19.3.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 73/1

(1)

W dniu 4 marca 2008 r. Rada przeanalizowała zaktualizowany program konwergencji na lata 2007–2010 przedstawiony przez Bułgarię.

(2)

Od 2003 roku wzrost realnego PKB utrzymuje się na wysokim poziomie, wynoszącym ponad 6 %, jednak w tym samym czasie znacznie powiększył się deficyt zewnętrzny. Wynik sektora instytucji rządowych i samorządowych wzrósł odpowiednio z poziomu bliskiego pozycji zbilansowanej do nadwyżki przekraczającej 3 % PKB w 2006 roku przy antycyklicznym lub zasadniczo neutralnym kursie polityki budżetowej od 2003 roku. W tym samym czasie dzięki systemowi zarządu walutą warunki pieniężne miały charakter sprzyjający. Zdecydowanemu wzrostowi gospodarczemu towarzyszyły oznaki przegrzania gospodarki oraz pogłębiająca się nierównowaga makroekonomiczna przejawiające się rosnącym deficytem zewnętrznym, ponownym wzrostem zadłużenia ludności w bankach oraz zwiększającą się inflacją.

Rosnący deficyt zewnętrzny w Bułgarii jest jednak w dużym stopniu odzwierciedleniem boomu inwestycyjnego spowodowanego znacznym napływem inwestycji zagranicznych. Inflację wywołał przede wszystkim uwarunkowany zewnętrznie wzrost cen żywności i energii. Jednak przy gwałtownie malejącym bezrobociu rynek pracy się skurczył, a w 2007 roku nastąpił dynamiczny wzrost płac, po raz pierwszy od kilku lat wyraźnie przekraczający wzrost wydajności. Jeżeli sytuacja ta będzie się utrzymywać, może doprowadzić do spadku konkurencyjności oraz zagrozić trwałości wysokiego wzrostu, mimo że dzięki umiarkowanemu realnemu wzrostowi płac do 2006 roku i skumulowanemu wzrostowi wydajności od 1998 roku w dużym stopniu udało się zachować konkurencyjność kosztową. W przyszłości Bułgaria będzie musiała przeciwdziałać wspomnianej nierównowadze, a równocześnie poprawić warunki pozwalające w sposób zrównoważony nadrabiać zaległości w stosunku do innych krajów; w tym celu będzie musiała kontynuować rozważną politykę budżetową i ograniczyć wzrost płac; poprawić jakość finansów publicznych; zapewnić stabilność sektora finansowego oraz przyśpieszyć reformy strukturalne.

(3)

Scenariusz makroekonomiczny będący podstawą programu przewiduje, że wzrost realnego PKB zwiększy się z 6,4 % w 2007 roku do średnio 6,7 % w pozostałym okresie objętym programem. Z dostępnych obecnie informacji wynika (2), że scenariusz ten jest oparty na dość realistycznych założeniach co do wzrostu, jednak nieco zbyt optymistycznych w końcowym okresie, kiedy dynamika popytu krajowego, a zwłaszcza inwestycji, wydaje się zawyżona. W związku ze zdecydowanym wzrostem realnego PKB w programie przewiduje się ograniczone postępy w dążeniu do konwergencji nominalnej, ponieważ utrzymywać się będzie dość wysoka inflacja. Ponadto jeśli wziąć pod uwagę przewidywane utrzymywanie się presji płacowej oraz planowaną podwyżkę podatku akcyzowego na tytoń, prognozy dotyczące inflacji na rok 2009 i 2010 wydają się zaniżone. Przewiduje się wprawdzie, że elementy składowe wzrostu będą się nieco bardziej równoważyć w związku z szybszym wzrostem eksportu, jednak deficyt zewnętrzny ma się nadal powiększać; program zakłada, że osiągnie on maksymalną wartość 20,75 % PKB w 2008 roku, co wydaje się dość prawdopodobne w świetle rozwoju sytuacji w ostatnim okresie.

(4)

W najnowszej wersji programu nadwyżkę sektora instytucji rządowych i samorządowych w 2007 roku oszacowano na 3,1 % PKB, podczas gdy w wersji stycznia 2007 roku zakładano, że osiągnie ona 0,8 % PKB. Wynik lepszy, niż przewidywano, całkowicie wiąże się z wyższymi, niż wynikałoby z prognozy, dochodami, ponieważ wydatki nie zostały do końca utrzymane pod kontrolą. Nie zrealizowano zaplanowanych wstępnie oszczędności, które miały osiągnąć poziom 10 % zapisanych w budżecie wydatków bieżących innych niż przeznaczone na obsługę długu, a w grudniu 2007 roku przyjęto dodatkowy program wydatków w wysokości 2,25 % PKB, które przeznaczono głównie na infrastrukturę. Co więcej, w 2007 roku dwukrotnie podwyższono emerytury o 10 %, a więc o więcej, niż przewiduje stopa indeksacji wynosząca 8,5 %. Ponadto w sektorze publicznym zaczęła się pojawiać presja płacowa, a w drugiej połowie roku w sektorze tym odnotowano wyraźne przyśpieszenie wzrostu płac. W sumie jednak można uznać, że wyższa, niż zakładano, nadwyżka budżetowa w 2007 roku jest odpowiedzią na zalecenie zawarte w opinii Rady z dnia 27 marca 2007 roku w sprawie programu konwergencji ze stycznia 2007 roku (3). W związku ze stałym dynamicznym wzrostem dochodów wynik budżetowy w 2007 roku może nawet okazać się lepszy, niż przewidziano w programie.

(5)

Przewidziana w programie średniookresowa strategia budżetowa ma na celu utrzymanie neutralnego kursu polityki budżetowej przez cały okres objęty programem. Przedstawiony w programie średniookresowy cel budżetowy zmieniono z pozycji zbilansowanej w kategoriach strukturalnych (tj. wynik w ujęciu uwzględniającym zmiany cykliczne, po skorygowaniu o działania jednorazowe i tymczasowe) na nadwyżkę w wysokości 1,5 % PKB, która ma zostać utrzymana w całym okresie objętym programem. Chociaż już średniookresowy cel budżetowy przyjęty przez Radę w jej opinii w sprawie pierwotnego programu był bardziej ambitny niż cel zakładany w pakcie stabilności i wzrostu, znaczna korekta w górę została uzasadniona w programie powiększaniem się nierównowagi zewnętrznej, przyśpieszającą inflacją oraz prognozowanym wpływem starzenia się społeczeństwa na budżet. Przewiduje się, że w okresie objętym programem zarówno wynik sektora instytucji rządowych i samorządowych, jak i wynik pierwotny utrzymają się na stałym poziomie oznaczającym nadwyżkę w wysokości odpowiednio ok. 3 % i 4 % PKB. Według programu zarówno udział dochodów, jak i wydatków w PKB wzrosną o około 1,75 punktu procentowego w okresie objętym programem, przy założeniu że korekta zostanie zrealizowana głównie w 2008 roku. Po stronie dochodów program przewiduje zwiększenie „pozostałych dochodów” o 2,25 % PKB, co odzwierciedla głównie wzrost transferów z UE w okresie objętym programem.

W 2008 roku dochody z podatków mają wzrosnąć o 1,25 % PKB w związku z podwyższeniem niektórych stawek akcyzy, lepszym egzekwowaniem przepisów podatkowych oraz korzystną strukturą wzrostu. Wprowadzenie liniowej stawki podatku dochodowego od osób fizycznych ma zostać w pełni skompensowane dalszą eliminacją szarej strefy oraz likwidacją niektórych ulg podatkowych. Przewiduje się, że w 2009 roku i 2010 roku dochody z podatków i składek na zabezpieczenia społeczne nieznacznie się zmniejszą. Również w 2008 roku wpływy ze składek na zabezpieczenia społeczne mają spaść o 1 % PKB w związku z obniżeniem wysokości stawek zabezpieczeń, co zostanie jednak w dużej mierze skompensowane zwiększeniem podstawy wyliczania składek. Po stronie wydatków w okresie objętym programem przewiduje się daleko idącą restrukturyzację: wydatki kapitałowe — finansowane w coraz większym stopniu transferami z UE — wzrosną o prawie 2 % PKB, a „pozostałe wydatki” — o prawie 1,25 % PKB. Wzrost ten zostanie częściowo skompensowany niższymi wydatkami na obsługę zadłużenia, mniejszymi transferami socjalnymi oraz zmniejszeniem rządowych wydatków na wynagrodzenia dzięki planowanej redukcji zatrudnienia w sektorze publicznym. Bieżące cele budżetowe, oparte na lepszych, niż przewidywano, wynikach za 2007 roku, są znacznie bardziej ambitne niż cele, które nakreślono w programie ze stycznia 2007 roku; wiąże się to również z nieco lepszymi perspektywami gospodarczymi.

