ogólnoeuropejskim (2). Ponadto Europejski Rok powinien promować wymianę sprawdzonych rozwiązań w celu opracowania skutecznych systemów zarządzania pozwalających zmniejszyć ryzyko związane z rozwojem obszarów miejskich i przekształceniem krajobrazu oraz w celu zwalczania nielegalnych wykopalisk i nielegalnego handlu dobrami kulturalnymi.

3.

Apeluje o kompleksowe i wizjonerskie podejście do ogłoszenia 2018 r. Europejskim Rokiem Dziedzictwa Kulturowego, który jest również okazją do przywołania hasła: „Zjednoczeni w różnorodności”. KR podtrzymuje swój zamiar poparcia Europejskiego Roku Dziedzictwa Kulturowego w 2018 r. W związku z tym wyraża gotowość do wzięcia udziału w pracach europejskiej grupy sterującej, której utworzenie Komisja Europejska proponuje w ramach Europejskiego Roku 2018.

4.

Uznaje, że afirmowanie i upamiętnianie dziedzictwa kulturowego pomaga Europejczykom we wzajemnym zrozumieniu, pobudza kreatywność i sprzyja aktywności obywatelskiej. Krzewienie kultury i dziedzictwa kulturowego jest zatem niezbędne do umocnienia tożsamości i wartości demokratycznych w Europie, a także do budowania spójności społecznej i gospodarczej. W tym kontekście należy uznać, że chronione obszary przyrodnicze stanowią część dziedzictwa kulturowego.

5.

Przyjmuje z zadowoleniem uznanie kultury za narzędzie rozwoju lokalnego i regionalnego, a także wartość innowacyjnych modeli wielopoziomowego sprawowania rządów oraz zarządzania dziedzictwem kulturowym. Podkreśla jednak, że mianowanie koordynatorów na szczeblu państw członkowskich musi w pełni odzwierciedlać struktury sprawowania rządów w każdym państwie członkowskim, w tym struktur federalnych lub miast/regionów posiadających kompetencje ustawodawcze.

6.

Potwierdza znaczenie krajobrazu jako podstawowego składnika dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego, silnie oddziałującego na tożsamość kulturową obywateli Europy. Dlatego też uważa, że zgodnie z Europejską konwencją krajobrazową i europejską agendą kultury ogólne cele Europejskiego Roku Dziedzictwa Kulturowego 2018 można by wzbogacić o wyraźny wymiar rozwoju terytorialnego, w formie lokalnych i regionalnych strategii kulturalnych, obejmujących promowanie zrównoważonej turystyki kulturalnej.

7.

Oczekuje, że Europejski Rok Dziedzictwa Kulturowego 2018 stworzy dynamikę ułatwiającą zwiększenie finansowania dostępnego w ramach programu COSME dla małych i średnich przedsiębiorstw związanych z turystyką kulturalną.

8.

Oczekuje, że turystyka, zwłaszcza kulturalna i związana z dziedzictwem kulturowym, będzie odgrywała ważną rolę w 2018 r. z uwagi na fakt, że jest obecnie jednym z najszybciej rozwijających się sektorów gospodarki w Europie, który napędza rozwój i wzrost gospodarczy na świecie, tworzy miliony miejsc pracy, generuje eksport i inwestycje oraz zmienia życie ludzi.

9.

Podkreśla znaczenie kultury jako jednego z głównych czynników przyciągających turystów i kładzie nacisk na potrzebę propagowania przyrodniczego i kulturowego dziedzictwa Europy w naszych regionach, miastach i obszarach wiejskich, co stanowi dobrą okazję do zaprezentowania naszej różnorodności, oraz na potrzebę zapewnienia lepszej dostępności do obszarów, które są trudno dostępne, takich jak regiony wiejskie, górskie lub wyspiarskie.

10.

Przypomina cel nowych programów UE dla miast, którym jest poprawa jakości życia w miastach oraz rozwój nowego miejskiego sprawowania rządów. Podkreśla, że również w innych kwestiach wymagających zintegrowanego podejścia politycznego trzeba utworzyć partnerstwa, na przykład biorąc pod uwagę aspekt kulturalny i turystyczny rozwoju miast, nowe integracyjne formy uczestnictwa, innowację i inteligentne miasta (3).

11.

Podkreśla ścisłe powiązania pomiędzy dziedzictwem kulturowym a rozwojem obszarów wiejskich oraz apeluje, aby obszary wiejskie w swoich strategiach rozwojowych poświęcały więcej uwagi dziedzictwu kulturowemu, gdyż przyczynia się ono do zachowania i tworzenia miejsc pracy, wspierania gospodarstw rolnych, ochrony krajobrazów kulturowych, wspomagania wiejskiej sztuki i rzemiosła.

12.

Podkreśla, że zaletą wykorzystania europejskiego ugrupowania współpracy terytorialnej (EUWT) podczas realizacji projektów z zakresu wielopoziomowego sprawowania rządów jest to, że pozwalają one na angażowanie wszystkich uprawnionych podmiotów w sprawowanie rządów na terenach pogranicza lub euroregionu (4) oraz na ożywienie współpracy w dziedzinie kultury, w tym materialnego i niematerialnego dziedzictwa kulturowego, wraz z możliwością osiągnięcia efektu mnożnikowego w innych sektorach, takich jak turystyka i przemysł.

13.

Przypomina swoje poparcie dla Europejskich Stolic Kultury (ESK) i znaku dziedzictwa europejskiego, a także dla Europejskich Dni Dziedzictwa i unijnej nagrody za dziedzictwo kulturowe oraz podkreśla potrzebę silnej synergii z działaniami podejmowanymi w ramach Europejskiego Roku 2018.

14.

Odnotowuje, że chociaż współfinansowanie działań wspierających Europejskie Lata na szczeblu europejskim jest możliwe z punktu widzenia wytyczania priorytetów w okresie rocznym lub wieloletnim, a także istniejących programów, wybór ukierunkowania politycznego każdego z Lat w dużym stopniu decyduje o wielkości dostępnych środków budżetowych. Prowadzi to do znacznych wahań w wielkości finansowania między poszczególnymi Latami, co może utrudnić osiągnięcie celów Roku.

15.

Podkreśla, że w globalizującym się świecie kultura może również decydować o atrakcyjności i konkurencyjności danego miejsca dla przedsiębiorstw, inwestorów oraz twórczych i przedsiębiorczych jednostek.

16.

Uważa, że Europejski Rok Dziedzictwa Kulturowego 2018 jest istotnym krokiem na drodze do opracowania strategii UE w dziedzinie międzynarodowych stosunków kulturalnych (5).

17.

Przyjmuje z zadowoleniem nacisk na Bliski Wschód w kontekście roli dziedzictwa w stosunkach zewnętrznych, gdyż region ten dotkliwie ucierpiał z powodu celowego niszczenia dóbr kultury na niektórych obszarach ogarniętych konfliktem. Zgadza się, że do współpracy kulturalnej należy dążyć również w krajach objętych europejską polityką sąsiedztwa (EPS) i Partnerstwem Wschodnim.

18.

Podkreśla wagę tego, by młodzi ludzie uznawali, rozumieli i doceniali swoje dziedzictwo i postrzegali je jako część swojej tożsamości. W związku z tym wzywa do aktywniejszego promowania europejskiego dziedzictwa kulturowego i jego różnorodności wśród ludzi młodych i dzieci. Dlatego też zaleca włączenie do programu nauczania elementów europejskiej edukacji w zakresie sztuki, muzyki, teatru i filmu, aby zwiększyć wiedzę na temat materialnego i niematerialnego dziedzictwa kulturowego kontynentu.

19.

Ponownie podkreśla znaczenie zdobywania umiejętności kulturalnych i twórczych od młodego wieku zarówno w ramach systemu kształcenia, jak i w czasie wolnym, co ułatwia młodym pokoleniom pełne korzystanie z nowych form dostępu do kultury (6).

20.

Uważa, że dostępność ma zasadnicze znaczenie dla powodzenia Europejskiego Roku Dziedzictwa Kulturowego 2018, a jej zwiększenie jest istotnym punktem wyjścia do wzrostu uczestnictwa (7).

21.

Potwierdza swą gotowość do udziału w opracowywaniu kompleksowej strategii komunikacyjnej, w organizowaniu stosownych konferencji, wydarzeń i inicjatyw, a także w ułatwianiu kontaktów z obywatelami i zainteresowanymi stronami.

22.

Oczekuje aktywniejszej unijnej polityki w dziedzinie mediów, przemysłu audiowizualnego oraz informatyki, z myślą o promowaniu kulturowego i językowego dziedzictwa Europy.

23.

Uważa także za konieczne stworzenie Europejskiej Sieci Miast Stanowiących Dziedzictwo Ludzkości i uznanie ich za wspólne dziedzictwo wszystkich obywateli europejskich, jak również przyjęcie konkretnych środków w celu ochrony sieci i rozpowszechniania wiedzy o jej istnieniu.

24.

Zobowiązuje swego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Komisji Europejskiej, Parlamentowi Europejskiemu, Radzie oraz przewodniczącemu Rady Europejskiej i prezydencji słowackiej.

21.3.2017   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 88/12

1.

Podkreśla, że europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne (EFSI) są jednym z niewielu instrumentów UE, które w sposób bezpośredni, konkretny i wymierny oddziałują na jakość życia obywateli poprzez setki tysięcy projektów realizowanych w całej Europie i tym samym mogą wywrzeć pozytywny wpływ na ogólne nastawienie społeczeństwa wobec UE w czasach, gdy jej popularność spada. W związku z tym należy nadal utrzymać i rozwijać ten instrument, zgodnie z jego kluczowymi celami i zasadami. EFSI, a w szczególności polityka spójności, powinny natomiast przejść proces analizy i poprawy mający na celu zwiększenie ich efektywności i wartości dodanej i to zarówno pod kątem realizacji celów UE i strategii „Europa 2020”, jak i w innych dziedzinach ważnych dla obywateli, tak by poprawić ich zdanie o UE. Jednym z dobrych i ważnych sposobów, jak to osiągnąć, jest uproszczenie całego systemu wdrażania EFSI i nadanie mu większej elastyczności.

2.

Zauważa, że proces wykorzystywania EFSI staje się coraz bardziej skomplikowany nie tylko w każdym nowym okresie programowania, ale praktycznie każdego roku. Dlatego też z ogromnym zadowoleniem przyjmuje inicjatywę obecnej komisarz do spraw polityki regionalnej Coriny Cretu; na podstawie tej inicjatywy Komisja Europejska zaczęła się poważnie zajmować uproszczeniem i nie tylko utworzyła grupę wysokiego szczebla, ale także zaprosiła do debaty innych partnerów. Ponadto KR zwraca uwagę, że proces przeglądu pod kątem uproszczenia powinny przejść nie tylko EFSI, ale wszystkie programy finansowe i strategie polityczne UE.

3.

Z zadowoleniem przyjmuje ścisłą współpracę z niderlandzką i słowacką prezydencją Rady w zakresie wspólnego omówienia praktycznych kroków na rzecz uproszczenia wdrażania europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych oraz proponuje kontynuowanie tego procesu z przyszłymi prezydencjami Rady w kontekście debaty na temat przyszłości polityki spójności.

4.

Zauważa, że w ramach procesu upraszczania należy skoncentrować się na realizacji podstawowego celu i istoty polityki spójności, czyli polityki regionalnej. Zwraca uwagę na to, że polityka spójności w obecnym kształcie coraz bardziej odbiega od polityki regionalnej i dotyczy w coraz większym stopniu rozwiązywania problemów na poziomie krajowym, czego przykładem jest choćby to, że poszczególne umowy partnerstwa są oparte na krajowych programach reform. Ponadto polityka spójności jest ograniczona szeregiem warunków, które muszą zostać spełnione na poziomie krajowym, a na ich spełnienie poziom lokalny i regionalny oraz inni beneficjenci nie mają żadnego wpływu. Polityka spójności staje się coraz bardziej złożona i skomplikowana, głównie ze względu na brak zaufania między różnymi poziomami politycznymi i administracyjnymi. Ta złożoność z kolei powoduje powiększanie się różnic rozwojowych między regionami.

5.

Zwraca uwagę, że KR reprezentuje samorządy lokalne i regionalne, które mogą działać na różnych etapach w łańcuchu zarządzania procesem wdrażania EFSI, a w szczególności jako beneficjenci końcowi, instytucje zarządzające lub zainteresowane strony. Mając na uwadze tę rolę władz lokalnych i regionalnych, w procesie upraszczania powinno się uwzględniać w pierwszej kolejności ich uwagi i sugestie.

6.

Podkreśla, że aby proces upraszczania był rzeczywiście skuteczny, muszą zostać w niego aktywnie włączone wszystkie dyrekcje generalne Komisji Europejskiej uczestniczące w planowaniu i monitorowaniu EFSI, w tym DG ds. Polityki Regionalnej, DG ds. Zatrudnienia, DG ds. Rolnictwa, DG ds. Gospodarki Morskiej i DG ds. Konkurencji, a także inne instytucje i organy UE (np. instytucje audytowe itd.). System ten musi zostać uproszczony dla wszystkich, zarówno dla beneficjentów, jak i dla organów administracyjnych.

7.

Zaleca, by proces uproszczenia dotyczył zwłaszcza ograniczenia obciążeń administracyjnych nakładanych na podmioty wdrażające oraz zmniejszenia złożoności procesu kontroli, sprawozdawczości i poświadczania wydatków. Ramy prawne należy proporcjonalnie dostosować do skali projektu oraz do efektywności systemu wdrażania.

8.

Zaleca, by do procesu upraszczania podejść w sposób systematyczny, w związku z czym uważa za stosowne, by stworzyć dla niego metodykę oraz wskaźniki wykonania i skuteczności, przy czym trzeba zachować rozróżnienie między wynikami procesu, w przypadku których możliwe jest natychmiastowe wdrożenie ustaleń i proponowanych rozwiązań, a wynikami, które zostaną wykorzystane w odniesieniu do kolejnego okresu programowania. W bieżącym okresie programowania, w związku z trwającym wdrażaniem programów operacyjnych, daleko idące zmiany legislacyjne są nierealistyczne ze względu na potrzebę pewności prawnej. Należy jednak przewidzieć natychmiastowe działania poprzez zmianę praktyki wdrożenia oraz wymogów pozaprawnych, lepszą współpracę oraz skuteczniejsze wytyczne, a także niewielkie korekty do ram prawnych polityki spójności i związanego z nią prawodawstwa. Ponadto proces upraszczania powinien przebiegać w sposób zorganizowany według: poszczególnych obszarów (transport, ochrona środowiska itd.), funduszy i ich podziału (EFRR, EFS itd.), poziomów (krajowy, regionalny, miejski, lokalny, gminny), podmiotów (publiczny, prywatny, pozarządowy itp.). W ramach tego procesu trzeba wskazać zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne powiązania i oddziaływania tej struktury i kłaść nacisk na uproszczenie stosunków międzyinstytucjonalnych między różnymi poziomami zaangażowanymi we wdrażanie.

9.

Sugeruje poprawę koordynacji między poszczególnymi funduszami a programami na szczeblu krajowym. Należy do tego dążyć również poprzez strategiczne zarządzanie i planowanie w okresie programowania, z naciskiem na ogólne działania strategiczne.

10.

Podkreśla, że aby cały proces upraszczania się powiódł, ważne jest udzielenie odpowiedzi na następujące podstawowe pytania:

11.

Zdaniem KR-u uproszczeniem nie jest:

12.

Zdaniem KR-u uproszczeniem jest:

13.

Podkreśla, że uproszczenie nie kończy się w momencie wdrożenia kilku środków, przyjęcia sprawozdania i opinii, lecz jest procesem ciągłym.

14.

Ostrzega, że obecnie szereg beneficjentów postrzega korzystanie z EFSI jako „ryzykowny interes”, gdyż beneficjent nie ma pewności, że nie padnie ofiarą siły wyższej, tzn. że finansowanie jego projektu nie zostanie przerwane lub opóźnione z powodu sporu między Komisją a państwem członkowskim dotyczącego np. niespełnienia warunkowości, odkrycia nieprawidłowości w systemie wdrażania itd. Nawet gdy beneficjent osiągnie cele i zamierzone efekty projektu, przyznane wsparcie może zostać zmniejszone lub opóźnione z powodu różnych drobnych uchybień lub ponieważ z różnych obiektywnych przyczyn doszło do zmiany projektu w trakcie jego realizacji. Istnieje również niebezpieczeństwo, że wobec beneficjenta zostanie wstecznie zastosowane postanowienie organu kontroli dotyczące innego projektu, oraz szereg innych zagrożeń. Wszystko to wpływa na gotowość do skutecznego korzystania z EFSI. Projekt i podmiot go realizujący muszą znaleźć się w centrum zainteresowania polityki spójności poprzez stworzenie korzystnych dla beneficjenta warunków, w szczególności przez zmniejszenie obciążeń administracyjnych i ograniczenie sprawozdawczości podmiotów realizujących projekty wyłącznie do danych dotyczących realizacji projektu, rozpowszechnienie stosowania kosztów uproszczonych i zagwarantowanie, że nie będą one kwestionowane w ramach kontroli, wskazanie realizującym projekty obowiązkowych dokumentów, których przechowywanie w wersji papierowej będzie konieczne, z określonym okresem archiwizacji.

15.

Za ogromne uproszczenie uznałby sytuację, w której dla wszystkich funduszy unijnych obowiązywałyby te same zasady kwalifikowalności. Bardzo ważne jest jednak, by kompetencje dotyczące określania kosztów kwalifikowalnych pozostały na poziomie krajowym. Zasada ta powinna być ujednolicona we wszystkich państwach członkowskich UE.

16.

Proponuje, by którejś z już istniejących instytucji lub któremuś z już istniejących organów powierzono kompetencje i rolę rzecznika beneficjentów EFSI, do którego mogliby się oni w ostatniej instancji zwrócić, gdyż z uwagi na złożoność systemu wielu beneficjentów, mimo starań, by projekt zrealizować z jak najlepszym efektem, doświadcza paradoksalnych i problematycznych sytuacji, przynoszących im szkody moralne i finansowe, ale też znacznie przyczyniających się do negatywnego zdania opinii publicznej na temat EFSI i UE jako takiej. Celem tej instytucji nie powinna być wyłącznie wymiana informacji z DG ds. Polityki Regionalnej, lecz przede wszystkim zajęcie się kwestią EFSI wewnątrz Komisji Europejskiej i innych instytucji UE. Takie rozwiązanie jest potrzebne na poziomie unijnym, choć zagadnieniami EFSI zajmuje się szereg innych DG i organów UE. Ponadto należałoby stworzyć podobne instytucje w państwach członkowskich, w których one jeszcze nie istnieją.

17.

Jeszcze raz przypomina, że konieczne jest unikanie postanowień działających wstecz. Chodzi o to, by aktualne postanowienia i zmiany procedur i wytycznych nie mogły być stosowane z mocą wsteczną do innych projektów, a nawet niedokończonych projektów na zaawansowanym etapie realizacji. Wyłączenie retroaktywności jest środkiem, który można szybko wdrożyć i który zwiększy pewność prawa dla beneficjentów.

18.

Zaleca, by w ramach procesu upraszczania wprowadzone zostały zmiany, które umożliwią większą elastyczność, jako że procesy stają się coraz bardziej złożone głównie dlatego, że ogólne wskazówki i wytyczne tworzy się na podstawie konkretnych pojedynczych ustaleń w ramach projektów. W tym celu zaleca utworzenie grupy roboczej, złożonej ze specjalistów z zakresu praktycznego wdrażania EFSI, która przedstawiałaby propozycje zmian i omawiała je z Komisją Europejską i innymi instytucjami.

19.

Zwraca uwagę na częste przypadki niezgodności między ramami prawnymi UE dotyczącymi EFSI a prawodawstwem krajowym w pozornie niepowiązanych dziedzinach, takich jak np. przepisy dotyczące kontroli finansowej lub zamówień publicznych, co prowadzi do fragmentacji i stosowania różnych podejść w poszczególnych państwach członkowskich. Zaleca zatem, by w przypadku EFSI, gdzie chodzi o środki UE, a nie o środki krajowe, prawodawstwo i wytyczne UE dotyczące EFSI miały pierwszeństwo przed sprzecznymi z nimi przepisami krajowymi bądź unijnymi, niezależnie od współfinansowania ze środków krajowych lub na poziomie niższym niż krajowy, tak by zapobiec nadmiernie rygorystycznemu wdrażaniu.

20.

Proponuje upowszechnianie dobrych praktyk z krajów oraz programów, które w przeszłości wykazały jedynie nieznaczny lub niski poziom błędu. Jednocześnie należy zadbać o to, by wszystkie państwa korzystały z takich samych warunków (i to mimo zróżnicowanych przepisów krajowych). Obecnie różne jednostki terytorialne stosują często diametralnie odmienne podejście. Dochodzi do sytuacji, w których to, co w danym państwie uznaje się za prawidłową i zwyczajową procedurę, w przypadku innego państwa stanowi poważną nieprawidłowość. Oczywiście nie zmienia to faktu, że poziom obciążeń administracyjnych powinien uwzględniać wielkość projektu, wysokość wsparcia i jakość struktury wdrażania.

21.

Zauważa, że aby proces upraszczania się powiódł, należy rozwiązać konflikt pomiędzy środkami na rzecz walki z korupcją i zmniejszania liczby błędów a upraszczaniem i ograniczaniem obciążeń administracyjnych EFSI. Należy dokonać przeglądu zasad wdrażania i zarządzania, które stawiają na równi oszustwo i niezamierzony błąd, tworzą atmosferę braku zaufania między podmiotami oraz wprowadzają nieproporcjonalne obciążenia administracyjne dla podmiotów realizujących projekty. Poszczególne środki wprowadzane stopniowo w celu zapewnienia przejrzystości oraz walki z korupcją i oszustwami znacznie komplikują cały system. Trzeba ex post sprawdzić, które środki są rzeczywiście skuteczne, a które tylko komplikują system i karzą uczciwych beneficjentów za drobne uchybienia. Walka z korupcją nie powinna oznaczać, że każdego beneficjenta będziemy z góry traktować nieufnie, ale powinna opierać się na zaufaniu, współpracy i jasnym określeniu odpowiedzialności. Walka ta musi bazować na podstawowych zasadach moralnych i odpowiedzialności za wynik, do osiągnięcia którego beneficjent się zobowiązał, a nie na próbach tworzenia na podstawie stwierdzonych nieprawidłowości sztywnych schematów, które często w sposób nieefektywny będą wiązać innych beneficjentów. Koncentrowanie się na stosowaniu schematów i wzorców może w niektórych przypadkach sprawić, że interesowne lub niewłaściwe wykorzystanie środków pozostanie niezauważone.

22.

Na podstawie dyskusji w Komitecie oraz debat z innymi partnerami wskazuje następujące główne zagadnienia, którymi trzeba się zająć:

23.

Jak okazało się podczas posiedzeń roboczych w sprawie uproszczenia, chociaż istnieją państwa członkowskie, w których udzielanie zamówień przebiega bez większych problemów, przedstawiciele szeregu państw uważają udzielanie zamówień za jeden z głównych problemów związanych z wdrażaniem. Dlatego Komitet uważa, że realizacja projektów w ramach EFSI powinna podlegać jasnym ogólnoeuropejskim zasadom udzielania zamówień publicznych, nadrzędnym w stosunku do ustawodawstwa krajowego w tym zakresie. Chodzi tu przede wszystkim o unijne, nie krajowe, środki finansowe, zatem udzielanie zamówień powinno podlegać przepisom ogólnounijnym, a nie krajowym. Ponadto procedury udzielania zamówień publicznych powinny sprzyjać powstawaniu najbardziej efektywnego produktu końcowego i w tym celu zapewniać elastyczność w przypadku rożnych typów zamówień, zamiast formalnego zobowiązywania podmiotu zamawiającego i oferenta do udziału w schematycznych procedurach i procesach. Należy m.in. podnieść wartość progową dla publikacji na portalu zamówień publicznych i w Dzienniku Urzędowym UE.

24.

Jak okazało się podczas posiedzeń roboczych w sprawie uproszczenia, chociaż istnieją państwa członkowskie, w których udzielanie zamówień przebiega bez większych problemów, przedstawiciele szeregu państw zwracają uwagę na to, że obecny system jest dla mniejszych podmiotów zamawiających tak skomplikowany i obciążony ryzykiem, że nie są one w stanie same sporządzić dokumentacji przetargowej i muszą korzystać z usług świadczonych przez zewnętrzne wyspecjalizowane przedsiębiorstwa, choć i to nie zdejmuje z nich odpowiedzialności za ewentualne błędy. W ten sposób powstała nowa branża działalności gospodarczej. Paradoksalne jest to, że w niektórych przypadkach trzeba rozpisać przetarg także na usługi firmy, która ma przetarg przygotować.

25.

Jak okazało się podczas posiedzeń roboczych w sprawie uproszczenia, chociaż istnieją państwa członkowskie, w których udzielanie zamówień przebiega bez większych problemów, przedstawiciele szeregu państw zwracają uwagę na to, że większość błędów popełnianych podczas udzielania zamówień publicznych stanowią rzeczywiste błędy wynikające ze złożoności zasad. W rezultacie promotorzy projektów są sfrustrowani kontrolami ex post, mającymi często miejsce na zaawansowanym etapie procesu, gdy naprawienie błędów już nie jest możliwe, przy czym nie mają oni nawet możliwości poproszenia o wstępną wiążącą ocenę. Dlatego też KR proponuje, by opinie z audytu i inne elementy kontroli procesu udzielania zamówień publicznych były realizowane przede wszystkim ex ante z myślą o antycypowaniu błędów, które są najczęstsze właśnie w tej dziedzinie, i w konsekwencji ograniczeniu wysokości korekt finansowych.

26.

Należy także podkreślić, że prawodawstwo dotyczące zamówień publicznych koncentruje się głównie na podmiocie zamawiającym, który jest też ścigany i karany za każde, nawet drobne, uchybienie, podczas gdy do manipulacji negatywnie wpływających na wyniki zamówień dochodzi w dużej mierze w ramach różnych porozumień pomiędzy oferentami. Zwłaszcza w branżach i segmentach, w których rynek jest znacznie zmonopolizowany, obecny system udzielania zamówień publicznych często nie spełnia swej roli, a nawet może przynosić efekty przeciwne do zamierzonych. Dlatego też właściwe byłoby zastanowienie się nad całym systemem i rozważenie, czy nie jest konieczne gruntowne przemyślenie jego założeń. Kwestia ta pojawia się w szczególności w mniejszych państwach, w których monopolizacja rynku jest o wiele wyraźniejsza.

27.

Ważne jest dokonanie pilnego przeglądu przyjętych niedawno wytycznych dotyczących zamówień publicznych w zakresie EFSI (przewodnika po przepisach dotyczących zamówień publicznych), ponieważ odnoszą się one do starych dyrektyw, a nie do nowych dyrektyw w sprawie zamówień publicznych, które zostały przyjęte w 2014 r. i weszły w życie na początku tego roku. W tym względzie istotne jest, aby materiał do nowych wytycznych podlegał odpowiedniej ocenie oddziaływania terytorialnego umożliwiającej wniesienie bezpośredniego wkładu przez ekspertów lokalnych i regionalnych. Zostało to uwzględnione w pakiecie na rzecz lepszego stanowienia prawa, w którym uznaje się rolę KR-u jako kluczowego partnera w lepszej analizie lokalnych i regionalnych skutków wniosków UE.

28.

Z biegiem lat kwestia pomocy państwa stała się znacznie bardziej złożona. Mimo mającej ostatnio miejsce częściowej poprawy w odniesieniu do niektórych programów pozostaje ona bardzo skomplikowana dla beneficjentów i instytucji zarządzających. Obecnie nie istnieje jasna i zrozumiała interpretacja pojęcia pomocy państwa i wszystkie kwestie rozpatrywane są tylko na podstawie stwierdzeń i ustaleń. Organy krajowe, do których należy wykładnia, różnią się często diametralnie w swoich poglądach i niechętnie wydają jednoznaczne wiążące opinie. W wielu krajach nie stanowią części struktury wdrażającej EFSI i nie ponoszą wyraźnej odpowiedzialności za swoje opinie. Wskazane byłoby zatem, by te organy krajowe (w krajach, gdzie jeszcze tak nie jest) zostały włączone do struktury wdrażania i miały obowiązek wydawania jasnych opinii. Co więcej, w niektórych przypadkach w lepszej pozycji są paradoksalnie podmioty prywatne, a nie publiczne, ponieważ nie muszą kierować się wieloma wytycznymi, rozporządzeniami i środkami. Podmioty publiczne, chociaż o wiele rzadziej pełnią funkcję konkurujących podmiotów gospodarczych i ich działalność nie ma charakteru komercyjnego, muszą przechodzić przez te same procedury, co podmioty prywatne.

