z dnia 24 listopada 2021 r. ( *1 )
Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa – Środki ograniczające przyjęte wobec Syrii – Zamrożenie środków finansowych – Błąd w ocenie – Proporcjonalność – Prawo własności – Prawo do wykonywania działalności gospodarczej – Nadużycie władzy – Obowiązek uzasadnienia – Prawo do obrony – Prawo do rzetelnego procesu – Prawo do skutecznej ochrony sądowej
W sprawie T‑259/19
Aman Dimashq JSC, z siedzibą w Damaszku (Syria), którą reprezentowali adwokaci L. Cloquet i J.-P. Buyle,
strona skarżąca,
przeciwko
Radzie Unii Europejskiej, którą reprezentowali S. Kyriakopoulou i V. Piessevaux, w charakterze pełnomocników,
strona pozwana,
mającej za przedmiot skargę na podstawie art. 263 TFUE o stwierdzenie nieważności decyzji wykonawczej Rady (WPZiB) 2019/87 z dnia 21 stycznia 2019 r. w sprawie wykonania decyzji 2013/255/WPZiB dotyczącej środków ograniczających skierowanych przeciwko Syrii (Dz.U. 2019, L 18 I, s. 13), rozporządzenia wykonawczego Rady (UE) 2019/85 z dnia 21 stycznia 2019 r. w sprawie wykonania rozporządzenia (UE) nr 36/2012 w sprawie środków ograniczających w związku z sytuacją w Syrii (Dz.U. 2019, L 18 I, s. 4), decyzji Rady (WPZiB) 2019/806 z dnia 17 maja 2019 r. zmieniającej decyzję 2013/255/WPZiB dotyczącą środków ograniczających skierowanych przeciwko Syrii (Dz.U. 2019, L 132, s. 36), rozporządzenia wykonawczego Rady (UE) 2019/798 z dnia 17 maja 2019 r. wykonującego rozporządzenie (UE) nr 36/2012 w sprawie środków ograniczających w związku z sytuacją w Syrii (Dz.U. 2019, L 132, s. 1; sprostowanie Dz.U. 2019, L 234, s. 31), decyzji Rady (WPZiB) 2020/719 z dnia 28 maja 2020 r. zmieniającej decyzję 2013/255/WPZiB dotyczącą środków ograniczających skierowanych przeciwko Syrii (Dz.U. 2020, L 168, s. 66) i rozporządzenia wykonawczego Rady (UE) 2020/716 z dnia 28 maja 2020 r. wykonującego rozporządzenie (UE) nr 36/2012 w sprawie środków ograniczających w związku z sytuacją w Syrii (Dz.U. 2020, L 168, s. 1) w zakresie, w jakim akty te dotyczą skarżącej,
SĄD (czwarta izba),
w składzie: S. Gervasoni, prezes, L. Madise i J. Martín y Pérez de Nanclares (sprawozdawca), sędziowie,
sekretarz: B. Lefebvre, administrator,
uwzględniając pisemny etap postępowania i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 21 października 2020 r.,
wydaje następujący
Wyrok ( 1 )
Okoliczności powstania sporu oraz okoliczności faktyczne zaistniałe po wniesieniu skargi
[…]
9 |
Decyzją wykonawczą Rady (WPZiB) 2019/87 z dnia 21 stycznia 2019 r. w sprawie wykonania decyzji 2013/255 (Dz.U. 2019, L 18 I, s. 13) oraz rozporządzeniem wykonawczym Rady (UE) 2019/85 z dnia 21 stycznia 2019 r. w sprawie wykonania rozporządzenia nr 36/2012 (Dz.U. 2019, L 18 I, s. 4) (zwanymi dalej łącznie „pierwotnymi aktami”) nazwa skarżącej została umieszczona w pozycji 73 tabeli B wykazów nazwisk i nazw osób, podmiotów i organów objętych środkami ograniczającymi, które to wykazy figurują w załączniku I do decyzji 2013/255 i w załączniku II do rozporządzenia nr 36/2012 (zwanych dalej łącznie „spornymi wykazami”) z podaniem następującego uzasadnienia: „Aman Dimashq jest wartą 18,9 mln USD spółką joint venture między Damascus Cham Holding i Aman Holding. Aman Dimashq wspiera reżim syryjski lub czerpie z niego korzyści w wyniku udziału we wspieranej przez reżim luksusowej inwestycji Marota City”. […] |
11 |
