3.2.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 27/1

1.1

EKES zgadza się z treścią proponowanego rozporządzenia (COM (2007) 593 wersja ostateczna) i wyraża zadowolenie z przyjęcia na szczeblu Wspólnoty zharmonizowanych standardów w zakresie homologacji typu pojazdów napędzanych wodorem. Popiera decyzję o obowiązywaniu jednolitej wspólnotowej procedury we wszystkich państwach członkowskich, ponieważ jest to prostsze i znacznie mniej uciążliwe niż 27 różnych systemów homologacji typu, które z pewnością utorowałyby drogę zakłóceniom konkurencji i fragmentacji na rynku wewnętrznym.

1.2

Znaczenie tego środka jest jasne: pomimo oczekiwań dotyczących znacznego wzrostu sprzedaży pojazdów napędzanych wodorem brak jest homologacji typu tych pojazdów na szczeblu krajowym lub europejskim. Pojedyncze państwa członkowskie przyjęły tymczasowe przepisy, ale różnią się one znacznie między sobą.

1.3

EKES uważa, że należałoby jak najszybciej przyjąć rozporządzenie, ponieważ wydaje się, że powinno ono zapewnić określone ramy odniesienia dla firm działających w tym sektorze i w ten sposób otworzy drogę poważnym inwestycjom koniecznym dla opracowywania technologii związanych z wodorem. EKES poparł ten strategiczny wybór w swoich niedawnych opiniach na ten temat, stwierdzając, że pomimo nadal istniejących ograniczeń technologie wodorowe stanowią wyzwanie na przyszłość.

1.4

Ustanowienie wspólnotowych standardów w zakresie harmonizacji stanowi również ważny element gwarantujący bezpieczeństwo użytkownikom. Budowanie ich zaufania jest zasadniczą sprawą w świetle przewidywanego zwiększenia wykorzystania tej technologii. Zgodnie z prognozami Komisji liczba pojazdów napędzanych wodorem powinna do roku 2020 docelowo wynieść milion.

1.5

Dla potwierdzenia, że cel ten jest właściwy i możliwy do osiągnięcia można przytoczyć ważny przykład Nowego Jorku, gdzie jeździ coraz więcej taksówek o napędzie hybrydowym. W mieście tym pozytywna polityka miejska pozwala połączyć ochronę środowiska ze stosowaniem zasad rynkowych, wykazując w praktyce, że za próbami stwarzania sztucznych przeszkód w rozwoju tej technologii kryje się często obrona istniejących interesów.

1.6

Realizacja tego celu jest niezwykle istotna, ponieważ tylko dzięki zdecydowanym działaniom na rzecz zastępowania paliw kopalnych można będzie utrzymać unijne strategie w zakresie zrównoważonego rozwoju i walki ze zmianami klimatu. Ten cel można osiągnąć dzięki stopniowemu przechodzeniu do stosowania wodoru, biopaliw drugiej generacji i innych paliw odnawialnych.

1.7

Aby zapewnić tej długofalowej strategii tak potrzebne wsparcie, konieczne będą konkretne zobowiązania w dziedzinie badań technologicznych. EKES apeluje zatem o realizację docelowych programów badawczych, poczynając od szybkiego zatwierdzenia rozporządzenia proponowanego w COM(2007) 571, które przewiduje utworzenie Wspólnej Inicjatywy Technologicznej (WIT) dzięki ustanowieniu wspólnego przedsięwzięcia na rzecz ogniw paliwowych i technologii wodorowych (1). Komitet popiera i chętnie widzi programy badawcze mające na celu znalezienie nowych sposobów produkcji oraz wykorzystania wodoru i przyłącza się do skierowanych do Rady i Parlamentu apeli ze strony przedsiębiorców i organów badawczych działających w sektorze technologii wodorowych o przyspieszenie zatwierdzenia koniecznych wniosków.

1.8

EKES apeluje do Komisji, aby już teraz rozpoczęła prace nad zbadaniem kwestii zasięgu sieci dystrybucji, ponieważ bezpieczne i wydajne składowanie oraz odpowiednie systemy dystrybucji stanowią zasadniczy element rozpowszechniania pojazdów napędzanych mieszankami gazów.

1.9

Początkowo działania powinny skupić się na wspieraniu rozwoju dystrybucji we Wspólnocie LPG i metanu, ponieważ w niektórych krajach występuje ona rzadko lub jej brak, a przecież stwarza nadzieję na najszybsze i realne zmniejszenie zależności od paliw zawierających węgiel. Ten pierwszy etap działań na rzecz nowszych, bezpieczniejszych i wydajniejszych technologii w dziedzinie przechowywania i dystrybucji powinien w najbliższej przyszłości ułatwić przejście do fazy pośredniej, obejmującej dystrybucję mieszanki gazu i wodoru, po której nastąpi ostateczne przejście do dystrybucji wodoru.

1.10

EKES uważa, że należy podjąć kroki w celu przywrócenia zaufania przyszłych użytkowników i rozwiania wątpliwości, które nadal budzi kwestia wykorzystania wodoru. Należy zaplanować powszechne programy informacyjne, zawierające jasno sformułowane i umotywowane przesłanie, mające zapewnić społeczeństwo, że ta technologia już osiągnęła aktualny poziom bezpieczeństwa pojazdów konwencjonalnych.

1.11

EKES zgadza się, że najwłaściwszym instrumentem prawnym, który można zastosować jest rozporządzenie, ponieważ stwarza ono równe szanse producentom tego sektora, dzięki zapewnieniu, że zawarte w nim standardy będą wdrażane jednocześnie w państwach członkowskich.

1.12

EKES pochwala propozycję przygotowania i wdrożenia podstawowych standardów w drodze procedury komitetowej. Wyraża także zadowolenie z ustaleń dotyczących wprowadzenia okresu przejściowego celem pełnego zastosowania wszystkich standardów; wziąwszy pod uwagę, że ich zastosowanie będzie wymagało od producentów przeprowadzenia dość złożonych działań.

1.13

EKES wyraża poparcie dla obecności Europy w Globalnej Grupie Koordynacyjnej (GCG), dążącej do ustanowienia standardów homologacji na szczeblu światowym GTR (Global Technological Regulation) oraz uważa zaangażowanie Europy za ważne. Jednak chciałby także podkreślić, że dążenie do światowego porozumienia nie może stanowić przeszkody dla europejskiego procesu legislacyjnego. Posiadanie własnego instrumentu legislacyjnego i doświadczenia w stosowaniu standardów wspólnotowych umocni obecność Europy we wszystkich światowych organach oraz zagwarantuje, że podczas tworzenia regulacji międzynarodowych w dziedzinie pojazdów napędzanych wodorem nie zostanie wzięty pod uwagę wyłącznie jeden istniejący obecnie punkt odniesienia (Japonia).

1.14

Doświadczenia zebrane w związku z istnieniem przepisów na szczeblu wspólnotowym oraz istotne wyniki osiągnięte dzięki konkretnemu i trwałemu zaangażowaniu w badania technologiczne, mogą pomóc w zwiększeniu konkurencyjności przedsiębiorstw już działających w sektorze motoryzacyjnym, wziąwszy pod uwagę, że poważne udziały w przyszłym rynku dotyczą nowych technologii i paliw.

1.15

Zdaniem EKES wszystko to wymaga odważnych i szybkich decyzji oraz dalekowzrocznej wizji strategicznej, skupiającej się na przyszłościowym scenariuszu, w którym, w odpowiednim czasie, technologie wodorowe będą miały do spełnienia poważną i decydującą rolę.

1.16

EKES wzywa Komisję do przemyślenia ponownie propozycji „oznakowania” samochodów napędzanych wodorem, co mogłoby zostać uznane jako rodzaj napiętnowania wskazującego, że są one „niebezpieczne”, podczas gdy testy bezpieczeństwa dały takie same wyniki, jak testy samochodów na inne paliwa. EKES uważa, że zamiast tego typu oznakowania właściwsze byłoby oznaczenie paliw dla wszelkiego typu pojazdów, co pozwoliłoby je wyraźnie rozróżnić.

1.17

W celu ułatwienia rozpowszechniania samochodów napędzanych wodorem w sytuacji, gdy brakuje sieci dystrybucyjnej, EKES zaleca Komisji, by homologowano również małe reformery do produkcji własnej wodoru z metanu (na przykład „home energy station” lub inne podobne). Mogłoby to być pierwszym konkretnym krokiem dla zaspokojenia w pierwszym rzędzie nowego popytu na wodór, pod warunkiem, że celem pozostanie produkcja wodoru ze źródeł odnawialnych, biogazu, fotolizy, elektrolizy przy wykorzystaniu energii elektrycznej wytworzonej ze źródeł odnawialnych.

2.1

Punktem wyjścia dla przedmiotowego rozporządzenia (COM(2007) 593 wersja ostateczna) jest brak europejskich standardów regulujących homologację typu pojazdów napędzanych wodorem, pomimo prognoz, że obecność takich pojazdów na rynku będzie coraz większa.

2.2

Brak jest też przepisów regulujących tę dziedzinę w poszczególnych państwach członkowskich UE.

Żadne przepisy regulujące obecnie homologację typu pojazdów nie zawierają ogólnych standardów dotyczących pojazdów napędzanych wodorem, po części ze względu na różnice między nimi i pojazdami napędzanymi paliwami tradycyjnymi.

2.3

Kilka państw członkowskich przyjęło tymczasowe przepisy, ale przepisy te różnią się znacznie między sobą. Jeśli taka sytuacja będzie trwała nadal, procedury homologacji wprowadzane w poszczególnych państwach członkowskich będą się różnić, co będzie miało nieuniknione konsekwencje w postaci fragmentacji rynku wewnętrznego oraz zakłócenia reguł dotyczących konkurencji, powodujące, że możliwość zdecydowanego udziału tej technologii w poprawie stanu środowiska będzie coraz mniej realna.

2.4

Projekt rozporządzenia ma zatem zagwarantować należyte funkcjonowanie rynku wewnętrznego oraz uniemożliwić wprowadzanie do ruchu pojazdów w poszczególnych państwach członkowskich na podstawie różnych standardów homologacji, co prowadziłoby do nierówności między poszczególnymi producentami i torowałoby drogę sztucznym barierom w handlu w Europie.

2.5

Spowodowałoby to utrudnienia dla praktycznego rozwoju technologii wodorowych i pokrewnych inicjatyw w Europie, chociaż istnieje potrzeba przyspieszenia działań i konkretnych postępów w tej dziedzinie, gdyż technologie te stanowią jedną z najpoważniejszych dostępnych alternatyw dla paliw kopalnych. Na paliwach kopalnych nadal opiera się 98 % transportu publicznego i prywatnego oraz 50 % podstawowych źródeł energii, która to liczba może wzrosnąć do 73 %, o ile nie zostanie podjęta stanowcza decyzja o dywersyfikacji źródeł energii.

2.6

To rozporządzenie, wraz z najważniejszymi programami badawczymi w sektorze w ramach 7 programu ramowego, stanowi ważny krok na rzecz doprowadzenia technologii wodorowych do poziomu bezpieczeństwa, jaki osiągnęły technologie tradycyjne i może się także przyczynić do jej akceptacji przez potencjalnych użytkowników.

2.7

Zharmonizowane standardy homologacji typu pojazdów napędzanych wodorem na szczeblu Wspólnoty bez wątpienia stanowiłyby decydujący krok na drodze do uzyskania koniecznej akceptacji ze strony użytkowników. Zwiększenie zaufania użytkowników do wykorzystania technologii wodorowych jest niezwykle ważne, jeżeli ma zostać przyspieszone wprowadzanie na rynek pojazdów zasilanych alternatywnymi paliwami powodującymi niewielką emisję gazów cieplarnianych, co stanowi nieodzowny warunek dla właściwej i praktycznej ochrony środowiska.

3.1

Omawiamy projekt rozporządzenia ma na celu ustanowienie standardów homologacji typu pojazdów napędzanych wodorem obowiązujących w całej UE.

3.2

Zmienia on dyrektywę ramową 2007/46/WE, wprowadzając kategorie M1-M2-M3 i N1-N2-N3 (2) pojazdów napędzanych wodorem do procedury homologacji typu pojazdu oraz uwzględniając pojazdy napędzane wodorem we wszystkich dyrektywach i rozporządzeniach dotyczących homologacji.

3.3

Podstawę prawną wniosku stanowi art. 95 traktatu

Wniosek w pełni respektuje zasadę pomocniczości, ponieważ cele polityczne, które zostaną osiągnięte na szczeblu Wspólnoty, nie mogą być zrealizowane przez poszczególne państwa członkowskie. Ponadto procedura uniemożliwia powstawanie barier na jednolitym rynku.

Chroni także zasadę proporcjonalności, ponieważ jego celem jest po prostu sprawne funkcjonowanie wspólnego rynku oraz wysoki poziom bezpieczeństwa publicznego i ochrony środowiska.

3.4

Komisja proponuje zastosowanie rozporządzenia, ponieważ gwarantuje to, że przepisy wejdą w życie we wszystkich państwach członkowskich jednocześnie, bez konieczności czekania na ich transpozycję do ustawodawstwa krajowego. Powinno to także umożliwić uniknięcie opóźnień w dostosowywaniu standardów homologacji typu oraz zapobiec ryzyku, że w czasie transpozycji przepisy zostaną poważnie zmienione.

3.5

Wniosek został starannie przeanalizowany podczas szczegółowych konsultacji ze wszystkimi zainteresowanymi stronami. W ankiecie uczestniczyły, poczynając od grupy roboczej ds. wodoru, władze krajowe, producenci pojazdów, dostawcy części i stowarzyszenia branżowe.

3.6

Przeanalizowano cztery możliwości:

3.7

Następnie wyznaczono konsultanta, który miał dokładnie porównać odpowiedzi dotyczące bezpieczeństwa, technologii oraz kosztów względnych poszczególnych opcji. Wyniki zostały następnie ocenione przez najważniejsze przedsiębiorstwa sektora samochodowego zajmujące się technologiami wodorowymi.

3.8

Z tego szerokiego procesu konsultacji jasno wynika, że najlepszym sposobem działania jest prawodawstwo na szczeblu wspólnotowym ustanawiające homologację typu dla wszystkich pojazdów napędzanych wodorem.

3.9

Na poparcie tej decyzji Komisja przedstawiła opracowanie (3), które wykazuje, że wprowadzenie na szczeblu europejskim nawet ścisłego procesu homologacji typu stanowi najprostszą i najtańszą drogę, biorąc pod uwagę teoretyczne koszty 27 różnych homologacji typu w poszczególnych państwach członkowskich.

3.10

Ocena przeprowadzona przez konsultanta została następnie przedłożona Komisji, która przygotowała niniejszy wniosek w oparciu o wcześniejsze konsultacje, rozpoczynając w ten sposób proces instytucjonalny.

3.11

Zdaniem Komisji standardy ustanowione w rozporządzeniu dają użytkownikom pojazdów napędzanych wodorem konieczne gwarancje w zakresie bezpieczeństwa oraz w znacznym stopniu przyczynią się do ochrony środowiska.

3.12

Ostateczny cel polega na tym, aby w 36 miesięcy po wejściu w życie rozporządzenia instalacje wodorowe, wszystkie części będące w kontakcie z wodorem oraz wykorzystywane materiały były w pełni dostosowane do standardów określonych w rozporządzeniu.

4.1

Wysłuchanie, w którym uczestniczyła Komisja, przedstawiciele świata akademickiego, przedsiębiorstwa motoryzacyjne pracujące nad rozwojem samochodów napędzanych wodorem, stowarzyszenia europejskie, konsumenci i producenci ogniw paliwowych, przyniosło okazję do rozważań i do pogłębienia wiedzy na temat ostatnich zdobyczy technologicznych.

4.2

Wskazano na znaczenie rozpowszechniania informacji wśród społeczeństwa i inicjatyw podobnych do inicjatywy organizowanej od kilku lat w Rzymie (H2, Rzym), które umożliwiają kontakt między producentami a obywatelami, demonstrują rozwój technologiczny i oswajają z technologią, którą wielu uważa nadal za niebezpieczną. Uczestnicy wysłuchania zainteresowali się rolą EKES-u, który mógłby pełnić funkcję mediatora kulturowego.

4.3

Przedsiębiorstwa i konsumenci podkreślili, jak ważne jest, by można było liczyć na bezpieczeństwo pojazdów i infrastruktury do przechowywania i dystrybucji wodoru, a także jego dostępności. Należy kontynuować badania i udzielać im odpowiedniego wsparcia. Wyrażono uznanie dla niedawnych inicjatyw europejskich na rzecz ogniw paliwowych dzięki decyzji o finansowaniu Wspólnej Inicjatywy Technologicznej.

4.4

Testy dotyczące zasięgu pojazdu wykazały, że już obecnie pojazdy na wodór mogą przejechać do 600 km. Przygotowywanie są kolejne próby.

4.5

Pojazd na wodór to już rzeczywistość w dziedzinie technologii jak wykazało wysłuchanie, ale brak jeszcze warunków ekonomicznych i społecznych niezbędnych, by można było przejść do etapu wprowadzenia takich pojazdów do obrotu. Pierwsza przeszkoda na tej drodze zostanie pokonana dzięki rozporządzeniu o homologacji.

5.1

EKES popiera treść rozporządzenia i wyraża zadowolenie z przyjęcia zharmonizowanych standardów homologacji typu pojazdów napędzanych wodorem. Oznacza ono krok naprzód w stosunku do obecnej sytuacji, w której brak przepisów prawnych może bez wątpienia zakłócać funkcjonowanie konkurencji i powodować fragmentację rynku wewnętrznego. Istotne jest, aby rozporządzenie zostało szybko zatwierdzone, zwłaszcza z przyczyn bezpieczeństwa i ochrony środowiska.

5.2

Zdaniem EKES brak konkretnych ram odniesienia nieuchronnie zniechęca do koniecznych dużych inwestycji w rozwój techniczny w zakresie wykorzystania wodoru jako paliwa dla samochodów przyszłości.

5.3

Rozporządzenie wydaje się być zgodne z unijnymi strategiami dotyczącymi zrównoważonego rozwoju oraz walki ze zmianami klimatu, które leżą u podstaw inicjatyw Wspólnoty i wnoszą zasadniczy wkład w ogólne cele strategii lizbońskiej.

5.4

EKES jest mocno przekonany, że jeżeli pojazdy napędzane wodorem nie zostaną wprowadzone szybko i na wielką skalę, a paliwa kopalne nie będą stopniowo zastępowane, korzyści dla środowiska zostaną poważnie ograniczone, a zatem będą mało istotne pod względem ilościowym. Twierdzi, że wykorzystanie wodoru, biopaliw drugiej generacji oraz innych paliw odnawialnych mogłoby sprzyjać trwałości środowiska naturalnego oraz umożliwić przeciwstawienie się zmianom klimatycznym.

5.5

EKES utrzymuje, że wejście na drogę mającą odwrócić obecną tendencję, zgodnie z którą zapotrzebowanie na energię jest zaspokajane głównie przez paliwa kopalne, stanowiące obecnie 85-90 % światowych dostaw energii, będzie wiązać się z wykorzystaniem wodoru i zaangażowaniem w badania w zakresie wodoru i ogniw paliwowych. Wszelkie oceny perspektyw na przyszłość muszą uwzględniać fakt, iż przyszłość paliw kopalnych to prawdopodobnie niedobory i stale rosnące ceny.

5.6

EKES niedawno przyjął opinię (4), całkowicie popierającą wniosek Komisji (COM(2007) 571 wersja ostateczna) w sprawie przeznaczenia prawie 470 mln euro na Wspólną Inicjatywę Technologiczną (WIT) polegającą na utworzeniu wspólnego przedsięwzięcia „ogniwa paliwowe i wodór”, co umożliwi Komisji, państwom członkowskim i branży połączenie swoich zasobów w ramach rozległej inicjatywy badawczej, umożliwiającej uruchamianie programów adresowanych do sektorów strategicznych, a dotyczących dywersyfikacji i dostępności energii w przyszłości.

5.7

W kolejnej opinii dotyczącej koszyka energetycznego w sektorze transportu (5) EKES „uważa, że konieczne jest zdecydowane przyspieszenie finansowania badań w zakresie wytwarzania i wykorzystania wodoru (…)” oraz „przyłącza się do głosów środowiska przedsiębiorców i badaczy aktywnych w sektorze rozwoju wykorzystania wodoru, domagających się, by Rada i Parlament przyspieszyły proces zatwierdzania wniosku”.

5.8

Ogniwa paliwowe są przetwornikami energii, które znacznie zmniejszają produkcję gazów cieplarnianych i innych zanieczyszczeń. Jeśli chodzi o przetwarzanie biomasy, EKES w tej samej opinii uważnie przygląda się ostatnim postępom w dziedzinie nowych katalizatorów przeznaczonych dla ogniw paliwowych, które stanowią bardzo obiecującą technologię dostarczania czystej energii dla samochodów.

5.9

Komitet podkreśla, że wykorzystanie wodoru w stopniowym zastępowaniu paliw kopalnych jest konieczne i pożądane, ale jednocześnie wskazuje, że celu polegającego na wprowadzeniu do użytkowania samochodów napędzanych wodorem nie można osiągnąć bez poważnych inwestycji we wszystkie pokrewne dziedziny badań. Z tej przyczyny EKES chętnie widziałby programy badawcze mające na celu skonsolidowanie tej strategii.

5.10

Komitet uważa, że chociaż wysokie koszty tego procesu stanowią problem, nie może on spowolnić rozwoju technicznego w tej dziedzinie. Uważnie obserwuje wszystkie programy mające na celu poszukiwanie nowych, przyjaznych dla środowiska sposobów produkcji wodoru, zwłaszcza że obecna metoda, w ramach której ponad 90 % wodoru jest produkowane z metanu, opiera się na źródle energii, które choć znaczne, może się jednak wyczerpać.

5.11

EKES chciałby podkreślić, że podczas oceny kosztów każdego postępu technicznego duże potrzebne sumy powinny być oceniane nie tylko w związku z rzeczywiście dużym sektorem pojazdów prywatnych, ale także ze strategicznej, przyszłościowej perspektywy, uwzględniającej przyszłe korzyści, które mogą wyniknąć z szerszego stosowania wodoru na przykład w transporcie publicznym i prywatnym, transporcie towarów oraz transporcie kolejowym i wodnym, a nawet ewentualne stosowanie wodoru w elektrowniach, chociaż jest to odleglejsza perspektywa.

5.12

EKES jest całkowicie przekonany, że jeżeli te ważne programy badawcze będą się rozwijać w pożądanym kierunku oraz otrzymają niezbędne poparcie polityczne i finansowe wszystkich zainteresowanych stron, istnieje duża możliwość, że stosunkowo szybko zobaczymy na drogach pojazdy w części lub w całości napędzane wodorem.

5.13

Dla potwierdzenia, że cel ten jest właściwy i możliwy do osiągnięcia można przytoczyć ważny przykład Nowego Jorku, gdzie jeździ coraz więcej taksówek o napędzie hybrydowym. W mieście tym pozytywna polityka miejska pozwala połączyć ochronę środowiska ze stosowaniem zasad rynkowych, wykazując w praktyce, że za próbami stwarzania sztucznych przeszkód w rozwoju tej technologii kryje się często obrona istniejących interesów.

5.14

We wszystkich swoich opiniach na ten temat EKES popiera decyzję o wykorzystaniu wodoru, która, pomimo znanych obecnie ograniczeń, stanowi wyzwanie na przyszłość. Komitet uważnie obserwuje niedawno powstałe inicjatywy wykorzystujące różne technologie produkcji i dostaw oraz otwierające drogę do przyszłego wykorzystania wodoru w napędzie samochodów.

5.15

W tym kontekście EKES raz jeszcze pragnie zaapelować do Komisji o przeanalizowanie sprawy zasięgu sieci dystrybucji alternatywnego paliwa, poczynając od propagowania dystrybucji sprężonego gazu ziemnego (CNG), który w Europie jest dystrybuowany na małą skalę w kilku państwach członkowskich, a jest całkowicie nieobecny w innych, z wyjątkiem kilku pozytywnych przykładów, takich jak Polska.

5.16

Dziedzina przechowywania i dystrybucji stanowi konkretny przykład docelowych badań w sektorze. Zapotrzebowanie na nowatorską technologię w dziedzinie dystrybucji gazu stanowi zasadniczą i ważną sprawę dla rozpowszechniania nowych samochodów, zarówno w fazie pośredniej obejmującej ewentualną mieszankę różnych gazów, jak i w dążeniu do ostatecznego celu, jakim jest paliwo wodorowe.

5.17

Istnieje pilne zapotrzebowanie na coraz wydajniejsze i bezpieczniejsze systemy dystrybucji, z wykorzystaniem doświadczeń zgromadzonych przez dwa zakłady obecnie działające w Europie, w Mantui (Włochy) i w Monachium (Niemcy) oraz nastawieniem badań na coraz bardziej zaawansowane systemy, które dążą do wysokich standardów bezpieczeństwa i ochrony środowiska.

5.18

Z tych przyczyn EKES uważa, że osiągnięcie wysokiego poziomu bezpieczeństwa i wydajności w zakresie przechowywania i dystrybucji paliw gazowych jest w obecnej fazie bardzo ważne i wymaga stosownego programu dotyczącego rozbudowania infrastruktury dla LPG i metanu w całej Europie. Jest to tym bardziej pilny i realistyczny cel, że chodzi o zmniejszenie, w ramach fazy przejściowej przed ostatecznym etapem dystrybucji wodoru, zależności od paliw opartych na węglu. Technologie konieczne do przechowywania i dystrybucji gazu i wodoru są bardzo podobne, a zatem rozwój tych pierwszych bez wątpienia będzie sprzyjał rozwojowi technologii wodorowych.