29.

Ponadto istnieje jeszcze inny istotny element niespójności w stosowaniu zasad pomocy państwa. Wytyczne dotyczące pomocy państwa nie stosują się do programów centralnie zarządzanych przez Komisję Europejską (np. „Horyzont 2020”, instrument „Łącząc Europę”, Europejski Fundusz na rzecz Inwestycji Strategicznych), ale stosują się do projektów finansowanych w ramach polityki spójności. Projekty są zatem w praktyce oceniane pod kątem pomocy państwa nie na podstawie swych zalet, ale tego, czy środki przyznaje Komisja czy państwa członkowskie, oraz źródła finansowania.

30.

W tym kontekście KR pragnie przypomnieć, że podstawową ideą polityki spójności jest zapewnienie równych szans słabiej rozwiniętym regionom, poprzez udostępnienie większych środków finansowych i wyższego poziomu współfinansowania ze strony UE. Toteż sama polityka spójności mogłaby być postrzegana jako celowe zakłócenie rynku. Dlatego też KR uważa, że procedury dotyczące pomocy państwa w ogóle nie powinny mieć zastosowania do EFSI.

31.

Należy poświęcić szczególną uwagę stosowaniu pomocy państwa w ramach programów europejskiej współpracy terytorialnej. Ogólnie wysiłek, jaki trzeba włożyć w przestrzeganie zasad pomocy państwa, nie jest proporcjonalny do ryzyka zakłócenia konkurencji. Poza tym często pomoc państwa jest w odmienny sposób interpretowana w poszczególnych państwach członkowskich, w związku z czym nie można stosować zasad z odpowiednią pewnością prawa, co często całkowicie uniemożliwia realizację projektów wysokiej jakości. Jednym z rozwiązań służących uproszczeniu EFSI, które można byłoby szybko wdrożyć, jest zatem wyłączenie również europejskiej współpracy terytorialnej z zakresu stosowania zasad dotyczących pomocy państwa, podobnie jak ma to miejsce np. w przypadku programu „Horyzont 2020”.

32.

Mamy ponadto do czynienia z problemem dotyczącym przejrzystości i proporcjonalności. Ze względu na niewielką skalę niektórych projektów, zwłaszcza na szczeblu lokalnym, ważne jest, aby ramy odstępstw od zasad pomocy państwa były bardziej zrozumiałe. Obecnie często nie wiadomo dokładnie, kiedy i w jaki sposób działają zasada de minimis, zasady dotyczące usług świadczonych w interesie ogólnym, ogólne wyłączenia blokowe i wytyczne dotyczące regionalnej pomocy państwa. Europejski Komitet Regionów apeluje o opracowanie lepszych, przyjaznych użytkownikowi i skonsolidowanych wytycznych już w obecnym okresie programowania oraz wzywa do tego, by w zbliżającym się przeglądzie zasad pomocy państwa usprawniono i uproszczono istniejące ramy prawne.

33.

Biorąc pod uwagę zmiany postrzegania definicji przedsiębiorstwa, należy również podnieść pułap pomocy zgodnie z zasadą de minimis, by wspierać zatrudnienie, innowacje i przedsiębiorczość w regionach.

34.

Różnorodność metod audytu na poziomie krajowym i europejskim stanowi prawdopodobnie największą trudność w procesie wdrażania EFSI. Instytucje zarządzające i różne europejskie i krajowe organy kontrolne często wypracowują odmienne interpretacje tych samych zasad, a przy tym nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za przeprowadzoną kontrolę. Dla projektów EFSI powinien zostać określony jeden jednolity system kontroli (punkt kompleksowej obsługi) na szczeblu państw członkowskich i na szczeblu UE, w ramach którego wydawane będą wiążące opinie – również w dziedzinie zamówień publicznych – i ponoszona będzie odpowiedzialność za nie. Beneficjent końcowy powinien mieć również prawo do złożenia wniosku o przeprowadzenie kontroli, aby zyskać pewność, że realizacja projektu przebiegła prawidłowo i nie naraża się na żadne zagrożenie w przyszłości, lub ewentualnie aby podjąć środki naprawcze. Wymaga to również bardziej elastycznego podejścia do udostępniania danych oraz zintegrowanych rozwiązań informatycznych, takich jak formularze elektroniczne i bazy danych. Podejście takie byłoby warunkiem wstępnym dla zorganizowania punktu kompleksowej obsługi, dzięki któremu zmniejszono by formalności biurokratyczne dla beneficjentów i instytucji zarządzających. Upowszechnienie przyjaznej dla użytkownika dematerializacji pozwoli na ograniczenie do minimum liczby dokumentów do skanowania i pobierania. Należy też promować korzystanie z aplikacji komputerowych umożliwiających szukanie bezpośrednio u źródła elementów danych administracyjnych beneficjenta (liczba zatrudnionych, wysokość obrotów, przestrzeganie zobowiązań podatkowych i w zakresie zabezpieczenia społecznego itp.). Wymaga to jednak uprzedniej oceny ryzyka co do treści i rodzaju danych, które mogą zostać udostępnione, a także udziału od samego początku Komisji, krajowych i regionalnych organów kontroli oraz Europejskiego Trybunału Obrachunkowego, a także, być może, opracowania wspólnego vademecum nt. audytu, aby uniknąć późniejszych problemów związanych z audytem. Obecnie kontrola postrzegana jest jako środek represyjny i egzekucyjny. Z zasady audyt dotyczy wyłącznie aspektów administracyjnych projektów i przestrzegania przewidzianych procedur, przy czym jakiekolwiek odstępstwo, choćby było wprowadzone z myślą o większej efektywności projektu i oszczędnościach lub z powodu nieprzewidzianych okoliczności, jest bezlitośnie karane. Dlatego też KR proponuje, by audytorzy skupili się na rzeczywistej efektywności nakładów i by uwzględniali finansowy ciężar błędów i konkretną sytuację (więcej proporcjonalności w audytach). Do zasad dotyczących kontroli i zgodności z przepisami należy dodać zasadę proporcjonalności, poprzez umożliwienie stosowania wyższych poziomów tolerancji w wypadku mniej istotnych naruszeń. Powinniśmy zmierzać w kierunku bardziej proporcjonalnego podejścia do kontroli (mniej kontroli na miejscu w przypadku programów lub organów wdrożeniowych osiągających lepsze wyniki) i opartego na wynikach (tak, by w ramach jednej wizyty można było przeprowadzić więcej niż jeden rodzaj kontroli, co jest szczególnie istotne w przypadku programów i działań finansowanych z różnych funduszy), jak i do bardziej proporcjonalnego audytu, koncentrującego się mniej na karach, a bardziej na usprawnieniu działań i zapewnieniu większych efektów polityki spójności. Audytor powinien być postrzegany jako partner w rozwiązywaniu problemów, poszukiwaniu najbardziej skutecznego sposobu działania i naprawianiu błędów. Tu konieczna będzie radykalna zmiana postawy audytorów.

35.

Organy administracyjne i instytucje audytowe powinny pracować ręka w rękę od fazy programowania aż do zamknięcia programów, jako że tylko w ten sposób można zapobiec różnicom w interpretacji tych samych zasad. Wspólny system kontroli lub wspólne rozumienie systemu kontroli, do którego musimy dążyć, powinny zapobiegać przeprowadzaniu wielokrotnego audytu tej samej operacji, jako że różne instytucje audytowe zasadniczo powinny opierać się wzajemnie na swoich opiniach i je uzupełniać. W tym kontekście Komitet proponuje, aby rozszerzyć zakres stosowania proporcjonalnej kontroli zdefiniowanej w art. 148 rozporządzenia ogólnego (UE) nr 1303/2013 i stosować ją również poza instytucją audytową i Komisją, do wszystkich typów kontroli, łącznie z kontrolami podlegającymi instytucjom zarządzającym, jednostkom certyfikującym i Europejskiemu Trybunałowi Obrachunkowemu. Ogólnie, należy wprowadzić w większym stopniu zasadę pomocniczości do audytu. Audyt wspólnotowy powinien ograniczyć się wyłącznie do przestrzegania przepisów dotyczących EFSI. Jeśli chodzi o państwa członkowskie i ich instytucje zarządzające, powinny one odpowiadać za sprawdzanie przestrzegania przepisów prawa krajowego (łącznie z przepisami wynikającymi z prawodawstwa europejskiego). Stosowanie zasady pomocniczości w zakresie działań audytu powinno być uwarunkowane zawarciem porozumienia o zaufaniu między Komisją a danym państwem członkowskim.

36.

Proponuje również, aby podnieść o 50 % poziomy, poniżej których operacja nie podlega więcej niż jednemu audytowi przed przedstawieniem wydatków końcowych.

37.

W przypadku projektów, w których uczestniczy więcej partnerów, niedopuszczalne jest, by z powodu nieprawidłowości stwierdzonych u jednego z partnerów karać korektą finansową całe partnerstwo, a w skrajnych wypadkach, cały program.

38.

Mimo że istnieją państwa, w których systemy odwoławcze działają bez większych problemów, w szeregu państw systemy te wprawdzie zostały utworzone na podstawie art. 74 ust. 3 rozporządzenia (UE) nr 1303/2013, ale są bardzo zróżnicowane i z punktu widzenia beneficjanta nie zawsze spełniają swą funkcję. Należałoby w związku z tym stworzyć jednolity, zrozumiały i szybko działający system środków odwoławczych zarówno na poziomie państw członkowskich (w krajach, w których system taki jeszcze nie funkcjonuje), jak i na szczeblu UE. Powinien on mieć zastosowanie nie tylko do ustaleń z audytu, ale także do decyzji na wszystkich szczeblach i we wszystkich dziedzinach (np. pomoc państwa itp.).

39.

Praktyka państwa członkowskiego polegająca na tym, że wprowadzając przepisy UE do prawa krajowego, wykracza ono poza minimalne wymogi zawarte w tych przepisach, jest, jak się wydaje, problemem państw członkowskich, a nie Komisji Europejskiej. Do takiego działania dochodzi jednak dlatego, że umożliwiają je rozporządzenia i wytyczne wykonawcze Komisji. Aby ograniczyć takie postępowanie do minimum, należy wzmocnić rolę Komisji w tym zakresie, która musi w drodze rozporządzeń i wytycznych wykonawczych wyraźnie określać wymagania, których nie można przekraczać, ani poprzez ich złagodzenie, ani zaostrzenie. Dotyczy to między innymi również obszaru zamówień publicznych i audytu. Środki EFSI stanowią środki UE, dlatego zasady powinna ustanawiać UE a nie państwa członkowskie.

40.

Do nadmiernie rygorystycznego wdrażania dochodzi również dlatego, że w wielu przypadkach wytyczne wykonawcze są opracowywane na szczeblu Komisji Europejskiej dopiero w trakcie wdrażania programów. Państwa członkowskie i instytucje zarządzające muszą zatem opracowywać własne wytyczne, różniące się od wytycznych, które Komisja wyda ex post. Należałoby zatem opracowywać rozporządzenia w sprawie EFSI równocześnie z wytycznymi, a nie dopiero później przygotowywać dla poszczególnych artykułów rozporządzenia ogólną koncepcję i interpretację, jak je wykonywać. Takie podejście często powoduje ponad roczne opóźnienia w wykorzystywaniu programów operacyjnych oraz skutkuje dodatkowymi zmianami, które znów negatywnie wpływają na poziom wykorzystania EFSI. Trzeba wyraźnie zmniejszyć liczbę i zakres wytycznych i metod. Przy tym należy skupić się nie tyle na ich zakresie, ile na ich zrozumiałości i efektywności, aby nie komplikować systemu i nie pozbawiać go skuteczności. Wytyczne i metody powinny być jasne i nie mogą ulegać zmianie w trakcie realizacji. W żadnym wypadku nie mogą też mieć mocy wstecznej.

41.

Efektywnym działaniem byłoby sprawdzenie, na jakim poziomie stosowne jest wykonywanie programowania i koncentracji tematycznej. Obecnie programowanie wchodzi nawet na najniższy poziom wdrażania. Właściwe byłoby zatem określenie, w ramach koncentracji tematycznej, ogólnych celów i głównego wskaźnika realizacji każdego z nich. Instytucjom zarządzającym należy zapewnić swobodę wyboru działań, poprzez które osiągnie się ten cel w poszczególnych regionach, co pozwoliłoby także lepiej uwzględnić potrzeby regionów w powiązaniu z ich specyfiką i wyzwaniami, którym muszą stawiać czoła. Jeśli celem jest zwiększenie zatrudnienia, powinna zostać pozostawiona swoboda w zakresie środków jego realizacji. W niektórych regionach, w zależności od ich poziomu, do osiągnięcia celu przyczynią się działania w zakresie badań, w innych – np. ruchu turystycznego. W szczególności wsparcie dla współpracy transgranicznej, której celem jest integracja regionów ponad granicami, powinno uwzględniać konkretne potrzeby danego regionu transgranicznego, a zatem umożliwiać wspieranie istotnych działań wychodzących poza ramy celów tematycznych wynikających ze strategii „Europa 2020”. Przykładem mogą być tzw. fundusze małych projektów wspierające projekty dotyczące więzi międzyludzkich, promocji ruchu turystycznego czy tworzenia brakujących połączeń transportowych. Ogólnie rzecz biorąc, pojawia się pytanie, czy europejska współpraca terytorialna powinna podlegać wszystkim warunkom mającym zastosowanie do EFSI. Należy zadbać o to, by nie zmniejszyły się przyznawane środki finansowe.

42.

Należy zapewnić elastyczność programów, tak by można było odpowiednio reagować na pojawiające się nowe okoliczności i szybki postęp techniczny. Elastyczność ta powinna być jednak rzeczywista, tzn. trzeba ograniczyć i całkowicie uprościć proces zmiany programu. Za prawdziwą elastyczność programu nie można uznać na przykład tego, że konieczne jest opracowanie nowej oceny SEA. W takim wypadku przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko powinno się na przykład brać pod uwagę wyłącznie w sytuacji, gdy rozważane przeprogramowanie będzie miało wpływ na szczegółowe cele o znaczącym oddziaływaniu na środowisko, które wcześniej zidentyfikowano jako takie.

43.

Na mocy rozporządzenia (UE) nr 1303/2013 wprowadzono dwa instrumenty umożliwiające zintegrowane podejście terytorialne, tj. zintegrowane inwestycje terytorialne i wspólne plany działania (joint action plans), które otwierają drogę do zintegrowanego rozwoju danego obszaru lub regionu. Jednakże Komisja zbyt słabo zachęca państwa członkowskie do korzystania z tych instrumentów, również dlatego, że określiła je w aktach delegowanych i wykonawczych w stosunkowo niejasny i złożony sposób. Szersze wdrożenie tych dwóch instrumentów oznaczałoby:

44.

W przypadku zintegrowanych inwestycji terytorialnych (ZIT) wymagane jest tworzenie zupełnie nieodpowiednich struktur zarządzania, biorąc pod uwagę wielkość środków finansowych przekazywanych w ramach tego instrumentu. Jak podkreślono w opinii Komitetu w sprawie rozwoju kierowanego przez lokalną społeczność, również liczba osobnych przepisów dotyczących poszczególnych funduszy, którymi często zarządzają odrębne instytucje zarządzające, zniechęca do poszerzania rozwoju kierowanego przez lokalną społeczność poza EFRROW. Oznacza to, że realizacja tych bardzo innowacyjnych narzędzi zintegrowanego rozwoju lokalnego jest w praktyce na razie ograniczona. Konieczność tworzenia tych struktur nie tylko niewspółmiernie podraża zarządzanie tym instrumentem i obciąża uczestniczące podmioty, ale także znacznie komplikuje i opóźnia realizację projektów.

45.

Zauważa, że fakt, iż przepisy w dziedzinie polityki spójności zmieniają się co siedem lat, a nawet częściej, nie pomógł w jej uproszczeniu, lecz miał skutek wręcz przeciwny. Ramy prawne obejmujące więcej okresów programowania wymagają jednak najpierw radykalnego uproszczenia. Mniejsze korzystne zmiany w systemie wdrażania polityki spójności zawsze są możliwe i pożądane, ale większe zmiany powinny być przygotowywane rzadziej i z większym wyprzedzeniem. Należy na wstępie przeanalizować skutki tych zmian i zgodnie z zasadą partnerstwa omówić je na wczesnym etapie z zainteresowanymi stronami, którymi są nie tylko państwa członkowskie UE, ale również samorządy lokalne i regionalne reprezentowane przez Komitet Regionów.

46.

Postrzega korzystanie z instrumentów finansowych jako ważny element służący zwiększeniu efektu dźwigni europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych oraz połączeniu programów tych funduszy z finansowaniem z Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych. Istnieje jednak pilna potrzeba uproszczenia zasad organizacji, wymogów z zakresu sprawozdawczości i zasad audytu dotyczących instrumentów finansowych w ramach europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, jak stwierdzono ostatnio podczas wspólnych warsztatów na ten temat z udziałem prezydencji słowackiej (1).

47.

Zaleca, by Komisja Europejska zbadała, dlaczego w większości państw członkowskich nie wykorzystuje się gotowych instrumentów dla instrumentów finansowych.

48.

Przyjmuje do wiadomości ustalenia z opublikowanego niedawno sprawozdania Trybunału Obrachunkowego „Realizacja budżetu UE za pośrednictwem instrumentów finansowych – wnioski, jakie należy wyciągnąć z okresu programowania 2007–2013” i zachęca Trybunał do oceny wdrażania instrumentów finansowych w bieżącym okresie finansowania.

49.

Odnotowuje niedawno opublikowane rozporządzenie zbiorcze (2), które obejmuje także zmiany w rozporządzeniach dotyczących EFSI, zwłaszcza w odniesieniu do uproszczenia korzystania z instrumentów finansowych i opcji kosztów uproszczonych w programach EFSI.

50.

Proponuje, aby na potrzeby upraszczania Komisja gromadziła i monitorowała projekty obrazujące „złe praktyki”. Wykaz ten służyłby jako ilustracja potrzeby uproszczenia i zmiany podejścia oraz uzupełniałby wymianę najlepszych praktyk w zakresie wdrażania EFSI. Ze względu na praktyczne doświadczenia członków KR-u, Komitet powinien odgrywać kluczową rolę w tym procesie.

51.

Podstawowe dokumenty dotyczące poszczególnych funduszy w okresie finansowania 2014–2020 zostały opublikowane przez Komisję tak późno, że rozpoczęcie wdrażania wraz z rozpoczęciem okresu finansowania nie było możliwe. Powstały długie okresy oczekiwania oraz problemy z koordynacją poszczególnych programów operacyjnych. W przyszłości dokumenty należy upubliczniać terminowo i w tym samym czasie.

52.

Przypomina o istniejących praktycznych instrumentach, które mogą pomóc w dokonaniu uproszczenia zarządzania EFIS. Do podstawowych elementów, które należy zastosować w sposób ogólny w odniesieniu do tych funduszy, należą: ujednolicenie procedur, rozpowszechnienie stosowania narzędzi informatycznych i administracja elektroniczna. Ponadto należy m.in. nadal rozszerzać zastosowanie kosztów standardowych, które umożliwiają ograniczenie obciążeń administracyjnych, oraz w dalszym ciągu upraszczać sprawozdawczość i kontrole, aby unikać dodatkowych obciążeń biurokratycznych dla beneficjentów oraz poszczególnych organów zaangażowanych w zarządzanie tymi środkami.

53.

Zauważa, że poprzez szersze i przede wszystkim faktyczne stosowanie zasady partnerstwa z samorządami lokalnymi i regionalnymi przy określaniu kształtu EFSI i podczas całego procesu ich wcielania w życie Komisja Europejska uzyskałaby informacje zwrotne, które z pewnością przyczyniłyby się do zwiększenia efektywności i uproszczenia procesu wdrażania.

21.3.2017   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 88/22

1.

Niniejszą opinią z inicjatywy własnej odnosi się do następujących inicjatyw Komisji: (i) zawiadomienia Komisji w sprawie pojęcia pomocy państwa według art. 107 ust. 1 TFUE (1); (ii) procedury konsultacji na temat projektu rozszerzenia ogólnego rozporządzenia w sprawie wyłączeń blokowych (2), zgodnie z którym określona pomoc inwestycyjna dla portów i lotnisk ma zostać wyłączona z uprzedniej kontroli pomocy państwa dokonywanej przez Komisję; (iii) planowanej przez Komisję weryfikacji „pakietu Almunii” oraz nowego uregulowania wygasającego rozporządzenia w sprawie pomocy de minimis w przypadku usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym.

2.

Podkreśla, że europejskie zasady dotyczące pomocy dla usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym nie mogą ograniczać się tylko do zasad konkurencji, lecz muszą w pełni uwzględniać zapewniony w traktatach szeroki margines swobody państw członkowskich, jeśli chodzi o ustalanie definicji tego, co uznaje się za usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym, a także brać pod uwagę zasady samorządności lokalnej i regionalnej, spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej oraz neutralność względem przepisów regulujących prawo własności w państwach członkowskich (art. 3 TUE, art. 14, 106, 345 TFUE i protokół nr 26). Usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym muszą odzwierciedlać różnice w potrzebach, preferencjach użytkowników i zamówieniach publicznych, które mogą wynikać z różnych kontekstów geograficznych, uwarunkowań społecznych lub kulturowych oraz procesów demokratycznych w państwach członkowskich. Komitet Regionów przypomina, że kontrolę pomocy państwa można przeprowadzić tylko wtedy, gdy krajowe, regionalne lub lokalne regulowanie lub finansowanie usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym ma skutki transgraniczne bądź istotne dla rynku wewnętrznego.

3.

Podkreśla szczególne znaczenie usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym dla wzrostu i zatrudnienia oraz fakt, że usługi takie są często warunkiem dalszych inwestycji publicznych i prywatnych. Należy je w związku z tym postrzegać również pod kątem europejskiego programu w zakresie inwestycji. W tym kontekście trzeba zwrócić uwagę na roczną analizę wzrostu gospodarczego na 2016 r. dokonaną przez Komisję, według której „ważne jest, by państwa członkowskie w szerszym zakresie wspierały inwestycje społeczne, w tym w obszarach ochrony zdrowia, opieki nad dziećmi, mieszkalnictwa i usług rehabilitacji, aby zwiększyć obecne i przyszłe zdolności obywateli do aktywności zawodowej i dostosowywania się do rynku pracy. […] Inwestycje społeczne z czasem przynoszą zyski gospodarcze i społeczne, przede wszystkim pod względem perspektyw zatrudnienia, dochodów z pracy i wydajności pracy, zapobiegania ubóstwu i zwiększania spójności społecznej”.

4.

Apeluje w związku z tym o dalsze rozważenie zgodnego z pomocą państwa wspierania środkami europejskimi usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym. Na przykład należy jeszcze bardziej uprościć stosowanie przepisów o pomocy państwa, przykładowo przez wprowadzenie związanego z prostymi kryteriami (takimi jak zgodność z zatwierdzonymi programami operacyjnymi) domniemania prawnego zgodności przyznanej pomocy finansowej z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych. Nierówne traktowanie zarządzanych bezpośrednio funduszy UE, takich jak EFIS i „Horyzont 2020”, i europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych w zakresie prawa o pomocy państwa nie jest uzasadnione, zwiększa obciążenia administracyjne i utrudnia synergię między instrumentami, do której dąży sama Komisja Europejska.

5.

Ubolewa, że Komisja nadal odmawia stosowania w zakresie usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym art. 14 TFUE jako podstawy prawnej przepisów o pomocy państwa dla usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym, która zagwarantowałaby zwykłą procedurę ustawodawczą, a przez to większą pewność prawa i legitymację demokratyczną.

6.

Stwierdza, że europejskie otoczenie regulacyjne dotyczące pomocy państwa w przypadku usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym stało się zbyt rozległe, zbyt szczegółowe i niejasne z powodu złożonego stanu rzeczy, sprzecznej interpretacji różnych pojęć i wieloletnich dostosowań. Obciążenia administracyjne organów publicznych przyznających pomoc i przedsiębiorstw muszą ulec dalszemu zmniejszeniu, a zasoby Komisji powinny zostać skoncentrowane na wdrażaniu przepisów dotyczących pomocy państwa w przypadkach o największych skutkach dla rynku wewnętrznego. Podkreśla także, że złożoność regulacji może prowadzić również do tego, że nie będą one wystarczająco znane, przez co nie zostaną wykorzystane specjalne możliwości dla usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym. Apeluje w związku z tym do Komisji, by ograniczyć liczne akty prawa wtórnego i instrumenty „miękkiego prawa” dotyczące pomocy państwa (rozporządzenia, komunikaty, wytyczne itd.) i w miarę możliwości je połączyć.

7.

Powtarza, że zasadniczo odrzuca włączanie przez Komisję dodatkowych kryteriów jakości i skuteczności do oceny zgodności przy finansowaniu usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym. Aspekty jakości i skuteczności, które dodatkowo ograniczają pole manewru lokalnych i regionalnych organów udzielających wsparcia, zasadniczo nie podlegają kompetencjom Komisji przyznanym jej na mocy przepisów rozdziału TFUE dotyczącego konkurencji. Tym samym decyzje dotyczące jakości i skuteczności należy pozostawić w zakresie uprawnień władz lokalnych i regionalnych (3).

8.

Podkreśla, że umowy handlowe UE nie obejmują prawa UE, państw członkowskich i ich samorządów do regulowania we własnym zakresie, zapewniania lub wspierania świadczenia usług. Oczekuje, że gwarancje udzielone przez Komisję w związku z negocjacjami dotyczącymi porozumienia TTIP będą się odnosić również do wszystkich innych negocjacji umów handlowych, a więc nie zostaną ograniczone zdolności rządów do przyjmowania lub utrzymywania przepisów gwarantujących wysoką jakość usług ani do ochrony ważnych celów leżących w interesie publicznym, takich jak ochrona zdrowia, bezpieczeństwo lub ochrona środowiska, że nie będzie wymagać się prywatyzowania usług, że sektor publiczny będzie mógł rozszerzać zakres usług publicznych i że oferowane będą mogły być usługi publiczne, które były świadczone wcześniej przez usługodawców prywatnych (4).

9.

W kontekście zazębienia usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym i inwestycji publicznych przypomina o swoim zaniepokojeniu faktem, że w przypadku standardów rachunkowości nowego europejskiego systemu rachunków narodowych i regionalnych (ESA 2010) Eurostatu, obowiązującego od września 2014 r., nie dokonuje się rozróżnienia między wydatkowaniem środków publicznych a inwestycjami publicznymi. Ponadto w niektórych państwach członkowskich transpozycja tych standardów do prawa krajowego prowadzi do tego, że władze lokalne i krajowe są zobowiązane do zastosowania pułapów maksymalnych dla inwestycji publicznych na rok i na jednego mieszkańca. Poza tym te pułapy maksymalne utrudniają działanie również władzom lokalnym i regionalnym dysponującym rezerwami, za pomocą których mogłyby uruchomić obszerne projekty inwestycyjne istotne dla usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym. Wzywa w związku z tym Komisję do przedstawienia sprawozdania z wdrażania normy ESA 2010 (5).

10.

Zwraca uwagę, że definiowanie działalności jako „usługi świadczonej w ogólnym interesie gospodarczym”, ze względu na utrwalone struktury kulturowe i polityczne i konieczność stałego rozwijania tejże działalności, należy do państw członkowskich, a samorządy lokalne i regionalne mogą całkowicie niezależnie decydować, jakie usługi uważają za świadczone w ogólnym interesie gospodarczym.

11.

Z zadowoleniem przyjmuje publikację dnia 19 maja 2016 r., dwa lata po procedurze konsultacji z pierwszego półrocza 2014 r., zawiadomienia Komisji w sprawie pojęcia pomocy państwa według art. 107 ust. 1 TFUE, w którym określa się zakres stosowania przepisów UE dotyczących pomocy państwa w celu wspierania inwestycji publicznych. Przyjmuje do wiadomości zamiar Komisji skoncentrowania jej zasobów na zapewnieniu stosowania przepisów o pomocy państwa w przypadkach, które mają największy wpływ na rynek wewnętrzny. Stwierdza jednak, że zawiadomienie ogranicza się do wyjaśnienia pojęcia pomocy publicznej w obszarach, w których Trybunał Sprawiedliwości wydał już orzeczenie. Zastanawia się zatem, czy podejście to nie jest zbyt restrykcyjne i nie stoi w sprzeczności z dynamicznym rozwojem w dziedzinie inwestycji publicznych, np. w odniesieniu do kwestii podatkowych i rozwoju nowych usług socjalnych.

