9.8.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 204/1

1.1

Centrum Monitorowania Jednolitego Rynku zostało utworzone przez EKES w celu obserwacji postępów w urzeczywistnianiu jednolitego rynku i od kilkunastu lat wydaje opinie w odpowiedzi na wnioski o sporządzenie opinii rozpoznawczej kierowane doń przez inne instytucje, takie jak Rada, Komisja i Parlament, a także przez państwa przewodniczące UE (1). Ostatnia z opinii stanowiła odpowiedź na sprawozdanie okresowe Komisji dotyczące przeglądu jednolitego rynku (2). Ponadto EKES sporządził wiele opinii „z inicjatywy własnej”.

1.2

Niniejsza opinia z inicjatywy własnej pojawia się w odpowiedniej chwili, po tym jak Rada Europejska na swoim posiedzeniu w dniach 18-19 października 2007 r. zadecydowała, że UE powinna stać się światowym liderem w kwestiach regulacyjnych i pod względem otwarcia rynków. Unia Europejska może kształtować proces globalizacji, jeśli powiąże swój model rozwoju ze zrównoważonym wzrostem, sprawiedliwością społeczną i troską o środowisko naturalne. Strategia lizbońska na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia stanowi lepszą odpowiedź na globalizację aniżeli ucieczka w protekcjonizm.

1.3

Pracodawcy i związki zawodowe zgodnie przyznają, że połączenie elastyczności rynku pracy z bezpieczeństwem socjalnym (flexicurity  (3)) uzyskane w wyniku negocjacji partnerów społecznych może stworzyć sytuację, w której zyskają zarówno przedsiębiorstwa, jak i pracownicy. Model ten obejmuje prawo pracy, skuteczne systemy uczenia się i kształcenia przez całe życie oraz zachowuje i doskonali system ochrony socjalnej, a zatem zapewnia właściwe warunki dla unowocześnienia europejskich rynków pracy. Ponadto do ich sprawnego funkcjonowania przyczyni się skuteczny dialog społeczny (zwłaszcza w ramach rokowań zbiorowych).

1.4

EKES zapoznał się z komunikatem Komisji: „Interes Europy: Sukces w dobie globalizacji” (4), przedłożonym na nieformalnym posiedzeniu Rady Europejskiej w Lizbonie.

1.5

Większość obywateli UE za rzecz oczywistą uważa sukces jednolitego rynku w wielu dziedzinach wewnętrznej działalności Unii Europejskiej. Jednolity rynek nie jest jednak „faktem dokonanym” — komisarz McCreevy określił go jako „pracę w toku” (5). Oprócz potrzeby sfinalizowania jednolitego rynku, Unia Europejska musi obecnie stawić czoła globalizacji i propagować zasady otwartego rynku, na których została zbudowana. W dzisiejszym świecie, w kontekście niezakłóconej konkurencji, nie ma bowiem miejsca na protekcjonizm.

1.6

Częścią globalnego posłannictwa UE jest wprowadzenie zharmonizowanych standardów w zakresie swobodnego przepływu kapitału, towarów, usług i osób. Oznacza to, że kraje trzecie pragnące prowadzić działalność gospodarczą w UE nie będą mogły omijać zasad stosowanych na rynku wewnętrznym, czy to w zakresie ochrony konsumenta, norm technicznych, warunków pracy, czy też ochrony środowiska.

1.7

Istotnym aspektem wyzwania, jakie stanowi globalizacja jest rola Światowej Organizacji Handlu, Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP), a także coraz większa współzależność światowych rynków finansowych — przejawem tej współzależności był kryzys finansowy i giełdowy w drugiej połowie 2007 r.

1.8

Europejski jednolity rynek nie jest samowystarczalny. Unia Europejska musi prowadzić wymianę handlową i rozwijać stosunki z resztą świata. Musi także pozostać konkurencyjna, z korzyścią dla pracowników, pracodawców i wszystkich obywateli. W tym celu opracowano strategię lizbońską, która ma również umożliwić gospodarce Unii Europejskiej osiągnięcie większej konkurencyjności na arenie światowej. Sama UE powinna zaś zadbać o zniesienie pozostałych barier wewnętrznych.

1.9

Celem niniejszej opinii z inicjatywy własnej jest zmobilizowanie UE, aby zmierzyła się z wyzwaniem globalizacji i wykorzystała możliwości, które niesie ze sobą to zjawisko. Europejskiego sukcesu gospodarczego nie zbudowano na protekcjonizmie, lecz na bazie czterech swobód stanowiących fundament pierwotnej Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej. (Unia Europejska nadal musi znieść pewne ograniczenia w handlu.)

1.10

UE powinna również uważać, aby nie powtórzyć amerykańskiego błędu, jakim jest dotowanie produkcji biopaliw. Jeżeli WTO nie zablokuje tych nieekonomicznych dotacji, spowodują one niechybnie wzrost cen żywności oraz problem głodu w rozwijających się i słabo rozwiniętych częściach świata. (6)

1.11

EKES przyjmuje do wiadomości zalecenia partnerów społecznych przedstawione w ich wspólnym przeglądzie i analizie wyzwań, przed jakimi stoją europejskie rynki pracy (7) — wzywa także Komisję i państwa członkowskie, aby wzięły te zalecenia pod uwagę.

1.12

EKES z zadowoleniem przyjmuje komunikat Komisji przedstawiony na nieformalnym posiedzeniu Rady Europejskiej w Lizbonie (8). Komitet popiera w szczególności cztery strategie ustalone podczas posiedzenia zarówno dla Unii, jak i państw członkowskich: badania naukowe i rozwój oraz innowacje, odpowiednie warunki dla działalności gospodarczej, inwestycje w zasoby ludzkie oraz energia i zmiany klimatyczne. Niemniej jednak we wszystkich czterech dziedzinach istnieje potrzeba pogłębienia programu reform w celu wykorzystania rzeczywistego potencjału w zakresie wzrostu gospodarczego i zatrudnienia.

1.13

EKES zwraca się do Komisji i Rady, aby zapewniły aktywny udział partnerów społecznych w opracowywaniu i wdrażaniu działań polityki flexicurity na szczeblu krajowym.

1.14

Przedsiębiorstwa i pracownicy z UE nie mogą znaleźć się w niekorzystnej sytuacji w porównaniu z konkurentami z krajów trzecich tylko dlatego, że Unia Europejska pragnie wyznaczać standardy dla zaawansowanych praktyk w dziedzinie ochrony środowiska.

1.15

Aby rozwiązać ten problem, Unia Europejska powinna przemówić jednym głosem, zajmując stanowcze i konsekwentne stanowisko w międzynarodowych negocjacjach dotyczących globalnego ocieplenia; należy także wywierać większy nacisk na uchylające się kraje.

2.1

Komunikat Komisji przedstawiony na październikowym szczycie głów państw i szefów rządów powstał w następstwie nieformalnego posiedzenia w Hampton Court w październiku 2005 r., podczas którego poruszono kwestię wyzwań stawianych przez globalizację w takich dziedzinach jak innowacje, energia, migracja, edukacja i demografia. W 2007 r. osiągnięto porozumienie co do tego, że Europa musi stanąć na czele światowych wysiłków zmierzających do ograniczenia zmian klimatycznych, jak również uzgodniono wprowadzenie europejskiej polityki na rzecz bezpiecznej, odnawialnej i konkurencyjnej energii, umożliwiającej rozpoczęcie w Europie trzeciej rewolucji przemysłowej — w ten sposób Europa znajdzie się na progu trzeciej rewolucji przemysłowej.

2.2

Wzrosła świadomość społeczna globalizacji oraz korzyści, a także trudności, jakie ona przynosi. Zjawisko to, przez jednych przyjmowane z zadowoleniem, przez innych z obawą, doprowadziło do zakwestionowania niektórych z powojennych założeń dotyczących światowej gospodarki (na przykład tezę o dominacji USA) oraz metod, jakimi rządy mogą pomagać obywatelom w akceptacji przemian. Dla UE „globalizacja” stanowi zarówno szansę, jak i wyzwanie.

2.3

Po 50 latach integracji europejskiej losy gospodarek państw członkowskich są ze sobą powiązane silniej niż kiedykolwiek przedtem, a jednocześnie nastąpił niespotykany dotąd postęp społeczny. Następnym etapem powinno być umożliwienie UE wysunięcia się na czoło rozwojowych nurtów w światowej gospodarce oraz wprowadzenie międzynarodowych standardów opartych na wartościach UE.

2.4

Unia monetarna i sukces waluty euro są i nadal będą katalizatorem głębszej integracji rynkowej oraz umacniania rynku wewnętrznego. Warunki niskiej inflacji, niskich stóp procentowych, tanich i przejrzystych transakcji oraz głębszej integracji finansowej sprzyjają transgranicznej wymianie handlowej oraz inwestycjom w UE, a także pomagają europejskim firmom sprostać światowej konkurencji. W kontekście zewnętrznym euro zapewnia ochronę przed obecnymi zawirowaniami na rynku finansowym, a jego silna pozycja pozwala złagodzić niektóre skutki wzrostu cen na światowych rynkach żywności i energii napędzanych zwłaszcza wysokim popytem ze strony wschodzących potęg gospodarczych. Mocna pozycja waluty euro musi jednak odzwierciedlać podstawowe wskaźniki gospodarcze. Szybki wzrost wartości euro na rynkach — czemu sprzyja zbyt wysoka stopa referencyjna ustalona przez EBC, związana także z polityką walutową przypominającą dewaluacje dokonywane w celu zwiększenia konkurencyjności, jaką prowadzi się w innych częściach świata — stanowi zagrożenie dla dobrobytu UE. Wzrost ten stwarza poważną przeszkodę dla przedsiębiorstw europejskich, których koszt produkcji wyrażany jest w euro, a wartość sprzedaży w dolarach, co pociąga za sobą ryzyko delokalizacji.

3.2

Oprócz tradycyjnych umów o wolnym handlu EKES dostrzega inne innowacyjne metody rozwiązywania praktycznych problemów występujących w kontekście negocjacji dwustronnych, i wskazuje na rozmowy w Transatlantyckiej Radzie Gospodarczej utworzonej po szczycie UE — USA z 30 kwietnia 2007 r. Podczas pierwszego posiedzenia Rady w dniu 9 listopada poczyniono pierwsze znaczące postępy w kierunku rozwiązania problemów dotyczących poprawy warunków handlu i inwestowania w kraju będącym największym partnerem gospodarczym UE. Rozpatrywane kwestie nie zawsze są interesujące dla członków innych bloków handlowych, dlatego istotne jest zawieranie takich dwustronnych układów. (Od kwietnia obie strony poczyniły podobno znaczne postępy w usuwaniu barier w handlu i inwestycjach oraz w łagodzeniu obciążeń regulacyjnych.)

Osiągnięto porozumienie w następujących kwestiach i dziedzinach:

3.3

Unia Europejska powinna ponadto pogłębiać i wzmacniać współpracę ekonomiczną z krajami sąsiadującymi, takimi jak Ukraina, oraz z Rosją. Przystąpienie Rosji do WTO, wspólna przestrzeń gospodarcza oraz nowe porozumienie ramowe UE — Rosja to ważne kamienie milowe na drodze do prawdziwie strategicznego partnerstwa gospodarczego. Wzmocniona współpraca powinna przygotować grunt pod przyszłe negocjacje na temat wspólnej przestrzeni gospodarczej, która sprzyjałaby wolnemu przepływowi towarów i usług, kapitału i osób, wiedzy i technologii.

3.3.1

Jako że przystąpienie do WTO wpływa tylko na część kwestii wiążących się ze strategicznym partnerstwem gospodarczym, UE i Rosja powinny w przyszłości kształtować swoje stosunki gospodarcze tam, gdzie to możliwe, w oparciu o struktury WTO+, aby stworzyć wspólną przestrzeń gospodarczą wielkiej Europy. Wymaga to ze strony UE i Rosji silnego zaangażowania w pracę nad zagadnieniami o zasięgu znacznie szerszym i głębszym niż w przypadku tradycyjnych porozumień o wolnym handlu.

3.3.2

Porozumienie UE — Rosja powinno obejmować między innymi wspólne przepisy dotyczące traktowania narodowego inwestycji transgranicznych, zniesienie ceł, likwidację barier pozataryfowych, zbliżanie przepisów, wzajemne uznawanie standardów i oceny zgodności, ułatwienia handlowe i celne, współpracę w dziedzinie konkurencji, liberalizację usług, zamówienia publiczne, przepisy sanitarne i fitosanitarne, ochronę praw własności intelektualnej, rozwiązywanie sporów oraz zastosowanie międzynarodowych standardów rachunkowości. Przykłady zagadnień mogących wejść w zakres takiego szerokiego porozumienia można znaleźć choćby w Porozumieniu o Europejskim Obszarze Gospodarczym.

3.5

Globalizacja przyspieszyła tempo zmian w zakresie technologii, koncepcji, sposobu pracy i stylu życia. EKES konsekwentnie wspiera realizację opisanych powyżej celów i uważa, że jeśli Europa zdoła uwolnić swój potencjał innowacyjności i kreatywności, będzie mogła nadawać kierunek zmianom na świecie, ze szczególnym naciskiem na wartości europejskie i różnorodność kulturową.

1)

Unia Europejska nie jest w stanie samodzielnie zatrzymać procesu globalnego ocieplenia, a końcowe efekty działań UE zostaną bez wątpienia zneutralizowane, jeżeli inne kraje nie podejmą działań na rzecz kontroli swojego zużycia energii i poziomów emisji zanieczyszczeń.

2)

Unia Europejska nie powinna przyczyniać się do zachwiania równowagi konkurencji ze szkodą dla unijnych producentów towarów, którzy płacąc wyższe podatki ekologiczne musieliby zwiększyć koszty operacyjne, tym samym osłabiając swoją pozycję na światowym rynku. Ponadto mogłoby to utorować drogę odpływowi inwestycji mających być może strategiczne znaczenie dla jednolitego rynku UE.

3)

Komitetu nie przekonuje argument, że wyższe standardy ochrony środowiska wywołują potrzebę prowadzenia nowych badań nad ekologicznymi produktami. Droga od badań do wprowadzenia do obrotu takich produktów z konieczności jest bardzo długa. W tym czasie inni unijni producenci energochłonnych towarów mogą zostać wyparci z rynku z powodu nieuczciwej konkurencji ze strony producentów z krajów, które mniej chętnie podejmują działania w celu ograniczenia emisji zanieczyszczeń.

3.10.1

Aby rozwiązać ten problem, Unia Europejska powinna przemówić jednym głosem, zajmując stanowcze i konsekwentne stanowisko w międzynarodowych negocjacjach dotyczących globalnego ocieplenia; należy także wywierać większy nacisk na uchylające się kraje. Jeżeli UE zdecyduje się działać samodzielnie i podnieść niektóre standardy ochrony środowiska, powinna rozważyć nałożenie pewnych zgodnych z zasadami WTO środków kontroli granicznej na produkty pochodzące z krajów znanych z poważnego naruszania norm ochrony środowiska — dzięki czemu europejscy producenci nie musieliby działać w niekorzystnych warunkach konkurencji.

3.10.2

W interesie UE leży udział w otwartym światowym systemie wymiany handlowej. Kiedyś UE musiała chronić swoich obywateli, własne interesy oraz wartości. Dzisiaj protekcjonizm nie jest właściwym rozwiązaniem. Nasza otwartość jako światowego lidera w handlu i inwestycjach umożliwia zmniejszanie nakładów w przemyśle, obniżanie cen dla konsumentów oraz stymuluje większą konkurencyjność przedsiębiorstw i nowych inwestycji. Jednocześnie UE powinna wykorzystywać swój wpływ podczas negocjacji z międzynarodowymi partnerami, aby nakłaniać ich do otwartości — polityczną kampanię na rzecz otwartości można bowiem podtrzymać tylko pod warunkiem pozytywnego odzewu ze strony innych.

3.10.3

Komisja powinna zadbać, aby kraje trzecie oferowały proporcjonalny poziom otwartości dla eksporterów i inwestorów z UE, a także wprowadzić podstawowe uregulowania, które nie ograniczałyby możliwości ochrony naszych interesów oraz utrzymania naszych wysokich standardów w zakresie ochrony zdrowia, bezpieczeństwa, ochrony socjalnej, środowiska i praw konsumenta.

4.1

Globalizacja i zmiany technologiczne niosą ze sobą ryzyko wzrostu nierówności, pogłębiając różnice pomiędzy pracownikami wykwalifikowanymi i niewykwalifikowanymi oraz między zamożnymi i ubogimi narodami. Najlepsze rozwiązanie tego problemu to udzielenie pomocy każdej jednostce w dostosowaniu się do nowej sytuacji poprzez poprawę jakości i dostępności edukacji oraz szkoleń dla wszystkich grup wiekowych.

4.2

Komitet i partnerzy społeczni wyrazili swoje zdanie na temat, jak kształtować politykę flexicurity, by pomóc ludziom lepiej radzić sobie ze zmianą zatrudnienia w dobie coraz szybszych przemian gospodarczych.

4.3

Przyjęcie w dniu 5 grudnia przez Radę ds. Zatrudnienia i Spraw Społecznych zestawu wspólnych zasad w zakresie flexicurity  (13) otworzyło państwom członkowskim drogę do włączenia polityki flexicurity do krajowych programów reform, a następnie do jej wdrożenia w ścisłej współpracy z krajowymi partnerami społecznymi.

4.4

Komitet życzyłby sobie, aby większą uwagę zwrócono na aktywną politykę propagowania integracji oraz zapewniania równych szans grupom doświadczającym dyskryminacji na rynku pracy — osobom po 50. roku życia, kobietom, mniejszościom etnicznym i niewykwalifikowanym osobom, które porzuciły naukę.

5.1

Unia Europejska doświadcza obecnie skutków światowego kryzysu finansowego i giełdowego. Pozytywną rolę odegrały w tej sprawie unia monetarna i szybka reakcja EBC. Po pierwsze, wprowadzając znaczną płynność na rynki pieniężne, EBC pomógł złagodzić kryzys zaufania dla sektora bankowego, zmniejszając ryzyko poważnego zaostrzenia warunków kredytowych dla przedsiębiorstw i gospodarstw domowych. Po drugie, brak ryzyka walutowego oraz niskie premie z tytułu ryzyka w poszczególnych krajach świadczą o tym, że słabsze gospodarki w UE zdołały przetrwać zawirowania na rynku finansowym, nie ponosząc większych szkód.

5.2

Zamęt na światowym rynku finansowym i osłabienie amerykańskiego dolara wpływają na Europę — na przykład znaczny wzrost wartości euro spowodowany stopą referencyjną utrzymywaną przez EBC na zbyt wysokim poziomie oraz polityką walutową przypominająca konkurencyjną dewaluację, jaką prowadzi się w innych częściach świata — będzie miał zgubne konsekwencje dla gospodarki UE i jej średnioterminowych perspektyw.

5.3

Ostatnie wydarzenia na światowych rynkach finansowych ukazują potrzebę wzmocnienia zasad ostrożności, ulepszenia koordynacji i komunikacji między organami nadzoru i bankami centralnymi oraz poprawy przejrzystości i sprawozdawczości.

9.8.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 204/9

1.1

W swoim komunikacie „Skuteczna Europa — Stosowanie prawa wspólnotowego” z dnia 5 września 2007 r. (COM(2007) 502 wersja ostateczna) Komisja wskazuje, że wśród ponad 9 000 aktów prawnych 2 000 stanowią dyrektywy, z których każda wymaga od 40 do ponad 300 aktów wdrażających. Komisja uważa także, że mając na względzie liczbę obywateli Europy, którym przysługuje możliwość korzystania z praw przyznanych im w aktach wspólnotowych, i realizując zadania inicjatywy lepszego stanowienia prawa, należy poświęcić szczególną uwagę stosowaniu prawa oraz ustaleniu przyczyn ciągłego istnienia trudności w jego wprowadzaniu w życie i egzekwowaniu.

W komunikacie sugeruje się zatem poprawę aktualnego podejścia do problemów związanych ze stosowaniem i egzekwowaniem prawa wspólnotowego.

1.2

Ponadto Komisja określa cztery możliwe sposoby poprawy stosowania prawa:

1.3

Komitet popiera inicjatywę Komisji na rzecz poprawy instrumentów pozwalających na zapewnienie lepszego stosowania prawa wspólnotowego przez państwa członkowskie.

Komitet pragnie przedstawić w tym zakresie następujące uwagi:

2.1

Większość problemów związanych z niewłaściwym stosowaniem i wprowadzaniem w życie wspólnotowych aktów prawnych wynika z braku transpozycji dyrektyw. Transpozycję można zdefiniować jako proces, w ramach którego państwo członkowskie, które jest adresatem dyrektywy, podejmuje wszelkie środki konieczne do jej skutecznego włączenia do krajowego porządku prawnego, za pomocą odpowiednich instrumentów prawnych.

2.2

Transpozycja wymaga spełnienia przez państwa członkowskie dwóch warunków:

2.3

Ten sam wymóg wiąże się z włączeniem decyzji ramowych przewidzianych art. 34 Traktatu o Unii Europejskiej, które, podobnie jak dyrektywy określone w art. 249 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, „wiążą państwa członkowskie w odniesieniu do rezultatu, który ma być osiągnięty, pozostawiają jednak organom krajowym swobodę wyboru formy i środków”.

2.4

Transpozycja decyzji ramowych może również nastręczać trudności. Niemniej jednak w odróżnieniu od traktatu WE, który w art. 226 i 228 ustanawia możliwość wszczęcia postępowania o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom, Traktat o Unii Europejskiej nie przewiduje mechanizmu kontroli z inicjatywy Komisji w przypadku braku transpozycji lub transpozycji nieprawidłowej. Nie zmienia to oczywiście faktu, iż państwa członkowskie muszą przestrzegać obowiązku transpozycji decyzji ramowych.

2.5

Należy stwierdzić, że państwa członkowskie wciąż doświadczają trudności w przystosowaniu swoich procedur tworzenia przepisów dokonujących transpozycji, które, wbrew pozorom, powodują złożone problemy prawne, a czasem kolidują z krajowymi tradycjami legislacyjnymi.

3.1

Państwa członkowskie same odpowiadają za decyzję, w jakiej formie dokonać transpozycji dyrektyw, oraz za określenie — pod kontrolą sędziego krajowego, kompetentnego w zakresie stosowania prawa wspólnotowego — środków, które zapewnią skuteczność dyrektywy w prawie wewnętrznym. Należy tutaj podkreślić obowiązek Komisji, jako strażniczki traktatów, zgodnie z którym powinna ona czuwać nad prawidłowym stosowaniem prawa wspólnotowego i skutecznym funkcjonowaniem jednolitego rynku, w razie potrzeby podejmując stopniowane środki działania, którymi dysponuje w tym celu w stosunku do państw członkowskich (uzasadniona opinia, skarga do TSWE, kara pieniężna). Wreszcie opóźnienia w transpozycji tudzież błędna lub niekompletna transpozycja nie pozbawiają zainteresowanych obywateli możliwości wniesienia skargi w celu wyegzekwowania zasady pierwszeństwa prawa wspólnotowego przed prawem wewnętrznym w odniesieniu do danej dyrektywy.

3.2

Prawidłowa transpozycja zakłada więc przyjęcie krajowych aktów prawnych o charakterze wiążącym, które podlegają oficjalnej publikacji (1), dlatego też Trybunał kwestionuje proste ogólne odesłanie do prawa wspólnotowego jako środek transpozycji (2).

3.3

Może zdarzyć się, że ogólne zasady prawa konstytucyjnego lub administracyjnego sprawiają, że zbędna jest transpozycja poprzez przyjęcie szczególnych aktów prawnych lub regulacyjnych, niemniej jednak konieczne jest, aby te ogólne zasady gwarantowały pełne stosowanie dyrektywy przez administrację krajową.

3.4

Transpozycja dyrektywy musi więc być jak najwierniejsza. Dyrektywy harmonizujące ustawodawstwo krajowe muszą być transponowane w sposób jak najbardziej dosłowny, aby zapewnić jednolitość interpretacji i stosowania prawa wspólnotowego (3).

3.5

Teoretycznie wydaje się to proste, lecz w praktyce zdarza się, że autonomiczne pojęcia właściwe dla prawa wspólnotowego (4) nie mają odpowiednika w krajowej terminologii prawniczej lub tego rodzaju pojęcie nie zawiera odniesienia do prawa danego państwa członkowskiego, tak aby można było określić jego znaczenie i zasięg (5).

3.6

Zdarza się również, że dyrektywa zawiera artykuł, zgodnie z którym przepisy krajowe wdrażające dyrektywę muszą zawierać odniesienie do dyrektywy lub takie odniesienie musi towarzyszyć ich publikacji. Za niezastosowanie tej klauzuli, zwanej „klauzulą wzajemnego powiązania” (fr. clause d'interconnexion), Trybunał nakłada kary, odrzucając argument wysuwany przez państwa członkowskie, że ich dotychczasowe przepisy wewnętrzne były już zgodne z dyrektywą (6).

3.7

Trudności z prawidłową transpozycją dyrektyw zależą również od zróżnicowanego stopnia swobody pozostawionej państwom w ich wdrażaniu. Dyrektywy obejmują bowiem dwie główne kategorie przepisów:

3.8

W przypadku „przepisów nieobowiązkowych” ocena kompletności, wierności i skuteczności transpozycji nie odnosi się do samego sformułowania przepisów krajowych, lecz także do ich treści, która musi umożliwić osiągnięcie celów dyrektywy.

3.9

W przypadku „przepisów imperatywnych lub bezwarunkowych” uwaga Komisji i Trybunału skupia się przede wszystkim na zgodności sformułowań przepisów krajowych i dyrektywy.

3.10

Tymczasem niektóre państwa członkowskie mają poważne trudności z odpowiednim sformułowaniem przepisów wdrażających „przepisy imperatywne lub bezwarunkowe”, które mogą być podsumowane następująco: „opracowaniu nowych przepisów musi, ze względu na przejrzystość prawną, towarzyszyć systematyczne” oczyszczanie „tekstów, tak aby usunąć przepisy zbędne lub, co gorsza, wzajemnie sprzeczne. Należy więc znaleźć złoty środek między mechanicznym kopiowaniem a nadmiernie swobodną rewizją danych przepisów, i być może to właśnie stanowi potencjalne źródło problemów” (7).

4.1

Wybór technik redagowania aktów wdrażających różni się w zależności od tego, czy przepisy te są nieobowiązkowe czy też imperatywne lub bezwarunkowe:

4.2

Państwa członkowskie mogą również korzystać z odesłań w celu transpozycji przepisów technicznych, takich jak załączniki do dyrektywy zawierające wykazy lub wzory formularzy, lub też podlegających częstym zmianom.

4.3

Holandia, Słowacja, Austria, Finlandia i Estonia stosują transpozycję poprzez odesłanie w przypadku załączników technicznych do dyrektyw często zmienianych dyrektywami przyjmowanymi w drodze procedury komitologii.

4.4

Jest oczywiste, że dokonanie transpozycji nie jest tak proste, jak się wydaje, z powodu różnorodnej treści normatywnej dyrektyw. Różnorodność ta prowadzi do różnic w krajowych procedurach transpozycji.

4.5

Zjednoczone Królestwo stosuje przyspieszoną procedurę przyjmowania aktów prawnych dokonujących transpozycji zwaną negative declaration (deklaracja negatywna), w ramach której rząd przedstawia parlamentowi tekst takiego aktu będący wynikiem konsultacji międzyministerialnych, który nie podlega debacie, chyba że złożony zostanie wniosek o jej przeprowadzenie.

4.6

Belgia stosuje procedurę w trybie pilnym mającą zastosowanie do wszystkich aktów prawnych, w przypadku których upływający termin transpozycji wymaga szybkiego ich przyjęcia.

4.7

Inne państwa członkowskie z kolei nie dysponują takiego rodzaju przyspieszoną procedurą legislacyjną służącą do przyjmowania przepisów wdrażających: wśród tych państw znajdują się Niemcy, Austria i Finlandia.

4.8

We Francji nie istnieją różne rodzaje postępowań zależne od wagi poszczególnych dyrektyw, które transponowane są w ramach bądź to uproszczonej procedury legislacyjnej, bądź to normalnej procedury ustawodawczej.

—

Podstawową kwestią jest ustalenie, jak na poziomie wspólnotowym opracowywać przepisy łatwiejsze w transpozycji oraz prezentujące spójność pojęciową i względną stabilność, niezbędną do funkcjonowania przedsiębiorstw i w życiu obywateli.

—

Należy wcześniej wskazać instrument prawny służący transpozycji, tworząc od początku prac nad projektem dyrektywy dokładną i stale aktualizowaną tabelę korelacji, jak ma to miejsce w Zjednoczonym Królestwie.

—

Przyspieszenie procesu transpozycji od momentu publikacji dyrektywy w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, dzięki powierzeniu krajowej koordynacji krajowemu punktowi kontaktowemu, który będzie dysponował bazą danych ustanowioną w tym celu, jak zaleca w swoim komunikacie Komisja. Punkt kontaktowy może zostać wyposażony w system wczesnego ostrzegania uruchamiający się na kilka miesięcy przed upływem terminu transpozycji. Belgia, Węgry i Holandia zorganizowały już w ten sposób swoje działania.

—

Zachęcanie do transpozycji poprzez kopiowanie, w przypadku gdy dotyczy ona przepisów jasnych i bezwarunkowych lub definicji.

—

Dopuszczenie transpozycji poprzez odesłanie do konkretnych przepisów imperatywnych lub bezwarunkowych dyrektywy, takich jak wykazy, tabele wyszczególniające produkty, substancje, przedmioty objęte zakresem dyrektywy, wzory formularzy, certyfikaty uwzględnione w załączniku. Odesłanie musi być precyzyjne, gdyż Trybunał Sprawiedliwości uważa, że tekst prawa krajowego, który operuje ogólnym odesłaniem do dyrektywy, nie może być uważany za prawidłowy sposób transpozycji (9). Niderlandy, Słowacja, Austria, Finlandia i Estonia są przodownikami tej metody transpozycji załączników technicznych do dyrektyw.

—

Przystosowanie krajowych procedur transpozycji zgodnie z zakresem dyrektywy, dzięki stosowaniu procedur przyspieszonych, bez zaniedbywania jednakowoż obowiązkowych konsultacji wewnętrznych związanych z przyjęciem dokumentu regulacyjnego.

6.1

Lepsze stosowanie prawa wspólnotowego, postulowane przez Komisję, jest mądrym celem, którego realizacja w dużej mierze spoczywa na państwach członkowskich, a które napotykają problemy bardziej złożone, niż to się wydaje na pierwszy rzut oka.

6.2

Państwa członkowskie nie powinny pod pretekstem transpozycji dyrektyw dokonywać rewizji części swoich przepisów krajowych, które nie są bezpośrednio objęte prawodawstwem wspólnotowym (gold plating) lub zmieniać niektórych przepisów prawa krajowego, ograniczając ich zakres oraz prawa obywateli lub przedsiębiorstw (można tu mówić o zjawisku downgrading) i przypisując „Brukseli” odpowiedzialność za zmiany.

6.3

Państwa członkowskie powinny w sposób bardziej systematyczny korzystać z oferowanych przez prawo pierwotne bądź traktaty możliwości transponowania dyrektywy w drodze negocjacji zbiorowych, w szczególności w przypadku dyrektyw o tematyce społecznej i ekonomicznej; w zależności od tematu, w trakcie prac przygotowawczych nad transpozycją (10) należy się konsultować z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego w zakresie zmian lub uzupełnień prawa krajowego, dokonywanych w związku z transpozycją. Procedury negocjacji i konsultacji mają na celu wspieranie i ułatwianie późniejszego stosowania prawa wspólnotowego dzięki oparciu w społeczeństwie obywatelskim. W istocie konsultacje ze społeczeństwem obywatelskim przed przyjęciem krajowych aktów wdrażających czynią przejrzystym publiczny proces decyzyjny, pozwalając administracji krajowej na zebranie opinii partnerów społecznych, ekspertów czy przedstawicieli sektora, do którego będą miały zastosowanie akty wdrażające. Stanowią one także pewną wartość pedagogiczną, gdyż umożliwiają tym aktorom lepsze zrozumienie treści przyszłych reform. Tak więc np. Wielka Brytania, Dania, Finlandia, Szwecja konsultują się ze swoimi partnerami społecznymi i organami doradczymi, przedstawiając im zarazem tekst transpozycji i szereg precyzyjnych pytań na jego temat.

6.4

Należy uwzględnić wewnętrzny podział administracyjny niektórych państw członkowskich (państwa federalne, decentralizacja regionalna oraz inne tryby przekazywania suwerennych kompetencji na niższy poziom); terminy transpozycji powinny czasem zostać wydłużone w przypadku przepisów wspólnotowych, które obejmują w szczególności uprawnienia delegowane na jednostki terytorialne (polityka regionalna, regiony najbardziej oddalone i wyspy).

6.5

Parlamenty krajowe oraz parlamenty lub zgromadzenia regionalne (np. Szkocji, Belgii lub landów niemieckich) są szczególnie zaangażowane w transpozycję prawa wspólnotowego — i są też szczególnie za nią odpowiedzialne — w dziedzinach ustawowych, w których zostały im przyznane kompetencje decyzyjne lub konsultacyjne. Komisje lub komitety ustanawiane przez nie w tym celu powinny organizować wysłuchania z udziałem specjalistów i przedstawicieli danych grup społeczeństwa obywatelskiego; powinny ponadto posiadać szczególne uprawnienia pozwalające im planować rozpatrzenie proponowanych aktów wdrażających, tak aby uniknąć sytuacji, gdy „nadzwyczajne sytuacje” w ustawodawstwie krajowym odsuwają w czasie analizę przepisów krajowych dokonujących transpozycji poza wyznaczony termin Z drugiej strony środki nadzwyczajne (delegowanie uprawnień legislacyjnych na władzę wykonawczą) mogłyby być podejmowane w przypadku wielu spóźnionych projektów, w odniesieniu do których zasadniczo nie istnieje różnica zdań między partiami politycznymi, aby drastycznie zmniejszyć liczbę dyrektyw niewdrożonych w terminie.

