Operacja Sophia: przeciwdziałanie handlowi ludźmi na Morzu Śródziemnym

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Decyzja (WPZiB) 2015/778 w sprawie ustanowienia operacji wojskowej Unii Europejskiej w południowym rejonie środkowej części Morza Śródziemnego (EUNAVFOR MED)

JAKIE SĄ CELE NINIEJSZEJ DECYZJI?

Mocą niniejszej decyzji ustanawia się wojskową operację zarządzania kryzysowego służącą zakłóceniu modelu działalności sieci przemytu ludzi i handlu ludźmi w południowym rejonie środkowej części Morza Śródziemnego (EUNAVFOR MED, nazwaną następnie operacją EUNAVFOR MED Sophia — od imienia dziewczynki urodzonej na jednej z łodzi ratunkowych).

Operacja polega na podejmowaniu systematycznych działań służących rozpoznawaniu, przejmowaniu i unieszkodliwianiu statków i zasobów wykorzystywanych przez przemytników lub handlarzy, zgodnie z mającym zastosowanie prawem międzynarodowym.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Zadania

Główne zadania operacji Sophia w związku z przemytem ludzi i handlem ludźmi realizowane są w trzech fazach:

w pierwszej fazie: wspieranie wykrywania i monitorowania sieci migracyjnych przez zbieranie informacji i patrolowanie;
w drugiej fazie:
- dokonywanie na pełnym morzu wejścia na pokład, przeszukania, zajęcia i zawrócenia statków, gdy podejrzewa się ich użycie do przemytu ludzi lub handlu ludźmi, zgodnie z prawem międzynarodowym;
- dokonywanie wejścia na pokład, przeszukania, zajęcia i zawrócenia statków, gdy podejrzewa się ich użycie do przemytu ludzi lub handlu ludźmi na pełnym morzu lub na morzu terytorialnym i na wodach wewnętrznych* danego państwa nadbrzeżnego — wejścia na pokład, przeszukania, zajęcia i zawrócenia statków, co do których zachodzi podejrzenie, że są wykorzystywane do przemytu ludzi lub handlu ludźmi, zgodnie z mającymi zastosowanie rezolucjami Rady Bezpieczeństwa ONZ lub za zgodą danego państwa nadbrzeżnego;
w trzeciej fazie, zgodnie z wszelkimi mającymi zastosowanie rezolucjami Rady Bezpieczeństwa ONZ lub za zgodą danego państwa nadbrzeżnego, wobec statku i powiązanych zasobów, co do których zachodzi podejrzenie, że są wykorzystywane do przemytu ludzi lub handlu ludźmi, podejmowane są wszelkie konieczne działania, w tym ich unieszkodliwienie lub uczynienie ich nieoperacyjnymi, na terytorium danego państwa, na warunkach przewidzianych w takiej rezolucji lub zgodzie.

W celu uruchomienia fazy drugiej Rada ocenia, czy spełnione zostały warunki wyjścia poza pierwszą fazę, uwzględniając mające zastosowanie rezolucje Rady Bezpieczeństwa ONZ i zgodę zainteresowanych państw nadbrzeżnych.

Zadania wspierające

Operacja Sophia ma wspierać budowanie potencjału i szkolenie libijskiej straży przybrzeżnej i marynarki wojennej w zakresie działań organów ścigania na morzu, w szczególności zmierzających do zapobiegania przemytowi ludzi i handlu ludźmi.
W ramach zadań wspierających wdrożenie embarga ONZ na broń na morzu pełnym u wybrzeży Libii, operacja Sophia ma na celu gromadzenie i wymianę informacji z właściwymi partnerami i organami, tym samym przyczyniając się do uzyskania pełnego obrazu sytuacji na morzu.

Dowódca i dowództwo operacji UE

Decyzja stanowi o mianowaniu dowódcy operacji UE oraz wyznaczeniu Rzymu na siedzibę dowództwa operacji UE.

Planowanie i rozpoczęcie operacji

Decyzję o rozpoczęciu operacji Sophia przyjmuje Rada na zalecenie dowódcy operacji po zatwierdzeniu planu operacji i zasad zaangażowania.

