Zmiana klimatu – znaczne odchylenie średnich warunków pogodowych obserwowane w skali dziesięcioleci – stanowi poważne wyzwanie dla człowieka i całego świata. Choć niektóre działania mogą łagodzić skutki zmiany klimatu (unikanie i redukcja emisji gazów cieplarnianych, które wywołują globalne ocieplenie), konieczne jest podjęcie innych działań, które umożliwią przystosowanie się do zmiany klimatu.
Przystosowanie takie wiąże się z modyfikacją naszych zachowań i metod działania w celu przygotowania się do nieuniknionego, co pozwoli nam chronić siebie, środowisko i gospodarkę przed skutkami zmiany klimatu.
W lutym 2021 r. Komisja Europejska opublikowała unijną strategię w zakresie przystosowania do zmiany klimatu. Ma ona uzupełniać różne działania podejmowane przez UE w związku z łagodzeniem skutków zmiany klimatu, opisując strategię przystosowania się do takich zmian. Dokument ten ma też wspomóc realizację celu dotyczącego osiągnięcia przez UE zarówno neutralności klimatycznej (emisje gazów cieplarnianych na poziomie zerowym netto), jak i odporności na zmiany klimatu do 2050 r.
W strategii uwzględniono poniższe cztery cele główne.
- Inteligentniejsze przystosowanie się do zmiany klimatu. Podejmowane działania muszą opierać się na ogólnodostępnych kompleksowych danych i narzędziach oceny ryzyka.
- Szybsze przystosowanie się do zmiany klimatu. Proces przystosowywania powinien być szybszy i bardziej kompleksowy, a szczególny nacisk należy położyć na opracowywanie i wprowadzanie rozwiązań pomagających ograniczyć ryzyko związane z klimatem, zwiększyć ochronę przed skutkami zmiany klimatu i zabezpieczyć dostęp do wody słodkiej.
- Działania adaptacyjne o charakterze bardziej systemowym. Ponieważ skutki zmiany klimatu będą odczuwalne na wszystkich poziomach społeczeństwa i we wszystkich sektorach gospodarki, działania adaptacyjne muszą mieć charakter systemowy. Celem strategii jest wspieranie dalszego rozwoju strategii i planów w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu oraz wdrażanie ich na wszystkich szczeblach sprawowania rządów ze szczególnym uwzględnieniem włączenia kwestii przystosowania się do zmiany klimatu do polityki makroekonomiczno-budżetowej, rozwiązań adaptacyjnych opartych na zasobach przyrody oraz lokalnych działań adaptacyjnych.
- Intensyfikacja międzynarodowych działań na rzecz przystosowania do zmiany klimatu. Cel ten ma być zrealizowany poprzez zwiększenie skali finansowania na poziomie międzynarodowym oraz wzmocnienie globalnego zaangażowania i wymiany wiedzy w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu.
Glosariusz Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu z 2018 r. zawiera poniższe definicje.
- Przystosowanie. W przypadku systemów ludzkich: proces dostosowania do rzeczywistego lub oczekiwanego klimatu i jego wpływu w celu ograniczenia szkód lub wykorzystania możliwości przynoszących korzyści. W przypadku systemów naturalnych: proces dostosowania do rzeczywistego klimatu i jego wpływu; interwencja człowieka może ułatwić dostosowanie do oczekiwanego klimatu i jego wpływu.
- Odporność. Zdolność systemów społecznych, gospodarczych i środowiskowych do radzenia sobie z niebezpiecznym zdarzeniem, trendem lub zakłóceniem poprzez reagowanie lub reorganizowanie w sposób, który pozwala zachować ich zasadniczą funkcję, tożsamość i strukturę, a także ich zdolność do adaptacji, uczenia się i transformacji.