31.3.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 77/1

1.1

W swoich opiniach w sprawie obniżenia poziomu emisji CO2 EKES zawsze zdecydowanie popierał wszelkie inicjatywy legislacyjne Komisji, które wyznaczają konkretne i widoczne cele w zakresie zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych, przyczyniające się w zasadniczy sposób do walki ze zmianami klimatu.

1.2

EKES popiera cele omawianego rozporządzenia polegające na stopniowym i rzeczywistym obniżeniu emisji CO2 do poziomu 130 g/km do 2012 r. dzięki udoskonaleniom konstrukcji silników.

1.3

Ponadto EKES oczekuje, że wszystkie zainteresowane strony zaangażują się w działania służące osiągnięciu — dzięki zintegrowanemu podejściu — celu 120 g/km do 2012 r. zgodnie z założeniami komunikatu Komisji z lutego 2007 r. i wzywa Radę oraz Parlament Europejski do szybkiego zatwierdzenia wszystkich aktów prawnych, które mogłyby pozytywnie wpłynąć na walkę ze zmianami klimatu.

1.3.1

EKES zaleca Komisji wyznaczenie celów długoterminowych zgodnie ze wskazaniami Parlamentu Europejskiego: trzeba będzie ustalić bardziej ambitne rozwiązania na rok 2020.

1.4

EKES w szczególności wyraża nadzieję na szybkie przyjęcie wniosku dotyczącego dyrektywy COM(2005) 261 końcowy w sprawie podatków związanych z samochodami osobowymi, na ulepszenie dyrektywy 1999/94/EWG w sprawie oznakowania informującego o emisjach CO2 i wzywa Komisję do koordynowania i proponowania inicjatyw w dziedzinie reklamy i marketingu przemysłu motoryzacyjnego służących promocji pojazdów bardziej oszczędnych pod względem zużycia paliwa.

1.5

Decyzja o przyjęciu specjalnego aktu prawnego dla przemysłu motoryzacyjnego wydaje się konieczna, by zakończyć okres przyjmowania przez przedsiębiorstwa dobrowolnych zobowiązań, które — chociaż korzystne z punktu widzenia wyników osiągniętych w zakresie obniżenia poziomu emisji CO2 przez samochody osobowe — okazały się niewystarczające do realizacji wytyczonych celów.

1.6

Wyrażając poparcie dla wytyczonej strategii i sposobu jej realizacji, EKES wnioskuje o opracowywanie realistycznych przepisów i o zachowanie przy tym właściwej równowagi pomiędzy konieczną poprawą stanu środowiska naturalnego, ochroną miejsc pracy w branży zatrudniającej 13 milionów pracowników i utrzymaniem pełnej konkurencyjności przedsiębiorstw europejskich w sektorze o strategicznym znaczeniu dla gospodarki europejskiej.

1.7

Z zadowoleniem przyjmuje wybór rozporządzenia jako instrumentu prawnego mogącego zagwarantować bezpośrednie przestrzeganie decyzji, które zostaną przyjęte i uniknięcie ewentualnych zakłóceń konkurencji. Potrzebna jest uważna ocena harmonogramu i konkretnych założeń proponowanych działań, a także uzyskanie dla nich bardziej powszechnego poparcia, w celu utrzymania i wzmocnienia na rynku globalnym konkurencyjności europejskich przedsiębiorstw oraz w celu zapobieżenia powstawaniu sztucznych korzyści dla pewnych segmentów produkcji w tym sektorze.

1.8

W tym celu Komitet proponuje Komisji uwzględnienie możliwości zastąpienia obecnego systemu określania poziomów emisji opartego wyłącznie na masie pojazdów (obowiązującego w Japonii) alternatywnymi parametrami, takimi jak na przykład powierzchnia postojowa (iloczyn rozstawu kół i rozstawu osi), obowiązującymi dla pojazdów ciężarowych w Stanach Zjednoczonych.

1.9

EKES wzywa o zwrócenie większej uwagi na nachylenie funkcji liniowej (stopień procentowy nachylenia) ze względu na to, że ma ono bezpośredni wpływ na obciążenia dzielone wśród producentów. Sama Komisja w dokumencie streszczającym ocenę skutków [SEC (2007)1724] oświadcza: „W celu osiągnięcia równowagi między kryteriami, na podstawie wstępnej analizy na obecnym etapie należy dogłębniej rozważyć zakres nachyleń między 50° i 80”, w domyśle przyznając, że ocena oddziaływania na tak wrażliwy temat wymaga jeszcze znacznego ulepszenia. Wybór nachylenia równego 60° pozostawia problemy bez rozwiązania i mógłby wywołać spór z niektórymi producentami, którzy uważają, że taki wybór nie jest ani słuszny, ani wyważony. EKES zaleca, by ostateczna decyzja, podjęta po odpowiednim rozważeniu sprawy, nie była źródłem korzyści czy szkód dla kogokolwiek.

1.10

Kolejny aspekt wymagający uważnej oceny to wprowadzenie w życie kar przewidzianych w art. 7 analizowanego rozporządzenia. EKES popiera zamysł ich wprowadzenia ze względu na wywoływany przez nie zdecydowany efekt zniechęcenia, ale uważa, że ich silnie progresywny charakter nie pozwoli przemysłowi europejskiemu na dostosowanie się w odpowiednim czasie do wyznaczonych wartości. Środki te wydają się niewspółmierne w stosunku do innych sektorów i naruszają wewnętrzną równowagę pomiędzy producentami małych i średnich pojazdów a producentami dużych pojazdów, gdyż w stosunkowo większym stopniu wpływają na tych pierwszych.

1.11

EKES uważa, że środki te progresywnie znacznie rosną i że zostaną ostatecznie przerzucone na ceny końcowe, a zatem obciążą konsumenta, zakłócając ewentualnie konkurencję i spowalniając odnowę parku samochodowego. Zachęca zatem Komisję do podjęcia działań na rzecz utrzymania zasobów uzyskanych z tych środków wewnątrz branży motoryzacyjnej i wykorzystania ich jako zachęty do zastępowania pojazdów wywołujących większe zanieczyszczenie oraz do finansowania programów informacyjnych uwrażliwiających klientów, by zwracali większą uwagę na wartości emisji CO2 przy zakupie samochodu, a także jako uzupełnienia ogromnych środków potrzebnych w dziedzinie badań i rozwoju.

1.12

Ze względu na wagę potencjalnych wyników, EKES uznaje w istocie, że dla osiągnięcia spodziewanych postępów w tym sektorze zasadnicze znaczenie mają badania naukowe. Wychodzi przy tym z założenia, że po pierwszym etapie, na którym wyniki można osiągnąć przy użyciu istniejącej technologii, w przyszłości można się z dużą pewnością spodziewać konieczności dokonania „przełomu technologicznego” polegającego na wprowadzeniu wyższego poziomu technologii.

1.13

Według EKES-u podjęcie badań naukowych wymaga ogromnych zasobów i znacznego zaangażowania w tym kierunku, począwszy od niezbędnej koordynacji realizowanych już obecnie inicjatyw w poszczególnych państwach członkowskich, na uczelniach wyższych i we wszystkich ośrodkach doskonałości technologicznej na różnych poziomach, przy jednoczesnym zapewnieniu i wspieraniu bezpośredniego udziału producentów.

1.14

Mając to na uwadze, EKES uważa, że na całe środowisko naukowe mobilizująco może wpłynąć utworzenie wspólnej inicjatywy technologicznej (WIT) specjalnie dla branży motoryzacyjnej.

1.15

Komitet sądzi, że ocena oddziaływania nie wydaje się wystarczająco wnikliwa, jak wykazała sama Rada ds. Oceny Wpływu. Dokument SEC(2007) 1725 apeluje o naświetlenie wpływu, jaki wniosek może wywrzeć na realizację założonych celów, poprzez wyjaśnienie ewentualnych rozbieżności między wynikami ex ante a modelem TREMOVE. Ponadto trzeba przeprowadzić dodatkową analizę innych wrażliwych zmiennych, takich jak cena paliwa i autonomiczny wzrost masy (AMI). Należy pogłębić analizę i ocenę oddziaływania na szczeblu regionalnym, szczególnie na zatrudnienie, na sytuację dostawców branży motoryzacyjnej i na konkurencyjność międzynarodową.

1.16

EKES uważa, że by zapewnić powodzenie tak szczegółowo opracowanej strategii, należy przedsięwziąć odpowiednie środki wspierające i chroniące strukturę przemysłową w Europie, w celu utrzymania — a być może również wzmocnienia — obecnego poziomu konkurencyjności i utrzymania wysokiej jakości zatrudnienia w tym sektorze. EKES uważa, że należałoby przewidzieć okres „przejściowy” polegający na tym, że cel na rok 2012 byłby wyznaczony na poziomie nie niższym niż 80 % ostatecznego celu, a następnie poziom ten wzrastałby stopniowo dochodząc do poziomu celu ostatecznego w 2015 r.

1.17

Istotnym elementem dla osiągnięcia celów w zakresie ochrony środowiska i dla zachowania konkurencyjności jest ścisłe przestrzeganie ograniczeń poziomów emisji w odniesieniu do wszystkich samochodów osobowych wprowadzanych na rynek w Europie, lecz produkowanych poza terytorium Wspólnoty. Takie ograniczenia poziomów emisji będą stosowane do samochodów importowanych.

1.18

Uznając omawiany wniosek za początek działań mających na celu globalne podejście do problemów związanych z wpływem transportu na środowisko naturalne, Komitet zwraca się do Komisji o szybkie przygotowanie odpowiednich nowych przepisów prawnych, które będą mogły ograniczyć emisję CO2 spowodowaną przez samochody dostawcze, pojazdy ciężarowe o dużej ładowności i pojazdy dwukołowe, zbierając wszystkie dane dotyczące emisji z tych pojazdów.

1.19

EKES stwierdza, że choć polityka dotycząca branży motoryzacyjnej jest ważna, nie wyczerpuje bardziej kompleksowych wysiłków, jakie należy poświęcić ogólnie polityce transportowej. Stanowi jednak decydującą wskazówkę dla całego sektora, kierującą go w stronę celów realizowanych już przez inne branże przemysłu europejskiego.

1.20

EKES podkreśla, że jednocześnie z realizacją działań planowanych specjalnie dla tego sektora, należy dążyć do osiągnięcia wyznaczonych celów również poprzez oddziaływanie na popyt i takich inicjatyw oczekuje. Według EKES-u należy sprzyjać sztywnej polityce zastępowania w coraz większym stopniu transportu drogowego innymi rodzajami transportu, które powodowałyby mniejsze emisje gazów cieplarnianych, jak transport kolejowy, żegluga rzeczna, transport zbiorowy i w miarę możliwości środkami transportu o bardzo niskim poziomie emisji.

1.21

EKES nie popiera propozycji czasowego odstępstwa zawartej w art. 9 rozporządzenia w jej obecnej formie, gdyż odstępstwo to powoduje wyraźną różnicę w traktowaniu producentów. Zdaniem EKES-u bardzo ważne jest, by rozporządzenie nie stworzyło warunków sprzyjających powstaniu korzyści zakłócających konkurencję.

1.22

EKES zaleca opracowanie modelu uwzględniającego w obliczeniach CO2 wszystkie emisje związane z produkcją samochodów. „Ślad ekologiczny” spowodowany emisją CO2 powinien być brany pod uwagę w odniesieniu do całego cyklu życia pojazdów.

1.23

Dla osiągnięcia tego celu trzeba rozpocząć debatę na temat stylu życia. Jest to temat, na który EKES wypowiadał się już ostatnio w specjalnych opiniach. Ogólnie bowiem uznaje się, że jeżeli będzie postępowała obecna tendencja do wzrostu liczby prywatnych samochodów, o coraz większych rozmiarach, i do preferowania pojazdów powodujących wysoki poziom emisji gazów cieplarnianych i NOx, nie uda się osiągnąć celu ograniczenia o 20 % emisji CO2, na co w żadnym wypadku nie można pozwolić.

2.1

Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, która została zatwierdzona w imieniu Wspólnoty decyzją Rady 94/69/WE z dnia 15 grudnia 1993 r., nakłada na wszystkie strony obowiązek opracowania i realizacji programów mających na celu ograniczenie zmian klimatu.

2.2

Przyjmując to zalecenie, Komisja stopniowo opracowywała szereg środków prawodawczych, które w styczniu 2007 r. umożliwiły Unii Europejskiej zaproponowanie podczas negocjacji międzynarodowych całkowitego ograniczenia emisji gazów cieplarnianych o 30 %, w porównaniu z poziomem z roku 1990, wraz z redukcją o 20 % do 2020 r. Cele te zostały następnie przyjęte przez Radę i Parlament Europejski.

2.3

Przeprowadzając analizę poszczególnych sektorów, stwierdzono, że w latach 1990-2004 nastąpił ogólny spadek emisji gazów cieplarnianych o 5 %, natomiast w sektorze transportu poziom emisji wzrósł o 26 %.

2.4

Z tego względu konieczne stały się konkretne środki prawodawcze mające na celu dostosowanie przemysłu motoryzacyjnego do globalnej tendencji do ograniczania emisji gazów cieplarnianych, ze szczególnym uwzględnieniem sektora pojazdów osobowych, które są szczególnie problematyczne, gdyż odpowiadają za 12 % całkowitych emisji dwutlenku węgla (CO2) stanowiącego — jak wiadomo — główny rodzaj gazu cieplarnianego.

2.5

Z jednej strony w przemyśle motoryzacyjnym widoczny jest znaczny postęp technologiczny, który w latach 1995-2004 umożliwił obniżenie o 12,4 % emisji CO2 dzięki mniejszemu zużyciu paliwa, a z drugiej strony stały wzrost popytu na transport oraz rozmiaru pojazdów całkowicie zniweczył te korzyści, prowadząc wręcz do zwiększenia całkowitych emisji gazów cieplarnianych w transporcie.

2.6

Taki rozwój sytuacji wraz z brakiem konkretnych inicjatyw czyni mało prawdopodobnym osiągnięcie wyznaczonego celu 120 g CO2/km w odniesieniu do średniego poziomu emisji nowych samochodów.

3.1

Strategia wspólnotowa na rzecz zmniejszenia emisji CO2 zaczęła nabierać konkretnych kształtów w 1995 r. Jej podstawę stanowiły:

3.2

W 1998 r. Europejskie Stowarzyszenie Producentów Samochodów (ACEA) zobowiązało się obniżyć średni poziom emisji nowych samochodów osobowych do 2008 r. do 140 g CO2/km, a następnie producenci japońscy (JAMA) i koreańscy (KAMA) podjęli to samo zobowiązanie do 2009 r.

3.3

Komisja uznała te zobowiązania, wydając zalecenie 1999/125/WE (w sprawie dobrowolnego porozumienia ACEA), 2000/303/WE (w sprawie dobrowolnego porozumienia KAMA) oraz 2000/304/WE (w sprawie dobrowolnego porozumienia JAMA). Jeżeli chodzi o kontrolę emisji, przyjęła ona decyzję nr 1753/2000/WE Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającą plan monitorowania średnich indywidualnych poziomów emisji CO2 z nowych samochodów osobowych.

3.4

7 lutego 2007 r. Komisja przyjęła dwa równoległe komunikaty dla przemysłu motoryzacyjnego:

3.5

W komunikatach tych podkreślono postępy poczynione na drodze do osiągnięcia celu 140 g CO2/km do 2008-2009 r., lecz stwierdzono, że ze względu na brak innych środków cel 120 g CO2/km dla nowych samochodów nie zostanie osiągnięty.

3.6

Oba komunikaty proponują przyjęcie zintegrowanego podejścia koncentrującego się na dwóch kierunkach działania:

3.7

W omawianych komunikatach Komisja zwraca uwagę, że dążąc do osiągnięcia średniego poziomu emisji dla nowych samochodów, należy brać pod uwagę następujące elementy:

3.8

Ramy zaproponowane i potwierdzone przez Radę ds. Konkurencyjności oraz Radę ds. Transportu opierają się na założeniu, że wszyscy producenci samochodów wzmogą wysiłki na rzecz produkcji bardziej ekologicznych samochodów, dbając jednocześnie o maksymalną oszczędność kosztów.

3.9

Oznacza to, że należy przyjąć zintegrowane podejście do ograniczenia emisji CO2, które stosowałyby wszystkie podmioty i które podkreślałoby stosowność wniosku legislacyjnego, za pośrednictwem którego osiągnięto by założone cele, zachowując jednocześnie globalną konkurencyjność przemysłu motoryzacyjnego.

4.1

Omawiany wniosek dotyczący rozporządzenia COM(2007) 856 ma na celu „obniżenie poziomów emisji CO2 pochodzących z samochodów dostawczych” oraz osiągnięcie średniego poziomu emisji w wysokości 130 g/km do 2012 r. Wniosek stosuje się do pojazdów silnikowych kategorii M1, zgodnie z definicją w załączniku II do dyrektywy 2007/46/WE, oraz — zgodnie z art. 2 ust. 2 rozporządzenia (WE) — do pojazdów, które po raz pierwszy rejestruje się we Wspólnocie i których nie rejestrowano wcześniej poza terytorium Wspólnoty.

4.2

Zgodnie ze zintegrowanym podejściem wniosek zostanie uzupełniony o inne środki mogące obniżyć emisję o dodatkowe 10 g CO2/km, tak by osiągnąć ostateczny cel 120 g CO2/km wyznaczony w komunikacie COM(2007) 19.

4.3

By określić poziomy emisji CO2, rozporządzenie uwzględnia:

4.4

Omawiane rozporządzenie ma ponadto na celu:

4.5

Zdaniem Komisji omawiane rozporządzenie jest zgodne z innymi celami i obszarami polityki Unii i zostało sporządzone po szeroko zakrojonych konsultacjach, dzięki bezpośredniemu wkładowi grupy roboczej, którą słusznie powołano w ramach europejskiego programu na rzecz zmian klimatu (grupa CARS 21) przy bezpośrednim udziale wszystkich zainteresowanych stron.

4.6

Podstawa prawna. Art. 95 traktatu EWG wydaje się odpowiedni do zagwarantowania równości traktowania wszystkich podmiotów i zapewnia wysoki poziom ochrony zdrowia oraz środowiska.

4.7

Zasada pomocniczości i proporcjonalności. Wniosek przestrzega tych zasad, gdyż — nie leżąc w wyłącznej kompetencji Wspólnoty — unika tworzenia przeszkód w rynku wewnętrznym i, przyjmując środki prawodawcze na szczeblu wspólnotowym, upraszcza działania w celu zharmonizowanego ograniczenia wpływu samochodów osobowych na zmiany klimatu.

4.8

Wybór instrumentu legislacyjnego. Zdaniem Komisji wniosek dotyczący rozporządzenia wydaje się najbardziej odpowiedni do zagwarantowania bezpośredniego poszanowania postanowień, które zostaną przyjęte, przy jednoczesnym uniknięciu zakłóceń konkurencji mogących wpłynąć na rynek wewnętrzny.

4.9

Monitoring. Informacje o emisjach dwutlenku węgla przez nowe samochody osobowe, mierzonych w ujednolicony sposób przy użyciu metod ustalonych w rozporządzeniu (WE) nr 715/2007, powinny być gromadzone przez poszczególne państwa członkowskie, a następnie przekazywane Komisji przy zastosowaniu procedury przewidzianej w art. 6.

4.10

Certyfikat zgodności. Dyrektywa 2007/46/WE stanowi, że do każdego nowego samochodu osobowego producenci zobowiązani są wydać certyfikat zgodności oraz że jest to niezbędny instrument, na podstawie którego państwa członkowskie zezwalają na rejestrację nowego samochodu osobowego oraz dopuszczają go do użytku, z wyjątkiem odstępstw przewidzianych w art. 9 rozporządzenia.

4.11

Opłata z tytułu przekroczenia poziomu emisji. Art. 7 omawianego rozporządzenia proponuje, by począwszy od 2012 r., jeżeli emisje CO2 przekroczą docelowy poziom, na producenta lub na zarządzającego grupą nakładano opłatę z tytułu przekroczenia poziomu emisji. Opłata ta znacznie wzrośnie w latach następujących po 2012 r. i powinna być traktowana jako dochód budżetu Unii Europejskiej.

5.1

W swej rezolucji przyjętej 24 października 2007 r. Parlament Europejski z zadowoleniem przyjął strategię Komisji, lecz zaproponował, by obowiązujące poziomy emisji zostały wprowadzone począwszy od 2011 r., aby zapewnić osiągnięcie poziomu emisji wynoszącego 125 g CO2/km w 2015 r. wyłącznie za sprawą udoskonaleń technicznych w pojazdach. Parlament nalegał również na podjęcie kolejnego kroku, wyznaczając cel długoterminowy 95 g CO2/km do 2020 r. i życząc sobie, by do 2025 r. osiągnięto poziom emisji wynoszący 70 g CO2/km, z zastrzeżeniem kontroli osiągniętych wyników do 2016 r.

6.1

Zachowanie konsumentów nabiera dużego znaczenia dla osiągnięcia pozytywnych wyników w zakresie obniżenia emisji CO2 w pojazdach osobowych. Dążąc do zwiększenia wkładu użytkowników w osiągnięcie wyznaczonych celów Komisja rozpoczęła prace przygotowawcze nad zmianą dyrektywy 1999/94/WE odnoszącej się do informowania konsumentów o zgodności nowych samochodów z celami w zakresie emisji oraz o wpływie tych celów na oszczędności paliwa.

7.1

Podobnie jak w poprzednich opiniach w sprawie wniosków legislacyjnych dotyczących obniżenia emisji CO2 zaproponowanych przez Komisję, Komitet potwierdza swe poparcie dla wszystkich inicjatyw wspólnotowych, których celem jest osiągnięcie konkretnego poziomu zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych jako zasadniczego aspektu walki ze zmianami klimatu.

7.2

Komitet zgadza się co do celów wyznaczonych w omawianym wniosku dotyczącym rozporządzenia, zarazem przedstawia jednak do nich poniższe uwagi, i zwraca się do Rady oraz Parlamentu Europejskiego o szybkie przyjęcie całego opracowywanego obecnie prawodawstwa mogącego wpłynąć pozytywnie na zmiany klimatu.

7.3

Komitet zwraca się do instytucji europejskich o szybkie przyjęcie dyrektywy COM(2005) 261 w sprawie podatków związanych z samochodami osobowymi, która przyczyni się do szybszego osiągnięcia celu, zachęcając przedsiębiorstwa do większego zaangażowania oraz o podjęcie działań na rzecz szybkiego ulepszenia dyrektywy 1999/94/EWG odnoszącej się do przekazywania poprzez specjalne etykiety informacji o emisjach CO2, a także o koordynację i proponowanie inicjatyw w dziedzinie reklamy i marketingu sektora motoryzacyjnego, które przewidywałyby promocję pojazdów bardziej oszczędnych pod względem zużycia paliwa oraz zakaz reklamowania pojazdów powodujących większe zanieczyszczenie.

7.4

Odnosząc się konkretnie do omawianego rozporządzenia, Komitet popiera wybór art. 95 traktatu, gdyż wydaje się on odpowiedni do zagwarantowania równego traktowania wszystkich podmiotów, a także zapewnia wysoki poziom ochrony zdrowia i środowiska.

7.5

Z zadowoleniem przyjmuje wybór rozporządzenia jako instrumentu prawnego mogącego zagwarantować bezpośrednie poszanowanie postanowień, które zostaną przyjęte, przy jednoczesnym uniknięciu ewentualnych zakłóceń konkurencji. Wybór ten wydaje się konieczny po upływie okresu przyjmowania przez przemysł motoryzacyjny dobrowolnych zobowiązań, które — chociaż korzystne z punktu widzenia wyników osiągniętych w zakresie poziomu emisji CO2 przez samochody osobowe — okazały się niewystarczające do realizacji wytyczonych celów.

7.6

Komitet popiera propozycję zmniejszenia średniego poziomu emisji CO2 do 130 g/km poprzez udoskonalenie konstrukcji silników, choć żałuje, że bardziej ambitny cel 120 g/km, pierwotnie przewidziany na 2012 r., nie wydaje się już wykonalny. Dostrzega fakt, że Komisja proponuje obecnie osiągnięcie emisji 120 g/km w inny sposób, dzięki przyjęciu zintegrowanego podejścia, obejmującego m.in. wyższe normy dla opon, informowanie konsumentów, zachęty do ekologicznego stylu jazdy (1), a zwłaszcza szersze stosowanie biopaliw. Jednak z uwagi na rosnące wątpliwości co do wykonalności i celowości założeń dotyczących korzystania z biopaliw w transporcie Komitet nie postrzega tego jako zadowalającej alternatywy.

7.7

Komitet zaleca zatem, by Komisja wyznaczyła teraz nowe cele dla sektora motoryzacyjnego dotyczące poprawy wyników samochodów w zakresie emisji CO2 w nadchodzących latach. Sądzimy, że wyznaczanie teraz stopniowo coraz bardziej ambitnych celów na przyszłe lata w jasny sposób zasygnalizowałoby normy, które będą obowiązywać w tych latach, umożliwiając przemysłowi europejskiemu odpowiednie dostosowanie swoich planów produkcyjnych.

7.8

Komitet uważa, że osiągnięcie tego celu byłoby istotnym wkładem przemysłu motoryzacyjnego do walki z emisją gazów cieplarnianych w sektorze transportu, gdyż doprowadziłoby ono w tym okresie do zmniejszenia emisji CO2 o 400 mln ton.

7.9

Komitet uważa, że osiągnięcie ambitnych celów, zarówno bezpośrednich, jak i długoterminowych, wymaga kluczowego wkładu w formie dużych inwestycji w dziedzinie badań naukowych i rozwoju, które mogłyby powiązać ze sobą i skoordynować inicjatywy realizowane obecnie w poszczególnych państwach członkowskich, na uczelniach wyższych i we wszystkich ośrodkach doskonałości technologicznej tego sektora, zapewniając ponadto bezpośredni udział producentów.

7.9.1

EKES wskazuje Komisji i państwom członkowskim konieczność przyjęcia środków wsparcia dochodów, również w postaci zachęt podatkowych, dla rodzin wielodzietnych, które zmuszone są do korzystania z dużych samochodów. Należałoby również zastanowić się nad sytuacją na rynkach wschodnioeuropejskich, gdzie średni okres eksploatacji parku samochodowego jest bardzo wysoki i gdzie sprzedawane są samochody z drugiej i trzeciej ręki, bardzo zanieczyszczające środowisko. Należałoby poszukać w tych krajach sposobów na zachęcenie do wymiany samochodów poprzez specjalne przepisy. To oczywiste, że kraje o niższym dochodzie na mieszkańca nie mogą czerpać takich samych korzyści z ogólnego zmniejszenia emisji, gdyż ich mieszkańcy nie mogą sobie pozwolić na zakup bardziej wydajnych samochodów, które są prawdopodobnie również droższe.

7.10

Wydaje się oczywiste, że o ile w najbliższych latach odpowiednie wyniki osiągnąć można przy użyciu obecnej technologii, to w przyszłości konieczne będzie rozważenie procesów „stanowiących przełom technologiczny” poprzez wprowadzenie wyższego poziomu technologii.

7.11

Mając to na względzie, Komitet uważa, że na całe środowisko naukowe bardzo mobilizująco może wpłynąć utworzenie wspólnej inicjatywy technologicznej (WIT) na podstawie systemu współfinansowania poprzez dużą ilość środków z budżetu europejskiego i równie wysoki wkład ze strony przedsiębiorstw, tak jak ostatnio zaproponowano w odniesieniu do tak istotnych sektorów, jak ogniwa wodorowe i paliwowe, lotnictwo i transport lotniczy, innowacyjne leki, systemy informatyczne oraz nanoelektronika.

7.12

Komitet przyjmuje z zadowoleniem politykę nakładania kar za nieosiągnięcie zaproponowanych celów począwszy od 2012 r., tak jak przewiduje art. 7 omawianego rozporządzenia, gdyż popiera odstraszający charakter tego środka, lecz jego zdaniem pochodzące z nich środki powinny zostać przeznaczone na działania dotyczące przemysłu samochodowego, takie jak:

7.13

Komitet uważa, że te środki i ich w dużym stopniu progresywny charakter nie odpowiadają zdolności europejskiego przemysłu do dostosowania swojej branży produkcyjnej do nowych ograniczeń poziomów emisji. Środki karne, które z dużym prawdopodobieństwem wpłyną na system cen końcowych, wydają się szczególnie wysokie i mogą stanowić czynnik zakłócający konkurencję oraz pogorszyć sytuację tego sektora w porównaniu do innych sektorów. Trzeba znaleźć rozwiązanie, które zharmonizuje te obciążenia, biorąc pod uwagę średnie koszty ponoszone przez inne działy produkcji, których dotyczy ograniczenie emisji CO2

7.14

Komitet proponuje Komisji uwzględnienie możliwości zastąpienia obecnego systemu określania poziomów emisji opartych na masie pojazdów alternatywnymi parametrami, takimi jak na przykład powierzchnia postojowa (powierzchnia postojowa samochodu osobowego jest iloczynem rozstawu kół i rozstawu osi).