12.

Wyraża zadowolenie, że w zawiadomieniu potwierdzono ograniczenie pojęcia „negatywnych skutków dla obrotu handlowego wewnątrz UE”. Faktycznie, w oparciu o siedem indywidualnych rozstrzygnięć z dnia 29 kwietnia 2015 r. (7) i zgodnie z zaleceniami z oryginalnego projektu opinii KR-u, pomoc dotycząca infrastruktury lokalnej lub usług lokalnych, które mają bardzo niewielkie znaczenie dla innych państw członkowskich i niosą ze sobą marginalne konsekwencje dla inwestycji transgranicznych, od tego momentu nie będzie objęta przepisami UE w sprawie pomocy publicznej (8).

13.

Przyjmuje do wiadomości stanowisko Komisji, że inwestycje publiczne na rzecz budowy lub modernizacji infrastruktury nie stanowią pomocy państwa, jeśli odnośna infrastruktura nie stanowi bezpośredniej konkurencji dla innej infrastruktury tego samego rodzaju. Jednak nie zgadza się z uogólnieniem Komisji, że jest to regułą w przypadku infrastruktury drogowej i kolejowej, śródlądowych dróg wodnych oraz sieci wodociągowych i ścieków, lecz nie w takich dziedzinach, jak energia, sieci szerokopasmowe, lotniska czy porty.

14.

Wyraża zadowolenie z wyjaśnienia, że wsparcie ze środków publicznych dla pewnych rodzajów działalności kulturalnej o charakterze niekomercyjnym, udostępnianych publicznie nieodpłatnie lub za opłatą pokrywającą do 50 % kosztów, nie podlega przepisom o pomocy państwa. Znacznie zmniejszy to wysokie nakłady ponoszone na kontrolę przez władze gminne i regionalne mimo nadal wymaganej kontroli w pojedynczych przypadkach i doprowadzi do zwiększenia pewności prawa w publicznym wspieraniu kultury.

15.

Oczekuje w związku z tym wyjaśnienia Komisji, że w przypadku usługi lokalnej nie występuje zagrożenie ograniczenia handlu. Spodziewa się poza tym, że to podmiot składający skargę lub Komisja wykaże, iż handel wewnątrzunijny jest lub może zostać ograniczony.

16.

Oczekuje, że samorządy lokalne i regionalne będą mogły w przyszłości decydować w sposób pewny z prawnego punktu widzenia, kiedy mogą udzielać wsparcia zgodnie z pomocą państwa.

17.

W ramach przedstawionego w kwietniu 2016 r. „Planu działania w kierunku jednolitego unijnego obszaru VAT”, którym zajmuje się w osobnej opinii, opowiada się przeciwko ograniczeniu zwolnienia z VAT usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym.

18.

Podkreśla korzyści wynikające z praktycznych wskazówek do aktualnego ogólnego rozporządzenia w sprawie wyłączeń blokowych (9), które zestawiają pytania organów krajowych i odpowiedzi Komisji, choć stwierdza, że te ostatnie niekiedy nie wyjaśniają w pełni wątpliwości interpretacyjnych państw członkowskich.

19.

Z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Komisji polegającą na otwartych do dnia 30 maja 2016 r. pierwszych konsultacjach dotyczących ponownego przeglądu ogólnego rozporządzenia w sprawie wyłączeń blokowych (10) w celu wyłączenia z obowiązku zgłoszenia pomocy państwa dla infrastruktury portów i portów lotniczych, ponieważ obciążenie administracyjne organów publicznych i beneficjentów końcowych jest tym mniejsze, im szerzej ujęto zakres stosowania tego rozporządzenia.

20.

Podkreśla jednak, że w wypadku portów brakuje uprzedniej podstawy prawnej dotyczącej kryteriów zgodności pomocy dla inwestycji, która to podstawa prawna mogła by umożliwić Komisji opracowanie wykazu w oparciu o większą pewność prawa. Zachęca w związku z tym Komisję do zastanowienia się nad istnieniem bądź nie pomocy państwa zarówno w odniesieniu do rodzajów inwestycji, jak i do wielkości portów, a także do uwzględnienia specyfiki organizacji portów w różnych państwach członkowskich, również ze względu na ich misję publiczną.

21.

Odnotowuje, że w odniesieniu do portów śródlądowych wiele środków stosowanych przez państwa członkowskie może nie stanowić pomocy państwa, ponieważ beneficjent nie prowadzi działalności gospodarczej, lub dlatego, że nie zachodzi oddziaływanie na wymianę handlową między państwami członkowskimi. Może to dotyczyć, w pewnych okolicznościach, środków pomocy na infrastrukturę w portach śródlądowych o charakterze czysto lokalnym lub w odniesieniu do infrastruktury portów śródlądowych, które z braku bezpośredniego połączenia z morzem nie mogą prowadzić wymiany lub służyć do celów komunikacji z innymi państwami członkowskimi poprzez śródlądowe drogi wodne i które w związku z tym nie zakłócają konkurencji.

22.

Wnosi, by w ogólnym rozporządzeniu w sprawie wyłączeń blokowych uwzględniono również wyłączenie dla pomocy operacyjnej na rzecz portów lub przynajmniej niektórych kategorii portów, podobnie jak jest to postulowane dla niektórych portów lotniczych (zob. pkt 28 niniejszego dokumentu).

23.

Wyraża zaniepokojenie faktem, że po uwzględnieniu infrastruktury portów w ogólnym rozporządzeniu w sprawie wyłączeń blokowych każde działanie publiczne wchodzące w zakres definicji pomocy państwa, które nie podlega wyłączeniu, staje się przedmiotem bardzo złożonej oceny o niepewnym wyniku w związku z ewentualnym bezpośrednim przyjęciem na mocy traktatu. Dlatego też zwraca się do Komisji o zaproponowanie przyjęcia konkretnych wytycznych w sprawie tej pomocy, jeżeli przekracza ona próg wyłączenia.

24.

W odniesieniu do zachęt inwestycyjnych dla regionalnych portów lotniczych, zdecydowanie popiera podejście Komisji, zgodnie z którym „nie jest właściwe ustanawianie progów powodujących obowiązek zgłoszenia pomocy ze względu na kwotę pomocy, gdyż skutki dla konkurencji wywołane danym środkiem pomocy zależą głównie od wielkości portu lotniczego, a nie od wielkości inwestycji”.

25.

Oczekuje od Komisji, że w przypadku „definicji dotyczących pomocy na regionalne porty lotnicze” zagwarantuje ona zbliżenie do już istniejącego prawodawstwa UE.

26.

Potwierdza swoje wcześniejsze stanowisko, że wysiłki Komisji powinny koncentrować się na dużych portach lotniczych i że środki wsparcia dla małych lotnisk obsługujących średnio nie więcej niż 300 tys. pasażerów rocznie należy wyłączyć z zakresu stosowania pomocy państwa, ponieważ nie mają one większego wpływu na wymianę między państwami członkowskimi, a lotniska te nie są strukturalnie zdolne do pokrycia kosztów kapitału i prowadzenia działalności (11) oraz ponieważ pomoc państwa jest przeznaczona na publiczne wsparcie mające na celu rozwój bezpiecznej i opłacalnej ekonomicznie infrastruktury lotniczej w regionach o słabych połączeniach (12). Takiemu postanowieniu powinno rzecz jasna towarzyszyć znaczne podniesienie progu wyłączenia w odniesieniu do pomocy dla portów lotniczych świadczących usługi w ogólnym interesie gospodarczym (obecnie wynoszącego 200 tys. pasażerów rocznie), tak by wynosił on tyle samo co próg obowiązujący już przed przyjęciem tzw. „pakietu Almunii” dotyczącego usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym, czyli 1 mln pasażerów rocznie. Niemniej warunkiem takich działań jest to, że odpowiedniego poziomu połączeń nie da się uzyskać innymi środkami.

27.

Wątpi, że małe porty lotnicze będą mogły same dołożyć minimalną kwotę w wysokości 25 % pomocy inwestycyjnej. Zwraca się w tym kontekście do Komisji o uwzględnienie faktu, że pomoc ta nie ma z reguły na celu zwiększenia przepustowości, lecz jest na ogół związana z potrzebami infrastrukturalnymi.

28.

Domaga się włączenia do ogólnego rozporządzenia w sprawie wyłączeń blokowych również wyłączenia dotyczącego pomocy operacyjnej na rzecz portów lotniczych, ponieważ wytyczne Komisji w zakresie ruchu lotniczego dotyczące pomocy operacyjnej (wytyczne z 2014 r., pkt 112 i nast.) zawierają jasne założenia, np. w odniesieniu do określenia początkowej luki finansowej, które można wykonać również w ramach wyłączenia.

29.

Uważa za konieczne dostosowanie obecnych przepisów dotyczących portów i lotnisk do realiów regionów najbardziej oddalonych, zarówno w odniesieniu do pomocy inwestycyjnej, jak i pomocy operacyjnej, mając na uwadze poważne problemy z dostępem w tych regionach oraz ich całkowitą zależność od transportu morskiego i lotniczego, które pozostają jedynym opłacalnym środkiem transportu na tych odizolowanych obszarach.

30.

W przypadku pomocy inwestycyjnej i operacyjnej na rzecz kultury i zachowania dziedzictwa kulturowego opowiada się za 100-procentowym – zamiast 50 % – zwiększeniem wartości progowych proponowanych w kontekście zmienionego ogólnego rozporządzenia w sprawie wyłączeń blokowych (Komisja proponuje zwiększenie kwoty na projekty ze 100 do 150 mln EUR oraz z 50 do 75 mln EUR na przedsiębiorstwo i rok) i zwraca się o większe dostosowanie norm i założeń ogólnego rozporządzenia w sprawie wyłączeń blokowych do komunikatu na temat pojęcia pomocy, gdyż przedstawia się w nim pewne zasadnicze wyjaśnienia przyjęte z zadowoleniem przez państwa członkowskie, lecz nie mają one tej samej mocy wiążącej co bezpośrednio stosowane rozporządzenie, takie jak ogólne rozporządzenie w sprawie wyłączeń blokowych.

31.

W związku z podwyższeniem progu, o którym mowa w poprzednim punkcie, należy, w odniesieniu do pomocy inwestycyjnej i pomocy operacyjnej na kulturę i zachowanie dziedzictwa kulturowego, podwyższyć z 1 do 2 mln próg, poniżej którego można zastosować metodę obliczania pomocy zgodnie z art. 53 ust. 8 rozporządzenia (UE) nr 651/2014, tj. stosować pomoc na poziomie 80 % kosztów kwalifikowanych projektu (alternatywnie wobec metody, o której mowa w art. 53 ust. 6 i 7 rozporządzenia (UE) nr 651/2014).

32.

Wzywa Komisję, aby w zmienionym ogólnym rozporządzeniu w sprawie wyłączeń blokowych wyjaśniła status pomocy inwestycyjnej państwa dla środków infrastrukturalnych. Zgodnie z decyzją w sprawie Propapier/Eisenhüttenstadt z dnia 1 października 2014 r. (13) w przypadku ogólnych środków infrastrukturalnych należy zawsze rozważyć, czy pozytywny wpływ pomocy na rozwój regionalny nie przeważa nad negatywnym wpływem na konkurencję.

33.

Oczekuje takiego zrównania infrastruktury sportowej i wielofunkcyjnej infrastruktury rekreacyjnej w zmienionym ogólnym rozporządzeniu w sprawie wyłączeń blokowych, aby wyłączona została również pomoc operacyjna na wielofunkcyjną infrastrukturę rekreacyjną wynosząca do 2 mln euro na infrastrukturę i rok.

34.

Opowiada się za dynamicznym rozszerzeniem pojęcia usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym. Nowe usługi społeczne, takie jak np. usługi społeczne związane z początkowym przyjmowaniem i integracją uchodźców i migrantów, lub infrastruktura cyfrowa w regionach, w których można stwierdzić niedoskonałość rynku, takich jak np. regiony borykające się z wyzwaniami wynikającymi ze zmian demograficznych, można by postrzegać za część usług świadczonych w interesie ogólnym, z uwagi na konieczność objęcia usługami obywateli na terenie całego kraju. Należy regularnie i stosownie oceniać również przyszłe, nowe tendencje; musi również istnieć możliwość uznania ich na szczeblu państw członkowskich, w razie konieczności, za usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym.

35.

Krytycznie odnosi się do faktu, że Komisja w aktualnym komunikacie w sprawie usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym próbowała poszerzyć swój margines swobody w kwestii tego, co można zdefiniować jako usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym, przez odniesienie do „zwykłych warunków rynkowych” (14). Stoi to w sprzeczności z zasadami samorządności lokalnej i regionalnej oraz stanowi dla organów publicznych warunek trudny do wykazania w praktyce.

36.

Zauważa, że przez czwarte kryterium ustalone w wyroku w sprawie Altmark stworzono jedynie zachętę dla państw członkowskich do stosowania przepisów dotyczących udzielania zamówień publicznych zamiast wybierania podejścia opartego na usługach świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym. W rzeczywistości organy lokalne i regionalne stoją w obliczu problemu polegającego na tym, że w przypadku drugiej alternatywy czwartego kryterium ustalonego w wyroku w sprawie Altmark, tzn. przeciętnego przedsiębiorstwa, prawidłowo zarządzanego i wyposażonego w odpowiednie niezbędne środki, nie dysponują punktem odniesienia w przypadkach, w których w określonym sektorze nie działają prywatne przedsiębiorstwa. Wzywa w związku z tym Komisję do opracowania, w celu spełnienia czwartego kryterium ustalonego w wyroku w sprawie Altmark, szczegółowych wytycznych dotyczących tego, co jest przeciętnym, prawidłowo zarządzanym i wyposażonym w odpowiednie niezbędne środki przedsiębiorstwem. W tym celu należy się posłużyć m.in. badaniami rynku pozwalającymi określić standardowe koszty, aby ułatwić zadanie organom publicznym i zwolnić w ten sposób z kontroli pomocy państwa określoną usługę świadczoną w ogólnym interesie gospodarczym.

37.

Uważa, że przegląd definicji rozsądnego zysku z usługi świadczonej w ogólnym interesie gospodarczym jest niezbędny, aby uwzględnić – m.in. poprzez zachęty lub podniesienie uznawanego poziomu rozsądnego zysku – że zyski te są często reinwestowane w usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym.

38.

Ponawia swój apel o podwyższenie wartości progowych w przypadku zasad de minimis odnoszących się do pomocy państwa dla usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym. Wartości progowe dotyczące kontroli dopuszczalności pomocy dla usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym powinny wynosić 1 milion euro dla pojedynczego przypadku w ciągu trzech lat podatkowych. Poniżej tej wartości progowej nie przyjmuje się, że subwencja spełnia wszystkie kryteria umożliwiające uznanie jej za pomoc państwa, ponieważ z powodu często jedynie lokalnego kontekstu usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym nie występuje zagrażające rynkowi wewnętrznemu zakłócenie wymiany handlowej i konkurencji.

39.

Jest zdania, że próg zwolnionych z obowiązku zgłoszenia według art. 108 ust. 3 TFUE świadczeń wyrównawczych dla przedsiębiorstw, którym powierzono świadczenie usług w ogólnym interesie gospodarczym, w wysokości nie większej niż 15 mln euro rocznie powinien zostać podniesiony do pierwotnego, obowiązującego przed 2011 r., progu 30 milionów euro.

40.

Opowiada się za przedłużeniem do ponad dziesięciu lat standardowego okresu aktów powierzenia, aby lepiej uwzględnić koszty powierzenia i amortyzacji inwestycji przez podmioty mające za zadanie świadczyć usługi w ogólnym interesie gospodarczym.

41.

Opowiada się ponadto za poszerzeniem definicji mieszkalnictwa socjalnego ustalonej w decyzji Komisji z dnia 20 grudnia 2011 r. Aby zagwarantować państwom członkowskim duży margines swobody przy udostępnianiu, realizowaniu, finansowaniu i organizowaniu mieszkalnictwa socjalnego oraz swobodę podejmowania demokratycznych decyzji, należy znieść ograniczenie mieszkalnictwa socjalnego do „osób najbardziej potrzebujących lub słabszych grup społecznych”. W centrum zainteresowania należy w większym stopniu umieścić prawo do mieszkania o odpowiednim standardzie i w przystępnej cenie, ponieważ niemożność rynku mieszkaniowego pokrycia całego zapotrzebowania na mieszkania dotyczy nie tylko osób, które w ogóle nie mają dostępu do mieszkań, lecz również osób zamieszkujących zagrażające zdrowiu, charakteryzujące się niskim standardem lub przepełnione mieszkania oraz tych, którzy przeznaczają większość swojego dochodu na zapłacenie czynszu lub miesięcznej raty kredytu.

42.

Apeluje o budowanie zdolności Komisji i państw członkowskich w celu poprawy wiedzy na temat pomocy państwa w przypadku usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym. Komisja musi prowadzić dialog również bezpośrednio z samorządami lokalnymi i regionalnymi i zapewniać im wsparcie.

43.

Wzywa również państwa członkowskie do stworzenia wspólnie z Komisją odpowiednich procedur komunikacji i koordynacji oraz opracowania wskazówek dla samorządów, aby uprościć złożone kontrole pomocy państwa w przypadku usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym. Oczekuje ponadto od państw członkowskich, że przy opracowywaniu sprawozdania krajowego dotyczącego wdrażania pakietu Almunii zaangażują samorządy i stowarzyszenia lokalne i regionalne, aby zagwarantować w ten sposób realny ogląd konkretnych trudności i wyzwań związanych z usługami świadczonymi w ogólnym interesie gospodarczym.

44.

W celu stworzenia pewności prawa dla samorządów lokalnych i regionalnych domaga się wprowadzenia terminu przedawnienia dla podmiotów składających skargi, wynoszącego pięć lat od daty rozpoczęcia płatności wyrównawczej lub inwestycji. Uważa za zbyt długi obowiązujący dotychczas okres, w którym Komisja może wszcząć procedurę prowadzącą do decyzji o żądaniu zwrotu, wynoszący dziesięć lat od dnia, w którym odbiorcy przyznana została bezprawna pomoc państwa, faktycznie funkcjonujący również jako termin przedawnienia dla skarg dotyczących pomocy państwa. Samorządy lokalne i regionalne oraz przedsiębiorstwa objęte wsparciem potrzebują większej pewności prawa. Dziesięcioletni termin przedawnienia, do którego dochodzi jeszcze okres potrzebny do dopełnienia procedur, co może oznaczać konieczność zwrotu pomocy przyznanej również 20 lub 25 lat wcześniej, jest nieproporcjonalny i ma negatywny wpływ na zaspokojenie podstawowej potrzeby samorządów oraz przedsiębiorstw lokalnych i regionalnych, które często nie mogą sobie pozwolić na porady prawne. Ponadto niweczy on jeden z celów zwrotu pomocy państwa, którym jest przywrócenie sytuacji ex ante w zakresie konkurencyjności.

45.

Uważa, że podmiotem składającym skargę powinien być wyłącznie podmiot, który może również ponieść bezpośrednią szkodę finansową. Krąg podmiotów dotychczas upoważnionych do składania skarg, tzn. „państwo członkowskie oraz jakiekolwiek osoby, przedsiębiorstwa lub związki przedsiębiorstw, na których interesy może mieć wpływ przyznanie pomocy, w szczególności beneficjenci pomocy, konkurujące ze sobą przedsiębiorstwa lub stowarzyszenia handlowe” według art. 20 w połączeniu z art. 1 lit. h) rozporządzenia proceduralnego, jest wciąż zbyt szeroki.

21.3.2017   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 88/28

1.

Przyjmuje z zadowoleniem komunikat Komisji Europejskiej „Cyfryzacja europejskiego przemysłu – pełne wykorzystanie możliwości jednolitego rynku cyfrowego” oraz pakiet proponowanych środków wspomagających, których celem jest wykorzystanie możliwości związanych ze strategią jednolitego rynku cyfrowego. Przyszły wzrost gospodarczy i perspektywy zatrudnienia w Europie, a także spójność społeczna są w coraz większym stopniu zależne od zdolności zrozumienia, zaakceptowania i wykorzystania wszystkich aspektów społeczeństwa opartego na innowacji w regionach.

2.

Podkreśla, że jednolity rynek cyfrowy UE, którego podstawę stanowi 500 mln konsumentów, jest najskuteczniejszym instrumentem polityki ożywienia innowacji, wzrostu gospodarczego i zatrudnienia dla UE, jej państw członkowskich i regionów.

3.

Odnotowuje, że następuje nieustanna rewolucja przemysłowa, którą napędzają nowe generacje technologii cyfrowych, takie jak technologia dużych zbiorów danych, oraz nowe i zróżnicowane zastosowania technologii cyfrowych w odniesieniu do kwestii sektorowych i lokalnych. Dla europejskiego przemysłu przyszłym wyzwaniem jest pełne i szybkie wykorzystanie tych możliwości cyfrowych. Nie sposób przecenić możliwości przedsiębiorstw w tradycyjnych i nietechnologicznych sektorach, zwłaszcza MŚP, związanych z pełnym wykorzystaniem cyfryzacji jako środka podniesienia i zabezpieczenia ich konkurencyjności.

4.

Odnotowuje, że sektor ICT w UE stanowi istotną część gospodarki, w której zatrudnionych jest ponad 6 mln osób i który odpowiada za ok. 4 % PKB. Niedawne badania pokazują, że w ciągu następnych 5 lat cyfryzacja produktów i usług może przynieść europejskiemu przemysłowi ponad 110 mld EUR dochodów rocznie, jeżeli zostanie w pełni wdrożona.

5.

Zgadza się, że dwoma szczególnie istotnymi czynnikami decydującymi o sukcesie, które umożliwiają pełne wykorzystanie jednolitego rynku cyfrowego, są: a) wysoce konkurencyjny europejski przemysł cyfrowy w połączeniu z b) gotowością sektorów prywatnego i publicznego do odpowiedniego dostosowania się poprzez wykorzystanie innowacji cyfrowych w swej działalności, by zapewnić wszystkim obywatelom wysokiej jakości usługi. Podkreśla istotne znaczenie, jakie ma usuwanie barier regulacyjnych i obciążeń administracyjnych oraz modernizacja unijnych przepisów.

6.

Podkreśla, że wszelkiej wielkości przedsiębiorstwa we wszystkich regionach i sektorach mogą wykorzystać mocne punkty europejskich technologii informacyjno-komunikacyjnych, tworząc cyfrowe platformy przemysłowe w celu opracowania technologii cyfrowych od komponentów po urządzenia i oprogramowanie dla rynków konsumenckich, na platformach internetowych i platformach danych, a także w odpowiednich aplikacjach i usługach.

7.

Pragnie zaakcentować, że strategia jednolitego rynku cyfrowego, zwłaszcza filar obejmujący „maksymalizację potencjału wzrostu gospodarczego związanego z gospodarką cyfrową”, zawiera wszystkie najważniejsze dźwignie służące poprawie cyfryzacji przemysłu poprzez działania w obszarach takich, jak gospodarka oparta na danych, internet rzeczy, przetwarzanie w chmurze, umiejętności i administracja elektroniczna. Konwergencja szeregu dodatkowych technologii coraz bardziej napędza zmianę cyfrową, zwłaszcza w dziedzinie robotyki, sztucznej inteligencji i drukowania przestrzennego.

8.

Zachęca do dalszych inwestycji w trzy przekrojowe partnerstwa publiczno-prywatne zawarte w drodze umowy w ramach programu „Horyzont 2020” w dziedzinie fabryk jutra (FoF), zrównoważonego przemysłu przetwórczego dzięki efektywnemu gospodarowaniu zasobami i efektywności energetycznej (SPIRE) i Wspólnego Przedsięwzięcia na rzecz Bioprzemysłu (BBIJU).

9.

Uznaje, że większość decydentów w sektorze przemysłu ma trudności z podjęciem decyzji o tym, kiedy, w jakim stopniu i w jakie technologie inwestować. Około 60 % dużych przedsiębiorstw i ponad 90 % MŚP uważa, że pozostają w tyle, jeżeli chodzi o innowacje cyfrowe.

10.

Podkreśla, że szybki rozwój i coraz powszechniejsze użycie technologii cyfrowych wymagają pilnie unowocześnienia obecnych ram regulacyjnych w celu dotrzymania kroku niespotykanemu do tej pory tempu innowacji.

11.

Zgadza się, że trzeba podjąć większe wysiłki w celu ułatwienia koordynacji szerokiej, lecz rozproszonej działalności badawczej, rozwojowej i innowacyjnej w innych kluczowych dziedzinach technologii cyfrowej w Europie.

12.

Podkreśla, że szersze rozumienie interoperacyjności jako kwestii istotnej nie tylko dla administracji publicznej, lecz dla wszystkich sektorów (np. jako sposobu zadbania o to, by swobody konsumentów nie ograniczały systemy zastrzeżone poszczególnych przedsiębiorstw technologicznych) ma kluczowe znaczenie dla zastosowania internetu przedmiotów i sprawnego przepływu danych we wszystkich regionach. Oczywistym wymogiem jest dostępność wspólnych wzorców, norm i specyfikacji.

13.

Uważa, że program Komisji Europejskiej dotyczący sprawności i wydajności regulacyjnej REFIT powinien się koncentrować na barierach w innowacji i dotyczyć sposobu ich usunięcia lub zmniejszenia za pomocą nowych podejść regulacyjnych przedstawionych w strategii jednolitego rynku. W tym kontekście podkreśla, że władze lokalne i regionalne wdrażają większość decyzji podejmowanych na szczeblu UE, zatem władze te należy postrzegać jako kluczowych partnerów w procesie REFIT, a nie tylko jako zainteresowane strony.

14.

Wzywa Komisję do bliższej współpracy z przemysłem i przedsiębiorstwami różnych wielkości, władzami wszystkich szczebli i zainteresowanymi stronami przy określaniu i usuwaniu barier regulacyjnych dla cyfryzacji przemysłu europejskiego, jak również przy upraszczaniu istniejących uregulowań.

15.

Stwierdza, że skuteczne środowisko normalizacji ICT ma zasadnicze znaczenie dla cyfryzacji europejskiego przemysłu oraz dla jednolitego rynku cyfrowego, gdyż umożliwia sprawne łączenie urządzeń i usług ponad granicami i między technologiami. Ze strategicznego punktu widzenia wysiłki w tym względzie muszą się skoncentrować na pięciu priorytetowych obszarach normalizacji: 5G, przewarzanie w chmurze, internet przedmiotów, technologie dużych zbiorów danych i bezpieczeństwo cybernetyczne.

16.

Podkreśla, że priorytetowe normy ICT dla jednolitego rynku cyfrowego powinny mieć na celu zapewnienie godziwego zwrotu z inwestycji w celu pobudzenia badań, rozwoju technologicznego i innowacji na świecie, a także umożliwienia zrównoważonego procesu normalizacji i szerokiej dostępności technologii na otwartym i konkurencyjnym rynku.

17.

Odnotowuje, że w wielu obszarach przemysłu tradycyjny cykl opracowywania, testowania i normalizacji nie jest już adekwatny do szybko rozwijających się, złożonych technologii konwergencyjnych.

18.

Zwraca uwagę, że praca w gospodarce cyfrowej będzie wymagać również coraz większego zaakcentowania nowych umiejętności i zdolności, w tym większej kreatywności, komunikacji i zdolności adaptacji, co pociągnie za sobą konieczność masowego podnoszenia umiejętności pracowników na wszystkich poziomach.

19.

Podkreśla, że dalszy rozwój internetu przedmiotów i technologii dużych zbiorów danych stanowi również duże wyzwanie z punktu widzenia zaufania i bezpieczeństwa dla wszystkich przedsiębiorstw i opinii społecznej.

20.

Nalega, by poczyniono wszelkie możliwe wysiłki w celu stworzenia silnych, ukierunkowanych partnerstw na szczeblu regionalnym, krajowym i europejskim w tej dziedzinie. Chodzi o to, by przyciągnąć znaczne inwestycje prywatne i wywrzeć przełomowy wpływ na konkurencyjność poprzez opracowywanie komercyjnych produktów i usług, a także o to, by doprowadzić do produktywnej wymiany doświadczeń, wiedzy i pomysłów między wspomnianymi partnerstwami w celu wykorzystania synergii i niepowielania wysiłków, a być może nawet utworzyć sieć partnerstw.

21.

Zachęca do bardziej szczegółowego zbadania wartości dodanej wzmocnionej współpracy między krajowymi i regionalnymi decydentami w dziedzinie innowacji z uwzględnieniem koncepcji inteligentnej specjalizacji oraz rozwijających się międzyregionalnych inicjatyw oddolnych.

22.

