1. 

W wyroku Coty Germany ( 2 ) Trybunał rozpatrywał jedną z kwestii związanych z „platformami osób trzecich służącymi sprzedaży towarów [luksusowych] w Internecie” w ramach systemu dystrybucji selektywnej. Sprawa ta dotyczyła ważności zakazu korzystania ze wspomnianych platform (lub z przedsiębiorstw trzecich przy sprzedaży internetowej), nałożonego na autoryzowanych dystrybutorów niektórych produktów kosmetycznych w celu zachowania ich luksusowego wizerunku.

2. 

To samo przedsiębiorstwo, które wszczęło ów spór (Coty Germany GmbH), wytoczyło przed sądami niemieckimi powództwo, które dotyczy również funkcjonowania platform handlu elektronicznego, w szczególności jednej z najbardziej znanych platform, Amazon. Zdaniem rzeczonego przedsiębiorstwa niektóre przedsiębiorstwa z grupy Amazon naruszyły prawo właściciela unijnego znaku towarowego do zakazania używania oznaczenia przez osobę trzecią ( 3 ). Do tego naruszenia doszło poprzez udział wspomnianych przedsiębiorstw, bez zgody właściciela, w sprzedaży perfum chronionych znakiem towarowym, których licencjobiorcą jest Coty Germany.

3. 

Bundesgerichtshof (federalny trybunał sprawiedliwości, Niemcy), który musi w ostatniej instancji rozstrzygnąć spór w następstwie wyroków wydanych przez sąd pierwszej instancji i sąd apelacyjny, przedstawia Trybunałowi Sprawiedliwości swoje wątpliwości dotyczące wykładni art. 9 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 207/2009 ( 4 ), który określa prawa właściciela unijnego znaku towarowego ( 5 ).

4.

Rozporządzenie 2017/1001 ujednoliciło i zastąpiło rozporządzenie nr 207/2009, które obowiązywało w chwili zaistnienia okoliczności faktycznych sporu. Sąd odsyłający odnosi się do obu rozporządzeń, podkreślając, że biorąc pod uwagę charakter wniesionego powództwa, należy zastosować to rozporządzenie, które obecnie obowiązuje. W każdym razie przepis mający znaczenie w niniejszej sprawie ( 7 ) nie uległ istotnym zmianom w żadnym z dwóch rozporządzeń.

5.

Artykuł 9 („Prawa wynikające z unijnego znaku towarowego”) stanowi:

„1.   Rejestracja unijnego znaku towarowego skutkuje przyznaniem właścicielowi praw wyłącznych do tego znaku.

2.   Bez uszczerbku dla praw właściciela nabytych przed datą zgłoszenia lub datą pierwszeństwa unijnego znaku towarowego właściciel tego unijnego znaku towarowego jest uprawniony do uniemożliwienia wszelkim osobom trzecim, które nie posiadają jego zgody, używania w obrocie handlowym, w odniesieniu do towarów lub usług, oznaczenia, w przypadku gdy:

[…]

3.   Na podstawie ust. 2 mogą być zakazane w szczególności następujące działania:

[…]

[…]”.

6.

Coty Germany, która sprzedaje produkty kosmetyczne w Niemczech, posiada licencję na unijny znak towarowy „DAVIDOFF” na „środki perfumeryjne, olejki eteryczne i kosmetyki”. Jako licencjobiorcy przysługuje jej uprawnienie (przyznane przez przedsiębiorstwo będące uprawnionym z rejestracji znaku towarowego) do wykonywania we własnym imieniu praw wynikających z tego oznaczenia.

7.

Amazon Services Europe S.a.r.l. (zwany dalej „Amazon Services”) z siedzibą w Luksemburgu oferuje sprzedawcom zewnętrznym możliwość publikowania ofert swoich towarów na stronie internetowej amazon.de. Umowy sprzedaży oferowanych w ten sposób towarów są zawierane pomiędzy sprzedawcami zewnętrznymi i kupującymi.

8.

Sprzedawcy mogą uczestniczyć w programie „Realizowane przez Amazon” ( 8 ), który obejmuje zarówno składowanie towarów w centrach logistycznych przedsiębiorstw należących do grupy Amazon, jak i wysyłkę towarów do kupującego oraz inne usługi dodatkowe.