5.19

EKES ma świadomość, że wykorzystanie wodoru nadal powoduje bezsporne problemy pod względem kosztów i elementów bezpieczeństwa, związane z dawnymi obawami, które obecnie — na podstawie dokładnych testów przeprowadzonych w różnych krajach — można ostatecznie pokonać i sprawić, że wykorzystanie wodoru osiągnie podobny poziom bezpieczeństwa, jak w przypadku wykorzystania technologii konwencjonalnych. Osiągnięcie tego celu, czemu towarzyszyć będzie specjalny szeroki program informacyjny, może pomóc w zbudowaniu zaufania przyszłych użytkowników, a to jest konieczne dla ostatecznego wprowadzenia do użytku tej technologii.

5.20

Z tego powodu EKES uważa za istotne, aby tej strategii opartej na technologiach wodorowych towarzyszył szczegółowy program informacyjny służący omówieniu i pokonaniu obecnych wątpliwości przyszłych konsumentów, którzy uważają wodór za produkt wielce niebezpieczny.

5.21

Sprawnie rozpowszechniony program informacyjny musi zawierać jasny przekaz: technologie wodorowe znajdują się już na obecnym poziomie bezpieczeństwa pojazdów konwencjonalnych, nawet podczas wypadków. Jest to niezwykle ważne, jeśli prognoza Komisji dotycząca miliona pojazdów na drogach Wspólnoty do 2020 r. (ocena skutków, str. 34) ma być wiarygodna.

5.22

To rozporządzenie ustalające na szczeblu Wspólnoty zharmonizowane standardy homologacji typu pojazdów napędzanych wodorem stanowi pierwszy krok ku zbudowaniu i utrzymaniu takiego przyzwolenia. Powinno ono zostać wsparte z takiej oto podstawowej przyczyny, że wykorzystanie tego paliwa stanowi ważny wkład w ochronę środowiska, ponieważ jak wiadomo nie powoduje emisji gazów cieplarnianych ani nie uwalnia zanieczyszczeń zawierających węgiel.

5.23

EKES zgadza się z wyborem rozporządzenia jako instrumentu prawnego, ponieważ stwarza ono równe szanse producentom tego sektora, dzięki natychmiastowemu zastosowaniu zawartych w nim standardów we wszystkich państwach członkowskich.

5.24

EKES pochwala propozycję przygotowania i wdrożenia podstawowych standardów w drodze procedury komitetowej. Wyraża także zadowolenie z ustaleń dotyczących okresu przejściowego, który wydaje się niezbędny dla producentów; chodzi o to, że producenci będą potrzebować dużo czasu na zastosowanie tej złożonej technologii.

5.25

EKES popiera i uważa za istotną obecność Europy, wraz z Japonią i USA, w Globalnej Grupie Koordynacyjnej (GCG), dążącej do ustanowienia światowej procedury homologacji typu pojazdów napędzanych wodorem.

5.26

Jednakże dążenie do rozwiązania na tym szczeblu nie może stanowić przeszkody dla wspólnotowego procesu legislacyjnego, ponieważ czas potrzebny na osiągnięcie porozumienia na szczeblu światowym będzie dłuższy od ram czasowych dla niniejszego rozporządzenia. Gdy UE będzie posiadać określony instrument legislacyjny i własne doświadczenia w jego wdrażaniu, będzie miała większe wpływy w GCG i będzie w stanie uniemożliwić wszelkie próby przyjęcia przepisów opartych na jedynych obecnie dostępnych doświadczeniach tj. doświadczeniach Japonii.

5.27

Silna obecność Europy w światowych organach decyzyjnych jest istotna także dla zagwarantowania przewagi konkurencyjnej największym producentom samochodowym działającym na szczeblu europejskim, którzy nie mogą pozostawać w tyle za zmianami zachodzącymi na rynku, na którym kluczem do zdobycia dużego udziału w rynku w przyszłości jest zdecydowane, szybkie i zaawansowane pod względem technologicznym działanie.

5.28

Homologacja typu, chociaż jest tylko jednym z aspektów ogólnego procesu, stanowi znaczący krok w kierunku dostępności alternatywnych paliw, które mogą uwolnić Europę od zależności od paliw kopalnych i przynieść poważne korzyści dla środowiska naturalnego, przygotowując nas na czasy, które nastąpią wcześniej czy później, kiedy to paliwa kopalne zaczną się stopniowo, ale zdecydowanie wyczerpywać.

5.29

Wszystko to wymaga odważnych decyzji i długofalowych strategicznych prognoz, stawiających sobie cele dotyczące obecnego i przyszłego scenariusza, w którym zasadniczą rolę ma do spełnienia wykorzystanie wodoru.

3.2.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 27/7

1.1

EKES jest zdania, że Small Business Act dla Europy (SBAE), którego opracowania wielokrotnie się domagał, pozwoli nadać nowy impuls Europejskiej karcie małych przedsiębiorstw i stanowi wyjątkową okazję do rozwoju potencjału małych przedsiębiorstw, a jednocześnie sprawdzian rzeczywistej woli instytucji i państw członkowskich prowadzenia prawdziwej trwałej polityki wsparcia MŚP i najmniejszych przedsiębiorstw.

1.2

Polityka ta nie powinna ograniczać się do okresów trudności gospodarczych, kiedy to środowiska polityczne przypominają sobie o MŚP i najmniejszych przedsiębiorstwach w celu zlikwidowania luk w zatrudnieniu i poprawy statystyk bezrobocia; powinna stać się dojrzałą długoterminową polityką wspierania konkurencyjności tych podmiotów.

1.3

EKES zaleca wdrożenie dziesięciu podstawowych środków, które powinny wesprzeć i nadać impuls rozwojowi MŚP poprzez stworzenie dla nich rzeczywiście korzystnych warunków, oraz sprawić, że Small Business Act dla Europy będzie czymś więcej niż tylko kolejną deklaracją polityczną:

1.4

EKES wnosi, by SBAE obowiązywał na wszystkich szczeblach w formie instrumentu prawnie wiążącego.

1.5

Komitet wnosi ponadto, by SBAE ustanawiał korzystne warunki dla prowadzenia dialogu społecznego pomiędzy partnerami społecznymi w sektorze MŚP w dążeniu do stworzenia możliwie najlepszego środowiska pracy i tym samym przyczynienia się do kreatywności i innowacyjności, także w odniesieniu do warunków pracy, ze szczególnym uwzględnieniem poprawy bezpieczeństwa i analizy ryzyka w miejscu pracy.

2.1

Znaczenie małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) dla gospodarki Unii Europejskiej jest ogólnie uznane za kluczowy element wzrostu i zatrudnienia na szczeblu UE oraz odpowiedź na nowe problemy globalizacji. Ocena rezultatów polityki w zakresie MŚP wdrożonej w latach 2005-2007 pokazała, że dokonano znaczących postępów, zarówno na szczeblu wspólnotowym jak i krajowym, dzięki zastosowaniu zasady „najpierw myśl na małą skalę”.

2.2

Komisja Europejska podkreśliła konieczność całkowitego uwolnienia potencjału MŚP w dziedzinie wzrostu i tworzenia miejsc pracy oraz wykorzystania w pełni ich zdolności innowacyjnych. Kierunek ten znajduje odzwierciedlenie w sprawozdaniu na temat odnowionej strategii lizbońskiej na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia, przyjętym 11 grudnia 2007 r. W tym kontekście została sformułowana idea Small Business Act dla Europy (SBAE), którego głównym celem ma być określenie zasad i konkretnych środków służących poprawie warunków działania europejskich MŚP, przy pełnym uwzględnieniu ich zróżnicowania. Inicjatywa ta spotkała się z uznaniem podczas Rady Europejskiej w grudniu 2007 r., celem Komisji stało się zatem przedstawienie projektu w czerwcu 2008 r.

2.3

W tym kontekście należy przypomnieć, że EKES wydał niedawno oraz przygotowuje obecnie szereg innych opinii dotyczących polityki w zakresie MŚP, między innymi:

2.4

Prezydencja słoweńska Rady zwróciła się do EKES-u o sformułowanie propozycji o charakterze politycznym, które sprzyjałyby wzrostowi MŚP. Nie chodzi zatem o sporządzenie kolejnej listy środków technicznych służących indywidualnemu wzrostowi MŚP, ale o zaproponowanie bardziej usystematyzowanych ram politycznych i innowacji na rzecz MŚP.

2.5

Wśród wielu kwestii priorytetowych prezydencja słoweńska podkreśla szczególnie dwie sprawy:

2.6

Ponadto prezydencja słoweńska zwróciła się do EKES-u o opinię w związku z przygotowaniem europejskiego Small Business Act.

3.1

W swoich poprzednich opiniach EKES poinformował o poważnych postępach poczynionych na rzecz MŚP, w szczególności w dziedzinie dostępu do finansowania oraz uproszczenia procedur administracyjnych. Komitet pragnie z zadowoleniem podkreślić bardzo znaczącą zmianę stanowisk instytucji europejskich na korzyść małych przedsiębiorstw i ma nadzieję, że nie jest ona związana ze szczególnie trudną obecną sytuacją gospodarczą i społeczną. Mimo niewątpliwych osiągnięć, polityka podjęta w ostatnich latach wykazuje jednak szereg braków.

3.2

EKES jest w szczególności zdania, że cele strategiczne Europejskiej karty małych przedsiębiorstw nie zostały zrealizowane z powodu braku wartości prawnej tego dokumentu, który w większości przypadków pozostawał jedynie deklaracją polityczną. Konieczne jest wzmocnienie wdrażania karty w państwach członkowskich i na szczeblu regionalnym oraz wznowienie rocznych ocen w państwach członkowskich i zaleceń dla nich.

3.3

Ponadto często była mowa o tym, że uzgadnianie rozwiązań z poszczególnymi kategoriami MŚP mogłoby zostać w znacznym stopniu udoskonalone; EKES jest zdania, że potrzebne jest przyjęcie na szczeblu europejskim, krajowym i regionalnym nowej kultury dialogu, umożliwiającej wzmocnienie i instytucjonalizację konsultacji między instytucjami i organizacjami pośredniczącymi reprezentującymi różne środowiska MŚP.

4.2.1

Znać rzeczywistość poszczególnych kategorii MŚP i informować o niej: Każda dziedzina polityki wspólnotowej powinna opierać się na przejrzystych danych umożliwiających rozpoznanie sytuacji. Pojęcie MŚP obejmuje bardzo różne realia i kategorie czy formy przedsiębiorstw (przedsiębiorstwa indywidualne czy spółki, przedsiębiorstwa nieposiadające pracowników czy zatrudniające do 250 osób, przedsiębiorstwa rzemieślnicze, handlowe, przedsiębiorstwa gospodarki społecznej czy przedsiębiorstwa z sektora wolnych zawodów), prowadzących działalność w swoich sektorach, których rzeczywistość i potrzeby są bardzo różnorodne. Dane dotyczące poszczególnych kategorii MŚP, o ile istnieją, są często niekompletne. Analizy prowadzone przez poprzednie Europejskie Obserwatorium MŚP często dostarczały danych o zasadniczym znaczeniu. EKES wyraża zadowolenie z ponownego uruchomienia Obserwatorium przez DG Przedsiębiorstwa i domaga się:

4.2.2

Włączenie aspektu MŚP do wszystkich dziedzin polityki wspólnotowej: EKES mógł stwierdzić, że pomijając deklaracje polityczne na rzecz małych przedsiębiorstw, prawodawcy na wszystkich szczeblach — wskutek nieznajomości realiów lub w trosce o prostotę — mają wciąż silną tendencję do systematycznego wykorzystywania modelu dużego przedsiębiorstwa i stosowania zasady „bonsai”, zgodnie z którą co jest dobre dla dużego przedsiębiorstwa, jest dobre również dla małego. Takie teoretyczne podejście oparte na jednym modelu ekonomicznym stoi w sprzeczności z rzeczywistością, w której istnieje wiele form przedsiębiorstw i ich kultur. W efekcie przeszło 90 % przedsiębiorstw europejskich ma poczucie, że są niezrozumiane i ignorowane przez politykę wspólnotową. EKES zwraca szczególnie uwagę instytucji wspólnotowych i państw członkowskich na fakt, iż małe przedsiębiorstwa i mikroprzedsiębiorstwa są podstawową siłą wspólnotowej gospodarki i zatrudnienia, ale że mogą stać się jej słabością — nie z własnej winy, lecz z powodu niedostatecznej uwagi poświęcanej im przez władze publiczne wszystkich szczebli. Komitet domaga się, by SBAE był okazją do wcielenia deklaracji w życie, i oczekuje, że potrzeby i cechy charakterystyczne poszczególnych kategorii MŚP zostaną obowiązkowo wzięte pod uwagę we wszystkich dziedzinach polityki, programach i negocjacjach, w tym w ramach dialogu społecznego i stosunków międzynarodowych, zarówno na szczeblu wspólnotowym, jaki i krajowym i regionalnym.

4.2.3

Kontynuowanie polityki upraszczania procedur administracyjnych: EKES zachęca Komisję do ograniczenia działań zmierzających do uproszczenia legislacji wspólnotowej, natomiast zwraca się przede wszystkim do instytucji wspólnotowych i państw członkowskich o podjęcie bardziej skutecznej polityki upraszczania obejmującej pięć punktów:

4.2.4

Wspieranie działalności pomocniczej i doradczej organizacji pośredniczących. Organizacje pośredniczące reprezentujące różne kategorie MŚP stanowią zasadniczy czynnik sukcesu polityki wspólnotowej dzięki swoim usługom wsparcia technicznego dla wszystkich MŚP, wymagającym szczególnych kompetencji, których nie może zapewnić nowa sieć Enterprise Europe Network (EEN). Odgrywają one nieocenioną rolę w przekazywaniu informacji i udzielaniu pomocy przedsiębiorstwom, gdyż w szczególności umożliwiają w poszczególnych przypadkach dostosowanie prawodawstwa do sytuacji właściwej dla każdego przedsiębiorstwa i zrozumienie przepisów na szczeblu mikroekonomicznym i lokalnym, w tym także na poziomie najbliższym małemu przedsiębiorstwu. EKES jest zdania, że władze publiczne na wszystkich szczeblach powinny zaangażować się w zdecydowaną politykę wspierania ich działalności, a programy wspólnotowe dotyczące MŚP powinny wyraźnie uwzględniać środki wsparcia dla tych organizacji. Wnosi jednak ponadto, by Komisja, państwa członkowskie i regiony wprowadziły w życie wnioski, jakie w tej kwestii sformułowano na 4. Europejskiej Konferencji dotyczącej Branży Rzemieślniczej i Małych Przedsiębiorstw, zorganizowanej w Stuttgarcie.

4.2.5

Wznowienie programów współpracy przedsiębiorstw i programów wymiany między ich organizacjami. EKES wnosi, by Komisja wznowiła programy współpracy międzyregionalnej przedsiębiorstw, które to programy okazały się skuteczne w przeszłości. Ponadto należy wspierać działania organizacji pośredniczących lub umożliwić tworzenie organów mających sprzyjać takiej współpracy.

4.3.1

W tym kontekście EKES wyraża zadowolenie z faktu, że Rada i Komisja opowiedziały się za sporządzeniem europejskiego Small Business Act, tym bardziej, że sam wielokrotnie domagał się opracowania tego dokumentu (1). Jest zdania, że aby SBAE był skuteczny, powinien spełniać szereg warunków:

4.3.1.1

Jego celem powinno być stworzenie możliwie najkorzystniejszych warunków dla MŚP i mikroprzedsiębiorstw na wszystkich szczeblach oraz udzielenie konkretnej odpowiedzi na różnorodne wyzwania, jakim muszą sprostać MŚP przez cały okres istnienia, w szczególności w wypadku przekazania lub przejęcia przedsiębiorstwa; w tym kontekście SBAE nie może prowadzić do pogorszenia warunków pracy pracowników MŚP, wręcz przeciwnie — podejmowane inicjatywy powinny pozwolić na lepsze uwzględnienie ich sytuacji;

4.3.1.2

Powinien przynosić rzeczywistą wartość dodaną i nie ograniczać się do zwykłego połączenia istniejących programów ani koordynacji aktualnie stosowanych środków;

4.3.1.3

Nie powinien być jedynie kolejną deklaracją intencji, jak to miało miejsce w przypadku Europejskiej karty małych przedsiębiorstw, ani ograniczać się do prostego zobowiązania politycznego instytucji europejskich i państw członkowskich; MŚP i mikroprzedsiębiorstwa zasługują na więcej i EKES jest zdania, że nadanie SBAE wartości prawnej byłoby usankcjonowaniem i dowodem woli UE skuteczniejszego działania na rzecz MŚP i mikroprzedsiębiorstw;

4.3.1.4

Powinien być w całości wiążący, obowiązywać na wszystkich europejskich, krajowych i regionalnych szczeblach decyzyjnych i być adresowany do władz publicznych na wszystkich szczeblach, przy jednoczesnym pozostawieniu państwom członkowskim troski o jego wdrożenie (2);

4.3.1.5

Powinien mieć zastosowanie do wszystkich polityk wspólnotowych, włączając MŚP do ogółu polityk i rozwijając całościowe podejście, uwzględniające w sposób należyty wszystkie aspekty polityk i konsekwencje nowych przepisów dla poszczególnych kategorii MŚP.

4.3.2

EKES wymaga, aby SBAE obejmował pięć głównych środków politycznych, które pozwoliłyby na zapewnienie, że przepisy legislacyjne nie ograniczą rozwoju ani konkurencyjności różnych kategorii MŚP:

4.3.2.1

Zapewnienie, aby dokumenty legislacyjne na wszystkich szczeblach były opracowywane przy uwzględnieniu specyficznej sytuacji i szczególnych potrzeb rozmaitych kategorii MŚP. W tym celu należy ustanowić podstawowy przepis, obowiązujący na wszystkich szczeblach decyzyjnych, mówiący, że projekty legislacyjne powinny być opracowywane ze świadomością potrzeb i oczekiwań MŚP, ze szczególnym uwzględnieniem najmniejszych z nich, przy zastosowaniu zasady „Think small first”, pamiętając w pierwszym rzędzie o osobach prowadzących własną działalność gospodarczą, które stanowią ponad połowę przedsiębiorstw europejskich. Oznacza to w szczególności systematyczne konsultacje z organizacjami reprezentującymi MŚP oraz odpowiedni udział ekspertów tych organizacji we wszystkich komitetach konsultacyjnych na szczeblu regionalnym, krajowym i europejskim, poruszających kwestie mogące wywrzeć wpływ na funkcjonowanie MŚP, czego domagała się w szczególności Rada ds. Konkurencyjności w dniu 13 marca 2006 r.

W tym kontekście EKES domaga się powołania w każdej dyrekcji generalnej Komisji specjalisty ds. MŚP, który czuwałby nad tym, aby środki legislacyjne oraz programy zarządzane przez DG uwzględniały należycie priorytety i oczekiwania MŚP i mikroprzedsiębiorstw.

4.3.2.2

Zapewnienie, aby przepisy legislacyjne respektowały podstawowe zasady. W opinii EKES-u skuteczność przepisów legislacyjnych na wszystkich szczeblach, a także programów czy działań zbiorowych lub indywidualnych na rzecz MŚP, zależy od czterech zasad, które jego zdaniem powinny zostać włączone do SBAE i stosowane systematycznie na wszystkich szczeblach, (europejskim, krajowym i regionalnym):

EKES podkreśla ponadto konieczność wdrożenia i zagwarantowania pełnej przejrzystości procedur administracyjnych poprzez umożliwienie MŚP dostępu do wszystkich dotyczących ich danych administracyjnych i ich poprawienia w razie potrzeby.

4.3.2.3

Wdrożenie rozszerzonej i spójnej polityki na rzecz innowacji. EKES domaga się, aby Komisja, państwa członkowskie i władze terytorialne nie ograniczały się do wspierania innowacji w zakresie zaawansowanych technologii i przyjęły bardziej zdecydowaną politykę, włączając do swoich programów specjalne środki wsparcia dla innowacji w nisko-i średniozaawansowanych technologiach oraz innowacji nietechnicznych w MŚP, a w szczególności najmniejszych przedsiębiorstwach.

Nowa sieć o charakterze doradczym EEN nigdy nie będzie w stanie sama skutecznie dotrzeć do wszystkich przedsiębiorstw o potencjale innowacji; EKES domaga się zatem, aby SBAE określał jako kwestie priorytetowe:

4.3.2.4

Rozszerzenie dostępu do programów wspólnotowych. EKES jest zdania, że złożoność procedur administracyjnych oraz różnorakie wymogi coraz bardziej komplikują, czy wręcz uniemożliwiają, udział małych przedsiębiorstw w programach wspólnotowych. Prowadzi to do paradoksu, że organizacje pośredniczące coraz mniej interesują się takimi programami. Przykładowo obecne ograniczenia prawne nie pozwalają na nowatorskie działania, na wspieranie eksperymentalnych projektów pilotażowych, co pozbawia UE całej masy innowacyjnych propozycji. EKES uważa, że należałoby dokonać przeglądu tych zasad i mechanizmów: z uwagi na obszerność tematu, w niniejszej opinii nie ma miejsca na sprecyzowanie potrzebnych zmian, EKES zwraca się jednak do Komisji o podjęcie w ramach SBAE rzeczywistych konsultacji z organizacjami przedstawicielskimi MŚP w celu określenia nowych warunków opracowywania programów i udziału w nich na różnych poziomach regionalnych.

W związku z powyższym konieczne jest, by fundusze strukturalne umożliwiały wspieranie dostępu MŚP do zamówień publicznych, szczególnie w regionach znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji (3).

4.3.2.5

Ułatwienie i wspieranie przekazywania bądź przejmowania przedsiębiorstw. EKES podkreśla szczególnie problem przekazywania/przejmowania przedsiębiorstw, w szczególności małych przedsiębiorstw produkcyjnych i usługowych w miastach i na wsiach: zapowiedź ich zniknięcia, które jednocześnie nie jest nieuchronne, ma poważne negatywne konsekwencje dla utrzymania aktywności i zatrudnienia na tych obszarach. Należy wspierać wdrażanie systemów zbliżania nabywców i sprzedających oraz zachęt finansowych lub podatkowych, ale także zachęcać przedsiębiorców do lepszej kapitalizacji w celu utrzymania wartości ich aktywów.

Szczególna sytuacja, w jakiej znajdują się przedsiębiorcy na niektórych obszarach, takich jak obszary wiejskie, wymaga opracowania nowatorskich formuł, np. partnerstwa publiczno-prywatnego.

4.4.1

W celu zapewnienia SBAE rzeczywistej skuteczności EKES domaga się, by środki te zostały przyjęte przez Radę i Parlament w formie aktu prawnie wiążącego, obowiązującego na wszystkich szczeblach decyzyjnych: europejskim, krajowym i regionalnym.

4.4.2

W tym kontekście EKES wnosi o doroczną ocenę wdrażania SBAE oraz całościowej polityki na rzecz MŚP na szczeblu wspólnotowym i krajowym oraz o sporządzanie rocznego sprawozdania z poczynionych postępów; sprawozdaniu temu powinien być poświęcony odrębny rozdział w ramach wdrażania strategii lizbońskiej.

4.4.3

Na podstawie tych sprawozdań Komisja będzie mogła formułować zalecenia dla państw członkowskich i regionów. Komitet pragnie mieć możliwość wydawania opinii w sprawie tych zaleceń.

4.4.4

EKES domaga się, by te doroczne oceny prowadziły — w razie potrzeby — do odpowiedniego dostosowania SBAE i polityki na rzecz MŚP.

4.4.5

EKES zaleca gorąco Komisji i Radzie ścisłe włączenie organizacji reprezentujących poszczególne kategorie MŚP do procesu przygotowywania SBAE i jego wdrażania.

3.2.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 27/12

1.1

Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny z zadowoleniem przyjmuje i pozytywnie ocenia komunikat Komisji pt. „Agenda dla zrównoważonej i konkurencyjnej turystyki europejskiej”. Komitet popiera zaangażowanie Komisji na rzecz spójnego skonsolidowania strategii i polityki turystycznej na nadchodzące lata za pomocą agendy, która umożliwi ich codzienne stosowanie w praktyce. Ta nowa polityka została określona już wcześniej w komunikacie Komisji „Odnowiona polityka turystyczna UE: ku silniejszemu partnerstwu na rzecz turystyki europejskiej”.

1.2

Komitet uznaje wysiłek Komisji włożony w zwięzłe opracowanie licznych dokumentów, opinii i dyskusji. W efekcie powstał zadowalający i jasny dla społeczeństwa opis wyników pracy grupy ds. zrównoważonego rozwoju turystyki — ekspertów, którzy sporządzili sprawozdanie, oraz rezultatów konsultacji społecznych.

1.3

Za słuszne uważa się zarówno oparcie nowej polityki turystycznej na odnowionej strategii lizbońskiej, jak i ogólne cele, które wyznaczono w zakresie poprawy konkurencyjności i zrównoważonego rozwoju, oraz cele bardziej szczegółowe, którymi są dobrobyt gospodarczy, sprawiedliwość i spójność społeczna oraz ochrona środowiska naturalnego i dóbr kultury.