Uważa, że trzeba zachęcać do inwestycji ze źródeł prywatnych i publicznych, w tym do większego wkładu podmiotów biznesowych i instytucjonalnych, takich jak Europejski Bank Inwestycyjny (EBI – między innymi poprzez plan inwestycyjny dla Europy/EFIS), a także zwracać uwagę na znaczenie synergii między programem „Horyzont 2020”, inicjatywą Startup Europe i FIWARE, europejskimi funduszami strukturalnymi i inwestycyjnymi oraz regionalnymi i krajowymi instrumentami politycznymi z punktu widzenia realizacji szerszych celów UE w dziedzinie konkurencyjności i spójności.

23.

Uznaje i przyjmuje z zadowoleniem plany Komisji Europejskiej mające na celu ukierunkowanie 500 mln EUR inwestycji z programu „Horyzont 2020” na tworzenie na szeroką skalę sieci centrów innowacji cyfrowych, których finansowanie zapewnione będzie przez drugi filar programu „Horyzont 2020” o nazwie „Wiodąca pozycja w przemyśle” i nie będzie obciążać budżetu dotychczasowych elementów programu „Horyzont 2020”, a jednocześnie podkreśla, że władze lokalne i regionalne spełniają wszelkie warunki, by przyczynić się do funkcjonowania tego rodzaju centrów kompetencji i punktów kompleksowej obsługi technologicznej w imieniu przemysłowych użytkowników końcowych; podkreśla, że doskonałość naukowa nadal pozostaje decydującym kryterium przy wyborze projektów, oraz uznaje istotną rolę szkół wyższych w transferze wiedzy i procesie innowacji, tak aby efekt zaplanowanych inwestycji w ramach programu „Horyzont 2020” mógł być w dalszym ciągu optymalizowany. Na tej kanwie należy skonkretyzować i szczegółowo przemyśleć zamierzony wpływ działań związanych z tworzeniem centrów innowacji cyfrowych.

24.

Ponawia swój postulat, by nadal gwarantowano niezbędne zasoby do inwestycji cyfrowych jako zasadniczy element przyszłościowej polityki spójności UE, najlepiej przeznaczając na nie znacznie większe środki niż 14 mld EUR wyasygnowanych na ten cel w ramach europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych na lata 2007–2013.

25.

Zwraca uwagę, że otwartość internetu i imponujący wzrost podaży treści i usług, a także popytu na nie są obecnie główną siłą napędową konkurencyjności, wzrostu gospodarczego, rozwoju społecznego i innowacji w Europie. Jednak ze względu na przeszkodę, którą stanowią wciąż utrzymujące się braki infrastrukturalne – zwłaszcza na obszarach wiejskich uznawanych przez podmioty prywatne za niedochodowe – wiele władz lokalnych i regionalnych wciąż nie jest w stanie w pełni korzystać z tych osiągnięć.

26.

Zwraca się do Komisji Europejskiej o wsparcie tychże władz w finansowaniu, po pierwsze poprzez dalsze upoważnienie do ukierunkowania europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych na infrastrukturę cyfrową we wszystkich europejskich regionach, a po drugie poprzez uwzględnienie barier technologicznych w projektach rozwoju cyfrowego na obszarach wiejskich i słabo zaludnionych lub w regionach borykających się z innymi wyzwaniami demograficznymi, które to projekty trzeba postrzegać jako usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym.

27.

Nadal podziela obawy Parlamentu Europejskiego związane z konsekwencjami decyzji Rady Europejskiej z lutego 2013 r. w sprawie zmniejszenia budżetu na infrastrukturę cyfrową i usługi cyfrowe w ramach instrumentu „Łącząc Europę” z 9,2 mld EUR do zaledwie 1 mld EUR, co skłoniło Komisję Europejską do zasadniczej zmiany planów.

28.

Podkreśla, że władze lokalne i regionalne są w stanie krzewić innowacje i konkurencyjność poprzez dostosowane rozwiązania po stronie popytu i podaży, w tym wprowadzenie łączności szerokopasmowej, gospodarkę cyfrową, e-integrację i administrację elektroniczną. Ponadto zapewniają one zaplecze edukacyjne i szkoleniowe, realizują inicjatywy finansowane przez UE oraz ułatwiają korzystną współpracę i wymianę z innymi władzami publicznymi, również na szczeblu transgranicznym.

29.

Przyjmuje z zadowoleniem możliwości oferowane przez Europejski Bank Inwestycyjny, który zobowiązał się podwyższyć pożyczki na infrastrukturę szerokopasmową do 2 mld EUR rocznie i podkreślił wyraźnie istotną rolę władz lokalnych i regionalnych w tego rodzaju inwestycjach nastawionych na wzrost gospodarczy. Podkreśla również znaczenie wspierania wysiłków społeczności lokalnych, w tym np. prowadzonych przez nie przedsiębiorstw.

30.

Nalega, by wspierać nowe narzędzia inwestycyjne w celu szybszego stworzenia infrastruktury zdolnej osiągnąć cele dotyczące szybkości szerokopasmowej wytyczone w Europejskiej agendzie cyfrowej w ramach strategii „Europa 2020”, a także w celu szybszego pełnego wdrożenia 4G (przed nowszymi technologiami, takimi jak 5G), przy jednoczesnym zachowaniu neutralności technologicznej i umożliwieniu rzeczywistej konkurencji między operatorami.

31.

Podkreśla, że władze lokalne i regionalne mogą położyć nacisk na przekazywanie obywatelom umiejętności cyfrowych i przedsiębiorczości, co umożliwi im pełne wykorzystanie nowych technologii, zrozumienie kwestii bezpieczeństwa cybernetycznego i potrzeby ochrony danych osobowych, a także zwiększy ich szanse na zatrudnienie i stworzy nowe możliwości biznesowe, między innymi poprzez analizę dużych zbiorów danych.

32.

Uważa, że dla wielu mniejszych przedsiębiorstw handel elektroniczny jest zaprzepaszczoną szansą, zwłaszcza ze względu na jego zaporowy koszt: 65 % europejskich użytkowników internetu robi zakupy przez internet, lecz na ten znaczny popyt odpowiada zaledwie 16 % MŚP prowadzących sprzedaż tą drogą i mniej niż ich połowa prowadzi transgraniczną sprzedaż w internecie (7,5 %).

33.

Apeluje o położenie nacisku na utrudnienia w handlu elektronicznym wynikające z takich kwestii, jak blokowanie geograficzne oraz brak bezpiecznego systemu płatności kartą kredytową w internecie. Pociąga to za sobą zbędne koszty, komplikacje i ryzyko narażenia potencjalnych detalistów internetowych na oszustwo, zwłaszcza tych, którzy prowadzą sprzedaż transgraniczną.

34.

Zwraca uwagę na znaczenie planu działania Komisji Europejskiej w dziedzinie administracji elektronicznej, jeśli chodzi o modernizację usług publicznych poprzez cyfryzację, a zwłaszcza dostępność instytucji publicznych dla osób fizycznych i przedsiębiorstw drogą elektroniczną, bez względu na lokalizację fizyczną. Dlatego też podkreśla swoje poparcie dla rozwoju interoperacyjnych i wielojęzycznych transgranicznych usług publicznych (zwłaszcza wymiany informacji) jako funkcjonalnego sposobu przezwyciężenia lokalizacji, postrzeganej jako peryferyjna.

35.

Zwraca uwagę, że jeżeli chodzi o wykorzystanie potencjału administracji elektronicznej w zakresie zapewnienia korzyści społecznych, takich jak zmniejszenie śladu węglowego, ułatwienia dla przedsiębiorstw, rozwój turystyki lub wyeksponowanie atutów dziedzictwa kulturalnego, władze lokalne i regionalne odgrywają często wiodącą rolę we wskazywaniu możliwości i podmiotów ICT, wymianie najlepszych praktyk technologicznych, w przydziale środków na inwestycje w narzędzia ICT, pomiarze postępów i informowaniu o sukcesie.

36.

Wraz z coraz szybszym rozwojem umiejętności cyfrowych i wykorzystaniem mediów cyfrowych przedsiębiorstwa coraz bardziej domagają się możliwości skorzystania z rozwiązań cyfrowych podczas kontaktów z administracją. Sprawnie funkcjonująca, zdigitalizowana administracja publiczna oferuje przedsiębiorstwom, organizacjom i osobom prywatnym skuteczne usługi elektroniczne i procedury cyfrowe, które zwiększają dostępność, ułatwiają obsługę i skracają czas rozpatrywania wniosków w sektorze publicznym. Dzięki coraz większej cyfryzacji podmioty publiczne zarówno na szczeblu krajowym, jak i lokalnym i regionalnym będą miały więcej możliwości uwolnienia zasobów, co umożliwi poświęcenie dłuższego czasu na kontakt z klientem i skróci czas przeznaczony na administrację i kontrolę.

37.

Podkreśla, że interoperacyjność administracji elektronicznej wymaga nie tylko kompatybilności systemów, lecz również zdolności administracji publicznej do ścisłej współpracy z systemami informacyjnymi, a także świadomości publicznej na temat możliwości oferowanych przez takie systemy. KR proponuje zatem, by do programu ISA2 dotyczącego rozwiązań interoperacyjnych dodano rozwój potencjału kadrowego zarówno pod względem umiejętności cyfrowych i językowych, jak i podnoszenie świadomości w celu wsparcia modernizacji administracji publicznej.

38.

Z zadowoleniem przyjmuje proponowane działania na rzecz rynku wewnętrznego łączności elektronicznej, służące dynamicznemu i zrównoważonemu wzrostowi we wszystkich sektorach gospodarki i tworzeniu nowych miejsc pracy, a także zapewnieniu aktualizacji przepisów o prawie autorskim z uwzględnieniem rewolucji cyfrowej i zmian zachowań konsumentów.

39.

Uznaje potencjał współpracy między Europejskim Komitetem Regionów (KR-em) a Dyrekcją Generalną Komisji Europejskiej ds. Badań Naukowych i Innowacji (DG RTD) w ramach platformy wymiany wiedzy (KEP) jako sposobu popularyzacji nowych rozwiązań badawczych i innowacyjnych, nowatorskich produktów i najlepszych praktyk w odpowiedzi na wyzwania społeczne stojące przed władzami lokalnymi i regionalnymi w Europie.

40.

Podkreśla, że niektóre priorytety Europejskiej agendy cyfrowej, zwłaszcza rozwiązanie kwestii umiejętności cyfrowych i braku umiejętności, a także zaprzepaszczona szansa sprostania wyzwaniom społecznym, mają zasadnicze znaczenie dla jakości życia, a także działalności gospodarczej i społecznej, którymi można najlepiej zająć się na szczeblu lokalnym i regionalnym, tak by doprowadzić do rozwoju wydajniejszych i bardziej spersonalizowanych usług dla obywateli i przedsiębiorstw lokalnych.

41.

Przyznaje, że jeżeli chodzi o specjalistów ICT, przez ostatnie 3 lata stworzono ponad milion dodatkowych miejsc pracy w Europie. Pomimo tego szacuje się, że szybko rosnący popyt doprowadzi do tego, iż do 2020 r. będzie w tym sektorze ponad 800 tys. nieobsadzonych wakatów.

42.

Nalega, by rozwijano dalej wielką koalicję Komisji Europejskiej na rzecz cyfrowych miejsc pracy jako ogólnoeuropejską inicjatywę z udziałem wielu zainteresowanych stron, której celem jest zaradzenie nierównowadze spowodowanej niedoborem wykwalifikowanej siły roboczej i wakatom na stanowiskach pracy związanych z ICT poprzez zaoferowanie odpowiednich szkoleń, przygotowanie zawodowe, praktyki zawodowe, działania ułatwiające mobilność oraz środki podnoszące świadomość w celu zachęcenia młodych osób do nauki i pracy w tym sektorze.

43.

Przypomina, że najbardziej dokładne i terminowe informacje na temat rynków pracy można uzyskać na szczeblu niższym niż krajowy, na którym władze lokalne i regionalne mogą odgrywać znaczącą rolę w wykrywaniu niedopasowania umiejętności, wspierając rozwój odpowiednich programów zawodowych i zachęcając do inwestycji w odpowiedzi na lokalny popyt.

44.

Apeluje do placówek szkoleniowych i edukacyjnych o rozwój odpowiednio ukierunkowanych i bardziej elastycznych koncepcji edukacyjnych w sektorze ICT. Przyszłe miejsca pracy będą wymagać odpowiedniego połączenia podstawowych umiejętności – miękkich, a także technicznych, zwłaszcza cyfrowych i właściwych dla biznesu, których nie przekazują jeszcze w pełni systemy kształcenia i szkolenia. Niezbędne jest również stworzenie nowych podstaw dla systemu edukacji i szkoleń, w ramach którego kładziono by większy nacisk na praktykę uczniów lub studentów niż na aspekty teoretyczne.

45.

Dostrzega opracowanie przez Komisję Europejską Nowego europejskiego programu na rzecz umiejętności, a także jego znaczenie i fakt, że będzie on stanowić kompleksowe ramy dla umiejętności przystosowania zawodowego, w tym dla potrzeby kluczowych, cyfrowych i uzupełniających umiejętności wspomagających.

46.

Podkreśla, że ogromne znaczenie ma to, by kształtowanie umiejętności i kompetencji cyfrowych niezbędnych dla obywateli, pracowników i osób poszukujących pracy było częścią wszechstronnego wdrożenia cyfryzacji w gospodarce i społeczeństwie.

47.

Potwierdzając wagę współpracy europejskiej na rzecz młodzieży (2010–2018), podkreśla znaczenie stworzenia pakietu podstawowego, który wszystkie państwa członkowskie gwarantowałyby młodym uczniom, zapewniając im szerokopasmowy dostęp do internetu w ramach systemu edukacji, dzięki czemu młodzi ludzie mieliby minimalną gwarancję zdobycia kwalifikacji i umiejętności informatycznych. Ten ostatni aspekt powinien być stosowany nie tylko w ramach edukacji obowiązkowej, lecz przez całe życie, za pośrednictwem innowacyjnych programów i dalszego szkolenia zgodnych ze zmianami technologicznymi.

48.

Abstrahując od gospodarczego punktu widzenia i perspektywy zatrudnienia, przestrzega, że nie można dopuścić do tego, by rosnący wpływ technologii cyfrowych, zwłaszcza pośród ludzi młodych, podważył podstawowe umiejętności ludzkie, takie jak umiejętność czytania i pisania oraz kontakty międzyludzkie.

49.

Stwierdza, że regionom UE należy się większe uznanie, jeżeli chodzi o ich rolę w zrównoważonym wdrażaniu agendy cyfrowej. Władze lokalne i regionalne należą do głównych odbiorców zaleceń zawartych w agendzie i trzeba je postrzegać jako główną siłę napędową i partnerów jej wdrażania.

21.3.2017   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 88/34

1.

Uważa, że inicjatywy Komisji dotyczące europejskiej chmury oraz priorytetów w normalizacji ICT są ważne, zwłaszcza z punktu widzenia pozycji Europy w globalnej gospodarce cyfrowej i realizacji celów strategii jednolitego rynku cyfrowego.

2.

Zauważa, że zmniejszenie przeszkód dla udostępniania wiedzy znacznie zwiększy konkurencyjność europejskich przedsiębiorstw, a także przyniesie korzyści władzom lokalnym i regionalnym.

3.

Ocenia podejście Komisji zakładające stopniowy rozwój europejskich usług przetwarzania w chmurze jako rozsądne i z zadowoleniem odnotowuje, że takie ramy umożliwią najpierw środowisku naukowemu, a następnie przedsiębiorstwom oraz władzom lokalnym i regionalnym zarówno wykorzystywanie udostępnionej wiedzy, jak i jej tworzenie.

4.

Podziela pogląd Komisji, że konkurencyjne obliczenia o wysokiej wydajności można rozwijać jedynie poprzez wspólne działania.

5.

Zgadza się z Komisją, że należy zwiększyć europejskie wysiłki w zakresie normalizacji ICT, aby wykorzystać potencjał cyfryzacji i świadczyć usługi transgraniczne.

6.

Zauważa, że niezależnie od normalizacji ICT przedsiębiorstwa i sektor publiczny muszą również mieć swobodę tworzenia, nabywania i stosowania innowacyjnych rozwiązań, które odbiegają od tych norm.

7.

Odnotowuje, że opracowywanie lub stosowanie wspólnych norm nadal pozostawia wiele do życzenia w wielu dziedzinach kluczowych dla jednolitego rynku cyfrowego, na przykład w zakresie identyfikacji elektronicznej, i jest wciąż bardzo zaniepokojony faktem, że różnice geograficzne w dostępności szybkich sieci szerokopasmowych utrudniają pełne urzeczywistnienie jednolitego rynku cyfrowego (1). Wyspiarskość jest niekorzystnym czynnikiem geograficznym ze względu na konieczność bardziej kosztownych kabli podmorskich.

8.

Ponawia w tym kontekście swój postulat, by projekty dotyczące rozwoju łączy szerokopasmowych zostały uznane za usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym (2).

9.

Potwierdza, że europejskie samorządy lokalne i regionalne z chęcią będą rozwijać udostępnianie wiedzy, a także informować, jakie normy ICT są im potrzebne w kontekście rozwoju usług publicznych (3).

10.

Wzywa Komisję do zadbania o to, by odpowiednie krajowe podmioty we wszystkich państwach członkowskich podjęły stosowne działania promujące usługi dla otwartej nauki oparte na chmurze oraz w szerszym zakresie udostępnianie wiedzy, gdyż istnieje poważne ryzyko, iż w przeciwnym razie różnice między państwami członkowskimi będą rosnąć w dużym tempie, co szybko będzie widoczne w działalności władz lokalnych i regionalnych.

11.

Zgadza się z Komisją, że każda organizacja – duża czy mała, publiczna czy prywatna – powinna właściwie zarządzać zagrożeniami dla bezpieczeństwa cybernetycznego oraz, w razie konieczności, być w stanie wykazać, że robi to z powodzeniem; zaleca opracowanie środków mających pomóc w rozwijaniu know-how z zakresu bezpieczeństwa cybernetycznego na każdym niezbędnym poziomie (4).

12.

Ogólnie podkreśla, że aby móc skorzystać z wielu możliwości, jakie oferuje jednolity rynek cyfrowy, potrzebni są wykwalifikowani pracownicy do jego wdrażania. Przyjmuje zatem z zadowoleniem propozycje Komisji przedstawione w przyjętym niedawno Nowym europejskim programie na rzecz umiejętności, dotyczące położenia nacisku na inwestycje w edukację cyfrową i szkolenia, tak aby zagwarantować, że obywatele będą posiadali umiejętności niezbędne w procesie transformacji cyfrowej.

13.

Odnotowuje, że wspólnym mianownikiem obu komunikatów, których dotyczy niniejsza opinia, jest brak interoperacyjności w wielu różnych sektorach, sprawiający, że badacze, przemysł, organy publiczne i decydenci polityczni nie są w stanie uzyskać dostępu do danych, których potrzebują.

14.

Zwraca uwagę, że największą przeszkodą dla interoperacyjności, w przypadku takiego udostępniania danych jak np. transgraniczne usługi cyfrowe, jest zazwyczaj brak znormalizowanej architektury danych (5).

15.

Zaleca, by oprócz podstawowych standardów i prostych metadanych wspomnianych w komunikacie rozważyć również możliwość określenia europejskich danych podstawowych niezbędnych w usługach transgranicznych.

16.

Podziela zdanie Komisji, że obecna sytuacja wymaga partnerstwa między różnymi sektorami w odniesieniu do normalizacji; jako przykład można podać dziedzinę e-zdrowia, gdzie rosnąca odpowiedzialność obywateli za własne zdrowie wymaga przyjęcia szerszej perspektywy (6).

17.

Zauważa, że e-zdrowie, inteligentne systemy transportowe, inteligentna energia i bardziej ekologiczne technologie produkcyjne wskazane przez Komisję w komunikacie jako przykłady istotnych dziedzin będących przedmiotem działań mają istotne znaczenie dla działalności władz lokalnych i regionalnych, których aktywne zaangażowanie będzie niezbędne do osiągnięcia tych celów.

18.

Zgadza się z Komisją, że priorytety powinny być poddawane regularnym przeglądom, ponieważ potrzeby w zakresie normalizacji faktycznie mogą się szybko zmieniać wraz z nieustannym pojawianiem się nowych innowacji, np. w zakresie usług socjalnych.

19.

Uważa, że w normalizacji europejskiej istotne jest szerokie wykorzystywanie innowacji będących częścią patentów przedsiębiorstw, i popiera wysiłki Komisji mające na celu wyjaśnienie najistotniejszych elementów sprawiedliwej, skutecznej i egzekwowalnej metodyki udzielania licencji zgodnie z zasadami FRAND (na sprawiedliwych, rozsądnych i niedyskryminujących warunkach).

20.

Zauważa, że europejskie samorządy lokalne i regionalne już teraz wykorzystują dużo otwartego oprogramowania. Uznaje się to za pozytywny trend, który Komisja powinna promować, w szczególności poprzez wyjaśnienie związku między warunkami licencji otwartego oprogramowania i licencji FRAND (na sprawiedliwych, rozsądnych i niedyskryminujących warunkach).

21.

Zwraca uwagę, że oprócz rozwijania unijnej i międzynarodowej oficjalnej normalizacji konieczne są środki wspierające specyfikacje techniczne ICT opracowywane przez inne organizacje zajmujące się opracowywaniem norm i powszechnie przyjęte, najczęściej stosowane dobre praktyki.

22.

Uważa, że niezbędne jest opracowanie procedur zapewniających, by potrzeby końcowych użytkowników norm – zarówno przedsiębiorstw, jak i podmiotów sektora publicznego – były znane w momencie sporządzania planów normalizacji.

23.

Bardzo pozytywnie odnosi się do propozycji Komisji dotyczącej wspierania szerszego udziału europejskich ekspertów w międzynarodowej normalizacji ICT, ponieważ wspólne globalne procedury mają ogromne znaczenie zarówno dla osiągnięcia europejskich celów z zakresu cyfryzacji, jak i dla rozwoju sektora.

24.

Odnotowuje, że minęło już kilka lat od publikacji europejskich ram interoperacyjności dla europejskich usług użyteczności publicznej, i przyjmuje z zadowoleniem plan Komisji, aby te ramy zaktualizować, przy czym ma nadzieję, że w tym procesie rozważony zostanie także potencjał internetu rzeczy (1).

25.

Zauważa, że usługi w chmurze w Europie szybko się rozwijają. Według analizy Komisji mogłoby to oznaczać, że rynek usług w chmurze w Europie wzrośnie z 9,5 mld EUR w 2013 r. do 44,8 mld EUR do 2020 r., co stanowiłoby pięciokrotny wzrost (7). Według danych Eurostatu z końca 2014 r. (8):

26.

Podkreśla w związku z powyższym konieczność określenia jasnego politycznego zobowiązania do finansowania infrastruktury badawczej związanej z chmurą obliczeniową w celu wykorzystania wielkiego potencjału przetwarzania w chmurze.

27.

Zauważa, że usługi w chmurze opierają się na zaufaniu i że dla jego zdobycia i utrzymania trzeba skupić się szczególnie na kwestiach bezpieczeństwa danych i prywatności.

28.

Wyraża nadzieję, że zwróci się uwagę na potencjał usług dla otwartej nauki opartych na chmurze, które mogą być wykorzystywane w dziedzinie edukacji.

29.

Zwraca uwagę na rolę partnerstw publiczno-prywatnych w rozwijaniu opartych na chmurze usług dla otwartej nauki i powtarza już wcześniej przedstawioną opinię, że dzięki rozwiązaniom europejskim powinno być możliwe wzajemne połączenie i uzyskanie interoperacyjności istniejących lub powstających chmur na poziomie krajowym, regionalnym i być może lokalnym (9).

30.

Zauważa, że szerokie wykorzystanie danych oraz innych materiałów dostarczanych za pośrednictwem usług w chmurze jest uzależnione od rozwiązania kwestii związanych z prawami autorskimi (10).

31.

Wzywa Komisję do wsparcia szerszego wykorzystania europejskich danych zgodnie z obowiązującymi przepisami ochrony danych i zwraca się do niej, by przedstawiła ogólną analizę tego, jak w sposób zdecentralizowany można dotrzeć do odpowiednich danych, tak by uzyskać do nich dostęp.

32.

Przyjmuje z zadowoleniem zamiar Komisji, by przedstawić unijną inicjatywę mającą na celu promowanie swobodnego przepływu danych w UE (11).

33.

Podkreśla, że udostępnianie znormalizowanych danych zmniejszy obecną fragmentację między badaczy, przedsiębiorstwa i organy publiczne, a także w obrębie tych grup, oraz pomoże w realizacji wielu z celów związanych z jednolitym rynkiem cyfrowym.

34.

Podziela opinię Komisji co do uprzedzeń utrudniających obecnie udostępnianie danych i nawołuje do większej aktywności w informowaniu o korzyściach płynących z udostępniania danych dla strony udostępniającej dane (12).

35.

Zauważa, że udostępnianie danych przynosi również istotne korzyści dla władz lokalnych i regionalnych. Właściciel danych nie traci nic, udostępniając dane: wręcz przeciwnie, udostępnienie danych zwiększa ich wartość. Otwarcie danych rządowych wzmacnia demokrację i stwarza nowe możliwości biznesowe. Udostępnianie danych zmniejsza również potrzebę składania ad hoc często kosztownych wniosków o dane.

36.

Zwraca uwagę, że jeżeli obywatele będą mieli szerszy dostęp online do danych dotyczących ich zdrowia, będzie to oznaczać, że przyjmą większą odpowiedzialność za własne zdrowie; ma nadzieję, że obywatele będą także mieli większe możliwości wykorzystywania swych danych w innych obszarach administracji publicznej.

37.

Zauważa, że aby czerpać korzyści z europejskiej chmury dla otwartej nauki, organy publiczne, w szczególności MŚP, potrzebują nie tylko samych danych, ale także narzędzi do ich analizy, szczególnie w przypadku dużych zbiorów danych.

38.

Popiera starania Komisji mające na celu zjednoczenie europejskiej społeczności danych, na przykład w partnerstwie publiczno-prywatnym Big Data w ramach programu „Horyzont 2020”, i zachęca władze lokalne i regionalne do angażowania się, w miarę możliwości, w tę współpracę.

39.

Sądzi, że europejska chmura dla otwartej nauki, która obejmuje dane organów publicznych, przedsiębiorstw i dane naukowe, mogłaby dzięki wykorzystaniu metod przetwarzania dużych zbiorów danych ułatwić na przykład zajmowanie się zagadnieniami z zakresu polityki lokalnej, które często są wielowymiarowe i złożone.

40.

Podkreśla ważną rolę europejskiej chmury obliczeniowej również w dziedzinie ochrony środowiska, ze względu na przechowywanie dokumentów, informacji i danych w formie cyfrowej. Oprócz tego, że przechowywanie różnego rodzaju plików i dostęp do nich są dużo łatwiejsze, to również fakt, że nie są one drukowane, przyczynia się do minimalnego wykorzystania papieru, a przez to do ochrony środowiska.

41.

Z zadowoleniem odnotowuje, że internet rzeczy (IoT) jest jednym z priorytetów Komisji w zakresie normalizacji, ponieważ w przyszłości będzie miał istotny korzystny wpływ na jakość usług i wydajność działań, za które odpowiedzialne są władze lokalne i regionalne. Według badania Komisji Europejskiej (13) wartość rynkowa internetu rzeczy w UE ma przekroczyć 1 bilion EUR do 2020 r.

42.

Wyraża nadzieję, że Komisja szerzej uwzględni ogromny potencjał internetu rzeczy w swych różnych programach dotyczących cyfryzacji administracji publicznej.

43.

Sądzi, że ustanowienie norm dotyczących internetu rzeczy w kontekście zamówień publicznych jest przydatne dla regionów i gmin i może zapewnić przemysłowi europejskiemu znaczącą przewagę w tym sektorze.

44.

Zwraca jednak uwagę, że internet rzeczy jest sektorem dopiero się kształtującym i że potrzebne są nie tylko normy, ale także innowacyjne eksperymenty, których finansowanie powinno być priorytetem dla UE.

45.

Zauważa, że liczne analizy wykazały, iż wiele władz lokalnych i regionalnych jest niedoinformowanych, jeśli chodzi o korzyści płynące z internetu rzeczy, w szczególności w zakresie ochrony zdrowia, efektywności energetycznej, ochrony środowiska, bezpieczeństwa, zarządzania nieruchomościami oraz inteligentnego transportu, i wyraża nadzieję, że Komisja podejmie działania, aby zapewnić wymianę wiedzy w tej dziedzinie i lepszą dokumentację, a także by informować o efektach i szansach związanych z internetem rzeczy, inicjatywą „inteligentne miasta” i otwartymi danymi.