9.

W dniu 8 maja 2014 r. zatrudniony przez Coty Germany tajemniczy klient zakupił przez stronę internetową amazon.de perfumy „Davidoff Hot Water EdT 60 ml” oferowane przez OE (zwaną dalej „sprzedającą”) z oznaczeniem „Versand durch Amazon” („Realizowane przez Amazon”), ponieważ sprzedająca skorzystała z tego programu.

10.

Amazon Services zlecił Amazon FC Graben GmbH (zwanemu dalej „Amazon FC”), przedsiębiorstwu należącemu do tej samej grupy, które prowadzi skład towarów, z siedzibą w Graben, Niemcy, składowanie towarów sprzedającej.

11.

Gdy Coty Germany dowiedziała się o sprzedaży tych towarów, wezwała sprzedającą, aby wycofała je ze swojej oferty, z uzasadnieniem, iż prawo ze znaku towarowego perfum nie zostało wyczerpane. W odpowiedzi sprzedająca wydała oświadczenie o zaprzestaniu naruszeń wraz z klauzulą o podleganiu karze.

12.

Pismem z dnia 2 czerwca 2014 r. Coty Germany zażądała od Amazon Services wydania wszystkich perfum „Davidoff Hot Water EdT 60 ml” sprzedającej. Amazon Services przesłał Coty Germany paczkę zawierającą trzydzieści sztuk tych perfum. Po tym, jak inne przedsiębiorstwo należące do grupy Amazon poinformowało, że jedenaście z tych trzydziestu sztuk pochodziło z zapasów innego sprzedawcy, Coty Germany zażądała od Amazon Services podania nazwy i adresu tego innego sprzedawcy; dodała, że w przypadku dwudziestu dziewięciu z trzydziestu sztuk otrzymanych perfum nie doszło do wyczerpania prawa do znaku towarowego. Amazon Services odpowiedział, że nie jest w stanie określić przedsiębiorstwa, z którego składu pochodziło wymienione jedenaście sztuk.

13.

Coty Germany, uznając, że zachowanie Amazon Services i Amazon FC naruszyło jej prawo do znaku towarowego, złożyła pozew o nakazanie obu przedsiębiorstwom zaniechania w obrocie handlowym składowania lub wysyłania perfum opatrzonych znakiem towarowym „Davidoff Hot Water” w celu wprowadzenia ich do obrotu (ewentualnie przez osoby trzecie) na terenie Niemiec.

14.

Pozew o zaniechanie dotyczył towarów, które nie zostały wprowadzone do obrotu przez właściciela znaku towarowego lub przez osobę trzecią za zgodą właściciela znaku towarowego w Niemczech oraz w jakimkolwiek innym państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w państwie będącym stroną Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym ( 9 ). Do pozwu dołączono żądanie zasądzenia odszkodowania (żądane odszkodowanie wynosiło 1973,90 EUR wraz z odsetkami w wysokości 5% od dnia 24 października 2014 r.).

15.

Żądania Coty Germany zostały oddalone wyrokiem zarówno sądu pierwszej instancji, jak i sądu apelacyjnego ( 10 ). Sąd apelacyjny orzekł w szczególności, co następuje:

16.

Po zaskarżeniu tego wyroku w postępowaniu rewizyjnym („Revision”) do Bundesgerichtshof (federalnego trybunału sprawiedliwości) sąd ten zauważa, że ponieważ Coty Germany wniosła pozew o zaniechanie naruszenia, który opiera się na ryzyku powtórnego naruszenia, skarga będzie zasadna tylko pod warunkiem, że działania pozwanych mogły stanowić naruszenie zarówno w chwili ich zaistnienia, jak i w chwili orzekania w instancji rewizyjnej.

17.

Sąd odsyłający zmierza do ustalenia, czy w świetle art. 9 ust. 3 lit. b) rozporządzenia 2017/1001 osoba, która nie mając wiedzy o naruszeniu prawa do znaku towarowego, składuje towary naruszające prawo do znaku towarowego, posiada te towary w celu ich oferowania lub wprowadzania do obrotu, jeżeli to nie ona sama, a jedynie osoba trzecia zamierza oferować te towary lub wprowadzać je do obrotu.

