Ogólnoeuropejski indywidualny produkt emerytalny

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Rozporządzenie (UE) 2019/1238 w sprawie ogólnoeuropejskiego indywidualnego produktu emerytalnego

JAKIE SĄ CELE ROZPORZĄDZENIA?

Rozporządzenie stanowi podstawę prawną ogólnoeuropejskiego indywidualnego produktu emerytalnego* (OIPE) i harmonizuje podstawowe cechy tego produktu, takie jak:
- wymogi w zakresie przejrzystości,
- zasady inwestowania,
- prawo do zmiany dostawcy, oraz
- różne opcje inwestycyjne.
Ponadto w rozporządzeniu ustanowiono jednolite przepisy dotyczące rejestracji, tworzenia i dystrybucji indywidualnych produktów emerytalnych dystrybuowanych w Unii Europejskiej (UE) pod nazwą OIPE oraz jednolite przepisy dotyczące nadzoru nad nimi.
OIPE stanowi dobrowolny indywidualny produkt emerytalny, który uzupełnia istniejące publiczne i pracownicze systemy emerytalne, jak również krajowe prywatne programy emerytalne.
Rozporządzenie ma na celu zapewnienie oszczędzającym na emerytury większego wyboru i zaoferowanie im bardziej konkurencyjnych indywidualnych produktów emerytalnych, a jednocześnie wzmocnienie ochrony konsumentów.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

W rozporządzeniu ustanowiono jednolite przepisy dotyczące podstawowych cech OIPE, zwłaszcza w odniesieniu do wymienionych poniżej kluczowych elementów.

Dostawcy OIPE*

OIPE mogą być oferowane przez wiele różnych instytucji finansowych, w tym przez zakłady ubezpieczeń, podmioty zarządzające aktywami, banki, niektóre firmy inwestycyjne i niektóre instytucje pracowniczych programów emerytalnych.

Umowa dotycząca OIPE

W rozporządzeniu ustanowiono minimalne wymogi dotyczące zawartości umowy zawieranej pomiędzy dostawcami OIPE a oszczędzającymi w ramach OIPE*.

Rejestracja OIPE

Dostawcy, którzy zamierzają oferować OIPE, muszą dokonać jego rejestracji. Europejski Urząd Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych rejestruje nowe OIPE w centralnym rejestrze na podstawie decyzji podjętej przez właściwe organy krajowe. Po zarejestrowaniu produktu może on być oferowany i dystrybuowany w całej UE.
W rozporządzeniu szczegółowo opisano procedury rejestracji OIPE, okoliczności, w których ma miejsce wyrejestrowanie OIPE, a także uprawnienia właściwych organów w państwach członkowskich UE pochodzenia i przyjmujących państwach członkowskich UE.

Paszport UE

Dostawcy i dystrybutorzy OIPE korzystają z paszportu UE, który umożliwia im sprzedaż OIPE w różnych państwach członkowskich UE. Dzięki temu paszportowi mają oni dostęp do całego rynku UE na podstawie pojedynczej rejestracji produktu dokonywanej w oparciu o jednolity zbiór przepisów.

Możliwość przenoszenia

Przy proponowaniu nabycia OIPE, dostawcy lub dystrybutorzy udostępniają potencjalnym oszczędzającym w ramach OIPE informacje na temat usługi przenoszenia produktu* oraz subkont*, które są natychmiast dostępne.
Gdy oszczędzający w ramach OIPE zmieniają miejsce zamieszkania na inne państwo członkowskie UE, mogą w dalszym ciągu wpłacać składki na rzecz tego samego OIPE. W tym celu mogą albo otworzyć subkonto OIPE u tego samego dostawcy OIPE w nowym państwie zamieszkania (o ile ich dostawca OIPE daje taką możliwość), albo nadal wpłacać składki na istniejące subkonto OIPE. Jeżeli dostawca OIPE nie daje takiej możliwości w nowym państwie zamieszkania, oszczędzający w ramach OIPE mają prawo do niezwłocznej i bezpłatnej zmiany dostawcy OIPE. Dostawcy OIPE muszą, po upływie okresu przejściowego wynoszącego trzy lata, udostępniać co najmniej dwa subkonta.

Zmiana dostawcy

Oszczędzający w ramach OIPE mogą zmienić dostawcę OIPE po upływie co najmniej pięciu lat od zawarcia umowy dotyczącej OIPE, a w przypadku kolejnych zmian po upływie pięciu lat od ostatniej zmiany. Dostawca OIPE może zezwolić oszczędzającym w ramach OIPE na częstsze zmiany dostawców. Opłaty i prowizje z tytułu usługi zmiany dostawcy są ograniczone do faktycznych kosztów administracyjnych ponoszonych przez dotychczasowego dostawcę OIPE i nie mogą przekroczyć 0,5% wartości przenoszonych aktywów.

