Niepisane źródła prawa europejskiego: prawo pomocnicze

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

JAKIE SĄ CELE ARTYKUŁU 19 TRAKTATU O UNII EUROPEJSKIEJ?

Artykuł 19 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) określa funkcję i skład Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE).
Stanowi podstawę prawną dla prawa pomocniczego, nadając TSUE kompetencje sądu najwyższej instancji, który zapewnia prawidłową wykładnię i właściwe stosowanie prawa UE zarówno w zakresie spraw wniesionych bezpośrednio do TSUE, jak i w przypadku wniosków o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym* (więcej informacji można znaleźć w streszczeniu dokumentów dotyczących postępowania prejudycjalnego).

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Czym jest prawo pomocnicze?

W przeciwieństwie do źródeł prawa pierwotnego i wtórnego prawo pomocnicze obejmuje niepisane źródła prawa UE.
Zasadniczo źródła te są wykorzystywane przez TSUE jako normy prawne w przypadku braku przepisów prawa pierwotnego i/lub prawa wtórnego.

Źródła prawa pomocniczego

Prawo pomocnicze obejmuje orzecznictwo* TSUE, prawo międzynarodowe* oraz zasady ogólne prawa. Te trzy źródła prawa uzupełniają się.
Orzecznictwo TSUE
- Dokonując interpretacji prawa UE, TSUE często musi się wykazać inicjatywą, aby wypełnić wszelkie luki w prawie pierwotnym i/lub wtórnym.
- Orzeczenia TSUE tworzą oficjalną i wiążącą wykładnię przepisów prawa UE i jako takie stanowią źródło prawa (także dla samego TSUE).
Prawo międzynarodowe
- Prawo międzynarodowe (w tym umowy międzynarodowe zawarte między Unią a państwami UE) jest wykorzystywane w orzecznictwie TSUE w zakresie, w jakim przepisy tego prawa mają zastosowanie do UE i są przystające do jej szczególnej struktury.
- Prawo międzynarodowe jest źródłem inspiracji nie tylko w przypadku zobowiązań prawnych Unii i państw UE, ale również przy opracowywaniu przez TSUE zasad ogólnych prawa.
Zasady ogólne prawa
- Kształtowane w orzecznictwie TSUE zasady ogólne pozwalają Trybunałowi na stosowanie zasad w różnych dziedzinach nieregulowanych traktatami.
- Zasady ogólne prawa UE mogą być wspólne dla wszystkich krajowych systemów prawnych i zgodne z celami UE lub też mogą się odnosić konkretnie do UE, nawet gdy zostały zaczerpnięte z zasad stosowanych tylko w niektórych krajowych systemach prawnych.

Prawa podstawowe

Prawa podstawowe (Artykuł 6 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE)) stanowią szczególną kategorię źródeł prawa:
- częściowo pierwotne — art. 6 ust. 1 TUE uznaje Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej za dokument o takiej samej mocy prawnej jak Traktaty;
- częściowo pomocnicze — art. 6 ust. 3 TUE wyraźnie uznaje „prawa podstawowe, zagwarantowane w europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz wynikające z tradycji konstytucyjnych wspólnych państwom członkowskim”, jako zasady ogólne prawa UE.

KLUCZOWE POJĘCIA

Orzeczenie w trybie prejudycjalnym: orzeczenie wydane przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w odpowiedzi na zadane przez sąd krajowy pytanie dotyczące wykładni lub ważności prawa UE. Jego wydanie przyczynia się więc do jednolitego stosowania unijnego prawa.

Orzecznictwo: ogół decyzji podejmowanych na podstawie dotychczasowych rozstrzygnięć.

Prawo międzynarodowe: zbiór przepisów regulujących stosunki prawne między państwami lub narodami bądź w ich obrębie.

GŁÓWNY DOKUMENT

Wersja skonsolidowana Traktatu o Unii Europejskiej – Tytuł III – Postanowienia o instytucjach – Artykuł 19 (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 27)

DOKUMENTY POWIĄZANE

Wersja skonsolidowana Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – Część pierwsza – Zasady – Tytuł I – Kategorie i dziedziny kompetencji Unii – Artykuł 6 (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 52–53)

Ostatnia aktualizacja: 12.03.2018