46.

Podkreśla, że wszystkie pięć dziedzin priorytetowych wskazanych przez Komisję w odniesieniu do normalizacji jest ze sobą powiązanych, lecz istnieje szczególnie ścisła współzależność między internetem rzeczy i przyszłymi sieciami 5G. Jeśli nie osiągnie się pełnego zasięgu geograficznego sieci 5G, korzystanie z internetu rzeczy w ten sam sposób we wszystkich regionach Europy nie będzie możliwe.

21.3.2017   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 88/39

1.

Z zadowoleniem przyjmuje plan działania, inicjatywę Komisji wskazującą drogę do zaproponowania do 2017 r. stworzenia jednolitego obszaru podatku od wartości dodanej (VAT) w UE.

2.

Uznaje, że system podatku VAT jest kluczowym elementem jednolitego rynku oraz że powinien zostać zreformowany, aby stał się prostszy, sprawiedliwszy, skuteczniejszy i mniej podatny na oszustwa, by poprawić warunki konkurencji między przedsiębiorstwami, ograniczyć dyskryminację między konsumentami i usprawnić pobieranie podatku.

3.

Odnotowuje znaczenie, jakie wprowadzenie jednolitego obszaru VAT w UE ma dla władz lokalnych i regionalnych, ponieważ w niektórych państwach członkowskich posiadają one uprawnienia do pobierania podatku VAT a redystrybucja dochodów z podatku VAT zajmuje centralną pozycję we wdrażaniu mechanizmów wyrównywania dochodów na korzyść władz lokalnych i regionalnych; jednak systemy krajowej redystrybucji dochodów z VAT w państwach członkowskich wykraczają poza zakres kompetencji UE.

4.

Przypomina, że VAT jest istotnym źródłem dochodów dla zasobów własnych UE, gdyż w 2014 r. przyniósł 17,6 mld EUR, czyli 12,3 % całkowitych dochodów UE.

5.

Wspiera też Komisję w jej dążeniu do zwalczania oszustw. Szeroka skala oszustw świadczy o niedociągnięciach obecnego systemu i co roku powoduje znaczne straty podatkowe w państwach członkowskich; szacuje się, że UE traci na tym rocznie 170 mld EUR. Ma to negatywny wpływ na budżety sektora publicznego, w tym władz lokalnych i regionalnych w niektórych państwach członkowskich, i zdolności tego sektora do świadczenia usług wysokiej jakości. Komitet nalega w tym względzie, by państwa członkowskie gromadziły i rozpowszechniały dane statystyczne dotyczące transgranicznych oszustw związanych z podatkiem VAT.

6.

Wskazuje, że z powodu fragmentacji i złożoności systemu VAT przedsiębiorstwa prowadzące handel transgraniczny ponoszą wysokie koszty związane z przestrzeganiem przepisów. Koszty te są nieproporcjonalnie wysokie dla małych i średnich przedsiębiorstw, na których opiera się gospodarka i zatrudnienie na szczeblu regionalnym. Odnotowuje, że plan działania w sprawie VAT musi prowadzić do uproszczeń dla legalnie działających przedsiębiorstw prowadzących handel transgraniczny. System VAT nie może tworzyć zbędnych barier w handlu transgranicznym.

7.

Zwraca uwagę na fakt, że różnice w systemach VAT i ustalonych stawkach opodatkowania szczególnie wpływają na regiony przygraniczne i działalność małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) w tych regionach. Należy zatem ocenić oddziaływanie terytorialne propozycji umożliwiających większą elastyczność w określaniu stawek VAT.

8.

Zauważa, że dyrektywa VAT ustanawia przepisy dotyczące stawek VAT mające chronić jednolity rynek oraz zapobiegać zakłóceniom konkurencji. Uważa, że zasady te mają kluczowe znaczenie i że należy dogłębnie przeanalizować wszelkie propozycje mające na celu pozostawienie państwom członkowskim większego pola manewru w ustalaniu stawek, aby sprawdzić ewentualny wpływ takich zmian na rynek wewnętrzny i konkurencję.

9.

Popiera reformy systemu VAT, które w przyszłości mogą lec u podstaw wzrostu, konkurencyjności i zatrudnienia, tj. zapewnić rozwój gospodarki cyfrowej i mobilnej oraz nowych modeli biznesowych i przedsiębiorstw usługowych. W tym kontekście z zadowoleniem przyjmuje propozycję Komisji, by także dostawy towarów objąć punktem kompleksowej obsługi w zakresie podatku VAT od usług elektronicznych na podstawie projektu pilotażowego mającego na celu poprawę współpracy między organami administracji podatkowej a przedsiębiorstwami prowadzącymi handel elektroniczny.

10.

Uważa, że poziom skuteczności działań państw członkowskich w dziedzinie administracji podatkowej jest bardzo zróżnicowany. Poziom współpracy i zaufania między organami podatkowymi jest niewystarczający. Wyraża przekonanie, że w granicach mających zastosowanie przepisów w zakresie ochrony danych, banki powinny w pełni współpracować z organami podatkowymi w wypadkach, gdy zaistnieje podejrzenie oszustwa związanego z VAT.

11.

Zaleca zbadanie najlepszych praktyk państw członkowskich polegających na przekazywaniu części dochodów z podatku VAT władzom lokalnym i regionalnym lub zamiennie przyznaniu im uprawnień do pobierania podatku.

12.

Apeluje o włączenie przedstawicieli władz lokalnych i regionalnych na poziomie krajowym, a KR-u na poziomie europejskim do konsultacji w sprawie wszelkich zmian systemu VAT, ze względu na bezpośrednie skutki takich decyzji na dobrobyt obywateli, konkurencyjność przedsiębiorstw i dochody władz publicznych.

13.

Wzywa do tego, by podczas analizowania zasady, zgodnie z którą płatności VAT w transakcjach transgranicznych podlegają tym samym wymaganiom, co transakcje krajowe, uwzględnić zwłaszcza wpływ tej zasady na MŚP w sytuacji, gdy jednocześnie obowiązują różne stawki VAT.

14.

Zgadza się z poglądem, że nowy system powinien opierać się na zasadzie miejsca przeznaczenia i zakładać, że w przypadku sprzedaży klientowi rezydującemu w innym państwie członkowskim UE podatek VAT pobierany jest zgodnie z prawem kraju dostawcy i według stawki obowiązującej w kraju przeznaczenia, oraz że dochody z tytułu VAT w państwie poboru powinny być przekazywane właściwym organom administracyjnym w kraju konsumenta.

15.

Z zadowoleniem przyjmuje zamiar zagwarantowania, by przedsiębiorstwa prowadzące działalność handlową wewnątrz jednolitego rynku były w stanie załatwiać wszystkie sprawy związane z VAT we właściwym organie administracyjnym w kraju swojej siedziby i nie musiały rejestrować się do celów VAT, składać deklaracji i opłacać podatku we wszystkich państwach członkowskich UE, w których dokonują transakcji handlowych. Uproszczenia te nie mogą prowadzić do zagrożenia dochodów z VAT i wpływać na suwerenność podatkową państw członkowskich.

16.

Uważa, że przedstawiony przez Komisję plan jest ambitny i potrzeba czasu, by go zrealizować, popiera zatem koncepcję stopniowego wdrażania.

17.

Wzywa Komisję i państwa członkowskie do podjęcia działań w celu zwiększenia skuteczności systemów podatkowych i zwalczania oszustw podatkowych, tak by zmniejszyć kwoty niepobranego przez państwa członkowskie podatku VAT. Działania te mogą znacznie przyczynić się do budowania zaufania wobec organów podatkowych i skutecznej współpracy, która jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania nowego systemu. Komitet podkreśla, że wprowadzanie nowych narzędzi sprawozdawczości i audytu nie może powodować nadmiernego obciążenia przedsiębiorstw, zwłaszcza MŚP.

18.

Wzywa państwa członkowskie do tego, by podjęły konkretne decyzje w sprawie przepisów dotyczących VAT w UE, zwłaszcza w celu wyeliminowania występujących obecnie rozbieżności między państwami członkowskimi w zakresie przyznanych poszczególnym państwom członkowskim odstępstw od stosowania dyrektywy w sprawie podatku VAT, oraz w celu zachęcania wszystkich państw członkowskich do stosowania tych odstępstw.

19.

Podkreśla, że Komisja, przedstawiając wnioski służące zwiększeniu skuteczności administracji podatkowej, musi przestrzegać kompetencji organów krajowych lub regionalnych.

20.

Zachęca do skuteczniejszego korzystania z narzędzi informatycznych i wykorzystywania wszystkich dostępnych danych elektronicznych w celu zwalczania oszustw, z zapewnieniem ochrony danych.

21.

W związku z tym, że w niektórych krajach funkcjonują systemy płatności wstecznych i rozłożonych podatku VAT (1), podkreśla konieczność zwiększenia zaufania obywateli co do tego, że zapłacony podatek VAT faktycznie dociera do budżetów krajowych, regionalnych lub lokalnych, jako że obywatele są jednym z głównych rzeczywistych płatników VAT. Zaleca zbadanie możliwości wprowadzenia dobrowolnego elektronicznego systemu płatności, w którym podatek VAT z dokonywanych przez obywateli transakcji zakupu byłby przelewany do budżetu państwa, a kwota zakupu bez podatku VAT, jak obecnie, na rachunek sprzedawcy.

22.

Podkreśla, że nie ma wystarczających dowodów na zakłócenia konkurencji związane z nieopodatkowaniem podatkiem VAT niektórych rodzajów działalności organów sektora publicznego, działalności w ramach współpracy międzygminnej lub działalności uważanej za usługi użyteczności publicznej. Decyzja o nieopodatkowaniu podmiotów publicznych podatkiem VAT nie leży w gestii państw członkowskich, lecz podlega kryteriom obiektywnym i zharmonizowanym na szczeblu europejskim.

23.

Domaga się, aby w ocenie skutków, którą Komisja ma opublikować w 2017 r., uwzględnione zostały interesy samorządów lokalnych i regionalnych; w związku z tym należałoby w porozumieniu z tymi samorządami wyjaśnić pojęcie „(znaczące) zakłócenia konkurencji”.

24.

Podkreśla, że jest rzeczą pilnie niezbędną, by wszystkie państwa członkowskie miały możliwość stosowania wszystkich odstępstw ustanowionych w przeszłości przez którekolwiek państwo członkowskie.

25.

Apeluje o obniżenie stawki VAT stosowanej w odniesieniu do budynków szkolnych do 6 %.

26.

Podkreśla, że obecny wykaz obniżonych stawek VAT jest szczególnie niejasny i nie kieruje się żadną określoną logiką. Ubolewa zatem, że Komisja nie sporządziła pełnego i przejrzystego inwentarza przyznanych stawek obniżonych. Uważa, że należy dokonać przeglądu wykazu obniżonych stawek VAT, uwzględniając zmiany technologiczne, gospodarcze i inne oraz zakłócenia wywoływane różnicą w stawkach podatku VAT za podobne towary i usługi. Przegląd ten powinien w jak największym stopniu prowadzić do harmonizacji, tak aby uniknąć dotykającego MŚP zakłócenia konkurencji na jednolitym rynku.

27.

Uważa ponadto, że podmioty, które wykonują działalność pożytku publicznego, mogą mieć większy interes gospodarczy w odliczaniu VAT ex post niż w zwolnieniu z VAT ex ante.

28.

Uważa, że wariant 1 (rozszerzenie i regularny przegląd wykazu towarów i usług kwalifikujących się do objęcia stawkami obniżonymi) może nieść mniejsze zagrożenie niż wariant 2 (zniesienie wykazu towarów i usług kwalifikujących się do objęcia stawkami obniżonymi).

29.

Uważa, że przyznanie państwom członkowskim większej swobody w ustalaniu stawek nieuchronnie doprowadzi do ich większej różnorodności, co mogłoby prowadzić do zakłóceń na jednolitym rynku i nakładać obciążenia na przedsiębiorstwa, w szczególności MŚP. Wskazuje, że Komisja powinna przeprowadzić kompleksową ocenę w celu zbadania wpływu swoich propozycji na konkurencyjność i obciążenia administracyjne przedsiębiorstw oraz oddziaływania terytorialnego tych propozycji, zwłaszcza w regionach przygranicznych.

30.

Zauważa, że w komunikacie wspomina się też o innych kosztach i niedociągnięciach związanych z przekazaniem państwom członkowskim kompetencji w zakresie obniżania stawek, w tym o ryzyku utraty dochodów i złożoności systemu VAT oraz o wzroście kosztów i niepewności prawnej dla przedsiębiorstw. Uważa, że to ryzyko należy poddać dogłębnej ocenie.

31.

W nawiązaniu do swojej opinii w sprawie odpadów spożywczych (czerwiec 2016 r.) popiera propozycję, by wielcy detaliści byli uprawnieni do odliczania podatku VAT dotyczącego niesprzedanej żywności przekazywanej przez nich jako darowizna.

32.

Wskazuje, że skomplikowane przepisy w zakresie VAT, różne w poszczególnych państwach członkowskich, stanowią jedną z największych przeszkód dla handlu elektronicznego. Uznaje, że system podatku VAT należy uprościć, a koszty przestrzegania przepisów ponoszone przez MŚP zmniejszyć, w szczególności poprzez zajęcie się czynnikami, które są mniej korzystne dla przedsiębiorstw z siedzibą w UE niż dla dostawców z państw trzecich.

33.

Popiera rozszerzenie mechanizmu pojedynczego punktu kontaktowego, który obejmuje handel towarami, i wprowadzenie lub zwiększenie progów VAT dla nowych przedsiębiorstw i mikroprzedsiębiorstw.

34.

Z zadowoleniem przyjmuje propozycję dotyczącą zniesienia zwolnienia z podatku VAT dla przywozów małych partii towarów z państw spoza UE i jednolitej kontroli przedsiębiorstw transgranicznych, ponieważ europejskie MŚP znajdują się obecnie w niekorzystnej sytuacji konkurencyjnej w stosunku do podmiotów z państw trzecich.

35.

Wskazuje, że rozwój gospodarczy społeczności lokalnych i regionalnych zasadza się na MŚP i że koszty, które te przedsiębiorstwa ponoszą, by zapewnić przestrzeganie przepisów dotyczących VAT, są proporcjonalnie wyższe niż koszty dla dużych przedsiębiorstw, zatem MŚP muszą działać w niekorzystnych warunkach konkurencji.

36.

Zwraca uwagę na fakt, że mając jak się wydaje na celu poprawę otoczenia biznesowego, w kilku państwach wprowadzono przepisy mające uprościć rejestrację nowych podmiotów gospodarczych, jednak często sprzyja to zakładaniu przedsiębiorstw do celów oszustwa typu „znikający podmiot gospodarczy”.

37.

Zauważa, że odpowiednie instytucje krajowe (w tym administracje podatkowe) powinny ponosić odpowiedzialność za kontrolę działalności przedsiębiorstw, które działają w sposób legalny. Odpowiedzialność ta nie powinna być przenoszona na partnerów, na inne przedsiębiorstwa, co Trybunał Sprawiedliwości UE stwierdzał wielokrotnie w swoich orzeczeniach w sprawie podatku VAT.

38.

Zaleca, by w pakiecie dotyczącym MŚP, który Komisja zaproponuje w 2017 r., przewidzieć odpowiednie uproszczenia.

21.3.2017   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 88/43

1.

Porozumienie klimatyczne z Paryża stanowi znaczące osiągnięcie ze względu na swój powszechny, wiążący i wyważony charakter. Określa się w nim globalny plan działania mający na celu utrzymanie wzrostu temperatury w tym wieku znacznie poniżej 2 oC i przyśpieszenie wysiłków na rzecz ograniczenia go nawet do 1,5 oC w stosunku do poziomu z 1990 r. Jest to szczególnie ważne, ponieważ nakreślona droga do dekarbonizacji dostarcza wiarygodnych wskazówek decydentom na wszystkich poziomach, pozwala uniknąć kosztownego uzależnienia od wysokoemisyjnych inwestycji, a także daje pewność i wyraźne wskazówki przedsiębiorstwom i inwestorom. Zorganizowanie 22. Konferencji Stron Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w Sprawie Zmian Klimatu będzie miało na celu utrzymanie pozytywnej dynamiki z Paryża i wdrożenie różnych mechanizmów uwzględnionych w porozumieniu.

2.

Jednak nawet pełne wdrożenie obecnych zobowiązań stron nie wystarczy do osiągnięcia wyznaczonych celów. Ponieważ regiony i miasta są ściśle związane z lokalnymi społecznościami i obszarami, to do nich będzie należało podjęcie wzmocnionych działań; strony konferencji powinny jak najszybciej – już w kontekście pomocniczego dialogu w 2018 r. – przedstawić zaktualizowane zobowiązania. Jeśli chodzi o samą UE, Europejski Komitet Regionów podtrzymuje swoje wcześniejsze stanowisko dotyczące konieczności ograniczenia o 50 % emisji gazów cieplarnianych do 2030 r. Globalne emisje gazów cieplarnianych powinny osiągnąć szczytowy poziom możliwie najszybciej i powinny zostać stopniowo wyeliminowane do 2050 r. lub krótko potem.

3.

UE z wysoce rozwiniętym wielopoziomowym systemem rządzenia ma szczególny obowiązek wykazania się zjednoczonym i ambitnym przywództwem w radzeniu sobie ze zmianą klimatu; w związku z tym Komitet Regionów z zadowoleniem przyjmuje terminową ratyfikację porozumienia paryskiego przez Unię Europejską i apeluje, by porozumienie to jak najszybciej ratyfikowały państwa członkowskie, które jeszcze tego nie uczyniły. KR zwraca się także do Komisji Europejskiej i państw członkowskich o uaktualnienie i określenie ram do roku 2030 i planu działań do 2050 r. w celu wywiązania się z podjętego w ramach porozumienia zobowiązania do opracowania długoterminowych strategii rozwoju niskoemisyjnego do połowy wieku. Proces ten powinien się rozpocząć możliwie najszybciej, umożliwiając wszechstronną debatę, w którą będą ściśle zaangażowani przedstawiciele władz lokalnych i regionalnych oraz społeczeństwa obywatelskiego i sektora przedsiębiorczości.

4.

W porozumieniu paryskim uznano znaczenie wielopoziomowego sprawowania rządów w polityce klimatycznej. Zasadę tę należy teraz wprowadzić w życie na wszystkich szczeblach sprawowania rządów, by utworzyć powiązania między krajowymi, regionalnymi i lokalnymi strategiami politycznymi w zakresie zmiany klimatu oraz usunąć istniejące między nimi luki, umacniając przy tym ramy dotyczące przejrzystości, opracowując instrumenty konieczne do globalnego przeglądu, zwiększając wiedzę na temat zróżnicowanych skutków zmiany klimatu, strat i szkód, jak również zapewniając odpowiednie finansowanie działań w związku ze zmianą klimatu oraz wsparcie zdolności.

5.

W związku z tym KR wzywa do dalszego rozwijania planu działania Lima–Paryż oraz związanej z nim platformy NAZCA, platformy podmiotów niepaństwowych działających na rzecz klimatu. Podmioty te mogłyby zostać w pełni włączone w strukturę sekretariatu Ramowej konwencji ONZ w sprawie zmian klimatu (UNFCCC) w ramach programu globalnych działań na rzecz klimatu zainicjowanego przez nowo powołanych „Climate Champions” (1). To z kolei powinno stać się podstawą rzeczywistego wielopoziomowego sprawowania rządów w dziedzinie klimatu, na co zwrócono również uwagę w rezolucji Parlamentu Europejskiego.

6.

Regiony i miasta wnoszą największy wkład w plan działania Lima–Paryż i NAZCA. Udowodniły już, jak bardzo są zaangażowane w przeciwdziałanie zmianie klimatu oraz że są w stanie prowadzić bardziej intensywne działania. Dobrowolne inicjatywy, takie jak unijne Porozumienie Burmistrzów oraz protokół ustaleń „Under 2 Degrees Memorandum of Understanding”, mają szczególną wartość dodaną, ponieważ wnoszą ujęte liczbowo dane w plan działania Lima–Paryż i NAZCA, a także stanowią podejście ambitniejsze od podejścia ustawodawców krajowych. Samorządy i władze krajowe oraz organizacje międzyrządowe powinny docenić i wesprzeć wkład wnoszony w ramach tych inicjatyw mających na celu pobudzanie do działania na wszystkich szczeblach. Ich wysiłki powinny zostać ujęte i uwzględnione w ramach odpowiednich wkładów ustalonych na szczeblu krajowym, jak ma to już na przykład miejsce w przypadku Meksyku. Należy również wzmacniać inne inicjatywy w zakresie monitorowania i sprawozdawczości, a także mechanizmy pomiaru zmniejszenia emisji i oceny polityki w zakresie łagodzenia zmiany klimatu i przystosowania się do niej.

7.

Konieczna jest również lepsza integracja regionów i miast w Ramowej konwencji ONZ w sprawie zmian klimatu, która pozwoli na zebranie informacji zwrotnych w terenie i przekazanie ich w odpowiednim czasie na szczeblu ONZ. Państwa miałyby dostęp do informacji najwyższej jakości, co umożliwiłoby im podejmowanie racjonalnych pod względem kosztów decyzji realizowanych następnie przez regiony i miasta w terenie. Konieczne jest zatem ustanowienie stałego i bezpośredniego dialogu między różnymi poziomami sprawowania rządów, począwszy od poziomu lokalnego i regionalnego.

8.

Środki mające na celu wzmocnienie tego dialogu obejmują:

9.

Po COP21 Komisja Europejska i Rada coraz częściej współpracowały z Komitetem w celu lepszego uwzględnienia lokalnego podejścia w prawodawstwie UE, w szczególności poprzez agendę miejską UE. Ponadto w planie wdrażania porozumienia paryskiego w UE w pełni popiera się zasadę wielopoziomowego sprawowania rządów.

10.

Komisja Europejska zainicjowała również rozszerzenie i wzmocnienie unijnego Porozumienia Burmistrzów. Oprócz jego realizacji w różnych częściach świata porozumienie zawiera teraz element dotyczący przystosowania się do zmiany klimatu.

11.

Z punktu widzenia KR-u bardzo ważne jest wykorzystanie tego uznania i zapewnienie wyważonego podejścia, w ramach którego uznano by różny wkład regionów i miast w tym kontekście.

12.

KR pragnie podkreślić, że zasada wielopoziomowego sprawowania rządów sprzyja włączeniu i jest opłacalna, ponieważ umożliwia koordynowanie wysiłków na wszystkich szczeblach władzy, przez co zwiększają się możliwości działania.

13.

Regiony odgrywają kluczową rolę w zapewnianiu ram polityki miejskiej na szerszym obszarze i powiązaniu jej z polityką w innych dziedzinach, takich jak leśnictwo, zielona i niebieska infrastruktura, spójność terytorialna i rolnictwo. Ta funkcja regionów jest szczególnie ważna, jako że UE składa się z miast małych i średnich rozmiarów, które często mają ograniczone zasoby i zdolności działania. Dzięki regionom można uniknąć kosztownego powielania działań oraz zapewnić szeroką spójność między obszarami miejskimi i pozamiejskimi.

14.

Np. w ramach unijnego Porozumienia Burmistrzów wiele regionów pełni funkcję koordynatorów regionalnych. Może to umożliwić jednoczesne przystąpienie do porozumienia kilku miast.

15.

W związku z tym KR zwraca uwagę na podstawową rolę regionów w państwach członkowskich w pobudzaniu tego rodzaju koordynacji pionowej wszystkich poziomów sprawowania rządów.

16.

Za przykład mogą posłużyć Włochy, gdzie regiony ustanowiły międzyregionalną radę ds. przystosowania się do zmiany klimatu. W strukturach rady rząd krajowy współpracuje ze wszystkimi regionami. Zapewnia to wdrożenie na szczeblu regionalnym włoskiej strategii w zakresie przystosowania się, którą opracowano na podstawie europejskiej strategii przystosowania się do zmiany klimatu.

Z kolei regiony są również odpowiedzialne za wspieranie miast i gmin na ich obszarach w opracowywaniu przez nie odpowiednich lokalnych planów dostosowawczych.

17.

W oparciu o ten przykład KR wzywa regiony UE, by stanęły na czele realizacji unijnych i krajowych strategii przeciwdziałania zmianie klimatu, a także propagowania zmian na szczeblu lokalnym. Ponadto zwraca się do Komisji Europejskiej i państw członkowskich o uwzględnienie tej roli w definicji pluralistycznego sprawowania rządów w dziedzinie klimatu i energii, jak również w strategii w zakresie wdrażania porozumienia paryskiego. Oznaczałoby to, że podczas opracowywania nowych narzędzi wsparcia dla sygnatariuszy należałoby wziąć pod uwagę rolę regionalnych koordynatorów w ramach Porozumienia Burmistrzów.

18.

Komitet uważa, że oprócz koordynacji pionowej konieczne jest pogłębienie koordynacji poziomej różnych obszarów polityki. Uwzględnianie problematyki klimatu we wszystkich dziedzinach polityki umożliwi ludności lokalnej cieszenie się wieloma korzyściami, takimi jak wyższa jakość życia i jakość lokalnych miejsc pracy. Pozwoli to również na tworzenie synergii i obniżenie kosztów działań. Przykładowo szacuje się, że unijny pakiet dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym mógłby przyczynić się do obniżenia emisji gazów cieplarnianych o 2–4 % rocznie (2), o ile zostanie odpowiednio wdrożony. KR wzywa zatem 22. Konferencję Stron Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w Sprawie Zmian Klimatu, by ustosunkowała się do kluczowej roli ograniczania wykorzystania surowców oraz zrównoważonego gospodarowania odpadami w kontekście przeciwdziałania zmianie klimatu.

19.

W związku z tym KR wzywa regiony i miasta do opowiedzenia się za współpracą wykraczającą poza granice administracyjne. Można tutaj przywołać uwieńczony sukcesem model komisji zrównoważonego rozwoju z Espoo w Finlandii. Między innymi dzięki temu zintegrowanemu podejściu, w rankingu zleconym przez niderlandzką prezydencję w UE, Espoo zostało niedawno uznane za najbardziej zrównoważone miasto w UE.

20.

Poza współpracą poziomą na szczeblu lokalnym i regionalnym, przy opracowywaniu unijnych środków wsparcia dostępnych dla regionów i miast należy również unikać myślenia silosowego, czyli sztywnego koncentrowania się tylko na z góry ustalonym obszarze lub dziedzinie. W tym celu KR z niecierpliwością oczekuje utworzenia punktu kompleksowej obsługi, który Komisja zapowiedziała w swoim komunikacie „Po konferencji w Paryżu”, a także podkreśla znaczenie tej usługi dla zaspokajania potrzeb regionów.

21.

W ramach przygotowań do COP22 i dalszych działań KR zobowiązuje się wspierać Komisję Europejską i Radę w ich wysiłkach zmierzających do udanej realizacji porozumienia w ścisłej współpracy z Parlamentem Europejskim.

22.

KR powinien dążyć do tego, by być instytucją neutralną pod względem emisji dwutlenku węgla. Podejmując takie wysiłki, będzie pozostawał w kontakcie z innymi instytucjami UE, zwłaszcza z Parlamentem Europejskim.

23.

W obrębie UE KR zobowiązuje się do informowania regionów i miast o ich kluczowej roli we wzmocnionej polityce klimatycznej, a także o wszystkich mechanizmach ułatwiających działania oddolne.

24.

Komitet zdecydowanie popiera Porozumienie Burmistrzów UE, dlatego zachęca do udziału w tej inicjatywie swoich członków. Utworzył również grupę „Ambasadorów Porozumienia” KR-u, mającą za cel jego promowanie w poszczególnych krajach.

25.

KR zobowiązuje się zatem służyć przykładem. Należy bowiem do systemu ekozarządzania i audytu (EMAS) i zobowiązuje się do dalszego podejmowania wysiłków – wspólnie ze swoją administracją i członkami – ukierunkowanych na obniżenie emisji dwutlenku węgla i zmniejszenie zużycia paliw kopalnych. W tym celu Komitet zbada możliwości zrekompensowania nieuniknionych emisji gazów cieplarnianych spowodowanych podróżami swoich członków i pracowników. Oznacza to obliczenie śladu węglowego Komitetu Regionów, z uwzględnieniem wszystkich wyjazdów służbowych i posiedzeń zewnętrznych KR-u. Kompensacja emisji gazów cieplarnianych powinna dostarczyć środków na finansowanie zrównoważonych projektów w UE. Należy powszechniej stosować nowe technologie, takie jak wideokonferencje, w tym również na posiedzeniach komisji KR-u.

26.