(6)

Zagrożenia dla zawartych w programie prognoz budżetowych wydają się zasadniczo zrównoważone. Pewnym zagrożeniom może podlegać scenariusz makroekonomiczny, zwłaszcza jeśli wziąć pod uwagę pogłębiającą się nierównowagę zewnętrzną i wewnętrzną. Ponadto przewidywania co do poziomu dochodów w 2008 roku są obarczone niepewnością w związku z wprowadzeniem liniowej stawki podatku dochodowego od osób fizycznych. Zagrożenia te równoważy jednak bardzo dobra jak dotąd realizacja celów budżetowych oraz obecność bufora po stronie wydatków, którym jest zapisanie w budżecie rezerwy na nieprzewidziane wydatki. Ponadto spodziewany spadek dochodów z podatków w 2009 i 2010 nie w pełni zgadza się ze scenariuszem wzrostu leżącym u podstaw programu, zatem dochody z podatków mogą okazać się wyższe, niż planowano.

(7)

Powyższa ocena ryzyka wskazuje, że przedstawiony w programie kurs polityki budżetowej oznacza utrzymanie średniookresowego celu budżetowego z dużym marginesem bezpieczeństwa w całym okresie objętym programem. Przewidziany w programie kurs polityki budżetowej jest zgodny z paktem stabilności i wzrostu w całym okresie trwania programu. Planowany neutralny kurs polityki budżetowej zapobiegłby pogłębianiu się istniejącej krajowej i zewnętrznej nierównowagi makroekonomicznej. Biorąc pod uwagę ograniczony zakres polityki pieniężnej w ramach zarządu walutą, w zmniejszeniu nierównowagi może pomóc oszczędzanie wszelkich nadwyżek dochodów.

(8)

Wobec braku długoterminowej prognozy wydatków związanych ze starzeniem się społeczeństwa, opartej na wspólnych założeniach makroekonomicznych przygotowanych przez Komitet Polityki Gospodarczej (EPC) i Komisję, nie można ocenić skutków starzenia się społeczeństwa w Bułgarii według porównywalnych i pewnych kryteriów, jak ma to obecnie miejsce w przypadku pozostałych 25 państw członkowskich, które dysponują prognozami opartymi na tych założeniach. Z uwagi na obecną strukturę demograficzną nie można wprawdzie wykluczyć znacznego wpływu starzenia się społeczeństwa na wydatki, jednak przewidziana w programie pozycja budżetowa w 2007 roku, cechująca się dużą nadwyżką strukturalną, znacznie przyczynia się do redukcji będącego już i tak na niskim poziomie długu publicznego. Aby zmniejszyć zagrożenia dla stabilności finansów publicznych, należałoby utrzymywać wysoką nadwyżkę pierwotną w perspektywie średnioterminowej.

(9)

Program konwergencji wydaje się zasadniczo spójny z przedstawionym w marcu 2007 roku krajowym programem reform oraz z przedstawionym w październiku 2007 roku sprawozdaniem z realizacji tego programu. W pełni zgodne z priorytetami wskazanymi w krajowym programie reform są zwłaszcza: strategia budżetowa oraz działania przewidziane w celu poprawy jakości wydatków publicznych, w tym dalsze wdrażanie budżetowania zadaniowego. Niewiele konkretnych kroków ma w założeniu poprawić efektywność i jakość wydatków publicznych na opiekę zdrowotną. Wydaje się, że zaktualizowana wersja programu oddaje wpływ, jaki reformy przewidziane w krajowym programie reform będą miały na finanse publiczne. Dotyczy to zwłaszcza planowanego zwiększenia inwestycji w infrastrukturę. Zaktualizowany program zawiera jednak stosunkowo niewiele informacji na temat bezpośrednich kosztów budżetowych wiążących się z najważniejszymi działaniami, np. ze wzmacnianiem zdolności administracyjnych lub z aktywną polityką rynku pracy.

(10)

Jeżeli chodzi o wymagania odnośnie do danych, które określono w kodeksie postępowania dotyczącym programów stabilności i konwergencji, w programie przestawiono prawie wszystkie dane obowiązkowe i większość opcjonalnych (4).

(i)

nadal nie podejmowała procyklicznego kursu polityki budżetowej, co pomoże ograniczyć istniejącą nierównowagę zewnętrzną, zwłaszcza przez oszczędzanie wszelkich nadwyżek budżetowych i ograniczanie wzrostu wydatków;

(ii)

nasiliła działania mające ograniczyć presję inflacyjną, m.in. prowadząc ostrożną politykę płacową w sektorze publicznym przyczyniającą się do hamowania wzrostu płac;

(iii)

jeszcze bardziej zwiększyła efektywność wydatków publicznych, zwłaszcza by w pełni wdrożyła budżetowanie zadaniowe, wzmocniła zdolności administracyjne oraz dokonała reformy rynku pracy, edukacji i systemu opieki zdrowotnej.

19.3.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 73/6

(1)

W dniu 4 marca 2008 r. Rada przeanalizowała zaktualizowany program stabilności przedstawiony przez Portugalię obejmujący lata 2007–2011.

(2)

Z fazy wysokiego wzrostu gospodarczego w drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych, po roku 2000 gospodarka portugalska weszła w fazę spowolnionego wzrostu PKB, przy jednoczesnym wzroście bezrobocia, co przyczyniło się do osłabienia budżetu. Ta znaczna zmiana wyników gospodarczych wynikała z akumulacji dużego deficytu zewnętrznego i budżetowego, w powiązaniu z procykliczną polityką budżetową, powodującą niestabilność prywatnego sektora i przyczyniającą się do niepewności.

Na początku obecnej dekady indywidualny popyt krajowy znacznie się obniżył, odzwierciedlając dostosowanie wydatków do poziomu bardziej odpowiadającego dochodom. Jednocześnie musiano zmniejszyć pierwotne wydatki publiczne, odchodząc od poprzednich niestabilnych tendencji, natomiast pozycja konkurencyjna pozostała słaba, odzwierciedlając trwającą rozbieżność pomiędzy wynagrodzeniami a wzrostem wydajności. Podczas gdy niedawny wzrost gospodarczy był zasługą przede wszystkim sektora zewnętrznego w połączeniu ze znaczną restrukturyzacją dokonaną w niektórych gałęziach przemysłu w obliczu zwiększonej konkurencji zewnętrznej, przeszkodę dla trwałej poprawy dokonań gospodarczych stanowią słabości o charakterze bardziej strukturalnym. W szczególności ogólna wydajność jest niska głównie z uwagi na niski poziom kapitału ludzkiego, a wydajność i skuteczność sektora publicznego wymagają szczególnej uwagi. W ostatnich latach udało się w istotny sposób zmienić tę sytuację, w szczególności w zakresie ograniczenia nierównowagi finansów publicznych. Podsumowując, głównymi wyzwaniami w związku z powrotem gospodarki portugalskiej na drogę trwałego i dynamicznego nadrabiania zaległości pozostają kontynuacja konsolidacji budżetowej, poprawa jakości finansów publicznych i dalsza realizacja reform strukturalnych w celu zwiększenia potencjalnego wzrostu PKB.

(3)

W scenariuszu makroekonomicznym stanowiącym podstawę programu przewiduje się kontynuację ożywienia gospodarczego oraz przyspieszenie wzrostu realnego PKB z 1,8 % w 2007 roku do 2,2 % w 2008 roku, a następnie do 2,8 % w 2009 roku i 3 % w latach 2010 i 2011. Z obecnie dostępnych informacji wynika (2), że prognozy gospodarcze dotyczące okresu po 2008 roku są oparte na optymistycznych założeniach dotyczących wzrostu. W szczególności stopy wzrostu składników związanych z popytem indywidualnym wydają się zawyżone, zwłaszcza dla inwestycji. W okresie objętym programem zakłada się stopniową poprawę na rynku pracy, ale prognozy dotyczące zatrudnienia wydają się optymistyczne.

