Usprawnienie rozrachunku papierów wartościowych w UE

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Rozporządzenie (UE) nr 909/2014 w sprawie usprawnienia rozrachunku papierów wartościowych w Unii Europejskiej i w sprawie centralnych depozytów papierów wartościowych

JAKIE SĄ CELE ROZPORZĄDZENIA?

Celem rozporządzenia jest harmonizacja terminów i prowadzenia rozrachunku papierów wartościowych w Unii Europejskiej (UE), a także przepisów dotyczących centralnych depozytów papierów wartościowych (CDPW)*.
Ma ono zwiększyć bezpieczeństwo oraz wydajność tego systemu, zwłaszcza na potrzeby transakcji wewnątrzunijnych.
Rozporządzenie było kilkakrotnie zmieniane — ostatnio rozporządzeniem (UE) 2022/2554, tj. rozporządzeniem w sprawie operacyjnej odporności cyfrowej sektora finansowego (nazywanym rozporządzeniem DORA), które ma zapewnić, że sektor finansowy zachowa odporność na poważne zakłócenia operacyjne (zob. streszczenie).

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Rozporządzenie w szczególności wprowadza poniższe elementy.
- Krótsze cykle rozrachunkowe, które zasadniczo nie powinny przypadać później niż drugiego dnia roboczego po dokonaniu transakcji.
- Obowiązek rejestracji w formie zapisu księgowego* wszelkich zbywalnych papierów wartościowych, które są dopuszczone do obrotu lub są przedmiotem obrotu w systemach obrotu.
- Rygorystyczne wymogi dotyczące organizacji, wymogi dotyczące prowadzenia działalności oraz wymogi ostrożnościowe mające zastosowanie do CDPW.
- System dyscypliny rozrachunku stosowany w odpowiedzi na przypadki nieprzeprowadzenia rozrachunku. CDPW muszą ustanowić system kar pieniężnych i podlegają obowiązkowi składania sprawozdań na temat nieprzeprowadzenia rozrachunku. Uczestnicy podlegają obowiązkowym zakupom.
- System paszportów, dzięki któremu CDPW posiadające zezwolenie i spełniające pewne wymogi dotyczące wydawania paszportów mogą świadczyć usługi w całej UE.
- Zwiększone wymogi ostrożnościowe i nadzorcze dla CDPW i innych instytucji świadczących usługi bankowe wspomagające rozrachunek papierów wartościowych.
Organy krajowe państw członkowskich UE:
- zezwalają na działanie CDPW i nadzorują je, a także dokonują co najmniej raz w roku ich przeglądu i oceny;
- wymieniają informacje i współpracują zarówno ze sobą, jak i z Europejskim Urzędem Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA).
CDPW muszą w szczególności:
- posiadać solidne zasady zarządzania, jasną strukturę organizacyjną, mechanizmy kontroli wewnętrznej, należyte procedury administracyjne i procedury dotyczące rachunkowości;
- zapewnić, aby kadra kierownicza wyższego szczebla cieszyła się wystarczająco dobrą opinią i posiadała dostateczne doświadczenie;
- ustanowić komitet użytkowników dla każdego prowadzonego przez siebie systemu rozrachunku papierów wartościowych;
- przez okres co najmniej dziesięciu lat przechowywać pełną dokumentację dotyczącą świadczonych usług i prowadzonej działalności;
- zachować pełną odpowiedzialność w przypadku zlecania osobie trzeciej wykonywania usług lub działań na zasadzie outsourcingu;
- dbać o przejrzystość, podając do publicznej wiadomości ceny i opłaty związane ze świadczonymi usługami podstawowymi;
- posiadać kapitał wystarczający do zapewnienia odpowiedniej ochrony przed ryzykiem operacyjnym, prawnym, ryzykiem prowadzenia działalności, ryzykiem związanym z przechowywaniem aktywów i ryzykiem inwestycyjnym;