Aby wyeliminować papierową formę dokumentów, KR powinien iść za przykładem Parlamentu Europejskiego, który nie drukuje już dokumentów na posiedzenia plenarne i posiedzenia komisji, chyba że posłowie specjalnie wystąpią o dostarczenie im takich dokumentów lub w wypadku, gdy drukowane dokumenty są potrzebne z ważnych powodów.

27.

Poza granicami UE KR jest zaangażowany we współpracę z DG CLIMA, Europejską Służbą Działań Zewnętrznych i państwami członkowskimi w ramach sieci zielonej dyplomacji na rzecz realizacji już podjętych zobowiązań podmiotów spoza UE oraz w celu zachęcania ich do podejmowania nowych zobowiązań, podobnych do tych podjętych przez Unię Europejską

28.

Komitet wykorzysta zwłaszcza swoje struktury – takie jak Eurośródziemnomorskie Zgromadzenie Samorządów Lokalnych i Regionalnych, Konferencja Władz Lokalnych i Regionalnych Partnerstwa Wschodniego, grupa zadaniowa ds. Ukrainy, wspólne komitety konsultacyjne oraz grupy robocze z krajami kandydującymi i potencjalnymi krajami kandydującymi – do utrzymania polityki klimatycznej na czołowym miejscu w programie politycznym i wspierania jej realizacji przez władze lokalne i regionalne na całym świecie.

29.

KR aktywnie zaangażuje się w organizowaną w Tangerze konferencję MEDCOP22, aby dalej poszerzać możliwości miast i regionów z tego obszaru, jeśli chodzi o podejmowanie działań na rzecz klimatu i energii. KR będzie w szczególności wspierać ukierunkowanie na finansowanie i budowanie potencjału władz lokalnych i regionalnych w regionie eurośródziemnomorskim oraz zwróci uwagę na te kwestie delegacji UE na COP22.

30.

Konkretnie, KR będzie wspierał propagowanie Porozumienia Burmistrzów na całym świecie, poczynając od eurośródziemnomorskiego Porozumienia Burmistrzów aż po ewentualne wschodnie Porozumienie Burmistrzów w 2016 r.

31.

KR będzie również nadal angażował się na szczeblu UNFCCC we wspieranie ambitnego stanowiska delegatury UE dotyczącego klimatu, a zwłaszcza unijnego modelu wielopoziomowego sprawowania rządów wśród swoich partnerów z głównej grupy samorządów lokalnych i gmin.

32.

Ze względu na skalę wymaganych działań w zakresie klimatu wszyscy musimy zmienić produkcję i konsumpcję. W związku z tym, w celu zapewnienia akceptacji społecznej dla tych głębokich przemian, na regionach i miastach spoczywa kluczowa odpowiedzialność za nawiązywanie kontaktów z obywatelami oraz zachęcanie ich do odgrywania aktywnej roli w tej transformacji.

33.

Zarówno regiony, jak i miasta mają do odegrania ważną rolę, rozpowszechniając informacje na temat zmiany zachowań i środki wspierające indywidualne działania w dziedzinie klimatu.

34.

Regiony i miasta muszą również wskazać i usunąć przeszkody uniemożliwiające obywatelom pełne uczestnictwo w procesie przechodzenia na niskoemisyjne i odporne społeczeństwo dzięki koordynacji z władzami wyższego szczebla (krajowymi, unijnymi i globalnymi).

35.

Długoterminowe partnerstwo regionów i miast z przedsiębiorstwami, uczelniami, społecznościami lokalnymi, społeczeństwem obywatelskim, organizacjami pozarządowymi i szkołami ma kluczowe znaczenie dla wspierania działań na rzecz klimatu.

36.

W związku z tym KR wzywa regiony i miasta, by w pełni odgrywały swą rolę w obronie wielopodmiotowych projektów na szczeblu niższym niż krajowy, z myślą o stworzeniu kultury zrównoważonego rozwoju, która zmobilizuje do wysiłków na szczeblu krajowym i europejskim, podkreślając, że istnieją duże różnice pod względem potrzeb i podatności na zagrożenia na zmianę klimatu między różnymi obszarami UE oraz między regionami i miastami.

37.

Badania odgrywają kluczową rolę w opracowywaniu odpowiednich reakcji politycznych na wyzwania związane ze zmianą klimatu. Bliskie powiązania ze środowiskami akademickimi przyczynią się do dobrego kształtowania polityki i podejmowania decyzji w oparciu o rzetelne ekspertyzy.

W związku z tym KR wzywa regiony i miasta do zacieśniania więzi z uniwersytetami i ośrodkami badawczymi na ich terytorium i poza nim, a także do wspierania współpracy międzyregionalnej w tych dziedzinach.

38.

Wspólne tworzenie wiedzy od najwcześniejszego etapu i wzajemna kontrola decydentów politycznych i naukowców zacieśni współpracę w dziedzinie definiowania problemów i ich wspólnego rozwiązywania w całym procesie badań i cyklu kształtowania polityki.

39.

Komitet z zadowoleniem zauważa, że niedawna decyzja Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu dotycząca sporządzenia specjalnego sprawozdania na temat miast i klimatu w 2023 r. już teraz zwiększy liczbę badań przeprowadzanych w dziedzinie znaczenia miast w przeciwdziałaniu zmianie klimatu. Wzywa Komisję Europejską, by wzięła aktywny udział w opracowywaniu tego sprawozdania i by w ten proces zaangażowała KR, a także by opowiedziała się za wielopoziomową wizją terytorialną działań dotyczących klimatu. KR wzywa Komisję Europejską przede wszystkim do propagowania badań w tych dziedzinach, by wnieść konstruktywny wkład w sprawozdanie specjalne, które zostanie wykorzystane w przyszłych dyskusjach UNFCCC, a zwłaszcza w całościowe podsumowanie, w którym oceni się stan realizacji porozumienia paryskiego do 2023 r.

40.

Komitet propaguje włączanie przedstawicieli środowisk badawczych w planowanie i realizację polityki łagodzenia zmiany klimatu i przystosowywania się do niej.

41.

Należy podkreślić, że w porozumieniu paryskim uznaje się znaczący pozytywny wpływ przystosowania się na środki łagodzące.

42.

Komitet opracuje osobną opinię w sprawie zaplanowanego na 2017 r. przeglądu strategii UE w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu. W tym kontekście KR wzywa do zdecydowanego zaangażowania się w uwzględnienie środków łagodzących i dostosowawczych, a także do włączenia zagadnienia przystosowania się do wszystkich obszarów polityki.

43.

Komitet zauważa, że ze względu na potencjalne negatywne skutki zmiany klimatu dla ludzi i zasobów, regiony i miasta powinny mieć możliwość zwiększenia swojej odporności tak szybko, jak to możliwe. Jednakże KR podkreśla, że przystosowanie się do zmiany klimatu wymaga współpracy pionowej i poziomej, a także połączenia regionów i miast.

44.

KR z zadowoleniem przyjmuje opublikowanie przez Komisję Europejską Planu działania w sprawie ram z Sendai dotyczących ograniczania ryzyka klęsk żywiołowych w latach 2015–2030 oraz uwzględnienie odporności na klęski żywiołowe w porozumieniu paryskim w kontekście Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu. Należy umocnić powiązania między budową odpornej infrastruktury a przystosowaniem się do zmiany klimatu, aby wspierać na wszystkich szczeblach koordynację międzysektorową między służbami ochrony ludności a działaniami z zakresu przystosowywania się do zmiany klimatu.

45.

Komitet wzywa do większej świadomości i przyjęcia mechanizmów wsparcia dla krajowych strategii przystosowania się do zmiany klimatu ukierunkowanych na regiony. Należy ściśle monitorować ich ewoluowanie w spójne plany działania na poziomie regionalnym i lokalnym, przy zastosowaniu określonych na poziomie UE jasnych celów pośrednich, realizowanych w regularnych odstępach czasu.

46.

Zagadnienie finansowania i dostępu do finansowania, zwłaszcza w przypadku regionów i miast, ma kluczowe znaczenie dla realizacji porozumienia paryskiego.

47.

Choć w UE istnieją różne możliwości finansowania, regiony i miasta napotykają liczne przeszkody, które uniemożliwiają im dostęp do środków wsparcia dostępnych na szczeblu UE, zarówno z funduszy unijnych, jak i z Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI).

Po przeprowadzeniu wielu dyskusji w Komitecie oraz z różnymi zainteresowanymi stronami, KR wzywa Komisję Europejską, EBI i państwa członkowskie, by skupiły się na rozwinięciu odpowiednich zdolności administracyjnych regionów i miast, w celu pełnego wykorzystania dostępnych możliwości finansowania publicznego i prywatnego na poziomie UE, w szczególności w odniesieniu do mniejszych jednostek terytorialnych.

48.

Instytucje UE powinny dołożyć szczególnych starań na rzecz komunikowania na temat różnych możliwości w tej dziedzinie oraz informowania o nich. KR zobowiązuje się do wspierania Komisji Europejskiej i EBI w opracowywaniu odpowiednio ukierunkowanych narzędzi komunikacji.

49.

Komitet jest zaniepokojony ponadto możliwym nieefektywnym wykorzystaniem funduszy strukturalnych w szeregu państw członkowskich. Choć na działania w dziedzinie klimatu przeznacza się 20 % budżetu UE, kryterium dotyczące klimatu w projektach finansowanych z funduszy strukturalnych nie jest systematycznie stosowane ani sprawdzane, co grozi przeznaczeniem środków UE na projekty sprzeczne z unijnymi celami klimatycznymi. Komisja Europejska i państwa członkowskie powinny zachować szczególną ostrożność i zbadać te przypadki oraz podjąć konieczne środki naprawcze, mając przy tym na uwadze zasadę neutralności technologicznej oraz prawo państw członkowskich do dokonania wyboru spośród różnych źródeł energii.

50.

KR wzywa państwa członkowskie do spełnienia zobowiązania do stopniowego wycofywania dotacji o skutkach szkodliwych dla środowiska. Ponadto uważa, że obecna reforma ETS powinna doprowadzić do ustalenia uczciwej ceny uprawnień do emisji dwutlenku węgla, która nie zaszkodzi konkurencyjności państw członkowskich, a także mechanizmu umożliwiającego regionom wsparcie wysiłków na rzecz obniżenia emisji gazów cieplarnianych. Komitet chciałby zwrócić uwagę Komisji Europejskiej i Rady na sukces rynku dwutlenku węgla ustanowionego przez Kalifornię i Quebec. Obecnie reinwestuje się miliardy dolarów w gospodarkę lokalną w celu wspierania przedsiębiorstw, miast i obywateli w procesie przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną. KR wzywa UE do czerpania inspiracji z tego przykładu podczas przydziału bezpłatnych uprawnień. Zwraca się także do państw członkowskich, by umożliwiły regionom odgrywanie aktywnej roli w systemie handlu emisjami, w szczególności poprzez zarządzanie częścią dochodów z aukcji oraz by reinwestowały te dochody w zrównoważone projekty.

51.

UE musi dokonać przeglądu swego własnego prawodawstwa, aby ułatwiać inwestycje w energię ze źródeł odnawialnych. Dla przykładu: jeśli obecnie niższe opodatkowanie biopaliw traktowane jest jako pomoc publiczna, udzielana na zasadzie czasowo ograniczonego wyjątku, to prowadzi to do niepewności, jeśli chodzi o warunki dla inwestycji, oraz do nakładów administracyjnych zarówno po stronie producentów, jak i dostawców paliw odnawialnych.

Ze względu na dużą skalę potrzebnego finansowania, regiony i miasta będą musiały przyciągać zarówno finansowanie publiczne, jak i prywatne. Wciąż mamy do czynienia z dużym niewykorzystanym potencjałem przedsiębiorczości w sektorach związanych z realizacją porozumienia paryskiego.

52.

W związku z tym KR wzywa regiony i miasta do zmiany mentalności i przejścia z postawy czerpania z puli środków finansowych do postawy finansowania opłacalnych planów biznesowych na rzecz zrównoważonego rozwoju.

53.

W tym celu należy ożywić dialog między sektorem publicznym a prywatnym. Ponadto regiony i miasta powinny na szerszą skalę współpracować z EBI i sektorem bankowym w celu poszerzania swojej wiedzy o innowacyjnych mechanizmach finansowania projektów w dziedzinie gospodarki niskoemisyjnej i odporności.

W tym kontekście KR podkreśla, że kluczowymi warunkami zaistnienia takich projektów są pewność prawna i przewidywalność. KR podkreśla też znaczenie wymiany dobrych praktyk dotyczących włączenia kryteriów zrównoważonego rozwoju do sektora finansowego. Produkty finansowe powinny być poddawane ocenie i znakowane pod kątem ich ekspozycji na zagrożenia powodowane zmianą klimatu oraz ich wkładu w przechodzenie na gospodarkę niskoemisyjną, tak aby udzielić wskazówek inwestorom publicznym i prywatnym.

21.3.2017   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 88/49

1.

Przypomina, że począwszy od lat 50. XX w. w wielu miejscach w Europie w planowaniu transportowym, urbanistycznym i przestrzennym indywidualny transport zmotoryzowany systematycznie uzyskiwał priorytet nad aktywnymi sposobami przemieszczania się i transportem publicznym. Jazda samochodem stała się dominującym sposobem przemieszczania się, nawet na małe odległości. Taki rozwój sytuacji w istotny sposób przyczynił się do pojawienia się wielu poważnych wyzwań, związanych zwłaszcza ze zmianą klimatu, zanieczyszczeniem powietrza, hałasem, problemami z bezpieczeństwem ruchu drogowego, zatorami komunikacyjnymi, niską jakością przestrzeni publicznej, separacją form użytkowania gruntów, uzależnieniem sektora transportu od ropy naftowej i presją na siłę nabywczą konsumentów, niewystarczającym poziomem aktywności fizycznej wśród dużej części ludności itp. Z tym ostatnim aspektem wiążą się dalsze problemy (np. opóźnienie w rozwoju zdolności motorycznych, przede wszystkim wśród dzieci, duża nadwaga, osłabienie koncentracji itp.).

2.

Wzywa do zmiany paradygmatu w politykach dotyczących transportu, planowania i użytkowania gruntów, aby stawić czoła tym problemom. Taka zmiana wymagałaby nowej zrównoważonej hierarchii sposobów przemieszczania się, która stawiałaby na pierwszym miejscu zachęty i środki na rzecz zwiększenia bezpieczeństwa i atrakcyjności sposobów aktywnych (chodzenia i jazdy na rowerze), na drugim promowanie transportu publicznego, na trzecim rozwój wspólnego korzystania z samochodów (car-sharing/pooling), a na ostatnim miejscu indywidualne korzystanie z samochodów prywatnych, oraz która umożliwiałaby niezbędną integrację różnych środków transportu. Powinna się ona przełożyć na zmiany we wszystkich aspektach planowania ruchu, w tym nadawanie priorytetu strumieniom ruchu aktywnych użytkowników transportu, inwestycje w infrastrukturę, alokację przestrzeni drogowej, przyznawanie pierwszeństwa w kodeksach drogowych itp.

3.

Przyznaje, że zmiana paradygmatu w polityce transportowej jest wspólnym wysiłkiem wszystkich poziomów sprawowania rządów, począwszy od szczebla lokalnego i regionalnego po krajowy, europejski, a nawet światowy. Ma nadzieję, że w tym celu zostaną bardziej połączone różne szczeble planowania, zwłaszcza lokalnego i regionalnego, przy aktywnym udziale wszystkich podmiotów społeczeństwa obywatelskiego, w tym przedsiębiorstw, organizacji pozarządowych, związków zawodowych, środowisk akademickich itp.

4.

Podkreśla potrzebę dążenia do większej dostępności przystanków transportu publicznego dla pieszych i rowerzystów, a także potrzebę stworzenia w punktach przesiadkowych bezpiecznych, powszechnie dostępnych i atrakcyjnych miejsc i parkingów dla rowerów oraz ewentualnych usług wspólnego korzystania z rowerów, w ramach instrumentów programowania terytorialnego.

5.

Podkreśla, że zmiany w polityce i przydziale zasobów, zarówno w ujęciu kadrowym jak i pieniężnym, wynikają z ambitnych celów politycznych. Zaleca zatem Komisji, by przyjęła cel podwojenia ruchu rowerowego w państwach członkowskich UE w ciągu najbliższych dziesięciu lat (z obecnych 7–8 % udziału przejazdów rowerem w podziale zadań przewozowych do ok. 15 %).

6.

Wzywa Komisję do przeanalizowania możliwości udziału transportu rowerowego w podziale zadań przewozowych w UE w perspektywie długoterminowej (lata 2030/2040/2050), oszacowania inwestycji i innych środków potrzebnych do wykorzystania tych możliwości, a także przeprowadzenia kompleksowej analizy kosztów i korzyści. Komisja powinna oprzeć tę analizę na istniejących sprawdzonych narzędziach, takich jak opracowane przez Światową Organizację Zdrowia narzędzie ekonomicznej oceny wpływu chodzenia i jazdy rowerem na zdrowie, oraz dalej rozwijać tę analizę, uwzględniając przekrojowe podejście do ruchu rowerowego w odniesieniu do takich dziedzin, jak gospodarka, środowisko, klimat, efektywność energetyczna, transport, edukacja, zdrowie, sport itd.

7.

Zdecydowanie z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Parlamentu Europejskiego (1) i państw członkowskich (2), by zaapelować do Komisji Europejskiej o przedstawienie europejskiej strategii w dziedzinie transportu rowerowego. W deklaracji państw członkowskich „Rower jako przyjazny klimatowi środek transportu”, zatwierdzonej podczas prezydencji luksemburskiej w październiku 2015 r., wezwano również do utworzenia w Komisji europejskiego punktu kontaktowego do spraw rowerowych.

8.

Z zadowoleniem przyjmuje deklarację paryską z 2014 r. przyjętą w ramach ogólnoeuropejskiego programu dotyczącego transportu, zdrowia i środowiska (THE PEP) i zdecydowanie popiera opracowanie ogólnoeuropejskiego planu dotyczącego wspierania transportu rowerowego przez jego państwa członkowskie, WHO, EKG ONZ i inne zainteresowane strony (3).

9.

Apeluje o włączenie planu działania UE na rzecz transportu rowerowego do programu prac Komisji na 2018 r. Ten plan działania powinien zaspokoić rosnące zapotrzebowanie na skoordynowane działania na szczeblu UE, by pomóc uwolnić potencjał dobrze udokumentowanych korzyści z transportu rowerowego dla środowiska, zdrowia i gospodarki. Jednocześnie należy zadbać o to, by w planie działania zawrzeć środki umożliwiające podnoszenie świadomości i upowszechnianie wiedzy o takich korzyściach, po to by wprowadzić zwyczaj lub kulturę jazdy na rowerze.

10.

Przypomina, że zgodnie z zasadą pomocniczości strategiczny rozwój krajowej sieci transportu rowerowego należy do kompetencji państw członkowskich, a UE powinna odgrywać rolę posiłkową, zwłaszcza w odniesieniu do transgranicznych połączeń takich sieci i strategii krajów i regionów, w których w mniejszym stopniu wykorzystuje się transport rowerowy, a także w odniesieniu do koordynowania europejskiej sieci transportu rowerowego i jej rozwijania.

11.

Podkreśla jednak, że główną rolę w tworzeniu warunków przyszłościowego systemu transportu i mobilności w miastach i regionach odgrywają władze lokalne i regionalne, z pełnym zastosowaniem zasady pomocniczości i proporcjonalności, jako że mobilność miejska i transport miejski należą do kompetencji władz lokalnych i regionalnych. W tym względzie z doświadczenia wynika, że można włączyć szczegółowe plany transportu rowerowego do lokalnych strategii transportowych, by opracować ambitne wizje transportu rowerowego, które mogą cieszyć się wsparciem społeczności lokalnych. Z kolei regionalne partnerstwa i strategie transportowe również mogą włączać transport rowerowy do strategii regionalnych i zapewniać programy wsparcia w tej dziedzinie.

12.

Ponawia zatem apel KR-u o bardziej aktywne włączenie władz lokalnych i regionalnych w proces decyzyjny (4) i uważa, że, jako organ reprezentujący samorządy lokalne i regionalne, KR powinien przewodzić dyskusji na temat inicjatyw UE wspierających transport rowerowy, ponieważ oczekuje się, że to regiony i miasta najbardziej skorzystają na takich działaniach.

13.

Postrzega też transport rowerowy jako centralny element zrównoważonej mobilności w miastach oraz jako istotny element zintegrowanego programu UE dla miast.

14.

Podkreśla, że istnieją poważne dowody naukowe na to, że stosunek korzyści do kosztów w przypadku inwestycji w infrastrukturę rowerową wynosi co najmniej 5:1 (5). Korzyści gospodarcze płyną z różnych stron: po pierwsze, z tworzenia głównie lokalnych miejsc pracy w produkcji rowerów i handlu detalicznym, naprawach, budowie lub konserwacji infrastruktury, a także w takich dziedzinach, jak turystyka rowerowa oraz usługi transportowe i inne. Po drugie, z poprawy zdrowia publicznego dzięki zwiększonej aktywności fizycznej, mniejszemu hałasowi i zanieczyszczeniu powietrza. Po trzecie, mniejsze zagęszczenie ruchu prowadzi do zmniejszenia liczby zablokowanych dróg, opóźnień i utraconych godzin pracy, a także zmarnowanego paliwa. Wszystko to prowadzi do polepszenia jakości życia w mieście i jednocześnie zwiększa atrakcyjność. Wreszcie, korzyści gospodarcze mogą być postrzegane w kontekście bardziej wydajnego użytkowania gruntów.

15.

Przywołuje zatem apel ministrów transportu z deklaracji w sprawie roweru jako przyjaznego klimatowi środka transportu, by opracować strategiczny dokument UE w sprawie transportu rowerowego, w którym określono by „unijne instrumenty polityczne i finansowe, które zostały już uruchomione lub które należy uruchomić, by zwiększyć modalny udział transportu rowerowego i wesprzeć zatrudnienie związane z sektorem rowerowym w UE, a także uwzględnić transport rowerowy w […] unijnych instrumentach politycznych i finansowych” (6).

16.

Wzywa ponadto do opracowania przyszłościowej transportowej polityki inwestycyjnej UE, która powinna także poprawić zdrowie obywateli. W ramach tej polityki unijne środki finansowe przeznaczone na transport powinny być także inwestowane w transport rowerowy (7), przy pełnym uwzględnieniu porozumienia paryskiego zawartego podczas COP 21.

17.

Proponuje jako ogólną zasadę, by w każdym odpowiednim projekcie dotyczącym infrastruktury współfinansowanym przez UE uwzględniać w największym, jak to możliwe, zakresie transport rowerowy, tak by m.in. uniknąć ewentualnego negatywnego wpływu budowy autostrad, linii kolejowych itp. na transport rowerowy (tj. zasadę „transport rowerowy we wszystkich projektach infrastrukturalnych”). Ponadto w programach prac programu badań i innowacji na lata 2018–2020 Komisji Europejskiej, „Horyzont 2020” (Mobilność na rzecz wzrostu), należy wprowadzić transport rowerowy jako oddzielny priorytet finansowania.

18.

Domaga się, by Komisja Europejska ustanowiła minimalne kryteria jakości infrastruktury rowerowej w odpowiednich projektach współfinansowanych ze środków unijnych, w szczególności w odniesieniu do kryteriów planowania sieci, które koncentrują się na bezpieczeństwie, funkcjonalności i sygnalizacji, aby zagwarantować optymalne wykorzystanie pieniędzy europejskich podatników. Wnosi ponadto, by Komisja współpracowała z państwami członkowskimi oraz władzami lokalnymi i regionalnymi podczas opracowywania krajowych wytycznych oraz bazy danych zawierającej najlepsze praktyki i umożliwiającej wymianę wiedzy w zakresie udostępniania infrastruktury rowerowej. Jednocześnie postuluje, by Komisja Europejska ustanowiła kryteria dotyczące finansowania i efektywności ekonomicznej głównych działań oraz zarządzania nimi.

19.

Proponuje, by włączyć europejską sieć długodystansowych szlaków rowerowych EuroVelo (8) do TEN-T, co poprawiłoby połączenia transgraniczne, stworzyło możliwości rozwoju turystyki i sprzyjało promowaniu lepszej dostępności terenów śródmiejskich. Sugeruje, by wykorzystać środki finansowe instrumentu „Łącząc Europę” na węzły miejskie, np. na budowę miejskich i podmiejskich (szybkich) tras rowerowych.

20.

Przypomina, że obawa przed wypadkiem podczas jazdy w ruchu zmotoryzowanym wpływa na powszechne przekonanie, że jazda rowerem jest czynnością niebezpieczną. Obawy te są częściowo bezzasadne, gdyż w większości chodzi o wypadki z udziałem samych rowerzystów, a nie innych pojazdów. Obawy, o których mowa, mogą jednak zniechęcać do korzystania z roweru i stanowić barierę dla rozwoju transportu rowerowego.

21.

Przypomina, że ograniczenia prędkości w terenie zabudowanym i egzekwowanie tych ograniczeń to jeden z najważniejszych czynników w zmniejszaniu liczby śmiertelnych wypadków drogowych. Kolizje rowerzystów i szybko poruszających się pojazdów są główną przyczyną śmierci i poważnych obrażeń rowerzystów. W związku z tym KR apeluje do UE, by zaproponowała władzom krajowym, regionalnym i lokalnym zalecenia dotyczące lepszego zarządzania prędkością i środków uspokojenia ruchu poprzez wprowadzenie, m.in. na niektórych ulicach na obszarach miejskich, domyślnego ograniczenia prędkości do 30 km/h (lub 20 mph) oraz uwzględnienia ruchu rowerowego, aby umożliwić jednoczesne funkcjonowanie różnych użytkowników drogi: pieszych, rowerzystów, samochodów osobowych, samochodów ciężarowych, pojazdów uprzywilejowanych (karetek pogotowia ratunkowego, samochodów straży pożarnej itp.). Ponadto w ramach homologacji typu należy też stopniowo wprowadzać inteligentne systemy dostosowania prędkości we wszystkich nowych pojazdach czterokołowych, autobusach i samochodach ciężarowych dopuszczanych do ruchu na drogach publicznych UE. Zwraca uwagę, że istnieje wyraźny rozdźwięk między obiektywnym, rzeczywistym bezpieczeństwem rowerzystów a właściwym wielu osobom subiektywnym poczuciem bezpieczeństwa. W celu zminimalizowania tego rozdźwięku należy przede wszystkim podjąć „miękkie” środki informacyjne i komunikacyjne, takie jak skuteczne kampanie uświadamiające. Jedynie wtedy, gdy zmniejszą się obawy związane z jazdą na rowerze i tym samym poprawi się subiektywne poczucie bezpieczeństwa, mniej pewni siebie rowerzyści także poczują się lepiej i zaczną korzystać z roweru jako środka transportu.

22.

Przypomina ponadto, że mimo stosunkowo niewielkiej liczby większych i cięższych pojazdów na obszarach miejskich w porównaniu z ogólną liczbą pojazdów silnikowych, nieproporcjonalnie często biorą one udział w śmiertelnych wypadkach rowerowych.

23.

Ubolewa nad niezmiernie powolnym spadkiem liczby ofiar śmiertelnych wśród rowerzystów i popiera w związku z tym przyjęcie ogólnounijnego celu dotyczącego poważnych obrażeń oraz zbadanie, czy statystyki dotyczące poważnych obrażeń nie są zaniżane. W związku z tym nadrzędnym priorytetem planu działania UE na rzecz transportu rowerowego powinno być dążenie do zmniejszenia do zera liczby ofiar śmiertelnych oraz zajęcie wiodącej pozycji na świecie pod względem bezpieczeństwa i ochrony rowerzystów.

24.

Wzywa do terminowego przeglądu rozporządzenia w sprawie bezpieczeństwa ogólnego, w szczególności w odniesieniu do poprawy pola bezpośredniej widoczności kierowców w pojazdach ciężarowych, co można by uzupełnić innymi obowiązkowymi systemami bezpieczeństwa czynnego, takimi jak czujniki do wykrywania rowerzystów oraz zautomatyzowane systemy hamowania w celu uniknięcia kolizji.

25.

Wzywa do aktualizacji rozporządzenia w sprawie homologacji typu pojazdów silnikowych w odniesieniu do ochrony pieszych i innych niechronionych użytkowników dróg (9), aby uwzględnić również procedury badania ochrony rowerzystów w zderzeniach z przednią częścią pojazdu.

26.

Apeluje o rozważenie możliwości włączenia konkretnych środków na rzecz poprawy bezpieczeństwa ruchu rowerowego na drogach miejskich i wiejskich, które przewidziane są w dyrektywach UE, takich jak unijna dyrektywa w sprawie bezpieczeństwa infrastruktury tuneli i infrastruktury TEN-T (10).