7.15

Nachylenie funkcji liniowej (tzn. stopień procentowy nachylenia) wpłynie na obciążenie dzielone między producentów i na skutki dla środowiska. Im bardziej nachylenie to zbliża się do 100, tym mniejsze będą obciążenia dla producentów samochodów o dużej masie oraz przeciwnie, im bardziej nachylenie to zbliża się do zera, tym większe będzie zaangażowanie w osiągnięcie celów (nachylenie wynoszące 80° pozwala na 6 g dodatkowych emisji, nachylenie 20° tylko 1,5 g dodatkowych emisji). Komisja wskazała nachylenie równe 60° (dozwolone 4,6 g dodatkowych emisji). Komitet wzywa Komisję do dogłębniejszego rozważenia tej propozycji, tak by absolutnie uniknąć wydania rozporządzenia, które byłoby bardziej korzystne lub niekorzystne dla jakiegokolwiek przedsiębiorstwa.

7.16

Gdyby Komisja utrzymała swoje stanowisko w odniesieniu do masy, zmiana nachylenia w 2010 r. nie miałaby większego sensu i należałoby wziąć pod uwagę wzrost masy od 2013 r.

7.17

Komitet zwraca się do Komisji o szybkie przygotowanie odpowiednich nowych przepisów prawnych, które będą mogły ograniczyć emisję CO2 powodowaną przez samochody dostawcze, pojazdy ciężarowe o dużej ładowności oraz pojazdy dwukołowe, w odniesieniu do których potrzebne są wiarygodne i sprawdzone dane dotyczące faktycznych emisji.

7.18

Komitet wzywa Komisję do należytego uwzględnienia — wraz z niepodważalnymi aspektami ochrony środowiska — wnikliwej oceny wpływu, jaki rozwój tego złożonego procesu może wywrzeć na zatrudnienie 13 mln pracowników, którzy są obecnie zatrudnieni w całej branży motoryzacyjnej. Z uwagi na wzrost cen ropy oraz fakt, że konsumenci chcą oszczędzać na paliwie, europejscy producenci samochodów mogliby, produkując bardziej efektywne samochody, zyskać przewagę konkurencyjną, co wpłynęłoby korzystnie na zatrudnienie w UE.

7.19

Komitet uważa, że należy przedsięwziąć odpowiednie, konkretne środki na rzecz badań nad nowymi, innowacyjnymi i efektywnymi technologiami, w celu utrzymania — a być może również wzmocnienia — obecnego poziomu konkurencyjności i wysokiej jakości zatrudnienia w europejskim przemyśle samochodowym.

7.20

Zdaniem Komitetu istotnym elementem tego procesu jest skwapliwe i stanowcze stosowanie ograniczeń poziomów emisji w odniesieniu do wszystkich samochodów osobowych wprowadzanych na rynek w Europie, lecz produkowanych poza terytorium Wspólnoty. Takie ograniczenia poziomów emisji będą obliczane na podstawie wielkości importu.

7.21

Komitet uważa, że sprawozdania z poczynionych postępów przewidziane w 2010 r. będą istotnym momentem oceny całej strategii i z tego względu wnosi, by został włączony do udziału w tych ocenach okresowych, wraz z możliwością wyrażenia swojego własnego zdania.

7.22

Komitet sądzi, że ocena oddziaływania nie wydaje się wystarczająco wnikliwa. Zważywszy na znaczenie tego zagadnienia, Rada ds. Oceny Wpływu wystąpiła z sugestią bardziej dogłębnego rozważenia niektórych problematycznych punktów.

7.23

Dokument SEC(2007) 1725 apeluje o naświetlenie wpływu, jaki wniosek może wywrzeć na skład floty pojazdów i, co za tym idzie, na realizację założonych celów, poprzez wyjaśnienie ewentualnych rozbieżności między wynikami ex ante a modelem TREMOVE (2); postuluje również sporządzenie dodatkowej analizy wrażliwości niektórych zmiennych, takich jak cena paliwa i autonomiczny wzrost masy (AMI), a także przeprowadzenie oceny wpływu na szczeblu regionalnym, zwłaszcza w dziedzinie zatrudnienia, i dodatkowej oceny branży dostawców w sektorze motoryzacyjnym oraz konkurencyjności międzynarodowej. Komitet zgadza się z tymi sugestiami i wyraża życzenie, by ocena oddziaływania była dogłębna i kompletna.

7.24

Komitet podkreśla potrzebę połączenia przygotowanych środków ze wzmocnieniem polityki ograniczania popytu w dziedzinie transportu poprzez zastępowanie coraz większej części transportu drogowego innymi środkami, które powodowałyby mniejsze emisje gazów cieplarnianych, takimi jak transport kolejowy, żegluga rzeczna, transport zbiorowy itp.

7.25

EKES nie zgadza się z propozycją zastosowania czasowego odstępstwa przewidzianego w art. 9 rozporządzenia. W obecnej formie jest ona niezgodna z zasadą równego traktowania przedsiębiorstw, gdyż w praktyce powoduje zakłócenie konkurencji w tym specyficznym segmencie rynku, w którym produkty są do siebie podobne i mają podobne cechy. EKES uważa w istocie, że odstępstwo powinno zostać przyznane wszystkim producentom (powiązanym z innymi bądź nie) konkurującym ze sobą w tym samym segmencie rynku, który jest zresztą bardzo niewielki (0,2 %).

7.26

EKES zaleca Komisji wyznaczenie długoterminowych celów, zgodnie ze wskazaniami Parlamentu Europejskiego: począwszy od 2020 r. trzeba będzie wypracować bardziej ambitne rozwiązania, zwracając szczególną uwagę na to, czy są wykonalne w praktyce. Niezbędne jest dalsze ograniczanie emisji i wysyłanie jednoznacznych sygnałów świadczących o chęci wytrwania na tej drodze.

7.27

EKES zaleca opracowanie modelu uwzględniającego w obliczeniach CO2 wszystkie emisje związane z produkcją samochodów. Na przykład w niektórych krajach wiele komponentów sprowadzanych jest z daleka, co przyczynia się do podniesienia poziomu emisji w przeliczeniu na jeden wyprodukowany samochód, zanim jeszcze zostanie on wprowadzony do ruchu. Należy uwzględniać „ślad ekologiczny” spowodowany emisją CO2 w odniesieniu do całego cyklu życia pojazdów, łącznie z emisją CO2 powstałą w wyniku ich złomowania.

7.28

W niektórych ze swych poprzednich opinii Komitet nakłaniał Komisję do zainicjowania debaty na temat stylu życia. Zgadzając się z zaproponowanymi celami, Komitet odnotowuje, że jeżeli tendencja do wzrostu liczby prywatnych samochodów osobowych, pojazdów drogowych do przewozu towarów oraz innych środków transportu, które powodują wysoki poziom emisji gazów cieplarnianych i NOx, utrzyma się na obecnym poziomie, a także sprawdzą się prognozy Komisji dotyczące wzrostu, to niemożliwe będzie osiągnięcie celu ograniczenia emisji CO2 o 20 %, wytyczonego w ostatnich wnioskach Komisji.

31.3.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 77/8

1.1

EKES z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Komisji, mającą na celu przegląd dyrektywy w sprawie bezpieczeństwa zabawek, lecz jego zdaniem jest ona spóźniona i niedostatecznie ambitna.

1.2

EKES zwraca uwagę, że ocena oddziaływania, na której opiera się wniosek, została przeprowadzona w 2004 r. i nie obejmowała wszystkich państw, które są obecnie członkami UE.

1.3

W obliczu rosnącej liczby alarmujących sygnałów związanych z zabawkami, o których wspomina się w najnowszym sprawozdaniu RAPEX (2007 r.), EKES jest zaskoczony, że ocena oddziaływania nie przyniosła rozstrzygnięcia co do powiązań między aktualną dyrektywą a spowodowanymi przez zabawki wypadkami wśród dzieci ani też co do stwierdzonego braku wiedzy o wpływie obecnego wniosku na przyszłą liczbę i poważny charakter wypadków związanych z zabawkami; powinno to być głównym przedmiotem zainteresowania i podstawowym powodem podjęcia obecnej inicjatywy.

1.4

Uwzględniając fakt, że Komisja stwierdza brak lub niedostatek wiarygodnych danych statystycznych dotyczących wypadków spowodowanych przez zabawki w Unii Europejskiej, EKES proponuje, by Komisja, we współpracy z właściwymi władzami państw członkowskich, stworzyła odpowiedni system informacji statystycznych dotyczących tego rodzaju wypadków, na przynajmniej takim poziomie, jaki istnieje już w niektórych porządkach prawnych; powinien on być dostępny dla wszystkich podmiotów uczestniczących w łańcuchu produkcji i wprowadzania do obrotu, jako sposób zapobiegania wypadkom (1).

1.5

EKES uważa, że podstawą prawną wniosku powinien być art. 153 Traktatu, a nie tylko art. 95, ponieważ najważniejsza jest skuteczna ochrona dzieci, która ma pierwszeństwo przed zwykłym ułatwianiem transgranicznego handlu zabawkami.

1.6

EKES uważa również, że ze względu na zakres i charakter nowego wniosku legislacyjnego oraz doświadczenia z wdrażaniem obecnej dyrektywy w różnych państwach członkowskich, odpowiednim instrumentem prawnym powinno być rozporządzenie, a nie dyrektywa, jeżeli przyjmie się harmonizację całkowitą.

1.7

EKES z zadowoleniem przyjmuje spójność wniosku pod względem technicznym i prawnym oraz jego odpowiednią strukturę, a także ogólnie zgadza się z zaproponowanymi środkami innowacyjnymi, a w szczególności z:

1.8

EKES wyraża jednak ubolewanie, że nie poruszono wielu aspektów o kluczowym znaczeniu lub poruszono je w niewystarczającym stopniu. Są to w szczególności następujące zagadnienia:

1.9

Dlatego też Komitet zdecydowanie wzywa Komisję do przeglądu wniosku zgodnie z propozycjami zawartymi w niniejszej opinii tak, aby stała się ona bardziej wiarygodnym instrumentem skutecznej ochrony oraz bezpieczeństwa dzieci podczas używania zabawek.

1.10

Komitet wzywa Parlament Europejski i Radę do przyjęcia propozycji i zaleceń przedstawionych w niniejszej opinii oraz do uwzględnienia ich w procedurze legislacyjnej prowadzącej do zatwierdzenia nowej dyrektywy.

2.1

W latach 70. Komisja po raz pierwszy ogłosiła zamiar opracowania przepisów prawnych w dziedzinie bezpieczeństwa zabawek, zgłaszając różne wnioski, które były kolejno wycofywane ze względu na brak konsensusu politycznego. Wreszcie, w nawiązaniu do rezolucji Rady z 23 czerwca 1986 r. (2) w sprawie ochrony i bezpieczeństwa konsumentów, w nowym wniosku Komisji określono, w oparciu o szerszy konsensus, konieczność harmonizacji na szczeblu europejskim definicji „zabawek”, norm dotyczących ich wytwarzania, głównych wymogów bezpieczeństwa, warunków ich wprowadzania do obrotu oraz zagwarantowania, że mogą być bezpiecznie używane przez dzieci.

2.2

Opublikowana w tym okresie dyrektywa 88/378/WE z 3 maja 1988 r. (3) jest jedną z pierwszych inicjatyw legislacyjnych wynikających z „nowego podejścia” w dziedzinie harmonizacji technicznej i standaryzacji, w oparciu o rezolucję Rady z 7 maja 1985 r. (4)

2.3

EKES opracował opinię obligatoryjną w sprawie przedstawionego wówczas wniosku dotyczącego dyrektywy (5), w której przyjął z zadowoleniem treść wniosku i wyraził ubolewanie z powodu znaczących opóźnień w jego przygotowaniu. Wychodząc z założenia, że wszystkie zabawki powinny być bezpieczne oraz że dzieci są narażone na ryzyko i powinny być szczególnie chronione, Komitet podkreślił także konieczność uwzględnienia kwestii bezpieczeństwa zabawek jako części szerszego zakresu dyrektywy dotyczącej odpowiedzialności za produkt (6).

2.4

W międzyczasie dyrektywa z 1988 r. była przedmiotem wielu sprostowań (7) i została w sposób istotny zmieniona dyrektywą 93/68/EWG z 22 czerwca 1993 r. (8) Komisja wydała także komunikat dotyczący jej stosowania (9).

2.5

W 1992 i 2001 r. przyjęto i opublikowano dwie dyrektywy dotyczące bezpieczeństwa produktów, które obejmowały w sposób ogólny zagadnienie bezpieczeństwa zabawek (10), przy czym w tej ostatniej położono szczególny nacisk na „zmiany wprowadzone do traktatu, szczególnie w art. 152 dotyczącym zdrowia publicznego i art. 153 dotyczącym ochrony konsumenta, a także w świetle zasady ostrożności”.

2.6

Dwadzieścia lat po opublikowaniu dyrektywy z 1988 r. Komisja proponuje nową dyrektywę w tej dziedzinie, zdając sobie sprawę, że w tym czasie obowiązujące przepisy się zdezaktualizowały; zakres ich zastosowania i użyte pojęcia wymagają przeformułowania w celu ich jaśniejszego określenia oraz dostosowania do nowej rzeczywistości; należy pilnie zagwarantować spójność przepisów z zaproponowanymi niedawno ogólnymi ramami prawnymi wprowadzania produktów do obrotu (11); przede wszystkim zaś wystąpiły poważne niedostatki i różnice w transpozycji i wdrażaniu dyrektywy w poszczególnych państwach członkowskich w odniesieniu do jej stosowania, co wymaga podjęcia odpowiednich działań.

2.7

Omawiany wniosek opiera się na trzech ważnych analizach technicznych, które należy uznać za jego integralną część. Dwie z nich dotyczą wymogów i stosowania w produkcji zabawek niektórych substancji chemicznych, które mogą być niebezpieczne. Trzecia analiza zawiera ocenę ogólnego oddziaływania, a jej sprawozdanie końcowe opracowano w 2004 r.

2.8

W omawianym wniosku Komisja stawia sobie, w skrócie, następujące cele:

3.1

EKES z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Komisji, lecz sądzi, że można jej zarzucić opóźnienie, zważywszy, że omawiana dyrektywa istnieje od ponad 20 lat, a w międzyczasie nastąpiły głębokie zmiany parametrów i metod produkcji oraz wprowadzania zabawek do obrotu, a także zmiany preferencji i zwyczajów ich naturalnych odbiorców. Poza tym EKES uważa, że obecny wniosek mógłby być bardziej ambitny, jeżeli chodzi o cele, a jego postanowienia mogłyby uwzględniać obawy wynikające z niedawnych nagłośnionych publicznie wydarzeń, które odzwierciedlone są ponadto nie tylko w ostro sformułowanych wypowiedziach i stanowiskach zajmowanych przez komisarz odpowiedzialną za ochronę konsumentów, lecz także w rezolucji Parlamentu Europejskiego z 2007 r., z której treścią EKES się zgadza (12). Komitet wyraża w związku z tym ubolewanie, że w dyskusjach z nim nie brała udziału także DG SANCO, która nie była bezpośrednio zaangażowana w opracowanie wniosku.

3.2

EKES jest zaskoczony, że analiza oddziaływania, na której opiera się obecny wniosek, ma ponad 4 lata i nie obejmuje sytuacji we wszystkich państwach członkowskich. Ponadto nie jest jasne, w jakim stopniu uwzględniono przedstawicieli konsumentów i rodzin ani jaki był ich faktyczny udział w badaniach.

3.3

W obliczu krytyki Komisji, odnoszącej się do domniemanych niedostatków w stosowaniu dyrektywy, EKES jest zaskoczony, że krytyce tej nie towarzyszą inicjatywy Komisji mające na celu zapewnienie prawidłowego przestrzegania wspomnianych przepisów wspólnotowych.

3.4

Biorąc pod uwagę stwierdzony przez Komisję brak lub niedoskonałość danych statystycznych, Komitet zastanawia się, w jaki sposób można wyciągnąć odpowiednie wnioski co do stanu obecnego, który należy zmienić, jak i co do skuteczności zaproponowanych środków. Ponadto wiadomo, że rynek zabawek w Europie, szacowany na 17,3 mld EUR w cenach detalicznych z 2002 r., z importem wynoszącym ponad 9 mld EUR, jest dobrze rozwijającym się sektorem, który obejmuje ok. 2000 przedsiębiorstw, w większości małych i średnich, i zatrudnia bezpośrednio ponad 100 000 pracowników (13).

3.5

Zdaniem EKES-u sam charakter omawianego wniosku wymaga uznania za podstawę prawną nie tylko art. 95, lecz także art. 153, ponieważ zakres wniosku nie odnosi się wyłącznie do urzeczywistnienia rynku wewnętrznego, lecz raczej dotyczy kategorii szczególnie wrażliwych konsumentów, która w żadnym razie nie może być uznawana za kategorię „przeciętnego konsumenta”.

3.6

Ponadto fakt, że dzieci są pośrednimi konsumentami zabawek, ponieważ to nie one je kupują, lecz ich rodzice lub inni dorośli, którzy oddają zabawki do ich użytku, powinien skłonić Komisję do przyjęcia bardziej rygorystycznego podejścia, jeżeli chodzi o odpowiednie odzwierciedlenie w treści wniosku potrzeby informowania i edukowania tej grupy konsumentów.

3.7

EKES rozumie, że Komisja zdecydowała się w tym wypadku na całkowitą harmonizację, lecz powtarza swoje zdecydowane przekonanie, że w przypadkach takich jak obecny można by wiele zyskać, stosując rozporządzenie zamiast dyrektywy, ze względu na oczywiste korzyści w postaci pewności prawnej oraz uniknięcia ryzyka opóźnionej lub wadliwej transpozycji i wynikających stąd rozbieżności w stosowaniu, co zauważyła Komisja w odniesieniu do obecnie obowiązującej dyrektywy (14).

3.8

Uwzględniając charakter przedmiotu, stałe zmiany stanu wiedzy i technologii, możliwość sporadycznych incydentów, wyraźnie widocznych w przypadku firm Mattel i Fisher Price, niepokojący wzrost liczby alarmujących sygnałów związanych z zabawkami, o których wspomina się w niedawnym sprawozdaniu rocznym RAPEX (2007), oraz fakt, że sektor ten ma najwięcej zgłoszeń takich przypadków (31 %) (15), należałoby się spodziewać, że obecny wniosek uwzględni lekcje wyciągnięte z tych wydarzeń, w szczególności z porażki systemu „nadzoru po wprowadzeniu do obrotu”, czyniąc dyrektywę bardziej wykonalną i egzekwowalną, co prowadziłoby do większego bezpieczeństwa na rynku zabawek. Oznaczałoby to, że w razie wątpliwości zakazane byłyby wszelkie przedmioty (nawet bez wystarczającego stopnia pewności), których używanie przez dzieci do zabawy mogłoby wzbudzać uzasadnione podejrzenia, że stanowią one niebezpieczeństwo, nawet jeśli jest ono niewielkie, biorąc przy tym pod uwagę nieprzewidywalne zachowanie dzieci. Jednakże w tym przypadku tak nie jest.

3.9

Jeżeli chodzi o oznakowanie CE, EKES przywołuje i powtarza w tym miejscu swoje stanowisko z poprzedniej opinii w sprawie wspólnych ram dotyczących wprowadzania produktów do obrotu, mówiące o tym, że „brak wiarygodności oznakowania CE stanowi brak wiarygodności całego systemu, oraz w ostateczności samej adekwatności prawodawstwa opartego na nowym podejściu” (16).

W tym przypadku EKES wzywa Komisję do uzgodnienia ostatecznego brzmienia omawianego wniosku z tekstem przyjętym we wszystkich wnioskach dotyczących wspomnianych wcześniej wspólnych ram (17).

3.10

EKES popiera w pełni sugestię PE dotyczącą wprowadzenia europejskiej etykiety bezpieczeństwa dla zabawek, która byłaby przyznawana przez niezależne organy trzecie, oraz wyraża ubolewanie, że we wniosku nie uwzględniono wszystkich sugestii zawartych w rezolucji PE z września 2007 r. Ponadto EKES potwierdza obawy MŚP związane nie z tym, że zabawki produkowane i wprowadzane przez nie do obrotu mają mniejszy poziom bezpieczeństwa, lecz, jak to już wspomniano w wyżej wymienionej opinii, odnoszące się do proporcjonalności środków stosowanych w celu odpowiedniego potwierdzenia zgodności, szczególnie produktów niewytwarzanych w seriach lub produktów wytwarzanych w seriach limitowanych (18).

3.11

EKES jest zdania, że z procesu produkcji zabawek należy wyeliminować substancje uznane za potencjalnie niebezpieczne w stopniu proporcjonalnym, zrównoważonym i wykonalnym dla odpowiedzialnych producentów oraz egzekwowalnym dla władz.

3.12

EKES przyjmuje z zadowoleniem niedawną decyzję Komisji w sprawie zabawek zawierających magnesy, lecz jest zaskoczony, że kwestia ta nie została poruszona w aktualnym wniosku w sprawie dyrektywy. Reakcja Komisji nie wydaje się wystarczająco silna w obliczu powagi zagrożeń i wypadków, które już miały miejsce w związku ze stosowaniem tego rodzaju zabawek; Komisja ograniczyła się jedynie do wezwania państw członkowskich, by każde z nich w wybrany przez siebie sposób dołączyło „ostrzeżenie”.

3.13

EKES uważa, że uzasadnione byłoby bardziej precyzyjne określenie poziomu i charakteru kar, podobnie jak już to zrobiła Komisja w dziedzinach, w których szkodliwość nieodpowiednich zachowań jest znacznie niższa ze społecznego punktu widzenia.

3.14

Ogólnie rzecz biorąc, EKES ubolewa nad tym, że stracono możliwość zapewnienia bezpieczeństwa dzieci w Europie przynajmniej na takim samym poziomie jak w niektórych państwach członkowskich i innych krajach (także z inicjatywy samych producentów), gdzie niektóre rodzaje zabawek są po prostu zakazane, jak wskazano w badaniu zleconym niedawno przez PE (19).

3.15

EKES jest świadom silnej konkurencji na szczeblu międzynarodowym w sektorze produkcji zabawek. Wzywa zatem Komisję Europejską, Parlament Europejski i Radę do uwzględnienia konkurencyjności tego sektora przy wprowadzaniu zmian w trakcie procesu prawodawczego zmierzającego do przyjęcia omawianej dyrektywy. Nie chodzi o obniżenie norm bezpieczeństwa zabawek, co byłoby niekorzystne z punktu widzenia ochrony konsumenta, a przede wszystkim ochrony dzieci, ale o doprowadzenie do ścisłego przestrzegania zasad handlu międzynarodowego, tak by przedsiębiorstwa europejskie mogły ze sobą konkurować na tych samych warunkach.

3.16

Wreszcie EKES apeluje do Komisji o zwrócenie uwagi na kwestie społeczne związane z wytwarzaniem zabawek, szczególnie w krajach trzecich, w których małe dzieci są zatrudniane do ich produkcji w nieludzkich warunkach pod względem godzin pracy i miejsca pracy i są na co dzień narażone na kontakt z toksycznymi i bardzo niebezpiecznymi produktami, a także o zajęcie wyraźnego stanowiska na rzecz zabawek „ekologicznych” i „etycznych”.

—

opakowania produktów, a zwłaszcza pakowania zabawek w worki plastikowe;

—

możliwości odłączenia się niektórych części zabawek i połknięcia ich przez dzieci;

—

właściwości zabawek po ich złamaniu, pęknięciu itp.

—

wyjaśnić, że oznakowanie nie powinno być traktowane i używane jako system oznakowania i etykietowania do celów użytkowania ani gwarancja jakości lub certyfikacji bądź zatwierdzenia przez niezależną osobę trzecią, lecz jedynie jako deklaracja zgodności i dokumentacji technicznej, którą producent jest zobowiązany przedstawić zgodnie z wymogami produktu, czyniąc to wyłącznie na własną odpowiedzialność wobec organów i konsumentów,

—

zracjonalizować różne procedury oceny zgodności,

—

zwiększyć ochronę prawną oznakowania CE poprzez jego rejestrację jako wspólnego znaku, co umożliwi organom publicznym szybkie podejmowanie działań oraz zwalczanie nadużyć, przy jednoczesnym zachowaniu możliwości stosowania dodatkowych oznakowań krajowych,

—

wzmocnić mechanizmy nadzoru rynkowego i kontrole celne na granicach,

—

ponadto producenci i konsumenci powinni zainicjować badanie, w którym przeanalizowano by pozytywne i negatywne aspekty ewentualnego dobrowolnego kodeksu postępowania w odniesieniu do skuteczności upowszechnienia oznakowań jakości oraz etykiet europejskich i krajowych — dobrowolnych czy nie — oraz ich powiązań z oznakowaniem CE.”.

31.3.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 77/15

1.1

EKES podkreśla znaczenie strategii lizbońskiej dla zachowania korzyści związanych z jednolitym rynkiem, dla jego rozwoju i utrwalenia.

1.2

Dobrze funkcjonujący, konkurencyjny i sprzyjający innowacjom jednolity rynek ma zasadnicze znaczenie dla Europy, ponieważ umożliwia czerpanie jak największych korzyści z globalizacji przy jednoczesnym zachowaniu standardów socjalnych. EKES jest w związku z tym zaniepokojony ostatnimi wyrokami Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości dotyczącymi delegowania pracowników i obecnie analizuje ich konsekwencje dla wspólnotowego dorobku prawnego pod kątem polityki społecznej (1).

1.3

Komitet podkreśla, że dla rozwoju jednolitego rynku istotne znaczenie ma promowanie badań naukowych i osiągnięć innowacyjnych oraz czerpanie z nich korzyści. Jednocześnie należy wspomagać krajowych dostawców technologii w propagowaniu innowacyjnych produktów i technologii na płaszczyźnie europejskiej, rozpowszechniając wyniki badań i ich wykorzystywanie ponad granicami. Jednolity rynek jest kluczowym narzędziem realizacji agendy lizbońskiej. Jego celem jest przynoszenie korzyści konsumentom oraz sprzyjanie wzrostowi gospodarczemu i zatrudnieniu poprzez stopniowe usuwanie przeszkód na drodze do swobodnego przepływu ludzi, towarów, usług i kapitału, chociaż wiele z nich wciąż występuje. Korzyści ze ściślejszej integracji są niezaprzeczalne.

1.4

Pakiet Komisji dotyczący przeglądu jednolitego rynku stanowi dobrą podstawę do ożywienia jednolitego rynku, lecz sukces tej inicjatywy będzie w dużym stopniu zależał od zdolności i ambicji rządów krajowych i ich partnerów społecznych do podjęcia nowych obowiązków i zaangażowania niezbędnych środków w celu przełożenia słów na rzeczywistość.

1.5

Prawidłowe i jednolite wdrożenie istniejących przepisów i standardów stanowi jedno z największych wyzwań. Oceny oddziaływania, zmniejszenie obciążeń administracyjnych i kosztów związanych z przestrzeganiem prawa, które wynikają z rozdrobnienia rynku wewnętrznego spowodowanego różnymi przepisami podatkowymi, a także poprawa konsultacji z partnerami społecznymi i z zainteresowanymi stronami, w szczególności z MŚP, mają zasadnicze znaczenie zarówno dla lepszego zrozumienia celów regulacyjnych, jak i dla określenia rozwiązań pozaregulacyjnych.

1.6

Małe i średnie przedsiębiorstwa w istotny sposób przyczyniają się do skuteczności działania jednolitego rynku. MŚP w swych różnorodnych formach odgrywają szczególnie ważną rolę w sektorze usług i mają kluczowe znaczenie dla kompromisów społecznych wspierających gospodarkę UE. Ustawa o drobnej przedsiębiorczości (Small Business Act) oraz karta MŚP przyznają znaczenie MŚP w procesach politycznych i instytucjach UE, a także w państwach członkowskich. Jednakże EKES uważa, że większą uwagę należy zwrócić na rolę MŚP we wdrażaniu polityki, zwłaszcza, jeżeli chodzi o ich wkład w realizację celów polityki gospodarczej i społecznej, a także polityki w dziedzinie ochrony środowiska.

1.7

EKES podkreśla, że Europejski Fundusz Dostosowania do Globalizacji jest ważnym instrumentem solidarności, który zapewni pomoc w znalezieniu pracy osobom zwolnionym z powodu zmieniającej się struktury handlu światowego. Choć Komitet cieszy się, że projekt znajduje zastosowanie do pracowników MŚP, to jednak ubolewa, że nie jest on dostępny dla osób samozatrudnionych, które znajdą się w obliczu tych samych przemian.

1.8

EKES wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby zapewniły dostateczne środki na lepsze egzekwowanie zasad jednolitego rynku. Należy również opracowywać inicjatywy, które pozwolą osiągnąć synergię między polityką jednolitego rynku, polityką konkurencji, polityką społeczną i polityką na rzecz ochrony środowiska, które mają znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania jednolitego rynku.