Pismem z dnia 26 marca 2019 r. przedstawiciele skarżącej sprzeciwili się umieszczeniu jej nazwy w spornych wykazach i zwrócili się do Rady o przekazanie jej dokumentów uzasadniających to umieszczenie. Pismami z dnia 2 i 12 kwietnia 2019 r. przedstawiciele skarżącej ponowili swój wniosek do Rady o udzielenie dostępu do dokumentów uzasadniających umieszczenie nazwy skarżącej w spornych wykazach, zanim złożą skargę w niniejszej sprawie. |
12 |
Pismem z dnia 13 maja 2019 r. Rada poinformowała przedstawicieli skarżącej, po pierwsze, że uwagi skarżącej co do zasady nie są w stanie podważyć decyzji o umieszczeniu jej nazwy w spornych wykazach. Po drugie, Rada przekazała im dokument o numerze referencyjnym WK 54/2019 INIT z dnia 28 lutego 2019 r., zawierający dowody na poparcie uzasadnienia umieszczenia w wykazie. |
13 |
W dniu 17 maja 2019 r. Rada przyjęła decyzję (WPZiB) 2019/806 zmieniającą decyzję 2013/255 (Dz.U. 2019, L 132, s. 36), która przedłużyła obowiązywanie tej ostatniej decyzji do dnia 1 czerwca 2020 r. W tym samym dniu Rada przyjęła również rozporządzenie wykonawcze (UE) 2019/798 wykonujące rozporządzenie nr 36/2012 (Dz.U. 2019, L 132, s. 1) (zwane dalej łącznie „aktami utrzymującymi z 2019 r.”). […] |
Postępowanie i żądania stron
18 |
Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 15 kwietnia 2019 r. skarżąca wniosła niniejszą skargę o stwierdzenie nieważności pierwotnych aktów w zakresie, w jakim akty te dotyczą skarżącej. |
19 |
Odrębnym pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 30 lipca 2019 r. skarżąca dostosowała skargę na podstawie art. 86 regulaminu postępowania przed Sądem, tak by zmierzała ona również do stwierdzenia nieważności aktów utrzymujących z 2019 r. w zakresie, w jakim akty te dotyczą skarżącej. Skarżąca powtórzyła również żądania zawarte w skardze. |
20 |
W dniu 8 sierpnia 2019 r. Rada złożyła w sekretariacie Sądu odpowiedź na skargę i uwagi dotyczące pierwszego pisma dostosowującego skargę. |
21 |
Replika została złożona w dniu 1 października 2019 r. |
22 |
Decyzją z dnia 17 października 2019 r. prezes Sądu, na podstawie art. 27 § 3 regulaminu postępowania, przydzielił sprawę nowemu sędziemu sprawozdawcy, przydzielonemu do czwartej izby. |
23 |
Duplika została złożona w dniu 8 stycznia 2020 r. |
24 |
Pisemny etap postępowania został zamknięty w dniu 8 stycznia 2020 r. |
25 |
W ramach środków organizacji postępowania przewidzianych w art. 89 § 3 lit. a) i d) regulaminu postępowania Sąd w dniu 23 lipca 2020 r. zwrócił się do stron o udzielenie odpowiedzi na kilka pytań i przedłożenie określonych dokumentów. Strony udzieliły odpowiedzi na pytania i zastosowały się do wezwania do przedłożenia dokumentów w wyznaczonym terminie. |
26 |
Odrębnym pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 13 sierpnia 2020 r. skarżąca, na podstawie art. 86 regulaminu postępowania, dostosowała skargę po raz drugi, tak by zmierzała ona również do stwierdzenia nieważności aktów utrzymujących z 2020 r. w zakresie, w jakim akty te dotyczą skarżącej. Skarżąca powtórzyła również żądania zawarte w skardze oraz w pierwszym piśmie dostosowującym skargę, a także przedstawiła nowe argumenty. |
27 |
W ramach środków organizacji postępowania przewidzianych w art. 89 § 3 lit. d) regulaminu postępowania Sąd zwrócił się w dniu 30 września 2020 r. do Rady o przedłożenie pewnego dokumentu. Rada zastosowała się do wezwania do przedłożenia dokumentu w zakreślonym terminie. Skarżąca nie odniosła się do odpowiedzi Rady na ten środek organizacji postępowania. |
28 |
