17.11.2015   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 383/1

Sprawozdawca:

Madi SHARMA

Współsprawozdawca:

Raymond HENCKS

1.1.

Sektor transportu jest tradycyjnie zdominowany przez mężczyzn we wszystkich swoich wymiarach – w żegludze śródlądowej, w wymiarze powietrznym, morskim, drogowym, kolejowym, kosmicznym czy logistycznym, w wyniku czego:

Rzut oka na aktualne dane statystyczne w załączniku 1 wystarczy, by dostrzec dyskryminację w tym sektorze. Wiele ze wskazanych barier występuje także w innych sektorach, niemniej dla sektora transportu typowa jest opieszałość, jeśli chodzi o rozwiązywanie tego typu problemów.

1.2.

Dlatego też wiodącym tematem niniejszej opinii rozpoznawczej, przygotowanej na wniosek komisarz UE do spraw transportu, są szanse na skuteczniejsze włączenie kobiet w sektor transportu oraz na większy zrównoważony wzrost gospodarczy i społeczny. Niniejsze sprawozdanie nie dotyczy kobiet jako użytkowników transportu, jednak zdaniem EKES-u warto by i na ten temat sporządzić opinię rozpoznawczą. Pomimo braków sytuację można zmienić, wprowadzając neutralne pod względem płci działania wspierania konkurencyjności, innowacji, wzrostu gospodarczego i miejsc pracy w kontekście strategii „Europa 2020”. Nowy plan inwestycyjny dla Europy promujący wzrost gospodarczy i zatrudnienie musi w każdym wymiarze uwzględniać równouprawnienie płci poprzez usuwanie istniejących utrudnień ze względu na płeć i rozwijanie kultury zaangażowania i uczestnictwa kobiet i mężczyzn na równych zasadach, jeśli chodzi o aktywność w dziedzinie transportu. Należy szerszej uznać aspekt płci, by stał się on ważnym elementem polityki transportowej UE.

1.3.

Kluczowe zalecenia opinii:

2.1.

Zagadnienie udziału płci w sektorze transportu jest wielopłaszczyznowe i nie zostało tu potraktowane wyczerpująco. Zainteresowanie transportem rozbudza zwykle nauka w placówkach oświatowych, rodzina, własne doświadczenia lub potrzeba innowacji. Rozpoczęcie pracy w tym sektorze jest zwykle wynikiem szans na pracę zawodową oferowanych przez placówki oświatowe, a także kwalifikacji, umiejętności lub sieci kontaktów. Pozostanie w sektorze może zależeć od rozwoju zasobów ludzkich, szkoleń, podnoszenia kwalifikacji i ich zróżnicowania, warunków zatrudnienia, wynagrodzenia, czasu pracy i równowagi między życiem zawodowym a prywatnym.

2.2.

W przypadku kobiet oznacza to także takie sprawy, jak bezpieczeństwo, przemoc ze względu na płeć czy molestowanie seksualne ze strony współpracowników lub użytkowników. Ponadto kobiety mogą przerwać karierę zawodową z powodu macierzyństwa lub opieki nad dziećmi. Z tego względu powrót do sektora wymaga elastycznych warunków pracy, ponownego szkolenia i środków zapobiegających utracie stażu pracy czy statusu.

2.3.

Niemniej tam, gdzie istnieją dobre warunki zatrudnienia, zarówno mężczyźni, jak i kobiety spełniają się w pracy, odnoszą z niej satysfakcję, korzystają ze szkoleń wysokiej jakości, rozwijają swoje umiejętności, mają szanse na awans, a także są włączani w podejmowanie decyzji. Dla właścicieli przedsiębiorstw oznacza to również szanse na innowacje, wzrost i tworzenie miejsc pracy.

2.4.

Analizując tendencje w zatrudnieniu w sektorze transportu, należy dokonać rozróżnienia między pracownikami mobilnymi i personelem niemobilnym. Ponieważ kobietom więcej trudności nastręcza pracowanie z dala od domu, niemal we wszystkich zawodach związanych z transportem, z wyjątkiem lotnictwa, ruchome miejsca pracy zdominowane są przez mężczyzn. Tradycyjnie ruchome miejsca pracy są lepiej wynagradzane, co sprawia, że różnice płac ze względu na płeć w sektorze transportu utrwalają się i trudniej je zniwelować.

2.5.

Kryzys gospodarczy dotknął również pracowników-kobiet. W okresie przez kryzysem w sektorze transportu widoczny był trend otwierania się na zatrudnienie kobiet; podwajano wysiłki, by aktywnie zatrudniać i promować kobiety w transporcie. Ówczesny trend w dużej mierze wynikał z rozwijania profesji związanych z obsługą naziemną i z inwestycjami w technologie, które nie wymagały już siły i pracy fizycznej. Jednak dążenia te zostały zahamowane przez kryzys, a cięcia kosztów odbiły się także na działaniach w zakresie polityki równości płci w miejscu pracy.

3.1.

EKES wyraża zadowolenie, że tekę komisarza odpowiedzialnego za transport dzierży kobieta, komisarz Violeta Bulc. Zbyt często skład organów decyzyjnych opiera się na stereotypach, a nie na kompetencjach. By unijny transport z powodzeniem propagował silny wzrost zrównoważony, polityka w tej dziedzinie i proces podejmowania decyzji muszą odznaczać się neutralnością w aspekcie płci. Kobiety powinny być w równym stopniu angażowane w oba te elementy, nie metodą pozytywnej dyskryminacji, lecz w oparciu o zasługi, kompetencje i przejrzystość nominacji.

3.2.

Udowodniono, że większa liczba kobiet na stanowiskach kierowniczych, w tym na stanowiskach dyrektorów niewykonawczych, przynosi przedsiębiorstwom znaczne korzyści (1). Zaangażowanie kobiet w proces decyzyjny umożliwi przedsiębiorstwom, instytucjom i stowarzyszeniom innowacyjność oraz opracowanie nowych koncepcji rynku. Siła robocza składająca się z obu płci pozytywnie wpływa na współpracę, zrozumienie i tolerancję. Udowodniono, że utrzymywanie zatrudnienia obu płci zwiększa konkurencyjność, wydajność oraz odpowiedzialność społeczną przedsiębiorstw.

3.3.

Dlatego EKES zaleca wprowadzenie prostych niezbiurokratyzowanych procedur regularnego audytu i sporządzanie sprawozdań z postępów, jakie podmioty sektora transportu (decydenci polityczni, przedsiębiorstwa, związki zawodowe, stowarzyszenia branżowe i zainteresowane strony) osiągają w dziedzinie równouprawnienia płci. Powinno to obejmować edukowanie użytkowników nastawione na zmianę stereotypów i uprzedzeń. Kobiety i mężczyźni powinni mieć takie same możliwości oddziaływania na tworzenie, projektowanie i zarządzanie systemem transportu, w przypadku gdy ich potrzeby związane z transportem mają równą wartość. Komisja mogłaby rozważyć to zarówno w ramach własnego dialogu politycznego, jak i jako wymóg dla finansowania projektów TEN-T lub projektów w zakresie badań i rozwoju.

4.1.

Komisja Europejska i państwa członkowskie mogą skuteczniej wspierać sektor poprzez zbieranie danych i analizy statystyczne uwzględniające płeć i podzielone ze względu na płeć, podkreślając kluczowe obszary inwestowania i wsparcia.

4.2.

Należy rozważyć następujące wskaźniki:

4.3.

Do analizy cyklu zatrudnienia można wykorzystać dane pochodzące z badań w przypadkach, w których kobiety napotykają przeszkody w rozpoczynaniu pracy i kontynuacji kariery w tym sektorze. Dlatego można utworzyć instrumenty właściwe temu sektorowi, z myślą o zaradzeniu niedociągnięciom powodującym dyskryminację kobiet.

4.4.

Komisja Europejska może rozważyć przeanalizowanie zagadnień takich, jak:

5.1.

W ostatnich dziesięcioleciach udział kobiet w rynku pracy w Europie zwiększył się we wszystkich sektorach. Choć tendencja ta się utrzymuje, sektor transportu wciąż w dużym stopniu nie jest przyjaznym otoczeniem dla pracujących kobiet. Mimo szeregu inicjatyw w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego i programu EQUAL, sektor transportu wciąż jest sektorem rozdrobnionym, w którym głównie mężczyźni wykonują prace kierowców czy pilotów oraz techników lub prace wymagające siły fizycznej i dużego nakładu pracy, a kobiety zatrudniane są głównie na stanowiskach związanych z usługami i administracją.

5.2.

Zasadniczo restrukturyzacja sektora transportu uderzyła głównie w prace wykonywane przez mężczyzn: na kolei, w portach i w ramach śródlądowych dróg wodnych; kobiety zatrudniane są głównie na stanowiskach związanych z nowymi łańcuchami dostaw, przedsiębiorstwami logistycznymi itp. Obecnie wdrożenie nowych technologii w równym stopniu umożliwia kobietom i mężczyznom pracę na stanowiskach, które do tej pory wymagały ciężkiej pracy fizycznej. Niemniej utrzymanie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym pozostaje problemem i wciąż hamuje zatrudnianie kobiet na ruchomych miejscach pracy.

5.3.

Powszechnie panuje pogląd, że pewne rodzaje i miejsca pracy oraz organizacja czasu pracy są odpowiednie wyłącznie dla mężczyzn. Ma to znaczny wpływ na zatrudnianie i zatrzymywanie kobiet zatrudnionych w zawodach, w których kobiety stanowią mniejszość.

5.4.

Jeśli chodzi o poziom plac, rozgraniczenie w sektorze transportu sprawia, że zróżnicowanie wynagrodzenia ze względu na płeć utrzymuje się. Mężczyźni dominują na stanowiskach technicznych, które uważa się za stanowiska wymagające wyższych kwalifikacji, podczas gdy kobiety przeważają w działach administracji i obsługi klienta. Mężczyźni w sektorze transportu przepracowują więcej godzin dziennie i zazwyczaj pracują na pełen etat, z kolei kobiety wolą pracować w bardziej elastycznym systemie, co jednak ogranicza ich możliwości. W efekcie sektor transportu oferuje lepsze perspektywy kariery mężczyznom niż kobietom. Mimo iż obie płcie mają równy dostęp do kształcenia zawodowego, dostęp kobiet do stanowisk zdominowanych przez mężczyzn jest nadal utrudniony. Prowadzi to do tego, że kobiety kształcą się wprawdzie w zawodach technicznych, ale później nie mogą znaleźć pracy, która odpowiada ich kwalifikacjom. Te czynniki razem wzięte sprawiają, że różnice w płacach kobiet i mężczyzn w sektorze transportu powiększają się.

5.5.

Podejście uwzgledniające aspekt płci w odniesieniu do zdrowia i bezpieczeństwa pracy w sektorze transportu wiąże się z szeregiem wyzwań, jako że większość stanowisk pracy wyraźnie obciążonych ryzykiem wypadków przy pracy i chorób zawodowych jest zdominowana przez mężczyzn. Zmniejsza to szanse na przyjęcie zróżnicowanych pod kątem płci działań i środków w zakresie bezpieczeństwa i zdrowia w miejscu pracy. Różne zawody, zadania, warunki czy godziny pracy oznaczają różny stopień narażenia.

5.6.

Sektor transportu w Unii Europejskiej cechuje wysoki poziom występowania wszelkich form przemocy, przy czym spora część takich przypadków w ogóle nie jest zgłaszana. Równie problematyczny jest aspekt przemocy ze strony osób trzecich w sektorze transportu, ponieważ kobiety przeważają w tych zawodach, które wiążą się z bezpośrednim kontaktem z klientami, a zatem są bardziej narażone na agresywne zachowania i ataki z ich strony. Personel biur obsługi klienta styka się z coraz wyższym poziomem frustracji u użytkowników, spowodowanym zatorami komunikacyjnymi, opóźnieniami lub brakiem informacji. W tym kontekście należy bardziej zdecydowanie zachęcać przedsiębiorstwa transportowe do wdrażania polityki absolutnego braku tolerancji dla przemocy w miejscu pracy.

5.7.

EKES zaleca, by przegląd białej księgi z 2011 r. w sprawie planu utworzenia jednolitego europejskiego obszaru transportu uwzględniał nową inicjatywę, którą należałoby dodać do listy w załączniku I, na rzecz równouprawnienia płci w zawodach związanych z transportem. Miałaby ona zachęcać kobiety do podejmowania pracy w sektorze transportu za pomocą środków ulepszających jakość zatrudnienia we wszystkich rodzajach transportu, warunki pracy, szkolenie i uczenie się przez całe życie, bezpieczeństwo eksploatacyjne, bezpieczeństwo i higienę pracy oraz możliwości rozwoju kariery, a więc czynniki przyczyniające się do poprawy równowagi pomiędzy życiem zawodowym a prywatnym. Kobiety mogłyby zostać w większym stopniu włączone do sektora transportowego przez pozytywne działania, które wymagają co najmniej zapewnienia nowej infrastruktury sanitarnej, szatni i miejsc noclegowych, a także bardziej racjonalnej oceny ciągłego czasu pracy, stresu, wykonywania powtarzalnych ruchów i zmęczenia w poszczególnych rodzajach transportu.

5.8.

Partnerzy społeczni tego sektora podejmują szereg inicjatyw na rzecz poprawy warunków pracy dla kobiet w transporcie, co świadczy o tym, że branża ta jest świadoma, którymi problemami należy się zająć. Partnerzy społeczni branży kolejowej CER (Stowarzyszenie Kolei Europejskich) oraz ETF (Europejska Federacja Pracowników Transportu) przeprowadzili badania na temat obecności kobiet i lepszej ich integracji w zawodach związanych z koleją. Efektem badania są odpowiednie zalecenia i obie te organizacje wspólnie monitorują ich wdrożenie na poziomie przedsiębiorstw. To samo podejście przyjęły UITP (Międzynarodowe Stowarzyszenie Transportu Publicznego) i ETF w odniesieniu do miejskiego transportu publicznego. W branży transportu morskiego ETF i ECSA (Stowarzyszenie Armatorów Wspólnoty Europejskiej) opracowały w 2014 r. obszerny zestaw narzędzi szkoleniowych wraz z wytycznymi, materiałem wideo oraz podręcznikiem, aby zwalczać mobbing na statkach. Także w odniesieniu do pracy w portach i w dokach ETF, ESPO (Organizacja Europejskich Portów Morskich), IDC (Międzynarodowa Rada Dokerów) i FEPORT (Federacja Europejskich Operatorów Prywatnych Portów) ostatnio wspólnie przyjęły zalecenia dotyczące 14 elementów działań, mających na celu propagowanie zatrudniania kobiet w portach.

5.9.

Liczne organizacje, w tym MOP, oraz partnerzy społeczni opracowali już wytyczne, pakiety szkoleń, zestawy narzędzi i kodeksy postępowania, które można stosować lub wzmacniać z myślą o zwiększeniu udziału kobiet w tym sektorze. Komisja w ramach centrum monitorowania sektora transportowego w zakresie kwestii socjalnych oraz dotyczących zatrudnienia i szkolenia mogłaby bardziej zaakcentować wymiar płci, jak w 2011 r. zalecał EKES w opinii: „W jaki sposób polityka unijna wpłynęła na możliwości zatrudnienia, potrzeby w zakresie szkoleń i warunki pracy pracowników sektora transportu?”

6.1.

Przedsiębiorcy, tworzący możliwości zatrudnienia i będący podmiotami kluczowymi również w sektorze transportu, odgrywają coraz ważniejszą rolę (2). Dziś obejmuje to także działania w dziedzinie zielonej gospodarki, inteligentnego systemu transportowego (ITS), telewizji przemysłowej (CCTV), planowania w czasie rzeczywistym oraz bezpieczeństwa.

6.2.

Proste i konkretne strategie polityczne na rzecz przedsiębiorstw prowadzonych przez kobiety mogłyby przynieść zwrot z inwestycji, który zwiększyłby wzrost i możliwości zatrudnienia w UE. Komisja powinna rozważyć utworzenie urzędu ds. działalności gospodarczej kobiet w ramach zarówno Komisji Europejskiej, jak i odpowiednich ministerstw w państwach członkowskich. Powinien on przynależeć do ministerstw ds. rozwoju gospodarczego, co sprzyjałoby wprowadzeniu wyraźnego rozróżnienia między działaniami gospodarczymi a odpowiedzialnością w zakresie równouprawnienia płci.

6.3.

Ponadto należy rozważyć wyznaczenie w ramach Komisji Europejskiej i państw członkowskich dyrektora lub wysokiego przedstawiciela ds. przedsiębiorstw kobiet, którego międzysektorową rolą byłoby podnoszenie świadomości na temat korzyści gospodarczych płynących z zachęcania kobiet do inicjowania i rozwijania swojej działalności gospodarczej. Taki „dyrektor ds. przedsiębiorstw” byłby również odpowiedzialny za propagowanie sektorów i programów nauczania służących zwiększeniu przedsiębiorczości wśród kobiet, takich jak badania, nauka, wyspecjalizowana inżynieria, inżynieria w zakresie transportu i rozwój nauk informatycznych.

7.1.

By szerzej i skuteczniej zaradzić niewystarczającej reprezentacji kobiet i wykorzystać ich pulę talentów na rynku pracy w sektorze transportu, EKES zaleca następujące narzędzia, które można wykorzystać do budowania potencjału kobiet na wszystkich poziomach. Można to osiągnąć poprzez opracowanie unijnych projektów w ramach Dyrekcji Generalnej ds. Transportu lub dzięki współpracy z innymi funkcjonującymi projektami UE i partnerstwami:

7.2.

Opieka mentorska: należy zwiększyć mechanizmy wsparcia, przekazywania wiedzy i doświadczenia, a także tworzyć sieci i udzielać wskazówek. Może to zachodzić wewnętrznie, w ramach tego samego przedsiębiorstwa oraz różnych poziomów pracowników, lub zewnętrznie, między przedsiębiorstwami i porównywalnymi sektorami transportu, a także poprzez ustanowienie programów pedagogicznych, które nie skupiałyby się wyłącznie na transporcie. Sieci opieki mentorskiej mogłyby składać się zarówno z mężczyzn, jak i z kobiet. Ponadto można rozwinąć te sieci w klastry i nadać im charakter międzysektorowy w celu umożliwienia transferu wiedzy, najlepszych praktyk, umiejętności i szans w całej branży transportowej.

7.3.

Programy rozwoju: wprowadzenie szkoleń rozwijających umiejętności i kwalifikacje zawodowe niezależnie od uprzedzeń ze względu na płeć, gwarantując w ten sposób równy poziom kompetencji podczas rekrutacji i awansów.

7.4.

Szkolnictwo: dokonanie przeglądu systemu szkolnictwa i propagowanie ról w sektorze transportu z myślą o zmianie koncepcji głoszącej, że sektor ten jest wyłącznie domeną mężczyzn. Ustanowienie kobiecych wzorców do naśladowania z myślą o propagowaniu szans.

7.5.

Upowszechnianie innowacyjności i małych przedsiębiorstw w transporcie: szukanie kobiet pracujących w małych i średnich przedsiębiorstwach, by określić nowe tendencje, innowacje i możliwości w zakresie badań i rozwoju. Popularyzacja sukcesów. Najlepsza praktyka: sieć „Women 1st Top 100 Club” jest jedną z najbardziej wpływowych sieci kobiet w sektorze hotelarsko-restauracyjnym, transportu pasażerskiego, podróży i turystyki; skupione w niej kobiety działają w charakterze ambasadorów i wzorów do naśladowania dla przyszłych liderek (http://women1st.co.uk/top-100).

7.6.

Udział w łańcuchu dostaw: zachęcanie dostawców do uwzględniania danych dotyczących płci w łańcuchu dostaw. Poszukiwanie możliwości udzielania zamówień publicznych przedsiębiorstwom kierowanym przez kobiety. Najlepsza praktyka: zainicjowana w Stanach Zjednoczonych inicjatywa „WEConnect”, w ramach której przedstawia się oferty przetargów i zamówień publicznych specjalnie dla kobiet we wszystkich sektorach. Inicjatywa ta funkcjonuje już w Europie (http://weconnectinternational.org).

7.7.

Odpowiedzialność społeczna przedsiębiorstw: zachęcanie przedsiębiorstw do przedstawiania statystyk dotyczących aspektu płci w ramach ich odpowiedzialności społecznej, a także do zaangażowania w propagowanie pracy kobiet w sektorze transportu. Przyczynienie się do stworzenia marki tego sektora, jako sektora preferowanego przez wszystkich.

7.8.

Umiędzynarodowienie: Europę ceni się ze względu na transfer wiedzy i rozwój partnerstwa. Sektor transportu jest sektorem globalnym, a Europa może dzielić się swoim doświadczeniem i zdolnościami innowacyjnymi w zakresie stawienia czoła związanym z nim wyzwaniom, a także otworzyć się na nowe rynki. Istotna rola kobiet w tym sektorze polegałaby na wspieraniu europejskiego przemysłu i doświadczenia za granicą.

17.11.2015   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 383/8

Sprawozdawca:

Bernardo HERNÁNDEZ BATALLER

1.1.

Przekazy handlowe są istotnym instrumentem umożliwiającym przedsiębiorstwom rozpowszechnianie produktów i usług w przejrzysty sposób, co gwarantuje skuteczne funkcjonowanie rynku wewnętrznego o wysokim poziomie ochrony konsumentów. Niemniej niektóre przekazy nie są prawdziwe lub zawierają nieścisłości, a zastosowane w nich twierdzenia dotyczące aspektów środowiskowych, społecznych, etycznych i zdrowotnych przynoszą szkodę konsumentom oraz przedsiębiorstwom przestrzegającym wszystkich przepisów.

1.2.

Efektywność środowiskową i społeczną produktów i usług mierzy i komunikuje się obecnie za pomocą różnych kanałów i nośników w ramach rozmaitych inicjatyw, z zastosowaniem różnych formatów i zgodnie z różnymi metodami oceny. Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (EKES) uważa, że Komisja powinna zaproponować europejskie metody oceny całościowego oddziaływania produktów i usług na środowisko, a także przekazywania informacji na ten temat. Ponadto konieczne jest opracowanie wykazu oficjalnych oznakowań, wraz z uściśleniem ich znaczenia, a także wskazaniem organów upoważnionych do ich przyznawania, zatwierdzania i kontrolowania. W każdym wypadku, konsumenci mają prawo do uzyskania jasnych i precyzyjnych informacji na temat pochodzenia produktów.

1.3.

EKES oczekuje, że w ramach uzupełnienia dyrektywy 2005/29/WE Komisja dokona przeglądu wytycznych w celu ułatwienia dostępu konsumentów i przedsiębiorstw do wiarygodnych i przejrzystych informacji, a także wyjaśni zastosowanie twierdzeń dotyczących ekologiczności, aspektów etycznych i cech zdrowotnych w przekazach handlowych.

1.4.

W ramach współpracy administracyjnej urząd ds. ochrony konsumentów powinien przeprowadzić w każdym państwie członkowskim przegląd twierdzeń dotyczących ekologiczności, a także aspektów społecznych i etycznych oraz cech zdrowotnych, by móc ocenić obecną sytuację na podstawie konkretnych danych.

1.5.

W celu uregulowania kwestii przekazów handlowych zamieszczanych w internecie niezbędne jest ustanowienie spójnych, pełnych i jednolitych ram prawnych na szczeblu UE, które byłyby zgodne z poszanowaniem prywatności i chroniły inne cele interesu publicznego

1.6.

Komisja Europejska i państwa członkowskie powinny w ramach swych kompetencji wspierać działania w dziedzinie nadzoru, kontroli i sankcji związane z systemami samoregulacji i współregulacji istniejącymi w tym obszarze, których zakres obejmuje twierdzenia dotyczące ekologiczności, aspektów społecznych oraz cech zdrowotnych, gwarantując zwłaszcza, że krajowe i europejskie organy samoregulacji ds. reklam spełniają normy ustanowione w przepisach i zaleceniach unijnych, szczególnie w celu zapewnienia wysokiego poziomu ochrony konsumentów. Konieczne jest również informowanie organizacji konsumentów o opracowywaniu kodeksów postępowania, aby mogły one uczestniczyć w sporządzaniu tychże kodeksów.

2.1.

W Unii Europejskiej istnieje wiele przedsiębiorstw oferujących konsumentom pełne, prawdziwe i przejrzyste informacje na temat podstawowych cech towarów i usług udostępnianych na rynku. Niemniej niestosowne wykorzystywanie twierdzeń dotyczących ekologiczności, aspektów społecznych oraz cech zdrowotnych przynosi szkodę przedsiębiorstwom przestrzegającym przepisów i konsumentom nabywającym towary i usługi.

2.2.

Prawo do informacji umożliwia funkcjonowanie bardziej przejrzystego rynku wewnętrznego i przeciwdziała ewidentnej asymetryczności relacji między dostawcami a konsumentami.

2.3.

Konsumenci mają prawo do uzyskania pełnych, prawdziwych i przejrzystych informacji na temat podstawowych cech towarów i usług udostępnianych na rynku.

2.4.

Informacje mają zatem decydujące znaczenie dla konsumentów i użytkowników przy podejmowaniu decyzji o zakupie, zarówno podczas wybiórczego nabywania produktów w oparciu o preferencje, jak i podczas odstąpienia od zakupu tych, które nie oferują tego samego stopnia zaspokojenia potrzeb i pragnień. Jednocześnie rozwój technologii umożliwia przedsiębiorstwom w coraz większym stopniu zindywidualizowane zaspokojenie potrzeb różnych grup konsumentów w ramach programów lojalnościowych dzięki personalizacji produktów, tak jak dzieje się w wypadku marketingu „jeden do jednego”.

2.5.

W takim modelu społecznej gospodarki rynkowej, jaki ustanowiono w Traktacie, UE nie posiada zintegrowanych ram prawnych odnoszących się do przekazów handlowych. Są one niepotrzebnie złożone, niepełne, nielogiczne i niekiedy niespójne i opierają się głównie na:

2.6.