Przewidywania w zakresie inflacji konsumpcyjnej mogą być zaniżone w świetle niedawnych podwyżek cen żywności i ropy na rynkach światowych. Pozycja konkurencyjna gospodarki ma się poprawić w nadchodzących latach, a jednostkowe koszty pracy mają rosnąć wolniej niż u większości partnerów handlowych Portugalii. W programie przewiduje się znaczny spadek wysokiego deficytu zewnętrznego z 8,8 % PKB w 2006 roku i zakładanych 7 % PKB w 2007 roku do 4,7 % PKB w roku 2011. Z dostępnych obecnie informacji wynika jednak, że zakładana w aktualizacji poprawa deficytu salda transferów bieżących i dochodów pierwotnych może być trudna do osiągnięcia.

(4)

W aktualizacji programu i prognozie służb Komisji z jesieni 2007 roku deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych w 2007 roku oszacowano na 3 % PKB, podczas gdy w poprzedniej aktualizacji programu stabilności zakładano, że osiągnie on 3,7 % PKB. Nowsze i wstępne dane na temat wykonania budżetu sugerują, że wynik deficytu w 2007 roku może być niższy niż 3 % PKB. Jest to zgodne z wezwaniem — zawartym w opinii Rady z dnia 27 lutego 2007 r. w sprawie poprzedniej aktualizacji — do wdrożenia środków prowadzących do korekty nadmiernego deficytu do 2008 roku (3); dane te są nawet niższe niż zalecona wartość. Ponieważ lepszy od spodziewanego wynik w 2006 roku został wykorzystany do osiągnięcia bardziej ambitnych celów w 2007 roku, Rada odnotowuje, że jest to także zgodne z kierunkami polityki budżetowej przyjętymi przez Eurogrupę na posiedzeniu w kwietniu 2007 roku.

(5)

W aktualizacji programu stabilności zakłada się dalszą konsolidację budżetową w średnim okresie, w szczególności dla osiągnięcia średniookresowego celu budżetowego — deficytu strukturalnego, tj. deficytu w ujęciu uwzględniającym zmiany cykliczne, po skorygowaniu o działania jednorazowe i tymczasowe, w wysokości 0,5 % PKB do 2010 roku. Deficyt nominalny sektora instytucji rządowych i samorządowych ma się stopniowo obniżać, z 3 % PKB w 2007 roku do 2,4 % PKB w 2008 roku, 1,5 % w 2009 roku, 0,4 % w 2010 roku aż do 0,2 % PKB w roku 2011. Scenariusz w przypadku wyniku pierwotnego jest podobny — przechodzi z nieznacznego deficytu do nadwyżki w wysokości 2,5 % PKB w 2011 roku. Deficyt strukturalny obliczony zgodnie z powszechnie przyjętymi metodami ma się zmniejszać średnio o około 0,5 punktu procentowego PKB rocznie do 2010 roku i zasadniczo ustabilizować na poziomie około 0,5 % PKB w 2011 roku. Planowana konsolidacja budżetowa ma zostać osiągnięta poprzez stałe ograniczanie wydatków dokonane dzięki środkom naprawczym mającym na celu ograniczenie kosztów zatrudnienia w sektorze publicznym (w szerszym kontekście reformy administracji publicznej), a w mniejszym stopniu także świadczeń socjalnych. Do konsolidacji budżetowej ma się także przyczynić podwyższenie wskaźnika dochodów. W oparciu o lepsze niż zakładano w budżecie wyniki deficytu w latach 2006 i 2007 w programie zasadniczo potwierdza się planowaną ścieżkę dostosowania strukturalnego określoną w aktualizacji programu stabilności z grudnia 2006 roku, przy nieco zmienionym scenariuszu makroekonomicznym. Dług sektora instytucji rządowych i samorządowych, szacowany na 64,4 % PKB w 2007 roku, ma się obniżać w coraz większym stopniu, o prawie 8 punktów procentowych PKB w okresie objętym programem, osiągając w 2010 roku poziom poniżej określonej w Traktacie wartości odniesienia wynoszącej 60 % PKB.

(6)

Wyniki budżetowe mogą okazać się gorsze niż zakładane w aktualizacji programu. W szczególności, zgodnie z tym co zauważono powyżej, scenariusz makroekonomiczny wydaje się opierać na optymistycznych założeniach dotyczących wzrostu PKB w końcowych latach okresu objętego programem. Także osiągnięcie oszczędności w zakresie wydatków, które mogą powstać w średnim okresie dzięki przyjętym niedawno środkom, jest wciąż w pewnym stopniu obarczone niepewnością. Jednak niektóre z tych zagrożeń mogą być częściowo zrównoważone, jeżeli okaże się, że wynik za 2007 r. jest lepszy od zakładanego, co dałoby dobrą sytuację wyjściową na rok 2008. W świetle zagrożeń dla realizacji celów budżetowych ewolucja wskaźnika długu może również okazać się mniej korzystna niż przewidywana w programie.

(7)

W świetle powyższej oceny ryzyka nakreślony w programie kurs polityki budżetowej wydaje się zgodny z zaleconym przez Radę przeprowadzeniem trwałej korekty nadmiernego deficytu najpóźniej do 2008 roku. W ślad za obniżeniem dokonanym w latach 2006 i 2007, w aktualizacji założono zmniejszenie deficytu strukturalnego o 0,5 punktu procentowego PKB w 2008 roku. Rada odnotowuje, że jest to zgodne z kierunkami polityki budżetowej przyjętymi przez Eurogrupę na posiedzeniu w kwietniu 2007 roku. Według założeń programu do 2009 roku ma zostać osiągnięty wystarczający margines bezpieczeństwa chroniący przed naruszeniem 3-procentowego progu deficytu przy zwykłych wahaniach makroekonomicznych. Jednak w świetle zagrożeń dla realizacji celów budżetowych może to nastąpić dopiero w roku 2010. Ponadto przedstawiony w programie kurs polityki budżetowej może okazać się niewystarczający do zapewnienia osiągnięcia celu średniookresowego do 2010 roku, tak jak to przewidziano w programie. Planowane tempo konsolidacji zmierzającej do osiągnięcia średniookresowego celu budżetowego jest wprawdzie zgodne z paktem stabilności i wzrostu, lecz dostosowanie może wymagać dodatkowych starań z uwagi na wyżej wspomniane zagrożenia. Uwzględniając wyżej wymienione zagrożenia dla prognoz dotyczących zadłużenia, wskaźnik długu może w wystarczający sposób obniżać się do wartości odniesienia pod koniec okresu objętego programem.

(8)

Reforma systemu emerytalnego przyjęta w Portugalii w latach 2006 i 2007 przyczyniła się znacznie do ograniczenia wzrostu wydatków związanych ze starzeniem się społeczeństwa i pozwoliła na poprawę oceny zagrożeń dla stabilności finansów publicznych z wysokiej na średnią, powodując, że długoterminowy wpływ starzenia się społeczeństwa na budżet jest w Portugalii bliski średniej UE. Jednak obecny poziom zadłużenia brutto znajduje się powyżej wartości odniesienia określonej w Traktacie. Jednocześnie przedstawiona w programie pozycja budżetowa w 2007 roku, mimo iż znacznie lepsza w porównaniu z sytuacją wyjściową przedstawioną w poprzedniej aktualizacji, nadal stanowi zagrożenie dla stabilności finansów publicznych, nawet przed uwzględnieniem długoterminowego wpływu starzenia się społeczeństwa na budżet. Do zmniejszenia zagrożeń dla stabilności finansów publicznych przyczyniłaby się dalsza konsolidacja budżetowa, jak zaplanowano w programie.

(9)

Program stabilności jest w pełni spójny z przedstawionym w październiku 2007 roku sprawozdaniem z realizacji krajowego programu reform. W szczególności w krajowym programie reform ujęto średniookresowe plany konsolidacji budżetowej i za główne priorytety uznano konsolidację budżetową oraz poprawę stabilności finansów publicznych. Jednocześnie w programie stabilności opisano osiągnięte postępy w realizacji niektórych środków przewidzianych w krajowym programie reform i ich wpływ na finanse publiczne oraz szersze perspektywy gospodarcze. W obu programach zawarto uzupełniające się i spójne informacje na temat wspólnych środków realizacji polityki.

(10)

Przewidziana w programie strategia budżetowa jest zasadniczo zgodna z ogólnymi wytycznymi polityki gospodarczej dla poszczególnych krajów, zawartymi w zintegrowanych wytycznych, oraz z wytycznymi dla państw członkowskich strefy euro w dziedzinie polityki budżetowej, wydanymi w kontekście strategii lizbońskiej.