Warianty inwestycyjne

Dostawcy OIPE mogą oferować maksymalnie sześć wariantów inwestycyjnych, w tym domyślny wariant inwestycyjny, czyli tak zwany podstawowy OIPE*. Wszystkie warianty inwestycyjne są zaprojektowane przez dostawców OIPE z uwzględnieniem gwarancji lub techniki ograniczania ryzyka, które zapewniają oszczędzającym w ramach OIPE wystarczający poziom ochrony.
W przypadku podstawowego OIPE dostawcy OIPE zapewniają ochronę kapitału oszczędzających w ramach OIPE albo w oparciu o gwarancję, albo o techniki ograniczania ryzyka zgodne z celem polegającym na umożliwieniu oszczędzającemu w ramach OIPE odzyskania kapitału. Koszty i opłaty związane z podstawowym OIPE nie mogą przekraczać 1 % zgromadzonego kapitału rocznie.
Oszczędzający w ramach OIPE mają prawo do regularnej zmiany wariantu inwestycyjnego w celu dostosowania swojej strategii inwestycyjnej. Zmiana wariantu inwestycyjnego jest dokonywania nieodpłatnie. Można jej dokonać po upływie co najmniej pięciu lat od zawarcia umowy dotyczącej OIPE, a w przypadku kolejnych zmian po upływie pięciu lat od ostatniej zmiany wariantu inwestycyjnego. Dostawcy OIPE mogą zezwolić oszczędzającym w ramach OIPE na częstsze zmiany wariantu inwestycyjnego.

Formy wypłat

Dostawcy OIPE mogą zaoferować oszczędzającym w ramach OIPE jedną formę wypłat lub większą ich liczbę (wypłaty w ratach, wypłatę jednorazową, regularne wypłaty pomniejszające zgromadzony kapitał lub kombinację tych form).
Oszczędzający w ramach OIPE mogą wybrać formę wypłat w fazie dekumulacji* w momencie, gdy zawierają umowę i otwierają nowe subkonto. Formy wypłat mogą różnić się w zależności od subkonta. Jeżeli dostawcy OIPE oferują różne formy wypłat, oszczędzający w ramach OIPE mogą zmienić formę wypłat na każdym subkoncie rok przed rozpoczęciem fazy dekumulacji, na początku fazy dekumulacji i w momencie zmiany dostawcy.

Dystrybucja OIPE

W rozporządzeniu określono warunki, na jakich dostawcy OIPE i dystrybutorzy OIPE* mogą prowadzić dystrybucję OIPE.
Systemy dystrybucji OIPE są oparte na podejściu sektorowym. Zakłady ubezpieczeń i pośrednicy ubezpieczeniowi prowadzący dystrybucję OIPE podlegają dyrektywie w sprawie dystrybucji ubezpieczeń (dyrektywie (UE) 2016/97), natomiast firmy inwestycyjne oraz inni dostawcy i dystrybutorzy OIPE mają stosować przepisy zawarte w dyrektywie w sprawie rynków instrumentów finansowych (dyrektywie 2014/65/UE).

Doradztwo

Dostawcy OIPE i dystrybutorzy OIPE są zobowiązani udzielić potencjalnym oszczędzającym w ramach OIPE wyczerpujących porad przed zawarciem umowy dotyczącej OIPE, tak aby umożliwić im podjęcie w pełni świadomej decyzji i dokonanie wyboru produktu, który najlepiej zaspokaja ich potrzeby. Zakresem doradztwa objęty jest także wybór wariantu inwestycyjnego i indywidualne prognozy dotyczące świadczeń emerytalnych. Przed podpisaniem umowy wszyscy dostawcy i dystrybutorzy OIPE muszą przeprowadzić dla oszczędzających w ramach OIPE badanie dotyczące ich potrzeb emerytalnych i muszą określić, które OIPE byłyby dla nich odpowiednie i czy w ogóle taka potrzeba istnieje. Badanie to musi również obejmować szczegółową kontrolę w celu ustalenia, czy oszczędzający w ramach OIPE ma potrzebą nabycia produktu oferującego wypłatę w ratach, aby zapewnić odpowiednią ochronę przed ryzykiem związanym z długowiecznością.
Ponadto, w przypadku podstawowego OIPE, dostawcy OIPE oferują oszczędzającym w ramach OIPE, na początku fazy dekumulacji, indywidualne planowanie emerytury, które obejmuje indywidualne zalecenie w kwestii optymalnej formy wypłat.