Komisja opublikowała różne komunikaty i zainicjowała debatę publiczną. Obecnie pracuje między innymi nad tzw. śladem ekologicznym produktów, by móc zagwarantować rzetelne i dokładne informacje na temat oddziaływania produktów na środowisko w całym cyklu ich życia.

2.7.

Chociaż konsumenci mają większy dostęp do informacji dzięki rozwojowi technologii, unijna regulacja przekazów handlowych zamieszczanych w internecie jest obecnie rozproszona po wielu różnych dokumentach (dyrektywy w sprawie handlu elektronicznego, ochrony konsumentów, ochrony prywatności w przekazach handlowych, nieuczciwych praktyk handlowych itp.). EKES uważa, że w przyszłości konieczne będzie przedstawienie wniosku w formie przedłużenia przyjętej strategii. Niemniej w najbliższej przyszłości trzeba zająć się konsolidacją, dzięki której obowiązujące przepisy zostałyby ujęte w jednej przekształconej wersji i uniknięto by sprzeczności między przekazami zamieszczanymi w internecie.

2.8.

W rozporządzeniu (WE) nr 2006/2004 w sprawie współpracy w zakresie ochrony konsumentów ustanowiono już ramy współpracy między Komisją a państwami członkowskimi. Współpracę tę należy pogłębić we wspomnianych dziedzinach w celu dokonania oceny ewentualnych naruszeń.

2.9.

Istniejące środki dochodzenia roszczeń znacznie się różnią w zależności od państwa członkowskiego. W niektórych państwach członkowskich sądy otrzymują bezpośrednio skuteczne środki przestrzegania przepisów, a w innych podjęto różne inicjatywy samoregulacji i współregulacji w dziedzinie reklam za pomocą kodeksów postępowania i tworzenia pozasądowych organów rozstrzygania sporów, które są uzupełnieniem prawodawstwa i mechanizmów kontrolowania zgodności z obowiązującymi przepisami administracyjnymi i prawnymi.

2.10.

Istnieją również inne czynniki komplikujące omawiane zagadnienie, takie jak:

2.11.

Wreszcie, niektóre techniki promocyjne, takie jak branded content, marketing emocjonalny i narracyjny, lokowanie produktu, a także zastosowania tzw. neuromarketingu, ułatwiają dostawcom skuteczniejszą realizację celów handlowych, lecz utrudniają obywatelom racjonalne podejmowanie decyzji w sprawie zakupu, zastosowania i konsumpcji w oparciu o realistyczną ocenę korzyści związanych z danym towarem lub usługą, a także stosowność ceny. Dzieje się tak między innymi dlatego, że w wielu wypadkach zaciera się tradycyjna różnica między treściami reklamowymi i niereklamowymi, co pozbawia odbiorców przekazu prawa do poznania specyfiki i intencji handlowych, jakie mogą wiązać się również z pozornie informacyjnym komunikatem. Mogą one zatem wprowadzać w błąd zwłaszcza najsłabszych konsumentów, takich jak młodzież, osoby starsze, osoby znajdujące się w niekorzystnym położeniu czy osoby niepełnosprawne.

2.12.

Podsumowując, EKES opowiada się za produktami i usługami wyższej jakości, które zostały wyprodukowane w etyczny sposób lub które wyróżniają się swymi korzyściami ekologicznymi i społecznymi, a także za zamieszczaniem twierdzeń dotyczących ekologiczności, aspektów społecznych i cech zdrowotnych. Przedmiotem niniejszej opinii są zatem fałszywe, niedokładne lub mylące twierdzenia i przekazy handlowe.

3.1.

Wprowadzające w błąd i dezorientację przekazy handlowe oparte na niepewnych, niedokładnych lub trudnych do sprawdzenia twierdzeniach mają różny wpływ o różnym nasileniu, lecz wszystkie przynoszą poważne szkody konsumentom i przedsiębiorstwom przestrzegającym przepisów i, co za tym idzie, wpływają negatywnie na praktyki na rynku towarów i usług opartym na etyczności i przejrzystości.

3.2.

Można między innymi wymienić następujące konsekwencje:

3.3.

Informacje powinny odpowiadać faktycznym potrzebom i oczekiwaniom konsumentów, w związku z czym ich adekwatność trzeba oceniać pod kątem celów, treści, prezentacji, kontekstu i identyfikacji przekazu reklamowego, który musi się cechować przede wszystkim: wiarygodnością, aktualnością, bezstronnością, dokładnością, stosownością, zwięzłością, zrozumiałością, klarownością, czytelnością i dostępnością. EKES zaleca, by etykiety produktów zawierały informacje na temat pochodzenia, gdyż zwiększa to poziom ochrony i pozwala uniknąć dezorientowania i wprowadzania w błąd konsumentów, stanowiąc instrument ułatwiający wybór.

4.1.

Twierdzenia dotyczące ekologiczności koncentrują się głównie na wpływie na środowisko, jaki wywiera skład produktów lub jego zastosowanie, często z punktu widzenia zmiany klimatu i zanieczyszczeń. Mogą one dotyczyć również innych aspektów, takich jak racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych, wylesianie, różnorodność gatunków, czy też efektywność energetyczna. Zasadniczo chodzi o ślad środowiskowy, jaki działalność przedsiębiorstw i spożycie produktów zostawiają w środowisku naturalnym.

4.2.

Gdy tego rodzaju twierdzenia są czysto formalne lub pozorne, lecz nie odzwierciedlają rzeczywistego charakteru produktu lub jego wytworzenia, dochodzi do zjawiska pseudoekologicznego marketingu, który można określić jako „wybiórcze promowanie pozytywnych informacji ekologicznych za pomocą reklamy, co zniekształca spojrzenie konsumentów na rzeczywistość, nadmiernie uwypuklając aspekty ekologiczne”. Komisja definiuje je również w wytycznych dotyczących stosowania dyrektywy 2005/29/WE (7).

4.3.

Z punktu widzenia środowiska informacje na temat wpływu (pozytywnego lub negatywnego) danej marki tworzą o niej pewne wyobrażenie w umyśle konsumenta. Wyobrażenie to wpływa na takie aspekty, jak decyzja o zakupie lub opinia polityczna. Karząc złe i nagradzając dobre postępowanie za pomocą decyzji o zakupie, system znajduje się w swego rodzaju dynamicznej równowadze.

4.4.

Najczęściej stosowane techniki pseudoekologicznego marketingu to:

4.5.

Trzeba zastosować kryteria, które umożliwiają prawidłowe informowanie konsumentów i zapobiegają nadużywaniu argumentu ekologicznego w przekazach handlowych.

4.6.

Wprowadzenie ujednoliconych metod europejskich, takich jak tzw. „ślad środowiskowy”, w celu zapewnienia identyfikowalności środowiskowej produktów i organizacji, może zwiększyć przejrzystość funkcjonowania rynku. Te metody powinny opierać się na szeroko stosowanych normach międzynarodowych dotyczących deklarowanej ekologiczności, między innymi ISO 14201, lub na przepisach kodeksu Międzynarodowej Izby Handlowej.

5.1.

Podobnie jak w wypadku twierdzeń dotyczących środowiska naturalnego, możemy mówić o swego rodzaju nieuczciwym marketingu w odniesieniu do „aspektów etycznych i społecznych” przedsiębiorstw i produktów. W tym wypadku chodzi o uczynienie z zakupu produktu okazji do podjęcia działania dobroczynnego lub solidarnego, o charakterze społecznym, które niesie ze sobą domniemane korzyści dla grup lub zbiorowości mających konkretne potrzeby lub znajdujących się w trudnym położeniu.

5.2.

W rzeczywistości często napotyka się marki, które przyłączają się do projektów o celach społecznych za pomocą kampanii opartych na promocji sprzedaży. Chodzi o tzw. promocje charytatywne lub kampanie promujące sprzedaż w połączeniu z akcjami społecznymi, które odniosły pewien sukces w związku z kryzysem gospodarczym. Gdy podczas takich kampanii wykorzystuje się nieprawdziwe argumenty w celu sprzedaży, może to wprowadzać konsumenta w błąd i dezorientację, przez co postępowanie takie staje się szczególnie szkodliwe.

5.3.

Tego rodzaju działania podejmowane są w ramach kampanii solidarności, pomocy humanitarnej, pomocy społecznej dla określonych społeczności lub grup ludności, a nawet w celu opowiedzenia się za racjami krótkoterminowymi wynikającymi z sytuacji kryzysowej bądź z kwestii strukturalnych, takich jak dyskryminacja, segregacja, nierówność itp.

5.4.

Inne przypadki pseudospołecznego marketingu („social washing”) występują, gdy przedstawia się społecznie odpowiedzialny wizerunek danego przedsiębiorstwa, który nie jest wystarczająco uzasadniony, lub również, gdy przesadnie podkreśla się aspekty społeczne i promocyjne jako działalność podstawową danego przedsiębiorstwa.

5.5.

Twierdzeniom dotyczącym aspektów etycznych lub społecznych czasami towarzyszą twierdzenia o charakterze ekologicznym, lecz zgodnie z bieżącymi tendencjami obejmują one również inne aspekty, takie jak zatrudnienie, krzewienie życia lokalnego, udział obywateli lub jakikolwiek inny obszar, który motywuje konsumentów do zakupu.

5.6.

Trzeba również uwzględnić w tym względzie ukryte działania pseudodoradców ds. etycznych, społecznych i ekologicznych, którzy wprowadzają konsumentów w błąd i dezorientację, działając na rynku jako podmioty gospodarcze lub pośrednicy, nadużywając dobrej wiary i łatwowierności konsumentów i dążąc do zysku ze sprzedaży produktów i usług z wykorzystaniem nieprawdziwych argumentów.

5.7.

Dla funkcjonowania rynku wewnętrznego szczególnie szkodliwe są działania o charakterze finansowym, które opierają się na wykorzystaniu argumentów etycznych, społecznych lub ekologicznych i mają na celu sprzedaż produktów i instrumentów finansowych, lecz nie spełniają wymogów wypłacalności i kontroli nadzorczej, którym podlegają instytucje finansowe. Europejski Urząd Nadzoru Bankowego przyjął ostatnio opinię, w której zaproponował szereg środków z myślą o zmniejszeniu ryzyka, ustanowieniu wymogów w odniesieniu do reklam oraz przedstawieniu zaleceń w celu ochrony uczestników przed ewentualnymi konfliktami interesów.

5.8.

Trzeba unikać pseudospołecznego marketingu, czy też wykorzystywania nieprawdziwych informacji do tworzenia wizerunku społecznego zaangażowania.

6.1.

Obecna troska konsumentów o zdrowy tryb życia, a także rozszerzenie technologii na produkcję żywności, kosmetyków i innych artykułów związanych ze zdrowiem również zachęcają do stosowania twierdzeń dotyczących aspektów zdrowotnych, które odnoszą się do żywności i odżywiania, w tym do wyników dietetycznych i estetycznych, a nawet do poprawy funkcji poznawczych i fizycznych.

6.2.

Analogicznie do twierdzeń dotyczących ekologiczności, wzrost troski konsumentów o zdrowe odżywianie stwarza okazję do przedstawiania twierdzeń dotyczących rolnictwa ekologicznego, a także występowania bądź nie takich składników żywności, jak witaminy, kwasy tłuszczowe Omega 3, cukier, sól, alkohol, a nawet substancje transgeniczne.

6.3.

Stopniowe starzenie się ludności, a także dłuższe trwanie życia stwarzają okazję do przyszłego rozwoju przekazów zawierających twierdzenia niezgodne z prawem.

6.4.

Analogicznie, marketing zdrowotny, w którym wykorzystuje się tego rodzaju deklaracje jako wartość dodaną w celu skuteczniejszej sprzedaży produktów, na przykład w sektorze suplementów diety, produktów ziołowych i towarów masowej konsumpcji, również wiąże się z nadużywaniem pseudonaukowych argumentów o rzekomych korzyściach zdrowotnych.

7.1.

Konieczne jest uwzględnienie faktu, że zarówno dobrowolne znakowanie, jak i projekty logo i piktogramów budzą niejasne skojarzenia w procesie poznawczym i emocjonalnym skłaniające konsumentów do podjęcia decyzji o zakupie. Nie powinno się za pomocą przekazów i obrazów przedstawiać kategorycznych i stanowczych twierdzeń, jeżeli nie można ich wiarygodnie potwierdzić. Należałoby podjąć konkretne działania pozwalające na sprawdzenie tych twierdzeń.

7.2.

Niemniej monitorowanie twierdzeń powinno się odbywać stosownie do użytych nośników, gdyż każdy z nich wymaga innego traktowania w świetle specyficznych okoliczności. Podsumowując w sposób schematyczny, twierdzenia mogą być przedstawiane w następującej formie:

7.3.

W wypadku twierdzeń niemożliwych do udowodnienia, a służących celom komercyjnym, można żądać zaprzestania podawania takich informacji lub ich sprostowania.

7.4.

W związku z tym EKES apeluje do Komisji Europejskiej i państw członkowskich, by zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 2006/2004 przyjęły stosowne środki w drodze współpracy administracyjnej, a zwłaszcza propagowania wspólnych działań, w celu wyeliminowania nielegalnego wykorzystywania nieprawdziwych twierdzeń dotyczących aspektów etycznych, środowiskowych lub zdrowotnych, w ścisłej współpracy z europejskimi centrami konsumenckimi, które odgrywają zasadniczą rolę w takich sytuacjach.

17.11.2015   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 383/14

Sprawozdawca:

Bernardo HERNÁNDEZ BATALLER

1.1.

Sport przyczynia się do osiągania strategicznych celów UE, jako że uwypukla fundamentalne wartości pedagogiczne i kulturowe oraz jest narzędziem integracji, ponieważ jest dostępny dla wszystkich obywateli bez względu na płeć, pochodzenie etniczne, religię, wiek, narodowość, sytuację społeczną czy orientację seksualną. Jest instrumentem służącym do zwalczania nietolerancji, ksenofobii i rasizmu.

1.2.

Wzbogacające wartości związane ze sportem, takie jak podejmowanie wysiłku, solidarność i spójność sprawiają, że uprawiające go osoby mogą w konstruktywny sposób materializować swoje nadzieje oraz wpływają na dobre samopoczucie pod względem fizycznym i umysłowym. Dzięki pozytywnym wartościom sport przyczynia się również do łagodzenia problemów społecznych. W tym względzie ważne jest, by w dyskusji na ten temat nawiązano również do opracowania szeregu minimalnych i powszechnych standardów służących uczciwemu zachowaniu podczas uprawiania wszelkich dyscyplin sportowych przez dzieci i młodzież.

1.3.

Kluczową rolę w rozwijaniu sportu dla wszystkich i w klubach sportowych odgrywa wolontariat sportowy, który wnosi znaczną wartość z punktu widzenia społeczeństwa, gospodarki i demokracji. Dlatego należy upowszechniać wolontariat i aktywność obywatelską poprzez sport, z uwzględnieniem sportów zimowych.

1.4.

Zasada dobrej organizacji i odpowiednie zarządzanie powinny zapewniać uczciwe przeprowadzanie zawodów sportowych. Warunkiem działania organizacji sportowych, które muszą przestrzegać zasad przejrzystości, odpowiedzialności i demokracji, jest ich niezależność. Z tego względu wszystkie zainteresowane strony powinny być odpowiednio reprezentowane w procesie podejmowania decyzji. By umocnić te ogólne ramy w zakresie zapobiegania i zgodnie z przeprowadzonym niedawno wyczerpującym badaniem w tej dziedzinie (1), kluczowe znaczenie ma wzmocnienie zaufania między władzami krajowymi a instytucjami sportowymi, by ułatwić niezbędną wymianę informacji między krajowymi organami wymiaru sprawiedliwości a międzynarodowymi instytucjami sportowymi.

1.5.

Jeśli chodzi o innowacje, EKES wzywa Komisję i państwa członkowskie do rozpowszechniania informacji na ten temat oraz podawania do wzajemnej wiadomości pozytywnych doświadczeń i najlepszych rozwiązań dotyczących sposobów tworzenia i wspierania strategicznych partnerstw między najważniejszymi zainteresowanymi stronami z rożnych sektorów. Partnerstwa te miałyby na celu wzmocnienie roli sportu jako siły napędowej innowacji i wzrostu gospodarczego. Dlatego bardzo ważne jest odpowiednie wykorzystanie przez miasta i regiony korzyści, które płyną i które powinny płynąć z organizowanych w nich dużych wydarzeń sportowych. Komitet uważa, że Komisja musi uważnie przyglądać się nowym inicjatywom i metodom pojawiającym się na całym świecie, które mają na celu wspieranie miast i regionów w realizacji przedsięwzięć sportowych na rzecz zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego.

1.6.

Należy wzmacniać wykorzystanie unijnych instrumentów finansowania na różnych szczeblach na rzecz rozwoju sektora sportu.

1.7.

Na poziomie europejskim należy propagować spójność społeczną, włączenie do zajęć sportowych grup znajdujących się w szczególnie trudnej sytuacji i integrację społeczną, w tym osób pozbawionych wolności, by mogły one odkryć w sporcie instrument resocjalizacji ze względu na jego pozytywny wpływ na dobre samopoczucie psychiczne i równowagę emocjonalną. Wynika to z takich wartości jak podejmowanie wysiłku, solidarność czy też zasada fair play, które mogą przyczynić się do wyeliminowania wykluczenia społecznego i dyskryminacji.

1.8.

Duże znaczenie ma stojące przed UE zadanie zwalczania nierówności, które ma na celu usunięcie przeszkód uniemożliwiających osobom niepełnosprawnym dostęp do zajęć sportowych, a także upowszechnianie ich uczestnictwa w zawodach i zlikwidowanie wszelkich uprzedzeń społecznych w tej dziedzinie. Dlatego pozytywny wydźwięk miałoby zaproponowanie przez Komisję Radzie Ministrów opracowania „europejskiego kodeksu dobrych praktyk w dziedzinie sportu i włączenia społecznego”, z myślą o upowszechnieniu i propagowaniu uprawiania sportu przez osoby niepełnosprawne.

1.9.

Trzeba zwrócić szczególną uwagę na promowanie przez UE i państwa członkowskie sportu i aktywności fizycznej wśród starszych osób. Europa coraz bardziej się starzeje, w związku z czym kluczowe znaczenie ma zapewnienie ukierunkowanych inicjatyw i środków finansowych na ten cel.

2.1.

W ramach procesu integracji, traktat lizboński nawiązuje do wartości wspólnych dla UE i jej państw członkowskich. Tymi nadrzędnymi wartościami są godność ludzka, wolność, demokracja, równość, państwo prawa i przestrzeganie praw człowieka, w tym praw osób wywodzących się z mniejszości.

Traktat lizboński przyznaje Unii Europejskiej kompetencje w zakresie wzmacniania europejskich aspektów sportu (art. 165 TFUE). Należy przeanalizować różne wymiary sportu – społeczny, gospodarczy i kulturowy – z punktu widzenia ich zakorzenienia w wartościach wymienionych w art. 2 TUE, co stanowi wyraźne zobowiązanie do działania instytucji i państw członkowskich, które na mocy zasady pomocniczości powinny stymulować strategie polityczne, standardy i środki na rzecz wzmocnienia europejskich aspektów sportu.

2.2.

Celem niniejszej opinii z inicjatywy własnej jest propagowanie potencjału wartości europejskich i wartości leżących u podstaw sportu – w tym również sportów zimowych – wśród ogółu obywateli i organizacji społecznych, a także upowszechnianie unijnej polityki sportowej, jako że do tej pory orzeczenia sądowe miały charakter sporadyczny i dotyczyły zwykle korzystania ze swobód gospodarczych.

2.3.

Już w starożytności klasyczna filozofia grecka wprowadzała rozróżnienie między aktywnością ciała i ducha, a wyrazem rozwinięcia takich ważnych koncepcji jak etyka i upowszechnianie pokoju jest duch olimpijski.

Sport w znaczący sposób przyczynia się do realizacji europejskich i globalnych celów strategii „Europa 2020”, jako że może wiele wnieść w inteligentny i trwały wzrost gospodarczy sprzyjający włączeniu społecznemu.

3.1.

By sport mógł wypełniać swoją rolę społeczną, państwa członkowskie muszą dysponować odpowiednią infrastrukturą do jego uprawiania, a poszczególne obszary muszą mieć odpowiednią, wystarczającą i zrównoważoną podstawową sieć obiektów sportowych i sprzętu.

3.2.

Wolontariat wciąż jest kamieniem węgielnym sportu w Europie ponieważ to wolontariusze, wraz ze stowarzyszeniami sportowymi nienastawionymi na zysk, umożliwiają rozwój ideałów sportowych i ich upowszechnianie. Dlatego należy zwrócić szczególną uwagę na rolę, jaką w upowszechnianiu wartości olimpijskich odgrywają szkoły, które głoszą pokój i harmonijną atmosferę w sporcie oraz utrzymują poczucie wspólnoty i integracji w demokratycznym i pluralistycznym społeczeństwie, a także propagują utożsamiane ze sportem wartości humanistyczne, odgrywające ważną rolę w zwalczaniu przemocy, rasizmu, nietolerancji i ksenofobii w sporcie.

3.2.1.

Organizacje sportowe muszą stosować się do zasad właściwego zarządzania. Muszą one działać zgodnie z zasadami przejrzystości, odpowiedzialności i demokracji, a także w odpowiedni sposób reprezentować wszystkie strony zaangażowane w proces podejmowania decyzji, w tym również kibiców, którzy zwykle upowszechniają wartości związane z zasadą fair play. Należałoby rozważyć możliwość zwiększenia wymagań w dziedzinie przejrzystości w przypadkach finansowania zajęć ze środków publicznych.

3.2.2.

Zdaniem EKES-u należy rozważyć możliwość uzgodnienia wspólnych działań przeciwko takim niepożądanym zjawiskom jak ustawianie wyników zawodów sportowych, doping lub przemoc, nie tylko w związku z kompetencjami, jakie UE nadają art. 6 i art. 165 TFUE, lecz również uprawnieniami dotyczącymi przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości lub innymi, które okazałyby się niezbędne dla przyjęcia środków ponadnarodowych i które miałyby nawet rzeczywiste oddziaływanie odstraszające.

3.2.3.

Środki te powinny mieć na celu zagwarantowanie wysokiego poziomu bezpieczeństwa i mogłyby uwzględniać np. środki służące koordynacji i współpracy organów ścigania (Europol) i organów sądowych (Eurojust) i innych odpowiednich władz, w tym federacji sportowych.

3.3.

Zachęcanie do aktywności fizycznej i uprawiania sportu ma decydujące znaczenie dla ochrony zdrowia publicznego w nowoczesnym społeczeństwie. Należy podkreślić, że uprawianie sportu sprzyja zdrowemu stylowi życia i poprawia jego jakość, co umożliwia pełne wykorzystanie potencjału sportu i zmniejsza wydatki na opiekę zdrowotną.

3.4.

Dyskusja publiczna, jaka wywiązała się wokół tzw. „europejskiego wymiaru sportu”, włączenie sportu do programu Erasmus+ czy też strategiczne działania w dziedzinie m.in. równości płci w sporcie znacznie wzmocniły działania instytucjonalne UE w tej dziedzinie. Jako że nad priorytetami tego programu odbywają się doroczne dyskusje, EKES wnosi o uwzględnienie w kolejnej ocenie uwag zawartych w niniejszej opinii.

3.4.1.

Należy wzmocnić działania instytucjonalne poprzez przyjęcie środków niezbędnych do wykorzystania wartości dodanej i pozytywnych aspektów miejscowych dyscyplin sportu, sportów tradycyjnych i sportów zakorzenionych w społecznościach lokalnych, które dowodzą różnorodności kulturowej i historycznej Unii. Trzeba propagować i rozpowszechniać tę różnorodność.

3.4.2.

Na podstawie wspomnianego już programu Erasmus+ Komisja powinna przedstawić szczegółową ocenę oddziaływania dotyczącą włączenia sportu do tego programu, zwłaszcza jeśli chodzi o realizację celów dotyczących nowych kwalifikacji i zawodów, a także młodzieży.

3.5.

By sport przyczyniał się do umocnienia i rozwijania wartości europejskich należy przyjąć i zrealizować środki w zakresie koordynacji, uzupełniające lub wspierające, mające na celu ochronę wartości europejskich ze szczególnym uwzględnieniem wartości mających na celu ochronę godności ludzkiej, a także niektórych elementów procesu edukacyjnego osób, których prawidłowa integracja jest niezbędna dla właściwego funkcjonowania demokracji i państwa prawa. To podejście można wzmocnić dzięki przesłaniu dotyczącemu zasady fair play, przekazującej społeczeństwu większość wartości europejskich.

Europejski wymiar sportu sprzyja również wprowadzeniu parametrów równości między kobietami a mężczyznami. Ważnym krokiem byłoby tutaj przygotowanie i wykorzystanie materiałów edukacyjnych przeznaczonych dla wychowawców pracujących w obszarze sportu i rodziców, z myślą o likwidacji stereotypów płci i upowszechnianiu równości między mężczyznami i kobietami w sporcie, oraz dążeniu do coraz większej równowagi w reprezentacji obu płci w zarządach i komitetach sportowych. W tym kontekście bardzo ważnym krokiem jest opracowanie karty najlepszych praktyk na rzecz rozwoju młodzieży i ochrony w sporcie (2).

3.6.

Indywidualne lub zbiorowe uprawianie sportu może pozytywnie wpłynąć na tworzenie nowych miejsc pracy oraz bogactwa i dobrobytu. Odpowiednie wykorzystanie sportu ma obecnie ogromne znaczenie dla zwalczania bezrobocia młodzieży i wykluczenia społecznego. Należy tutaj wspomnieć zwłaszcza o sytuacji sportowców rozpoczynających drugą karierę zawodową po zrezygnowaniu z uprawiania sportu wyczynowego, którzy muszą w szczególny sposób przygotować się do tego etapu swojego życia (dwutorowa kariera sportowców). Odpowiedni rozwój tych młodych ludzi wymaga równoważności dyplomów oraz uznawania dyplomów i kwalifikacji uzyskanych w sporcie. Ten ostatni punkt ma duże znaczenie z punktu widzenia likwidacji szarej strefy gospodarki prawdopodobnie istniejącej w tym sektorze, a także umożliwienia jej legalizacji w przyszłości.