(11)

Co do wymagań odnośnie do danych, określonych w kodeksie postępowania dotyczącym programów stabilności i konwergencji, w programie przedstawiono wszystkie dane obowiązkowe i większość opcjonalnych (4).

(i)

zdecydowanej realizacji konsolidacji budżetowej przewidzianej w programie w celu zapewnienia korekty nadmiernego deficytu;

(ii)

realizacji planowanego dostosowania zmierzającego do osiągnięcia średniookresowego celu budżetowego, w razie konieczności przy wsparciu wzmocnionych środków; oraz, między innymi w świetle zagrożeń dla stabilności finansów publicznych, zapewnienia szybkiego obniżenia długu w stosunku do PKB, w szczególności przez kontynuowanie przeznaczania wszelkich lepszych od spodziewanych wyników budżetowych na obniżanie deficytu;

(iii)

utrzymania trwałego ograniczania wydatków i poprawy jakości wydatków publicznych, między innymi przez kontynuowanie realizacji reform administracji publicznej i dalszą poprawę ram budżetowych, zgodnie z tym, co zapisano w programie.

19.3.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 73/10

(1)

W dniu 4 marca 2008 r. Rada zbadała pierwszy program stabilności przedstawiony przez Cypr na lata 2007–2011 (2).

(2)

W ciągu ostatnich dziesięciu lat na Cyprze trwał okres mocnego wzrostu gospodarczego, choć w niektórych latach zaznaczały się wahania, odzwierciedlające podatność tej niewielkiej otwartej gospodarki na wstrząsy zewnętrzne.

Polityka budżetowa nie zawsze wykorzystywała sprzyjającą koniunkturę gospodarczą dla osiągnięcia bliskich równowagi lub wykazujących nadwyżkę celów budżetowych, co zapewniłoby margines bezpieczeństwa w przypadku normalnych wahań i pozwoliło na pełne działanie automatycznych stabilizatorów w okresie pogorszenia koniunktury. Podkreśla to konieczność unikania procyklicznego kursu w okresach dobrej koniunktury. W ciągu ostatnich czterech lat władze cypryjskie przeprowadziły udaną konsolidację budżetową opartą głównie na dochodach, która obniżyła deficyt sektora instytucji rządowych i pozarządowych z 6,5 % PKB w roku 2003 do 1,2 % w roku 2006. Dzięki temu, że prawdopodobnie przejściowo wzrost opierał się na wysokich wpływach podatkowych, co skutkowało wyjątkowo wysokimi dochodami budżetowymi w roku 2007, obecnie szacuje się, że wynik budżetowy osiągnął nadwyżkę w wysokości 1,5 % PKB. Ponadto zadłużenie zmalało z 69 % PKB w roku 2003 do około 60 % w roku 2007. Istnienie częściowych tylko ograniczeń pierwotnych wydatków bieżących i prawdopodobnie przejściowy charakter wpływu struktury dochodów z podatków na ich niedawny wzrost podkreślają potrzebę dalszego usprawniania kontroli wydatków. Pomogłoby to w ustabilizowaniu gospodarki w nowej sytuacji, jaką jest członkostwo w strefie euro. Także reforma systemu emerytalnego i terminowa realizacja przyjętych reform w dziedzinie opieki zdrowotnej przyczyniłyby się do utrzymania wydatków pierwotnych pod kontrolą, stanowiąc podstawę stabilności finansów publicznych w dłuższym okresie.

(3)

Scenariusz makroekonomiczny będący podstawą programu przewiduje, że wzrost realnego PKB zmniejszy się nieznacznie z 4,2 % w roku 2007 do średnio 4 % w pozostałym okresie objętym programem. Z oceny dostępnych obecnie informacji (3) wynika, że scenariusz ten jest oparty na realistycznych założeniach dotyczących wzrostu do roku 2009, natomiast założenia dotyczące późniejszego okresu wydają się nieco zbyt optymistyczne. Przedstawione w programie prognozy dotyczące inflacji wydają się realistyczne, ale w kontekście ostatnich zmian cen ropy naftowej i żywności na rynkach światowych zagrożenia mogą okazać się nieco poważniejsze.

(4)

Program stabilności przewiduje nadwyżkę sektora instytucji rządowych i pozarządowych w roku 2007 w wysokości 1,5 % PKB, co stanowi wynik o ponad 3 punkty procentowe lepszy niż ustalony w ostatniej aktualizacji programu konwergencji cel deficytu w wysokości 1,6 % PKB. Zasadniczą zmianę, która zaszła w roku 2007, przypisuje się wyjątkowemu zwiększeniu ogółu dochodów dzięki szczególnie wysokim wpływom z podatków spowodowane wysoką rentownością sektora finansowego i rosnącymi inwestycjami w nieruchomości. Podwyższenie podstawy opodatkowania i związanych z tym dochodów wydaje się częściowo mieć charakter przejściowy. Przewidywany na rok 2007 wynik jest zgodny z zawartym w opinii Rady z dnia 27 lutego 2007 r. w sprawie ostatniej aktualizacji programu konwergencji (4) wezwaniem do „dążenia do konsolidacji fiskalnej, tak jak przewidziano w programie”.

(5)

W świetle lepszych niż zakładano wyników za rok 2007 cele budżetowe przedstawione w programie stabilności poprawiły się znacznie w porównaniu do celów z ostatniej aktualizacji programu konwergencji w kontekście zasadniczo niezmienionych warunków makroekonomicznych. Program stabilności zakłada osiągnięcie bardziej ambitnego celu średniookresowego w postaci zrównoważenia budżetu w kategoriach strukturalnych (tj. salda dostosowanego cyklicznie bez środków jednorazowych i innych środków tymczasowych), wobec wcześniej zakładanego deficytu strukturalnego w wysokości 0,5 % PKB. Przedstawiona w programie stabilności strategia budżetowa zmierza do utrzymania tego nowego celu średniookresowego, który zresztą został już osiągnięty z nadwyżką w roku 2007, w całym okresie objętym programem. Planuje się, że nadwyżka sektora instytucji rządowych i pozarządowych obniży się z 1,5 % w roku 2007 do 0,7 % PKB do roku 2011; w ujęciu pierwotnym spadek jest większy, z 4,7 % do 2,8 % PKB w 2011 r. Zmniejszenie nadwyżki wynika głównie ze spadku udziału ogółu dochodów w PKB o 1,25 punktu procentowego, podczas gdy ogół wydatków ma zmniejszyć się tylko o 0,25 punktu procentowego PKB.

Zmniejszenie udziału wydatków w PKB odzwierciedla głównie znaczne oszczędności w ramach wydatków z tytułu odsetek, natomiast wydatki pierwotne mają wzrosnąć o 0,25 punktu procentowego, ponieważ ograniczenie wydatków na wynagrodzenia dla pracowników, dotacje i inwestycje publiczne jest z nadwyżką zrównoważone zwiększeniem wydatków socjalnych i innych wydatków. Spadek ogółu dochodów będzie miał miejsce głównie w roku 2008 (1,5 punktu procentowego PKB), ponieważ oczekuje się, że połowa wyjątkowego wzrostu dochodów w wysokości 1,5 % PKB, który miał miejsce w roku 2007, nie wystąpi w roku 2008. Dług sektora instytucji rządowych i pozarządowych brutto, szacowany na 60 % PKB w roku 2007, ma spaść o 11,5 punktu procentowego PKB w roku 2008, do 48,5 % PKB. Jest to głównie wynikiem wysokiej nadwyżki pierwotnej i dokonania znacznej korekty przepływu kapitału zmniejszającej dług, co wynika ze znacznego wycofywania aktywów finansowych związanych z funduszami amortyzacyjnymi. Następnie dług w stosunku do PKB ma się obniżyć o dalszych 8 punktów procentowych PKB w okresie objętym programem do poziomu 40,5 % do roku 2011.

(6)

Wyniki budżetowe w latach 2008 i 2009 mogą być lepsze niż zakładane w programie, ale gorsze w późniejszym okresie. W programie zakłada się, że tylko część wyższych niż oczekiwano dochodów z roku 2007 zostanie przeniesiona na następne lata. Mimo że w świetle braku bardziej szczegółowych danych nie można tego stwierdzić z pewnością, wydaje się, że istnieje możliwość dokonania większego przeniesienia nadwyżki dochodów, szczególnie w latach 2008 i 2009. Zagrożenie dla dochodów wynika z faktu, że scenariusz makroekonomiczny zawiera korzystne prognozy dotyczące wzrostu spożycia prywatnego w końcowych latach programu. Kolejne zagrożenie związane jest z poleganiem na pułapach wydatków, które zostały wprowadzone dopiero w roku 2006, ponieważ ich zakres stosowania nie jest pełen, a w szczególności mechanizmy ich egzekwowania nie są w pełni określone.

