Ubezpieczenia i reasekuracja

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Zakres

Dyrektywa odnosi się do przedsiębiorstw prowadzących działalność w zakresie ubezpieczeń na życie, ubezpieczeń innych niż na życie i reasekuracji.

Udzielanie zezwoleń

Zakład ubezpieczeń może prowadzić działalność po uzyskaniu zezwolenia od organów nadzoru państwa członkowskiego UE, w którym ma siedzibę. Zezwolenia ważne są w całej UE.

Zezwolenie jest ważne na terenie całej UE.

Zakłady ubezpieczeń muszą posiadać kapitał właściwy dla ich profili ryzyka, aby zagwarantować, że posiadają wystarczające środki finansowe, aby przetrwać trudności finansowe. Muszą one spełniać następujące wymogi kapitałowe.

• Minimalny wymóg kapitałowy. Minimalny poziom kapitału, poniżej którego ubezpieczający narażeni są na wysoki poziom ryzyka.
• Kapitałowy wymóg wypłacalności. Kapitał potrzebny towarzystwu ubezpieczeniowemu na pokrycie znacznych strat. Wysokość kapitału obliczana jest z uwzględnieniem różnych rodzajów ryzyka, takich jak:
  • ryzyko rynkowe – ryzyko straty lub zmiany sytuacji finansowej, wynikające z wahań na rynku;
  • ryzyko ubezpieczeniowe – ryzyko, że nie odłożono wystarczającej ilości pieniędzy na pokrycie przyszłych roszczeń ubezpieczeniowych lub świadczeń;
  • ryzyko operacyjne – ryzyko straty wynikające z niewłaściwych lub błędnych procesów wewnętrznych, z działań personelu lub systemów albo ze zdarzeń zewnętrznych.

Jeśli zakład ubezpieczeń nie dysponuje co najmniej jedną z dwóch wymaganych wysokości kapitału, organ nadzoru musi podjąć działania.

Warunki prowadzenia działalności ubezpieczeniowej

• Odpowiedni system zarządzania. Zakłady ubezpieczeń mają obowiązek wprowadzenia odpowiednich i przejrzystych systemów zarządzania, do których zakresy odpowiedzialności są jasno przypisane. Muszą posiadać administracyjną zdolność podejmowania różnych zadań, w tym z zakresu zarządzania ryzykiem, zgodności z prawem i audytu wewnętrznego.
• Własna ocena ryzyka i wypłacalności Zakłady ubezpieczeń muszą regularnie przeprowadzać własną ocenę ryzyka i wypłacalności. Wiąże się ona z przeprowadzaniem oceny swoich ogólnych potrzeb w zakresie wypłacalności przy uwzględnieniu własnych profili ryzyka oraz oceny ciągłej zgodności z wymogami dotyczącymi środków finansowych.

Nadzór

• Przegląd prowadzony przez organy nadzoru. Dyrektywa ustanawia proces nadzoru umożliwiający organom nadzoru dokonywanie przeglądu i oceny zachowywania zgodności z przepisami przez zakłady ubezpieczeń. W tym celu zakłady ubezpieczeń muszą przekazywać szczegółowe informacje na temat swojej działalności i ryzyka organom nadzoru. Ma to pomóc organom nadzoru w identyfikacji zakładów, które mogą napotkać trudności. Zakłady ubezpieczeń mają też obowiązek publicznego ujawniania określonych informacji.
• Organ sprawujący nadzór nad grupą. Każda grupa zakładów ubezpieczeń musi wyznaczyć organ sprawujący nadzór nad grupą, który posiada określone obowiązki i utrzymuje ścisłą współpracę z krajowymi organami nadzoru uczestniczącymi w nadzorze.

Zmiany dyrektywy 2009/138/WE

Dyrektywa 2009/138/WE była kilkakrotnie zmieniana.