6.6

Niektóre państwa już wdrożyły systemy przyspieszające procedury przyjmowania aktów dokonujących transpozycji, kolejne kraje udoskonaliły technikę mającą na celu poprawę jakości transpozycji, a jeszcze inne znajdują się w fazie początkowej i muszą się jeszcze przystosować. Na przykład w ministerstwach i parlamentach można by utworzyć dział analiz transpozycji, którego celem byłoby prowadzenie lub ukierunkowywanie prac nad transpozycją. Chodzi tu o możliwość modernizacji działań publicznych, a nie o narzucanie ograniczeń przez instytucje wspólnotowe, a zwłaszcza przez Komisję. Innymi słowy, chodzi tu o pełne przyjęcie roli i odpowiedzialności każdego kraju za proces integracji europejskiej (11).

9.8.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 204/13

1.1

Przedstawiony przez Komisję wniosek dotyczący decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady ma na celu zmianę dyrektywy Rady 76/796/EWG poprzez dodanie ograniczeń we wprowadzaniu do obrotu i stosowaniu pięciu niezwiązanych ze sobą substancji. Cztery z nich zawarte były w pierwotnych wykazach priorytetowych ustalonych w latach 1994-2000. Proponowane środki dotyczą wyłącznie zagrożeń dla ogółu społeczeństwa. Ostatnia substancja, azotan amonu, została włączona w zakres decyzji w celu poprawy bezpieczeństwa nawozów na bazie azotanu amonu w rolnictwie i dystrybucji oraz jako element walki z terroryzmem, a w szczególności poprzez ograniczenie dostępu do prekursorów materiałów wybuchowych. W tym ostatnim przypadku ograniczenia będą dotyczyć także sprzedaży detalistom i sprzedaży powszechnej.

1.2

EKES popiera niektóre, lecz nie wszystkie zgłoszone propozycje. Szczegółowa argumentacja dotycząca poszczególnych substancji i zawierających je preparatów została przedstawiona w punktach od 5 do 9.9.

1.3

Komitet zdaje sobie sprawę, że jest to niemal ostatnia tego rodzaju zmiana dyrektywy Rady 76/769/EWG, zanim zostanie ona zastąpiona 1 czerwca 2009 r. rozporządzeniem (WE) 1907/2006 (REACH). Jednakże, podobnie jak w przypadku wcześniejszych zmian, Komitet wyraża ubolewanie, że niezwiązane ze sobą substancje i preparaty zostały zestawione ze sobą w ten sposób oraz zwraca uwagę na znaczne opóźnienia, jakie nastąpiły od czasu uznania ich za substancje „priorytetowe” zgodnie z rozporządzeniem Rady (EWG) 793/93. Jeżeli wynika to z ograniczonych zasobów lub problemów dotyczących wiedzy fachowej ze strony Komisji bądź innych właściwych organów, w tym nowo utworzonej Europejskiej Agencji Chemikaliów w Helsinkach, problemy te należy rozwiązać możliwie szybko, a z pewnością przed 1 czerwca 2009 r. Producenci muszą również uznać ciążący na nich obowiązek dostarczania na czas odpowiednich informacji w trakcie przeprowadzanej oceny ryzyka. Bez tego rodzaju dyscypliny wyniki szybko staną się bez znaczenia.

1.4

Wreszcie EKES zdecydowanie popiera deklarację Rady w sprawie zwalczania terroryzmu i liczne wynikające z niej działania. Komitet uważa, że ma do odegrania kluczową rolę w tym procesie oraz zaznacza, że obecnie prowadzi prace nad szeregiem opinii poświęconych tejże problematyce. Ustalenie odpowiednich działań i dróg legislacyjnych w celu umożliwienia wszystkim zainteresowanym stronom skutecznego wyrażenia ich opinii we właściwym czasie będzie miało zasadnicze znaczenie dla uzyskania długotrwałego bezpieczeństwa.

2.1

Rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) wejdzie w życie 1 czerwca 2009 r. Uchyli ono i zastąpi szereg dotychczasowych rozporządzeń i dyrektyw Rady i Komisji, w tym dyrektywę Rady 76/769/EWG z dnia 27 lipca 1976 r. w sprawie wprowadzania do obrotu i stosowania niektórych substancji i preparatów niebezpiecznych. Dyrektywa, do której zmianą jest wniosek będący przedmiotem niniejszej opinii, ma na celu zachowanie rynku wewnętrznego, a zarazem zagwarantowanie wysokiego poziomu ochrony zdrowia człowieka i środowiska.

2.2

Załącznik I do dyrektywy Rady 76/769/EWG określa ograniczenia we wprowadzaniu do obrotu i stosowaniu niektórych substancji i preparatów niebezpiecznych, ustalone i zapisane w ciągu ostatnich 30 lat. Z dniem 1 czerwca 2009 r. staną się one podstawą załącznika XVII do rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 (REACH).

2.3

Wcześniejsze zmiany dyrektywy Rady 76/769/EWG (tj. dalsze ograniczenia) miały formę dyrektyw wymagających wdrożenia przez państwa członkowskie. Obecny wniosek Komisji dotyczy decyzji, która nie będzie wymagała transpozycji do prawa krajowego poszczególnych państw członkowskich, w przeciwnym wypadku prawo to musiałoby zostać uchylone z dniem 1 czerwca 2009 r., kiedy to wejdzie w życie rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (REACH).

2.4

Przyjmuje się, że w nadchodzących miesiącach zostanie przedstawiony ostateczny wniosek zgodnie z dyrektywą Rady 76/769/EWG — również dotyczący decyzji — w sprawie ograniczeń wprowadzania do obrotu i stosowania dichlorometanu. Wszelkie kolejne wnioski dotyczące ograniczeń wprowadzania do obrotu i stosowania substancji lub preparatów niebezpiecznych przedstawiane będą zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1907/2006 (REACH).

2.5

Substancje (oraz wszelkie zawierające je preparaty), w odniesieniu do których stwierdzono konieczność ograniczeń we wprowadzaniu do obrotu i stosowaniu, zostały ustalone zasadniczo na podstawie oceny pewnych „substancji priorytetowych” zgodnie z rozporządzeniem Rady (EWG) nr 793/93. Sporządzono cztery wykazy priorytetowe — ostatni z nich nosi datę 30 października 2000 r. — do wdrożenia przez właściwe władze w państwach członkowskich. Spośród 141 substancji ujętych w wykazach, 83 stały się przedmiotem sprawozdań z oceny ryzyka. Z tej liczby 39 zostało ocenionych przez odpowiednie komitety naukowe UE, a wyniki konsultacji zostały opublikowane w Dzienniku Urzędowym. W stosunku do 22 spośród wspomnianych substancji wprowadzono ograniczenia. Ograniczenia dotyczące 4 kolejnych substancji (określonych i omówionych poniżej w punktach od 5 do 9.9: MEE, BEE, MDI oraz cykloheksan) są przedmiotem wniosku przedstawionego przez Komisję.

2.6

Jako jeden z głównych powodów wprowadzenia nowego podejścia do „istniejących” substancji w ramach rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 (REACH) podawano powolny postęp w przygotowywaniu tego rozporządzenia. W związku z tym rozporządzenie (EWG) nr 793/93 zostanie również uchylone 1 czerwca 2009 r.

2.7

Przedmiotem oceny wpływu na zdrowie ludzkie i środowisko i/lub wniosków zmierzających do ograniczenia we wprowadzaniu do obrotu i stosowaniu, w miarę rozpatrywania nowych problemów zgłaszanych przez państwa członkowskie, stały się również inne substancje, które nie znalazły się w pierwotnych czterech wykazach priorytetowych. Jedną z takich substancji jest azotan amonu.

2.8

Azotan amonu stanowi przypadek szczególny, gdyż jego właściwości są doskonale znane, w związku z czym nie wymagał on oceny pod kątem wpływu na zdrowie ludzkie i środowisko. Jest on od wielu lat wykorzystywany w bardzo dużych ilościach na całym świecie jako nawóz azotowy i nie stwarza żadnego nieoczekiwanego zagrożenia ani w miejscu pracy, ani dla osób stosujących go zawodowo czy też dla konsumentów w zastosowaniach domowych. Niestety, jest on także skutecznym, tanim i szeroko stosowanym składnikiem materiałów wybuchowych wykorzystywanych legalnie w celach przemysłowych i wojskowych oraz nielegalnie przez terrorystów. Właśnie z tego względu wnioskuje się o ograniczenie jego wprowadzania do obrotu i stosowania zgodnie z dyrektywą Rady 76/769/EWG.

2.9

Można było przyjąć inne podstawy prawne odnoszące się do terroryzmu czy prekursorów materiałów wybuchowych, jednak zgodnie z obowiązującym Traktatem WE, wymagałoby to jednomyślności wszystkich państw członkowskich. Procedura ta ulegnie zmianie wraz z wejściem w życie traktatu lizbońskiego, po jego ratyfikacji przez wszystkie państwa członkowskie, co jednak nastąpi dopiero za jakiś czas.

2.10

Przyjmuje się, że do załącznika XVII do rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 (REACH) prawdopodobnie zostaną dodane inne prekursory narkotyków i materiałów wybuchowych, a zatem w chwili obecnej przyjęte podejście uznaje się za właściwe.

2.11

Wszystkie powyższe rozważania odnoszą się do substancji „istniejących”, tj. do 100 195 substancji uznanych za występujące na rynku Wspólnoty Europejskiej pomiędzy 1 stycznia 1971 r. a 18 września 1981 r. Zostały one wymienione w europejskim wykazie istniejących substancji chemicznych o znaczeniu handlowym (EINECS) opublikowanym w Dzienniku Urzędowym WE w 1990 r. Substancje wprowadzone na rynek po 18 września 1981 r. określane są jako „nowe” i wymagają szczegółowego zawiadomienia o zamiarze wprowadzenia do obrotu w celu ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska.

3.1

Wniosek Komisji zmierza do ochrony zdrowia ludzkiego, w tym zwłaszcza zdrowia konsumentów, a jednocześnie do zapewnienia funkcjonowania rynku wewnętrznego w odniesieniu do trzech substancji (MEE, BEE i cykloheksanu) z pierwszego wykazu priorytetowego z dnia 25 maja 1994 r. oraz jednej substancji (MDI) z trzeciego wykazu priorytetowego z dnia 27 stycznia 1997 r., zgodnie z przepisami dyrektywy Rady (EWG) nr 793/93.

3.2

Zgodnie z zaleceniem Komisji 1999/721/EEC z dnia 12 października 1999 r. oraz podobnymi późniejszymi zaleceniami dotyczącymi oceny skutków ryzyka i strategii zmniejszania ryzyka dla różnych substancji proponuje się szereg specyficznych i bardzo szczegółowych ograniczeń, które będą miały zastosowanie wyłącznie do powszechnej sprzedaży i nie będą miały wpływu na warunki w miejscu pracy ani na środowisko. Szacuje się, że koszty dla przemysłu i ogółu społeczeństwa będą minimalne, w związku z czym proponowane działania uznaje się za proporcjonalne do zidentyfikowanych zagrożeń. W przypadku preparatów zawierających MDI wnosi się o dodatkowe informacje dotyczące wpływu na zdrowie.

3.3

Piąta substancja, azotan amonu, stosowana powszechnie jako nawóz, została dołączona z uwagi na to, że może działać jako utleniacz, oraz w szczególności dlatego, że staje się ona wybuchowa po zmieszaniu z innymi substancjami. Proponowane ograniczenia mają na celu zapewnienie zgodności wszystkich nawozów na bazie azotanu amonu z powszechnymi normami bezpieczeństwa, a ponadto zawężenie asortymentu ¦nawozów na bazie azotanu amonu w powszechnej sprzedaży z zamiarem zmniejszenia ilości dostępnej substancji, którą można łatwo przekształcić na potrzeby nielegalnych zastosowań. A zatem można stwierdzić, że wspomniane ograniczenia będą korzystne dla zdrowia i bezpieczeństwa ogółu społeczeństwa. Ograniczenia te pozostaną bez wpływu na osoby wykorzystujące azotan amonu w działalności zawodowej (rolników i legalnych producentów materiałów wybuchowych). Chociaż koszty (i korzyści) okazują się trudne do skwantyfikowania, uważa się, że są one proporcjonalne do zidentyfikowanych zagrożeń (oraz proponowanych środków).

3.4

Decyzja miałaby wejść w życie trzeciego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

3.5

Wnioskowi towarzyszą: uzasadnienie, dokument roboczy służb Komisji (sprawozdanie z oceny wpływu) oraz — w odniesieniu do czterech substancji ocenianych zgodnie z rozporządzeniem Rady (EWG) nr 793/93 — długie i szczegółowe sprawozdania z oceny ryzyka opublikowane przez Europejskie Biuro Chemikaliów, wraz z dodatkowymi materiałami, zarówno popierającymi, jak i krytykującymi wniosek, przedstawionymi przez różne komitety naukowe i inne organy, które pomagały w przygotowaniu lub ocenie stosownych danych.

4.1

Podobnie jak w przypadku wielu wcześniejszych zmian do dyrektywy Rady 76/769/EWG opiniowany wniosek dotyczy substancji wzajemnie niezwiązanych, które — dla zapewnienia większej przejrzystości — zostaną omówione oddzielnie.

5.1

MEE to mieszalny z wodą wysokowrzący eter glikolu, wykorzystywany zazwyczaj jako półprodukt w chemii syntetycznej, współrozpuszczalnik w różnych produktach dekoracyjnych dla gospodarstw domowych lub w paliwie do silników odrzutowych jako środek zapobiegający oblodzeniu ze względu na odporność na niskie temperatury. Zgodnie ze sprawozdaniem z oceny ryzyka przygotowanym dla rządu holenderskiego, którego opracowywanie zakończono w lipcu 1999 r., całkowita produkcja w Europie na początku lat 90. ubiegłego wieku wynosiła około 20 tys. ton, z czego nieco ponad połowa przeznaczona była na eksport.

5.2

Narażenie konsumenta wynika z faktu, że substancja ta wykorzystywana jest w farbach i produktach do usuwania farby przeznaczonych do amatorskich zastosowań domowych typu „zrób to sam”. Jak można oczekiwać, mając na względzie właściwości fizyczne MEE, substancja ta wchłania się łatwo przez skórę i w wypadku niestosowania odzieży ochronnej w sposób systematyczny i gwarantujący bezpieczeństwo, występuje zagrożenie dla zdrowia konsumentów w związku z narażeniem skóry.

5.3

Najnowsze badania wskazują, że MEE został zastąpiony innymi rozpuszczalnikami we wszystkich farbach i produktach do usuwania farby znajdujących się w powszechnej sprzedaży. Z tego względu właściwe działanie polega na zapewnieniu, iż sytuacja ta nie zmieni się w przypadku produktów wytwarzanych w UE lub przywożonych na terytorium Unii. Wniosek gwarantuje zatem, że po 18 miesiącach od dnia wejścia w życie decyzji MEE nie będzie wprowadzany do obrotu jako składnik farb i produktów do usuwania farby w stężeniu równym lub większym niż 0,1 % w masie (tzn. w stężeniu przekraczającym poziom wynikający ze skażenia lub wytwarzania wraz z innymi dozwolonymi składnikami). Zainteresowane sektory przemysłu uznają przyjęte podejście za rozsądne. W związku z tym EKES popiera proponowane ograniczenie we wprowadzaniu do obrotu i stosowaniu MEE.

6.1

BEE również należy do grupy eterów glikolu, przy czym jego temperatura wrzenia jest nieco wyższa niż w przypadku MEE, ma jednak podobne właściwości fizyczne, w tym mieszalność z wodą. Jest on szeroko stosowany jako rozpuszczalnik w farbach na bazie wody, pomaga bowiem w tworzeniu się powłoki i zwiększa trwałość, co z kolei zmniejsza częstotliwość malowania i ogranicza ogólny poziom ekspozycji. W sprawozdaniu z oceny ryzyka łączną wielkość produkcji tej substancji w Europie oszacowano na poziomie 46 tys. ton w 1994 r. Do roku 2000 wielkość ta wzrosła do 58 tys. ton, z czego 33 tys. ton wykorzystywano do produkcji farb.

6.2

W sprawozdaniu z oceny ryzyka wymienia się pewne zagrożenia dla konsumenta polegające na podrażnieniu dróg oddechowych w wyniku wdychania mikroskopijnych kropelek podczas stosowania wodnych farb w aerozolu zawierających BEE. Wdychanie oparów powstających przy nakładaniu pędzlem lub wałkiem nie budzi obaw natury toksykologicznej.

6.3

Według informacji przekazanych po opracowaniu sprawozdania z oceny ryzyka w 1999 r. oraz z uwagi na trudności z zastąpieniem BEE jako istotnego składnika farb na bazie wody, uznano, że ograniczenie maksymalnej zawartości BEE na poziomie 3 % w masie w przypadku farb przeznaczonych do stosowania w postaci aerozolu będzie odpowiednim środkiem na rzecz ochrony zdrowia konsumentów. Farby o wyższych stężeniach BEE mogą być wprowadzane do obrotu powszechnego wyłącznie z oznaczeniem „Nie używać w urządzeniach do rozpylania farb”. Rozwiązanie to nie wpłynie na użytkowników profesjonalnych, w wypadku których istnieje większe prawdopodobieństwo korzystania z odpowiedniego sprzętu ochronnego. Uważa się, że w obu przypadkach kanały dystrybucji są na tyle różne, by to umożliwiać.

6.4

Wspomniane środki będą miały zastosowanie po 18-24 miesiącach od daty wejścia w życie decyzji, tak aby zapewnić odpowiednio dużo czasu na wszelkie wymagane zmiany formuły i oznaczeń. Zainteresowane sektory przemysłu uznają przyjęte podejście za rozsądne. W związku z tym EKES popiera proponowane ograniczenie we wprowadzaniu do obrotu i stosowaniu BEE jako właściwy sposób ochrony zdrowia konsumentów i rozwiązanie gwarantujące funkcjonowanie rynku wewnętrznego.

7.1

MDI jest nazwą mieszaniny podobnych substancji (izomerów), które w czystej postaci byłyby ciałami stałymi o konsystencji wosku, jednak bardziej powszechnie występują w postaci wysoce reaktywnych lepkich cieczy o brązowym kolorze. Według sprawozdania z oceny ryzyka w 1996 r. światowa produkcja wynosiła ponad 2,5 mln ton, z czego przynajmniej 500 tys. wyprodukowano w UE. W obecności odpowiednich lekkich alkoholi wielowodorotlenowych albo glikoli (lub nawet wody) oraz środka porotwórczego MDI wchodzi w niezwykle szybką reakcję, wytwarzając pianki poliuretanowe. Mogą one być sztywne lub elastyczne i mają wiele zastosowań w budownictwie i innych branżach jako elementy konstrukcyjne, uszczelniacze, wypełniacze, formy i kleje.

7.2

Zagrożenie dla konsumenta wynika przede wszystkim ze stosowania pianek jednoskładnikowych (OCF), sprzedawanych w pojemnikach aerozolowych domowym amatorom robót tynkowych lub murarskich w celu wypełniania nieregularnych otworów bądź uszczelniania wokół nowo zamontowanych drzwi lub okien. Całkowita sprzedaż MDI w tym sektorze wynosi około 10 tys. ton rocznie. Ilość ta wystarczy do wyprodukowania około 36 mln pojemników aerozolowych rocznie na użytek konsumentów oraz kolejnych 134 mln pojemników na potrzeby zawodowców. Produkty alternatywne — na przykład włókna szklane do uszczelniania wokół okien — są mniej wygodne w użytku i wiąże się z nimi szereg innych obaw.

7.3

Ocena ryzyka dla konsumenta na skutek narażenia skóry i dróg oddechowych oraz działania uwrażliwiającego na podstawie danych dotyczących ekspozycji w miejscu pracy okazała się niełatwa. Trudno jest zdobyć czyste próbki izomerów. Ponieważ MDI reagują bardzo szybko z wodą, tworząc obojętne, nierozpuszczalne ciało stałe, standardowe badanie zagrożenia staje się trudne do przeprowadzenia. W normalnym użyciu substancja wydostaje się z trzymanego w ręku niewielkiego pojemnika poprzez kierunkową rurkę, co ogranicza dostępną całkowitą jej ilość. Standardowy pojemnik opróżniany jest w ciągu 2-4 minut. Szybkie twardnienie w obecności pary wodnej usuwa MDI. Produkt końcowy w stanie stałym jest obojętny i niegroźny. Tego rodzaju produkty stosuje się jednorazowo (by wypełnić lub uszczelnić określony otwór, osadzić drzwi czy okno) i nieczęsto (w wypadku większości użytkowników), więc z pewnością nie odpowiada to codziennej styczności osób wykorzystujących je w celach zawodowych. Jak zwykle w wypadku produktów przeznaczonych do zastosowań typu „zrób to sam” użytkownicy nie zawsze stosują środki ochrony indywidualnej.

7.4

Nie dziwi zatem fakt, iż pomimo pewnego teoretycznego ryzyka było trudno lub wręcz nie można było określić przypadków rzeczywistego uwrażliwienia skóry czy dróg oddechowych wśród zwyczajnych użytkowników (a nawet w warunkach profesjonalnych, gdzie można zastosować odpowiednie środki ochrony). To z kolei oznacza, że trudniejsze jest znalezienie rozwiązania, które byłoby proporcjonalne, tanie i możliwe do zastosowania.

7.5

W tym kontekście w przeprowadzonej ocenie ryzyka słusznie stwierdza się, że choć do każdego pojemnika dostępnego w sprzedaży powszechnej na potrzeby zastosowań jednorazowych i sporadycznych można i powinno się dołączać lekkie i tanie rękawice polietylenowe, które zapewniają całkowicie skuteczną ochronę, nie ma możliwości dołączania wytrzymałych rękawic neoprenowych lub nitrylowych wymaganych w zastosowaniach przemysłowych. Ponadto — choć do każdego pojemnika można dołączać lekką, bawełnianą maskę przeciwpyłową — tego rodzaju ochrona byłaby nieskuteczna w wypadku rzeczywistego zagrożenia, natomiast prawdziwa maska gazowa chroniąca przed wszelkiego rodzaju zagrożeniem ze strony substancji gazowych kosztowałaby około dziesięciu razy więcej niż jeden pojemnik, przy czym nie byłoby żadnej gwarancji, że zostałaby rzeczywiście użyta, gdy to konieczne.

7.6

Komisja proponuje zatem, by do każdego pojemnika dostępnego w powszechnej sprzedaży dołączano rękawice polietylenowe (np. umieszczane pod nakrywką) oraz by pojemniki były odpowiednio oznaczane i wskazywały zagrożenia dotyczące (nadzwyczajnych) reakcji alergicznych na MDI w przypadku już uwrażliwionych osób, reakcji astmatycznych (u osób cierpiących na astmę) czy reakcji skórnych (u osób cierpiących już na problemy skórne).

7.7

EKES popiera pierwszy z wymienionych środków, tj. dostarczanie rękawiczek polietylenowych, których i tak powinno się używać w wypadku większości prac typu „zrób to sam”. Jeżeli jednak ten ważny i proporcjonalny środek ma być możliwy do zastosowania w praktyce, należy powstrzymać się od wprowadzania ostrzejszych norm wobec rękawiczek, gdyż w takim wypadku nie będą one dołączane do opakowania.

7.8

Komitet kwestionuje natomiast szczegółowość proponowanych oznaczeń dodatkowych, nawet jeżeli zagwarantowano by odpowiedni czas na ich wprowadzenie przy umiarkowanych kosztach. Nie jest na przykład jasne, skąd zwykły nabywca miałby wiedzieć, że jest „uwrażliwiony na diizocyjaniany inne niż MDI” ani dlaczego jest to szczególnie ważne. Jak wiadomo, u każdej osoby cierpiącej na przewlekłą astmę czy przewlekłe zapalenie skóry niemal każdy produkt gospodarstwa domowego czy typu „zrób to sam” może wywołać ostrą (krótkotrwałą) reakcję niepożądaną. W tych okolicznościach ogromne znaczenie ma dobra wentylacja i stosowanie odzieży ochronnej (rękawic) oraz wskazówka, by natychmiast przerwać pracę z danym produktem w wypadku wystąpienia niepokojących objawów. Tego rodzaju wskazówka jest dobra dla wszystkich użytkowników bez względu na historię ich chorób i powinna być zamieszczana na etykiecie. Z uwagi na niewielkie rozmiary pojemników, a zatem także umieszczanych na nich etykiet, wszelkie wskazówki tego rodzaju muszą być jasne, krótkie i czytelne w normalnych warunkach, w jakich używa się danego produktu. Jeżeli niezbędne są dodatkowe instrukcje dotyczące obsługi lub bezpieczeństwa, należy umieszczać je w załączonej ulotce.

7.9

EKES kwestionuje również wskazanie zawarte w podpunkcie (6), że „osoby fizyczne lub prawne wprowadzające do obrotu po raz pierwszy preparaty zawierające MDI, przez trzy lata (…) gromadzą dane dotyczące ewentualnych przypadków osób cierpiących na alergie oddechowe (…) i udostępniają te dane Komisji (…) zgodnie z protokołem badania, w którym uczestniczą specjalistyczne ośrodki (…) by wykazać, że nie ma potrzeby zaostrzania środków ograniczających (…)”. Uwzględniając fakt, że MDI jest obecny na rynku od lat 70. ubiegłego wieku i — jak stwierdzono powyżej — jego aktualna sprzedaż przekracza 36 mln pojemników rocznie wytwarzanych przez istniejących producentów, których wspomniany wymóg nie dotyczy, trudno jest traktować ów wymóg inaczej niż tylko jako niedostatecznie uzasadnione utrudnienie wejścia na rynek.

7.10

W przedstawionej przez Komisję ocenie wpływu wyjaśnia się, że wynika to z obawy wyrażonej w sprawozdaniu z oceny ryzyka, iż „pewne ryzyko wystąpienia alergii oddechowych w przypadku zawodowców (…) potencjalnie mogłoby odnosić się do konsumentów”. Dalej w tym samym akapicie stwierdza się, że „zgodnie z informacjami, jakimi aktualnie dysponują ośrodki toksykologiczne, wydaje się, że u konsumentów nie występują przypadki alergii oddechowej spowodowanej produktami zawierającymi MDI bądź liczba takich przypadków jest niewielka”. Bez względu na domniemane ograniczenia takiej ścieżki sprawozdawczej, nie wiadomo, czy propozycja Komisji byłaby bardziej rozstrzygająca. Dlatego też wydaje się ona nieproporcjonalna do zagrożenia określanego wyraźnie jako hipotetyczne i niepopartego żadnymi dowodami wynikającymi z rzeczywistego powszechnego stosowania.

7.11

W związku z tym EKES zaleca usunięcie tej części ograniczenia we wprowadzaniu do obrotu i stosowaniu. W przypadku dalszych uzasadnionych wątpliwości co do bezpieczeństwa tych produktów, których nie można zastąpić w krótkim okresie, należy przeanalizować je wspólnie z producentami oraz zastosować właściwe procedury gromadzenia danych i ich oceny.

8.1

Cykloheksan jest bezbarwną cieczą wytwarzaną w bardzo dużych ilościach w procesie uwodornienia benzenu. Jest on niemal całkowicie (>95 %) wykorzystywany w procesie syntezy kwasu adypinowego, z którego produkuje się nylon. Światowe zdolności produkcyjne tej substancji wynoszą obecnie ponad 5 mln ton, z czego około 1,5 mln ton przypada na UE. Procesy te odbywają się w systemach zamkniętych, a poziom ekspozycji jest niski. Cykloheksan występuje również naturalnie w produktach spalania, w tym w dymie tytoniowym, w ropie naftowej i niektórych roślinach oraz w oparach benzyny.

8.2

Cykloheksan jest także wykorzystywany jako rozpuszczalnik m.in. klejów kontaktowych na bazie neoprenu używanych w przemyśle skórzanym (obuwniczym) i motoryzacyjnym oraz w budownictwie. To z kolei oznacza, że jest on wykorzystywany w profesjonalnym kładzeniu dywanów i wykładzin na dużych powierzchniach oraz przez ogół społeczeństwa w podobnych naprawach na mniejszych powierzchniach i innych zastosowaniach typu „zrób to sam”. Całkowite zużycie tej substancji w klejach w UE wynosi poniżej 10 tys. ton rocznie.

8.3

Podobnie jak w przypadku wszystkich węglowodorów kluczowe znaczenie mają dobra wentylacja i stosowanie odpowiedniej odzieży ochronnej lub środków ochrony dróg oddechowych. Można to wprawdzie zagwarantować w wypadku zastosowań profesjonalnych, ale nie w przypadku zwykłych użytkowników. Niemniej, podobnie jak w wypadku preparatów zawierających MDI, fizyczne właściwości produktów wprowadzanych do obrotu znacznie ograniczają zagrożenie. Szybkoschnące kleje kontaktowe są idealne w drobnych zastosowaniach, lecz niezwykle trudne do zadowalającego wykorzystania na dużą skalę przez zwykłych użytkowników. Ograniczenie wielkości opakowań dostępnych w powszechnej sprzedaży wydawałoby się zatem rozwiązaniem odpowiednim i ogólnie akceptowalnym.

8.4

Komisja proponuje więc, by cykloheksan nie był wprowadzany do obrotu w celu powszechnej sprzedaży jako składnik klejów na bazie neoprenu w opakowaniach większych niż 650 gramów. Wszelkie opakowania powinny nosić ostrzeżenia „Nie używać do kładzenia dywanów” oraz „Nie używać w przypadku słabej wentylacji”.

8.5

Praktyczne badania dotyczące najbardziej pesymistycznych scenariuszy, np. klejenie dużych paneli korkowych na ścianie w pomieszczeniu zamkniętym, wskazują, że takie rozwiązanie odpowiednio ograniczyłoby narażenie konsumenta, które podobnie jak w innych omówionych powyżej przypadkach, występowałoby nieczęsto i krótkotrwale. Wydaje się, że nie ma informacji na temat rzeczywistych przypadków zgłaszanych przez użytkowników klejów na bazie neoprenu pomimo ich szerokiego i długotrwałego stosowania. Proponowane środki można jednak wprowadzić bez zbędnych utrudnień dla producentów czy konsumentów. W związku z tym EKES popiera proponowane ograniczenie we wprowadzaniu do obrotu i stosowaniu cykloheksanu jako proporcjonalne do omówionego zagrożenia.

9.1

Azotan amonu jest białym ciałem stałym sprzedawanym w granulkach, produkowanym od ponad stu lat z amoniaku pochodzącego z gazu ziemnego. Światowa produkcja tej substancji wynosi ponad 20 mln ton. Ma on znaczenie jako nawóz azotowy oraz jako surowiec do produkcji materiałów wybuchowych. Ze względu na to drugie zastosowanie oraz bezpośrednią dostępność i niski koszt, substancja ta stała się przedmiotem zainteresowania terrorystów. Do produkcji materiałów wybuchowych potrzeba także innych składników, np. oleju napędowego, niemniej są one łatwo dostępne. Azotan amonu przez wiele lat był wykorzystywany przez terrorystów z IRA, zastosowano go także w głośnych zamachach w Oklahomie, Word Trade Centre i na Bali. Ostatnio został użyty w zamachach zorganizowanych przez grupy ekstremistów działających w Londynie i innych stolicach europejskich. Instrukcje do produkcji tego rodzaju urządzeń można bez trudu znaleźć w internecie. Już 2 kg mogą wyrządzić ogromne szkody. Wydaje się, że niektóre odpowiednio zdeterminowane osoby są w stanie bez trudu zdobyć azotan amonu w ilościach przekraczających 500 kg, w razie potrzeby poprzez wielokrotne zakupy mniejszych ilości w sklepach ogrodniczych i innych placówkach detalicznych. Wszelki nadzór jest tu oczywiście trudny do realizacji.

9.2

W przypadku użytkowników stosujących azotan amonu w działalności zawodowej (rolników) nadzór sprawowany jest poprzez wymóg dużych minimalnych wielkości dostaw (tak aby nie można było łatwo nielegalnie przetransportować lub zabrać pojedynczego opakowania) oraz poprzez wymóg szczególnego śledzenia produktu we wszystkich ogniwach łańcucha dostaw. Azotan amonu dostępny w handlu jest zazwyczaj nietrwały i może ulec rozpadowi, co czyni go bezużytecznym. Musi zatem być przechowywany z zachowaniem ostrożności i możliwie szybko wykorzystany jako nawóz. Taki stan rzeczy ogranicza ilości dostępne na potrzeby dywersji i innych zastosowań.