(7)

W świetle powyższej oceny ryzyka przedstawiony w programie kurs polityki budżetowej wydaje się wystarczający do utrzymania celu średniookresowego przez okres objęty programem, tak jak przewidziano w programie. Dochód w wysokości 1,5 % PKB, który w programie uznano za tymczasowy, może mieć wprawdzie przejściowy charakter, nie kwalifikuje się jednak jako środek jednorazowy i nie jest tak traktowany przez służby Komisji. Uwzględniając okres dobrej koniunktury gospodarczej, obniżenie strukturalnej nadwyżki o ponad 1 punkt procentowy PKB w roku 2008 z 1,75 % PKB w roku poprzednim może oznaczać przyjęcie procyklicznego kursu polityki budżetowej, co nie byłoby zgodne z paktem stabilności i wzrostu. Jednak założenie rządu, że wzrost dochodów w roku 2007 może mieć jedynie częściowo charakter stały, odzwierciedla ostrożne podejście budżetowe, zgodnie z którym dochody pochodzące ze szczególnie dużego udziału czynnika podatkowego we wzroście nie powinny prowadzić do dodatkowych stałych wydatków. Mimo że planowane pogorszenie pozycji budżetowej w porównaniu do roku 2007 odzwierciedla w znacznym stopniu spodziewaną normalizację dochodów z podatków, istnieje ryzyko, że kurs polityki budżetowej w roku 2008 może okazać się procykliczny z uwagi na zagrożenia związane z egzekwowaniem pułapów wydatków.

(8)

Wydaje się, że zagrożenia dla stabilności finansów publicznych Cypru kształtują się na wysokim poziomie. Długoterminowy wpływ na budżet związany ze starzeniem się społeczeństwa należy do największych w UE, co wynika głównie z bardzo dużego wzrostu wydatków na emerytury w stosunku do PKB. Przedstawiona w programie pozycja budżetowa w roku 2007 przyczynia się do częściowego złagodzenia przewidywanego znacznego długoterminowego wpływu starzenia się społeczeństwa na budżet, jednak nie wystarcza by pokryć związane z nim koszty. Do zmniejszenia zagrożeń dla stabilności finansów publicznych przyczyniłoby się utrzymanie wysokich nadwyżek pierwotnych i wprowadzenie reform systemu emerytalnego zmierzających do ograniczenia przewidywanego obecnie znacznego wzrostu wydatków związanych ze starzeniem się społeczeństwa.

(9)

Program stabilności jest w pełni spójny z przedstawionym w październiku 2007 r. sprawozdaniem z realizacji krajowego programu reform. W szczególności prognozy budżetowe uwzględniają koszty budżetowe różnych projektów i środków zawartych w krajowym programie reform, np. koszty wspierania gospodarki opartej na wiedzy, badań naukowych i rozwoju oraz rozwoju zasobów ludzkich.

(10)

Przewidziana w programie strategia budżetowa jest zasadniczo zgodna z ogólnymi wytycznymi polityki gospodarczej, zawartymi w zintegrowanych wytycznych, oraz z wytycznymi dla państw członkowskich strefy euro w dziedzinie polityki budżetowej, wydanymi w kontekście strategii lizbońskiej.

(11)

Co do wymagań odnośnie do danych, określonych w kodeksie postępowania dotyczącym programów stabilności i konwergencji, w programie przedstawiono wszystkie dane obowiązkowe i większość danych opcjonalnych (5).

(i)

unikania procyklicznej polityki budżetowej poprzez dalsze zwiększanie kontroli wydatków bieżących, przy jednoczesnym wykorzystaniu dodatkowych niespodziewanych dochodów do dalszej redukcji długu;

(ii)

ograniczenia wydatków publicznych, w szczególności poprzez zreformowanie systemu emerytalnego i terminową realizację przyjętych reform w zakresie opieki zdrowotnej, w celu poprawy długoterminowej stabilności finansów publicznych.

19.3.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 73/14

(1)

W dniu 4 marca 2008 r. Rada przeanalizowała zaktualizowany program konwergencji przedstawiony przez Estonię i obejmujący lata 2007–2011.

(2)

Gospodarka Estonii zwalnia po okresie bardzo szybkiego wzrostu, związanego między innymi z wysoką dynamiką akcji kredytowej oraz ogólnie ekspansywnych warunków monetarnych, które stanowiły siłę napędową znacznego wzrostu spożycia i ożywienia na rynku nieruchomości. W okresie tym wystąpiła znaczna nierównowaga makroekonomiczna: niedobory siły roboczej przyczyniły się ostatnio do wystąpienia spirali wzrostu płac i cen, a wynagrodzenia rosły szybciej niż wydajność pracy, co doprowadziło do spadku konkurencyjności kosztowej.

Polityka budżetowa Estonii, mająca szczególne znaczenie wobec ograniczeń wynikających z kursu polityki monetarnej, była ogólnie rzecz biorąc rozważna: od 2002 r. budżet osiąga nadwyżkę, a poziom zadłużenia sektora instytucji rządowych i samorządowych jest niski. Jednak prowadzenie bardziej restrykcyjnej polityki budżetowej mogło w większym stopniu przyczynić się do powstrzymania tendencji do przegrzania gospodarki oraz do skorygowania nierównowagi makroekonomicznej. Oczekuje się, że w nadchodzących latach nierównowaga będzie zanikać jedynie stopniowo, w warunkach utrzymującego się zacieśnienia na rynku pracy, wzrostu wynagrodzeń przekraczającego wzrost wydajności pracy, presji cenowej oraz utrzymującej się, choć nieco mniejszej, nierównowagi zewnętrznej. Istnieją zatem zagrożenia związane ze ścieżką spowolnienia, choć zmniejsza je wysoka elastyczność, jaką gospodarka wykazywała do tej pory.

(3)

Scenariusz makroekonomiczny będący podstawą programu przewiduje, że nastąpi spowolnienie wzrostu realnego PKB z 7,5 % w 2007 r. do 5,25 % w 2008 r. oraz średnio do 6,5 % w pozostałych latach okresu objętego programem. W świetle dostępnych obecnie informacji (2) scenariusz ten wydaje się być oparty na ostrożnych założeniach dotyczących wzrostu na rok 2008 oraz realistycznych założeniach na lata kolejne. W programie przewiduje się, że inflacja wzrośnie do 8,5 % w 2008 roku i utrzyma się na wysokim poziomie 5,5 % w roku 2009, co wydaje się realistyczne w świetle zanotowanego w ostatnim okresie wzrostu cen żywności oraz prawdopodobnych podwyżek cen regulowanych. Z prognoz wynika, że Estonia dokonywać będzie jedynie ograniczonych postępów na drodze do osiągnięcia konwergencji nominalnej. Oczekuje się, że wraz z osłabieniem tempa wzrostu popytu krajowego deficyt bilansu płatniczego zmniejszy się z 14 % PKB w 2007 roku do około 10 % w roku 2009 i około 8 % w latach kolejnych. Poprawa ta jest realna, choć zagrożona przez pogorszenie konkurencyjności kosztowej.

(4)

W najnowszej aktualizacji programu konwergencji nadwyżkę sektora instytucji rządowych i samorządowych w 2007 r. oszacowano na 2,6 % PKB, podczas gdy w poprzedniej aktualizacji programu zakładano, że osiągnie ona 1,2 % PKB. Ten lepszy od oczekiwanego wynik, przewidywany również w jesiennej prognozie służb Komisji, jest następstwem przede wszystkim przeniesienia lepszego niż zakładano wyniku w 2006 r., a w mniejszym stopniu również znacznie wyższego niż przewidywano wzrostu dochodów, który z nadwyżką kompensuje znacząco wyższy od zapisanego w budżecie wzrost wydatków. Wykonanie budżetu w 2007 roku było częściowo zgodne z zaleceniami zawartymi w opinii Rady z dnia 27 lutego 2007 r. w sprawie poprzedniej aktualizacji programu konwergencji (3). Nadwyżka budżetowa wydaje się wprawdzie wyższa od zaplanowanej, jednak przewiduje się, że w porównaniu z rokiem poprzednim wynik strukturalny (tj. wynik w ujęciu uwzględniającym zmiany cykliczne po skorygowaniu o działania jednorazowe i inne tymczasowe) uległo pogorszeniu o ponad 0,5 punktu procentowego PKB, co sugeruje procykliczny charakter polityki w okresie dobrej koniunktury. Ponadto zwiększenie wydatków poprzez przyjęcie w grudniu 2007 r. budżetu dodatkowego było niezgodne z dążeniem do wspierania stabilności makroekonomicznej oraz korekty nierównowagi zewnętrznej.

