Unijne środki ograniczające rozprzestrzenianie i stosowanie broni chemicznej

STRESZCZENIE DOKUMENTÓW:

Decyzja (WPZiB) 2018/1544 – środki ograniczające rozprzestrzenianie i stosowanie broni chemicznej

Rozporządzenie (UE) 2018/1542 – środki ograniczające proliferację i stosowanie broni chemicznej

JAKIE SĄ CELE ROZPORZĄDZENIA I DECYZJI?

Na mocy decyzji (przyjętej w kontekście unijnej wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa) i rozporządzenia (przyjętego na podstawie art. 215 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE)) ustanawia się nowy „tematyczny” system sankcji stosowanych przez UE w celu walki z zagrożeniem stwarzanym przez rozprzestrzenianie i stosowanie broni chemicznej*.

Zgodnie z decyzją państwa UE są zobowiązane do nakładania ogólnounijnego zakazu podróży i zamrażania aktywów w odniesieniu do osób, podmiotów lub organów zaangażowanych w opracowywanie i stosowanie broni chemicznej.
W rozporządzeniu wdraża się środki objęte zakresem stosowania TFUE, w szczególności zamrożenie aktywów.
Środki te przyczyniają się do wysiłków UE na rzecz zwalczania rozprzestrzeniania i stosowania broni chemicznej oraz do wysiłków UE w celu wspierania Organizacji ds. Zakazu Broni Chemicznej (OPCW) i jej sekretariatu technicznego.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Decyzja (WPZiB) 2018/1544

Zgodnie z decyzją państwa UE mają uniemożliwić wjazd na ich terytoria lub tranzyt przez ich terytoria osób i podmiotów, które są bezpośrednio odpowiedzialne za opracowywanie i stosowanie broni chemicznej, a także osób i podmiotów, które świadczą pomoc finansową, techniczną lub wsparcie rzeczowe, oraz osób i podmiotów, które pomagają angażować się w takie działania lub są powiązane z osobami lub podmiotami podejmującymi takie działania.

Przewidziane są pewne wyjątki, które dotyczą m.in. następujących sytuacji:

państwo UE nie jest zobowiązane do odmowy swoim obywatelom wjazdu na swoje terytorium;
wyłączenia ze środków ograniczających może zastosować państwo UE związane zobowiązaniem wynikającym z prawa międzynarodowego, np. jeżeli jest państwem goszczącym międzynarodową organizację międzyrządową;
wyłączenia ze środków ograniczających może zastosować państwo UE goszczące Organizację Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie.

Państwa UE zamrażają wszelkie środki finansowe i zasoby gospodarcze* należące do, będące w posiadaniu lub znajdujące się pod kontrolą osób lub podmiotów, na które ukierunkowane są przedmiotowe działania. W drodze wyjątku mogą one zezwolić na odblokowanie niektórych środków finansowych, jeżeli są one niezbędne:

do zaspokojenia podstawowych potrzeb osób lub podmiotów, na które ukierunkowane są przedmiotowe działania;
do pokrycia kosztów usług prawniczych;
do pokrycia opłat lub należności za usługi polegające na zwykłym przechowywaniu lub utrzymywaniu zamrożonych środków finansowych lub zasobów gospodarczych;
do zastosowania się do orzeczenia sądowego lub arbitrażowego wydanego przed datą zamrożenia aktywów.

W takich przypadkach państwa UE powiadamiają pozostałe państwa UE oraz Komisję Europejską.

Rada jest odpowiedzialna za sporządzenie i zmienianie wykazu osób lub podmiotów, na które ukierunkowane są przedmiotowe działania, znajdującego się w załączniku do decyzji. Rada stanowi jednomyślnie na wniosek państwa UE lub Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa.

Następnie Rada przekazuje decyzję danej osobie (danym osobom) lub danemu podmiotowi (danym podmiotom) bezpośrednio (jeżeli adres jest znany) albo pośrednio, w drodze opublikowania ogłoszenia.

Rozporządzenie (UE) 2018/1542

Rozporządzenie:

uzupełnia decyzję i wprowadza szereg definicji;
wprowadza wymóg, zgodnie z którym zamraża się wszystkie środki finansowe i zasoby gospodarcze należące do, będące w posiadaniu lub znajdujące się pod kontrolą osób lub organów określonych przez Radę i wymienionych w załączniku I;
określa, w jakich wyjątkowych sytuacjach niektóre zamrożone środki finansowe mogą zostać odblokowane, oraz przewiduje warunki, które muszą być spełnione – zob. powyżej w odniesieniu do decyzji (WPZiB) 2018/1544.

Instytucje finansowe lub kredytowe otrzymujące środki finansowe przekazywane im przez strony trzecie na rachunek ujętych w wykazie osób lub organów mogą zasilać zamrożone rachunki, pod warunkiem, że wszelkie kwoty dodatkowe na takich rachunkach również zostają zamrożone. Dana instytucja niezwłocznie informuje odpowiedni właściwy organ o takich transakcjach.

