Niniejsze rozporządzenie ma poprawić część legislacyjną zintegrowanej polityki zarządzania granicami Unii Europejskiej przez ustanowienie zasad dotyczących odpraw granicznych osób przekraczających granice zewnętrzne i tymczasowego ponownego wprowadzenia odpraw na granicach wewnętrznych.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 562/2006 z dnia 15 marca 2006 r. ustanawiające wspólnotowy kodeks zasad regulujących przepływ osób przez granice (kodeks graniczny Schengen) (Zob. akty zmieniające)

Rozporządzenie to ma zastosowanie do wszystkich osób przekraczających zewnętrzne granice krajów Unii Europejskiej (UE), z wyjątkiem granic Zjednoczonego Królestwa i Irlandii, oraz wewnętrzne granice strefy Schengen (strefy bez granic, którą tworzą 22 kraje UE wraz z Islandią, Liechtensteinem, Norwegią i Szwajcarią).

Granice zewnętrzne można przekraczać tylko na przejściach granicznych podczas ustalonych godzin otwarcia.

Przekraczając granicę zewnętrzną, obywatele UE i inne osoby korzystające z prawa do swobodnego przepływu osób na mocy przepisów UE (takie jak członkowie rodziny obywatela UE) są poddawani minimalnej odprawie. Ta minimalna odprawa ma na celu ustalenie ich tożsamości na podstawie dokumentów podróży i obejmuje szybką i prostą weryfikację ważności dokumentów (w tym, tam, gdzie jest to właściwe, po sprawdzeniu odpowiedniej bazy danych o dokumentach, które zostały skradzione, przywłaszczone, utracone lub unieważnione) oraz obecności śladów ich sfałszowania lub podrobienia.

Obywatele państw nienależących do UE są poddawani szczegółowym odprawom. Taka szczegółowa odprawa polega na weryfikacji warunków regulujących wjazd, z uwzględnieniem, w stosownych przypadkach, weryfikacji w wizowym systemie informacyjnym (VIS).

W przypadku pobytu nieprzekraczającego 90 dniw okresie180 dni obywatel państwa nienależącego do UE:

Jeżeli powyższe warunki nie zostały spełnione, następuje odmowa wjazdu na terytorium UE, chyba że mają zastosowanie przepisy specjalne (np. zezwolenie na wjazd ze względów humanitarnych). Odmowa wjazdu może nastąpić wyłącznie w drodze uzasadnionej decyzji podającej dokładne przyczyny, wydanej przez właściwe władze na standardowym formularzu. Osobom, którym odmówiono wjazdu, przysługuje prawo odwołania od decyzji, muszą one także otrzymać pisemną informację na temat procedury krajowej.

Dokumenty podróży obywateli krajów nienależących do UE muszą być systematycznie stemplowane przy wjeździe i wyjeździe. Jeżeli dokument nie został opatrzony stemplem przy wjeździe, można domniemywać, że posiadacz nie spełnia warunków dotyczących długości pobytu krótkoterminowego lub przestał je spełniać. Jednak obywatel państwa nienależącego do UE może przedstawić wszelkie wiarygodne dowody, takie jak bilety podróżne, lub dowody jego obecności poza terytorium państw członkowskich, że spełnia on warunki dotyczące czasu trwania pobytu krótkoterminowego. Na życzenie obywatela państwa nienależącego do UE można odstąpić od zamieszczenia w dokumencie stempla wjazdowego lub wyjazdowego, jeżeli zamieszczenie takiego stempla może spowodować poważne trudności dla tej osoby. W zamian stempel umieszcza się na oddzielnej karcie, odnotowując imię i nazwisko oraz numer paszportu osoby.

Odprawy graniczne przeprowadzane są przez straż graniczną . Straż graniczna ma obowiązek wykonywać swoje obowiązki w sposób zapewniający pełne poszanowanie godności osoby ludzkiej. Niedopuszczalne jest dyskryminowanie osób ze względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne, religię, przekonania, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną.