Kontrola polityczna i kierownictwo strategiczne

W ramach odpowiedzialności Rady i Wysokiego Przedstawiciela (WP) Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa (KPiB) sprawuje kontrolę polityczną i kierownictwo strategiczne nad operacją Sophia. Rada upoważnia KPiB do podejmowania stosownych decyzji, zgodnie z art. 38 Traktatu o Unii Europejskiej. Upoważnienie Rady obejmuje uprawnienia niezbędne do zmiany:

dokumentów związanych z planowaniem, w tym planu operacji,
struktury dowodzenia,
zasad zaangażowania.

KPiB przedstawia Radzie sprawozdania w regularnych odstępach czasu. Z kolei przewodniczący Komitetu Wojskowego UE (EUMC) przedstawia KPiB regularne sprawozdania dotyczące przebiegu operacji Sophia.

Kierownictwo wojskowe

EUMC monitoruje właściwe przeprowadzanie operacji Sophia, za której przebieg odpowiedzialny jest dowódca operacji UE.

Spójność unijnej reakcji oraz koordynacja

WP zapewnia spójność operacji Sophia z programami rozwojowymi UE i unijną pomocą humanitarną. WP wspomagany przez Europejską Służbę Działań Zewnętrznych pełni rolę głównego punktu kontaktowego z Organizacją Narodów Zjednoczonych, władzami krajów w regionie oraz z innymi podmiotami międzynarodowymi działającymi w regionie (np. NATO, Unią Afrykańską i Ligą Państw Arabskich).

Udział państw trzecich

Unia może zaprosić państwa trzecie do udziału w operacji Sophia. Państwa trzecie wnoszące istotny wkład wojskowy mają w odniesieniu do bieżącego zarządzania operacją takie same prawa i obowiązki, jak państwa UE biorące udział w operacji.

Uzgodnienia finansowe

Ponadto decyzja określa uzgodnienia finansowe dotyczące operacji Sophia. Wspólnymi kosztami operacji wojskowej zarządza się zgodnie z decyzją (WPZiB) 2015/528.

OD KIEDY DECYZJA MA ZASTOSOWANIE?

Decyzja ma zastosowanie od dnia 18 maja 2015 r. W lipcu 2017 r. mandat operacji Sophia został przedłużony do 31 grudnia 2018 r.

KONTEKST

Więcej informacji:

Operacja EUNAVFOR MED SOPHIA (Europejska Służba Działań Zewnętrznych)
Operacja EUNAVFOR MED SOPHIA — arkusz informacyjny (Biuro ds. mediów i informacji publicznej operacji Sophia sił morskich dowodzonych przez Unię Europejską).

KLUCZOWE POJĘCIA

Morze terytorialne i wody wewnętrzne: w krajach innych niż archipelagowe (złożone z wysp) morze terytorialne i wody przybrzeżne — zgodnie z Konwencją Narodów Zjednoczonych o prawie morza — definiuje się jako wody przybrzeżne rozciągające się maksymalnie 12 mil morskich od granicy podstawowej (linii najdalszego odpływu), natomiast wody wewnętrzne danego kraju to wody znajdujące się w obrębie lądu po drugiej stronie granicy podstawowej, czyli rzeki, kanały, niektóre zatoki, estuaria itp.

GŁÓWNY DOKUMENT

Decyzja Rady (UE) 2015/778 z dnia 18 maja 2015 r. w sprawie operacji wojskowej Unii Europejskiej w południowym rejonie środkowej części Morza Śródziemnego (EUNAVFOR MED) (Dz.U. L 122 z 19.5.2015, s. 31–35)

Kolejne zmiany do decyzji (WPZiB) 2015/778 zostały włączone do tekstu podstawowego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

DOKUMENTY POWIĄZANE

Wersja skonsolidowana Traktatu o Unii Europejskiej — tytuł V – Postanowienia ogólne o działaniach zewnętrznych Unii i postanowienia szczególne dotyczące wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa — rozdział 2 — Postanowienia szczególne dotyczące wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa — sekcja 1 — Postanowienia wspólne — artykuł 38 (dawny art. 25 TUE) (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 36)

Ostatnia aktualizacja: 07.12.2017