Ochrona na szczeblu międzynarodowym praw i wolności osób niepełnosprawnych

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Decyzja 2010/48/WE w sprawie zawarcia przez Wspólnotę Europejską Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawach osób niepełnosprawnych

JAKIE SĄ CELE DECYZJI I KONWENCJI?

Na podstawie decyzji zatwierdzono w imieniu Wspólnoty Europejskiej (obecnie: UE) Konwencję Narodów Zjednoczonych o prawach osób niepełnosprawnych, która stanowi załącznik do decyzji.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Celem tej konwencji międzynarodowej jest zapewnienie osobom niepełnosprawnym możliwości pełnego korzystania ze wszystkich praw człowieka i podstawowych wolności.

Konwencja opiera się na szeregu zasad, które pozwalają na jego urzeczywistnienie:

• poszanowanie godności, autonomii i niezależności osoby;
• niedyskryminacja;
• uczestnictwo w społeczeństwie i integracja społeczna;
• poszanowanie odmienności i akceptacja osoby;
• równość szans;
• dostępność, na obszarach miejskich i wiejskich, zwłaszcza dostęp do transportu, informacji i komunikacji, obiektów użyteczności publicznej i usług publicznych;
• równość mężczyzn i kobiet;
• poszanowanie tożsamości dzieci niepełnosprawnych oraz poszanowanie ich rozwijającego się potencjału.

Państwa będące stronami konwencji podejmują wszelkie niezbędne środki w celu zapewnienia ciągłego poszanowania tych zasad. Ponadto zobowiązują się one wspierać prawa gospodarcze, społeczne i kulturalne osób niepełnosprawnych.

Co więcej, osoby niepełnosprawne współpracują przy tworzeniu i wdrażaniu dotyczących ich przepisów i strategii politycznych.

Ochrona przed dyskryminacją

Zakazana jest jakakolwiek dyskryminacja ze względu na niepełnosprawność, a osoby niepełnosprawne mają otrzymywać jednakową dla wszystkich i skuteczną ochronę prawną.

Konwencja zawiera przepisy szczególne dotyczące dwóch grup ludności:

• niepełnosprawnych kobiet, które są narażone na wieloraką dyskryminację. Należy podjąć środki, aby zapewnić im pełny rozwój i autonomię;
• niepełnosprawnych dzieci – przy podejmowaniu dotyczących ich decyzji należy się kierować ich najlepiej pojętym interesem. Mają one także prawo swobodnego wyrażania poglądów oraz otrzymywania odpowiedniej pomocy.

Państwa będące stronami konwencji zobowiązują się zwalczać stereotypy i promować świadomość potencjału osób niepełnosprawnych.

Prawa uznane w konwencji

W konwencji określono szereg praw i wolności, z których mogą korzystać osoby niepełnosprawne. Obejmują one:

• prawo do życia;
• ochronę w sytuacjach zagrożenia i sytuacjach wymagających pomocy humanitarnej;
• uznanie podmiotowości prawnej oraz zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych, zwłaszcza celem umożliwienia im posiadania własności i sprawowania kontroli nad własnymi sprawami finansowymi, przy jednoczesnym zapewnieniu ochrony przed nadużyciami;
• dostęp do wymiaru sprawiedliwości dzięki dostosowaniom proceduralnym;
• wolność i bezpieczeństwo osobiste;
• wolność od tortur lub okrutnego, nieludzkiego albo poniżającego traktowania lub karania;
• wolność od wykorzystywania, przemocy i nadużyć;
• ochrona integralności fizycznej i psychicznej;
• swoboda przemieszczania się, prawo do wyboru miejsca zamieszkania i do obywatelstwa;
• życie samodzielne i integracja społeczna;
• mobilność osobista, zwłaszcza z wykorzystaniem urządzeń i technologii ułatwiających poruszanie się;
• wolność wypowiadania się i dostęp do informacji;
• poszanowanie prywatności;
• poszanowanie domu i rodziny;
• prawo do edukacji;
• dostęp do usług zdrowotnych;
• habilitacja i rehabilitacja w drodze uzyskania pełnych zdolności fizycznych, umysłowych, społecznych i zawodowych;
• prawo do pracy, bez dyskryminacji oraz na sprawiedliwych i korzystnych warunkach;
• prawo do odpowiedniego poziomu życia i ochrony socjalnej;
• uczestnictwo w życiu politycznym i publicznym, w tym poprzez korzystanie z czynnego i biernego prawa wyborczego;
• uczestnictwo w życiu kulturalnym, rekreacji, wypoczynku i sporcie.

Wdrażanie konwencji

Wszystkie działania podejmowane w ramach współpracy międzynarodowej, zwłaszcza w partnerstwie z odpowiednimi organizacjami międzynarodowymi i regionalnymi, muszą mieć integracyjny charakter.

Państwa ustanawiają co najmniej jeden krajowy punkt kontaktowy odpowiedzialny za wdrażanie konwencji oraz informują o niej opinię publiczną. Ponadto ustanawiają one niezależny mechanizm służący monitorowaniu konwencji. Społeczeństwo obywatelskie jest w pełni włączone w działania w dziedzinie monitorowania.

Wreszcie każde państwo przedkłada – w terminie dwóch lat od przystąpienia do konwencji – szczegółowe sprawozdanie dotyczące środków podjętych w celu wykonania ciążących na nim zobowiązań.

OD KIEDY DECYZJA I KONWENCJA MAJĄ ZASTOSOWANIE?

Decyzja ma zastosowanie od dnia 26 listopada 2009 r. Konwencja weszła w życie w dniu 3 maja 2008 r. Na obszarze UE obowiązuje ona od dnia 22 stycznia 2011 r.

KONTEKST

Więcej informacji:

• Osoby niepełnosprawne (Komisja Europejska).

GŁÓWNY DOKUMENT

Decyzja Rady 2010/48/WE z dnia w sprawie zawarcia przez Wspólnotę Europejską Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawach osób niepełnosprawnych (Dz.U. L 23 z 27.1.2010, s. 35–61)

Ostatnia aktualizacja: 18.07.2018