9.3

Azotan amonu trafia do handlu w rozmaitych stężeniach (określanych jako procent zawartości azotu) oraz łącznie z innymi istotnymi składnikami (zazwyczaj są to pochodne fosforu i potasu) lub bez takowych składników. W stanie czystym zawiera w przybliżeniu 35 % azotu. Aby uniknąć uszkodzenia roślin, niezbędne jest jego rozcieńczenie. Różne rodzaje produktów uzyskuje się poprzez dodanie składników aktywnych lub obojętnych wypełniaczy, takich jak kreda, bądź w reakcjach chemicznych, w wyniku których uzyskuje się pożądaną proporcję najważniejszych składników. Produkty sprzedawane w rolnictwie mogą zawierać 28 % azotu, a nawet więcej. Tego rodzaju nawozy „wysokoazotowe” podlegają kontroli zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 2003/2003 w celu zagwarantowania wymaganej ilości azotu oraz bezpiecznego stosowania bez zagrożenia wybuchem. Nawozy odpowiadające wspomnianym normom mogą być oznaczane jako „nawozy WE” i znajdować się w handlu transgranicznym. Nawozy nieodpowiadające tym normom nie mogą być sprzedawane za granicę i określane są mianem „nawozów krajowych”. Zawartość azotu w produktach przeznaczonych do użytku konsumentów sięga zazwyczaj 20-25 %. Im jest ona niższa, tym wyższe są koszty transportu na jednostkę i tym więcej danego nawozu potrzeba do użyźnienia określonej powierzchni. Chociaż nawozy na bazie azotanu amonu uznawane są za nieodzowne w działalności rolniczej, sytuacja przedstawia się inaczej w wypadku o wiele mniejszych ilości znajdujących się w powszechnej sprzedaży detalicznej i istnieje możliwość zastąpienia ich innymi produktami.

9.4

Z punktu widzenia osoby, której celem jest nielegalne wytworzenie materiałów wybuchowych, im wyższa jest zawartość azotu w azotanie amonu, tym lepiej. Mieszanki produkowane mechanicznie można ponownie stężyć w prosty sposób poprzez ich rozpuszczenie i krystalizację. Stężenie mieszanek związanych chemicznie jest trudniejsze lub niemożliwe. Duńscy eksperci rządowi zdołali doprowadzić do wybuchu przy stężeniach wynoszących zaledwie 16 %. Dysponując odpowiednim czasem i środkami, można dokonać wszystkiego, choć formuły konkurencyjne z zastosowaniem równie łatwo dostępnych surowców w końcu staną się bardziej atrakcyjne. Zostały one przedstawione w „Podręczniku terrorysty” i innych ogólnodostępnych materiałach w internecie.

9.5

Po zamachach bombowych w Madrycie w marcu 2004 r. Rada Europejska przyjęła deklarację w sprawie zwalczania terroryzmu. Przewidywała ona utworzenie grupy zadaniowej ekspertów ds. bezpieczeństwa materiałów wybuchowych (ESETF), której zadaniem miało być opracowanie planu działań dotyczących zwalczania wykorzystywania urządzeń wybuchowych przez terrorystów. Opracowywanie planu zakończono w czerwcu 2007 r. Jedno z 47 szczegółowych działań przewiduje utworzenie Stałego Komitetu Ekspertów ds. Prekursorów Materiałów Wybuchowych. W przedsięwzięcie to zaangażowanych jest wielu specjalistów z sektora prywatnego i publicznego, korzystających ze wsparcia ze strony stowarzyszeń CEFIC i FECC, reprezentujących producentów i dystrybutorów związków chemicznych, oraz EFMA, reprezentującego producentów nawozów sztucznych.

9.6

Celem opiniowanego wniosku jest dostosowanie wszystkich nawozów na bazie azotanu amonu sprzedawanych rolnikom (i dystrybutorom) do norm określonych w rozporządzeniu (WE) nr 2003/2003 oraz ograniczenie zawartości azotu w produktach znajdujących się w powszechnej sprzedaży. W wypadku przyjęcia projektowanej decyzji nie można będzie wprowadzać azotanu amonu do obrotu w celu powszechnej sprzedaży po 18 miesiącach od dnia jej wejścia w życie „jako substancji lub w preparatach zawierających co najmniej 20 % azotu w masie w stosunku do azotanu amonu”.

9.7

EKES w pełni popiera pierwszą część tej propozycji przewidującej, że wszelkie nawozy o wysokiej zawartości azotu dostarczane rolnikom — bez względu na to, czy odbywałoby się to w obrocie transgranicznym, czy też nie — powinny spełniać wymagania rozporządzenia (WE) nr 2003/2003.

9.8

W odniesieniu do drugiego ograniczenia, które dotyczy sprzedaży powszechnej, EKES zwraca uwagę na fakt, że może tutaj chodzić o większe ilości, niż wcześniej sądzono, przewyższające 50 tys. ton oraz że stowarzyszenie EFMA, reprezentujące producentów nawozów sztucznych, przyjęło 20-procentowe ograniczenie dla nawozów mieszanych (które można podobnie stężyć bez większych trudności), przy czym zaproponowało limit wynoszący 24,5 % w wypadku produktów związanych chemicznie (których ponowne stężenie jest o wiele trudniejsze). Uwzględniając dyskusje toczące się na forum SCEEP, możliwość tę oraz wszelkie inne z nią związane należy w pełni zbadać przed ostatecznym przyjęciem decyzji, której dotyczy wniosek. Bez względu na wszelką inną wiedzę na temat walki z terroryzmem, jest oczywiste, że realny postęp w kwestii ograniczenia dostępu do prekursorów materiałów wybuchowych będzie wymagał pełnej zgody i zaangażowania wszystkich zainteresowanych stron, a w tym przypadku również producentów, dystrybutorów, detalistów i całego społeczeństwa.

9.9

EKES z pewną niechęcią przyjmuje fakt, iż dyrektywa Rady 76/769/EWG jest jedyną podstawą dla nowych przepisów, z jakiej Komisja mogła skorzystać w krótkim okresie, a zatem postulowane środki muszą być zgłoszone i omówione w tym trybie. Należy żywić nadzieję, że wdrożenie lepszego systemu stanie się możliwe po ostatecznej ratyfikacji traktatu lizbońskiego.

10.1

EKES wyraża ubolewanie, podobnie jak to uczynił w swoich opiniach w sprawie wcześniejszych zmian do dyrektywy 76/769/EWG, że proponowane regulacje nadal obejmują niezwiązane ze sobą produkty, które powinny być przedmiotem odrębnych decyzji. Nie jest to dobra praktyka i nie służy żadnemu sensownemu celowi. Z pewnością nie stanowi to przykładu dobrego sprawowania rządów. Należy jedynie mieć nadzieję, że począwszy od 1 czerwca 2009 r. będzie obowiązywała lepsza procedura, zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1907/2006 (REACH).

10.2

Komitet zwraca również uwagę na długi czas, jaki był potrzebny na doprowadzenie tej sprawy do końca. Pierwszy wykaz priorytetowy został opublikowany w maju 1994 r. Nawet jeżeli obecny wniosek zostanie rozpatrzony w trybie pilnym, o co wystąpiono, przepisy te będą miały niewielki wpływ na rynek do końca 2010 r. (a nawet wtedy trudno będzie się spodziewać odczuwalnej poprawy zdrowia ludzkiego). Trudno też przypisać całą winę za zaistniałe opóźnienia producentom, którzy mieli dostarczyć dane będące podstawą sprawozdania z oceny ryzyka, gdyż dane te dostępne są już od jakiegoś czasu. Jeżeli opóźnienie wynika z braku zasobów w Komisji lub jej komitetach naukowych bądź innych organach i agencjach odpowiedzialnych za bezpieczeństwo ogółu społeczeństwa, problemy te należy jednoznacznie rozwiązać, zanim po 1 czerwca 2009 r. pojawi się o wiele większe obciążenie, w znacznej mierze nieuporządkowane pod względem priorytetów.

10.3

EKES wyraźnie popiera deklarację Rady z 2004 r. w sprawie zwalczania terroryzmu i różne wynikające z niej działania oraz uważa, że społeczeństwo obywatelskie ma do odegrania kluczową rolę w tej dziedzinie. Z tego względu Komitet żywi nadzieję, że będzie uznawany za ważnego i potrzebnego partnera w rozmowach oraz zainteresowaną stronę w tym procesie, zaznaczając przy tym, że obecnie trwają prace nad wieloma opiniami związanymi z tą problematyką. Ustalenie odpowiednich działań i dróg legislacyjnych w celu umożliwienia wszystkim zainteresowanym stronom skutecznego wyrażenia swojej opinii we właściwym czasie będzie miało kluczowe znaczenie dla uzyskania długotrwałego pokoju i bezpieczeństwa w UE i wokół niej.

9.8.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 204/19

1.1

Komitet popiera decyzję o ustanowieniu wspólnego przedsięwzięcia „Ogniwa paliwowe i technologie wodorowe”. Jego zdaniem ten sposób na ponowne ożywienie inwestycji w dziedzinie B+R może stanowić dla przedsiębiorstw pewne ramy odniesienia umożliwiające przezwyciężenie obecnej fragmentacji finansowania wspólnotowego i koordynację często nadmiernie rozproszonych prac badawczych, co sprzyjałoby ich skuteczności.

1.2

Z zadowoleniem przyjmuje fakt, że wybrano ten sektor, gdyż wiąże się on ze strategią lizbońską, z celami barcelońskimi w odniesieniu do środków przeznaczonych na B+R, a także z innymi obszarami polityki wspólnotowej dotyczącymi zwłaszcza środowiska naturalnego i rozwoju zrównoważonego.

1.3

Wyrażając pozytywną opinię na temat omawianej decyzji, Komitet zamierza po pierwsze podkreślić znaczenie, jakie ma dla UE strategia zaproponowana w dziedzinie inwestycji i koordynacji prac badawczych. Czyniąc tak, uważa, że strategia ta w istotny sposób wspiera tworzenie europejskiej przestrzeni badawczej.

1.4

Niemniej jednak, ze względu na wielość źródeł finansowania i uczestników oraz znaczące kwoty zaangażowanych środków wspólnotowych, należałoby lepiej określić wykorzystanie i przydział końcowych wyników badań, szczególnie w odniesieniu do własności intelektualnej i kwestii patentów. Komitet podkreślił już to niedociągnięcie w swych opiniach dotyczących ustanowienia wspólnych przedsięwzięć ILI i Clean Sky. W obecnej wspólnej inicjatywie technologicznej (WIT) może się ono okazać jeszcze bardziej dotkliwe, gdyż wynik końcowy będzie interesować przedsiębiorstwa konkurujące ze sobą na rynku, zwłaszcza producentów samochodów.

1.5

Wreszcie zdaniem Komitetu konieczne jest:

2.1

Celem omawianego wniosku dotyczącego rozporządzenia jest ustanowienie jednego z pierwszych partnerstw publiczno-prywatnych w dziedzinie badań i rozwoju na poziomie europejskim. Wniosek ten dotyczy jednej z sześciu wspólnych inicjatyw technologicznych (WIT). Partnerstwo to, noszące nazwę wspólnego przedsięwzięcia na rzecz ogniw paliwowych i technologii wodorowych, dotyczy sektora strategicznego dla dywersyfikacji i przyszłej dostępności energii.

2.2

Ogólnym założeniem tego wspólnego przedsięwzięcia jest umożliwienie podmiotom przemysłowym, państwom członkowskim i Komisji połączenia zasobów w celu realizacji programów badawczych w wymienionych dziedzinach.

2.3

W odróżnieniu od tradycyjnego podejścia, polegającego na finansowaniu pojedynczych projektów ze źródeł publicznych, WIT dotyczą programów badawczych na dużą skalę, o wspólnych strategicznych celach badawczych. To nowe podejście powinno doprowadzić do osiągnięcia masy krytycznej w dziedzinie europejskich badań i innowacji, skonsolidować działania środowiska naukowego najważniejszych sektorów strategicznych i zharmonizować finansowanie projektów, tak aby można było szybciej wykorzystywać wyniki badań. Inicjatywy WIT dotyczą sektorów strategicznych, w których obecnie stosowane instrumenty nie osiągają ani wielkości, ani prędkości wystarczającej do utrzymania lub zdobycia przez Europę wysokiej pozycji w światowej czołówce. Chodzi o takie sektory, w których finansowanie badań ze źródeł krajowych, europejskich i prywatnych może wnieść znaczącą wartość dodaną, zwłaszcza jeśli zachęci się do wzrostu wydatków sektora prywatnego na badania i rozwój.

2.4

Ogniwa paliwowe są to wysokosprawne urządzenia przetwarzające energię, dzięki którym można poważnie ograniczyć łączną emisję gazów cieplarnianych i innych zanieczyszczeń. Pozwalają ponadto na zróżnicowanie zestawu źródeł energii, jako że mogą być zasilane wodorem lub innymi paliwami, takimi jak gaz ziemny, etanol lub metanol, dzięki czemu w znaczący sposób przyczyniają się do ochrony środowiska i walki z jego zanieczyszczeniem.

2.5

W odniesieniu do sektora ogniw paliwowych i technologii wodorowych ogólnym celem WIT „Wspólne przedsięwzięcie na rzecz ogniw paliwowych i technologii wodorowych” jest przyczynienie się do rozwoju zasadniczych dla sektora kompetencji i tym samym wzmocnienie konkurencyjności Europy. Omawiany wniosek zawiera ramy prawne konieczne dla utworzenia wspólnego przedsięwzięcia tego typu.

2.6

Wspólne przedsięwzięcie na rzecz ogniw paliwowych i technologii wodorowych przyczynia się ponadto do realizacji planu działań na rzecz technologii dla środowiska (ETAP) przewidzianego w komunikacie COM(2004) 38 wersja ostateczna, w którym platformę tę zaliczono do priorytetowych instrumentów w ramach planu ETAP.

3.1

Niedobory energii i stała niepewność dotycząca źródeł zaopatrzenia stanowią przeszkodę w utrzymaniu jakości życia obywateli i utrzymaniu warunków konkurencyjności przedsiębiorstw europejskich. Czynniki te mogłyby w przyszłości doprowadzić do poważnych skutków, także w kontekście nieustannego braku stabilności i wzrostu cen zasobów energetycznych.

3.2

Z tych powodów wodorowe ogniwa paliwowe mają wielkie znaczenie dla przyszłości; poza tym, że pozwolą na zróżnicowanie dostępnych źródeł energii stanowią one bowiem niezanieczyszczające przetworniki energii, ponieważ jedynym produktem ich działania jest para wodna. Pozostałe typy ogniw zasilanych gazem ziemnym lub innymi paliwami kopalnymi również pozwalają ograniczać emisję zanieczyszczeń, dzięki wyższej wydajności działania.

3.3

Zastosowanie wodoru jako elastycznego nośnika energii może przyczynić się do zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego i stabilizacji cen energii; można go bowiem produkować ze wszystkich źródeł energii pierwotnej, różnicując w ten sposób zestaw paliw używanych w transporcie, który obecnie w 98 % uzależniony jest od ropy naftowej.

3.4

Obroty sektora ogniw paliwowych w skali światowej w roku 2005 r. wynosiły około 300 mln euro, z czego zaledwie 12 % przypadło na Europę; o ile chodzi o inwestycje w dziedzinie badań w 2005 r. szacuje się je na 700 milionów euro, z czego 78 % zrealizowano w Ameryce Północnej, a zaledwie 10 % w Europie.

3.5

Obecna struktura sektora ogniw paliwowych i technologii wodorowych w Europie jest więc całkowicie niezadowalająca, mimo iż przeznaczono już na to znaczne środki publiczne z funduszy UE, a kwestie te zostały uwzględnione w programie badań w dziedzinie energii i transportu 7. programu ramowego. Wysiłki badawcze podejmowane w tej dziedzinie w Europie są dalekie od tego, co dzieje się w innych częściach świata; według przygotowanego przez Komisję Europejską opracowania (projekt „HyLights” DG TREN) Europa znajduje się 5 lat za Japonią i Ameryką Północną w zakresie pojazdów napędzanych ogniwami paliwowymi.

3.6

Bez nowego, konkretnego impulsu do działania w dziedzinie badań i rozwoju, istnieje ryzyko, że w dziedzinie o tak podstawowym znaczeniu jak ogniwa paliwowe i technologie wodorowe zwiększy się opóźnienie rozwoju przemysłowego wobec konkurencji na światowym rynku, co będzie miało negatywne skutki dla rozwoju przemysłowego i zatrudnienia w tym sektorze.

3.7

Podstawowe problemy wyłaniające się po analizie i konsultacjach przeprowadzonych przez Komisję wynikają ze złożoności badań koniecznych dla sektora i z braku konkretnego porozumienia na szczeblu wspólnotowym co do długoterminowego planu inwestycyjnego.

3.8

W tej sytuacji, wobec koniecznych działań w dziedzinie innowacji, które wymagają bardzo wysokich nakładów, wydaje się oczywiste, że żadne przedsiębiorstwo ani żadna instytucja nie są w stanie realizować koniecznych badań we własnym zakresie.

3.9

Obecnie dostępne środki, poza tym, że są niewystarczające, nie są wykorzystywane w najlepszy sposób, o czym świadczą braki w programach lub niepotrzebne dublowanie działań; nie są one odpowiednie do finansowania programu na dużą skalę na poziomie unijnym.

3.10

Europejska branża ogniw paliwowych jest ponadto w niewystarczającym stopniu skoordynowana między różnymi krajami i obszarami działalności (ośrodki akademickie, nowe przedsiębiorstwa przemysłowe, małe i średnie przedsiębiorstwa z sektora high-tech), co utrudnia wspólne wykorzystanie wiedzy i doświadczeń, postęp technologiczny konieczny do poprawy wydajności materiałów i redukcji kosztów, co pozwoliłoby w lepszy sposób odpowiedzieć na oczekiwania nowych potencjalnych klientów.

3.11

Nadanie europejskiego wymiaru dziedzinie badań na rzecz ogniw paliwowych i technologii wodorowych stanowi konieczność; wydaje się bowiem, że jest to jedyna możliwość sprostania trudnym wyzwaniom, z jakimi musi zmierzyć się ten sektor.

3.12

Wybrana forma wspólnego przedsięwzięcia publiczno-prywatnego powinna pozwolić wspólnotowym badaniom i rozwojowi w tym sektorze na poczynienie znacznych postępów w kierunku skutecznego prowadzenia badań, jako że w chwili obecnej trudno jest mu osiągnąć niezbędną masę krytyczną. Ma to zasadnicze znaczenie dla przezwyciężenia obecnej sytuacji, gdzie rozproszone po poszczególnych państwach członkowskich programy badawcze nie są w stanie osiągnąć niezbędnej masy krytycznej, jako że nie dysponują one środkami do sfinansowania koniecznych programów.

4.1

Punktem odniesienia dla programów badawczych jest 7. program ramowy. Jeśli bowiem pragniemy konkurencyjnej i dynamicznej gospodarki, niezbędne jest pobudzenie inwestycji w B+R.

4.2

Omawiany wniosek wydaje się zgodny z polityką UE w dziedzinie badań i ze strategią lizbońską (konkurencyjność), jak również z celami barcelońskimi (wydatki na badania), w których przewiduje się inwestycje rzędu 3 % PKB do roku 2010.

4.3

Wydaje się ponadto zgodny z komunikatem Komisji w sprawie inicjatywy „Europejska polityka energetyczna”, opublikowanym w styczniu 2007 r., a także z europejskim strategicznym planem w dziedzinie technologii energetycznych (SET), na którego temat Komitet sporządza właśnie opinię (1) i który ma posłużyć jako podstawa wytycznych w dziedzinie technologii energetycznych na nadchodzące dziesięciolecie. Jest również zgodny z innymi dziedzinami działań wspólnotowych, takimi jak ochrona środowiska i rozwój zrównoważony.

5.1

Wniosek dotyczący rozporządzenia Rady ustanawiającego wspólne przedsięwzięcie „Ogniwa paliwowe i technologie wodorowe” [COM(2007) 571 wersja ostateczna] odnosi się do postanowień siódmego programu ramowego, będącego przedmiotem decyzji nr 1982/2006/WE, które przewidują wkład Wspólnoty w ustanowienie długoterminowych partnerstw publiczno-prywatnych w skali europejskiej, w dziedzinie badań naukowych.

5.2

Partnerstwa te przyjmują formę „wspólnych inicjatyw technologicznych” (WIT) i wywodzą się z dawnych „europejskich platform technologicznych” (EPT).

5.3

W swojej decyzji nr 971/2006/WE dotyczącej programu szczegółowego „Współpraca” Rada podkreśliła konieczność ustanowienia partnerstw publiczno-prywatnych i określiła sześć sektorów, w których utworzenie wspólnych inicjatyw technologicznych mogłoby pobudzić europejskie badania naukowe:

5.4

W związku z tą ogólną strategią omawiany wniosek dotyczący rozporządzenia [COM(2007)571 wersja ostateczna] przewiduje realizację wspólnej inicjatywy technologicznej w zakresie ogniw paliwowych i technologii wodorowych poprzez ustanowienie wspólnego przedsięwzięcia pod nazwą „Ogniwa paliwowe i technologie wodorowe”.

5.5

Wspólne przedsięwzięcie uznaje się za organizację międzynarodową posiadającą osobowość prawną w rozumieniu art. 22 dyrektywy 2004/17/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. i art. 15 dyrektywy 2004/18/WE. Jego siedziba mieścić się będzie w Brukseli, a działalność zostanie zakończona 31 grudnia 2017 r., o ile Rada nie postanowi odroczyć tego terminu zmieniając omawiane rozporządzenie.

5.6

Główne cele planu, jakie przyświecały Komisji podczas ustanawiania wspólnego przedsięwzięcia, wymieniono szczegółowo w artykule I.2 statutu wspólnego przedsięwzięcia, w załączniku do omawianego projektu rozporządzenia:

6.1

Wniosek obejmuje rozporządzenie Rady, do którego załączono statut wspólnego przedsięwzięcia. Jego podstawą jest art. 171 traktatu. Wspólne przedsięwzięcie będzie organizmem wspólnotowym, którego bilans podlegać będzie postanowieniom art. 185 rozporządzenia Rady nr 1605/2002 (WE Euratom). Trzeba więc będzie uwzględnić fakt, że inicjatywa ta ze względu na swój charakter należy do partnerstw publiczno-prywatnych korzystających ze znacznego udziału sektora prywatnego, przynajmniej równego udziałowi sektora publicznego.

7.1

Członkowie założyciele wspólnego przedsięwzięcia:

7.2

Po powołaniu wspólnego przedsięwzięcia jego członkiem mogłoby zostać zrzeszenie podmiotów badawczych, reprezentujące organizacje badawcze o charakterze niezarobkowym, pod warunkiem powołania podmiotu mającego za zadanie reprezentować środowisko badawcze.

8.1

Koszty administracyjne wspólnego przedsięwzięcia, wyszczególnione w art. 5 rozporządzenia, są pokrywane w równych częściach przez członków założycieli.

8.2

Koszty operacyjne związane z B+R są pokrywane wspólnie z wkładu finansowego Wspólnoty oraz z wkładów rzeczowych pochodzących od prywatnych podmiotów prawnych uczestniczących w przedsięwzięciu. Wartość wkładu podmiotów prawa prywatnego powinna co najmniej równać się wartości wkładu Wspólnoty.

8.3

Maksymalna wartość wkładu Wspólnoty we wspólne przedsięwzięcie na pokrycie kosztów funkcjonowania czy też kosztów operacyjnych wynosi 470 mln EUR. Zdaniem Komitetu kwota ta powinna być wyższa z uwagi na znaczenie badań stanowiących przedmiot tego WPT. Co więcej, wysokość kosztów administracyjnych szacuje się na kwotę do 20 mln EUR maksymalnie. Fundusze te pochodzą z programu szczegółowego „Współpraca”, wdrażającego siódmy program ramowy w dziedzinie badań, rozwoju technologicznego i demonstracji, zgodnie z postanowieniami art. 54, ust. 2 lit. b) rozporządzenia nr 1605/2002 (WE, Euratom).

8.4

W przypadku utworzenia zrzeszenia podmiotów badawczych (zob. punkt 7.2), jego wkład wyniesie 1/12 kosztów funkcjonowania, przy jednoczesnym zmniejszeniu wkładu Komisji.

8.5

O ile po roku 2013 (gdy kończy się realizacja 7. programu ramowego) nie zostaną przyznane środki finansowe, w latach 2014-2017 kontynuowane będą tylko te projekty, w przypadku których do dnia 31 grudnia 2013 roku podpisano umowę o przyznanie dotacji.

9.1

EKES pochwala decyzję o ustanowieniu wspólnego przedsięwzięcia na rzecz ogniw paliwowych i technologii wodorowych i popiera związany z nią wniosek dotyczący rozporządzenia COM(2007) 572 wersja ostateczna. Pragnie przede wszystkim podkreślić znaczenie proponowanej strategii na rzecz inwestycji i koordynacji w zakresie badań dla Unii Europejskiej. Co w przypadku tego WPT prowadzi do zwiększenia zróżnicowania koszyka energetycznego, zwłaszcza jeśli chodzi o sektor transportu (6).

9.2

Faktycznie bowiem, tak jak stwierdzono w opiniach EKES-u odnoszących się do pozostałych rozporządzeń w sprawie decyzji Rady 2006/971/WE dotyczącej programu szczegółowego „Współpraca”, zdaniem EKES-u ożywienie inwestycji w dziedzinie badań i rozwoju jest odpowiednim sposobem wyposażenia przedsiębiorstw europejskich w solidny model, który pozwala na przezwyciężenie obecnego rozczłonkowania finansowania wspólnotowego i uniknięcie rozdrobnienia programów.

9.3

EKES od początku gorąco popierał w licznych opiniach konieczność coraz większego zaangażowania się Unii Europejskiej w dziedzinę badań i rozwoju. Jako że nie sposób przytoczyć wszystkich tych wypowiedzi, ograniczymy się do przypomnienia dwóch ostatnich, przyjętych znaczną większością głosów podczas sesji plenarnej w dniach 24-25 października 2007 r., dotyczących wspólnych przedsięwzięć Clean Sky i ENIAC.

9.4

W ujęciu ogólnym: w opinii (7) w sprawie Zielonej księgi „Europejska Przestrzeń Badawcza: nowe perspektywy” EKES potwierdza, że „popiera cel dotyczący stworzenia (…) infrastruktury badawczej w dziedzinie naukowo-technicznej, która następnie będzie jednak wymagała trwałego i rzetelnego finansowania. (Przypominając, że) głównymi przesłankami powodzenia i celowości tego zamierzenia jest udział odpowiednich instytutów i grup uczelni wyższych z państw członkowskich oraz zaangażowane uczestnictwo przemysłu w projektach technologicznych”.

9.5

W ujęciu szczegółowym: w opinii (8) w sprawie komunikatu Komisji dla Rady i Parlamentu Europejskiego „Raport w sprawie postępu w zakresie użycia biopaliw i innych paliw odnawialnych w państwach członkowskich Unii Europejskiej” — EKES z pełną mocą popiera znaczenie opracowania programów badawczych w dziedzinach objętych omawianym rozporządzeniem.

9.5.1

EKES przypomina tam, że jego zdaniem „trzeba poświęcić szczególną uwagę badaniom w dziedzinie biopaliw, a zwłaszcza biopaliw drugiej generacji, bez pomijania jakkolwiek innych możliwości, takich jak rozwój pozyskiwania wodoru przy wykorzystaniu energii słonecznej czy przetwarzaniu biomasy”.

9.5.2

Następnie stwierdza, że „pomimo ostatnich postępów w badaniach nad produkcją wodoru z biomasy, również przy pomocy biotechnologii lub ze źródeł odnawialnych, ewentualne rozpowszechnienie i sprzedaż pojazdów na wodór jest uwarunkowane znacznymi kosztami związanymi z zakupem ogniw paliwowych. I podsumowując wyciąga wniosek, że by wodór stał się ekonomicznie realistyczną alternatywą energetyczną, muszą ulec obniżeniu koszty jego produkcji. Komitet uważa, że należy wspierać badania nad technologiami związanymi z ogniwami biopaliwowymi, tzn. ogniwami na paliwo biologiczne, wykorzystującymi biokatalizatory w celu przekształcania energii chemicznej w energię elektryczną”.

10.1

Zważywszy na ustanowiony złożony system finansowania z wielu źródeł i znaczące kwoty zaangażowanych środków wspólnotowych, Komitet uważa, że należałoby lepiej określić wykorzystanie i przydział końcowych wyników badań. W tym celu należałoby precyzyjniej i wyraźniej określić sprawę patentów i własności intelektualnej zdefiniowanej w art. 17 projektu rozporządzenia czy też art. 1.24 załącznika do statutu przedsięwzięcia, które ograniczają się tylko do wspomnienia o zasadach. W przeciwnym wypadku stanowić to może jeden z drażliwych punktów stojących na przeszkodzie wdrożeniu i funkcjonowaniu WIT na rzecz ogniw paliwowych i technologii wodorowych. Komitet podkreślił już to niedociągnięcie w swych opiniach dotyczących ustanowienia wspólnych przedsięwzięć ILI i Clean Sky. W obecnej WIT może się ono okazać jeszcze bardziej dotkliwe, gdyż wynik końcowy badań będzie interesować przedsiębiorstwa konkurujące ze sobą bezpośrednio na rynku, zwłaszcza producentów samochodów, z których wielu będzie uczestniczyć we wspólnym przedsięwzięciu. Jednocześnie, ze względu na wysokie wspólnotowe nakłady finansowe, należałoby pomyśleć o mechanizmach sprzyjających czerpaniu zysków z inwestycji europejskich albo przynajmniej o wyrażeniu tej troski w omawianym dokumencie.

10.2

Tak jak to ujęto w punkcie 5.2, WIT wywodzą się z dawnych „europejskich platform technologicznych” (EPT), a tym z kolei niekiedy nie udawało się osiągnąć wyznaczonego celu zasadniczego ożywienia badań w Europie. Powodem utworzenia WIT były zwłaszcza pewne trudności, na jakie napotkały EPT, których rolą zasadniczo miało być wniesienie znaczącego wkładu w konkurencyjność przemysłu.

10.2.1

Z tej perspektywy EKES wyraża ubolewanie, że we wniosku Komisji zabrakło bardziej szczegółowego przedstawienia prac dokonanych wcześniej w ramach europejskich platform technologicznych: nie sporządzono żadnego podsumowania, nie podano osiągniętych wyników ani nie przedstawiono stosownych źródeł bibliograficznych. Rzetelne podsumowanie mające na celu precyzyjne ustalenie przyczyn ewentualnych trudności, na jakie napotkały EPT mogłoby pomóc uniknąć trudności w nowej inicjatywie.

10.3

Aby osiągnąć cele wyznaczone WIT na rzecz ogniw paliwowych i technologii wodorowych i w jak największym stopniu wykorzystać potencjał, jaki niesie ta nowa formuła, zdaniem EKES-u konieczne jest:

9.8.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 204/24

9.8.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 204/24

9.8.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 204/25

9.8.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 204/25

1.1

Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (EKES) stwierdza, że zintegrowane podejście do sieci transeuropejskich (TEN) jest jedną z metod prowadzących do celu, jakim jest zrównoważony rozwój Unii Europejskiej.

1.2

EKES jest przekonany, że zastosowanie zintegrowanego podejścia do sieci transeuropejskich powinno przyspieszyć realizację zaplanowanej struktury TEN i zmniejszyć koszty budowy sieci transeuropejskich w porównaniu z nakładami, które należałoby ponieść, gdyby nie uwzględniono efektu możliwych synergii pomiędzy różnego rodzaju sieciami.

1.2.1

W związku z tym Komitet zwraca się do Komisji Europejskiej (KE) o przedstawienie propozycji rozszerzenie zakresu wsparcia finansowego dla podejść zintegrowanych w postaci „funduszu na podejścia zintegrowane”, dotyczącego TEN (w ujęciu kompleksowym, tzn. łącznie z odgałęzieniami sieci) przed zbliżającym się przeglądem śródokresowym.

1.3

Poddając analizie warunki, w jakich można skutecznie realizować podejście zintegrowane do sieci transeuropejskich w ich kompleksowym wymiarze, EKES uważa, że skuteczna realizacja efektu synergicznego jest możliwa wtedy, gdy zachodzi proces konwergencji sektorów (1). Równie istotnym, w opinii Komitetu, warunkiem osiągnięcia większej skuteczności podejścia zintegrowanego jest jak najszybsze doprowadzenie do osiągnięcia podstawowej struktury danego rodzaju sieci.

1.4

Odnosząc się bezpośrednio do treści komunikatu Komisji, EKES wnosi o jego rozszerzenie o analizę wpływu, jaki późniejsze przystąpienie do UE dwunastu nowych krajów członkowskich może wywrzeć na możliwość i zakres stosowania w tych państwach podejścia zintegrowanego.

1.5

Komitet stwierdza, że zintegrowane podejście do sieci transeuropejskich ma szczególne znaczenie w odniesieniu do następujących kwestii:

1.6

EKES uważa, że szczególne znaczenie dla osiągnięcia optymalnych efektów podejścia zintegrowanego do TEN mają badania naukowe, zarówno jako inicjatywy ogólnoeuropejskie, jak i krajowe. Komitet stwierdza, że aktualnie badania te cechuje rozproszenie tematyczne i sektorowe, dlatego apeluje do Komisji i Rady o zaplanowanie i uruchomienie w całym obszarze europejskich badań naukowych programów i implementacji dotyczących synergii wszelkiego rodzaju sieci tworzących kompleksową strukturę TEN.

1.7

Mając na uwadze istnienie w części krajów UE szkieletowych sieci światłowodowych zbudowanych do celów technologicznych innych infrastruktur krajowych (takich jak sieci elektroenergetyczne czy kolejowe), EKES jest przekonany, że w ramach realizacji zintegrowanego podejścia należy w większym stopniu wykorzystywać te sieci światłowodowe do celów komercyjnych (usługi telekomunikacyjne, przesyłanie danych itp.).

1.7.1

Równocześnie Komitet uważa, że w związku z intensywnym rozwojem infrastruktury lokalnej (gminnej) w wielu krajach UE należy, mając na uwadze podejście zintegrowane, wykorzystać budowę tych nowych infrastruktur do intensyfikacji rozwoju dostępowych sieci światłowodowych i do budowy inteligentnych infrastruktur (2) gminnych. Częścią składową inteligentnej infrastruktury gminnej powinna być zintegrowana mapa GIS (3). W ten sposób realizowane jest zintegrowane podejście do gminnej infrastruktury sieciowej poprzez system informatyczny (Inteligentny System Zarządzania Infrastrukturą — ISZI).