27.

Zwraca się o uznanie w przyszłych wytycznych KE dotyczących logistyki miejskiej (11) ogromnych możliwości przeniesienia dostawy usług i towarów o wadze do 250 kg na elektryczne rowery dostawcze, a co za tym idzie – zalecanie, jeśli tylko to możliwe, dostawy w systemie logistyki rowerowej jako wariantu preferowanego.

28.

Wskazuje, że planowanie przestrzenne w miastach oraz planowanie transportu muszą być ściśle powiązane i zintegrowane z mobilnością lokalną we wszystkich dziedzinach.

29.

Podkreśla, że nauczanie – począwszy od szkoły – o bezpieczeństwie na drodze, przepisach ruchu drogowego i zasadach zachowania się na drodze, a także o niektórych zasadach dotyczących konkretnie jazdy rowerem, ma zasadnicze znaczenie i przyczyni się do zmniejszenia liczby wypadków z udziałem rowerzystów. Komisja Europejska powinna pomóc w rozpowszechnianiu sprawdzonych lokalnych programów szkolnych, w których szkoły wspólnie z policją i innymi zainteresowanymi stronami przekazują młodym rowerzystom wiedzę o dobrej technice jazdy na rowerze oraz podstawowe pojęcia dotyczące pomiaru siły i prędkości ewentualnych zderzeń drogowych, propagując jednocześnie korzyści płynące z transportu rowerowego, będącego transportem społecznym, zdrowym i zasadniczo bezpiecznym.

30.

Przypomina stanowisko KR-u, że krajowe i lokalne regulacje dotyczące dostępu do ruchu miejskiego oraz opłaty drogowe mogą być skutecznymi instrumentami zarządzania konkurencyjnym popytem na przestrzeń drogową w miastach oraz sposobem na rozwiązanie kluczowych problemów, takich jak zatłoczenie, zanieczyszczenie i rozrost miast (12). W tym kontekście podkreśla, że w przyszłych niewiążących wytycznych Komisji dotyczących dostępności miast (13) należałoby systematycznie dawać priorytet ruchowi rowerowemu. Zaleca władzom lokalnym i regionalnym, aby częściowo reinwestowały dochody z systemów ograniczenia dostępu oraz opłaty związane z użytkowaniem dróg w transport rowerowy, tak by stworzyć atrakcyjną alternatywę dla użytkowania samochodu.

31.

Odnotowuje, że połączenie transportu rowerowego z transportem publicznym jest korzystne dla obu rodzajów transportu i że multimodalność ma kluczowe znaczenie dla prawidłowej ciągłości sieci transportu miejskiego. Przypomina apel KR-u o obowiązkową publikację rozkładów jazdy i innych informacji o podróży oraz o ich pełną dostępność dla wszystkich obywateli UE (14), a także o opracowywanie systemów informatycznych i aplikacji drogowych uwzględniających intermodalność. W odniesieniu do multimodalności apeluje o pełne włączenie programów dotyczących jazdy na rowerze i systemów samoobsługowych wypożyczalni rowerowych do norm technicznych, prawodawstwa UE i finansowanych przez UE programów badawczo-rozwojowych, zwłaszcza jeśli chodzi o planowanie podróży, uiszczanie opłat, parkowanie itp. Należy też poprawić infrastrukturę na dworcach autobusowych i kolejowych, a także stan obiektów związanych z transportem publicznym, tak by łatwiej było przesiadać się z pociągu lub autobusu na rower i odwrotnie (15).

32.

Proponuje, by w strategiach dotyczących elektromobilności na wszystkich poziomach sprawowania rządów zawsze uwzględniać wykorzystanie rowerów elektrycznych.

33.

Zaleca Komisji, by uwzględniła transport rowerowy podczas przeglądu unijnych kryteriów ekologicznych zamówień publicznych dotyczących transportu. W kryteriach udzielania zamówień publicznych nie tylko należy dążyć do drobnych ulepszeń dotyczących zakupu samochodów osobowych i lekkich pojazdów użytkowych (LCV) przez nabywców publicznych, ale także do uzyskiwania przejścia na przyjazne środowisku środki transportu, takie jak rower. W związku z tym obowiązkowym etapem procedur udzielania zamówień zgodnie z unijnymi kryteriami ekologicznych zamówień publicznych powinno być sprawdzenie, czy zamiast samochodów osobowych można kupić rowery (w tym rowery wspomagane silnikiem elektrycznym), a zamiast lekkich pojazdów użytkowych – rowery dostawcze (w tym rowery elektryczne i wspomagane silnikiem elektrycznym). Jednocześnie zaleca włączenie do zamówień publicznych kryteriów związanych z innowacyjnością, które ułatwią rozwój technologii we wszystkich aspektach i rozpowszechnianie jej w państwach członkowskich.

34.

Przyznaje, że do złagodzenia zmiany klimatu potrzebna jest cała kombinacja strategii politycznych zmierzających do osiągnięcia celów UE w zakresie dekarbonizacji sektora transportu i poprawy jakości powietrza na obszarach miejskich. Obejmuje to rozwiązania techniczne, zmiany strategii, a także zachęty do unikania zbędnych przejazdów. Integralną częścią każdej strategii łagodzenia zmiany klimatu i poprawy jakości powietrza, na wszystkich poziomach sprawowania rządów, powinny być ambitnie zakrojone programy wspierania transportu rowerowego. Ambitna polityka na rzecz transportu rowerowego może się też przyczynić do realizacji 11 celów zrównoważonego rozwoju ONZ (16).

35.

Podkreśla, że w podejmowaniu świadomych decyzji i mierzeniu wpływu działań politycznych i finansowych zasadnicze znaczenie mają wiarygodne i porównywalne dane. Zaleca zatem Komisji (Eurostatowi) opracowanie wspólnej metodyki gromadzenia danych i zharmonizowanych definicji na potrzeby krajowych i miejskich danych dotyczących korzystania z roweru.

36.

Z zadowoleniem przyjmuje wyznaczenie w DG MOVE osoby odpowiedzialnej za kontakty w sprawach rowerowych. Jednakże podkreśla, że należy przekształcić to stanowisko w obsługujący całą Komisję punkt kontaktowy do spraw rowerowych i wyposażyć to stanowisko w zasoby kadrowe wielkości co najmniej jednego ekwiwalentu pełnego czasu pracy (EPC) oraz uzupełnić je o punkty kontaktowe do spraw rowerowych we wszystkich stosownych dyrekcjach generalnych KE, co umożliwiłoby sprawne konsultacje międzyresortowe i koordynację działań wewnątrz Komisji.

37.

Zwraca się do Komisji o wspieranie centrum wymiany informacji, wyposażonego w odpowiednie zasoby, które zapewniłoby państwom członkowskim oraz władzom lokalnym i regionalnym dostęp do przykładów najlepszych praktyk, badań przypadków, sprawozdań, możliwości finansowania itp. dotyczących transportu rowerowego (17).

21.3.2017   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 88/54

1.

Z zadowoleniem przyjmuje całościową koncepcję zaprezentowaną we wniosku oraz cel polegający na usunięciu istniejących barier cyfrowych na jednolitym rynku i powstrzymaniu fragmentacji, która nastąpiła w związku z modernizacją administracji publicznych.

2.

Podkreśla kluczowe znaczenie władz lokalnych i regionalnych, z jednej strony w ramach modernizacji administracji jako podmiotów tworzących infrastrukturę cyfrową i usługi cyfrowe i nimi zarządzających w obszarach istotnych dla społeczeństwa, a z drugiej strony jako podmiotów odpowiedzialnych za bezpośrednie świadczenie swoim mieszkańcom usług spełniających oczekiwania ludzi w coraz bardziej cyfrowym świecie.

3.

Podkreśla duże znaczenie usług publicznych jako siły napędowej procesu cyfrowej transformacji gospodarki europejskiej, niezależnie od administracji elektronicznej. Odnotowuje, że planowane wnioski obejmują środki dotyczące większości sytuacji życiowych obywateli, z wyłączeniem sektora kultury i kształcenia.

4.

Dostrzega znaczenie modernizacji instytucji publicznych i systemów rządzenia oraz ich udostępnienia osobom prywatnym i przedsiębiorstwom poprzez usługi cyfrowe. W związku z tym podkreśla swoje poparcie dla rozwoju transgranicznych usług publicznych, zwłaszcza tych zapewniających interoperacyjność i przekazywanie informacji, takich jak elektroniczne zamówienia publiczne, identyfikacja elektroniczna, podpisy elektroniczne, elektroniczne dostarczanie dokumentów oraz inne podstawowe elementy administracji elektronicznej (1).

5.

Zaleca, aby władze lokalne i regionalne mające znaczenie dla powodzenia planowanych środków zostały zaangażowane nie tylko we wdrażanie, lecz również w przygotowanie planowanych środków krajowych i narzędzi wymienionych w planie działania.

6.

Proponuje, aby Komitet Regionów był reprezentowany w radzie kierowniczej ds. planu działania na rzecz administracji elektronicznej, tak aby dyskusje odzwierciedlały wymiar lokalny i regionalny, mając na uwadze fakt, że duża część usług opieki społecznej świadczona jest przez podmioty lokalne i regionalne.

7.

Podziela pogląd Komisji, że administracja elektroniczna to administracja bardziej przejrzysta, prostsza i skuteczniejsza.

8.

Uznaje, że znaczenie nadawane cyfryzacji sprawowania rządów przez władze europejskie, krajowe lub lokalne jest zjawiskiem pozytywnym, zwłaszcza z punktu widzenia uproszczenia czasochłonnych procedur biurokratycznych, a także ze względu na fakt, że cyfryzacja umożliwia obywatelom śledzenie działań legislacyjnych, uzyskiwanie na bieżąco informacji na temat zagadnień bezpośrednio ich dotyczących oraz aktywne uczestnictwo w procesie decyzyjnym.

9.

Zgadza się jednocześnie z oceną Komisji, że spora liczba obywateli i przedsiębiorstw nie wykorzystuje jeszcze w pełni potencjału cyfrowych usług publicznych, oraz wskazuje, że rozwój administracji elektronicznej w Europie przebiega nierównomiernie między państwami członkowskimi i regionami.

10.

Z zadowoleniem przyjmuje w tym kontekście cel, jakim jest uczynienie z planu działania instrumentu łączącego wysiłki na rzecz modernizacji administracji w Europie.

11.

Z zadowoleniem przyjmuje fakt, że dynamiczny i elastyczny projekt planu działania pozwala na przyjmowanie dodatkowych środków, w ramach których można wykorzystać wiedzę władz lokalnych i regionalnych na temat świadczenia cyfrowych usług publicznych w obszarach istotnych dla społeczeństwa, takich jak kształcenie, opieka i usługi zdrowotne, działalność gospodarcza, infrastruktura itp.

12.

Zwraca uwagę na potencjał zarządzania cyfrowego w wielu dziedzinach, np. w zakresie reagowania na klęski żywiołowe. Korzystanie z technologii mobilnych, internetu i mediów społecznościowych do przekazywania informacji może być użytecznym narzędziem służącym nie tylko gromadzeniu, rozpowszechnianiu i koordynowaniu danych, ale także wspieraniu demokratycznej rozliczalności i przejrzystości.

13.

Zwraca uwagę na ambitne założenie, iż plan działania będzie pełnił funkcję katalizatora na rzecz modernizacji sektora publicznego. Aby mogło się to powieść, trzeba zaangażować władze lokalne i regionalne oraz zapewnić im odpowiedni dostęp do źródeł finansowania i środków wspierających w ramach programów UE koordynowanych z wykorzystaniem planu działania.

14.

Popiera wyrażoną przez Komisję koncepcję zakładającą, aby do 2020 r. administracja i instytucje publiczne były otwarte, skuteczne i powszechne oraz aby zapewniały wszystkim obywatelom i przedsiębiorstwom w całej UE wolne od granic, spersonalizowane, przyjazne dla użytkownika cyfrowe usługi publiczne typu koniec-koniec.

15.

Potwierdza znaczenie przypisywane przejrzystej administracji zapewniającej otwarty i bezpieczny dostęp do danych i usług, gdyż jest to ważne z punktu widzenia większej przejrzystości i skuteczności. Jednocześnie zwraca uwagę, że niektóre informacje przetwarzane przez instytucje publiczne wymagają wysokiego poziomu ochrony.

16.

Z zadowoleniem przyjmuje zasadę przewidującą domyślną cyfrowość świadczenia usług przez administracje publiczne, dlatego podkreśla, że należy podejmować świadome, długofalowe i systematyczne wysiłki z myślą o jeszcze szerszym włączeniu cyfrowym, tak aby więcej osób miało dostęp do infrastruktury i kompetencji oraz mogło korzystać z możliwości, jakie daje cyfryzacja.

17.

Popiera stopień ambicji wyrażony w zasadzie przewidującej, że administracje publiczne zwracają się do obywateli i przedsiębiorstw o te same informacje tylko raz.

18.

Jednocześnie dostrzega wyzwania prawne, techniczne i organizacyjne, które należy przezwyciężyć w celu ponownego wykorzystania informacji, i w tym kontekście z zadowoleniem przyjmuje projekt pilotażowy dotyczący stosowania zasady jednorazowości w transgranicznych kontaktach przedsiębiorstw oraz jest zdania, że rozległe relacje przedsiębiorstw z władzami lokalnymi i regionalnymi należy poddać analizie w fazie pilotażowej.

19.

Uważa, że warto rozważyć nowatorskie koncepcje wysuwane w ramach administracji elektronicznej, takie jak elektroniczne karty pobytu zapewniające obywatelom i przedsiębiorstwom dostęp do niektórych usług e-administracji bez konieczności fizycznego zamieszkiwania. Zmniejsza to uciążliwość biurokratyczną i stwarza atrakcyjniejsze warunki inwestowania dla przedsiębiorstw zagranicznych.

20.

Dostrzega, że zasada opracowywania w sposób powszechny treści i usług cyfrowych przynosi korzyści wszystkim użytkownikom, zwłaszcza zaś osobom niepełnosprawnym. Dlatego też ważne jest kontynuowanie współpracy i badań w celu zaktualizowania istniejących norm, tak aby były one dostosowane do rozwoju technologicznego.

21.

Zgadza się z zasadą przewidującą, że administracje publiczne powinny wymieniać się informacjami i danymi ze sobą oraz z obywatelami i przedsiębiorstwami w sposób otwarty i powszechny. Jednocześnie podkreśla, że wszystkie organizacje powinny być w stanie określić, które informacje należy udostępnić, a które mają być chronione.

22.

Podkreśla swe poparcie dla zasady domyślnej transgraniczności usług administracji elektronicznej świadczonych przez administracje publiczne i podkreśla, że władze lokalne i regionalne, przeważnie w regionach przygranicznych, mogą odgrywać decydującą rolę w określaniu i rozwijaniu usług transgranicznych, które są odpowiednie, skuteczne i bezproblemowe.

23.

Podkreśla swe poparcie dla zasady domyślnej interoperacyjności, która stanowi kluczowy czynnik pozwalający wykorzystać możliwości cyfryzacji

24.

Zgadza się z Komisją, że na wczesnym etapie kształtowania usług cyfrowych należy uwzględnić odpowiednią ochronę danych osobowych, prywatności i bezpieczeństwa informacji, ponieważ brak zaufania do usług cyfrowych nadal hamuje rozwój administracji elektronicznej.

25.

Jednocześnie podkreśla, że zasada „standardowo transgraniczny” dla administracji elektronicznej i interoperacyjności publicznej nie może zastąpić już dobrze funkcjonujących rozwiązań krajowych, regionalnych i lokalnych, lecz powinna raczej dać ogólny obraz norm i specyfikacji, który władze mogłyby wykorzystać w celu osiągnięcia interoperacyjności w sytuacji, gdy konieczne byłoby odnowienie istniejących już systemów.

26.

Wskazuje, że każda organizacja, która posługuje się wszelkiego rodzaju danymi wrażliwymi, musi systematycznie dbać o klasyfikację danych i bezpieczeństwo, szczególnie dlatego, że takie działania jak zmyślne ataki hakerów, wojna cybernetyczna i cyberterroryzm mogą wywołać bardzo duże szkody. W ramach wszelkich wysiłków zmierzających do zapewnienia przejrzystości każdy zbiór danych uznany za godny ochrony musi zostać faktycznie objęty odpowiednią ochroną. W pewnych skrajnych przypadkach może to oznaczać, że dane lub cały system trzeba fizycznie odseparować od internetu.

27.

Z zadowoleniem przyjmuje w związku z tym harmonizację ram prawnych w kontekście ogólnego rozporządzenia o ochronie danych, ale zwraca uwagę, że konkurencja w tej dziedzinie jest globalna, i podkreśla, jak ważne jest, aby ramy prawne nie hamowały tempa rozwoju nowych rozwiązań i usług.

28.

Podkreśla wagę skutecznych wytycznych odnoszących się do rozporządzenia o ochronie danych, a także konieczność uwzględnienia wszystkich podmiotów w dyskusji na temat prawa własności i odpowiedzialności związanej z przetwarzaniem danych osobowych.

29.

Podkreśla rolę Komisji w tworzeniu podstawowych warunków dla interoperacyjności i harmonizacji umożliwiających wymianę informacji, na której opierają się te zasady.

30.

Podkreśla, że w Europie wciąż żyją ludzie, którzy nie mają dostępu do internetu lub nie posiadają wystarczających umiejętności cyfrowych, aby móc korzystać z usług cyfrowych. Trzeba podjąć aktywne wysiłki w celu zwiększenia włączenia cyfrowego.

31.

Podkreśla, że wiarygodne, wysokowydajne i przystępne sieci na wszystkich obszarach są niezbędne w celu zapewnienia dostępu wszystkich obywateli i przedsiębiorstw do nowoczesnych cyfrowych usług publicznych i umożliwienia im czerpania korzyści z nowej generacji rozwiązań technologicznych (internet rzeczy, duże zbiory danych, e-zdrowie, inteligentne miasta itp.).

32.

Podkreśla, że należy konsekwentnie i nieustannie rozwijać możliwości wsparcia na szczeblu europejskim i krajowym, tak aby wspomagać wdrażanie szybkich sieci szerokopasmowych na wszystkich obszarach, zwłaszcza na obszarach wiejskich w regionach, w których brak rentowności często utrudnia rozwój napędzany przez rynek.

33.

Podkreśla, że zmodernizowanie administracji publicznej wymaga opracowanych wspólnie ze wszystkimi zainteresowanymi stronami uzgodnionych norm i specyfikacji technicznych, pozwalających świadczyć skuteczne usługi cyfrowe wielokrotnego użytku charakteryzujące się wysokim stopniem interoperacyjności.

34.

Z zadowoleniem przyjmuje zapowiedziany przegląd europejskich ram interoperacyjności oraz wzywa Komisję do dalszego popierania wykorzystywania przez administracje sformułowanych w tych ramach zaleceń.

35.

Podkreśla, że władz lokalnych i regionalnych nie należy postrzegać jedynie jako użytkowników transgranicznych norm i usług. Są one również ważnymi producentami w obrębie europejskich ram interoperacyjności.

36.

Z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Komisja zamierza opracować prototyp na potrzeby europejskiego katalogu norm ICT w zakresie zamówień publicznych, oraz podkreśla kluczowe znaczenie każdego zamówienia publicznego – zwłaszcza w przypadku władz lokalnych i regionalnych – dla uniknięcia uzależnienia od zamkniętego systemu oraz dla umożliwienia wdrożenia rozwiązań i usług charakteryzujących się wysokim poziomem interoperacyjności i innowacyjności.

37.

Wzywa Komisję do ściślejszej współpracy z lokalnymi i regionalnymi władzami w ramach podejmowanych przez nią wysiłków na rzecz wspierania pełnego przejścia w 2019 r. na system elektronicznych zamówień publicznych, zwłaszcza że związane z tym wyzwania mogą się pojawić na lokalnym i regionalnym poziomie wdrażania. Niezmiernie ważna będzie współpraca z samorządami terytorialnymi oraz z sektorem prywatnym, tak aby osiągnąć pełną kwotę oszczędności szacowaną na ponad 2 bln EUR, którą można uzyskać z rynku zamówień publicznych.

38.

Zauważa, że identyfikacja elektroniczna stanowi podstawowy warunek bezpiecznych, skutecznych i dostępnych cyfrowych usług publicznych, oraz z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Komisja planuje przyjęcie środków w celu przyspieszenia wdrożenia usług eIDAS (2).

39.

Zauważa, że prace nad interoperacyjnością i normami wymagają czasu, długofalowej wizji oraz wystarczającego i ciągłego finansowania.

40.

Z zadowoleniem przyjmuje w związku z tym fakt, że Komisja ma określić, w jaki sposób należy zagwarantować długotrwałą stabilność transgranicznych usług cyfrowych. Jest to niezbędne w celu wzbudzenia zaufania do usług i ich technicznych elementów składowych oraz dopilnowania, by działania podejmowane w związku z tymi pracami nie poszły na marne.

41.

Jest zdania, że instytucje publiczne powinny, we współpracy z sektorem prywatnym oraz niekomercyjnym, podejmować wspólne działania, by zapewniać infrastrukturę o należytej dostępności. Wzywa jednak Komisję do uważnego zbadania skutków i ograniczeń związanych z ewentualnym stosowaniem zasady „braku systemów odziedziczonych” ze względu na trudności z ustaleniem odpowiednich ram czasowych aktualizowania systemów i technologii w cyfrowym ekosystemie.

42.

Z zadowoleniem przyjmuje zamiar Komisji, aby portal „e-Sprawiedliwość” stanowił punkt kompleksowej obsługi obejmujący różne informacje i funkcje pozwalające komunikować się oraz poszukiwać informacji i praktyk związanych z europejskim wymiarem sprawiedliwości i postępowaniami sądowymi, informacji dotyczących przedsiębiorstw i rejestru dłużników niewypłacalnych.

43.

Z zadowoleniem przyjmuje obowiązkowe wzajemne połączenie rejestrów przedsiębiorstw wszystkich państw członkowskich, ponieważ firmy coraz częściej prowadzą działalność poza granicami krajów. W związku z tym istnieje coraz większa potrzeba informacji dotyczących przedsiębiorstw w kontekście transgranicznym i coraz większy popyt na nie, również w europejskich regionach przygranicznych.

44.

Z zadowoleniem przyjmuje w tym kontekście także elektroniczne wzajemne połączenie rejestrów dłużników niewypłacalnych mające na celu zwiększenie przejrzystości i pewności prawa na rynku wewnętrznym oraz eliminowanie „turystyki sądowej”.

45.

Popiera inicjatywę na rzecz łatwiejszego korzystania z rozwiązań cyfrowych w całym cyklu życia przedsiębiorstwa oraz zakłada, że ta inicjatywa będzie się wiązać ze zmniejszeniem obciążeń biurokratycznych przedsiębiorstw.

46.

Z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Komisja zamierza zaproponować rozszerzenie zakresu jednolitego mechanizmu elektronicznego dotyczącego rejestracji i zapłaty VAT oraz dopomina się o ukierunkowane na cele opracowanie złożonych przepisów dotyczących podatku VAT w celu ułatwienia handlu cyfrowego na poziomie transgranicznym. Byłoby to korzystne zwłaszcza dla małych przedsiębiorstw i mikroprzedsiębiorstw, gdyż jest im trudniej niż większym firmom podołać kosztom administracyjnym nieodłącznie związanym ze złożonymi przepisami.

47.

Popiera zwiększenie transgranicznej mobilności obywateli dzięki systemowi elektronicznej wymiany informacji dotyczących zabezpieczenia społecznego (EESSI) oraz informacji między pracownikami i pracodawcami w UE (EURES).

48.

Pozytywnie odnosi się do unijnej inicjatywy umożliwiającej transgraniczną wymianę informacji dotyczących zdrowia i usług zdrowotnych, obejmującą interoperacyjne systemy recept cyfrowych, co wzmacnia bezpieczeństwo pacjentów, jest zgodne z zamierzeniami określonymi w dyrektywie w sprawie mobilności pacjentów (3) oraz podnosi jakość i skuteczność opieki zdrowotnej.

49.

Zgadza się z Komisją, że jak najszerszy udział obywateli, przedsiębiorstw i naukowców w opracowywaniu i świadczeniu cyfrowych usług publicznych poprawia jakość, efektywność i użyteczność tych usług.

50.

Podkreśla, że otwarte dane udostępniane w bezpieczny i wiarygodny sposób osobom trzecim stanowią fundament umożliwiający modernizację i transformację władz lokalnych i regionalnych, tak aby mogły one świadczyć w ramach swojej działalności innowacyjne usługi przyszłości.

51.

Z zadowoleniem przyjmuje więc inicjatywę w sprawie unijnej platformy, na której organy publiczne mogłyby udostępniać dane i usługi, ale podkreśla, że Komisja powinna promować rozwój i koordynację strategii mających na celu otwarcie danych, zapewniając władzom lokalnym i regionalnym wsparcie techniczne i metodyczne.

52.

Podkreśla, że udostępnianie interoperacyjnych danych wysokiej jakości opiera się na świadomej pracy m.in. nad architekturą informacji, klasyfikacją informacji i interoperacyjnością na wszystkich szczeblach, dlatego z zadowoleniem przyjmuje rozbudowę i wdrożenie infrastruktury danych na szczeblu UE, gdzie wysiłki podejmowane w ramach dyrektywy INSPIRE mogą nierzadko stanowić wzorzec dla opracowywania wspólnych opisów danych.

53.

Z zadowoleniem przyjmuje w tym kontekście inicjatywę dotyczącą europejskiej chmury obliczeniowej (4), która stanowi szansę na zwiększenie przejrzystości i skuteczności, ponieważ umożliwia utworzenie współdzielonej infrastruktury chmury na potrzeby świadczenia cyfrowych usług publicznych.

54.

Podkreśla, że umiejętności i kompetencje cyfrowe obywateli, pracowników i osób poszukujących pracy mają ogromne znaczenie dla wszechstronnego wdrożenia cyfryzacji w gospodarce oraz dla modernizacji administracji.

55.

Zgadza się, że realizacja planu działania wymaga wspólnego zaangażowania i współodpowiedzialności na wszystkich szczeblach administracji, oraz zwraca uwagę na odpowiedzialność spoczywającą na władzach lokalnych i regionalnych, które są najważniejszym łącznikiem sektora publicznego z obywatelami i przedsiębiorstwami.

21.3.2017   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 88/59

1.

Z zadowoleniem przyjmuje propozycję europejskiego filaru praw socjalnych, ponieważ pomoże on w realizacji ustanowionych art. 3 TUE celów Unii Europejskiej, która „działa na rzecz trwałego rozwoju Europy, którego podstawą jest zrównoważony wzrost gospodarczy oraz stabilność cen, społeczna gospodarka rynkowa o wysokiej konkurencyjności zmierzająca do pełnego zatrudnienia i postępu społecznego […]”, „zwalcza wykluczenie społeczne i dyskryminację oraz wspiera sprawiedliwość społeczną i ochronę socjalną, równość kobiet i mężczyzn, solidarność między pokoleniami i ochronę praw dziecka”, a także „wspiera spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną oraz solidarność między państwami członkowskimi”.

2.

Oczekuje, że Komisja Europejska będzie przestrzegać zasady pomocniczości, proponując europejski filar praw socjalnych, i uszanuje szerokie kompetencje władz krajowych i szczebla niższego niż krajowy w zakresie polityki społecznej. Jednocześnie należy zadbać o to, by dziedziny objęte tym filarem były zgodne z ogólnymi zasadami programu lepszego stanowienia prawa.

3.

Z zadowoleniem przyjmuje podjęcie przez Komisję Europejską decyzji o uruchomieniu otwartych konsultacji na temat filaru praw socjalnych, ponieważ po latach kryzysu, charakteryzującego się wysoką stopą bezrobocia i polityką oszczędnościową, bardzo potrzebna stała się debata polityczna dotycząca nowej inicjatywy w obszarze praw socjalnych. Uważa, że filar ten może wnieść wkład w koordynację polityk społecznych i praw socjalnych w państwach członkowskich i wspierać większą spójność.

4.

Z zadowoleniem przyjmuje dążenie Komisji do omówienia zakresu i przedmiotu przyszłego filaru społecznego i podkreśla wartość dodaną angażowania władz lokalnych i regionalnych w taką debatę, zwłaszcza przez umocnienie i uwydatnienie znaczenia wymiaru terytorialnego w kwestiach społeczno-gospodarczych poruszonych na szczeblu globalnym w polityce UE i podejścia ukierunkowanego na konkretny obszar przy opracowywaniu polityki społeczno-ekonomicznej.

5.