Informacje

Z myślą o zapewnieniu wysokiego poziomu przejrzystości w rozporządzeniu zapisano, że oszczędzający w ramach OIPE mają otrzymać:
- kluczowe informacje o produkcie przedstawione w dokumencie w standardowym formacie (tj. dokument zawierający kluczowe informacje dotyczące OIPE). Aby zapewnić wysoki stopień ochrony konsumenta, oszczędzający w ramach OIPE nie będą mieli możliwości zrezygnowania z porady przed zawarciem umowy;
- co roku – informację o świadczeniach z OIPE, która zawiera kluczowe informacje na temat stanu zgromadzonych oszczędności.
W szczególności należy zagwarantować pełną przejrzystość kosztów i opłat.
Komisja Europejska określi – w drodze regulacyjnych standardów technicznych – szczegóły dotyczące prezentacji informacji, które mają być zamieszczone w dokumencie zawierającym kluczowe informacje OIPE oraz w informacji o świadczeniach z OIPE.

Czynniki zrównoważonego rozwoju

Dostawców OIPE zachęca się do uwzględniania czynników z zakresu ochrony środowiska, polityki społecznej i ładu korporacyjnego*.
Dostawcy OIPE udzielają oszczędzającym w ramach OIPE dostępnych informacji na temat wyników inwestycji dostawcy OIPE pod względem czynników z zakresu ochrony środowiska, polityki społecznej i ładu korporacyjnego.
Ponadto wskazują oni oszczędzającym w ramach OIPE, w informacji o świadczeniach z OIPE, w jaki sposób w polityce inwestycyjnej uwzględniane są czynniki z zakresu ochrony środowiska, polityki społecznej i ładu korporacyjnego. W myśl zasady „ostrożnego inwestora” dostawcy OIPE muszą brać pod uwagę ryzyko związane z decyzjami inwestycyjnymi oraz ich potencjalne długoterminowe skutki dla czynników z zakresu ochrony środowiska, polityki społecznej i ładu korporacyjnego.

Nadzór

Przestrzeganie przepisów rozporządzenia w sprawie OIPE jest nadzorowane przez organy krajowe właściwe dla dostawców i dystrybutorów OIPE. Europejskiemu Urzędowi Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych przysługują natomiast uprawnienia do interwencji w sprawie produktu, dzięki którym może on podejmować na szczeblu całej UE skuteczne działania w razie poważnej obawy co do ochrony oszczędzających w ramach OIPE lub zagrożenia dla prawidłowego funkcjonowania i integralności rynków finansowych lub stabilności całego systemu finansowego lub jego części w UE, jeżeli właściwe organy krajowe nie podjęły kroków przeciwdziałających zagrożeniu w dostatecznym stopniu.

OD KIEDY ROZPORZĄDZENIE MA ZASTOSOWANIE?

Rozporządzenie ma zastosowanie od 22 marca 2022 r.

KONTEKST

Więcej informacji:

Indywidualne produkty emerytalne (Komisja Europejska).

KLUCZOWE POJĘCIA

Indywidualny produkt emerytalny. Produkt oparty na dobrowolnej umowie między indywidualnym oszczędzającym i podmiotem oferującym ten produkt i stanowiący uzupełnienie ustawowego lub pracowniczego produktu emerytalnego. Przewiduje on długoterminową akumulację kapitału z wyraźnym celem zapewnienia dochodu po przejściu na emeryturę i z ograniczonymi możliwościami wcześniejszego wycofania zgromadzonych oszczędności. Nie jest on ani ustawowym, ani pracowniczym produktem emerytalnym.

Dostawca OIPE. Przedsiębiorstwo finansowe posiadające zezwolenie na tworzenie OIPE i jego dystrybucję.

Oszczędzający w ramach OIPE. Osoba fizyczna, która zawarła umowę dotyczącą OIPE z dostawcą OIPE.

Usługa przenoszenia produktu. Usługa, dzięki której oszczędzający w ramach OIPE zmieniający miejsce zamieszkania na inne państwo UE mogą w dalszym ciągu wpłacać składki na istniejące konto OIPE.

Subkonto. Subkonto krajowe otwarte w ramach każdego indywidualnego konta OIPE i odpowiadające wymogom i warunkom prawnym ustalonym na poziomie krajowym przez państwo członkowskie zamieszkania oszczędzającego w ramach OIPE, których spełnienie pozwala skorzystać z ewentualnych zachęt w przypadku inwestowania w OIPE. W ramach każdego subkonta osoba może być zatem oszczędzającym w ramach OIPE lub beneficjentem OIPE w zależności od tego, jakie wymogi prawne każdorazowo obowiązują w odniesieniu do fazy akumulacji. Faza akumulacji: okres, przez który na koncie OIPE gromadzone są aktywa i który zwykle trwa do rozpoczęcia fazy dekumulacji.