3.6.1.

Należy uzgodnić sposoby wykorzystywania europejskich środków finansowych na rzecz upowszechniania sportu jako instrumentu sprzyjającego włączeniu społecznemu i zatrudnieniu ludzi młodych, równości płci, innowacjom, tworzeniu sieci organizacji działających na rzecz resocjalizacji i innym celom w interesie publicznym.

Sport zwalcza wykluczenie społeczne i umożliwia resocjalizację; jest idealnym środkiem na rzecz wartości wpływających pozytywnie na rozwój osobisty i społeczny oraz na obszar zdrowia i kształcenia. Na poziomie europejskim należy propagować spójność i integrację społeczną, w tym osób pozbawionych wolności, by mogły one odkryć w sporcie instrument resocjalizacji ze względu na jego pozytywny wpływ na dobre samopoczucie psychiczne, spójność i równowagę emocjonalną. Wynika to z takich wartości jak podejmowanie wysiłku, solidarność czy wreszcie zasada fair play.

3.6.2.

Należy utworzyć sieć organizacji działających na rzecz spójności i integracji społecznej poprzez uprawianie sportu, zwłaszcza najpopularniejszych dyscyplin, co umożliwi wymianę sprawdzonych rozwiązań opartych na wartościach europejskich zawartych w traktatach. Obejmowałoby to również zorganizowanie kongresu na poziomie europejskim dotyczącego innowacyjnych rozwiązań w zakresie resocjalizacji poprzez sport, zawody na szczeblu Unii Europejskiej oraz publikację i upowszechnianie wyników osiąganych przez te sieci.

3.7.

Jednym z instytucjonalnych zadań UE związanych ze zwalczaniem nierówności jest usunięcie przeszkód uniemożliwiających osobom niepełnosprawnym dostęp do zajęć sportowych, a także upowszechnianie ich uczestnictwa w zawodach i zlikwidowanie wszelkich uprzedzeń społecznych w tej dziedzinie.

Dlatego pozytywny wydźwięk miałoby zaproponowanie przez Komisję Radzie Ministrów opracowania „europejskiego kodeksu dobrych praktyk w dziedzinie sportu i włączenia społecznego”.

3.7.1.

Integracja osób niepełnosprawnych poprzez sport powinna odbywać się w ramach wydarzeń sportowych, z myślą o zwiększeniu ich jakości życia i nabyciu nawyków społecznych zarówno przez osoby niepełnosprawne, jak i przez ich rodziny. Dlatego sport jest nie tylko zdrowym nawykiem, lecz wpływa również na poprawę mobilności tych osób, umożliwiając im rozwijanie zdolności podejmowania decyzji, koleżeństwa czy pracy zespołowej.

3.7.2.

Upowszechnienie sportu paraolimpijskiego lub wyczynowego wśród osób niepełnosprawnych i większe uwrażliwienie obywateli wymaga wdrożenia strategii komunikacyjnej organów publicznych dotyczącej igrzysk paraolimpijskich i innych międzynarodowych wydarzeń wysokiego szczebla. Wykorzystanie niezbędnych środków i specjalistów umożliwi wysokiej jakości transmisje telewizyjne igrzysk paraolimpijskich i poświęcenie im dużej ilości czasu antenowego w porach największej oglądalności.

3.7.3.

W ramach dostosowania przepisów krajowych do Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych dąży się do tych samych celów, a „przystępność i projektowanie dla wszystkich” mają być narzędziami wykorzystywanymi do zmiany otoczenia tak, by umożliwiało pełny udział społeczeństwa.

3.7.4.

Częstą przeszkodą podczas opracowywania programów na rzecz włączenia osób starszych oraz osób niepełnosprawnych w zajęcia sportowe jest brak wyszkolenia różnych osób zaangażowanych na poszczególnych etapach procesu. Zaleca się w związku z tym udostępnienie odpowiednich materiałów szkoleniowych nauczycielom, instruktorom wychowania fizycznego i technikom sportowym, dotyczących aktywności fizycznej i uprawiania sportu w atmosferze sprzyjającej włączeniu społecznemu.

3.8.

Najwyraźniej nieodwracalny proces starzenia się społeczeństwa europejskiego, któremu towarzyszy stały wzrost średniej długości życia, sprawia, że koniecznie trzeba opracować specjalne inicjatywy i programy na rzecz promocji sportu i aktywności fizycznej wśród osób starszych. Obszar ten, w większości państw pomijany, wymaga szczególnej uwagi, zarówno na szczeblu UE, jak i na szczeblu państw członkowskich.

4.1.

Charakter gospodarczy sportu wiąże się ze sportem uprawianym zawodowo i związaną z nim działalnością gospodarczą, co wpływa na rynek wewnętrzny. Inny szczególny aspekt sportu wiąże się z wolontariatem i jego funkcją społeczną, pedagogiczną i kulturową, która znacząco wpływa na takie pozytywne wartości jak sportowe zachowanie, szacunek i włączenie społeczne.

Dlatego należy ustanowić rozróżnienie między interesami sportowymi a handlowymi, a EKES uważa, że należy chronić sport przed nadmiernym wpływem aspektów finansowych tak, by przeważały zasady i wartości sportowe.

4.1.1.

Podczas wdrażania prawodawstwa UE należy indywidualnie rozpatrywać unikalne i ważne cechy sportu w przypadkach, kiedy działania UE mogą okazać się skuteczniejsze od działań państw członkowskich, z pełnym poszanowaniem zasady pomocniczości.

4.2.

Jeśli chodzi o tzw. gospodarczy wymiar sportu, należy uwzględnić specjalne powiązanie między działaniami tego rodzaju a prawami podstawowymi.

4.2.1.

Dlatego odpowiednia ochrona przed naruszeniami praw własności intelektualnej, a zwłaszcza przed piractwem cyfrowym, które zagrażają gospodarce sportu, wymaga rozważenia środków zgodnych z zasadą proporcjonalności. Należy przede wszystkim uszanować prawa podstawowe obywateli dotyczące otrzymywania informacji. Chodzi o zagwarantowanie, że respektowane są – co najmniej – prawa społeczeństwa do uzyskiwania i otrzymywania informacji, upowszechniania informacji dotyczących ważnych wydarzeń oraz prawo dziennikarzy do informowania.

4.2.2.

Krokiem w dobrym kierunku byłoby przyjęcie wytycznych w innych obszarach, takich jak polityka konkurencji, a konkretnie rzecz biorąc odnośnie do pomocy państwa. Służyłoby to wyjaśnieniu, jaki rodzaj pomocy jest uzasadniony z punktu widzenia realizacji celów sportu o charakterze społecznym czy związanych z kulturą i edukacją.

4.2.3.

Internetowe zakłady sportowe na nieuregulowanych rynkach, a zwłaszcza zakłady nielegalne, to jedno z największych zagrożeń dla sportu. Ich konsekwencje można porównać do konsekwencji dopingu i przemocy kibiców i mogą one spowodować manipulacje związane z niepewnym charakterem wyników zawodów sportowych. Jeśli chodzi o inne aspekty, takie jak zakłady sportowe i gry hazardowe, należy przyjąć środki leżące w interesie ogólnym, mające zapobiegać uzależnieniu od gry i chronić nieletnich, zwłaszcza przed grami hazardowymi on-line.

4.2.4.

Związana ze sportem nieodłączna i niezbywalna motywacja popycha uprawiające go osoby do ciągłego ulepszania swoich wyników i dążenia do doskonałości, co sprawia, że w sektorze sportu mają miejsce ciągłe innowacje, dzięki czemu technologia sportowa stała się ważnym sektorem nauk stosowanych, wykorzystującym m.in. technologię tkanin, mechanikę ruchu ciała ludzkiego, nowe materiały, czujniki, siłowniki i projektowanie zorientowane na człowieka. Budowa obiektów sportowych i zarządzanie nimi oraz czynne i bierne uczestnictwo w imprezach sportowych stają się istotnym elementem gospodarki doświadczeń, a rozwój turystyki sportowej jest jednym z jej przykładów.

4.2.5.

Komisja powinna ocenić i – w odpowiednich przypadkach – przyjąć lub zaproponować środki dotyczące pozostałych kwestii o charakterze gospodarczym związanych ze sportem, takich jak swobodny przepływ osób i usług, zawieranie umów o sponsoring, regulowanie działalności agentów zawodników, ubezpieczenia sportowe i zdrowotne, programy edukacyjne dla sportowców czy kwalifikacje zawodowe w dziedzinie sportu.

4.2.6.

Jeśli chodzi o szkolenia zawodowe najmłodszych trenerów, należy ulepszyć przepisy różnych państw członkowskich UE z uwzględnieniem faktu, że pracę trenera można porównać do pracy nauczyciela i że w niektórych przypadkach (np. podczas przygotowań do zawodów sportowych) spędza on więcej czasu z młodym sportowcem niż nauczyciel z uczniem. Szkolenie trenerów powinno odbywać się w ramach formalnych ram edukacyjnych, a jego poziom powinien być poświadczony dyplomem państwowym.

4.2.7.

EKES wzywa europejskie federacje sportowe do zaangażowania się w obronę wartości i zasad wymienionych w niniejszej opinii i ma nadzieję, że ich działania we wszystkich obszarach będą prowadzone w oparciu o te wartości i zasady, również w przypadku działań polegających jedynie na przyznawaniu nagród i wyróżnień publicznych.

17.11.2015   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 383/19

Sprawozdawca:

Pierre-Jean COULON

1.1.

EKES apeluje, by realizacja celów Unii Europejskiej dotyczących klimatu i energii doprowadziła do wzrostu udziału energii ze źródeł odnawialnych w koszyku energetycznym. EKES niezmiennie popiera te cele. Zrównoważony system energetyczny oparty w dużej mierze na energii odnawialnej to jedyne długoterminowe rozwiązanie, jeśli chodzi o naszą przyszłość energetyczną. Komitet zwraca uwagę na znaczenie tworzenia stosownych dodatkowych elementów systemu energetycznego.

1.2.

Z uwagi na nieprzewidywalność i nieciągłość produkcji energii ze źródeł odnawialnych produkcja takiej energii i jej rozwój stanowią prawdziwe wyzwanie z punktu widzenia magazynowania energii. Magazynowanie ma strategiczne znaczenie dla Unii Europejskiej, gdyż pozwoli w sposób stały zapewnić bezpieczeństwo dostaw w Unii oraz właściwe funkcjonowanie rynku energii z punktu widzenia zarówno aspektów technicznych, jak i kosztów. Dlatego też zagadnienie to zajmuje poczesne miejsce w europejskim programie politycznym i stanowi priorytetowe zadanie, w szczególności w kontekście rozpoczętych w lutym 2015 r. działań dotyczących unii energetycznej.

1.3.

EKES zwracał już we wcześniejszej opinii uwagę na sprawę magazynowania, które stanowi jednocześnie „wyzwanie, szansę oraz absolutną konieczność”. Podkreśla, jak ważne jest, by powiodła się transformacja energetyki w Unii Europejskiej, i apeluje, by przedsięwziąć wszelkie możliwe środki z myślą o uzyskaniu konkretnych rezultatów na dużą skalę w zakresie magazynowania.

1.4.

EKES dostrzega, że istnieją różne rozwiązania, jeśli chodzi o magazynowanie, ale poszczególne technologie zostały jak dotąd w różnym stopniu dopracowane z technologicznego i przemysłowego punktu widzenia.

1.5.

EKES przypomina, że magazynowanie energii może nie tylko przynosić korzyści, ale też wiązać się ze znacznymi kosztami finansowymi, a także kosztami w zakresie środowiska i zdrowia. Dlatego też apeluje o systematyczne przeprowadzanie ocen oddziaływania w celu zbadania nie tylko konkurencyjności technologii, ale także ich wpływu na środowisko i zdrowie. EKES uważa, że ważna jest także ocena wpływu tych technologii na aktywność gospodarczą i tworzenie miejsc pracy.

1.6.

EKES zaleca, by nasilić inwestycje oraz prace badawczo-rozwojowe w zakresie magazynowania, oraz apeluje o większą synergię w skali europejskiej w tej dziedzinie, co pozwoli zmniejszyć koszty transformacji energetyki, zapewnić bezpieczeństwo dostaw i zadbać o konkurencyjność gospodarki europejskiej. EKES zgadza się, że trzeba zharmonizować prawodawstwo państw członkowskich w odniesieniu do magazynowania energii.

1.7.

EKES wzywa również do nawiązania w całej Europie dialogu publicznego na temat spraw energetycznych – europejskiego dialogu na temat energii – tak aby obywatele i całe społeczeństwo obywatelskie poczuli się zaangażowani w transformację energetyki i mogli wywierać wpływ na przyszłe decyzje dotyczące technologii magazynowania energii.

1.8.

EKES przypomina o znaczeniu gazu w koszyku energetycznym i z punktu widzenia bezpieczeństwa energetycznego dla obywateli. EKES apeluje o zachęcanie do magazynowania w tym sektorze, tak by wszystkie państwa członkowskie, wspólnie, miały dostęp do zapasów.

2.1.

Zaopatrzenie w energię i gospodarowanie nią to priorytety polityczne i społeczno-gospodarcze oraz zagadnienia, którymi trzeba się zająć, aby transformacja energetyki się udała i aby stawić czoła wyzwaniom związanym z klimatem. Chociaż zapotrzebowanie na energię w UE maleje (zużycie energii maleje od 2006 r. i zużywamy obecnie mniej więcej tyle samo energii co na początku lat 90.), coraz szersze korzystanie z odnawialnych źródeł energii o nieprzewidywalnej charakterystyce produkcji i o pracy nieciągłej zwiększa konieczność magazynowania energii i magazynowanie energii będzie odgrywało kluczową rolę w wielu sektorach (równoważenie nieciągłego charakteru produkcji, pojazdy elektryczne, obronność itp.) i będzie miało strategiczne znaczenie dla Europy i jej przemysłu. Trzeba tu zauważyć, że problem z magazynowaniem energii produkowanej ze źródeł odnawialnych to jeden z głównych argumentów przeciwników odnawialnych źródeł energii.

2.2.

Większość nośników energii pierwotnej (gaz, ropa naftowa i węgiel) łatwo jest magazynować, ale pozostają pytania dotyczące wielkości, kosztów i lokalizacji strategicznych instalacji magazynowych. Inne istotne źródło energii pierwotnej, jakim są odnawialne źródła energii, ma zróżnicowane właściwości, jeśli chodzi o magazynowanie. Energia wodna daje się magazynować poprzez gromadzenie wody w jeziorach i innych zbiornikach wodnych. Biomasę również można stosunkowo łatwo magazynować, ale energia słoneczna i wiatrowa wykorzystywana zazwyczaj do produkcji energii elektrycznej może obecnie być magazynowana jedynie w ramach złożonych i kosztownych procesów pośrednich.

3.1.

Komisja Europejska przeanalizowała scenariusze dekarbonizacji systemu energetycznego i w 2011 r. opublikowała Plan działania w zakresie energii do roku 2050, który przedstawia różne scenariusze rozwoju sytuacji do roku 2050. Aby zrealizować założenia dotyczące obniżenia emisyjności, sektor energii elektrycznej polegałby w dużym stopniu na energii ze źródeł odnawialnych (59–85 %), z których większość stanowiłyby źródła energii o nieprzewidywalnej (nieciągłej) charakterystyce produkcji. W kolejnym komunikacie z 2014 r. – „Ramy polityczne na okres 2020–2030 dotyczące klimatu i energii” – potwierdzono drogę dążenia do dekarbonizacji i przewidziano prawie 45-procentowy udział odnawialnych źródeł energii w produkcji energii elektrycznej w 2030 r. Jest to zgodne z celami ustalonymi dnia 23 października 2014 r. przez przywódców UE w kontekście ram politycznych do 2030 r. Znaczny udział odnawialnych źródeł energii o nieprzewidywalnej charakterystyce produkcji w systemie elektroenergetycznym wymagałby dziesiątek lub setek GW pojemności magazynowej w sieciach energetycznych, nawet przy zastosowaniu innych rozwiązań zwiększających elastyczność.

3.2.

Ponadto Komisja Europejska uznała działania dotyczące magazynowania energii elektrycznej za jeden z priorytetów i niejednokrotnie podkreślała kluczową rolę magazynowania energii. I tak w dokumencie roboczym z 2013 r. poświęconym magazynowaniu energii (http://ec.europa.eu/energy/sites/ener/files/energy_storage.pdf) wezwała do lepszej koordynacji działań dotyczących tej kwestii z działaniami z zakresu innych dziedzin polityki UE, takich jak klimat. Magazynowanie energii powinno być uwzględniane we wszystkich stosownych działaniach i aktach prawnych UE dotyczących energii i klimatu, zarówno obecnych, jak i przyszłych, w tym w strategiach dotyczących infrastruktury energetycznej, oraz przez nie wspierane. Ponadto w komunikacie w sprawie unii energetycznej (z 25 lutego 2015 r.) Komisja przypomina: „Unia Europejska dąży do tego, aby stać się światowym liderem w zakresie energii odnawialnych, globalnym centrum opracowywania nowej generacji zaawansowanych technicznie i konkurencyjnych źródeł energii odnawialnej. UE określiła również unijny cel przynajmniej 27-procentowego udziału energii odnawialnej zużywanej w UE w roku 2030”. Komisja zamierza promować nową strategię w dziedzinie badań i innowacji: „Jeżeli europejska unia energetyczna ma być światowym liderem w dziedzinie odnawialnych źródeł energii, musi przodować w opracowaniu technologii odnawialnych nowej generacji i rozwiązań w zakresie przechowywania energii”.

3.3.

Wnioski z ostatniego Forum Madryckiego idą w podobnym kierunku: „Forum potwierdza strategiczne znaczenie magazynowania gazu dla bezpieczeństwa dostaw energii w UE”. EKES również podkreśla, że ważne jest, by wspierać rozwój magazynowania gazu.

4.1.

Rozwiązania w zakresie magazynowania energii elektrycznej można podzielić na cztery główne kategorie, biorąc pod uwagę, że w zależności od potrzeb i ograniczeń energetycznych energię można składować w różnych formach (energii elektrycznej, gazu, wodoru, ciepła oraz zimna) w pobliżu instalacji produkcji energii, w sieciach energetycznych lub w pobliżu miejsca, gdzie zostanie wykorzystana:

4.2.

Najbardziej rozpowszechniony na świecie sposób magazynowania energii elektrycznej to elektrownie wodne szczytowo-pompowe czy systemy zasilania gwarantowanego (ang. uninterruptible power system, UPS). Systemy te ponownie zaczynają cieszyć się zainteresowaniem operatorów sieci energetycznych, przemysłu i zarządców budynków usługowych. Elektrownie szczytowo-pompowe umożliwiają: przyłączenie do sieci odnawialnych źródeł energii o nieprzewidywalnej (nieciągłej) charakterystyce produkcji, w szczególności takich, jak energia wiatrowa i fotowoltaika; pokrywanie szybkich zmian obciążenia oraz wyrównywanie szczytowych i minimalnych obciążeń; dostosowania ekonomiczne (pobieranie energii w okresach niskich cen i niskiego zapotrzebowania oraz jej sprzedaż w okresach wysokich cen i wysokiego zapotrzebowania zgodnie z potrzebami społeczeństwa); rozłożenie w czasie inwestycji w sieci elektroenergetyczne. Przy tym jest mało prawdopodobne, by przewidywana pojemność magazynowa była wystarczająca do zrekompensowania długich okresów braku wiatru czy nasłonecznienia w przypadku wykorzystywania tych rodzajów energii odnawialnej na dużą skalę.

4.3.

Na rynku magazynowania pojawiło się pięć nowych segmentów, które w następnym dziesięcioleciu mogą znacznie się rozwinąć:

4.4.

Warto odnotować, że obiecującym rozwiązaniem wydaje się być wodór, choć jego potencjał znacznie ograniczają koszty oraz problemy związane z bezpieczeństwem i transportem. Wodór to nośnik energii niepowodujący emisji gazów cieplarnianych, jeśli jest wytwarzany ze źródła niepowodującego takich emisji. Ma liczne zastosowania, przede wszystkim w przemyśle, np. do lokalnej produkcji energii elektrycznej (zaopatrzenie w oddalonych lokalizacjach, zespoły zasilania awaryjnego), magazynowania energii (zapewnianie stabilności sieci, wykorzystywanie energii ze źródeł odnawialnych) czy kogeneracji. Jest też wykorzystywany w transporcie lądowym (w samochodach osobowych i ciężarowych, transporcie publicznym itp.), lotniczym (główny lub pomocniczy napęd w lotnictwie), morskim i rzecznym (podwodnym, napęd główny lub pomocniczy), w przemyśle rafineryjnymi i petrochemicznym (ekologiczny wodór), jak również w innych zastosowaniach, w szczególności w urządzeniach przenośnych (ładowarki zewnętrzne lub zintegrowane akumulatory). Wszystko to obecnie stale się rozwija.

Techniki produkcji wodoru w procesie elektrolizy i ogniwa paliwowe są obecnie bardzo elastyczne i powszechnie dostępne, choć nadal jeszcze są mało wydajne, co powoduje jeszcze wyższy popyt na turbiny wiatrowe czy panele słoneczne i w rezultacie nadwyżkę zdolności produkcyjnych w tym zakresie. Wodór jest niezbędnym nośnikiem energii w systemach bazujących na elastycznym łączeniu różnych sieci energetycznych (np. Hybrid Power Plant w Berlinie). W razie konieczności wodór (wodór zmetanizowany) może być produkowany z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii i wprowadzany do sieci gazowych lub magazynowany i dystrybuowany jako paliwo lub czynnik chemiczny, a nawet ponownie wprowadzany do sieci po przetworzeniu na energię elektryczną. Wodór zmetanizowany nie tylko ma największy potencjał, jeśli chodzi o magazynowanie energii, może być bezpiecznie transportowany i magazynowany (przez długi czas) w infrastrukturze wykorzystywanej obecnie przez przemysł gazowy (składowanie geologiczne itp.), ale także oferuje możliwości tworzenia węglowodorów wielopierścieniowych (o licznych zastosowaniach, np. jako paliwo lotnicze czy do produkcji tworzyw sztucznych wytwarzanych obecnie wyłącznie z paliw kopalnych). Ponadto węgiel (np. z CO2), w idealnym przypadku w gospodarce o obiegu zamkniętym, zostanie wykorzystany i nie będzie się gromadził w atmosferze. W ten sposób przechodzi się od produkcji gazów cieplarnianych do produkcji energii. Produkcja wodoru i energii elektrycznej z wodoru to procesy egzotermiczne i możliwość odzyskiwania ciepła dodatkowo zwiększa ich atrakcyjność. Wodór jest zatem jednym z niewielu nośników energii, które umożliwiają pogodzenie interesów rynku energii elektrycznej i rynków innych rodzajów energii z uwzględnieniem aspektów gospodarczych, społecznych i ekologicznych.

4.5.

Innym ciekawym przykładem jest magazynowanie w akumulatorze energii elektrycznej wyprodukowanej przez panele słoneczne w ciągu dnia. Problem z zainstalowanymi na dachach budynków mieszkalnych panelami słonecznymi polega na tym, że wytwarzają one energię elektryczną w czasie, gdy w budynku nikt nie przebywa. Gdy mieszkańcy wracają wieczorem do domu, jest już często dawno po zachodzie słońca i panele nie produkują już energii.

4.6.

Wydaje się, że przedsiębiorstwo z Niemiec odkryło i opracowało rozwiązanie dla tego problemu. Połączyło ono różne części składowe z programem komputerowym oraz aplikacją dla smartfonów. Użytkownicy mogą w telefonie komórkowym sprawdzić poziom naładowania akumulatora, który magazynuje energię elektryczną wyprodukowaną przez panele słoneczne w ciągu dnia. Wyliczenia finansowe pokazują, że jest to użyteczne: w normalnych warunkach panele słoneczne na budynku mieszkalnym pokrywają 25–35 % zapotrzebowania danej rodziny na energię, natomiast to rozwiązanie umożliwia pokrycie nawet ponad 70 % zapotrzebowania. Przy obecnych cenach inwestycja zwraca się w ciągu około 8 lat, a akumulatory objęte są gwarancją przez 20 lat.

4.7.

Jest to również zachęta do łączenia produkcji i zużycia energii w gospodarstwie domowym (idea „prosumenta”), co EKES poparł już w wielu opiniach.

4.8.

Choć istnieją już różne rozwiązania, wydaje się, że możliwości wprowadzania dodatkowych elementów nadal są ograniczone. Ponadto utrzymują się istotne przeszkody dla rozwoju nowych bardziej elastycznych technologii, takich jak akumulatory litowo-jonowe czy przetwarzanie energii elektrycznej w gaz – power-to-gas. Głównymi wadami tych rozwiązań są ich koszty i konkurencyjność, które są nadal bardzo dalekie od wymogów rynkowych, a także wciąż duże rozmiary akumulatorów. Francuska Agencja Ochrony Środowiska i Gospodarki Energetycznej ADEME w swej prognozie (Les systèmes de stockage d’énergie/Feuille de route stratégique, 2011 r.) przewiduje, że stacjonarne systemy magazynowania energii będą wykorzystywane na skalę przemysłową dopiero po 2030 r. Natomiast firma konsultingowa McKinsey (Battery Technology Charges Ahead, McKinsey, 2012 r.) uważa, że choć koszt magazynowania energii z pewnością zmaleje w nadchodzących latach, to skala i tempo tego spadku pozostają niewiadomą. Zdaniem tej firmy koszt baterii litowo-jonowej może spaść z 600 USD/kWh do 200 USD/kWh w 2020 r. i do 160 USD/kWh w 2025 r.

5.1.