1.8

Komitet proponuje, aby Komisja w swoich planach dotyczących podejścia zintegrowanego do sieci transeuropejskich uwzględniła zintegrowane technologie odnawialno-gazowe i energetyczno-ekologiczne. Dzięki tym technologiom, zbliżającym wytwarzanie energii elektrycznej do odbiorcy końcowego, można obniżyć emisję CO2.

1.8.1

W ramach tego podejścia należy dążyć do realizacji efektów: synergicznego, koordynacyjnego i oszczędnościowego, możliwych do osiągnięcia w procesie rozwoju biotechnologii i gazowych technologii energetycznych.

1.9

Analizując kwestię możliwych synergii w odniesieniu do transeuropejskich sieci energetycznych na tle sytuacji w krajach nadbałtyckich będących nowymi członkami UE, EKES uważa, że w ramach podejścia zintegrowanego należy podjąć jeden z możliwych do szybkiej realizacji kroków i doprowadzić do zintegrowania systemów krajów nadbałtyckich z systemami UE poprzez most energetyczny. Realizując to przedsięwzięcie, nie można dopuścić jednak do stranded cost  (4) w obszarze sieci przesyłowych w dalszej perspektywie (2020 r.).

2.1

Rozwój, połączenie, lepsza integracja i lepsza koordynacja europejskiej infrastruktury energetycznej, transportowej i telekomunikacyjnej to ambitne cele, o których mowa w traktacie (5) oraz wywodzących się ze strategii lizbońskiej wytycznych dotyczących wzrostu gospodarczego i zatrudnienia (6).

2.2

W artykułach 154–156 traktatu oraz w wytycznych dotyczących wzrostu gospodarczego i zatrudnienia określone zostały cele odnoszące się do rozwoju, łączenia, lepszej integracji i koordynacji europejskiej infrastruktury energetycznej, transportowej i telekomunikacyjnej.

2.3

Na podstawie tych zapisów w traktacie i we wspomnianych wytycznych sformułowana została idea transeuropejskich sieci transportowych, energetycznych i telekomunikacyjnych, które są jak układ krwionośny dla unijnej gospodarki.

2.4

W celu uzyskania jak najlepszych efektów funkcjonowania sieci transeuropejskich, szczególnie w odniesieniu do kryterium wzmocnienia konkurencyjności Unii Europejskiej, Komisja Europejska w lipcu 2005 r. postawiła przed specjalnie powołaną w tym celu grupą pilotażową zadanie polegające na określeniu wspólnego podejścia zmierzającego do poprawy koordynacji rozmaitych działań wspólnotowych mających na celu wspieranie realizacji transeuropejskich sieci transportowych, energetycznych i telekomunikacyjnych.

2.4.1

W szczególności grupa pilotażowa zajęła się następującymi kwestiami:

2.5

Przedmiotem przedstawionej poniżej opinii EKES-u jest powstały w efekcie działania grupy pilotażowej komunikat Komisji „Sieci transeuropejskie: W kierunku podejścia zintegrowanego”, COM(2007) 135 wersja ostateczna.

3.1.1

Po ostatnim rozszerzeniu UE w 2007 r. TEN-T obejmuje od tej pory 30 priorytetowych projektów, które powinny zostać zrealizowane do 2020 r. Ponadto Komisja niedawno podkreśliła konieczność rozszerzenia transeuropejskich sieci transportowych na kraje sąsiadujące (7).

3.1.2

W stosunku do pierwotnych planów nastąpiło opóźnienie w realizacji głównych projektów. Mimo że niektóre z tych projektów zostały ukończone lub są aktualnie na ukończeniu (8), tempo budowy uznanych za priorytetowe tras transportowych jest nadal zbyt wolne. Opinia z inicjatywy własnej EKES-u (9) charakteryzuje szczegółowo przyczyny takiego stanu rzeczy.

3.1.3

Wśród tych 30 projektów priorytetowych 18 dotyczy kolei, a 2 — żeglugi śródlądowej i morskiej. Tak więc zdecydowane pierwszeństwo otrzymały środki transportu najbardziej przyjazne dla środowiska. Mapy zamieszczone w opracowaniu przygotowanym przez Ecorys dla KE (10) pokazują stan zaawansowania 30 projektów priorytetowych w chwili obecnej i na koniec okresu wieloletnich ram finansowych w 2013 r. Analiza map pokazuje, jak bardzo sieć jest jeszcze niekompletna.

3.1.4

Komunikat Komisji, będący przedmiotem niniejszej opinii, dokonuje bilansu środków finansowych przeznaczonych na realizację TEN-T w okresie finansowania 2000–2006 oraz przedstawia mechanizmy finansowe w trakcie wieloletnich ram finansowych 2007–2013. Na rozwój transeuropejskich sieci transportowych w tym okresie finansowym przyznano bezpośrednio z budżetu UE kwotę 8,013 miliardów euro.

3.1.5

Nadal głównymi źródłami wspólnotowego współfinansowania projektów transeuropejskiej sieci transportowej w okresie programowania 2007–2013 będą EFRR i Fundusz Spójności. Ogólnie wkład wspólnotowy w realizację transeuropejskiej sieci transportowej powinien koncentrować się na odcinkach transgranicznych i wąskich gardłach.

3.1.6

Europejski Bank Inwestycyjny będzie nadal finansować infrastrukturę transportową poprzez pożyczki oraz za pomocą instrumentu specjalnej gwarancji w wysokości 500 mln euro pochodzących ze środków własnych EIB i 500 mln euro pochodzących z budżetu transeuropejskiej sieci transportowej (6,25 % całej puli środków).

3.2.1

W styczniu 2007 r. Komisja w Planie priorytetowych połączeń międzysieciowych oceniła zaawansowanie projektów leżących w interesie Europy. W przypadku energii elektrycznej jedynie 12 z 32 projektów jest realizowanych zgodnie z planem, a zaledwie 5 zostało praktycznie zakończonych (11).

3.2.2

W odniesieniu do gazu sytuacja wygląda lepiej: 7 z 10 projektów powinno być oddanych do użytkowania w latach 2010–2013, ale z drugiej strony opóźnia się realizacja 29 terminali LNG (12) i magazynów gazu: zrezygnowano z 9, a w wypadku 5 wstrzymano prace.

3.2.2.1

Jako główną przyczynę opóźnień i niedociągnięć Komisja wymieniła złożoność planowania i procedur uzyskiwania zezwoleń. Inne to m.in. sprzeciw opinii społecznej, niedostateczne źródła finansowania, ukształtowana struktura zintegrowanych pionowo przedsiębiorstw energetycznych.

3.2.3

UE będzie musiała zainwestować co najmniej 30 mld euro w infrastrukturę przed rokiem 2013 (6 mld w sieci elektroenergetyczne, 19 mld w gazociągi i 5 mld w terminale ciekłego gazu ziemnego — LNG), jeśli zaprezentowane priorytety mają zostać w pełni zrealizowane. Inwestycje są niezbędne nie tylko w zakresie połączeń transgranicznych, ale również w obszarze wytwarzania energii.

3.2.4

Wsparcie finansowe, które może być udzielane jedynie w szczególnych i ściśle uzasadnionych przypadkach, jest realizowane dla inwestycji TEN-E ze środków budżetowych Unii Europejskiej — jest to linia budżetowa przeznaczona wyłącznie na finansowanie sieci transeuropejskich — lub z funduszy spójności i strukturalnych (fundusze stanowią ponad jedną trzecią budżetu i są przeznaczone na finansowanie rozwoju regionalnego m.in. w zakresie sieci energetycznych).

3.2.5

Finansowanie etapu związanego z realizacją inwestycji wspierane jest poprzez wykorzystanie innych instrumentów finansowych (funduszy, kredytów). Europejski Bank Inwestycyjny jest głównym źródłem finansowania sieci transeuropejskich. W okresie od 1993 r. do końca 2005 r. łączna suma wynikająca z umów kredytowych przeznaczonych na finansowanie wszystkich sieci transeuropejskich wynosiła 69,3 mld euro, z czego 9,1 mld euro przeznaczono na sieci energetyczne.

3.3.1

Spośród wszystkich sieci wchodzących w skład TEN budowa infrastruktury sieci telekomunikacyjnych (eTEN) jest najbardziej zaawansowana. Stopniowe otwieranie się usług telekomunikacyjnych na konkurencję od 1988 r. miało poważne skutki. Wzrost konkurencji pobudził inwestycje, innowacje, pojawienie się nowych usług i spowodował znaczny spadek cen dla konsumentów.

3.3.2

Obecnie inwestycje skupiają się na modernizacji istniejących sieci w celu przejścia do następnej generacji, na rozpowszechnianiu telefonii komórkowej trzeciej generacji i innych usług łączności bezprzewodowej oraz na wyposażaniu obszarów wiejskich UE w łącza szerokopasmowe.

3.3.2.1

Inwestycje mogą obejmować instalację sieci światłowodowych, w przypadku których koszty prac w zakresie inżynierii lądowej i okablowania wewnątrz budynków stanowią 70 % kosztów związanych z rozbudową sieci. Budowa linii kolejowych, dróg lub rurociągów może ułatwić rozwój tych sieci w obszarach pod tym względem zaniedbanych.

3.3.3

Istotnym problemem związanym z europejską siecią telekomunikacyjną jest niwelowanie różnic w dostępie do łączy szerokopasmowych. Pod tym względem występują różnice między obszarami miejskimi i wiejskimi, a w takiej sytuacji państwa członkowskie zmuszone są do podjęcia konkretnych działań oraz zdefiniowania celów dotyczących zniwelowania tych różnic do 2010 r.

3.3.4

W celu spójnego planowania i uzupełnienia pokrycia siecią szerokopasmową niezbędna jest lepsza koordynacja i integrowanie różnych źródeł finansowania (fundusze strukturalne, fundusz rozwoju obszarów wiejskich, fundusze w ramach TEN i finansowanie krajowe).

3.4.1

Pierwszy przykład synergii w TEN to łączenie sieci kolejowej i drogowej (13). Korzyści płynące z tej formy łączenia przedstawiono w komunikat Komisji „Wydłużenie głównych transeuropejskich osi transportowych do krajów sąsiadujących. Wytyczne w zakresie transportu w Europie oraz regionach sąsiadujących” (14). Najważniejsze z nich to: lepsze wykorzystanie powierzchni, wspólnie realizowane prace budowlane, mniejszy wpływ na walory estetyczne i fragmentację krajobrazu, działania w zakresie ograniczenia wpływu wspólnej infrastruktury (ochrona przed hałasem, przejścia dla małej i dużej zwierzyny). Także w odniesieniu do takiego łączenia infrastruktury mają miejsce realne możliwości ograniczania kosztów i negatywnego wpływu na środowisko.

3.4.2

Jeśli chodzi o rozwijanie innych połączeń sieci, takich jak przeprowadzanie linii wysokiego napięcia w tunelu kolejowym, umieszczanie kabli telekomunikacyjnych przy linii kolejowej, w szczególności kabli światłowodowych, zostały przeprowadzono badania (15) dotyczące takich możliwości. Przeanalizowano możliwości techniczne, wpływ projektów na koszty oraz złożoność procedur. Wyniknęły z tego następujące wnioski, które przedstawiono poniżej.

3.4.2.1

Poza łączeniem gazociągów z inną infrastrukturą — co wydaje się trudne do zrealizowania pod względem technicznym, z uwagi na szerszy zakres koniecznych stref bezpieczeństwa — istnieją rzeczywiste korzyści z łączenia TEN między sobą.

3.4.2.2

Najbardziej obiecujące wydają się synergie pomiędzy sieciami telekomunikacyjnymi a sieciami transportowymi. Każda sieć transportowa może zostać zoptymalizowana dzięki własnej sieci telekomunikacyjnej, używanej do zarządzania siecią. W większości przypadków sieci kolejowe i sieci autostrad dysponują już takimi sieciami telekomunikacyjnymi. W niektórych przypadkach nadwyżka przepustowości wykorzystywana jest do innych celów, na przykład do przekazywania danych.

3.4.2.3

Regularne dążenie do synergii między systemem zarządzania infrastrukturą i siecią telekomunikacyjną jest do tej pory rzadko spotykane.

3.4.2.4

Interesujące wydaje się przetestowanie rozwiązania polegającego na tworzeniu wzajemnych połączeń sieci elektroenergetycznych oraz infrastruktury transportowej i telekomunikacyjnej, takich jak: układanie kabli wysokiego napięcia w obszarach brzegowych kanałów i rzek, połączenia niskonapięciowe (2 razy 25 kV) poprzez linie kolejowe dużych prędkości, bardziej regularne łączenie podziemnych linii wysokiego napięcia (300–700 kV) w rowach sieci transportowych. Sugestie te nie zastępują natychmiastowej potrzeby wzajemnych połączeń krajowych sieci wysokiego napięcia, ale są propozycją gęstszego rozmieszczenia krajowych sieci elektroenergetycznych w dłuższej perspektywie czasowej, odpowiadającej okresowi realizacji dużych projektów infrastrukturalnych.

3.5.1

Strategia lizbońska na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia wzywa do realizowania TEN w sposób zgodny ze zrównoważonym rozwojem.

3.5.2

Większość projektów priorytetowych TEN-T to w przeważającej większości projekty wspierające środki transportu bardziej przyjazne dla środowiska i zużywające mniej energii, takie jak transport kolejowy czy wodny. Realizacja transeuropejskiej sieci transportowej będzie mieć pozytywny wpływ na środowisko. Jeżeli emisje CO2 generowane przez transport będą zwiększać się w aktualnym tempie, w 2020 r. osiągną poziom 38 % powyżej aktualnego. W opinii Komisji realizacja 30 osi priorytetowych zahamuje ten wzrost mniej więcej o 4 %, co oznacza zmniejszenie emisji CO2 o 6,3 mln ton rocznie.

3.5.3

Wzajemne połączenia krajowych sieci energetycznych oraz połączenie odnawialnych źródeł energii umożliwią optymalne wykorzystanie możliwości w każdym państwie członkowskim, a zatem ograniczenie negatywnego wpływu na środowisko naturalne.

3.5.4

Prawodawstwo wspólnotowe w zakresie ochrony środowiska naturalnego jasno określa ramy, w których należy realizować główne projekty. Wspólnotowe wytyczne dotyczące rozwoju transeuropejskiej sieci transportowej wyraźnie się do tego odwołują (16). Każdy nowy program w dziedzinie TEN należy poddać strategicznej ocenie oddziaływania na środowisko (17), a każdy nowy projekt musi być oceniany indywidualnie (18). Oceny te mogą posłużyć do określenia ram badań w zakresie znalezienia możliwych synergii.

3.5.5

Każdy indywidualny projekt musi pozostawać w zgodzie z prawodawstwem wspólnotowym w zakresie hałasu, polityki wodnej oraz ochrony flory i fauny (19).

3.5.6

Jeżeli żadna z alternatyw dla projektu zadeklarowanego jako projekt pożytku publicznego nie stanowi optymalnego rozwiązania zgodnego z prawodawstwem wspólnotowym, można przyjąć środki wyrównawcze, umożliwiające zrealizowanie projektu z jednoczesną rekompensatą ewentualnego negatywnego wpływu.

3.6.1

Kwestia łączenia funduszy w realizacji TEN jest dziedziną, z którą wiążą się istotne problemy, a nawet konflikty. Komisja była zawsze zaniepokojona kwestią kumulowania pomocy wspólnotowej pochodzącej z różnych źródeł w odniesieniu do tego samego projektu. Trybunał Obrachunkowy podkreślał tę kwestię w sprawozdaniach dotyczących wdrażania sieci transeuropejskich przez Komisję.

3.6.2

W komunikacie, którego dotyczy niniejsza opinia EKES-u, grupa pilotażowa dochodzi do wniosku, że należy wykluczyć jakąkolwiek możliwość kumulowania dotacji z kilku funduszy wspólnotowych. W celu zagwarantowania przejrzystości budżetowej i w trosce o właściwe zarządzanie finansami, rozporządzenie finansowe i/lub przyjęte lub będące w trakcie przyjmowania podstawowe akty sektorowe wykluczają możliwość kumulowania różnych instrumentów finansowych w odniesieniu do jednego projektu.

3.6.3

Zgodnie z kolejną istotną informacją zawartą w komunikacie, mającą duży wpływ na inwestycje łączone w ramach TEN, wydatki poniesione w ramach projektu będącego częścią programu operacyjnego korzystającego z pomocy finansowej pochodzącej z funduszy strukturalnych lub Funduszu Spójności nie mogą być przedmiotem finansowania przez inne instrumenty wspólnotowe.

3.6.3.1

Wynika z tego, że jeżeli wydatki, na przykład na urządzenia ERTMS lub elektryfikację linii kolejowej, nie są pokrywane ze środków pochodzących z funduszy strukturalnych lub Funduszu Spójności, mogą być finansowane z funduszy przyznawanych na TEN. Budowa linii kolejowej mogłaby zostać sfinansowana z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego lub z Funduszu Spójności. Projekty można by też dzielić na odcinki regionalne, które mogłyby być finansowane z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Funduszu Spójności bądź w ramach TEN.

4.1.1

Rozwój gazowych technologii wytwórczych (technologie combi  (20), kogeneracja (21)) powoduje, że rośnie ryzyko inwestycji w obszarze sieci elektroenergetycznych (przesył energii elektrycznej jest zastępowany przez transport gazu ziemnego i rozwój lokalnej kogeneracji gazowej, kogeneracji małej skali, mikrokogeneracji).

4.1.2

Rozwój nowych technologii transportu gazu powoduje, że rośnie ryzyko inwestycji w obszarze sieci gazowych (przesył sieciowy gazu ziemnego jest zastępowany przez transport morski i drogowy realizowany z wykorzystaniem technologii CNG (22) i LNG).

4.1.3

Konwergencja sektorów elektroenergetycznego i gazowniczego (przedsiębiorstw tych sektorów), czyli konwergencja w obszarze stosunków właścicielskich, zarządzania i organizacji, jest warunkiem zintegrowanego podejścia technologicznego w obszarze wykorzystania gazu ziemnego, produkcji energii elektrycznej i ciepła. Dlatego pojawia się pilna potrzeba przełamywania branżowości (odchodzenia od wzajemnej izolacji elektroenergetyki i gazownictwa). Szczególnie ważne jest przyspieszenie konwergencji elektroenergetyki i gazownictwa w nowych krajach członkowskich UE (w Europie Środkowej i Wschodniej) z uwagi na nieuniknione konsekwencje społeczne w zainteresowanych państwach członkowskich, „nowych” czy „starych”.

4.2.1

W części krajów UE, w tym także w niektórych nowych krajach członkowskich, np. w Polsce, zbudowane zostały wielkie sieci światłowodowe do celów technologicznych: elektroenergetyki (23) oraz kolei (24). Wykorzystanie tych sieci do celów komercyjnych wprawdzie postępuje (25), ale wielki potencjał integracji ciągle nie jest wykorzystany. Ten niewykorzystany potencjał występuje np. jeszcze w gazownictwie. Przede wszystkim jest to jednak potencjał integracji światłowodowych sieci technologicznych dla różnych infrastruktur (elektroenergetyka, kolej) z siecią telekomunikacyjną w efektywną sieć dostępową.

4.2.2

Wiele krajów UE, w szczególności nowe kraje członkowskie, znajduje się w okresie intensywnego budowania infrastruktur gminnych, takich jak np. wodociągi i kanalizacja, współfinansowanych ze środków unijnych, przede wszystkim za pomocą funduszy rozwoju regionalnego i funduszu spójności. Jest to wyjątkowa szansa do integracji z tymi infrastrukturami sieci światłowodowych dostępowych. Dla europejskich obszarów wiejskich i małych miast jest to szansa na skok cywilizacyjny. Praktyczna realizacja integracji, o której mowa, mogłaby być skutecznie wsparta przez wprowadzenie zachęt do systemów przyznawania środków unijnych na rozwój infrastruktury gminnej, na przykład poprzez promowanie budowy infrastruktury zintegrowanej.

4.2.3

Światłowodowa sieć dostępowa może być podstawą budowy inteligentnej infrastruktury gminnej, obejmującej sterowanie (techniczne) rozproszonych obiektów (inteligentnych) tej infrastruktury (wodociągi, kanalizacja, transport, sieci ciepłownicze, bezpieczeństwo publiczne) oraz zarządzanie tą infrastrukturą (w odniesieniu do dozoru technicznego i na rynku usług). Częścią składową inteligentnej infrastruktury gminnej powinna być zintegrowana mapa GIS (mapa administrowana przez gminę lub powiat, dostępna dla przedsiębiorstw infrastrukturalnych działających na obszarze gminy). W mapie GIS współcześnie tkwi największy potencjał integracji struktur sieciowych infrastruktury gminnej.

4.3.1

Technologie gazowo-odnawialne (małoskalowe, kogeneracyjne (26), polegające na wykorzystaniu zgazowania biomasy z wielkoskalowych upraw rolniczych) umożliwiają ograniczenie rozbudowy sieci elektroenergetycznych i strat sieciowych oraz lepsze wykorzystanie energii pierwotnej, a tym samym umożliwiają ograniczenie emisji CO2.

4.3.2

Bardzo ważną klasą technologii zintegrowanych są technologie energetyczno-ekologiczne (ekologiczno-kogeneracyjne), ukierunkowane na produkcję energii (energii elektrycznej i ciepła) oraz utylizację odpadów (komunalnych, z produkcji rolnej oraz z przetwórstwa rolno-spożywczego).

4.4.1

Celem zintegrowanego finansowania infrastruktury w postaci partnerstwa publiczno-prywatnego jest zwiększenie efektywności wykorzystania środków unijnych na rozwój infrastruktury, w szczególności w nowych krajach członkowskich.

4.4.2

Doświadczenia partnerstwa publiczno-prywatnego, które zostały zgromadzone w starych krajach członkowskich (dawnej Piętnastce) dotyczą finansowania wielkich inwestycji infrastrukturalnych. W nowych krajach członkowskich (w krajach Europy Środkowej i Wschodniej) potrzebne jest wykorzystanie partnerstwa publiczno-prywatnego do finansowania małych inwestycji infrastrukturalnych w gminach. Dlatego obecnie nabiera znaczenia przeniesienie doświadczeń ze stosowania partnerstwa w starych krajach członkowskich do nowych krajów (trzeba jednak uwzględnić fakt, że bezpośrednie przeniesienie doświadczeń nie jest możliwe, tak jak nie jest możliwe bezpośrednie porównanie finansowania pojedynczych wielkich projektów infrastrukturalnych z finansowaniem projektów małych, ale masowych).

4.4.3

Dostępność środków unijnych powoduje, że gminy w niektórych krajach członkowskich (w tym także w krajach Europy Środkowej i Wschodniej) często dopuszczają do przeinwestowania infrastruktur branżowych, zwłaszcza takich jak wodociągi oraz kanalizacja, a z drugiej strony nie wykorzystują potencjału integracji infrastruktur branżowych na etapie inwestycji. Jest to bardzo niebezpieczne, bo powoduje utratę możliwości obniżenia nakładów inwestycyjnych na infrastrukturę (obniżenie efektywności wykorzystania środków unijnych) oraz wzrost obciążeń gminy nieuzasadnionymi kosztami eksploatacji przeinwestowanej infrastruktury w przyszłości (zwiększa trwałe koszty użytkowania infrastruktury ponoszone przez mieszkańców gminy). Udział kapitału prywatnego w finansowaniu infrastruktury jest skutecznym sposobem wykorzystania potencjału integracji oraz ograniczenia ryzyka przeinwestowania.

9.8.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 204/31

1.1

EKES przyjmuje z zainteresowaniem wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie dostępu do międzynarodowego rynku przewozów drogowych. We wniosku Komisja opowiedziała się za harmonizacją wdrażania rozporządzenia, która pozwoli wprowadzić precyzyjną i łatwą do stosowania definicję kabotażu. Jest to wybór, który istotnie poprawi zasady dostosowywania i kontroli stosowania przepisów, a także będzie odpowiedzią na potrzeby większości podmiotów ze środowisk zawodowych z przedmiotowego sektora.

1.2

Jednakże EKES jest zdania, że wymiar społeczny dostępu do międzynarodowego rynku przewozów drogowych wymaga większej uwagi. Kabotaż, podobnie jak transport typu „cross-trade” (1), może prowadzić do nieuczciwej konkurencji i dumpingu socjalnego w tym sektorze, co wynika z różnic w wynagrodzeniu kierowców z nowych i starych państw członkowskich.

1.3

EKES jest zdania, że wymóg wykonania przewozu kabotażowego w przeciągu siedmiu dni może ułatwić jego kontrolę. Jednakże kabotaż może zostać dopuszczony wyłącznie wtedy, gdy jest następstwem przewozu międzynarodowego.

1.4

Kontrola kabotażu musi być częścią krajowej strategii kontroli stosowania przepisów dotyczących transportu drogowego, a także koordynacji na poziomie Komisji. EKES sprzeciwia się mnożeniu komitetów na szczeblu europejskim i zwraca się z wnioskiem o powołanie jednego komitetu składającego się z przedstawicieli państw członkowskich i partnerów społecznych w charakterze obserwatorów.

1.5

W dłuższym okresie Komitet zachęcałby Komisję do przeprowadzenia dalszych analiz w celu lepszego urzeczywistnienia rynku wewnętrznego w połączeniu z dalszą harmonizacją norm jakościowych oraz dotyczących ochrony pracownika i ram podatkowo-socjalnych, w tym także zmniejszenia różnic w wynagradzaniu.

2.1

Analizowany wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie dostępu do międzynarodowego rynku przewozów drogowych porusza kwestie, które są częścią filarów wewnętrznego rynku przewozów drogowych.

2.2

Precyzując, filary te zostały utworzone przez ramy prawne ustanawiające przepisy europejskie zwane wspólnymi przepisami stosowanymi w międzynarodowych przewozach drogowych osób i rzeczy w UE (to jest wykonywanych z lub do państwa członkowskiego lub w wypadku tranzytu przez jedno lub więcej państw członkowskich).

2.3

Ramy:

2.4

Ze względu na to, że celem ustanowienia ram prawnych było prawidłowe funkcjonowanie wewnętrznego rynku przewozów, nie zawsze uwzględniały one jego wpływ społeczny, to jest wpływ na warunki zatrudnienia i pracy zawodowych kierowców autobusów lub pojazdów ciężarowych. Polityka w tej dziedzinie nie obejmowała wówczas (pierwsza dyrektywa została przyjęta w 1962 r.) wymiaru społecznego wewnętrznego rynku przewozów drogowych ani zrównoważonego transportu.

3.1

Wniosek Komisji określa pięć opcji politycznych, poczynając od opcji „bez zmian”, a kończąc na opcji „liberalizacja”, która praktycznie zniosłaby ograniczenia ilościowe nałożone na kabotaż. Komitet uważa, że obowiązujące obecnie w Europie normy są zbytnio zróżnicowane, aby możliwa była pełna liberalizacja bez pogorszenia standardów i jakości usług oraz istniejących od dawna norm w zakresie ochrony zdrowia, bezpieczeństwa i warunków pracy w sektorze. Dlatego też Komitet proponuje obecnie bardziej umiarkowaną opcję pośrednią, określaną jako „harmonizacja”, która skutkowałaby jasną i możliwą do egzekwowania definicją przewozów kabotażowych oraz istotnie poprawiłaby przepisy w zakresie zgodności i wykonalności ich stosowania, a także znormalizowałaby i uprościła związane z tym procedury administracyjne.

3.2

Wniosek jest częścią pakietu legislacyjnego, który obejmuje trzy wnioski dotyczące rozporządzenia mające na celu modernizację, uproszczenie i skrócenie przepisów w sprawie dostępu do zawodu przewoźnika transportu drogowego i do rynku przewozów drogowych rzeczy oraz przewozów pasażerskich, a także sprawozdanie na temat zastosowania dyrektywy w sprawie czasu pracy w odniesieniu do niezależnych kierowców. Dlatego też należy rozpatrywać przedmiotowy wniosek w odniesieniu do całego tego pakietu.

3.3

W tej perspektywie Komisja uzasadnia wniosek dotyczący rozporządzenia koniecznością większej jasności, czytelności oraz lepszego zastosowania obowiązujących przepisów. Stosowanie i kontrola stosowania niektórych środków składających się na wspomniane ramy prawne są bowiem niejednakowe ze względu na nieprecyzyjne i niekompletne przepisy.

3.4

Precyzując, podczas ich stosowania lub kontroli stosowania problem sprawiają następujące aspekty:

3.5

Celem wniosku jest aktualizacja i konsolidacja rozporządzeń (EWG) 881/92 i (EWG) 3118/93 i dyrektywy 2006/94/WE. Niemniej jednak nie chodzi o zwykłe przekształcenie, gdyż wniosek zawiera nowe elementy, na przykład w kwestii kabotażu. Jego podstawą jest art. 71 traktatu, który odnosi się do wspólnych reguł mających zastosowanie do transportu międzynarodowego, a także do warunków dostępu przewoźników nieposiadających siedziby do transportu krajowego w danym państwie (2).

3.6

Komisja jest zdania, że wniosek stanowi odpowiedź na konieczność prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego, przyczynia się do realizacji celów strategii lizbońskiej, do poprawy bezpieczeństwa na drogach i lepszego stanowienia prawa, oraz że poprawia przestrzeganie przepisów dotyczących ochrony socjalnej.

3.7

Proponowany tekst ma znaczenie dla EOG (Europejskiego Obszaru Gospodarczego), co oznacza, że powinien obejmować ten obszar.

4.1

EKES przyjmuje z zainteresowaniem wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie dostępu do międzynarodowego rynku przewozów drogowych rzeczy. Komitet w zasadzie uważa, że długookresowym celem powinno być przejście do bardziej zliberalizowanego rynku drogowych przewozów towarowych w UE, w połączeniu z odpowiednim egzekwowaniem ogólnoeuropejskich norm w zakresie zdrowia, bezpieczeństwa i ochrony pracowników oraz dalszą harmonizacją dotyczącą kwestii podatkowych i socjalnych, w tym także zmniejszania różnic w wynagradzaniu, tzn. powinien to być kierunek wskazany w opcji nr 5 zaproponowanej przez Komisję. Opcja ta jest zgodna z obowiązującym rozporządzeniem nr 3118/93 i z polityką rynku wewnętrznego. Może to sprawić, że sektor ten stanie się bardziej konkurencyjny z korzyścią dla wszystkich przedsiębiorstw europejskich jako nabywców usług transportowych, może też przynieść korzyści dla środowiska naturalnego poprzez ograniczanie liczby przewozów pojazdami pustymi lub załadowanymi częściowo, wykonywanych z powodu obecnych ograniczeń nałożonych na kabotaż.

4.2

Komitet zgadza się jednak z Komisją, że pełna liberalizacja rynku przewozów drogowych w całej Europie spowodowałaby obecnie zbyt duże zakłócenia i wiązałaby się z poważnym ryzykiem naruszenia standardów społecznych i jakościowych oraz ograniczenia ich przestrzegania. Komitet jest zdania, że należy zachęcać Komisję do podjęcia pogłębionej analizy, którą uznano za konieczną do kontynuowania liberalizacji w przyszłości. Zgadza się jednak z Komisją, że opcja „harmonizacja” będzie najlepszym rozwiązaniem w najbliższej przyszłości.

4.3

W szczególności EKES jest zdania, że:

poprawiają przejrzystość i stosowanie przedmiotowych środków.

4.4

EKES przypomina, że z konsultacji przeprowadzonych przez Komisję przed przygotowaniem pakietu legislacyjnego, a w szczególności niniejszego wniosku, wynika, iż zdaniem większości podmiotów ze środowisk zawodowych konieczne są jasne, proste, łatwe do zastosowania, jednolite przepisy, których przestrzeganie można łatwo skontrolować, we wszystkich państwach członkowskich. We wniosku Komisja opowiedziała się za harmonizacją, która pozwoli wprowadzić precyzyjną i łatwą do stosowania definicję kabotażu. Jest to wybór, który istotnie poprawi zasady dostosowywania i kontroli stosowania przepisów, a także będzie odpowiedzią na potrzeby wspomnianych podmiotów.

4.5

W istocie chociaż preambuła do rozporządzenia nr 881/92 wspomina o „usunięciu wszelkich ograniczeń nakładanych na usługodawcę ze względu na jego przynależność państwową lub fakt, że prowadzi on działalność w Państwie Członkowskim innym niż to, w którym ma być świadczona usługa”, utrzymanie — nawet tymczasowe — odstępstwa zgodnie z art. 71 ust. 2 traktatu jest całkowicie uzasadnione, gdyż całkowita liberalizacja rynku mogłaby „poważnie wpłynąć na poziom życia i zatrudnienia w niektórych regionach, jak również na funkcjonowanie infrastruktury transportowej […]”.

4.6

Jednakże EKES jest zdania, że wymiar społeczny dostępu do międzynarodowego rynku przewozów drogowych rzeczy wymaga większej uwagi. Niewątpliwie w motywach, a precyzując w motywie 12, znajduje się odniesienie do dyrektywy dotyczącej delegowania pracowników w ramach świadczenia usług (dyrektywa 96/71), która musi być stosowana w przypadku, gdy przewoźnicy oddelegowują pracowników pozostających z nimi w stosunku pracy z państwa członkowskiego, w którym zazwyczaj pracują, w celu świadczenia usług kabotażu. Treść tego motywu nie została jednak uwzględniona ani w artykułach, ani w uzasadnieniu.

4.7

Ten aspekt jest tym bardziej istotny, że wdrażanie przepisów wspólnotowych w sektorze transportu drogowego, zwłaszcza w odniesieniu do kwestii socjalnych, nie jest skuteczne we wszystkich państwach członkowskich.