Wystąpienia stron i ich odpowiedzi na pytania Sądu zostały wysłuchane na rozprawie, która odbyła się w dniu 21 października 2020 r. i podczas której Rada przedstawiła również swoje uwagi w przedmiocie drugiego pisma dostosowującego skargę. W szczególności Rada odesłała do zarzutów i argumentów zawartych w odpowiedzi na skargę i w duplice. |
29 |
Skarżąca wnosi do Sądu o:
|
30 |
Rada wnosi do Sądu o:
|
Co do prawa
[…]
W przedmiocie zarzutu szóstego, dotyczącego naruszenia prawa do obrony, prawa do rzetelnego procesu i prawa do skutecznej ochrony sądowej
51 |
Skarżąca twierdzi zasadniczo, że zaskarżone akty naruszają jej prawo do obrony i prawo do rzetelnego procesu, przewidziane w art. 48 ust. 2 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „kartą praw podstawowych”) oraz w art. 6 ust. 3 europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, podpisanej w Rzymie w dniu 4 listopada 1950 r., ponieważ Rada nie wysłuchała jej przed przyjęciem wspomnianych aktów, jak również jej prawa do skutecznej ochrony sądowej, ustanowionego w art. 47 karty. |
52 |
Po pierwsze, skarżąca podnosi w tym względzie, że z uwagi na fakt, iż nie została wysłuchana przed przyjęciem zaskarżonych aktów, jej prawo do obrony nie mogło zostać skutecznie wykonane. W szczególności skarżąca twierdzi, że prawo do bycia wysłuchanym wymaga, aby przed przyjęciem spornego środka mogła ona przedstawić swój punkt widzenia co do prawdziwości i znaczenia podnoszonych okoliczności faktycznych, a także w odniesieniu do dowodów zgromadzonych przeciwko niej. Ponadto zdaniem skarżącej nie ma miejsca sytuacja pilna ani ryzyko, że w rezultacie wysłuchania jej przed przyjęciem zaskarżonych aktów mogłaby ona zagrozić skuteczności środka, podczas gdy strata poniesiona po przyjęciu tych aktów przez skarżącą była pewna i przewidywalna. Rada, zdaniem skarżącej, rozmyślnie odmówiła skarżącej dostępu do materiału dowodowego mającego uzasadnić umieszczenie jej nazwy w spornych wykazach, a tym samym naruszyła jej prawo do obrony. |
53 |
Po drugie, skarżąca twierdzi zasadniczo, że zgodnie ze swym prawem do skutecznej ochrony sądowej zwróciła się do Rady o jak najszybsze udzielenie jej dostępu do wszystkich informacji i wszystkich dokumentów, na których opiera się przyjęcie wobec niej pierwotnych aktów. Przed wniesieniem niniejszej skargi nie otrzymała ona dotyczącego jej materiału dowodowego, mimo że złożyła do Rady stosowny wniosek w dniu 26 marca 2019 r., dwukrotnie ponowiony w dniach 2 i 12 kwietnia 2019 r. W tym względzie twierdzi ona, że brak udostępnienia jej dotyczącego jej materiału dowodowego świadczy o tym, że przed przyjęciem pierwotnych aktów Rada nie dysponowała żadnym dokumentem ani żadnym dowodem materialnym na poparcie uzasadnienia zawartego w tych aktach, podczas gdy jest zobowiązana do udokumentowania sprawy przed podjęciem decyzji o zastosowaniu środków ograniczających. Dodaje ona, że fakt, iż dokument WK 54/2019 INIT został jej przekazany po wniesieniu niniejszej skargi, świadczy o tym, że został on sztucznie stworzony na potrzeby tego sporu. W związku z tym powody umieszczenia jej nazwy w spornych wykazach nie są zasadne, a zatem są niezgodne z prawem. Na rozprawie skarżąca podniosła, że Rada przekazała dokument WK 54/2019 INIT zbyt późno, nawet jeśli skarga w niniejszej sprawie została już złożona. |
54 |
Rada kwestionuje argumenty skarżącej. |
55 |
Należy przypomnieć, że poszanowanie prawa do obrony obejmuje w szczególności ustanowione w art. 41 ust. 2 lit. a) i b) karty prawo do bycia wysłuchanym i prawo dostępu do akt sprawy przy poszanowaniu uprawnionych interesów poufności (zob. wyrok z dnia 18 lipca 2013 r., Komisja i in./Kadi, C‑584/10 P, C‑593/10 P i C‑595/10 P, EU:C:2013:518, pkt 99 i przytoczone tam orzecznictwo). |