1.9

Komisja i państwa członkowskie powinny dopilnować, aby nowe inicjatywy regulacyjne, mające przyczynić się do sprawnego funkcjonowania jednolitego rynku uwzględniły zarówno wpływ na konkurencyjność europejskich przedsiębiorstw, jak i konsekwencje społeczne oraz środowiskowe. Aby zapewnić przedsiębiorstwom i konsumentom spójność i pewność prawną oraz uniknąć kolejnych inicjatyw, które byłyby ze sobą sprzeczne, nowe propozycje na szczeblu UE oraz na szczeblu krajowym powinny być poddawane „testowi zgodności z jednolitym rynkiem” (2) oraz oceniane pod kątem ich wpływu społecznego i ekologicznego.

1.10

Należy zapewnić obywatelom i przedsiębiorstwom łatwy oraz niedrogi dostęp do wymiaru sprawiedliwości, w tym odpowiednie środki zadośćuczynienia i mechanizmy rozstrzygania sporów. W tym względzie konieczne jest również ulepszenie opracowywania pozasądowych narzędzi rozstrzygania sporów.

1.11

EKES może jedynie poprzeć cel komunikatu z dnia 20 listopada 2007 r. w sprawie usług świadczonych w interesie ogólnym, który polega na konsolidacji „ram UE mających zastosowanie do usług świadczonych w interesie ogólnym, w tym do usług socjalnych i zdrowotnych, zapewniając konkretne rozwiązania konkretnych problemów” poprzez łączenie „działań sektorowych i tematycznych”.

1.12

Ponieważ prawo pierwotne UE czy też traktaty uznają, że usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym stanowią wszystkie część „wspólnych wartości” UE i przyczyniają się do jej „spójności społecznej i terytorialnej”, należy połączyć działania sektorowe (uwzględniając specyfikę każdego sektora) z podejściem tematycznym.

1.13

Protokół w sprawie usług świadczonych w interesie ogólnym, który wprowadził do prawa pierwotnego rozróżnienie między usługami gospodarczymi a usługami pozagospodarczymi, podobnie jak konieczność zapewnienia, że przestrzegane będą wspólne zasady funkcjonowania usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym, pokazał, jak bardzo ważny jest obecnie proces wyjaśniania odpowiednich koncepcji i systemów, aby usługi te nie zależały wyłącznie od prawodawczego lub sądowego podejścia do konkretnych przypadków.

1.14

Pomimo ponawianego przez Parlament Europejski wniosku o zapewnienie rzeczywistej pewności prawnej w dziedzinie usług socjalnych świadczonych w interesie ogólnym propozycje przedstawione w komunikacie w sprawie usług świadczonych w interesie ogólnym ograniczają się do odpowiedzi na szereg „często zadawanych pytań”, które są z pewnością przydatne, lecz nie mają wiążącej mocy prawnej.

1.15

Dlatego też EKES proponuje podejście wielokierunkowe i stopniowe, łączące wymiar sektorowy i tematyczny, które doprowadzi do przyjęcia inicjatyw legislacyjnych, jeżeli takie są konieczne lub do dostosowania tych zasad i warunków do różnych sektorów (przekrojowe podejście tematyczne).

2.1

Rozważany pakiet Komisji zawiera propozycję inicjatyw, których podstawę stanowi pięć dokumentów roboczych i dwa komunikaty dotyczące usług świadczonych w interesie ogólnym oraz społecznego wymiaru jednolitego rynku (3).

2.2

EKES wydał opinie we wszystkich tych kwestiach (4). Ostatnio przyjął opinię z inicjatywy własnej w sprawie zewnętrznego wymiaru jednolitego rynku, a obecnie przygotowuje opinię w sprawie jego wymiaru społecznego i ekologicznego (5).

3.1

Komitet z zadowoleniem przyjmuje nacisk położony w dokumencie COM(2007) 724 wersja ostateczna na wzmocnienie pozycji MŚP oraz konsumentów, by pomóc im w czerpaniu korzyści z jednolitego rynku oraz w większym stopniu uwzględnić ich oczekiwania i obawy. Komitet przychylnie odnosi się zatem do faktu, iż polityka na rzecz jednolitego rynku zwraca szczególną uwagę na obszary powiązane z konsumentami, takie jak energetyka, telekomunikacja, detaliczne usługi finansowe oraz handel detaliczny i hurtowy.

3.2

Sukces przyszłej polityki jednolitego rynku zależy od połączonej zdolności państw członkowskich i Komisji do poprawy jego funkcjonowania. Jednolity rynek jest wciąż wprowadzany i podlega wspólnej odpowiedzialności. Państwa członkowskie muszą być za niego bardziej odpowiedzialne. Często władze krajowe nie wywiązują się ze swoich zobowiązań w zakresie zarządzania jednolitym rynkiem, co prowadzi do nowych przeszkód podważających zaufanie, jakie powinien on wzbudzać. Należy w większym stopniu uznać ważną rolę partnerów społecznych we wspieraniu jednolitego rynku.

3.2.1

Komisja zamierza nadać większą wagę prawidłowemu egzekwowaniu przepisów. Istnieje potrzeba ustanowienia instrumentów, dzięki którym przepisy będą lepiej funkcjonować w praktyce. Terminowa i prawidłowa transpozycja prawodawstwa wspólnotowego oraz uproszczenia administracyjne mają kluczowe znaczenie dla ułatwienia egzekwowania przepisów. Prawidłowa transpozycja dyrektywy usługowej jest szczególnie istotna dla osiągnięcia jej celu, którym jest tworzenie nowych miejsc pracy i wzrost.

3.3

Priorytetem powinno pozostać łatwe i szybkie rozwiązywanie problemów, które napotykają obywatele i przedsiębiorstwa na jednolitym rynku. Sieć SOLVIT jest szczególnie pomocnym narzędziem, lecz niestety nie jest w pełni wykorzystywana ze względu na brak wiedzy o systemie i jego możliwościach oraz odpowiednich środków, w szczególności na szczeblu krajowym. Zaleca się podjęcie wszelkich inicjatyw zmierzających do zaradzenia tej sytuacji, włącznie z działaniami mającymi na celu zapewnienie dostatecznych zasobów ludzkich i finansowych dla ośrodków SOLVIT, podobnie jak inicjatyw zmierzających do rozszerzenia zakresu ich działania.

3.4

EKES popiera zamiar Komisji, aby usprawnić i przyspieszać postępowania o naruszenie przepisów poprzez priorytetowe traktowanie spraw prezentujących największe ryzyko i mających znaczenie gospodarcze bez naruszania skuteczności istniejących środków zniechęcających.

3.5

Wiele pozostaje do zrobienia w dziedzinie nadzorowania rynku produktów importowanych oraz wytwarzanych lokalnie. Obowiązek ten spoczywa na władzach państw członkowskich oraz na Komisji Europejskiej.

3.6

EKES pragnie, aby Komisja położyła większy nacisk na pomoc dla MŚP poprzez powiązanie polityki w obszarze MŚP z celami społecznymi i ekologicznymi Unii Europejskiej, a wreszcie zniosła również wszystkie krajowe bariery pozataryfowe, w tym bariery w swobodnym przepływie kapitału i pracowników (6).

3.7

W bardziej ogólnym ujęciu Komisja powinna nadal odgrywać rolę strażnika Traktatu i korzystać z prawa inicjatywy w celu zapewnienia dobrego funkcjonowania jednolitego rynku.

3.8

EKES uznaje znaczenie podejmowania nieustannych wysiłków na rzecz dalszego ograniczania kosztów będących wynikiem fragmentaryzacji jednolitego rynku pod względem podatkowym, poprzez propagowanie przepisów wspólnotowych, które będą wspierały rozwój działalności ponadgranicznej i zapewnią konsolidację jednolitego rynku

4.1

EKES z zadowoleniem przyjmuje zamiar zapewnienia „większego współuczestnictwa w kształtowaniu polityki” oraz chęć „większego zaangażowania zainteresowanych stron”. Systematyczne oceny wpływu mają kluczowe znaczenie.

4.2

Niezbędne są konsultacje z reprezentatywnymi zainteresowanymi stronami w momencie przygotowywania oceny oddziaływania. Ocena oddziaływania powinna być analizowana przez niezależny zewnętrzny organ ekspertów, obejmujący grupy użytkowników końcowych prawodawstwa.

4.3

Należy również zapewnić zmniejszenie obciążeń administracyjnych dla przedsiębiorstw bez przekreślania szansy osiągnięcia rezultatów społecznych.

4.4

Aby zapewnić przedsiębiorstwom i konsumentom spójność i pewność prawną oraz uniknąć kolejnych inicjatyw, które stwarzałyby nowe przeszkody, nowe propozycje na szczeblu UE oraz na szczeblu krajowym powinny być poddawane „testowi zgodności z jednolitym rynkiem” oraz ocenie pod kątem konsekwencji społecznych i ekologicznych (7). Niejasne teksty prawne, które są często różnorodnie wdrażane i interpretowane, powodują sprzeczności w prawodawstwie wspólnotowym.

4.5

Udoskonalone informacje i dane o praktycznym wdrożeniu przepisów dotyczących jednolitego rynku mają nadrzędne znaczenie. Komisja powinna chętniej ujawniać informacje o tych państwach członkowskich, które nie wypełniają swoich obowiązków, oraz w większym stopniu wspierać krajowych partnerów społecznych poprzez zwiększenie spójności i przejrzystości krajowych sprawozdań.

5.1

EKES zgadza się z Komisją, że globalizacja jest doskonałym źródłem dynamizmu i konkurencyjności oraz że jednolity rynek jest atutem, który należy wykorzystać w celu sprostania wyzwaniom globalizacji.

5.2

Liberalizacja handlu została prawidłowo określona jako pierwszy filar strategii UE w tej dziedzinie. Ambitne zakończenie rundy z Dauha i zamknięcie szeroko zakrojonych negocjacji dotyczących porozumienia o wolnym handlu, które zostały uruchomione w ramach programu „Globalny wymiar Europy”, będzie miarą sukcesu UE.

5.3

Kwestie dotyczące przepisów i standardów coraz bardziej determinują zdolność przedsiębiorstw do prowadzenia działalności na skalę międzynarodową. Europejskie organizacje normalizacyjne, takie jak CEN, CENELEC czy ETSI, wraz z organizacjami doradczymi, jak NORMAPME (9), powinny zapewniać dostępność tych standardów wszystkim przedsiębiorstwom, szczególnie małym, w UE i krajach rozwijających się.

5.4

Komisja słusznie podkreśla potrzebę lepszej współpracy w zakresie regulacji oraz równoważności i zbliżenia standardów na szczeblu międzynarodowym. W perspektywie długoterminowej należy dążyć do stosowania zasady „jeden test i jedna norma akceptowane wszędzie”.

5.5

Przepisy UE muszą zapewniać zachowanie konkurencyjności. Nadmierne obciążenia przedsiębiorstw UE nie będą kompensowane międzynarodową akceptacją norm UE. Współpraca w zakresie regulacji z krajami partnerskimi nie będzie pomyślna bez ducha otwartości i innowacji w odniesieniu do innych rozwiązań.

5.6

EKES uważa, że zachęcające jest zobowiązanie do przeprowadzenia analizy porównawczej przepisów UE z najlepszymi międzynarodowymi rozwiązaniami, w szczególności z tymi, które są stosowane przez najważniejszych partnerów handlowych UE. Takie porównanie powinno być systematycznie włączane do ocen oddziaływania UE, a Unia powinna być otwarta na współpracę w zakresie regulacji z ważnymi partnerami handlowymi. UE powinna oficjalnie zatwierdzić uznane standardy międzynarodowe w zakresie oceny zgodności.

5.7

Należy wspierać inicjatywy UE dotyczące objęcia przywództwa na globalną skalę w ustalaniu zasad i opracowywaniu wysokiej jakości popartych naukowo norm międzynarodowych dla produktów przemysłowych i żywnościowych. Wspólnym standardom powinny towarzyszyć wspólne cele regulacyjne. Dlatego też Komitet zaleca, aby skierować większą uwagę na dwustronne umowy i sieci pomiędzy międzynarodowymi organami regulacyjnymi.

5.8

UE powinna wciąż wspierać wolny handel, a jednocześnie zapewniać odpowiedni poziom nadzoru rynku w celu ochrony przed importem niebezpiecznych produktów. Komisja powinna jednak upewnić się, że tego rodzaju środki oraz powstające systemy prywatnych norm nie będą wykorzystywane w sposób protekcjonistyczny (10).

6.1

Komitet popiera pogląd, że społeczny wymiar pomoże udoskonalić funkcjonowanie jednolitego rynku w ramach strategii „wzrostu i zatrudnienia” oraz zdecydowanego nacisku na dobrą kondycję gospodarki MŚP.

6.2

Ponieważ integracja rynku pracy jest najlepszą ochroną przed wykluczeniem społecznym, lepsze wykorzystanie europejskiego potencjału siły roboczej w szybko zmieniających się społeczeństwach musi stanowić centralną część planu Komisji na rzecz „możliwości, dostępu i solidarności”. Aby działania te obejmowały w szczególności grupy znajdujące się w trudnym położeniu, imigrantów i mniejszości, Komisja musi współpracować z partnerami społecznymi.

6.3

Wyzwania związane z globalizacją — zmiany technologiczne i zmieniające się realia społeczne i środowiskowe — wymagają skierowania wysiłków na zabezpieczenie celów społecznych poprzez zwiększenie wskaźników zatrudnienia i stworzenie ramowych warunków do wysokiego wzrostu produktywności.

6.4

Znaczenie włączenia zasad „flexicurity” (11) do wszystkich obszarów polityki UE zostało podkreślone przez EKES w jego opinii (12). MŚP, a zwłaszcza osoby samozatrudnione, mają kluczowe znaczenie dla sprawnego funkcjonowania elastycznych rynków pracy. W tym celu potrzebne jest lepsze zrozumienie roli MŚP w obszarze polityki społecznej.

7.1

Komitet podkreśla, że dla rozwoju jednolitego rynku istotne znaczenie ma promowanie badań naukowych i osiągnięć innowacyjnych oraz czerpanie z nich korzyści. Jednocześnie należy wspomagać krajowych dostawców technologii w propagowaniu innowacyjnych produktów i technologii na płaszczyźnie europejskiej, rozpowszechniając wyniki badań i ułatwiając ich wykorzystanie ponad granicami. Jakość jednolitego rynku może mieć duży wpływ na zdolność Europy do innowacji. Na szczeblu europejskim konieczna jest koordynacja wysiłków w dziedzinie badań i rozwoju między klastrami MŚP, dużymi firmami, instytutami badawczymi, uniwersytetami i nowym Europejskim Instytutem Innowacji i Technologii.

7.2

Postępy na drodze do takiego systemu patentów, który byłby bardziej konkurencyjny pod względem kosztów i pewności prawnej ma kluczowe znaczenie dla zdolności Europy do innowacji. Dotyczy to również postępów na drodze do wspólnego europejskiego systemu ochrony patentowej, który powinien zapewniać wszystkim przedsiębiorstwom najwyższą jakość, efektywność pod względem kosztów i wiarygodność, a także patentu wspólnotowego spełniającego te kryteria, który przyniósłby korzyści zwłaszcza MŚP. Potrzebna jest również silna ochrona praw własności intelektualnej wraz ze skutecznymi środkami na szczeblu europejskim i międzynarodowym przeciwko nasilającej się pladze podrabiania i piractwa.

7.3

Innowacja w zarządzaniu polityką społeczną powinna obejmować różne organizacje gospodarki społecznej (na przykład spółdzielnie), które mogą przybliżyć świadczenie usług do społeczności użytkowników pod odpowiednim nadzorem regulacyjnym.

7.4

Nowa polityka na rzecz jednolitego rynku musi odgrywać kluczową rolę w tworzeniu globalnej gospodarki, która byłaby zrównoważona pod względem ochrony środowiska.

8.1

Zrównoważona polityka ochrony konsumentów ma zasadnicze znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania jednolitego rynku. EKES postrzega konsumentów jako kluczowy aspekt nowej wizji Komisji dotyczącej jednolitego rynku istotnie sprzyjającego integracji. Większą uwagę należy zwrócić na doświadczenie konsumentów na rynku, na przykład sporządzając oceny oddziaływania lub uwzględniając interesy konsumentów w agendzie lizbońskiej.

8.2

Należy położyć nacisk na jeden wspólny rynek, który przynosi korzyści konsumentom i przedsiębiorstwom, a także na rolę sektora usług w gospodarce w podnoszeniu jakości i zwiększaniu zaufania konsumentów. Konsumenci powinni mieć rzeczywisty dostęp do towarów i usług oferowanych w całym UE, a przedsiębiorstwa powinny mieć możliwość oferowania swoich towarów i usług na całym terytorium UE z taką łatwością, jak na rynku krajowym. Harmonizacja w połączeniu z wzajemnym uznawaniem zapewnia odpowiednie podstawy do czerpania korzyści przez obie strony (13).

9.1

W wielu opiniach (15) EKES wyraził zaniepokojenie z powodu braku pewności prawnej w zakresie usług świadczonych w interesie ogólnym.

9.2

W komunikacie podkreślono rolę protokołu w sprawie usług świadczonych w interesie ogólnym załączonego do traktatu lizbońskiego, który powinien zdaniem Komisji zapewnić spójne ramy ukierunkowujące działanie UE, a jednocześnie oferujące solidną podstawę do stworzenia definicji usług świadczonych w interesie ogólnym (16).

9.3

Natomiast komunikat w sprawie usług świadczonych w interesie ogólnym zawiera jedynie wzmiankę o nowym art. 16 traktatu lizbońskiego, nie rozwijając tematu jego skutków, chociaż wprowadza nową podstawę prawną dla usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym i powierza Radzie oraz Parlamentowi Europejskiemu zadanie ustanowienia w drodze rozporządzeń przyjmowanych zgodnie ze zwykłą procedurą prawodawczą zasad oraz warunków, zwłaszcza gospodarczych i finansowych, które umożliwią wykonywanie zadań związanych z tymi usługami.

9.4

Faktyczna realizacja zasady przyznającej pierwszeństwo właściwemu wypełnianiu zadań związanych z usługami świadczonymi w ogólnym interesie gospodarczym, którą umożliwia obecnie nowy artykuł 16 traktatu lizbońskiego, pomoże ograniczyć częste korzystanie z arbitrażu Trybunału Sprawiedliwości.

9.5

Traktat lizboński zawiera wiele innowacji, w szczególności ogólne odniesienie do usług świadczonych w interesie ogólnym i usług pozagospodarczych świadczonych w interesie ogólnym. W ten sposób przyczynia się do włączenia kwestii usług świadczonych w interesie ogólnym do zakresu działań wspólnotowych zgodnie z zasadą pomocniczości.

9.6

W opinii EKES-u nowy traktat lizboński (art. 16 TFUE i protokół w sprawie usług świadczonych w interesie ogólnym) jest jedynie zaczątkiem nowej procedury zapewniającej większą pewność prawną i spójniejsze uregulowania dotyczące systemów usług świadczonych w interesie ogólnym na szczeblu krajowym i wspólnotowym.

9.7

Protokół w sprawie usług świadczonych w interesie ogólnym stanowi przewodnik po zasadach dotyczących usług świadczonych w interesie ogólnym, zarówno gospodarczych, jak i pozagospodarczych, chociaż nie rozwiązuje problemu z rozróżnieniem obydwu kategorii.

9.8

Protokół w sprawie usług świadczonych w interesie ogólnym, który wprowadził do prawa pierwotnego rozróżnienie między usługami gospodarczymi a usługami pozagospodarczymi, podobnie jak konieczność zapewnienia, że przestrzegane będą wspólne zasady funkcjonowania usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym, pokazał, jak bardzo ważny jest obecnie proces wyjaśniania odpowiednich koncepcji i systemów, aby zagwarantować pewność prawną przedsiębiorstwom i organom odpowiedzialnym za zarządzanie tymi usługami oraz ich głównym beneficjentom.

9.9

Komunikat w sprawie usług świadczonych w interesie ogólnym proponuje konsolidację „ram UE mających zastosowanie do usług świadczonych w interesie ogólnym, w tym do usług socjalnych i zdrowotnych, zapewniając konkretne rozwiązania konkretnych problemów” poprzez łączenie „działań sektorowych i tematycznych”.

9.10

Takie przedsięwzięcie powinno bezsprzecznie uwzględniać specyfikę każdego sektora. Ponieważ usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym zostały uznane w prawie pierwotnym za usługi stanowiące łącznie część „wspólnych wartości” UE i przyczyniające się do jej „spójności społecznej i terytorialnej”, należy połączyć działania sektorowe (uwzględniając specyfikę każdego sektora) z podejściem tematycznym.

9.11

Dlatego też EKES proponuje podejście wielokierunkowe i stopniowe, łączące wymiar sektorowy i tematyczny, które doprowadzi do przyjęcia inicjatyw legislacyjnych, jeżeli takie są konieczne, lub do dostosowania tych zasad i warunków do różnych sektorów (przekrojowe podejście tematyczne).

10.1

EKES podkreśla znaczenie strategii lizbońskiej dla zachowania korzyści związanych z jednolitym rynkiem, dla jego rozwoju i utrwalenia.

10.2

Komisja wprowadziła pojęcie usług socjalnych świadczonych w interesie ogólnym do białej księgi w sprawie usług użyteczności publicznej i sprecyzowała je w dwóch komunikatach (17) oraz w wewnętrznym dokumencie roboczym (18).

10.3

Komunikat nie proponuje definicji usług socjalnych świadczonych w interesie ogólnym i wprowadza rozróżnienie między dwiema dużymi grupami tych usług: z jednej strony prawnymi i dodatkowymi systemami ochrony socjalnej, a z drugiej strony „innymi podstawowymi usługami świadczonymi bezpośrednio osobom fizycznym”.

10.4

Ostrożność Komisji dowodzi, że usługi socjalne świadczone w interesie ogólnym trudno sklasyfikować, gdyż wiążą się ze specjalnymi i bardzo zróżnicowanymi zadaniami, które są silnie zakorzenione w preferencjach zbiorowych na szczeblu krajowym, a nawet lokalnym.

10.5

Podczas konsultacji dotyczących zielonej księgi z 2003 r. zdecydowana większość zainteresowanych podmiotów z sektora usług socjalnych świadczonych w interesie ogólnym (lokalne władze publiczne, podmioty gospodarcze, przedstawiciele użytkowników) podkreśliła, że odczuwa rosnący brak pewności prawnej co do wspólnotowych norm prawnych, którym podlega, biorąc pod uwagę ich specyfikę, w szczególności w kwestii upoważnienia do świadczenia usług. Zainteresowane podmioty podkreśliły, że należą do „obszaru niepewności prawnej” (grey area), co szkodzi wypełnianiu ich zadań. Stwierdzenia te skłoniły:

10.6

Niemniej jednak Komisja odrzuciła to rozwiązanie, które pozostawało w ewidentnej sprzeczności z traktowanym przez nią priorytetowo podejściem sektorowym, i zamierza ograniczyć swoje propozycje do szeregu odpowiedzi na „często zadawane pytania” oraz do interaktywnego serwisu informacyjnego, który będzie z pewnością przydatny, lecz nie będzie miał wiążącej mocy prawnej.

10.7

Aby odpowiedzieć na żądania pewności prawnej, między innymi na mocy art. 16 TFUE, który otwiera nowe perspektywy dla miejsca i roli usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym w Unii Europejskiej, w tym usług socjalnych świadczonych w interesie ogólnym, należy kontynuować proces objaśniania koncepcji, a także ram wspólnotowych dotyczących działań na rzecz ogółu.

11.1

Komitet pochwala cele wyznaczone w komunikacie „Możliwości, dostęp i solidarność: ku nowej wizji społecznej Europy XXI wieku” (21), który obejmuje obywateli UE, organizacje społeczeństwa obywatelskiego i przedsiębiorstwa, w tym MŚP, oraz opiera się na kluczowych instrumentach europejskich, takich jak jednolity rynek, strategia lizbońska na rzecz wzrostu i zatrudnienia oraz strategia zrównoważonego rozwoju.

11.2

Obecne zmiany w społeczeństwach europejskich (między innymi UE licząca 27 państw i 500 milionów obywateli, zmiany demograficzne, globalizacja, postęp technologiczny) mogą stwarzać nowe możliwości zatrudnienia i zdobywania umiejętności, lecz dostosowywanie się do zmian wciąż rodzi ryzyko bezrobocia i wykluczenia.

11.3

EKES popiera większą rolę UE w ułatwianiu, antycypowaniu i wspieraniu takich zmian strukturalnych przy okazji promowania wartości europejskich na szczeblu globalnym. W komunikacie została nakreślona nowa wizja społeczna „życiowej szansy” dla Europy XXI wieku. Podjęto również próbę uzupełnienia konsultacji zakończonych w dniu 15 lutego 2008 r. Między innymi Biuro Doradców ds. Polityki Europejskiej, a także państwa członkowskie i instytucje UE zostały zaangażowane w debatę o zmianach społecznych i koncepcji europejskiej rzeczywistości społecznej. EKES pochwala dążenie do zapewnienia, że końcowa analiza dyskusji przyczyni się do przygotowania odnowionej agendy społecznej, która zostanie przedstawiona w 2008 r., i uwzględni nowe ramy instytucjonalne określone w traktacie lizbońskim.

—

możliwości — dobry start w życiu, wykorzystanie własnego potencjału i szans oferowanych przez innowacyjną, otwartą i nowoczesną Europę,

—

dostęp — nowe i bardziej skuteczne drogi zdobywania wykształcenia, postępów na rynku pracy i dostępu do wysokiej jakości opieki zdrowotnej i zabezpieczenia społecznego, a także udział w kulturze i życiu społecznym,

—

solidarność — wspieranie spójności społecznej i zrównoważonego rozwoju społecznego oraz zapewnienie integracji wszystkich obywateli.

11.4.2.1

EKES podziela opinię Komisji, że nie ma „jednego rozwiązania dla wszystkich” w Europie oraz że wspólne wyzwania wymagają wspólnych działań, które wspierałaby aktywna postawa obywateli.

11.4.2.2

Zwalczanie wykluczenia społecznego i poprawa standardu życia poprzez tworzenie możliwości dla jednostek ma zasadnicze znaczenie dla podtrzymania wzrostu gospodarczego i zmniejszenia ryzyka niedoborów w systemie zabezpieczeń społecznych. Zaufanie ma zasadnicze znaczenie dla postępu, modernizacji i otwarcia na zmiany.

1)

Młodzież: nowe przemiany społeczne i nowa gospodarka oparta na innowacji i technologii wymaga większej uwagi w obszarach edukacji i kompetencji, dlatego też inwestowanie w młodzież ma pozytywny wpływ zarówno na rozwój gospodarczy, jak i na spójność społeczną. W agendzie lizbońskiej edukacja została uznana za kluczowy element europejskiego systemu gospodarczego i społecznego poprzez uczynienie z wiedzy dźwigni konkurencyjności dla Europy w kontekście globalnym.

2)

Karierę, która daje satysfakcję: dynamiczna gospodarka i dynamiczny rynek pracy wymagają elastycznych zasad rynkowych i wysokich standardów społecznych (zob. „flexicurity”).

3)

Dłuższe i zdrowsze życie: wzrost średniej długości życia znacznie obciąża systemy zabezpieczenia społecznego, lecz również stwarza nowe możliwości gospodarcze w obszarach nowych usług, towarów i technologii. UE powinna promować nową politykę społeczną, by wykorzystać te możliwości i rozwiązać problem niepowodzenia obecnych systemów zabezpieczenia społecznego.

4)

Równość płci: nowe modele gospodarcze prowadzą do powstawania nowych schematów społecznych. Na przykład polityka zatrudnienia powinna być konsekwentnie dostosowywana do nowych wymogów równości płci. Niektóre propozycje Komisji dotyczą różnic płacowych, systemu podatkowego i praktyk prorodzinnych w miejscu pracy.

5)

Aktywną integrację i niedyskryminację: ostatnie rozszerzenie uwidoczniło głębokie różnice gospodarcze i społeczne między państwami członkowskimi i regionami. Komisja Europejska dąży do promowania nowej polityki spójności opartej na akceptacji różnorodności, aktywnej integracji, promowaniu równości i eliminowaniu dyskryminacji.

6)

Mobilność i skuteczną integrację: jednolity rynek zachęcił do większej mobilności obywateli, wpływając również na MŚP. W związku z tym potrzebne są nowe podejścia na skalę UE w oparciu o integrację.

7)

Uczestnictwo obywatelskie, kulturę i dialog: aspekty te odgrywają istotną rolę w odniesieniu do spójności społecznej, wymagając jednocześnie zaangażowania środków finansowych związanych z innowacją i rozwojem technologicznym.

11.4.4.1

EKES kładzie nacisk na fakt, że chociaż podstawową kompetencję w tych obszarach polityki mają państwa członkowskie, UE i partnerzy społeczni odgrywają istotną rolę we wspieraniu powiązanych działań i reform oraz sterowaniu nimi. Wspólnotowy dorobek prawny stanowi wiodący instrument szczególnie w odniesieniu do polityki rozszerzenia i spójności, traktatu lizbońskiego oraz Karty praw podstawowych.