18.

Zdaniem sądu odsyłającego na to pytanie należy udzielić odpowiedzi przeczącej, ponieważ:

19.

W powyższych okolicznościach Bundesgerichtshof (federalny trybunał sprawiedliwości) przedkłada Trybunałowi Sprawiedliwości następujące pytanie prejudycjalne dotyczące wykładni art. 9 ust. 2 lit. b) rozporządzenia nr 207/2009 i art. 9 ust. 3 lit. b) rozporządzenia 2017/1001:

„Czy podmiot, który składuje na rzecz osoby trzeciej towary naruszające prawo znaków towarowych, nie mając wiedzy o naruszeniu tego prawa, posiada te towary w celu oferowania lub wprowadzania do obrotu, jeżeli nie on sam, lecz tylko osoba trzecia zamierza oferować te towary lub wprowadzać je do obrotu?”.

20.

Postanowienie odsyłające wpłynęło do Trybunału Sprawiedliwości w dniu 7 września 2018 r. Uwagi na piśmie zostały złożone przez Coty Germany, Amazon Services i Komisję Europejską. Wszystkie wymienione podmioty wzięły udział w rozprawie, która odbyła się w dniu 19 września 2019 r. i w której uczestniczył również rząd Republiki Federalnej Niemiec.

21.

Coty Germany twierdzi, że postanowienie odsyłające nie odzwierciedla prawidłowo okoliczności faktycznych sporu, co skłania ją do zakwestionowania dopuszczalności pytania prejudycjalnego ze względu na jego hipotetyczny charakter. Coty Germany podnosi, że zachowanie przedsiębiorstw Amazon Services i Amazon FC nie stanowi zwykłej działalności prowadzącego skład lub przewoźnika towarów: ich udział w umowach dotyczących towarów oferowanych na platformie i fakt pobierania ceny sprzedaży oznacza między innymi, że są one szczegółowo informowane o składowanych i wysyłanych towarach.

22.

W ocenie Coty Germany te dwa przedsiębiorstwa nie ograniczają się jedynie do udostępniania platformy sprzedaży elektronicznej i składowania towarów sprzedawanych przez ich klientów, lecz świadczą szereg usług, które stanowią wartość dodaną w dystrybucji tych towarów (w niniejszej sprawie towarów naruszających prawa do znaku towarowego). Ponadto sprzedawca w pełni oddał im towary w rzeczywiste posiadanie.

23.

Trybunał wielokrotnie orzekał już, że w ramach postępowania przewidzianego w art. 267 TFUE Trybunał nie może zarówno dokonywać oceny zagadnień z zakresu okoliczności faktycznych ( 12 ), jak i weryfikować prawdziwości tych okoliczności faktycznych ( 13 ). W ramach podziału kompetencji między Trybunałem a sądami krajowymi Trybunał powinien brać pod uwagę wskazany w postanowieniu odsyłającym kontekst faktyczny i prawny, w który wpisują się pytania prejudycjalne ( 14 ).

24.

Okoliczność, że jedna ze stron sporu nie zgadza się z wersją okoliczności faktycznych przedstawioną przez sąd odsyłający lub uważa ją za niewystarczającą, nie wystarcza, aby odrzucić pytanie prejudycjalne jako niedopuszczalne. Trybunał nie jest powołany do dokonywania weryfikacji prawdziwości tej wersji, a domniemanie znaczenia dla sprawy pytań prejudycjalnych musi mieć pierwszeństwo ( 15 ). Stwierdzenie niedopuszczalności pytań prejudycjalnych jest możliwe między innymi wtedy, gdy żądana wykładnia prawa Unii w sposób oczywisty nie ma żadnego związku ze stanem faktycznym lub z przedmiotem sporu ( 16 ). Żadna z tych sytuacji nie ma miejsca w niniejszym wypadku.

25.

Rzeczywiście jednak, o ile ocena faktów należy do sądu krajowego, o tyle Trybunał powinien udzielić sądowi krajowemu użytecznej odpowiedzi ( 17 ). Nic nie stoi na przeszkodzie temu, by Trybunał, jeżeli uzna to za istotne dla poprawy jego współpracy z sądem odsyłającym, przekazał temu ostatniemu, opierając się na dokumentach i uwagach, które zostały mu przedłożone, wskazówki dotyczące zagadnień nieporuszonych w postanowieniu odsyłającym ( 18 ).

