Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej

WSTĘP

Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) powstał na mocy traktatu lizbońskiego i na podstawie Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (TWE lub traktatu WE) i został wprowadzony w życie na mocy traktatu z Maastricht. Traktat WE oparty był na Traktacie ustanawiającym Europejską Wspólnotę Gospodarczą (TEWG), podpisanym w Rzymie dnia 25 marca 1957 r. Aktem tworzącym Unię Europejską jest traktat z Maastricht (7 lutego 1992 r.), który był kolejnym krokiem na drodze do politycznego zjednoczenia Europy.

Unia Europejska nie zastąpiła jednak Wspólnot Europejskich, ale umieściła je w tym samym miejscu w strukturze UE opierającej się na „trzech filarach”:

• W skład pierwszego filaru wchodziły Wspólnoty Europejskie (WE, Europejska Wspólnota Węgla i Stali (EWWiS) do 2002 r. oraz Euratom).
• W skład drugiego filaru wchodziła współpraca państw EU w zakresie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa.
• Trzeci filar obejmował współpracę państw EU w zakresie wymiaru sprawiedliwości oraz spraw wewnętrznych.

Każdy nowy traktat wiąże się ze zmianą numeracji artykułów. Traktat lizboński, podpisany dnia 13 grudnia 2007 r., który wszedł w życie dnia 1 grudnia 2009 r., zmienia Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską na Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, który łączy trzy filary w zreformowaną Unię Europejską i ponownie zmienia numerację artykułów.

Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz Traktat o Unii Europejskiej (TUE) są dwoma podstawowymi traktatami UE. Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej zawiera szczegółowo opisane podstawy prawa UE, definiuje jej założenia i cele oraz zakres działania w obszarach jej polityki. Traktat określa również szczegóły organizacji i funkcjonowania instytucji Unii Europejskiej.

JAKIE SĄ CELE TRAKTATU?

Jak przeczytać można w jego dawnej preambule, celem Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską było, aby „stworzyć podstawy coraz ściślejszego związku między narodami Europy”. Niniejsze sformułowanie występuje również w obecnym Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz w Traktacie o Unii Europejskiej. Choć pierwotnym, gospodarczym celem integracji europejskiej było utworzenie jednolitego rynku, traktaty te nadały jej inny, bardziej polityczny i demokratyczny wymiar.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA WERSJI SKONSOLIDOWANEJ TRAKTATU