(5)

Głównym celem przedstawionej w programie średniookresowej strategii budżetowej jest dążenie do poprawy stabilności makroekonomicznej i stabilności finansów publicznych w długim okresie poprzez utrzymywanie nadwyżki budżetowej, a tym samym realizowanie z nadwyżką celu średniookresowego, jakim jest równowaga strukturalna. Oczekuje się, że nadwyżka nominalna sektora instytucji rządowych i samorządowych spadnie z 2,6 % PKB w 2007 roku do 1,3 % w roku 2008, a następnie do poziomu nieco poniżej 1 % w końcowych latach okresu objętego programem. Wynik strukturalny obliczany zgodnie z powszechnie przyjętą metodyką zmniejszy się z 1,25 % PKB w 2007 r. do 0,75 % PKB w roku 2008, a w kolejnych latach ponownie wzrośnie do poziomu 1,25–1,5 % PKB.

W porównaniu z poprzednią aktualizacją programu konwergencji cele budżetowe zostały potwierdzone na rok 2008 i obniżone o około 0,5 punktu procentowego PKB na kolejne lata, wobec skorygowania przewidywań gospodarczych w dół, a prognoz inflacji w górę. Przewiduje się, że dochody sektora instytucji rządowych i samorządowych w stosunku do PKB spadną w okresie objętym programem o około 1 punktu procentowego, głównie za sprawą zmniejszenia udziału podatków od dochodu i majątku w następstwie stopniowego obniżania stopy podatku dochodowego. W tym samym okresie wydatki mają wzrosnąć o około 1 punkt procentowy, do czego w największym stopniu przyczyni się zwiększenie świadczeń socjalnych, zwłaszcza emerytur w związku z przyjęciem korzystniejszych zasad indeksacji.

(6)

Ryzyko związane z zawartymi w programie prognozami budżetowymi wydaje się zasadniczo zrównoważone. Z jednej strony przedstawione w programie założenia makroekonomiczne na 2008 rok są ostrożne, a wynik budżetowy może okazać się lepszy niż oczekiwany. W programie przedstawiono szczegółowe informacje na temat przewidywanych środków po stronie dochodów, a prognozy podatkowe wydają się realistyczne. Z drugiej strony, pomimo ogólnie dobrych wyników, w ostatnich latach ukształtowała się praktyka przeznaczania części wyższych od oczekiwanych dochodów na zwiększenie wydatków poprzez budżet dodatkowy, a więc z naruszeniem ustalonych celów w zakresie wydatków. Pogorszenia stanu finansów publicznych należałoby oczekiwać również w przypadku, gdyby spowolnienie gospodarcze okazało się poważniejsze lub bardziej długotrwałe niż przewiduje przedstawiony w programie scenariusz. W szczególności źródłem presji na budżet mogłoby stać się nagłe spowolnienie finansowanego kredytem i napędzanego przez popyt wewnętrzny, dynamicznego wzrostu gospodarki estońskiej lub znaczna zmiana struktury składników wzrostu polegająca na zmniejszeniu udziału składnika podatkowego.

(7)

W świetle powyższej oceny ryzyka przedstawiony w programie kurs polityki budżetowej wydaje się wystarczający do osiągnięcia celu średniookresowego w całym okresie objętym programem z odpowiednim marginesem bezpieczeństwa, tak jak to przewidziano w programie. Jednak pogorszenie się nadwyżki strukturalnej w 2008 r. oznacza ekspansję budżetową, co pociąga za sobą ryzyko, że wynikający z programu kurs polityki budżetowej może okazać się procykliczny w sytuacji, gdyby gospodarka nadal rozwijała się w szybkim tempie. Byłoby to niezgodne z paktem na rzecz stabilności i wzrostu. Ponadto na obecnym etapie cyklu, gdy gospodarka zaczęła wyhamowywać, lecz nadal utrzymuje się znaczna nierównowaga makroekonomiczna, polityka budżetowa nie powinna przyczyniać się do jej pogłębiania.

(8)

Wydaje się, że zagrożenia dla stabilności finansów publicznych Estonii kształtują się na niskim poziomie. Długoterminowy wpływ starzenia się społeczeństwa na budżet należy do najniższych w UE i zgodnie z programem powinien taki pozostać, nawet uwzględniając skutki niedawnej zmiany zasad indeksacji emerytur. Obecny poziom zadłużenia brutto jest w Estonii bardzo niski, a utrzymanie zdrowych finansów publicznych zgodnie z planami budżetowymi na okres objęty programem przyczyniłoby się do zmniejszenia zagrożeń dla ich długoterminowej stabilności.

(9)

Program konwergencji wydaje się być do pewnego stopnia spójny z przedstawionym w październiku 2007 roku sprawozdaniem z realizacji krajowego programu reform. W szczególności w zaktualizowanym programie konwergencji zamieszczono szczegółową ocenę środków polityki budżetowej i reformy systemu emerytalnego, ogłoszonych w krajowym programie reform. Brakuje jednak jakościowej oceny ogólnego wpływu krajowego programu reform w ramach średniookresowej strategii budżetowej. Wydaje się ponadto, że przedstawiono jedynie częściowe informacje o bezpośrednich kosztach i oszczędnościach budżetowych oraz o prognozach związanych z najważniejszymi reformami przewidzianymi w krajowym programie, zwłaszcza w odniesieniu do środków o charakterze bardziej mikroekonomicznym lub związanym z zatrudnieniem, takich jak nakłady na badania i rozwój, uczenie się przez całe życie, kształcenie zawodowe i aktywna polityka zatrudnienia

(10)

Konieczne są zdeterminowane działania polityczne w celu systematycznego powrotu na zrównoważoną ścieżkę konwergencji i zapewnienia sprawnego uczestnictwa w ERM II. Przystępując do tego mechanizmu Estonia podjęła zobowiązania dotyczące polityki budżetowej, finansowej i strukturalnej. Wyniki budżetowe były ogólnie dobre przez cały okres uczestnictwa w ERM II, choć ostatnio kurs polityki budżetowej nie był szczególnie ambitny biorąc pod uwagę sytuację wyjściową i etap cyklu gospodarczego, co przypuszczalnie doprowadziło do procykliczności w 2007 roku. W celu ograniczenia gwałtownego wzrostu akcji kredytowej zaostrzono wymagania dotyczące rezerw i wymagania ostrożnościowe, ale wydaje się, że bezpośredni wpływ tych działań na wzrost pożyczek jest ograniczony. Wzrost wynagrodzeń znacznie przyspieszył w sektorze prywatnym, a następnie w publicznym, w sytuacji dynamicznego wzrostu gospodarczego i zacieśnienia na rynku pracy, stanowiąc obecnie najpoważniejszy problem estońskiej gospodarki. W krajowym programie reform Estonia przewidziała środki na rzecz zwiększenia elastyczności rynku pracy, a ostatnio zobowiązała się wprowadzić dalsze środki mające na celu poprawę wydajności pracy w całej gospodarce.

(11)

Co do wymagań odnośnie do danych, określonych w kodeksie postępowania dotyczącym programów stabilności i konwergencji, w programie odnotowano brak pewnych danych obowiązkowych i opcjonalnych (4).

(i)

dążenie do utrzymania neutralnego kursu polityki budżetowej w 2008 roku i w latach kolejnych, w sposób przyczyniający się do systematycznego dostosowania prowadzącego do osiągnięcia zrównoważonej ścieżki konwergencji;

(ii)

uzupełnienie zalecanego kursu polityki budżetowej poprzez zapewnienie odpowiedniej polityki płacowej w sektorze publicznym i podjęcie dalszych reform rynku pracy, w sposób zapewniający powstrzymanie presji inflacyjnej i podtrzymanie szybkiego wzrostu wydajności pracy.