5.1.1

EKES wyraża niezadowolenie z faktu, że rozporządzenie nie ma zastosowania do międzynarodowych przewozów o masie mniejszej niż 3,5 tony. Biorąc pod uwagę rozwój sektora przesyłek i dostaw do domu, w tym w regionach przygranicznych, należało uwzględnić w rozporządzeniu pojazdy o masie poniżej 3,5 tony używane w tym sektorze, aby uniknąć przypadków nieuczciwej konkurencji.

5.1.2

EKES wyraża obawy związane z niemożliwością stosowania rozporządzenia do przewozów międzynarodowych z państwa członkowskiego do kraju trzeciego i odwrotnie do czasu zawarcia umowy między Wspólnotą a przedmiotowymi krajami trzecimi. W konsekwencji EKES zwraca się do Komisji o podjęcie wszelkich środków w celu zawarcia tych umów, w szczególności z państwami graniczącymi z Unią Europejską.

5.2.1

EKES pochwala przedstawienie nowych, bardziej przejrzystych definicji przyjmującego państwa członkowskiego, przewoźnika nieposiadającego siedziby i przewozu kabotażowego.

5.3.1

Zgodnie z wnioskiem Komisji przewoźnicy mogą wykonać nie więcej niż trzy przewozy kabotażowe w następstwie transportu międzynarodowego, po dostarczeniu towaru w przychodzącym ruchu międzynarodowym. Ostatnie przewozy kabotażowe muszą nastąpić w terminie siedmiu dni.

5.3.2

Zaletą tej definicji operacyjnej jest to, że wyraźnie zakazuje wjazdu pustym pojazdem do danego państwa członkowskiego przewoźnikom niemającym siedziby w tym państwie. Kabotaż jest dozwolony wyłącznie wtedy, gdy następuje przed międzynarodowym transportem ładunku lub w jego następstwie.

5.3.3

Wada definicji polega na tym, że teoretycznie, po upływie siedmiu dni, przewoźnik może ponownie przewieźć ten sam rodzaj towaru dla tego samego przedsiębiorstwa na tej samej trasie. W jaki sposób zapewnić w takich okolicznościach tymczasowy charakter kabotażu?

5.3.4

Z tego powodu EKES zwraca się o uwzględnienie i podkreślenie w nowym tekście informacji, że „tymczasowy charakter” jest podstawową cechą kabotażu (3).

5.3.5

Chociaż kabotaż stanowi jedynie 3 % międzynarodowych przewozów towarowych (4), ma duże znaczenie dla mniejszych państw członkowskich, w których ograniczony rynek przewozów krajowych skłania przewoźników do poszukiwania możliwości przewozów towarowych za granicą. Dane statystyczne mogą nie być w stu procentach rzetelne — przewozy kabotażowe zgłasza kraj, w którym zarejestrowany jest przewoźnik — niemniej wykazują one, że zjawisko to się nasila (5).

5.3.6

Nawet jeżeli podane statystyki budzą wątpliwości, to wykazują one, że kabotaż stanowi istotną część przewozów międzynarodowych, przede wszystkim w mniejszych krajach spośród starych państw członkowskich. Najaktywniejsi na rynku kabotażu są przewoźnicy holenderscy, a następnie przewoźnicy z Niemiec i z Luksemburga. W 2005 r. przewoźnicy z tych trzech krajów zrealizowali połowę wszystkich przewozów kabotażowych wykonanych przez przewoźników z UE-25. Jakkolwiek z drugiej strony wskaźnik penetracji kabotażu w podziale na kraje (wskaźnik ten odpowiada udziałowi w rynku danego kraju, który stanowi sumę transportu krajowego i kabotażu) odnotował powolny, lecz stały wzrost, utrzymuje się on w pewnym ograniczonym przedziale. Po 1999 r. kabotaż osiągnął największy wskaźnik penetracji w Belgii, w Luksemburgu i we Francji: 2,87 % dla Belgii, 2,50 % dla Francji i 1,99 % dla Luksemburga (6). W nowych państwach członkowskich wskaźnik penetracji kabotażu najczęściej nie osiąga 0,3 %, z wyjątkiem Łotwy, gdzie wynosi 0,8 %.

5.3.7

Jednakże EKES wyraża zaniepokojenie negatywnym wpływem kabotażu na małe i średnie przedsiębiorstwa z tego sektora. Wpływ ten będzie jeszcze większy, jeżeli przewozy kabotażowe w starych państwach członkowskich będą realizować przewoźnicy pochodzący z nowych państw członkowskich, którzy będą tam wysyłać kierowców otrzymujących zdecydowanie niższe wynagrodzenie od przewoźników w przyjmującym państwie członkowskim (7).

5.3.8

Niewątpliwie EKES nie sprzeciwia się pojawieniu się na rynku przewoźników z nowych państw członkowskich, niemniej jednak w związku z tym pojawia się kwestia ograniczenia i kontroli kabotażu, aby uniknąć nieuczciwej konkurencji i dumpingu socjalnego. Z tego powodu EKES popiera wybór Komisji, który prowadzi do ustanowienia ram prawnych sprzyjających regulowanej konkurencji i wstrzymaniu pełnej liberalizacji kabotażu.

5.3.9

Ocena oddziaływania środków proponowanych przez Komisję podkreśla również rozwój transportu typu „cross-trade” (niektórzy nazywają to zjawisko „dużym kabotażem”) (8). Ponadto coraz więcej przedsiębiorstw transportowych i logistycznych otwiera oddziały w nowych państwach członkowskich i wysyła kierowców z tych państw do realizacji przewozów międzynarodowych między starymi państwami członkowskimi według bezkonkurencyjnych stawek wynikających z dużej różnicy w wynagrodzeniu kierowców ze starych i nowych państw członkowskich. Wniosek dotyczący rozporządzenia nie uwzględnia tego innego aspektu nieuczciwej konkurencji i dumpingu socjalnego.

5.3.10

Z tego również powodu EKES wyraża żal, że pakiet legislacyjny, a w szczególności wspomniany wniosek, pomijają wymiar społeczny. Nie została w nich uwzględniona wysoka różnica w wynagrodzeniu pracowników tego sektora w nowych i starych państwach członkowskich ani negatywny wpływ tego zjawiska na małe i średnie przedsiębiorstwa, na zatrudnienie i wynagrodzenie kierowców.

5.3.11

Jeżeli chodzi o kontrolę kabotażu (artykuł 8), w opinii Komisji organy egzekwowania prawa mogą łatwiej sprawdzić, czy przewóz kabotażowy jest zgodny z prawem na podstawie kontroli listu przewozowego CMR wskazującego daty załadunku i rozładunku przewozu międzynarodowego. Ponadto w przypadku każdego przewozu kabotażowego należy podać dane dotyczące nadawcy, przewoźnika, odbiorcy, a także miejsce i datę odbioru rzeczy oraz przewidywane miejsce dostawy, nazwę będącą w powszechnym użyciu określającą naturę rzeczy oraz metodę pakowania, a także, w przypadku rzeczy niebezpiecznych, ich ogólnie przyjętą nazwę oraz ilość opakowań i ich specjalne oznaczenia oraz numery, wagę brutto rzeczy lub ich ilość określoną w inny sposób, numery rejestracyjne pojazdu silnikowego i przyczepy. W istocie dane te umożliwiają lepszą kontrolę kabotażu, który powinien odbyć się w terminie siedmiodniowym.

Niemniej jednak EKES jest zdania, że wymóg dokonania przewozu kabotażowego w terminie siedmiu dni może ułatwiać jego kontrolę.

6.1

Dyrektywa w sprawie delegowania pracowników (dyrektywa 96/71) w ramach świadczenia usług musi być stosowana w przypadku, gdy przewoźnicy oddelegowują pracowników pozostających z nimi w stosunku pracy z państwa członkowskiego, w którym zazwyczaj pracują, w celu świadczenia usług kabotażu.

6.2

Problemem jest sposób, w jaki dyrektywa została przetransponowana do prawa krajowego, co w tym konkretnym przypadku doprowadziło do różnic w stosowaniu przepisów dyrektywy dotyczącymi sektorów i czasu świadczenia usług. W rezultacie niektóre kraje stosują dyrektywę wyłącznie w odniesieniu do sektora budowlanego, inne wymagają stosowania dyrektywy od pierwszego dnia świadczenia usług (9). Ponadto dyrektywa pozwala państwom członkowskim na odstępstwo od jej stosowania w danym sektorze za pomocą układów zbiorowych, jeżeli okres oddelegowania nie przekracza jednego miesiąca (10).

6.3

W wypadku kabotażu, biorąc pod uwagę fakt, że obecnie stosowanie dyrektywy różni się w zależności od państwa, nawet jeżeli zostanie ona faktycznie wdrożona, nie rozwiąże problemów związanych z nieuczciwą konkurencją i dumpingiem socjalnym.

6.4

Ponadto nie stosuje się kontroli stosowania dyrektywy w sprawie delegowania (11). Jest to poważne pominięcie, zważywszy że każde państwo członkowskie musi zapewnić współpracę między właściwymi władzami publicznymi zgodnie z przepisami dotyczącymi spraw socjalnych, co zostało uwzględnione w przedmiotowej dyrektywie (12).

6.5

Dlatego też EKES zapozna się z wynikami europejskiego dialogu społecznego w sektorze drogowym dotyczącego tej kwestii.

7.1

EKES zwraca się z wnioskiem, aby zaświadczenie dla kierowcy pochodzącego z kraju trzeciego poświadczało również jego zgłoszenie do systemu zabezpieczenia społecznego.

8.1

Wniosek dotyczący rozporządzenia nakłada na państwa członkowskie obowiązek wymiany informacji za pośrednictwem krajowych punktów kontaktowych, których utworzenie jest regulowane rozporządzeniem w sprawie warunków dostępu do zawodu przewoźnika drogowego. Chodzi o władze lub organy administracyjne wyznaczone do zapewniania wymiany informacji z odpowiednimi władzami lub organami w pozostałych państwach członkowskich.

8.2

Ponadto przewiduje się, że państwa członkowskie będą odnotowywać w krajowym rejestrze przedsiębiorstw świadczących usługi przewozu drogowego wszystkie poważne naruszenia przepisów, a także powtarzające się drobne naruszenia popełniane przez ich przewoźników, które doprowadziły do nałożenia na nich kar.

8.3

Wniosek dotyczący rozporządzenia ustanawia nową procedurę, którą musi stosować państwo członkowskie, jeżeli stwierdzi naruszenie popełnione przez przewoźnika nieposiadającego siedziby w tym państwie. Państwo członkowskie ma miesiąc na przekazanie informacji zgodnie z minimalnym standardowym wzorem. Może zwrócić się do państwa członkowskiego prowadzenia działalności o nałożenie sankcji administracyjnych. Państwo członkowskie, w którym dany przewoźnik prowadzi działalność, dysponuje okresem trzech miesięcy na poinformowanie pierwszego państwa członkowskiego o podjętych środkach.

8.4

W opinii EKES-u nowe przepisy stanowią krok w dobrym kierunku. Jednakże EKES ubolewa nad fragmentacją i zróżnicowaniem zasad oraz procedur kontroli i stosowania prawodawstwa europejskiego dotyczącego przewozów drogowych. EKES jest zdania, że zasada eksterytorialności, która jest stosowana w przepisach regulujących czas odpoczynku i prowadzenia pojazdu (rozporządzenie 561/2006), powinna być również stosowana w przypadku naruszenia przepisów w sprawie kabotażu. Byłoby to silniejszą zachętą do respektowania przepisów.

8.5

Dyrektywa 2006/22 zawiera wymóg spójnej krajowej strategii kontroli. Na jej mocy państwa członkowskie mają wyznaczyć organ odpowiedzialny za koordynację kontroli prawodawstwa regulującego czas prowadzenia pojazdu i odpoczynku. EKES jest zdania, że strategia ta powinna uwzględniać kontrolę kabotażu.

8.6

Tak samo jeżeli chodzi o komitet, który ma wspierać Komisję. EKES sprzeciwia się mnożeniu komitetów i zwraca się z wnioskiem o powołanie jednego komitetu składającego się z przedstawicieli państw członkowskich i partnerów społecznych w charakterze obserwatorów, którzy będą wspierać Komisję w obszarze kontroli i stosowania prawa europejskiego dotyczącego przewozów drogowych.

9.8.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 204/39

—

Należy zachęcać porty lotnicze do przyjmowania strategii zmniejszania powodowanych przez nie emisji CO2 wprowadzając model jakości powietrza, który identyfikuje wszystkie źródła emisji tlenków azotu oraz ustanawia cele w zakresie zmniejszenia emisji CO2. Model ten powinien być skalibrowany na podstawie danych z punktów monitorowania jakości powietrza rozmieszczonych na terenie portu lotniczego. Kluczowymi obszarami, jakie powinien on uwzględniać, powinny być płyta lotniska, zabudowa (terminal oraz budynki obsługi), parkingi samochodowe oraz naziemne drogi dojazdowe.

—

Należy zachęcać do stosowania w budowie i eksploatacji infrastruktury portów lotniczych uznanych standardów budownictwa i międzynarodowych dobrych praktyk w celu zmniejszenia ilości emitowanego dwutlenku węgla. Główne przykłady to izolacja budynków, maksymalne wykorzystanie światła naturalnego i ciepła uzyskiwanego z nasłonecznienia, zbieranie wody opadowej, wykorzystywanie energii słonecznej, stosowanie układów do skojarzonego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej (CHP), inteligentnych systemów zarządzania budynkiem oraz wymienników ciepła.

—

Należy zachęcać porty lotnicze do wykorzystywania energii ze źródeł odnawialnych.

—

Należy zachęcać do stosowania przyjaznych dla środowiska pojazdów obsługi naziemnej na lotniskach, gdzie ruch takich pojazdów związany z przemieszczaniem samolotów jest duży. Porty lotnicze mogłyby także promować stosowanie przez dojeżdżających pasażerów bardziej ekologicznych pojazdów ustalając zróżnicowane opłaty parkingowe i wyznaczając im korzystniejsze miejsca postoju.

—

Należy zachęcać porty lotnicze do minimalizacji powstających odpadów przez stosowanie ulepszonych urządzeń do recyklingu. Korzystne byłoby ustalenie jako kluczowego wskaźnika ekologicznego ilości odpadów wyprodukowanych na jednego pasażera.

—

Należy minimalizować skutki związane z samochodowym dojazdem do lotnisk poprzez tworzenie innych, bardziej przyjaznych dla środowiska możliwości dojazdu zarówno dla pasażerów, jak i dla załogi — na przykład połączeń kolejowych, autobusowych, inicjatyw zachęcających do wspólnego korzystania z samochodów czy do dojazdu rowerem.

—

Tam, gdzie to możliwe, należy zachęcać porty lotnicze, by usprawniały procedury zarządzania ruchem lotniczym w obrębie lotnisk oraz w ich pobliżu w celu zmniejszenia zużycia paliwa przez samoloty.

—

Jeśli to możliwe, silniki pomocnicze nie powinny pozostawać włączone, gdy samolot znajduje się na ziemi. Powinna istnieć możliwość dostarczania zasilania i klimatyzowanego powietrza do wentylacji (PCA) z budynku terminalu.

—

Należy zniechęcać do stosowania lub zakazać eksploatacji samolotów wyposażonych w silniki starszego typu, nieekonomicznych pod względem zużycia paliwa, podwyższając opłaty za lądowanie i start dla tych samolotów poprzez stosowanie zróżnicowanych stawek.

—

Należy zniechęcać do eksploatacji samolotów o wyższym poziomie emisji hałasu, przyjmując schematy klasyfikacji hałasu lotniczego oraz powiązane z nimi schematy kontyngentów hałasu dla lotnisk.

—

Dążąc do zmniejszenia emisji, należy przyjąć podejście systemowe: w dalszym ciągu uznawać bezpieczeństwo za najwyższy priorytet, jednak uwzględniać wszystkie czynniki, w tym konstrukcję i działanie kadłuba oraz silnika samolotu, relacje „trade-off”, paliwa alternatywne, obsługę naziemną, przepustowość lotnisk oraz zarządzanie ruchem lotniczym.

—

Stosować płynne podejście do lądowania (CDA — continuous descent approach), w trakcie którego samolot rozpoczyna zniżanie na większej wysokości i zniża się nieprzerwanie — w odróżnieniu od zniżania schodkowego (staggered approach), przy którym samolot pokonuje dłuższe odcinki na stałej wysokości, co wymaga większej siły ciągu dla utrzymania stałej prędkości i powoduje większe zużycie paliwa. Przy płynnym podejściu samolot zniża się z bardziej efektywną prędkością, przez co zmniejsza się zużycie paliwa. Wpływ stosowania tej techniki lądowania na jakość powietrza zaznacza się prawdopodobnie w zasięgu 15-20 mil wokół lotniska.

—

Wykorzystywać samoloty turbośmigłowe na wszystkich trasach krótszych niż 500 km oraz na trasach, gdzie liczba pasażerów na każdym odcinku jest mniejsza niż 70 i pozwala na to zasięg.

—

Zmniejszać zużycie paliwa wyłączając 1 lub 2 silniki w trakcie kołowania na start i po lądowaniu.

2.1

Lotnictwo ma znaczący udział w emisji gazów cieplarnianych. Obecnie emisje powodowane przez lotnictwo stanowią ok. 3 % (1) ogólnych emisji gazów cieplarnianych całej UE, a ich ilość od 1990 r. zwiększyła się o 87 %. Ten szybki wzrost emisji z lotnictwa kontrastuje z sukcesami wielu innych gałęzi gospodarki w zakresie ograniczania emisji. O ile nie zostaną podjęte działania, do 2012 r. wzrost emisji pochodzących z lotów realizowanych w europejskich portach lotniczych zniweluje ponad jedna czwartą z 8-procentowego zmniejszenia emisji, które musi osiągnąć UE-15, by zrealizować cel przyjęty w protokole z Kioto. Do 2020 r. emisje powodowane przez lotnictwo mogą osiągnąć ponad dwukrotność obecnego poziomu.

2.2

Lotnictwo stymuluje gospodarkę, handel i turystykę, tworzy nowe możliwości działalności gospodarczej i zwiększa możliwości poprawy jakości życia zarówno w regionach rozwiniętych, jak i rozwijających się.

2.3

Transport lotniczy przewozi rocznie 2 miliardy pasażerów oraz 40 % wartości międzyregionalnego eksportu towarów. 40 % turystów podróżujących na trasach międzynarodowych wybiera samolot. Lotnictwo zapewnia 29 milionów miejsc pracy na całym świecie. Jego wkład w gospodarkę światową ocenia się na 2 960 mld USD, co stanowi równowartość 8 % światowego PKB.

2.4

Port lotniczy powinien stanowić integralną część lokalnej infrastruktury oraz odgrywać wiodącą rolę w ochronie środowiska na tym obszarze.

2.5

Efektywność i maksymalne wykorzystanie infrastruktury portów lotniczych w dużym stopniu zależy od kontroli ruchu lotniczego. Wprowadzenie i zwrócenie uwagi na stosowanie efektywnych procedur kontroli ruchu lotniczego, zarówno w obrębie lotnisk, jak i w ich pobliżu, może zmniejszyć zużycie paliwa potrzebnego do startu, lądowania i kołowania.

2.6

Wiele lotnisk, jak Gatwick, Paris Orly, Milan Linate i in., już teraz dramatycznie zbliża się do granicy przepustowości. Do roku 2010 w sytuacji takiej znajdzie się około 15 kolejnych lotnisk europejskich. Brytyjski urząd lotnictwa cywilnego jest jedną z organizacji, których zdaniem przydziały czasu powinny być sprzedawane liniom lotniczym w drodze licytacji, po czym mogłyby one handlować nimi na rynku wtórnym (przy zapewnieniu jego przejrzystości). Zachęcałoby to do lepszego wykorzystania ograniczonych zasobów.

2.7

Efektywność wykorzystania infrastruktury portów lotniczych oraz związanej z nimi infrastruktury naziemnej można by zwiększyć, stosując większe samoloty tam, gdzie to możliwe. Mimo pełnego obłożenia wielu lotów średnia liczba pasażerów przypadająca na jeden samolot przy wykorzystaniu kilku lotnisk wynosi tylko 68. Samoloty są zbyt małe, a linie lotnicze mają niewielką motywację do wprowadzania większych i nowocześniejszych maszyn, ponieważ opłaty lotniskowe tego nie uwzględniają i nie zachęcają do zwiększania w ten sposób efektywności. Właściwym działaniem w kierunku poprawy tej sytuacji wydaje się kombinacja mechanizmów rynkowych i przepisów dotyczących efektywności — na przykład zasady, by przewoźnicy musieli korzystać ze swoich stanowisk odlotu co najmniej raz na godzinę (w zależności od typu samolotu) albo udostępnić je innemu przewoźnikowi.

2.8

Wniosek Komisji dotyczący ustanowienia jednolitej europejskiej przestrzeni powietrznej (SESAR), jednoczącej krajowe systemy kontroli ruchu powietrznego funkcjonujące obecnie oferuje możliwość znacznej poprawy efektywności wykorzystania przestrzeni powietrznej podczas podejścia do lądowania i startu, co z kolei zmniejszy spiętrzenie ruchu na ziemi, tzn. czas oczekiwania na okienka czasowe startu i lądowania (sloty) (według szacunków Zrzeszenia Międzynarodowego Transportu Lotniczego IATA, całkowita ilość dwutlenku węgla emitowanego przez statki powietrzne mogłaby zmniejszyć się o 12 %, gdyby systemy kontroli ruchu lotniczego były efektywniejsze). Komitet wzywa wszystkie zaangażowane podmioty do szybkich postępów w negocjacjach dotyczących ustanowienia nowego systemu i do zapobiegania opóźnieniom w jego wprowadzaniu w wyniku taktyk podyktowanych interesami branżowymi.

3.1

Szacuje się, że wkład lotnictwa w światową emisję gazów cieplarnianych wynosi 2 %, a do 2050 r. może się podwoić.

3.2

Pod względem redukcji hałasu i emisji na jednostkę produkcji przemysł lotniczy uczynił w minionych latach więcej niż większość innych gałęzi przemysłu. Efektywność wykorzystania paliwa zwiększa się obecnie o ok. 1–2 % rocznie, a udział emisji wynosi 2 % całkowitej ilości. Ruch lotniczy wzrasta o 5 % rocznie, natomiast oszczędności uzyskane dzięki efektywności energetycznej są poniżej 1,5 %. Ponieważ jednak przewidywany wzrost w lotnictwie będzie większy od tego wskaźnika, same tylko ulepszenia technologiczne nie wystarczą, by rozwiązać problem.

4.1

Przemysł lotniczy stara się wdrażać zrównoważone podejście do zarządzania hałasem przyjęte przez Międzynarodową Organizację Lotnictwa Cywilnego (ICAO), które ma na celu złagodzenie narażenia ludności w sposób maksymalnie efektywny pod względem kosztów.

4.2

W tym kontekście kluczowym zagadnieniem jest zmniejszenie poziomu hałasu u źródła, co można osiągnąć poprzez rozwój technologiczny. W ciągu minionych dziesięcioleci udało się osiągnąć znaczącą poprawę, dalszy postęp jest celem na najbliższe 15 lat. WE wydała dyrektywę (2) ustanawiającą zasady zarządzania hałasem oraz wprowadzającą ograniczenia działalności w portach lotniczych Wspólnoty, w tym przepisy dotyczące wycofywania najgłośniejszych (w rozumieniu rozdziału 3) samolotów. Efekty wdrażania tej dyrektywy należałoby obecnie poddać ponownej ocenie.

4.3

Porty lotnicze i dostawcy usług nawigacji lotniczej są zobowiązani do wdrażania we wszystkich stosownych przypadkach procedury płynnego podejścia do lądowania (CDA) oraz innych procedur lotu zmniejszających poziom hałasu, przy zachowaniu przepustowości pasów startowych Stwierdzono, że jest to główny obszar działania w kierunku zmniejszenia emisji CO2 na terenie portów lotniczych i wokół nich.

4.4

Rządy powinny zadbać, aby planowanie przestrzenne i gospodarka gruntami na terenach wokół portów lotniczych obejmowały działania prewencyjne.

4.5

Zagadnienie jakości powietrza wymaga kompleksowych działań ukierunkowanych na wszystkie źródła emisji w powietrzu i na ziemi, w tym także na takie, które nie są bezpośrednio związane z transportem lotniczym, towarzyszą jednak jego eksploatacji, np. przemysł i ruch drogowy. Należy zachęcać do przyłączania portów lotniczych do sieci kolejowej i tworzenia tym samym przyjaznych dla środowiska możliwości dojazdu do nich. W tym kontekście istotne jest także ulepszanie i rozwijanie sieci połączeń kolejowych i autobusowych. Porty lotnicze powinny wspierać korzystanie z pojazdów przyjaznych dla środowiska poprzez stosowanie zróżnicowanych opłat na parkingach i przyznawanie korzystniejszych miejsc postojowych. Dla pojazdów obsługi naziemnej minimalnym wymogiem powinno być zasilanie ekologicznymi źródłami energii, np. gazem lub energią elektryczną. Niektóre modele tych pojazdów są już obecnie zasilane akumulatorowo — należy zwiększać ich zastosowanie tam, gdzie pozwalają na to warunki pracy. Znaczącym czynnikiem zwiększającym ruch samochodowy wokół portów lotniczych może być dojazd pracowników. Także tu należy zachęcać do stwarzania innych możliwości, takich jak autobusy dowożące pracowników, wspólne korzystanie z samochodów, planowanie systemu zmianowego tak, by unikać godzin szczytu, i o ile to możliwe, zachęcanie personelu lotniska do korzystania z rowerów.

4.6

Dzięki postępowi technologicznemu praktycznie udało się wyeliminować emisję widocznego dymu oraz węglowodorów, a emisję tlenków azotu z silników lotniczych w ciągu minionych 15 lat sukcesywnie zredukowano o 50 %. Do roku 2020 planowane jest zmniejszenie emisji związków azotu o dodatkowe 80 % dzięki nowej technologii konstrukcji silników.

4.7

Trwają prace nad systemami ogniw paliwowych, które mogłyby zastąpić pokładowe pomocnicze zespoły napędowe (APU), co pozwoliłoby zmniejszyć emisje o wartość sięgającą 75 % na jednostkę.

4.8

Porty i linie lotnicze starają się wykorzystywać w obsłudze naziemnej bardziej ekologiczne i wydajne urządzenia i pojazdy. Naciskają na władze centralne i lokalne, by te zapewniały bardziej przyjazny środowisku dojazd do lotnisk — na przykład pociągi czy metro.

4.9

W trakcie postoju samolotu na ziemi zwykle pracuje jeden z jego silników, aby go zasilać.

5.1

Na lotnictwo przypada ok. 2–4 % europejskich emisji CO2 pochodzących ze spalania paliw kopalnych. Według prognozy Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC) do roku 2050 udział ten mógłby osiągnąć ok. 5 % lub więcej. Należy także zauważyć, że do 2012 r. wzrost emisji powodowanych przez lotnictwo mógłby zniwelować ponad jedną czwartą oszczędności, jakie UE zobowiązała się osiągnąć w protokole z Kioto. Osiągnięcie międzynarodowego porozumienia w sprawie działań okazuje się trudne, jednak celem zaproponowanej dyrektywy jest ustanowienie wzoru dla takich działań na szczeblu światowym. Jest to jedyna inicjatywa dająca taką możliwość.

5.2

80 % emitowanych przez lotnictwo gazów cieplarnianych związanych jest z lotami pasażerskimi na dystansach powyżej 1500 km (900 mil), dla których w praktyce nie ma alternatywy.

5.3

Lotnictwo aktywnie bada możliwości stopniowego wprowadzania paliw alternatywnych, takich jak paliwa uzyskiwane w procesie upłynniania biomasy (biomass-to-liquid — BTL), w celu dalszej redukcji emisji dwutlenku węgla.

5.4

Postęp technologiczny, poprawa infrastruktury oraz dobre wzorce działania w odniesieniu do portów lotniczych uważa się obecnie za najbardziej efektywne i najtańsze środki zmierzające do rozwiązania kwestii związanych ze zmianami klimatu, obok odpowiednich działań opartych na mechanizmach rynkowych.

5.5

Porty lotnicze potrzebują wprowadzenia międzynarodowych standardów i globalnej polityki, nie zaś rozproszonych, doraźnych działań.

5.6

Właściwe projektowanie portów lotniczych mogłoby przyczynić się do zmniejszenia emisji. Mowa tu w szczególności o reorganizacji dróg kołowania i stanowisk w celu zmniejszenia zagęszczenia ruchu na płycie lotniska. Budynki terminali powinny być projektowane w sposób minimalizujący zużycie energii potrzebnej do ogrzewania i klimatyzacji. Przy ich projektowaniu powinno się uwzględniać stosowanie tam, gdzie to możliwe, paneli słonecznych, zwiększenie wykorzystania naturalnego światła i uzysku ciepła z nasłonecznienia, stosowanie układów do skojarzonego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej (CHP), oraz systemów wymiany ciepła, zastosowanie systemu gromadzenia wód opadowych, które mogłyby być wykorzystywane w toaletach, do mycia samolotów itp. Należy skutecznie kontrolować temperaturę w budynkach terminali, aby zapobiegać marnotrawstwu energii spowodowanemu zbytnim nagrzaniem lub chłodzeniem.

5.7

Celem zarządzania operacyjnego portami lotniczymi powinno być zmniejszenie ilości odpadów produkowanych na jednego pasażera poprzez większe uwzględnianie recyklingu zarówno bezpośrednio w portach lotniczych, jak i w umowach o poziomie świadczonych usług zawieranych z liniami lotniczymi i innymi kluczowymi partnerami.

5.8

Dyrektywa włączająca lotnictwo do europejskiego systemu handlu uprawnieniami do emisji (ETS) (3) może pozytywnie zwiększyć świadomość w społeczeństwie, dostarczyć poważnych nowych środków dla zmniejszania emisji dwutlenku węgla oraz stanowić sposób na internalizację kosztów zewnętrznych związanych ze środowiskiem naturalnym, które sektor lotniczy mógł do tej pory ignorować. Biorąc pod uwagę poziom i zmienność cen CO2, raczej nie będzie miała znaczącego wpływu na utrzymujący się wzrost ruchu lotniczego i emisji.

6.1

Jeśli kwestia wpływu portów lotniczych na środowisko ma być przedmiotem działań proaktywnych, podejmowanych we właściwym czasie oraz efektywnych kosztowo, wymaga to pełnej współpracy i porozumienia gremiów międzynarodowych, rządów i zainteresowanych podmiotów z sektora przemysłu.

6.2

Dążąc do zmniejszenia emisji należy przyjąć podejście systemowe: w dalszym ciągu uznawać bezpieczeństwo za najwyższy priorytet, jednak uwzględniać wszystkie czynniki, w tym konstrukcję i działanie kadłuba oraz silnika samolotu, zależności „trade-off”, paliwa alternatywne, obsługę naziemną, przepustowość lotnisk oraz zarządzanie ruchem lotniczym.

6.3

Palącym priorytetem jest skonsolidowanie długoterminowych celów stawianych przed portami lotniczymi w związku z ochroną środowiska, na podstawie rzetelnych i sprawdzalnych danych i wymogów. Cele te powinny uwzględniać wszystkie aspekty działalności w portach lotniczych (ruch powietrzny, budynki, dojazd itp.).

6.4

Kluczowym czynnikiem przy projektowaniu portów lotniczych w przyszłości powinno być tworzenie nowej infrastruktury w celu zmniejszenia zużycia paliwa przed startem i po lądowaniu. Należy dokładniej zbadać możliwość wprowadzenia na większych lotniskach pól oczekiwania, do których holowano by samoloty komercyjne z wyłączonymi silnikami, uruchamianymi dopiero około 10 minut przed startem, i tam, gdzie to wykonalne, wprowadzić to rozwiązanie.

6.5

Stosowanie płynnego podejścia do lądowania (CDA — continous descent approach), w trakcie którego samolot rozpoczyna zniżanie na większej wysokości i zniża się nieprzerwanie — w odróżnieniu od zniżania schodkowego (staggered approach), przy którym następuje nadmierne zużycie paliwa. Płynne podejście oznacza, że samolot zniża się z bardziej efektywną prędkością, co skutkuje zmniejszeniem zużycia paliwa.

9.8.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 204/43

1.1

Zdaniem EKES-u struktura i aktualna treść projektu wytycznych zasługują w większości na poparcie. Zwraca jednak uwagę na różny poziom szczegółowości rozdziałów dotyczących żeglugi liniowej i usług trampowych (konsorcjów). Część poświęcona wymianie informacji w wypadku usług żeglugi liniowej jest dosyć szczegółowa i wydaje się być stosunkowo pomocna pod względem opisu i interpretacji właściwego orzecznictwa oraz praktyki decyzyjnej w tym zakresie. Ogólnie rzecz biorąc, w odniesieniu do usług żeglugi liniowej wytyczne wydają się być jasne i opierać na dostępnym orzecznictwie oraz długotrwałych i drobiazgowych dyskusjach z przedstawicielami tej branży. Natomiast mniej szczegółowe są ustępy poświęcone usługom trampowym w ogóle, a w szczególności konsorcjom przewoźników. Komitet zakłada, że ów niedostatek szczegółowości w znacznej mierze wynika z braku orzecznictwa w tym zakresie, a zatem braku doświadczenia właściwych władz (odpowiedzialnych za konkurencję), w tym Komisji Europejskiej, w dziedzinie usług trampowych i konsorcjów przewoźników, jako że dotychczas nie było żadnych formalnych skarg ze strony czarterujących.