1.4

Za słuszne uznaje się wskazane w komunikacie Komisji wyzwania oraz zaproponowane podejście. Sugerowana metodologia polega na udziale wszystkich podmiotów w ramach różnych form współpracy oraz „współpracy konkurencyjnej”, a udział ten jest uważany za podstawową oś nowej polityki turystycznej i agendy służącej do jej realizacji. Skala wyzwań wymienionych w komunikacie Komisji jest jasna i w przyszłości jako kluczowy element agendy należałoby wykorzystać wyniki prowadzonego obecnie badania nad skutkami emisji gazów cieplarnianych dla zrównoważonego rozwoju.

1.5

Komitet uważa za właściwe zobowiązanie się Komisji do wdrożenia tej nowej polityki za pośrednictwem dialogu, współpracy, nowych środków wsparcia oraz koordynacji między podmiotami. „Agenda dla zrównoważonej i konkurencyjnej turystyki europejskiej” stanowi rozszerzenie konkretnego podejścia i środków wykonawczych proponowanych dla wszystkich podmiotów zaangażowanych w turystykę europejską. Komitet uważa jednak, że Komisja, a w tym przypadku DG ds. Przedsiębiorstw, może i musi odgrywać aktywniejszą rolę i przewodniczyć wprowadzaniu w życie licznych inicjatyw o zasięgu europejskim, takich jak np. turystyka socjalna, turystyka dla wszystkich i szkolenie w dziedzinie turystyki. W szczególności Komisja i inne instytucje powinny podjąć większe wysiłki w celu zaangażowania małych i średnich przedsiębiorstw oraz mikroprzedsiębiorstw w wykonanie zadania, jakim jest zrównoważony rozwój turystyki, oraz w agendę realizacji tego celu. Komitet pozytywnie ocenia inicjatywę Komisji „modelowe ośrodki turystyczne Europy” jako przykład sprawdzonego rozwiązania wzorcowego.

1.6

Komitet kolejny raz proponuje i zaleca wzmocnienie Europejskiego Forum Turystyki oraz kontynuację rozważań i badań nad utworzeniem Europejskiej Rady Konsultacyjnej ds. Turystyki oraz Europejskiej Agencji Turystyki. Te dwa organy mogłyby prawdopodobnie zapewnić fora współpracy władz odpowiedzialnych za turystykę i różnych podmiotów zaangażowanych w przemysł turystyczny w celu poprawy i rozpowszechniania informacji o zrównoważonej i konkurencyjnej turystyce, monitorowania wdrażania polityki i europejskiej agendy dla turystyki, a w szczególności w celu podjęcia prób dostrzeżenia tendencji panujących w turystyce i przygotowania działań, które należy podjąć. W szczególności cele tych dwóch wyżej wymienionych organów mogłyby obejmować zmiany klimatyczne, ich skutki dla turystyki oraz odpowiednie kroki, które należy podjąć.

1.7

Komitet wyraża zadowolenie z gotowości Komisji do usprawnienia wykorzystania dostępnych instrumentów finansowych. Konkretnie uważa, że w obszarze turystyki socjalnej nadszedł już czas zastosowania w formie projektu pilotażowego doświadczeń o charakterze transnarodowym. Przykładami takich środków są turystyka socjalna, „turystyka dla wszystkich”, rozwój zasobów ludzkich, rozwój produktów i wprowadzenie ich na rynek. Komitet uważa, że w tych dziedzinach obecnie istnieją już wystarczające możliwości zastosowania w formie projektów pilotażowych doświadczeń o charakterze transnarodowym.

1.8

EKES z zadowoleniem stwierdza, że nastąpiła kulminacja prac prowadzonych nad Agendą 21 dla turystyki, których wyniki, przedstawione w komunikacie Komisji pt. „Agenda dla zrównoważonej i konkurencyjnej turystyki europejskiej”, uzupełniają i konsolidują ogólną politykę dotyczącą zrównoważonego rozwoju turystyki europejskiej. W rzeczywistości dokument techniczny przygotowany w tym celu przez Komisję stanowi podstawę i uzupełnienie komunikatu, a zatem te dwa dokumenty powinny być rozpatrywane łącznie.

1.9

Jeśli chodzi o kwestię statystyki, Komitet z zadowoleniem przyjmuje zaproszenie do składania wniosków ze strony Komisji, o które wcześniej wnioskował EKES, dotyczące utworzenia sieci centrów monitorowania turystyki, które umożliwią nie tylko odzwierciedlenie danych z sektora, lecz również będą w stanie wnieść strategiczną i perspektywiczną wizję umożliwiającą przewidywanie i kształtującą przyszłe działania.

1.10

EKES jest gotowy kontynuować działania w obszarze turystyki według kierunków określonych w komunikacie Komisji w sprawie agendy oraz zachęca pozostałe instytucje europejskie, państwa członkowskie, władze lokalne i regionalne, podmioty w sektorze (przedsiębiorców i związki zawodowe) oraz wszystkich obywateli do współpracy w uznaniu i wsparciu turystyki jako prawa przynależnego wszystkim i działalności gospodarczej o strategicznym znaczeniu dla przyszłości Europy. Tak samo niezbędna jest odpowiedzialność wszystkich zainteresowanych stron i konsumentów, by turystyka stała się bardziej zrównoważona i konkurencyjna.

1.11

Chociaż komunikat Komisji uwzględnia czynniki społeczne, które kształtują turystykę, Komitet wyraża żal z powodu braku odniesienia do koncepcji i faktu istnienia obywatelstwa europejskiego; w rzeczywistości turystyka mogłaby w większym stopniu niż obecnie pomagać różnym kulturom i grupom społecznym w połączeniu się we wspólnym pojmowaniu koncepcji obywatelstwa europejskiego, bowiem jej promowanie i rozwijanie należy do obowiązków każdego obywatela. Zróżnicowanie kultur, języków oraz dóbr naturalnych i dziedzictwa kulturowego w różnych państwach członkowskich Europy jest ogromnym bogactwem, który można i należy spożytkować i wykorzystać jako sposób wzajemnego zrozumienia oraz uznania naszych praw jako obywateli europejskich. Innym aspektem, do którego należy przywiązywać dużą wagę w dyskusjach na szczeblu europejskim i dokumentach dotyczących turystyki, jest kultura, zważywszy na synergię, która może istnieć między turystyką i kulturą, jak w swojej wcześniejszej opinii stwierdził EKES.

1.12

W procesie podnoszenia konkurencyjności i zrównoważenia turystyki należy uwzględnić szczególne cechy ośrodków turystycznych. Komitet zaleca zwrócenie uwagi na szczególne cechy tych państw członkowskich, których gospodarka w dużej mierze opiera się na turystyce. Przy przygotowywaniu polityki i propozycji związanych z turystyką należy odpowiednio uwzględnić potrzeby poszczególnych regionów. Zalecane jest, by w sporządzanych przez Komisję ocenach wpływu uwzględniono potencjalne nieproporcjonalne skutki dla różnych regionów i sektorów, na przykład: skutki dla ośrodków turystycznych takich jak wyspy, które są w dużym stopniu uzależnione od transportu lotniczego i nie posiadają żadnych innych środków transportu lub są prawie całkowicie uzależnione od tego rodzaju transportu.

1.13

EKES uważa, że zbiór zasad i wartości wyszczególnionych w komunikacie Komisji, w tym zrównoważony rozwój, dobrobyt społeczny, konkurencyjność, współpraca, partnerstwo, rentowność, bezpieczeństwo, jakość zatrudnienia itd., faktycznie składa się na europejski model turystyki i to nie dlatego, że są one zbiorem reguł, ale ponieważ te zasady i wartości są powszechnie stosowane w Unii Europejskiej.

1.14

Komitet chciałby zachęcić Komisję do dalszego działania wraz z innymi organizacjami w zakresie wydawania europejskich certyfikatów potwierdzających wiedzę i kwalifikacje w dziedzinie turystyki w celu ilościowej i jakościowej poprawy miejsc pracy w tym sektorze. Należy wspierać Europass jako formę przedstawiania w sposób łatwy i zrozumiały w całej Europie (Unii Europejskiej, krajach EFTA/EOG oraz krajach kandydujących) osobistych umiejętności i kwalifikacji osób, które chciałyby poszukiwać pracy w całej Europie.

2.1.1

Wyzwanie, którym jest stworzenie równowagi między zrównoważonym rozwojem a konkurencyjnością. W części 1, we wstępie do komunikatu, Komisja przede wszystkim uznaje, że turystyka odgrywa kluczową rolę w gospodarce europejskiej i ma strategiczne znaczenie, co wynika nie tylko z danych ilościowych, lecz także ze zdolności turystyki do tworzenia miejsc pracy, dzięki czemu realizuje ona cele odnowionej strategii lizbońskiej. Warto wspomnieć, że przewidywana stopa wzrostu wynosi ponad 3 %, co niewątpliwie w dużym stopniu przyczyni się do osiągnięcia celów w zakresie zatrudnienia, lecz w niektórych przypadkach i w długiej perspektywie może to również prowadzić do przekroczenia ograniczeń określonych wymogami dotyczącymi zrównoważonego rozwoju.

2.1.2

Konkurencyjność i zrównoważony rozwój — dwa kompatybilne wymogi. W komunikacie Komisja wyraźnie stwierdza, że konkurencyjność zależy od zrównoważonego rozwoju i jakości turystyki oraz jednoznacznie odnosi się do wymagań, które przed przemysłem turystycznym stawiają zmiany klimatyczne. Odpowiedzialność społeczna przedsiębiorstw może stanowić w tym przypadku zdecydowany wkład w postaci podejmowania przez przedsiębiorstwa odpowiedzialności za środki mające na celu dostosowanie się do zmian klimatycznych i przeciwdziałanie im, przy jednoczesnym promowaniu innowacji i wartości produktów turystycznych w świecie stojącym przed znaczącymi wyzwaniami o charakterze globalnym.

2.2

Treść agendy. Komunikat Komisji jest propozycją stworzenia nowej równowagi pomiędzy korzyściami dla turystów, środowiskiem naturalnym oraz konkurencyjnością przedsiębiorstw i ośrodków turystycznych. Równowagę tę muszą osiągnąć wszystkie zainteresowane podmioty.

2.2.1

Cele i wyzwania. Komunikat przedstawia trzy podstawowe cele agendy: dobrobyt gospodarczy, sprawiedliwość i spójność społeczną oraz ochronę środowiska naturalnego, którymi w swoich działaniach powinny kierować się wszystkie zainteresowane podmioty.

W komunikacie wymieniono niektóre istotne wyzwania, którym trzeba będzie sprostać, jeżeli cele te mają zostać osiągnięte:

Lista wyzwań jest otwarta i płynna — różne zainteresowane podmioty powinny ją nieustannie aktualizować, wskazywać nowe priorytety i zarządzać nią w duchu współpracy.

2.2.2

Ramy działania. Komunikat sugeruje, że spójne środki podejmowane w celu osiągnięcia celów i sprostania wyzwaniom będą dotyczyć zagwarantowania współpracy i odpowiedzialnego zarządzania ośrodkami turystycznymi, przedsiębiorstwami i turystami oraz przedstawia warunki pozwalające na osiągnięcie tej spójności.

2.2.3

Zasady. Komunikat przedstawia ogółem dziewięć zasad, których należy przestrzegać, aby osiągnąć zrównoważoną i konkurencyjną turystykę. Należy zwrócić uwagę na trzy z nich:

2.3

Wspólne kontynuowanie działań. W tej części Komisja podkreśla, że wszystkie zainteresowane podmioty z sektora muszą połączyć wysiłki i podejmować działania na zasadzie dobrowolności i w sposób ciągły. Zaproponowany model opiera się na poszanowaniu zasady pomocniczości, a idealnym rozwiązaniem byłoby podejmowanie działań przez same ośrodki turystyczne, które powinny jednak otrzymać wsparcie ze strony instytucji krajowych i europejskich. Z tego względu w komunikacie zwrócono uwagę zarówno na rolę różnych zainteresowanych podmiotów z sektora, jak i na rolę Komisji Europejskiej w świetle Traktatu.

2.3.1

Rola zainteresowanych podmiotów. Na podstawie wniosków Grupy ds. zrównoważonego rozwoju turystyki komunikat określa szeroki zasięg odpowiedzialności i szczegółowe role w trzech obszarach działania: ośrodki, przedsiębiorcy i turyści. W komunikacie znajduje się konkretna wzmianka o konieczności wyrażenia i przekazania mikroprzedsiębiorstwom zasadniczego przesłania dotyczącego osiągnięcia równowagi między zrównoważonym rozwojem a konkurencyjnością.

2.3.2

Rola Komisji Europejskiej. Komisja uznaje swoją odpowiedzialność za działanie zgodnie z Traktatem i zobowiązuje się do rozpoczęcia i nadania impulsu różnym inicjatywom na szczeblu wspólnotowym w ramach określonych agendą oraz poprzez rozwijanie samej agendy. Spośród tych inicjatyw na szczególną uwagę zasługują cztery grupy działania:

3.1

Turystyka i jej strategiczne znaczenie dla gospodarki europejskiej zostały dostrzeżone przez wszystkie instytucje europejskie zarówno w ich oficjalnych, jak i nieoficjalnych wypowiedziach na ten temat, poprzez które rola turystyki został wzmocniona, przesłanie to zostało przekazane wszystkim zainteresowanym podmiotom, a sektorowi został dostarczony znaczący impuls. Znaczenie turystyki wykracza poza względy czysto ekonomiczne, ponieważ w ujęciu społecznym spełnia ona główną rolę w budowaniu Europy obywateli. Pomimo że komunikat dostarcza impuls, zarówno obecnie, jak i w przyszłości pozostaje wiele do zrobienia, aby zapewnić spełnienie przez turystykę tej kluczowej roli w polityce europejskiej.

3.2

Warto szczególnie zaznaczyć, że nowy traktat lizboński uznaje znaczenie turystyki dla Europy i daje Unii Europejskiej dodatkowe możliwości udziału w rozwoju tego sektora. Traktat ten stanowi, że UE posiada kompetencje i obowiązek prowadzenia działań mających na celu wspieranie, koordynowanie lub uzupełnianie działań państw członkowskich oraz określa cele, którymi są zachęcanie do tworzenia korzystnego środowiska dla rozwoju przedsiębiorstw w tym sektorze i wspieranie wymiany dobrych praktyk.

3.3

Wspomniana obecność turystyki zaznacza się w różnorodnych obszarach instytucjonalnych.

3.4

Niniejsza opinia EKES-u ma stanowić ocenę wkładu komunikatu w politykę oraz sposobu jej prowadzenia; jej celem jest również przedstawienie propozycji, które jeśli nie wzbogacą samego tekstu, to przynajmniej wzbogacą debatę na jego temat.

3.5

Podobnie jak opinia EKES-u INT/317 w sprawie komunikatu Komisji dotyczącego odnowionej polityki turystycznej UE, niniejsza opinia ma na celu ponowne stwierdzenie, że:

4.1

W komunikacie Komisji w sposób klarowny objaśniono propozycję dotyczącą konieczności stworzenia równowagi między zrównoważonym rozwojem a konkurencyjnością oraz praktycznych sposobów osiągnięcia tego celu. Oznaczało to niewątpliwie, szczególnie w ramach niezbyt długiego komunikatu, konieczność podejścia syntetycznego i wymagało analizy licznych dokumentów, opinii i debat. Należy podkreślić, że rezultat spełnia zadanie przekazania społeczeństwu w jasnej formie ogólnej opinii Komisji na temat przyszłości turystyki i działań, które należy podjąć w tym złożonym sektorze.

4.2

Trafne wydaje się, w odniesieniu do tej agendy, podejście Komisji polegające na ocenie zarówno ekonomicznych skutków turystyki, jak i możliwości tego sektora w zakresie tworzenia miejsc pracy dla osób młodych, a także osiągnięcia niezbędnej równowagi między zrównoważonym rozwojem a konkurencyjnością, które w perspektywie długoterminowej przynoszą sobie wzajemne korzyści. Oceny wpływu takich kwestii jak ślady pozostawione w środowisku naturalnym przez różne rodzaje działalności i regiony lub jak ograniczenia zdolności odnośnie do natężenia turystyki i przyjmowania turystów są bardzo ważnymi aspektami przy osiąganiu i zachowaniu równowagi między tymi zmiennymi. Powszechna zgoda co do faktu istnienia ograniczeń w zakresie skali i tempa rozwoju turystyki jest kwestią zasadniczą dla osiągnięcia równowagi między konkurencyjnością a zrównoważonym rozwojem.

4.3

Być może komunikat powinien bardziej szczegółowo przeanalizować też nowy traktat lizboński, by zbadać jego związek z agendą oraz jego znaczenie dla realizacji nowej europejskiej polityki turystycznej. Nie należy zapomnieć, iż państwa i regiony przy wielu okazjach wyraziły wolę zachowania kompetencji w dziedzinie turystyki, nie rezygnując jednakże z pobudzających i koordynujących działań UE w niektórych obszarach, które mogą poprawić konkurencyjność europejskiego sektora turystyki. Na przykład utworzenie i prowadzenie portalu turystycznego w celu promowania Europy jako miejsca turystycznego stało się już cennym narzędziem, które może atrakcyjnie przedstawiać wszystkie kraje UE łącznie jako różnorodny i specyficzny cel podróży turystycznych.

4.4

Wyzwania i cele wymienione w komunikacie Komisji są na pewno głównymi wyzwaniami, z którymi turystyka zmierzy się w najbliższych dziesięcioleciach. Podstawowymi wyzwaniami są niewątpliwie zrównoważony rozwój i poprawa konkurencyjności, które zakładają inne ważne zadania, takie jak poprawa jakości, zmniejszanie zróżnicowania sezonowego popytu lub zwiększanie kompetencji pracowników sektora turystyki. Wyzwania te zostały również przedstawione w agendzie.

4.5

W komunikacie powraca często wezwanie do współpracy, gdyż zgodnie z nową polityką turystyczną proponowane wzmocnienie współpracy ma być jej główną osią. Należy szczególnie podkreślić rolę związków zawodowych i organizacji pracodawców, które powinny zostać włączone do współpracy i poproszone o wzięcie udziału we wszelkich debatach i forach oraz we wdrażaniu ogólnych środków służących usprawnieniu sektora turystyki. Podobnie należałoby zwiększyć wykorzystanie możliwości trwałych sieci miast i miejsc turystycznych, połączonych wspólnym dążeniem do poprawy konkurencyjności oraz do osiągnięcia zrównoważonego rozwoju. Komitet pozytywnie ocenia promowanie projektu „Modelowe Ośrodki Turystyczne Europy” i apeluje o to, by idea ta uwzględniała właściwe traktowanie stosunków pracy i stosunków społecznych oraz udział związków zawodowych i organizacji pracodawców w wybranym miejscu turystycznym jako sposób na poprawę zrównoważonego rozwoju i konkurencyjności miejsc turystycznych.

W ramach swoich kompetencji organizacje konsumentów również odgrywają ważną rolę.

4.6

Komisja zobowiązuje się do wdrożenia tej nowej polityki poprzez współpracę, wprowadzenie konkretnych nowych działań wspierających oraz koordynację pomiędzy podmiotami. Agenda wyraźnie zakłada, że wszystkie zainteresowane podmioty wezmą na siebie większą odpowiedzialność. Zdaniem EKES-u DG ds. Przedsiębiorstw ma do odegrania bardzo ważną rolę w realizacji zadania, którym jest koordynacja wszystkich kierunków polityki europejskiej, dotyczących bezpośrednio lub pośrednio turystyki lub mających wpływ na różne rodzaje ośrodków turystycznych o specyficznych cechach.

4.7

Komitet uważa również, że Komisja powinna odgrywać aktywniejszą rolę we wprowadzaniu inicjatyw o zasięgu europejskim, w tym inicjatyw dotyczących transgranicznej turystyki socjalnej w Europie. Wypada tu przypomnieć, że EKES proponował przy różnych okazjach — i teraz proponuje ponownie — propagowanie i wspieranie Europejskiego Forum Turystyki oraz kontynuację refleksji i badań nad utworzeniem Europejskiej Rady Konsultacyjnej ds. Turystyki i Europejskiej Agencji Turystyki, która dostarczałaby informacji i zapewniałaby podejmowanie działań dotyczących polityki i środków przyjętych w dziedzinie turystyki europejskiej. Proponuje się także, by Komisja propagowała badania nad tworzeniem platform technologicznych w sektorze turystyki w celu poprawy marketingu usług turystycznych, w szczególności ze względu na możliwość wspierania turystyki w obrębie Europy oraz zachęcania do przyjazdu turystów z innych krajów (takich jak Chiny, Indie, Rosja).

4.8

Komitet uważa, że komunikat Komisji nie zwraca wystarczającej uwagi na rolę technologii informacyjno-komunikacyjnych w nowych ramach turystyki, zarówno z punktu widzenia użytkowników, jak również przedsiębiorstw i podmiotów w sektorze. Priorytetem na najbliższe lata powinny być wysiłki na rzecz badań i rozwoju w przemyśle turystycznym, prowadzące do lepszego wykorzystania tychże technologii. Wysiłki te niewątpliwie poprawią zarządzanie ośrodkami turystycznymi, przedsiębiorstwami i turystyką, co stopniowo doprowadzi do osiągnięcia pożądanej równowagi.

4.9

Istotne jest wyrażenie woli zastosowania konkretnych środków, a szczególnie lepszego wykorzystania dostępnych europejskich instrumentów finansowych, lecz konieczne jest zaproponowanie programu pozwalającego na realizację najważniejszych wyzwań w zakresie turystyki europejskiej, które zostały dokładnie wskazane w komunikacie. Należy zagwarantować, aby wszystkie fundusze bezpośrednio lub pośrednio przeznaczone na turystykę zostały skutecznie i efektywnie wykorzystane.

4.10

Komunikat należy postrzegać w kontekście istotnego wkładu, który wniosło sprawozdanie Grupy ds. zrównoważonego rozwoju turystyki — dokument, który dostarczył w dużym stopniu kryteriów do opracowania agendy, co w szczególności dotyczy określenia ról wszystkich podmiotów w sektorze. Wysiłki podjęte w ciągu kilku miesięcy przez znanych ekspertów niewątpliwie okazały się owocne, a ich skutkiem są uzupełniające i praktyczne sposoby podejścia do szeregu kwestii dotyczących zrównoważonego rozwoju i konkurencyjności.

4.11

W komunikacie nie określono wyraźnie roli, jaką odgrywać miałyby dane statystyczne dotyczące turystyki. Jednoznaczna koncepcja współpracy w zakresie tych danych statystycznych jest potrzebna do monitorowania realizacji agendy, a w szczególności konieczne jest zwrócenie większej uwagi na zmienne dotyczące zrównoważonego wzrostu, konkurencyjności i zatrudnienia.

4.12

W komunikacie wyraźnie stwierdzono potrzebę włączenia polityki turystycznej dotyczącej zrównoważonego rozwoju i konkurencyjności do głównego nurtu wszystkich polityk Komisji i UE w celu zapewnienia realizacji celów określonych w agendzie.

4.13

Jak była już o tym mowa w opinii EKES-u przy okazji deklaracji katowickiej oraz w opinii „Turystyka a kultura — dwie siły stymulujące wzrost” i w opinii „Odnowiona polityka turystyczna”, a także w innych dokumentach EKES-u, niezbędne byłoby również przeprowadzenie kampanii informacyjnych w celach edukacyjnych i motywacyjnych wśród ludności europejskiej, a szczególnie wśród młodzieży.

4.14

Komitet uważa, że kwestią bardzo istotną jest, aby szkolenie, zarówno formalne, jak i w miejscu pracy, spełniało potrzeby przedsiębiorstw i zwiększało możliwości zatrudnienia. Certyfikacja oraz uznawanie wiedzy i kwalifikacji na poziomie europejskim powinny być instrumentem pomagającym tworzyć więcej miejsc pracy i lepsze warunki pracy w przemyśle turystycznym.

4.15

W celu poprawy konkurencyjności i zrównoważonego rozwoju turystyki należy uwzględnić cechy szczególne miejsc turystycznych. Komitet zaleca, by podczas opracowywania strategii i propozycji brano pod uwagę szczególne uwarunkowania państw członkowskich, które są w dużym stopniu zależne od turystyki oraz położono należyty nacisk na potrzeby poszczególnych terytoriów. Jednocześnie należy zauważyć, że wyjazdy turystyczne do odległych miejsc przeznaczenia mogą się szczególnie silnie przyczyniać do zmian klimatu ze względu na skutki i emisje wiążące się z dalekimi podróżami. Być może w przyszłości konieczne będzie położenie większego nacisku na korzyści wynikające z poszukiwania celów podróży położonych bliżej punktu startowego, do których dojazd powoduje mniejsze emisje dwutlenku węgla.

3.2.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 27/18

1.1

Komisja ponownie zwraca się do Komitetu o sporządzenie opinii w sprawie integracji rynku kredytów hipotecznych na zakup nieruchomości mieszkaniowych i innych, czyli Białej księgi dotyczącej integracji rynków kredytu hipotecznego w UE.

1.2

Biała księga jest zazwyczaj wynikiem nieomal ostatecznej i usystematyzowanej analizy politycznej na temat tego, jakie działania należy podjąć. Tym razem jest inaczej. W rzeczywistości Komisja będzie musiała poddać analizie wiele wciąż niepewnych kwestii, takich jak: fundusze wspólnego inwestowania, dostawcy finansowania, sprzedaż wiązana itp. Ogółem uwzględnionych jest czternaście aspektów.

1.3

Proces opracowania białej księgi nie jest zatem zakończony, lecz wręcz przeciwnie pozostaje on otwarty ze względu na swą rzeczywistą i widoczną złożoność. Czemu ma zatem służyć wniosek o sporządzenie następnej opinii, jeżeli biała księga nie wnosi nic nowego do zielonej księgi, która jest już przedmiotem opinii Komitetu?