19.3.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 73/18

(1)

W dniu 4 marca 2008 r. Rada zbadała zaktualizowany program konwergencji przedstawiony przez Łotwę, obejmujący lata 2007–2010.

(2)

Po trwającym od połowy lat dziewięćdziesiątych okresie stałego silnego wzrostu realny PKB Łotwy nadal rósł w latach 2005–2007 w tempie dwucyfrowym. Wzrost ten wynikał głównie z boomu kredytowego, który przełożył się na zwiększenie spożycia prywatnego i inwestycji na rynku nieruchomości; przy czym od 2006 r. zadłużenie zagraniczne netto przekracza 20 % PKB.

Warunki monetarne były sprzyjające, gdyż gospodarka jest w wysokim stopniu powiązana z euro dzięki systemowi zarządu walutą w ramach ERM II. Przegrzaniu gospodarki pod względem popytu towarzyszyły niedobory kadrowe, które wywołały spiralę płacowo-cenową: wynagrodzenia rosły szybciej niż wydajność, co doprowadziło do najwyższej inflacji w UE oraz do gwałtownego spadku konkurencyjności kosztowej. Dzięki serii działań podjętych przez władze wiosną 2007 roku odnotowano spowolnienie na rynku mieszkaniowym i wyhamowanie konsumpcji gospodarstw domowych, niemniej należy podjąć dalsze kroki w tym względzie, aby płynnie nakierować gospodarkę na ścieżkę zrównoważonego wzrostu. Polityka budżetowa niewystarczająco przeciwdziałała pojawiającym się zagrożeniom. Aby przywrócić równowagę wewnętrzną i zewnętrzną należy zwłaszcza: przyjąć ambitniejszy kurs polityki budżetowej; przestrzegać odpowiednich średniookresowych ram budżetowych; zhierarchizować wydatki publiczne oraz zweryfikować instrumenty podatkowe, aby uniknąć stymulacji popytu w sektorach, które niezbyt przyczyniają się do zwiększenia średnio- i długookresowego potencjału podażowego gospodarki; a także rozważniej zwiększać płace w sektorze publicznym. Aby wesprzeć nadrabianie zaległości, należy podjąć reformy strukturalne i zlikwidować „wąskie gardła” z myślą o wzmocnieniu gospodarki pod względem podaży.

(3)

Scenariusz makroekonomiczny stanowiący podstawę programu przewiduje łagodne wychłodzenie gospodarki, tak że wzrost realnego PKB stopniowo zmniejszy się z 10,5 % w roku 2007 do 6,8 % w roku 2010. Według programu popyt krajowy pozostanie głównym czynnikiem wzrostu, choć w latach 2007–2008 popyt ten powinien ulec znacznemu wyhamowaniu. Obecnie dostępne informacje pozwalają sądzić (2), że scenariusz ten jest oparty na realistycznych założeniach co do wzrostu gospodarczego. Jednak przewidywane wyhamowanie popytu krajowego wcale nie jest pewne, a przedstawiony w programie scenariusz gospodarczy związany jest z bardzo poważnymi zagrożeniami stabilności makroekonomicznej, z których jednym jest dalsze przegrzewanie poważnie grożące gwałtownym spowolnieniem w późniejszym okresie. Ponadto bez korekty zagregowanych popytu i podaży — większej, niż to przewidziano w programie — krajowy bilans płatniczy nie zostanie szybko zrównoważony.

Prognozy programu co do inflacji wydają się realistyczne, sugerują jednak, że Łotwa będzie się oddalać od nominalnej konwergencji, przynajmniej do roku 2008. Ponadto utrzymuje się duża niepewność m.in. w związku z wciąż niestabilnymi cenami energii i innych surowców oraz z dalszym rozwojem obecnej spirali płacowo-cenowej. Należy bezwzględnie wyhamować wzrost płac w sektorze publicznym, aby zredukować wzrost płac w całej gospodarce; dopiero wtedy można będzie przełamać obecną dynamikę wzrostu kosztów i cen oraz powstrzymać gwałtowny spadek konkurencyjności kosztowej.

(4)

W poprzednim programie zakładano docelowo, że w roku 2007 deficyt budżetowy wyniesie 1,3 % PKB, natomiast w aktualizacji przewidziano nadwyżkę budżetową w wysokości 0,3 % PKB. Według jesiennej prognozy nadwyżka budżetowa w roku 2007 wyniesie 0,9 % PKB, a zatem prawie tyle co wstępny wynik, czyli 0,8 % PKB. Szacuje się, że deficyt strukturalny obliczany zgodnie z powszechnie przyjętą metodą zmniejszył się z poziomu 1 % PKB w roku 2006 do 0,5 % PKB w roku 2007. Różnica pomiędzy zakładaną w jesiennej prognozie wartością nominalną a celem przyjętym w poprzednim programie wynika z wyższych dochodów, które zostały jednak częściowo zniwelowane przez wzrost wydatków, szybszy, niż przewidywał budżet. Nawet jeżeli polityka budżetowa w roku 2007 zakładała nadwyżkę bliską 0,8 % PKB, to tylko częściowo realizowała zalecenie zawarte w opinii Rady z dnia 27 marca 2007 r. w sprawie poprzedniej aktualizacji programu konwergencji (3) — utrzymujący się bowiem wysoki popyt oraz duże zagrożenia stabilności dowodzą, że nie odpowiadała ona wymaganiom. Nastąpił jednak pewien postęp w ograniczaniu częstego wcześniej skoku wydatków instytucji publicznych pod koniec roku, a to dzięki przyjęciu przez rząd odpowiednich wytycznych w listopadzie 2007 r.

(5)

Głównym celem strategii budżetowej jest umacnianie stabilności makroekonomicznej przez dalsze przestrzeganie celu średniookresowego — osiągniętego w roku 2006 — czyli utrzymywanie deficytu strukturalnego na poziomie 1 % PKB przy rosnącym marginesie bezpieczeństwa w okresie objętym programem. W porównaniu z poprzednim programem, w którym osiągnięcie celu średniookresowego planowano dopiero na rok 2008, bieżąca aktualizacja zasadniczo potwierdza przewidywaną ścieżkę konsolidacji, ale mimo ogólnie niezmienionego scenariusza makroekonomicznego zakłada znacznie lepszą wyjściową pozycję budżetu. Jak obliczyły służby Komisji na podstawie informacji przedstawionych wprogramie, wynik strukturalny ma przejść od deficytu wynoszącego 0,5 % PKB w roku 2007 do nadwyżki wynoszącej 0,5 % PKB w roku 2008, i poprawiać się w latach 2009–2010 o 0,5 punktu procentowego rocznie. Wzrost nadwyżki nominalnej o niemal 1 punkt procentowy PKB wynika w dwóch trzecich ze zwiększonego udziału dochodów w PKB, a w jednej trzeciej — ze zmniejszonego udziału wydatków w PKB. Po stronie dochodów przewidywany wzrost podatków pośrednich i „pozostałych dochodów” względem PKB z nawiązką kompensuje przewidywane zmniejszenie składek na ubezpieczenia społeczne w następstwie trwającej reformy systemu emerytalnego. Zmniejszenie wydatków na spożycie publiczne i na wynagrodzenia pracownicze względem PKB (choć środki opisane w programie wcale tego nie gwarantują) ma w założeniu zapewnić środki budżetowe na proponowane podwyżki świadczeń socjalnych, w tym emerytur i zasiłków rodzicielskich, oraz na inwestycje publiczne.

(6)

Wyniki budżetowe mogą być znacznie gorsze, niż przewidziano w programie. Poważnie zagrożona jest ogólna stabilność makroekonomiczna z uwagi na dużą nierównowagę bilansu płatniczego oraz obecne przegrzanie gospodarki. Gdyby wzrost gospodarki — finansowany kredytami i napędzany przez popyt wewnętrzny — nagle wyhamował, powstałaby silna presja na budżet, gdyż przedstawione w programie prognozy dochodów oparte są na założeniu, że utrzymają się wysokie spożycie i sprzyjające warunki na rynku pracy.

Przewidywane obniżenie wskaźnika wydatków będzie prawdopodobnie trudno osiągnąć z braku odpowiednich działań. Ponieważ średniookresowe pułapy wydatków dla ministerstw i instytucji publicznych zostały wprowadzone dopiero w roku 2007, nie sposób jeszcze ocenić ich skuteczności. Na podstawie doświadczeń ostatnich lat można raczej oczekiwać ich przekroczenia, gdyż wysoki wzrost nominalny pozwalał co roku wydawać nadwyżki dochodów w ramach budżetu dodatkowego. I wreszcie, w programie przewiduje się znaczne dochody z prywatyzacji (według programu łącznie 0,5 % PKB), które jednak obarczone są niepewnością.