1.2

EKES ponawia swoje wezwania zawarte we wcześniejszych opiniach (2004, 2006, 2007), by UE podjęła konstruktywne konsultacje z innymi jurysdykcjami zmierzające do określenia zgodności pomiędzy istniejącymi na świecie systemami regulacji odnoszącymi się do żeglugi liniowej. Ponadto Komitet przypomina swoje zalecenie wyrażone we wspomnianych opiniach, aby rozważając kwestie przepisów z zakresu ochrony konkurencji w transporcie morskim, Komisja Europejska oprócz aspektów czysto konkurencyjnych uwzględniła również czynnik ludzki (np. wpływ na zatrudnienie marynarzy europejskich).

1.3

EKES proponuje, by treść (projektu) wytycznych odnoszącą się do żeglugi liniowej, zwłaszcza gdy dane uznawane są za „historyczne”, wyjaśniać za pomocą obrazowych przykładów.

1.4

Ponieważ ustępy dotyczące usług trampowych i konsorcjów przewoźników są mniej szczegółowe z domniemywanych powyżej względów, Komitet zastanawia się, czy wystarczą one operatorom żeglugi trampowej (konsorcjom przewoźników) do dokonania oceny porozumień o współpracy, których są stronami. Być może potrzeba będzie pewnych dokładniejszych wyjaśnień w odniesieniu do ustępów projektu wytycznych poświęconych usługom trampowym (konsorcjom). Być może należałoby również rozważyć rozszerzenie rozporządzenia w sprawie konsorcjów, które aktualnie ogranicza się wyłącznie do transportu kontenerowego, by objęło także właściwe sektory światowego rynku żeglugi.

1.5

EKES podkreśla, że rynek usług trampowych w żadnym wypadku nie jest obsługiwany w większości przez konsorcja przewoźników. Ogromna większość tego rodzaju przewozów dokonywana jest bowiem przez liczne małe i średnie przedsiębiorstwa, które konkurują ze sobą o ładunek. Z tego względu Komitet twierdzi, że wytyczne powinny zawierać wyraźne wyjaśnienie uznające ten fakt. Ponadto Komisja Europejska powinna również przedstawić więcej informacji na temat stosowania zasady de minimis w odniesieniu do konsorcjów, które są zbyt małe, by mieć jakikolwiek istotny wpływ na swoje rynki.

1.6

Rozczarowuje fakt, że wytyczne w zakresie konsorcjów przewoźników świadczących usługi trampowe nie odpowiadają w pełni na kwestie będące źródłem niepewności, a nawet troski operatorów żeglugi trampowej. EKES podziela pogląd, jaki można wywnioskować z całości projektu wytycznych, że konsorcja przewoźników oferujące usługi trampowe per se nie są sprzeczne ze wspólnotowym prawem konkurencji, jednak wzywa Komisję Europejską do doprecyzowania ostatecznej wersji wytycznych w zakresie stosowania przepisów art. 81 ust. 3 do konsorcjów usług trampowych, aby dostarczyć im instrumentów niezbędnych do dokonania samooceny.

1.7

Należy zwrócić uwagę na fakt, że projekt wytycznych nie definiuje terminu „usługi trampowe”, w związku z czym nie jest jasne, czy dotyczy on również pasażerskich przewozów morskich lub transportu specjalistycznego. Być może należałoby także rozważyć wyjaśnienie tej kwestii.

1.8

Ponadto odnośnie do rozdziału dotyczącego usług trampowych EKES proponuje, by wytyczne wyjaśniały, że działalność pośredników handlowych w zakresie umów na przewóz statkiem nie różni się zasadniczo od działalności zarządzającego konsorcjum w kwestii ustalania cen. Rynki usług trampowych, w tym również te, na których działają konsorcja przewoźników, maja charakter przetargowy, tj. ceny ustalane są pomiędzy stronami biorącymi udział w negocjacjach i opierają się na podaży i popycie. Sam fakt, że zarządzający konsorcjum uzgadnia cenę z czarterującym określony statek wchodzący w skład konsorcjum nie stanowi zatem „wspólnego ustalania cen” będącego podstawowym ograniczeniem konkurencji.

2.1

13 września 2007 r. Komisja Europejska opublikowała długo oczekiwany projekt wytycznych w sprawie stosowania reguł konkurencji WE w sektorze usług transportu morskiego. Wytyczne dotyczą porozumień kooperacyjnych w sektorze usług transportu morskiego, na które bezpośredni wpływ miały zmiany wynikające z rozporządzenia nr 1419/2006 dotyczącego usług kabotażu, żeglugi liniowej i usług trampowych. Mają one ułatwić przedsiębiorstwom świadczącym usługi transportu morskiego przeprowadzenie oceny zawartych przez nie porozumień o współpracy, tzn. powinny umożliwić tym przedsiębiorstwom określenie, czy ich porozumienia są zgodne z art. 81 Traktatu WE. Wytyczne będą początkowo stosowane przez okres pięciu lat.

2.2

Celem projektu wytycznych jest zwłaszcza wyjaśnienie warunków, na jakich operatorzy liniowi mogą zgodnie z prawem wymieniać dane dotyczące ładunków i na jakich operatorzy żeglugi trampowej mogą zawierać porozumienia kartelowe. Z tą myślą przedstawiono złożony zestaw parametrów. Jednakże rzeczywistą wartość (projektu) wytycznych z praktycznego punktu widzenia trzeba będzie ocenić w przyszłości, np. odpowiedzieć na pytanie, czy wytyczne zapewniają operatorom pomoc niezbędną do ustalenia, czy ich zamiary dotyczące zachowania na rynku są zgodne z prawem.

3.1

Projekt wytycznych dotyczących usług żeglugi liniowej, oprócz potwierdzenia znanego już faktu, że konferencje linii żeglugowych w zakresie usług do lub z portów UE będą niedozwolone od 18 października 2008 r., porusza kwestię dozwolonej wymiany informacji rynkowych pomiędzy operatorami żeglugi liniowej. Choć pewne szczegóły być może wymagają jeszcze dopracowania, wytyczne w kształcie, w jakim zostały one przedstawione w projekcie, prawdopodobnie zdołają zapewnić sektorowi usług żeglugi liniowej wystarczające możliwości wymiany informacji niezbędne do jego właściwego funkcjonowania.

3.2

Począwszy od 18 października 2008 r. przewoźnicy liniowi świadczący usługi do lub z portu w Unii Europejskiej muszą zaprzestać wszelkich działań w ramach konferencji linii żeglugowych ograniczających wolną konkurencję, bez względu na to, czy tego rodzaju działania są dozwolone przez inne jurysdykcje na całym świecie. Zdaniem EKES-u przewoźnikom prowadzącym działalność na całym świecie trudno będzie zagwarantować, iż niedozwolone w UE działania w ramach konferencji linii żeglugowych nie będą znacząco oddziaływać na rynek UE.

3.3

Głównym obszarem zainteresowania w wypadku usług żeglugi liniowej są systemy wymiany informacji. Przewoźnicy liniowi otrzymali pewną swobodę wymiany informacji. Wśród istotnych aspektów wymienić można strukturę rynku, rodzaj wymienianych informacji, aktualność danych oraz częstotliwość ich wymiany. Skupiono się słusznie na wymianie danych dotyczących przyszłości, a zwłaszcza informacji na temat przewidywanej zdolności przewozowej i wskaźników cen. Wydaje się, że informacje dotyczące przewidywanej zdolności przewozowej prima facie zapewne zawsze będą niezgodne z prawem. EKES przyznaje, że skutki wymiany informacji muszą być rozpatrywane indywidualnie w każdym przypadku.

3.4

W wypadku wskaźników cen dane zagregowane nie będą raczej stanowić naruszenia prawa, chyba że możliwe będzie wydzielenie informacji pozwalające przedsiębiorstwom bezpośrednie lub pośrednie zidentyfikowanie danych dotyczących strategii konkurencji ich konkurentów. Poziom agregacji danych, ich „historyczny” lub „aktualny” charakter oraz częstotliwość publikacji wymagają oceny, jednak projekt wytycznych nie wskazuje wyraźnie, jak duże znaczenie należy przypisywać wymienionym czynnikom.

3.5

W odniesieniu do usług żeglugi liniowej wytyczne nie zawierają żadnych rzeczywiście nowych elementów, tylko potwierdzają ogólne kryteria opracowane uprzednio przez Komisję Europejską i europejskie trybunały.

3.6

EKES ponawia swoje wezwania zawarte we wcześniejszych opiniach (1), by UE podjęła konstruktywne konsultacje z innymi jurysdykcjami zmierzające do określenia zgodności pomiędzy istniejącymi na świecie systemami regulacji odnoszącymi się do żeglugi liniowej. Ponadto Komitet przypomina swoje zalecenie wyrażone we wspomnianych opiniach, aby rozważając kwestie przepisów z zakresu ochrony konkurencji w transporcie morskim, Komisja Europejska oprócz aspektów czysto konkurencyjnych uwzględniła również czynnik ludzki (np. wpływ na zatrudnienie marynarzy europejskich).

3.7

Rynek usług trampowych ma zasięg globalny, jest wysoce konkurencyjny i spełnia liczne kryteria idealnego modelu konkurencji. Przewożony towar jest jednorodny, a koszty wejścia na rynek są zazwyczaj bardzo niskie. Wiele przedsiębiorstw wzajemnie ze sobą konkuruje, przy czym panuje substytucyjność rozmiarów i typów statków zależnie od warunków rynkowych. Ponadto przepływ informacji czyni ów rynek niezwykle przejrzystym. Usługi trampowe świadczone są głównie na podstawie umów czarterowych na przewóz, szereg przewozów, umów o zafrachtowanie czy umów czarterowych na czas. Stawki frachtowe osiągalne na tych rynkach są niezwykle zmienne i zależą od warunków rynkowych. Wreszcie rynki usług trampowych zdolne są do szybkiej reakcji na rozwój sytuacji na rynku i potrzeby załadowców (2).

3.8

Konsorcja przewoźników funkcjonują we wszystkich obszarach sektora usług trampowych. Konsorcjum przewoźników jest zrzeszeniem podobnych statków należących do różnych właścicieli, prowadzących działalność podlegającą wspólnej administracji. Zarządzający konsorcjum zarządza statkami jako jedną, spójną flotą, zbiera zarobki statków i dokonuje podziału zgodnie z wcześniej ustalonym systemem, podczas gdy poszczególni właściciele odpowiadają wyłącznie za eksploatację techniczno-morską swoich statków. Konsorcja tworzone są zazwyczaj z dwóch powodów. Po pierwsze, mają one umożliwić uczestnikom świadczenie usług na poziomie, jakiego coraz częściej wymagają od nich ich najważniejsi klienci. Po drugie, mają one na celu poprawę efektywności transportu poprzez szczególne inwestycje i zwiększone wykorzystanie statków. Konsorcja funkcjonują w warunkach rynkowych, w których umowy zawiera się na podstawie przetargów, stawki frachtowe w znacznej mierze określa rynek spot, nabywcy to wielkie przedsiębiorstwa o wysokich wymaganiach, a pośrednicy handlowi zapewniają wyjątkową przejrzystość tonażu i warunków.

3.9

EKES podkreśla, że rynek usług trampowych w żadnym wypadku nie jest obsługiwany w większości przez konsorcja przewoźników. W rzeczywistości ogromna większość tego rodzaju przewozów dokonywana jest przez liczne małe i średnie przedsiębiorstwa, które konkurują ze sobą o ładunek. Z tego względu Komitet twierdzi, że wytyczne powinny zawierać wyraźne wyjaśnienie uznające ten fakt.

3.10

EKES zwraca uwagę na fakt, że usługi trampowe oraz konsorcja przewoźników zawsze podlegały wspólnotowemu prawu konkurencji, tj. na długo przed przyjęciem rozporządzenia 1419/2006 przyznającego Komisji Europejskiej uprawnienia wykonawcze w odniesieniu do tych usług. Niemniej jednak przez cały ten czas nie było żadnych formalnych skarg ze strony czarterujących w odniesieniu do tego sektora, a zatem także żadnego orzecznictwa. Komitet zakłada, że to właśnie brak orzecznictwa w tym zakresie, a wskutek tego również brak doświadczenia właściwych władz (odpowiedzialnych za konkurencję), w tym Komisji Europejskiej, jest powodem, dla którego projekt wytycznych w rozdziałach dotyczących usług trampowych (konsorcjów) jest mniej szczegółowy niż w rozdziałach odnoszących się do żeglugi liniowej. Należy także zwrócić uwagę na fakt, że projekt wytycznych nie definiuje terminu „usługi trampowe”, w związku z czym nie jest jasne, czy dotyczy on również pasażerskich przewozów morskich lub transportu specjalistycznego. Być może należałoby rozważyć wyjaśnienie tej kwestii.

3.11

Projekt wytycznych nie uwzględnia w wystarczającym stopniu specyfiki sektora usług trampowych i zdaje się podążać za przykładem ogólnych wytycznych w sprawie porozumień horyzontalnych. Konsorcja przewoźników muszą trzymać się tych samych wytycznych, które mają zastosowanie do innych gałęzi przemysłu celem zagwarantowania, iż nie będą ograniczać wolnej konkurencji i zachowywać się jak kartele.

3.12

Projekt wytycznych jest dosyć ogólny i nie zapewnia jednoznacznej pewności prawnej. Nie stwierdza się w nim wyraźnie, że konsorcja przewoźników są niezgodne ze wspólnotowym prawem konkurencji, jednak nie ma w nich także żadnych informacji wskazujących, kiedy taka niezgodność występuje.

3.13

Najważniejszym rozdziałem projektu wytycznych jest rozdział poświęcony ocenie i klasyfikacji konsorcjów przewoźników. Punktem wyjścia jest stwierdzenie, że w konsorcjach zazwyczaj występuje wspólne wprowadzanie do obrotu oraz różny zakres cech wspólnej produkcji.

3.14

W wypadku przedmiotowego rynku zdaniem EKES-u wytyczne powinny w większym stopniu uwzględniać fakt, że w sektorze usług trampowych występuje znaczna substytucyjność czy też wymienność zarówno po stronie popytu, jak i podaży (np. w odniesieniu do typów statków, ich rozmiarów, rodzajów umów transportowych i rynków geograficznych). Ponadto jeżeli konsorcjum ma dokonać samooceny, udziałów w rynku nie można określać oddzielnie dla poszczególnych umów, lecz trzeba je oceniać w pewnym okresie czasu.

3.15

EKES sądzi, że konieczne będzie wprowadzenie poprawek odnoszących się do znaczenia i definicji udziału w rynku posiadanego przez konsorcja przewoźników oraz „substytucyjności” poszczególnych szlaków i typów statków. Komitet stwierdza, że w wytycznych nie podaje się żadnych praktycznych wskazówek dotyczących definicji właściwego rynku. Tymczasem wyliczone udziały w rynku mogą się znacznie różnić zależnie od przyjętej metody.

3.16

Przy ocenie porozumień kartelowych w usługach trampowych w kontekście art. 81 należy podkreślić, że zarządzający konsorcjum „zarządza” flotą wniesioną do konsorcjum zarówno pod względem operacyjnym, jak i od strony handlowej, a zatem oferuje wspólny produkt w ramach jednego konsorcjum. Oferowanie statków w ogłaszanych przetargach jest de facto zadaniem dodatkowym w stosunku do obowiązków zarządzającego konsorcjum w zakresie zarządzania oferowaną usługą. Poszczególni właściciele, ze swej strony, nadal odpowiadają za czysto morską/techniczną eksploatację statków. Konsorcja świadczą wspólnie „wytworzoną” usługę będącą owocem znacznej integracji działalności poszczególnych partnerów (3). A zatem porozumienia kartelowe należy oceniać na równi z innymi rodzajami umów dotyczących wspólnej produkcji czy specjalizacji.

3.17

Zdaniem EKES-u w treści wytycznych nie może być żadnego odniesienia do „wspólnego ustalania cen” jako charakterystycznej cechy konsorcjów (a w rezultacie jako podstawowego ograniczenia konkurencji), ponieważ porozumienie w sprawie ceny pomiędzy zarządzającym konsorcjum a klientem stanowi integralną część oferowanej usługi i jest wynikiem negocjacji cenowych dotyczących wykorzystania statku konsorcjum w ramach wiążącej procedury przetargowej.

3.18

Komitet sądzi, że mając na względzie cel porozumień kartelowych i ich podstawowe cechy, w wypadku konsorcjów przewoźników spełnione są zazwyczaj cztery warunki wyłączenia z zakresu stosowania reguł konkurencji określone w art. 81 ust. 3 Traktatu WE. Fakt, że konsorcja powstały w odpowiedzi na potrzeby i wymagania czarterujących oraz funkcjonowały przez całe dziesięciolecia bez jakichkolwiek jest dodatkowym potwierdzeniem dla przedstawionego wyżej poglądu.

3.19

EKES ma nadzieję, że Komisja Europejska będzie na bieżąco weryfikować wytyczne pod kątem nowych doświadczeń i w miarę potrzeby opracowywać wytyczne uzupełniające lub wyjaśniające, nie czekając na wygaśnięcie pięcioletniego okresu ważności pierwotnych wytycznych.

3.20

Przy najbliższej możliwej okazji Komisja powinna rozpocząć przegląd zakresu grupowego wyłączenia dla konsorcjów żeglugi liniowej oraz rozważyć potrzebę objęcia nim również innych właściwych sektorów światowego rynku żeglugi, a zwłaszcza tych usług trampowych, które świadczone są regularnie na stałych szlakach, co jest cechą szeregu sektorów transportu specjalnego (np. tradycyjne statki chłodnie, transport drewna, specjalistyczne statki samochodowce czy rynek ro-ro).

9.8.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 204/47

9.8.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 204/47

1.1

ONZ, działając w imieniu wszystkich swych państw członkowskich, zaproponował model globalnie zharmonizowanego systemu (GHS) kryteriów i procesów wykorzystywanych w klasyfikacji, pakowaniu i etykietowaniu substancji chemicznych. Ma to na celu wspieranie światowego handlu i pomoc słabiej rozwiniętym gospodarkom w ich wysiłkach służących ochronie bezpieczeństwa i zdrowia pracowników i konsumentów.

1.2

Komitet zdecydowanie popiera ten cel globalnej harmonizacji, formę i podstawę prawną proponowanych przez Komisję przepisów wykonawczych, a także proponowany harmonogram wdrażania przez producentów i dostawców, który zbiega się z pierwszym ważnym terminem rejestracji substancji zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1907/2006 (REACH).

1.3

Komitet zgadza się także z oceną Komisji, że choć zmiany systemu opracowanego w UE w ciągu ostatnich 40 lat są nieuniknione i cieszą się szerokim poparciem, w krótkim okresie korzyści w UE będą prawdopodobnie znikome, natomiast koszty mogą być wysokie. Komitet sądzi zatem, że w pierwotnej ocenie skutków regulacji należało poświęcić większą uwagę tym dość niezwykłym okolicznościom. Wobec braku jakichkolwiek znaczących ogólnych korzyści wszelkim uzupełnieniom czy zmianom obowiązującego prawodawstwa, które nie są niezbędne dla wdrożenia propozycji ONZ, powinno towarzyszyć oddzielne uzasadnienie dotyczące kwestii zdrowia, bezpieczeństwa czy uzasadnienie ekonomiczne. Nade wszystko trzeba podjąć wszelkie wysiłki, aby zapewnić, że obowiązujące normy nie zostaną naruszone w nieuchronnie długim okresie przejściowym między dwoma w dużej mierze równorzędnymi systemami. Kluczowym wymaganiem będzie zapewnianie informacji w momencie dokonywania zakupu.

1.4

Komitet sądzi też, że z uwagi na bardzo napięty harmonogram oraz konieczność ograniczenia jednorazowych kosztów początkowych, istnieje możliwość elastycznego podejścia we wniosku i w jego niezwłocznym stosowaniu. Wiele lat zajęło opracowywanie obecnego systemu, by doprowadzić do sytuacji, w której odpowiednio chroni on zdrowie i bezpieczeństwo pracowników i konsumentów w całej UE. Prawdopodobnie tak samo będzie w przypadku nowego globalnie zharmonizowanego systemu. Kluczowe jest jednak przeznaczenie w długim okresie wystarczających środków zarówno w ONZ jak i w Komisji, aby zapewnić, że proces harmonizacji będzie toczył się dalej i że ostatecznie obejmie także klasyfikację i etykietowanie powszechnie sprzedawanych towarów, a nie tylko same kryteria, na których klasyfikacja ta się opiera.

1.5

Komitet z zaniepokojeniem odnotowuje długość wniosku, samego w sobie oraz w połączeniu z niedawnymi wnioskami dotyczącymi np. REACH, licznymi innymi aktami prawnymi UE, z którymi się one łączą, oraz stale rosnącą ilość wskazówek, które uznaje się obecnie za niezbędne. Konieczne jest nowe podejście, jeśli europejski przemysł (a tym bardziej procesy monitorowania i zmiany prawodawstwa) ma uniknąć nieodwracalnych szkód. Nie można oczekiwać, że każdy, od właściciela najmniejszego MŚP po zazwyczaj większe zespoły urzędników odpowiedzialnych za te kwestie we właściwych organach krajowych, powinien stale przeglądać ponad 20 000 stron powiązanych dokumentów dotyczących tylko tych zagadnień. Trzeba znaleźć lepsze rozwiązanie.

1.6

W tym kontekście Komitet wyraża też ubolewanie z powodu braku kluczowych definicji oraz zwłaszcza z powodu przejścia od używania słowa „preparaty”, które ma określone znaczenie w toksykologii, do słowa „mieszaniny”, które takiego znaczenia nie ma. Stały brak jakiejkolwiek unijnej definicji angielskiego terminu „chemical”, czy to jako rzeczownika czy przymiotnika, nadal powoduje dezorientację wśród pracowników, konsumentów, kierowników i prawodawców. Omawiany wniosek, którego treść ma zgodnie z zamierzeniami być neutralna i nie budzić kontrowersji, stanowi wspaniałą okazję do poprawienia błędów na poziomie szczegółowym, co ma już miejsce w odniesieniu do technicznych załączników. Należy niezwłocznie zająć się kwestią zapewnienia standardowego zestawu definicji, który obowiązywałby w całym powiązanym prawodawstwie, i ostatecznie opracować glosariusz kluczowych słów we wszystkich językach określający, które z nich znaczą to samo (przypuszczalnie byłyby to: „produkt chemiczny”, „substancja chemiczna” i „substancja”), a które mają różne lub niepowiązane znaczenia (np. „artykuł” i „produkt”). Należy także wyodrębnić nieporozumienia i skojarzenia kulturowe wiążące się w niektórych językach ze słowami „substances” — „substancje” (rozumianymi jako narkotyki, alkohol i tytoń) oraz „chemicals” — „produkty chemiczne” czy „chemikalia” (wskazującymi na działalność terrorystyczną czy nielegalną) oraz ich unikać.

1.7

Komitet odnotowuje także powiązane ze sobą zagrożenia związane ze „zbyt wysokim” klasyfikowaniem i nadmiernym etykietowaniem produktów, które w rezultacie osłabia oddziaływanie tych ostrzeżeń, które są absolutnie konieczne, oraz poleganiem na etykietach jako jedynym źródle informacji dla pracowników i konsumentów. Z pewnością należy podawać kluczowe informacje. Ważne są także odniesienia do innych łatwo dostępnych źródeł. Coraz częstsze dokonywanie zakupów przez internet oraz wyszukiwanie w internecie informacji o korzyściach i ryzykach wiążących się z konkretnymi produktami sugeruje, że potrzebne są dalsze prace nad tym zagadnieniem. Długie listy standardowych i mało znanych nazw składników złożonych mieszanin są mało przydatne dla służb ratowniczych czy centrów zatruć. Wskazówki co do bezpiecznego obchodzenia się z danym produktem i ewentualnych zagrożeń wraz z danymi kontaktowymi całodobowego centrum informacji stanowią najlepszą ochronę dla wszystkich zainteresowanych. W szczególnych okolicznościach, gdy mamy do czynienia z chronionymi patentem prawami do określonej technologii czy formuły, podejście takie chroni też prawa producenta, podobnie jak ma to miejsce zgodnie z obowiązującym prawodawstwem.

1.8

Komitet zauważa, że nie zaproponowano etykiety dla często niewielkich ilości substancji przekazywanych między laboratoriami dla celów badań naukowych czy działań badawczo-rozwojowych prowadzonych przez przedsiębiorstwa. Dodanie takiej etykiety do szerokiego wachlarza etykiet proponowanych przez ONZ nie stanowiłoby problemu i byłoby lepszym rozwiązaniem niż obecnie proponowane bardzo restrykcyjne, nieproporcjonalne i kosztowne wyłączenie.

1.9

Wreszcie Komitet stwierdza, że pojawi się rosnąca potrzeba oceny jakości wykorzystywanych danych oraz decyzji podejmowanych w różnych jurysdykcjach na całym świecie. Z pewnością utrzymywały się będą naciski, by uzgadniać wyniki klasyfikacji, a nie tylko kryteria i procesy prowadzące do nich. Łatwiej jest zrozumieć globalne potrzeby i korzyści z tym związane.

2.1

Celem omawianego wniosku jest dostosowanie obowiązującego prawodawstwa UE do niedawno uzgodnionego modelu ONZ-etu dotyczącego globalnie zharmonizowanego systemu klasyfikacji, etykietowania i pakowania surowców, półproduktów i produktów gotowych uznanych za „niebezpieczne” oraz różnorodnie określanych jako „chemikalia”, „substancje”, „mieszaniny” lub „preparaty”. Europejskie prawodawstwo z 1967 r. zostanie zastąpione. Wiele innych dyrektyw i rozporządzeń, w tym obecnie wdrażane rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (REACH), będzie wymagało zmiany. Zgodnie z zamierzeniami skutki tego w UE powinny być pozytywne w dłuższym okresie, o ile uda się ograniczyć koszty i osiągnąć pewne raczej niewielkie korzyści. Zasadniczo wniosek powinien ułatwić handel światowy przy jednoczesnym utrzymaniu wysokich standardów ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska.

2.2

Zastąpiona ma zostać licząca 40 lat dyrektywa dotycząca substancji niebezpiecznych (67/548/EWG). Jest ona zazwyczaj uznawana za pierwszy dokument ogólnoeuropejskiego prawodawstwa „chemicznego” służącego w szczególności zapewnieniu bezpieczeństwa pracowników. Dyrektywa ta oraz wiele zmieniających ją dyrektyw i dostosowań do postępu technicznego zapewnia obecnie producentom, sprzedawcom, pracownikom, dystrybutorom i konsumentom w UE i poza nią zharmonizowany system klasyfikacji„substancji niebezpiecznych”, przy wykorzystaniu określonych badań opartych na uzgodnionych punktach końcowych i kryteriach ryzyka; ich właściwego etykietowania przy pomocy ograniczonego zestawu piktogramów i standardowych zwrotów określających możliwe zagrożenia i zalecających procedury bezpiecznego obchodzenia się z tymi substancjami; oraz ich pakowania, by chronić ich częstych użytkowników oraz grupy szczególnie podatne na zagrożenia, zwłaszcza małe dzieci.

2.3

Dwadzieścia jeden lat po przyjęciu dyrektywy 67/548/EWG dyrektywa dotycząca preparatów niebezpiecznych 88/379/EWG rozszerzyła ten proces z „substancji” (stosunkowo ograniczonej listy „pierwiastków i ich związków”) do teoretycznie nieskończonej listy „preparatów” („mieszanin dwóch lub więcej substancji”). Uznając, że badania na zwierzętach są niepożądane lub niemożliwe na taką skalę, dyrektywa po raz pierwszy wprowadziła do europejskiego prawa teoretyczny związek pomiędzy znanymi lub dającymi się określić zagrożeniami związanymi z substancjami składowymi a najbardziej prawdopodobnymi zagrożeniami związanymi z końcową mieszaniną. Na tej podstawie można było następnie klasyfikować, etykietować i pakować preparat bez potrzeby przeprowadzania dalszych badań.

2.4

Ponieważ ogromna większość produktów sprzedawanych konsumentom to faktycznie „preparaty” (lub nawet „artykuły”), był to ważny krok w kierunku zapewnienia bezpieczeństwa konsumentów przy użytkowaniu produktów nie objętych szczegółowymi i bardziej restrykcyjnymi dyrektywami, np. dotyczącymi sprzedaży pestycydów, detergentów czy kosmetyków. Dyrektywa z 1988 r. została w znacznym stopniu zmieniona w 1999 r. dyrektywą 1999/45/WE.

2.5

Wymienione wyżej dyrektywy, wraz z uzupełniającą je dyrektywą w sprawie kart charakterystyki 91/155/EWG, także później zmienioną, przez wiele lat były podstawą ochrony pracowników i konsumentów w całej UE. Mają one wpływ na praktycznie wszystkie inne przepisy wspólnotowe mające na celu ochronę zdrowia ludzi i środowiska oraz zapewnienie bezpieczeństwa, a także stanowią dla nich podstawę. Niezbędne jest ich stałe uaktualnianie, aby odzwierciedlić zmiany zakresu, technologii produkcji oraz metod badań, dostępności produktów i ich potencjalnego użytkowania oraz by odzwierciedlić najnowsze naukowe zrozumienie ich konsekwencji oraz sposobów łagodzenia wszelkich niepożądanych skutków.

2.6

Co równie ważne, dyrektywy te „realizują cele związane z rynkiem wewnętrznym”, tzn. dążą do utworzenia w UE jednolitego rynku różnych produktów, których dotyczą. Produkty, czy to surowce, produkty naturalne czy syntetyczne, półprodukty czy odpady, gotowe produkty i artykuły, mogą być bezpiecznie importowane lub sprzedawane w państwach członkowskich i pomiędzy nimi, o ile spełniają wymagania tych i innych istotnych przepisów prawodawstwa UE.

2.7

W 2001 r. Komisja Europejska opublikowała białą księgę „Strategia dla przyszłej polityki w zakresie chemikaliów”. Doprowadziło to do przyjęcia rok temu rozporządzenia (WE) nr 1907/2006, znanego jako REACH, dotyczącego „rejestracji, oceny, zatwierdzania i ograniczeń w odniesieniu do substancji chemicznych”. Powiązana z nim dyrektywa 2006/121/WE, uzgodniona i opublikowana w tym samym czasie, wprowadziła dalsze zmiany w dyrektywie 67/548/EWG, aby zapewnić zgodność między tymi dwoma dokumentami. Można przypuszczać, że proces ten będzie kontynuowany w miarę pojawiania się dalszych danych lub zmiany potrzeb legislacyjnych.

2.8

Wszystkie wspomniane wyżej dokumenty odnoszą się do dystrybucji i wprowadzania na rynek określonych produktów w UE oraz handlu pomiędzy UE a jej partnerami w zakresie importu i eksportu, a także mają na nie wpływ. Co było do przewidzenia, podobne, choć nie identyczne, systemy zostały w tym samym okresie opracowane w szeregu innych gospodarek na świecie, z którymi UE prowadzi regularną wymianę handlową za pośrednictwem licznych dużych, średnich i małych przedsiębiorstw utworzonych w UE i poza jej granicami.

2.9

Wiele innych państw, na ogół o słabiej rozwiniętej gospodarce lub strukturze legislacyjnej, dostrzegło potrzebę posiadania takiego systemu klasyfikacji, etykietowania i pakowania „substancji niebezpiecznych”, ale oczekuje uzgodnienia uznawanego na całym świecie modelu, aby wdrożyć go na szczeblu lokalnym.

2.10

Spostrzegłszy na początku lat 90., że te lokalnie opracowane krajowe lub regionalne systemy, choć niezbędne dla ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska oraz zapewnienia bezpieczeństwa, mogą także stanowić bariery w handlu ogólnoświatowym, ONZ zabiegał o upoważnienie do opracowania propozycji globalnie zharmonizowanego systemu (GHS) „klasyfikacji, pakowania i etykietowania substancji chemicznych oraz przedstawiania kart charakterystyki”. Modele takiej harmonizacji istniały już w sektorze transportu, zwłaszcza w odniesieniu do zagrożeń fizycznych i ostrej toksyczności.

2.11

Zgodę na opracowanie takiego szerszego podejścia wyrażono w rozdziale 19 Agendy 21 przyjętej na Konferencji Narodów Zjednoczonych na temat Środowiska i Rozwoju (UNCED) w 1992 r. Dane techniczne miały zostać zebrane od Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) oraz Podkomitetu Ekspertów ONZ ds. Transportu Towarów Niebezpiecznych (UNSCETDG).

2.12

Po prawie dekadzie prac przedstawiciele ok. 160 uczestniczących państw członkowskich ONZ-etu osiągnęli w grudniu 2002 r. porozumienie co do technicznej treści nowego GHS. Podczas Światowego Szczytu Zrównoważonego Rozwoju w Johannesburgu we wrześniu tego samego roku zachęcano państwa-sygnatariuszy do „jak najszybszego wdrożenia GHS i zapewnienia jego pełnego funkcjonowania do 2008 roku”. GHS ONZ-etu, do którego włączono cel wdrożenia systemu do 2008 r., został przyjęty przez Radę Gospodarczą i Społeczną Narodów Zjednoczonych w lipcu 2003 r. Porozumienia te zostały podpisane przez przedstawicieli wszystkich obecnie 27 państw członkowskich rozszerzonej UE.

2.13

W 2004 r. przyjęto szereg zmian do pierwotnej propozycji ONZ-etu i uwzględniono je w zaleceniach dotyczących „globalnie zharmonizowanego systemu klasyfikacji i etykietowania chemikaliów (GHS)” opublikowanych przez ONZ w 2005 r. Ten liczący 540 stron dokument i jego późniejsze zmiany są powszechnie znane jako „fioletowa księga” (ang. Purple Book) od koloru okładki jego drukowanej wersji. Szczegóły dotyczące postępów na drodze do realizacji celu wytyczonego na 2008 r. dla 65 krajów, w tym 27 państw UE, są dostępne na odpowiedniej stronie internetowej ONZ-etu.

