Pomoc państwa – stosowanie reguł dotyczących usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym (UOIG)

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym (UOIG)

Usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym to usługi świadczone w ramach działalności gospodarczej, takie jak usługi w zakresie sieci transportowych, usługi pocztowe czy usługi socjalne, które organy państwowe uznają za szczególnie istotne dla obywateli i które nie byłyby świadczone (albo byłyby świadczone na innych warunkach) bez interwencji publicznej.

Rekompensata z tytułu świadczenia UOIG

W wydanym w 2003 r. wyroku w sprawie Altmark Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) orzekł, że rekompensata z tytułu świadczenia usług publicznych nie stanowi pomocy państwa, jeżeli spełnione są łącznie cztery przesłanki:

• usługodawca będący beneficjentem jest obciążony wykonaniem jasno określonych zobowiązań do świadczenia usług publicznych;
• metoda wykorzystywana do obliczenia rekompensaty jest obiektywna, przejrzysta i ustalona z wyprzedzeniem;
• rekompensata nie przekracza kwoty niezbędnej do pokrycia poniesionych kosztów, przy uwzględnieniu rozsądnego zysku (co oznacza, że niezgodne z rynkiem wewnętrznym są nadwyżki rekompensaty); oraz
• usługodawca jest wybierany w ramach procedury udzielania zamówień publicznych lub poziom rekompensaty zostaje ustalony na podstawie analizy kosztów, które poniosłoby przeciętne, „prawidłowo zarządzane” przedsiębiorstwo w danym sektorze.

W razie niespełnienia co najmniej jednej z tych przesłanek rekompensata z tytułu świadczenia usług publicznych jest badana w świetle reguł w dziedzinie pomocy państwa.

Reforma reguł pomocy państwa dotyczących UOIG

Celem składającego się z czterech dokumentów pakietu mającego zastosowanie do UOIG jest wyjaśnienie i uproszczenie reguł pomocy państwa dotyczących UOIG.

Komunikat w sprawie stosowania reguł UE w dziedzinie pomocy państwa

• zawiera wyjaśnienia na temat dwóch różnych kategorii: koncepcji dotyczących pomocy państwa w ujęciu ogólnym i koncepcji charakterystycznych dla UOIG;
• określa warunki, na których rekompensata z tytułu świadczenia usług publicznych nie stanowi pomocy państwa z powodu braku jakiejkolwiek korzyści;
• przewiduje różne warunki dotyczące wykonywania UOIG:
  • ustanowienie aktu powierzenia, co oznacza, że w ramach powierzenia usługi publicznej należy zdefiniować zobowiązania usługodawcy (usługodawców) i organu publicznego;
  • zdefiniowanie z wyprzedzeniem, w sposób obiektywny i przejrzysty, metody wykorzystywanej do obliczania rekompensaty. Nie oznacza to, że rekompensata musi być obliczana na podstawie specjalnego wzoru, natomiast istotne jest, aby od samego początku było jasne, w jaki sposób będzie ona określana;
  • unikanie nadwyżki rekompensaty – poziom rekompensaty nie może przewyższać kwoty niezbędnej do pokrycia wszystkich lub części kosztów, z uwzględnieniem rozsądnego zysku; oraz
  • zapewnienie, że oferowana rekompensata jest wynikiem procedury zamówienia publicznego lub analizy porównawczej z typowym przedsiębiorstwem.

W omówionych poniżej decyzji i zasadach ramowych określono warunki, na których środek pomocy państwa jest uznawany lub może zostać uznany za zgodny z rynkiem wewnętrznym na podstawie art. 106 ust. 2.

Decyzja 2012/21/UE

• Na mocy decyzji dopuszcza się stosowanie nieograniczonych kwotowo rekompensat w sektorze usług socjalnych:
  • mieszkalnictwo socjalne i szpitale;
  • usługi zaspokajające potrzeby społeczne w zakresie opieki zdrowotnej i opieki długoterminowej;
  • opieka nad dziećmi;
  • dostęp do rynku pracy i reintegracja na rynku pracy; oraz
  • opieka nad słabszymi grupami społecznymi i włączenie społeczne tych grup.
• W przypadku wszystkich pozostałych UOIG poziom rekompensaty nie może być wyższy niż 15 mln EUR rocznie. Wszystkie środki przyznawane po przekroczeniu tego progu podlegają zgłoszeniu do Komisji na podstawie zasad ramowych dotyczących UOIG.
• Okres powierzenia, na jaki usługodawcy powierza się wykonywanie UOIG, nie przekracza dziesięciu lat.
• W sektorze transportu rekompensata może zostać przyznana:
  • połączeniom morskim lub lotniczym z wyspami, jeżeli średnie roczne natężenie ruchu nie przekracza 300 000 pasażerów;
  • portom, jeżeli średnie roczne natężenie ruchu nie przekracza 300 000 pasażerów; oraz
  • lotniskom, jeżeli średnie roczne natężenie ruchu nie przekracza 200 000 pasażerów.

Zasady ramowe UE

W zasadach ramowych:

• przedstawiono w sposób bardziej precyzyjny metodę obliczania dozwolonej kwoty rekompensaty;
• zobowiązano państwa UE do wprowadzenia bodźców motywacyjnych zachęcających usługodawców do jak najbardziej wydajnego świadczenia usług;
• zaostrzono wymogi przejrzystości;
• wprowadzono wymóg przewidujący, że UOIG mają być zgodne z przepisami UE dotyczącymi zamówień publicznych;
• wprowadzono wymóg „braku dyskryminacji” – jeżeli UOIG świadczy kilka przedsiębiorstw, rekompensata jest obliczana w taki sam sposób w celu uniknięcia dyskryminacji.

Sprawozdania

Co dwa lata państwa UE przekazują Komisji sprawozdania na temat wykonania decyzji i przestrzegania zapisów komunikatu w sprawie zasad ramowych.

Przejrzystość

Każdego roku państwa UE publikują informacje dotyczące finansowania UOIG objętych zakresem stosowania decyzji (w przypadku rekompensaty przekraczającej kwotę 15 mln EUR przyznanej przedsiębiorstwu, które prowadzi także działalność wykraczającą poza zakres UOIG) lub zasad ramowych:

• w prowadzonej przez Komisję bazie danych dotyczącej przejrzystości pomocy państwa; lub
• w krajowej lub regionalnej bazie danych dotyczącej przejrzystości.

Wytyczne

Komisja opracowała wytyczne w sprawie stosowania przepisów pomocy państwa do UOIG.