56 |
Ponadto prawo do skutecznej ochrony sądowej, wyrażone w art. 47 karty, wymaga, by zainteresowany miał możliwość zapoznania się z powodami wydanej w stosunku do niego decyzji, czy to poprzez lekturę samej decyzji, czy to poprzez powiadomienie go o tych powodach na jego żądanie, bez uszczerbku dla uprawnienia właściwego sądu do zażądania podania tych powodów od właściwego organu, co pozwoli zainteresowanemu na obronę jego praw w najlepszych możliwych warunkach oraz na w pełni świadome podjęcie decyzji, czy celowe jest wniesienie sprawy do właściwego sądu, a sądowi w pełni umożliwi dokonanie kontroli zgodności z prawem danej decyzji (zob. wyroki: z dnia 18 lipca 2013 r., Komisja i in./Kadi, C‑584/10 P, C‑593/10 P i C‑595/10 P, EU:C:2013:518, pkt 100 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 21 stycznia 2016 r., Makhlouf/Rada, T‑443/13, niepublikowany, EU:T:2016:27, pkt 38). |
57 |
Artykuł 52 ust. 1 karty praw podstawowych dopuszcza jednakże ograniczenia w wykonywaniu praw w niej zapisanych, o ile dane ograniczenie szanuje zasadniczą treść danego prawa podstawowego oraz – z zastrzeżeniem zasady proporcjonalności – jest ono konieczne i rzeczywiście odpowiada celom interesu ogólnego uznawanym przez Unię (zob. wyrok z dnia 18 lipca 2013 r., Komisja i in./Kadi, C‑584/10 P, C‑593/10 P i C‑595/10 P, EU:C:2013:518, pkt 101 i przytoczone tam orzecznictwo). |
58 |
Ponadto istnienie naruszenia prawa do obrony i prawa do skutecznej ochrony sądowej należy oceniać przy uwzględnieniu konkretnych okoliczności danej sprawy, w szczególności charakteru rozpatrywanego aktu, kontekstu jego przyjęcia oraz przepisów prawa regulujących daną dziedzinę (zob. wyrok z dnia 18 lipca 2013 r., Komisja i in./Kadi, C‑584/10 P, C‑593/10 P i C‑595/10 P, EU:C:2013:518, pkt 102 i przytoczone tam orzecznictwo). […] |
60 |
W pierwszej kolejności, w odniesieniu do pierwszego zarzutu szczegółowego, dotyczącego braku wysłuchania skarżącej przed przyjęciem zaskarżonych aktów oraz braku możliwości skutecznego skorzystania przez nią z prawa do obrony, należy przypomnieć, że sąd Unii rozróżnia, z jednej strony, pierwotne umieszczenie nazwy podmiotu w wykazach nakładających środki ograniczające, a z drugiej – pozostawienie nazwy tego podmiotu we wspomnianych wykazach (wyrok z dnia 30 kwietnia 2015 r., Al-Chihabi/Rada, T‑593/11, EU:T:2015:249, pkt 40). […] |
67 |
Po drugie, jeżeli chodzi o akty utrzymujące z 2019 r. i akty utrzymujące z 2020 r., należy przypomnieć, że w wypadku aktów, na podstawie których nazwisko osoby lub nazwa podmiotu figurujących już w wykazach nakładających środki ograniczające zostają w tym wykazie pozostawione, w celu zapewnienia skuteczności środka nie jest już konieczny efekt zaskoczenia, a zatem przyjęcie takich aktów co do zasady powinno być poprzedzone przekazaniem zgromadzonych materiałów obciążających, a także umożliwieniem tej osobie lub temu podmiotowi przedstawienia stanowiska (zob. podobnie wyrok z dnia 21 grudnia 2011 r., Francja/People’s Mojahedin Organization of Iran, C‑27/09 P, EU:C:2011:853, pkt 62). |
68 |
W tym względzie Trybunał podkreślił, że element ochrony udzielanej przez wymóg przekazania dowodów obciążających oraz prawo do przedstawienia uwag przed przyjęciem aktów, na mocy których pozostawiono nazwisko osoby lub nazwę podmiotu w wykazie osób lub podmiotów objętych środkami ograniczającymi ma fundamentalne i zasadnicze znaczenie dla prawa do obrony. Stwierdzenie to jest prawdziwe, tym bardziej że rozpatrywane środki ograniczające mają istotny wpływ na prawa i wolności objętych nimi osób i grup (wyrok z dnia 21 grudnia 2011 r., Francja/People’s Mojahedin Organization of Iran, C‑27/09 P, EU:C:2011:853, pkt 64). |