2.14

Dalsze zmiany techniczne zostały uzgodnione przez ONZ w 2006 r. i uwzględnione w zmienionym wydaniu „fioletowej księgi” opublikowanym w 2007 r. Propozycje obejmują, co jest nieuniknione w tak szerokim i złożonym procesie globalnej harmonizacji istniejących systemów, mieszaninę starych i nowych kryteriów badań i punktów końcowych, piktogramów, zatwierdzonych sformułowań i wzorów etykiet. Wprowadzono podejście modułowe, by pozwolić na współistnienie różnych poglądów oraz umożliwić osiągnięcie porozumienia między uczestniczącymi państwami (choć jego nadmierne wykorzystywanie przekreśliłoby oczywiście wiele oczekiwanych korzyści).

2.15

Model proponowany przez ONZ nie posiada jednak koniecznej mocy prawnej i potrzebne jest prawodawstwo wdrażające w tych państwach, które pragną pójść za jego zaleceniami. W przypadku państw członkowskich UE wymaga to wniosku ze strony Komisji.

2.16

Komisja rozpoczęła w 2004 r. prace nad wnioskiem wdrażającym, a w 2006 r. opublikowała pierwszy projekt unijnego systemu zgodnego z GHS. W tym samym okresie wykonano i przedstawiono ocenę skutków regulacji. Przeprowadzone w internecie w trzecim kwartale 2006 r. konsultacje z zainteresowanymi stronami oraz obawy zgłoszone przez służby prawne Komisji doprowadziły do znacznego przeredagowania pierwotnej propozycji. Wniosek został ostatecznie uzgodniony i opublikowany przez Komisję w czerwcu 2007 r. Rozpoczął się już przegląd techniczny w odpowiedniej grupie roboczej Rady. Oczekuje się teraz, tak jak zwykle, na opinie Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego (EKES) i Komitetu Regionów.

2.17

Powszechne jest pragnienie, by obecny przegląd nie doprowadził do opóźnienia ani do znacznej zmiany propozycji dotyczących harmonizacji. Ogólnie akceptuje się, że korzyści są rozproszone, wiążą się przede wszystkim z handlem światowym i zmniejszą się, jeżeli nie dojdzie do harmonizacji. Koszty w UE (lub dla podmiotów prowadzących handel z UE) gwałtownie wzrosną, jeśli harmonogram wdrażania będzie się różnił od tego już uzgodnionego dla REACH. Wszelkie korzyści z punktu widzenia zdrowia, bezpieczeństwa czy środowiska, będą odczuwane w dużej mierze poza UE, w krajach nie posiadających obecnie własnych skutecznych systemów.

2.18

Wdrażanie GHS będzie miało znaczny wpływ na prawodawstwo UE w zakresie transportu oraz na mnóstwo powiązanych przepisów UE dotyczących produktów konsumenckich, obchodzenia się z chemikaliami w określonych celach, kontroli niebezpiecznych substancji chemicznych, bezpieczeństwa i higieny pracy, odpadów oraz produktów wycofanych z eksploatacji. W nadchodzących latach w miarę potrzeby przedstawiane będą dalsze wnioski, by uwzględnić te kwestie. Pełna lista regulacji, których będzie to dotyczyć, została opublikowana przez służby Komisji w sierpniu 2006 r. Zmiany do rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 (REACH) zostały zawarte w omawianym wniosku.

3.1

Wniosek podzielony jest na trzy tomy i siedem załączników. Jego angielska wersja liczy ponad 2100 stron. Choć główne elementy wniosku zostały zawarte w stosunkowo krótkim, 64-stronicowym tomie I, nowy materiał oraz nowe lub zmienione interpretacje starego materiału są obecne w całym dokumencie. Wniosek w całej jego objętości należy zatem postrzegać jako istotny element pierwotnego prawa unijnego i krajowego, mający wpływ na organy regulacyjne, producentów, dostawców, dystrybutorów, handlowców, pracowników i konsumentów w UE i poza jej granicami.

3.2

Tom II, obejmujący załącznik I, przedstawia szczegółowe wymogi klasyfikacji i etykietowania niebezpiecznych substancji i mieszanin (154 strony).

3.3

Tom III, obejmujący załączniki II-VII, zawiera szereg szczególnych zasad dla określonych substancji i mieszanin, listy nowych zwrotów wskazujących rodzaj zagrożenia oraz zwrotów wskazujących środki ostrożności, nowe piktogramy informujące o zagrożeniu, szczegółową zharmonizowaną klasyfikację oraz sposób etykietowania określonych substancji niebezpiecznych oraz pomocniczą tabelę dla użytkowników pokazującą zmianę wymagań w zakresie klasyfikacji i etykietowania zgodnych z dyrektywą 67/548/EWG na nowe wymagania i zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia zgodne z proponowanym rozporządzeniem (430 stron). „Legislacyjne zestawienie finansowe” dla wniosku jako całości, wymagane dla potrzeb właściwej oceny wniosku, ale o niewielkiej trwałej wartości i mało interesujące z punktu widzenia prawodawstwa pierwotnego, zostało włączone — czy też schowane — na końcu tego tomu.

3.4

Tomy IIIa i IIIb obejmują tabele 3.1 i 3.2 jako elementy załącznika VI, o czym wspomniano powyżej. Razem stanowią one porównanie nowych ram regulacyjnych z załącznikiem 1 do istniejącej dyrektywy 67/548/EWG — jest to prawie 1500 stron przedstawiających decyzje co do klasyfikacji i etykietowania określonych substancji niebezpiecznych, zebrane przez ponad 40 lat oceny produktów w UE.

3.5

Przedstawiona przez Komisję ocena skutków regulacji, którą trzeba odczytywać w powiązaniu z materiałami wspomnianymi powyżej, opiera się na raportach przygotowanych przez konsultantów RPA i London Economics i jest stosunkowo krótka (34 strony).

3.6

Wniosek przyjmuje formę rozporządzenia opartego o art. 95 TWE, którego celem jest „zapewnienie sprawiedliwych reguł gry dla wszystkich dostawców substancji i mieszanin chemicznych na rynku wewnętrznym, jak również wysokiego poziomu ochrony zdrowia, bezpieczeństwa, środowiska i konsumentów”.

3.7

We wniosku dostrzega się, że zakres obowiązującego prawodawstwa UE i zakres propozycji ONZ-etu dotyczącej GHS nie są identyczne. Różnią się one w szczegółach od już w dużej mierze zharmonizowanych regulacji w zakresie klasyfikacji i etykietowania w transporcie. Zmiany wprowadzane w ramach omawianego wniosku zostały w miarę możliwości ograniczone do minimum. W niektórych przypadkach niezbędne będą dalsze wnioski, zwłaszcza na poszczególnych etapach wdrażania REACH.

3.8

Wniosek przyjmuje pewne nowe terminy i definicje z GHS ONZ-etu, najbardziej zauważalne jest użycie „mieszaniny” zamiast „preparatu”.

3.9

We wniosku dostrzega się, że nowy system klasyfikacji mógłby prowadzić do nadmiernego wykorzystywania zwierząt laboratoryjnych. W każdym przypadku, w jakim jest to możliwe, należy stosować alternatywne metody badań. Eksperymenty na ludziach i innych naczelnych dla celów klasyfikacji wydają się być wyraźnie zabronione we wniosku Komisji (w zależności od nierozwiązanej kwestii rozróżnienia prawnego i językowego w poszczególnych językach urzędowych UE pomiędzy sformułowaniami „nie powinny być” i „nie wykonuje się”), choć są one dozwolone w modelu GHS ONZ-etu.

3.10

Dostrzeżone zostały problemy związane z klasyfikacją „mieszanin”. Wprowadzono „zasady pomostowe”, by ułatwić klasyfikację poprzez wykorzystywanie dostępnych informacji na temat podobnych produktów, które prawdopodobnie mają podobne skutki.

3.11

Wniosek przewiduje możliwość stosowania krótszych nazw pospolitych dla substancji jako takich lub jako składników mieszanin, w przypadku gdy formalna nazwa określona przez Międzynarodową Unię Chemii Czystej i Stosowanej (IUPAC) przekracza 100 znaków. Nadal będzie się także korzystać z identyfikatorów produktów (liczb i nazw) zapewnianych przez serwis skrótów chemicznych (CAS) Amerykańskiego Towarzystwa Chemicznego. Utrzymane zostało możliwe w ramach obowiązujących przepisów kontrolowane użycie nazw rodzajowych, które poprawnie określają możliwe niebezpieczeństwo, bez szkody dla powiązanych praw własności intelektualnej związanych z dokładnym składem mieszaniny.

3.12

Szczegółowo omówiony został konieczny okres przejściowy między oboma systemami. Wyraźnie uznaje się, że nowe kryteria należy najpierw zastosować do „substancji”, a dopiero później do „mieszanin”. Aby uniknąć niepotrzebnych obciążeń dla przedsiębiorstw, nie będą one miały obowiązku wycofywania z rynku czy ponownego etykietowania produktów (czy to „substancji” czy „mieszanin”) już znajdujących się w łańcuchu dostaw w momencie wejścia w życie odpowiednich przepisów.

3.13

Państwa członkowskie będą musiały powołać organy odpowiedzialne za stosowanie i egzekwowanie wnioskowanego rozporządzenia oraz ustanowić „sankcje za nieprzestrzeganie przepisów”. Zauważa się, iż „podstawowe znaczenie ma dobra współpraca wszystkich właściwych organów”.

3.14

Rozporządzenie będzie w zasadzie mieć zastosowanie do wszystkich substancji i mieszanin, z wyjątkiem przypadków, w których inne wspólnotowe akty prawne określają bardziej szczegółowe zasady. Rozporządzenie nie ma zastosowania do kosmetyków, środków aromatyzujących, dodatków do środków spożywczych, pasz dla zwierząt i produktów weterynaryjnych, niektórych wyrobów medycznych, produktów podlegających przepisom dotyczącym lotnictwa cywilnego, transportu drogowego i kolejowego oraz amunicji (z wyjątkiem materiałów wybuchowych sprzedawanych do celów wywołania efektów wizualnych tzn. fajerwerków).

3.15

Odpady, zgodnie z definicją zawartą w dyrektywie 2006/12/WE, nie mogą w myśl omawianego wniosku dotyczącego rozporządzenia zostać sklasyfikowane jako „substancja”, „mieszanina” ani „artykuł” w rozumieniu tego rozporządzenia i są wyłączone z zakresu jego stosowania.

3.16

Stopy są jednak definiowane jako „mieszaniny” zgodnie z art. 3 pkt 41 rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 (REACH) i są zatem objęte zakresem omawianego rozporządzenia, co prawdopodobnie ma miejsce także w odniesieniu do prawdziwych „mieszanin” (ale nie „preparatów”) naturalnie występujących substancji takich jak rudy metali, minerały i wyciągi roślinne.

3.17

Wymogi dotyczące etykietowania uległy zmianie w stosunku do istniejącego systemu unijnego zarówno pod względem opracowania graficznego, jak i treści. Niektóre istniejące piktogramy zastąpiono, inne dodano po raz pierwszy. Istniejące dozwolone standardowe zwroty ostrzeżeń o niebezpieczeństwie i ryzyku zastąpiono nowymi „hasłami ostrzegawczymi”, „zwrotami wskazującymi rodzaj zagrożenia” oraz „zwrotami wskazującymi środki ostrożności”.

3.18

Wszystkie z powyższych zatwierdzonych słów i sformułowań podano we wszystkich językach urzędowych UE i muszą one być odpowiednio do potrzeb stosowane na wszystkich etykietach, w zależności od kraju, w jakim produkt będzie ostatecznie sprzedawany. Można wykorzystać kilka języków, choć dostępne miejsce staje się coraz bardziej ograniczone. (W pewnych szczególnych wypadkach może oczywiście być konieczne dodatkowe tłumaczenie etykiet i dokumentacji towarzyszącej na wymagane prawem choć nie „urzędowe” języki, takie jak walijski, lub na inne języki, którymi posługują się szczególne grupy ludności miejscowej czy napływowej, jak np. rosyjski, turecki, arabski czy hindi.)

3.19

Wniosek dostrzega, że proces klasyfikacji, a tym samym także etykietowania i pakowania, jest procesem stałej aktualizacji w UE w miarę pojawiania się nowych informacji i interpretacji czy w miarę zmian metod badań lub wymogów prawnych. Opisano w nim zmiany wymagające podjęcia działań i procedury, jakich należy się w takim przypadku trzymać.

3.20

Rozporządzenie ma wejść w życie 20 dni po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym. Substancje mogą być klasyfikowane, etykietowane i pakowane zgodnie z obowiązującym obecnie prawodawstwem najdłużej do 1 grudnia 2010 r. (co zbiega się z terminami rejestracji w ramach REACH). Mieszaniny mogą być klasyfikowane, etykietowane i pakowane zgodnie z obowiązującym obecnie prawodawstwem najdłużej do 1 czerwca 2015 r. Później obowiązywać będą wyłącznie nowe przepisy.

4.1

ONZ, działając w imieniu wszystkich swych państw członkowskich, zaproponował model globalnie zharmonizowanego systemu kryteriów i procesów wykorzystywanych w klasyfikacji, pakowaniu i etykietowaniu substancji chemicznych. Państwa członkowskie UE zgodziły się, że model ten powinien zostać wprowadzony w życie, najlepiej do 2008 r. Komisja zaproponowała przepisy wdrażające w formie omawianego tu rozporządzenia.

4.2

Komitet zdecydowanie popiera cel globalnej harmonizacji, formę i podstawę prawną proponowanej legislacji, a także proponowany harmonogram wdrażania, który zbiega się z pierwszym ważnym terminem rejestracji substancji zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1907/2006 (REACH).

4.3

Komitet zauważa także, że równoległe obowiązywanie obu systemów wymaga elastyczności, zwłaszcza w odniesieniu do „mieszanin”, które w wielu przypadkach same są mieszaninami mieszanin, z których każda ma określony i czasami długi okres trwałości, liczony w miesiącach, a nawet latach. Jest mało prawdopodobne, by przejście między systemami w pełni zmieściło się w proponowanym harmonogramie — ale na szczęście nie oznacza to, że proces ten będzie nieefektywny. W przypadku braku takiej elastyczności zwiększą się koszty początkowe i zamierzone korzyści w długim okresie mogą się nie ziścić.

4.4

Komitet przyjmuje także do wiadomości i zgadza się z wstępnymi uwagami zawartymi przez Komisję w ocenie skutków regulacji: „w dłuższej perspektywie wdrożenie GHS wydaje się pożądane z uwagi na to, że […] korzyści w formie oszczędności kosztów […] przewyższają ostatecznie jednorazowe koszty wdrożenia”, „jednakże koszty wdrożenia muszą być stale kontrolowane, aby uzyskać korzyści netto w przewidywalnej przyszłości, oraz aby uniknąć zbędnych kosztów i administracyjnych obciążeń nakładanych na MŚP”.

4.5

Komitet odnotowuje także pogląd wyrażony przez Komisję w legislacyjnym zestawieniu finansowym: „wniosek legislacyjny dotyczy wdrożenia porozumienia międzynarodowego; nawet negatywna ocena ex ante nie odwiodłaby Komisji od przedstawienia wniosku legislacyjnego w tej sprawie, ponieważ nie istnieją inne opcje polityki. Negatywna ocena ex post nie spowodowałaby wycofania się Komisji ze zobowiązania do wdrożenia uzgodnionego na szczeblu międzynarodowym systemu klasyfikacji i etykietowania”.

4.6

Mówiąc wprost, Komisja jest przekonana, iż nie ma innego wyboru niż przedstawienie wniosku, niezależnie od wyliczonego czy faktycznego stosunku kosztów i potencjalnych korzyści. Komitet zgadza się, że jest to realistyczne podejście w obecnej sytuacji, ale wyraża ubolewanie, iż w ocenie skutków, nawet jeśli nie ma ona kluczowego znaczenia dla podejmowania decyzji, nie zbadano dokładniej prawdopodobnych kosztów wdrażania z myślą o łagodzeniu takich konsekwencji w czasie sporządzania dokumentu. Fakt, iż ci sami konsultanci (RPA) przygotowali szczegółową (i przeciwstawną) analizę dla tylko jednego dotkniętego sektora (niektóre produkty konsumenckie) sugeruje, że można było tego dokonać na szerszą skalę i z pewnością bardziej efektywnie, o ile dostępne byłyby pieniądze, czas i chęci. Tak jak we wszystkich procesach harmonizacji niebezpieczeństwo wzrostu kosztów i zanikania korzyści jest aż nadto oczywiste.

4.7

Trudno jest na przykład zrozumieć, dlaczego w UE miałyby się pojawić jakiekolwiek korzyści w zakresie zdrowia, bezpieczeństwa i środowiska bezpośrednio w wyniku przejścia z jednego istniejącego od dawna i w pełni funkcjonującego systemu na inny równie sensowny, ale nieznany system. W krótkim okresie mogłaby nawet ucierpieć na tym ochrona konsumentów, ponieważ równocześnie działać będą dwa systemy wykorzystujące różne sformułowania, zwroty i piktogramy. Skoordynowany program kształcenia i szkolenia, skierowany do sektora detalicznego, mógłby w pewnym stopniu zmniejszyć to ryzyko.

4.8

Pojawiają się także trudności konceptualne w zrozumieniu, jak korzyści w zakresie handlu światowego skonkretyzują się w krajach wdrażających propozycję ONZ w różnych ramach czasowych oraz przy różnej interpretacji podstawowych wymagań. Wczesne jej wdrożenie przez Japonię i Nową Zelandię już wywołało obawy w Europie. W USA, gdzie obecnie obowiązuje równolegle 4 czy 5 systemów, wdrażanie jest dalekie od zakończenia. Nadal oczywiście wymagane będą różne wersje językowe dla towarów sprzedawanych na całym świecie, choć etykiety i karty charakterystyki są zharmonizowane.

4.9

Można zatem co najwyżej powiedzieć, iż jest to początek procesu globalnej harmonizacji, który stanowi odzwierciedlenie tego, co już miało miejsce w państwach członkowskich UE, i który będzie teraz wymagał podobnych nakładów, systemów i procesów pomocniczych, aby móc się urzeczywistnić w skali światowej. Komisja będzie zatem pełnić mało sobie znaną rolę i będzie ważne, by przeznaczyła wystarczające zasoby, aby nieuniknione zmiany, aktualizacje i dostosowania do postępu technicznego mogły być dokonywane w obecnie omawianym wniosku odpowiednio wcześnie i skutecznie. Nie jest jasne, czy zestawienie finansowe i propozycje dotyczące komitologii i późniejszej kontroli są w tym względzie odpowiednie.

4.10

Podobne uwagi należy skierować do ONZ-etu, aby zapewnić, że pełna harmonizacja — nie tylko kryteriów klasyfikacji, ale także samej klasyfikacji określonej i wykorzystywanej jako podstawa do późniejszego etykietowania i pakowania — zostanie osiągnięta tak szybko jak to możliwe w odniesieniu do sprzedawanych na świecie w dużych ilościach surowców chemicznych (i następnie dla większości sprzedawanych na świecie w dużych ilościach produktów konsumenckich). W obu przypadkach niezbędna będzie ścisła i stała współpraca między producentami i odpowiednimi organami regulacyjnymi.

4.11

W UE Komisja nadal musi zająć się podwójnym problemem poradzenia sobie z wieloma tylko częściowo określonymi interakcjami z jej własnym powiązanym prawodawstwem oraz dostrzeżenia i uwzględnienia potrzeb poszczególnych sektorów, zwłaszcza w odniesieniu do produktów konsumenckich. Ponieważ uważa się, że oba systemy są równie skuteczne, powinna być możliwa pewna elastyczność w celu zapewnienia, że szerokie ramy wniosku zostaną uzgodnione możliwie szybko.

4.12

Podobnie pracownikom (w miejscu pracy) i konsumentom (w sklepie detalicznym, przy dokonywaniu zakupów w internecie czy ostatecznie w domu) należy oczywiście nadal zapewniać jak najlepszą ochronę zdrowia i bezpieczeństwo. Jednakże te dwa środowiska, zapotrzebowanie na informacje oraz usługi wsparcia dostępne dla zainteresowanych osób znacznie się różnią. We wniosku tylko częściowo zwraca się na to uwagę. Nie ma potrzeby przyjmowania jednego uniwersalnego podejścia dla wszystkich. Należy wziąć pod uwagę najnowsze zmiany w zwyczajach zakupowych konsumentów, zwłaszcza w odniesieniu do zakupów przez internet. Profesjonalne potrzeby służb ratowniczych, usług medycznych pierwszego kontaktu oraz centrów zatruć powinny także być uwzględniane w odniesieniu do treści etykiet i adekwatności podawanych informacji.

4.13

Należy też dostrzec dostępność i wartość źródeł informacji innych niż etykieta, zwłaszcza dla konsumentów, którzy mogą dokonywać świadomego wyboru, korzystając z porad organizacji konsumenckich lub też z informacji otrzymywanych on-line od większości producentów i dostawców. Stanowcze stwierdzenie Komisji, iż „etykieta jest jedynym narzędziem służącym informowaniu konsumentów” jest zatem nadmiernym uproszczeniem. Dla osób polegających wyłącznie na etykiecie, być może długo po dokonaniu zakupu, potrzeba jasno ukierunkowanych, zrozumiałych i wiarygodnych informacji jest ogromna. Dla innych osób, które chciałyby uzyskać dokładniejsze informacje, są one łatwo dostępne w ramach istniejącego prawa UE i dobrej praktyki handlowej. Wiele indywidualnych decyzji dotyczących zakupów dokonywanych wyłącznie na podstawie wierności marce także działa w obie strony — konsument zakłada, że dany produkt jest bezpieczny po prostu dlatego, że został wyprodukowany przez firmę X — i znaczenie lojalności konsumentów dla firmy X sprawia, że faktycznie zapewnia ona, by jej produkty były bezpieczne lub by w przeciwnym wypadku były zmieniane, przerabiane lub wycofywane. (Niektóre niedawne przypadki niewątpliwie kosztownego dobrowolnego wycofania ze światowego rynku z rynku zabawek i innych towarów konsumenckich ze względu na wadliwe funkcjonowanie wewnętrznej kontroli jakości stanowią dobrą ilustrację tej kwestii.)

4.14

W przypadku pracowników czy każdej osoby wchodzącej do miejsca pracy, gdzie narażenie jest zazwyczaj większe lub bardziej długotrwałe i gdzie zachowanie najwyższych standardów bezpieczeństwa i higieny jest codziennym priorytetem dla wszystkich zainteresowanych, opakowania i ilości produktu w nich zawarte są zazwyczaj większe i etykiety mogą być bardziej szczegółowe. Ponownie należy podkreślić, że nie brakuje tu dodatkowych informacji, z których wiele musi być udostępnianych zgodnie z prawem UE lub innym prawem w momencie dostawy lub przed dostawą surowca lub półproduktu do dalszego przetwarzania. Amerykańska strona internetowa, o której Komitet pisał w swym wcześniejszym (z lutego 2005 r.) raporcie informacyjnym dotyczącym REACH, iż dostępnych jest na niej 1,4 mln kart charakterystyki materiałów, posiada ich obecnie ponad 3,5 mln i podaje, iż codziennie przybywa 10 000 nowych kart. Karty charakterystyki sformatowane na potrzeby UE i w odpowiednim języku narodowym, zarówno dla substancji, jak i dla preparatów, można uzyskać od większości producentów i dostawców oraz z pewnych scentralizowanych źródeł — i muszą one oczywiście zostać zapewnione konsumentom w Europie, zanim produkt może zostać dostarczony. Ponieważ muszą one być udostępniane we wszystkich odpowiednich językach i przez wszystkich producentów i dostawców dla wszystkich ich produktów, potrzebna jest ogromna liczba oddzielnych kart charakterystyki, które muszą też być uaktualniane regularnie lub odpowiednio do wymogów nowego prawodawstwa, takiego jak to obecnie omawiane.

4.15

Jako uzupełnienie do powyższego nowo uruchomiony (w czerwcu 2007 r.) przez OECD eChemPortal zapewnia łatwy dostęp do szeregu baz danych prowadzonych przez rządy i agencje jej członków, w tym dla UE — przez Europejskie Biuro Chemikaliów. Te bazy danych zapewniają informacje dotyczące wielu dziesiątków tysięcy pojedynczych substancji produkowanych i sprzedawanych w UE i kryją się za różnorodnymi akronimami, takimi jak: ESIS (UE), CHRIP (Japonia), OECD HPV (OECD), SIDS HVPC (UNEP), HPVIS (US EPA), INCHEM (IPCS); istnieją też lepiej znane i regularnie wykorzystywane źródła unijne takie jak: IUCLID, ORATS, HPVCS, LPVCS, ELINCS i EINECS, oraz dotyczące poszczególnych sektorów: SEED, EUROPHYT, PHYSAN i CAT. Globalnie koordynowane programy wspierające, takie jak pharmacovigilence i cosmetovigilance gwarantują, że informacje o wszelkich niepożądanych efektach konkretnych produktów są szybko i centralnie rejestrowane. Należy zachęcać do poszerzenia tych programów wczesnego ostrzegania prowadzonych wspólnie przez przemysł i organy regulacyjne na inne produkty powszechnie używane przez konsumentów.

4.16

Jest to zdecydowanie dobra wiadomość, iż te źródła danych istnieją i są łatwo dostępne — a nawet jeszcze lepsza, jeśli wszystkie z nich faktycznie mogą być aktualizowane, karta charakterystyki po karcie, notatka o produkcie po notatce, aby odzwierciedlić szczegółowe zmiany wymagane w ramach różnych krajowych i regionalnych sposobów wdrażania GHS bez powodowania nadmiernych kosztów dla wszystkich zainteresowanych stron — choć ponownie nie jest jasne, czy w pełni uwzględniono ten aspekt w ocenie skutków regulacji.

4.17

To bogactwo informacji dostępnych w internecie, w połączeniu z długością dokumentów wdrażającego prawodawstwa, staje się jednak uciążliwe i skomplikowane, także pod względem prawnym, zarówno dla organów regulacyjnych, jak i dla użytkowników. Ostateczna opublikowana wersja rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 (REACH) w języku angielskim liczyła 850 stron. Mówi się, iż projekty wdrożeniowe rozporządzenia REACH (RIPs) oraz wskazówki, których opracowywanie jeszcze się nie zakończyło, przekroczą objętość 10 000 stron. Ich ostateczna forma i ewentualny status prawny nie są jeszcze znane. Omawiany obecnie wniosek dotyczący GHS przekracza 2 000 stron. Także w tym przypadku konieczne będą wskazówki — dotyczące tego rozporządzenia oraz by pomóc we wdrażaniu około 20 ważniejszych dokumentów prawodawstwa powiązanego, w tym dyrektywy 1996/82/WE (Seveso II), na które będzie ono miało wpływ. Tym samym już wkrótce liczba wydanych lub zmienionych przez odpowiedzialne instytucje i organy UE stron prawodawstwa i materiałów dodatkowych osiągnie 20 000 w tej jednej dziedzinie. Trudno ocenić to jako wzór lepszego stanowienia prawa — czy też jako idealny sposób wspierania realizacji celów lizbońskich czy zyskania przychylności obywateli UE dla idei centralnie zarządzanej UE, która wsłuchuje się w ich głos i ich wspiera.

4.18

Jeżeli jednak uda się w odpowiednim czasie przezwyciężyć te zasadnicze problemy związane z komunikacją (prawdopodobnie poprzez rozłożenie prawodawstwa na podstawowe elementy w postaci jasno sformułowanych i uzgodnionych definicji, metod badań, punktów końcowych, wyników, wymaganych procesów i procedur itp. publikowanych oddzielnie i uaktualnianych zgodnie z odpowiednimi, ale odrębnymi harmonogramami, spośród których nie wszystkie będą wymagały jednoczesnej publikacji jako prawo pierwotne), wtedy naprawdę osiągnie się ogromne korzyści. Oparty na danych i ogólnie obowiązujący GHS powinien ostatecznie dotyczyć wszystkich osób wypowiadających się na temat najlepszych sposobów ochrony ludzkiego zdrowia i środowiska oraz zapewniania bezpieczeństwa, a także stanowić dla nich wskazówkę — pożytek z tego płynący może być o wiele większy niż z raczej małego wiążącego się z tym wzrostu handlu światowego czy lokalnego zatrudnienia, który wykorzystuje się obecnie jako gospodarcze uzasadnienie dla omawianego wniosku.

5.1

Komitet odnotowuje napięty harmonogram przyjmowania proponowanego rozporządzenia, tak by wdrażanie go mogło przebiegać w tych samych terminach, co określone dla REACH, z myślą o ograniczeniu jednorazowych kosztów początkowych. Komitet zauważa także, iż jest to jedynie początek globalnego procesu, który będzie wymagał stałych zmian dokonywanych przez wszystkie uczestniczące organy regulacyjne, przedsiębiorstwa i inne bezpośrednio zainteresowane podmioty. Istnieje zatem oczywista potrzeba zrozumienia i naprawienia tak wielu, jak tylko to możliwe, dostrzeżonych błędów oraz możliwie elastycznego wdrażania zasadniczych elementów wniosku. Biorąc pod uwagę fakt, że jeden dobry i wypróbowany system zastępowany jest innym, miejmy nadzieję, równie dobrym systemem, ryzyko wiążące się z wprowadzeniem konkretnych odstępstw, które zapewnią czas na rozwiązanie problemów, jest niewielkie.

5.2

Dla przykładu, przygotowana i włączona przez pracowników Komisji i ekspertów krajowych tabela „przekładająca” załącznik I do istniejącej dyrektywy na załącznik VI nowego rozporządzenia, choć zapewnia użyteczne wskazówki co do przejścia od starych wymogów do nowych, omija wszystkie należyte procesy przeglądu i zgody, na których pierwotnie oparto ponad 1000 stron decyzji. Jeśli ma ona nabrać mocy prawnej ze skutkiem natychmiastowym, trzeba przeznaczyć środki na szczegółowe jej sprawdzenie, w momencie kiedy większość przedsiębiorstw pracuje już na pełnych obrotach, by spełnić wymagania dotyczące rejestracji w ramach REACH. Często się zdarza, że prawodawstwo UE jest przyjmowane, kiedy część załączników lub wszystkie z nich są jeszcze puste, i podobnie można by postąpić w tym przypadku, aby zachować ogólny harmonogram. Eliminuje to także problem odpowiedzialności za błędne „przełożenie” wymogów, która na chwilę obecną spoczywałaby na właściwych służbach Komisji, co nie jest zadowalające. Jedynie w niewielkim stopniu pocieszające są stwierdzenia, że proces ten podkreśla wiele błędów w obowiązującym prawodawstwie, zwłaszcza w związku w wprowadzeniem nowych języków, w odniesieniu do których „przekład” w swym normalnym lingwistycznym znaczeniu ma ogromne znaczenie. Biorąc pod uwagę ogromną ilość danych, trzeba założyć, że jednocześnie wprowadzane są nowe błędy, które mogą odkryć w swoim czasie jedynie producenci i dostawcy.

5.3

Podobne uwagi można poczynić w odniesieniu do wszystkich przypadków, gdzie nowy GHS, bez należytego rozważenia konsekwencji, zwiększy surowość obecnej klasyfikacji, a tym samym także etykietowania, pakowania i być może również innych elementów w ramach powiązanego prawodawstwa, także dotyczącego transportu. Może się tak zdarzyć na przykład w odniesieniu do niektórych powszechnie stosowanych produktów konsumenckich, na przykład detergentów wykorzystywanych w gospodarstwie domowym, gdzie nowy GHS wydaje się wymagać dość absurdalnego nadmiernego etykietowania. Często podawany przykład, iż „w razie rozlania powszechnie stosowanego detergentu użytkownik powinien zdjąć z siebie wszystkie ubrania — i uprać je w tym samym detergencie”, po prostu skompromitowałby system i stosujące go podmioty. Z pewnością nie przyniesie to stosowania najwyższych standardów ochrony ludzkiego zdrowia, środowiska i bezpieczeństwa. Niezbędne wydaje się być ostrożne stosowanie odstępstwa przewidzianego w art. 30 ust. 1 mówiącym, iż„zwroty […] wyraźnie niepotrzebne […] należy pominąć na etykiecie”.

5.4

Obawy budzą również wymagania „zbyt wysokiego” klasyfikowania — jest to praktyka stosowana w niektórych jurysdykcjach w celu ograniczenia odpowiedzialności producentów, która jednak także nie sprzyja faktycznie właściwej ochronie pracowników i konsumentów. W szczególności obecny wniosek nie wprowadza odpowiedniego rozróżnienia między produktami potencjalnie „drażniącymi” (tzn. mogącymi spowodować w niektórych przypadkach tymczasowe lub odwracalne zaczerwienienie lub opuchnięcie skóry) a „żrącymi” (tzn. takimi, które prawdopodobnie spowodują trwałe lub potencjalnie nieodwracalne uszkodzenie skóry, jak np. silne kwasy i zasady czy tlen). Samo ryzyko uszkodzenia oka występuje oczywiście częściej i w niektórych przypadkach może być poważniejszym zagrożeniem oraz prowadzić nawet do ślepoty i należy je w każdym wypadku określać przy pomocy odpowiedniego i łatwo rozpoznawalnego symbolu. Wszystko to pogarszają jeszcze narzucone lub dobrowolne ograniczenia dotyczące wykorzystywania zwierząt do testowania produktów, które obecnie znajdują się blisko zmienionej wartości granicznej i w przypadku których zarówno etykietowanie, jak i pakowanie ich dla konsumentów uzależnione jest od przyjętej klasyfikacji. Ponieważ produkty, których dotyczy taka sytuacja, są prawdopodobnie raczej wyjątkiem niż regułą, odstępstwa przyznane na krótki okres pozwoliłyby na wprowadzenie całości wniosku bez opóźnień.