1.4

Jest to problem, który od wielu lat przewija się w czasie różnych dyskusji, lecz Komisja nie znajduje nigdy rozwiązania tej sytuacji i nie podejmuje prawdziwej decyzji, która wiązałaby się z usunięciem przeszkód kulturowych, prawnych, administracyjnych itp., które zdaniem Komitetu rzeczywiście utrudniają realizację celów Komisji.

1.5

Opinia w sprawie zielonej księgi sporządzona przez Komitet (1) i przyjęta na sesji plenarnej w grudniu 2005 r. przy jednym głosie wstrzymującym się jest wciąż w całości aktualna.

1.6

Biała księga wciąż jeszcze przedstawia bardzo dużą fragmentację w tym sektorze, wynikającą ze specyfiki kulturowej, prawnej, ustawodawczej i etyczno-społecznej charakteryzującej zakup nieruchomości, szczególnie mieszkaniowej, w różnych państwach członkowskich Unii.

1.7

Chociaż EKES podchodzi sceptycznie do praktycznych możliwości zintegrowania i ujednolicenia rynku kredytu hipotecznego w Unii, która charakteryzuje się bardzo odmienną specyfiką pod tym względem (opinia Umberta BURANIEGO z 15 grudnia 2005 r. (2)), to zasadniczo popiera próbę ustanowienia przez Komisję „zasad”, zarówno w formie zwykłych sugestii dotyczących postępowania (tzw. best practices), jak i zasad o obowiązującym charakterze.

1.8

Działanie to może być jednak postrzegane jako przesadne, jeżeli pragniemy ponownie rozważyć równie pozytywne możliwości, już dzisiaj głęboko zakorzenione w mechanizmach regulacji rynku kredytów hipotecznych.

1.9

Komitet proponuje, by w międzyczasie Komisja przeprowadziła bardziej wnikliwą analizę tych zagadnień (np. rejestrów kredytowych, zajmowania obciążonych nieruchomości, rozpowszechnienia kultury finansowej, itp.), które nie wiążą się z nadmiernymi trudnościami, pod warunkiem, że warto to uczynić.

1.10

Komitet uważa, że w podejściu Komisji daje się zauważyć nadmierna koncentracja działań na możliwych krótkoterminowych korzyściach z ewentualnego wprowadzenia nowych zasad, które opierają się na dość częściowych schematach interpretacji rynku kredytu hipotecznego. Stosując podejście ukierunkowane na krótkoterminowe wyniki, dąży się do ograniczenia kosztu finansowania hipotecznego, nie wykazując zainteresowania rzeczywistymi korzyściami, jakie obywatele UE mogliby odnieść z obecnej oferty produktów finansowych i dotyczących jej innowacji.

1.11

Jak podkreślono również w opinii Umberta BURANIEGO, Komitet uważa, że system zaproponowany przez Komisję jest w niewielkim stopniu dostosowany do nieustannych zmian rynku, i co za tym idzie niepokoi się on długofalowymi konsekwencjami dla najsłabszych kontrahentów, czyli konsumentów najbardziej potrzebujących ochrony.

1.12

Komitet docenia fakt, że powiązano obecne zasady kredytu hipotecznego z potrzebą ochrony konsumentów. Takie intencje należy docenić i wspierać, jeżeli ich celem jest rozpowszechnienie większej kultury finansowej w zakresie kredytów hipotecznych. Na uznanie zasługuje zatem chęć podjęcia się przez Komisję wzmocnienia zasad przejrzystości w celu jak najlepszej ochrony konsumentów.

1.13

Jednocześnie trudne i ryzykowne wydaje się narzucanie za wszelką cenę ogólnych zasad oceny ryzyka, które wiąże się z podmiotem zwracającym się o kredyt.

1.14

Komitet uważa, że z jednej strony należy chronić konsumenta na etapie negocjowania pożyczki hipotecznej, a z drugiej strony kredytobiorca musi pozostać świadom swych zobowiązań wobec instytucji przyznającej pożyczkę.

2.1

18 grudnia 2007 r. wydano dokument zatytułowany „Ocena oddziaływania” (SEC(2007) 1683), który towarzyszy Białej księdze dotyczącej integracji rynków kredytu hipotecznego w UE. Do dokumentu dodano trzy załączniki, które dotyczą: a) cech rynku kredytu hipotecznego; b) procedur lub procesów; i c) ocen oddziaływania na temat konkretnych aspektów.

2.2

Chociaż doskonałe streszczenie dokumentów można znaleźć, zapoznając się z dokumentem (SEC(2007) 1684), to warto ze względu na zwięzłość podkreślić niektóre kluczowe punkty dokumentu, w sprawie którego poproszono Komitet o sporządzenie opinii.

2.3

Dokument Komisji podejmuje zatem kwestie, które stanowią już przedmiot analizy poprzedniej zielonej księgi w sprawie kredytu hipotecznego. Nie mogło być inaczej, gdyż nowy dokument dotyczy integracji rynków kredytu hipotecznego i związanych z nim, przytoczonych już ocen oddziaływania.

2.4

Jednakże Komitet sporządził już swą opinię w sprawie zielonej księgi 15 grudnia 2005 r. (sprawozdawca: Umberto BURANI). Treść tego dokumentu odzwierciedla w zupełności stanowisko Komitetu w tej sprawie. Celem niniejszej opinii jest skupienie się na dwóch zagadnieniach dodanych przez Komisję:

3.1

Biała księga porusza szeroką gamę problemów wymagających rozwiązania, w których sprawie poproszono Komitet o wyrażenie swojej opinii. Chodzi o jedenaście następujących zagadnień:

3.2.1

Informacje na etapie przed zawarciem umowy. Komitet uważa, że w celu zaradzenia nierównowadze w zakresie informacji dostępnej na etapie przed zawarciem umowy należy rozprowadzać i rozpowszechniać konkretne informacje i wiedzę na temat kredytów hipotecznych. Nie powinno to jednak obciążać obywateli dodatkowymi kosztami.

3.2.1.1

Warunkiem skutecznej oceny stosunku kosztów do korzyści wynikającego z sytuacji ryzyka jest zwiększenie informacji i rozpowszechnienie kultury finansowej. W rzeczywistości najlepszym instrumentem zapobiegania ewentualnym nadmiernym czynnikom ryzyka jest ich rzeczywiste uświadomienie stronom umawiającym się.

3.2.1.2

Zdaniem Komitetu należy podkreślić, że przepisy i normy powinny dotyczyć sposobów rozprowadzania informacji oraz nakładania ewentualnych kar za ich nieprzestrzeganie. Niemniej Komitet uważa, że nałożenie obowiązku po prostu na jedną ze stron umawiających się doprowadziłoby jedynie do próby zrzucenia tego obowiązku na drugą stronę.

3.2.2

Kodeksy postępowania Komitet uważa, że należy przyjąć zachęty do dobrowolnego przestrzegania kodeksu postępowania.

3.2.2.1

Umożliwiłoby to kredytobiorcy lepsze uzmysłowienie sobie ryzyka, na jakie może być narażony, a także możliwości uzyskania korzystnych warunków finansowania.

3.2.2.2

Proponowanym instrumentem mogłoby być zwrócenie się do kredytobiorcy o odpowiedzenie na listę standardowych pytań w celu dokonania oceny własnej zdolności do wywiązania się ze średnio- lub długoterminowego zobowiązania finansowego.

3.2.3

Stawka kosztów . Komitet uważa, że instytucje finansowe powinny być zobowiązane do wskazania całkowitego kosztu operacji poprzez rozbicie go na poszczególne składniki, z uwzględnieniem opodatkowania.

3.2.4

Doradztwo . Komitet jest zdania, że należy podnieść wartość usług doradczych, ściśle związanych z operacjami finansowania hipotecznego, przy użyciu niezależnych mechanizmów cenowych, które byłyby niemniej wykazane przy obliczaniu kosztu operacji.

3.2.5.1

Możliwość stosowania . Podejmując kwestię przedterminowej spłaty kredytu, należy rozróżnić a) przedterminową całkowitą lub częściową spłatę zadłużenia hipotecznego; b) spłatę kredytu wynikającą z możliwości negocjowania korzystniejszych warunków kosztowych z innymi instytucjami finansowymi.

3.2.5.2

Koszt . Co się tyczy kosztów spłaty przedterminowej, Komitet jest zdania, że powinny być one obliczane na podstawie wzorów matematycznych i obowiązkowo objaśniane w ramach stosunków umownych. Klient powinien być obciążany kosztem jedynie w wypadku dobrowolnej spłaty finansowania. W wypadku przeniesienia praw wynikających z umowy kosztem należy obciążyć następną instytucję finansową.

3.2.6

Sprzedaż wiązana . By mieć uzasadnienie, sprzedaż wiązana produktów musi opierać się przede wszystkim na umiejętności dowiedzenia rzeczywistych korzyści z niej wynikających. Zdaniem Komitetu problem ten można rozwiązać, zobowiązując podmiot udzielający kredytu do obliczenia stosunku kosztów do korzyści i pozostawiając kredytobiorcy odpowiednią ilość czasu na podjęcie decyzji w sprawie przyjęcia propozycji, ewentualnie również po podpisaniu umowy o finansowaniu.

3.2.7

Rejestry kredytowe . Komitet zgadza się w tym względzie z wymogiem sporządzenia ogólnoeuropejskiego rejestru, do którego dostęp byłby regulowany przez konkretne przepisy dotyczące prywatności. Komitet uważa w rzeczywistości, że stworzenie ogólnoeuropejskiego rejestru kredytowego może się przyczynić do zaostrzenia konkurencji między różnymi kredytodawcami hipotecznymi w całej Europie. W każdym razie należy ułatwiać dostęp transgraniczny do rejestrów każdego z państw członkowskich, upraszczając procedury informacyjne.

3.2.8

Wycena nieruchomości . Wychodzi się od założenia, że wycena nieruchomości jest czynnością bardziej skomplikowaną od ogólnej wyceny finansowej. W rzeczywistości specyfika nieruchomości (zwłaszcza jej nieusuwalność) warunkuje jej przydatność, a na jej wycenę wpływają ponadto czynniki zewnętrzne związane z jej lokalizacją, takie jak:

W konsekwencji streszczenie w konkretnej formule wyceny nieruchomości wszystkich czynników wpływających na jej wartość jest czystą utopią.

3.2.8.1

Kryteria wyceny nieruchomości . Podkreśliwszy zatem dużą złożoność wyceny nieruchomości z przyczyn podanych powyżej, Komitet stwierdza, że nie należy korzystać z konkretnej, uniwersalnej formuły. Proponuje natomiast rozwinięcie tzw. best practices (sprawdzonych rozwiązań) na szczeblu lokalnym i wzmocnienie obowiązku sporządzania wyceny przez podmioty o dowiedzionej profesjonalności, certyfikowane przez stowarzyszenia branżowe, które przyjmowałyby również odpowiedzialność za uczciwość danej propozycji.

3.2.8.2

Ocena ryzyka związanego z nieruchomościami. Komitet uważa, że oprócz dokonania wyceny nieruchomości należy również określić zmienność stwierdzonej wartości, tak by lepiej ocenić gwarancję oferowaną przez nieruchomość. W związku z tym Komitet proponuje wykorzystanie instrumentów, którymi posługują się już podmioty rynku finansowego, i które zostały w dużej mierze przyjęte w innych przepisach wspólnotowych, takich jak na przykład wartość narażona na ryzyko (5).

3.2.9

Zajęcie obciążonych nieruchomości . Jeżeli finansowanie hipoteczne dzieli się na kredyt za nieruchomość oraz kredyt dla kredytobiorcy, to konieczne jest również rozróżnienie beneficjenta finansowego danej nieruchomości od właściciela, który udziela gwarancji formalnej.

3.2.10

Obowiązujące przepisy . Komitet uważa, że sposobność dokonania korzystnego wyboru spośród różnych możliwości, jakie oferują przepisy cywilne i podatkowe krajów Unii, jest siłą napędową integracji rynku, która w innym razie byłaby niemożliwa do przeprowadzenia.

3.2.10.1

W związku z tym Komitet zasadniczo popiera utrzymanie różnych przepisów istniejących w państwach członkowskich, jednocześnie umożliwiając kontrahentom wybór takiego przepisu, który przyczyni się do obniżenia całkowitego kosztu operacji finansowania, tak jak przewiduje już konwencja rzymska (6).

3.2.11

Lichwiarskie stopy oprocentowania . W tej kwestii Komitet potwierdza opinię wyrażoną już w przeszłości, szczególnie co się tyczy ogromnych trudności z dokładnym określeniem lichwiarskiego poziomu stopy oprocentowania przy zastosowaniu systemów prawnych przyjętych w odniesieniu do tzw. kredytu konsumpcyjnego. Niemniej Komitet podkreśla, że najlepszą ochroną przed lichwiarstwem jest informacja i proponuje ustanowienie instrumentów komunikacji na szeroką skalę, dotyczącej przedziałów premii za ryzyko, stosowanych w odniesieniu do różnych kategorii ryzyka ponoszonego przez kredytobiorców.

3.2.12

Refinansowanie kredytu hipotecznego . Komitet jest zdania, że stanowisko wyrażone w białej księdze mające na celu rozróżnienie zasad refinansowania na podstawie subiektywnego charakteru pośredników (czyniąc rozróżnienie między pośrednikami bankowymi i niebankowymi) jest zbyt łatwe do obejścia.

3.2.12.1

Instytucje niebankowe i usługowe . Pożyczki hipoteczne powinny być zawsze udzielane przez uregulowaną i kontrolowaną instytucję. Wsparcie i pomoc ze strony pośredników (na przykład w zakresie doradztwa) są dozwolone, pod warunkiem że udzielają ich odpowiednio wyspecjalizowane instytucje, nawet jeżeli nie są one instytucjami kredytowymi.

4.1

Ostatni kryzys w USA dotyczący kredytów hipotecznych o obniżonej wiarygodności tzw. subprime dowiódł, że zmienność cen nieruchomości w połączeniu z praktyką mało wnikliwej oceny ryzyka dotyczącego danego klienta w przypadku niepłacenia zbyt wysokich rat w stosunku do wartości nieruchomości stanowiącej zabezpieczenie kredytu, może wywołać tak poważny kryzys finansowy, że zdestabilizuje cały system. Każde działanie na szczeblu wspólnotowym powinno zatem uwzględniać to doświadczenie, a także uwagi przytoczone w poprzednim punkcie.

4.2

Wprowadzenie ewentualnego 28. systemu regulacji kredytu hipotecznego, który uzupełniałby systemy już występujące w państwach członkowskich, tak jak sugeruje biała księga, mogłoby zatem pomóc w większej integracji rynku wspólnotowego kredytów hipotecznych, zwiększając tym samym możliwości wyboru dla kontrahentów, nie tworząc jednakże warunków do niestabilności systemu finansowego uwidocznionych przez kryzys kredytów subprime.

4.3

Zdarza się, że na decyzję o zakupie nieruchomości, zwłaszcza mieszkaniowej, wpływają częściowo czynniki emocjonalne (subiektywne), które nie mają nic wspólnego z prawidłową i racjonalną wyceną nieruchomości (obiektywną). Zatem, by być skutecznymi, wszelkie działania Komisji zmierzające do uregulowania kredytu hipotecznego muszą uwzględniać kontekst odniesienia (obiektywny lub subiektywny).

4.4

Przydatne byłoby opracowanie propozycji, którą Komitet mógłby pogłębić, dotyczącej przyjęcia schematu interpretacji kredytu hipotecznego, który dzieliłby każdą operację finansową na portfel składający się z dwóch części pasywnych:

4.5

Przyjęcie systemu dwuskładnikowego kredytu hipotecznego (twin-mortgage) może przynieść między innymi takie korzyści (które należy zweryfikować, dokonując bardziej dogłębnej analizy):

4.6

Komitet ma nadzieję, że Komisja jak najszybciej zakończy tę procedurę, wykazując się większą determinacją i tworząc warunki ku temu, by rozdzielenie aspektów instytucjonalnych mogło być podstawą do zapoczątkowania ewentualnego 28. systemu.

3.2.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 27/22

1.1

W przeciwieństwie do tego, co niektórzy mogliby sądzić, przyszłość przemysłu budowlanego zależeć będzie w mniejszym stopniu od wyasygnowanych środków publicznych (nawet jeśli zwiększenie ciągłości programowania byłoby niewątpliwym plusem), a w większym stopniu od zdolności właściwych organów do rozwijania ram prawnych, które stosowałyby się do wszystkich i które umożliwiałyby zwiększenie przejrzystości konkurencji i lepsze wykorzystanie potencjału i wiedzy specjalistycznej przedsiębiorstw różnej wielkości.

1.2

Mając powyższe na uwadze, w niniejszej opinii zaleca się przede wszystkim:

1.3

Tylko pod tym warunkiem możliwe będzie przygotowanie się na prawdopodobne rychłe pojawienie się konkurencji spoza Europy.

2.1

W piśmie z dnia 6 grudnia 2007 r. komisarze europejscy Margot Wallström i Günter Verheugen zwrócili się do EKES-u, w ramach realizacji agendy lizbońskiej, o sporządzenie opinii rozpoznawczej w celu zbadania, czy regulacje obowiązujące w sektorze budownictwa i w sektorze usług dla przedsiębiorstw „są spójne, czy uwzględniają one aktualne i przyszłe przemiany oraz w jakim stopniu konieczne byłoby dokonanie uproszczenia, racjonalizacji i modernizacji prawodawstwa w tej dziedzinie. Należy w tym miejscu podkreślić, że opinia nie powinna ograniczyć się do analizy przepisów bezpośrednio dotyczących wspomnianych sektorów, lecz powinna odnieść się do wszelkich innych przepisów prawnych wpływających na rozwój tychże sektorów (ochrona zdrowia, bezpieczeństwo i higiena pracy, ochrona środowiska naturalnego itp.) oraz uwzględnić uzasadnione interesy tych sektorów”.

2.2

Należy zatem przeprowadzić rygorystyczną i metodyczną analizę wszystkich kwestii podniesionych we wniosku o sporządzenie opinii, ponieważ zakres opracowania jest bardzo szeroki. W przeszłości kwestie te były przedmiotem licznych całościowych opracowań zleconych przez Komisję różnym ekspertom zewnętrznym.

2.3

Niemniej niniejsza opinia ograniczy się do analizy aspektów zasygnalizowanych przez wnioskodawcę, a mianowicie zmian lub uproszczeń aktów prawnych lub przepisów mających zastosowanie do sektora budownictwa i prowadzących do poprawy warunków jego funkcjonowania i rozwoju w ramach strategicznej i obiektywnej wizji tego sektora.

2.4

W niniejszej opinii przywołano zatem pewne istotne dane dotyczące sektora budownictwa, które pozwalają przedstawić zawody związane z budownictwem wraz z ich typowymi ograniczeniami w odpowiednim kontekście.

3.1

Wskaźniki dotyczące sektora budownictwa: 2006 r., UE-27, 2.7 miliona przedsiębiorstw

3.2.1

Budownictwo jest działalnością niepodatną na delokalizację, a zatem ma ono znaczący wpływ na przyszłe tendencje we wzroście gospodarczym w Europie i jej strukturę przemysłową.

3.2.2

Z uwagi na samą strukturę swej produkcji i konieczność dysponowania stałymi lokalizacjami rozmieszczonymi we wszystkich krajach i silnie zakorzenionymi w życiu społeczności lokalnych, budownictwo odgrywa rolę społeczną i obywatelską, którą należy mieć na uwadze i wspierać.

3.2.3

Wreszcie budownictwo powinno odgrywać ważną rolę we wszystkich działaniach związanych z rozwojem zrównoważonym:

3.2.4

Przedstawienie ogólnego obrazu omawianego sektora działalności nie byłoby kompletne bez przypomnienia, że pomimo znaczących wysiłków podejmowanych przez ten sektor przez ponad 30 lat, obraz zawodów związanych z budownictwem pozostaje częściowo negatywny. W niniejszej opinii należy odnieść się do tej kwestii, ponieważ:

3.2.5

Sama natura tych zawodów, zarówno jeśli chodzi o potrzeby klientów, jak i o różne wymagania techniczne sprawia, że rynek budownictwa jest i jeszcze długo pozostanie bardzo podzielony, co zawsze prowadzić będzie do współistnienia obok siebie rzemieślników oraz małych, średnich i dużych przedsiębiorstw.

W tym kontekście należy zrewidować postrzeganie budownictwa przez pryzmat dużych przedsiębiorstw angażujących się jedynie w duże projekty zważywszy, że prace o wartości jednostkowej przekraczającej 20 mln euro reprezentują jedynie 2-5 % całego rynku budownictwa.

3.2.6

Z tego względu duże grupy europejskie, często bardzo widoczne na rynkach światowych, stanowią w większości „federacje” małych i średniej wielkości przedsiębiorstw, silnie zakorzenionych w społecznościach lokalnych i działających w tym samym środowisku konkurencyjnym co lokalne struktury niezależnych MŚP.

3.2.7

Duże europejskie podmioty tego sektora zazwyczaj rozwinęły się według innego modelu niż tzw. model amerykański, to znaczy poprzez opracowanie sposobów utrwalania i rozwijania we własnym zakresie wiedzy specjalistycznej i opierania się na własnej pomysłowości oraz poprzez uczestnictwo w fazie koncepcyjnej.

3.2.8

To dzięki temu podejściu przedsiębiorstwa europejskie wypracowały sobie miejsce na rynkach światowych. Model ten, oparty na łączeniu koncepcji i realizacji, nie jest wyłączną domeną dużych przedsiębiorstw, ale może i powinien stosować się do przedsiębiorstw różnej wielkości.

4.1

Wyzwaniem, któremu musi sprostać niniejsza opinia rozpoznawcza, opracowana na wniosek Komisji Europejskiej, powinno być, oprócz uproszczenia prawodawstwa, zaproponowanie podjęcia działań umożliwiających:

4.2

Z wyjątkiem kwestii fluktuacji wielkości rynków, która nie wchodzi w zakres omawianej opinii, powyżej wymienione różne elementy, które należałoby uwzględnić w przepisach, powinny umożliwić normalny rozwój podmiotów sektora budowlanego, zgodnie ze spójną polityką społeczną (zatrudnienie — zabezpieczenie socjalne — wynagrodzenia etc.). Powinny one również uczynić go bardziej atrakcyjnym dla różnych zainteresowanych podmiotów (młodych rodziców, nauczycieli etc.).

5.1

Proponujemy, by właściwe organy skupiły swoje wysiłki na następujących kluczowych elementach:

5.2.1

Proponujemy następujące kierunki działań:

Jeżeli chodzi o tę całą listę, trzeba wyraźnie zaznaczyć, że formułując wnioski o pewne zmiany w istniejących przepisach nie oczekuje się odpowiedzi polegającej na narzuceniu z góry gotowych rozwiązań, ale pragnie się, by inwestorzy dysponowali swego rodzaju kompletnym „zestawem narzędzi”, z której mogliby wybrać rozwiązanie odpowiednie do ich potrzeb.

5.2.2

Wszystkie te modyfikacje lub przystosowania powinny wspierać przejrzyste i równe warunki gry między strukturami prywatnymi, publicznymi lub quasi-publicznymi i jednoznacznie stwierdzać, że wykonywanie wszelkich prac wymagających świadczeń finansowych musi być poprzedzone procedurą przetargową i zawarciem formalnej umowy.

5.3.1

Specyficzną charakterystyką sektora budownictwa jest to, że jego produkty są zawsze „prototypami”. Stwarza to potrzebę przyjęcia prawodawstwa europejskiego chroniącego własność intelektualną i uwzględniającego szczególne cechy pomysłów mających podlegać ochronie: a mianowicie, że powstają one w odpowiedzi na konkretne zaproszenie do składania ofert i że niekoniecznie będą się systematycznie powtarzać. Należy przyjąć konkretne przepisy prawne na szczeblu europejskim, które chroniłyby myśl techniczną w procesie konkurencji i przyznawały oferentom określone prawa.

5.4.1

W większości państw członkowskich pracownicy sektora budownictwa dość powszechnie twierdzą, że generalnie krajowe systemy kształcenia tylko w niewielkim stopniu odpowiadają na potrzeby ich zawodu, a uwaga ta dotyczy wszystkich szczebli nauczania. Dlatego, o ile powinno się ulepszyć relacje między zawodami a krajowymi systemami edukacyjnymi, to należałoby również stwarzać zachęty na szczeblu europejskim, które mogłyby polegać na:

5.5.1

Bieżące przepisy mają bardzo pozytywny i znaczący wpływ na warunki pracy w budownictwie. Niemniej należałoby:

5.6.1

W obliczu globalnych wyzwań, w tym tych związanych ze zmianami klimatycznymi, pracownicy sektora budownictwa mają, jak już wspominano, znaczącą rolę do odegrania. Dziś są gotowi przyjąć za nią odpowiedzialność i wnieść wartość dodaną na rynek europejski, w ramach istniejących przepisów i zachęt. Są również gotowi przekazywać swą specjalistyczną wiedzę w innych częściach świata, tam gdzie wiadomo, że wysiłki, które należałoby podjąć są ogromne, a zarazem konieczne, by skutki podjętych działań były odczuwalne dla wszystkich.

5.6.2

W tym celu należałoby:

5.6.3

Zarówno w sektorze budownictwa, jak i w sektorze transportu gdy przedsiębiorstwa mają możliwość udziału w całym łańcuchu „koncepcja-realizacja-utrzymanie”, są w stanie wnieść znaczny wkład, między innymi w zakresie zapewnienia finansowania potrzebnych operacji, ze względu to, że potrafią zarządzać całkowitymi kosztami i finansować inwestycje przyszłą oszczędnością energii.