11.4.4.2

EKES zgadza się z poniższymi pięcioma strategiami określonymi w komunikacie:

—

The single market: review of achievements (SEK(2007) 1521)

—

Instruments for a modernised single market policy (SEK(2007) 1518)

—

Implementing the new methodology for product, market and sector monitoring: Results of a first sector screening (SEK(2007) 1517)

—

The external dimension of the single market review (SEK(2007) 1519)

—

Initiatives in the area of retail financial services (SEK(2007) 1520)

—

Komunikat „Usługi świadczone w interesie ogólnym, w tym usługi socjalne świadczone w interesie ogólnym: nowe zobowiązanie europejskie” (COM(2007) 725 wersja ostateczna) oraz szereg dokumentów roboczych (dokumenty robocze Komisji: SEK(2007) 1514, SEK(2007) 1515, SEK(2007) 1516);

—

Komunikat „Możliwości, dostęp i solidarność: ku nowej wizji społecznej Europy XXI wieku” (COM(2007) 726 wersja ostateczna).

31.3.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 77/23

1.1

Komitet przyjmuje z zadowoleniem inicjatywy Komisji zmierzające do zwiększenia wsparcia na rzecz tworzenia i rozwoju mikroprzedsiębiorstw, wzmocnienia i stymulowania przedsiębiorczości w celu rozwoju produkcji i zatrudnienia we Wspólnocie, co posłuży podniesieniu konkurencyjności, zwiększeniu spójności i doskonaleniu gospodarki opartej na wiedzy zgodnie z celami odnowionej strategii lizbońskiej.

1.2

Przyjmując z zadowoleniem inicjatywę mającą na celu stworzenie nowej wspólnotowej struktury wsparcia mikrokredytu, Komitet uważa, że zwykłe zachęcanie państw członkowskich do działania nie jest tutaj wystarczające, zważywszy, że sektor pozabankowy, wyłączony z bankowych dyrektyw UE, ma niewystarczającą podstawę legislacyjną i opiera się na bardzo różnych przepisach w wielu państwach członkowskich.

1.3

Działania pilotażowe dla społecznie odpowiedzialnych mikroinwestycji, łączące instytucje bankowe i pozabankowe udzielające mikrokredytu w europejski system sieciowy — poprzez realizację protokołu ustaleń dla społecznie odpowiedzialnych inwestycji z udziałem poszczególnych instytucji i przy wsparciu stowarzyszeń branżowych — powinny być, zdaniem Komitetu, skierowane głównie do podmiotów „o słabych możliwościach uzyskania kredytu bankowego” na rzecz:

1.4

Komitet jest przekonany, że innowacyjne zastosowanie nowych technologii do mikrokredytu pozwoli na zwiększenie, dzięki systemowi sieciowemu, zasięgu działania mikrofinansowania, zwiększenie konkurencji, a także obniżenie kosztów dla użytkowników.

1.5

Ponadto, Komitet uważa, że działanie wspierające mikrokredyt powinno iść w parze z kredytami szkoleniowymi mającymi ułatwić rozwój i osiągnięcie sukcesu na rynku, aby uniknąć wykluczenia społecznego oraz realizować coraz lepiej cele strategii lizbońskiej.

1.6

Przyjmując, że zmiany dotyczące ram instytucjonalnych i prawnych dla wsparcia mikrokredytu leżą w gestii państw członkowskich i są wdrażane poprzez mechanizmy rocznego cyklu zarządzania procesem lizbońskim, zdaniem Komitetu należy koniecznie wzmocnić europejski system odniesienia, w szczególności w celu:

1.7

Jeżeli chodzi o propozycję dotyczącą specjalnej wspólnotowej struktury wsparcia w departamencie Jeremie w EFI, EKES uważa, że takie rozwiązanie nie pozwoli zapewnić inicjatywie optymalnej widoczności — ograniczając ponadto jej rolę w zakresie koordynacji różnych obecnych inicjatyw — ani też włączyć innych działań do działalności związanej z pomocą techniczną. Zdaniem Komitetu należy więc utworzyć niezależny departament, który mógłby pełnić funkcję funduszu na rzecz mikrokredytu.

1.8

Ponadto finansowanie i pomoc techniczna zapewnione dzięki tej nowej strukturze nie powinny dotyczyć wyłącznie nowych i pozabankowych MFI, ale powinny odnosić się do wszystkich, aby nie powodować zakłócenia konkurencji.

1.9

Wspólnotowa inicjatywa na rzecz mikrofinansowania powinna także przewidywać umocnienie dialogu społecznego i dialogu pomiędzy różnymi podmiotami społeczeństwa obywatelskiego jak również optymalne wykorzystanie europejskich sieci wymiany dobrych praktyk jak Europejska Sieć Mikrofinansowania, Centrum Organizacji Pożyczkowych w Europie Środkowej i Wschodniej i Europejska Platforma Mikrofinansowania.

1.10

Według Komitetu inicjatywa MFI powinna wzmocnić rolę stowarzyszeń przedsiębiorców w zakresie sprawdzania wiarygodności i kompetencji wnioskodawców, rozwijania silnego potencjału opartego na wzajemnych relacjach i zaufaniu, wsparcia i pomocy również pod kątem szkoleń i konsultacji, co pozwoli na wypracowanie przez beneficjentów swoich własnych zdolności oraz na ograniczenie oraz uproszczenie obciążeń administracyjnych, w szczególności na etapie przygotowania biznesplanu.

1.11

Utworzenie funduszu na rzecz mikrokredytu, racjonalnie powiązanego z instytucjami finansowymi i z organami administracji państwowej (2), organizacjami branżowymi oraz konsorcjami i spółdzielniami poręczeniowymi, może stanowić ważne doświadczenie pozwalające ukierunkować inżynierię finansową na formy „społecznego zarządzania” kredytem.

1.12

Społeczna wizja kredytu, na której można się również oprzeć przy tworzeniu funduszu na rzecz mikrokredytu, jest ściśle powiązana z zasadami odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw i z wartością taką, jak lepsze i liczniejsze miejsca pracy.

1.13

Wsparcie dla certyfikacji w zakresie ochrony środowiska EMAS może — bardziej niż inne instrumenty — wspierać rozwój społeczny przedsiębiorstw i ułatwiać świadome rozpowszechnianie funduszu na rzecz mikrokredytu.

2.1

W kwietniu 2007 r., obserwatorium europejskich MŚP wskazało, że główną przeszkodą w rozwoju innowacyjności produktów i procesów, dla europejskich MŚP, jest dostęp do kredytu oraz trudność w znalezieniu wykwalifikowanych pracowników, podczas gdy w przypadku większych przedsiębiorstw problemy związane są przede wszystkim z zasobami ludzkimi.

2.2

Głównymi lukami stwierdzonymi na rynku jest brak kapitału na rozruch, niewystarczająca oferta funduszy i niezgodność popytu z podażą. Komisja poruszyła te kwestie w komunikacie zatytułowanym „Realizacja wspólnotowego programu lizbońskiego: Finansowanie rozwoju MŚP — tworzenie europejskiej wartości dodanej” (3), w sprawie którego Komitet miał wielokrotnie sposobność przedstawienia swojej opinii (4).

2.3

EKES zwraca w szczególności uwagę, że należy „zintensyfikować politykę wspierania nowych i działających już przedsiębiorstw, poprzez skrócenie czasu niezbędnego do rozpoczęcia działalności oraz obniżenie związanych z tym kosztów, ułatwienie dostępu do kapitału wysokiego ryzyka, zapewnienie większej ilości programów szkoleniowych dla przedsiębiorców, działania mające na celu ułatwienie ich dostępu do sieci i usług użyteczności publicznej oraz gęstszą sieć usług wspierających małe przedsiębiorstwa” (5).

2.3.1

Komitet powtarza, co już podkreślał w poprzednich opiniach (6), że „także spółdzielnie, przedsiębiorstwa stowarzyszone i towarzystwa świadczeń wzajemnych (mutuals) oraz innowacyjne nowo założone firmy i mikroprzedsiębiorstwa mogą przyczynić się do wzmocnienia konkurencyjności i innowacyjności w UE”.

2.4

Ponadto EKES podkreślił, że „naczelną kwestią jest ułatwienie dostępu do rynków finansowych” oraz „że należy zachęcać banki i podmioty finansowe, jak fundusze kapitału ryzyka, do zajmowania bardziej pozytywnej postawy wobec podejmowania ryzyka” (7).

2.5

Jesienią 2007 r. Komisja zapowiedziała przeanalizowanie szeregu inicjatyw na rzecz MŚP, w tym europejskiej inicjatywy na rzecz tworzenia nowej struktury wsparcia dla mikrokredytu (8).

2.6

Mikrokredyt jest generalnie uznany za instrument finansowy mający ogromny wpływ na przedsiębiorczość, rozwój gospodarczy i produktywną integrację społeczną, ale wykazujący jeszcze wiele luk i niedoskonałości wynikających z trudności w uzyskaniu środków na kapitał założycielski przedsiębiorstwa, w szczególności wtedy, gdy ubiegający się o kredyt jest bezrobotny, pochodzi z niedawnej imigracji, należy do mniejszości etnicznej lub mieszka w regionie konwergencji.

2.7

Inny problem związany jest z faktem, że instytucja finansowa osiąga korzyści skali, jeśli chodzi o koszty stałe transakcji, jak np. gromadzenia informacji, oceny lub monitorowania pożyczki. Odnosi się to w szczególności do mikrofinansowania udzielonego indywidualnym przedsiębiorcom i MŚP, którym brakuje wystarczającej przejrzystości i którzy mają ograniczone możliwości przedstawienia instytucji finansowej odpowiednich informacji.

2.8

Zgodnie z międzynarodową definicją, mikrokredyt jest „niskokwotowym kredytem — poniżej 25 tys. euro w Europie (9) i 100 tys. dolarów w Stanach Zjednoczonych — przeznaczonym dla osób o niskich dochodach, generalnie nieposiadających zdolności kredytowej w bankach, ponieważ uznaje się ich wypłacalność za niewystarczającą i/lub uważa się, że koszty obsługi takich kredytów są zbyt wysokie” (10). Kredyt konsumpcyjny nie jest objęty definicją mikrokredytu.

2.9

EKES podziela opinię Komisji w sprawie istotnej roli mikrokredytu w realizacji strategii lizbońskiej na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia oraz w promowaniu integracji społecznej oraz uważa, że należy przede wszystkim zachować jego główną funkcję, którą jest promowanie wzrostu samozatrudnienia i rozwoju mikroprzedsiębiorstw, nie przekształcając go w zwykłą pomoc socjalną.

2.10

Zdaniem Komitetu, mikrokredyt, w Unii Europejskiej, powinien rozwiązywać problemy powstałe w wyniku nieudolności rynku w zapewnieniu przedsiębiorcom dostępu do kredytu, potrzebnego do uruchomienia lub rozwoju działalności gospodarczej produkcyjnej, również w ramach polityki pomocy i współpracy na rzecz rozwoju (11).

2.11

Na szczeblu wspólnotowym, CIP –poręczenie w ramach elementu „Mikrokredyt”, wspierane przez EFI (12), jest mechanizmem gwarancyjnym dla mikrokredytu przyznanego przez lokalne instytucje mikroprzedsiębiorcom (13). Jednak nie ma obecnie specjalnego prawodawstwa europejskiego dotyczącego mikrokredytu, poza prawodawstwem dla sektora mikrokredytu bankowego, który podlega europejskim regulacjom bankowym (14); oprócz tego różne wspólnotowe programy i inicjatywy odnoszą się do mikrokredytu (15).

2.12

Ponadto sektor mikrokredytu jest różnie regulowany i zarządzany w poszczególnych państwach członkowskich. Tylko dwa państwa członkowskie przewidują specjalne ustawodawstwo obejmujące pozabankowy sektor mikrofinansowania (16), chociaż istnieją przepisy zakazujące pożyczek lichwiarskich w czterech innych państwach członkowskich (17).

2.13

Rada Europejska na wiosennym szczycie stwierdziła, między innymi, że należy natychmiast zadbać o „dalsze ułatwianie dostępu do środków finansowych, w tym za pośrednictwem istniejących instrumentów finansowych UE” (18) oraz „wspieranie zwiększenia ogólnego udziału społeczeństwa w grupie ludności aktywnej zawodowo oraz zwalczanie segmentacji, by zapewnić aktywną integrację społeczną”.

2.14

Komitet uważa, że dzięki szerszym ramom prawnym i ramom wsparcia można lepiej promować tworzenie nowych przedsiębiorstw produkcyjnych i sprzyjać ich konsolidacji, unikając ryzyka marginalizacji i wyłączenia z systemu produkcyjnego, co może prowadzić do podsycenia problemów społecznych i przestępczości, jak korzystanie z lichwy.

3.1

Komisja przedstawia dwa kierunki działania:

4.1

Mikrokredyt stanowi dźwignię integracji społecznej i umożliwia osobom i przedsiębiorstwom, które są gospodarczo słabsze i wykluczone z klasycznego systemu bankowego, dostęp do środków finansowych koniecznych do tworzenia i rozwoju działalności przynoszących przychód.

4.2

Na szczeblu wspólnotowym, „Small Business Act” dla Europy (19) — którego zadeklarowanym celem jest określenie zasad i konkretnych środków sprzyjających poprawie otoczenia europejskich MŚP, powinien pomóc w ustaleniu i likwidacji przeszkód w uwolnieniu potencjału najmniejszych przedsiębiorstw, poprzez większe wysiłki w zakresie uproszczenia, lepszy dostęp do kredytu oraz odpowiednie zasady dotyczące energii i środowiska.

4.3

Zdaniem EKES-u należy również zadbać o lepsze skoordynowanie wielu instrumentów uruchomionych w takim samym celu, korzystając z doświadczenia zebranego przy okazji stosowania innych instrumentów w przeszłości i instrumentów stosowanych obecnie w dziedzinie mikrokredytu, jak przypomina sama Komisja w swoim komunikacie (20), a mianowicie:

4.3.1

Komitet uważa, że przy pracach nad nowymi działaniami wspólnotowymi na rzecz mikrokredytu należy odpowiednio uwzględnić pozytywne doświadczenia zebrane w trakcie tworzenia i wieloletniego stosowania w praktyce programu ramowego EU/AKP na rzecz mikrofinansowania prowadzonego przez DG EuropAid.

4.4.1

Europejskie instytucje finansowe, od początku lat osiemdziesiątych (24), głównie dzięki refleksjom i propozycjom wynikającym z debat, które były prowadzone w ramach „Europejskich Konferencji Rzemiosła i Małych Przedsiębiorstw” (25), rozpowszechniły i wsparły w państwach członkowskich filozofię inżynierii finansowej (26).

4.4.2

Potrzeba skutecznego wdrożenia wytycznych, które zmniejszyłyby trudności w dostępie do kredytu i pomogły w zorganizowaniu inżynierii finansowej, skłoniła Komisję i EBI, również pod naciskiem europejskich organizacji małych przedsiębiorstw, do utworzenia EFI (27), który po krótkim okresie, gdy wspomagał sieci komunikacyjne (28), skupił się na wspieraniu, za pomocą różnych form gwarancji, szczególnie poprzez działania inżynierii finansowej, środków przeznaczonych na pomoc dla mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP).

4.4.3

Dzięki wieloletnim programom Komisji na rzecz mikroprzedsiębiorstw, małych i średnich przedsiębiorstw oraz współpracy, a ostatnio za pomocą pierwszego specjalnego programu CIP (29), działania inżynierii finansowej rozwinęły się w następujący sposób:

4.4.4

EKES miał wielokrotnie sposobność wyrazić zadowolenie ze środków przyjętych, zwłaszcza w ciągu ostatnich piętnastu lat, przez Komisję, EBI i EFI na rzecz wsparcia mniejszych przedsiębiorstw. EKES przyznał, że wsparcie finansowe grupy EBI dla MŚP zostało unowocześnione i poszerzone (32), ale stwierdza, że można byłoby zintensyfikować wysiłki, w szczególności poprzez programy określone w porozumieniu z:

4.4.5

W państwach członkowskich można stworzyć sieć „funduszy mikrokredytu” dysponującą funduszami rotacyjnymi zasilanymi przez EBI, dodatkowo objętymi gwarancjami EFI, działającą na różnych szczeblach. Na szczeblu regionalnym (NUTS II) i podregionalnym (NUTS III) udzielanie pożyczek mogłoby odbywać się za pośrednictwem konsorcjów poręczeniowych, o ile istnieją (33). Konsorcja posiadają ogromne doświadczenie w dziedzinie kapitału zalążkowego i z pomocą odpowiedniego funduszu ryzyka gwarantowanego przez EFI mogłyby z kolei oferować poręczenia.

4.4.5.1

Nowa propozycja wymaga uściśleń w zakresie utworzenia mikrofunduszu przez grupę EBI i Komisję Europejską. Celem inicjatywy jest wsparcie instytucji mikrofinansowania w całej Europie poprzez zapewnienie funduszy (dotacje, kredyty, instrumenty typu mezzanine czy instrumenty kapitałowe), jak również pomocy technicznej. Ten mikrofundusz jest obecnie tworzony przez EFI przy początkowym kapitale około 40 milionów euro na cele wsparcia (z czego 20 milionów euro pochodzi z EBI). Zdaniem EKES-u EFI powinien w przyszłości zarządzać tym funduszem.

4.4.6

Mikrokredyt mógłby wystarczyć na zakup sprzętu lub prostego wyposażenia koniecznego do uruchomienia przedsiębiorstwa lub na odnowienie ciągle potrzebnego wyposażenia w mikroprzedsiębiorstwie (34).

4.4.6.1

Zdaniem Komitetu szczególną uwagę należy zwrócić na mikrokredyt dla kobiet prowadzących działalność gospodarczą. W tym wypadku trzeba się bardziej skupić na elastyczności i kryteriach przyznawania kredytu, a także na związanych z tym formalnościach, by uwzględnić obiektywne trudności społeczne i psychologiczne, które mogą się pogłębić w przypadku:

4.4.6.2

Zasady udzielania mikrokredytu na rozwój przedsiębiorczości wśród kobiet i zarządzania nim powinny uwzględniać przede wszystkim pierwszoplanowe znaczenie integracji i reintegracji społeczno-gospodarczej kobiet w ramach struktury gospodarczej społeczeństwa, zważywszy na potrzebę zwalczania niedowartościowania kobiet i wzmocnienia rozwoju kultury przedsiębiorczości oraz zdolności do przyjmowania większych obowiązków i podejmowania większego ryzyka.

4.4.7

Mikropożyczka powinna być również przeznaczona — jako szansa — dla młodych, którzy pragną prowadzić własną działalność i posiadają wystarczające ku temu przygotowanie zawodowe, ale pozbawieni są środków ekonomicznych.

4.4.7.1

Pierwsze zabezpieczenie kredytu, który w każdym razie powinien być udzielony przez instytucję finansową, bankową lub pozabankową, stanowi zakupione wyposażenie. Jednak zachętą dla instytucji finansowych, by w udzielaniu kredytu kierowały się mniej rygorystycznym podejściem (35), jest fakt istnienia „europejskiego funduszu na rzecz mikrokredytu” dysponującego środkami i wiedzą, które mogą być co pewien czas wykorzystane, za pośrednictwem EFI i konsorcjów poręczeniowych oraz organizacji branżowych, na wypadek ewentualnego skumulowania niedotrzymanych zobowiązań, ale który byłby zdolny i chętny do propagowania optymalnych standardów solidności, zróżnicowania i poprawy produkcji, przejrzystości oraz walki z lichwą (36).

4.4.8

Badania dotyczące niewypłacalności mikroprzedsiębiorstw i małych przedsiębiorstw, prowadzone w ciągu ostatnich dziesięciu lat w głównych państwach europejskich, wskazują, że przypadki niewypłacalności nie przekraczają 4 % udzielonych kredytów (37). Oznacza to, że z racji tego, iż odsetek ten jest niższy od 5 %, mnożnik, który można zastosować w celu zabezpieczenia kredytu udzielonego przez instytucję finansową, jest równy 20.

4.4.9

Jeżeli mnożnik wynosi 20, a poręczenia pokrywają 50 % niewypłacalności każdego dłużnika, konsorcjum poręczeniowe dysponujące funduszem ryzyka w wysokości miliona euro może zapewnić pożyczki na kwotę 40 mln euro dla dużej liczby przedsiębiorców (38).

4.4.9.1

Dzięki udzielonym gwarancjom system „konsorcjum poręczeniowego kredytów” umożliwił w 2007 roku sfinansowanie włoskich przedsiębiorstw rzemieślniczych na kwotę wynoszącą około 6 mld euro.

4.4.10

Każdego roku w UE-27 powstaje około 500 tys. nowych przedsiębiorstw. Liczba przedsiębiorstw, które są likwidowane każdego roku, jest nieco niższa (39). 99 % stworzonych co roku przedsiębiorstw to MŚP, spośród których co najmniej 240 tys. składa się tylko z właściciela (40).

4.4.11

Jeśli powrócimy do przykładu przedstawionego w ust. 4.4.9, za pomocą funduszu ryzyka w wysokości 1 mln euro i dzięki inżynierii finansowej można udzielić — za pośrednictwem funduszu mikrokredytu — kredytu w wysokości 25 tys. euro dla 1,6 tys. małych przedsiębiorstw.

4.5.1

Jak już stwierdzono, kredyt stanowi jeden z podstawowych instrumentów w rozwoju gospodarczym i społecznym oraz w realizacji „społecznej gospodarki rynkowej”.

4.5.2

Z tego powodu stopniowo pojawiał się i rozpowszechniał nowy sposób postrzegania kredytu, nie w kategorii zwykłych relacji między klientem a instytucją finansową, ale jako instrumentu o wysokiej wartości społecznej ze względu na jego związek z lepszym i bezpieczniejszym zatrudnieniem oraz z rozwojem gospodarczym.

4.5.3

Z tego nowego i szerszego sposobu postrzegania kredytu wynika konieczność rozdzielenia pomiędzy większą liczbę podmiotów ryzyka związanego z udzieleniem kredytu.

4.5.4

Podział ryzyka kredytowego pomiędzy większą liczbę instytucji:

4.5.5

Ze względu na wartość społeczną przyznanie kredytu powinno coraz częściej i coraz ściślej podlegać zasadzie zgodności z zasadami odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw i wymaga ze strony przedsiębiorcy dostosowania się do wartości związanych ze zrównoważonym rozwojem i do ich zaakceptowania.

4.5.6

Certyfikacja w zakresie ochrony środowiska EMAS (41) — bardziej niż inne certyfikaty — mogłaby zostać wskazana jako warunek w ramach procesu inżynierii finansowej, związany z funkcją społeczną kredytu.

4.5.7

W ciągu ostatnich lat tylko kilkadziesiąt tysięcy przedsiębiorstw mogło skorzystać ze wspólnotowych instrumentów finansowych (42). Istnieje więc ogromna rozbieżność pomiędzy występowaniem problemu a uzyskanymi wynikami. Powinno to stanowić dla nas bodziec do zastanowienia się nad konkretnymi możliwościami działania za pomocą systemów umożliwiających włączenie większej liczby instytucji finansowych oraz pomnożenie wyników.

4.5.8

W dniach 20–21 listopada 1997 r., Rada Europejska na nadzwyczajnym posiedzeniu w Luksemburgu poświęconym wyłącznie tematowi zatrudnienia, będącemu jedynym punktem porządku obrad, podjęła między innymi trzy konkretne inicjatywy mające pomóc przedsiębiorstwom w utrzymaniu konkurencyjności na rynkach i wezwała Komisję do wysunięcia propozycji mających umożliwić podmiotom gospodarczym rozwój i zwiększenie zatrudnienia. Tymi trzema inicjatywami były: Program wsparcia nowopowstających przedsiębiorstw (ETF Start-up Facility), program „Wspólne Przedsięwzięcie Europejskie” („Joint European venture — JEV”) oraz System poręczeń dla MŚP. Dwie z trzech inicjatyw — „Program wsparcia nowopowstających przedsiębiorstw” i „System poręczeń dla MŚP” — miały służyć ułatwieniu dostępu do kredytu.

4.5.8.1

Pod koniec 2005 roku ponad 277 tys. MŚP (43) skorzystało ze środków programu na rzecz wzrostu i zatrudnienia i z wieloletniego programu na rzecz przedsiębiorstw i przedsiębiorczości (MAP).

4.5.8.2

System poręczeń dla MŚP jest jednym z najważniejszych europejskich programów skierowanych do MŚP (44).

4.5.9

Gdy mówi się o kapitale ryzyka dla mikroprzedsiębiorstw (23 mln przedsiębiorstw w Europie) i małych przedsiębiorstw (1,1 mln przedsiębiorstw w Europie), z czego 90 % tworzą przedsiębiorstwa indywidualne lub spółki osobowe, dotyczy to w rzeczywistości tylko 5 % lub 6 % tego środowiska.

4.5.10

Zatem Komitet uważa, że należy więc koniecznie określić formy wsparcia dla kredytu udostępnianego również spółkom osobowym, co przewidują narzędzia inżynierii finansowej, aby uniknąć sytuacji, w której ich stosowanie pozostaje marginalne i w konsekwencji uniemożliwia mikroprzedsiębiorstwom i małym przedsiębiorstwom rozwój pod względem kultury finansowej.

31.3.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 77/29

1.1

Celem omawianego wniosku jest zmiana dyrektywy Rady 76/769/EWG poprzez wprowadzenie ograniczeń we wprowadzaniu do obrotu i stosowaniu dichlorometanu (DCM) w przypadkach stosowania go jako podstawowego składnika środków do usuwania farby, przeznaczonych do zastosowań przemysłowych, profesjonalnych i konsumenckich.

1.2

Jest to ostatnia taka zmiana dyrektywy Rady 76/769/EWG do czasu zastąpienia tej dyrektywy rozporządzeniem (WE) 1907/2006 (REACH), co nastąpi dnia 1 czerwca 2009 r.

1.3

EKES jest świadomy znacznych trudności naukowych i politycznych, z jakimi boryka się Komisja Europejska przedkładając wniosek i dążąc do porozumienia w sprawie proporcjonalnej i efektywnej pod względem kosztów zmiany, która zgodnie z wymogami dyrektywy 76/769/EWG zapewni dalsze istnienie rynku wewnętrznego, gwarantując jednocześnie wysoki poziom ochrony zdrowia ludzi i środowiska naturalnego.

1.4

EKES przyznaje, że istnieją nieodparte dowody, że znaczne stężenie oparów ze względu na wysoką lotność DCM może prowadzić do utraty świadomości, a nawet do śmierci. Jest to wynik stosowania nieodpowiednich praktyk przemysłowych, w tym braku dostatecznej wentylacji. Mniej nieodparte są dowody na istnienie stałego, poważnego zagrożenia dla konsumentów w związku z okazjonalnym stosowaniem substancji w warunkach domowych. Proponowane wprowadzenie zakazu sprzedaży jest zatem środkiem nieproporcjonalnym, a biorąc pod uwagę znane, ale jak dotychczas nieokreślone ilościowo zagrożenia związane ze stosowaniem alternatywnych produktów i procesów, nie wydaje się, aby wprowadzenie tego zakazu doprowadziło do jakiegokolwiek ogólnego ograniczenia raczej niskiej częstotliwości odnotowywanych wypadków.

1.5

EKES zwraca także uwagę, tak jak konsultanci zatrudnieni przez Komisję Europejską, że szczególne zagrożenia związane ze stosowaniem DCM nie są w pełni objęte stosowanymi obecnie znakami graficznymi, zwrotami określającymi warunki bezpiecznego stosowania i zwrotami wskazującymi rodzaj zagrożenia. To samo dotyczy zagrożeń dla dzieci, występujących najczęściej w warunkach domowych. Jest to wynikiem zawodności systemu oznaczania, a nie odnośnych produktów czy ludzi. W celu naprawienia tej sytuacji przedstawia się tu zatem zalecenia dotyczące pakowania i oznaczania.

1.6

Wskazuje się także na występowanie innych problemów, a najbardziej wyraźnie na brak uzgodnionych dopuszczalnych norm zawodowego narażenia oraz wytycznych czy przepisów dotyczących dobrych praktyk przemysłowych. Niemieckie normy TRGS 612 uważa się za znakomity model w tym zakresie.

1.7

Wskazuje się także na kilka kwestii o charakterze ogólnym, które powinny zostać wzięte pod uwagę przez Komisję Europejską, Parlament Europejski i poszczególne państwa członkowskie w nadziei, że możliwe będzie osiągnięcie porozumienia. Brak takiego porozumienia doprowadzi do podziału rynku wewnętrznego. Zagrożeni pozostaną użytkownicy, zarówno w miejscu pracy, jak i poza nim.

