Wyjątki dotyczące porozumień specjalizacyjnych (od 2023 roku)

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Rozporządzenie (UE) 2023/1067 w sprawie stosowania art. 101 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do niektórych kategorii porozumień specjalizacyjnych

JAKIE SĄ CELE ROZPORZĄDZENIA?

• Artykuł 101, ustęp 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) zakazuje zawierania umów i porozumień między przedsiębiorstwami, które mogą prowadzić do ograniczania konkurencji. Jednakże artykuł 101 ustęp 3 TFUE przewiduje wyjątek dla porozumień, których korzyści przewyższają ich negatywne skutki.
• Rozporządzenie stosuje przepisy artykułu 101 ust. 3 TFUE do niektórych rodzajów porozumień specjalizacyjnych*, które spełniają określone warunki, poprzez zwolnienie ich z zakazu określonego w artykule 101 ust. 1 TFUE. Zapewnia w ten sposób bezpieczną przystań prawną dla tych porozumień, unikając tym samym konieczności indywidualnej oceny ich zgodności z artykułem 101 TFUE.
• Rozporządzenie ma na celu zapewnienie skutecznej ochrony konkurencji i zagwarantowanie przedsiębiorstwom pewności prawnej.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Rodzaje porozumień objętych zakresem rozporządzenia

Rozporządzenie obejmuje trzy rodzaje porozumień produkcyjnych, które łącznie nazywane są porozumieniami specjalizacyjnymi:

• porozumienia o specjalizacji jednostronnej*,
• porozumienia o specjalizacji wzajemnej*,
• porozumienia o wspólnej produkcji*.

Rozporządzenie ma również zastosowanie do porozumień specjalizacyjnych, które obejmują:

• postanowienia dotyczące przeniesienia praw własności intelektualnej na co najmniej jedną stronę lub udzielenia co najmniej jednej stronie licencji na te prawa, o ile postanowienia te są bezpośrednio związane z wprowadzeniem i konieczne do wprowadzenia porozumienia w życie oraz nie stanowią podstawowego przedmiotu porozumienia.
• zobowiązanie do wyłączności zakupów lub dostaw;
• dystrybucję produktów będących przedmiotem porozumienia specjalizacyjnego*.

Próg udziału w rynku

• Wyłączenie ustanowione w rozporządzeniu stosuje się pod warunkiem że łączny udział stron w rynku nie przekracza 20 % na rynku właściwym lub rynkach właściwych, do których należą produkty będące przedmiotem porozumienia specjalizacyjnego. W przypadku gdy produkty te są produktami pośrednimi, które co najmniej jedna ze stron całkowicie lub częściowo wykorzystuje na użytek własny jako produkty wejściowe do własnej produkcji produktów rynku niższego szczebla, które również sprzedaje, wyłączenie ma zastosowanie wyłącznie wtedy, gdy łączny udział stron w rynku nie przekracza 20 % na rynku właściwym lub rynkach właściwych, do których należą produkty rynku niższego szczebla.
• Jeżeli udziały w rynku początkowo nie przekraczają 20 %, ale następnie wzrastają powyżej tego poziomu na co najmniej jednym z rynków właściwych, wyłączenie stosuje się nadal przez okres 2 kolejnych lat kalendarzowych następujących po roku, w którym próg 20 % został przekroczony po raz pierwszy.
• Udziały w rynku oblicza się na podstawie wartości sprzedaży rynkowej; jeżeli dane dotyczące wartości sprzedaży rynkowej nie są dostępne, można wykorzystać dane szacunkowe oparte na innych wiarygodnych informacjach rynkowych, w tym na danych dotyczących wielkości sprzedaży rynkowej.

Najpoważniejsze ograniczenia konkurencji

Wyłączenie nie ma zastosowania do porozumień specjalizacyjnych, które obejmują „najpoważniejsze ograniczenia konkurencji”, w tym dotyczące:

• ustalania cen sprzedaży produktów będących przedmiotem porozumienia specjalizacyjnego osobom trzecim, z wyjątkiem ustalania cen stosowanych wobec bezpośrednich klientów w kontekście wspólnej dystrybucji;
• ograniczenie produkcji lub sprzedaży, z wyjątkiem:
  • postanowień dotyczących uzgodnionej ilości produktów w kontekście porozumień o specjalizacji jednostronnej lub wzajemnej;
  • ustalania zdolności produkcyjnej i wielkości produkcji w kontekście porozumienia o wspólnej produkcji;
  • ustalania docelowych poziomów sprzedaży w kontekście wspólnej dystrybucji;
• podziału rynków lub klientów.