EKES przypomina, że konieczność zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych oraz ogólna tendencja kurczenia się zasobów paliw kopalnych (choć odkryto nowe pokłady w ostatnich latach) prowadzą do wzrostu wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych (co EKES poparł w szeregu opinii, np. TEN/564 i TEN/508). EKES podkreślił też, że z uwagi na dynamiczny rozwój energii ze źródeł odnawialnych ważne jest wprowadzenie do systemu energetycznego dodatkowych elementów, tzn. rozbudowanie sieci przesyłowych i instalacji magazynowania oraz zwiększenie mocy rezerwowych. Rozwój produkcji energii ze źródeł odnawialnych na dużą skalę stanowi strategiczne wyzwanie, gdyż z jednej strony pozwoli na ograniczenie przywozu (co jest korzystne z gospodarczego i etycznego punktu widzenia), a z drugiej strony wymaga dużych możliwości magazynowania energii (instalacji pozwalających na przechowywanie energii nie tylko do następnego dnia, ale także do następnego sezonu).

5.2.

EKES dostrzega, że magazynowanie to kwestia o podstawowym znaczeniu dla transformacji energetyki zakładającej szerokie wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii o nieprzewidywalnej (nieciągłej) charakterystyce produkcji. Przypomina, że konieczne jest tworzenie pojemności magazynowej i dodatkowe jej zwiększanie. Podkreśla, że magazynowanie energii to warunek realizacji nadrzędnych, popieranych przez EKES, celów Unii Europejskiej w zakresie energii, tzn.:

5.3.

EKES dostrzega, że magazynowanie energii może wiązać się ze znacznymi kosztami finansowymi, a także kosztami w zakresie środowiska i zdrowia. Przykładem mogą być niektóre projekty podziemnego magazynowania gazu, które niweczą wysiłki na rzecz ochrony zasobów wodnych. Dlatego też EKES apeluje o udoskonalenie wszystkich technologii. Uważa, że masowe magazynowanie energii mogłoby być bardzo ważne pod kątem komplementarności różnych rodzajów energii ze źródeł odnawialnych. I tak krótko-, średnio- i długookresowe wahania produkcji energii z fotowoltaiki mogłyby być równoważone wykorzystaniem energii wiatrowej. Komitet podkreśla, że doprowadzi to do stworzenia sieci łączącej różne źródła energii elektrycznej i opartej na sieciach inteligentnych. Te inteligentne sieci wykorzystują technologie informatyczne w celu optymalizacji produkcji, dystrybucji i zużycia energii. EKES uważa, że należy rozwinąć tę technologię, gdyż umożliwia ona zarządzanie zapotrzebowaniem na energię. Podkreśla jednak, że należy mieć na uwadze oceny oddziaływania dotyczące tego zagadnienia i szanować wolność wyboru każdego konsumenta. Jeszcze bardziej użyteczne byłoby dokonanie ogólnej oceny wszystkich narzędzi, takich jak tzw. mandat M/441 czy niemiecki profil ochrony BSI, umożliwiających bezpieczny transfer i rozpowszechnianie danych, zapewnienie integracji inteligentnych domów (smart homes) itd., tak aby znaleźć konkretne aplikacje odpowiadające potrzebom inteligentnych miast przyszłości, takie jak sterowanie urządzeniami w oparciu o prognozy meteorologiczne.

5.4.

EKES podkreśla znaczenie istnienia europejskich ram prawnych magazynowania energii, które umożliwiłyby przypisanie wartości ekologizacji sieci elektroenergetycznych i gazowych.

5.5.

EKES przypomina, że rynek magazynowania energii elektrycznej na potrzeby sieci elektroenergetycznej szybko się rozwija i ma ogromny potencjał, jeśli chodzi o pobudzanie aktywności gospodarczej i tworzenie miejsc pracy, co powinno zrekompensować utratę miejsc pracy w innych segmentach rynku energii. Konieczność coraz szerszego przyłączania źródeł energii o nieprzewidywalnej (nieciągłej) charakterystyce produkcji uzasadnia inwestycje ze strony operatorów sieci i przedsiębiorstw energetycznych. W Europie u podstaw rozwoju rynku leży budowa nowych elektrowni szczytowo-pompowych, modernizacja tych już istniejących oraz przebudowa zapór hydroelektrycznych w elektrownie tego typu. Trzeba zatem niezwłocznie usunąć przeszkody dla wydajnego działania elektrowni szczytowo-pompowych. Aby czerpać korzyści gospodarcze i ekologiczne z tej technologii, należy przedsięwziąć konieczne środki w celu umożliwienia budowy i eksploatacji tego rodzaju elektrowni.

6.1.

EKES odnotowuje, że dotychczas UE kierowała swe wydatki raczej na wdrażanie technologii niż na badania i rozwój (por. raport Michela Derdeveta „Énergie, l’Europe en réseaux” z dnia 23 lutego 2015 r.) W Europie wydatki publiczne na badania i rozwój (łącznie we wszystkich sektorach) plasują się w ujęciu realnym na poziomie podobnym jak w latach 80. ubiegłego wieku (natomiast wydatki USA czy Japonii wzrosły), podczas gdy odnawialne źródła energii dynamicznie się rozwijają. Plan EPSTE (europejski strategiczny plan w dziedzinie technologii energetycznych) z 2007 r. nie pozwolił na pozyskanie odpowiednich środków finansowych. Liczne presje na europejski system energetyczny, zarówno jeśli chodzi o przyłączanie energii ze źródeł odnawialnych, jak i zapewnianie bezpieczeństwa dostaw energii i konkurencyjności europejskiej gospodarki, sprawiają, że konieczne jest ożywienie europejskiej współpracy w zakresie badań i rozwoju w dziedzinie energii. Magazynowanie jest ważnym elementem głównych projektów dotyczących inteligentnych sieci zapoczątkowanych w latach 2012 i 2013 i będzie ważnym elementem przyszłych działań badawczo-rozwojowych dotyczących sieci energetycznych.

6.2.

Poszczególne technologie magazynowania energii zostały jak dotąd w różnym stopniu dopracowane z technologicznego i przemysłowego punktu widzenia. EKES apeluje o nasilenie działań badawczo-rozwojowych oraz o zadbanie o lepszą synergię na poziomie europejskim, zwłaszcza że większość projektów badawczo-rozwojowych w Europie i na świecie dotyczy podobnych problemów i możliwości. EKES w szeregu opinii ubolewał nad tym, że działania badawcze nie są dostosowane do wyzwań, i apelował o wzmocnienie badań na poziomie europejskim. Należy też zachęcać państwa członkowskie, by proporcjonalnie wnosiły wkład w te wysiłki. UE musi bezzwłocznie zwiększyć koordynację działań i inwestycje z uwagi na kluczową rolę badań i rozwoju w usuwaniu ostatnich przeszkód technicznych i obniżaniu (dzięki opracowaniu przemysłowych rozwiązań w zakresie magazynowania) ciągle jeszcze zbyt wysokich kosztów inwestycji. Umożliwi to lepsze przyłączanie odnawialnych źródeł energii, zmniejszenie kosztów transformacji energetycznej, ograniczenie wpływu niektórych rodzajów produkcji energii na zdrowie, wpłynie na rozwój szkoleń i zatrudnienia w tym sektorze, zagwarantuje bezpieczeństwo systemu energetycznego, zapewni rozwój innowacyjnych sektorów konkurencyjnych w skali światowej oraz zabezpieczy konkurencyjność europejskiej gospodarki.

17.11.2015   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 383/24

Sprawozdawca:

Daniela RONDINELLI

1.1.

W związku z nasilającą się urbanizacją UE i państwa członkowskie postrzegają miasta jako „laboratoria bardziej dynamicznej i cyfrowej Europy”, w których testowane są środki generujące wzrost sprzyjający zatrudnieniu i rozwojowi społecznemu.

1.2.

Zrównoważony rozwój miast będzie wynikiem inteligentnego połączenia bardziej zaawansowanych i innowacyjnych technologii, zintegrowanych platform (na szczeblu europejskim, krajowym i gminnym), nowoczesnej infrastruktury, efektywności energetycznej, ponownego zaprojektowania skuteczniejszych usług stosownie do potrzeb obywateli i użytkowników, a także integracji inteligentnej sieci energii elektrycznej, internetu i technologii czujnikowej.

1.3.

Miasta – jako tak zaawansowane i realizowane na szeroką skalę laboratoria innowacji –przyczyniłyby się do odrodzenia przemysłowego i społeczno-gospodarczego UE, zapoczątkowując prawdziwą rewolucję przemysłową, finansową i społeczną.

1.4.

W związku z tym EKES uważa, że inteligentne miasta mogą stać się siłą napędową rozwoju nowej europejskiej polityki przemysłowej wpływającej na rozwój konkretnych sektorów produkcji, co umożliwi rozszerzenie korzyści płynących z gospodarki cyfrowej na szeroką skalę. Podczas swego wystąpienia na sesji plenarnej EKES-u w dniu 22 kwietnia 2015 r. wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej Maroš Šefčovič stwierdził między innymi, że inteligentne miasta są dla UE priorytetem z punktu widzenia rozwoju, i podkreślił gotowość burmistrzów miast do inwestowania w przyszłe społeczności.

1.5.

By osiągnąć założone wyniki, trzeba dążyć do bardziej zaawansowanego i skutecznego modelu rozwoju, który dotychczas charakteryzował się bardzo dużą fragmentarycznością działania. W związku z tym EKES proponuje innym instytucjom europejskim i rządom krajowym połączenie koncepcji „inteligentności” („smartness”) ze zrównoważonym i zintegrowanym modelem rozwoju, który można by zastosować w odniesieniu do miast, wysp, obszarów czy okręgów przemysłowych i który opierałby się na jednoczesnej spójności i integracji sześciu filarów wspomagających:

1.6.

Współistnienie tych sześciu filarów trzeba uznać za standardową i niezbędną część strategicznego projektu inteligentnego miasta. Równie nieodzowne jest zastosowanie tego modelu w ramach polityki zapewniającej jak najwyższy poziom bezpieczeństwa sieci, systemów informatycznych, aplikacji i narzędzi, które stanowią podstawę ekosystemów usług cyfrowych.

1.7.

EKES uważa, że przełożenie tej propozycji na konkretne działania wymaga również – oprócz udziału społeczeństwa obywatelskiego – by UE i państwa członkowskie zharmonizowały swe działania polityczne, przeznaczając na nie stosowne środki publiczne i otwierając je strukturalnie na partnerstwo publiczno-prywatne.

1.8.

EKES uważa zwłaszcza że wprowadzenie całkowicie zrównoważonych innowacji mających na celu poprawę jakości życia i dobrobytu obywateli wymaga wsparcia inwestycji w inteligentne miasta, za pomocą optymalnego wykorzystania synergii między istniejącymi funduszami europejskimi, krajowymi i regionalnymi, a także możliwości związanych z Europejskim Funduszem na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS).

1.9.

W celu przeprowadzenia tych procesów EKES zaleca, by:

1.10.

EKES uważa, że na podstawie tych nowych instrumentów należałoby stworzyć europejską platformę projektową posiadającą cechy przewidziane przez EFIS. Przyczyniałaby się ona do opracowywania i łączenia projektów inteligentnych miast między państwami członkowskimi, a także wspierałaby finansowanie projektów, łącząc dostępne środki publiczne, wiarygodne środki prywatne i formy gwarancji, które można uzyskać poprzez EFIS.

1.11.

Zdaniem EKES-u konieczne jest promowanie jednolitego rynku inteligentnych miast również za pomocą zharmonizowanych ram prawnych przewidujących:

1.12.

Zdaniem EKES-u zaangażowanie i uczestnictwo organizacji społeczeństwa obywatelskiego, a także koordynacja między partnerami społecznymi, są konieczne nie tylko do opracowania planów strategicznych i projektów związanych z wdrażaniem zrównoważonego i zintegrowanego modelu rozwoju inteligentnych miast, lecz również do zapewnienia, by plany przełożyły się na korzyści społeczne i gospodarcze oraz lepsze warunki pracy i życia dla obywateli.

2.1.

Nasilająca się urbanizacja na szczeblu światowym (w ramach 11. milenijnego celu rozwoju, ONZ realizuje projekt United Smart Cities, tak by wszystkie miasta na świecie stały się zrównoważone, bezpieczne i odporne na klęski żywiołowe, a także sprzyjały włączeniu społecznemu) i europejskim (1) coraz bardziej wiąże się z większą powszechnością inteligentnych miast (Unia Europejska, DG ds. Polityki Regionalnej, Cities of tomorrow, październik 2011 r.), gdyż większość obywateli (według danych KE, 72 % ludności UE, czyli 359 mln mieszka obecnie w miastach, a do 2020 r. odsetek ten będzie wynosić 80 %) i przedsiębiorstw produkcyjnych skoncentruje w nich swoje interesy gospodarcze, osobiste i społeczne. Ponadto w kontekście europejskim, który cechuje się rozproszeniem mniejszych ośrodków miejskich oraz promowaniem przez przemysł łańcuchów i sieci przedsiębiorstw, należy koniecznie zaplanować i ułatwić przestawienie się na nowy model również na rozległych obszarach i w dużych okręgach przemysłowych.

2.2.

O większym uwrażliwieniu krajowych i lokalnych decydentów publicznych na te kwestie świadczy większa liczba zawieranych dwustronnych umów o partnerstwie między inteligentnymi miastami w Europie a gminami na innych kontynentach, które muszą jeszcze wstąpić na drogę zrównoważonego rozwoju. Celem umów jest korzystanie z pozytywnych doświadczeń czy też promowanie dobrych praktyk i dzielenie się nimi. Na przykład rząd Chin wytypował dwanaście miast, które podpisały umowy o współpracy na rzecz zrównoważonego rozwoju miast (http://ec.europa.eu/energy/sites/ener/files/documents/12_cities.pdf) z europejskimi ośrodkami miejskimi uważanymi za najinteligentniejsze. Mamy ponadto do czynienia z mnożeniem się projektów i inicjatyw dotyczących inteligentnego rozwoju miast, realizowanych spontanicznie przez rządy, obywateli (np. karta z Malagi, 7 lutego 2011 r., http://www.catmed.eu/pag/fr/11/la-charte-de-malaga), stowarzyszenia, organizacje czy też sieci w skali europejskiej, takie jak Eurocities (http://www.eurocities.eu) i Porozumienie Burmistrzów (http://www.porozumienieburmistrzow.eu/index_pl).

2.3.

Strategia „Europa 2020” promuje inteligentne miasta w całej Europie za pomocą inwestycji w infrastrukturę ICT, rozwój kapitału ludzkiego, rozwiązania wykorzystujące możliwości związane z nowymi technologiami i cyfryzacją, tak by zrealizować następujące cele: zwiększenie zrównoważoności oraz jakości życia i pracy obywateli i przedsiębiorstw, poprawa skuteczności i dostępności usług, a także zmniejszenie ubóstwa, bezrobocia, wykluczenia społecznego, zanieczyszczenia i degradacji środowiska.

2.4.

W deklaracji weneckiej dotyczącej Europy cyfrowej (http://ec.europa.eu/digital-agenda/en/news/digital-venice-2014) rządy krajowe podkreśliły ponownie zamiar wsparcia przestawienia się swych gospodarek na cyfryzację, uznając, że może ona stać się podstawą nowego modelu polityki przemysłowej, w którym technologie informacyjno-komunikacyjne stanowią niezbędny wkład we wszelkie rodzaje produkcji towarów i usług na równi z dostępem do instrumentów finansowych i źródeł energii.

2.5.

W tym kontekście państwa członkowskie postrzegają miasta jako „laboratoria bardziej dynamicznej i cyfrowej Europy”, które mogą być motorem tych przemian. W inteligentnych miastach UE testowane są działania generujące wzrost i zatrudnienie, gdyż właśnie tam technologie cyfrowe można połączyć z innowacyjną infrastrukturą i nowymi usługami.

2.6.

Przekształcenie w inteligentne miasta wpłynie na innowacje technologiczne, inteligentny transport, efektywność energetyczną, a także życie obywateli, pracowników i przedsiębiorstw, wywołując wiele zmian związanych na przykład z telepracą, demokracją cyfrową i większą przejrzystością, a także umożliwi aktywniejszy udział w procesie decyzyjnym.

2.7.

Podczas konferencji zorganizowanej przez EKES dnia 10 listopada 2014 r. na temat: „Inteligentne miasta – w kierunku europejskiego odrodzenia gospodarczego za pomocą innowacji obywatelskich” (http://www.eesc.europa.eu/?i=portal.en.events-and-activities-smart-cities-civic-innovation), decydenci polityczni, burmistrzowie miast i przedstawiciele społeczeństwa obywatelskiego dyskutowali o tym, w jaki sposób inteligentne miasta mogą pokierować rozwojem nowej polityki przemysłowej w Europie oraz wesprzeć wzrost i zatrudnienie, za pomocą jakich metod podmioty społeczeństwa obywatelskiego mogą uczestniczyć w opracowywaniu strategii oraz jakie instrumenty polityczne trzeba wdrożyć w celu zachęcania do inwestycji w inteligentne miasta w całej UE.

2.8.

EKES uważa, że jeżeli inteligentne miasta mają stać się motorem rozwoju dla nowej europejskiej polityki przemysłowej (2), należy skupić się na trzech działaniach:

2.8.1.

Opracowaniu bardziej zaawansowanego i skutecznego modelu rozwoju inteligentnych miast, który doprowadzi do przezwyciężenia obecnej fragmentaryczności i propagowania spójnej wizji projektów, poprzez wyjście poza połączenie ICT, mobilności i efektywności energetycznej. Konieczne jest szczególnie skoncentrowanie się na inicjatywach mogących przyjąć rozmaity kształt na szczeblu lokalnym, których podstawowym warunkiem jest równoczesne dążenie do zwiększenia PKB, wzrostu, zatrudnienia, wydajności (ilościowe wskaźniki gospodarcze), jakości życia i dobrostanu psychofizycznego obywateli (jakościowe wskaźniki gospodarcze).

2.8.2.

Promowaniu inwestycji w inteligentne miasta w duchu partnerstwa publiczno-prywatnego wykorzystującego głównie różne dostępne fundusze europejskie i zwiększającego ich synergię z działalnością EFIS (wniosek dotyczący rozporządzenia KE zmieniającego rozporządzenia (UE) 1291/2013 i (UE) 1316/2013, COM(2015) 10 final) w celu: przyjęcia w Europie modelu rozwoju przynoszącego równocześnie korzyści społeczne, środowiskowe, produkcyjne i związane z zatrudnieniem (KE szacuje, że do 2018 r. powstanie 2,8 mln nowych miejsc pracy – zob. konferencja EKES-u Start-Up Europe w dniu 10 listopada 2014 r.), a także gwarantującego w przyszłości zwrot kapitału współinwestorom prywatnym.

2.8.3.

Zwiększeniu udziału i roli społeczeństwa obywatelskiego oraz partnerów społecznych w procesie strategicznego planowania inteligentnych miast, ich wdrażania i następnie monitorowania, co ma kluczowe znaczenie dla poprawy warunków życia i pracy obywateli oraz przedsiębiorstw.

3.1.

Badanie przeprowadzone przez Parlament Europejski (3) pokazuje, że obecne strategie i inicjatywy mają na celu uczynienie miast bardziej inteligentnymi przynajmniej pod jednym z następujących względów: zarządzania udziałem obywateli, kontaktów z obywatelami, warunków życia, mobilności, gospodarki i środowiska. Sugeruje to, że możliwa jest realizacja projektu inteligentnego miasta, nawet jeżeli występuje tylko jeden z powyższych elementów. W badaniu wskazano trzy rodzaje „zasadniczych elementów inteligentnego miasta”: technologiczny, ludzki i instytucjonalny.

3.2.

Zdaniem EKES-u niezbędne jest opracowanie nowego zrównoważonego, wydajnego i sprzyjającego włączeniu społecznemu modelu inteligentnego miasta, którego nie postrzega się już jako projektu technologii informacyjnej, poprawy stanu środowiska lub efektywności energetycznej, lecz jako część nowej europejskiej polityki przemysłowej, w której wzrost generujący zatrudnienie i rozwój społeczny wynika z przemiany cyfrowej gospodarek.

3.3.

Stworzenie tego modelu jest powiązane nie tylko z bardziej zintegrowaną wizją projektów inteligentnych miast, lecz również z:

3.4.

Mając świadomość, że inteligentna strategia może zostać zastosowana do miasta, wyspy, obszaru lub okręgu przemysłowego, EKES proponuje instytucjom europejskim i rządom krajowym określenie modelu rozwoju inteligentnych miast w programach cechujących się współistnieniem i połączeniem sześciu filarów wspomagających. We Włoszech ten model, powstały na podstawie propozycji stowarzyszenia Amerigo (International Cultural Exchange Programs Alumni) i Enam (European Network of American Alumni Associations), skłonił ministerstwo rozwoju gospodarczego do opracowania strategii inteligentnego miasta w ramach tzw. planu Junckera.

3.5.

Współistnienie tych elementów może maksymalnie zwiększyć oddziaływanie projektów na wzrost gospodarki i zatrudnienia, jakość życia, uproszczenie kontaktów między organami administracji i kontaktów z nimi oraz oszczędność energii w sektorze publicznym i prywatnym, a także wywołać efekt mnożnikowy w dziedzinie konkurencji i wiedzy w sektorze przedsiębiorstw.

3.6.

Taki kształt inteligentnych miast będzie synonimem wysokiej jakości usług publicznych, wyższej jakości życia i pracy obywateli i przedsiębiorstw, nowych możliwości pracy za pośrednictwem bardziej innowacyjnego ekosystemu przedsiębiorczości, a także bardziej zrównoważonego środowiska. Wyniki te można osiągnąć przy mniejszym nakładzie bezzwrotnych środków publicznych dzięki udziałowi kapitału prywatnego, planowaniu strategicznemu systemów usług generujących nowy przypływ dochodów, a także tworzeniu sieci dużych grup przemysłowych oraz małych i średnich przedsiębiorstw.

3.7.

EKES uważa, że w świetle powyżej nakreślonych olbrzymich możliwości trzeba zająć się kwestią bezpieczeństwa sieci, systemów informatycznych, aplikacji i urządzeń, które są podstawą ekosystemów usług cyfrowych. Przemiana w inteligentne miasta wymaga, by bardzo wrażliwe informacje, które stanowią podstawę usług, były gromadzone i przetwarzane z zachowaniem poufności, uczciwości i dostępności w czasie rzeczywistym.

3.8.

Niezbędne jest ponadto, by państwa członkowskie dążyły do rozpoczęcia na szczeblu europejskim debaty w sprawie norm bezpieczeństwa, które powinny spełniać powszechne usługi i urządzenia oferowane w ramach internetu wszystkiego w celu przeciwdziałania ich przerwaniu, wypaczeniu lub nawet niewłaściwemu wykorzystaniu, co przynosi olbrzymie szkody obywatelom, zdrowiu publicznemu, ochronie prywatności i działalności gospodarczej, a ostatecznie – samemu wizerunkowi wszystkich inicjatyw służących budowie inteligentnych miast.

4.1.

Połączenie sześciu filarów wspomagających sprawiłoby, że inteligentne miasta stałyby się idealnym instrumentem sprzyjającym nowej klasie inwestycji łączących z pozytywnym wpływem społecznym efektów zewnętrznych mechanizm rentowności, dzięki któremu byłyby one w pełni zrównoważone z finansowo-gospodarczego punktu widzenia.

4.2.

Europejski plan inwestycji na rzecz inteligentnych miast umożliwiłby zwiększenie oddziaływania inwestycji pod warunkiem wystąpienia trzech czynników: polityki sprzyjającej skalowalności rozwiązań, która jest z kolei zależna od standaryzacji poszczególnych elementów, wsparcia wspólnego rynku inteligentnych miast w celu wyeliminowania rozdrobnionych i zróżnicowanych działań poszczególnych państw członkowskich oraz wskazania wspólnych rozwiązań pojawiających się problemów, a także zastosowania jednolitego podejścia finansowego.

4.3.

Skalowalność rozwiązań, czyli możliwość poszerzenia lub powielenia istniejących rozwiązań, wiąże się obecnie przede wszystkim z eksperymentalną mikroinfrastrukturą i systemami inteligentnego zarządzania ruchem i jest zależna od udziału dużych dostawców technologii oraz od współpracy między miastami. Choć inne eksperymentalne inicjatywy mają zasadnicze znaczenie dla jakości proponowanych rozwiązań czy też zdolności oddolnego włączenia obywateli i przedsiębiorstw, to mają one tak specyficzny charakter, że ogranicza to możliwości ich przeniesienia na inny grunt.

4.4.

EKES uważa, że skalowalność rozwiązań w skali europejskiej jest jednym z kluczowych czynników przyciągających odpowiednią liczbę inwestycji prywatnych w ramach partnerstwa z sektorem publicznym, co sprawia, że polityka na rzecz inteligentnych miast może generować wzrost zatrudnienia, PKB, wydajności i jakości życia.

4.5.

EKES uważa zwłaszcza że:

4.6.

Połączenie tych środków może prowadzić do stworzenia wspólnego rynku inteligentnych miast, dzięki któremu UE stałaby się pierwszym światowym laboratorium opisanego powyżej modelu rozwoju, który mógłby oddziaływać na:

5.1.

Na szczeblu UE czy też państw członkowskich brakuje specjalnego funduszu na rzecz inteligentnych miast, lecz istnieje wiele możliwości korzystania z środków finansowych w ramach programów szczegółowych (oprócz programów poszczególnych państw członkowskich, które opierają się na połączeniu środków krajowych z funduszami strukturalnymi – EFRR, EFS, EFFROW – istnieją fundusze europejskie mogące finansować szczególne aspekty inteligentnych miast, takie jak „Horyzont 2020”, instrument „Łącząc Europę”, a także programy COSME, Urban i LIFE). Zważywszy, że obecne ramy prawne nie dopuszczają możliwości skoncentrowania środków w ramach jednego funduszu, EKES uważa, że konieczne jest zwiększenie koordynacji między zainteresowanymi instytucjami, a także synergii między realizowaną przez nie polityką. Ponadto sposoby komunikacji między instytucjami, miastami i zainteresowanymi stronami w sektorze prywatnym i publicznym muszą zostać ujednolicone.