2.1

Jak zostało to już stwierdzone powyżej, rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 z dnia 18 grudnia 2006 r. Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) wejdzie w życie dnia 1 czerwca 2009 r. Rozporządzenie to uchyli i zastąpi szereg rozporządzeń i dyrektyw Rady czy Komisji, w tym dyrektywę Rady 76/769/EWG z dnia 27 lipca 1976 r. w sprawie wprowadzania do obrotu i stosowania niektórych substancji i preparatów niebezpiecznych.

2.2

Załącznik I dyrektywy Rady 76/769/EWG określa szczególne ograniczenia we wprowadzaniu do obrotu i stosowaniu niektórych substancji i preparatów niebezpiecznych, uzgodnione i wprowadzone w ostatnich 30 latach. Dnia 1 czerwca 2009 r. ograniczenia te staną się istotą zał. XVII rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 (REACH).

2.3

Poprzednie zmiany dyrektywy Rady 76/769/EWG (to znaczy zmiany wprowadzające dalsze ograniczenia) miały formę dyrektyw wymagających stosowania przez państwa członkowskie. Ten wniosek Komisji Europejskiej nie dotyczy jednak dyrektywy, lecz decyzji, która ma natychmiastowy skutek prawny. Dlatego te nowe postanowienia nie będą wymagały transpozycji do prawa krajowego, co wymagałoby uchylenia odpowiednich przepisów prawa krajowego z dniem 1 czerwca 2009 r., to znaczy z dniem wejścia w życie rozporządzenia WE nr 1907/2006 (REACH).

2.4

Wszystkie kolejne zmiany dotyczące ograniczeń we wprowadzaniu do obrotu i stosowaniu substancji i preparatów niebezpiecznych wprowadzane będą zgodnie z rozporządzeniem WE nr 1907/2006 (REACH).

2.5

Substancje (i wszystkie preparaty zawierające takie substancje), w przypadku których ograniczenia we wprowadzaniu do obrotu i stosowaniu uznano za niezbędne, zostały uwzględnione w następstwie oceny niektórych „substancji priorytetowych” wskazanych przez państwa członkowskie i ujętych w czterech wykazach priorytetowych opublikowanych w latach 1994-2000 zgodnie z rozporządzeniem Rady (EWG) 793/93.

2.6

Szereg substancji nieujętych w tych wykazach również poddano ocenie pod kątem wpływu na zdrowie ludzi i środowisko naturalne lub też przedstawiono propozycje dotyczące wprowadzenia ograniczeń we wprowadzaniu do obrotu i stosowaniu tych substancji, w miarę jak zajmowano się nowymi problemami na wniosek państw członkowskich. DCM zaliczany jest do takich substancji. Kilka państw członkowskich z różnych powodów nałożyło już lub starało się nałożyć ograniczenia we wprowadzaniu do obrotu i stosowaniu tej substancji, zwłaszcza jako składnika środków do usuwania farby. Inne państwa członkowskie uważają te ograniczenia za nieproporcjonalne, kosztowne i prawdopodobnie prowadzące do mniej zadowalających rezultatów dla użytkowników. Istnieją dowody (lub brak jest dowodów) na potwierdzenie lub podważenie zasadności obydwu stanowisk.

2.7

Pierwszy pełny przegląd wniosku w Radzie przeprowadzony został na początku czerwca. Jeżeli w nadchodzących miesiącach uda się znaleźć kompromisowe rozwiązanie, to omawiany wniosek zostanie prawdopodobnie przyjęty zgodnie z planem. Jeżeli ten cel nie zostanie osiągnięty, wniosek upadnie. W takim przypadku utrzyma się, a być może jeszcze pogłębi fragmentacja rynku wewnętrznego środków do usuwania farby opartych na DCM W takiej sytuacji DCM zostanie we właściwym czasie poddany ocenie zgodnie z rozporządzeniem WE nr 1907/2006 (REACH), przy czym stosowanie DCM do usuwania farby będzie jedną z wielu dróg narażenia, które należałoby wziąć wtedy pod uwagę. Oczywiście wynik tej oceny i termin ewentualnego wydania ostatecznych zaleceń jest nieznany.

3.1

DCM to bezbarwny fluorowcowany alifatyczny węglowodór o niskiej temperaturze wrzenia i łagodnej słodkawej woni. DCM wykorzystywany jest szeroko od wielu lat jako silny rozpuszczalnik o niskiej łatwopalności w produkcji farmaceutyków, aerozoli i klejów oraz w procesach takich jak usuwanie farby czy usuwanie tłuszczów z powierzchni metali, a także w przemyśle spożywczym jako rozpuszczalnik w procesach ekstrakcji.

3.2

Choć uważany jest za jeden z bezpieczniejszych fluorowcowanych węglowodorów o niskiej wadze molekularnej, DCM powinien nadal być stosowany z zachowaniem ostrożności. W Europie DCM sklasyfikowany został jako czynnik rakotwórczy kategorii 3, to znaczy jest to „substancja stwarzająca zagrożenie dla człowieka ze względu na ewentualne działanie rakotwórcze, ale dostępne informacje nie pozwalają na przeprowadzenie zadowalającej oceny”. DCM musi zatem być opatrywany zwrotem „R40” („ograniczone dowody działania rakotwórczego”). Jest to także substancja priorytetowa zgodnie z dyrektywą ramową dotyczącą wody.

3.3

Większe obawy budzi jednak fakt, że jest to także silny narkotyk, działający toksycznie na odśrodkowy układ nerwowy i prowadzący do utraty przytomności, a nawet śmierci. Spowodowało to szereg wypadków, w tym wypadków śmiertelnych, przypisywanych z zasady niebezpiecznym warunkom pracy i nadmiernemu narażeniu, na ogół podczas stosowania w przemyśle lub na dużą skalę przez profesjonalistów, przy korzystaniu z otwartych zbiorników. W przypadkach, w których jest to wykonalne, zagrożenia tego można uniknąć poprzez stosowanie w układach zamkniętych.

3.4

Produkcja DCM w Europie (w zakładach w Niemczech, Francji, Włoszech, Hiszpanii, Holandii, Wielkiej Brytanii i Rumunii) powoli spada, w miarę jak inne produkty stają się dostępne. Z około 240 tys. ton produkowanych obecnie w Unii Europejskiej ogółem, około 100 tys. ton produkowanych jest na wywóz. 30-50 % pozostałej ilości DCM wykorzystywane jest w przemyśle farmaceutycznym, a 10-20 % sprzedawane jest w postaci pierwotnej jako podstawowy składnik środków do usuwania farby. Podobne ilości DCM pozyskiwane są w wyniku procesów recyklingu w przemyśle farmaceutycznym. Omawiany wniosek dotyczy wyłącznie stosowania DCM do usuwania farby.

3.5

Usuwanie farby jest czynnością znaną w większości gospodarstw domowych jako jeden z niezbędnych elementów procesu konserwacji i malowania przedmiotów lub powierzchni z drewna, metalu, kamienia czy gipsu, w domu lub na zewnątrz. Istnieje także kilka bardziej wyspecjalizowanych rynków, w tym rynki renowacji dzieł sztuki, usuwania graffiti oraz ponownego malowania dużych obiektów ruchomych, takich jak pociągi czy samoloty.

3.6

Środki do usuwania farby podzielone są nieco arbitralnie na trzy kategorie, a mianowicie na środki „dla użytkowników przemysłowych” (do stałego stosowania w dużych ilościach na terenie danego zakładu), „dla użytkowników profesjonalnych” (różnego rodzaju fachowców świadczących usługi w terenie, budowniczych i dekoratorów) „dla konsumentów” (dla osób okazjonalnie wykonujących czynności związane z utrzymaniem domu).

3.7

Trudno jest ustalić liczbę wypadków dla każdej z tych grup. Biorąc pod uwagę, że objawy zatrucia oparami DCM przypominają atak serca, niektóre przypadki mogły pozostać niezgłoszone. Dane przedstawione Komisji Europejskiej przez konsultantów spółki Risk & Policy Analysts Ltd (RPA) wskazują, że w ciągu ostatnich 20 lat rocznie dochodziło do trzech — czterech wypadków związanych ze stosowaniem środków do usuwania farby opartych na DCM, przy czym jeden z tych wypadków był śmiertelny. Wypadki śmiertelne miały miejsce najczęściej we Francji (6), w Niemczech (6) i w Wielkiej Brytanii (5), natomiast pozostałe wypadki miały najczęściej miejsce w Wielkiej Brytanii (36), Szwecji (12) i Francji (6). W okresie objętym badaniem przeprowadzonym przez konsultantów spółki RPA (lata 1930-2007), w Europie Południowej odnotowano tylko jeden taki wypadek — wypadek śmiertelny przy pracy w Hiszpanii (2000 r.). Lokalne warunki klimatyczne i warunki pracy mogą tutaj mieć znaczenie. Kiedy jest ciepło okna są zawsze otwarte, zapewniona jest dobra wentylacja i zagrożenia są znikome; przy niższych temperaturach powietrza może być wprost przeciwnie.

3.8

Jeżeli chodzi o wypadki śmiertelne, ich częstotliwość była taka sama w przypadku zastosowań przemysłowych, jak w przypadku zastosowań profesjonalnych. Większość odnotowanych wypadków nieprowadzących do śmierci wydarzyła się w trakcie stosowania DCM przez osoby uznawane za „profesjonalistów”. Jako przyczyny wypadków śmiertelnych wskazano niemalże w każdym przypadku niedostateczną wentylację i nieodpowiednie stosowanie środków ochrony osobistej, szczególnie w przypadku dużych zbiorników otwartych.

3.9

Odnotowanego w 1993 r. we Francji wypadku śmiertelnego, którego ofiarą miał być konsument (lub profesjonalista), nie można teraz sprawdzić i dlatego ta konkretna istotna informacja może zostać podważona. Jedyny inny odnotowany wypadek śmiertelny dotyczący konsumenta miał miejsce w 1960 r. w Holandii. Mogą tu mieć znaczenie inne czynniki.

3.10

Istnieją oczywiście alternatywy wobec środków chemicznych do usuwania farby opartych na DCM. Takie alternatywne metody zaliczyć można do jednej z trzech kategorii, takich jak: „usuwanie metodami fizycznymi lub mechanicznymi” (szlifowanie, skrobanie, oczyszczanie pneumatyczne), „usuwanie metodą pirolizy lub degradacji termicznej” (w piecach, nad paleniskami fluidalnymi lub z zastosowaniem palników czy opalarek) i „usuwanie metodami chemicznymi” (z zastosowaniem silnych rozpuszczalników, w tym DCM, lub powodujących korozję, na ogół wysoce alkalicznych, płynów czy past lub preparatów na bazie kwasu mrówkowego czy nadtlenku wodoru). Każda z tych metod może być skuteczna i może być preferowana w określonych warunkach. Zastosowanie którejkolwiek z nich wiąże się z występowaniem zagrożenia takiego lub innego rodzaju, albo ze względu na siłę uderzenia drobin, ciepło, ogień, wybuch, podrażnienie oczu czy skóry, albo ze względu na skład usuwanych farb, a zwłaszcza na ołów w farbach stosowanych do 1960 r. W przypadku wielu warstw pochodzących sprzed stu i więcej lat w starych, ale ciągle jeszcze nadających się do użytku, a nawet bardzo pożądanych lokalach mieszkalnych lub w przypadku delikatnych powierzchni, które nie mogą ulec zniszczeniu, niezbędne będzie zastosowanie więcej niż jednej techniki i pewnego stopnia eksperymentacji.

3.11

Nie przedstawiono żadnych danych dotyczących łącznego udziału w rynku tych różnych rozwiązań alternatywnych objętych trzema kategoriami czy też różnych kosztów usuwania farby na metr kwadratowy. DCM jest ciągle jeszcze uważany za najbardziej popularny rozpuszczalnik, szczególnie w sektorze konsumentów, przy czym popularne są także preparaty na bazie sody żrącej. Nawet w przypadku metod chemicznych trudne jest porównanie kosztów. Powszechny jest pogląd, że środki do usuwania farby na bazie DCM wydają się tańsze pod względem ilości niż konkurencyjne produkty. Ta przewaga prawdopodobnie zniknie, kiedy uwzględni się wszystkie koszty środków ochrony (jeżeli są stosowane) oraz usuwania odpadów (gdy jest to odpowiednie).

3.12

Koszty całkowite uzależnione są także od szybkości działania. Wolniej działające, ale łagodniejsze produkty i procesy zwiększają koszt prac i zmniejszają zyski. Rozpuszczalniki o wyższej temperaturze wrzenia umożliwiają jednoczesne pokrywanie większej powierzchni, ale więcej czasu musi upłynąć, zanim zaczną działać. Jeśli chodzi o konsumentów, krótsze okresy narażenia zastąpione zostały dłuższymi okresami narażenia i potencjalnie większym zakłóceniem życia rodzinnego. (Z pewnością należałoby podważyć przyjęte przez konsultantów spółki RPA założenie, że konsumenci mniej liczą się z czasem, „ponieważ usuwaniem farby zajmują się zazwyczaj w czasie wolnym od pracy”). W wypadku wszystkich grup użytkowników niezbędne będzie stosowanie nowych metod pracy oraz wprowadzenie zmian toku pracy. Jeśli chodzi o użytkowników przemysłowych, jakiekolwiek przejście na produkty wodne zmniejsza koszty wentylacji, ale znacznie zwiększa koszty zbiorników i instalacji rurowych w celu zminimalizowania korozji. Biorąc pod uwagę te wszystkie zmienne, przewidzenie skutków wprowadzenia jakiegokolwiek ograniczenia w stosowaniu którejkolwiek z metod staje się niezwykle trudne. W takich okolicznościach zagrożeni są przede wszystkim konsumenci, przy czym biorąc pod uwagę sprzeczne poglądy na szczeblu rządowym, nie ma wielu dowodów na to, że wybór przez konsumentów alternatywnych produktów czy procesów będzie dla nich najbardziej korzystny.

3.13

Jedna z popularnych alternatyw wobec DCM jako rozpuszczalnika, którą jest metylo-2-pirolidon (NMP), sklasyfikowana została ostatnio jako „działająca toksycznie na rozrodczość substancja kategorii 2”, co doprowadzi w końcu do wprowadzenia zakazu sprzedaży preparatów zawierających NMP konsumentom (ale nie profesjonalistom lub użytkownikom przemysłowym). Z kolei inne rozpuszczalniki, takie jak 1,3-dioksolan, są wysoce łatwopalne.

3.14

Obecnie najbardziej obiecującymi alternatywami wydają się środki na bazie estrów dwuzasadowych (DBE) — mieszanin adypinianu dimetylu, bursztynianu dimetylu oraz glutaranu dimetylu — i niewiele wskazuje na występowanie jakichkolwiek znaczących zagrożeń dla zdrowia ludzi lub środowiska naturalnego. Substancjami stosunkowo „bezpiecznymi” wydają się być także dimetylosulfotlenek (DMSO) i alkohol benzylowy. Ewentualne uznanie przez użytkowników któregokolwiek z tych środków, że jego stosowanie jest efektywne pod względem kosztów, zależy jednak od wielu czynników, a ewentualnego wyboru tych środków jako szeroko stosowanych, „bezpiecznych” alternatyw nie da się zagwarantować.

3.15

Ogólnie rzecz biorąc oczywiste jest, że nie istnieje jedno w pełni akceptowalne podejście, a także że nieodpowiednie działania mogą doprowadzić do wzrostu odnotowywanej obecnie stosunkowo niskiej częstotliwości wypadków. Trudność polega na znalezieniu rozwiązania zadowalającego wszystkich, a w szczególności państwa członkowskie, które mają różne doświadczenia i rozsądnie bronią swojego stanowiska.

4.1

Wniosek Komisji Europejskiej ma na celu ochronę zdrowia ludzi i środowiska, a zarazem zachowanie rynku wewnętrznego dichlorometanu, w szczególności kiedy substancja ta jest stosowana jako podstawowy składnik środków do usuwania farby, przeznaczonych do zastosowań przemysłowych, profesjonalnych i konsumenckich.

4.2

Wniosek przewiduje wprowadzenie zakazu wszelkiej sprzedaży środków do usuwania farby opartych na DCM konsumentom i profesjonalistom innym niż profesjonaliści specjalnie wyszkoleni i licencjonowani przez właściwe organy państw członkowskich. Sprzedaż zakładom przemysłowym byłaby dopuszczalna pod warunkiem, że wdrożony zostałby szereg środków ochrony, a w szczególności stosowany byłby skuteczny system wentylacji oraz zapewnione i stosowane byłyby odpowiednie środki ochrony osobistej. Wszystkie preparaty na bazie DCM powinny być oznakowane w nieusuwalny sposób jako „zastrzeżone do zastosowań przemysłowych i profesjonalnych” (i prawdopodobnie wyłącznie przez osoby posiadające odpowiednią licencję).

4.3

Nie należałoby wprowadzać na rynek żadnych środków do usuwania farby opartych na DCM, które miałyby być sprzedawane konsumentom czy profesjonalistom przez pierwszych 12 miesięcy od dnia wejścia w życie omawianej decyzji. Z upływem kolejnych 12 miesięcy zakazem objęte byłaby sprzedaż tym dwu grupom.

4.4

Omawiana decyzja weszłaby w życie trzeciego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

4.5

Omawiany wniosek przedłożony został wraz z uzasadnieniem i dokumentem roboczym służb Komisji Europejskiej (sprawozdaniem z oceny skutków). Dodatkowe materiały udostępnione zostały w formie oceny skutków przygotowanej dla Komisji Europejskiej przez konsultantów zewnętrznych (spółka RPA, Holenderska Organizacja Stosowanych Badań Naukowych (TNO)) oraz sprawozdań dotyczących zagadnień szczegółowych (sprawozdanie w sprawie skuteczności środków opóźniających parowanie sporządzone przez zespół ekspertów ds. środków opóźniających parowanie (ETVAREAD)). Materiały te zostały z kolei poddane przeglądowi przez odpowiedni komitet naukowy (SCHER). Nie istnieje żadne formalne sprawozdanie Unii Europejskiej z oceny ryzyka, ponieważ żadna z zainteresowanych stron nie uznała DCM za substancję priorytetową, mimo że jego stosowanie wywoływało już obawy.

4.6

Niektóre państwa członkowskie Unii Europejskiej (i inne ważniejsze gospodarki i partnerzy handlowi, jak na przykład Szwajcaria czy Stany Zjednoczone) również przeprowadziły badania w celu poparcia konkretnych — i często głęboko sprzecznych — stanowisk regulacyjnych i politycznych. Zainteresowane sektory zgromadziły bogate dane dotyczące możliwych zagrożeń oraz względnych korzyści związanych ze stosowaniem różnych produktów i procesów; jak można było się spodziewać, również te dane przeczą sobie nawzajem. Uwagi innych zainteresowanych stron odnotowane zostały w 2004 r. w trakcie Europejskiego Tygodnia Zdrowia i Bezpieczeństwa pod hasłem „Bezpieczne warunki prac budowlanych” („Building in Safety”), po konferencji ekspertów zorganizowanej przez Duński Związek Zawodowy Malarzy. Według opinii konsultantów spółki RPA z kwietnia 2007 r., Biuro Europejskich Związków Konsumenckich (BEUC), Europejska Federacja Pracowników Górnictwa, Przemysłu Chemicznego i Energetycznego (EMCEF) i Europejska Konfederacja Związków Zawodowych (ETUC) nie przedstawiły jeszcze swoich formalnych opinii.

5.1

EKES jest świadomy trudności, z jakimi boryka się Komisja Europejska, proponując proporcjonalną i efektywną pod względem kosztów zmianę dyrektywy 76/769/EWG w sprawie stosowania DCM jako rozpuszczalnika wykorzystywanego do usuwania farby. Odnotowanych i zbadanych zostało stosunkowo niewiele wypadków. Możliwe, że nie odnotowano wszystkich wypadków. Obowiązujące przepisy prawa nie zawsze były przestrzegane, a jeśli chodzi o znakowanie — wydają się niewystarczające. Dostępne są alternatywne produkty i procesy, ale nie zostały one poddane ocenie, a ponadto wszystkie związane są z jakimś ryzykiem. Istnieją uzasadnione powody, dla których stanowiska poszczególnych państw członkowskich różnią się wzajemnie. Nie ma gwarancji, że ogólny rezultat będzie korzystny dla którejkolwiek z grup, które mogą zostać najbardziej dotknięte.

5.2

EKES zdaje sobie także sprawę, że ze względu na oczywiste ograniczenia czasowe jest to ostatnia szansa wprowadzenia jakichkolwiek środków zgodnie z wyżej określoną dyrektywą. Jeżeli nie uda się uzgodnić wspólnego stanowiska państw członkowskich i Parlamentu Europejskiego, a tym samym przyjąć i wdrożyć wnioskowanej decyzji (lub jakiejkolwiek jej modyfikacji), to niemożliwe stanie się podjęcie jakichkolwiek dalszych działań do czasu poddania ocenie wszystkich zastosowań DCM zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1907/2006 (REACH).

5.3

EKES żywi silne przekonanie, że takie opóźnienie jest zbędne i niepożądane ze względu na konieczność ochrony środowiska naturalnego i zdrowia wszystkich użytkowników w miejscu pracy lub poza nim. EKES ubolewałby także głęboko nad jakąkolwiek fragmentacją rynku wewnętrznego na skutek nierozstrzygnięcia tej lub jakiejkolwiek innej kwestii. Konieczność znalezienia podstaw porozumienia powinna być oczywista dla wszystkich zainteresowanych stron. Taka podstawa powinna odzwierciedlać dążenie do zarządzania ryzykiem, a nie zastąpienia jednego zagrożenia innym.

5.4

W tym względzie EKES zwraca uwagę, że DCM może być produkowany, składowany, transportowany i stosowany bezpiecznie w układach zamkniętych. DCM nie jest łatwopalny i nie przyczynia się do tworzenia się ozonu w warstwie przyziemnej. Oczywistym jest jednak, że w przypadku stosowania w układach otwartych, na przykład w celu usunięcia farby, DCM powoduje trudności ze względu na swoją lotność (łatwo paruje), stężenie powstających oparów (gromadzących się w najniżej położonym punkcie lub ze względu na brak dostatecznej wentylacji) oraz właściwości narkotyku (powoduje utratę przytomności, a nawet śmierć). Wszystkie te właściwości DCM wywołują zwiększone ryzyko w przypadku dzieci. Ponadto DCM sklasyfikowany został jako czynnik rakotwórczy kategorii 3 i informacja o tym właśnie potencjalnym ryzyku dominuje w znakowaniu wszelkich produktów zawierających DCM.

5.5

Konsultanci spółki RPA oraz inni specjaliści zwrócili uwagę, że taka informacja wprowadza w błąd i jest niedostateczna, aby odpowiednio chronić użytkowników w miejscu pracy lub poza nim. Obowiązujące obecnie przepisy prawa i ich odpowiedniki przewidziane w ramach zmienionego Zharmonizowanego Międzynarodowego Systemu Klasyfikacji i Znakowania ONZ, ostrzegające odpowiednio o właściwościach narkotyku (oraz związanym z tymi właściwościami ryzykiem zgonu), nie przewidują stosowania jakichkolwiek zwrotów R (zagrożenia), zwrotów S (bezpieczeństwo) i znaków graficznych w tym zakresie, a co dziwniejsze — w odniesieniu do poważnego zagrożenia dla dzieci (dotyczącego oczywiście wielu produktów i procesów stosowanych w warunkach domowych).

5.6

Mylące jest także zwracanie szczególnej uwagi na możliwe, ale jak dotychczas niepotwierdzone ryzyko raka. W swojej opinii dotyczącej sprawozdania zespołu ekspertów ETVAREAD w sprawie środków opóźniających parowanie, komitet naukowy SCHER zwrócił uwagę, że procesy metaboliczne wykryte w prowadzonych na myszach badaniach punktu końcowego nie są tożsame z procesami metabolicznymi u ludzi, a zatem na podstawie przedstawionych dowodów mało prawdopodobne jest, że DCM jest czynnikiem rakotwórczym. Niewiele jest dowodów opartych na rzeczywistym stosowaniu DCM. Wyniki dwu podstawowych badań epidemiologicznych przeprowadzonych w Stanach Zjednoczonych na grupach narażonych na działanie DCM w innych sektorach nie zostały jeszcze opublikowane. Analogiczne grupy w Unii Europejskiej narażone były prawdopodobnie na działanie innych znanych czynników rakotwórczych, takich jak styren. Konsultanci spółki RPA nie przedstawili żadnych dowodów rzeczywistego ryzyka w tym zakresie w związku z narażeniem na działanie DCM podczas usuwania farby środkami zawierającymi tę substancję. W takich okolicznościach wymagany zwrot R68 („możliwe ryzyko powstania nieodwracalnych zmian w stanie zdrowia”) nie jest zwrotem najbardziej użytecznym.

5.7

Należy także zauważyć, że przedstawione przez konsultantów spółki RPA dane statystyczne dotyczące wypadków odnotowanych w latach 1930-2007 wskazują wyraźnie na występowanie zagrożeń nadmiernego narażenia na działanie DCM, na ogół na skutek złych metod pracy. Nie zebrano odpowiednich danych dotyczących alternatywnych procesów i produktów. Z kolei danych tych nie można zasadnie wykorzystać do celów oceny zagrożeń występujących w przypadku stosowania przez „profesjonalistów” lub „konsumentów” w warunkach domowych. Informacje dotyczące stałych (długotrwałych) skutków narażenia zdrowia w warunkach przemysłowych mogą (lub nie mogą) wskazywać na występowanie problemów wynikających z dotkliwego (krótkotrwałego) narażenia konsumentów; tymczasem trudniej jest proporcjonalnie podzielić dane statystyczne dotyczące wypadków, z którymi to danymi być może mamy tutaj do czynienia.

5.8

W badaniach zwrócono także uwagę na brak spójnych dopuszczalnych poziomów zawodowego narażenia w miejscach pracy w Unii Europejskiej. Normy narażenia cechuje znaczne zróżnicowanie, zarówno pomiędzy poszczególnymi państwami członkowskimi w przypadku danej substancji (DCM), jak i pomiędzy poszczególnymi substancjami (DCM względem np. DBE czy DMSO). Producenci powinni zdawać sobie sprawę ze swojego obowiązku dochowania należytej staranności wobec swoich pracowników; osiągnięcie tego celu wymaga zapewnienia przez organy regulacyjne istnienia jasno określonych, spójnych ram prawnych, opracowanych na podstawie odpowiednich informacji.

5.9

W tym kontekście EKES zwrócił w szczególności uwagę na normy techniczne substancji niebezpiecznych TRGS 612 dotyczące alternatyw dla środków do usuwania farby opartych na DCM, opracowane przez niemieckie Federalne Ministerstwo Pracy i Spraw Społecznych (BMAS), w wersji z lutego 2006 r. Wydaje się, że ze względu na fakt, że normy te zawierają znacznie bardziej szczegółowe informacje niż omawiany wniosek Komisji Europejskiej, mogłyby one stanowić model, który mógłby zostać wykorzystany przez innych w celu przyczynienia się do zapewnienia bezpieczeństwa pracy.

5.10

Zgodnie z tymi normami, w większości przypadków niezbędne jest zastosowanie się do hierarchii pytań, na które należy odpowiedzieć: a) Czy możliwe jest zwiększenie bezpieczeństwa procesu w Państwa pracy poprzez zastąpienie jednego produktu innym? b) Jeżeli nie, to dlaczego? c) Czy podjęli Państwo wszelkie odpowiednie środki w celu zapewnienia bezpieczeństwa w miejscu pracy? Niezbędne jest pełne określenie zarówno obszarów potencjalnego ryzyka, jak i potencjalnych korzyści związanych ze stosowaniem alternatywnych procesów i produktów. Przede wszystkim konieczne jest oszacowanie prawdopodobnych rezultatów podjęcia jakiejkolwiek decyzji o wycofaniu znacznej ilości danego materiału z danego rynku; co w rzeczywistości zrobią użytkownicy i czy ich wybór zwiększy ich osobiste bezpieczeństwo?

5.11

Przykładowo w jednym z państw członkowskich wprowadzony już został zakaz sprzedaży produktów na bazie DCM, zarówno użytkownikom przemysłowym, jak i profesjonalnym, dotyczący wyłącznie sprzedaży produktów zawierających DCM, a nie samego DCM. Możliwe jest nadal stworzenie silnego środka do usuwania farby poprzez zmieszanie DCM z metanolem na miejscu pracy. Otrzymany w ten sposób produkt jest tańszy, ale nie zawiera środków powierzchniowo czynnych i środków opóźniających parowanie, które zwiększyłyby skuteczność i bezpieczeństwo odpowiednio stworzonego produktu. Jest to zatem niepożądany rezultat.

