Dostępność produktów i usług

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Dyrektywa (UE) 2019/882 w sprawie wymogów dostępności produktów i usług

JAKIE SĄ CELE DYREKTYWY?

• Ma ona na celu harmonizację wymogów dotyczących dostępności* niektórych produktów* i usług, tak aby zapewnić bezproblemowe funkcjonowanie rynku wewnętrznego UE w drodze eliminowania i zapobiegania powstawaniu barier utrudniających swobodny przepływ, które mogą wynikać z rozbieżnych przepisów krajowych.
• Zgodnie z jej założeniami ma ona przynieść korzyści przedsiębiorstwom, osobom z niepełnosprawnościami* i osobom starszym. Dzięki stosowaniu wymogów dostępności możliwe będzie doprecyzowanie zakresu obowiązującego w prawie UE obowiązku dostępności, który ma szczególne znaczenie zwłaszcza w dziedzinie zamówień publicznych i funduszy strukturalnych.
• Jest określana mianem europejskiego aktu w sprawie dostępności.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Dyrektywa będzie miała zastosowanie od dnia 28 czerwca 2025 r. i obejmie swoim zakresem wymienione poniżej produkty i usługi.

• Produkty:
  • komputery i systemy operacyjne;
  • terminale płatnicze i niektóre terminale samoobsługowe, takie jak bankomaty, automaty biletowe, urządzenia do odprawy samoobsługowej i interaktywne terminale samoobsługowe udzielające informacji;
  • smartfony i inne urządzenia umożliwiające korzystanie z usług telekomunikacyjnych;
  • odbiorniki telewizyjne umożliwiające korzystanie z usług telewizji cyfrowej;
  • czytniki książek elektronicznych.
• Usługi:
  • usługi telefonii;
  • usługi umożliwiające dostęp do audiowizualnych usług medialnych;
  • niektóre elementy usług lotniczego, autobusowego, kolejowego i wodnego transportu pasażerskiego, takie jak strony internetowe, usługi oparte na urządzeniach mobilnych, bilety elektroniczne, dostarczanie informacji itp.;
  • bankowość detaliczna;
  • książki elektroniczne;
  • handel elektroniczny;
  • odbiór zgłoszeń alarmowych kierowanych pod jednolity europejski numer „112”.

Dyrektywa nie ma zastosowania do:

• zarejestrowanych z wyprzedzeniem mediów zmiennych w czasie, takich jak filmy i prezentacje lub formaty plików dokumentów biurowych, opublikowanych przed dniem 28 czerwca 2025 r.;
• map internetowych, jeżeli podstawowe informacje są dostarczane w sposób dostępny w formie cyfrowej;
• stron internetowych i innych archiwów zawierających treści, które nie były aktualizowane ani edytowane po dniu 28 czerwca 2025 r.;
• mikroprzedsiębiorstw świadczących usługi.

Szczegółowe wymogi dostępności mają zastosowanie do wszystkich produktów i usług objętych dyrektywą, o ile nie skutkują one zmianą podstawowych właściwości produktu ani nie stanowią dla podmiotów gospodarczych nieproporcjonalnego obciążenia.

• Produkty:
  • są projektowane i wytwarzane w taki sposób, aby zmaksymalizować ich wykorzystywanie przez osoby z niepełnosprawnościami;
  • spełniają szczegółowe wymogi dotyczące informacji i instrukcji, interfejsu użytkownika, projektowania uwzględniającego potrzebę funkcjonalności, usług wsparcia i opakowania.
• W przypadku usług:
  • zapewnia się informacje na temat usługi, jej cech ułatwiających dostęp i funkcji wspomagających;
  • gwarantuje się łatwą dostępność stron internetowych i urządzeń mobilnych;
  • udostępnia się usługi wsparcia, takie jak działy pomocy technicznej, centra obsługi telefonicznej i usługi szkoleniowe, służące udzielaniu informacji na temat dostępności;
  • stosuje się praktyki, strategie i procedury ukierunkowane na zaspokajanie potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Przepisy szczególne dotyczą konkretnych rodzajów usług (łączność elektroniczna, usługi audiowizualne, transport lotniczy, autobusowy, kolejowy, wodny i miejski, bankowość detaliczna, książki elektroniczne, handel elektroniczny i odbiór zgłoszeń kierowanych pod numer alarmowy 112).
• Państwa UE mogą zdecydować, że środowisko zbudowane musi spełniać wymogi dostępności, jeżeli świadczone są w nim usługi objęte zakresem dyrektywy.
• W załączniku II przedstawiono niewiążące przykłady rozwiązań przyczyniających się do spełnienia różnych wymogów dostępności.

W dyrektywie nałożono na poszczególne podmioty wskazane poniżej obowiązki.