5.2.

W związku z koniecznością wypracowania modelu rozwoju opartego na zintegrowanych, a nie chwilowych działaniach EKES jest zdania, że zrealizowanie tego celu w pełni może okazać się trudne ze względu na rozdrobnienie kompetencji i zasobów zarówno w Komisji Europejskiej (sześć dyrekcji generalnych zajmujących się przekrojowo inteligentnymi miastami), jak i w państwach członkowskich, gdzie nie zawsze jasny jest zakres uprawnień i odpowiedzialności administracji centralnej, regionalnej i gminnej.

5.3.

EKES zaleca zatem Komisji ustanowienie europejskiego specjalistycznego centrum obsługi ds. polityki i zasobów dla inteligentnych miast z udziałem zainteresowanych dyrekcji generalnych, państw członkowskich, Komitetu Regionów i EKES-u, którego zadaniem byłoby:

5.4.

Europejskie centrum obsługi inteligentnych miast powinno współdziałać z EFIS, które – jak EKES pragnie przypomnieć (4) – powinno wspierać strategiczne projekty infrastrukturalne o takiej wartości dodanej w sferze gospodarczej i społecznej, że mogą się one przyczynić do realizacji celów politycznych UE (5) zmierzających do utworzenia jednolitego rynku w sektorze transportu, telekomunikacji, infrastruktury cyfrowej, energii, rozwoju miast i obszarów wiejskich, rozwoju społecznego, środowiska i zasobów naturalnych.

5.5.

Te niezbędne do urzeczywistnienia inteligentnych miast projekty mogą wzmocnić europejską bazę naukowo-technologiczną i przynieść korzyści społeczeństwu dzięki lepszemu wykorzystaniu potencjału gospodarczego i przemysłowego strategii związanych z innowacją, badaniami i rozwojem technologicznym.

5.6.

W świetle połączenia europejskiego centrum obsługi inteligentnych miast z EFIS, a także związanych z EFIS możliwości tworzenia na szczeblu europejskim, krajowym i sektorowym platform projektowych i finansowych, EKES zaleca powołanie europejskiej platformy projektowej dla inteligentnych miast, która umożliwiałaby zastosowanie jednolitego podejścia do ich finansowania dzięki połączeniu dostępnych środków publicznych z możliwymi do uruchomienia środkami prywatnymi, a także wprowadzeniu odpowiednich publicznych środków łagodzenia ryzyka. Platforma powinna wspierać typowanie, łączenie i finansowanie projektów realizowanych w kilku państwach członkowskich zgodnie z modelem inteligentnego miasta, którego przyjęcie EKES proponuje Komisji.

5.7.

By wesprzeć opracowywanie tego rodzaju projektów, EKES zaleca, by we wszystkich państwach członkowskich ustanowiono punkty kompleksowej obsługi techniczno-finansowej dla inteligentnych miast w celu:

5.8.

Powstaje właśnie Europejskie Centrum Doradztwa Inwestycyjnego (ECDI), które powinno towarzyszyć EFIS we wsparciu państw członkowskich w przyjmowaniu najodpowiedniejszych środków ułatwiających opracowywanie serii projektów i zastosowania wszystkich narzędzi niezbędnych do finansowania projektów. EKES oczekuje, że w jego ramach powołany zostanie specjalny dział ds. inteligentnych miast dysponujący takimi umiejętnościami i kompetencjami, które zagwarantują uwzględnienie wszystkich aspektów projektu.

6.1.

EKES podkreśla, że warunkiem wstępnym przyjęcia i wdrożenia zintegrowanego modelu rozwoju inteligentnych miast jest wypracowanie długoterminowej wizji w instytucjach przy pełnym udziale grup zainteresowanych bieżącymi procesami przemian (obywateli, stowarzyszeń społeczeństwa obywatelskiego i partnerów społecznych), a także skuteczne i nowatorskie zarządzanie procesami rozwoju inteligentnych miast.

6.2.

Instytucje europejskie, krajowe i lokalne uczestniczące w procesie programowania strategicznego działań na rzecz inteligentnych miast będą musiały przyjąć długofalową wizję tych programów. Zintegrowany model rozwoju będzie mógł posłużyć do pogodzenia potrzeb wszystkich zainteresowanych grup, zapewniając jak największy pluralizm i i stabilność finansowo-gospodarczą inicjatyw.

6.3.

Miasta przyjmą rolę strategicznych, inteligentnych organów planujących i nadzorujących, które w ramach owocnych, zorganizowanych i stałych kontaktów między różnymi podmiotami biznesowymi, finansowymi, przemysłowymi, społecznymi i mającymi charakter stowarzyszenia będą miały za zadanie realizować przewidziane inicjatywy w ściśle określonych ramach czasowych, zachowując zdolność dostosowywania się do zmian i rozwoju.

6.4.

Miasta będą się rozwijać zgodnie z inteligentnym modelem wyłącznie pod warunkiem że podstawą będzie stały kontakt ze społeczeństwem obywatelskim umożliwiający pełne zaangażowanie grup reprezentujących interesy zbiorowe, prywatne bądź ogólne, zarówno na etapie rozpoznania potrzeb, jak i ich przełożenia na wymogi oraz monitorowania skuteczności działań przewidzianych w celu ich zaspokojenia. Tę aktywność obywatelską trzeba wspierać na szczeblu europejskim, krajowym i lokalnym.

6.5.

W tym celu EKES proponuje, by:

17.11.2015   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 383/34

Sprawozdawca:

Emmanuelle BUTAUD-STUBBS

Współsprawozdawca:

Panagiotis GKOFAS

1.1.

Mając na uwadze znaczenie małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) dla gospodarki europejskiej, EKES uważa, że należy dysponować szczegółową oceną skutków w odniesieniu do każdego sektora oraz każdego państwa członkowskiego, zwłaszcza jeśli chodzi o wpływ na zatrudnienie i etykę zawodową. Ocena ta powinna dotyczyć przewidywalnych konsekwencji, jakie miałoby dla europejskich MŚP wejście w życie TTIP w wynegocjowanej obecnie formie.

1.2.

Dwa badania przeprowadzone przez DG Trade na temat MŚP – jedno w sprawie wyzwań i możliwości dla MŚP zajmujących się eksportem ogólnie (1), a drugie nowsze, z kwietnia 2015 r., które bardziej konkretnie dotyczy MŚP i transatlantyckiego partnerstwa w dziedzinie handlu i inwestycji (TTIP) (2), są z pewnością przydatne, ale nie obejmują wszystkich aspektów. O ile ukazują pewne trudności związane z umiędzynarodowieniem MŚP i napotykanymi przez nie barierami handlowymi i regulacyjnymi, to nie przedstawiają jednak dokładnych, uzasadnionych i szczegółowych szacunków wpływu, jaki TTIP może mieć na przedsiębiorstwa eksportujące i nieeksportujące będące częścią różnych łańcuchów wartości, z podziałem na poszczególne sektory i państwa członkowskie.

1.3.

EKES zwraca się zatem do Komisji Europejskiej o przeprowadzenie nowej oceny skutków dotyczącej MŚP, bardzo małych przedsiębiorstw i mikroprzedsiębiorstw oraz wolnych zawodów, niezależnie od tego, czy zajmują się one wywozem, czy też nie, w celu pomiaru potencjalnych skutków utworzenia zintegrowanego rynku transatlantyckiego w ich sektorach gospodarki (np. w rolnictwie i sektorze rolno-spożywczym, turystyce, rzemiośle, hotelarstwie, gastronomii, przemyśle, usługach itd.). Ważne jest, abyśmy byli w stanie przewidzieć, jakie skutki wywrze otwarcie bardziej zintegrowanego rynku transatlantyckiego na te przedsiębiorstwa. Czy TTIP i nowe ramy konkurencji spowodują zmiany ich modelu biznesowego, metod produkcji, ram regulacyjnych, charakteru świadczonych usług lub strategii w zakresie inwestycji i zatrudnienia?

1.4.

EKES pragnie skorzystać z okazji, jaką stwarzają negocjacje ze Stanami Zjednoczonymi, by zapewnić lepsze monitorowanie polityk wsparcia dla MŚP po obu stronach Atlantyku z zastosowaniem podejścia opartego na faktach (np. poprzez ocenę porównawczą dotyczącą zamówień publicznych i MŚP, dostępu do finansowania i warunków rynku finansowego, zarządzania klęskami żywiołowymi, wymogów i informacji co do dostępu do rynków oraz standardów dla małych przedsiębiorstw (Small Business Standards)). Porównanie to bez wątpienia pozwoli określić nowe działania w zakresie wsparcia MŚP, po to by wzmocnić wdrażanie w praktyce europejskiego „Small Business Act”. Komitet opracowuje obecnie opinię na ten temat (INT/755), która stanowi kontynuację wcześniejszych opinii dotyczących tego zagadnienia. Uważa, że nadszedł odpowiedni moment, aby instytucje europejskie uwzględniły wystosowany przez europejskie i krajowe organizacje MŚP apel o prawnie wiążący „Small Business Act” i większą koordynację między polityką przemysłową i handlową. Należy również przekształcić sieć „pełnomocników ds. MŚP” w skuteczniejszy, pełnoprawny organ koordynacji, monitorowania i wdrażania polityki na rzecz MŚP na rynku wewnętrznym, organ, który broniłby nowych potrzeb MŚP oraz dbałby o rozwiązania dostosowane do specyfiki MŚP.

1.4.1.

Sama kategoria MŚP jest w UE bardzo zróżnicowana, a duży jej odsetek stanowią bardzo małe przedsiębiorstwa zatrudniające mniej niż 9 pracowników. Ponadto podział MŚP ze względu na profil i wielkość jest również bardzo zróżnicowany w poszczególnych państwach członkowskich. To samo dotyczy wolnych zawodów – regulowanych i nieregulowanych. W związku z tą dużą obecnością mikroprzedsiębiorstw w sektorach handlu, przemysłu i rzemiosła EKES zaleca, by Komisja Europejska w porozumieniu z instytucjami najbardziej zainteresowanych państw członkowskich (w tym publicznymi lub prywatnymi instytutami badawczymi i uczelniami wyższymi) zorganizowała w terenie kampanie uświadamiające i informacyjne oraz seminaria szkoleniowe służące lepszemu zrozumieniu różnych rozdziałów TTIP oraz objętych nim sektorów i związanych z nim możliwości i zagadnień, które należy monitorować.

1.4.2.

Wolne zawody – regulowane i nieregulowane – tworzą w UE system wrażliwych usług w interesie zleceniodawców i ogółu społeczeństwa, którym to usługom przyznano szczególną rolę.

1.5.

EKES wyraża zadowolenie, że negocjacje obejmują rozdział poświęcony MŚP, ale pragnie poprawić jego treść i w związku z tym przedstawia propozycje w części dotyczącej uwag szczegółowych. Obecna treść zaproponowana przez Komisję Europejską powinna zostać uzupełniona o szereg aspektów, w szczególności o zasady reprezentacji MŚP w przyszłym Komitecie MŚP oraz o zadania tego ostatniego.

1.6.

EKES apeluje do pełnomocnika KE ds. MŚP, by zadbał o reprezentację małych przedsiębiorstw i mikroprzedsiębiorstw w procesie negocjacji i o to, by zapewnić im przynajmniej jedno miejsce w grupie doradczej (TTIP Advisory Board), co ma zapobiec brakowi informacji, zagwarantować niezbędną wiedzę wielosektorową i spełnić podstawowe wymogi przejrzystości informacji i danych będących przedmiotem wspólnego zainteresowania. Zaleca również wprowadzenie środków wspierania organizacji gospodarczych, zawodowych i sektorowych MŚP w ich działaniach na rzecz pomocy i doradztwa dla MŚP i mikroprzedsiębiorstw we współpracy z zainteresowanymi instytucjami naukowymi i badawczymi oraz zapewnienie im w razie potrzeby środków finansowania. Apeluje o wzajemne uznawanie kwalifikacji i certyfikacji na wszystkich poziomach działania państwowego oraz o równe szanse w zamówieniach publicznych na wszystkich szczeblach (także jednostek federalnych, regionów i gmin).

2.2.1.

Ze względu na swoją wielkość MŚP są często poszkodowane przez nieproporcjonalnie wysokie taryfy celne i wymogi regulacyjne, które ciążą na handlu transatlantyckim, gdyż potrzebują większych zasobów i kompetencji niż duże przedsiębiorstwa, aby przezwyciężyć bariery handlowe przy niewielkiej skali i wartości wymiany. Dlatego też przedsiębiorstwa te skorzystają na liberalizacji środków taryfowych i pozataryfowych przewidzianej w umowie transatlantyckiej. W opinii EKES-u „Transatlantyckie stosunki handlowe a poglądy EKES-u na temat wzmocnionej współpracy i ewentualnej umowy o wolnym handlu UE–USA” EKES przedstawił już szczegółowy wykaz możliwości i kwestii, które należy monitorować, w odniesieniu do wszystkich zagadnień będących przedmiotem negocjacji (5).

2.2.2.

Jedną z głównych spodziewanych korzyści płynących z TTIP dla MŚP mogą być wyniki współpracy regulacyjnej, które mogą doprowadzić do harmonizacji i zbliżenia niektórych przepisów oraz wzajemnego uznawania inspekcji lub certyfikacji. Niemniej EKES pragnie przy tej okazji przypomnieć o mocnym zobowiązaniu podjętym przez obie strony, by TTIP nie doprowadziło do obniżenia obecnych standardów technicznych. W związku z tym obiecująco przedstawiałaby się analiza wartości dodanej uzyskanej w ramach doświadczeń unijnej organizacji Small Business Standards, wspieranej przez KE we współpracy z najbardziej reprezentatywnymi organizacjami MŚP. Współpraca regulacyjna musi mieć przejrzysty charakter i musi przestrzegać autonomii regulacyjnej państw członkowskich i Unii Europejskiej, a jednocześnie zachować ich prawo do wprowadzania środków, które uznają za odpowiednie, w takich dziedzinach, jak ochrona zdrowia, konsumentów, pracowników i środowiska.

—

bezpośredni wywóz do państwa trzeciego,

—

wywóz z pomocą niezależnych partnerów zagranicznych,

—

tworzenie spółek zależnych za granicą,

—

budowa infrastruktury za granicą, by produkować i sprzedawać w kraju docelowym eksportu.

—

intensywność eksportowa w danym sektorze działalności,

—

wielkość rynku wewnętrznego.

—

bariery w dostępie do finansowania wywozu,

—

brak aktualnych informacji i danych na temat wymogów dotyczących produktów lub usług,

—

niewystarczającą znajomość rynku, na którym chcą sprzedawać swoje produkty lub usługi (badanie rynkowe),

—

trudności w znalezieniu potencjalnych klientów oraz w nawiązaniu kontaktów z nimi,

—

personel nieposiadający odpowiedniego wyszkolenia, by zarządzać rozwojem międzynarodowym lub nawiązywać kontakty z inwestorami lub importerami,

—

brak zachęt i wsparcia ze strony władz publicznych oraz pewne obciążenia biurokratyczne związane z polityką pomocy państwa,

—

bariery kulturowe i językowe,

—

niespójne przepisy, systemy dostosowania i uznawania kwalifikacji oraz zezwoleń na wykonywanie działalności.

—

bardzo różne zakresy odpowiedzialności i możliwość ich ubezpieczania po kosztach zgodnych z zasadami rynku,

—

koszty wywozu towarów (z wyłączeniem cła) związane z kosztami transportu, długimi i złożonymi formalnościami celnymi oraz koniecznością zatrudnienia lub opłacenia agenta celnego oraz, w szczególności w Stanach Zjednoczonych, posiadania ubezpieczenia na wypadek ewentualnych roszczeń odszkodowawczych,

—

trudności w dostępie do kredytów wywozowych,

—

podatki i cła, które wciąż stanowią istotną barierę w niektórych sektorach, takich jak tytoń, tekstylia i odzież,

—

złożone reguły dotyczące pochodzenia oraz koszty świadectw pochodzenia,

—

dostosowanie się do różnych przepisów technicznych, sanitarnych i fitosanitarnych oraz związane z tymi przepisami świadectwa i kontrole,

—

przepisy techniczne i sanitarne obowiązujące tylko w niektórych stanach w USA lub różnice w przepisach między stanami,

—

różne wymogi dotyczące kwalifikacji oraz ograniczenia dotyczące działalności w poszczególnych stanach i lokalnych okręgach regulacyjnych,

—

ochrona praw własności intelektualnej, szczególnie nieprzestrzeganie nazw pochodzenia i różne przepisy dotyczące znaków towarowych i patentów,

—

koszty ochrony prawnej i nadzoru rynku ponoszone przez europejskie przedsiębiorstwa posiadające prawo do stosowania oznaczeń geograficznych,

—

ograniczenia dotyczące zamówień publicznych wynikające z ustawy Buy American Act oraz jej regularnych zmian mających na celu rozszerzenie jej zakresu,

—

złożone procedury wizowe oraz dotyczące pobytu, zezwolenia na pracę i prowadzenie działalności gospodarczej w USA,

—

ograniczenia lub licencje wymagane na szczeblu federalnym lub stanowym dla niektórych dostawców usług.

2.7.1.

MŚP, w szczególności małe przedsiębiorstwa i mikroprzedsiębiorstwa, potrzebują przede wszystkim – biorąc pod uwagę napotykane bariery i ograniczone środki – dostosowanych usług wsparcia i doradztwa, w tym w zakresie szkolenia pracowników (doradztwo indywidualne lub coaching, tutoring bądź mentoring), które są zazwyczaj świadczone przez zrzeszające je organizacje gospodarcze, zawodowe i branżowe. Należy zagwarantować, by te ostatnie organizacje dysponowały koniecznymi zasobami logistycznymi umożliwiającymi przekazywanie przedsiębiorstwom informacji i świadczenie usług poradnictwa oraz indywidualnego wsparcia, zwłaszcza dzięki wykorzystaniu europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych (EFSI).

2.7.2.

Oprócz usług pomocniczych i doradczych dostosowanych do poszczególnych MŚP w zależności od ich specyfiki i potrzeb, przedsiębiorstwa powinny dysponować środkami niezbędnymi do finansowania inwestycji materialnych i niematerialnych. W tym celu EKES zaleca, by MŚP, w tym MŚP chętne do inwestowania na rynkach USA, miały łatwiejszy dostęp nie tylko do europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych (EFSI), ale również do instrumentów finansowych programu COSME, w tym funduszy venture capital i systemów gwarancji.

2.7.3.

UE powinna dokonać przeglądu oferty ubezpieczeniowej dla eksportu towarów i usług i zapewnić jej rozwój zgodnie z zasadami rynkowymi.

3.1.1.

Regulowane i nieregulowane wolne zawody we wszystkich państwach UE stanowią w rożnym stopniu i różnej formie szczególny typ MŚP. Jako że ich oferta rynkowa i usługi opierają się na specjalistycznej wiedzy, wolne zawody wymagają szczególnego zaufania ze strony usługobiorców, a ich niezależna pozycja wiąże się ze szczególnymi wymogami. Oprócz tego, że są znaczącym partnerem gospodarczym, wolne zawody stanowią także element europejskiego modelu społecznego.

—

wszystkie informacje powinny być dostępne w 24 językach urzędowych Unii Europejskiej,

—

oprogramowanie powinno być możliwie proste i łatwe w użyciu,

—

należy przetestować funkcjonalność bazy danych na próbce europejskich MŚP, po to by zapewnić, że narzędzie to będzie zaspokajać ich potrzeby,

—

baza danych powinna zostać również wyposażona w zespół obsługi, który udzielałby odpowiedzi na zapytania z obu stron Atlantyku.

3.7.1.

Ważne jest, by TTIP nie było postrzegane jako sposób na zlikwidowanie zastrzeżonego dla MŚP traktowania preferencyjnego w ramach zamówień publicznych na szczeblu lokalnym i regionalnym. TTIP powinno utrzymać te priorytety, pod warunkiem że będą miały jednolite zastosowanie wobec MŚP w Europie i w Stanach Zjednoczonych.

3.7.2.

Ponadto istotne jest, by w ramach procesu negocjacji oraz w zakresie współpracy regulacyjnej przestrzegano zasady „Think small first” (najpierw myśl na małą skalę), tak aby od samego początku procesu ustawodawczego uwzględniać priorytety i realia małych przedsiębiorstw i mikroprzedsiębiorstw oraz by chronić ich specyficzne interesy. W tym celu EKES apeluje, by małe przedsiębiorstwa i mikroprzedsiębiorstwa były odpowiednio reprezentowane w grupie doradczej (TTIP Advisory Board).

3.7.3.

Odnośnie do współpracy regulacyjnej, należy oferować MŚP, a zwłaszcza małym przedsiębiorstwom i mikroprzedsiębiorstwom, odpowiednio dostosowane wsparcie, aby pomóc im w przestrzeganiu przepisów.

3.7.4.

Należy podkreślić, że duża liczba przedsiębiorstw, które mogą inwestować lub zajmować się eksportem na rynku transatlantyckim, to firmy innowacyjne. Potrzebują one rygorystycznych i zrozumiałych przepisów w zakresie ochrony własności intelektualnej, zarówno w Stanach Zjednoczonych, jak i w Unii Europejskiej.

3.7.5.

W odniesieniu do sektora rolno-spożywczego, konieczne jest zwrócenie szczególnej uwagi na przedsiębiorstwa, które opierają się w produkcji i związanych z nią procesach na względach etycznych, kulturalnych i środowiskowych. Należy nadal wspierać handel tymi produktami, które przyczyniają się do zrównoważonego rozwoju. Należy również zapewnić odpowiednią ochronę oznaczeń geograficznych, które stanowią gwarancję dla konsumenta, zarówno co do pochodzenia produktów, jak i metod produkcji. UE od wielu lat realizuje politykę jakości w stosunku do swoich produktów, co jest jednym z głównych czynników dających przewagę konkurencyjną producentom z UE. Ponadto przyczynia się to w istotny sposób do zachowania tradycji kulturowej i gastronomicznej UE i pobudza rozwój obszarów wiejskich oraz politykę mającą na celu wspieranie rynku i dochodów producentów.

3.7.6.

EKES analizuje w innej opinii doświadczenia związane ze „Small Business Act” (SBA) w Stanach Zjednoczonych i UE, by dobrze zrozumieć korzyści, jakie amerykański „Small Business Act” oferuje amerykańskim MŚP np. w zakresie dostępu do zamówień publicznych i finansowania. Pozwoli to w odpowiednim czasie zaproponować udoskonalenia i efektywniejsze metody pracy w ramach europejskiego SBA, tak by był bardziej korzystny dla europejskich MŚP i bardziej wiążący.

17.11.2015   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 383/44

Sprawozdawca:

An LE NOUAIL MARLIÈRE

1.1.

EKES zaleca państwom członkowskim Unii dla Śródziemnomorza oraz UE zatwierdzenie uzgodnionych celów zrównoważonego rozwoju poprzez organizację ratyfikacji odpowiednich konwencji międzynarodowych.

1.2.

Komitet apeluje do państw członkowskich Unii dla Śródziemnomorza i do UE o skuteczną ochronę inwestycji publicznych niezbędnych do realizacji celów zrównoważonego rozwoju.

1.3.

EKES zaleca państwom członkowskim Unii dla Śródziemnomorza i UE, by w osiąganiu tych celów uczestniczyło społeczeństwo obywatelskie i samorządy na szczeblu lokalnym, jak najbliżej obywateli.

1.4.

Komitet przyjmuje do wiadomości konkluzje Rady do spraw zagranicznych i stosunków międzynarodowych z dnia 26 maja 2015 r. oraz wnioski z rocznego sprawozdania Komisji Europejskiej za rok 2015 na temat zobowiązań UE i państw członkowskich w zakresie oficjalnej pomocy rozwojowej oraz ich realizacji.

1.5.

Ubolewa jednak nad faktem, że termin, jaki UE wyznaczyła na realizację celu 0,7 % PKB, upływa dopiero w roku 2030 (1).

1.6.

EKES popiera UE w jej zamiarze wzmocnienia aspektów niefinansowych (ratyfikacji międzynarodowych instrumentów prawnych, zwalczania przestępstw finansowych).

1.7.

Wzywa Komisję do przyjęcia spójnego stanowiska uwzględniającego dwustronne, kilkustronne i wielostronne interesy handlowe oraz cele zrównoważonego rozwoju, aby zachować wiarygodność tych celów, a także pomocy europejskiej.

1.8.

Komitet zaleca rozszerzenie dialogu między partnerami społecznymi i instytucjami europejskimi zajmującymi się szkoleniem zawodowym i uczeniem się przez całe życie, a także opracowanie programów działania w tej dziedzinie. EKES został należycie zaproszony do udziału w tym dialogu i przyczynił się do jego ustanowienia (2).

1.9.

Komitet zaleca uwzględnienie w programie UE i jej polityce sąsiedztwa tych zaleceń dotyczących spójności między polityką handlową, zewnętrzną i w zakresie rozwoju oraz finansowania i ochrony demokracji i praw człowieka, zgodnie ze zobowiązaniami, jakie podjęła wiceprzewodnicząca Federica Mogherini wobec społeczeństwa obywatelskiego w dniu 28 maja 2015 r. (3)

2.1.

Ważnym zagadnieniem w ramach europejskiego i światowego programu działań w nadchodzących latach będzie dyskusja na temat celów zrównoważonego rozwoju na okres po 2015 r. Ze względu na wspólne szczególne cechy obszarów położonych w regionie eurośródziemnomorskim należy rozważyć, w jaki sposób włączyć cele zrównoważonego rozwoju w europejską politykę sąsiedztwa i strategie polityczne państw południowego regionu Morza Śródziemnego. Bezpieczeństwo żywnościowe, ubóstwo i wykluczenie społeczne, brak dostępu do wody, szczególna sytuacja krajów regionu przechodzących transformację demokratyczną i gospodarczą oraz potrzeba przywrócenia pokoju i bezpieczeństwa – problemy te wymagają opracowania opinii EKES-u na odnośny temat, zawierającej wytyczne w zakresie wdrażania i monitorowania programu działań na okres po roku 2015 w regionie Morza Śródziemnego.