• Aby zapewnić uczciwą konkurencję pomiędzy instytucjami, dyrektywa zmieniająca (UE) 2016/2341 w sprawie działalności instytucji pracowniczych programów emerytalnych oraz nadzoru nad takimi instytucjami (zob. streszczenie) przedłuża okres przejściowy, w którym zakłady ubezpieczeń objęte zakresem stosowania dyrektywy 2009/138/WE będą mogły prowadzić działalność związaną z pracowniczymi programami emerytalnymi, do 31 grudnia 2022 roku.
• Rozporządzenie (EU) 2017/2402 (zob. streszczenie) zmienia dyrektywę 2009/138/WE, aby zapewnić spójność unijnych ram prawnych z niniejszym rozporządzeniem w zakresie przepisów dotyczących sekurytyzacji, których głównym celem jest ustanowienie i funkcjonowanie rynku wewnętrznego, w szczególności poprzez zapewnienie równych warunków działania na rynku wewnętrznym dla wszystkich inwestorów instytucjonalnych.
• Dyrektywa zmieniająca (UE) 2018/843, która zobowiązuje zakłady ubezpieczeń do zgłaszania organom publicznym podejrzeń co do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu w celu zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego w tych celach zgodnie z dyrektywą (UE) 2015/849 (zob. streszczenie).
• Dyrektywa zmieniająca (UE) 2019/2177 zwiększa rolę Europejskiego Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych (EIOPA) w przyczynianiu się do konwergencji praktyk nadzorczych w zakresie modeli wewnętrznych. Wprowadza surowsze wymogi dotyczące powiadamiania w przypadku znaczącego zakresu transgranicznej działalności ubezpieczeniowej lub sytuacji kryzysowej, jak również warunki ustanawiania platform do współpracy¹, gdy planowana transgraniczna działalność ubezpieczeniowa jest znacząca.
• Dyrektywa zmieniająca (UE) 2022/2556 dostosowuje przepisy dyrektywy i kilku innych powiązanych dyrektyw do wymogów dotyczących ryzyka związanego z technologiami informacyjno-komunikacyjnymi dla podmiotów finansowych określonych w rozporządzeniu w sprawie cyfrowej odporności operacyjnej sektora finansowego (rozporządzenie (UE) 2022/2554, zob. streszczenie).
• Dyrektywa zmieniająca (UE) 2023/2864 wprowadza do dyrektywy 2009/138/WE artykuł zobowiązujący państwa członkowskie, począwszy od 10 stycznia 2030 roku, do zapewnienia, aby przy podawaniu do wiadomości publicznej jakichkolwiek informacji regulowanych towarzystwa ubezpieczeniowe i zakłady reasekuracji przekazywały te informacje w tym samym czasie organowi zbierającemu dane oraz powiadamiały o tym Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA) w celu udostępnienia ich w europejskim pojedynczym punkcie dostępu ustanowionym na mocy rozporządzenia (UE) 2023/2859.

Akty delegowane i wykonawcze

• Dyrektywa Wypłacalność II przyznaje Komisji Europejskiej prawo do przyjmowania aktów delegowanych i wykonawczych. Dotyczą one takich kwestii, jak normy techniczne oraz informacje do celów obliczania rezerw techniczno-ubezpieczeniowych i podstawowych środków własnych.
• Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2015/35 (które znane jest jako rozporządzenie delegowane Wypłacalność II i które było wielokrotnie zmieniane) określa szczegółowe wymogi dotyczące stosowania ram Wypłacalność II i służy jako jednolity zbiór zasad ostrożnościowych dla zakładów ubezpieczeń i reasekuracji. Rozporządzenie delegowane Wypłacalność II obejmuje:
  • wycenę aktywów i pasywów, w tym długoterminowe środki gwarancyjne;
  • ustalanie poziomu wymaganego kapitału dla klas aktywów, w które może inwestować ubezpieczyciel;
  • dopuszczalność własnych środków ubezpieczycieli na pokrycie wymogów kapitałowych;
  • zarządzanie towarzystwami ubezpieczeniowymi;
  • ocenę równoważności systemów wypłacalności krajów trzecich z unijnymi przepisami;
  • przepisy dotyczące stosowania modeli wewnętrznych do obliczania kapitałowego wymogu wypłacalności;
  • szczegółowe przepisy dotyczące grup ubezpieczeniowych; oraz
  • uproszczone metody i wyłączenia mające na celu ułatwienie stosowania dyrektywy Wypłacalność II przez mniejszych ubezpieczycieli o niższym stopniu złożoności.