26.

Na rozprawie Trybunał wezwał Amazon Services i Amazon FC do określenia „zakresu usług oferowanych przez Amazon w ramach programu »Realizowane przez Amazon«”. W szczególności zwrócił się do nich o „zajęcie stanowiska w przedmiocie opisu przedstawionego przez Coty Germany w jej uwagach na piśmie […] dotyczących transakcji przeprowadzanych przez Amazon w postępowaniu głównym w imieniu sprzedawcy zewnętrznego”. Pytania te same w sobie ukazują wstępną gotowość Trybunału do uzupełnienia informacji faktycznych, które zostały, być może dość lakonicznie, przedstawione w postanowieniu odsyłającym.

27.

Z tego względu, w świetle rozwoju sytuacji w toku postępowania prejudycjalnego, rozpatrzę dwa podejścia oparte na dwóch stanowiskach – a nie na wersjach – dotyczących okoliczności faktycznych:

28.

Pragnę podkreślić, że pierwsze podejście dotyczy opisu przedstawionego przez Bundesgerichtshof (federalny trybunał sprawiedliwości, Niemcy), który jest zgodny z wyrokiem wydanym w postępowaniu apelacyjnym. Ostatecznie sąd ten będzie musiał rozstrzygnąć, czy weźmie pod uwagę tylko okoliczności faktyczne przedstawione przez sądy niższych instancji (co jest właściwe dla sądu kasacyjnego), czy też może wykroczyć poza te ustalenia i ocenić wpływ innych czynników, których on sam nie uwzględnił w odesłaniu prejudycjalnym.

29.

W każdym razie strony są zgodne co do dwóch elementów: a) znak towarowy był używany w celach handlowych bez zgody jego właściciela (lub jego licencjobiorcy); b) używanie to naruszyło prawo do znaku towarowego, które nie zostało wyczerpane w rozumieniu art. 15 rozporządzenia 2017/1001, ponieważ nie chodziło o „towar[y], które zostały wprowadzone do obrotu na terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego pod tym znakiem towarowym przez właściciela lub za jego zgodą”.

30.

Rejestracja unijnego znaku towarowego skutkuje przyznaniem właścicielowi znaku wyłącznego prawa do zakazania wszelkim osobom trzecim, które nie posiadają jego zgody, używania w obrocie handlowym oznaczenia identycznego z tym znakiem towarowym w odniesieniu do towarów i usług identycznych z tymi, dla których znak towarowy jest zarejestrowany. Jest to określone w art. 9 ust. 2 rozporządzenia 2017/1001.

31.

Tylko wtedy, gdy spełnione są wspomniane przesłanki (to znaczy przesłanki, o których mowa w wymienionym ust. 2), właściciel znaku towarowego może zakazać osobom trzecim „oferowani[a] towarów, wprowadzani[a] ich do obrotu lub ich magazynowani[a] w tym celu pod takim oznaczeniem, lub oferowani[a] lub świadczeni[a] usług pod tym oznaczeniem”. Jest to przewidziane w art. 9 ust. 3 lit. b) wspomnianego rozporządzenia.

32.

Chociaż sąd odsyłający nie zwraca się z pytaniem o przesłanki określone w rzeczonym art. 9 ust. 2, uważam, że należy go przeanalizować, ponieważ może on mieć wpływ na odpowiedź na pytanie prejudycjalne zadane przez ten sąd. Ponadto kwestie związane z używaniem ponownie się pojawiają, gdy konieczne jest zbadanie wykładni ust. 3 tego samego przepisu.

33.

W wyroku wydanym w postępowaniu apelacyjnym stwierdzono, że zachowanie Amazon FC nie wiązało się z używaniem w rozumieniu wspomnianego art. 9 ust. 2 ( 19 ), ale nie rozwinięto tego stwierdzenia, ponieważ rozstrzygnięto spór poprzez odwołanie się do braku posiadania towarów z zamiarem ich sprzedaży i do braku wiedzy, że były to towary, w przypadku których prawo do znaku towarowego nie zostało wyczerpane.

