Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza
STRESZCZENIE DOKUMENTÓW:
Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza
Decyzja 98/392/WE dotycząca zawarcia przez Wspólnotę Europejską Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza i Porozumienia odnoszącego się do stosowania jej części XI
JAKIE SĄ CELE KONWENCJI I DECYZJI?
W decyzji formalnie zatwierdza się Konwencję Narodów Zjednoczonych o prawie morza i Porozumienie odnoszące się do stosowania jej części XI. W ten sposób UE staje się stroną zarówno konwencji, jak i porozumienia.
W konwencji ustanawia się porządek prawny dla światowych mórz i oceanów, a także zasady dotyczące korzystania z oceanów i ich zasobów.
KLUCZOWE ZAGADNIENIA
W konwencji określono:
- reżimy prawne dotyczące poszczególnych części oceanów, w tym:
- morza terytorialnego*,
- strefy przyległej*,
- wyłącznej strefy ekonomicznej*,
- szelfu kontynentalnego*,
- morza pełnego*, oraz
- międzynarodowego dna morskiego („obszaru”), który znajduje się poza granicami jurysdykcji państwowej,
- a także prawa i obowiązki wszystkich państw w odniesieniu do tych części,
- prawa i obowiązki państw nadbrzeżnych odnoszące się do wyznaczania obszarów wód i zarządzania obszarami wód, które są poddane ich suwerenności lub jurysdykcji:
- morze terytorialne (do 12 mil morskich od wytyczonych linii podstawowych),
- strefa przyległa (do 24 mil morskich od wytyczonych linii podstawowych),
- wyłączne strefy ekonomiczne (do 200 mil morskich od wytyczonych linii podstawowych i szelfu kontynentalnego),
- prawa i obowiązki innych państw (w tym państw śródlądowych i państw o niekorzystnym położeniu geograficznym) na tych obszarach,
- wolności morza pełnego, z których mogą korzystać wszystkie państwa (w tym państwa śródlądowe) i które obejmują wolność:
- żeglugi i przelotu,
- układania podmorskich kabli i rurociągów,
- budowania sztucznych wysp oraz instalacji,
- łowienia i badań naukowych,
- obowiązki państw bandery,
- przepisy dotyczące zachowania żywych zasobów morza i gospodarowania nimi, w tym w odniesieniu do współpracy w celu zarządzania wspólnymi stadami ryb i ich wykorzystywania,
- przepisy dotyczące wykorzystywania zasobów mineralnych dna morskiego leżących w obrębie obszaru, w tym dotyczące utworzenia Międzynarodowej Organizacji Dna Morskiego, która reguluje działalność badawczą i wydobywczą oraz zezwala na prowadzenie takiej działalności, a także pobiera i rozdziela opłaty za eksploatację,
- obowiązki państw położonych nad morzami zamkniętymi lub półzamkniętymi*,
- przepisy dotyczące ochrony i zachowania środowiska morskiego, w tym wymogi w zakresie przeprowadzania ocen oddziaływania i nakładane na państwa wymogi w zakresie zapobiegania i kontroli zanieczyszczenia środowiska morskiego, a także przepisy dotyczące odpowiedzialności państw w przypadku braku zapobieżenia takiemu zanieczyszczeniu,
- przepisy dotyczące prowadzenia badań morza,
- przepisy dotyczące rozwijania potencjału i przekazywania technologii morskiej,
- obligatoryjny mechanizm załatwiania sporów: spory mogą być przekazywane do rozstrzygnięcia Międzynarodowemu Trybunałowi Prawa Morza, Międzynarodowemu Trybunałowi Sprawiedliwości lub trybunałowi arbitrażowemu. Międzynarodowemu Trybunałowi Prawa Morza przysługuje wyłączna jurysdykcja w przedmiocie sporów dotyczących działalności wydobywczej na obszarze głębokiego dna morza.
OD KIEDY KONWENCJA I DECYZJA MAJĄ ZASTOSOWANIE?
Decyzja ma zastosowanie od dnia 13 lipca 1998 r.
Konwencja weszła w życie w 1994 r. Konwencję podpisały wszystkie państwa UE. Konwencja została podpisana przez UE w 2003 r. W deklaracji wyszczególniono regulowane przez konwencję i porozumienie kwestie, w odniesieniu do których kompetencje zostały przeniesione na Unię Europejską przez państwa UE.
KONTEKST
KLUCZOWE POJĘCIA
Morze terytorialne: pas wód terytorialnych państwa rozciąga się na szerokość 12 mil morskich (22,2 km) od linii podstawowej.
Strefa przyległa: pas wód przylegający do zewnętrznej granicy morza terytorialnego, na którym państwo może wykonywać kontrolę konieczną do zapobiegania naruszaniu jego ustaw i innych przepisów celnych, skarbowych, imigracyjnych lub sanitarnych na jego terytorium lub morzu terytorialnym, a także do karania naruszeń takich ustaw i innych przepisów, dokonanych na jego terytorium lub morzu terytorialnym.
Wyłączna strefa ekonomiczna: wyłączna strefa ekonomiczna nie może sięgać dalej niż 200 mil morskich (370,4 km) od linii podstawowej. Państwo nadbrzeżne sprawuje w swojej wyłącznej strefie ekonomicznej kontrolę w odniesieniu do wszystkich zasobów gospodarczych (np. zasobów rybołówstwa, zasobów kopalnych i ropy naftowej), a także w odniesieniu do wszelkich zanieczyszczeń tych zasobów.
Szelf kontynentalny: rozciąga się do zewnętrznej krawędzi obrzeża kontynentalnego lub na odległość 200 mil morskich (370 km) od linii podstawowych morza terytorialnego państwa nadbrzeżnego.
Morze pełne: otwarte wody oceaniczne, zwłaszcza te ich części, które nie znajdują się pod jurysdykcją żadnego państwa.
Morza zamknięte lub półzamknięte: zatoka, zbiornik morski lub morze otoczone przez co najmniej dwa państwa i połączone z innym morzem lub oceanem wąskim ujściem albo składające się w całości lub w przeważającej części z mórz terytorialnych i wyłącznych stref ekonomicznych co najmniej dwóch państw nadbrzeżnych.
GŁÓWNE DOKUMENTY
Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza i Porozumienie w sprawie implementacji jej części XI – Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza (Dz.U. L 179 z 23.6.1998, s. 3–134)
Decyzja Rady 98/392/WE z dnia 23 marca 1998 r. dotycząca zawarcia przez Wspólnotę Europejską Konwencji Narodów Zjednoczonych z dnia 10 grudnia 1982 r. o prawie morza i Porozumienia z dnia 28 lipca 1994 r. odnoszącego się do stosowania jego części XI (Dz.U. L 179 z 23.6.1998, s. 1–2)
DOKUMENTY POWIĄZANE
Porozumienie w sprawie wykonania części XI Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza z dnia 10 grudnia 1982 r. (Dz.U. L 215 z 20.8.1994, s. 10–20)
Ostatnia aktualizacja: 28.08.2018