5.7.1

Problemem małych i średnich przedsiębiorstw w sektorze budownictwa nie jest tak naprawdę dostęp do określonego rodzaju rynku, tak jak ma to miejsce w przypadku innych rodzajów działalności (patrz pkt 3.2.5 powyżej).

5.7.2

Z tego względu przedstawiciele omawianego sektora słusznie uznają, że rozumowanie w kategorii „kontyngentów” — wspierane przez niektórych, ale odrzucane przez władze europejskie — jest nieuzasadnione; zwłaszcza, że rzeczywiste dane liczbowe we wszystkich państwach europejskich znacząco przekraczają liczby przytaczane przez jedną, jak i drugą stronę.

5.7.3

Kwestie MŚP, poza zagadnieniami uwzględnionymi w Small Business Act, należy więc dodatkowo uregulować poprzez:

3.2.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 27/26

1.1

Margot Wallström, wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej i komisarz ds. stosunków instytucjonalnych i strategii komunikacji, oraz Günter Verheugen, wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej i komisarz ds. przedsiębiorstw i przemysłu, zwrócili się do Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego o opracowanie opinii rozpoznawczej w sprawie usług dla przedsiębiorstw poprzez uzupełnienie i dalszą analizę na podstawie poprzedniej opinii (1) dotyczącej usług dla przedsiębiorstw i przemysłu.

1.1.1

W niniejszej analizie należy uwzględnić ogromne znaczenie, jakie Komisja Europejska przykłada do strategii lizbońskiej, mającej na celu ochronę i umacnianie konkurencyjności przemysłu europejskiego poprzez zarządzanie procesem zmian w sposób zgodny z europejską strategią zrównoważonego rozwoju oraz na poziomie społecznym poprzez zachęcanie do wyłaniania reprezentatywnych partnerów społecznych do uczestnictwa w negocjacjach na odpowiednim szczeblu.

1.1.2

Realizacja tych celów musi przebiegać równolegle do upraszczania ram prawnych dla przemysłu, co jest priorytetem politycznym stanowiącym jedno z głównych założeń polityki przemysłowej Komisji.

1.1.3

Ponadto tę politykę przemysłową cechuje zintegrowane podejście, w ramach którego uwzględnia się potrzeby różnych sektorów.

—

Wdrażanie polityki usług dla przedsiębiorstw i grupa wysokiego szczebla. Zaleca się utworzenie grupy wysokiego szczebla ds. usług dla przedsiębiorstw, która byłaby odpowiedzialna za bardziej szczegółową analizę tego sektora, weryfikację istniejących zasad polityki w celu określenia i oceny najbardziej efektywnych i skutecznych narzędzi w odniesieniu do usług dla przedsiębiorstw, a także za opracowanie konkretnych działań w celu wypełnienia najpoważniejszych luk i zaspokojenia podstawowych potrzeb. Należy zwrócić szczególną uwagę na niezwykle zróżnicowany charakter poszczególnych podsektorów usług dla przedsiębiorstw w celu zidentyfikowania tych, które wymagają najdalej idących zmian, oraz określenia, na jakim szczeblu (regionalnym, krajowym, unijnym) należy podjąć działania.

—

Polityka rynku pracy w sektorze usług dla przedsiębiorstw. Ze społecznego punktu widzenia na poziomie sektora potrzeba dogłębnej analizy wyzwań wynikających z powstawania nowych form zatrudnienia wskutek interakcji pomiędzy usługami dla przedsiębiorstw a przemysłem wytwórczym. Analiza taka musi obejmować edukację, szkolenia i uczenie się przez całe życie, a także warunki zatrudnienia pracowników, włącznie z tymi, którzy biorą udział w procesach outsourcingu. Realizacja tego celu wymaga zachęcania do dialogu społecznego na szczeblu sektorowym. W tym kontekście należy opracować program rozmów na temat konkretnych zmian w zakresie warunków pracy i możliwości zatrudnienia w wyniku przemian strukturalnych oddziałujących na sektor usług dla przedsiębiorstw.

—

Usługi dla przedsiębiorstw w polityce innowacji. Należy wyraźnie promować programy badań i rozwoju oraz programy i działania ukierunkowane na innowacje w zakresie usług. Takie obszary, jak usługi dla przedsiębiorstw oparte na wiedzy specjalistycznej (KIBS) oraz zarządzanie innowacją wymagają większej uwagi.

—

Rozwój standardów usług dla przedsiębiorstw. Należy zachęcać przedsiębiorstwa do uczestnictwa w tworzeniu standardów poprzez samoregulację po szczegółowych konsultacjach z użytkownikami usług dla przedsiębiorstw. Istotna jest pomoc Europejskiego Komitetu Normalizacyjnego i jego stowarzyszonych z nim organizacji (otwarta platforma) w rozpowszechnianiu efektów skutecznej innowacji, zwłaszcza poprzez szybkie osiąganie nieformalnego konsensusu.

—

Promowanie nauki o usługach jako nowej dyscypliny edukacji i szkoleń.

—

Rynek wewnętrzny i jego regulacja prawna, która ma wpływ na usługi dla przedsiębiorstw. EKES określił listę obszarów, które wymagają działań w celu uproszczenia, wyjaśnienia i zmniejszenia obciążeń regulacyjnych, oczywiście bez jednoczesnego obniżania obowiązujących wymogów w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz reprezentacji pracowniczej. Wśród innych kwestii wymienia się fakt, że nie przeprowadzono oceny wpływu dyrektywy usługowej na usługi dla przedsiębiorstw oraz że problem ten zasługuje na zaangażowanie znaczących sił, zwłaszcza po transpozycji dyrektywy do ustawodawstwa krajowego. Podejmowane działania powinny obejmować określenie możliwych przyszłych działań na rzecz bardziej otwartego handlu i konkurencyjności na rozszerzonym rynku wewnętrznym UE.

—

Dalsza poprawa jakości danych statystycznych dotyczących usług dla przedsiębiorstw. Zaleca się, by państwa członkowskie zacieśniły współpracę w celu poprawy jakości danych statystycznych dotyczących usług dla przedsiębiorstw, zwłaszcza, by zapewnić dokładniejsze informacje na temat osiąganych wyników oraz oddziaływania na gospodarkę poszczególnych państw członkowskich. Dane te są niezbędnym narzędziem, jeżeli rządy państw członkowskich wspierać mają rozwój tego sektora. Ostatnie zmiany w rozdziale 74 statystycznej klasyfikacji działalności gospodarczej we Wspólnocie Europejskiej (NACE) wciąż nie wystarczą do zapewnienia poziomu szczegółowości niezbędnego do wychwycenia znaczących danych dotyczących usług dla przedsiębiorstw.

3.1

Kontekst. W opinii z inicjatywy własnej EKES-u przyjętej we wrześniu 2006 r. (CCMI/035) proponowano zwrócenie większej uwagi na usługi dla przedsiębiorstw ze względu na ich wkład w funkcjonowanie przemysłu wytwórczego w Europie. W opinii tej wyjaśniono interakcje pomiędzy usługami a produkcją oraz wpływ na wyniki społeczne i gospodarcze w zakresie zatrudnienia, wydajności i konkurencyjności. Stanowi ona punkt wyjścia niniejszego uzupełnienia i dalszej analizy usług dla przedsiębiorstw. Na wstępie niniejszej opinii należałoby zdefiniować usługi dla przedsiębiorstw jako określone działania usługowe, które — w swej roli pośredniczącej — mają wpływ na jakość i wydajność działań produkcyjnych poprzez uzupełnianie lub zastępowanie usług wewnętrznych (Rubalcaba i Kox, 2007). Definicja ta jest do pewnego stopnia spójna z klasyfikacją NACE wer. 1 (kody 72–74) oraz z nową wersją tej klasyfikacji (kody 69–74, 77–78, 80–82) i zestawieniem różnych kategorii usług. Wśród usług dla przedsiębiorstw wyróżnia się dwie główne kategorie:

Celem niniejszej opinii jest zwiększenie uznania tego sektora, umożliwienie mu niepohamowanego rozwoju i wspieranie starań o poprawę konkurencyjności gospodarki europejskiej na rynku światowym.

3.2

Znaczenie usług i usług dla przedsiębiorstw. Usługi zajmują coraz istotniejsze miejsce w oczach obywateli, fachowców, firm, regionów i krajów. Usługi w dużym stopniu zdominowały nowy popyt i podaż w systemach gospodarczych i społecznych. Jakkolwiek są one obecne w większości aspektów życia gospodarczego i społecznego, wiele rodzajów działalności usługowej wymyka się statystyce. Tradycyjny podział pomiędzy sektorami produkcji, jakkolwiek jest niekompletny i ukrywa istotne relacje wewnątrz sektorów gospodarki, umożliwia oszacowanie znaczenia najważniejszych rodzajów działalności gospodarczej. Znaczenie usług jako sektora gospodarki w Europie rośnie, przy czym ich udział w łącznym zatrudnieniu jest niższy (70 %) niż w Stanach Zjednoczonych (80 %) i wyższy niż w Japonii (67 %). Na wszystkich trzech obszarach podsektor usług dla przedsiębiorstw rozwijał się niezwykle dynamicznie, pociągając za sobą podobny wzrost udziału w łącznym zatrudnieniu. Przedsiębiorstwa, których podstawową działalnością jest świadczenie usług dla innych przedsiębiorstw, mają udział rzędu 10–12 % w łącznym zatrudnieniu i wartości dodanej. Jeśli uwzględni się usługi dla przedsiębiorstw świadczone jako działalność poboczna, udział w zatrudnieniu będzie znacznie większy. W Europie w roku 2004 krajami wiodącymi w gospodarce usług dla przedsiębiorstw były: obszar Beneluksu, Wielka Brytania, Francja i Niemcy. W latach 1995–2004 w niektórych krajach — Węgry, Polska, Austria, Łotwa i Malta — sektor usług dla przedsiębiorstw rozwinął się znacząco. Świadczy to o pewnej zbieżności między niektórymi krajami UE. W krajach tych badano wyłącznie zatrudnienie w firmach, których podstawową działalność stanowi świadczenie usług dla przedsiębiorstw. Większość z nich to małe i średnie przedsiębiorstwa.

3.3

Ocena rozwoju wydarzeń. EKES dokonał ponownej oceny sytuacji w świetle zmian, jakie zaszły od chwili opublikowania poprzedniej opinii Komitetu we wrześniu 2006 r. (CCMI/035) i z zadowoleniem stwierdził, że znaczenie usług dla przedsiębiorstw w branży produkcyjnej jest w większym stopniu uwzględniane w decyzjach Komisji:

3.4

Działania wspierające na rzecz usług dla przedsiębiorstw. Oprócz najważniejszych działań UE w celu promowania usług dla przedsiębiorstw w ramach polityki przemysłowej i innowacyjnej oraz potencjalnych skutków ubocznych dyrektywy dotyczącej rynku wewnętrznego, inne działania Komisji także pośrednio wspierają rolę usług dla przedsiębiorstw w sektorze produkcji:

3.5

Podstawowe potrzeby sektora usług dla przedsiębiorstw. Mimo postępujących działań związanych z usługami, należy wziąć pod uwagę najistotniejsze braki i potrzeby. Istniejące w Europie ramy prawne są silnie ukierunkowane na przemysł wytwórczy, jakkolwiek to usługi stanowią zdecydowanie największy segment gospodarki i przyczyniają się do rozwoju wszelkich aspektów życia gospodarczego i społecznego.

3.5.1

Większość poziomych i sektorowych inicjatyw realizowanych w ramach polityki przemysłowej UE, zarówno na szczeblu krajowym, jak i unijnym, to działania zorientowane na przemysł wytwórczy, nieuwzględniające zasadniczego znaczenia wspierających go usług dla przedsiębiorstw. Dlatego istnieje pilna potrzeba opracowania zrównoważonej polityki unijnej, która doceni znaczenie usług dla przedsiębiorstw dla globalnej konkurencyjności europejskiego przemysłu produkcyjnego oraz gospodarki jako takiej. Inicjatywy poziome adresowane do sektorów gospodarki muszą być prawdziwie poziome oraz dostosowane do potrzeb firm i pracowników nowej gospodarki usług, w ramach której sektory przemysłu i usług są ze sobą nierozerwalnie związane, tworząc tym samym nowe możliwości dla gospodarki europejskiej na globalnym rynku dzięki wewnętrznej synergii. Wiele inicjatyw UE będących elementami polityki przemysłowej należy dostosować i zastosować do sektora usług. Dotyczy to takich zagadnień, jak w pełni efektywny wewnętrzny rynek usług, handel międzynarodowy, zasady pomocy publicznej, rynek pracy, instrumenty socjalne, szkolenia i polityka regionalna, badania i rozwój, innowacje, standaryzacja, przedsiębiorczość, poprawa jakości danych statystycznych i przepływu informacji, z uwzględnieniem — gdy to konieczne — szczególnych potrzeb sektora usług. Nie oznacza to, że wszystkie inicjatywy powinny mieć charakter pionowy i być ukierunkowane na usługi. Chodzi raczej o to, że implikacje wszystkich zastosowanych do usług narzędzi powinny zostać poddane ocenie, a w razie konieczności należy podjąć odpowiednie, konkretne działania.

3.5.2

Istotne potrzeby można zidentyfikować w następujących obszarach:

3.6

Interakcje pomiędzy usługami dla przedsiębiorstw a celowymi narzędziami polityki. Doświadczenie wskazuje, w jaki sposób wstępne szeroko zakrojone działania mogłyby wchodzić w interakcje z usługami dla przedsiębiorstw i umożliwiać im pełen rozwój oraz stawienie czoła wyzwaniom. Należy także uwzględnić synergię i interakcje pomiędzy różnymi narzędziami polityki.

3.7

Przesłanki ekonomiczne. Przy opracowywaniu poszczególnych zasad polityki unijnej celem poprawy funkcjonowania usług dla przedsiębiorstw należy uwzględnić przesłanki ekonomiczne, co niedawno wykazali Kox i Rubalcaba (Business Services in European Economic Growth, 2007). Na poparcie swoich argumentów przedstawili podstawowe problemy rynkowe i systemowe, takie jak asymetria informacji i czynniki zewnętrzne.

3.8

Agenda lizbońska na lata 2008–2010. Działania związane z usługami dla przedsiębiorstw mogą okazać się pomocne w kontekście propozycji wspólnotowego programu lizbońskiego na lata 2008–2010 (COM(2007) 804 wersja ostateczna). Większość z dziesięciu celów kluczowych przewidzianych do realizacji do roku 2010 wywiera bezpośredni lub pośredni wpływ na usługi.

3.8.1

Komisja zaproponuje przyjęcie do połowy 2008 r. nowej agendy społecznej i pomoże w wypełnieniu luk w zakresie umiejętności. Istotne niedobory i potrzeby można wskazać w większości usług dla przedsiębiorstw, które są niezwykle pracochłonne. W opinii w sprawie zatrudniania grup priorytetowych (strategia lizbońska) (9) EKES stwierdził, że ambitne cele strategii lizbońskiej dotyczące zatrudnienia zostały osiągnięte tylko w ograniczonym zakresie, a wiele nowych miejsc pracy utworzonych w ostatnich latach, w szczególności w przypadku zatrudnienia kobiet, dotyczy pracy w niepełnym wymiarze godzin. Pracownicy w starszym wieku nadal borykają się z niemożnością znalezienia odpowiedniego zatrudnienia, natomiast ludzie młodzi angażują się na ogół w nietypowe (niestandardowe) formy zatrudnienia, w niektórych przypadkach nie uzyskując przy tym odpowiedniego zabezpieczenia prawnego i socjalnego. W opinii EKES-u podkreślono, że w kontekście modelu flexicurity niezbędne jest zapewnienie wysokiego stopnia zabezpieczenia socjalnego, aktywnej polityki rynku pracy, a także edukacji, uczenia się przez całe życie i szkolenia.

3.8.2

Na początku tego roku Komisja przedstawiła wnioski dotyczące wspólnej polityki imigracyjnej. Może to mieć wpływ na imigrację wysoko wykwalifikowanych pracowników w takich dziedzinach, jak oparte na wiedzy specjalistycznej usługi dla przedsiębiorstw, a także słabiej wykwalifikowanych pracowników w takich sektorach, jak sprzątanie czy usługi ochroniarskie.

3.8.3

Wspólnota przyjmie regulację w sprawie małych przedsiębiorstw (Small Business Act), aby uwolnić potencjał rozwojowy MŚP w trakcie całego cyklu ich życia. Usługi dla przedsiębiorstw to sektor charakteryzujący się najwyższymi wskaźnikami powstawania i likwidacji przedsiębiorstw, dlatego zasadne wydaje się położenie szczególnego nacisku na nowe MŚP. W opinii w sprawie potencjału przedsiębiorstw, zwłaszcza małych i średnich (10) EKES wskazywał na konieczność wprowadzenia lepiej ukierunkowanych i sprawniejszych, zintegrowanych wytycznych w zakresie MŚP, aby zapewnić ich wzrost i tworzenie nowych miejsc pracy w latach 2008–2010. MŚP skorzystają także na ograniczeniu unijnych obciążeń administracyjnych o 25 % do roku 2012.

3.8.4

Wspólnota będzie umacniać wspólny rynek i zwiększać konkurencyjność w sektorze usług. W tej samej opinii INT/324 EKES wymienił powyższe zastrzeżenia dotyczące niepełnego scalenia rynku, a przede wszystkim powolnego wdrażania wymogów dyrektyw przez państwa członkowskie, obciążeń administracyjnych oraz braku mobilności zawodowej. Dla MŚP problemy te stanowią niezwykle poważną barierę na drodze rozwoju.

3.8.5

Wspólnota urzeczywistni założenia piątej swobody (swobodnego przepływu wiedzy) i utworzy faktyczną europejską przestrzeń badawczą. Usługi dla przedsiębiorstw oparte na wiedzy specjalistycznej mogą odegrać pewną rolę w realizacji tego priorytetu lizbońskiego.

3.8.6

Wspólnota usprawni warunki ramowe dla innowacji. EKES wydał także opinię w sprawie: „Inwestycje w wiedzę i innowacje” (11). Podstawowe jej założenie głosiło, że Europa musi utrzymać wiodącą pozycję w badaniach, rozwoju technologicznym i innowacjach, i że wymaga to zwiększenia finansowania z budżetu unijnego oraz poprawy funkcjonowania edukacji i ogólnego podniesienia standardów. Wymaga to także klimatu społecznego otwartego na postęp i innowacje, stworzenia niezbędnych warunków oraz podjęcia decyzji, które pozwolą inwestorom zyskać poczucie bezpieczeństwa oraz przyjąć optymistyczne założenia, a co za tym idzie, ulokować kapitał w nowe przedsięwzięcia w Europie. Wymaga to również zwiększania świadomości w zakresie fundamentalnego znaczenia badań podstawowych oraz zaszczepienia ducha przedsiębiorczości tym, którzy są gotowi wprowadzać innowacje i ponosić związane z tym ryzyko, jak również zaakceptować określony poziom porażek i strat, które nieuchronnie wiążą się z ryzykiem. EKES przeanalizował także otoczenie prawne i społeczne będące warunkiem innowacyjnej przedsiębiorczości i rynku przyjaznego innowacjom.

3.8.7

Wspólnota będzie promować zasady polityki przemysłowej ukierunkowane na bardziej zrównoważoną produkcję i konsumpcję. W ramach tego priorytetu można umieścić rolę, jaką w polityce przemysłowej odgrywają usługi dla przedsiębiorstw w zakresie ochrony środowiska.

3.8.8

Wspólnota będzie prowadzić dwustronne negocjacje z kluczowymi partnerami handlowymi w celu otwierania nowych możliwości handlu międzynarodowego i inwestycji oraz będzie tworzyć wspólną przestrzeń przepisów i norm regulacyjnych.

4.1

Priorytet 1. Komisja Europejska powinna utworzyć grupę wysokiego szczebla ds. usług dla przedsiębiorstw w związku z prowadzoną polityką przemysłową i na rzecz przedsiębiorstw, aby zagwarantować, że w podejmowanych w jej ramach działaniach szerzej uwzględniane będą interakcje pomiędzy usługami a przemysłem i ogółem działalności gospodarczej. Główne cele grupy wysokiego szczebla mogłyby obejmować:

4.2

Priorytet 2. Należy promować dialog społeczny poświęcony usługom dla przedsiębiorstw w celu omawiania i opracowywania zaleceń w zakresie:

W istocie możliwość wdrożenia i skuteczność takiego sektorowego dialogu społecznego (m.in. uznawanie umów, wsparcie organizacyjne) będzie tutaj zależała od określenia i uznania reprezentatywnych europejskich organizacji pracodawców i pracowników.

4.3

Priorytet 3. B+R oraz innowacje w usługach:

4.4

Priorytet 4. Opracowywanie standardów. Standardy w sektorze usług powstają powoli. Na ogół siłą napędową ich rozwoju jest popyt. Po stronie podmiotów świadczących usługi dla przedsiębiorstw można zaobserwować problemy strukturalne. W większości są to małe przedsiębiorstwa niereprezentowane przez organizacje w swoich krajach, co znajduje także odzwierciedlenie na szczeblu europejskim — kategoria ta nie jest wystarczająco reprezentowana przez organizacje europejskie. Jedynym sposobem poprawy tej sytuacji jest zatem mobilizacja użytkowników, aby formułowali swoje oczekiwania. Rynek usług dla przedsiębiorstw zyska niezwykle dużo na sformułowaniu przejrzystych standardów dla tego obszaru. Opracowanie standardów może okazać się przydatne dla:

4.5

Priorytet 5. Dalsza poprawa jakości danych statystycznych dotyczących usług dla przedsiębiorstw. Działania w zakresie polityki są uzależnione od analizy aktualnych tendencji, które można określić wyłącznie na podstawie przejrzystych i wiarygodnych danych statystycznych. Obserwowany brak wzrostu produktywności w porównaniu z USA może być związany z niewiarygodnymi danymi statystycznymi, które bazują na metodologii stosowanej do pomiaru wydajności produkcji. Dalsze uszczegółowienie danych statystycznych dotyczących usług dla przedsiębiorstw wymaga nie tylko decyzji Eurostatu, ale także współpracy ze strony instytucji rządowych w celu zmiany metod zbierania danych. Należy zwrócić szczególną uwagę na pomiar roli, jaką usługi dla przedsiębiorstw odgrywają w innych sektorach przemysłowych i usługowych.

4.6

Priorytet 6. Nauka o usługach

Nauka o usługach (lub nauka, zarządzanie i inżynieria usług, SSME) to nowo powstająca dyscyplina, która obejmuje zróżnicowane i fragmentaryczne teorie na temat usług, między innymi: ekonomię usług, zarządzanie usługami, marketing usług, inżynierię usług. Konieczność promowania i poprawy integracji tych obszarów została uznana przez badaczy i przedsiębiorstwa. W ramach nauki o usługach, dobrym przykładem jest inżynieria usług. To dyscyplina techniczna zajmująca się systematycznym rozwojem i projektowaniem produktów usługowych przy pomocy odpowiednich modeli, metod i narzędzi. Jakkolwiek inżynieria usług obejmuje także pewne aspekty zarządzania operacyjnego usługami, jednym z kluczowych obszarów jej zainteresowań jest opracowywanie nowych usług. Jednocześnie inżynieria usług obejmuje także opracowywanie systemów rozwoju, innymi słowy, kwestie związane z usługami w ogólnym zarządzaniu innowacjami, badaniami i rozwojem. Zintegrowane teorie wspólnej inżynierii towarów, oprogramowania i usług staną się codziennością.

Fundamentalna analiza nowych modelów, metod i narzędzi biznesu przyczyni się do znaczącego rozwoju nauk o usługach. Rosnąca harmonizacja standardów usług przyczyni się wreszcie do zdefiniowania i efektywnego rozwoju nowych usług (12).

Inżynieria usług to jeden z niewielu obszarów sektora usług, kształtowany przede wszystkim w ramach badań europejskich. Ściślejsza integracja z sieciami międzynarodowymi oraz systematyczny rozwój niezależnej społeczności inżynierii usług mają kluczowe znaczenie dla utrzymania wiodącej roli na tym polu w przyszłości (13).

4.7

Priorytet 7. Rynek wewnętrzny i regulacja usług dla przedsiębiorstw

Ograniczenie i uproszczenie obciążeń regulacyjnych. Istnieje szereg czynników ograniczających, które działają na niekorzyść podmiotów gospodarczych działających w sektorze usług dla przedsiębiorstw oraz neutralizują ich wysiłki na rzecz zwiększenia wydajności oraz poszukiwania możliwości prowadzenia działalności w innych państwach członkowskich. Między innymi są to problemy związane z mobilnością siły roboczej oraz uznaniem wykształcenia. Ilość i złożoność przepisów prawnych wzrosła w ostatnich latach, powodując tym większe obciążenie niewielkich podmiotów świadczących usługi. Najważniejsze kwestie wymagające rozpatrzenia to:

3.2.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 27/34

1.1

Komitet wyraża aprobatę dla celów przedstawionego projektu rozporządzenia, a także przekształcenia dyrektywy 76/768/EWG i zastąpienia jej rozporządzeniem.

1.2

Komitet zwraca uwagę na fakt, że należy spodziewać się konieczności poniesienia znacznych kosztów, w szczególności przez małe i średnie przedsiębiorstwa, w celu spełnienia nowych wymogów w zakresie dobrej praktyki wytwarzania, oceny bezpieczeństwa oraz dokumentacji produktu, a także w związku z przeprowadzeniem wszystkich niezbędnych testów.