5.12

Jak zwróciły na to uwagę firma RPA i Komisja Europejska, rozróżnienia pomiędzy poszczególnymi kategoriami użytkowników są trudne do uzasadnienia i utrzymania w rzeczywistości. Jedyną rzeczywistą różnicą jest to, że stałe wykonywanie czynności związanych z usuwaniem farby na terenie jednego zakładu, przy wysokiej mocy przerobowej, wymaga istnienia dużych otwartych zbiorników na substancje chemiczne, w których zanurzane są wyroby; czynności wykonywane poza terenem zakładów z reguły nie wymagają zanurzania, a zatem nie wymagają wykorzystywania dużych otwartych zbiorników. Wykonywanie takich czynności wyłącznie w jednym zakładzie objęte jest innymi dyrektywami, przykładowo w sprawie emisji pochodzących z rozpuszczalników i jakości ścieków, których wykonywanie powinno być ściśle egzekwowane; wykonywanie czynności poza terenem zakładu wymaga większej staranności i rozsądku danej osoby. W przypadkach, w których istnieje pracodawca, obowiązek dochowania należytej staranności spoczywa oczywiście na nim w celu zapewnienia każdemu pracownikowi wykonującemu takie czynności możliwie najlepszych warunków pracy.

5.13

Kategoria „użytkownicy profesjonalni” powinna zostać także podzielona na osoby wykonujące stale specjalistyczne czynności czyszczenia (na przykład usuwanie graffiti, renowacja fasady, pociągi i samoloty) oraz osoby usuwające powłoki malarskie jedynie okazjonalnie (budowniczy, dekoratorzy i „konsumenci”), dla których jest to niezbędna, ale czasochłonna czynność poprzedzająca bardziej opłacalne działanie. Wydaje się, że potrzeby, możliwości oraz stopień narażenia tej ostatniej grupy są identyczne i powinny być traktowane jednakowo.

5.14

Ponadto wprowadzona została propozycja szkolenia i licencjonowania określonych rodzajów fachowców jako ewentualne odstępstwo w celu umożliwienia osiągnięcia kompromisu pomiędzy stronami mającymi odrębne stanowiska. Trudno jest jednak porównywać stosowanie środków do usuwania farby opartych na DCM z, powiedzmy, usuwaniem azbestu czy postępowaniem z odpadami radioaktywnymi, gdzie z całą pewnością wymagana jest licencja. Biorąc pod uwagę wysokie koszty wdrożenia i monitorowania takiego systemu, trudno jest uznać, że propozycja ta mogłaby zaspokoić potrzeby którejkolwiek z zainteresowanych stron.

6.1

W świetle powyższego, EKES nie uważa, by obecny wniosek miał proporcjonalny charakter czy też by sam w sobie mógł doprowadzić do zmniejszenia liczby wypadków w miejscu pracy lub poza nim. Biorąc pod uwagę znaczną rozbieżność pomiędzy stanowiskami poszczególnych państw członkowskich pod względem merytorycznym i politycznym, należy niezwłocznie rozważyć i wdrożyć inne rozwiązania.

6.2

Takie rozwiązania obejmowałyby zmianę przepisów dotyczących pakowania i oznaczania środków do usuwania farby opartych na DCM w celu zmniejszenia ryzyka wypadków oraz zwrócenia uwagi na rzeczywiste zagrożenia. Sprzedaż komukolwiek, kto nie zajmuje się stale usuwaniem farby na terenie zakładu lub poza nim — niezależnie od tego, czy taka osoba uważana jest za „profesjonalistę”, czy „konsumenta” — powinna być ograniczona do maksimum jednego litra na pojemnik i zakup. Pojemniki powinny mieć zamknięcia uniemożliwiające dostęp dzieciom, zgodnie z odpowiednimi obowiązującymi lub nowymi rozporządzeniami i dyrektywami Unii Europejskiej lub normami EN-ISO 8317:2004 i 862:2005. Użyteczne byłyby także wąskie szyjki w celu ograniczenia ryzyka rozlania, choć wynikająca z tego konieczność przelania przed nałożeniem przy użyciu pędzla ograniczałaby skuteczność tego rozwiązania. Producenci powinni aktywnie dążyć do opracowania i wdrożenia nowych i bezpieczniejszych metod dystrybucji, jeżeli chcą zachować zdolność utrzymania się tych produktów na rynku w dłuższej perspektywie. Sprzedaż hurtowa wszystkim innym użytkownikom do zastosowań „przemysłowych” lub do stałego stosowania przez „profesjonalistów” powinna być dopuszczona wyłącznie w ilościach wynoszących co najmniej 20 litrów. W takich okolicznościach producenci i dostawcy powinni być świadomi swojego obowiązku dochowania należytej staranności i zagwarantowania dostatecznych informacji i szkoleń mających na celu zapewnienie bezpiecznego postępowania z produktami i bezpiecznego ich usuwania w każdych warunkach stosowania.

6.3

Należy niezwłocznie opracować nowe znaki graficzne, zwroty R i zwroty S dla substancji o właściwościach narkotyku oraz ostrzeżenia przed zagrożeniami dla dzieci — w celu uzupełnienia tych, które już istnieją. Jeśli chodzi o środki do usuwania farby oparte na DCM (i inne produkty o podobnych skutkach) odpowiednie brzmienie dla wszystkich użytkowników mogłyby brzmieć następująco: „Substancja o właściwościach narkotyku: wysokie stężenie prowadzi do utraty przytomności, a nawet śmierci”; „Nie stosować w obecności dzieci lub szczególnie narażonych dorosłych”; „Nie stosować w pomieszczeniach zamkniętych: opary o znacznym stężeniu mogą powodować uduszenie”. Takie ostrzeżenia wydają się zasadne, biorąc pod uwagę istniejące dowody i rzeczywiste potrzeby. Zwroty te nie powinny gubić się wśród szeregu innych mniej istotnych ostrzeżeń. Skuteczne ostrzeżenie i charakterystyczny znak graficzny odnośnie do konieczności ochrony dzieci byłyby prawdopodobnie skuteczniejsze niż wiele bardziej skomplikowanych porad. Stosowany obecnie zwrot S2 („Chronić przed dziećmi”) jest pod tym względem niewystarczający.

6.4

Istnieje także wyraźna konieczność opracowania i wdrożenia ujednoliconego i wewnętrznie spójnego zbioru obowiązujących w całej Unii Europejskiej dopuszczalnych norm zawodowego narażenia — w celu dalszego zwiększenia bezpieczeństwa pracy. Zadanie to powinno być potraktowane jako użyteczny efekt realizacji programu REACH w najbliższych latach.

6.5

Oczywiste jest, że kluczem do zarządzania ryzykiem w miejscu pracy i poza nim jest zapewnienie odpowiednich metod pracy i ścisłe stosowanie wszystkich obowiązujących środków ochrony. Producenci i sprzedawcy detaliczni są współodpowiedzialni za udzielanie dobrych porad i zagwarantowanie, by konsumenci i inne osoby okazjonalnie stosujące niebezpieczne materiały lub procesy były w stanie przestrzegać zaleceń. Porady dotyczące bezpieczeństwa i sprzęt ochronny powinny być promowane z takim samym entuzjazmem i zachętami jak materiały, dla których są one wymagane.

6.6

Środki kontroli we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej powinny odzwierciedlać podejście zastosowane w przypadku niemieckich norm TRGS 612. Środki te mogłyby w miarę potrzeby zostać uzupełnione o dodatkowe porady techniczne dotyczące wentylacji lub utylizacji odpadów. Najlepsze praktyki powinny być publikowane i propagowane.

6.7

Prowadzone w Stanach Zjednoczonych badania skutków długotrwałego narażenia na działanie DCM powinny zostać zakończone jak najszybciej, a ich wyniki powinny zostać przedstawione Komitetowi Naukowemu ds. Zagrożeń dla Zdrowia i Środowiska (SCHER) w celu dokonania ich oceny. Należy zbadać możliwość identyfikacji wszelkich odpowiednich grup, które mogłyby zostać objęte badaniami w Europie.

6.8

Należałoby także przeprowadzać systematyczne oceny zagrożeń związanych z usuwaniem farby w celu ocenienia wszystkich produktów i procesów na porównywalnych zasadach. Doprowadziłoby to lepszego zrozumienia względnej sprawności i względnego ryzyka stosowania odnośnych substancji, a w końcu umożliwiłoby użytkownikom w miejscu pracy i poza nim dokonywanie wyboru na podstawie pełniejszych informacji. Żadna z tych propozycji nie powinna jednak opóźnić przyjęcia środków kontroli omawianych powyżej.

31.3.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 77/35

1.1

Komitet zgadza się z treścią dyrektywy i uważa, że jest ona kolejnym etapem strategii zmierzającej do uproszczenia procedur administracyjnych, co przewiduje komunikat pt. „Strategiczny przegląd procesu lepszego stanowienia prawa w Unii Europejskiej”.

1.2

Już wcześniej pozytywne zdanie wyraziło Centrum Monitorowania Jednolitego Rynku w EKES-ie, które w wielu opiniach zawsze popierało inicjatywy zmierzające do uproszczenia procedur administracyjnych, podejmowane w dziedzinie prawa spółek. Centrum uważa, że zmniejszając koszty ponoszone przez spółki, inicjatywy te przyczyniają się w znaczący sposób do konkurencyjności europejskich przedsiębiorstw, gdy nie podważają one ochrony interesów innych zainteresowanych stron.

1.3

Komitet podkreśla, że omawiany wniosek, który dotyczy zmian do dyrektywy 68/151/EWG (pierwszej dyrektywy w sprawie prawa spółek) i 89/666/EWG (jedenastej dyrektywy w sprawie prawa spółek), prowadzi do uproszczenia i zmniejszenia obciążeń administracyjnych w odniesieniu do delikatnych kwestii, takich jak wymogi ujawniania i tłumaczenia nakładane na niektóre rodzaje spółek, często obciążone nieproporcjonalnymi i czasami nieuzasadnionymi kosztami.

1.4

Komitet popiera zaproponowane działania oparte na niewielkich zmianach we wspólnotowym dorobku prawnym, które — oprócz zmniejszenia obciążeń administracyjnych dla przedsiębiorstw, co ukazuje przedstawiona ocena oddziaływania — wykluczają możliwość tworzenia w Unii Europejskiej nieuzasadnionych przeszkód w swobodnym przepływie towarów i usług.

1.5

Komitet ocenia zatem te środki pozytywnie i przyłącza się do Rady, wzywając Komisję do przeprowadzenia dalszych działań w przyszłości w celu zmniejszenia nieuzasadnionych kosztów wciąż występujących w różnych sektorach, które nie przynoszą użytkownikom żadnej wartości dodanej, stanowią obciążenie dla przedsiębiorstw i zmniejszają ich zdolność do sprostania wyzwaniom dzisiejszej globalnej konkurencji.

1.6

EKES zaleca Komisji, by nakłaniała państwa członkowskie do kontynuowania działań na rzecz uproszczenia aktów administracyjnych wymaganych od przedsiębiorstw, udostępniając w internecie wszystkie dane, które wymagają publikacji zgodnie z obowiązującymi przepisami i uregulowaniami.

2.1

Po szeregu kontroli zapoczątkowanych w 2005 r. Komisja zainicjowała program uproszczenia prawodawstwa w celu zmniejszenia kosztów i obciążeń administracyjnych przedsiębiorstw, wynikających z obowiązujących przepisów prawnych, wychodząc z założenia, że niepotrzebne koszty hamują działalność gospodarczą Wspólnoty i szkodzą konkurencyjności przedsiębiorstw.

2.2

14 listopada 2006 r. Komisja sporządziła komunikat o znaczącym tytule: „Lepsze stanowienie prawa w Unii Europejskiej” (1) oraz dokument roboczy: „Pomiar kosztów administracyjnych oraz redukcja obciążeń administracyjnych w Unii Europejskiej” (2). Obie inicjatywy podkreślały potrzebę dążenia do pewnych konkretnych korzyści ekonomicznych dla przedsiębiorstw, kiedy takie uproszczenie można przeprowadzić, nie wywołując jednocześnie negatywnych skutków dla użytkowników tych informacji.

2.3

Ten kierunek strategiczny wzmocniono następnie za pomocą programu działań z marca 2007 r. na rzecz zmniejszenia obciążeń administracyjnych (3), który nie został jeszcze opublikowany w Dzienniku Urzędowym i który wyznacza cel zmniejszenia kosztów o 25 % do 2012 r.

2.4

W marcu 2007 r. w drodze procedury przyspieszonej przyjęto pewną liczbę wniosków, które zmierzają do zmniejszenia obciążeń administracyjnych, a 10 lipca 2007 r. Komisja przedstawiła komunikat zawierający propozycje uproszczenia prawa spółek, rachunkowości i audytu (4).

2.5

Na posiedzeniu w dniach 13–14 marca 2008 r. Rada Europejska zwróciła się następnie do Komisji o podążanie w tym samym kierunku poprzez przygotowanie nowych propozycji dotyczących zmniejszenia obciążeń (5).

2.6

W te ramy wpisuje się omawiany wniosek dotyczący dyrektywy, który dotyczy wymogów ujawniania i tłumaczenia informacji w zakresie prawa spółek, przewidując zmniejszenie lub zniesienie wymogu dotyczącego tych informacji, które nie wnoszą wartości dodanej dla użytkowników.

3.1

Zdaniem Komisji omawiana dyrektywa ma na celu podniesienie konkurencyjności spółek europejskich poprzez zmniejszenie lub zniesienie tych wymogów administracyjnych nakładanych przez obowiązujące przepisy prawne, które nie odpowiadają potrzebom użytkowników informacji, natomiast obciążają przedsiębiorstwa niepotrzebnymi kosztami dodatkowymi.

3.2

Wniosek wiąże się ze zmianą dyrektywy 68/151/EWG (pierwszej dyrektywy) i dyrektywy 89/666/EWG (jedenastej dyrektywy) w odniesieniu do wymogu ujawniania i tłumaczenia dokumentów założycielskich niektórych spółek.

3.3

Co się tyczy pierwszej dyrektywy, wyznacza ona nowy wymóg minimalny w odniesieniu do obecnych postanowień art. 3 ust. 4 dyrektywy 68/151/EWG w sprawie prawa spółek. Zmieniony artykuł zmierza do zniesienia niektórych z obecnych wymogów ujawniania w krajowych dziennikach urzędowych dokumentów założycielskich spółki oraz sprawozdań finansowych, które zgodnie z obowiązującym prawodawstwem powinny być publikowane co roku.

3.4

Takie uproszczenie nie prowadzi do zmniejszenia wartości dodanej dla użytkowników zwłaszcza obecnie, gdy informacje zawarte w rejestrze handlowym — poprzez który państwa członkowskie muszą zapewnić dostęp do niezbędnych informacji — są dostępne w sieci dzięki coraz bardziej powszechnemu użyciu środków komunikacji elektronicznej.

3.5

Państwa członkowskie muszą zapewnić elektroniczny dostęp do informacji w porządku chronologicznym i mają swobodę nałożenia wymogu stosowania dodatkowych form jedynie wtedy, gdy nie pociągają one za sobą dodatkowych kosztów dla przedsiębiorstw.

3.6

Jeżeli chodzi o dyrektywę 89/666/EWG (jedenastą dyrektywę) w sprawie prawa spółek, zmianie ulega obowiązująca obecnie praktyka tłumaczenia wszystkich dokumentów figurujących w aktach rejestrowych spółki również wtedy, gdy dana spółka dokonuje rejestracji nowego oddziału.

3.7

Art. 4 nowej dyrektywy mówi o konieczności publikowania dokumentów w języku urzędowym Wspólnoty i stwierdza, że wystarczające jest tłumaczenie uwierzytelnione zgodnie z procedurą uznaną przez władze danego państwa członkowskiego. Wszystkie państwa członkowskie powinny akceptować takie uwierzytelnienie i nie mogą nakładać innych wymogów formalnych poza tym, co przewiduje ust. 1 i 2, zgodnie z celem zmniejszenia do koniecznego minimum kosztów tłumaczenia i uwierzytelnienia.

3.8

Podstawa prawna nowej dyrektywy pozostaje taka sama, jak w wypadku poprzednich dyrektyw i jest nią art. 44 ust. 2 lit. g) Traktatu. Ponadto Komisja jest zdania, że wykazano zgodność z zasadami pomocniczości i proporcjonalności.

3.9

Komisja stwierdza, że przewidziane zmiany oraz ocena oddziaływania zostały poddane analizie przez bardzo wielu przedstawicieli zainteresowanych stron i przez nich przyjęte (110 zainteresowanych stron pochodzących z 22 państw członkowskich). Te pozytywne wyniki zostały opublikowane na stronie internetowej Dyrekcji Generalnej ds. Rynku Wewnętrznego i Usług (DG MARKT).

3.10

W analizie oddziaływania Komisja oszacowała, że oszczędności powinny wynieść około 410 mln EUR rocznie w odniesieniu do kosztów publikacji rocznych sprawozdań finansowych i 200 mln EUR rocznie w odniesieniu do kosztów publikacji zmian w rejestrach handlowych. Oszczędności kosztów związanych z tłumaczeniem i uwierzytelnianiem powinny wynieść około 22 mln EUR.

4.1

W wielu opiniach Centrum Monitorowania Jednolitego Rynku EKES wyrażał swe poparcie dla uproszczenia procedur administracyjnych w ramach inicjatywy „Strategiczny przegląd procesu lepszego stanowienia prawa w Unii Europejskiej”.

4.2

Opinie Komitetu w pełni wspierają program, który przyczynia się w sposób praktyczny do wzrostu konkurencyjności europejskich przedsiębiorstw, obniżając ponoszone przez nie koszty, które w dziedzinie prawa spółek wydają się w dużej mierze niepotrzebne i zawyżone, przy czym zaproponowane działania nie podważają ochrony interesów innych zainteresowanych stron.

4.3

Komitet podkreśla, że omawiany program, wpływając na tak delikatne obszary jak wymogi ujawniania i tłumaczenia informacji, nie tylko w znaczny sposób obniża koszty, co ukazuje ocena oddziaływania, lecz zwiększa również wiarygodność europejskiego wymiaru, eliminując — wszędzie tam, gdzie mogą się one pojawić — wszelkie pokusy wznoszenia w obrębie UE sztucznych i nieuzasadnionych przeszkód w stosowaniu zasad swobodnego przepływu towarów i usług.

4.4

Komitet ma świadomość tego, że zainicjowane dotychczas inicjatywy są podejmowane po wnikliwej ocenie wyznaczonych celów, poświęcającej dużą uwagę podstawowym zasadom pomocniczości i proporcjonalności, a także po dogłębnych konsultacjach z wszystkimi zainteresowanymi stronami.

4.5

Komitet zgadza się zatem z treścią dyrektywy, którą uważa za godny uznania etap ogólnej strategii, i przyłącza się w pełni do Rady, wzywając Komisję do podjęcia działań w innych sektorach oraz dziedzinach, w których praktyka upraszczania wydaje się być krokiem koniecznym do zmniejszenia licznych wymogów obciążających wciąż spółki.

31.3.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 77/37

1.1

EKES z zadowoleniem przyjmuje fakt, że wyłączenia przewidziane dla małych przedsiębiorstw w czwartej dyrektywie w sprawie prawa spółek, zostały rozszerzone na średnie przedsiębiorstwa, ponieważ prowadzą one do zmniejszenia obciążeń związanych ze sprawozdawczością finansową w przypadku tych przedsiębiorstw.

1.2

EKES z zadowoleniem powitał także zaproponowane zmiany do siódmej dyrektywy, gdyż wyjaśniają one po prostu wzajemny stosunek między zasadami konsolidacji zawartymi w tej dyrektywie i w międzynarodowych standardach sprawozdawczości finansowej (MSSF).

1.3

EKES w szczególności docenia, że realizuje się cel polegający na uproszczeniu sprawozdawczości finansowej: nie dochodzi do znacznego ograniczenia dostępnych informacji dla użytkowników sprawozdań finansowych, z kolei zmiana zasadniczo nie dotyczy innych zainteresowanych stron. Zaproponowane uproszczenie opiera się na potrzebach MŚP i jednostek korzystających z informacji finansowych.

1.4

Dotychczas brakowało badań i dowodów potwierdzających, które pozwalałyby określić potrzeby użytkowników, mogące się różnić w zależności od państwa członkowskiego UE. Przed wprowadzeniem dalszych zmian w wymogach finansowych dla MŚP, należy rozważyć obecną sytuację pod względem wykorzystania opcji istniejących w ramach czwartej i siódmej dyrektywy. W badaniu takim należy wziąć pod uwagę: a) wykorzystanie istniejących opcji; b) podawane przez państwa członkowskie motywy ich wyboru opcji; c) przegląd osiągnięć państw członkowskich w realizacji swoich celów.

1.5

EKES zaleca więc podjęcie badań w tej dziedzinie jako podstawę racjonalnych propozycji rozwiązań politycznych w przyszłości.

1.6

Wymogi rachunkowości należały do pierwszych dziedzin prawodawstwa zharmonizowanych na szczeblu europejskim. EKES przypomina, że jest to zasadniczy element umożliwiający urzeczywistnienie wspólnego rynku, i podkreśla znaczenie harmonizacji w celu stworzenia równych warunków konkurencji w UE.

1.7

Transgraniczny handel prowadzony przez MŚP stale wzrasta w UE. Jest to zatem silny argument za rozwinięciem harmonizacji ram i przepisów w zakresie sprawozdawczości finansowej w celu a) wsparcia tego wzrostu wymiany handlowej i b) stworzenia równych warunków konkurencji.

2.1

Rada Europejska obradująca w dniach 8–9 marca 2007 r. podkreśliła w swoich konkluzjach, że zmniejszenie obciążeń administracyjnych jest istotne dla wzmocnienia europejskiej gospodarki, w szczególności z uwagi na potencjalne korzyści, jakie mogą z tego wyniknąć dla małych i średnich przedsiębiorstw.

2.2

Rada zaznaczyła także, że konieczne jest podjęcie wspólnych wysiłków przez Unię Europejską i państwa członkowskie w celu zmniejszenia obciążeń administracyjnych poprzez uproszczenie przepisów dla małych i średnich przedsiębiorstw; podstawą prawną takich środków byłby art. 44 ust. 1 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (1).

2.3

Rachunkowość i badanie sprawozdań finansowych zostały uznane za dziedziny, w których można dokonać zmniejszenia obciążeń administracyjnych dla przedsiębiorstw działających we Wspólnocie (2).

2.4

Szczególną uwagę zwrócono na znalezienie sposobów dodatkowego ograniczenia wymogów w zakresie sprawozdawczości małych i średnich przedsiębiorstw.

2.5

W przeszłości wprowadzono wiele zmian, żeby umożliwić spółkom objętym zakresem dyrektywy 78/660/EWG oraz dyrektywy 83/349/EWG stosowanie metod rachunkowości zgodnych z międzynarodowymi standardami sprawozdawczości finansowej (MSSF).

2.6

Zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1606/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 lipca 2002 r. w sprawie stosowania międzynarodowych standardów rachunkowości (3), spółki, których papiery wartościowe są dopuszczone do obrotu na rynkach regulowanych w jakimkolwiek państwie członkowskim, muszą sporządzać skonsolidowane sprawozdania finansowe zgodnie z MSSF i w związku z tym są zwolnione z większości wymogów zawartych w dyrektywach 78/660/EWG oraz 83/349/EWG. Dyrektywy te jednak wciąż stanowią podstawę dla rachunkowości małych i średnich przedsiębiorstw we Wspólnocie.

2.7

Małe i średnie przedsiębiorstwa podlegają często tym samym przepisom co duże przedsiębiorstwa, ale rzadko badano ich szczególne potrzeby w zakresie rachunkowości. W szczególności zaniepokojenie tych przedsiębiorstw budzi zwiększająca się liczba wymogów dotyczących ujawniania informacji. Zbyt liczne przepisy w zakresie sprawozdawczości stanowią obciążenie finansowe i mogą ograniczyć skuteczne wykorzystanie kapitału do innych celów.

2.8

Stosowanie rozporządzenia (WE) nr 1606/2002 uwidoczniło także potrzebę wyjaśnienia stosunku pomiędzy standardami rachunkowości zawartymi w dyrektywie 83/349/EWG a MSSF.

2.9

Jeżeli koszty organizacji mogą być ujmowane jako aktywa w bilansie, art. 34 ust. 2 dyrektywy 78/660/EWG wymaga, aby wydatki te zostały objaśnione w informacji dodatkowej do sprawozdania finansowego.

2.10

Małe przedsiębiorstwa mogą być zwolnione z tego wymogu zgodnie z art. 44 ust. 2 tej dyrektywy. W celu zmniejszenia niepotrzebnego obciążenia administracyjnego należy umożliwić zwolnienie także średnich przedsiębiorstw z wyżej wymienionego wymogu ujawniania.

2.11

Dyrektywa 78/660/EWG wymaga ujawnienia podziału obrotu na rodzaje działalności i rynki geograficzne. Jest to wymagane w stosunku do wszystkich spółek, ale małe przedsiębiorstwa mogą być zwolnione z tych wymogów na podstawie art. 44 ust. 2 wspomnianej dyrektywy. W celu zmniejszenia niepotrzebnego obciążenia administracyjnego należy umożliwić zwolnienie także średnich przedsiębiorstw z wyżej wymienionego wymogu ujawniania.

2.12

Dyrektywa 83/349/EWG wymaga od jednostki dominującej przygotowania skonsolidowanego sprawozdania finansowego, nawet jeżeli jedyna jednostka zależna albo wszystkie jednostki zależne jako całość nie są istotne dla celów art. 16 ust. 3 dyrektywy 83/349/EWG. W konsekwencji spółki te wchodzą w zakres rozporządzenia (WE) nr 1606/2002 i muszą sporządzać skonsolidowane sprawozdania finansowe zgodnie z MSSF. Wymóg ten jest uważany za zbyt uciążliwy, gdy jednostka dominująca ma tylko nieistotne jednostki zależne.

2.13

Dlatego też powinna istnieć możliwość zwolnienia jednostki dominującej z obowiązku sporządzania skonsolidowanych sprawozdań finansowych i skonsolidowanych sprawozdań rocznych, jeżeli posiada ona tylko jednostki zależne, które czy to z osobna, czy to jako całość mogą być uznane za nieistotne.

2.14

Ponieważ cel omawianej dyrektywy, jakim jest zmniejszenie obciążeń administracyjnych dotyczących określonych wymogów ujawniania informacji przez średnie przedsiębiorstwa oraz obowiązków sporządzania skonsolidowanych sprawozdań finansowych przez niektóre przedsiębiorstwa działające we Wspólnocie, nie może być w wystarczający sposób osiągnięty przez państwa członkowskie, natomiast, pod względem skali i skutków proponowanych działań, możliwe jest jego lepsze osiągnięcie na poziomie Wspólnoty — Wspólnota może przyjąć środki zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 traktatu.

2.15

Zgodnie z zasadą proporcjonalności, określoną w tym artykule, omawiana dyrektywa nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia zamierzonych celów.

2.16

Należy zatem odpowiednio zmienić dyrektywy 78/660/EWG i 83/349/EWG.

3.1

Celem zmiany dyrektywy 78/660/EWG (czwartej dyrektywy w sprawie prawa spółek (4)) jest uproszczenie sprawozdawczości finansowej średnich przedsiębiorstw (5) oraz ograniczenie ich obowiązków związanych ze sprawozdawczością finansową w perspektywie krótkoterminowej. Zmiany powinny doprowadzić do zmniejszenia obciążeń administracyjnych, nie powodując utraty istotnych informacji.

3.2

Celem zmiany dyrektywy 83/349/EWG (siódmej dyrektywy w sprawie prawa spółek (6)) jest wyjaśnienie wzajemnego stosunku między zasadami konsolidacji zawartymi w tej dyrektywie i w międzynarodowych standardach sprawozdawczości finansowej (MSSF).

3.3.1

Dyskusja na temat sposobów znacznego zmniejszenia obciążeń prawnych dla MŚP w ramach czwartej i siódmej dyrektywy w sprawie prawa spółek, została zainicjowana przez Komisję z wyprzedzeniem, wraz z procesem konsultacji, z uwzględnieniem celu polegającego na zapewnieniu pomyślnego rozwoju MŚP na europejskim jednolitym rynku. Problem obciążeń prawnych dotyczących MŚP nieodmiennie wynika z faktu, iż pierwotne uregulowania zostały opracowywane z myślą o dużych przedsiębiorstwach. Uregulowania takie niekoniecznie są istotne dla MŚP i często nakładają na nie znaczne obciążenia administracyjne i dodatkowe koszty.

3.4.1

Ważne jest, by dyskusje koncentrowały się nie tylko wokół „uproszczenia”, ale także wokół „znaczenia” wymogów sprawozdawczości finansowej dla MŚP, w przeciwieństwie do dużych przedsiębiorstw notowanych na giełdzie. Debata na temat uproszczenia na ogół skupia się na kosztach, natomiast debata na temat znaczenia wymogów dotyczy korzyści związanych ze sprawozdawczością finansową oraz poszczególnych użytkowników i ich potrzeb.