Kodeks graniczny Schengen umożliwia krajom UE ustanawianie z sąsiadującymi krajami nienależącymi do UE wspólnych punktów granicznych, w których strażnicy graniczni z obu krajów przeprowadzają odprawy wyjazdowe i wjazdowe bezpośrednio po sobie, w zgodzie z odpowiednimi dla nich przepisami krajowymi, zarówno na terytorium zainteresowanego kraju UE, jak i na terytorium kraju nienależącego do UE.

Kraje UE muszą rozmieścić odpowiednią liczbę personelu i wielkość zasobów, aby zapewnić jednolity poziom kontroli na granicach zewnętrznych. Muszą również zagwarantować, że straż graniczną stanowią wyspecjalizowani i odpowiednio przeszkoleni profesjonaliści.

Kraje UE pomagają sobie wzajemnie w skutecznej realizacji kontroli granicznej. Współpracę operacyjną koordynuje Europejska Agencja ds. Zarządzania Współpracą Operacyjną na Granicach Zewnętrznych Państw Członkowskich UE (Frontex).

Każda osoba, bez względu na narodowość, może przekroczyć granice wewnętrzne na dowolnym przejściu granicznym bez przechodzenia przez odprawę. Nie wyklucza to możliwości wykonywania przez krajowe siły policyjne swoich uprawnień, w tym w wewnętrznych strefach przygranicznych, pod warunkiem że nie są one równoważne z dokonywaniem odpraw granicznych.

Kraje UE należące do strefy Schengen muszą usunąć wszelkie przeszkody, aby zapewnić płynny przepływ ruchu na drogach przechodzących przez przejścia graniczne na granicach wewnętrznych, w szczególności wszelkie ograniczenia prędkości nieoparte wyłącznie na względach bezpieczeństwa drogowego.

Jeżeli istnieje poważne zagrożenie dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa wewnętrznego, kraje te mogą wyjątkowo przywrócić kontrolę graniczną na swoich granicach wewnętrznych na okres nieprzekraczający 30 dni. Okres ten może zostać przedłużony na warunkach przewidzianych w kodeksie lub na długość szacowanego czasu trwania poważnego zagrożenia. Działanie takie powinno być traktowane, jako ostateczność. Jeżeli takie kontrole mają być wprowadzone, konieczne jest jak najszybsze poinformowanie o tym fakcie innych krajów UE należących do strefy Schengen oraz Komisji Europejskiej w celu przeprowadzenia konsultacji. W tym samym czasie należy poinformować także Parlament Europejski i Radę.

Na co najmniej 10 dni przed planowaną datą przywrócenia kontroli granicznej mogą mieć miejsce konsultacje pomiędzy krajami UE i Komisją w celu zorganizowania wzajemnej współpracy i zbadania proporcjonalności środków w stosunku do zdarzeń stanowiących podstawę dla przywrócenia kontroli granicznej. Decyzja o przywróceniu kontroli granicznej na granicach wewnętrznych musi być podjęta z zachowaniem przejrzystości i podana w pełni do wiadomości opinii publicznej, o ile nie istnieją nadrzędne powody związane z bezpieczeństwem, przemawiające za odstąpieniem od tej zasady.

W wyjątkowych okolicznościach oraz jeżeli istnieje poważne zagrożenie dla porządku publicznego lub bezpieczeństwo narodowe kraju UE wymaga natychmiastowej interwencji, kraj ten może przywrócić kontrolę graniczną na swoich granicach wewnętrznych w trybie natychmiastowym.

Inne kraje UE oraz Komisja muszą być niezwłocznie powiadomione o tym fakcie. W przypadku zidentyfikowania, w ramach mechanizmu oceny Schengen, poważnych braków w kontrolach granic zewnętrznych danego kraju UE - Komisja może wydać zalecenia. Dla zainteresowanego kraju UE może to oznaczać przedłożenie agencji Frontex strategicznych planów opanowania sytuacji, opartych na ocenie ryzyka, rozpoczęcie rozmieszczania zespołów europejskiej straży granicznej lub, w ostateczności, zamknięcie wskazanego przejścia granicznego.