2.2.

Dzięki określeniu konkretnych wyzwań oraz opracowaniu propozycji na rzecz regionu eurośródziemnomorskiego we współpracy ze społeczeństwem obywatelskim, EKES może udzielić przydatnych rad rządom tego dotkniętego różnymi problemami regionu i instytucjom europejskim.

2.3.

Opracowując niniejszą opinię, EKES pragnie również poszerzyć prace, jakie przeprowadził już w zakresie celów zrównoważonego rozwoju ogólnie oraz odnośnie do konkretnego obszaru geograficznego, jakim jest wybrzeże Morza Śródziemnego.

2.4.

Sekretarz generalny ONZ wydał sprawozdanie podsumowujące odpowiedzi zebrane przez otwartą grupę roboczą, która zajęła się zbadaniem powszechnych celów zrównoważonego rozwoju na okres po 2015 r., wynikających z przyjęcia deklaracji rządów pt. „Przyszłość, jakiej chcemy” po konferencji Rio+20. W deklaracji tej zadecydowano o przekształceniu celów milenijnych, dostosowanych do sytuacji poszczególnych krajów rozwijających się, w cele powszechne, choć zróżnicowane, dotyczące całej ludzkości, zarówno w krajach uprzemysłowionych, jak i wschodzących, rozwijających się lub mniej rozwiniętych. Przeprowadzono konsultacje na szeroką skalę na szczeblu regionalnym i niższym niż regionalny, a najważniejsze ugrupowania społeczeństwa obywatelskiego reprezentowane w Organizacji Narodów Zjednoczonych miały okazję wziąć w nich udział i przedstawić swoje stanowisko. Określono 17 celów głównych i 169 celów podrzędnych w zakresie „środków wdrażania i globalnego partnerstwa na rzecz zrównoważonego rozwoju”.

2.5.

W 2015 r. mają odbyć się dwa ważne spotkania ściśle związane z celami zrównoważonego rozwoju na okres po roku 2015: międzynarodowa konferencja na temat finansowania rozwoju, w lipcu w Addis Abebie, oraz 21. Konferencja Stron Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu, pod koniec roku w Paryżu.

2.6.

Agenda zrównoważonego rozwoju na okres po roku 2015 ma na celu ustanowienie ram przyszłych działań ONZ w terenie z wykorzystaniem nowego podejścia ukierunkowanego na równość, włączenie społeczne i godną pracę, zachowując jednocześnie zrównoważone źródła dochodów dla osób pracujących, chroniąc środowisko i utrzymując tempo odnawiania się zasobów biologicznych i naturalnych. Jednakże założeniem tego programu jest fakt, że regulujący nasze społeczeństwo paradygmat gospodarczy nie ma trwałego charakteru. Oznacza to, że przywódcy światowi będą musieli wykazać się dużą ambicją. Obecna sytuacja pod względem gospodarczym, społecznym, środowiskowym i – w ostatecznym rozrachunku – politycznym, jest nie do utrzymania w wielu częściach świata, szczególnie w regionie eurośródziemnomorskim. Powszechnie uważa się, że realizacja celów zrównoważonego rozwoju wymaga zmiany co najmniej zasad ekonomicznych i finansowych, na których opierają się obecne gospodarki, by zmienić obecny stan rzeczy.

2.7.

Położone na północnym wybrzeżu Morza Śródziemnego państwa Europy Południowej doświadczają sytuacji społecznych i gospodarczych nieakceptowanych już przez obywateli i uniemożliwiających stawienie czoła wyzwaniom środowiskowym i klimatycznym, a przecież rozwiązania w tej dziedzinie stworzyłyby obywatelom europejskim perspektywy zbudowania innego obszaru środowiskowego, gospodarczego i społecznego. Pomimo inwestycji w edukację za pomocą systemu krajowego lub europejskiego, młodzi ludzie nie mają możliwości rozwoju i przyczynienia się do wzmocnienia konkurencyjności gospodarczej, społecznej i środowiskowej UE.

2.8.

Od roku 2008 powstało niewiele miejsc pracy, wręcz przeciwnie – wiele z nich utracono, a tempo powstawania nowych nie jest dostosowane do rozwoju demograficznego ani do wejścia na rynek pracy absolwentów, co skutkuje odrzuceniem pozbawionej perspektyw polityki oszczędnościowej. Polityka i usługi publiczne w zakresie edukacji, zdrowia, transportu oraz budownictwa mieszkalnego ucierpiały wskutek polityki oszczędnościowej, a przecież realizacja celów zrównoważonego rozwoju wymaga wzmocnienia tych usług. W UE-28 wciąż zwiększa się liczba osób bezdomnych i mieszkających w nieodpowiednich warunkach, a większość miejsc pracy charakteryzuje się zbyt wielką elastycznością i niepewnością i nie oferuje perspektyw na przyszłość. Znacząco zwiększa się liczba stażystów słabo lub źle opłacanych i można zaobserwować radykalizację postaw europejskiego społeczeństwa, narasta bowiem nietolerancja, odrzucenie innych i niezrozumienie. Zwiększa się także przepaść między pokoleniami, a indywidualizm i potrzeba przetrwania prowadzą do polaryzacji między klasą polityczną, która nabiera cech zawodu, a znajdującymi się w trudnej sytuacji obywatelami.

2.9.

Na południe od Morza Śródziemnego można było zaobserwować obalanie dyktatur politycznych, które przywłaszczyły sobie korzyści gospodarcze i pozbawiły obywateli wolności słowa i równości. Kilka krajów zmieniło sposób przeprowadzania transformacji i zamiast skierować się w stronę oczekiwanego konsensusu narodowego na rzecz demokracji ponownie oddało się w ręce autorytarnej i wszechmocnej władzy wojskowej. Okoliczności te zostały wykorzystane przez radykalistyczne grupy, które albo dokonały ataków zbrojnych, albo zainicjowały rządy zbrodniczych systemów. W sytuacji stałego zagrożenia znajduje się obecnie część Afryki, a na Bliskim i Środkowym Wschodzie mają miejsce szeroko zakrojone przesiedlenia i powstają nowe układy wpływów politycznych i wojskowych – krótko mówiąc, ludność cywilna nie zaznaje spokoju.

2.10.

W takich warunkach prawdopodobnie żaden cel zrównoważonego rozwoju nie jest wiarygodny, by przywrócić pokój, zwiększyć dobrobyt materialny i wpłynąć na rozwój gospodarczy regionu. W regionach niestabilnych pod względem demokratycznym, społecznym i środowiskowym nie można w sposób trwały przyciągnąć inwestycji, utrzymać ich, czy też ich rozwinąć. Z drugiej strony, jako że przez dziesiątki lat z rozwoju gospodarczego korzystało tylko niewiele rodzin, konkretnych osób lub dyktatorów, instytucje zdolne pracować w sposób sprawiedliwy, przejrzysty i demokratyczny napotykają na swej drodze same przeszkody.

3.1.

Fakty pokazują, że region eurośródziemnomorski jest narażony na klęski żywiołowe, zarówno na lądzie, jak i na morzu. Z opublikowanego w 2013 r. sprawozdania wynika, że środowisko przybrzeżne zapewnia środki utrzymania co najmniej 150 mln osób. W tym samym sprawozdaniu cytuje się dane Programu Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska (UNEP), z których wynika, że na wybrzeżu Morza Śródziemnego znajduje się 13 elektrowni gazowych, 55 rafinerii, 180 elektrowni, 750 przystani jachtowych, 286 portów handlowych, 112 portów lotniczych i 238 zakładów odsalania wody, z których większość stanowi potencjalne źródło zagrożeń dla środowiska. W sprawozdaniu stwierdza się również, że priorytetem dla całego regionu jest wprowadzenie odpowiednich środków łagodzących skutki klęsk żywiołowych i katastrof spowodowanych przez człowieka (4).

4.1.

W przemówieniu z dnia 28 maja br. komisarz Johannes Hahn podkreślił potrzebę stworzenia 5 mln nowych miejsc pracy co roku, tak aby zwiększająca się liczba siły roboczej mogła znaleźć zatrudnienie oraz aby zapewnić włączenie społeczne. Przypomniał również, że do osiągnięcia tego celu regionowi niezbędny jest wzrost gospodarczy przekraczający 6 %.

4.2.

Dlatego kluczowe znaczenie powinno mieć upowszechnianie godnego zatrudnienia (cel 8), ponieważ zatrudnienie niskiej jakości (niepewne, słabo płatne oraz pozbawione trwałej i powszechnej ochrony socjalnej) leży u przyczyn ubóstwa. Należy zatem ponownie skoncentrować się na jakości wzrostu oraz na bezpiecznych i zdrowych warunkach zatrudnienia i pracy, a także na ochronie socjalnej pracowników i ich rodzin jako na podstawowym narzędziu zwalczania ubóstwa i wykluczenia.

5.1.

By wkład sektora prywatnego w partnerstwa handlowe na rzecz rozwoju przemysłowego był wydajny i skuteczny, musi mu towarzyszyć program na rzecz godnej pracy, bardziej rygorystyczny niż dotychczas odnośnie do warunków zatrudnienia. Bardziej niż kiedykolwiek, tworzone miejsca pracy powinny być wysokiej jakości, dobrze płatne, przyjazne dla środowiska naturalnego i zdrowia ludzi oraz oparte na skutecznej ochronie socjalnej (5). Jest to szczególnie istotne w regionie Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej, gdzie stopa bezrobocia młodzieży jest jedną z najwyższych na świecie i stale rośnie, co oznacza, że znaczny odsetek młodych ludzi w wieku produkcyjnym nie pracuje, nie kształci się ani nie szkoli. Zagwarantowanie minimalnego bezpieczeństwa dochodu osobom pracującym w sektorze nieformalnym ma zasadnicze znaczenie dla stabilności społecznej i politycznej oraz zapobiegania konfliktom, ponieważ łagodzi radykalizację postaw i ekstremizm, przyczyniając się w ten sposób do stabilności politycznej i bezpieczeństwa (6). Na obu wybrzeżach Morza Śródziemnego aspiruje się do zapewnienia kształcenia początkowego i ustawicznego, równości, odpowiedniego współczynnika aktywności zawodowej ludzi młodych i kobiet, poszanowania obywateli, wolności słowa, godnego wynagrodzenia, bezpiecznych warunków pracy, ochrony środowiska i zdrowia publicznego, wczesnej edukacji i solidarności międzypokoleniowej. Rządy muszą być w stanie zagwarantować zaspokojenie tych potrzeb bez interwencji pod postacią arbitrażu ponadnarodowego chroniącego interesy prywatne jednej ze stron, mimo dużego znaczenia, jakie chciałoby się nadać handlowi międzynarodowemu z punktu widzenia finansowania celów powszechnych (7).

6.1.

Negocjacje wielostronne w ramach WTO skupiają się na handlu jako narzędziu realizacji korzystnego zrównoważonego rozwoju. Jednak wiele z toczących się negocjacji wskazuje na niespójność między niektórymi celami w zakresie wolnego handlu a realizacją celów zrównoważonego rozwoju. Ze względu na pertraktacje potęg handlowych z państwami, na wiarygodności utraciły korzystne cele w takich dziedzinach, jak porozumienia w sprawie usług mające na celu liberalizację lub prywatyzację licznych usług publicznych dostępnych dla większości obywateli i niezbędnych dla realizacji celów, porozumienia w sprawie środowiskowych dóbr publicznych, transfery technologii, prawo własności przemysłowej, porozumienie w sprawie nowych technologii informacyjnych, przemysłu wydobywczego i wydobywania kopalin czy postępowania w sprawie rozstrzygania sporu między przedsiębiorstwami wielonarodowymi a państwami.

6.2.

Polityka handlowa powinna umożliwiać krajom rozwijającym się uzyskanie przestrzeni politycznej, w tym możliwości skoncentrowania się na skutkach dla bezrobocia, na słabszych grupach społecznych, równouprawnieniu płci i zrównoważonym rozwoju, raczej niż zachęcać do liberalizacji jako celu samego w sobie. Dlatego należy przeprowadzić wyczerpujący przegląd wszystkich umów handlowych i inwestycyjnych, by określić wszystkie obszary potencjalnie ograniczające zdolność krajów rozwijających się do zapobiegania kryzysom i zarządzania nimi, regulowania przepływów finansowych, ochrony prawa do utrzymania się i godnej pracy, wzmacniania sprawiedliwego opodatkowania, świadczenia kluczowych usług publicznych i zagwarantowania zrównoważonego rozwoju.

6.3.

Rządy powinny przeprowadzić obowiązkowe oceny oddziaływania na prawa człowieka dwustronnych, wielostronnych i kilkustronnych umów handlowych i inwestycyjnych, koncentrując się zwłaszcza na prawie do rozwoju i na specjalnych prawach do pożywienia, zdrowia i utrzymania, z uwzględnieniem oddziaływania na zmarginalizowane grupy społeczne. Mogłoby to obejmować wdrożenie uchwalonego w czerwcu 2014 r. w Radzie Praw Człowieka w Genewie projektu rezolucji dotyczącego ustanowienia grupy roboczej z zadaniem opracowania instrumentu nakładającego międzynarodowe zobowiązania prawne w dziedzinie praw człowieka na korporacje transnarodowe.

6.4.

W okresie do ustalenia, który można uznać za czas, w którym świat dochodzi do równowagi po kryzysach z 2008 r. (kryzys finansowy) i 2011 r. (kryzys demokracji), inwestycje sprzyjające zatrudnieniu i środowisku oraz dotyczące celów rozwoju na okres po roku 2015 powinny zostać wyłączone z obliczeń deficytu publicznego i uznane za inwestycje będące przedmiotem wspólnego zainteresowania, powszechne, trwałe i zrównoważone; należy je finansować po zerowej stawce i zakazać dostępu do nich funduszom hedgingowym.

6.5.

Zwalczanie uchylania się od opodatkowania i unikania opodatkowania, a także nielegalnych przepływów finansowych w celu prania pieniędzy pochodzących z nielegalnej działalności, w tym pracy nierejestrowanej, przemytu migrantów i wywozu odpadów niepoddawanych odzyskowi, powinno umożliwić uzyskanie dodatkowych środków koniecznych do realizacji celów zrównoważonego rozwoju (8).

6.6.

Nie należy zapominać o tym, że również istniejące już międzynarodowe instrumenty prawne stanowią środki wykonawcze i że gdyby niektóre konwencje – takie jak kluczowe konwencje MOP dotyczące pracy, konwencja Narodów Zjednoczonych z dnia 18 grudnia 1979 r. w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet, konwencja o ochronie praw wszystkich pracowników migrujących i członków ich rodzin, konwencja nr 189 dotycząca pracowników domowych, konwencja nr 184 dotycząca bezpieczeństwa i zdrowia w rolnictwie, międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych i jego protokół fakultatywny, by wymienić jedynie kilka przykładów – zostały ratyfikowane i wdrożone w prawie materialnym wszystkich państw członkowskich Unii dla Śródziemnomorza, stanowiłyby one ważne niefinansowe środki wykonawcze, same w sobie gwarantujące już ochronę prawną (de iure) osób, która jest niezbędna i konieczna do faktycznej (de facto) realizacji wielu celów zrównoważonego rozwoju w zakresie:

Cele zrównoważonego rozwoju (9)

6.7.

W dniu 28 maja 2015 r. Komitet Regionów i Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny zorganizowały wspólnie z Komisją Europejską Forum Społeczeństwa Obywatelskiego Euromedu, na którym głos zabrali komisarz Johannes Hahn i wiceprzewodnicząca Federica Mogherini oraz przewodniczący Parlamentu Europejskiego.

6.8.

Podczas tego forum, które miało na celu omówienie kierunków nowej unijnej polityki sąsiedztwa, komisarz Hahn przypomniał o funduszach, które zostały bezpośrednio przeznaczone na kryzys humanitarny w Syrii i krajach z nią graniczących – 52 mln EUR w ramach Instrumentu na rzecz Społeczeństwa Obywatelskiego Krajów Sąsiedztwa – oraz opisał podjęte działania, do których należy dodać 40 mln EUR przydzielone z Regionalnego Funduszu Powierniczego UE.

6.9.

Na zakończenie należy nawiązać również do europejskiego programu w dziedzinie migracji, opublikowanego przez Komisję Europejską dwa tygodnie po szczycie szefów państw; program ten zawiera propozycję podziału konkretnych działań w zakresie przesiedleń i przyjmowania uchodźców na mocy art. 78 ust. 3 TFUE (11).

17.11.2015   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 383/49

Sprawozdawca:

Ivan VOLEŠ

1.1.

EKES apeluje, aby nowa agenda rozwoju miała wymiar globalny i zmierzała do poprawy jakości życia ludzi. Musi ona opierać się na poszanowaniu praw człowieka, zapobieganiu konfliktom i ich pokojowemu rozwiązywaniu, dobrych rządach, ograniczaniu nierówności społecznych, wzmacnianiu roli kobiet i udziale tych wszystkich, którzy czują się odpowiedzialni za rozwój świata i za zachowanie go dla przyszłych pokoleń.

1.2.

EKES popiera przyjęcie zaproponowanych celów zrównoważonego rozwoju i wnosi o zmobilizowanie wszystkich dostępnych zasobów finansowych oraz ich przejrzyste i wydajne wykorzystanie, tak aby w wyważony sposób zintegrować wymiary gospodarczy, społeczny i środowiskowy zrównoważonego rozwoju. Trzeba przeciwdziałać marnotrawieniu zasobów w konfliktach zbrojnych, ich nielegalnemu transferowi oraz ich wypływaniu do szarej strefy.

1.3.

Komitet apeluje, aby propagowanie dialogu społecznego włączono do priorytetów rozwoju, gdyż jest to ważny instrument zrównoważonego traktowania interesów partnerów społecznych i utrzymania pokoju społecznego niezbędnego dla udanej realizacji celów zrównoważonego rozwoju.

1.4.

Oficjalna pomoc rozwojowa (ODA) powinna być kierowana do krajów najsłabiej rozwiniętych i krajów podatnych na zagrożenia. UE powinna potwierdzić swoje zobowiązanie do wyasygnowania łącznej ODA w wysokości 0,7 % PNB i do przeznaczenia 0,15–0,20 % PNB na kraje najsłabiej rozwinięte. Zobowiązanie to musi być połączone z wymogiem należytego i skutecznego wykorzystania wszystkich zasobów finansowych pomocy rozwojowej, zgodnie z zasadami uzgodnionymi w Monterrey, Ad-Dausze i Pusanie.

1.5.

ODA nie należy oceniać tylko w kategoriach jej skali finansowej, lecz trzeba ją oceniać także pod względem jej jakości i wkładu w zrównoważony rozwój. W tym celu konieczne jest opracowanie nowych wskaźników do oceny skuteczności tej pomocy.

1.6.

Z myślą o zwiększeniu wydajności wsparcia budżetowego dla krajów rozwijających się EKES zaleca skorzystanie z doświadczeń związanych z wdrażaniem unijnej polityki spójności i jej instrumentów, takich jak fundusze strukturalne i fundusze spójności, tak aby wsparcie to zostało konkretnie wykorzystane do osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju.

1.7.

W celu lepszego wykorzystywania środków krajowych, zarówno publicznych, jak i prywatnych, których znaczenie będzie rosło, konieczne jest przeprowadzenie zasadniczych reform fiskalnych, wprowadzenie dobrych rządów w dziedzinie opodatkowania, włączenie sektora nieformalnego do legalnej gospodarki, a także podjęcie zdecydowanej walki z myślą o wyeliminowaniu korupcji i jej zapobieganiu. Przyczynić się do tego mogłoby zawarcie międzynarodowego porozumienia w sprawie przeciwdziałania uchylaniu się od opodatkowania, rajów podatkowych i nielegalnych przepływów finansowych oraz ulepszenie współpracy z OECD i komitetem ds. podatkowych ONZ.

1.8.

EKES popiera propozycję, aby poprzez partnerstwa sektora publicznego i prywatnego oraz finansowanie projektów PPP za pośrednictwem instrumentów łączonych (blending) włączyć sektor prywatny w realizację projektów, które z komercyjnego punktu widzenia nie są wykonalne lub są jedynie częściowo. Warunkiem ich pomyślnego wdrożenia jest ocena ex ante ich trwałego charakteru oraz przestrzeganie zasad przejrzystości, włączając w to sprawozdawczość, zasadę współodpowiedzialności i możliwości egzekwowania zobowiązań.

1.9.

EKES uznaje potencjalny wkład bezpośrednich inwestycji zagranicznych w rozwój, o ile są one nakierowane na realizację celów zrównoważonego rozwoju. Dochody z bezpośrednich inwestycji zagranicznych powinny być przede wszystkim reinwestowane w krajach rozwijających się, w których zostały wytworzone. Kraje będące beneficjentami powinny mieć jasną strategię inwestycyjną. Nowe państwa będące inwestorami, takie jak Chiny, Brazylia, Indie i inne, powinny w swoich inwestycjach realizowanych w krajach rozwijających się uwzględniać zasady zrównoważonego rozwoju.

1.10.

EKES opowiada się za innowacyjnymi i dodatkowymi źródłami finansowania rozwoju, takimi jak finansowanie społecznościowe, działania międzynarodowych funduszy charytatywnych, transfery oszczędności diaspory do krajów pochodzenia. Z zadowoleniem przyjmuje niektóre propozycje nowych źródeł finansowania przedstawione przez grupę przewodnią ds. innowacyjnego finansowania rozwoju, które mogłyby stać się ważnym źródłem, pod warunkiem że zostaną zastosowane na całym świecie i nie będą zbyt uciążliwe dla danego sektora.

1.11.

Społeczeństwo obywatelskie, do którego zaliczają się partnerzy społeczni i organizacje pozarządowe, powinno być skuteczniej i w bardziej zorganizowany sposób włączane w opracowywanie programów rozwoju, monitorowanie ich wdrażania oraz ocenę ich wyników i skutków. Należy zatem, zarówno w krajach rozwijających się, jak i w krajach rozwiniętych, systematycznie budować i ulepszać system kontroli procesów pomocy rozwojowej i włączać weń odpowiednie organizacje społeczeństwa obywatelskiego. W tym względzie EKES oferuje swoje bogate doświadczenie współpracy z partnerami z krajów AKP, Ameryki Łacińskiej, Azji, Partnerstwa Wschodniego, Euromedu i innych.

1.12.

Aby społeczeństwo obywatelskie mogło wywiązywać się z tego zadania, należy je wspierać poprzez programy budowania zdolności adresowane do instytucji społeczeństwa obywatelskiego w krajach partnerskich.

2.1.

Rok 2015 będzie miał kluczowe znaczenie dla ukształtowania nowego globalnego podejścia do rozwoju. Główne założenie milenijnych celów rozwoju – zmniejszenie ubóstwa – zostało zrealizowane tylko po części. Nowe cele zrównoważonego rozwoju (1) powinny doprowadzić do znaczących zmian, których EKES od dawna się domaga. Komitet z zadowoleniem przyjmuje fakt, że w celach tych uwzględniono szereg jego zaleceń.

2.2.

W niedawnych opiniach EKES domagał się, aby nowe cele rozwoju stały się częścią globalnego zrównoważonego rozwoju (2), podkreślał niezastąpioną rolę społeczeństwa obywatelskiego w polityce rozwojowej (3), wskazał na potrzebę włączenia zabezpieczenia społecznego do polityki rozwojowej UE (4), przedstawił szereg propozycji na temat zaangażowania sektora prywatnego w rozwój po 2015 r. (5), na temat uwzględnienia celów zrównoważonego rozwoju i roli społeczeństwa obywatelskiego w umowach inwestycyjnych UE (6), na temat wkładu handlu we wzrost i rozwój (7) oraz na temat celów na okres po roku 2015 w regionie eurośródziemnomorskim (8). Na wspólnym posiedzeniu nadzwyczajnym Sekcji REX i Centrum Monitorowania Rozwoju Zrównoważonego EKES-u w dniu 20 października 2014 r. przyjęto zalecenia dotyczące agendy na rzecz zrównoważonego rozwoju po 2015 r., które zachowują ważność w perspektywie zbliżających się negocjacji w sprawie celów zrównoważonego rozwoju i ich finansowania.

2.3.

Ważnym elementem agendy rozwoju na okres po 2015 r. powinien stać się dialog społeczny jako narzędzie pozwalające regulować stosunki między pracodawcami a pracownikami oraz zachować, dzięki wyważonemu uwzględnieniu ich interesów w układach zbiorowych, pokój społeczny, który ma kluczowe znaczenie dla pomyślnego ciągłego rozwoju danego społeczeństwa.

2.4.

EKES nalega na potrzebę zapewnienia spójności między celami w zakresie wolnego handlu a celami zrównoważonego rozwoju w kontekście trwających negocjacji w ramach WTO bądź w ramach negocjacji prowadzonych przez UE w sprawie usług i środowiskowych dóbr publicznych oraz podczas wdrażania obecnych porozumień WTO.

2.5.

Wszystkie umowy handlowe i inwestycyjne muszą spełniać kryteria zrównoważonego rozwoju, włączając w to ich wpływ na zatrudnienie, na osoby w trudnej sytuacji i równość płci. Nie powinny stawać na drodze krajom rozwijającym się w zarządzaniu kryzysami, regulowaniu przepływów kapitałowych, nakładaniu sprawiedliwego opodatkowania i zapewnianiu zasadniczych usług publicznych. UE powinna przeprowadzić pełne oceny wpływu na zrównoważony rozwój, zwłaszcza umów o partnerstwie gospodarczym, skupiając się przede wszystkim na prawie do rozwoju oraz na konkretnych prawach do pożywienia, zdrowia i sprawiedliwego wynagrodzenia, a także uwzględniając wpływ na najsłabsze grupy.

2.6.