1.3

Komitet uznaje za wskazane zminimalizowanie tego negatywnego wpływu finansowego na małe i średnie przedsiębiorstwa, na przykład poprzez stwierdzenie, że dokumentacja produktu i ocena bezpieczeństwa mają być przygotowywane zgodnie z nowymi wymogami dla produktów wprowadzanych na rynek po raz pierwszy.

1.3.1

Komitet popiera 36-miesięczny okres przewidziany na wejście rozporządzenia w życie. Zaleca jednak, jeśli chodzi o aktualizację dokumentacji informacyjnej i ocenę bezpieczeństwa produktów kosmetycznych już wprowadzonych na rynek, dalszy 24-miesięczny okres przejściowy, licząc od momentu wejścia rozporządzenia w życie.

1.4

Komitet z zadowoleniem przyjmuje wprowadzenie zróżnicowanej procedury opartej na ocenie ryzyka związanego z substancjami sklasyfikowanymi jako rakotwórcze, mutagenne lub działające szkodliwie na rozrodczość („CMR”). Zakaz stosowania takich substancji powinien zostać utrzymany.

2.1

Podstawowym celem dyrektywy (dyrektywa 76/768/EWG) jest ochrona zdrowia konsumentów przy jednoczesnej harmonizacji przepisów prawnych dotyczących produktów kosmetycznych podlegających obrotowi na wspólnym rynku. Ocena obecnej sytuacji rynkowej wskazuje, że poprawki do dyrektywy 76/768/EWG i brak jednolitej transpozycji przez państwa członkowskie doprowadziły do licznych niezgodności i niepewności prawnej. Z tego względu ich wprowadzenie spowodowało obciążenia administracyjne oraz niepotrzebne koszty zarówno dla odpowiednich władz, jak i dla przedstawicieli branży, nie zwiększając przy tym bezpieczeństwa produktów kosmetycznych.

2.2

Uproszczenie dyrektywy Rady 76/768/EWG z dnia 27 lipca 1976 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw państw członkowskich dotyczących produktów kosmetycznych („dyrektywa kosmetyczna”) zapowiedziano w komunikacie Komisji „Realizacja wspólnotowego programu lizbońskiego: Strategia w zakresie uproszczenia otoczenia regulacyjnego”, a także w rocznej strategii politycznej Komisji na rok 2007 oraz w programie działań legislacyjnych i prac Komisji na rok 2007. Komisja zaproponowała uproszczenie dyrektywy kosmetycznej poprzez przekształcenie, tzn. zastosowanie techniki prawnej, umożliwiającej skodyfikowanie tekstu prawnego wraz z wniesionymi do niego poprawkami oraz wprowadzenie do niego istotnych ulepszeń.

2.3

Na podstawie wyników konsultacji publicznych przeprowadzonych w roku 2006, a także szeregu badań przeprowadzonych przez Komisję, Komisja przygotowała szeroko zakrojoną ocenę wpływu przed opracowaniem wniosku dotyczącego rozporządzenia (przekształcenia) (1).

2.4

Sektor produktów kosmetycznych UE jest zdominowany przez małe i średnie przedsiębiorstwa. 97 % wszystkich firm kosmetycznych to małe i średnie przedsiębiorstwa, a 80 % z nich zatrudnia poniżej 19 pracowników. Małe i średnie przedsiębiorstwa zatrudniają około dwóch trzecich wszystkich pracowników zatrudnionych bezpośrednio w sektorze produktów kosmetycznych w UE.

2.5

Jeśli chodzi o zatrudnienie, przemysł kosmetyczny w Europie zatrudnia około 150 tys. pracowników. Od roku 1999 sektor ten stale tworzy w Europie nowe miejsca pracy (wzrost o 1,2 % rocznie).

2.6

Oprócz zatrudnienia bezpośredniego sektor produktów kosmetycznych wywiera silny wpływ pośredni na zatrudnienie w branżach handlu detalicznego, dystrybucji i transportu. Szacuje się, że przemysł kosmetyczny tworzy pośrednio około 350 tys. miejsc pracy.

2.7

Z tego względu należy wziąć pod uwagę interesy i opinie małych i średnich przedsiębiorstw z sektora produktów kosmetycznych w UE w ramach analizy wpływu przedmiotowego wniosku.

2.8

Od 1999 r. średnioroczny wzrost wewnątrzwspólnotowego eksportu produktów kosmetycznych wynosił 5 % pod względem wolumenu i 6,5 % pod względem wartości.

2.9

Przemysł kosmetyczny to sektor międzynarodowy, w którym Europa jest niezwykle istotnym graczem. Globalny charakter tego sektora ma szczególne znaczenie dla UE jako eksportera netto. W roku 2005 wartość eksportu produktów kosmetycznych poza UE wyniosła 16 miliardów euro, zaś importu — 4,4 miliarda euro.

2.10

W poszczególnych państwach UE występuje zróżnicowana sytuacja. Polska jest przykładem jednej z takich sytuacji. Znaczna część sektora kosmetyków w Polsce pozostaje wciąż niezależna, a liczba przedsiębiorstw, głównie małych i średnich, wynosi ponad 400. Polski rynek kosmetyczny, który odnotował roczny wzrost w wysokości 8,2 % w roku 2006 i 7,2 % w roku 2007, przy czym potencjał dalszego wzrostu pozostaje wysoki, to dobry przykład stabilnego wzrostu, nieodnotowywanego już w pięciu najbardziej rozwiniętych gospodarczo krajach UE (Wielka Brytania, Niemcy, Francja, Włochy i Hiszpania).

3.1

Proponowane przekształcenie dyrektywy Rady 76/768/EWG ma następujące cele podstawowe:

3.2

Propozycja Komisji utrzymuje w mocy zakres dyrektywy 76/768/EWG, a definicja produktu kosmetycznego pozostaje niezmieniona. Podczas konsultacji publicznych przeprowadzonych przez Komisję Europejską większość stron była za przekształceniem dyrektywy 76/768/EWG w rozporządzenie.

3.3

Zaproponowano wprowadzenie szeregu nowych definicji, w tym: producenta, importera, udostępnienia na rynku, wprowadzenia do obrotu, norm zharmonizowanych, ilości śladowych, substancji konserwujących, barwników, substancji promieniochronnych, przypadków niepożądanych, poważnych przypadków niepożądanych, wycofania z rynku i zwrotu. Nie zaproponowano jednak żadnej nowej definicji produktu kosmetycznego.

3.4

Wprowadzono koncepcję osoby odpowiedzialnej w ramach Wspólnoty. Opisano zakres odpowiedzialności w przypadku produktów dostarczanych do konsumentów spoza UE, na przykład przez Internet.

3.5

Wprowadzono zasady „nowego podejścia”: odniesienie do norm zharmonizowanych w aktach prawnych, w zakresie dobrych praktyk wytwarzania, pobierania próbek i analiz, a także deklaracji dotyczących produktów kosmetycznych.

3.6

Określono minimalne wymogi w zakresie oceny bezpieczeństwa oraz informacji o produkcie (dokumentacji produktu). Zaproponowano raport bezpieczeństwa produktu kosmetycznego jako załącznik I do projektu rozporządzenia. Ocena bezpieczeństwa produktu kosmetycznego jest oparta na profilu toksykologicznym jego składników.

3.7

Zaproponowano zastosowanie zróżnicowanej procedury, opartej na ocenie ryzyka (a nie zagrożenia) dla substancji sklasyfikowanych jako rakotwórcze, mutagenne lub działające szkodliwie na rozrodczość („CMR”) zamiast dotychczas stosowanej procedury, bazującej na ocenie zagrożenia. Ogólnie rzecz biorąc, zakaz stosowania CMR należących do kategorii 1 i 2 został utrzymany. Jednakże nowe podejście umożliwia stosowanie tych substancji pod pewnymi rygorystycznymi warunkami, o ile zostanie stwierdzone, że mogą one być bezpiecznie wykorzystywane w produktach kosmetycznych.

3.8

Ogólna strategia mająca na celu wprowadzenie zakazu testowania produktów gotowych na zwierzętach, a także terminy wprowadzenia zakazu sprzedaży produktów kosmetycznych zawierających składniki lub kombinacje składników testowanych na zwierzętach zostały utrzymane w mocy.

3.9

Określono jednolite podejście do zarządzania przypadkami niepożądanymi i poważnymi przypadkami niepożądanymi. Dane dotyczące przypadków niepożądanych i poważnych przypadków niepożądanych będą włączane do raportu bezpieczeństwa produktu kosmetycznego i przekazywane konsumentom. Ponadto poważne przypadki niepożądane będą zgłaszane odpowiednim władzom.

3.10

Zaproponowano wprowadzenie uproszczonej, scentralizowanej procedury notyfikacji w formie elektronicznej. Do chwili obecnej przed wprowadzeniem produktu kosmetycznego na rynek konieczna była odrębna notyfikacja w każdym państwie członkowskim. Zakres przekazywanych informacji jest zróżnicowany dla poszczególnych państw członkowskich. Ponadto obecnie w niektórych państwach członkowskich wymaga się odrębnej notyfikacji w centrach kontroli zatruć.

3.11

Położono większy nacisk na współpracę administracyjną pomiędzy odpowiednimi władzami, a także stosowanie dobrych praktyk administracyjnych.

4.1

Komitet popiera cele projektu rozporządzenia — uproszczenie i ujednolicenie określonych procedur administracyjnych przy jednoczesnym zapewnieniu wysokiego poziomu bezpieczeństwa konsumenta. Proponowane rozporządzenie jest niewątpliwie przejrzyste. Zawarte w nim przepisy prawne wyjaśniają kwestie prawne, które były poprzednio dwuznaczne i prowadziły do rozbieżnych interpretacji i stosowania przepisów.

4.2

Przekształcenie dyrektywy 76/768/EWG w rozporządzenie zapewni jednolite zastosowanie wszystkich przepisów prawnych, ułatwiając wolny obrót produktami na wspólnym rynku oraz uproszczając procedury administracyjne na rynkach UE.

4.3

Jakkolwiek uproszczenie procedur administracyjnych może zapewnić obniżenie niektórych kosztów (np. notyfikacji produktów oraz notyfikacji w centrach kontroli zatruć), małe i średnie przedsiębiorstwa będą musiały ponieść znaczące koszty w celu spełnienia nowych wymogów dotyczących zawartości dokumentacji produktów oraz zgodności z normą zharmonizowaną EN ISO 22716 (GMP). Należy podkreślić, że obowiązujące obecnie przepisy prawne nie wymagają dostarczania szczegółowych danych toksykologicznych w takim zakresie, jak projekt nowego rozporządzenia.

4.4

Należy oczekiwać, że dodatkowe koszty, ponoszone w celu spełnienia wymogów rozporządzenia, będą w znacznym stopniu uzależnione od rozmiaru przedsiębiorstwa. Koszty związane z przygotowaniem dokumentacji produktu i oceny bezpieczeństwa zostaną poniesione w pierwszej kolejności przez małe i średnie przedsiębiorstwa, które dotąd przygotowywały dane w zakresie podstawowym, określonym przez istniejące przepisy prawne.

W przypadku wielkich korporacji międzynarodowych nie należy spodziewać się znaczącego wzrostu kosztów ze względu na ich długoletnie doświadczenia, poziom wyspecjalizowania, zasoby ludzkie, zaplecze techniczne oraz dostęp do know-how osób trzecich. W przypadku dużych przedsiębiorstw wytwarzających produkty na kilku rynkach UE scentralizowany europejski system przekazywania informacji niewątpliwie uprości istniejące dotąd procedury administracyjne, redukując tym samym związane z tym koszty. Co więcej, przedsiębiorstwa międzynarodowe wprowadziły już systemy powiadamiania dla swoich receptur ramowych.

4.5

W przypadku małych i średnich przedsiębiorstw należy spodziewać się znaczącego wzrostu kosztów w zakresie najlepszych praktyk wytwarzania, oceny bezpieczeństwa i przygotowywania dokumentacji produktu, a także wszystkich niezbędnych testów.

Tylko w związku z badaniami, dokumentacją i oceną bezpieczeństwa koszty małych i średnich przedsiębiorstw mogą wzrosnąć aż o 100 % dla każdej nowej receptury wprowadzanej na rynek. Spowoduje to znaczne zwiększenie kosztów produkcji w małych i średnich przedsiębiorstwach, co będzie miało wpływ na cenę detaliczną produktu, a tym samym na interesy konsumentów.

Należy mieć na uwadze fakt, że w przypadku małych i średnich przedsiębiorstw serie produktów są wytwarzane w ilościach znacznie mniejszych niż w przypadku dużych koncernów międzynarodowych sprzedających duże ilości swoich produktów. Tym samym koszty badań oraz dokumentacji i oceny bezpieczeństwa przypadające na jeden produkt są dużo wyższe w przypadku małych i średnich przedsiębiorstw.

W związku z powyższym, ocena wpływu przygotowana przez Komisję może okazać się nieodpowiednia dla państw członkowskich takich jak Hiszpania, Włochy, Polska i Bułgaria, w których działa duża liczba małych i średnich przedsiębiorstw.

4.6

Zasadne wydaje się zminimalizowanie negatywnego wpływu finansowego na małe i średnie przedsiębiorstwa, na przykład poprzez stwierdzenie, że dokumentacja i ocena bezpieczeństwa produktu mają być przygotowywane zgodnie z nowymi wymogami dla produktów wprowadzanych na rynek po raz pierwszy. W przypadku produktów znajdujących się już w obrocie rynkowym konieczne wydaje się przedłużenie okresu przejściowego w celu aktualizacji dokumentacji i oceny bezpieczeństwa tych produktów.

4.6.1

Komitet popiera 36-miesięczny okres przewidziany na wejście rozporządzenia w życie. Zaleca jednak, jeśli chodzi o aktualizację dokumentacji informacyjnej i ocenę bezpieczeństwa produktów kosmetycznych już wprowadzonych na rynek, dalszy 24-miesięczny okres przejściowy, licząc od momentu wejścia rozporządzenia w życie.

4.7

Komitet z zadowoleniem przyjmuje wprowadzenie zestawu definicji. Ułatwią one interpretację przepisów rozporządzenia, przyczyniając się do wyeliminowania niezgodności natury prawnej oraz niepewności prawnej. Nie zaproponowano jednak żadnej nowej definicji produktu kosmetycznego. Przemysł kosmetyczny odznacza się wysoką innowacyjnością, a nowe składniki aktywne i kategorie produktów wprowadzane są na rynek co roku. Może to stwarzać problemy dotyczące zakwalifikowania produktów (kosmetyki, produkty farmaceutyczne itd.) oraz związane z produktami, których nie można jednoznacznie zaliczyć do danej kategorii (tzw. borderline products). Należy w związku z tym podejmować działania edukacyjno-informacyjne oraz wzmocnić nadzór rynku w tym sektorze.

4.8

Komitet przyjmuje z zadowoleniem wprowadzenie koncepcji „osoby odpowiedzialnej”. Ustalenie osoby odpowiedzialnej — którą może zostać przedsiębiorca inny niż producent — jest przydatne i zgodne ze stosowanymi obecnie praktykami rynkowymi, takimi jak outsourcing i własne marki. Przepisy dotyczące osoby odpowiedzialnej określają jej odpowiedzialność w przypadku udostępniania na rynku produktów pochodzących spoza UE, na przykład przez Internet.

4.9

Komitet uważa ponadto, że należy zdefiniować także inne pojęcia, tak aby zagwarantować bezpieczeństwo i pewność prawną, szczególnie w przypadku instrumentu prawnego w formie rozporządzenia. Dotyczy to zwłaszcza pojęć „zapach” i „składnik czynny”.

4.10

Komitet przyjmuje z zadowoleniem wprowadzenie systemu elektronicznej notyfikacji kosmetyków i receptur ramowych kierowanych do ośrodków kontroli zatruć. Niewątpliwie przyczyni się to do ujednolicenia procedur administracyjnych na rynku UE.

4.11

Komitet popiera wprowadzenie zasad nowego podejścia do przepisów prawnych dotyczących produktów kosmetycznych. Zastosowanie norm zharmonizowanych, które mogą być dobrowolnie stosowane przez wytwórców i odpowiednie władze, sprzyja ujednoliceniu stosowanych metod. Normy zharmonizowane to dobry przykład narzędzia samoregulacji, zarówno przydatnego, jak i chętnie stosowanego przez przemysł kosmetyczny. Komitet ma jednak zastrzeżenia odnośnie do bezkrytycznego stosowania zasad nowego podejścia. Kwestie związane ze zdrowiem i bezpieczeństwem konsumentów muszą zostać uregulowane przy pomocy odpowiednich przepisów.

4.12

Komitet z zadowoleniem przyjmuje uwzględnienie norm zharmonizowanych związanych z deklaracjami producenta dotyczącymi produktów. Jednakże normy zharmonizowane powinny uwzględniać metody oceny skuteczności stosowane do udowadniania tych deklaracji, a nie same deklaracje. Działanie, które jest deklarowane, może podlegać pomiarowi za pomocą wiarygodnych i powtarzalnych metod. Co więcej, normy zharmonizowane powinny uwzględniać także postęp naukowy i technologiczny oraz obszerny zakres zagadnienia.

4.13

Komitet przyjmuje z zadowoleniem wprowadzenie zróżnicowanych procedur, opartych na ocenie ryzyka dla substancji sklasyfikowanych jako rakotwórcze, mutagenne lub działające szkodliwie na rozrodczość („CMR”), o których mowa w dyrektywie 67/548/EWG (art. 12 ust. 2). Zakaz stosowania tych substancji powinien zostać utrzymany w mocy. Jednakże obowiązujący obecnie system bazuje na zagrożeniach (tzn. na swoistych właściwościach substancji), nie uwzględniając dawek i drogi narażenia. Mogłoby to doprowadzić do automatycznego zakazu stosowania etanolu (tzn. alkoholu) w przypadku jego sklasyfikowania jako substancji należącej do kategorii CMR 1 lub 2, pomimo faktu, że zastosowanie tej substancji w produktach kosmetycznych jest bezpieczne. Projekt rozporządzenia wskazuje, że substancje należące do grupy CMR kategorii 1 i 2 mogą być stosowane jako składniki produktów kosmetycznych w przypadku jednoczesnego spełnienia trzech warunków (art. 12 ust. 2). Jednakże jeden z tych warunków zakłada, że dana substancja musi być dopuszczona do stosowania w żywności i odżywianiu. Bardzo prawdopodobna jest jednak sytuacja, w której substancja sklasyfikowana jako CMR kategorii 1 lub 2, uznana za bezpieczną w stosowaniu w produktach kosmetycznych, nie będzie dopuszczona do użytku w produkcji żywności (np. formaldehyd, kwas borowy itd.). Proponowane przepisy wykluczają możliwość zastosowania tych substancji w przemyśle kosmetycznym.

4.14

Komitet ma świadomość konieczności zastosowania okresów przejściowych w celu dostosowania dokumentacji produktów oraz oceny ich bezpieczeństwa w przypadku produktów już wprowadzonych na rynek (art. 34). Projekt nie określa, czy okres przejściowy ma zastosowanie tylko do produktów wprowadzanych na rynek, czy też także do tych, które znajdują się już w obrocie rynkowym. Przyjęcie tego samego okresu przejściowego (36 miesięcy) dla wszystkich produktów — włącznie z tymi, które znajdują się już w obrocie rynkowym — może prowadzić do sytuacji, w której produkty wprowadzone legalnie na rynek będą musiały zostać wycofane ze względu na brak aktualizacji etykiet lub aktualizacji dokumentacji produktu. Komitet popiera 36-miesięczny okres przewidziany na wejście rozporządzenia w życie. Zaleca jednak, jeśli chodzi o aktualizację dokumentacji informacyjnej i ocenę bezpieczeństwa produktów kosmetycznych już wprowadzonych na rynek, dalszy 24-miesięczny okres przejściowy, licząc od momentu wejścia rozporządzenia w życie.

W dokumencie SEC(2008)117, który jest sprawozdaniem z oceny wpływu, Komisja Europejska stwierdza: „Wszelkie dostępne statystyki wskazują, że liczba niepożądanych reakcji na produkty kosmetyczne jest bardzo niska. (…) Co więcej, od chwili wejścia w życie dyrektywy kosmetycznej, w przemyśle kosmetycznym nie odnotowano żadnego poważnego kryzysu bezpieczeństwa, w odróżnieniu na przykład od sektora pasz”.

5.1

Komitet ma świadomość faktu, że niektóre z przepisów uwzględnionych we wniosku Komisji będą trudne do wprowadzenia. Najistotniejsze z nich obejmują zakres danych wymaganych dla dokumentacji i oceny bezpieczeństwa produktu (art. 7 i załącznik I).

5.2

Wspomniana w art. 7 ocena bezpieczeństwa produktów kosmetycznych powinna zostać przeprowadzona przez niezależną osobę trzecią, spoza samego przedsiębiorstwa.

5.3

Artykuł 7 ust. 3. Zwrot: „niekliniczne badania z zakresu bezpieczeństwa” jest niejasny. Zgodnie z dostępnymi informacjami, zwrot ten jest różnie interpretowany w różnych państwach członkowskich. Zgodnie z interpretacją stosowaną przez właściwe organy w Polsce, badania kliniczne to badania produktów leczniczych. Badania naukowe z udziałem ochotników, prowadzone w celu oceny kosmetyków (badania dermatologiczne, badania zgodności, badania aparaturowe) nie mogą być rozumiane jako badania kliniczne. Jednakże nie można ich także definiować jako badań nieklinicznych w znaczeniu art. 7 ust. 3 proponowanego rozporządzenia. Zgodnie z dyrektywą 2004/10/WE przepisy dotyczące dobrych praktyk laboratoryjnych nie mają zastosowania do badań z udziałem ludzi.

5.4

Co więcej, wymóg, zgodnie z którym wszystkie badania toksykologiczne oraz analizy niezbędne do oceny bezpieczeństwa powinny być realizowane zgodnie z zasadami dobrych praktyk laboratoryjnych uniemożliwia wykorzystanie większości danych, zawartych w toksykologicznych bazach danych oraz opracowaniach naukowych, stanowiących cenne źródło informacji. Nawet w najnowszych opracowaniach naukowych niezwykle rzadko można odnaleźć deklarację zgodności (lub niezgodności) z dobrymi praktykami laboratoryjnymi, przedstawioną przez laboratoria wykonujące odpowiednie badania.

5.5

Przepisy ust. 2 i 4 w załączniku I dotyczące oceny czystości i stabilności materiału, z którego wykonano opakowanie, oceny interakcji pomiędzy składnikami oraz oceny wpływu stabilności produktu na jego bezpieczeństwo, a także dotyczące oznaczenia „okresu po otwarciu opakowania” mogą okazać się trudne do zastosowania, ponieważ brakuje powszechnie dostępnej i uznanej metodologii, na przykład w formie norm międzynarodowych lub europejskich bądź publikacji naukowych. Dlatego też dane te są trudno dostępne.

5.5.1

Komitet przyjmuje z zadowoleniem przepisy załącznika I (sprawozdanie na temat bezpieczeństwa produktów kosmetycznych), które odnoszą się do minimalnych wymogów, jakie muszą spełniać dane i badania wykonywane podczas przygotowywania dokumentacji informacyjnej produktu. Poprawi to jakość dokumentacji i ułatwi nadzór rynkowy, a tym samym przyczyni się do wzrostu bezpieczeństwa konsumentów.

5.6

Wartość NOAEL (No Observed Adverse Effect Level — najwyższa dawka, dla której nie obserwuje się działania szkodliwego), niezbędna dla obliczenia MoS (marginesu bezpieczeństwa), nie jest dostępna w przypadku wielu substancji. Obowiązek obliczania wartości NOAEL doprowadzi do konieczności przeprowadzania testów na zwierzętach, co jest pogwałceniem polityki UE na rzecz popierania metod alternatywnych. Narusza to także przepisy art. 11 (testy na zwierzętach).

5.6.1

Dlatego wskazane byłoby, aby w nowych przepisach jasno określić, jakie testy substancji użytych w kosmetykach producent powinien przeprowadzić w celu zidentyfikowania potencjalnych zagrożeń dla konsumenta.

5.7

Komitet nie zgadza się, by wykaz składników zamieszczany był jedynie na opakowaniu (art. 15 lit. g). Powinien on także obowiązkowo znajdować się na samym produkcie (pojemniku), chyba że okaże się to kompletnie niemożliwe.

5.8

Komitet uważa, że produkty kosmetyczne powinny być opatrzone specjalnymi ostrzeżeniami dotyczącymi ich stosowania przez dzieci, z określeniem — w sposób jasny i dobrze widoczny — wieku minimalnego oraz informacją o konieczności przechowywania ich poza zasięgiem dzieci.

5.9

Ponadto Komitet jest zdania, że rozporządzenie powinno w jasny sposób stanowić, że w przypadku sprzedaży wysyłkowej produktów kosmetycznych, ten sam rodzaj informacji, który musi znajdować się na etykietach i opakowaniach produktów kosmetycznych sprzedawanych w sklepach, musi również zostać zawarty w sposób wyraźny w ofertach sprzedaży wysyłkowej.

5.10

Komitet popiera zwiększenie nacisku na współpracę administracyjną pomiędzy odpowiednimi władzami, a także zastosowanie dobrej praktyki administracyjnej.