• Producenci:
  • projektują i wytwarzają produkty zgodnie z dyrektywą, uwzględniając wszelkie późniejsze zmiany w normach zharmonizowanych;
  • sporządzają niezbędną dokumentację techniczną, przeprowadzają procedurę oceny zgodności i przechowują odnośne dokumenty przez pięć lat;
  • umieszczają na swoich produktach wyraźne informacje identyfikacyjne i opatrują produkty swoimi danymi kontaktowymi;
  • dołączają do produktu łatwo zrozumiałą instrukcję i dostarczają informacje na temat bezpieczeństwa.
• Importerzy:
  • zapewniają, że produkt pomyślnie przeszedł procedurę oceny zgodności, że towarzyszy mu niezbędna dokumentacja techniczna, w tym instrukcje w języku łatwo zrozumiałym dla użytkownika, oraz że jest na nim umieszczone oznakowanie CE;
  • odmawiają wprowadzenia do obrotu produktu, który ich zdaniem nie spełnia wymogów dostępności, i informują o tym producenta oraz organy nadzoru rynku.
• Usługodawcy:
  • projektują i świadczą usługi zgodnie z wymogami dyrektywy;
  • podają do wiadomości publicznej w formie pisemnej i ustnej, w tym w sposób dostępny dla osób z niepełnosprawnościami, informacje na temat oferowanej usługi oraz wyjaśnienia, w jaki sposób spełnia ona wymogi dostępności;
  • zapewniają, aby istniały procedury służące zachowaniu zgodności z wymogami dostępności, a także uwzględniają wszystkie zmiany.
• W razie ustalenia, że produkt przestaje spełniać wymogi dyrektywy, producenci, importerzy i dystrybutorzy niezwłocznie podejmują odpowiednie działania.

Państwa UE:

• zapewniają, aby wszystkie produkty i usługi objęte dyrektywą były zgodne z przewidzianymi w niej wymogami dostępności;
• na żądanie przekazują społeczeństwu informacje na temat wdrażania tych wymogów przez przedsiębiorstwa;
• wdrażają i aktualizują procedury służące:
  • sprawdzaniu, czy usługi spełniają wymogi dyrektywy,
  • rozpatrywaniu skarg lub sprawozdań dotyczących niezgodności,
  • sprawdzaniu, czy przedsiębiorstwo podjęło działania naprawcze;
• przewidują środki, w tym środki prawne, pozwalające zapewnić przestrzeganie przepisów dyrektywy, a także wprowadzają sankcje nakładane w przypadku naruszenia prawa.

Komisja Europejska:

• może przyjmować akty delegowane i wykonawcze w celu zmiany regulowanych dyrektywą zagadnień o charakterze technicznym;
• może się zwracać do europejskich organizacji normalizacyjnych z wnioskiem o opracowanie norm zharmonizowanych dotyczących wymogów dostępności lub, pod pewnymi warunkami, przyjmować specyfikacje techniczne;
• powołuje grupę roboczą złożoną z przedstawicieli organów nadzoru rynku, organów odpowiedzialnych za zgodność usług i zainteresowanych stron, w tym przedstawicieli organizacji reprezentujących osoby z niepełnosprawnościami, która to grupa:
  • propaguje wymianę informacji i najlepszych praktyk,
  • wzmacnia współpracę między organami a zainteresowanymi stronami,
  • udziela porad;
• do dnia 28 czerwca 2030 r., a następnie co pięć lat, przedkłada Parlamentowi Europejskiemu, Radzie, Europejskiemu Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu i Komitetowi Regionów sprawozdanie ze stosowania dyrektywy.

OD KIEDY DYREKTYWA MA ZASTOSOWANIE?

Dyrektywa ma zostać włączona do porządku krajowego państw UE do dnia 28 czerwca 2022 r. Państwa UE stosują przepisy przyjęte na podstawie dyrektywy od dnia 28 czerwca 2025 r.

Państwa UE mogą jednak:

• odsunąć w czasie, do dnia 28 czerwca 2027 r., termin zapewnienia zgodności z wymogami dostępności w odniesieniu do europejskiego numeru alarmowego 112;
• ustanowić pięcioletni okres przejściowy (trwający do dnia 28 czerwca 2030 r.), w którym usługodawcy mogą nadal świadczyć usługi przy wykorzystaniu produktów, które zgodnie z prawem wykorzystywali przed dniem 28 czerwca 2025 r.;
• postanowić, że terminale samoobsługowe będą w dalszym ciągu stosowane do upływu okresu ich ekonomicznej użyteczności, nie dłużej jednak niż 20 lat od dnia rozpoczęcia ich eksploatacji.

KONTEKST

• W UE żyje ponad 80 mln osób dotkniętych pewnymi formami niepełnosprawności. Ich liczba jest coraz większa, co wynika ze starzenia się społeczeństwa.
• W Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej zapisano, że UE uznaje i szanuje prawo osób z niepełnosprawnościami do korzystania ze środków mających zapewnić im samodzielność, integrację społeczną i zawodową oraz udział w życiu społeczności.
• Zamieszczona w dyrektywie definicja osób z niepełnosprawnościami jest zgodna z Konwencją ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, która została ratyfikowana przez wszystkie państwa UE.

KLUCZOWE POJĘCIA

GŁÓWNY DOKUMENT

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/882 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie wymogów dostępności produktów i usług (Dz.U. L 151 z 7.6.2019, s. 70–115)

DOKUMENTY POWIĄZANE

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1972 z dnia 11 grudnia 2018 r. ustanawiająca Europejski kodeks łączności elektronicznej (wersja przekształcona) (Dz.U. L 321 z 17.12.2018, s. 36–214)

Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady nr 768/2008/WE z dnia 9 lipca 2008 r. w sprawie wspólnych ram dotyczących wprowadzania produktów do obrotu, uchylająca decyzję Rady 93/465/EWG (Dz.U. L 218 z 13.8.2008, s. 82–128)

Ostatnia aktualizacja: 10.09.2019