5.5

Nadmierne etykietowanie wywołuje też niepożądany efekt domina w odniesieniu do pakowania, ponieważ osobom starszym czy niedołężnym równie trudno jest otworzyć zamknięcia, które projektowane są tak, by dzieci nie były w stanie ich otworzyć. Porady dotyczące ostrożnego obchodzenia się z produktami codziennego użytku i ich przechowywania są zazwyczaj bardziej wartościowe niż mechanizmy, które czynią je niedostępnymi dla użytkowników lub powodują, że nie zamyka się pojemników lub przenosi ich zawartość do innych, mniej bezpiecznych. Konsumenci, dzięki pomocnym etykietom, zwykłemu zdrowemu rozsądkowi oraz codziennym obserwacjom, rozumieją, że produkty, takie jak środki do czyszczenia piekarników czy rur odpływowych, muszą być traktowane w szczególnie ostrożny sposób; w większości przypadków są też jak najbardziej w stanie posługiwać się proszkiem do prania czy tabletkami do zmywarki do naczyń, nie robiąc sobie krzywdy. Etykietowanie ich jako „żrące” i dodawanie kluczowego słowa „UWAGA” niczemu nie służy i zagraża całemu procesowi.

5.6

Powyższe przykłady rodzą zatem pytanie, do jakiego stopnia przetestowano postrzeganie różnorodnych nowych (i starych) piktogramów, słów kluczowych i zwrotów przez różne grupy odbiorców na świecie. Choć jest zbyt późno na zmianę obecnej propozycji GHS ONZ-etu, użyteczne mogłoby być dodanie kilku dodatkowych zwrotów lub zaproponowanie zmian z myślą o większej przejrzystości. Utrata powszechnie rozpoznawanego symbolu czarnego „krzyża św. Andrzeja” na pomarańczowym tle jest szczególnie godna ubolewania. Upłynie sporo czasu zanim nowe symbole staną się odpowiednio rozpoznawane i zagrożenie dla konsumentów będzie większe, zwłaszcza do czasu pełnego przyjęcia się tych oznaczeń. Należy jak najszybciej wdrożyć (centralnie finansowane) programy informacyjne w sklepach mające pomóc wszystkim osobom dokonującym zwykłych zakupów detalicznych. Potrzeby osób kupujących produkty konsumenckie w internecie, gdzie etykieta rzadko kiedy jest widoczna w momencie zakupu, wymagają dalszego rozważenia.

5.7

W odniesieniu do określania składników preparatu bądź mieszaniny wniosek słusznie wymaga stosowania numerów CAS (które obejmują obecnie ponad 32 miliony substancji organicznych i nieorganicznych o częściowo lub w pełni zdefiniowanej strukturze, z których ok. 13 milionów sklasyfikowano jak dostępne na rynku, często w bardzo małych ilościach) oraz nazw IUPAC, CAS lub innych, by uzupełnić ich identyfikację. Należy jednak zauważyć, że nazwy te służą określaniu struktury, a nie ryzyka czy zagrożenia. Rzadko są one przydatne dla służb ratowniczych czy centrów zatruć, ponieważ zazwyczaj nie istnieją specyficzne odtrutki. Wybór między spowodowaniem wymiotów a neutralizacją w żołądku może jednak mieć kluczowe znaczenie dla pierwszej pomocy udzielanej poszkodowanemu użytkownikowi. Dalszy kontakt z producentem, o każdej porze dnia i nocy, przez siedem dni w tygodniu, w celu uzyskania bardziej szczegółowej porady także może być decydujący. To właśnie takie informacje, raczej niż formalna nazwa chemiczna czy struktura molekularna jednego czy kilku składników skomplikowanej mieszaniny, powinny być umieszczane na etykiecie, aby mogły być wykorzystane w nagłych przypadkach.

5.8

Wynika z tego, że w sytuacji gdy nazwanie konkretnego składnika, a nawet podanie jego absolutnej struktury chemicznej, ma znaczenie tylko dla konkurenta i prowadzi do utraty praw własności intelektualnej pierwotnego producenta, należy zachować zabezpieczenia zawarte w obowiązującej dyrektywie dotyczącej preparatów. Zasadniczo problem ten dotyczy wyłącznie płynów służących poprawieniu wydajności, takich jak oleje smarowe i inne zaawansowane technologicznie preparaty, przy czym styczność konsumentów z nimi jest zazwyczaj ograniczona i ogólne zagrożenia są oczywiste niezależnie od ich konkretnych składników.

5.9

Wiąże się z tym także problem proponowanego wykorzystania słowa „mieszanina”, które powinno odnosić się jedynie do systemu substancji, które można rozdzielić przy pomocy środków fizycznych, aby odróżnić je od „związku chemicznego” czy „substancji” (których nie można rozdzielić). Zastosowana tu definicja wydaje się grupować szereg różniących się od siebie systemów materialnych (naturalnie występujące rudy, minerały, koncentraty i wyciągi roślinne) razem z „preparatami”, które niosą ze sobą ideę celowo sporządzonej mieszaniny znanych składników, na podstawie których można rozsądnie określić zagrożenia wiążące się z końcowym produktem. Stopy (i szkło) nie zaliczają się oczywiście do żadnej z tych kategorii i powinno się je regulować oddzielnie i w bardziej odpowiedni sposób, zarówno w tym przypadku, jak i w ramach REACH. Równie niejasne jest, dlaczego strumienie odpadów są wyłączone jako kategoria, mimo że w niektórych przypadkach są one uwzględnione w spisie EINECS jako „substancje” w ramach „szlamów” i „osadów”. Sugerowałoby to, że mieszana ruda w swym naturalnym stanie musi być klasyfikowana (bez wyraźnej przyczyny, ponieważ nie jest prawdopodobne, że konsumenci wejdą z nią w kontakt ani też nie ma możliwości jej zastąpienia), podczas gdy wyłącza się złom żelaza i mieszane odpady papieru, które muszą być przerabiane „takie jakie są” w ramach stałego przetwarzania i recyklingu. Z wszystkimi z nich należy się obchodzić w bezpieczny sposób w miejscu pracy, ale nie to stanowi główną ideę klasyfikacji i w rzeczywistości produkty te rzadko są etykietowane czy pakowane. Prawodawstwo sektorowe czy dotyczące miejsca pracy zazwyczaj zapewnia lepszą ochronę.

5.10

Wszelkie definicje powinny zostać w pełni zawarte we wniosku, a nie tylko zaczerpnięte z GHS i nie powinny wymagać korzystania z innych dokumentów. Byłaby to dobra okazja do zdefiniowania po raz pierwszy słowa „chemical” (ang.) — zarówno jako rzeczownika („produkt chemiczny” czy „chemikalia”), jak i jako przymiotnika („chemiczny”). Jeśli jest ono tożsame ze zwrotem „substancja”, co przypuszczalnie ma miejsce, należy to jasno stwierdzić. Sprawiłoby to także, iż jaśniejszy stałby się zakres tej i innych dyrektyw oraz rozporządzeń o szerszym zastosowaniu niż tylko w odniesieniu do produktów ściśle określonego przemysłu „chemicznego”. Jasne stałoby się także, iż tłumaczenie angielskiego słowa „chemical” jako „substancja chemiczna” w językach, gdzie nie występuje ekwiwalent jednowyrazowy, nie sugeruje istnienia alternatywnych (i przypuszczalnie nietoksycznych?) „substancji niechemicznych”. Mogłoby to także, miejmy nadzieję, zmniejszyć wykorzystanie stosowanych w dobrej wierze, ale nic nieznaczących stwierdzeń, takich jak „większość artykułów zawiera chemikalia” (1) (co zawierają pozostałe?) czy „chemikalia są wykorzystywane w prawie każdym miejscu pracy” (2) (a co wykorzystuje się w pozostałych miejscach pracy?). Komitet rozumie oczywiście, że jakiekolwiek zastosowane definicje muszą być spójne w całym prawodawstwie. Jednakże Komitet nie sądzi, by którykolwiek akt prawny był bardziej „fundamentalny” niż inny (a jeśli tak jest, to omawiany wniosek wyraźnie ma takie cechy) i z pewnością nie akceptuje tego, by zainteresowane strony musiały przeczytać całość powiązanego prawodawstwa tylko po to, by ustalić co dane słowo oznacza, a czego nie oznacza. Jest to ważne, ponieważ tłumaczenie na różne języki powoduje powstanie różnic, których nie ma w oryginale — lub też zacieranie się kluczowych rozróżnień. Na przykład słowo „produkt” jest w omawianym kontekście używane jako słowo neutralne oznaczające wszelkie towary, które mogą być kupowane bądź wykorzystywane w miejscu pracy lub przez konsumenta. W żadnym wypadku nie ma być ono synonimem słowa „artykuł”, które ma specyficzne znaczenie w prawodawstwie UE i innych podmiotów. Jest to wystarczająco jasne w języku angielskim, ale może być mniej wyraźne w innych językach. Niezależnie od sytuacji rozróżnienie to musi zostać zachowane. Należy także wyodrębnić inne nieporozumienia językowe i kulturowe i ich unikać. Na przykład w Europie angielski zwrot „substance-free environment” („otoczenie wolne od substancji”) mógłby być zrozumiany jako określenie przestrzeni kosmicznej. W USA oznacza on szkołę, w której zabronione jest spożywanie alkoholu i palenie papierosów. W wielu kulturach prasa popularna zakłada, że osoba, którą przyłapano ze śladami „chemikaliów” (ang. chemicals) na rękach, jest terrorystą.

5.11

W każdym przypadku trzeba sprawić, by dla wszystkich, w tym dla ogółu społeczeństwa, stało się jasne, jakie jest konkretne zamierzone znaczenie poszczególnych słów. Zakaz stosowania słowa „uwaga” w powiązaniu ze słowem „ostrzeżenie” może mieć znaczenie dla specjalistów od etykietowania, choć te dwa słowa są często używane obok siebie w innych komunikatach mających na celu ograniczenie ryzyka. Jeśli słowo „dangerous” (niebezpieczny) oznacza coś innego niż słowo „hazardous” we wszystkich językach UE (i jej partnerów handlowych) trzeba to wyraźnie zaznaczyć. Z pewnością trudno jest je rozróżnić w języku angielskim. Należy unikać korzystania ze skrótów takich jak „czynnik m”, które są znaczące tylko wtedy, gdy w tłumaczeniu na lokalny język słowo „multiplying” faktycznie zaczyna się od litery „m”. (Fakt, iż istniejące prawodawstwo nieustannie odnosi się do wyrażeń „R” i „S”, gdy mowa odpowiednio o ryzyku i bezpieczeństwie, pokazuje jedynie, że przepisy te zostały sporządzone w języku angielskim bez przykładania większej wagi do potrzeb użytkowników mówiących innymi językami.)

5.12

Jeśli chodzi o ogólny zakres wniosku oraz by uniknąć zatopienia procesu w danych dotyczących wielu milionów substancji przekazywanych w małych lub wręcz minimalnych ilościach, przydatne byłoby wprowadzenie wartości granicznej w oparciu o roczną wysokość sprzedaży, wielkość czy wagę opakowania lub też znaną toksyczność. Ponadto użytecznym dodatkiem do obecnie dostępnych etykiet byłaby etykieta dotycząca przekazywania, zazwyczaj pomiędzy laboratoriami, małych ilości substancji jako próbek na potrzeby B+R, która wskazywałaby, że „produkt nie został przebadany ani sklasyfikowany” oraz „jest przeznaczony wyłącznie do użytku profesjonalnego”. (Alternatywna nowa propozycja, by wyłączyć „substancje i mieszaniny przeznaczone do badań naukowych i rozwoju”, ale jedynie wtedy gdy są one wykorzystywane w warunkach, w których zakłada się, iż są one „rakotwórcze, mutagenne lub działające szkodliwie na rozrodczość”, jest nieodpowiednia i powinna zostać wykreślona. Nie przedstawiono dowodów sugerujących, że zagrożenia w warunkach laboratoryjnych wymagają priorytetowego traktowania lub też, że wbrew normalnym oczekiwaniom, osoba pracująca w laboratorium może być narażona na ryzyko z powodu niewystarczającej wiedzy. Jeśli jednak zostanie wykazane, iż tak właśnie jest, lepszym rozwiązaniem byłaby zmiana unijnego prawodawstwa dotyczącego dobrej praktyki laboratoryjnej.)

5.13

Należy też zadbać o to, by proponowany proces klasyfikacji i etykietowania w pełni odzwierciedlał, tak jak ma to miejsce obecnie, nieodłączne niebezpieczne właściwości poszczególnych substancji i preparatów czy mieszanin wprowadzanych na rynek. Wszelkie poszerzenie nieformalnej czy nieuregulowanej minioceny ryzyka przez producentów czy dostawców w celu objęcia nią możliwego lub oczekiwanego przyszłego użycia powinno zostać wykreślone jako niezgodne zarówno z obowiązującym prawem UE, jak i z ONZ-owską propozycją dotyczącą GHS.

5.14

Jeśli chodzi o egzekwowanie stosowania przepisów, sprawozdawczość i kary za nieprzestrzeganie przepisów, wniosek całkiem słusznie przenosi odpowiedzialność na państwa członkowskie, wprowadzając wymóg, by odpowiednie przepisy były „skuteczne, proporcjonalne i zniechęcające” oraz by Komisja została o nich poinformowana najpóźniej osiemnaście miesięcy po wejściu w życie rozporządzenia. Komitet zauważa jednak, że wniosek, podobnie jak obowiązujące prawodawstwo, został tak skonstruowany, by harmonizować kryteria i procesy stosowane w klasyfikacji, a nie wyniki tej klasyfikacji. Tym samym prawdopodobne jest, że kary będą drugorzędne pod względem wysokości, skutków i egzekwowalności w porównaniu do chęci producentów, by w pełni i odpowiednio chronić pracowników i konsumentów, od których zależy ich działalność. W związku z tym decydujące znaczenie ma wykonalność zapisów całego wniosku, w połączeniu z pozostałym prawodawstwem, takim jak REACH.

5.15

Wreszcie powstanie potrzeba oceny jakości danych otrzymywanych w różnych jurysdykcjach, aby zapewnić, że są one porównywalne i istotne dla celów ustalenia rzeczywistych zagrożeń nieodłącznie związanych z nowymi i złożonymi substancjami, łącznie z tymi o „nieznanym i zmiennym składzie”. Istnieją systemy temu służące, jak np. system stowarzyszenia Society for Chemical Hazard Communications. Dane poddane wzajemnej ocenie są też dostępne w rejestrze Register of Toxic Effects of Chemical Substances. Właściwa procedura dla tych działań, prawdopodobnie w ramach ONZ, najwyraźniej nie została w pełni określona ani nie zapewniono odpowiednich zasobów i budżetów.

9.8.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 204/57

1.1

Zdaniem Komitetu znaczenie strategiczne miałoby pogłębienie i ożywienie debaty na temat całej polityki jakości UE w celu zapewnienia synergii między wymogami prawnymi w zakresie bezpieczeństwa żywności, ochrony środowiska i kwestii społecznych, między innymi w celu wprowadzenia ewentualnego znaku jakości UE, a przepisami eksponującymi szczególny charakter produktów i artykułów spożywczych z różnych regionów Unii w oparciu o wyższe standardy.

1.1.1

Co się tyczy skuteczności systemu oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia, Komitet uważa, że konieczne jest:

Komitet uważa, że problemy te zostały jedynie częściowo uwzględnione w przeglądzie, który doprowadził do wydania rozporządzenia (WE) nr 510/06, i powinny zostać rozwiązane, gdyż mogą okazać się jeszcze bardziej istotne ze względu na rozszerzenie systemu na kraje spoza UE.

1.1.2

Jeżeli chodzi o skuteczność, Komitet proponuje wprowadzenie środków gwarantujących renomę rynkową produktu poprzez wzmocnienie organizacji zajmujących się zarządzaniem oznaczeniami geograficznymi i przyjęcie jasno określonych oraz wiarygodnych specyfikacji wspieranych przez skuteczne i rzeczywiście niezależne działania kontrolne.

1.1.3

Komitet zaleca zatem, by konsensus co do treści specyfikacji zapewniono już na etapie składania wniosku o rejestrację, stosując jasno określone kryteria reprezentatywności stowarzyszenia składającego wniosek, tak by móc zagwarantować odpowiednie uzgodnienie również złożonych i kontrowersyjnych aspektów.

1.1.4

Ponadto, co się tyczy skuteczności, Komitet podkreśla, że oznaczenia geograficzne powinny być zaliczane w coraz większym stopniu do kluczowych instrumentów rozwoju obszarów wiejskich w państwach członkowskich, łącząc na wszelkie możliwe sposoby przyjęcie oznaczeń geograficznych z działaniami przewidzianymi w drugim filarze, ze szczególnym uwzględnieniem krajów, które niedawno przystąpiły do UE i ogólnie rzecz biorąc obszarów znajdujących się w trudnym położeniu.

1.1.5

Kontynuując temat skuteczności, Komitet uważa wreszcie, że system oznaczeń geograficznych — pojmowany jako szansa na rozwój obszarów wiejskich — musi odpowiadać coraz większym oczekiwaniom konsumenta, także natury etycznej, społecznej czy ekologicznej. Jeżeli takie podejście zostanie przełożone na strategię partnerstwa z innymi obszarami świata, między innymi poprzez dobrze uregulowane i kontrolowane otwarcie na import produktów opatrzonych oznaczeniem geograficznym z krajów rozwijających się, może on zwiększyć konsensus co do nazw pochodzenia i sprzyjać międzynarodowym negocjacjom.

1.1.6

Jeżeli chodzi o promocję produktów posiadających oznaczenie geograficzne, Komitet uważa, że konieczne jest zwiększenie wsparcia dla działań promujących oznaczenia wspólnotowe mających na celu lepsze poinformowanie podmiotów gospodarczych i lepszą komunikację z konsumentami, przede wszystkim w tych krajach, gdzie są one słabiej rozwinięte, tak by zwiększyć liczbę oznaczeń geograficznych, doprowadzić do ich bardziej jednorodnego rozpowszechnienia i do zwiększenia popytu na rynku.

1.1.7

Jeżeli chodzi o badania naukowe i propagowanie wiedzy w zakresie wpływu tego systemu na regiony i rynki Unii Europejskiej, Komitet zaleca odpowiednie i spójne rozpowszechnianie wyników udanych badań prowadzonych przez różne służby Komisji we wszystkich państwach członkowskich i wśród wszystkich zainteresowanych stron.

1.1.8

Komitet zaleca włączenie międzynarodowych negocjacji handlowych w sprawie oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia do szerszej polityki współpracy międzynarodowej. W związku z tym za konieczne uważa bardziej zdecydowane wznowienie pakietu negocjacyjnego na szczeblu międzynarodowym (rozszerzenie art. 23 Porozumienia w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej TRIPS/ADPIC na wszystkie produkty opatrzone oznaczeniem geograficznym, międzynarodowy rejestr, pomoc techniczna dla krajów rozwijających się), podczas gdy jednocześnie odbywałyby się skuteczne, uzupełniające negocjacje dwustronne.

1.2

Należy szczególnie uwzględnić sześć następujących tematów określonych przez Komisję jako przedmiot przyszłego przeglądu politycznego (por. 2720. sesja Rady UE w dn. 20 marca 2006 r.):

1.2.1

Pierwsze zagadnienie: „Określenie oznaczeń geograficznych i chronionych nazw pochodzenia jako składników”. Komitet uważa, że konieczne jest ustalenie w porozumieniu ze wszystkimi zainteresowanymi stronami należącymi do stowarzyszeń składających wniosek (konsorcja udzielające ochrony itp.) kryteriów i parametrów dotyczących zawartości składników oznaczenia geograficznego, tak by móc wykorzystać nazwę pochodzenia i oznaczenie geograficzne w produkcie końcowym.

1.2.2

Drugie zagadnienie: „Wykorzystanie alternatywnych instrumentów, takich jak znaki towarowe, w celu ochrony oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia”. Komitet uważa, że użycie znaków zastrzeżonych w celu ochrony oznaczeń geograficznych poza UE jest z pewnością możliwe, lecz niemniej nie może być rozwiązaniem problemu międzynarodowej ochrony nazw, gdyż jest skomplikowane (ze względu na liczbę potencjalnie zainteresowanych krajów), kosztowne (a zatem możliwe jedynie dla dużych organizacji handlowych o odpowiednich zasobach finansowych) i nie zapewnia całkowitej ochrony.

1.2.3

Trzecie zagadnienie: „Zakres produktów rozważanych przez rozporządzenie, ze szczególnym uwzględnieniem soli, mieszanek ziołowych, wyrobów z wikliny i przypraw”. Komitet z zadowoleniem przyjmuje zwrot systemu wspólnotowego ku przyjęciu wniosków o certyfikację pochodzenia również produktów nie należących — ściśle mówiąc — do produktów rolnych (soli, mieszanek ziołowych, wyrobów z wikliny, przypraw itp.) w celu promowania kultury wiejskiej danego regionu. Jednocześnie zaleca rozszerzenie jej na wszystkie produkty rolne dotąd jeszcze nieuwzględnione.

1.2.4

Czwarte zagadnienie: „Określenie pochodzenia surowców”. W ogólnym kontekście dobrowolnych porozumień zawodowych między wszystkimi zainteresowanymi stronami, przewidzianym przez obecną procedurę składania wniosków o nadanie nazwy Komitet zaleca, by w wypadku ChNP bardziej wnikliwie oceniano aspekty związane z wykorzystaniem surowców, biorąc również pod uwagę konieczność, by wszystkie pochodziły z regionu wymienionego w nazwie.

1.2.5

Piąte zagadnienie: „Kryteria wykorzystywane w celu oceny statusu rodzajowego nazwy”. Między innymi w świetle dotychczasowych sporów Komitet zaleca wyznaczenie bardziej szczegółowych instrumentów, które ułatwiałyby określenie historycznego charakteru i renomy nazwy, np. organu (sądu), który mógłby funkcjonować jako bufor lub monitorować potencjalne nazwy pochodzenia istniejące już w różnych państwach członkowskich UE lub innych pozasądowych organów rozstrzygania sporów.

1.2.6

Szóste zagadnienie: „Projektowanie symboli wspólnotowych, które określałyby oznaczenia geograficzne i chronione nazwy pochodzenia”. Komitet jest zdania, że połączenie ChNP i ChOG w jedno oznaczenie może zagrozić równorzędności tych dwóch równie istotnych koncepcji, które faktycznie istnieją w danym regionie i są w nim zakorzenione. Niemniej, zważywszy na potrzebę bardziej skutecznej komunikacji z konsumentami, należy bardziej wyraźnie niż obecnie zaznaczyć różnicę graficzną między ChNP a ChOG (na przykład stosując różne kolory), natomiast w wypadku innych oznaczeń europejskich (GTS i rolnictwo ekologiczne) należy jeszcze bardziej podkreślić różnicę, między innymi poprzez zastosowanie odmiennych symboli.

1.3

Komitet pragnie zatem, aby w ramach przewidzianego na 2013 r. wznowienia dyskusji na temat zmian wspólnej polityki rolnej ogólna strategia Unii Europejskiej zawierała całościowy i uporządkowany obraz wszystkich wyzwań stojących przed europejskim sektorem rolno-spożywczym, tzn. politykę rynkową, która powinna pozostać w dalszym ciągu wspólna i służyć między innymi zwalczaniu rosnącego zagrożenia dochodów, związanego z wahaniami na coraz bardziej otwartych i zglobalizowanych rynkach rolnych, bardziej zdecydowaną i aktywną politykę rozwoju obszarów wiejskich, politykę jakości uznawaną za istotną podstawę przyszłości całego europejskiego rolnictwa, a także zrównoważoną i trwałą politykę w zakresie zasobów naturalnych i energetycznych.

1.4

Na koniec Komitet zachęca państwa członkowskie do rozwinięcia ich inicjatywy na rzecz jak największego wykorzystania europejskiego systemu chronionych oznaczeń geograficznych (ChOG) i chronionych nazw pochodzenia (ChNP) w celu lepszej promocji produktów rolnych z ich terytorium, a także europejskiego modelu rolnictwa.

2.1

W europejskim społeczeństwie obywatelskim zauważono, że od pewnego czasu konsumenci coraz częściej zwracają uwagę na właściwości produktów rolno-spożywczych, co przekłada się na popyt na produkty wysokiej jakości. Odpowiedzią UE na to zapotrzebowanie jest polityka regulacyjna oraz polityka promująca produkty rolno-spożywcze wysokiej jakości obejmująca zarówno aspekty związane z bezpieczeństwem żywności (pakiet regulacji prawnych dotyczący higieny, identyfikowalność itp.), jak i z wyróżnianiem się takich produktów (znaki jakości: rolnictwo ekologiczne, oznaczenia geograficzne). W niniejszej opinii słowa „jakość” użyto zatem w tym znaczeniu.

2.2

W ramach polityki wspólnotowej opracowano więc specjalne przepisy służące uznawaniu lokalnych specjalności związanych z miejscem pochodzenia. Są to na przykład produkty lokalne, których jakość lub renoma jest związana z konkretnym obszarem lub regionem produkcji lub też z surowcami czy metodami produkcji stosowanymi w określonej strefie geograficznej.

2.3

W krajach europejskich basenu Morza Śródziemnego ochrona oznaczeń związanych z miejscem pochodzenia jako sposobu identyfikacji produktu spożywczego sięga początków dwudziestego wieku. Początkowo wprowadzono ją w sektorze winiarskim, a następnie rozszerzono na inne produkty rolno-spożywcze.

2.4

W 1992 r. Komisja Europejska po raz pierwszy przyjęła wspólne przepisy dotyczące nazw produktów rolno-spożywczych, obowiązujące we wszystkich państwach członkowskich UE. Niektóre definicje, wymogi i procedury zawarte w nowych przepisach zostały zapożyczone z obowiązującego wcześniej ustawodawstwa krajowego, czego dowodem jest bliskie powiązanie między wspólnotowym terminem „chroniona nazwa pochodzenia”, francuskim „appellation d'origine contrôlée”, hiszpańskim„denominación de origen” czy włoskim „denominazione di origine controllata”.

2.5

Odnośne przepisy wykonawcze zostały zawarte w dwóch rozporządzeniach: (EWG) nr 2081/92 w sprawie ochrony oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych i środków spożywczych oraz (EWG) nr 2082/92 w sprawie świadectw o szczególnym charakterze dla produktów rolnych i środków spożywczych. Oba rozporządzenia zostały niedawno zmienione, odpowiednio rozporządzeniem nr 510/2006 i nr 509/2006 z marca 2006 r.

2.6

Rozporządzenie nr 510/2006 dotyczy ochrony nazw produktów, których szczególny charakter wynika z pochodzenia geograficznego, tzn. chronionych nazw pochodzenia (ChNP) oraz chronionych oznaczeń geograficznych (ChOG).

2.6.1

Produkty oznaczone symbolem ChNP mają właściwości wynikające wyłącznie ze środowiska naturalnego i wiedzy producentów z regionu, z którego pochodzą. W wypadku ChNP wszystkie etapy procesu produkcji — produkcja surowców, przetwarzanie i przygotowanie — muszą zatem przebiegać na określonym obszarze oraz musi istnieć ścisłe powiązanie między właściwościami produktu a jego pochodzeniem geograficznym. Przykładowe ChNP to huile d'olive de Nyons, parmiggiano reggiano oraz Shetland lamb.

2.6.2

Produkty oznaczone symbolem ChOG charakteryzują się również szczególnymi właściwościami, które utożsamiają je z określonym regionem, wystarczy jednak, by jeden z etapów procesu produkcji miał miejsce w danym obszarze, zaś na przykład użyte surowce mogą pochodzić z innego regionu. Za przykład ChOG można podać Clare Island salmon, arancia rossa di Sicilia czy Dortmund bier.

2.7

Rozporządzenie nr 509/2006 dotyczy gwarantowanych tradycyjnych specjalności (GTS), których oznaczenie używane jest w wypadku produktów o określonych właściwościach wynikających z zastosowania tradycyjnych składników lub metod produkcji, nie zaś z ich pochodzenia geograficznego. Do tego rodzaju produktów należą szynka jamón serrano, piwo kriek czy też pieczywo kalakukko.

2.8

Rozporządzenia nr 509/2006 i 510/2006 zostały przyjęte przez Radę UE dnia 20 marca 2006 r. Podczas tego samego posiedzenia Komisja przedstawiła oświadczenie w sprawie przyszłego przeglądu polityki funkcjonowania rozporządzenia nr 510/2006 oraz jego przyszłego kształtu (3).

2.9

Nowe prawodawstwo dotyczące oznaczeń jakości pozwoliło na znaczne uproszczenie systemu. Poprzednio wnioskodawcy musieli na przykład przedstawić wniosek o rejestrację właściwym władzom swojego kraju, które po jego rozpatrzeniu przekazywały pełną dokumentację Komisji Europejskiej, która przeprowadzała następnie kolejną pełną analizę. Dziś natomiast analiza wniosków, prowadzona w ramach rozporządzeń i wytycznych ustalonych na szczeblu wspólnotowym, leży w gestii państw członkowskich. Rola Komisji ogranicza się do zbadania najważniejszych informacji zebranych w jednym dokumencie publikowanym następnie w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej (Dz.U. UE). Inną nowością jest przyznana producentom z państw trzecich możliwość kierowania wniosków o rejestrację bezpośrednio do Komisji, a nie — jak poprzednio — obowiązkowo do władz krajowych, które nie zawsze były skłonne lub odpowiednio przygotowane do ich rozpatrzenia.

2.10

5 lutego 2007 r. Komisja zorganizowała konferencję poświęconą certyfikacji jakości żywności, poszerzając znacznie spektrum podejmowanych tematów (systemy certyfikacji, systemy oznaczania) i dołączając do nich podstawową kwestię zdrowej żywności, tzn. jakości rozumianej jako system bezpieczeństwa żywności w Unii Europejskiej. Nie przez przypadek w pierwszym wniosku z konferencji stwierdzono, że „każdy (europejski) produkt spożywczy, wyprodukowany w UE lub importowany, winien spełniać zaostrzone normy produkcyjne pod względem bezpieczeństwa i higieny” (4).

2.10.1

Należy jednak podkreślić, że Stały Komitet ds. Łańcucha Pokarmowego i Zdrowia Zwierząt, złożony z przedstawicieli Komisji Europejskiej i państw członkowskich, dnia 20 grudnia 2004 r. stwierdził, że identyfikowalność nie stanowi „istotnego” wymogu w odniesieniu do żywności importowanej. Komitet nie zgadza się z tym stwierdzeniem.

2.11

W świetle wyników i wniosków z konferencji z lutego 2007 r. Komisja postanowiła sporządzić zieloną księgę w sprawie polityki jakości europejskiej produkcji rolnej, w której zagadnienie oznaczeń geograficznych ma mieć duże znaczenie. Zapowiedziana na październik 2008 r. zielona księga może stać się podstawą do wniosków legislacyjnych.

2.12

Równocześnie Komisja (a ściślej mówiąc, DG ds. Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich) prowadzi wewnętrzną ocenę obecnego systemu ochrony oznaczeń geograficznych, zaś jej wyniki mają zostać przedstawione w lipcu 2008 r.

2.13

W tym ogólnym kontekście EKES sporządził niniejszą opinię z inicjatywy własnej, której celem nie jest jednakże przeanalizowanie wymienionych w poprzednich punktach różnorodnych aspektów i problemów polityki jakości, lecz skupienie się na skuteczności europejskiego systemu oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia oraz na związanej z tym kwestii wielostronnych i dwustronnych negocjacji handlowych.

2.14

Zrealizowane dotychczas działania i stanowisko EKES-u w przedmiotowej kwestii zostały omówione w opinii z inicjatywy własnej w sprawie propagowania charakterystycznych miejscowych produktów rolnych jako narzędzi rozwoju w ramach nowej WPR (sprawozdawca: Maria Luisa SANTIAGO) (5). Ponadto w opinii w sprawie przyszłości WPR (sprawozdawca: Lutz RIBBE) (6) EKES podkreślił konieczność ukierunkowania europejskiego rolnictwa na bezpieczne produkty wysokiej jakości.

3.1.1

System wprowadzony rozporządzeniem (WE) nr 2081/92 w ogólnym ujęciu okazał się skuteczny. EKES pragnie jednak zwrócić uwagę Komisji na pewne uchybienia funkcjonalne, jakie dały o sobie znać wraz z upływem czasu, szczególnie w trzech następujących dziedzinach:

3.1.2

Ogólnie rzecz biorąc system okazał się skuteczny. Produkty, o których mowa, należą praktycznie do wszystkich kategorii towarów; są to produkty roślinne i zwierzęce, świeże i przetworzone, napoje, produkty rybne, przyprawy itp., tak jak wynika z poniższej tabeli zawierającej dane poddane aktualizacji w grudniu 2007 r., który pokazuje, że całkowita liczba ChNP i ChOG wynosi 772. Zwłaszcza analiza liczby zarejestrowanych produktów, na przykład w latach 2000–2006, wskazuje, że liczba ChNP wzrosła o 22 %, a ChOG o 40 %, co oznacza, że całkowity średni wzrost wyniósł 29 % w ciągu zaledwie pięciu lat.

ZAŁĄCZNIK I — Oznaczenia i nazwy zarejestrowane przez DG AGRI do 15.12.2007 r. (http://ec.europa.eu/agriculture/qual/fr/1bbaa_fr.htm)