34.

W odniesieniu do sądu odsyłającego wydaje się, że w sposób dorozumiany obejmuje on zakresem zastosowania art. 9 ust. 2 lit. a) rozporządzenia 2017/1001 okoliczności, w których Amazon Services i Amazon FC używają spornego znaku towarowego.

35.

Komisja zauważa jednak, że przedsiębiorstwa należące do grupy Amazon prawdopodobnie nie używały spornego oznaczenia jako znaku towarowego, w związku z czym przesłanki stosowania art. 9 ust. 2 rozporządzenia 2017/1001 nie były spełnione. Ze względu na to, że ust. 2 jest niezbędną przesłanką stosowania ust. 3, gdyby uwzględnić stanowisko Komisji, nie byłoby potrzeby rozpatrywania ust. 3.

36.

Zdaniem Komisji z orzecznictwa Trybunału wynika, że pośrednicy ( 20 ), tacy jak podmioty składujące towary i przewoźnicy, którzy świadczą usługi na rzecz osób trzecich, nie ponoszą odpowiedzialności za popełnione przez te ostatnie naruszenia praw do znaków towarowych, ponieważ nie używają oni oznaczenia w ramach ich własnej komunikacji handlowej lub w ramach ich działalności gospodarczej ( 21 ).

37.

Podobnie, Komisja przypomina, w jaki sposób Trybunał rozstrzygnął odesłanie prejudycjalne dotyczące zachowania operatora rynku elektronicznego (eBay), na którego stronie internetowej wyświetlane były reklamy towarów chronionych unijnymi znakami towarowymi, wystawionych na sprzedaż przez osoby, które w tym celu zarejestrowały się i utworzyły konto sprzedawcy (przy czym eBay pobiera wyrażoną procentowo prowizję od zawartych transakcji). Zdaniem Trybunału wspomniany operator nie używa znaku towarowego tylko z tego względu, że wyświetla go na swojej platformie obrotu elektronicznego z korzyścią dla sprzedawcy ( 22 ).

38.

Trybunał orzekł, że:

39.

Trybunał wprowadza zatem rozróżnienie między operatorami w celu ustalenia, czy osoba trzecia używa oznaczenia identycznego ze znakiem towarowym. Takie używanie nie nastąpi w rozumieniu art. 9 ust. 2 rozporządzenia 2017/1001, gdy osoba trzecia zapewnia jedynie rozwiązanie techniczne niezbędne do używania oznaczenia ( 25 ) lub gdy nie podejmuje czynnego zachowania i nie kieruje w sposób bezpośredni lub pośredni czynnością stanowiącą używanie ( 26 ).

40.

W tym samym celu zbadania, czy w takich przypadkach oznaczenie jest używane, Trybunał dokonuje analizy związku między oznaczeniem a usługą usługodawcy ( 27 ). W przypadku braku takiego związku znak towarowy nie będzie przez takiego usługodawcę używany.

41.

Z punktu widzenia okoliczności faktycznych przedstawionych w postanowieniu odsyłającym można by wywnioskować, że Amazon Services i Amazon FC nie używają znaku towarowego perfum jako własnego: ograniczają się do świadczenia sprzedającym i kupującym typowych usług pośrednictwa, bez stosowania oznaczenia Davidoff w swojej komunikacji handlowej lub własnej działalności gospodarczej.

42.

Biorąc jednak pod uwagę alternatywne podejście do okoliczności faktycznych, o którym wspomniałem powyżej, można by przyjąć, że przedsiębiorstwa należące do grupy Amazon używały oznaczenia Davidoff w zakresie, w jakim nie ograniczały się do udostępniania sprzedawcom cyfrowych środków technicznych, lecz oferowały usługę w taki sposób, że tworzył się związek między oznaczeniem a wspomnianą usługą.

43.

