WTO: porozumienie w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Decyzja Rady 94/800/WE dotycząca zawarcia w imieniu UE porozumień, będących wynikiem negocjacji wielostronnych w ramach Rundy Urugwajskiej (1986–1994)

Runda Urugwajska wielostronnych negocjacji handlowych (1986–1994) – Porozumienie ustanawiające Światową Organizację Handlu (WTO) – Porozumienie w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej

JAKIE SĄ CELE NINIEJSZEJ DECYZJI I POROZUMIENIA?

• Na mocy niniejszej decyzji w imieniu Wspólnoty Europejskiej (obecnie Unii Europejskiej — UE) przyjęte zostało porozumienie ustanawiające Światową Organizację Handlu (WTO), w tym Porozumienie w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej (TRIPS).
• TRIPS realizuje dwa cele:
  • zapewnia skuteczną i właściwą ochronę praw własności intelektualnej odnoszących się do handlu, uwzględniając różnice występujące w krajowych systemach prawnych;
  • ustanawia wielostronne zasady minimalne w celu wspierania zwalczania podrabiania.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Podstawowymi zasadami jest zasada dotycząca traktowania narodowego oraz zasada najwyższego uprzywilejowania. To oznacza, że członkowie WTO są zatem zobowiązani do traktowania podmiotów innych krajów członkowskich w sposób nie mniej korzystny niż w przypadku własnych podmiotów. Ponadto jakakolwiek korzyść przyznana podmiotom jakiegokolwiek innego kraju członkowskiego będzie przyznana niezwłocznie i bezwarunkowo podmiotom wszystkich innych krajów członkowskich, nawet jeśli będzie to oznaczało traktowanie w sposób bardziej uprzywilejowany niż traktowane są własne podmioty tego członka.

ZASADY OGÓLNE

Normy dotyczące dostępności, zakresu i korzystania z praw własności intelektualnej

• Porozumienie ma na celu zapewnienie właściwego stosowania odpowiednich zasad dotyczących ochrony praw własności intelektualnej we wszystkich państwach członkowskich na podstawie obowiązków określonych przez Światową Organizację Własności Intelektualnej (WIPO) w różnych konwencjach dotyczących praw własności intelektualnej (Konwencja związkowa paryska o ochronie własności przemysłowej, Konwencja berneńska o ochronie dzieł literackich i artystycznych, Konwencja rzymska o ochronie wykonawców, producentów fonogramów i organizacji nadawczych oraz Traktat waszyngtoński o własności intelektualnej w odniesieniu do układów scalonych). Wprowadzono różne nowe lub bardziej rygorystyczne zasady w dziedzinach, które nie zostały objęte istniejącymi konwencjami lub w przypadkach, gdy istniejące konwencje są niewłaściwe.
• W odniesieniu do praw autorskich członkowie WTO muszą stosować się do podstawowych postanowień Konwencji berneńskiej o ochronie dzieł literackich i artystycznych. Od tego czasu programy komputerowe są chronione jak dzieła literackie.
• Jeżeli chodzi o prawa do wypożyczenia, autorzy programów komputerowych oraz producenci nagrań dźwiękowych mogą wydawać zgodę lub zakaz na udostępnianie dla celów zarobkowych swoich dzieł. Podobne wyłączne prawo odnosi się do dzieł kinematograficznych.
• Porozumienie określa rodzaje znaków, które mogą skorzystać z ochrony jako znaki towarowe oraz minimalny zakres praw przyznawanych ich właścicielom. Określone zostały ponadto wymogi dotyczące:
  • wykorzystywania znaków towarowych,
  • okresu ochrony,
  • udzielania licencji i przekazywania znaków towarowych.
• Jeżeli chodzi o oznaczenia geograficzne, członkowie WTO muszą zapobiegać stosowaniu jakichkolwiek oznaczeń wprowadzających odbiorców w błąd co do pochodzenia produktu oraz jakiemukolwiek używaniu, które jest aktem nieuczciwej konkurencji. W porozumieniu zawarto również postanowienia dotyczące dodatkowej ochrony oznaczeń geograficznych dla win i wyrobów alkoholowych, nawet jeśli nie istnieje ryzyko wprowadzenia konsumentów w błąd.
• Wzory przemysłowe podlegają ochronie na mocy porozumienia przez okres dziesięciu lat. Właściciel chronionego wzoru przemysłowego będzie miał prawo zabronić stronom trzecim wytwarzania, sprzedawania lub przywozu artykułów, których wzór jest kopią wzoru chronionego.
• W odniesieniu do patentów członkowie WTO zobowiązani są przestrzegać postanowień Konwencji paryskiej z 1967 r. Ponadto porozumienie TRIPS przewiduje konieczność zapewnienia możliwości ochrony patentowej wszystkich wynalazków przez okres 20 lat.
  • Pewne wynalazki mogą zostać wyłączone ze zdolności patentowej, jeżeli ich stosowanie jest zakazane ze względu na ochronę porządku publicznego lub moralności.
  • Inne uprawnione wyłączenia obejmują:
    • diagnostyczne, terapeutyczne i chirurgiczne metody leczenia ludzi i zwierząt,
    • rośliny i zwierzęta (inne niż drobnoustroje), oraz
    • zasadniczo biologiczne procesy służące do produkcji roślin i zwierząt (inne niż procesy niebiologiczne i mikrobiologiczne). Jednakże członkowie muszą zapewnić ochronę dla odmian roślin patentami albo swoistym pojedynczym systemem ochrony.
• Członkowie WTO muszą zapewnić ochronę wzorów masek układów scalonych zgodnie z postanowieniami Traktatu waszyngtońskiego o własności intelektualnej w odniesieniu do układów scalonych. Ponadto w porozumieniu zawarto inne postanowienia, w szczególności odnoszące się do okresu ochrony.
• Tajemnice handlowe i wiedza techniczna posiadające wartość handlową muszą być chronione przed nadużyciem zaufania oraz wszelkimi działaniami sprzecznymi z uczciwymi praktykami handlowymi. Ponadto praktyki antykonkurencyjne w licencjach umownych mogą podlegać środkom stosowanym przez członków w celu zapobiegania takim praktykom i/lub kontrolowania ich.