Globalny konsensus w sprawie zrównoważonego rozwoju musi opierać się na poszanowaniu podstawowych praw człowieka i być ukierunkowany na zapobieganie konfliktom i budowanie pokoju, zniesienie nierówności w dziedzinie socjalnej, zapewnienie dobrej administracji, wspieranie demokratycznych samorządów lokalnych, wzmacnianie roli kobiet oraz angażowanie sektora prywatnego na rzecz rozwoju. W tym celu członkowie ONZ powinni przyjąć, promować i ratyfikować międzynarodowe instrumenty prawne, konwencje, porozumienia i uregulowania (9). Uważamy, że komunikat Komisji Europejskiej w sprawie globalnego partnerstwa na rzecz eliminacji ubóstwa i zrównoważonego rozwoju po 2015 r. (10) stanowi dobry punkt wyjścia do przyszłych negocjacji, i wzywamy UE do odegrania w nich wiodącej roli.

3.1.

EKES podkreśla potrzebę całościowego podejścia do kwestii zrównoważonego rozwoju. Za swój własny rozwój odpowiada przede wszystkim każdy kraj, a społeczność międzynarodowa odpowiada za stworzenie korzystnego otoczenia międzynarodowego sprzyjającego zrównoważonemu rozwojowi wszystkich krajów, obejmującego troskę o globalne dobra publiczne, o ochronę zasobów naturalnych, o stabilne rynki finansowe, wolny handel międzynarodowy, właściwe zarządzanie migracją i ukierunkowane wsparcie rozwoju technologicznego w służbie zrównoważonego rozwoju.

3.2.

Warunkiem realizacji celów zrównoważonego rozwoju jest mobilizacja wszystkich dostępnych zasobów finansowych. Jak szacuje UNCTAD (11), roczne potrzeby inwestycyjne krajów rozwijających się związane z osiągnięciem najważniejszych celów zrównoważonego rozwoju w latach 2015–2030 wynoszą 3,9 bln USD, z czego ok. 2,5 bln USD nie jest pokryte.

3.3.

EKES podziela przekonanie, że na świecie dostępne jest wystarczająco dużo źródeł finansowania. Oprócz zasobów oficjalnych (12) istnieją zasoby ukryte, takie jak finansowanie wojen i konfliktów zbrojnych na całym globie. Dostępność zasobów ograniczają również zwłaszcza uchylanie się od opodatkowania, szara strefa i nielegalne przepływy finansowe, którym to zjawiskom należy systematycznie przeciwdziałać.

3.4.

Poszukiwania i pozyskiwania zasobów nie można oddzielić od wymogu ich należytego wykorzystywania. Należy w dalszym ciągu kierować się zasadami skuteczności i wydajności pomocy rozwojowej uzgodnionymi w Monterrey, Ad-Dausze i Pusanie oraz stanowczo przeciwdziałać marnotrawieniu wszelkiego rodzaju zasobów finansowych i niefinansowych przeznaczonych na rozwój.

3.5.

Pomocy rozwojowej nie powinno się oceniać tylko na podstawie jej kwoty, lecz należy oceniać również jej jakość i wkład w osiąganie celów zrównoważonego rozwoju i w poprawę życia ludzi. W tym celu trzeba opracować nowe wskaźniki obejmujące kryteria oceny i wzmocnić urzędy statystyczne krajów rozwijających się, w tym transfer wiedzy fachowej i wzajemną wymianę informacji.

3.6.

Do pogodzenia interesów sektora prywatnego z celami publicznymi przyczyniłby się szerszy udział organizacji z całego spektrum społeczeństwa obywatelskiego w określaniu krajowych celów i planów rozwoju. Ich wspólnym interesem jest promowanie zasad przejrzystości, otwarcia rynku zamówień publicznych, wydajności i skuteczności wydatkowania zasobów oraz odpowiedzialności podmiotów publicznych za wdrażanie przyjętej strategii rozwojowej.

3.7.

Aby sektor prywatny mógł odgrywać swą rolę na rzecz rozwoju, potrzebuje przyjaznego otoczenia biznesowego, w tym przestrzegania powszechnie uznawanych demokratycznych zasad praworządności, co ułatwi zakładanie i rozwój przedsiębiorstw, ograniczy biurokrację, zwiększy przejrzystość, zmniejszy korupcję oraz pobudzi inwestycje. Konieczne jest, aby sektor prywatny kierował się uznanymi w skali międzynarodowej zasadami społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, przestrzegał podstawowych praw gospodarczych i społecznych i wymogów zrównoważonego rozwoju oraz tworzył nowe miejsca pracy zgodnie z programem działań MOP na rzecz godnej pracy.

3.8.

EKES wzywa do zapewnienia większej koordynacji i spójności między wszystkimi strategiami politycznymi UE związanymi ze zrównoważonym rozwojem (13), tak aby uniknąć dublowania i pokrywania się, fragmentacji, a czasem i rozbieżności stosowanych podejść oraz aby pogłębić systematyczną koordynację udzielanej przez państwa członkowskie pomocy na rzecz realizacji celów zrównoważonego rozwoju.

4.

4.1.1.

Mimo że ODA nie może w całości zaspokoić zapotrzebowania na pomoc rozwojową, pozostaje niezbędna dla mieszkańców krajów najsłabiej rozwiniętych, krajów dotkniętych konfliktami zbrojnymi, krajów narażonych na klęski żywiołowe i epidemie, odizolowanych wysp lub krajów niemających dostępu do morza.

4.1.2.

Środki ODA powinny być wykorzystywane priorytetowo do eliminowania ubóstwa w krajach ubogich i podatnych na zagrożenia. EKES zwraca uwagę, że ubóstwo wzrosło także w krajach o średnim dochodzie, a to w wyniku nierównej dystrybucji bogactwa. Należy wykorzystać efekt mnożnikowy ODA do zmobilizowania wszystkich źródeł pomocy, łącznie z inwestycjami prywatnymi, w celu eliminacji ubóstwa.

4.1.3.

EKES wzywa Komisję i Radę, by w związku z negocjacjami przewidzianymi na konferencji w Addis Abebie uzgodniły jasne wspólne stanowisko europejskie w sprawie oficjalnej pomocy rozwojowej. UE powinna potwierdzić swoje zobowiązanie do wyasygnowania łącznej ODA w wysokości 0,7 % PNB i do przeznaczenia 0,15–0,20 % PNB jako ODA dla krajów najsłabiej rozwiniętych. EKES zwraca uwagę, że środki przeciwdziałania zmianie klimatu, które będą dyskutowane na konferencji w Paryżu w grudniu 2015 r., będą wymagały dodatkowych zasobów.

4.1.4.

Same dane dotyczące kwoty ODA nie mówią nic o jakości i rezultatach udzielonej pomocy ani o jej rzeczywistym wpływie na rozwój krajów będących beneficjentami. EKES popiera propozycję Komitetu Pomocy Rozwojowej (DAC) OECD, aby oprócz ODA monitorować także pomoc i wsparcie na rzecz zrównoważonego rozwoju udzielone poza ramami ODA (14). Wsparcie pozafinansowe często wnosi w danym kraju większy wkład w rozwój niż pomoc finansowa (np. kształcenie, wymiana doświadczeń, transfer technologii i specjalistycznej wiedzy, współpraca naukowa i techniczna).

4.1.5.

Wsparcie budżetowe dla krajów rozwijających się powinno zawsze mieć konkretne przeznaczenie budżetowe i przewidywać wspólną odpowiedzialność donatora i beneficjenta za rzeczywiste wykorzystanie tej formy pomocy na realizację celów zrównoważonego rozwoju zgodnie z uznanymi na szczeblu międzynarodowym zasadami finansowego zarządzania i kontroli, w tym z rygorystycznymi przepisami warunkowymi i środkami na rzecz zwalczania korupcji i zapobiegania temu zjawisku. Samo finansowanie ze środków UE powinno być w wiarygodny sposób chronione przed korupcją. Komitet zaleca, aby także w krajach rozwijających się wykorzystywano doświadczenia związane z wdrażaniem europejskiej polityki spójności, tak aby lepiej i w sposób bardziej ukierunkowany wydatkować fundusze rozwoju na cele zrównoważonego rozwoju oraz dokładniej kontrolować ich wykorzystanie i oceniać osiągnięte wyniki.

4.2.1.

EKES jest przekonany, że znaczenie zarówno publicznych, jak i prywatnych zasobów krajowych na rzecz rozwoju będzie w najbliższych latach wyraźnie wzrastało.

4.2.2.

Aby zwiększyć wolumen zasobów krajowych i skuteczność ich wykorzystywania, należy nieustannie przeciwdziałać nielegalnej ucieczce zasobów finansowych, praniu pieniędzy pochodzących z nielegalnej działalności, w tym pracy nierejestrowanej, przemytu migrantów i wywozu odpadów niepoddawanych odzyskowi, a także ulepszyć pobór podatków, zwalczać korupcję i działalność przestępczą oraz włączyć rozległy sektor nieformalny do legalnej gospodarki. Trzeba pomóc krajom rozwijającym się we wdrożeniu gruntownych reform fiskalnych i zaprowadzeniu dobrych rządów w dziedzinie opodatkowania. EKES nalega, by UE aktywniej dążyła do zawierania międzynarodowych porozumień w sprawie przeciwdziałania uchylaniu się od opodatkowania, rajów podatkowych i nielegalnych przepływów finansowych oraz do poprawy współpracy z Centrum Polityki i Administracji Podatkowej OECD i z komitetem ds. podatkowych ONZ.

4.2.3.

Krajowe inwestycje prywatne, czy to bezpośrednie, czy to portfelowe, są obecnie kilkakrotnie wyższe od inwestycji zagranicznych. Trzeba ukierunkować je na cele rozwoju, na przykład poprzez odpowiednie zachęty lub za pomocą właściwie przygotowanych i bezpiecznych projektów PPP, tak aby stały się istotnym narzędziem realizacji celów zrównoważonego rozwoju.

4.2.4.

Niewykorzystany potencjał zasobów krajowych mają w szczególności kraje rozwijające się dysponujące bogactwami mineralnymi, tymczasem pomimo stosunkowo wysokich dochodów publicznych większość ludności żyje tam w ubóstwie i zaniedbuje się budowę własnej gospodarki, infrastruktury i usług społecznych. Metody stosowane przez niektórych inwestorów zagranicznych w przemyśle wydobywczym w krajach rozwijających się są słusznie krytykowane przez społeczeństwo obywatelskie, które domaga się przestrzegania podstawowych standardów ochrony środowiska, ochrony socjalnej pracowników, przejrzystości płacenia podatków i transferów zysków za granicę, a także sprawozdawczości zgodnej z wytycznymi OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych (15). EKES przyjmuje z zadowoleniem środki zmierzające do zaradzenia temu stanowi rzeczy, takie jak inicjatywa na rzecz przejrzystości w przemyśle wydobywczym (16).

4.3.1.

EKES jest przekonany, że wszędzie tam, gdzie władze mają niewystarczające możliwości realizowania niezbędnych inwestycji ze źródeł publicznych i gdzie inwestycje te, zwłaszcza w dziedzinie infrastruktury, lecz także usług publicznych, nie są wykonalne z komercyjnego punktu widzenia, trzeba wykorzystywać partnerstwa między sektorem publicznym a prywatnym i finansować projekty PPP za pośrednictwem łączenia instrumentów, zgodnie z zaleceniami OECD (17).

4.3.2.

Projekty PPP muszą być przygotowywane zgodnie ze strategią rozwoju poszczególnych krajów w oparciu o studium wykonalności, powinny uwzględniać ocenę ex ante czynników ich trwałego charakteru oraz respektować zasady przejrzystości, współodpowiedzialności i egzekwowalności zobowiązań. Partnerzy społeczni i inni przedstawiciele społeczeństwa obywatelskiego powinni zostać włączeni do oceny wkładu tych projektów w zrównoważony rozwój i monitorować zgodność z obowiązującymi konwencjami MOP.

4.3.3.

Łączenie instrumentów należy także wykorzystywać w ramach przedsiębiorczości społecznej i zrównoważonych projektów na rzecz włączania słabszych grup społecznych do środowiska gospodarczego.

4.4.1.

W 2013 r. napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) do krajów rozwijających się osiągnął 778 mld USD, jednak ich wkład w zrównoważony rozwój jest często niejednoznaczny. Zaledwie 2 % wszystkich BIZ napływających do krajów rozwijających się trafia do krajów najsłabiej rozwiniętych. W Afryce Subsaharyjskiej BIZ kierowane są przede wszystkim do przemysłu wydobywczego i nie wnoszą dodatkowego wkładu do pozostałej części gospodarki. Nowe państwa będące inwestorami, takie jak Chiny, Brazylia, Indie i inne, powinny w swoich inwestycjach realizowanych w krajach rozwijających się uwzględniać zasady zrównoważonego rozwoju.

4.4.2.

Według przeprowadzonego przez organizację pozarządową EURODAD badania na temat finansów krajów rozwijających się, w roku 2014 z krajów rozwijających się wypłynęło dwa razy więcej zasobów finansowych, niż ich wpłynęło z zagranicy, licząc także ODA, BIZ, organizacje charytatywne, transfery zysków, oszczędności i inne źródła (18). Należy dołożyć starań, by środki te były w możliwie największym stopniu reinwestowane na rzecz zrównoważonego rozwoju w krajach będących beneficjentami.

4.4.3.

Krajowe strategie rozwoju powinny obejmować również wsparcie na rzecz inwestycji. Aby pozyskać BIZ i skierować je na ODA, trzeba stworzyć korzystne warunki, takie jak pokój, stabilność i dobre rządy. Kraje rozwijające się powinny włączać cele zrównoważonego rozwoju także do zawieranych przez siebie umów inwestycyjnych i oferować odpowiednie gwarancje na takie inwestycje. EKES zaleca, by agencje i instytucje finansowe ds. wspierania inwestycji w krajach pochodzenia i agencje ds. wspierania inwestycji w krajach będących beneficjentami nawiązały bezpośrednią współpracę techniczną powiązaną z krajowymi strategiami zrównoważonego rozwoju.

4.4.4.

Należy promować inwestowanie zaangażowane społecznie, które gwarantować będzie pewną rentowność w krótkim okresie, ale jednocześnie zapewniać będzie perspektywy rentowności długookresowej dzięki skutkom społecznym, takim jak budowanie zdolności czy ochrona środowiska, które prowadziłyby do zrównoważonego rozwoju.

4.5.1.

Instrumentem finansowania mniejszych projektów rozwojowych, który oferuje znaczne możliwości, są finansowanie społecznościowe (19) i inwestycje społecznościowe. EKES zwraca uwagę, że należy szybko zdefiniować te instrumenty oraz przygotować i przyjąć dla nich odpowiednie ramy regulacyjne, jak to zalecił w opinii (20).

4.5.2.

EKES z zadowoleniem przyjmuje rosnącą liczbę międzynarodowych funduszy charytatywnych, fundacji i programów mających na celu propagowanie zrównoważonego rozwoju, takich jak np. Światowy Fundusz na rzecz Walki z AIDS, Gruźlicą i Malarią, Globalne Partnerstwo na rzecz Edukacji, sojusz GAVI na rzecz szczepienia dzieci w krajach najsłabiej rozwiniętych itp. Te fundusze i fundacje, w ramach których instytucje publiczne współpracują z donatorami prywatnymi i organizacjami pozarządowymi, powinny ulepszyć koordynację swoich działań i zorientować je na cele zrównoważonego rozwoju.

4.5.3.

Środki przeznaczone na ODA, jeżeli nie są w danej chwili alokowane na projekty rozwojowe, mogłyby być umieszczane w funduszach inwestycyjnych na rzecz rozwoju i w obligacjach zabezpieczonych, aby generowały dochody w krótkim okresie, a także przyczyniały się do tworzenia dodatkowych zasobów (21). W dłuższej perspektywie powinno to pomóc zwiększyć wolumen potrzebnych środków na pomoc rozwojową (22).

4.5.4.

EKES przyjmuje z zadowoleniem niektóre propozycje grupy przewodniej ds. innowacyjnego finansowania rozwoju (23) i popiera wysiłki na rzecz stworzenia nowych źródeł finansowania celów zrównoważonego rozwoju. Konieczne jest jednak, by te nowe zasoby były stosowane spójnie w skali światowej, by nie ograniczały konkurencyjności danego sektora oraz by ich wykorzystanie na cele zrównoważonego rozwoju cechowało się przejrzystością. EKES przyjąłby z zadowoleniem dobrowolną globalną inicjatywę sektora bankowego, który zobowiązałby się do wniesienia wkładu w finansowanie luki między zapotrzebowaniem a dostępnymi środkami na realizację celów zrównoważonego rozwoju.

4.5.5.

Jednym z mało wykorzystywanych zasobów są środki finansowe pochodzące od diaspory, tj. transfer jej oszczędności do krajów pochodzenia, które to oszczędności można by również wykorzystać do realizacji celów zrównoważonego rozwoju. Trzeba doprowadzić do obniżenia kosztów tych transferów oszczędności. Członkom diaspory należałoby zaproponować szkolenia i programy zachęt wspierające ich zainteresowanie inwestycjami w projekty rozwojowe, które pozwoliłyby im zwiększyć wartość oszczędności, a jednocześnie przyczynić się do realizacji celów zrównoważonego rozwoju.

4.6.1.

Mikroprzedsiębiorstwa, małe i średnie przedsiębiorstwa, stanowiące główny potencjał wzrostu i tworzenia nowych miejsc pracy, borykają się z problemem niedostatecznego dostępu do finansowania. Problem ten jest dotkliwy zwłaszcza w krajach najsłabiej rozwiniętych, w związku z czym trzeba szukać instrumentów, które ułatwią dostęp małych i średnich przedsiębiorstw do zasobów finansowych. Należy przy tym respektować różnorodność form przedsiębiorstw w krajach rozwijających się, gdzie przeważają mikroprzedsiębiorstwa, drobni przedsiębiorcy handlowi oraz małe rodzinne gospodarstwa rolne.

4.6.2.

Istnieje wiele różnych systemów mikrokredytów dla MŚP. Zdaniem Komitetu najskuteczniejsze są systemy wykorzystujące aplikacje dla telefonów komórkowych. Komitet przyjmuje również z zadowoleniem mikrokredyty wykorzystywane do finansowania projektów z zakresu zielonej energii oraz inicjatywy zmierzające do zapewnienia mikrokredytów nieoprocentowanych. Brakuje kredytów dla małych i średnich przedsiębiorstw (od 10 tys. do 200 tys. USD), które mogłyby zostać zastąpione przez leasing kapitałowy i inne instrumenty. W tym celu należy wspierać rozwój rynku finansowego i banków lokalnych, w tym także podmiotów lokalnych.

4.6.3.

Częścią wsparcia krajów rozwiniętych dla małych i średnich przedsiębiorstw powinno być przekazywanie doświadczeń, umiejętności zarządzania, wiedzy technicznej, szkolenie w zakresie zarządzania finansami, kształcenie dotyczące podstaw finansowości oraz wspieranie włączania się tych przedsiębiorstw do łańcuchów dostaw i wartości. UE powinna zalecić stosowanie zasad jej dyrektywy w sprawie opóźnień w płatnościach w celu poprawy finansowania MŚP.

4.6.4.

Mikroprzedsiębiorstwa, małe i średnie przedsiębiorstwa działające w sektorze rolnictwa należy chronić przed praktykami inwestycyjnymi mającymi na celu masowy wykup gruntów rolnych, które to praktyki prowadzą do likwidacji tych przedsiębiorstw. Pomogłoby im także tworzenie instrumentów ubezpieczenia od skutków zmiany klimatu. W planach rozwoju nie należy zapominać o wspieraniu przedsiębiorstw gospodarki społecznej, które mogą odgrywać istotną rolę w realizacji celów zrównoważonego rozwoju.

4.6.5.

Ważne dla rozwoju gospodarczego i społecznego jest zapewnienie dostępu do instrumentów finansowych, takich jak podstawowy rachunek bankowy czy mobilne aplikacje finansowe, szerokim warstwom ludności krajów rozwijających się.

4.7.1.

Społeczeństwo obywatelskie w krajach rozwiniętych, w tym partnerzy społeczni i organizacje pozarządowe, przyczynia się bezpośrednio do rozwoju i odgrywa również ważną rolę w ukierunkowywaniu współpracy na rzecz rozwoju oraz w monitorowaniu jej skuteczności (24).

4.7.2.

Należy systematycznie wspierać tworzenie i doskonalenie systemu kontroli procesów i wyników pomocy rozwojowej w poszczególnych krajach, z bezpośrednim udziałem zainteresowanych organizacji społeczeństwa obywatelskiego, co przyczyni się do wskazywania i usuwania przeszkód w realizacji celów zrównoważonego rozwoju. EKES ma w tej dziedzinie długoletnie pozytywne doświadczenia zebrane przez wspólne komitety, platformy i organy doradcze, takie jak Komitet Monitorujący AKP–UE, zjazdy organizacji społeczeństwa obywatelskiego UE–AŁK i in.

4.7.3.

Podmiotami świadczącymi bezpośrednio pomoc rozwojową są także partnerzy społeczni. Związki zawodowe krajów rozwiniętych realizują społecznie ukierunkowane projekty rozwoju i wspierają rozwój partnerskich organizacji związkowych. Organizacje pracodawców, izby handlowe, stowarzyszenia MŚP i stowarzyszenia branżowe wdrażają wspólne projekty z partnerskimi organizacjami przedsiębiorstw w krajach rozwijających się i przekazują tym organizacjom swoje doświadczenia.

4.7.4.

Niezastąpioną rolę w pomocy rozwojowej odgrywają organizacje pozarządowe, zarówno w krajach rozwiniętych, jak i w krajach rozwijających się. Ich działalność dotyczy w szczególności radzenia sobie z następstwami klęsk żywiołowych i humanitarnych, a także dziedziny społecznej, zdrowia, równouprawnienia płci, edukacji itp. Mobilizują one również środki ogółu społeczeństwa, organizują zbiórki funduszy, kampanie edukacyjne itp. Interesującym przykładem jest finansowanie kształcenia w drodze „adopcji na odległość”, co pomaga rozwijać kontakty międzyludzkie między zwykłymi obywatelami.

4.7.5.

EKES apeluje do Komisji Europejskiej, by wspierała działania organizacji społeczeństwa obywatelskiego zmierzające do osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju, odpowiednio finansując programy mające na celu tworzenie instytucji społeczeństwa obywatelskiego w krajach partnerskich. EKES przygotowuje obecnie raport informacyjny, w którym zaleci modele skutecznego włączania społeczeństwa obywatelskiego we wdrażanie i monitorowanie agendy rozwoju na okres po 2015 r. i który będzie stanowił uzupełnienie niniejszej opinii.

17.11.2015   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 383/57

Sprawozdawca:

Ronny LANNOO

1.1.

W niniejszej opinii EKES przedstawia zalecenia dotyczące przewidzianych w traktatach konsultacji z zainteresowanymi stronami, z zamiarem poprawy jakości tych konsultacji i zmniejszenia dystansu między obywatelami a Europą. Także Komisja, za pomocą szeroko zakrojonych konsultacji z zainteresowanymi stronami na temat procedur konsultacji, przeprowadziła działania w tym zakresie, które przełożyły się na pakiet „Lepsze stanowienie prawa” pierwszego wiceprzewodniczącego Fransa Timmermansa. W późniejszym terminie EKES przedstawi opinię na wniosek Komisji w sprawie całego pakietu „Lepsze stanowienie prawa”.

1.2.

EKES jest zaniepokojony sposobem, w jaki prowadzone są konsultacje z zainteresowanymi stronami, a zatem także jakością wyników tych konsultacji. Dlatego też Komitet wnioskuje o stabilne, reprezentatywne konsultacje, zapewniające wartość dodaną dla zainteresowanych organizacji i grup interesów.

1.3.

Na podstawie próbki wybranych konsultacji przeprowadzonych w pierwszej połowie 2014 r. Komitet stwierdza: jakościowe różnice pomiędzy poszczególnymi dyrekcjami generalnymi w podejściu do konsultacji, niewystarczającą liczbę odpowiedzi, a więc i brak reprezentatywności, niedostosowanie języka i terminologii do grup docelowych oraz brak informacji na temat wyników i działań następczych. Generalnie można więc stwierdzić, że obowiązujące dotychczas wytyczne w tym zakresie nie są wdrażane w wystarczającym stopniu.

1.4.

EKES zdaje sobie sprawę z trudności wiążących się z odpowiednim zasięganiem opinii u obywateli i u wielu rozmaitych organizacji w państwach członkowskich i dlatego przedstawia poniżej szereg strukturalnych, konkretnych i realistycznych propozycji oraz zachęca Komisję Europejską do konstruktywnej współpracy w opracowaniu i wdrażaniu nowych środków.

1.5.

EKES zwraca się do Komisji, aby wytyczne i standardy jakości dotyczące konsultacji z zainteresowanymi stronami miały dla dyrekcji generalnych charakter wiążący. Aby zagwarantować stosowanie tych wytycznych, Komitet proponuje utworzenie na poziomie Sekretariatu Generalnego komórki koordynującej, której zadaniem byłoby wspieranie DG w prowadzeniu konsultacji z zainteresowanymi stronami.

1.6.

Bardziej strategiczne podejście do procesu konsultacji, i to od etapu przygotowania aż do ewaluacji, którego integralnym elementem jest udział istniejących struktur zainteresowanych stron (organizacji przedstawicielskich zainteresowanych grup docelowych oraz organów doradczych i konsultacyjnych), powinno zagwarantować wzrost liczby odpowiedzi i poprawę ich jakości. Lepsze planowanie konsultacji i informowanie o ich celu ułatwiłoby zainteresowanym stronom uczestnictwo w procesie konsultacji.

1.7.

Komitet zwraca uwagę, że właściwe określenie podmiotów jest kluczowe dla jakości procedury konsultacji. W tym celu EKES zaleca Komisji, by korzystała z istniejących już struktur, takich jak Komitet i organizacje przedstawicielskie, i opierała się na rejestrze służącym przejrzystości. Dlatego też tworzenie nowych struktur nie jest konieczne.