Podstawowy OIPE. Wszyscy dostawcy OIPE będą musieli oferować przystępny domyślny wariant inwestycyjny (podstawowy OIPE). Związane z nim koszty i opłaty nie mogą przekraczać 1 % zgromadzonego kapitału rocznie.

Faza dekumulacji. Okres, przez który aktywa zgromadzone na koncie OIPE mogą być wykorzystywane w celu finansowania emerytury lub innych potrzeb w zakresie dochodów.

Dystrybutor OIPE. Przedsiębiorstwo finansowe posiadające zezwolenie na dystrybucję OIPE, których nie jest twórcą, firma inwestycyjna świadcząca doradztwo inwestycyjne lub pośrednik ubezpieczeniowy.

Czynniki z zakresu ochrony środowiska, polityki społecznej i ładu korporacyjnego. Zbiór kryteriów wykorzystywanych przez społecznie odpowiedzialnych inwestorów przy badaniu potencjalnych inwestycji w celu upewnienia się, że służą one realizacji zasad zrównoważonego rozwoju. Kryteria środowiskowe odnoszą się do tego, w jaki sposób przedsiębiorstwo funkcjonuje jako zarządca przyrody. W ramach kryteriów społecznych uwzględnia się jego relacje z pracownikami, dostawcami, klientami i społecznościami, w których prowadzi ono swoją działalność. Kryteria dotyczące ładu korporacyjnego odnoszą się na przykład do zarządzania działalnością przedsiębiorstwa i jego podejściem do wynagrodzeń osób na wyższych stanowiskach kierowniczych, audytów, kontroli wewnętrznej i praw akcjonariuszy.

GŁÓWNY DOKUMENT

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1238 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie ogólnoeuropejskiego indywidualnego produktu emerytalnego (OIPE) (Dz.U. L 198 z 25.7.2019, s. 1–63)

DOKUMENTY POWIĄZANE

Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2021/895 z dnia 24 lutego 2021 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2019/1238 w odniesieniu do interwencji w sprawie produktu (Dz.U. L 197 z 4.6.2021, s. 1–4)

Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2021/896 z dnia 24 lutego 2021 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1238 w odniesieniu do dodatkowych informacji do celów konwergencji sprawozdawczości dla organów nadzoru (Dz.U. L 197 z 4.6.2021, s. 5–6)

Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2021/897 z dnia 4 marca 2021 r. ustanawiające wykonawcze standardy techniczne dotyczące stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1238 w odniesieniu do formatu sprawozdań do celów nadzoru dla właściwych organów i w odniesieniu do współpracy i wymiany informacji między właściwymi organami oraz ich współpracy i wymiany informacji z Europejskim Urzędem Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych (Dz.U. L 197 z 4.6.2021, s. 7–66)

Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2021/473 z dnia 18 grudnia 2020 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1238 w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych określających wymogi dotyczące dokumentów informacyjnych, kosztów i opłat uwzględnionych w ramach ograniczenia kosztów oraz technik ograniczania ryzyka na potrzeby ogólnoeuropejskiego indywidualnego produktu emerytalnego (Dz.U. L 99 z 22.3.2021, s. 1–33)

Zalecenie Komisji z dnia 29.6.2017 r. w sprawie traktowania pod względem podatkowym indywidualnych produktów emerytalnych, w tym ogólnoeuropejskiego indywidualnego produktu emerytalnego (C(2017) 4393 final z 29.6.2017)

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/97 z dnia 20 stycznia 2016 r. w sprawie dystrybucji ubezpieczeń (wersja przekształcona) (Dz.U. L 26 z 2.2.2016, s. 19–59)

Kolejne zmiany dyrektywy (UE) 2016/97 zostały włączone do tekstu pierwotnego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie rynków instrumentów finansowych oraz zmieniająca dyrektywę 2002/92/WE i dyrektywę 2011/61/UE (Dz.U. L 173 z 12.6.2014, s. 349–496)

Zobacz tekst skonsolidowany.

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów – Plan działania na rzecz tworzenia unii rynków kapitałowych (COM(2015) 468 final z 30.9.2015)

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1094/2010 z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie ustanowienia Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych), zmiany decyzji nr 716/2009/WE i uchylenia decyzji Komisji 2009/79/WE (Dz.U. L 331 z 15.12.2010, s. 48–83)

Zobacz tekst skonsolidowany.

Ostatnia aktualizacja: 01.07.2022