3.4.2

Uproszczenie „dyrektywy w sprawie rachunkowości musi wziąć za punkt wyjścia potrzeby MŚP i użytkowników ich sprawozdań finansowych”. Jeśli sprawozdania finansowe mają być użyteczne i ważkie, zbadanie użytkowników i ich potrzeb ma zasadnicze znaczenie dla rozwoju europejskich ram sprawozdawczości finansowej dla MŚP. Użytkowników jest wielu: instytucje finansowe (rating), organy władz publicznych (opodatkowanie, pranie pieniędzy …).

3.4.3

Należy także pamiętać, że MŚP same są istotnymi użytkownikami informacji finansowych, np. jako dostawcy i kontrahenci innych MŚP, w sytuacjach, w których ważna jest ocena zdolności kredytowej.

3.4.4

W związku z „uproszczeniem” zasad rachunkowości dla MŚP trzeba przeprowadzić drobiazgowe oceny skutków, w tym ocenę korzyści związanych ze sprawozdawczością finansową oraz obciążeń administracyjnych i nakładu kosztów. Takie oceny skutków powinny uwzględnić przyczyny początkowego narzucenia wymogów sprawozdawczości finansowej oraz interesy uczestników (przejrzystość itp.), które wymogi te miały chronić.

3.5.1

Transgraniczny handel prowadzony przez MŚP stale wzrasta (7) w UE. Jest to zatem silny argument za rozwinięciem harmonizacji ram i przepisów w zakresie sprawozdawczości finansowej w celu: a) wsparcia tego wzrostu wymiany handlowej; b) stworzenia równych warunków konkurencji. Może to wymagać mniejszej liczby opcji i przeprowadzenia maksymalnej harmonizacji, np. w zakresie publikowania informacji finansowych i publicznego dostępu do nich.

3.6.1

Dotyczący MŚP projekt Rady Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (IASB) jest konsekwencją żądań podmiotów ustanawiających standardy, księgowych i innych zainteresowanych stron, by stworzyć alternatywę dla pełnej wersji MSSF. Choć początkowo IASB nie chciała się podjąć projektu, w końcu przekonała się, że gros zainteresowanych stron pragnęło, by to ona go zrealizowała, i że żadna inna struktura poza nią nie cieszyła się powszechnie wiarygodnością i autorytetem, by ustanowić wysokiej jakości, możliwe do wyegzekwowania standardy rachunkowości. Punktem wyjścia tego projektu były wszakże pełne MSSF, stworzone dla przedsiębiorstw notowanych na giełdzie.

3.6.2

Pełne MSSF zostały opracowane z wykorzystaniem sprawozdawczości finansowej notowanych spółek i z myślą o odpowiednich zainteresowanych stronach. Jak wspomniano powyżej, sprawozdawczość finansowa MŚP częściej służy do użytku wewnętrznego lub nieformalnego (w związku z dostawcami, kontrahentami, instytucjami finansowymi itp.), niż wynika z prawnych lub innych obowiązków dotyczących sprawozdań dla szerokiego spektrum użytkowników.

3.6.3

Obowiązkowe wdrożenie MSSF lub innego zbioru nowych przepisów, opartych na tych opracowanych dla notowanych spółek, prowadziłoby do powstania znacznych obciążeń administracyjnych i kosztów finansowych dla MŚP, które prawdopodobnie przeważyłyby nad wszelkimi pozytywnymi skutkami. Ścisły związek między rocznymi sprawozdaniami finansowymi a deklaracjami podatkowymi wymuszałby także na MŚP w różnych państwach członkowskich sporządzanie dwóch zestawów sprawozdań finansowych, co jeszcze bardziej zwiększałoby obciążenia administracyjne.

3.7.1

Jeśli chodzi o opcje mające prowadzić do uproszczenia wymogów dla MŚP w dyrektywach w sprawie rachunkowości, będące zasadniczo rozszerzeniem istniejących opcji dla MŚP w ramach tych dyrektyw, to przed wprowadzeniem nowych dyrektyw należałoby zbadać, jak opcje te sprawdzają się w państwach członkowskich. EKES zaleca ponadto systematyczne stosowanie zasady „only once” na wszystkich szczeblach (8).

3.7.2

Przed wprowadzeniem dalszych zmian w wymogach dla MŚP dotyczących sprawozdawczości finansowej, należy rozważyć obecną sytuację pod względem wykorzystania opcji istniejących w ramach czwartej i siódmej dyrektywy. W badaniu takim należy wziąć pod uwagę a) wykorzystanie istniejących opcji, b) podawane przez państwa członkowskie motywy ich wyboru opcji oraz c) przegląd osiągnięć państw członkowskich w realizacji swoich celów.

3.7.3

Ważnym problemem obecnego stanu rzeczy jest podejście odgórne, które: a) powoduje obciążenia administracyjne dla MŚP; b) zmniejsza znaczenie ram i standardów sprawozdawczości finansowej dla tych podmiotów. W przyszłym przeglądzie zasad sprawozdawczości finansowej w UE należy podjąć ten problem poprzez przyjęcie podejścia oddolnego. Taki sposób podejścia skupiałby się na potrzebach MŚP i innych zainteresowanych stron i opierałby się na badaniach użytkowników i ich potrzeb, zgodnie z wyżej przedstawioną propozycją.

—

CESE 952/2006, Strategia w zakresie uproszczenia otoczenia regulacyjnego (INT/296), Dz.U. C 309 z 16.12.2006, s. 18;

—

CESE 89/2007, Przegląd jednolitego rynku (INT/332), Dz.U. C 93 z 27.4.2007, s. 25;

—

CESE 1187/2008, Środki polityczne na rzecz MŚP (INT/390), (jeszcze nieopublikowana w Dz.U.);

—

CESE 979/2008, Międzynarodowe zamówienia publiczne (INT/394), (jeszcze nieopublikowana w Dz.U.).

31.3.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 77/41

31.3.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 77/41

31.3.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 77/42

31.3.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 77/42

31.3.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 77/43

1.1

EKES z zadowoleniem przyjął plany Rady Europejskiej z 2007 r. dotyczące ochrony klimatu, które będą wdrażane m.in. za pośrednictwem omawianej dyrektywy.

1.2

Komitet zdecydowanie popiera tezę Komisji, zgodnie z którą pożądany rozwój energii odnawialnej (poniżej w skrócie „EO”) nie tylko jest zasadny z punktu widzenia polityki klimatycznej, lecz także ma lub może mieć wyraźnie pozytywny wpływ na bezpieczeństwo dostaw energii, możliwości rozwoju regionalnego i lokalnego, rozwój obszarów wiejskich, perspektywy eksportu, spójność społeczną i wzrost zatrudnienia, szczególnie w przypadku małych i średnich przedsiębiorstw, a także niezależnych producentów energii elektrycznej.

1.3

W tym względzie EKES z zadowoleniem przyjmuje wniosek dotyczący dyrektywy oraz cel, jakim jest udział energii ze źródeł odnawialnych na poziomie 20 %. Komitet postrzega EO nie tylko jako wkład w ochronę klimatu, ale także jako słuszną wytyczną do polityki energetycznej, która doprowadzi do większej niezależności energetycznej i tym samym do większego bezpieczeństwa dostaw.

1.4

Cel „20 % mniej CO2 do 2020 r.”, który ma zostać zrealizowany za pośrednictwem innych dyrektyw (1), oraz cel „20-procentowy udział EO”, którego dotyczy omawiany wniosek, są ze sobą ściśle skorelowane i wzajemnie się uzupełniają. Trzeba je jednak rozpatrywać oddzielnie, zwłaszcza że niektóre odnawialne źródła energii niekoniecznie mają jednoznacznie pozytywny wpływ na klimat (zob. pkt 6 dotyczący agropaliw).

1.5

Jako że niewątpliwie konieczna przebudowa naszego systemu energetycznego będzie się wiązała ze znacznymi nakładami inwestycyjnymi, należy zadbać o to, by państwom członkowskim przyznano szeroki zakres swobody, tak aby mogły one zawsze podejmować działania tam, gdzie w danym wypadku przy jak najniższych kosztach można uzyskać możliwie duże korzyści w kategoriach ochrony klimatu i tworzenia miejsc pracy.

1.6

EKES podkreśla, że zdecydowanie popiera rozwój EO, a także jest świadomy tego, że aby osiągnąć ambitne cele Rady (redukcja emisji CO2 o 60–80 % oraz większa niezależność energetyczna), w perspektywie średnio- i długoterminowej konieczny jest znacznie wyższy udział energii odnawialnej niż 20 % przewidziane na rok 2020.

1.7

EKES stwierdza, że uznanie za cel strategiczny częściowego zastąpienia oleju napędowego lub benzyny agropaliwami jest jednym z najmniej efektywnych i najdroższych działań na rzecz ochrony klimatu i oznacza obecnie skrajnie błędną alokację środków finansowych. EKES nie potrafi zrozumieć, dlaczego właśnie najdroższe środki mają być najintensywniej wspierane politycznie, zwłaszcza że poza kwestiami ekonomicznymi pozostaje jeszcze szereg nierozwiązanych kwestii ekologicznych i społecznych (zob. pkt 6). Dlatego też Komitet odrzuca osobny cel 10 % dla agropaliw.

1.8

EKES z zadowoleniem przyjmuje fakt, że UE planuje ustalenie kryteriów rozwoju zrównoważonego dla agropaliw. Kryteria ekologiczne sformułowane we wniosku dotyczącym dyrektywy nie są jednak odpowiednio rozwinięte, ponadto nie podejmuje się kwestii społecznych, tak że omawiany dokument jest w tym zakresie zdecydowanie niewystarczający (2).

2.1

Dyrektywa ma na celu ustalenie wiążących celów rozwoju energii odnawialnej (EO). Przewiduje się łączny 20-procentowy udział źródeł energii odnawialnej w zużyciu energii w UE w 2020 r. oraz minimalny wiążący 10-procentowy udział biopaliw (3) w sektorze transportu dla każdego państwa członkowskiego (4).

2.2

Europejski cel wynoszący 20 % ma zostać osiągnięty w drodze realizacji wiążących indywidualnych celów krajowych wymienionych w załączniku I w części A. Państwa członkowskie są przy tym zobowiązane do określenia w krajowych planach działania celów sektorowych dla energii elektrycznej, ogrzewania i chłodzenia oraz sektora transportu i agropaliw, a także opisania odpowiednich środków koniecznych do osiągnięcia tych celów.

2.3

Dyrektywa opiera się na postanowieniach wiosennego szczytu europejskiego w 2007 r. Uzasadnia się ją tym, że dzięki stosowaniu energii odnawialnej można przeciwdziałać zmianom klimatu. Jednocześnie stwierdza się, że „sektor energii odnawialnej (oferuje) możliwość […] eksploatacji lokalnych i zdecentralizowanych źródeł energii oraz pobudzenia rozwoju zaawansowanych technologicznie światowych gałęzi przemysłu”.

2.4

Według Komisji odnawialne źródła energii „mają w dużym stopniu charakter lokalny, nie są zależne od dostępności konwencjonalnych źródeł energii w przyszłości, a ich przeważnie zdecentralizowany charakter ogranicza wrażliwość naszej gospodarki na zmienność dostaw energii”. Bezpieczeństwo dostaw, obok walki ze zmianami klimatu i rozwoju innowacji i gospodarki, jest więc kolejnym ważnym uzasadnieniem przywoływanym przez Komisję.

2.5

Komisja argumentuje, że „rozwój rynku odnawialnych źródeł energii i technologii energii odnawialnej ma […] wyraźnie pozytywny wpływ na bezpieczeństwo dostaw energii, możliwości rozwoju regionalnego i lokalnego, rozwój obszarów wiejskich, perspektywy eksportu, spójność społeczną i wzrost zatrudnienia, szczególnie w przypadku małych i średnich przedsiębiorstw, a także niezależnych producentów energii elektrycznej”.

2.6

Dyrektywa nie tylko określa wymienione cele ilościowe, lecz reguluje także m. in.

2.7

Wraz z przyjęciem nowej dyrektywy uchyla się dyrektywę 2001/77/WE w sprawie wspierania produkcji na rynku wewnętrznym energii elektrycznej wytwarzanej ze źródeł odnawialnych z dotychczasowym celem „21-procentowego udziału energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii w stosunku procentowym do całkowitego zużycia energii elektrycznej do 2010 r.” oraz dyrektywę 2003/30/WE w sprawie wspierania użycia w transporcie biopaliw lub innych paliw odnawialnych, w której założono osiągnięcie udziału 5,75 % do 2010 r.

3.1

W 2007 r. Rada Europejska „ponownie wyraziła opinię, że zobowiązania do obniżenia bezwzględnych wartości emisji są podstawą globalnego rynku emisji związków węgla i kraje rozwinięte powinny nadal przodować w tym względzie, zobowiązując się do wspólnego zmniejszenia swych emisji gazów cieplarnianych do 2020 r. o ok. 30 % w stosunku do roku 1990, zmierzając do wspólnego zmniejszenia swych emisji do 2050 r. o 60-80 % w stosunku do roku 1990”.

3.2

Przedstawiony wniosek dotyczący dyrektywy stanowi przyczynek do wdrożenia tego postanowienia. EKES z zadowoleniem przyjął postanowienia Rady Europejskiej w zakresie ochrony klimatu i podkreślił, że oszczędzanie energii i wydajność energetyczna muszą otrzymać najwyższy priorytet. Nie ma alternatywy dla konieczności znacznego rozwoju EO; jest on niezbędny nie tylko ze względu na ochronę klimatu, lecz także — w perspektywie średnio- i długofalowej — z uwagi na niedobór zasobów paliw kopalnych, którego należy się spodziewać w przyszłości. Obserwowany obecnie gwałtowny wzrost cen paliw kopalnych doprowadzi do tego, że wykorzystywanie wielu rodzajów EO szybciej stanie się opłacalne.

3.3

EKES z wyraźnym zadowoleniem przyjmuje fakt, że Komisja w tekście uzasadnienia porusza nie tylko aspekty związane z klimatem, lecz także nadaje zasadnicze znaczenie kwestiom bezpieczeństwa dostaw i zapewnienia miejsc pracy. Wielokrotnie podkreśla się, jak ważne mogą być zdecentralizowane struktury zaopatrzenia w energię przykładowo dla siły regionalnej gospodarki i obszarów wiejskich (pkt 2.4 i 2.5). Komitet jest tego samego zdania. Uważa jednak za bezwzględnie konieczne, aby traktować poszczególne strategie EO w sposób o wiele bardziej zróżnicowany niż do tej pory, z uwzględnieniem tych właśnie aspektów.

3.4

EKES podziela zdanie Komisji, że wiodąca rola Europy w rozwoju i wprowadzaniu w życie EO zarówno ma pozytywne znaczenie z punktu widzenia polityki klimatycznej, jak i może w przyszłości zapewnić przewagę konkurencyjną Europie jako ośrodkowi gospodarczemu. Wniosek dotyczący dyrektywy stanowi wyraźny znak w polityce energetycznej, środowiskowej i przemysłowej; ze względu na rychłe międzynarodowe negocjacje w sprawach klimatu jest to także znak dla wspólnoty międzynarodowej.

3.5

Właściwe ustalenia dotyczące podziału obciążeń, tj. odpowiedniego wkładu poszczególnych krajów w realizację celu dotyczącego redukcji emisji CO2 o ogółem 20 %, zostały zawarte we wniosku dotyczącym decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie starań podejmowanych przez państwa członkowskie zmierzających do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w celu realizacji do 2020 r. zobowiązań Wspólnoty dotyczących redukcji emisji gazów cieplarnianych (COM(2008) 17 wersja ostateczna) oraz we wniosku dotyczącym dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej dyrektywę 2003/87/WE w celu usprawnienia i rozszerzenia wspólnotowego systemu handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych (COM(2008) 16 wersja ostateczna).

3.6

EKES uważa osiągnięcie 20-procentowego udziału EO do 2020 r. za cel właściwy w sensie politycznym i strategicznym oraz wykonalny pod względem technicznym i ekonomicznym — świadczy to o przejściu do polityki energetycznej, która nie bazuje już na paliwach kopalnych. Jest także zdania, że można będzie osiągnąć indywidualne cele krajowe, o ile zapewni się państwom członkowskim możliwość elastycznego wyboru środków (kupno, udział w projektach itd.), przy czym jasne jest, że nie da się przebudować systemu energetycznego za darmo i bez przemian strukturalnych. Konieczne są nie tylko inwestycje w zakłady produkcji energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych, lecz również w technologie i zdolności magazynowania energii w celu wyrównania wahań w produkcji energii elektrycznej spowodowanych niewystarczającą siłą wiatru lub niewystarczającym nasłonecznieniem, jak również w rozbudowę międzynarodowych połączeń energetycznych w UE. Poprzez samo podkreślenie znaczenia produkcji energii nie osiągniemy zamierzonych celów.

3.7

Przykładowo Niemcy wspierają produkcję energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych za pośrednictwem ustawy dotyczącej zasilania sieci energetycznych (Einspeisungsgesetz), przy czym udział energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych stanowi obecnie 15 %, zaś dodatkowe koszty, ponoszone przez konsumentów energii elektrycznej w postaci wyższych opłat za dostawę energii, wynoszą ok. 3,5 mld euro rocznie. Nie rozlicza się przy tym w każdym razie korzyści gospodarczych w postaci nowych miejsc pracy, szkód dla środowiska, których udało się uniknąć, czy wyższych wpływów z podatków.

3.8

Aby utrzymać koszty realizacji celów na jak najniższym poziomie, przewiduje się w dyrektywie, że poszczególne krajowe cele można będzie osiągnąć także dzięki wspieraniu środków służących rozwojowi EO w innych państwach. Możliwy jest także import energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii — z gwarancją jej pochodzenia. EKES uznaje to zasadniczo za sensowne rozwiązanie. Popiera jednak te państwa członkowskie, które domagają się, żeby handel taki podlegał zezwoleniom, tak aby uniknąć sytuacji, w której wsparcie dla EO finansowane przez jedno państwo członkowskie (5) byłoby wykorzystywane do uzyskania oszczędności w innym państwie.

4.1

EKES uważa za słuszne podejście Komisji ustalające jeden wspólny cel, nie zaś trzy odrębne, dla trzech sektorów, w których EO będzie odgrywać ważną rolę (czyli dla sektora energii elektrycznej, ogrzewania i chłodzenia oraz transportu). W ten sposób państwa członkowskie otrzymują dowolność w takim połączeniu środków w trzech poszczególnych sektorach, aby osiągnąć określony wspólny cel krajowy.

4.2

Znaczną przeszkodę w takim uelastycznieniu stanowi jednak fakt, że ustanawia się osobny wiążący cel dla jednego podsektora, a mianowicie dla substytucji oleju napędowego i benzyny w sektorze transportu.

5.1

Komisja przyznaje agropaliwom szczególną rolę.

5.2

W wielu analizach dotyczących agropaliw opublikowanych w ciągu ostatnich miesięcy wskazuje się na fakt, że w przeciwieństwie do energii słonecznej biomasa jest zasobem ograniczonym i nieuchronnie nastąpi sytuacja konkurowania o powierzchnię z produkcją żywności lub utrzymaniem różnorodności biologicznej. To, jak znaczna będzie to konkurencja, podlega jeszcze dyskusji. Konieczne jest zatem, zanim strona polityczna podejmie kroki o charakterze sterującym, bardzo dokładne strategiczne przemyślenie, w jakim zakresie i jaką formę EO należy wykorzystywać w sposób najbardziej zasadny. Przy tym konieczna jest bardzo dokładna ocena skutków.

5.3

Doradca naukowy niemieckiego Federalnego Ministerstwa Rolnictwa w opublikowanym w listopadzie 2007 r. zaleceniu w sprawie „wykorzystania biomasy do otrzymywania energii” reprezentuje pogląd, że długoterminowo dominującą rolę wśród EO zyskają energia słoneczna i wiatrowa, m. in. dlatego, że w porównaniu z biomasą mamy tu do czynienia ze znacznie wyższym potencjałem. Wymienia on trzy przyczyny:

5.4

Jako że istniejące zasoby naturalne są niewystarczające, a przestawienie się na nowe, odnawialne i możliwie zdecentralizowane struktury dostaw energii wiąże się ze stosunkowo dużymi inwestycjami, należy szczególnie pamiętać o zasadzie koncentrowania zasobów na najbardziej wydajnych strategiach ochrony klimatu.

5.5

Na szczeblu UE niektóre z wyraźnych i częściowo wspieranych przez państwo linii rozwoju w zakresie bioenergii, takich jak agropaliwa (a także produkcja biogazu na bazie kukurydzy), wiążą się jednak z bardzo wysokimi kosztami unikania emisji CO2  (6) (od 150 do ponad 300 EUR/t CO2).

5.6

W przypadku innych linii rozwoju w zakresie bioenergii (7), takich jak np. produkcja biogazu na bazie gnojowicy (najlepiej połączona z powiązaną produkcją energii elektrycznej i cieplnej), kombinowana produkcja energii elektrycznej i ciepła na bazie ścinków (z odpadów drewna leśnego lub upraw o krótkiej rotacji) oraz spalanie ścinków w istniejących wielkich elektrowniach, koszty uniknięcia emisji wynoszą zaledwie 50 EUR/t CO2.

5.7

Wspólne Centrum Badawcze Komisji Europejskiej stwierdza, że w odniesieniu do redukcji emisji gazów cieplarnianych na hektar wykorzystanie biomasy do wytworzenia energii elektrycznej jest znacznie bardziej wydajne niż produkcja ciekłych agropaliw (8). Wydajność nowoczesnych kotłów na biomasę jest prawie tak wysoka jak kotłów na paliwa kopalne, dlatego w ogrzewaniu i wytwarzaniu energii elektrycznej 1MJ biomasy odpowiada ok. 0,95 MJ paliwa kopalnego. Przekształcanie biomasy w paliwo płynne do celów transportu zazwyczaj wiąże się z jedynie 30-40 % wydajnością pod względem energetycznym. 1 MJ biomasy odpowiada jedynie ok. 0,35-0,45MJ ropy w sektorze transportu.

5.8

Dzięki produkcji agropaliw można osiągnąć ekwiwalent CO2 w wysokości ok. 3 t CO2/ha, a przy pomocy linii rozwoju w zakresie bioenergii opisanych w punkcie 5.6 — ponad 12 t CO2/ha.

5.9

W związku z powyższym EKES zastanawia się, dlaczego Komisja chce tak zdecydowanie określić cel 10 % dla agropaliw. Przypomina, że Rada Europejska wiosną oświadczyła, iż cel ten należy zrealizować w sposób „efektywny pod względem kosztów” i muszą być spełnione trzy warunki, a mianowicie, że

5.10

W odniesieniu do zrównoważonego rozwoju istnieje więcej pytań niż odpowiedzi (patrz także pkt 9), a agropaliwa drugiej generacji nie są jeszcze dostępne. W ten sposób przynajmniej dwa z trzech podanych przez Radę Europejską kryteriów nie są spełnione, co jednak nie przeszkadza Komisji w dążeniu do wyznaczenia celu 10 %.

5.11

Komisja uzasadnia to m.in. za pomocą argumentacji, że sektor transportu to sektor charakteryzujący się najbardziej gwałtownym wzrostem emisji gazów cieplarnianych, zaś „produkcja biopaliw jest obecnie droższa niż wytwarzanie innych form energii odnawialnej, co może oznaczać, że wobec braku konkretnych wymogów ich rozwój mógłby niemal stanąć w miejscu”.

5.12

EKES nie jest w stanie zrozumieć tej argumentacji:

5.12.1

Prawdą jest, że w sektorze transportu emisja gazów cieplarnianych wymyka się spod kontroli. Zaostrzone limity emisji spalin i 10-proncetowe zastąpienie oleju napędowego i benzyny nie rozwiązuje problemu, nie zrekompensuje to nawet wzrostu, który w następnych latach nastąpi w sektorze transportu i będzie oddziaływał na środowisko.

5.12.2

EKES wielokrotnie zwracał uwagę na to, że należy podejść do tego problemu przy pomocy polityki unikania transportu i zmiany w tzw. „modal split” na korzyść środków transportu przyjaznych dla środowiska, takich jak kolej, lokalna komunikacja publiczna i statki.

5.12.3

Z technicznego punktu widzenia EKES wiąże przyszłość zmotoryzowanego transportu indywidualnego nie z silnikiem spalinowym, lecz z napędami elektrycznymi, które powinny być zasilane EO. Aby samochód marki VW Golf mógł przejechać 10 000 km, trzeba wg obliczeń EMPA (9) wykorzystać do produkcji agrodiesla roczny plon rzepaku zasianego na powierzchni 2026 m2. Baterie słoneczne wymagałyby w skali roku powierzchni 37 m2 (czyli tylko ok. jednej sześćdziesiątej powierzchni pola rzepaku), żeby wytworzyć energię potrzebną do przejechania tych 10 000 km.

5.12.4

Uznanie za cel strategiczny zastąpienia oleju napędowego lub benzyny agropaliwami jest jednym z najmniej efektywnych i najdroższych działań na rzecz ochrony klimatu i oznacza skrajnie błędną alokację środków finansowych. EKES nie potrafi zrozumieć, dlaczego właśnie najdroższe środki mają być najintensywniej wspierane politycznie, zwłaszcza że poza kwestiami ekonomicznymi pozostaje jeszcze szereg nierozwiązanych kwestii ekologicznych i społecznych.

5.12.5

Komitet nie zgadza się zatem z wypowiedzią Komisji, że „większe stosowanie biopaliw w transporcie jest jednym z najskuteczniejszych narzędzi”, aby sprostać wyzwaniom.

5.13

Biorąc pod uwagę, że Komisja zmierza do dopuszczenia agropaliw w momencie, gdy przyczynią się one przynajmniej do 35 % redukcji emisji gazów cieplarnianych w porównaniu do paliw z kopalnej ropy naftowej, to cel 10 % doprowadzi do obniżenia emisji gazów cieplarnianych z transportu zmotoryzowanego przy niezmienionej intensywności ruchu o jedynie 3,5 %. Ponieważ transport odpowiada za około jedną czwartą emisji gazów cieplarnianych, oznacza to możliwość ogólnej redukcji emisji tych gazów o 1 %! Stanowi to wartość, która nijak ma się do nakładów finansowych i powiązanych z tym zagrożeń.

5.14

Nawet jeżeli w agropaliwach w sektorze transportu widziano by zasadne wykorzystanie biomasy, należałoby postawić na absolutną efektywność. Załącznik VII dyrektywy pokazuje jednak, że przekształcanie biomasy w estry lub etanol nie stanowi właściwego podejścia. Każde (przemysłowe) przekształcenie na poziomie molekularnym wiąże się bowiem z wykorzystaniem i tym samym ze stratami energii. Bardziej zasadne byłoby bezpośrednie wykorzystanie pozyskanej biomasy, bez przekształceń przemysłowych i chemicznych.

5.15

Że jest to technicznie możliwe, pokazują niektórzy producenci traktorów, którzy oferują już silniki napędzane czystym olejem roślinnym.

5.16

Załącznik VII pokazuje, że dzięki tej technologii można osiągnąć najwyższe oszczędności w emisji gazów cieplarnianych: w porównaniu z paliwami kopalnymi czysty olej rzepakowy umożliwia standardową redukcję emisji gazów cieplarnianych o 55 %, agrodiesel z rzepaku tylko 36 %, a etanol z pszenicy 0 %. EKES nie rozumie, dlaczego Komisja jednoznacznie nie przedstawia takiej drogi jako szczególnie zasadnej, zwłaszcza że w ten sposób najłatwiej stworzyć zdecentralizowane struktury dostaw energetycznych, a także miejsca pracy w rolnictwie i na obszarach wiejskich.

5.17

EKES jest zdania, że dobrą strategią jest chociażby wspieranie stosowania czystych olejów roślinnych pozyskiwanych np. z przyjaznych środowisku kultur mieszanych, w samym rolnictwie i przykładowo w pojazdach komunalnych lub wodnych (10). W ten sposób rolnicy zostaliby bezpośrednio włączeni w rozwój regionalnych obiegów energetycznych i odnosiliby z tego bezpośrednie zyski. W ramach strategii agropaliw stają się oni natomiast producentami możliwie jak najtańszych surowców w przemyśle olejów mineralnych, o ile surowce w ogóle będą pochodzić z europejskiej produkcji.

6.1

Komisja przypuszcza, iż większość biomasy potrzebnej do produkcji agropaliw będzie uprawiana w położonych poza UE regionach o korzystniejszym klimacie. Zastąpienie importu ropy naftowej importem biomasy nie oznacza jednak zmniejszenia, lecz jedynie zróżnicowanie uzależnienia od importu.

6.2

Zastąpienie jednego uzależnienia innym nie może być poważnym celem nowej polityki energetycznej UE.

6.3

Należałoby raczej przede wszystkim zastosować podejście stawiające rzeczywiście zdecentralizowane, dostępne lokalnie lub regionalnie źródła w centrum nowej strategii w zakresie EO. W tym przypadku bioenergia może i powinna odgrywać pewną rolę, inną jednak niż ta, którą przyznano jej w strategii w zakresie agropaliw.