ODNIESIENIA

Akt	Wejście w życie	Termin transpozycji przez państwa członkowskie	Dziennik Urzędowy
Rozporządzenie (WE) nr 562/2006	13.10.2006	-	Dz.U. L 105 z 13.4.2006

Akt(y) zmieniający(-e)	Wejście w życie	Termin transpozycji przez państwa członkowskie	Dziennik Urzędowy
Rozporządzenie (WE) nr 296/2008	10.4.2008	-	Dz.U. L 97 z 9.4.2008
Rozporządzenie (WE) nr 81/2009	24.2.2009	-	Dz.U. L 35 z 4.2.2009
Rozporządzenie (WE) nr 810/2009	5.10.2009	-	Dz.U. L 243 z 15.9.2009
Rozporządzenie (UE) nr 265/2010	5.4.2010	-	Dz.U. L 85 z 31.3.2010
Rozporządzenie (UE) nr 610/2013	19.07.2013, a dla przepisów dotyczących długości pobytu krótkoterminowego 18.10.2013	-	Dz.U. L 182 z 29.6.2013
Rozporządzenie (UE) nr 1051/2013	26.11.2013	-	DZ.U. L 295 z 6.11.2013

Dyrektywa 2004/38/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium Państw Członkowskich, zmieniająca rozporządzenie (EWG) nr 1612/68 i uchylająca dyrektywy 64/221/EWG, 68/360/EWG, 72/194/EWG, 73/148/EWG, 75/34/EWG, 75/35/EWG, 90/364/EWG, 90/365/EWG i 93/96/EWG (Tekst mającey znaczenie dla EOG) (Dziennik Urzędowy L 158 z 30.4.2004).

Rozporządzenie (WE) nr 1931/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. ustanawiające przepisy dotyczące małego ruchu granicznego na zewnętrznych granicach lądowych państw członkowskich i zmieniające postanowienia Konwencji z Schengen (Dziennik Urzędowy L 405 z 30.12.2006).

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1342/2011 z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie zmiany rozporządzenia (WE) nr 1931/2006 w odniesieniu do włączenia obwodu kaliningradzkiego i niektórych powiatów polskich do obszaru uznawanego za strefę przygraniczną (Dziennik Urzędowy L 347 z 30.12.2011).

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 810/2009 z dnia 13 lipca 2009 r. ustanawiające Wspólnotowy Kodeks Wizowy (kodeks wizowy) (Dziennik Urzędowy L 243 z 15.9.2009).

Rozporządzenie Rady (UE) nr 1053/2013 w sprawie ustanowienia mechanizmu oceny i monitorowania w celu weryfikacji stosowania dorobku Schengen oraz uchylenia decyzji komitetu wykonawczego z dnia 16 września 1998 r. dotyczącej utworzenia Stałego Komitetu ds. Oceny i Wprowadzania w Życie Dorobku Schengen (Dziennik Urzędowy L 295 z 6.11.2013).

Zalecenie Komisji ustanawiające wspólny Praktyczny podręcznik dla straży granicznej (podręcznik Schengen) przeznaczony dla właściwych organów państw członkowskich prowadzących kontrolę osób na granicach, C(2006)5186 wersja ostateczna.

Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie funkcjonowania przepisów dotyczących stemplowania dokumentów podróży obywateli państw trzecich zgodnie z art. 10 i 11 rozporządzenia (WE) nr 562/2006 ustanawiającego wspólnotowy kodeks zasad regulujących przepływ osób przez granice (kodeks graniczny Schengen) (COM(2009) 489 końcowy - nieopublikowane w Dzienniku Urzędowym).

Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie stosowania tytułu III (granice wewnętrzne) rozporządzenia (WE) nr 562/2006 ustanawiającego wspólnotowy kodeks zasad regulujących przepływ osób przez granice (kodeks graniczny Schengen) (COM(2010) 554 końcowy - nieopublikowane w Dzienniku Urzędowym).