Strategia w dziedzinie walki z terroryzmem

STRESZCZENIE DOKUMENTÓW:

Artykuł 83 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE)

Strategia UE w dziedzinie walki z terroryzmem

JAKIE SĄ CELE STRATEGII UE W DZIEDZINIE WALKI Z TERRORYZMEM?

• W 2005 r. Rada przyjęła strategię UE w dziedzinie walki z terroryzmem, by globalnie zwalczać terroryzm i zapewnić Europie bezpieczeństwo.
• Ponieważ w Europie i poza jej terytorium wciąż dochodzi do śmiertelnych zamachów terrorystycznych, walka z terroryzmem to jeden z najważniejszych priorytetów UE, państw UE i jej partnerów.

Na mocy art. 83 TFUE Parlamentowi Europejskiemu i Radzie przyznano kompetencje do ustanawiania norm minimalnych odnoszących się do określania szczególnie poważnych przestępstw o wymiarze transgranicznym, np. terroryzmu.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Cele

Strategia opiera się na czterech priorytetach (filarach), które umożliwiają skuteczną walkę z terroryzmem. Są nimi:

• zapobieganie,
• ochrona,
• ściganie,
• reagowanie.

Przy każdym z tych założeń strategia podkreśla wagę współpracy z państwami trzecimi i instytucjami międzynarodowymi.

Zapobieganie

Pierwszy priorytet UE to zwalczanie czynników radykalizacji i werbunku terrorystów. W ramach filaru „zapobiegania” dąży się do walki z radykalizacją postaw i werbowaniem terrorystów przez identyfikowanie metod, środków propagandy i narzędzi wykorzystywanych przez terrorystów. UE pomaga przy koordynacji polityk krajowych, określaniu zasad dobrej praktyki i wymianie informacji.

Zrewidowana strategia UE w walce z radykalizacją postaw i werbowaniem terrorystów (rewizja strategii miała miejsce w 2014 r.) ma na celu walkę z radykalizacją postaw i werbowaniem terrorystów z uwzględnieniem nowych, wyłaniających się zjawisk, takich jak terroryści działający w pojedynkę, zagraniczni bojownicy oraz posługiwanie się przez terrorystów mediami społecznościowymi. Kolejne zmiany strategii wprowadzono w związku z przyjęciem przez Radę szeregu konkluzji dotyczących reagowania na ataki terrorystyczne na terenie UE.

• Wśród przykładów bieżących prac prowadzonych w obszarze walki z gwałtowną radykalizacją postaw można wymienić:
  • sieć upowszechniania wiedzy o radykalizacji postaw,
  • działania następcze wynikające z prac Grupy Eksperckiej Komisji na Wysokim Szczeblu ds. Radykalizacji Postaw.
• Przykładem bieżących prac prowadzonych w dziedzinie walki z radykalizacją postaw dokonywaną za pośrednictwem internetu są
  • postępy poczynione przez Forum UE ds. Internetu, u których podłoża leży zalecenie w sprawie walki z nielegalnymi materiałami w internecie, ze szczególnym uwzględnieniem treści terrorystycznych.

Ochrona

Drugi priorytet unijnej strategii to ochrona obywateli i infrastruktury oraz zmniejszanie ich podatności na zamachy. Oznacza to:

• zabezpieczanie granic zewnętrznych,
• poprawienie bezpieczeństwa transportu,
• chronienie celów strategicznych,
• zwiększanie odporności infrastruktury krytycznej.

Przykłady bieżących prac:

• plan działania dotyczący ochrony przestrzeni publicznej, którego celem jest zwiększenie wsparcia udzielanego państwom UE z myślą o ochronie i zmniejszaniu podatności przestrzeni publicznej na zagrożenia,
• tzw. plan działania w zakresie CBRJ, którego celem jest zwiększanie gotowości do radzenia sobie z chemicznymi, biologicznymi, radiologicznymi i jądrowymi (CBRJ) zagrożeniami dla bezpieczeństwa,
• wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie wprowadzania do obrotu i używania prekursorów materiałów wybuchowych.

Ściganie

W ramach trzeciego filaru dąży się do ścigania terrorystów w wymiarze międzynarodowym przy poszanowaniu praw człowieka i prawa międzynarodowego. UE zaleciła skupienie się na następujących działaniach, które pozwalają osiągnąć te cele:

• poprawa współpracy i wymiany informacji między policją i organami wymiaru sprawiedliwości,
• odcięcie terrorystów od środków wsparcia i łączności,
• zwalczanie finansowania terroryzmu.

Przykładem bieżących prac jest wdrożenie planu działania z 2016 r. na rzecz skuteczniejszego zwalczania finansowania terroryzmu.

Reagowanie

Czwarty cel unijnej strategii dotyczy skutków zamachu terrorystycznego i polega na zapewnianiu gotowości, bezpośredniego reagowania i minimalizacji następstw. Służyć temu ma poprawa zdolności do:

• działania w obliczu zamachu,
• koordynowania reakcji,
• niesienia pomocy ofiarom.

Priorytety w tym zakresie są następujące:

• rozwinięcie systemu unijnej koordynacji kryzysowej,
• opracowanie narzędzi oceny ryzyka,
• wymienianie się sprawdzonymi sposobami niesienia pomocy ofiarom terroryzmu.

Przykładem bieżących prac jest stworzenie unijnego centrum dla ofiar terroryzmu (pilotażowy projekt Parlamentu Europejskiego).

Współpraca z partnerami międzynarodowymi

Bezpieczeństwo UE ściśle zależy od sytuacji w innych państwach, zwłaszcza ościennych.