5.11

Komitet popiera uporządkowanie dotychczasowych załączników zawierających wykazy substancji niedozwolonych oraz dozwolonych z ograniczeniami do stosowania w produktach kosmetycznych, poprzez dodanie numerów CAS (Chemical Abstracts Service) i EINECS (European Inventory of Existing Commercial Chemical Substances — Europejski Spis Istniejących Substancji Chemicznych o Znaczeniu Handlowym) oraz nazw INCI (International Nomenclature Cosmetic Ingredient — Międzynarodowe Nazewnictwo Składników Kosmetycznych), a także ustanowienie elektronicznego wykazu składników kosmetycznych.

5.12

Wycofanie dotychczasowego załącznika I do dyrektywy 76/768/EWG wydaje się właściwe. W dotychczasowym wykazie podział na kategorie miał charakter dość arbitralny i wielokrotnie powtarzały się w nim grupy kategorii takie jak „pudry do makijażu” oraz „produkty do makijażu oraz do usuwania makijażu”. Ponadto wykaz ten jest już przestarzały — na rynku pojawiły się nowe kategorie produktów, w rodzaju plastrów przeciw cellulitowi i chusteczek do usuwania makijażu nasączonych substancjami aktywnymi.

3.2.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 27/39

1.1

EKES popiera wniosek dotyczący dyrektywy zmieniającej dyrektywę 2001/82/WE i dyrektywę 2001/83/WE (COM (2008)123 wersja ostateczna) i uznaje, że zmiany te zapewniają harmonizację przepisów dla wszystkich produktów leczniczych, niezależnie od procedury regulującej wydanie zgody na ich wprowadzenie na rynek.

1.2

Stosowanie tych samych kryteriów dla wszystkich produktów leczniczych zapewnia, oprócz takich samych kryteriów odnoszących się do jakości, bezpieczeństwa i skuteczności, także wysoki poziom ochrony zdrowia publicznego, bardziej skuteczne funkcjonowanie rynku wewnętrznego oraz ogranicza zbędne obciążenie administracyjne i finansowe przedsiębiorstw.

1.3

EKES zawsze popierał i nadal popiera wysiłki Komisji na rzecz zwiększenia bezpieczeństwa produktów leczniczych, będące czynnikiem o podstawowym znaczeniu dla ochrony zdrowia osób oraz zwierząt.

1.4

EKES zgadza się zatem, że Komisja powinna być upoważniona do rozszerzenia zakresu stosowania rozporządzenia (WE) nr 1084/2003 na wszelkie zmiany, które mogą mieć miejsce po wydaniu zgody, niezależnie od zastosowanej procedury, co pozwoliłoby uniknąć ewentualnych przeszkód w swobodnym przepływie produktów leczniczych, i jednocześnie podkreśla wagę przyszłego środka, który Komisja będzie musiała przyjąć.

1.5

EKES ponownie podkreśla, że jest przekonany, iż należy szybciej zmierzać w kierunku urzeczywistnienia jednolitego rynku, także w sektorach, w których to jeszcze nie nastąpiło lub nastąpiło tylko częściowo.

2.1

W listopadzie 2001 r. Komisja Europejska przedstawiła daleko idącą reformę przepisów w sprawie produktów leczniczych, wydając dwa konkretne akty prawne: dyrektywę 2001/82/WE w sprawie wspólnotowego kodeksu odnoszącego się do weterynaryjnych produktów leczniczych oraz dyrektywę 2001/83/WE w sprawie wspólnotowego kodeksu odnoszącego się do produktów leczniczych stosowanych u ludzi (1).

2.2

Przepisy te są kontynuacją szerokiej reformy przeprowadzonej w 1993 r. poprzez utworzenie, na mocy rozporządzenia 2309/93, Europejskiej Agencji Leków (EMEA) oraz ustanowienie nowych procedur wydawania pozwoleń na wprowadzanie do obrotu środków farmaceutycznych (2).

2.3

Zgodnie z zasadą swobodnego przepływu towarów, rozporządzenie to przewidywało stosowanie od 1 stycznia 1995 r. dwóch procedur wydawania pozwoleń na dopuszczenie do obrotu wszystkich produktów leczniczych:

2.4

Celem wspomnianych procedur wydawania pozwolenia na dopuszczenie do obrotu było zapewnienie właściwej oceny stosunku korzyści do ryzyka oraz określenie wysokich kryteriów jakości, bezpieczeństwa i skuteczności, co miało wyraźnie służyć zapewnieniu zdrowia obywateli Unii oraz zdrowia zwierząt.

2.5

Dyrektywy 2001/82/WE i 2001/83/WE wzmocniły te niezbędne gwarancje, wprowadzając szczególne przepisy dotyczące nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii (farmacovigilance), w celu osiągnięcia wysokiego poziomu ochrony zdrowia publicznego poprzez zwiększoną częstotliwość kontroli oraz wzmocnienie i dokładniejsze określenie kryteriów zgłaszania efektów niepożądanych.

2.6

W trakcie okresowych kontroli funkcjonowania systemów wydawania pozwoleń dla produktów farmaceutycznych Komisja określiła problemy odnoszące się do zmian, które mogą wystąpić w kolejnych fazach, jakie następują po wydaniu pozwoleń na szczeblu krajowym, stanowiących ok. 80 % wszystkich pozwoleń na dopuszczenie do obrotu produktów leczniczych.

2.7

Do wspomnianych zmian występujących po wydaniu pozwolenia na szczeblu krajowym odnoszą się rozporządzenia 1084/2003 i 1085/2003, które jednak dotyczą wyłącznie takich aspektów jak proces produkcji, opakowanie środków farmaceutycznych, własność intelektualna, lecz pomijają tak podstawowe aspekty, jak np. wprowadzenie nowych wskazań terapeutycznych lub zmiany sposobów podawania leku.

2.8

W konsekwencji procedury stosowane po wydaniu pozwolenia mogą być w niektórych przypadkach różne w poszczególnych państwach członkowskich, co może prowadzić do stosowania różnych przepisów i klasyfikacji w stosunku do tego samego produktu. Można zatem mieć do czynienia ze stosowaniem zróżnicowanych poziomów ochrony zdrowia w następstwie zróżnicowanej klasyfikacji terapeutycznej lub zróżnicowanego zastosowania tego samego produktu, nie wspominając już o fakcie, że może to niekiedy stanowić sztuczną przeszkodę utrudniającą swobodny przepływ produktów leczniczych, jaki przewiduje się w ramach UE.

3.1

W celu uniknięcia zróżnicowanych warunków dla tych samych produktów leczniczych Komisja postanowiła złożyć wniosek dotyczący zmiany dyrektyw 2001/82/WE i 2001/83/WE poprzez rozszerzenie zakresu stosowania rozporządzenia (WE) nr 1084/2003, obowiązującego obecnie jedynie w odniesieniu do produktów leczniczych podlegających procedurze scentralizowanej, na wszystkie produkty lecznicze, niezależnie od procedury regulującej wydanie zgody na ich wprowadzenie na rynek.

3.2

Omawiany wniosek jest częścią programu działalności legislacyjnej i prac Komisji na rok 2008 w ramach załącznika 2 (inicjatywy dotyczące upraszczania). Składa się on wyłącznie z aktu prawnego wprowadzającego zmianę kilku artykułów dyrektywy 2001/82/WE oraz dyrektywy 2001/83/WE dotyczących zakresu stosowania rozporządzenia (WE) nr 1084/2003, który zostaje w ten sposób rozszerzony na wszystkie produkty lecznicze.

3.3

Utrzymanie obecnego stanu rzeczy oznaczałoby zbędne obciążenie administracyjne i finansowe przedsiębiorstw, które zamierzają wprowadzać produkty lecznicze na rynki kilku państw członkowskich. Przedsiębiorstwa te mają do czynienia ze zróżnicowanymi przepisami stosowanymi w poszczególnych państwach członkowskich i związanymi z tym różnymi wymogami administracyjnymi, co może ponadto stwarzać sztuczne przeszkody w stosowaniu zasady swobodnego przepływu towarów.

3.4

Wniosek ma charakter czysto prawny i przewiduje zmianę podstawy prawnej rozporządzenia (WE) nr 1084/2003 w sposób, który upoważnia Komisję do zmian zakresu stosowania rozporządzenia w celu zapewnienia harmonizacji przepisów regulujących wydanie pozwoleń na wprowadzenie produktów na rynek.

3.5

Komisja podkreśla, że omawiany zmieniający wniosek legislacyjny był przedmiotem szerokich konsultacji z wszystkimi zainteresowanymi stronami oraz że sposób dokonania zmiany prawnej, wybrana spośród różnych możliwych opcji, okazał się najbardziej odpowiedni do uzyskania harmonizacji w fazie następującej po wprowadzeniu produktu na rynek z punktu widzenia wysokiego poziomu ochrony zdrowia publicznego i spójności prawnej.

3.6

Zaproponowane zmiany szeregu artykułów opierają się na przepisach art. 95 Traktatu WE, który przewiduje stosowanie procedury współdecyzji i są zgodne z zasadą pomocniczości oraz z zasadą proporcjonalności.

4.1

EKES popiera wniosek dotyczący zmieniany dyrektyw 2001/82/WE i 2001/83/WE i uznaje, że zmiany te zapewniają harmonizację przepisów dla wszystkich produktów leczniczych, a także wysoki poziom ochrony zdrowia publicznego i bardziej skuteczne funkcjonowanie rynku wewnętrznego, usuwając zbędne obciążenie administracyjne i finansowe przedsiębiorstw.

4.2

Podobnie jak we wcześniejszych opiniach na ten temat, EKES popiera wysiłki Komisji na rzecz zwiększenia bezpieczeństwa produktów leczniczych, będące czynnikiem o podstawowym znaczeniu dla ochrony zdrowia osób oraz zwierząt i zachęca Komisję do ich podejmowania.

4.3

Omawiany wniosek, poprzez dokonanie prostej zmiany legislacyjnej, służy zatem harmonizacji przepisów dla wszystkich produktów leczniczych, niezależnie od procedury regulującej wydanie zgody na ich wprowadzenie na rynek, a jednocześnie pozwala uniknąć wszelkich możliwych przeszkód w swobodnym przepływie tych produktów.

4.4

Odnosząc się pozytywnie do zmiany podstawy prawnej, EKES oczekuje jednocześnie na obecnie sporządzany wniosek legislacyjny, który jest jego zdaniem bardziej istotny dla przyszłości sektora farmaceutycznego.

3.2.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 27/41

3.2.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 27/41

1.1

EKES podziela sformułowaną przez Komisję diagnozę sytuacji w obszarze transportu kolejowego towarów w Unii Europejskiej i jest zdania, że propozycje Komisji zmierzają w dobrym kierunku, nawet jeśli są skromne w zestawieniu z wielkością problemu, jaki należy rozwiązać.

1.2

Komitet jest zdania, że dla poprawy sytuacji konieczne są:

1.4.1

Dla osiągnięcia tego celu należy w dalszym ciągu dążyć do interoperacyjności i harmonizacji technicznej w Europie. W przeszłości każda sieć stworzyła własne przepisy i systemy regulacji i bezpieczeństwa. Konieczne jest stopniowe ujednolicenie wszystkich systemów, a jak najszybsze wdrożenie ERTMS (European Rail Traffic Management System) powinno być priorytetem.

1.4.2

Realizując odpowiednie inwestycje, za każdym razem, gdy jest to rozsądnie możliwe, należałoby stopniowo zmieniać parametry infrastruktury kolejowej, takie jak szerokość torów, długość pociągów, nachylenia, nacisk osi, aby dostosować je do potrzeb transportu towarowego, tak jak to ma miejsce np. w Stanach Zjednoczonych.

1.4.3

Rzeczywisty rozwój konkurencji i otwarcie rynku sprzyjałyby większej skuteczności i wydajności. Kwestia ta wiąże się ze szkoleniem personelu kolejowego. W istocie, nowe podmioty na rynku mogą odczuć brak wykwalifikowanych pracowników. Należy zatem czuwać nad stworzeniem odpowiednich ścieżek kształcenia, tak aby zaspokoić popyt i umożliwić utworzenie nowych, wymagających wysokich kwalifikacji miejsc pracy.

1.4.4

Należałoby dokonać przeglądu rozdziału kosztów między poszczególnych operatorów, przeprowadzonego przez podmioty zarządzające infrastrukturą, oraz skuteczniej rozdzielić koszty zewnętrzne między konkurencyjne rodzaje transportu, aby stworzyć warunki swobodnej i uczciwej konkurencji.

1.4.5

Powinno się badać i wspierać inicjatywy takie jak linia Betuwe, projekt New Opera czy też Ferrmed, aby czerpać z nich naukę, w duchu gromadzenia doświadczeń i dobrych praktyk.

1.5.1

Należałoby ustanowić wiążące przepisy umowne dotyczące odszkodowań dla klientów w przypadku złej jakości usługi, co sprzyjałoby poprawie jakości usług.

1.5.2

Należałoby również podjąć wysiłki w celu poprawy jakości i niezawodności różnych elementów umożliwiających świadczenie usługi. Obejmowałyby one nie tylko tabor, ale też sygnalizację, tory kolejowe czy systemy informacyjne.

1.5.3

Większa niezawodność usługi to także przydzielenie właściwych tras oraz ustanowienie zasad pierwszeństwa korzystnych dla przewozu towarowego w przypadku konfliktu z innymi pociągami na tych trasach, w dobrze rozumianym interesie wszystkich użytkowników. W szczególności należy odpowiednio dobierać okresy i godziny ruchu.

1.6.1

Jednym z zarzutów czynionych powszechnie wobec transportu kolejowego towarów jest długość tras i wolne tempo przewozu. W celu rozwiązania tego problemu należałoby wytyczać trasy przewozu o ograniczonej liczbie przystanków (czy nawet pozbawione przystanków) i niewielkim prawdopodobieństwie wystąpienia konfliktu z innymi pociągami; należałoby również na poziomie zarządzania operacyjnego możliwie najczęściej dawać im pierwszeństwo w przypadku tego rodzaju konfliktu. Powinno się także rozwijać transport towarowy pociągami nocnymi dużych prędkości.

1.6.2

Należałoby także wdrożyć inwestycje w celu przystosowania infrastruktury do większych prędkości, przy uwzględnieniu faktu, że na danych torach wzrost prędkości prowadzi do zmniejszenia dozwolonego nacisku osi. O ile prędkość aktualna transportu kolejowego towarów wymaga poprawy, należy podkreślić, że najważniejszym czynnikiem jest stałość prędkości pociągów. Korzystniejsza jest umiarkowana prędkość stała niż ciągłe hamowanie i przyspieszanie, prowadzące do akumulacji opóźnień.

1.7.1

Niezamierzonym skutkiem tradycyjnych zasad i sposobów zarządzania ruchem, które dają regularnie pierwszeństwo pociągom osobowym, na trasach ustalonych z góry, jest zjawisko polegające na tym, że dla „pociągu towarowego niewielkie początkowe opóźnienie (np. dziesięciominutowe) prowadzi prawie zawsze do wielkiego opóźnienia ostatecznego (kilkugodzinnego, a nawet jednodniowego)”.

1.7.2

Dzięki rozwojowi technologii w średnio- i długookresowej perspektywie będzie możliwe udrożnienie przepływu pociągów towarowych w czasie rzeczywistym, bez konieczności opierania się na teoretycznych trasach ustalonych z góry. Dzięki koncepcji ruchomego odstępu blokowego, zastosowanej w ostatniej fazie ERTMS, będzie możliwe wykorzystanie tej samej infrastruktury dla większej ilości pociągów i skuteczniejsze reagowanie w problematycznych sytuacjach. W tym celu niezbędne jest, by wszystkie państwa członkowskie inwestowały w system ERTMS, tak aby jak najszybciej osiągnąć interoperacyjność i ciągłość eksploatacji między poszczególnymi sieciami krajowymi.

1.7.3

W dalszym ciągu konieczne są inwestycje w zakresie wąskich gardeł i platform załadunkowych i rozładunkowych, które pozwolą na interoperacyjność systemów transportu.

1.7.4

Zagadnienie stacji rozrządowych i załadunku/rozładunku jest ważne, ale też nieodłącznie związane z kwestią sieci pobocznych przecinających terytorium. Aby transport kolejowy towarów mógł być rzeczywiście konkurencyjny, powinien umożliwiać dotarcie jak najbliżej do klienta.

1.8.1

O ile zalecanie wprowadzenia transeuropejskiej sieci przeznaczonej do przewozu towarów jest w chwili obecnej mało realistycznym pomysłem, nie zmienia to faktu, że odrębna sieć byłaby najlepszym sposobem propagowania transportu kolejowego towarów, czyniąc go bardziej niezawodnym i punktualnym, mniej kosztownym i szybszym. Koncepcja korytarzy ukierunkowanych na transport towarowy ma tę zaletę, że jest realistyczna, jednak wobec braku dużych transkontynentalnych sieci przeznaczonych do przewozu towarów można by rozważyć włączenie do korytarzy ukierunkowanych na transport towarowy rosnącej liczby odcinków linii przeznaczonych wyłącznie do przewozu towarów, aby połączyć szczególnie aktywne ośrodki gospodarcze, do czego zachęca sukces linii Betuwe, łączącej port Rotterdam i Niemcy. Konieczne jest, by wszystkie państwa członkowskie w rzeczywisty sposób zaangażowały się we wdrażanie polityki i przepisów pozwalających na zwiększenie konkurencyjności kolei.

2.1.1

O ile transport towarowy wzrastał o 2,8 % rocznie w latach 1995–2005, udział rynku przewozu kolejowego towarów stale malał i ustabilizował się w 2005 r. na poziomie ok. 10 % — najniższym od 1945 r.

2.1.2

W opinii Komisji przyczyny tak niskiego wyniku leżą w braku niezawodności, niewystarczającej wydajności, wadliwym zarządzaniu informacją, powolności i braku elastyczności. Pomimo tych wad, w obecnej sytuacji, charakteryzującej się wzrostem wymiany handlowej, przeciążeniem dróg, wzrostem cen paliw i rosnącą troską o ochronę środowiska, przed transportem kolejowym rysują się nowe możliwości.

2.1.3

W przeszłości Wspólnota, mając na celu rozwój transportu kolejowego, określiła trzy kierunki strategiczne:

2.1.4

Należy stwierdzić, że otrzymane rezultaty nie są zadowalające, w szczególności jeżeli chodzi o ruch transgraniczny.

2.2.1

Biała księga w sprawie europejskiej polityki transportowej na 2010 r. zakładała ambitnie doprowadzenie do przejścia z transportu drogowego na kolejowy i przewidywała już utworzenie „multimodalnych korytarzy transportowych nadających pierwszeństwo przewozom towarowym”. Jak wiadomo, podczas przeglądu białej księgi w 2006 r. w trosce o realizm ograniczono ambitne plany przejścia z transportu drogowego na kolejowy i rozwinięto ideę współmodalności, a także przypomniano o konieczności dążenia do utworzenia sieci kolejowej nadającej pierwszeństwo przewozom towarowym.

2.2.2

Ta właśnie koncepcja została rozwinięta w komunikacie Komisji, formułującym potrójny cel: zwiększenia prędkości, poprawy niezawodności i wydajności transportu w sieci utworzonej na podstawie istniejących sieci transeuropejskich.

3.1

Komisja przywołuje inicjatywy, które zostały już podjęte w celu rozwoju, poprawy i wspierania transportu kolejowego towarów: rozwój interoperacyjności i informacji (Europtirails), budowa infrastruktury (linia Betuwe), tworzenie struktur zarządzających korytarzami. Inicjatywy te okazały się jednak niewystarczające.

3.2

Rozważane są trzy możliwe formy rozwiązań: utrzymanie status quo, nowe środki zmierzające do utworzenia sieci ukierunkowanej na transport towarowy, odrębny program zmierzający do utworzenia europejskiej sieci kolejowej przeznaczonej do przewozów towarowych.

3.3

Wierna zasadom filozofii antycznej Komisja jest zdania, że „in medio stat virtus” i odrzuca pierwszą i trzecią opcję, pierwszą jako zbyt mało ambitną, a trzecią jako mało realistyczną.

3.4.1

Komisja pragnie rozwijać korytarze transgraniczne, aby doprowadzić do powstania sieci ukierunkowanej na transport towarowy. Chodziłoby o zdefiniowanie korytarzy wyposażonych w odpowiednią infrastrukturę przy jednoczesnym wdrożeniu systemu skutecznego zarządzania i eksploatacji. Nie może to jednak zostać zrealizowane bez przystąpienia do projektu państw członkowskich, jako zarządzających infrastrukturą.

3.4.2

W tym celu Komisja rozważa włączenie szeregu środków legislacyjnych, obejmujących zachęty i finansowanie w ramach istniejących programów, do wniosku w sprawie przekształcenia pierwszego pakietu kolejowego, planowanego na 2008 r.

3.4.3

Komisja proponuje tym samym nadanie definicji prawnej korytarzom transportowym nadającym pierwszeństwo przewozom towarowym, zachęcanie państw członkowskich i podmiotów zarządzających infrastrukturą do tworzenia korytarzy transgranicznych ukierunkowanych na transport towarowy i poszukiwanie finansowania dla tych struktur, ale w ramach istniejących programów.

3.4.4

Jednym z zarzutów wysuwanych wobec transportu kolejowego towarów jest niewystarczająca jakość usług i niedostateczne informowanie klientów. W związku z tym Komisja pragnie, aby została wdrożona prawdziwa polityka jakości i przejrzystości i proponuje przyjęcie środka legislacyjnego dotyczącego publikowania wskaźników jakości. Komisja zamierza również opublikować sprawozdanie na temat działań podjętych przez operatorów na rzecz poprawy jakości usług transportu towarowego.

3.4.5

Niektóre odcinki sieci charakteryzuje duży stopień przeciążenia, w szczególności w środkowym obszarze Unii Europejskiej. Sytuacja ta może się dodatkowo pogorszyć w nadchodzących latach. W związku z tym okoliczności wymagają inwestycji w zakresie zwiększenia zdolności przesyłowych infrastruktury pod względem długości pociągu, szerokości toru, nacisku osi i maksymalnej prędkości. Inwestycje powinny być zatem właściwie ukierunkowane i skoordynowane. Komisja zaleca strukturom zarządzającym korytarzami opracowanie programów inwestycyjnych, co wiąże się z kwestią finansowania ze środków dostępnych w ramach istniejących programów.

3.4.6

Zagadnienie płynności ruchu i skuteczności transportu kolejowego towarów wiąże się z kwestią przydziału tras pociągów. Obecnie decyzje o przydziale tras podejmują poszczególne podmioty zarządzające infrastrukturą na podstawie przepisów właściwych dla poszczególnych państw członkowskich. Użyteczna byłaby zatem harmonizacja przepisów rządzących przydziałem tras w celu uzyskania tras wydajnych i niezawodnych.

3.4.7

Aby ten cel osiągnąć, Komisja zamierza zaproponować przepisy prawne w zakresie przydziału tras międzynarodowych oraz nadawania pierwszeństwa międzynarodowemu transportowi towarowemu, w szczególności w przypadku zakłóceń funkcjonowania sieci.

3.4.8

Przepływ towarów wymaga także istnienia terminali i stacji rozrządowych, tymczasem w minionych latach pod naciskiem rynku nieruchomości istniała tendencja do redukowania liczby takich terminali i stacji w rejonach miejskich.

3.4.9

Z lektury propozycji Komisji jasno wynika, że dla powodzenia zaproponowanych środków konieczne jest zaangażowanie i inicjatywa państw członkowskich i podmiotów sektora kolejowego.

3.5.1

Opis sytuacji w dziedzinie transportu kolejowego towarów, przedstawiony przez Komisję, nie wymaga szczególnego komentarza i potwierdza jedynie dotychczasową wiedzę o słabości tego sektora. Poprawa sytuacji wymaga zmobilizowania przedstawicieli władz publicznych i sektora przedsiębiorstw, nie tylko w odniesieniu do woli politycznej i dynamiki handlu, ale też w kwestii finansowania.

3.5.2

To właśnie jest słabą stroną propozycji. Komisja proponuje szereg środków legislacyjnych, ale nie zakłada przyznania żadnych dodatkowych zasobów. Działania prawne są bez wątpienia użyteczne, ale z pewnością niewystarczające. Środki finansowe potrzebne do wdrożenia planu powinno się znaleźć w ramach istniejących programów. Będzie to wymagało delikatnych rozstrzygnięć i doprowadzi do wystąpienia zjawiska naczyń połączonych, trudnego do opanowania.

3.5.3

Powodzenie planu wymaga wreszcie poważnego zaangażowania państw członkowskich i podmiotów zarządzających, podczas gdy te pierwsze często nie mają środków i mogą mieć inne priorytety w dziedzinie transportu kolejowego, a drugie nie zawsze mogą pochwalić się doskonałą kondycją finansową, choć skorzystały na oddzieleniu sieci, której utrzymanie jest kosztowne, od jej eksploatacji.

3.6.1

Stworzenie korytarzy transgranicznych ukierunkowanych na transport towarowy jest bez wątpienia warunkiem wstępnym rozwoju przewozów towarowych, zdajemy sobie jednak sprawę z tego, w jakim stopniu przewozy towarowe były dotychczas poświęcane na rzecz przewozów osobowych. Mamy zatem do czynienia z pewnego rodzaju rewolucją kulturalną, wymagającą od państw członkowskich wyznaczenia obowiązkowych celów i odpowiedniego finansowania, przy uwzględnieniu faktu, że w opinii publicznej pierwszeństwo pociągów osobowych jest czymś oczywistym i nie należy ogólnie poddawać go w wątpliwość. Kwestia dotyczy zatem optymalnego zarządzania siecią i zdefiniowania sieci ukierunkowanych na transport towarowy, bez uszczerbku dla jakości i punktualności przewozów pasażerskich. Tworząc korytarze transgraniczne należy brać pod uwagę rozstaw torów, tabor szynowy eksploatowany przez przedsiębiorstwa kolejowe w nowych i starych państwach członkowskich UE, przewozy towarowe krajów kandydujących i państw trzecich, a także kwestię obwodu kaliningradzkiego jako rosyjskiej enklawy.