69 |
Zasada bowiem, zgodnie z którą adresat niekorzystnej decyzji musi mieć możliwość przedstawienia swoich uwag przed jej wydaniem, ma na celu umożliwienie właściwemu organowi skutecznego uwzględnienia wszystkich elementów mających znaczenie dla sprawy. W celu zapewnienia skutecznej ochrony tego adresata zasada ta ma na celu również umożliwienie mu skorygowania błędu lub podniesienia takich elementów dotyczących sytuacji osobistej, które przemawiają za jej przyjęciem, za jej nieprzyjęciem lub za taką czy inną treścią tej decyzji (wyrok z dnia 21 grudnia 2011 r., Francja/People’s Mojahedin Organization of Iran, C‑27/09 P, EU:C:2011:853, pkt 65). |
70 |
Jednakże w przypadku gdy pozostawienie nazwiska danej osoby lub nazwy danego podmiotu w wykazie osób lub podmiotów objętych środkami ograniczającymi opiera się na tych samych powodach, które uzasadniały przyjęcie pierwotnego aktu bez uwzględnienia wobec niej nowych okoliczności, Rada nie jest zobowiązana, w celu poszanowania przysługującego jej prawa do bycia wysłuchanym, do ponownego poinformowania jej o dowodach obciążających (zob. podobnie wyrok z dnia 7 kwietnia 2016 r., Central Bank of Iran/Rada, C‑266/15 P, EU:C:2016:208, pkt 32, 33 i przytoczone tam orzecznictwo). Przekazanie dowodów obciążających jest natomiast konieczne, gdy istnieją nowe okoliczności, poprzez które Rada uaktualnia informacje dotyczące sytuacji osobistej danej osoby lub danego podmiotu lub politycznej i bezpiecznej sytuacji państwa, wobec którego został przyjęty system środków ograniczających (zob. podobnie wyrok z dnia 12 lutego 2020 r., Kande Mupompa/Rada, T‑170/18, EU:T:2020:60, pkt 72). |
71 |
W niniejszej sprawie, po pierwsze, w odniesieniu do aktów utrzymujących z 2019 r. należy przypomnieć, że – jak wskazano w pkt 67 powyżej – przyjęcie tych aktów powinno co do zasady zostać poprzedzone przekazaniem skarżącej zgromadzonych materiałów obciążających oraz umożliwieniem jej przedstawienia stanowiska. |
72 |
W tym względzie należy zauważyć, że pismem z dnia 26 marca 2019 r. skarżąca złożyła pierwszy wniosek o udzielenie dostępu do dokumentu zawierającego dowody na poparcie powodów umieszczenia jej nazwy w spornych wykazach. Powtórzyła ona swoje żądanie w dniach 2 i 12 kwietnia 2019 r. Rada uwzględniła ten wniosek w dniu 13 maja 2019 r., czyli w terminie jednego miesiąca i trzech tygodni od pierwszego wniosku o udzielenie dostępu i cztery dni przed przyjęciem aktów utrzymujących w 2019 r. |
73 |
Tymczasem należy przypomnieć, że na wniosek zainteresowanego Rada ma obowiązek zapewnić dostęp do wszystkich dokumentów administracyjnych, które nie są poufne, i to w rozsądnym terminie (zob. podobnie wyrok z dnia 16 września 2013 r., Bank Kargoshaei i in./Rada, T‑8/11, niepublikowany, EU:T:2013:470, pkt 68, 93). |
74 |