• Część pierwsza – Zasady:
  • opisuje zasięg Traktatu i jego związek z TUE (art.1);
  • przedstawia kompetencje UE zgodnie z poziomem uprawnień UE w każdej dziedzinie (art. 2, 3, 4, 5 oraz 6);
  • ustanawia ogólne zasady regulujące działania UE (art. 7–17).
• Część druga – Niedyskryminacja i obywatelstwo Unii:
  • zakazuje dyskryminacji ze względu na narodowość (art. 18);
  • oświadcza, że UE będzie „zwalczać wszelką dyskryminację ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną” (art. 19);
  • ustanawia i definiuje obywatelstwo UE oraz związane z nim prawa (art. 20–24).
• Część trzecia – największa (art. 26–197), ustanawia podstawy prawne polityki unijnej oraz działań wewnętrznych UE w następujących obszarach:
  • rynek wewnętrzny (tytuł I);
  • swobodny przepływ towarów (tytuł II), wraz z unią celną;
  • wspólna polityka rolna oraz wspólna polityka rybołówstwa (tytuł III);
  • swobodny przepływ pracowników (i ludzi w ogóle), usług oraz kapitału (tytuł IV);
  • przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości (tytuł V), wraz ze współpracą policyjną i wymiaru sprawiedliwości;
  • transport (tytuł VI);
  • konkurencja, podatki oraz zbliżenie ustawodawstw (tytuł VII);
  • polityka gospodarcza i walutowa (tytuł VIII), wraz z artykułami dotyczącymi euro;
  • polityka zatrudnienia (tytuł IX);
  • polityka społeczna (tytuł X), wraz z Europejską Kartą Socjalną (1961 r.) oraz Wspólnotową Kartą Socjalnych Praw Podstawowych Pracowników (1989 r.) – tytuł XI ustanawia Europejski Fundusz Socjalny;
  • edukacja, szkolenie zawodowe, polityka dotyczącą młodzieży oraz polityka dotycząca sportu (tytuł XII);
  • kultura (tytuł XIII);
  • zdrowie publiczne (tytuł XIV);
  • ochrona konsumenta (tytuł XV);
  • sieć ogólnoeuropejska (tytuł XVI);
  • polityka przemysłowa (tytuł XVII);
  • spójność ekonomiczna, społeczna i terytorialna – inaczej zmniejszanie różnic w rozwoju (tytuł XVIII);
  • badania i rozwój oraz polityka przestrzeni kosmicznej (tytuł XIX);
  • polityka ochrony środowiska (tytuł XX);
  • polityka energetyczna (tytuł XXI);
  • turystyka (tytuł XXII);
  • ochrona ludności (tytuł XXIII);
  • współpraca administracyjna (tytuł XXIV).
• Część czwarta – stowarzyszenie krajów i terytoriów zamorskich (art. 198–204) – opisuje wyjątkowe stosunki pomiędzy Unią Europejską a terytoriami zamorskimi niektórych państw UE, które w przeciwieństwie do regionów najbardziej oddalonych, nie są częścią UE.
• Część piąta – działania zewnętrzne UE (art. 205–222) – opisuje:
  • wspólną politykę handlową (handel zewnętrzny);
  • współpracę w zakresie udzielania pomocy humanitarnej państwom nienależącym do UE;
  • stosunki z państwami nienależącymi do UE (międzynarodowe traktaty, sankcje i solidarność między państwami UE) oraz organy międzynarodowe;
  • ustanowienie delegatur UE;
  • postanowienie, że wszystkie działania zewnętrzne UE muszą być przeprowadzane w zgodzie z zasadami opisanymi w rozdziale 1, tytule 5 Traktatu o Unii Europejskiej dotyczącym wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (art. 205).
• Część szósta – Postanowienia instytucjonalne i finansowe dotyczy:
  • instytucji Unii Europejskiej (art. 223–227);
  • organów doradczych UE (art. 300–307);
  • Europejskiego Banku Inwestycyjnego (art. 308–309);
  • aktów ustawodawczych (rozporządzeń, dyrektyw itp.) oraz procedur UE (art. 288–299);
  • budżetu UE (art. 310–325);
  • zacieśniania współpracy między państwami UE (art. 326–334).
• Część siódma – Postanowienia ogólne i końcowe (art. 335–358) dotyczy szczególnych zagadnień prawnych, takich jak zdolność prawna UE, jej zastosowanie terytorialne i tymczasowe, siedziby instytucji UE, immunitety oraz wpływ na traktaty podpisane przed rokiem 1958 lub przed datą przystąpienia.

OD KIEDY TRAKTAT MA ZASTOSOWANIE?

Podpisany przez 27 państw UE (Chorwacja dołączyła do UE dopiero w 2013 roku) w dniu 13 grudnia 2007 r., Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej wszedł w życie w dniu 1 grudnia 2009 r.

KONTEKST

Więcej informacji:

• Pierwsze traktaty (Parlament Europejski)
• Historia UE (Rada UE)
• Traktaty UE (Komisja Europejska)
• Przegląd traktatów (EUR-Lex).

GŁÓWNY DOKUMENT

Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej z dnia 13 grudnia 2007 r. – wersja skonsolidowana (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 47–360)

DOKUMENTY POWIĄZANE

Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą (nieopublikowany w Dzienniku Urzędowym)

Kolejne zmiany do Traktatu zostały włączone do tekstu podstawowego. Niniejszy tekst skonsolidowany służy wyłącznie do celów dokumentacyjnych.

Traktat z Maastricht z dnia 7 lutego 1992 r. (Dz.U. C 191 z 29.7.1992, s. 1–112)

Traktat lizboński z dnia 13 grudnia 2007 r. (Dz.U. C 306 z 17.12.2007, s. 1–271)

Ostatnia aktualizacja: 15.12.2017