3.6.2

Zagadnienia informacji i przejrzystości są niewątpliwie ważne; jest jednak jasne, że klient kieruje się głównie kryteriami ceny, niezawodności, prędkości dostawy, łatwości dostępu do terminali i załadunku oraz rozładunku. Kluczowym elementem jest zatem jakość usług, a ta zależy częściowo od mechanizmów organizacji ruchu kolejowego, a częściowo od realizacji poważnych inwestycji.

3.6.3

Jeżeli chodzi o konkurencyjność transportu kolejowego towarów, wydaje się ogólnie przyjęte, że tego rodzaju transport zarezerwowany jest dla określonego typu towarów, w szczególności o dużej wadze i przewożonych w dużych ilościach. Należałoby zastanowić się nad większym zróżnicowaniem klientów, które byłoby możliwe między innymi dzięki wykorzystaniu kontenerów; pozwoliłoby to na rozszerzenie rynku i większą konkurencyjność w sytuacji rosnących cen paliw i troski o zrównoważony rozwój.

3.6.4

Jeżeli chodzi o finansowanie, komunikat Komisji pozostawia wrażenie słabości, ponieważ nie przewiduje żadnych odrębnych środków, a proponowane rozwiązanie opiera się na kompromisach w ramach istniejących programów.

3.2.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 27/45

1.1

Komitet z zadowoleniem przyjmuje nowy komunikat Komisji Europejskiej w sprawie polityki portowej, który proponuje przede wszystkim środki tzw. miękkiego prawa. Komitet popiera także ogólne ukierunkowanie na zapewnienie stabilnych warunków inwestycyjnych, zrównoważonego rozwoju portów, dobrych warunków społecznych w portach oraz spójnego stosowania postanowień traktatowych.

1.2

Sytuacja portów europejskich staje się coraz bardziej zróżnicowana pod względem liczby portów oraz zakresu funkcji i usług portowych. Komitet zaleca, aby w ramach polityki portowej UE wspierać ten proces rynkowy poprzez zapewnianie wszystkim portom europejskim możliwości pełnego i zrównoważonego wykorzystywania swojego potencjału.

1.3

Komitet z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Komisji w sprawie rozwoju sieci ukierunkowanej na towarowy transport kolejowy i wzywa państwa członkowskie, aby przyznały pierwszeństwo, bez uszczerbku dla kolejowych przewozów pasażerskich, wdrażaniu dużych transgranicznych projektów dotyczących infrastruktury kolejowej zapewniającej połączenia z portami.

1.4

Komitet z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Komisji dotyczącą wydania wytycznych w celu usunięcia niejasności związanych z zastosowaniem wspólnotowych przepisów w zakresie ochrony środowiska do rozwoju portów i zaleca opublikowanie tych wytycznych jeszcze przed końcem 2008 r.

1.5

Komisja Europejska powinna zintensyfikować wysiłki mające na celu usprawnienie administracji w portach. Komitet z zadowoleniem przyjmuje zatem zamiar Komisji utworzenia w 2008 r. wspólnej przestrzeni morskiej bez barier. Komisja, a szczególnie państwa członkowskie, powinny poczynić dalsze postępy w modernizacji systemu celnego i nadać temu zadaniu wyższy priorytet polityczny.

1.6

Komitet zgadza się z Komisją, że cel zapewnienia wszystkim portom równych reguł gry może zostać wzmocniony poprzez opracowanie wytycznych w sprawie pomocy państwa i dzięki przejrzystości rozliczeń finansowych. Podobnie, przedstawione w komunikacie wytyczne dotyczące stosowania koncesji, technicznych usług morskich oraz „konsorcjów” rekrutujących i szkolących pracowników portowych uważane są w znacznej mierze za pomocne i jednoznaczne. Komisja powinna także podjąć kolejne inicjatywy mające na celu zapewnienie uczciwej konkurencji pomiędzy portami Unii Europejskiej i sąsiadujących z nią państw trzecich.

1.7

Komitet z zadowoleniem przyjmuje zamiar Komisji, jakim jest wspieranie i wzmacnianie współpracy pomiędzy miastami i ich portami. W szczególności Komitet wzywa Komisję do przeprowadzenia odpowiedniego badania na temat ekonomiczno-społecznego oddziaływania portów.

1.8

Komitet z zadowoleniem przyjmuje decyzję Komisji o zachęcaniu europejskich partnerów społecznych do ustanawiania komitetów dialogu sektorowego promujących dialog na szczeblu europejskim między partnerami społecznymi w portach.

2.1

Przez ostatnie dziesięć lat Komitet uczestniczył aktywnie w debacie nad wspólną polityką portową UE. Taka polityka stanowi istotną wartość dodaną ze względu na kluczową rolę portów morskich dla rozwoju ekonomiczno-społecznego, dobrobytu i spójności Unii Europejskiej.

2.2

Komitet przyjął opinie zarówno w sprawie Zielonej księgi w sprawie portów morskich i infrastruktury morskiej COM (1997) 678 (1), jak i w sprawie dwóch wniosków legislacyjnych Komisji Europejskiej w sprawie otwarcia rynku usług portowych w europejskich portach morskich (2). Dnia 26 kwietnia 2007 r. Komitet przyjął także opinię z inicjatywy własnej w sprawie wspólnej polityki portowej w UE (3). Biorąc pod uwagę kontrowersje, które wypłynęły w trakcie debaty nad dyrektywą w sprawie usług portowych, w opinii tej Komitet skoncentrował się przede wszystkim na tych aspektach europejskiej polityki portowej, co do których możliwe byłoby osiągnięcie konsensusu pomiędzy zainteresowanymi stronami z sektora portowego.

3.1

Dnia 18 października 2007 r. Komisja Europejska opublikowała komunikat w sprawie europejskiej polityki portowej. Komunikat ten stanowi wynik rocznych konsultacji z zainteresowanymi stronami, obejmujących dwie konferencje i sześć warsztatów tematycznych. Komunikat odzwierciedla ogólną strategię Komisji w sprawie polityki morskiej i stanowi jeden z elementów jej nowej agendy w sprawie przewozu towarów.

3.2

Celem nowej europejskiej polityki portowej jest wspieranie tworzenia efektywnego unijnego systemu portowego, który będzie w stanie sprostać przyszłym wyzwaniom w zakresie potrzeb transportowych UE. Według Komisji wyzwania te obejmują popyt na transport międzynarodowy, zmiany technologiczne, emisję gazów cieplarnianych i zmiany klimatyczne, dialog pomiędzy portami, miastami i innymi zainteresowanymi stronami i wreszcie zapewnienie zgodności z wymogami w zakresie przejrzystości i konkurencji oraz ogólnie z przepisami wspólnotowymi.

3.3

Ogólnie rzecz biorąc, propozycje w zakresie polityki przedstawione w komunikacie stanowią połączenie interpretacji postanowień traktatowych i planu działań obejmującego środki, których większość ma charakter „miękkiego prawa”.

3.4

Obejmują one:

4.1

Komitet z zadowoleniem przyjmuje komunikat Komisji Europejskiej, ponieważ uznaje on strategiczne znaczenie portów morskich dla europejskiego handlu zewnętrznego i wewnętrznego oraz wkład, jaki porty te wnoszą w rozwój gospodarczy i zatrudnienie.

4.2

W szczególności Komitet z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Komisja nie proponuje środków o charakterze interwencyjnym, ale koncentruje się — w ramach postanowień Traktatu o Unii Europejskiej — na zapewnieniu stabilnych warunków inwestycyjnych, zrównoważonego rozwoju portów i dobrych warunków społecznych w portach.

4.3

Komitet z zadowoleniem przyjmuje także fakt, że Komisja proponuje środki „miękkiego prawa” jako alternatywę wobec rozwiązań legislacyjnych z jednej strony i środków doraźnych z drugiej.

4.4

Niemniej jednak Komitet ma kilka szczegółowych uwag i zaleceń odnoszących się do poszczególnych rozdziałów komunikatu Komisji.

5.1.1

Komitet odnotowuje wnioski Komisji, zgodnie z którymi przewóz ładunków kontenerowych koncentruje się obecnie zaledwie w kilku portach Europy Północno-Zachodniej. Należy jednak zauważyć również tendencję w kierunku wzrostu liczby portów aktywnych na europejskim rynku przewozu ładunków kontenerowych, a nie ograniczania ruchu jedynie do kilku portów. W 2006 r. najbardziej dynamicznie rozwijającymi się portami kontenerowymi były małe i średnie porty położone w różnych częściach Europy. Tym samym wyraźny jest wzrost konkurencji pomiędzy znacznie oddalonymi od siebie ośrodkami portowymi (4). Poprzez swoją politykę portową Unia Europejska może wspierać ten proces, dbając o to, aby wszystkie porty europejskie mogły wykorzystywać swój potencjał w sposób pełny i zrównoważony.

5.1.2

Uzupełniając listę wyzwań określonych przez Komisję, Komitet zwraca ponadto uwagę — na globalizację i konsolidację w europejskim sektorze portowym i sektorze żeglugi morskiej. Zjawisko to jest szczególnie widoczne w przypadku przewozów kontenerowych, ale występuje także na innych rynkach, takich jak przewozy ro-ro, drobnicy czy ładunków masowych. Europejskie porty morskie świadczą usługi międzynarodowym grupom żeglugowym, a w kilku europejskich portach pojawiły się duże grupy operatorów terminali portowych. Wyzwaniem dla władz portowych jest zapewnienie zaangażowania ze strony tych międzynarodowych operatorów oraz przestrzegania celów rozwoju poszczególnych portów w zgodzie z odpowiednimi dziedzinami polityki UE.

5.2.1

Komitet zgadza się z Komisją, że zaspokajanie rosnących potrzeb w zakresie przepustowości portów i infrastruktury towarzyszącej wymaga przede wszystkim optymalizacji wykorzystania istniejących urządzeń portowych oraz szlaków komunikacyjnych umożliwiających dostęp do portu. Komitet zgadza się także, że przed zaplanowaniem budowy nowej infrastruktury należałoby przeprowadzić pełną analizę kosztów i korzyści dla społeczeństwa. Powinna ona uwzględniać czynniki gospodarcze, społeczne oraz kwestie ochrony środowiska, gdyż stanowią one filary unijnej agendy lizbońskiej.

5.2.2

Jak wyjaśniono powyżej, procesy rynkowe już prowadzą do większego zróżnicowania sytuacji portów europejskich. Należałoby popierać podejście oddolne, zgodnie z którym wnioski projektowe byłyby wskazywane przez władze zarządzające portu, a w stosownych przypadkach również we współpracy z władzami regionalnymi lub krajowymi. Nie oznacza to oczywiście, że UE nie powinna nadal określać celów i wydawać wytycznych.

5.2.3

Komisja mogłaby jednak wykorzystać okazję, jaką stwarza przegląd śródokresowy transeuropejskiej sieci transportowej w 2010 r., i przyczynić się do rozwiązania problemu wąskich gardeł w połączeniach pomiędzy portami a lądem. Zadanie to powinno jednak zostać zrealizowane na podstawie obiektywnych kryteriów.

5.2.4

Ponadto Komitet ponownie wzywa Komisję do zwiększenia swoich wysiłków mających na celu usunięcie pozostałych wąskich gardeł w połączeniach z lądem poprzez swoje ogólne instrumenty polityki transportowej, w szczególności w odniesieniu do żeglugi śródlądowej i towarowego transportu kolejowego. Zwłaszcza sieć kolejowa znacznie ogranicza optymalną przepustowość portów oraz ich integrację z łańcuchami logistycznymi. W tym kontekście Komitet z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Komisji w sprawie rozwoju sieci ukierunkowanej na towarowy transport kolejowy i wzywa państwa członkowskie, aby przyznały pierwszeństwo, bez uszczerbku dla kolejowego transportu pasażerskiego, wdrażaniu dużych transgranicznych projektów dotyczących infrastruktury kolejowej zapewniającej połączenia z portami.

5.3.1

Komitet z dużym zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Komisji dotyczącą wydania wytycznych w sprawie zastosowania wspólnotowych przepisów w zakresie ochrony środowiska do rozwoju portów. Będzie to stanowić znaczący postęp w usuwaniu niektórych niejasności spowodowanych przepisami UE, takimi jak przepisy dyrektyw ptasiej i siedliskowej czy ramowej dyrektywy wodnej. Ze względu na pilność tej sprawy, Komitet zaleca publikację tych wytycznych jeszcze przed końcem 2008 r.

5.3.2

Komitet wzywa także Komisję do rozważenia dodatkowych środków w celu wzmocnienia statusu prawnego projektów dotyczących rozwoju portów oraz do uproszczenia obowiązujących obecnie przepisów, jak zostało to przedstawione bardziej szczegółowo w opinii EKES-u z inicjatywy własnej (5).

5.3.3

Zaznaczając jasno, że zanieczyszczone osady należy poddać odpowiedniej obróbce, Komitet zaleca także, aby w rozpatrywanych wnioskach legislacyjnych, które będą miały wpływ na zarządzanie akwenami i osadami wodnymi, takich jak wnioski dotyczące dyrektywy w sprawie odpadów oraz dyrektywy pochodnej ramowej dyrektywy wodnej (6), uwzględniono fakt, że niezanieczyszczonych osadów nie należy uważać za odpady i że nie trzeba poddawać ich tego samego rodzaju obróbce, co osady zanieczyszczone, ponieważ podczas pogłębiania akwenów, na których dnie zalegają osady niezanieczyszczone, nie wprowadza się ani do dodaje do wody żadnych substancji zanieczyszczających.

5.3.4

Komitet popiera także propozycje Komisji dotyczące zapewnienia w portach urządzeń do odbioru odpadów ze statków oraz ograniczenia emisji gazów cieplarnianych. Komitet zaleca, aby decyzje w sprawie zachęt ekonomicznych za pośrednictwem opłat portowych pozostawić poszczególnym organom zarządzającym portów, ponieważ tego rodzaju środki będą miały wpływ na strukturę finansową portów, a jest ona znacząco zróżnicowana w obrębie Europy.

5.4.1

Komitet z zadowoleniem przyjmuje zamiar dotyczący przedstawienia w 2008 r. wniosku legislacyjnego w sprawie utworzenia wspólnej przestrzeni morskiej bez barier i odwołuje się w tym miejscu do konkretnych uwag wyrażonych już we wcześniejszych opiniach (7).

5.4.2

Komitet ponawia swoje zalecenie, aby UE kontynuowała prace nad modernizacją kontroli celnych i zagwarantowała, że jej polityka w zakresie kontroli celnych, bezpieczeństwa na morzu, bezpieczeństwa w ogóle, zdrowia publicznego i jakości środowiska będzie właściwie skoordynowana i zharmonizowana oraz nie będzie przenosić nadmiernie zakresu odpowiedzialności z rządu na porty.

5.4.3

Komitet popiera tworzenie punktów kompleksowej obsługi oraz uruchomienie inicjatyw „e-maritime”, „e-Customs” i „e-Freight”. Komitet jest również zdania, że wdrażanie rozwiązań teleinformatycznych (ICT) powinno być efektywne pod względem kosztów, również w przypadku małych i średnich portów.

5.4.4

Wreszcie, jeśli chodzi o poprawę efektywności portów, Komitet popiera propozycję Komisji, aby do końca 2009 r. opracować zestaw ogólnych europejskich wskaźników, pod warunkiem zagwarantowania ochrony poufnych danych handlowych. W oparciu o istniejące wskaźniki w zakresie transportu lotniczego, żeglugi przybrzeżnej oraz kombinowanego transportu kolejowego, tego rodzaju wskaźniki należy także opracować w odniesieniu do aspektów specyficznych dla portów, takich jak wydajność instalacji portowych, współpraca między portami czy wspólne operacje w głębi lądu.

5.5.1

Komitet popiera stanowisko Komisji w sprawie roli władz portowych i różnorodności systemów zarządzania portami w Europie. W szczególności Komitet popiera opinię, że istotne zadania władz portowych mogą być wykonywane lepiej, jeśli władzom tym zapewni się duży stopień autonomii, a w szczególności pełną autonomię finansową.

5.5.2

Komitet z równym zadowoleniem przyjmuje zapowiedź Komisji dotyczącą przyjęcia w 2008 r. wytycznych w sprawie pomocy państwa. W tym kontekście Komitet przywołuje podstawowe zasady korzystania ze środków publicznych w portach, które określił w opinii z inicjatywy własnej z 26 kwietnia 2007 r.

5.5.3

Komitet z zadowoleniem przyjmuje także fakt, że Komisja przyjęła jego zalecenie w sprawie rozszerzenia zakresu stosowania przepisów dyrektywy 2006/111/WE dotyczących przejrzystości na wszystkie porty handlowe, niezależnie od wysokości ich obrotów rocznych.

5.5.4

W opinii z inicjatywy własnej Komitet zalecił przyjęcie wytycznych w sprawie procedur selekcji, takich jak przetargi i inne dopuszczalne instrumenty, warunków udzielania koncesji, zawierania umów o dzierżawę terenu oraz wytycznych w sprawie statusu prawnego takich usług portowych, które są świadczone w interesie publicznym, np. służą ogólnemu bezpieczeństwu w portach.

5.5.5

Komisja wzięła pod uwagę ten wniosek, uwzględniając w swoim komunikacie w sprawie polityki portowej wytyczne dotyczące stosowania koncesji oraz technicznych usług morskich. Komitet stwierdza, że przyjęta przez Komisję interpretacja zasad traktatowych i orzecznictwa jest w znacznej mierze pomocna i jednoznaczna. Niemniej Komitet podkreśla, że techniczne usługi morskie charakteryzuje powiązanie z bezpieczeństwem żeglugi, co powinno uzasadnić ich zakwalifikowanie jako usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym.

5.5.6

Świadoma polityka koncesyjna powinna zapewniać zarówno konkurencję pomiędzy portami, jak i optymalną efektywność i zaangażowanie podmiotów obsługujących terminale. Komitet zaleca, aby Komisja regularnie przeprowadzała przegląd swoich wytycznych dotyczących koncesji w celu zagwarantowania, że odzwierciedlają one skutecznie ww. cele oraz że zawierają dostateczną liczbę wspólnych elementów, aby zapewnić wszystkim władzom portowym równe reguły gry. Jak zostało to już omówione powyżej, zapewnienie równych reguł gry jest szczególnie istotne ze względu na stały proces konsolidacji w sektorze przeładunków.

5.5.7

Komitet z zadowoleniem przyjmuje propozycję Komisji, aby wspierać rozpowszechnianie najlepszych praktyk dotyczących przejrzystości opłat portowych. Komitet zdecydowanie uważa, że wysokość opłat portowych powinna być określana na szczeblu lokalnym portu, aby optymalnie odzwierciedlała potrzeby użytkowników i ogólnego dobra tego portu.

5.5.8

Ponadto Komitet z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Komisja wzięła pod uwagę jego zalecenie dotyczące rozwiązania kwestii nieuczciwej konkurencji ze strony portów państw trzecich sąsiadujących z UE. Poprzez swoją politykę rozszerzenia i politykę stosunków zewnętrznych Komisja powinna także zintensyfikować wysiłki mające na celu rozwiązanie problemów o podłożu politycznym, takich jak embargo nałożone przez Turcję na statki pływające pod banderą cypryjską i statki wypływające z portów cypryjskich, problemy między Turcją a Grecją dotyczące Morza Egejskiego, jak również utrudnienia w ruchu transgranicznym pomiędzy Rosją i państwami bałtyckimi.

5.6.1

Komitet z zadowoleniem przyjmuje zamiar Komisji, jakim jest wspieranie i wzmacnianie współpracy pomiędzy miastami i ich portami. Podstawowe znaczenie dla zrównoważonego rozwoju portów ma ich integracja z miastami i życiem w mieście, w połączeniu z dużą świadomością, zainteresowaniem, a nawet dumą obywateli z działalności portów. W tym względzie EKES popiera zwłaszcza tworzenie synergii w zakresie turystyki, rekreacji, dziedzictwa i ogólnie kultury.

5.6.2

Komitet zwraca także uwagę na brak wiarygodnych danych dotyczących pracowników zatrudnianych bezpośrednio lub pośrednio w portach europejskich oraz wartości dodanej wytwarzanej przez te porty. Odnosi np. wrażenie, że wykorzystane w komunikacie dane dotyczące zatrudnienia nie odzwierciedlają w pełni rzeczywistej sytuacji. Komitet wzywa zatem Komisję do należytego zbadania tej sprawy.

5.6.3

Komitet popiera także zamiar Komisji dotyczący przeprowadzenia oceny wpływu środków ochrony na dostępność portów oraz wydania wytycznych określających, jak pogodzić obydwa te wymogi.

5.7.1

Komitet podkreślił konieczność promowania zarówno dobrych warunków i okoliczności zapewniających bezpieczeństwo pracy, jak i konstruktywnych stosunków pracy w portach. Komitet z satysfakcją zauważa, że w komunikacie w sprawie polityki portowej Komisja poświęciła temu zagadnieniu znaczną uwagę.

5.7.2

Komitet ponownie przywołuje swoje stanowisko, zgodnie z którym efektywność działań prowadzonych w portach zależy zarówno od elementu niezawodności, jak i elementu bezpieczeństwa, które to elementy, mimo postępu technologicznego, w znacznej mierze zależą od czynnika ludzkiego. Uzasadnia to konieczność zatrudniania w portach wykwalifikowanej i dobrze wyszkolonej siły roboczej zarówno na lądzie, jak i na statkach. Komitet zalecił, aby partnerzy społeczni odgrywali istotną rolę w tworzeniu i zapewnianiu dalszego istnienia takich warunków, a także aby na szczeblu europejskim Komisja wspierała ich wysiłki, ułatwiając dialog społeczny.

5.7.3

Komitet z zadowoleniem przyjmuje zatem decyzję Komisji o zachęcaniu europejskich partnerów społecznych do ustanawiania komitetów dialogu sektorowego promujących dialog na szczeblu europejskim pomiędzy parterami społecznym w portach, w rozumieniu decyzji Komisji 98/500/WE.

5.7.4

Komitet popiera zamiar Komisji, aby wprowadzić wzajemne uznawanie ramowych szkoleń pracowników portowych, proponuje jednak, aby najpierw porównać stosowane obecnie systemy zawodowych kwalifikacji pracowników portowych. Taka analiza porównawcza mogłaby zostać przeprowadzona z pożytkiem w ramach europejskiego dialogu społecznego.

5.7.5

Komitet zgadza się też z Komisją, że stosowanie zasad w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w portach, zarówno określanych na szczeblu wspólnotowym, jak i ustalanych przez Międzynarodową Organizację Pracy, powinno być dokładnie monitorowane, a statystyki dotyczące wypadków wymagają ulepszeń. EKES wzywa jednak również do podejmowania na wszystkich szczeblach odpowiednich forów inicjatyw zmierzających do zapewnienia dalszej poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy.

3.2.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 27/49

1.1

EKES jest przekonany, że wszyscy kierowcy pracujący na własny rachunek powinni być objęci zakresem stosowania dyrektywy 2002/15/WE określonym w artykule 2 (licząc od dnia 23 marca 2009 r.).

1.2

Powyższe włączenie zakłada prawidłową transpozycję dyrektywy przez państwa członkowskie, w szczególności definicji kierowcy pracującego na własny rachunek.

1.3

EKES uznaje, że objęcie zakresem stosowania jest konieczne, aby promować bezpieczeństwo drogowe, wesprzeć uczciwą konkurencję i polepszyć warunki pracy pracowników wykonujących pracę w trasie i osób pracujących na własny rachunek, w szczególnosci w zakresie zdrowia fizycznego i psychicznego. Przyjmuje się, że ogólna praca administracyjna, tak jak została ona określona w dyrektywie (artykuł 3 lit. a) pkt 2), nie wchodzi w zakres definicji czasu pracy.

1.4

Zdaniem EKES-u, wewnętrzny rynek transportu drogowego Unii Europejskiej zakłada stworzenie uczciwej konkurencji, która jest wprowadzona w oparciu o skuteczne i rzeczywiste stosowanie przepisów socjalnych odnoszących się do tej branży. Rozróżnienie dokonywane w stosowaniu przepisów dotyczących czasu pracy między pracownikami wykonującymi pracę w trasie a osobami pracującymi na własny rachunek przyczynia się do nieuczciwej konkurencji. Z tego względu EKES nie może wyrazić zgody na możliwość włączenia jedynie kierowców „pozornie pracujących na własny rachunek” do zakresu stosowania dyrektywy.

1.5

W celu przeciwdziałania możliwym trudnościom we wdrażaniu tego włączenia, EKES postuluje współodpowiedzialność różnych uczestników łańcucha transportowego, jak ma to miejsce w przypadku rozporządzenia dotyczącego czasu prowadzenia pojazdu i okresów odpoczynku.

1.6

EKES wskazuje, że promowanie współpracy na szczeblu europejskim pomiędzy różnymi krajowymi administracjami jest podstawowym warunkiem skutecznego wdrażania dyrektywy.

1.7

Komitet stoi na stanowisku, że włączenie kierowców pracujących na własny rachunek do zakresu stosowania dyrektywy powinno nastąpić w taki sposób, żeby nie obciążać ich zbędnymi zadaniami administracyjnymi.