Należy stwierdzić, że w okolicznościach niniejszej sprawy Rada nie przekazała dokumentu WK 54/2019 INIT w rozsądnym terminie. Przekazując bowiem skarżącej wspomniany dokument zaledwie cztery dni przed przyjęciem aktów utrzymujących z 2019 r., Rada pozostawiła jej zbyt mało czasu, aby umożliwić jej skuteczne przedstawienie ewentualnych uwag. Tym samym Rada nie zagwarantowała właściwego wysłuchania skarżącej. Ponadto, nawet przy założeniu, że skarżąca miała czas na przedłożenie Radzie swoich uwag w okresie, który pozostawał do przyjęcia wspomnianych aktów, Rada miała zbyt mało czasu, aby przeanalizować te uwagi z wymaganą starannością. Tak więc fundamentalny i zasadniczy element ochrony prawa do obrony, jakim jest przekazanie dowodów obciążających i prawo do przedstawienia uwag w przedmiocie tych dowodów przed przyjęciem aktów utrzymujących z 2019 r., jak przypomniano w orzecznictwie przytoczonym w pkt 67 i 69 powyżej, został osłabiony poprzez przekazanie skarżącej akt zawierających te dowody z opóźnieniem. |
75 |
Wynika stąd, że przekazanie dokumentu zawierającego dowody na poparcie uzasadnienia umieszczenia nazwy skarżącej w spornych wykazach nastąpiło zbyt późno, biorąc pod uwagę datę przyjęcia aktów utrzymujących z 2019 r., w związku z czym jej prawo do obrony zostało w tym względzie naruszone. |
76 |
Jednakże z całości powyższych rozważań nie można wywnioskować, że opóźnione przekazanie przez Radę skarżącej dowodów, o których mowa w pkt 74 powyżej, przed przyjęciem przez Radę aktów utrzymujących z 2019 r., pociąga za sobą stwierdzenie nieważności tych aktów. Do sądu Unii należy bowiem ustalenie, w przypadku wystąpienia nieprawidłowości mającej wpływ na prawo do obrony, czy w oparciu o szczególne okoliczności faktyczne i prawne danego przypadku, rozpatrywane postępowanie mogłoby doprowadzić do odmiennego rezultatu, gdyby skarżąca miał możliwość lepszego zagwarantowania swej obrony w braku tej nieprawidłowości (zob. podobnie wyroki: z dnia 22 września 2015 r., First Islamic Investment Bank/Rada, T‑161/13,EU:T:2015:667, pkt 84; z dnia 15 czerwca 2017 r., Kisielow/Rada, T‑262/15, EU:T:2017:392, pkt 153; z dnia 13 września 2018 r., VTB Bank/Rada, T‑734/14, niepublikowany, EU:T:2018:542, pkt 120, 121). |
77 |
W niniejszym przypadku skarżąca nie wyjaśnia, jakie argumenty lub elementy mogłaby przedstawić, gdyby otrzymała przedmiotowe dokumenty wcześniej, a także nie wykazała, że te argumenty lub elementy mogłyby prowadzić w jej przypadku do odmiennego rezultatu. |
78 |
W związku z tym w okolicznościach niniejszej sprawy naruszenie prawa skarżącej do obrony nie pociąga za sobą stwierdzenia nieważności aktów utrzymujących z 2019 r. […] |
81 |
W związku z tym pierwszy zarzut szczegółowy należy oddalić. |
82 |
W drugiej kolejności skarżąca podnosi w istocie drugi zarzut szczegółowy dotyczący tego, że Rada, nie umożliwiając skarżącej „jak najszybszego” dostępu do akt zawierających informacje i dowody, na których opiera się umieszczenie jej nazwy w pierwotnych aktach i w aktach utrzymujących z 2019 r., naruszyła jej prawo do skutecznej ochrony sądowej. |
83 |
Przede wszystkim skarżąca twierdzi, że nieprzekazanie akt sprawy zawierających informacje i dowody na poparcie decyzji o umieszczeniu i pozostawieniu jej nazwy w spornych wykazach we właściwym czasie wskazuje na to, że przed przyjęciem pierwotnych aktów Rada nie dysponowała żadnym dokumentem ani żadnym dowodem materialnym na poparcie uzasadnienia umieszczenia jej nazwy w wykazach. |
84 |
W niniejszej sprawie pierwsza strona dokumentu WK 54/2019 INIT, która zawiera dowody na poparcie uzasadnienia umieszczenia nazwy skarżącej w spornych wykazach, wskazuje datę 28 lutego 2019 r., podczas gdy pierwotne akty, umieszczające po raz pierwszy nazwę skarżącej we wspomnianych wykazach, zostały przyjęte w dniu 21 stycznia 2019 r. Innymi słowy, pierwsza strona dokumentu WK 54/2019 INIT została opatrzona datą późniejszą niż data przyjęcia pierwotnych aktów. |
85 |
W odpowiedzi na przyjęte przez Sąd środki organizacji postępowania mające na celu potwierdzenie istnienia materiału dowodowego w czasie przyjmowania pierwotnych aktów Rada podnosi, że dokument WK 54/2019 INIT wskazuje datę 28 lutego 2019 r. ze względu na problem techniczny związany z faktem, że wspomniany dokument został w tym dniu złożony w archiwach elektronicznych. Rada wskazała, że dowody zawarte w dokumencie WK 54/2019 INIT stanowiły część propozycji umieszczenia nazwy skarżącej w wykazach załączonych do pierwotnych aktów. Rada przedstawiła w związku z tym dokument ST 10250/20 z dnia 15 września 2020 r. zawierający oznaczoną numerem referencyjnym COREU CFSP/0195/18 propozycję z dnia 4 grudnia 2018 r. umieszczenia nazwy skarżącej w wykazie, na której oparła się w celu przyjęcia pierwotnych aktów. Na rozprawie skarżąca zakwestionowała okoliczność, że dokument ten został wykorzystany w celu uzasadnienia pierwotnego umieszczenia jej nazwy w spornych wykazach, ponieważ format dokumentu i materializacja dowodów w postaci hiperłączy nie czynią tego dokumentu, nieprzedstawiającego żadnego rozumowania, dostępnym i zrozumiałym. |
86 |
Należy jednak stwierdzić, że, po pierwsze, propozycja umieszczenia w wykazach COREU CFSP/0195/18 została opatrzona datą 4 grudnia 2018 r., to znaczy, że jest ona wcześniejsza od daty przyjęcia pierwotnych aktów. Po drugie, propozycja umieszczenia COREU CFSP/0195/18 zawiera szereg hiperłączy odnoszących się do dowodów przedstawionych w dokumencie WK 54/2019 INIT, z wyjątkiem dokumentu dotyczącego artykułu z witryny internetowej „The Syria Report”, zatytułowanego „Samer Foz, najpotężniejszy syryjski przedsiębiorca”, opublikowanego w dniu 19 kwietnia 2018 r. (zob. pkt 111 poniżej). I tak, wbrew temu, co twierdzi skarżąca, Rada wykazała, że dysponowała, przed przyjęciem pierwotnych aktów, materiałem dowodowym pozwalającym na poparcie uzasadnienia umieszczenia w wykazie zawartych w tych aktach. Argument skarżącej, zgodnie z którym przekazanie dokumentu WK 54/2019 INIT po wniesieniu niniejszej skargi świadczy o tym, że dokument ten został stworzony sztucznie na potrzeby niniejszego sporu, należy zatem oddalić jako bezzasadny. Ponadto argument skarżącej dotyczący nieczytelności i niedostępności dokumentu nie znajduje oparcia w faktach, ponieważ hiperłącza odsyłają do artykułów, które zostały odtworzone w dokumencie WK 54/2019 INIT. |
87 |
Następnie skarżąca twierdzi, że nieprzekazanie dowodów na poparcie umieszczenia jej nazwy w spornych wykazach, mimo że skarżąca zwróciła się o dostęp do nich we właściwym czasie, czyli przed wniesieniem niniejszej skargi, powoduje naruszenie jej prawa do skutecznej ochrony sądowej. |
88 |
Jak przypomniano w pkt 73 powyżej, na wniosek zainteresowanego Rada ma obowiązek zapewnić dostęp do wszystkich dokumentów administracyjnych, które nie są poufne, i to w rozsądnym terminie. |
89 |
Oceniając, czy termin przekazania był rozsądny, należy mieć na względzie okoliczność, że, ponieważ zainteresowanej osobie lub zainteresowanemu podmiotowi nie przysługuje prawo do bycia wysłuchanym przed podjęciem pierwotnej decyzji o umieszczeniu jej nazwiska lub jego nazwy w spornych wykazach, udostępnienie akt, o którym mowa powyżej, stanowi dla nich pierwszą okazję, aby zapoznać się z dokumentami, na których Rada oparła swoją decyzję o umieszczeniu ich nazwiska lub nazwy w wykazie i z tego względu ma szczególne znaczenie dla ich obrony (zob. podobnie wyrok z dnia 22 września 2015 r., First Islamic Investment Bank/Rada, T‑161/13, EU:T:2015:667, pkt 80 i przytoczone tam orzecznictwo). |
90 |
W niniejszej sprawie, jak przypomniano w pkt 72 powyżej, w dniu 26 marca 2019 r. skarżąca zwróciła się do Rady o udzielenie dostępu do materiału dowodowego uzasadniającego pierwotne umieszczenie jej nazwy w spornych wykazach. Skarżąca dwukrotnie ponowiła swój wniosek o udzielenie dostępu, powołując się na konieczność jak najszybszego dysponowania tymi dokumentami w celu podjęcia decyzji dotyczącej skorzystania z jej praw przed Sądem. Dokument WK 54/2019 INIT został przekazany skarżącej w dniu 13 maja 2019 r., czyli po wniesieniu niniejszej skargi. W replice skarżąca potwierdza otrzymanie dokumentu WK 54/2019 INIT. |
91 |
Należy zauważyć, że dokument WK 54/2019 INIT, mający na celu poparcie uzasadnienia umieszczenia nazwy skarżącej w spornych wykazach, stanowi w istocie uzupełnienie uzasadnienia zawartego w pierwotnych aktach, lecz został przekazany skarżącej dopiero po upływie jednego miesiąca i trzech tygodni, co nie może zostać uznane za nieznaczący okres. W tym względzie, wbrew temu, co twierdzi Rada, okres, jaki upłynął między datą przyjęcia pierwotnych aktów a datą złożenia przez skarżącą wniosku o udzielenie dostępu, nie może usprawiedliwić braku odpowiedzi ze strony Rady w rozsądnym terminie. Rada nie może bowiem powoływać się na czas, który upłynął przed złożeniem przez skarżącą wniosku o udzielenie dostępu do dotyczących jej dokumentów w celu uzasadnienia terminu, w którym sama rzeczywiście uwzględniła wniosek o udzielenie dostępu. Jednakże, jak przypomniała Rada na rozprawie, w Radzie istnieją wewnętrzne terminy niezbędne do uzyskania zgody różnych organów na przekazanie dokumentów. Te wewnętrzne terminy powinny oczywiście być zgodne z orzecznictwem przypomnianym w pkt 73 i 89 powyżej, aby przedstawione dowody na poparcie środków ograniczających dotyczących danej osoby lub danego podmiotu zostały im przekazane w odpowiednim czasie, umożliwiającym im dochodzenie swoich praw przed sądem Unii. |
92 |
Niemniej jednak należy zauważyć, że skarżąca czekała do dwudziestego pierwszego dnia przed upływem terminu do wniesienia niniejszej skargi, aby w dniu 26 marca 2019 r. wysłać pierwszy wniosek o udzielenie dostępu do akt. W ten sposób skarżąca przyczyniła się do skrócenia pozostawionego Radzie czasu na przekazanie jej dokumentu WK 54/2019 INIT przed upływem tego terminu. |
93 |
W konsekwencji nie można w pełni obciążać Rady okolicznością, że nie była w stanie przekazać skarżącej dokumentu WK 54/2019 INIT przed wniesieniem skargi. |
94 |
W każdym razie należy stwierdzić, że skarżąca miała dostęp do dokumentu WK 54/2019 INIT w dniu 13 maja 2019 r., to jest przed złożeniem przez Radę odpowiedzi na skargę. Mogła ona zatem zająć stanowisko w przedmiocie dowodów zawartych w tym dokumencie zarówno w replice, jak i podczas rozprawy. |
95 |
W związku z tym należy uznać, że przekazanie dokumentu WK 54/2019 INIT w dniu 13 maja 2019 r. było wystarczające, aby umożliwić skarżącej skorzystanie z przysługującego jej prawa do skutecznego środka prawnego przed sądem. |
96 |
Mając na względzie powyższe rozważania, zarzuty szczegółowe drugi i szósty należy oddalić. […] |
Z powyższych względów SĄD (czwarta izba) orzeka, co następuje: |
|
|
Gervasoni Madise Martín y Pérez de Nanclares Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 24 listopada 2021 r. Podpisy |
( *1 ) Język postępowania: angielski.
( 1 ) Poniżej zostały odtworzone jedynie te punkty wyroku, których publikację Sąd uznał za wskazaną.