1.8.

Zdaniem EKES-u potrzebny jest gruntowny przegląd metod i narzędzi stosowanych do przeprowadzania konsultacji z zainteresowanymi stronami. Zasadniczo istnieją dwie możliwe metody konsultacji: pisemna (elektroniczna) lub ustna (w formie dialogu). W zależności od celu, grupy docelowej itp. i w ramach ogólnego podejścia strategicznego do procesu konsultacji należy wybrać odpowiednie metody i instrumenty. Ponadto wskazane jest skuteczne wprowadzenie nowych technologii, zwłaszcza by lepiej dotrzeć do pewnych grup docelowych, takich jak np. młodzież.

1.9.

W tym kontekście należy wprowadzić rozróżnienie między konsultacjami z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego a konsultacjami z ogółem społeczeństwa. Różnią się one nie tylko metodą, ale i celem, ponieważ w przypadku konsultacji pierwszego rodzaju trzeba zadbać o reprezentatywność, natomiast w przypadku konsultacji drugiego rodzaju chodzi o propagowanie włączenia i uczestnictwa.

1.10.

EKES uważa, że jeśli wybór padnie na kwestionariusz pisemny, należy go opublikować we wszystkich oficjalnych językach UE. Ponadto EKES apeluje o udostępnienie wcześniej takiego kwestionariusza organizacjom reprezentującym zainteresowane grupy docelowe, aby uniknąć zbyt technicznego żargonu, który utrudniałby odbiorcom docelowym zrozumienie kwestionariusza.

1.11.

Komitet podkreśla znaczenie tego, by w analizie wyników uwzględniano wagę ilościową i jakościową, w zależności od tego, czy dana odpowiedź pochodzi od pojedynczego obywatela, czy też od reprezentatywnej organizacji społeczeństwa obywatelskiego, lub też w zależności od stopnia reprezentatywności i zaangażowania tej organizacji. Odpowiedź od reprezentatywnej organizacji miałaby więc większą wagę.

1.12.

W celu poprawy udziału w konsultacjach, EKES podkreśla znaczenie tego, by w przypadku każdego procesu konsultacji sporządzano sprawozdanie podsumowujące otrzymane odpowiedzi, w którym wyjaśniono by, dlaczego niektóre z nich zostały uwzględnione w dalszym toku prac nad danym wnioskiem, a inne nie.

1.13.

Ze względu na przewidzianą dla niego w traktatach rolę, EKES chce pełnić funkcję pośrednika, który wniesie wkład w powodzenie konsultacji z zainteresowanymi stronami. Może on uczestniczyć i współdziałać we wszystkich istotnych etapach procesu (identyfikacja zainteresowanych stron, opracowywanie kwestionariuszy, podsumowanie wyników i działania następcze). Aby zapewnić strukturę, stabilność i reprezentatywność procesu, Komitet może, tak jak w przeszłości, organizować wysłuchania i konferencje oraz tworzyć platformy i fora dialogu.

1.14.

Jeśli chodzi o konsultacje z zainteresowanymi stronami, Komisja Europejska powinna lepiej wykorzystać potencjał ściślejszej współpracy z Komitetem, jak zalecono w protokole o współpracy podpisanym dnia 22 lutego 2012 r. przez Komitet i Komisję (1). W trosce o optymalizację zasobów i w duchu współpracy międzyinstytucjonalnej, pomogłoby to jak najlepiej wykorzystać zarówno umiejętności i wiedzę specjalistyczną zainteresowanych stron, jak i wiedzę, doświadczenie i kompetencje Komitetu w prowadzeniu konsultacji.

1.15.

EKES może współpracować z Komisją jako organizator spotkań interaktywnych, jak to już zresztą regularnie ma miejsce w przypadku platform zorganizowanego dialogu (np. na temat imigracji, konsumpcji itd.).

1.16.

Ponadto EKES opowiada się za prowadzeniem intensywnej kampanii informacyjnej na temat samego procesu konsultacji oraz na temat organizowanych konsultacji. Zamierza aktywnie się w nią angażować wraz z reprezentowanymi przez siebie organizacjami.

1.17.

Ponadto EKES – promotor zorganizowanego dialogu społecznego jako istotnego narzędzia demokracji uczestniczącej – zachęca Komisję do większego wykorzystania platform zorganizowanego dialogu. Umożliwiłoby to z jednej strony zaangażowanym podmiotom uczestniczyć w sposób ciągły na wszystkich etapach procesu politycznego, a z drugiej strony wywołałoby pozytywne skutki w zakresie kosztów i czasu.

2.1.1.

Zgodnie z art. 11 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej „Komisja Europejska prowadzi szerokie konsultacje z zainteresowanymi stronami w celu zapewnienia spójności i przejrzystości działań Unii”.

2.1.2.

„Konsultacja” oznacza proces, w ramach którego Komisja gromadzi opinie i poglądy obywateli i zainteresowanych stron. Ten uzupełniający proces przebiega bez uszczerbku dla zorganizowanego dialogu obywatelskiego (art. 11 ust. 2 TFUE) lub od konsultacji prowadzonych w określonych ramach, takich jak konsultacje z partnerami społecznymi w ramach dialogu społecznego (organizacje pracodawców i związki zawodowe, art. 154 TFUE) lub konsultacji z organami doradczymi, jak Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (art. 304 TFUE) (2). W żadnym wypadku nie może zastępować tych procesów.

2.1.3.

Oprócz konsultacji prowadzonych w ramach art. 154 TFUE partnerzy społeczni, związki zawodowe i organizacje pracodawców w pełni uczestniczą w konsultacjach wymienionych w pkt 2.1.1 i 2.1.2 dotyczących, m.in. ochrony konsumentów, prawa ochrony środowiska, polityki handlowej itp.

2.2.1.

W 2002 r. Komisja Europejska ustanowiła obowiązkowe minimalne normy (4) dotyczące konsultacji z zainteresowanymi stronami w sprawie wszelkich wniosków, niezależnie od tego, czy mają charakter ustawodawczy, czy nie. W ramach programu sprawności i wydajności regulacyjnej (REFIT) Komisja ogłosiła również, że konsultacje będą przeprowadzane także w przypadku ocen, kontroli sprawności oraz przy opracowywaniu aktów delegowanych i środków wykonawczych (5).

2.2.2.

Komisja Europejska w swoich wewnętrznych wytycznych z 2002 r. dla dyrekcji generalnych dotyczących prowadzenia konsultacji przewiduje m.in. publikację not wyjaśniających temat, którego dotyczy konsultacja, jej treść i cel. Następnie po zakończeniu konsultacji należy opublikować liczbę otrzymanych odpowiedzi, charakterystykę respondentów oraz podsumowanie wyników.

2.2.3.

Jeśli chodzi o wielojęzyczność, obecnie nie obowiązują żadne formalne zasady.

2.2.4.

Wytyczne z 2002 r. zawierające minimalne standardy dotyczące konsultacji z zainteresowanymi stronami obejmują 10 etapów procesu konsultacji, podzielonych na 3 fazy: określenie strategii (6), prowadzenie konsultacji (7) oraz analiza wyników (8).

2.2.5.

Komisja Europejska przewidziała 12 różnych metod konsultacji przygotowawczych w zależności od celów i grup docelowych. Są to: elektroniczne otwarte konsultacje publiczne; badania; eurobarometr; konferencje, wysłuchania publiczne, spotkania z zainteresowanymi stronami; posiedzenia, warsztaty, seminaria z bezpośrednio zainteresowanymi podmiotami; grupy dyskusyjne; bezpośrednia rozmowa; grupa ekspertów Komisji Europejskiej; panele MŚP; konsultacje z władzami lokalnymi i regionalnymi; kwestionariusze; elektroniczne fora dyskusyjne.

2.3.1.

Mimo tych wytycznych oraz licznych możliwych metod i instrumentów, wiele zainteresowanych podmiotów wyraża krytykę wobec skuteczności obecnego procesu konsultacji. Wśród konkretnych przeszkód wymienić można m.in. trudności w uzyskaniu informacji na temat prowadzonych konsultacji (możliwość łatwego znalezienia informacji na unijnych stronach internetowych oraz publikowanie informacji o konsultacjach), język i terminologię, informacje o wynikach oraz działania następcze.

2.3.2.

Ponadto jakość i metody konsultacji różnią się znacząco w zależności od prowadzącej je DG, i zauważa się brak koordynacji oraz jednolitego podejścia metodologicznego.

2.3.3.

EKES zbadał stosowanie tych wytycznych w odniesieniu do pierwszych 25 konsultacji, które odbyły się w 2014 r. Na podstawie tej próbki można stwierdzić, co następuje:

Podsumowując, można stwierdzić ogólny brak reprezentatywności, słabą jakość oraz brak informacji na temat wyników i działań następczych.

3.1.

W swych wytycznych politycznych nowa Komisja Europejska za jeden z 10 priorytetów uznała zwiększenie demokracji w Unii Europejskiej. Sporządzenie wykazu obowiązkowego dla wszystkich organizacji i osób prowadzących działania lobbingowe w Komisji Europejskiej i w Parlamencie Europejskim jest zasadniczym elementem tego priorytetu.

3.2.

W dniu 19 maja 2015 r. Komisja opublikowała pakiet środków mających na celu lepsze stanowienie prawa, pakiet „Lepsze stanowienie prawa” (10), w którego sprawie Komitet wyda opinię na wniosek Komisji. Przewidziane środki koncentrują się wokół czterech filarów: działania na rzecz przejrzystości i konsultacji, ustawiczny przegląd istniejącego prawodawstwa, lepsze analizy oddziaływania i kontrola jakości oraz nowe porozumienie międzyinstytucjonalne.

3.3.

W tym kontekście przedstawiono także zaktualizowane wytyczne dotyczące konsultacji z zainteresowanymi stronami. Podczas opracowywania wytycznych zorganizowano konsultacje w sprawie „Wytycznych w sprawie konsultacji z zainteresowanymi stronami” (11). Wyniki tych konsultacji (12) zostały uwzględnione w niniejszej opinii.

4.1.1.

EKES zwraca się do Komisji Europejskiej, by nałożyła na dyrekcje generalne obowiązek przestrzegania aktualnych wytycznych wewnętrznych i karała za niedopełnienie tego obowiązku (np. w przypadku braku przejrzystości co do otrzymanych odpowiedzi lub braku przejrzystości sprawozdania z analizy), podobnie jak Rada ds. Ocen Skutków karze za słabą jakość oceny skutków.

4.1.2.

Z tego względu EKES zaleca powołanie komórki koordynującej na poziomie Sekretariatu Generalnego Komisji pod bezpośrednim nadzorem właściwego wiceprzewodniczącego Komisji. Komórka ta wspierałaby jednocześnie wszystkie dyrekcje generalne, jeśli chodzi o przyjęcie jednolitego podejścia i strategii w odniesieniu do konsultacji, o definiowanie i przestrzeganie wymogów jakości i procedur, o monitorowanie jakości oraz informowanie i prowadzenie działań następczych.

4.1.3.

Komórce koordynującej towarzyszyłaby grupa ekspertów, w skład której wchodziliby przedstawiciele grup docelowych, do których adresowane są zapytania danej konsultacji. EKES wnosi, by Komisja korzystała w tym zakresie z wiedzy fachowej Komitetu, szczególnie jeśli chodzi o wybór grup docelowych, weryfikację kwestionariuszy, podsumowanie i monitorowanie wyników.

4.1.4.

Bardziej systemowe podejście do konsultacji, z jasnym harmonogramem i informacją podaną z wyprzedzeniem, powinny ułatwić zainteresowanym stronom przygotowanie się do konsultacji i udział w nich. W związku z tym konieczny jest wiarygodny i regularnie aktualizowany orientacyjny harmonogram konsultacji. W szerszym ujęciu EKES proponuje, by Komisja lepiej zorganizowała konsultacje w wymiarze instytucjonalnym i reprezentacyjnym, korzystając z zasobów organów doradczych lub organów wobec nich równorzędnych, funkcjonujących na szczeblu państw członkowskich, regionalnym lub lokalnym.

4.1.5.

EKES apeluje, by Komisja co roku publikowała ocenę swojej strategii dotyczącej konsultacji i jej skuteczności.

4.2.1.

Do uzyskania potrzebnych informacji niezbędne jest właściwe określenie grupy docelowej. Potrzebne są profesjonalne narzędzia o sprawdzonej niezawodności. Niezbędne jest również zapewnienie skutecznej współpracy z istniejącymi strukturami, Komitetem oraz uprawnionymi organizacjami reprezentującymi społeczeństwo obywatelskie. EKES może uczestniczyć w identyfikacji reprezentatywnych organizacji w ramach danej grupy docelowej, w ramach swoich kompetencji i we współpracy z właściwymi organizacjami i Komisją.

4.2.2.

Za podstawowy punkt odniesienia w procesie identyfikacji organizacji przedstawicielskich, o którym mowa powyżej, mogłyby posłużyć prace EKES-u na rzecz określenia kryteriów reprezentatywności organizacji społeczeństwa obywatelskiego (16). W ten sposób EKES pragnie jeszcze zwiększyć wpływ tych organizacji podczas konsultacji i zacieśnić z nimi współpracę.

4.2.3.

Stale należy mieć na uwadze odpowiedni rozkład respondentów pod względem geograficznym i pod kątem grup docelowych. Jednocześnie w procesie wskazywania zainteresowanych stron („stakeholder mapping”) trzeba dopilnować, by grupom niedostatecznie reprezentowanym lub posiadającym mniej zasobów poświecić więcej uwagi.

4.2.4.

EKES podkreśla znaczenie odpowiedniego ważenia odpowiedzi w trakcie analizy, tak by nadać priorytet odpowiedziom organizacji reprezentatywnych i bezpośrednio zainteresowanych.

4.2.5.

Do zwiększenia udziału zainteresowanych stron w konsultacjach niezwykle istotna jest treść informacji zwrotnej po zakończeniu konsultacji. Zainteresowane strony muszą widzieć, że ich wkład ma jakiś efekt i że oddziałuje na kształt proponowanych wniosków, albo też powinny otrzymać uzasadnienie, dlaczego określone elementy ich stanowiska nie zostały uwzględnione.

4.3.1.

EKES może pełnić funkcję „sieci sieci” i rozpowszechniać informacje, wysyłając drogą elektroniczną zapytania pisemne różnym zainteresowanym podmiotom (tak jak to robi Komitet Regionów w odniesieniu do władz lokalnych). W przypadku spotkań interaktywnych EKES mógłby pełnić rolę organizatora, ze względu na swoje kontakty i doświadczenie w tej dziedzinie.

4.3.2.

Treść kwestionariusza w konsultacjach drogą elektroniczną należy skonsultować z zainteresowanymi organizacjami społeczeństwa obywatelskiego i sformułować w języku odbiorców danej grupy docelowej. Poza tym przed opublikowaniem konsultacji pytania należałoby przetestować w panelu osób reprezentujących zainteresowane strony. Aby właściwie dobrać takie organizacje, można by korzystać z opracowanych wcześniej list zainteresowanych podmiotów oraz z rejestru służącego przejrzystości (zob. pkt 4.2). W tym zakresie EKES może odgrywać rolę pośrednika.

4.4.1.

Wytyczne stanowią, że na zapytanie drogą elektroniczną należy przeznaczyć co najmniej 12 tygodni, zaś dla spotkań interaktywnych – 20 dni roboczych. EKES zaleca, aby nie rozpoczynać konsultacji w okresie letnim. Ponadto jak najściślej należy przestrzegać orientacyjnego harmonogramu (zob. pkt 4.1.4).

4.5.1.

EKES apeluje do Komisji i do jej przedstawicielstw w państwach członkowskich o skuteczną i konsekwentną kampanię informacyjną w celu upowszechniania konsultacji i zachęcania zainteresowanych stron do udziału. EKES z pewnością może wnieść tu znaczący wkład i zwrócić się do swoich członków, by w ramach swoich sieci przekazywali informacje o konsultacjach.

4.5.2.

Każde zapytanie powinno być w odpowiedni sposób, zrozumiale i w terminie ogłaszane w środkach przekazu Komisji, państw członkowskich i zainteresowanym organizacjom społeczeństwa obywatelskiego. To całościowe podejście powinno dotyczyć także przedstawicieli Komisji w państwach członkowskich.

4.6.1.

EKES podkreśla znaczenie tego, by Komisja uwzględniała opinie wyrażane w trakcie konsultacji i wskazywała, w jakim zakresie zostały one wzięte pod uwagę.

4.6.2.

Podczas uzasadnionego wyważania wyników (zob. pkt 4.2.3), stosunkowo najlepszą reprezentację powinny uzyskać podmioty zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego.

4.7.1.

EKES popiera publikację sprawozdania podsumowującego wraz ze streszczeniem wszystkich otrzymanych odpowiedzi. W ten sposób zwiększy się przejrzystość konsultacji.

4.7.2.

Ponadto EKES postuluje, by szczególnie z myślą o respondentach udostępniać informacje o dalszych działaniach, np. o zmianach w proponowanym wniosku i kolejnych etapach procesu decyzyjnego.

5.1.1.

W trosce o optymalizację zasobów i w duchu współpracy międzyinstytucjonalnej, Komitet mógłby zatem udostępnić do wykorzystania w procesie decyzyjnym zarówno swoją znajomość zainteresowanych stron aktywnych w różnych obszarach polityki UE, jak i własną wiedzę, doświadczenie i kompetencje w prowadzeniu konsultacji.

5.1.2.

EKES pragnie śledzić przebieg niektórych konsultacji we współpracy z Komisją i zgodnie ze swoimi priorytetami prac oraz oceniać je, sporządzać opinie w takiej sprawie, a w razie potrzeby organizować wysłuchania.

5.1.3.

Komitet pragnie w dobrej współpracy z zainteresowanymi organizacjami, podzielić się z Komisją swoim wkładem i wiedzą fachową w trakcie kluczowych etapów procesu konsultacji, w tym podczas wyboru grupy docelowej, w związku z kwestionariuszem, podsumowaniem i monitorowaniem.

5.1.4.

EKES może ponadto pełnić funkcję „sieci sieci” i pośrednika, wysyłając (drogą elektroniczną) zapytania pisemne różnym zainteresowanym podmiotom (tak jak to robi Komitet Regionów w odniesieniu do władz lokalnych).

5.1.5.

EKES może współpracować z Komisją jako organizator spotkań interaktywnych, jak to już zresztą regularnie ma miejsce w przypadku platform zorganizowanego dialogu (np. na temat imigracji, konsumpcji itd.).

5.1.6.

EKES może wnieść wkład w skuteczną i konsekwentną kampanię informacyjną, korzystając z pomocy swoich członków w przekazywaniu informacji o konsultacjach w ramach ich sieci kontaktów.

5.2.1.

Na różnych etapach procesu konsultacji – podczas przygotowywania, prowadzenia i monitorowania – EKES może pełnić funkcję przekaźnika między Komisją Europejską a zorganizowanym społeczeństwem obywatelskim.

5.2.2.

W określonych przypadkach, np. przy spotkaniach interaktywnych, Komisja i Komitet mogą wspólnie podjąć działania.

17.11.2015   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 383/64

Sprawozdawca:

Juan MENDOZA CASTRO

Współsprawozdawca:

Milena ANGEŁOWA

1.1.

Komitet popiera zieloną księgę w sprawie tworzenia unii rynków kapitałowych, a także oczekuje na propozycje Komisji dotyczące zmian, które mogą być konieczne dla osiągnięcia celów określonych w tym dokumencie, i wyraża przekonanie, że zaproponowane środki będą wynikiem wyważonego uwzględnienia stanowisk wyrażonych przez wszystkie zainteresowane strony.

1.2.

Celem inicjatywy Komisji powinno być stworzenie warunków sprzyjających skutecznemu, nowoczesnemu i odpowiednio uregulowanemu sektorowi usług finansowych zapewniającemu dostęp do kapitału przedsiębiorstwom poszukującym inwestycji, zwłaszcza MŚP i przedsiębiorstwom charakteryzującym się dużym wzrostem.

1.3.

EKES postrzega rynki kapitałowe jako zasoby płynności finansowej, w ramach której przedsiębiorstwa mogą pozyskiwać fundusze i obracać instrumentami finansowymi. Zdecydowanie popiera ostateczny cel unii rynków kapitałowych, a mianowicie przezwyciężenie obecnego rozdrobnienia rynków, a tym samym umożliwienie notowania wszystkich rodzajów spółek.

1.4.

Ponieważ unia rynków kapitałowych jest w dużym stopniu faktem dla dużych przedsiębiorstw, EKES podkreśla potrzebę przedsięwzięcia środków, które umożliwią korzystanie z niej również MŚP.

1.5.

Unia rynków kapitałowych powinna poprawić finansowanie gospodarki w długiej perspektywie dzięki wykorzystaniu potencjału związanego z promowaniem najlepszych praktyk w dziedzinie ładu korporacyjnego i odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw oraz dzięki skupieniu się nie tylko na celach gospodarczych, lecz również środowiskowych i społecznych.

1.6.

Należy wyraźnie uwzględnić specyficzne potrzeby MŚP we wszelkich przyszłych decyzjach dotyczących unii rynków kapitałowych. EKES usilnie zaleca podjęcie zdecydowanych i pilnych działań w następujących obszarach:

1.7.

EKES popiera odnotowanie w zielonej księdze faktu, że jedynie bardzo mała część oszczędności gospodarstw domowych trafia do bardziej produktywnych inwestycji niż obligacje skarbowe lub depozyty bankowe, szczególnie obecnie w czasach trudności finansowych, z jakimi borykają się oszczędzający.

1.8.

Komitet zwraca uwagę na znaczenie tradycyjnej działalności bankowej dla stabilności systemu finansowego. EKES dostrzega znaczenie ukończenia tworzenia europejskiej unii bankowej.

1.9.

Trwała sekurytyzacja wysokiej jakości wymaga wspierania podstawowych struktur o krótkich łańcuchach pośrednictwa.

1.10.

Zdaniem EKES-u zielona księga zawiera kompleksowy przegląd aktualnej sytuacji na rynkach kapitałowych w Europie, jak również środki niezbędne do osiągnięcia unii rynków kapitałowych.

2.1.

Finansowanie oparte na rynku kapitałowym jest w Europie stosunkowo słabo rozwinięte w porównaniu z innymi porządkami prawnymi. Europejskie rynki akcji, długu i inne rynki odgrywają niewielką rolę w finansowaniu wzrostu, a europejskie przedsiębiorstwa pozostają mocno uzależnione od banków, przez co nasze gospodarki są podatne na zaostrzenie warunków pożyczek bankowych.

2.2.

Brakuje również zaufania inwestorów, a oszczędności europejskie nie zawsze są wykorzystywane w najbardziej produktywny sposób.

2.3.

Stworzenie unii rynków kapitałowych jest kluczową inicjatywą w programie prac Komisji.

2.4.

Zapewniłoby to większą dywersyfikację finansowania gospodarki i zmniejszyło koszty pozyskiwania kapitału, szczególnie przez MŚP.

2.5.

Bardziej zintegrowane rynki kapitałowe, zwłaszcza dla kapitału własnego, poprawiłyby zdolność gospodarki europejskiej do amortyzowania wstrząsów i umożliwiły zwiększenie inwestycji bez podnoszenia poziomu zadłużenia.

2.6.

Unia rynków kapitałowych powinna wzmocnić przepływ kapitału – dzięki skutecznej infrastrukturze rynkowej i pośrednikom – począwszy od inwestorów aż po europejskie projekty inwestycyjne, poprawić podział ryzyka i kapitału w całej UE, a ostatecznie zwiększyć odporność Europy na przyszłe wstrząsy.

2.7.

Podstawowe zasady unii rynków kapitałowych obejmują następujące kwestie: zwiększenie korzyści płynących z rynków kapitałowych dla gospodarki, wzrostu i zatrudnienia; stworzenie jednolitego rynku dla kapitału we wszystkich 28 państwach członkowskich; oparcie na solidnych podstawach stabilności finansowej; zapewnienie skutecznego poziomu ochrony konsumentów i inwestorów oraz pomoc w przyciągnięciu inwestycji z całego świata i zwiększeniu konkurencyjności UE.

3.1.

Komitet w pełni popiera inicjatywę Komisji. Unia rynków kapitałowych jest niezbędną reformą strukturalną, jeśli chcemy, by wszystkie państwa członkowskie Europy rozwijały się w kontekście dynamicznej gospodarki opartej na wiedzy. Trzeba odblokować możliwość ogólnounijnego rozwoju szeregu innowacyjnych produktów finansowych, gdyż obecna sytuacja hamuje konkurencyjne finansowanie inwestycji, zwłaszcza w wypadku małych i średnich przedsiębiorstw, przedsiębiorstw rozpoczynających działalność oraz długoterminowych projektów infrastruktury.

3.2.

Celem inicjatywy Komisji powinno być stworzenie warunków sprzyjających skutecznemu i nowoczesnemu sektorowi usług finansowych. Regulacje powinny być odpowiednie, ale nie nadmierne. Należy umożliwić o wiele szerszy wybór źródeł finansowania inwestycji i dzięki temu zająć się problemem niepokojąco niskiego poziomu inwestycji.

3.3.

EKES postrzega rynki kapitałowe jako zasoby płynności finansowej, w ramach której przedsiębiorstwa mogą zdobyć fundusze i obracać instrumentami finansowymi. Mając to na uwadze, EKES sądzi, że osiągnięto już unię rynków kapitałowych dla dużych przedsiębiorstw. Odpowiadając na pytania zawarte w zielonej księdze, skupi się głównie na środkach, które umożliwią również MŚP i przedsiębiorstwom charakteryzującym się dużym wzrostem czerpanie korzyści z takiej unii.

3.4.

Unia rynków kapitałowych powinna poprawić finansowanie gospodarki w długiej perspektywie dzięki wykorzystaniu potencjału związanego z promowaniem najlepszych praktyk w dziedzinie ładu korporacyjnego i odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw oraz dzięki skupieniu się nie tylko na celach gospodarczych, lecz również środowiskowych i społecznych.

3.5.