Ponawia apel o lepszą koordynację polityk gospodarczych i społecznych między poziomem europejskim i krajowym w ramach semestru europejskiego i apeluje o ściślejsze włączenie samorządów lokalnych i regionalnych w tę koordynację (1).

6.

Podkreśla, że ten filar społeczny musi zostać opracowany w oparciu o możliwą do wykazania wartość dodaną na poziomie lokalnym, regionalnym i krajowym oraz że powinien posiadać charakter horyzontalny, tak aby lepiej uwzględnić społeczny wymiar zarządzania gospodarczego w ramach unii gospodarczej i walutowej (UGW), co ma zasadnicze znaczenie dla funkcjonowania i efektywności UGW oraz legitymacji procesu europejskiej integracji.

7.

Podkreśla, że jeżeli przełożyć tę inicjatywę na mocne zabezpieczenia socjalne, włączając w to dostęp do opieki zdrowotnej, edukacji, usług socjalnych, w tym usług świadczonych w interesie ogólnym, i zabezpieczenia społecznego, to można ją traktować jako koordynujące narzędzie wspierania państw członkowskich w eliminowaniu nierówności społecznych, zwalczaniu zjawiska dumpingu socjalnego, zapewnianiu szybszej pozytywnej konwergencji standardów społecznych w strefie euro oraz skonsolidowaniu unijnych celów trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu.

8.

Przypomina swój apel, że dla poprawy wymiaru społecznego UGW konieczne jest zajęcie się dysproporcjami regionalnymi poprzez zaktualizowanie obecnych przepisów, gdzie to konieczne, lub rozważenie nowych środków wsparcia w celu zwiększenia konwergencji; w związku z tym proponuje, aby do tablicy wyników UGW zawierającej wskaźniki społeczne dodać wskaźniki zróżnicowania regionalnego (2).

9.

Oczekuje, że wniosek Komisji Europejskiej dotyczący europejskiego filaru praw socjalnych pomoże jeszcze bardziej umocnić prawa socjalne – tak indywidualne, jak i zbiorowe – wymienione w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej (3).

10.

Z zadowoleniem przyjmuje fakt, że w konsultacjach prowadzonych przez Komisję Europejską omawiane są istotne wyzwania polityki równouprawnienia płci, jak np. niski współczynnik aktywności zawodowej kobiet i segregacja rynku pracy ze względu na płeć (zasada 5), zróżnicowanie wynagrodzeń i emerytur ze względu na płeć (zasady 5, 13), brak równowagi między życiem zawodowym a prywatnym (zasady 5, 18) bądź dodatkowe obciążenie kobiet długoterminową opieką nad bliskimi (zasada 17). Komisja Europejska powinna poza tym wyjaśnić, czy zaproponowane działania są wystarczające do wyeliminowania dyskryminacji kobiet, czy też wymagane jest dalej idące uwzględnianie aspektu płci.

11.

Z zadowoleniem przyjmuje fakt, że państwa członkowskie spoza strefy euro zostały również zaproszone do udziału w tej inicjatywie, mimo że wniosek Komisji odnosi się jedynie do państw członkowskich strefy euro.

12.

Podkreśla, że ściślejsza koordynacja polityki gospodarczej i budżetowej w strefie euro musi iść w parze z pełnym uwzględnieniem wymiaru społecznego UGW.

13.

Apeluje, aby położyć większy nacisk na finansowanie polityki społecznej, stanowiące szczególne wyzwanie dla władz lokalnych i regionalnych. Wynika to nie tylko z dużego zróżnicowania wydatków na systemy bezpieczeństwa socjalnego w Europie, ale też ze spadku ogólnych inwestycji na poziomie niższym niż krajowy (4).

14.

Podkreśla znaczenie silnej europejskiej agendy społecznej, w której konkurencyjność i sprawiedliwość społeczna wzajemnie się dopełniają i w której kluczowym komponentem są godziwe płace – ustalane przez każde państwo członkowskie, na mocy prawa albo w drodze układów zbiorowych, w każdym wypadku z pełnym poszanowaniem tradycji i praktyki danego państwa, przy czym jest to dziedzina, w której UE ma tylko uprawnienia koordynujące. Agenda ta musi w pełni przestrzegać zasady niedyskryminacji, zgodnie z art. 21 Karty praw podstawowych.

15.

Podkreśla, że z uwagi na wzrost w ostatnich latach bezrobocia młodzieży i liczby osób ubogich lub zagrożonych ubóstwem filar społeczny powinien również brać pod uwagę pilną potrzebę zmniejszenia ubóstwa, sprzyjania włączeniu społecznemu i przeciwdziałania bezrobociu młodzieży.

16.

Podkreśla konieczność ściślejszej współpracy między różnymi poziomami sprawowania rządów, sektorami i zainteresowanymi podmiotami, w tym uwydatnienia roli partnerów społecznych i wprowadzenia skutecznego mechanizmu dialogu obywatelskiego, co umocniłoby legitymację demokratyczną Unii.

17.

Zwraca uwagę, że niektóre władze samorządowe wykorzystują politykę zamówień publicznych do zachęcania przedsiębiorców, by płacili pracownikom uczciwe wynagrodzenia, oraz do wymagania od przedsiębiorstw takich praktyk. Może to stanowić dodatkowy czynnik nakłaniający organizacje do przyjmowania uczciwych praktyk w dziedzinie zatrudnienia. W tym kontekście przypomina, że przepisy UE umożliwiają wykluczenie z udziału w procedurze zamówień publicznych oferenta, który odmawia zobowiązania się do zapłaty ustalonego prawem minimalnego wynagrodzenia zainteresowanemu personelowi (5).

18.

Wyraża ubolewanie, że Komisja w swoim wniosku nie położyła większego nacisku na reagowanie na te wyzwania związane ze zmianami w środowisku pracy, w tym na coraz większą cyfryzację. Należy im stawić czoła poprzez zwrócenie szczególnej uwagi na rozwijanie umiejętności cyfrowych wśród pracowników. W istocie pojawiające się niestandardowe formy pracy prowadzą do nowych zagrożeń związanych z szarymi strefami w kontekście praw pracowniczych i dostępu do opieki społecznej. Wzywa w związku z tym Komisję do właściwego zdefiniowania pojęcia elastyczności warunków pracy, aby zapewnić równowagę między elastycznością i bezpieczeństwem.

19.

Przypomina, że w kontekście zachodzącej szybko cyfryzacji gospodarki i społeczeństwa ważne jest wyposażenie obywateli, zwłaszcza osób starszych, w umiejętności cyfrowe niezbędne do osiągnięcia bardziej integracyjnego modelu społecznego.

20.

Podkreśla, że w związku ze zmianami realiów w środowisku pracy nabywanie umiejętności poprzez kształcenia i szkolenie oraz dostęp do uczenia się przez całe życie mają większe znaczenie niż kiedykolwiek. Podkreśla też, jak ważne jest dopasowanie umiejętności do potrzeb rynku pracy.

21.

Jest przekonany, że legitymacja demokratyczna UGW może zostać wzmocniona, jeśli obywatele europejscy będą przekonani o uwzględnieniu w jej ramach zasad postępu społecznego i równości szans, tak aby zatrudnienie i standardy socjalne nie były postrzegane jako uboczne elementy procesu dostosowania makroekonomicznego.

22.

Nalega, aby europejski filar praw socjalnych zapewniał władzom lokalnym i regionalnym wsparcie w ich wysiłkach zmierzających do wdrożenia odpowiednich polityk w zakresie zatrudnienia i polityki społecznej. Chodzi tu także o wsparcie i budowanie zdolności w zakresie opracowania polityki równowagi między życiem zawodowym a prywatnym, zgodnie z niedawnym wnioskiem Komisji Europejskiej. Takie podejście wymaga przeanalizowania wyzwań lokalnych i regionalnych w tych dziedzinach i ułatwienia wymiany najlepszych praktyk na poziomach lokalnym i regionalnym.

23.

Zauważa ogromne problemy społeczne, z jakimi zmaga się Europa, w tym uderzające różnice gospodarcze i demograficzne między europejskimi regionami. Wiele młodych osób staje przed licznymi problemami, takimi jak niedostosowanie systemu edukacji do wymogów rynku, trudności w znalezieniu zatrudnienia, przeszkody w mobilności, zwłaszcza dla młodych ludzi mieszkających w małych gminach na obszarach oddalonych, najbardziej oddalonych, wyspiarskich lub wiejskich, wymuszona mobilność czy izolacja społeczna. Nie ma zatem uniwersalnego rozwiązania politycznego i każda polityka interwencyjna – publiczna czy prywatna – musi uwzględniać uwarunkowania lokalne i regionalne, jak ma to miejsce w przypadku regionów stojących przed wyzwaniami demograficznymi lub zjawiskiem drenażu mózgów, oraz zapewniać młodym ludziom minimalne szanse społeczne, gospodarcze i edukacyjne. Jednocześnie, w związku z utrzymującą się wysoką stopą bezrobocia osób młodych Komitet podkreśla, że istotne jest umożliwienie skorzystania z tej inicjatywy młodym ludziom do 30. (zamiast do 25.) roku życia (6).

24.

Nalega, aby europejski filar praw socjalnych traktował priorytetowo konieczność zapewnienia powszechnego dostępu do wysokiej jakości systemów opieki społecznej i usług publicznych, a jednocześnie by uwzględniano kompetencje państw członkowskich w tej dziedzinie.

25.

Podkreśla rolę władz lokalnych i regionalnych w eksplorowaniu rozwiązań elastycznego systemu pracy i w tworzeniu sprawiedliwych warunków pracy w miejscu pracy, w konsultacji z pracownikami i związkami zawodowymi oraz w oparciu o zasady równości i szacunku.

26.

Proponuje, aby Komisja rozważyła możliwość wprowadzenia środków zachęcających dla tych krajów UGW, które wdrażają reformy na rzecz realizacji społecznych celów strategii „Europa 2020” oraz zwalczania dysproporcji społecznych.

27.

Apeluje do Komisji o wspieranie państw członkowskich w ich dążeniu do unowocześnienia systemów zabezpieczenia społecznego w ramach europejskiego semestru. Ponadto oczekuje od Komisji przedstawienia wniosku dotyczącego mechanizmu zdolności fiskalnej strefy euro, otwartego dla wszystkich państw członkowskich, który umożliwiałby także koordynację polityki antycyklicznej na szczeblu europejskim.

28.

Przypomina, że długotrwałe bezrobocie może prowadzić do błędnego koła i coraz mniejszych szans na zatrudnienie, do zaniku umiejętności i słabszej zdolności do zarobkowania, zwiększając tym samym dożywotnie zagrożenie ubóstwem oraz wykluczeniem społecznym.

29.

Zaznacza, że starzenie się europejskiego społeczeństwa doprowadzi w wielu państwach członkowskich do luk na rynkach pracy. Mobilność pracowników jest jednym z możliwych sposobów rozwiązania tego problemu. Podziela opinię Komisji, że w Europie cały czas jest zbyt mało pracowników migrujących, by można było mówić o rzeczywistym europejskim rynku pracy; zasadnicze znaczenie ma zatem szybkie, proste i wiarygodne uznawanie kwalifikacji zawodowych pracowników migrujących w UE (7).

30.

Podkreśla, że obywatele w starszym wieku należą do grupy społecznej szczególnie zagrożonej ubóstwem i wykluczeniem społecznym. W większości państw członkowskich są to przede wszystkim osobom mieszkające na peryferyjnych obszarach wiejskich lub w nieatrakcyjnych dzielnicach miast. Ponadto osoby starsze często żyją w społecznościach zagrożonych wyludnieniem lub wręcz wymarciem.

31.

Jak stwierdzono w opinii Komitetu Regionów w sprawie reakcji UE na wyzwania demograficzne, konieczne jest świadczenie bardziej skutecznych i wydajnych usług publicznych oraz określenie nowych sposobów poprawy jakości życia i osiągnięcia dobrostanu fizycznego, psychicznego i społecznego wszystkich obywateli. Należy wykorzystać możliwości stwarzane przez zmiany demograficzne, co obejmuje również możliwość zatrudnienia w zawodach związanych ze świadczeniem usług na rzecz osób w podeszłym wieku, czyli w obrębie tzw. „srebrnej gospodarki” (usługi fizyczne, cyfrowe, w zakresie zdrowego stylu życia itd.). Posiadanie dostępu do tego rodzaju usług wynika z praw podstawowych osób starszych.

32.

Zaznacza, że Europejczycy żyją dłużej, w związku z czym koszty opieki zdrowotnej i społecznej w 2050 r. znacznie wzrosną, do około 9 % PKB UE. W tym kontekście potężnym sprzymierzeńcem w utrzymaniu racjonalnej pod względem kosztów i wysokiej jakości opieki zdrowotnej oraz społecznej mogą się okazać technologie informacyjno-komunikacyjne, które umożliwiają osobom w każdym wieku lepsze zarządzanie ich zdrowiem i jakością życia w dowolnym miejscu.

33.

Przypomina, że inwestycje w technologie informacyjno-komunikacyjne dostarczają regionom i miastom kluczowego narzędzia w radzeniu sobie z wyzwaniem, jakim jest starzenie się społeczeństwa. Takie inwestycje mogą poprawić jakość życia, wspomagać włączenie społeczne, umożliwiać uzyskanie informacji o rozwoju sytuacji na poziomie europejskim lub krajowym oraz wniesienie wkładu w postaci nagromadzonego doświadczenia i nabytych umiejętności w rozwój społeczeństwa, a także stymulować konkurencyjność i wzrost na szczeblu lokalnym i regionalnym poprzez nowe produkty i usługi.

34.

Zasada 2 lit. a) (Rozdział I), po słowach: „Należy zagwarantować równe traktowanie […] Należy zapobiegać niewłaściwemu stosowaniu niepewnych i niestałych form zatrudnienia” dodać „również poprzez wzmocnienie przestrzegania przez przedsiębiorstwa norm dotyczących umów o pracę jako warunku dostępu do finansowania wspólnotowego, by uniknąć ryzyka dumpingu socjalnego”.

35.

Zasada 2 lit. b) (Rozdział I) powinna brzmieć: „Elastyczne warunki zatrudnienia mogą ułatwić wejście na rynek pracy i umożliwić pracodawcom szybkie reagowanie na zmiany popytu – należy jednak w miarę możliwości zagwarantować przechodzenie na umowy na czas nieokreślony”.

36.

Pierwsze zdanie zasady 7 lit. c) (Rozdział II) powinno brzmieć: „Zwolnienie pracownika, który pomyślnie ukończył okres próbny, musi być uzasadnione i poprzedzone odpowiednim okresem wypowiedzenia określonym na poziomie krajowym. Powinno wiązać się z tym odpowiednią rekompensatą w przypadku nieuzasadnionego zwolnienia oraz dostępem do szybkiego i skutecznego bezstronnego mechanizmu rozstrzygania sporów”.

37.

Pierwsze zdanie zasady 8 lit. a) (Rozdział II) powinno brzmieć: „Praca powinna być sprawiedliwie wynagradzana oraz powinna umożliwiać życie na godnym poziomie. Płace, a w stosownych przypadkach płace minimalne, należy ustalać w oparciu o przejrzysty i przewidywalny mechanizm przez poszczególne państwa członkowskie na mocy prawa lub w drodze układów zbiorowych, a w każdym razie w pełnym poszanowaniu ich tradycji i praktyk. Ustalanie płac zapewni dostęp do zatrudnienia i motywację do poszukiwania pracy. Zmiany wynagrodzenia powinny być uzależnione od zmian wydajności”.

38.

Zasada 11 lit. a) (Rozdział III) powinna brzmieć: „Zabezpieczenia i usługi świadczone w ramach opieki społecznej muszą być jak najsilniej zintegrowane, przynajmniej na sąsiadujących obszarach, i tam gdzie władze lokalne odgrywają większą rolę, w celu wzmocnienia spójności i skuteczności stosowanych środków oraz wspierania integracji w społeczeństwie i na rynku pracy”.

39.

Pierwsze zdanie zasady 12 lit. a) (Rozdział III) powinno brzmieć: „Wszyscy powinni mieć szybki dostęp do profilaktycznej i leczniczej opieki zdrowotnej na wysokim poziomie i opieki nad osobami starszymi i/lub niesamodzielnymi. Konieczność korzystania z opieki zdrowotnej lub opieki nad osobami starszymi nie powinna być przyczyną ubóstwa lub problemów finansowych”.

40.

Pierwsze zdanie zasady 12 lit. c) (Rozdział III) powinno brzmieć: „W przypadku choroby wszyscy pracownicy, niezależnie od rodzaju umowy, powinni mieć możliwość skorzystania ze zwolnienia chorobowego odpowiednio płatnego i uzależnionego od dotychczas uzyskanych przez nich uprawnień w ramach krajowego systemu ubezpieczeń społecznych. Należy promować udział osób samozatrudnionych w systemach ubezpieczeń”. Nie można ustalać kwestii zwolnienia chorobowego w przypadku choroby bez uwzględnienia innych zasad ochrony socjalnej obowiązujących w państwie członkowskim. W przeciwnym razie oznaczałoby to prawa do ubezpieczenia społecznego bez wymogu uregulowania składek, co jest sprzeczne z zasadą pomocniczości.

41.

Zasada 13 lit. a) (Rozdział III) powinna brzmieć: „[…] np. poprzez należyte uwzględnienie okresów opieki nad dziećmi i innymi członkami rodziny, przy czym pracownik nadal jest uprawniony do dalej wypłacanego wynagrodzenia lub świadczenia wypłacanego w miejsce utraconego dochodu w zależności od dotychczas uzyskanych uprawnień w ramach systemu ubezpieczeń społecznych. Należy promować udział osób samozatrudnionych w systemach emerytalnych, uwzględniając specyfikę poszczególnych krajów.”.

42.

Zasada 15 lit. a) (Rozdział III) powinna brzmieć: „Osobom pozbawionym wystarczających środków do godnego życia należy zapewnić odpowiednie minimalne świadczenia, uwzględniając specyfikę poszczególnych krajów. W przypadku zdolnych do pracy osób w wieku produkcyjnym ta państwowa gwarancja minimum egzystencji jest związana z obowiązkiem współpracy, np. uczestnictwa w aktywnych działaniach wspierających, mających na celu integrację bądź reintegrację osób z rynkiem pracy. Pobieranie tego rodzaju świadczeń nie powinno uniemożliwiać zatrudnienia”.

43.

Zasada 18 lit. b) (Rozdział III) powinna brzmieć: „Aby zapobiegać ubóstwu wśród dzieci, na jak najwcześniejszym etapie należy podejmować odpowiednie kroki oraz prowadzić działania zapobiegawcze, w tym specjalne działania mające na celu zwiększenie zakresu korzystania z opieki przez dzieci ze środowisk defaworyzowanych. W tym celu konieczne jest wprowadzenie systemów ochrony kładących szczególny nacisk na ochronę dzieci i rodzin z dziećmi na utrzymaniu”.

44.

Zasada 19 lit. a) (Rozdział III) powinna brzmieć: „Osobom potrzebującym lub będącym w niekorzystnej sytuacji społecznej, w tym bezdomnym, jak również osobom zamieszkującym niebezpieczne dla zdrowia, nieodpowiednie i przeludnione lokale mieszkalne należy w pierwszej kolejności zapewnić dostęp do mieszkań socjalnych lub pomocy mieszkaniowej. Należy zlikwidować mieszkalnictwo socjalne niespełniające norm. Osoby w szczególnie trudnej sytuacji, którym nie zapewniono lokalu zastępczego, należy chronić przed eksmisją”. (1) Jak stwierdzono w poprzednich opiniach, KR proponuje rozszerzenie definicji mieszkalnictwa socjalnego w celu odzwierciedlenia marginesu swobody państw członkowskich przy planowaniu, udostępnianiu, finansowaniu i organizowaniu mieszkalnictwa socjalnego oraz zagwarantowania swobody podejmowania demokratycznych decyzji, a także potraktowania jako priorytetu prawa do odpowiedniego zakwaterowania po przystępnej cenie z uwagi na niewydolność obecnych rynków mieszkaniowych, które nie mogą zaspokoić potrzeb mieszkaniowych. (2) Jeśli chodzi o eksmisje, nie można jako takich ich zakazać, ponieważ byłoby to sprzeczne z prawem własności i zasadą pomocniczości. Ochrona przed eksmisjami powinna zatem zostać ograniczona do osób w niekorzystnej sytuacji, ale należy ją uzupełnić o wymaganie zapewnienia lokalu zastępczego. (3) Podobnie jak w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej, jeśli chodzi o ułatwianie nabywania na własność nieruchomości mieszkalnych, nie powinno istnieć żadne zobowiązanie prawne do udzielania pomocy gospodarstwom domowym o niskich lub średnich dochodach, zwłaszcza że zasadność takiej pomocy pod względem gospodarczym i społecznym zależy od globalnych, krajowych, regionalnych i lokalnych współzależności, jak również politycznych priorytetów, o których zgodnie z zasadą pomocniczości należy decydować na poziomie krajowym, regionalnym lub lokalnym.

45.

Zasada 20 lit. a) (rozdział III) powinna brzmieć: „Należy zapewnić powszechny i przystępny cenowo dostęp do niezbędnych usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym, w tym komunikacji elektronicznej, transportu, energii oraz usług finansowych. Dostęp do tych usług będzie wspierany za pomocą odpowiednich środków”. W przeciwieństwie do usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym (zob. również art. 36 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej) pojęcie „niezbędnych usług” nie występuje w europejskim prawie pierwotnym ani wtórnym. Należy powszechnie – a nie tylko dla osób potrzebujących wsparcia – poprawić dostęp do takich usług.

21.3.2017   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 88/64

1.

Jest zdania, że promowanie stabilności i dobrobytu w sąsiedztwie UE powinno być priorytetem UE w zakresie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa; domaga się, by potencjał władz lokalnych i regionalnych został uwzględniony przy planowaniu i realizowaniu europejskiej polityki zagranicznej. Uważa, że Komitet Regionów powinien wnieść znaczny wkład w budowę zaufania i współpracę międzynarodową na szczeblu regionalnym i lokalnym.

2.

Stwierdza, że europejska polityka sąsiedztwa (EPS) może mieć trwałe skutki tylko wtedy, gdy przynosi konkretne korzyści obywatelom zarówno państw członkowskich UE, jak i krajów objętych EPS; domaga się nadania centralnego znaczenia temu aspektowi przy realizacji nowej strategii.

3.

Zauważa, że EPS jest przede wszystkim projektem instytucji Unii Europejskiej i rządów państw członkowskich i krajów z nią sąsiadujących. Podkreśla, że pomyślna realizacja programów i projektów ma istotne skutki na poziomie lokalnym i regionalnym, zarówno w państwach członkowskich UE, jak i w zainteresowanych krajach trzecich. Domaga się zatem, by w ramach EPS wzmocniono w pierwszym rzędzie współpracę na szczeblu regionalnym i lokalnym oraz interakcję społeczeństw obywatelskich i udostępniono odpowiednie do tego środki. Nalega, aby władze lokalne i regionalne i ich stowarzyszenia były angażowane na każdym etapie realizacji EPS – od programowania do kontroli demokratycznej; jest zdania, że władze lokalne i regionalne oraz ich stowarzyszenia powinny uczestniczyć w pracach komitetów i rad ds. stowarzyszenia i otrzymać status stałych obserwatorów.

4.

Domaga się większej liczby konkretnych projektów wspierania kontaktów międzyludzkich; uważa za niezbędne udostępnienie większych środków na współpracę transgraniczną, partnerstwa między władzami lokalnymi i wymianę naukową, kulturową i młodzieży; podkreśla swój apel o włączenie partnerów do programów unijnych, takich jak Erasmus. Z zadowoleniem przyjmuje, że Komisja przypisuje duże znaczenie kwestii ułatwień wizowych i złożyła konkretne propozycje Ukrainie i Gruzji; podkreśla swoje poparcie dla współpracy w zakresie wiz i mobilności z tymi partnerami wśród krajów objętych EPS, którzy tego pragną, w tym dla dialogu na temat liberalizacji wiz i ułatwień wizowych.

5.

Podkreśla wnioski zawarte w swojej opinii z 9 lipca 2015 r.Nowa europejska polityka sąsiedztwa; wzywa Komisję Europejską i ESDZ do konsekwentnego uwzględnienia ich przy realizacji strategii.

6.

Stwierdza, że konflikty zbrojne, użycie siły, naruszenia suwerenności terytorialnej, łamanie praw człowieka i zasady równych praw narodów, terroryzm oraz poważna destabilizacja w wielu krajach i regionach sąsiedztwa UE doprowadziły do śmierci wielu ludzi i znacznej liczby osób rannych, wewnętrznie przesiedlonych i zmuszonych do migracji, hamując rozwój trwałych partnerstw. Podkreśla znaczenie porzucenia rozważań geopolitycznych i myślenia życzeniowego na rzecz ustalania realistycznych celów na podstawie realistycznej oceny, a także organizacji współpracy między tymi partnerami, którzy są naprawdę zainteresowani interakcją oraz zdolni do osiągania trwałych wyników; nalega, aby – mimo niezbędnego zróżnicowania – nadal zachowywano równowagę między krajami sąsiedztwa wschodniego i południowego.

7.

Zwraca uwagę, że partnerstwo może być kształtowane w sposób trwały tylko w oparciu o równość i wzajemne korzyści; z zadowoleniem przyjmuje, że Komisja przywiązywała szczególne znaczenie do tej kwestii przy przeglądzie EPS, i domaga się realizacji w praktyce koncepcji jednakowej obustronnej odpowiedzialności za partnerstwo EPS.

8.

Podkreśla w szczególności, że konsekwentne przestrzeganie praw człowieka i norm międzynarodowego prawa humanitarnego nie może być kwestionowane. W związku z tym zwraca uwagę, że konflikty, które dotyczą wielu partnerów objętych EPS, stwarzają nowe wyzwania w zakresie ochrony uchodźców i poszanowania międzynarodowego prawa humanitarnego i że należy przyjąć nowe podejście pozwalające na użycie nowych i skuteczniejszych narzędzi w celu zapewnienia pełnego przestrzegania norm europejskich i międzynarodowych dotyczących ochrony uchodźców. Ponadto podkreśla, że w zbliżających się negocjacjach dotyczących globalnych porozumień w sprawie migracji z wieloma krajami partnerskimi objętymi EPS powinny wziąć udział władze lokalne, a polityka migracyjna i polityka sąsiedztwa powinny być lepiej zintegrowane w celu uniknięcia sprzeczności i niespójności.

9.

Podkreśla, że największym źródłem wpływu Europy na stabilność i dobrobyt w sąsiedztwie jest atrakcyjność modelu społeczno-gospodarczego UE, jedność i solidarność państw członkowskich UE, zrównoważony rozwój, demokracja i poszanowanie praw człowieka oraz swobód demokratycznych; podkreśla, że najważniejszym wkładem w stabilizację sąsiedztwa jest stabilność UE i pozostawanie przy jej wartościach i zasadach.

10.

Domaga się, by zagrożenia dla bezpieczeństwa zostały przeanalizowane w całej ich złożoności i oszacowane przy opracowywaniu przyczyn niestabilności; podkreśla, że w pierwszym rzędzie należy zająć się społeczno-ekonomicznymi przyczynami aktualnych wyzwań w odniesieniu do bezpieczeństwa i migracji. Z zadowoleniem przyjmuje zapewnienie UE, że razem z partnerami EPS będzie pracować nad realizacją celów zrównoważonego rozwoju ONZ. Domaga się skierowania dodatkowej uwagi na promowanie praw socjalnych, ponieważ zrównoważony rozwój gospodarczy i społeczny ma decydujące znaczenie dla stabilnego sąsiedztwa. Podkreśla, że tworzenie miejsc pracy jest punktem zwrotnym dla przyszłości większości krajów objętych europejską polityką sąsiedztwa; opowiada się za położeniem szczególnego nacisku na walkę z bezrobociem młodzieży oraz na wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw; podkreśla, że konieczne jest do tego podejście wielopoziomowe – od poziomu krajowego do regionalnego i lokalnego – oraz współpraca regionalna, subregionalna i transgraniczna; domaga się takiego ukształtowania programów współpracy sektorowej, aby mogły być one realizowane przez władze lokalne i regionalne.

11.

Z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Komisja Europejska przedstawiła wniosek dotyczący nowych ram partnerstwa z krajami trzecimi, a także wniosek dotyczący nowego europejskiego Planu inwestycji zewnętrznych, którego celem jest przeciwdziałanie fundamentalnym przyczynom migracji przez uruchomienie inwestycji, zwiększenie pomocy technicznej oraz wsparcie reform gospodarczych i strukturalnych w celu poprawy otoczenia biznesowego i szerszego otoczenia politycznego; wzywa europejskie władze lokalne i regionalne do zaangażowania się w ten proces.

12.