Cofnięcie wyłączenia

Na podstawie artykułu 29 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 1/2003 Komisja Europejska może cofnąć przywilej wyłączenia ustanowiony w niniejszym rozporządzeniu, jeżeli uzna, że w danym przypadku porozumienie specjalizacyjne, do którego stosuje się wyłączenie ustanowione w niniejszym rozporządzeniu, wywołuje jednak skutki niezgodne z artykułem 101 ust. 3 Traktatu.

Wycofanie to może nastąpić w szczególności w przypadku gdy rynek właściwy jest silnie skoncentrowany, a konkurencja jest już słaba, na przykład ze względu na co najmniej jeden z poniższych czynników:

• poszczególne pozycje rynkowe innych uczestników rynku;
• powiązania między innymi uczestnikami rynku utworzone w wyniku równoległych porozumień specjalizacyjnych;
• powiązania między stronami a innymi uczestnikami rynku.

Istnieją przepisy przejściowe dotyczące porozumień, które obowiązywały już w dniu 30 czerwca 2023 roku i które były objęte poprzednim wyłączeniem grupowym dla porozumień specjalizacyjnych (rozporządzenie (UE) nr 1218/2010), ale które nie spełniają warunków nowego wyłączenia grupowego. Porozumienia te podlegają temu wyłączeniu do 30 czerwca 2025 roku.

OD KIEDY ROZPORZĄDZENIE MA ZASTOSOWANIE?

Rozporządzenie weszło w życie 1 lipca 2023 roku, a jego przepisy obowiązują do 30 czerwca 2035 roku.

KONTEKST

• Poprzednie wyłączenie grupowe dla porozumień specjalizacyjnych (rozporządzenie Komisji (UE) nr 1218/2010) wygasło 30 czerwca 2023 roku. Z tego powodu konieczne było ustanowienie nowych przepisów. Rozporządzenie (UE) 2023/1067 zwiększa przejrzystość niektórych przepisów i obejmuje więcej rodzajów umów produkcyjnych.
• Porozumienia specjalizacyjne umożliwiają przedsiębiorstwom posiadającym wzajemnie uzupełniające się umiejętności i zasoby bardziej efektywne działanie i tańsze dostarczanie produktów. Skuteczna konkurencja przynosi korzyści konsumentom.
• Rozporządzeniu towarzyszą zmienione wytyczne horyzontalne dotyczące stosowania art. 101 TFUE do horyzontalnych porozumień o współpracy.
• Więcej informacji:
  • Wyłączenia grupowe – porozumienia horyzontalne (Komisja Europejska).

KLUCZOWE POJĘCIA

GŁÓWNY DOKUMENT

Rozporządzenie Komisji (UE) nr 2023/1067 z dnia 1 czerwca 2023 r. w sprawie stosowania art. 101 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do niektórych kategorii porozumień specjalizacyjnych (Dz.U. L 143 z 2.6.2023, s. 20–26).

DOKUMENTY POWIĄZANE

Komunikat Komisji – Wytyczne w sprawie stosowania art. 101 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do horyzontalnych porozumień kooperacyjnych (Dz.U. C 259 z 21.7.2023, s. 1–125).

Wersja skonsolidowana Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej – Część trzecia – Polityki i działania wewnętrzne Unii – Tytuł VII – Wspólne reguły w dziedzinie konkurencji, opodatkowania i zbliżenia ustawodawstw – Rozdział I – Reguły konkurencji – Sekcja 1 – Reguły mające zastosowanie do przedsiębiorstw – Artykuł 101 (dawny artykuł 81 TWE) (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 88–89).

Rozporządzenie Rady (WE) nr 1/2003 z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie wprowadzenia w życie reguł konkurencji ustanowionych w art. 81 i 82 Traktatu (Dz.U. L 1 z 4.1.2003, s. 1–25).

Kolejne zmiany rozporządzenia (WE) nr 1/2003 zostały włączone do tekstu podstawowego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

Rozporządzenie (EWG) nr 2821/71 Rady z dnia 20 grudnia 1971 r. w sprawie stosowania art. 85 ust. 3 Traktatu do kategorii porozumień, decyzji i praktyk uzgodnionych (Dz.U. L 285 z 29.12.1971, s. 46–48).

Zob. tekst skonsolidowany.

Ostatnia aktualizacja: 09.10.2023