O ile takie działanie jest podejmowane w dobrej wierze i w oparciu o przekonanie, że jest ono zgodne z rozporządzeniem, zamrażanie środków finansowych i zasobów gospodarczych, a także odmowa udostępnienia środków finansowych lub zasobów gospodarczych, nie powoduje powstania jakiegokolwiek rodzaju odpowiedzialności po stronie podejmującej je osoby lub podejmującego je organu albo jego dyrektora lub pracownika, chyba że dowiedziono, że środki finansowe i zasoby gospodarcze zostały zamrożone lub zatrzymane na skutek niedbalstwa.

Zabrania się świadomego lub umyślnego udziału w działaniach zmierzających do ominięcia środków (zakaz podróży lub zamrożenie aktywów).

Rozporządzenie ma zastosowanie:

na terytorium UE, w tym także w jej przestrzeni powietrznej;
na pokładach wszystkich statków powietrznych lub wodnych podlegających jurysdykcji państw UE;
wobec każdej osoby będącej obywatelem jednego z państw UE, przebywającej na terytorium UE lub poza nim;
wobec każdej osoby lub organu, na terytorium UE lub poza nim, zarejestrowanych lub utworzonych na mocy prawa państwa UE;
wobec każdej osoby prawnej, podmiotu lub organu w odniesieniu do wszelkiego rodzaju działalności gospodarczej prowadzonej całkowicie lub częściowo na terytorium UE.

OD KIEDY DECYZJA I ROZPORZĄDZENIE MAJĄ ZASTOSOWANIE?

Decyzja i rozporządzenie mają zastosowanie od dnia 16 października 2018 r.

KONTEKST

Nowy system środków ograniczających (sankcji) został wprowadzony przez UE w dniu 15 października 2018 r. w wykonaniu konkluzji Rady Europejskiej z czerwca 2018 r., w których wezwano do jak najszybszego przyjęcia nowego unijnego systemu środków ograniczających w celu zajęcia się kwestią stosowania i rozprzestrzeniania broni chemicznej.

Pierwsze sankcje w ramach nowego systemu zostały wprowadzone w styczniu 2019 r. W związku z tym decyzja i rozporządzenie zostały odpowiednio zmienione (zob. „Dokumenty powiązane”).

KLUCZOWE POJĘCIA

Broń chemiczna: broń chemiczna oznacza, zgodnie z definicją zawartą w konwencji o zakazie broni chemicznej (CWC), niżej wymienione, występujące razem lub oddzielnie:

(a) toksyczne związki chemiczne i ich prekursory, z wyłączeniem tych przypadków, które są przeznaczone do celów nie zabronionych na mocy konwencji, pod warunkiem, że ich rodzaje i ilości są zgodne z takimi celami;

(b) amunicję i urządzenia, specjalnie zaprojektowane dla spowodowania śmierci lub innej szkody poprzez toksyczne właściwości związków chemicznych, wyszczególnionych w ustępie (a), wyzwalanych w rezultacie zastosowania takiej amunicji i urządzeń;

(c) wszelki sprzęt specjalnie zaprojektowany do użycia w bezpośrednim związku z zastosowaniem amunicji i urządzeń określonych w ustępie (b).

Zasoby gospodarcze: aktywa wszelkiego rodzaju, rzeczowe lub niematerialne, ruchome i nieruchome, które nie są środkami finansowymi, ale mogą być użyte do pozyskania środków finansowych, towarów lub usług.

GŁÓWNE DOKUMENTY

Decyzja Rady (WPZiB) 2018/1544 z dnia 15 października 2018 r. w sprawie środków ograniczających rozprzestrzenianie i stosowanie broni chemicznej (Dz.U. L 259 z 16.10.2018, s. 25–30)

Kolejne zmiany decyzji Rady (WPZiB) 2018/1544 zostały włączone do tekstu podstawowego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

Rozporządzenie Rady (UE) 2018/1542 z dnia 15 października 2018 r. w sprawie środków ograniczających proliferację i stosowanie broni chemicznej (Dz.U. L 259 z 16.10.2018, s. 12–21)

Zobacz tekst skonsolidowany.

DOKUMENTY POWIĄZANE

Rozporządzenie wykonawcze Rady (UE) 2019/84 z dnia 21 stycznia 2019 r. wykonujące rozporządzenie (UE) 2018/1542 w sprawie środków ograniczających proliferację i stosowanie broni chemicznej (Dz.U. L 18I z 21.1.2019, s. 1–3)

Decyzja Rady (WPZiB) 2019/86 z dnia 21 stycznia 2019 r. zmieniająca decyzję (WPZiB) 2018/1544 w sprawie środków ograniczających rozprzestrzenianie i stosowanie broni chemicznej (Dz.U. L 18I z 21.1.2019, s. 10–12)

Wersja skonsolidowana Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – Część piąta – Działania zewnętrzne Unii – Tytuł IV – Środki ograniczające – Artykuł 215 (dawny artykuł 301 TWE) (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 144)

Ostatnia aktualizacja: 05.04.2019