- uzyskać dodatkowe zezwolenia na świadczenie wszelkich bankowych usług pomocniczych;
- w związku z przyjęciem rozporządzenia DORA (rozporządzenia zmieniającego (UE) 2022/2554) — zidentyfikować źródła ryzyka operacyjnego, zarówno wewnętrznego, jak i zewnętrznego, oraz zminimalizować ich wpływ również poprzez stosowanie odpowiednich narzędzi i procesów ICT oraz strategii w zakresie ICT.
CDPW mające siedzibę w państwach trzecich mają możliwość oferowania swoich usług w UE, w tym w drodze utworzenia oddziału w UE, pod warunkiem że spełniają określone wymogi.
ESMA prowadzi dostępny publicznie rejestr dla każdego CDPW posiadającego zezwolenie.
ESMA opracuje projekty regulacyjnych standardów technicznych w celu określenia ryzyk operacyjnych, innych niż ryzyko związane z ICT, z którymi borykają się CDPW.
W przypadku naruszeń właściwym organom państw członkowskich przysługują uprawnienia do nakładania odpowiednich sankcji administracyjnych oraz stosowania innych środków.
Aby zapewnić jasne i spójne ramy legislacyjne dla obrotu i rozrachunku, rozporządzenie (UE) nr 909/2014 opiera się na definicjach i pojęciach, z których wiele określono w dyrektywie 2014/65/UE (w sprawie rynków instrumentów finansowych MiFID II — zob. streszczenie). Rozporządzenie zostało zmienione, by uwzględnić zmianę daty rozpoczęcia stosowania dyrektywy MiFID II. W związku z tym przepisy określone w dyrektywie MiFID I (2004/39/WE) miały być stosowanej do zmienionej daty rozpoczęcia stosowania dyrektywy MiFID II.
Komisja Europejska przyjęła również kilka aktów delegowanych uzupełniających rozporządzenie (UE) nr 909/2014:
- rozporządzenie delegowane (UE) 2017/389 w sprawie parametrów obliczania kar pieniężnych z tytułu nieprzeprowadzenia rozrachunku oraz działalności CDPW w przyjmującym państwie członkowskim;
- rozporządzenie delegowane (UE) 2017/390 w sprawie regulacyjnych standardów technicznych dotyczących pewnych wymogów ostrożnościowych dla centralnych depozytów papierów wartościowych i wyznaczonych instytucji kredytowych oferujących bankowe usługi pomocnicze;
- rozporządzenie delegowane (UE) 2017/391 w sprawie regulacyjnych standardów technicznych doprecyzowujących treść informacji przekazywanych przez podmioty internalizujące rozrachunki;
- rozporządzenie delegowane (UE) 2017/392 w sprawie regulacyjnych standardów technicznych dotyczących wymogów w zakresie udzielania zezwoleń oraz wymogów nadzorczych i operacyjnych dla centralnych depozytów papierów wartościowych;
- rozporządzenie delegowane (UE) 2018/1229 w sprawie regulacyjnych standardów technicznych w zakresie dyscypliny rozrachunku, które zostało z kolei zmienione rozporządzeniami delegowanymi (UE) 2020/1212, (UE) 2021/70 oraz (UE) 2022/1930.

OD KIEDY ROZPORZĄDZENIE MA ZASTOSOWANIE?

Wymogi dotyczące formy zapisu księgowego (art. 3 ust. 1) są stosowane od 1 stycznia 2023 r. w odniesieniu do zbywalnych papierów wartościowych wyemitowanych po tej dacie, a od 1 stycznia 2025 r. będą miały zastosowanie do wszystkich zbywalnych papierów wartościowych.
Zasady dotyczące daty rozrachunku (art. 5 ust. 2) mają zastosowanie od 1 stycznia 2015 r.
System dyscypliny rozrachunku (art. 6 ust. 1–4 oraz art. 7 ust. 1–13) obowiązuje od 1 lutego 2022 r.