(7)

W świetle powyższej oceny ryzyka wydaje się, że kurs polityki budżetowej przedstawiony w programie pozwoli utrzymać cel średniookresowy przez okres objęty programem, tak jak przewidziano w programie. Przedstawiony tam kurs polityki budżetowej jest zgodny z paktem stabilności i wzrostu, ale wymaga zaostrzenia, gdyż zaburzenia równowagi gospodarczej są poważne, a rola polityki budżetowej — zwiększona w związku z ograniczonymi możliwościami prowadzenia polityki monetarnej w sytuacji niemal stałego kursu walutowego w ramach ERM II. Ponieważ osiągnięcie w roku 2007 wyniku lepszego, niż oczekiwano, jest prawdopodobne, należy wykorzystać to i dążyć do znacznie większej nadwyżki w roku 2008.

(8)

Wydaje się, że zagrożenie stabilności finansów publicznych Łotwy nie jest duże. Starzenie się społeczeństwa ma mniejszy długoterminowy wpływ na budżet niż średnio w UE, a według przewidywań udział odnośnych wydatków w PKB ma zmniejszać się w nadchodzących dziesięcioleciach, co wynika z oszczędnościowego charakteru reformy systemu emerytalnego. Obecny poziom zadłużenia brutto jest bardzo niski, a poprawa pozycji budżetowej zgodnie ze zaktualizowanym programem konwergencji pomogłaby złagodzić zagrożenia długoterminowej stabilności finansów publicznych.

(9)

Program konwergencji wydaje się spójny z przedstawionym w październiku 2007 roku sprawozdaniem z realizacji krajowego programu reform. W sprawozdaniu uznano bowiem, że największym wyzwaniem mającym przełożenie na finanse publiczne jest zapewnienie stabilności makroekonomicznej, i dlatego największy nacisk położono na zaostrzenie dyscypliny budżetowej oraz procedur planowania budżetu. Co prawda program ocenia pod względem jakościowym ogólne skutki krajowego programu reform w ramach średniookresowej strategii budżetowej, ale nie podaje szczegółowych informacji o bezpośrednich kosztach i oszczędnościach budżetowych wynikających z głównych reform przewidzianych w krajowym programie reform.

(10)

Przedstawiona w programie strategia budżetowa częściowo odpowiada ogólnym wytycznym polityki gospodarczej dla Łotwy w dziedzinie polityki budżetowej, wydanym w kontekście strategii lizbońskiej. Jednak proponowany kurs polityki budżetowej za mało przyczynia się do schładzania gospodarki i do jej równoważenia.

(11)

Jeżeli chodzi o postęp w realizacji zobowiązań Łotwy w ramach ERM II, władze podjęły pewne działania, ale jeszcze za mało, by zaostrzyć kurs polityki budżetowej i ograniczyć popyt krajowy. Podjęły pewne kroki, by zastopować boom kredytowy, ale z niewielkim skutkiem. Przyjęty w marcu 2007 roku plan walki z inflacją stanowił krok we właściwym kierunku, choć miał niewielki natychmiastowy efekt, ale przede wszystkim nie był na tyle radykalny, by ustabilizować gospodarkę i przynieść trwały spadek inflacji. Potrzebne są dalsze reformy strukturalne stanowiące reakcję na podażową słabość gospodarki oraz na jej malejącą konkurencyjność. Plan stabilizacji gospodarczej, opracowywany obecnie przez władze łotewskie, będzie prawdopodobnie obejmował dalsze kroki finansowe i podatkowe oraz działania mające poprawić warunki prowadzenia działalności gospodarczej i zwiększyć konkurencyjność.

(12)

Jeżeli chodzi o wymagania co do danych określone w kodeksie postępowania dotyczącym programów stabilności i konwergencji, to w programie brak niektórych danych obowiązkowych, natomiast podano większość danych fakultatywnych (4).

(i)

dążyła w roku 2008 i w latach kolejnych do znacznie ambitniejszych celów budżetowych niż w programie, m.in. przez całkowite zachowywanie nadwyżek dochodów i przestrzeganie pułapów wydatków;

(ii)

kierując się ogólnymi limitami wydatków sektora publicznego wynikającymi ze średniookresowego planowania budżetu, rozważnie zhierarchizowała wydatki publiczne i zweryfikowała instrumenty podatkowe, co pozwoli uniknąć stymulacji popytu w sektorach, które niezbyt przyczyniają się do zwiększenia średnio- i długookresowego potencjału podażowego gospodarki;

(iii)

podjęła dalsze działania służące opanowaniu presji inflacyjnej m.in. przez odpowiedzialną politykę płacową w sektorze publicznym, i w ten sposób pomogła zdecydowanie zahamować wzrost płac w całej gospodarce, co pozwoli przełamać obecną dynamikę wzrostu kosztów i cen oraz powstrzymać gwałtowny spadek konkurencyjności kosztowej.

19.3.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 73/23

(1)

Art. 79 rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 stanowi, że Rada powinna powołać na stanowiska członków zarządu Europejskiej Agencji Chemikaliów po jednym przedstawicielu z każdego państwa członkowskiego.

(2)

Decyzją z dnia 7 czerwca 2007 r. (2) Rada powołała 27 członków zarządu Europejskiej Agencji Chemikaliów.

(3)

Rząd Rumunii poinformował Radę o zamiarze zastąpienia przedstawiciela Rumunii w zarządzie inną osobą i zgłosił kandydaturę nowego przedstawiciela, który powinien zostać powołany na okres do dnia 31 maja 2011 r.,

19.3.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 73/24

19.3.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 73/25

1.

W dniu 12 marca 2008 r. zgodnie z art. 4 rozporządzenia Rady (WE) nr 139/2004 (1) i po odesłaniu sprawy zgodnie z art. 4 ust. 5 tego rozporządzenia, Komisja otrzymała zgłoszenie planowanej koncentracji, w wyniku której przedsiębiorstwo Marel Food Systems hf. („Marel”, Islandia) przejmuje w rozumieniu art. 3 ust. 1 lit. b) rozporządzenia Rady kontrolę nad całym przedsiębiorstwem Stork Food Systems („SFS”, Niderlandy) w drodze zakupu akcji oraz aktywów.

2.

Przedmiotem działalności gospodarczej przedsiębiorstw biorących udział w koncentracji jest:

3.

Po wstępnej analizie Komisja uznała, że zgłoszona koncentracja może wchodzić w zakres rozporządzenia (WE) nr 139/2004. Jednocześnie Komisja zastrzega sobie prawo do podjęcia ostatecznej decyzji w tej kwestii.

4.

Komisja zwraca się do zainteresowanych osób trzecich o zgłaszanie ewentualnych uwag na temat planowanej koncentracji.

Komisja musi otrzymać takie uwagi w nieprzekraczalnym terminie dziesięciu dni od daty niniejszej publikacji. Można je przesyłać do Komisji faksem (nr faksu: (32-2) 296 43 01 lub 296 72 44) lub listownie, podając numer referencyjny: COMP/M.5125 — Marel/SFS, na poniższy adres Dyrekcji Generalnej ds. Konkurencji Komisji Europejskiej:

19.3.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 73/26

—

300 kg dla jałówek i krów

—

380 kg dla wołów

—

święto tłustych byków w Bazas w czasie karnawału przyciąga corocznie wielu uczestników, a sklepy mięsne zaangażowane w inicjatywę „Bœuf de Bazas” notują wtedy wzrost sprzedaży o 30 %. To święto opiera się na szczególnym charakterze i powszechnej znajomości towaru, a z drugiej strony umożliwia podtrzymanie powszechnej znajomości bœuf de Bazas,

—

inne gminy z obszaru CHOG również organizują podobne uroczystości.

—

artykuł w Figaro z 16 lutego 2003 r. zatytułowany „Tłusty byk ma swój karnawał” (Le bœuf gras fait son carnaval),

—

przepis na „smażony chrupiący ogon byka z Bazas w kaczych wątróbkach z regionu Landes”, przedstawiony w programie „Podróże Petitrenaud” („Les escapades de Petitrenaud”) nadawanym na kanale France 5.