WDROŻENIE POROZUMIENIA

Egzekwowanie praw własności intelektualnej

• Przepisy państw członkowskich WTO muszą zawierać procedury zapewniające poszanowanie praw własności intelektualnej zarówno przez zagranicznych posiadaczy praw, jak i własnych obywateli. Procedury te muszą umożliwiać podejmowanie skutecznych działań przeciwko naruszeniom tych praw. Muszą być słuszne i sprawiedliwe, nie mogą być niepotrzebnie skomplikowane ani kosztowne i nie mogą ustanawiać nierozsądnych terminów. Ostateczne decyzje administracyjne mogą zostać poddane rewizji przez organ sądowy.
• Porozumienie zawiera szczegółowe postanowienia dotyczące dowodów, zabezpieczenia roszczeń, odszkodowań, środków tymczasowych oraz innych środków zaradczych.

Okres przejściowy

Odnośnie do stosowania niniejszego porozumienia kraje rozwinięte mają okres jednego roku na dostosowanie swoich przepisów i praktyk do porozumienia. Okres ten został wydłużony do 5 lat dla krajów rozwijających się oraz krajów będących w okresie przechodzenia od gospodarki centralnie planowanej do systemu gospodarki rynkowej, a w przypadku krajów najmniej rozwiniętych — do 11 lat.

Ramy instytucjonalne

• Na mocy porozumienia utworzona została Rada ds. handlowych aspektów praw własności intelektualnej (Rada do spraw TRIPS). Rada odpowiada za obserwowanie działania porozumienia, zapewnianie wywiązywania się przez członków ze zobowiązań oraz stworzenie możliwości konsultacji pomiędzy członkami.
• Rozstrzyganie sporów dotyczących własności intelektualnej odbywa się zgodnie z procedurą rozstrzygania sporów przyjętą w następstwie negocjacji w ramach Rundy Urugwajskiej.

OD KIEDY NINIEJSZA DECYZJA I POROZUMIENIE MAJĄ ZASTOSOWANIE?

• Decyzja ma zastosowanie od 22 grudnia 1994 r.
• Porozumienie ma zastosowanie od 1 stycznia 1995 r.

KONTEKST

Więcej informacji: „UE i WTO” (Komisja Europejska).

GŁÓWNY DOKUMENT

Decyzja Rady 94/800/WE z dnia 22 grudnia 1994 r. dotycząca zawarcia w imieniu Wspólnoty Europejskiej w dziedzinach wchodzących w zakres jej kompetencji, porozumień, będących wynikiem negocjacji wielostronnych w ramach Rundy Urugwajskiej (1986–1994) (Dz.U. L 336 z 23.12.1994, s. 1–2)

Runda Urugwajska wielostronnych negocjacji handlowych (1986–1994) —Porozumienie ustanawiające Światową Organizację Handlu (WTO)

Ostatnia aktualizacja: 18.04.2017