KONTEKST

Tradycyjnie jednostki CDPW są regulowane na szczeblu krajowym.
Rozrachunki dla operacji transgranicznych stwarzają wyższe ryzyko i generują wyższe koszty dla inwestorów niż w przypadku operacji krajowych. Jednocześnie ta forma transakcji jest coraz częstsza.
Głównym celem rozporządzenia jest zwiększenie bezpieczeństwa i wydajności rozrachunku papierów wartościowych oraz infrastruktur rozrachunkowych w UE. W związku z tym ustanawia ono zestaw wspólnych standardów ostrożnościowych, organizacyjnych i dotyczących prowadzenia działalności, który ma być stosowany w UE i który powinien odegrać kluczową rolę w finansowaniu gospodarki.
Więcej informacji:
- Centralne depozyty papierów wartościowych (CDPW) (Komisja Europejska)
- Centralne depozyty papierów wartościowych (Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych).

KLUCZOWE POJĘCIA

Centralne depozyty papierów wartościowych. Osoby prawne prowadzące system rozrachunku papierów wartościowych i świadczące co najmniej usługę pierwszej rejestracji papierów wartościowych w systemie zapisów księgowych i/lub zapewniania i prowadzenia rachunków papierów wartościowych na najwyższym poziomie ewidencji.

Zapis księgowy. Miejsce, gdzie własność papierów wartościowych jest rejestrowana w formie elektronicznej, a nie w formularzu certyfikatu.

GŁÓWNY DOKUMENT

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 909/2014 z dnia 23 lipca 2014 r. w sprawie usprawnienia rozrachunku papierów wartościowych w Unii Europejskiej i w sprawie centralnych depozytów papierów wartościowych, zmieniające dyrektywy 98/26/WE i 2014/65/UE oraz rozporządzenie (UE) nr 236/2012 (Dz.U. L 257 z 28.8.2014, s. 1–72).

Kolejne zmiany rozporządzenia (UE) nr 909/2014 zostały włączone do tekstu podstawowego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

DOKUMENTY POWIĄZANE

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2554 z dnia 14 grudnia 2022 r. w sprawie operacyjnej odporności cyfrowej sektora finansowego i zmieniające rozporządzenia (WE) nr 1060/2009, (UE) nr 648/2012, (UE) nr 600/2014, (UE) nr 909/2014 oraz (UE) 2016/1011 (Dz.U. L 333 z 27.12.2022, s. 1–79).

Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2018/1229 z dnia 25 maja 2018 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 909/2014 w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych w zakresie dyscypliny rozrachunku (Dz.U. L 230 z 13.9.2018, s. 1–53).

Zob. tekst skonsolidowany.

Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2017/389 z dnia 11 listopada 2016 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 909/2014 w odniesieniu do parametrów obliczania kar pieniężnych z tytułu nieprzeprowadzenia rachunku oraz działalności CDPW w przyjmującym państwie członkowskim (Dz.U. L 65 z 10.3.2017, s. 1–8).

Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2017/390 z dnia 11 listopada 2016 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 909/2014 w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących pewnych wymogów ostrożnościowych dla centralnych depozytów papierów wartościowych i wyznaczonych instytucji kredytowych oferujących bankowe usługi pomocnicze (Dz.U. L 65 z 10.3.2017, s. 9–43).

Zob. tekst skonsolidowany.

Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2017/391 z dnia 11 listopada 2016 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 909/2014 w zakresie regulacyjnych standardów technicznych doprecyzowujących treść informacji przekazywanych przez podmioty internalizujące rozrachunki (Dz.U. L 65 z 10.3.2017, s. 44–47).

Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2017/392 z dnia 11 listopada 2016 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 909/2014 w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących wymogów w zakresie udzielania zezwoleń oraz wymogów nadzorczych i operacyjnych dla centralnych depozytów papierów wartościowych (Dz.U. L 65 z 10.3.2017, s. 48–115).

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie rynków instrumentów finansowych oraz zmieniająca dyrektywę 2002/92/WE i dyrektywę 2011/61/UE (Dz.U. L 173 z 12.6.2014, s. 349–496).

Zob. tekst skonsolidowany.

Ostatnia aktualizacja: 28.11.2023