W czerwcu 2014 r. Rada Europejska zaapelowała o skuteczną politykę antyterrorystyczną łączącą aspekty wewnątrz- i zewnątrzunijne. W dniu 9 lutego 2015 r., czyli miesiąc po zamachu na redakcję „Charlie Hebdo”, przywódcy UE podkreślili, że w kwestiach bezpieczeństwa i walki z terroryzmem UE musi bliżej współpracować z państwami trzecimi.

W konkluzjach w sprawie działań zewnętrznych UE w dziedzinie zwalczania terroryzmu z dnia 19 czerwca 2017 r. Rada zwróciła uwagę na potrzebę:

• większej spójności między działaniami zewnętrznymi i wewnętrznymi w dziedzinie bezpieczeństwa,
• wzmocnienia roli agencji z obszaru wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych w odniesieniu do państw trzecich.

Rada wskazała ponadto, że konieczne jest zwiększenie roli misji i operacji w ramach wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony w zwalczaniu terroryzmu.

UE na różne sposoby propaguje zwalczanie terroryzmu w stosunkach z państwami trzecimi, np. poprzez:

• dialog polityczny wysokiego szczebla,
• przyjmowanie klauzul i umów o współpracy lub konkretnej pomocy,
• projekty z państwami strategicznymi w zakresie budowania zdolności.

UE prowadzi współpracę antyterrorystyczną z państwami następujących regionów:

• Bałkany Zachodnie,
• Afryka (Sahel, Afryka Północna, Róg Afryki),
• Bliski Wschód,
• Ameryka Północna,
• Azja.

Jednym z fundamentów unijnej strategii jest współpraca z USA. W ostatnich latach UE uzgodniła umowy w takich dziedzinach, jak walka z finansowaniem terroryzmu, transport i granice, wzajemna pomoc prawna czy ekstradycja. Organy USA coraz ściślej współdziałają z Europolem i Eurojustem.

UE blisko współpracuje też z organizacjami międzynarodowymi i regionalnymi oraz forami, by budować konsensus międzynarodowy i promować standardy międzynarodowe w walce z terroryzmem.

KONTEKST

• Strategia UE w walce z terroryzmem (Rada)
• Kryzys i terroryzm (Komisja Europejska)

GŁÓWNE DOKUMENTY

Wersja skonsolidowana Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – Część trzecia – Polityki i działania wewnętrzne Unii – Tytuł V – Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości – Rozdział 4 – Współpraca wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych – Artykuł 83 (dawny artykuł 31 TUE) (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 80–81)

Rada Unii Europejskiej, 30 listopada 2005 r.: Strategia UE w dziedzinie walki z terroryzmem

DOKUMENTY POWIĄZANE

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów – Plan działania na rzecz zwiększania gotowości na wypadek chemicznych, biologicznych, radiologicznych i jądrowych zagrożeń dla bezpieczeństwa (COM(2017) 610 final z 18.10.2017)

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów – Plan działania na rzecz wspierania ochrony przestrzeni publicznej (COM(2017) 612 final z 18.10.2017)

Konkluzje Rady w sprawie działań zewnętrznych UE w dziedzinie zwalczania terroryzmu (19 czerwca 2017 r.)

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/853 z dnia 17 maja 2017 r. zmieniająca dyrektywę Rady 91/477/EWG w sprawie kontroli nabywania i posiadania broni (Dz.U. L 137 z 24.5.2017, s. 22–39)

Kolejne zmiany dyrektywy (UE) 2017/853 zostały włączone do tekstu podstawowego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/794 z dnia 11 maja 2016 r. w sprawie Agencji Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Ścigania (Europol), zastępujące i uchylające decyzje Rady 2009/371/WSiSW, 2009/934/WSiSW, 2009/935/WSiSW, 2009/936/WSiSW i 2009/968/WSiSW (Dz.U. L 135 z 24.5.2016, s. 53–114)

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie planu działania na rzecz skuteczniejszego zwalczania finansowania terroryzmu (COM(2016) 50 final z 2.2.2016)

Decyzja Rady (UE, Euratom) 2015/457 z dnia 17 marca 2015 r. w sprawie uchylenia decyzji Rady 2007/124/WE, Euratom ustanawiającej na lata 2007–2013, jako część ogólnego programu w sprawie bezpieczeństwa i ochrony wolności, szczegółowy program Zapobieganie, gotowość i zarządzanie skutkami terroryzmu i innymi rodzajami ryzyka dla bezpieczeństwa (Dz.U. L 76 z 20.3.2015, s. 1–2)

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów – Europejska agenda bezpieczeństwa (COM(2015) 185 final z 28.4.2015)

Projekt zmienionej strategii UE w walce z radykalizacją postaw i werbowaniem terrorystów (19 maja 2014 r.)

Decyzja Rady z dnia 13 lipca 2010 r. w sprawie zawarcia Umowy między Unią Europejską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki o przetwarzaniu i przekazywaniu z Unii Europejskiej do Stanów Zjednoczonych danych z komunikatów finansowych do celów Programu śledzenia środków finansowych należących do terrorystów (2010/412/UE) (Dz.U. L 195 z 27.7.2010, s. 3–4)

Zobacz tekst skonsolidowany

Umowa między Unią Europejską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki o przetwarzaniu i przekazywaniu z Unii Europejskiej do Stanów Zjednoczonych danych z komunikatów finansowych do celów Programu śledzenia środków finansowych należących do terrorystów (Dz.U. L 195 z 27.7.2010, s. 5–14)

Rozporządzenie Rady (WE) nr 2580/2001 z dnia 27 grudnia 2001 r. w sprawie szczególnych środków restrykcyjnych skierowanych przeciwko niektórym osobom i podmiotom mających na celu zwalczanie terroryzmu (Dz.U. L 344 z 28.12.2001, s. 70–75)

Zobacz tekst skonsolidowany.

Ostatnia aktualizacja: 23.07.2018