7.1

Komisja twierdzi, że energia odnawialna „stanowi bliski substytut energii konwencjonalnej i dostarczana jest za pośrednictwem tej samej infrastruktury i systemów logistycznych”. Dla EKES-u stwierdzenie to jest z gruntu błędnym założeniem: energia odnawialna zapewniana przez struktury zdecentralizowane, po części różni się diametralnie od „tradycyjnej” energii, wytwarzanej raczej w centralnie zorganizowanych, wielkich strukturach.

7.2

Strategia agropaliw bazująca na imporcie energii i domieszkach do oleju napędowego i benzyny wykorzystuje „tradycyjne” (czytaj: centralnie zorganizowane) struktury globalnie działających koncernów olejów mineralnych. Ugruntowuje zatem ich struktury produkcji i dystrybucji, co jest oczywiście w interesie tego sektora. Nie stwarza ona jednak prawie żadnych nowych miejsc pracy w Europie (11).

7.3

Gdyby jednak postawić na bardziej wydajne energetycznie zastosowanie np. ścinków drewnianych do produkcji ciepła lub energii elektrycznej lub na czyste oleje roślinne z regionalnych upraw, dostawy biogazu dla pojazdów lub terenów pozbawionych sieci gazu ziemnego czy zdecentralizowane technologie wykorzystujące energię słoneczną itd., dałoby to możliwość powstania nowych, zorganizowanych regionalnie kanałów produkcji i dystrybucji, otwierających wielki potencjał w zakresie tworzenia miejsc pracy.

7.4

W przypadku ogrzewania energią słoneczną i zdecentralizowanego stosowania fotowoltaiki konsumenci (energii) sami produkują większość potrzebnej im energii, co stanowi także dowód na to, że zaopatrzenie w energię bazujące na EO jest z gruntu odmiennie zorganizowane niż obecna struktura dostaw energii.

7.5

Także inne działania, np. podwyższenie wydajności i oszczędności energetycznej, mogą przyczynić się już w fazie rozbudowy do utworzenia setek tysięcy miejsc pracy w małych i średnich przedsiębiorstwach. Przykładami tego mogą być izolacje budynków, instalacje elektrowni słonecznych i wiatrowych lub budowa instalacji na biogaz. Politycy muszą się zatroszczyć o to, by właśnie te potencjały zostały uaktywnione, strategia agropaliw przewidywana w dyrektywie nie stanowi najbardziej wydajnego sposobu.

7.6

Oznacza to, że także w związku z miejscami pracy konieczne jest bardzo dokładne i o wiele bardziej zróżnicowane rozpatrzenie różnych rodzajów EO. EO może wspierać regionalne struktury gospodarcze, lecz z drugiej strony może się również przyczyniać do umacniania dużych centralnych struktur.

7.7

To samo dotyczy zresztą krajów, w których będzie produkowana biomasa na agropaliwa. W dokumencie z marca 2008 r. pt. „Stanowisko w zakresie polityki rozwojowej wobec paliw pochodzących z produkcji rolnej” niemieckie ministerstwo federalne odpowiadające za pomoc rozwojową przedstawia wniosek, że dla ekonomicznego, ekologicznego i społecznego rozwoju krajów rozwijających się strategia masowej produkcji biomasy nastawiona na eksport „jako reakcja na znacznie zwiększony popyt z krajów uprzemysłowionych związana jest z wysokim ryzykiem i nie tworzy miejsc pracy”, podczas gdy należy raczej pozytywnie oceniać biomasę dla zdecentralizowanych dostaw energii z uwzględnieniem drobnej produkcji rolnej.

8.1

EKES przyjmuje z zadowoleniem fakt, że Komisja planuje wprowadzenie kryteriów zrównoważonego rozwoju także dla produkcji agropaliw. To istotny krok naprzód, EKES uważa jednak przedstawiony wniosek za całkowicie niewystarczający.

8.2

Sama Komisja stale podkreśla, jak ważna w polityce na rzecz zrównoważonego rozwoju jest równowaga pomiędzy filarem gospodarczym, ekologicznym i społecznym. Jednak już z powodu całkowitego wyłączenia kwestii społecznych w tych kryteriach EKES jest zdania, że we wniosku dotyczącym dyrektywy absolutnie nie przedstawiono wdrożenia przemyślanej strategii zrównoważonego rozwoju lub kryteriów dla agropaliw. Należy go pod tym względem opracować całkowicie na nowo.

8.3

Z punktu widzenia EKES-u ważne byłoby przy tym, żeby ze względu na pośrednie zmiany w sposobie wykorzystania gruntów, opracować skuteczne kryteria ekologiczne i społeczne nie tylko dla agropaliw, lecz także dla wszystkich importowanych produktów rolnych, w tym pasz.

8.4

Iluzją jest także wiara, że dzięki określeniu umownego terminu (tutaj: styczeń 2008 r.) ochroni się powierzchnię lasów lub torfowisk przed przekształcaniem do celów produkcji agropaliw. Warunkiem musiałby tu być sprawny system katastralny oraz sprawny system administracyjno-kontrolny. Jak pokazuje doświadczenie, żaden z nich nie istnieje w krajach wschodzących i rozwijających się.

8.5

EKES jest zdania, że kryteria wymienione w art. 15 ust. 3 i 4, służące zachowaniu różnorodności biologicznej i unikaniu użytkowania powierzchni magazynujących duże ilości węgla, są niewystarczające. Dla zachowania różnorodności biologicznej istotne jest znacznie więcej terenów, niż tylko te wymienione w ust. 3 lit. a) i c). To samo dotyczy art. 4 a) i b) w odniesieniu do zasobów węgla.

8.6

W załączniku VII część B Komisja wymienia „przewidywane typowe i standardowe wartości dla przyszłych biopaliw”, które jeszcze nie znajdują się na rynku lub są to ilości nieistotne. EKES jest zdania, że nie należy operować przewidywanymi wartościami, ale tylko wartościami możliwymi do udokumentowania.

31.3.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 77/49

1.1

EKES popiera proponowane mechanizmy wspierania działań demonstracyjnych w dziedzinie wychwytywania i składowania dwutlenku węgla (CCS) w elektrowniach, przewidziane w komunikacie Komisji Europejskiej, jednakże jego niepokój budzi brak zdolności finansowej i jasno określonych możliwości finansowych w średnim (2010–2020) i długim okresie (po 2020 r.).

1.2

Należy zapewnić częściowe skompensowanie braku zdolności finansowej Komisji Europejskiej przychodami uzyskanymi w ramach systemu handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS) na przykład poprzez sprzedaż na aukcjach takich uprawnień przez sektor energetyczny po 2013 r. Trzeba zauważyć, że jak dotąd nie zaproponowano na szczeblu UE żadnego konkretnego systemu finansowania zapewniającego także konieczne bezpieczeństwo.

1.3

Istotne jest określenie jasnych i trwałych zasad finansowania najpóźniej do końca 2009 r. Tylko takie rozwiązanie zapewni zaplecze finansowe niezbędne do rozpoczęcia prac nad przygotowaniem dużych stanowisk demonstracyjnych w dziedzinie CCS, które miałyby zostać oddane do eksploatacji w 2015 r.

1.4

Przychody uzyskane w ramach systemu handlu uprawnieniami do emisji powinny być gromadzone na szczeblu krajowym, w ramach wdrażania zmienionej dyrektywy dotyczącej EU ETS począwszy od 2013 r.

1.5

Pomysł Komisji, by organizować krajowe aukcje w ramach EU ETS, w których 20 % całości dochodów byłoby przeznaczane na działania wspierające redukcję emisji CO2, jest całkowicie nieodpowiedni i oznacza marnowanie możliwości finansowych. Należy zdecydowanie nakłaniać państwa członkowskie, by zrewolucjonizowały swoje stanowisko w odniesieniu do dochodów z EU ETS oraz przeznaczyły całość tych dochodów na technologie nisko- i bezemisyjne oraz wydzieliły określoną pulę środków na CCS. Dzięki temu dostępne mogą stać się miliony euro, których Komisji obecnie brakuje, a które są potrzebne do wsparcia działań demonstracyjnych podejmowanych na wczesnym etapie.

1.6

Komisja Europejska powinna opracować plan określający organizację i rolę europejskiej inicjatywy przemysłowej, zapewniając, że inicjatywa ta będzie uzupełniała, a nie pokrywała się z innymi inicjatywami, takimi jak projekty wspierane w ramach siódmego programu ramowego, europejska platforma technologiczna na rzecz elektrowni na paliwa kopalne z zerową emisją czy europejski program sztandarowy.

1.7

EKES uznaje konieczność stworzenia wspólnej europejskiej infrastruktury transportu i składowania dwutlenku węgla. Niezbędne jest stworzenie ogólnoeuropejskiego systemu transportowego w celu połączenia państw członkowskich, które same mogą nie być w stanie stworzyć swojej krajowej infrastruktury składowania.

1.8

Ze względu na znaczenie transportu jako istotnego elementu stworzenia infrastruktury do wychwytywania i składowania dwutlenku węgla (CCS) na dużą skalę, można by przyjąć akronim CCTS (Carbon Capture Transport and Storage — wychwytywanie, transport i składowanie dwutlenku węgla, czyli akronim uwzględniający także transport).

2.1

Prace nad rozwojem całego łańcucha wartości dodanej CCS, obejmującego wychwytywanie, transport i składowanie CO2, znajdują się na wczesnym, a w niektórych przypadkach nawet doświadczalnym etapie. Z drugiej strony do przodu posuwają się stopniowo prace nad rozwiązaniami służącymi zwiększeniu wydajności konwencjonalnych elektrowni. W obliczu pilnej potrzeby odnowy potencjału elektrowni w Europie w następnych dekadach, Komitet zaleca pragmatyczne podejście, w którym obie technologie będą nadal równolegle rozwijane i stosowane. O ile zwiększanie wydajności w znacznej mierze może być napędzane siłami rynkowymi, o tyle technologie CCS, zarówno w odniesieniu do elektrowni, jak i infrastruktury, wymagają dodatkowego wsparcia w fazie demonstracji i wprowadzania na rynek.

2.2

Prace nad rozwojem CCS prowadzone są dwutorowo i dotyczą: (a) zintegrowanej technologii wywarzania energii w elektrowniach, obejmującej wychwytywanie CO2 przed procesem spalania, oraz (b) technologii wychwytywania CO2 po spalaniu z gazów spalinowych (wypłukiwanie CO2). Ta ostatnia metoda po odpowiednim dopracowaniu nadawałaby się do wyposażania powstających dziś wysokowydajnych nowych elektrowni, jeżeli są one na to odpowiednio zaprojektowane („capture ready”). Wspólną cechą obu tych ścieżek technologicznych jest to, że wychwycony CO2 musi zostać przetransportowany z elektrowni do odpowiedniego miejsca składowania.

2.3

Kwestia bezpiecznego i długotrwałego składowania CO2 ma decydujące znaczenie dla akceptacji społecznej i politycznej tego procesu. Aspekt ten jest w ostatecznym rozrachunku podstawowym wyzwaniem środowiskowym związanym z tą technologią (2).

2.4

Na spotkaniu w Aomori w Japonii 9 czerwca 2008 r. grupa ośmiu najbardziej uprzemysłowionych państw świata (G8) uzgodniła, że do 2010 r. rozpoczętych zostanie 20 dużych projektów demonstracyjnych w zakresie wychwytywania i składowania dwutlenku węgla (CCS) w celu wsparcia rozwoju tej technologii oraz zmniejszenia kosztów powszechnego stosowania CCS od 2020 r.

2.5

W spotkaniu grupy G8 wzięli udział przedstawiciele Wielkiej Brytanii, Kanady, Włoch, Japonii, Francji, Niemiec, Rosji, Stanów Zjednoczonych, Chin, Indii i Korei Południowej.

2.6

W celu wsparcia zobowiązań G8 w zakresie CCS Departament Energii USA obiecał zapewnić w ramach swego programu FutureGen środki na wprowadzenie technologii CCS do wykorzystywanych na skalę przemysłową wielokrotnych zintegrowanych układów gazowo-parowych (IGCC) lub innych elektrowni wykorzystujących zaawansowane technologie czystego węgla. USA finansuje także siedem regionalnych partnerstw w zakresie składowania dwutlenku węgla, aby wykazać skuteczność długoterminowego geologicznego składowania dwutlenku węgla dużą skalę.

2.7

Zapowiedź grupy G8 w odniesieniu do CCS jest zgodna z zaleceniem Międzynarodowej Agencji Energii (IEA), by wykorzystywać technologie CCS jako część pakietu rozwiązań służących zmniejszeniu emisji gazów cieplarnianych o połowę do roku 2050.

3.1

Technologie wychwytywania i składowania dwutlenku węgla (CCS) odgrywają kluczową rolę wśród istniejących i powstających technologii posiadających potencjał do redukcji emisji CO2 niezbędnej do osiągnięcia celów po roku 2020 r. (3)

3.2

Stosowanie CCS na szeroką skalę w elektrowniach może stać się opłacalne z handlowego punktu widzenia za 10–15 lat, sprawiając, że do 2020 r. lub niewiele później CCS będzie samodzielnym elementem systemu handlu uprawnieniami do emisji i ważnym instrumentem służącym redukcji emisji CO2 pochodzących z produkcji energii z paliw kopalnych.

3.3

By tak się stało należy jednak pilnie podjąć konieczne kroki przygotowawcze. Podejmowanie działań demonstracyjnych na wczesnym etapie jest szczególnie istotne, aby technologie CCS, które są już rozwijane i wykorzystywane na świecie w innych zastosowaniach, przystosować do zastosowania na szeroką skalę w produkcji energii.

3.4

W marcu 2007 r. Rada Europejska wyraziła poparcie dla zamiaru Komisji Europejskiej, by pobudzać do wybudowania i oddania do eksploatacji do 2015 r. do 12 elektrowni demonstracyjnych wykorzystujących zrównoważone technologie wytwarzania energii z paliw kopalnych na skalę przemysłową. W marcu 2008 r. Rada ponownie zapewniła o swoim poparciu.

3.5

Omawiany komunikat, który stanowi uzupełnienie przedstawionego przez Komisję Europejską wniosku dotyczącego dyrektywy w sprawie geologicznego składowania dwutlenku węgla ustanawiającej ramy prawne dla CCS w Unii Europejskiej, przewiduje podjęcie działań w celu stworzenia struktury koordynacji i skutecznego wspierania działań demonstracyjnych dotyczących wykorzystania technologii CCS na duża skalę oraz zapewnienia warunków dla odważnych inwestycji przemysłowych w szeregu elektrowni.

3.6

Konieczne jest, by UE w ramach zintegrowanej polityki jak najszybciej podjęła działania dotyczące demonstracji technologii CCS, w tym ukierunkowane działania badawczo-rozwojowe oraz działania na rzecz podniesienia świadomości i zapewnienia akceptacji społecznej. Zdaniem Komisji Europejskiej opóźnienie podjęcia działań demonstracyjnych o siedem lat, prowadzące do podobnego opóźnienia wdrożenia technologii CCS na szczeblu światowym, może oznaczać uwolnienie do atmosfery do 2050 r. ponad 90 Gt dwutlenku węgla (4), którego emisji można byłoby uniknąć, a jest to ilość równa całkowitej ilości dwutlenku węgla, która przy obecnym poziomie emisji zostałaby uwolniona do atmosfery w UE w okresie ponad 20 lat.

3.7

Zapewnienie udziału środków publicznych wymaga złożenia przez przedsiębiorców europejskich jednoznacznych i ostatecznych zobowiązań, którym muszą towarzyszyć zachęty i gwarancje ze strony Komisji. W szczególności środki mające na celu wspieranie podejmowania na wczesnym etapie działań demonstracyjnych dotyczących technologii CCS powinny być podejmowane przez te państwa członkowskie, które zamierzają w przyszłości zaspokajać swoje zapotrzebowanie na energię przede wszystkim poprzez wykorzystywanie węgla kamiennego.

3.8

W komunikacie wskazuje się na dwa rodzaje przeszkód:

Komisja w swoim dokumencie sugeruje, że istnieje możliwość odegrania przywódczej roli w regulacji na szczeblu międzynarodowym.

3.9

Proponowana europejska inicjatywa przemysłowa powinna połączyć działania podmiotów, które najwcześniej zareagują, w ramach sieci projektów demonstracyjnych. Powinno to przyczynić się do wymiany doświadczeń i informacji oraz do podniesienia świadomości społecznej, a także wnieść wkład w strategie umożliwiające stworzenie całego łańcucha wartości dodanej technologii CCS. Ponadto oczekuje się, że proponowana europejska inicjatywa przemysłowa przyczyni się do przyciągnięcia funduszy krajowych i międzynarodowych.

3.10

Komisja Europejska stwierdza, że może udzielić wsparcia jedynie w niewielkim zakresie, i dlatego koncentruje się na mobilizacji środków tych podmiotów, które najwcześniej zareagują, oraz rządów krajowych i międzynarodowych organizacji pozarządowych.

3.11

Określone zostały trzy obszary działań, a mianowicie:

Ponadto zwrócono uwagę, że im dłużej przemysł zwlekał będzie z wdrożeniem technologii CCS, tym bardziej decydenci zmuszeni będą do rozważenia wprowadzenia środków obowiązkowych.

3.12

Podniesiona została także kwestia konieczności stworzenia wspólnej europejskiej infrastruktury transportu i składowania dwutlenku węgla. Przewiduje się dokonanie przeglądu wytycznych dotyczących TEN-E w celu uwzględnienia infrastruktury CCS.

4.1

W następstwie przyjęcia przez Radę w marcu 2007 r. decyzji w sprawie zmian klimatu i zagrożeń dla bezpieczeństwa dostaw energii, Komisja zaproponowała pakiet środków w formie odrębnych dokumentów mających na celu zapewnienie realizacji celów wyznaczonych decyzjami Rady. Środki te koncentrują się na efektywności energetycznej, promowaniu odnawialnych źródeł energii oraz opracowaniu i wdrożeniu odpowiednich innowacyjnych technologii. Komitet sporządził szczegółowe opinie dotyczące każdego z tych środków (5).

4.2

W tym kontekście jednym z obszarów o podstawowym znaczeniu jest opracowanie metod trwałej redukcji emisji gazów cieplarnianych powstających w wyniku spalania paliw kopalnych, co jest przedmiotem niniejszej opinii.

4.3

Niniejsza opinia związana jest z opinią Komitetu (6) dotyczącą tej samej technologii, a odnoszącą się do wniosku Komisji Europejskiej dotyczącego dyrektywy w sprawie geologicznego składowania dwutlenku węgla.

5.1

W swoim komunikacie Komisja Europejska kilkakrotnie zwraca uwagę na to, że dla powodzenia planów decydujące znaczenie ma pokazanie na wczesnym etapie, że a) europejski system handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS) będzie odgrywał istotną rolę oraz że b) istnieje możliwość odnoszenia realnych korzyści handlowych. Oczywiście EU ETS niesie ze sobą obietnicę stworzenia realnych korzyści handlowych dla podmiotów, które zareagują najwcześniej. Jednakże przyjdą one za późno, jeśli Komisja nie zapewni przed końcem 2009 r. podstawowego zestawu jasnych i ostatecznych zasad dla systemu EU ETS po 2012 r.

Do końca 2009 r. przedsiębiorstwa muszą mieć solidną podstawę do podejmowania decyzji inwestycyjnych, aby rozpocząć etap projektowania i budowy na tyle wcześnie, by pierwsze zakłady stosujące CCS mogły rozpocząć działalność w 2015 r. Ta kwestia nie została dostatecznie zaakcentowana, szczególnie w świetle obecnego braku jasności co do systemu EU ETS oraz mało precyzyjnych żądań Komisji wobec przemysłu i rządów krajowych, które sprawiają, że kwestia finansowania pozostaje nierozstrzygnięta.

5.2

System handlu uprawnieniami do emisji EU ETS rzeczywiście stanowi istotny rynek dwutlenku węgla, który może okazać się bardzo skuteczny, ale stanie się tak tylko wtedy, gdy system ten będzie zdecydowanie ukierunkowany na ustanowienie takiej ceny uprawnień do emisji, która pokrywałaby z nawiązką dodatkowe koszty wynikające z rozwiązań na rzecz ograniczenia emisji. Jeżeli Komisja Europejska nie ustanowi jasno określonych przepisów w odniesieniu do zasad i zakresu aukcyjnej sprzedaży uprawnień oraz odpowiedniego przekazywania uzyskanych w ten sposób dochodów oraz jeżeli nie będzie odgrywać roli organu nadzorczego, potencjalni inwestorzy będą skłonni przyjąć postawę wyczekującą ze względu na zbyt wiele niewiadomych.

5.3

Wspólna europejska infrastruktura transportu i składowania dwutlenku węgla jest rzeczywiście środkiem ułatwiającym wdrożenie technologii CCS na dużą skalę w całej Europie. Niektóre państwa członkowskie mogą nie być w stanie same stworzyć krajowych instalacji tego rodzaju (7). W przypadkach, w których jest to możliwe należałoby wykorzystać istniejącą, nieeksploatowaną już infrastrukturę bądź nowe instalacje zintegrowane z inną infrastrukturą. Ze względu na znaczenie transportu EKES sugerowałby nawet przyjęcie akronimu CCTS (Carbon Capture Transport and Storage — wychwytywanie, transport i składowanie dwutlenku węgla), aby wyraźnie uwzględnić transport, choć akronim CCS jest już znany i uznawany na świecie.

5.4

Komisja Europejska nakłada na władze krajowe znaczne obciążenia w odniesieniu do finansowania CCS, ponieważ nie ma możliwości uzyskania znacznego wkładu z obecnego budżetu Komisji. Mając na uwadze fakt, że omawiana tematyka ma duże znaczenie dla Unii Europejskiej, a także ze względu na konieczność kontroli ze strony UE w celu zapewnienia, że projekty demonstracyjne przyniosą pożądane efekty, Komisja powinna mieć znacznie większy, niż to obecnie planuje, udział w finansowaniu projektów CCS, który byłby w razie konieczności uzupełniany środkami przeznaczanymi na ten cel przez państwa członkowskie (8).

5.4.1

Sprzedaż aukcyjna uprawnień do emisji w ramach EU ETS zapewnia możliwość rozwiązania problemu niewystarczającego finansowania ze strony Komisji. Obecnie jedynie 20 % dochodów przeznacza się na działania wspierające technologie niskoemisyjne i bezemisyjne. Należy zdecydowanie nakłaniać państwa członkowskie, by zrewolucjonizowały swoje stanowisko w odniesieniu do dochodów z EU ETS oraz przeznaczyły całość tych dochodów na technologie nisko- i bezemisyjne oraz wydzieliły określoną pulę środków na CCS (9). Dzięki temu dostępne mogą stać się miliony euro, których Komisji obecnie brakuje, a które są potrzebne do wsparcia podejmowanych na wczesnym etapie i na dużą skalę działań demonstracyjnych dotyczących CCS.

5.4.2

Ponadto jak Komitet już wcześniej sugerował, budżet przeznaczony na energię w siódmym programie ramowym mógłby zostać znacznie zwiększony (o 15 %), przez co w rezultacie wysokość inwestycji w B+R wzrosłaby o 2–3 % PKB. W ten sposób można by za pośrednictwem programu ramowego wnieść faktyczny wkład w promowanie działań demonstracyjnych dotyczących CCS.

5.4.3

W siódmym programie ramowym wspieranych jest szereg innych działań, które również wnoszą wkład w przygotowanie dużych projektów demonstracyjnych. Takie różnorodne działania powinny być wyraźnie powiązane z proponowanym mechanizmem wspierania działań demonstracyjnych.

5.5

Nie ma żadnych odniesień do kwestii tego, jaki jest związek europejskiej inicjatywy przemysłowej z szeregiem innych środków i inicjatyw, w które zaangażowana jest Komisja Europejska (10). W celu zapewnienia zintegrowanego podejścia niezbędne jest określenie działań, jakie należy podjąć.

5.6

Oczekuje się, że opracowanie i wdrożenie technologii CCS wywrze znaczny pozytywny wpływ na zatrudnienie w Unii Europejskiej. Niektórzy główni dostawcy urządzeń do CCS oraz infrastruktury transportowej mają swoje siedziby w UE. Przedsiębiorcy ci zajmują się opracowywaniem technologii CCS, a kiedy technologia ta będzie wdrażana na całym świecie będą się zajmować sprzedażą i instalowaniem na przykład rurociągów i wyposażenia. Jeśli chodzi o technologię CCS, Unia Europejska ma mocną pozycję na całym świecie, która zostałaby jeszcze wzmocniona, jeżeli UE z powodzeniem podjęłaby u siebie w tej dziedzinie działania demonstracyjne na wczesnym etapie (11).

5.7

EKES proponuje stosowanie wyrażenia „czyste” paliwa kopalne, a nie „zrównoważone” paliwa kopalne. Termin „zrównoważony” jest bardziej odpowiedni w przypadku, na przykład energii słonecznej czy bioenergii, a mniej odpowiedni w przypadku technologii CCS, które stanowią technologie przejściowe mające umożliwić wykorzystywanie paliw kopalnych w sposób ekologiczny do czasu przejścia w całości na zrównoważone źródła energii.

5.8

Jeśli chodzi o wykonalność bezpiecznego składowania dwutlenku węgla, zgromadzono już duże doświadczenie w tej dziedzinie, a mianowicie:

6.1

EKES może poprzeć proponowane mechanizmy wspierania działań demonstracyjnych dotyczących CCS w elektrowniach, przewidziane w komunikacie Komisji Europejskiej, ale pragnie przedłożyć kilka uwag:

6.1.1

Komisja powinna dysponować strategią zapewniającą, że europejska inicjatywa przemysłowa nie będzie się pokrywać z europejskim programem sztandarowym i europejską platformą technologiczną na rzecz elektrowni na paliwa kopalne z zerową emisją. Działania te powinny być odpowiednio koordynowane i wzmacniać się wzajemnie.

6.1.2

W swoim komunikacie Komisja mówi o „poszerzeniu zakresu europejskiej inicjatywy przemysłowej poza sieć projektów”. Cel tego stwierdzenia nie jest jasny. Zwraca się także uwagę, że nadal konieczne jest znalezienie niezbędnych środków finansowych. Jaką wartość dodaną wniesie takie poszerzenie i jaki jest jego związek z wyżej wymienionymi działaniami w dziedzinie CCS?

6.2

EKES nie popiera propozycji mobilizacji środków finansowych na działania demonstracyjne dotyczące CCS, ponieważ nie jest ona wystarczająca.

6.2.1

W swoim wniosku Komisja zaleca przyjęcie podejścia opartego na zasadzie rozważenia każdego z przypadków z osobna, zgodnie z którą inicjatywy krajowe byłyby zgłaszane Komisji, która oceniałaby ewentualną dopuszczalność poszczególnych form pomocy państwa i innych środków krajowych. Jeżeli realizacja europejskich sztandarowych projektów demonstracyjnych ma zakończyć się sukcesem, Komisja powinna odgrywać rolę głównego organu koordynującego i nadzorczego. Oznaczałoby to, że Komisja wzięłaby na siebie odpowiedzialność za ogólne finansowanie. Finansowanie zapewniane przez Komisję mogłoby wtedy być uzupełniane środkami przeznaczanymi na ten cel przez zainteresowane państwa członkowskie, które mogłyby liczyć na to, że ich wkład zostanie uznany za dopuszczalną pomoc państwa. Jednocześnie przedsiębiorcy musieliby podjąć zobowiązania w odniesieniu do finansowania i wdrożenia.

6.2.2

Jeżeli Komisja Europejska miałaby gwarantować na określonych warunkach unijne współfinansowanie proporcjonalne do kwot przeznaczanych na CCS z budżetów krajowych, mogłoby to zapewnić bodziec dla władz krajowych. Takie ustalone wcześniej współfinansowanie mogłoby usunąć niektóre aspekty niepewności związane z finansowaniem projektów i mogłoby przyspieszyć ich opracowywanie.

6.2.3

Mobilizacja środków na projekty demonstracyjne poprzez wykorzystanie nowych instrumentów finansowych jest jako taka dobrym pomysłem. Jednakże ostatecznie takie strategie okażą się skuteczne tylko wtedy, gdy ryzyko będzie możliwe do przyjęcia oraz znane będą sposoby odzyskania w każdym przypadku dodatkowych kosztów, które zostaną poniesione w długim okresie.

6.3

EKES może z chęcią poprzeć stanowisko, że uwzględnienie wychwytywania i składowania dwutlenku węgla w systemie handlu uprawnieniami do emisji EU ETS zapewni ważny impuls do opracowania i wdrożenia dużych projektów demonstracyjnych w Unii Europejskiej. W swoim komunikacie Komisja zwraca również uwagę na to, że tym podmiotom, które zareagują najwcześniej, należy zapewnić możliwość dostrzeżenia realnych korzyści handlowych.

6.4

Stwierdza się jednak, że system EU ETS powinien być w stanie pokryć, a nawet pokryć z nawiązką dodatkowe koszty poniesione w każdym przypadku. Jednakże w obecnej sytuacji nie da się tego zagwarantować ze względu na fakt, że: