1. 

I.N. jest obywatelem Federacji Rosyjskiej (zwanej dalej „Rosją”), który w dniu 19 czerwca 2019 r. został obywatelem Republiki Islandii (zwanej dalej „Islandią”), po tym jak kraj ten przyznał mu status uchodźcy w dniu 8 czerwca 2015 r. W dniu 30 czerwca 2019 r., przebywając na wakacjach, został I.N. aresztowany przez władze Chorwacji, kiedy przekraczał ze swoją rodziną autobusem granicę między tym państwem członkowskim a Słowenią, i pozostaje w areszcie. Zatrzymanie nastąpiło na podstawie wydanego w dniu 20 maja 2015 r. przez biuro Interpolu w Moskwie międzynarodowego listu gończego.

2. 

Rosja wnosi o ekstradycję I.N. z Chorwacji w związku z zarzutem łapownictwa i jest wspierana przez reprezentującą ją prokuraturę Chorwacji (zwaną dalej „prokuraturą”). Chorwacka konstytucja wyklucza ekstradycję własnych obywateli, ale nie osób niebędących obywatelami tego państwa, takich jak I.N., w sytuacji gdy, tak jak w przypadku Rosji, nie ma umowy o ekstradycji. Prokuratura twierdzi, że prawo Unii nie wyklucza ekstradycji w okolicznościach postępowania głównego.

3. 

Islandia wnosi o bezpieczny przejazd (safe passage) I.N. do Islandii w sytuacji, w której postępowanie, w ramach którego dąży się do jego ścigania w Rosji, wydaje się stanowić część podstawy udzielenia I.N. azylu przed uzyskaniem przez niego obywatelstwa islandzkiego.

4. 

Na poparcie wniosku o bezpieczny przejazd (safe passage) I.N. i Islandia próbują powoływać się na prawo Unii, a w szczególności na prawo EOG ( 2 ). Jednocześnie Islandia powołuje się na art. 18 i 21 TFUE, które, jak orzekł Trybunał w wyroku Petruhhin ( 3 ), sprzeciwiają się dyskryminacji ze względu na przynależność państwową w odniesieniu do ekstradycji obywateli Unii, którzy skorzystali z prawa do swobodnego przemieszczania się do państw trzecich, ale z zastrzeżeniami, które są ważne i istotne dla postępowania głównego.

5. 

Jest to istota wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożonego przez Vrhovni sud (sąd najwyższy, Chorwacja; zwany dalej „sądem odsyłającym”). Stwarza on Trybunałowi okazję do wypowiedzenia się w przedmiocie styczności prawa EOG z prawem Unii oraz konsekwencji wynikających z uczestnictwa państw trzecich takich jak Islandia w dorobku Schengen w charakterze państwa stowarzyszonego w ramach Schengen ( 4 ), a w szczególności powiązania Islandii z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 604/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie ustanowienia kryteriów i mechanizmów ustalania państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej złożonego w jednym z państw członkowskich przez obywatela państwa trzeciego lub bezpaństwowca ( 5 ) (zwanego dalej „rozporządzeniem Dublin III”). Uczestnictwo zarówno Islandii ( 6 ), jak i Chorwacji w rozporządzeniu Dublin ma szczególne znaczenie dla postępowania głównego, podobnie jak – w szerszym ujęciu – wspólny europejski system azylowy ( 7 ).

6. 

Oprócz tego należy wziąć pod uwagę Umowę między Unią Europejską a Republiką Islandii i Królestwem Norwegii w sprawie procedury przekazywania osób pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej a Islandią i Norwegią ( 8 ) (zwaną dalej „umową w sprawie procedury przekazywania osób”), a w tle jest jeszcze szereg aktów Rady Europy mających wpływ na ekstradycję ( 9 ) oraz Konwencja genewska dotycząca statusu uchodźców ( 10 ). Trzeba również należycie uwzględnić wynikający z prawa Unii zakaz wydawania osób narażonych na nieludzkie i poniżające traktowanie albo karanie, co dotyczy zarówno wydawania do państw trzecich ( 11 ), jak i wewnętrznie między państwami członkowskimi Unii, w kontekście europejskiego nakazu aresztowania ( 12 ) (jak odzwierciedlono to odpowiednio w art. 19 i 4 karty), a także wydawania w sytuacji domniemanych nieprawidłowości systemowych w wymiarze sprawiedliwości państwa przyjmującego, które zagrażają rzetelnemu procesowi sądowemu (art. 47 karty) ( 13 ).

7. 

W odpowiedzi na pierwsze pytanie prejudycjalne doszedłem do wniosku, że władze chorwackie były w świetle zasad wypracowanych w wyroku Petruhhin zobowiązane poinformować władze islandzkie o złożonym przez Rosję wniosku o ekstradycję I.N. i nadal mają obowiązek przekazywać Islandii wszelkie posiadane przez nie materiały, które mogłyby pomóc władzom islandzkim w podjęciu decyzji o ewentualnym ściganiu I.N. w Islandii i dążeniu do jego powrotu do tego kraju.

8. 

Ponadto ze względu na obowiązek wzajemnego zaufania co do jakości i zgodności z prawem przepisów uczestniczących państw, który jest podstawą wspólnego europejskiego systemu azylowego, a w szczególności rozporządzenia Dublin III, władze chorwackie, w tym sądy, nie mogą działać w sposób niespójny z decyzją o udzieleniu azylu wydaną w państwie stowarzyszonym w ramach Schengen, takim jak Islandia, w ramach wspólnego europejskiego systemu azylowego. Taka niespójność miałaby miejsce, gdyby (i) Chorwacja powstrzymała się od poinformowania Islandii o wniosku o ekstradycję dotyczącym tych samych lub podobnych zarzutów podnoszonych w postępowaniu karnym, w związku z którymi Islandia udzieliła I.N. azylu, ponieważ Islandia ustaliła, że jest państwem członkowskim odpowiedzialnym za rozpatrzenie wniosku w świetle rozporządzenia Dublin III ( 14 ), (ii) jakiekolwiek jej organy, w tym sądy, dokonały rozstrzygnięcia w kwestii ryzyka narażenia I.N. na nieludzkie lub poniżające traktowanie lub rażące naruszenie przez Rosję prawa do sądu w sposób niezgodny z wcześniejszą decyzją Islandii o udzieleniu mu azylu w 2015 r.

9. 

Odpowiadając na drugie pytanie prejudycjalne: z uwagi na to, że Islandia nie złożyła jeszcze wniosku o ekstradycję, na Chorwacji nie spoczywa obecnie czynny obowiązek przekazania I.N. Islandii na podstawie umowy w sprawie procedury przekazywania osób ( 15 ). Do sądów chorwackich będzie należało ustalenie, czy, biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności, ewentualny nakaz aresztowania wydany ostatecznie przez Islandię – w związku z umową w sprawie procedury przekazywania osób – zapewnia ochronę przed bezkarnością równoważną ekstradycji, bez zwolnienia przy tym tych sądów z obowiązku działania w sposób spójny z decyzją Islandii o udzieleniu azylu w 2015 r.

10.

Artykuł 18 ust. 1 TFUE stanowi:

„W zakresie zastosowania traktatów i bez uszczerbku dla postanowień szczególnych, które one przewidują, zakazana jest wszelka dyskryminacja ze względu na przynależność państwową”.

11.

Artykuł 2 ust. 1 Konwencji wykonawczej do układu z Schengen z dnia 14 czerwca 1985 r. między rządami państw Unii Gospodarczej Beneluksu, Republiki Federalnej Niemiec oraz Republiki Francuskiej w sprawie stopniowego znoszenia kontroli na wspólnych granicach ( 16 ) stanowi:

„Granice wewnętrzne mogą być przekraczane w każdym miejscu, bez poddawania przekraczających je osób jakiejkolwiek kontroli”.

12.

Artykuł 2 Protokołu (nr 19) w sprawie dorobku Schengen włączonego w ramy Unii Europejskiej ( 17 ) stanowi:

„Dorobek Schengen stosuje się do państw członkowskich, o których mowa w artykule 1, bez uszczerbku dla artykułu 3 Aktu przystąpienia z 16 kwietnia 2003 r. i artykułu 4 Aktu przystąpienia z 25 kwietnia 2005 r. Rada zastępuje Komitet Wykonawczy utworzony na mocy układów z Schengen”.

13.

Artykuł 6 akapit pierwszy Protokołu (nr 19) w sprawie dorobku Schengen włączonego w ramy Unii Europejskiej ( 18 ) stanowi:

„Republika Islandii i Królestwo Norwegii są włączone we wprowadzanie w życie dorobku Schengen i w jego dalszy rozwój. Właściwe procedury uzgadnia się w tym celu w układzie z tymi państwami zawartym przez Radę stanowiącą na zasadzie jednomyślności członków wymienionych w artykule 1. Układ taki zawiera postanowienia dotyczące udziału Islandii i Norwegii w ponoszeniu wszelkich skutków finansowych wynikających z wprowadzenia w życie niniejszego Protokołu”.

14.

Artykuł 1 umowy o uczestnictwie w dorobku Schengen ( 19 ) stanowi:

„Republika Islandii i Królestwo Norwegii, zwane dalej, odpowiednio, »Islandią« i »Norwegią«, są odpowiednio związane z działalnością Wspólnoty Europejskiej i Unii Europejskiej w dziedzinach objętych postanowieniami określonymi w załącznikach A i B do niniejszej Umowy i ich dalszego rozwoju.

Niniejsza Umowa tworzy wzajemne prawa i obowiązki zgodnie z określonymi w nim [niej] procedurami”.

15.

Artykuł 4 ust. 1 i art. 4 ust. 2 zdanie pierwsze aktu przystąpienia Republiki Chorwacji ( 20 ) stanowi:

„1.   Przepisy dorobku Schengen, o których mowa w Protokole w sprawie dorobku Schengen włączonego w ramy Unii Europejskiej (zwanym dalej »protokołem w sprawie Schengen«), załączonym do TUE i TFUE, oraz akty oparte na tym dorobku lub w inny sposób z nim związane, wymienione w załączniku II ( 21 ), jak również wszelkie dalsze akty przyjęte przed dniem przystąpienia, są wiążące dla Chorwacji i mają zastosowanie w Chorwacji od dnia przystąpienia.

2.   Przepisy dorobku Schengen włączone w ramy Unii Europejskiej oraz akty oparte na tym dorobku lub w inny sposób z nim związane, które nie zostały wymienione w ustępie 1, chociaż są wiążące dla Chorwacji od dnia przystąpienia, stosuje się w tym państwie jedynie na podstawie decyzji Rady podjętej w tym celu, po sprawdzeniu, zgodnie z mającymi zastosowanie procedurami oceny Schengen, czy w Chorwacji zostały spełnione niezbędne warunki dla stosowania wszystkich części tego dorobku, włączając w to skuteczne stosowanie wszystkich przepisów Schengen zgodnie z uzgodnionymi wspólnymi standardami i zasadami podstawowymi […]”.

16.

Artykuł 4 Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym ( 22 ) (zwanego dalej „porozumieniem EOG”) stanowi:

„W zakresie stosowania niniejszego Porozumienia i bez uszczerbku dla zawartych w nim postanowień szczególnych zakazana jest wszelka dyskryminacja ze względu na przynależność państwową”.

17.

Artykuł 36 ust. 1 porozumienia EOG stanowi:

„W ramach postanowień niniejszego Porozumienia zakazane są ograniczenia w swobodnym świadczeniu usług na terytorium Umawiających się Stron w odniesieniu do obywateli państw członkowskich WE oraz państw EFTA mających swe przedsiębiorstwo w państwie członkowskim WE lub w państwie EFTA, innym niż państwo odbiorcy świadczenia”.

18.

Artykuł 9 konstytucji Republiki Chorwacji („Narodne novine” nr 56/90, 135/97, 113/00, 28/01, 76/10 i 5/14) stanowi:

„Obywatel Republiki Chorwacji nie może być wydalony z Republiki Chorwacji ani pozbawiony obywatelstwa, ani poddany ekstradycji do innego państwa, z wyjątkiem wykonania decyzji o ekstradycji lub przekazaniu wydanej zgodnie z traktatem międzynarodowym lub acquis communautaire”.

19.

Artykuł 12 ust. 1 pkt 1, 3 i 4 Zakon o međunarodnoj pravnoj pomoći u kaznenim stvarima (ustawy o międzynarodowej pomocy prawnej w sprawach karnych, „Narodne novine” 178/04, zwanej dalej „ZOMPO”) stanowi, że wniosek o udzielenie międzynarodowej pomocy prawnej można oddalić, jeżeli (1) wniosek dotyczy czynu uważanego za przestępstwo polityczne lub czynu związanego z takim przestępstwem […]; (3) uwzględnienie wniosku mogłoby doprowadzić do naruszenia suwerenności, bezpieczeństwa, porządku prawnego lub innych istotnych interesów Republiki Chorwacji; oraz (4) można zasadnie przypuszczać, że osoba, przeciwko której złożono wniosek o ekstradycję, w przypadku ekstradycji byłaby ścigana lub ukarana z powodu swojej rasy, religii, narodowości, przynależności do określonej grupy społecznej lub poglądów politycznych lub że jej sytuacja uległaby pogorszeniu z któregokolwiek z tych powodów.

20.

Artykuł 55 ZOMPO stanowi:

„(1)   w przypadku gdy sąd właściwy uzna, że ustawowe przesłanki ekstradycji nie zostały spełnione, wydaje postanowienie o oddaleniu wniosku o ekstradycję i niezwłocznie przekazuje je do Vrhovni sud (sądu najwyższego) Republiki Chorwacji, który po wysłuchaniu właściwego prokuratora utrzymuje w mocy, uchyla lub zmienia to postanowienie”.

21.

Jak wspomniano powyżej, w dniu 20 maja 2015 r. biuro Interpolu w Moskwie wydało międzynarodowy list gończy w celu zatrzymania I.N. w związku z postępowaniem karnym w sprawie łapownictwa, a konkretniej formy łapownictwa znanej jako łapownictwo bierne (art. 290 ust. 5 kodeksu karnego Federacji Rosyjskiej). I.N. podejrzewano o to, że jako dyrektor wydziału licencjonowania i certyfikacji rosyjskiego ministerstwa sytuacji nadzwyczajnych w Republice Karelii, po uprzednim porozumieniu z innymi urzędnikami ministerstwa oraz nadużywając swoich uprawnień służbowych, przyjął łapówkę w wysokości 833000 rubli rosyjskich (RUB) (około 11700 EUR) od przedstawiciela firmy za wydanie mu w zamian licencji na montaż, wsparcie techniczne i naprawy urządzeń przeciwpożarowych w budynkach i na placach budowy.

22.

W dniu 30 czerwca 2019 r. I.N. został zatrzymany na chorwackim przejściu granicznym na podstawie wyżej wspomnianego międzynarodowego listu gończego. Na granicy I.N. wylegitymował się islandzkim dokumentem podróży dla uchodźców nr […], ważnym od dnia 25 lutego 2019 r. do dnia 25 lutego 2021 r.

23.

W dniu 1 lipca 2019 r. I.N. został doprowadzony przed sędziego śledczego Županijski sud (sądu okręgowego w Zagrzebiu, Chorwacja). w dniu 1 lipca 2019 r. Županijski sud (sąd okręgowy w Zagrzebiu) zastosował wobec I.N., zgodnie z art. 47 ZOMPO, areszt ekstradycyjny. I.N. pozostaje w areszcie, po tym jak nie uwzględniono jego odwołań.

24.

W dniu 1 sierpnia 2019 r. departament spraw konsularnych, wydział ds. wiz i cudzoziemców w ministerstwie spraw zagranicznych i europejskich Republiki Chorwacji przekazał do Županijski sud (sądu okręgowego) w Zagrzebiu notę z ambasady Islandii, w której stwierdza się, że I.N. posiada obywatelstwo islandzkie, jak również pobyt stały w Islandii. W nocie wskazuje się, że I.N. uzyskał obywatelstwo islandzkie w dniu 19 czerwca 2019 r. Przed uzyskaniem tego obywatelstwa był on w posiadaniu dokumentu podróży dla uchodźców nr […]. W nocie podkreślono również, że rząd Islandii zwraca się z prośbą o zapewnienie I.N. bezpiecznego przejazdu (safe passage) do Islandii w jak najkrótszym terminie.

25.

W dniu 6 sierpnia 2019 r. do Županijski sud (sądu okręgowego) w Zagrzebiu wpłynął wniosek prokuratury Federacji Rosyjskiej o ekstradycję I.N. do Federacji Rosyjskiej, zgodnie z postanowieniami Europejskiej konwencji o ekstradycji ( 23 ). O ekstradycję wniesiono w celu ścigania za dziewięć przestępstw łapownictwa biernego z art. 290 ust. 3 kodeksu karnego Federacji Rosyjskiej oraz pięć przestępstw łapownictwa biernego z art. 290 ust. 5 lit. a) kodesku karnego Federacji Rosyjskiej. Na poparcie wniosku o ekstradycję załączono również zgodnie z postanowieniami Europejskiej konwencji o ekstradycji dokumenty, ponieważ między Chorwacją a Rosją nie obowiązywała umowa o ekstradycji.

26.

We wniosku wskazano ponadto, że prokuratura Federacji Rosyjskiej zapewnia, iż celem wniosku o ekstradycję nie jest ściganie danej osoby ze względów politycznych, ze względu na rasę, religię, narodowość czy poglądy oraz że I.N. będzie miał do dyspozycji wszystkie możliwości skorzystania z obrony, w tym z pomocy adwokata, a także że nie będzie poddawany torturom, okrutnemu lub nieludzkiemu traktowaniu ani karaniu naruszającemu godność ludzką.

27.

W dniu 5 września 2019 r. rozpatrująca sprawę izba Županijski sud (sądu okręgowego) w Zagrzebiu uznała, że zostały spełnione przewidziane w art. 33, 34 i 37 ZOMPO ustawowe przesłanki ekstradycji dla ścigania cudzoziemca I.N.

28.

W dniu 30 września 2019 r. I.N. odwołał się do sądu odsyłającego. Zgodnie z postanowieniem odsyłającym I.N. oświadczył, iż istnieje konkretne, poważne i racjonalnie przewidywalne ryzyko, że w przypadku ekstradycji może być poddany torturom oraz nieludzkiemu i poniżającemu traktowaniu. W odwołaniu wskazał między innymi, że jego status uchodźcy został uznany w Islandii właśnie ze względu na konkretne postępowanie karne w Rosji, że jest posiadaczem ważnego islandzkiego dokumentu podróży dla uchodźców oraz że Županijski sud (sąd okręgowy) w Zagrzebiu faktycznie odebrał mu ochronę międzynarodową przyznaną w Islandii. Podniósł również, że Županijski sud (sąd okręgowy) w Zagrzebiu dokonał błędnej wykładni wyroku Trybunału w sprawie Petruhhin ( 24 ).

29.

Zgodnie z orzecznictwem sądu odsyłającego wniosek o ekstradycję należy oddalić, jeżeli istnieje rzeczywiste ryzyko, że w przypadku ekstradycji danej osoby może ona zostać poddana torturom, nieludzkiemu traktowaniu lub karaniu. W postanowieniu odsyłającym stwierdzono, że okoliczności te zostaną rozpatrzone w ramach postępowania odwoławczego.

30.

Niemniej jednak sąd odsyłający ma wątpliwości co do tego, czy przed rozstrzygnięciem wniosku o ekstradycję na podstawie przepisów prawa Unii należałoby poinformować Islandię, która przyznała I.N. obywatelstwo, o wniosku o ekstradycję, tak aby państwo to mogło, jeśli wykaże takie życzenie, zwrócić się o przekazanie mu jego obywatela, by przeprowadzić postępowanie w celu zapobieżenia ryzyku bezkarności.

31.

Ponieważ istnieją wątpliwości co do stosowania prawa Unii, sąd odsyłający w dniu 26 listopada 2019 r. zawiesił postępowanie i skierował do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej następujące pytania prejudycjalne:

32.

Postanowienie odsyłające wpłynęło do sekretariatu Trybunału Sprawiedliwości w dniu 5 grudnia 2019 r. i podjęto decyzję o rozpoznaniu go w pilnym trybie prejudycjalnym.

33.

Uwagi na piśmie zostały złożone do Trybunału przez I.N., prokuraturę, Republikę Chorwacji i Komisję Europejską. I.N. i Komisja wzięli udział w rozprawie, która odbyła się w Trybunale w dniu 31 stycznia 2020 r., podobnie jak Republika Grecka, Irlandia, Republika Islandii, Królestwo Norwegii i Urząd Nadzoru EFTA.

34.

I.N. podnosi, że władze islandzkie ustaliły, iż złożył on właściwym rosyjskim organom zeznania przeciwko swoim przełożonym w administracji publicznej w odniesieniu do ich działalności korupcyjnej, ale ze względu na powiązania tych przełożonych z wysokimi urzędnikami w administracji publicznej to jego objęto ściganiem, a nie ich.

35.

I.N. twierdzi, że ściganie go jest bezprawne i budzi wątpliwości, a Chorwacja działa z naruszeniem art. 6 EKPC. I.N. utrzymuje, że jego status uchodźcy nadal ma znaczenie dla sprawy i należało go uwzględnić. Zwraca ponadto uwagę, że nie może ubiegać się o azyl na podstawie prawa chorwackiego, ponieważ status uchodźcy został mu już przyznany, a z orzecznictwa chorwackiego trybunału konstytucyjnego z 2018 r. wynika, że sądy chorwackie są zobowiązane brać pod uwagę międzynarodową ochronę przyznawaną na podstawie rozporządzenia Dublin III ( 25 ).

36.

Pojęcie równego traktowania w zakresie czterech swobód ma kluczowe znaczenie dla relacji między państwami członkowskimi EOG i Unii (zobacz motyw 15 i art. 4 porozumienia EOG), podobnie jak jednolita wykładnia porozumienia EOG i prawodawstwa Unii. Celem jest jednorodność tych dwu systemów (art. 105 porozumienia EOG).

37.

I.N. dodaje, że orzecznictwo Trybunału wydane na podstawie art. 18 TFUE znajduje zastosowanie w drodze analogii, ponieważ art. 4 porozumienia EOG zasadniczo go powiela. Osoba, która znajduje się w sytuacji objętej zakresem stosowania porozumienia EOG, musi być zatem traktowana w ten sam sposób, niezależnie od przynależności państwowej ( 26 ), a postępowanie główne jest objęte zakresem stosowania art. 36 porozumienia EOG, które powiela zasadniczo art. 56 TFUE, dotyczący swobodnego przepływu usług. Gdyby obywatele EOG nie mogli powoływać się na ochronę przed ekstradycją na podstawie wyroku Petruhhin ( 27 ), rzadziej korzystaliby z usług biur podróży oferujących podróże po Europie.

38.

I.N. dodaje, że swobodny przepływ w EOG osób nieczynnych zawodowo, które nie są objęte żadną z czterech swobód, wchodzi niekiedy w zakres stosowania porozumienia EOG, ponieważ dyrektywa 2004/38/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich ( 28 ) została włączona do prawa EOG na mocy decyzji Wspólnego Komitetu EOG nr 158/2007 z dnia 7 grudnia 2007 r. zmieniającej załączniki V („Swobodny przepływ pracowników”) i VIII („Prawo przedsiębiorczości”) do porozumienia EOG ( 29 ). W wyrokach w sprawach Gunnarsson ( 30 ) i Jabbi ( 31 ) Trybunał EFTA dokonał szerokiej wykładni dyrektywy 2004/38, aby zrekompensować brak w prawie EOG przepisu odpowiadającego art. 21 TFUE dotyczącemu obywatelstwa.

39.

I.N. podnosi, że zapobieganie bezkarności stanowi uzasadniony cel pozwalający na ograniczenie podstawowych wolności, ale ten sam cel może być osiągnięty za pomocą środków mniej restrykcyjnych niż ekstradycja ( 32 ), i powołuje się na umowę w sprawie procedury przekazywania osób obowiązującą między Unią a Islandią i Norwegią ( 33 ), której treść odpowiada niemal całkowicie decyzji ramowej Rady 2002/584/WSiSW z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między państwami członkowskimi ( 34 ). I.N. wskazuje na podobieństwo definicji europejskiego nakazu aresztowania w art. 1 decyzji 2002/584/WSiSW i w art. 2 ust. 5 umowy w sprawie procedury przekazywania osób ( 35 ).

40.

Zdaniem prokuratury, ponieważ Islandia nie jest państwem członkowskim Unii, I.N. przysługiwały w chwili zatrzymania prawa wynikające z porozumienia EOG, ale nie te wynikające z TFUE w odniesieniu do obywateli państw członkowskich Unii. Prawo do swobodnego przemieszczania się wynikające z porozumienia EOG ma zakres węższy niż prawa przyznane na mocy art. 21 TFUE, a poza tym nie obejmuje ekstradycji. W konsekwencji zasada niedyskryminacji ustanowiona w art. 4 porozumienia EOG nie ma zastosowania w postępowaniu głównym ( 36 ).

41.

Ponadto w chorwackim postępowaniu w sprawie ekstradycji nie ma praktyki przekazywania oskarżonego państwu, którego jest obywatelem, a nie państwu wnoszącemu o ekstradycję. Nie jest to środek mniej restrykcyjny w rozumieniu wyroku Petruhhin, ponieważ przedłuża on okres aresztu ekstradycyjnego. Nie ma więc konieczności informowania Islandii o postępowaniu w sprawie ekstradycji, o którym i tak zresztą wie.

42.

Na rozprawie Irlandia wniosła do Trybunału o zrewidowanie orzecznictwa wynikającego z wyroku Petruhhin poprzez zastosowanie podejścia zaproponowanego w tej sprawie przez rzecznika generalnego Y. Bota ( 37 ), zgodnie z którym osoby niebędące i będące obywatelami nie znajdują się w odniesieniu do przepisów wyłączających ekstradycję do państw trzecich w porównywalnej sytuacji, gdyż ściganie obywateli w państwach członkowskich pochodzenia ma na celu zapobieganie bezkarności. W zakresie rewizji ustaleń przyjętych w wyroku Petruhhin Irlandia odwołuje się w szczególności do pkt 47, 48 i 49.

43.

Na rozprawie Grecja podniosła, że zasady wynikające z wyroku Petruhhin powinny znaleźć zastosowanie. Jej zdaniem I.N. korzystał z prawa do swobodnego przemieszczania się i nie może być dyskryminowany ze względu na przynależność państwową, mimo że Grecja nie wyklucza, iż ekstradycja do państwa trzeciego może służyć uzasadnionemu celowi, takiemu jak zapobieganie bezkarności. Ważne było to, aby sąd odsyłający dokonał oceny powodów, dla których I.N. przyznano status uchodźcy. Grecja powołała się na art. 3, 4, 28 i 36 porozumienia EOG ( 38 ).

44.

Na rozprawie Urząd Nadzoru EFTA podkreślił, że porozumienie EOG stanowi porządek prawny sui generis oparty na wzajemnym zaufaniu i współpracy oraz charakteryzujący się bliskością podstawowych wartości wspólnych dla państw członkowskich Unii i EFTA ( 39 ). Klauzula dotycząca dobrej wiary z art. 3 porozumienia EOG odpowiada art. 4 TUE. System ten charakteryzuje się dynamicznym ujednolicaniem przepisów materialnoprawnych, a państwa EFTA są równe państwom członkowskim Unii jeżeli chodzi o wnioski ustawodawcze Komisji (art. 99 ust. 1 porozumienia EOG); następuje tu ciągły proces konsultacji (art. 99 ust. 3 porozumienia EOG). Odnośne akty prawne Unii dodaje się do porozumienia EOG i stają się one częścią dorobku, jeśli nie zostają dostosowane (art. 102 porozumienia EOG). Jednorodność zapewniają art. 6 i 105 porozumienia EOG. Orzecznictwo Trybunału EFTA i Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wzmacnia to dynamiczne ujednolicanie, a różnice między nimi nie rozciągają się na jego podstawy i wartości.

45.

Urząd Nadzoru EFTA stwierdził zatem, że Chorwacja ograniczyła prawo I.N. do swobodnego przemieszczania się, a orzecznictwo wynikające z wyroku Petruhhin ma takie samo zastosowanie do obywateli EOG. Zastosowanie art. 4 porozumienia EOG w związku z odpowiednim postanowieniem porozumienia EOG dotyczącym swobodnego przemieszczania się osiąga ten sam skutek.

46.

Urząd Nadzoru EFTA powołał się również na postanowienie z dnia 6 września 2017 r. Peter Schotthöfer & Florian Steiner ( 40 ). Obywateli Unii i obywateli EOG, którzy swobodnie się przemieszczają, należy chronić przed ekstradycją do państw trzecich powodującą narażanie na nieludzkie i poniżające traktowanie, o którym mowa w art. 19 karty.

47.

Urząd Nadzoru EFTA uważa, że orzeczenie w sprawie Schotthöfer odzwierciedla zasadę bezwzględną, a Chorwacja powinna ufać ocenie dokonanej przez Islandię w odniesieniu do skutków ekstradycji. Należy założyć, że podstawy przyznania statusu uchodźcy są trafne ( 41 ). Nie zniknęły one wraz z nadaniem I.N. obywatelstwa islandzkiego. Urząd Nadzoru EFTA zwraca uwagę, że w prawie islandzkim znajduje się odesłanie do art. 15 dyrektywy kwalifikacyjnej ( 42 ). Twierdzi on, że art. 21 TFUE nie może ograniczać prawa do swobodnego przemieszczania się, które przysługuje również na mocy prawa EOG, a w dorobku dotyczącym prawa do swobodnego przemieszczania się nie dokonuje się rozróżnienia w zależności od tego, czy ograniczenie jest oparte na prawie cywilnym, karnym czy prawie publicznym.

48.

Na rozprawie Islandia przedstawiła bliższe informacje o podróżach I.N. Odbył on lot z małżonką i dwójką dzieci z Islandii do Wiednia, a następnie wsiadł do autobusu do Zagrzebia, planując spędzić wakacje na chorwackich plażach.

49.

Islandia podnosi, że wyrok Petruhhin ma zastosowanie w postępowaniu głównym, ponieważ dotyczący usług art. 36 porozumienia EOG odpowiada art. 56 TFUE, a w wyroku Cowan ( 43 ) Trybunał stwierdził, że usługi turystyczne są usługami i dyrektywa 2004/38 jest włączona do prawa EOG. Powołano się również na wyrok Trybunału EFTA w sprawie Wahl przeciwko Republice Islandii ( 44 ), a Islandia argumentowała, że art. 4 porozumienia EOG odpowiada art. 18 TFUE.

50.

Zdaniem Islandii Chorwacja była zobowiązana udostępnić jej informacje niezbędne do podjęcia decyzji w kwestii tego, czy powinna ścigać I.N., a następnie przekazać I.N. zgodnie z umową w sprawie procedury przekazywania osób ( 45 ).

51.

Islandzka dyrekcja ds. imigracji udzieliła ochrony międzynarodowej w dniu 8 czerwca 2015 r. na podstawie zeznania, które uznano za szczegółowe, pozbawione sprzeczności, jasne, spójne, wiarygodne i realistyczne. Udzielenie tej ochrony uzasadniono również ogólnym stanem praw człowieka w Rosji w tym czasie, opisanym w raportach organizacji pozarządowych oraz raportach krajowych i międzynarodowych, powszechną korupcją w administracji i wymiarze sprawiedliwości oraz nienormalnie niskim odsetkiem uwzględnianych apelacji w sprawach karnych (1%). Islandia była świadoma, że przeciwko I.N. wydano czerwoną notę w odniesieniu do przestępstwa, którego popełnienie mu zarzucano, kiedy otrzymał ochronę międzynarodową. Nie odpowiedziała na wnioski Rosji dotyczące ustalenia miejsca pobytu I.N. Od 2015 r. ochrony międzynarodowej udzielono 12 obywatelom Rosji spośród 47, którzy złożyli wnioski. Czworo z nich to I.N. i jego rodzina.

52.

Ponadto Islandia podniosła na rozprawie, że przestrzegania karty wymaga się również w kontekście EOG ( 46 ), a I.N. miał być chroniony przed systemowymi problemami rosyjskiego wymiaru sprawiedliwości ( 47 ).

53.

Po odbyciu przesłuchania w odniesieniu do tego, co miała na myśli, wnioskując o zapewnienie bezpiecznego przejazdu (safe passage), Islandia dodała, że w dniu 24 lipca 2019 r. ambasada Islandii w Berlinie otrzymała notę werbalną informującą o aresztowaniu I.N. w miesiącu, który upłynął. Ambasador odpowiedział zgodnie z Konwencją wiedeńską o stosunkach konsularnych ( 48 ) na tę notę, że jego rząd życzy sobie, aby sprawnie przeprowadzono postępowanie i jak najszybciej zapewniono bezpieczny przejazd (safe passage). Umowa w sprawie procedury przekazywania osób nie miała wówczas zastosowania ( 49 ).

54.

Islandia oświadczyła, że może być właściwa, aby ścigać I.N. na podstawie art. 6 islandzkiego kodeksu karnego, ale jest to kwestia decyzji niezależnej prokuratury. I.N., jako obywatel, nie może zostać poddany ekstradycji z Islandii w świetle islandzkiej ustawy o ekstradycji.

55.

Podczas rozprawy Norwegia argumentowała, że w porozumieniu EOG nie ma postanowienia odpowiadającego art. 21 TFUE. Właściwymi postanowieniami porozumienia EOG były art. 4, 28 i 36, lecz wyłącznie do sądu odsyłającego należała decyzja, które ze swobód znajdowały ewentualnie zastosowanie, i nie może istnieć domniemanie, że I.N. był usługobiorcą, co również podlegało rozstrzygnięciu przez sąd chorwacki. Dyrektywa 2004/38 też nie może mieć znaczenia dla sprawy. Nie reguluje ona bowiem wniosków o ekstradycję. Sprawa karna nie jest objęta zakresem stosowania porozumienia EOG.

56.

Norwegia zwraca uwagę, że sąd najwyższy Norwegii zwrócił się do Trybunału EFTA, aby w zawisłej przed nim sprawie Campbell ( 50 ) zmienił swoje podejście zastosowane w wyroku w sprawie Jabbi ( 51 ), w którym uznano, że dyrektywę 2004/38 można interpretować w ten sposób, iż przyznaje ona te same prawa, które wynikają z art. 21 TFUE. Norwegia uważa, że wyrok w sprawie Jabbi jest niespójny z art. 6 porozumienia EOG, i zwraca się do Trybunału o orzeczenie, że prawa oparte wyłącznie na art. 21 TFUE nie są objęte zakresem stosowania porozumienia EOG, ponieważ nie ma w nim postanowienia odpowiadającego temu postanowieniu.

57.

W odniesieniu do pierwszego pytania prejudycjalnego Norwegia twierdziła, że umowa w sprawie procedury przekazywania osób zawarta między Islandią a Norwegią stanowi zwykłą umowę międzynarodową, która nie wchodzi w zakres prawa EOG, i że nie można jej interpretować w ten sam sposób co decyzji ramowej w sprawie ENA ( 52 ). Ich kontekst i cel są różne, nawet jeśli brzmienie jest podobne. W wyroku Petruhhin położono nacisk właśnie na kontekst i cel.

58.

W wyroku Petruhhin uznano, że nierówne traktowanie mogłoby być uzasadnione zapobieganiem bezkarności, a przyjęte środki muszą być odpowiednie dla osiągnięcia tego celu. Wymaga się ustalenia środka, który w mniejszym stopniu ogranicza swobodę przemieszczania się, ale jest równie skuteczny w zapobieganiu bezkarności, co ekstradycja ( 53 ).

59.

Zdaniem Norwegii decyzja ramowa w sprawie ENA pozwala sądowi krajowemu na przyznanie takiego pierwszeństwa, lecz umowa w sprawie procedury przekazywania osób już nie, ponieważ ma inny cel i kontekst i nie przyświeca jej ani cel związany ze wzajemnym zaufaniem odpowiadający art. 4 ust. 4 decyzji ramowej w sprawie ENA ( 54 ), ani cel przewidziany w art. 3 ust. 2 TUE (zobacz wyrok Petruhhin). W wyroku Petruhhin również powołano się na art. 1 ust. 2 decyzji ramowej w sprawie ENA, przyznając mu pierwszeństwo, podczas gdy w umowie w sprawie procedury przekazywania osób, której preambuła odnosi się jedynie do „wzajemnego zaufania”, nie ma podobnego postanowienia. Artykuł 3 porozumienia EOG wymaga, aby umawiające się państwa ułatwiały współpracę, ale nie przewiduje dodatkowych wymogów, o których mowa w art. 4 TUE. Artykuł 19 ust. 1 umowy w sprawie procedury przekazywania osób wymaga rozpatrzenia wszystkich właściwych okoliczności, a w szczególności tych, o których mowa w art. 1 tej umowy.

60.

Jeśli chodzi o pytanie drugie – prawa podstawowe stanowią część prawa EOG ( 55 ), a art. 19 karty wyklucza wydalenie z narażeniem na nieludzkie i poniżające traktowanie albo karanie ( 56 ). Według Norwegii sąd odsyłający jest zobowiązany ocenić materiał dowodowy dotyczący rzeczywistego ryzyka narażenia na nieludzkie i poniżające traktowanie w przypadku ekstradycji do Rosji, a także uwzględnić decyzję władz islandzkich o udzieleniu statusu uchodźcy oraz materiał dowodowy, na którym ją oparto ( 57 ).

61.

Chorwacja twierdzi, że art. 28 i 36 porozumienia EOG odpowiadają art. 45 i 56 TFUE ( 58 ), zauważając jednocześnie, że art. 21 TFUE obejmuje osoby udające się do innych państw członkowskich z powodów, które nie są związane z działalnością gospodarczą. Artykuł 21 TFUE dotyczy obywateli EOG, ponieważ dyrektywa 2004/38 nie ogranicza się do działalności gospodarczej.

62.

Ponieważ I.N. skorzystał z przysługującego mu prawa do swobodnego przemieszczania się, jego sytuacja jest objęta zakresem zastosowania traktatów w rozumieniu art. 18 TFUE i zakazem dyskryminacji ze względu na przynależność państwową ( 59 ), który odpowiada art. 4 porozumienia EOG.

63.

Chorwacja twierdzi, że, w świetle wyroku Petruhhin ( 60 ), aby zapobiec bezkarności i zastosować środki, które w jak najmniejszym stopniu ograniczają swobodę przemieszczania się, należy zastosować wszelkie środki wzajemnej pomocy i współpracy, jakie istnieją w prawie karnym. W tym celu Chorwacja powołuje się na zakres stosowania przepisów dorobku Schengen w świetle art. 6 Protokołu nr 19 w sprawie dorobku Schengen włączonego w ramy prawa Unii, mającego zastosowanie do Islandii i Norwegii.

64.

Chorwacja powołuje się na Konwencję wykonawczą do układu z Schengen ( 61 ). Podstawowym celem tego układu jest ustanowienie przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, gwarantującej swobodny przepływ osób zarówno dla obywateli Unii, jak i cudzoziemców przebywających na terytorium Unii.

65.

Konwencja wykonawcza do układu z Schengen przewiduje wprowadzenie podstawowych przepisów dotyczących wzajemnej pomocy w sprawach karnych (tytuł III, dotyczący policji i bezpieczeństwa, rozdział 2), na którym opiera się obecnie rozwój wzajemnej pomocy sądowej w sprawach karnych. Dorobek Schengen obejmuje również System Informacyjny Schengen ( 62 ).

66.

W konsekwencji Chorwacja uważa, że wymianie informacji z państwem członkowskim, którego dana osoba jest obywatelem, powinno się przyznać pierwszeństwo, w celu umożliwienia temu państwu członkowskiemu ścigania tej osoby – w zakresie, w jakim jest ono właściwe – za czyny popełnione poza terytorium kraju oraz wydania nakazu aresztowania zgodnie z umową w sprawie procedury przekazywania osób.

67.

Wreszcie Chorwacja podnosi, że zasada non‑refoulement i nienarażania na nieludzkie i poniżające traktowanie jest podstawową zasadą międzynarodowego prawa uchodźczego. Gdyby I.N. zwrócił się o udzielenie mu azylu w Chorwacji, wniosek ten nie zostałby uwzględniony na podstawie art. 43 ust. 1 chorwackiej ustawy o ochronie międzynarodowej, ponieważ ochrona międzynarodowa została mu już udzielona przez państwo członkowskie EOG.

68.

Chorwacja wskazuje, że Islandia stosuje rozporządzenie Dublin III ( 63 ) i uczestniczy w Eurodac ( 64 ). W związku z tym, jak twierdzi Chorwacja, można przyjąć, że Islandia przestrzega przepisów Unii dotyczących azylu i ochrony międzynarodowej. W 2014 r. Islandia zawarła porozumienie z Europejskim Urzędem Wsparcia w dziedzinie Azylu ( 65 ) w sprawie warunków jej udziału w pracach tej instytucji ( 66 ).

69.

W związku z tym, jak utrzymuje Chorwacja, mimo że obecnie w EOG nie działa system wzajemnego uznawania decyzji azylowych, ramy prawne wyznacza wspólny europejski system azylowy, a przesłanki udzielania azylu są we wszystkich państwach jednolite.

70.

W przeciwieństwie do Chorwacji Komisja stoi na stanowisku, że posiadany przez Islandię status strony porozumienia EOG jest bardziej istotny dla rozstrzygnięcia sporu niż jej przynależność do strefy Schengen. Komisja twierdzi, że określone postanowienia porozumienia EOG prowadzą do tego samego skutku co sytuacja w sprawie Petruhhin. Na rozprawie Komisja przyznała, że w postępowaniu głównym brakowało pewnych elementów układanki ze sprawy Petruhhin, takich jak fakt, że I.N. nie jest obywatelem Unii, ale brak tych elementów można było zrekompensować innymi postanowieniami porozumienia EOG.

71.

Komisja przypomina, że zgodnie z art. 1 porozumienia EOG jego celem jest „wspieranie stałego i zrównoważonego wzmacniania stosunków handlowych i gospodarczych między Umawiającymi się Stronami na równych warunkach konkurencji oraz przestrzegania tych samych zasad, w celu stworzenia jednorodnego Europejskiego Obszaru Gospodarczego”.

72.

Komisja przytacza wspólną deklarację Umawiających się Stron do decyzji Wspólnego Komitetu EOG nr 158/2007 uwzględniającej w porozumieniu EOG dyrektywę 2004/38/WE Parlamentu Europejskiego i Rady ( 67 ) i włączającej dyrektywę 2004/38 do prawa EOG, w której stwierdzono między innymi, że pojęcie obywatelstwa Unii nie ma odpowiednika w prawie EOG, a porozumienie EOG nie stanowi podstawy dla politycznych praw obywateli państw EOG.

73.

Wszystkie prawa i swobody przewidziane w dyrektywie 2004/38 są jednak włączone do prawa EOG. Z zastrzeżeniem pewnych warunków obywatele EOG mają prawo przemieszczać się po EOG oraz przebywać w umawiającym się państwie EOG, nie narażając się na dyskryminację, przez okres do trzech miesięcy, nawet jeśli nie są czynni zawodowo ( 68 ). Komisja twierdzi, że do sądu odsyłającego należy rozstrzygnięcie, czy sytuacja I.N. jest objęta zakresem przedmiotowym art. 28 lub 36 porozumienia EOG oraz dyrektywy 2004/38, wskazując, że I.N. mógł korzystać ze swojego prawa do korzystania z usług jako turysta ( 69 ). Komisja uważa, że I.N. jest w każdym wypadku objęty zakresem stosowania porozumienia EOG z uwagi na fakt, że wyjechał z Islandii do Chorwacji. Ma zatem prawo do ochrony przed dyskryminacją (art. 4 porozumienia EOG i art. 18 TFUE).

74.

Zdaniem Komisji Trybunał oparł zasadniczo wyrok Petruhhin nie na abstrakcyjnym pojęciu obywatelstwa, lecz na prawie do swobodnego przemieszczania się i na art. 18 TFUE. Komisja twierdzi ponadto, że w wyroku Pisciotii ( 70 ) punktem wyjścia dla zastosowania procedury z wyroku Petruhhin jest wystąpienie dyskryminacji w świetle art. 18 TFUE, odpowiadającego art. 4 porozumienia EOG.

75.

Komisja utrzymuje, że warto porównać wyrok Trybunału O. i B. ( 71 ) z wyrokiem Trybunału EFTA w sprawie Jabbi ( 72 ). W wyroku O. i B. Trybunał wywiódł z art. 21 TFUE pochodne prawo pobytu przysługujące obywatelowi państwa trzeciego będącemu członkiem rodziny obywatela Unii w państwie członkowskim pochodzenia tego ostatniego. W wyroku w sprawie Jabbi Trybunał EFTA doszedł do takiego samego wniosku, stosując dyrektywę 2004/38 do obywateli EOG, którzy nie są czynni zawodowo, mimo że Trybunał odmówił zastosowania dyrektywy 2004/38 w taki sposób w wyroku O. i B.

76.

Komisja zauważa, że porozumienie EOG uznaje „uprzywilejowane stosunki między Wspólnotą Europejską, jej państwami członkowskimi a państwami EFTA”, oparte na „bliskości, trwałych wspólnych wartościach” ( 73 ) i „wspólnych zasadach” ( 74 ) oraz mające na celu „osiągnięcie i utrzymanie [przez umawiające się strony] jednolitej wykładni i stosowania niniejszego porozumienia oraz tych przepisów prawodawstwa wspólnotowego, które co do istoty zostały powtórzone” w porozumieniu EOG, a także „osiągnięcie równości traktowania osób fizycznych i podmiotów gospodarczych w zakresie czterech swobód” ( 75 ). Artykuły 105 i 106 porozumienia EOG przewidują jednolitą wykładnię ( 76 ).

77.

W związku z tym Komisja dochodzi do wniosku, że należy zastosować zasady wypracowane w wyroku Petruhhin, argumentując, że władze islandzkie mają do dyspozycji narzędzie odpowiadające europejskiemu nakazowi aresztowania ( 77 ), a mianowicie umowę w sprawie procedury przekazywania osób. Komisja stwierdza, że władze chorwackie muszą poinformować Islandię o wpływie wniosku o ekstradycję złożonego przez Rosję, aby pozwolić Islandii na zwrócenie się o powrót danej osoby na podstawie umowy w sprawie procedury przekazywania osób, w sytuacji gdy Islandia jest w stanie prowadzić postępowanie karne w odniesieniu do swojego obywatela. Chorwacja ma nadać wnioskowi Islandii pierwszeństwo ( 78 ), a po jego otrzymaniu jest zobowiązana wysłać I.N. do Islandii.

78.

Na wstępie warto podkreślić, że w postępowaniu głównym w grę wchodzi siedem systemów prawnych. Są to trzy krajowe systemy prawne – islandzki, chorwacki i rosyjski – oraz trzy ponadnarodowe – Unii Europejskiej, Rady Europy i Europejskiego Obszaru Gospodarczego – wraz z powszechnymi instrumentami prawnymi należącymi do systemu prawa międzynarodowego publicznego, takimi jak Konwencja genewska dotycząca statusu uchodźców ( 79 ). Systemy te nakładają się na siebie w szeregu koncentrycznych kręgów, przy czym żaden z nich nie ma hegemonii nad innym, z wyłączeniem wyjątkowej sytuacji, w której któryś z nich – poza rosyjskim i islandzkim – miałby naruszać pierwszeństwo, jedność i skuteczność prawa Unii ( 80 ).

79.

Taka kwestia nie pojawia się jednak bezpośrednio w postępowaniu głównym. Ponadnarodowy porządek prawny, taki jak prawo Unii, jako dodatkowy porządek konstytucyjny nie stoi zatem w hierarchii wyżej ani niżej niż sąd odsyłający ( 81 ), czy też którykolwiek z pozostałych nakładających się porządków prawnych. Działają one jak synergie, które wzajemnie na siebie wpływają ( 82 ).

80.

W sumie, porządkując te systemy prawne, należy stwierdzić, że ramy prawne niniejszej sprawy tworzy szereg porządków prawnych, przy czym każdy z nich jest interhierarchiczny, ale nie tworzy żadnej jednostki intrahierarchicznej.

81.

Pierwszym zadaniem, jakie stoi przed Trybunałem, jest zatem określenie norm, które pozwolą mu odpowiedzieć na pytania prejudycjalne w kontekście, jak to ujęto, wielopoziomowej współpracy europejskich sądów konstytucyjnych ( 83 ), a mianowicie Trybunału, Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz – w niniejszej sprawie – sądu najwyższego Chorwacji ( 84 ). Istotnie w postępowaniu głównym trio to przekształca się w kwartet, biorąc pod uwagę znaczenie roli Trybunału EFTA i jego orzecznictwa dla rozstrzygnięcia niniejszego sporu.

82.

Chociaż TFUE nie zawiera wyraźnego przepisu odzwierciedlającego art. 6 porozumienia EOG ( 85 ), Trybunał, zwróciwszy uwagę, że jednym z podstawowych celów porozumienia EOG było rozszerzenie rynku wewnętrznego ustanowionego na terytorium Unii na państwa członkowskie EFTA, orzekł, że liczne postanowienia porozumienia EOG zmierzały „do zagwarantowania jego wykładni w sposób możliwie jednolity w całym EOG […]. Do Trybunału należy w tym zakresie czuwanie nad tym, aby zasady porozumienia EOG, zasadniczo identyczne z zasadami traktatu, były interpretowane w sposób jednolity w państwach członkowskich” ( 86 ). Ta tak zwana zasada jednorodności wzmacnia miejsce EOG w wielopoziomowym porządku konstytucyjnym będącym przedmiotem niniejszej analizy ( 87 ).

83.

Kluczowe elementy sporu podlegającego rozstrzygnięciu to: (1) zakres prawa do przemieszczania się i korzystania z usług, a także zakaz dyskryminacji ze względu na przynależność państwową, których ochrona przewidziana jest zarówno w TFUE (art. 56 i 18) ( 88 ), jak i w porozumieniu EOG (art. 36 i 4); (2) obiektywne uzasadnienie wyraźnego ograniczenia tego prawa; (3) normy i okoliczności faktyczne mające znaczenie dla obiektywnego uzasadnienia w okolicznościach postępowania głównego, w tym zasady wynikające ze wspólnego europejskiego systemu azylowego, rola wzajemnego zaufania i umowa w sprawie procedury przekazywania osób; (4) zapewnienie I.N. prawa podstawowego polegającego na nienarażaniu go na nieludzkie i poniżające traktowanie lub na rażące naruszenie prawa do sądu, podlegającego ochronie w art. 6 i 13 EKPC oraz art. 4, 19 i 47 karty ( 89 ).

84.

W odniesieniu do określenia odnośnych norm na podstawie przedstawionego Trybunałowi na rozprawie materiału dotyczącego działań I.N. W chwili wjazdu na terytorium Chorwacji, a mianowicie przebywania na wakacjach (pkt 48 powyżej), można stwierdzić, że korzystał on z usług na podstawie art. 36 porozumienia EOG dotyczącego ich swobodnego przepływu. Trybunał orzekł, że art. 36 porozumienia EOG „jest analogiczny do art. 56 TFUE”, w związku z czym należy uznać, że ograniczenie z art. 56 TFUE „co do zasady jest również niezgodne z tymże art. 36” ( 90 ). Trybunał stwierdził ponadto, że treść art. 4 porozumienia EOG jest prawie identyczna z treścią art. 18 TFUE, więc artykuł ten powinien być interpretowany „w sposób jednolity” z art. 18 TFUE ( 91 ). Należy pamiętać, że I.N., korzystając z usług turystycznych, był dyskryminowany ze względu na przynależność państwową w odniesieniu do ochrony przed ekstradycją.

85.

Co istotne, Trybunał EFTA zastosował wyrok Trybunału Sprawiedliwości w sprawie Cowan ( 92 ), ustanawiając prawo do korzystania z usług ( 93 ), w kontekście czego pojawił się zakaz dyskryminacji ze względu na przynależność państwową. Można to przenieść na grunt postępowania głównego, w którym prawo to jest przedmiotem rozważań Trybunału Sprawiedliwości, a nie Trybunału EFTA.

86.

W rzeczywistości ograniczenie prawa I.N. do korzystania z usług turystycznych – pozbawienie wolności w ramach postępowania karnego w celu ekstradycji podczas przebywania na wakacjach – było dużo poważniejsze niż to pojawiające się w sprawie Cowan ( 94 ). Sprawa ta dotyczyła wykluczenia z uczestnictwa w funduszu mającym zapewnić odszkodowanie za napaść podczas wakacji, której następstwa pojawiły się dopiero po wakacjach.

87.

Ponadto, jak podniósł na rozprawie Urząd Nadzoru EFTA, okoliczność, że ograniczenie nastąpiło w kontekście stosowania prawa karnego, nie ma znaczenia (zob. pkt 47 powyżej), biorąc pod uwagę, że w orzecznictwie Trybunału nie jest znane rozróżnienie między ograniczeniami opartymi na prawie cywilnym, administracyjnym lub karnym. Dodam, że jeszcze przed wejściem w życie porozumienia EOG z orzecznictwa Trybunału wynikało już, że przepisy prawa karnego mogą być źródłem ograniczeń w swobodnym przepływie ( 95 ), a zakaz dyskryminacji ze względu na przynależność państwową był już stosowany przez Trybunał w kontekście postępowań karnych ( 96 ).

88.

Dla pełności wywodu dodam, że wbrew temu, co twierdziła na rozprawie Norwegia (pkt 55 powyżej), sądy państw członkowskich nie mają monopolu w zakresie ustalania, której ze swobód dotyczy dana sprawa, a z utrwalonego orzecznictwa Trybunału wynika, że powinien on dostarczyć sądowi odsyłającemu wszelkich niezbędnych wskazówek w świetle prawa Unii w celu umożliwienia mu rozstrzygnięcia toczącego się przed nim postępowania ( 97 ).

89.

Odpowiadając na pytania prejudycjalne, będę się zatem odnosił do art. 36 i 4 porozumienia EOG (zob. pkt 124 poniżej).

90.

Po ustaleniu, że art. 36 i 4 porozumienia EOG stanowią kluczowe normy istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, dyskusję na temat tego, czy możliwe jest przeniesienie praw przyznanych obywatelom Unii na mocy art. 21 TFUE na obywateli EOG, można odłożyć na później, pomimo poruszenia tych zagadnień w argumentacji przedstawionej przez uczestników postępowania ( 98 ). Jak zauważył na rozprawie pełnomocnik Urząd Nadzoru EFTA, art. 21 TFUE nie może ograniczać prawa do swobodnego przemieszczania się, które przysługuje już na mocy porozumienia EOG (pkt 47 powyżej).

91.

Niezależnie od tego, jaki jest status praw wynikających z art. 21 TFUE w świetle prawa EFTA, co wkrótce ponownie będzie przedmiotem rozważań ( 99 ) Trybunału EFTA (zob. pkt 56 powyżej), nie ma on znaczenia dla wyniku postępowania głównego ( 100 ). Wystarczy tutaj stwierdzić, że sceptycyzm co do znaczenia orzecznictwa wypracowanego przez Trybunał wyłącznie na podstawie art. 21 TFUE – którego próbkę przedstawioną przez Komisję omawiam w pkt 75 powyżej – wydawałby się uzasadniony, zważywszy, że art. 21 TFUE wszedł do traktatów na mocy traktatu lizbońskiego z 2007 r., a więc długo po wejściu w życie porozumienia EOG, które nastąpiło w dniu 1 stycznia 1994 r. ( 101 ).

92.

Ograniczenie prawa do swobodnego przepływu usług turystycznych podlega w świetle prawa EOG obiektywnemu uzasadnieniu ( 102 ), podobnie jak w świetle art. 56 TFUE. Czy Chorwacja może powołać się na zapobieganie bezkarności jako na obiektywne uzasadnienie ograniczenia wynikającego z art. 36 porozumienia EOG prawa I.N. do swobodnego przepływu, umieszczając go w areszcie ekstradycyjnym, jeżeli takie samo traktowanie nie dotyczy obywateli Chorwacji?

93.

Dopiero teraz wyrok Petruhhin ( 103 ) zaczyna nabierać znaczenia dla postępowania głównego, choć wydaje się, że był kluczowym elementem postępowania przed sądami chorwackimi, a tym samym wywarł – być może nadmierny – wpływ na zawartość akt sprawy.

94.

W wyroku Petruhhin Trybunał orzekł, że cel w postaci zapobiegania ryzyku bezkarności osób, które popełniły przestępstwo, powinien co do zasady „być uznany za zgodny z prawem Unii” ( 104 ), a ta co do zasady aprobata dla zapobiegania ryzyku bezkarności w celu uzasadnienia ograniczenia swobodnego przepływu została powtórzona w późniejszych wyrokach Pisciotii ( 105 ) i Raugevicius ( 106 ).

95.

Wydawałoby się, że w świetle wymogu jednorodności prawa EOG i prawa Unii należy potwierdzić, iż Chorwacja może powołać się na zapobieganie ryzyku bezkarności, aresztując I.N. i dokonując jego ekstradycji. Z uwagi na to, że ograniczenia swobody przepływu mogą być oparte na prawie karnym, nielogiczne byłoby uniemożliwienie państwu członkowskiemu powołania się na względy również mające swoje źródło w stosowaniu prawa karnego celem uzasadnienia takiego ograniczenia.

96.

Stanowi to jednak zagadnienie odrębne od tego, czy przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności postępowania głównego dotychczasowe działania władz chorwackich „mogą być uzasadnione obiektywnymi względami […], [które] są niezbędne dla ochrony interesów, jakie mają zapewnić, i [jedynie w zakresie, w jakim] cele te nie mogą być osiągnięte za pomocą mniej restrykcyjnych przepisów” ( 107 ).

97.

Przede wszystkim zgadzam się z przedstawioną na rozprawie argumentacją Norwegii, zgodnie z którą zasada wzajemnego zaufania, w kształcie, w jakim rozwinęła się w Unii Europejskiej od przyjęcia traktatu lizbońskiego z 2007 r., nie znajduje zastosowania w prawie EOG. Bez względu na charakter sui generis systemu prawnego EOG oraz bliskość relacji między państwami EFTA i państwami członkowskimi Unii, jak wynika z opisu Urząd Nadzoru EFTA przedstawionego w pkt 44 powyżej, a także niezależnie od postanowień porozumienia EOG dotyczących uprzywilejowanych stosunków EOG z Unią, na które powołuje się Komisja, co opisuję w pkt 76 powyżej, pozostaje faktem, że zasada wzajemnego zaufania przed przyjęciem traktatu lizbońskiego była, relatywnie rzecz ujmując, w powijakach ( 108 ). Jak zauważa Norwegia w pkt 59 powyżej, art. 3 ust. 2 TUE nie ma odpowiednika w porozumieniu EOG.

98.

Nie zgadzam się jednak z Norwegią, kiedy twierdzi, że ponieważ Trybunał w sprawie Petruhhin oparł się na odwołaniu do europejskiego nakazu aresztowania jako alternatywy dla ekstradycji, która w mniejszym stopniu ogranicza swobodę przepływu, intencją Trybunału było stwierdzenie, że odwołanie się do europejskiego nakazu aresztowania stanowi jedyną dopuszczalną alternatywę, na której może oprzeć się oskarżony, kiedy państwo członkowskie powołuje się na zapobieganie bezkarności jako uzasadnienie dla ograniczenia swobody przepływu.

99.

Znajduje to potwierdzenie w wyroku Pisciotti, w którym – w przeciwieństwo do wyroku Petruhhin – nie odwołano się do postanowień decyzji ramowej w sprawie europejskiego nakazu aresztowania ( 109 ) w odniesieniu do wzajemnej współpracy (porównaj argumenty Norwegii przytoczone w pkt 57–59 powyżej). W wyroku Pisciotti nacisk położono raczej na dostępność mechanizmu, na podstawie którego oskarżony może być faktycznie skutecznie ścigany. Trybunał orzekł tam, co następuje:

„W tym względzie Trybunał orzekł, że w danym wypadku należy przyznać pierwszeństwo wymianie informacji z państwem członkowskim, którego obywatelem jest dana osoba, aby umożliwić organom tego państwa członkowskiego wydanie europejskiego nakazu aresztowania dla celów ścigania. A zatem gdy do państwa członkowskiego, do którego przemieścił się będący obywatelem innego państwa członkowskiego obywatel Unii, wniosek o ekstradycję skierowało państwo trzecie, z którym to pierwsze państwo członkowskie zawarło umowę o ekstradycji, to pierwsze państwo członkowskie powinno powiadomić państwo członkowskie, którego obywatelem jest ta osoba, i w danym wypadku na żądanie tego ostatniego państwa członkowskiego przekazać mu tego obywatela zgodnie z przepisami decyzji ramowej Rady 2002/584, pod warunkiem że to ostatnie państwo członkowskie jest zgodnie ze swym prawem krajowym właściwe, aby prowadzić przeciwko tej osobie postępowanie związane z czynami popełnionymi poza jego terytorium (zob. podobnie wyrok z dnia 6 września 2016 r., Petruhhin, C‑182/15, EU:C:2016:630, pkt 48, 50)” ( 110 ).

100.

Uważam zatem, że w wyroku tym położono nacisk na istnienie alternatywy, która gwarantuje zapobieganie bezkarności w takim samym lub podobnym stopniu co ekstradycja. Zbadam w pkt 119–123 poniżej, czy działanie podjęte dotychczas przez Islandię spełnia to kryterium.

101.

Chociaż przyznaję, że zgodnie z porozumieniem w sprawie przystąpienia Chorwacji do Unii Europejskiej jej uczestnictwo w dorobku Schengen jest jedynie częściowe (pkt 15 powyżej) ( 111 ), to jednak Chorwacji uczestniczy we wspólnym europejskim systemie azylowym. Chorwacja nie tylko uczestniczy w rozporządzeniu Dublin III ( 112 ) (którego skutki Trybunał rozważał w wyroku A.S. ( 113 )) i rozporządzeniu Eurodac ( 114 ), ale też wdrożyła i regularnie stosuje dyrektywę kwalifikacyjną ( 115 ), dyrektywę w sprawie procedur azylowych ( 116 ) i dyrektywę w sprawie przyjmowania ( 117 ). Jest zatem związana art. 80 TFUE, zgodnie z którym wdrażanie wspólnej europejskiej polityki azylowej „podleg[a] zasadzie solidarności”.

102.

Szerokie ramy uczestnictwa w rozporządzeniu Dublin III, zarówno dla państw członkowskich, jak i państw stowarzyszonych w ramach Schengen, takich jak Islandia, były przedmiotem analizy rzecznik generalnej E. Sharpston w opinii w sprawach A.S. i Jafari ( 118 ). Zauważyła ona, co następuje:

„Wspólny europejski system azylowy powstał w okolicznościach, w których można było racjonalnie założyć, że wszystkie państwa uczestniczące, niezależnie od tego, czy były państwami członkowskimi, czy państwami trzecimi, przestrzegały praw podstawowych, w tym praw gwarantowanych na mocy konwencji genewskiej i protokołu z 1967 r. oraz EKPC […], jak również że państwa członkowskie mogły mieć zatem wzajemne zaufanie w tej kwestii […] To właśnie z uwagi na tę zasadę wzajemnego zaufania prawodawca Unii przyjął [rozporządzenie Dublin II] w celu racjonalizacji rozpatrywania wniosków o udzielenie azylu i zapobieżenia przeciążeniu systemu wynikającego z nałożenia na organy władzy państwowej obowiązku rozpatrzenia wielu wniosków złożonych przez tę samą osobę ubiegającą się o azyl, zwiększenia pewności prawa w zakresie ustalania państwa odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie azylu i w efekcie zapobieżenia zjawisku »forum shopping«, a podstawowym celem tych wszystkich względów jest przyspieszenie rozpatrywania wniosków zarówno w interesie osób ubiegających się o azyl, jak i uczestniczących państw […]. Kwestie te dotykają samego sedna koncepcji »przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości« […] oraz, w szczególności, WESA, którego podstawą jest wzajemne zaufanie oraz domniemanie, iż pozostałe państwa członkowskie przestrzegają prawa Unii, a konkretnie praw podstawowych […]” ( 119 ).

103.

Jeśli chodzi o Islandię, w 2001 r. Wspólnota Europejska, w swoim ówczesnym kształcie, zawarła z Norwegią i Islandią porozumienie dotyczące kryteriów i mechanizmów określania państwa właściwego dla rozpatrywania wniosku o azyl złożonego w Islandii lub Norwegii ( 120 ). W konsekwencji, jak twierdziła Chorwacja i jak wskazałem to w pkt 68 powyżej, Islandia uczestniczy w rozporządzeniu Dublin III i Eurodac ( 121 ), a także współpracuje z Europejskim Urzędem Wsparcia w dziedzinie Azylu na podstawie umowy międzynarodowej, a jak twierdził również Urząd Nadzoru EFTA, a co wskazałem w pkt 47 powyżej, w prawie islandzkim znajduje się odwołanie do art. 15 dyrektywy kwalifikacyjnej.

104.

Czynniki te, połączone z szerszym uczestnictwem Islandii w dorobku Schengen jako państwa stowarzyszonego w ramach Schengen ( 122 ), wiążą Chorwację i Islandię obowiązkiem wzajemnego zaufania w odniesieniu do decyzji podejmowanych w obszarze wspólnej europejskiej polityki azylowej, a w szczególności rozporządzenia Dublin III.

105.

Należy podkreślić, że wzajemne zaufanie nie ogranicza się w orzecznictwie Trybunału do zaufania w odniesieniu do praw podstawowych osób ubiegających się o azyl oraz właściwego stosowania Konwencji genewskiej dotyczącej statusu uchodźców ( 123 ). Rozciąga się ono na prawo Unii w bardziej ogólnym zakresie ( 124 ), zakładając tym samym, że w Islandii prawidłowo zastosowano rozporządzenie Dublin III, czy też, jak twierdził Urząd Nadzoru EFTA (pkt 47 powyżej), musi istnieć domniemanie, że Islandia dokonała trafnego rozstrzygnięcia w sprawie azylu, skoro uznała się za odpowiedzialne państwo członkowskie na podstawie rozdziału III rozporządzenia Dublin i rzeczywiście broniła tej decyzji na rozprawie (pkt 51 powyżej). Podejście to jest również spójne z priorytetami i wymogami organizacyjnymi rozporządzenia Dublin III, jak wyjaśnia rzecznik generalna E. Sharpston w opinii przywołanej w pkt 102 powyżej (racjonalizacja rozpatrywania wniosków o udzielenie azylu; zapobieżenie przeciążeniu systemu; zwiększenie pewności prawa; zapobieżenie zjawisku „forum shopping”).

106.

Istotnie, do tej pory Trybunał ograniczał działanie zasady wzajemnego zaufania w kontekście rozporządzenia Dublin III wyłącznie w celu zabezpieczenia praw podstawowych osób ubiegających się o azyl ( 125 ). Możliwość ograniczania zasady wzajemnego zaufania w ramach rozporządzenia Dublin III ze skutkiem w postaci pozbawienia ich tych praw byłaby aksjomatem.

107.

Oznacza to, że Chorwacja ma rację, twierdząc (pkt 68 powyżej), że Islandia przestrzega przepisów Unii dotyczących azylu i ochrony międzynarodowej, a wszystkie mechanizmy współpracy działające między tymi dwoma państwami znajdują zastosowanie w ramach rozpatrzenia sprawy I.N. ( 126 ). Rodzajem wzajemnego zaufania, jaki należy uwzględnić w ocenie odpowiedzi Chorwacji udzielonej dotychczas na wnioski Islandii wbrew zasadom wypracowanym w wyroku Petruhhin, jest raczej wzajemne zaufanie w kontekście wspólnego europejskiego systemu azylowego, a nie wzajemne zaufanie w kontekście współpracy w sprawach karnych na podstawie prawa Unii czy też rozszerzenie i rozwinięcie zasad dobrej wiary nieodłącznie związanych z porozumieniem EOG. Zgodnie z motywem 6 protokołu (nr 19) w sprawie dorobku Schengen ( 127 ) istnieje potrzeba utrzymania „uprzywilejowanych stosunków” z Islandią i Norwegią.

108.

Należy dodać, że na wzajemne zaufanie, jakim Chorwacja jest zobowiązana obdarzyć Islandię, w żadnym razie nie wpływa fakt, iż I.N. uzyskał obywatelstwo islandzkie. Po pierwsze, dokumenty wydane przez Islandię, które przyznawały I.N. status uchodźcy, były nadal ważne, kiedy przekraczał on chorwacką granicę. Po drugie, I.N. nie mógł ubiegać się o azyl ani na podstawie prawa chorwackiego (zobacz pkt 35 i 67 powyżej), ani na podstawie rozporządzenia Dublin III ( 128 ), ponieważ uzyskał już status uchodźcy w państwie uczestniczącym w tym rozporządzeniu. Po trzecie, udzielenie azylu w Islandii nadal miało znaczenie dla ochrony I.N. przed zachowaniem zakazanym na mocy Konwencji genewskiej dotyczącej statusu uchodźców ( 129 ) oraz zapobieżenia zjawisku „forum shopping”, co stanowi jeden z podstawowych celów rozporządzenia Dublin III ( 130 ). Po czwarte, przysługujący I.N. status uchodźcy nie został cofnięty w ramach którejś z procedur określonych w tym celu w prawie Unii ( 131 ).

109.

Przyznaję, że w art. 1 lit. c) pkt 3 Konwencji genewskiej dotyczącej statusu uchodźców wymieniono przyjęcie nowego obywatelstwa i korzystanie z ochrony państwa, którego obywatelstwo dana osoba przyjęła, jako jedną z podstaw ustania statusu uchodźcy. Jednak w świetle celu konwencji ustanie statusu w związku z uzyskaniem obywatelstwa może mieć zastosowanie wyłącznie w sytuacji, „w której odpada podstawa przyznania statusu uchodźcy, przez co ochrona nie jest już ani potrzebna, ani uzasadniona” ( 132 ). Jak dowodzi postępowanie główne, osobliwości zarządzania wspólnym europejskim systemem azylowym powodują, że status uchodźcy może pozostać „potrzebny” w celu zapewnienia ochrony nawet po uzyskaniu nowego obywatelstwa. To w tym kontekście należy interpretować art. 1 lit. c) pkt 3 Konwencji genewskiej dotyczącej statusu uchodźców, co sprzeciwia się jego literalnej wykładni. W preambule konwencji stwierdzono, że „Narody Zjednoczone niejednokrotnie wykazywały duże zaniepokojenie losem uchodźców i podejmowały wysiłki na rzecz zapewnienia im możliwie najszerszego korzystania z tych podstawowych praw i wolności” ( 133 ).

110.

Wreszcie nic nie mogłoby być większym przeciwieństwem zapewnienia I.N. praw podstawowych niż pozbawienie go ochrony przyznanej mu w wyniku zastosowania przez Islandię rozporządzenia Dublin III ze względu na uzyskanie obywatelstwa islandzkiego.

111.

Jeśli chodzi o prawa podstawowe, celem I.N. jest uniknięcie narażenia na nieludzkie i poniżające traktowanie albo karanie oraz nierzetelny proces sądowy. W odniesieniu do obu tych kwestii I.N. jest traktowany inaczej niż obywatel Chorwacji ze względu na obowiązujący na mocy chorwackiej konstytucji zakaz ekstradycji obywateli.

112.

Na tym etapie pomocne może być wskazanie, że postępowanie główne stanowi przykład nakładania się na siebie synergii koncentrycznych kręgów obejmujących szereg omawianych organizacji międzynarodowych, ponieważ prawa materialne, które podlegają uwzględnieniu, są chronione w podobny sposób we wszystkich trzech instrumentach prawnych – EKPC, karcie i porozumieniu EOG – nawet jeśli w innych przypadkach można by je uznać za konkurencyjne. Zakaz nieludzkiego i poniżającego traktowania stanowi część wspólnego europejskiego dziedzictwa konstytucyjnego.

113.

Przyznaję, że Europejski Trybunał Praw Człowieka zauważył, że „chociaż Trybunał EFTA wyraził pogląd, iż postanowienia porozumienia EOG »należy interpretować w świetle praw podstawowych« w celu zwiększenia spójności między prawem EOG a prawem Unii [zob. między innymi wyrok Trybunału EFTA w sprawie E‑28/15, Yankuba Jabbi (2016), pkt 81], porozumienie EOG nie obejmuje Karty praw podstawowych Unii Europejskiej ani jakiegokolwiek odniesienia do innych instrumentów prawnych mających ten sam skutek takich jak konwencja” ( 134 ).

114.

Jednak w kontekście postępowania głównego nie ma to po prostu znaczenia, ponieważ obowiązek sądu umawiających się państw dotyczący zbadania ryzyka narażenia na nieludzkie i poniżające traktowanie przed ekstradycją ma podstawę w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w świetle art. 3 EKPC ( 135 ). Związek z prawem Unii i kartą wynika z faktu, że Trybunał orzekł, iż „zakaz nieludzkiego lub poniżającego traktowania przewidziany w art. 4 karty odpowiada zakazowi zawartemu w art. 3 EKPC i w tym względzie jego treść i zakres są zgodnie z art. 52 ust. 3 karty takie same jak te przyznane mu tą konwencją” ( 136 ). Poziom ochrony indywidualnych praw podstawowych można rozszerzyć poprzez zwiększenie zakresu stosowania karty (na przykład być może w odniesieniu do ochrony własności na mocy karty, co znajduje odzwierciedlenie w art. 17 karty i zawartym tam wyraźnym odesłaniu do własności intelektualnej), ale w postępowaniu głównym nie pojawia się sytuacja tego rodzaju.

115.

Związek z prawem EOG polega z kolei na tym, że EKPC jest dobrze ugruntowanym, ważnym źródłem prawa EOG, którego motyw 1 stanowi, iż EOG będzie budowany w oparciu o „pokój, demokrację oraz prawa człowieka”, co obejmuje związanie umawiających się stron porozumienia EOG prawami podstawowymi, jeżeli przewidują one odstępstwa od prawa EOG ( 137 ).

116.

W prawie Unii, podobnie jak w świetle EKPC, zakaz ekstradycji z narażeniem na nieludzkie lub poniżające traktowanie ma zastosowanie do każdego, niezależnie od przynależności państwowej. Odzwierciedla to słowo „nikt” zawarte w art. 19 ust. 2 karty, a przepis ten przenosi do prawa Unii zasady wypracowane przez Europejski Trybunał Praw Człowieka na podstawie art. 3 EKPC ( 138 ). W związku z tym fakt, że I.N. nie jest obywatelem państwa członkowskiego Unii, nie ma znaczenia dla wykonywania tego prawa materialnego, biorąc pod uwagę jego szeroki zakres podmiotowy. Artykuł 19 ust. 2 znajduje zastosowanie niezależnie od dyskryminacji i obywatelstwa Unii ( 139 ).

117.

Jeśli chodzi o zakaz wydalania z narażeniem na nierzetelny proces sądowy z naruszeniem art. 47 karty ze względu na systemowe nieprawidłowości, Trybunał uznał go dotychczas wyłącznie w kontekście wewnątrzeuropejskim, a ponadto jedynie w związku z europejskim nakazem aresztowania ( 140 ). Jednakże, jak wskazano w mojej opinii w sprawie Minister for Justice and Equality ( 141 ), Europejski Trybunał Praw Człowieka zakazuje umawiającym się państwom wydalania z ich terytoriów osób, jeżeli w państwie przeznaczenia narażone są na rzeczywiste ryzyko rażącego naruszenia prawa do sądu z naruszeniem art. 6 EKPC ( 142 ). Uważam zatem, że zakres przedmiotowy art. 47 karty obejmuje w równym stopniu sytuację, w której każdy, niezależnie od przynależności państwowej ( 143 ), jest narażony na takie naruszenie prawa do sądu w państwie trzecim, pod warunkiem że jego przypadek jest objęty zakresem stosowania karty. Jest tak ze względu na art. 52 ust. 3 karty, który stanowi, że prawa przewidziane w karcie, które odpowiadają prawom zagwarantowanym w EKPC, należy interpretować w ten sam sposób, pozostawiając Unii swobodne uznanie w zakresie zapewnienia wyższego poziomu ochrony. Innymi słowy – jeżeli art. 6 EKPC wyklucza wydalenie, w sytuacji gdy dana osoba jest narażona na ryzyko rażącego naruszenia prawa do sądu, to tym bardziej musi to czynić art. 47 karty.

118.

Przypadek I.N. jest objęty zakresem stosowania karty w dwojaki sposób. Po pierwsze, zarówno na mocy prawa EOG, jak i unijnego prawa dotyczącego praw podstawowych odstępstwa od swobodnego przepływu muszą być zgodne z prawami podstawowymi ( 144 ). Po drugie, biorąc pod uwagę, że sąd odsyłający jest zobowiązany do przestrzegania zasady wzajemnego zaufania w świetle rozporządzenia Dublin II, wszystkie odnośne przepisy rozporządzenia Dublin III, takie jak art. 3 ust. 1 i zawarty tam (dorozumiany) zakaz wielokrotnego składania wniosków o azyl, należy interpretować i stosować zgodnie z kartą ( 145 ).

119.

Odpowiedziałem na pytania prejudycjalne w rozumieniu pkt 7 i 9 powyżej w świetle zasad prawnych określonych w części IV i następujących istotnych okoliczności faktycznych.

120.

Sformułowania użyte w drugim pytaniu prejudycjalnym sugerują, że Islandia wniosła o powrót I.N. „w celu przeprowadzenia postępowania, z powodu którego złożono wniosek o ekstradycję”. Jednak odpowiedzi na pytania zadawane Islandii na rozprawie wyjaśniły, że komunikat wydany przez ambasadę Islandii w Berlinie w dniu 24 lipca 2019 r. nie zawierał takiego konkretnego wniosku (pkt 53 powyżej). Ponadto pełnomocnik Islandii stwierdził na rozprawie, że Chorwacja była zobowiązana dostarczyć Islandii posiadane przez siebie dokumenty, aby mogły one zostać przekazane niezależnemu prokuratorowi w Islandii, który następnie rozważy ściganie I.N. w tym kraju (pkt 50 powyżej). W aktach sprawy nie ma jednak żadnego materiału, który wskazywałby dokładnie, kiedy i czy rzeczywiście Islandia zwróciła się z takim wnioskiem do Chorwacji.

121.

Nigdy też nie wspomniano również o tym czy spór między Chorwacją a Islandią został przekazany Wspólnemu Komitetowi utworzonemu zgodnie z art. 3 Umowy między Wspólnotą Europejską a Republiką Islandii i Królestwem Norwegii dotyczącej kryteriów i mechanizmów określania państwa właściwego dla rozpatrywania wniosku o azyl złożonego w państwie członkowskim lub w Islandii lub Norwegii ( 146 ).

122.

Moim zdaniem udzielenie przez Trybunał odpowiedzi twierdzącej na drugie pytanie prejudycjalne i zobowiązanie Chorwacji do podjęcia aktywnych kroków w celu zwolnienia I.N. na podstawie umowy w sprawie procedury przekazywania osób byłoby zatem przedwczesne ( 147 ). Jeżeli Islandia wyda nakaz aresztowania ( 148 ), do sądu chorwackiego będzie należała ocena, na podstawie wszystkich odnośnych materiałów dowodowych, czy to, co proponuje Islandia, stanowi gwarancję zapobieżenia bezkarności, która jest równoważna ekstradycji, co stanowi kryterium w wyroku w sprawie Petruhhin (pkt 99 i 100 powyżej). W związku z powyższym ograniczam swoje uwagi w odniesieniu do umowy w sprawie procedury przekazywania osób do stwierdzenia, że na pierwszy rzut oka taka gwarancja jest zapewniona, i wbrew argumentom Norwegii (pkt 57–59 powyżej) nie zmniejsza jej brak wyraźnego odniesienia do wzajemnego zaufania, ponieważ rygor porozumienia wynikającego z umowy w sprawie procedury przekazywania osób ma szerokie podstawy w innych postanowieniach ( 149 ).

123.

Jednocześnie moja odpowiedź na drugie pytanie prejudycjalne w żadnym razie nie daje sądom chorwackim zielonego światła na podważenie decyzji Islandii w sprawie udzielenia I.N. azylu z dnia 11 czerwca 2015 r. (nawet jeśli sądy chorwackie dokonują oceny warunków panujących w Rosji przy uwzględnieniu aktualnych okoliczności, a nie tych przeważających w 2015 r.) z uwagi na obowiązek wzajemnego zaufania obowiązujący między Islandią a Chorwacją na podstawie ich uczestnictwa we wspólnym europejskim systemie azylowym i bardziej szczegółowo w rozporządzeniu Dublin III ( 150 ).

124.

W związku z powyższym proponuję udzielić następującej odpowiedzi na pytania prejudycjalne przedstawione przez Vrhovni sud (sąd najwyższy, Chorwacja):