Wydaje mi się zatem, że słuszne jest stanowisko Komisji, które, kwestionując używanie znaku towarowego w przypadku, gdyby przedsiębiorstwa należące do grupy Amazon jedynie stworzyły warunki techniczne niezbędne do jego wykorzystania przez osoby trzecie ( 28 ), otwiera drogę do stwierdzenia używania znaku towarowego przez te przedsiębiorstwa w obrocie handlowym. Aby tak się stało, świadczenie ich usług powinno wymagać czynnego zachowania i bezpośredniego lub pośredniego kierowania czynnością stanowiącą używanie ( 29 ), czego ustalenie należy do sądu odsyłającego. Kwestia ta będzie przedmiotem mojej analizy w dalszej części niniejszej opinii.

44.

Przyjmując, na potrzeby dyskusji, że spełnione są przesłanki określone w art. 9 ust. 2 lit. b) rozporządzenia 2017/1001, konieczne jest następnie określenie zakresu ius prohibendi uregulowanego w art. 9 ust. 3 lit. b) tego rozporządzenia.

45.

Zachowania, których właściciel znaku towarowego może zakazać osobom trzecim nieposiadającym jego zgody, obejmują „oferowanie towarów”, „wprowadzanie ich do obrotu” lub „ich magazynowanie w tym celu”. Sąd odsyłający zwraca się w szczególności z pytaniem o znaczenie wyrażenia „posiadanie […] w celu oferowania lub wprowadzania do obrotu” towarów naruszających prawa do znaku towarowego ( 30 ).

46.

Wyrażenie „posiadanie”, którego konkretnych aspektów dotyczy pytanie zadane przez sąd odsyłający, nie występuje we wszystkich wersjach językowych art. 9 ust. 3 lit. b) rozporządzenia 2017/1001. W wersjach francuskiej („détenir”) i niemieckiej („besitzen”) użyto słów bezpośrednio związanych z instytucją prawną posiadania (possessio). W innych, takich jak hiszpańska, włoska, portugalska, angielska i szwedzka, użyto raczej czasowników lub rzeczowników oznaczających czynność składowania towarów ( 31 ).

47.

Uważam jednak, że we wszystkich językach występuje idea posiadania w celach handlowych, ponieważ składowanie (lub posiadanie w wersjach, w których użyto tego wyrażenia) jest uzupełnione o przesłankę, aby czynność ta była wykonywana „w tym celu”, to znaczy w celu oferowania lub wprowadzania do obrotu towarów, przy czym w odniesieniu do drugiej części zdania nie można zaobserwować rozbieżności językowych.

48.

Są zatem dwie przesłanki zastosowania tego aspektu ius prohibendi właściciela znaku towarowego i obie muszą być spełnione, aby doszło do naruszenia wspomnianego prawa:

49.

W odniesieniu do posiadania należy dokonać rozróżnienia między sytuacją podmiotu składującego a sytuacją operatora rynku elektronicznego:

50.

Stosując te kryteria do okoliczności faktycznych opisanych przez sąd odsyłający, ani Amazon Services, ani Amazon FC nie posiadałyby towarów, które naruszają znak towarowy, w celu wprowadzania ich do obrotu lub oferowania w rozumieniu art. 9 ust. 3 lit. b) rozporządzenia 2017/1001. Zgadzam się zatem z oceną sądu odsyłającego dotyczącą tego, że zachowanie wspomnianych przedsiębiorstw jest objęte zakresem zastosowania rzeczonego przepisu.

51.

Ocena ta mogłaby jednak ulec zmianie, gdyby przyjąć alternatywne podejście do okoliczności faktycznych, o którym wspomniałem wyżej. Z tej perspektywy Amazon Services i Amazon FC, oba przedsiębiorstwa będące uczestnikami zintegrowanego modelu biznesowego, podejmują czynne zachowanie w procesie sprzedaży, które jest dokładnie zachowaniem ilustrowanym przez ten przepis, gdy wymienia on czynności takie jak „oferowanie towarów”, „wprowadzanie ich do obrotu” lub „ich magazynowanie w tym celu”. Następstwem tego czynnego zachowania byłaby całkowita kontrola nad procesem sprzedaży.

52.

W działalności przedsiębiorstw z grupy Amazon, analizowanej z tego punktu widzenia, można wyróżnić czynniki zewnętrzne (te postrzegane przez przeciętnego konsumenta, który nabywa towary w Amazon) i czynniki wewnętrzne (te, które odnoszą się do relacji między sprzedawcą a Amazon, ale nie są postrzegane zewnętrznie) ( 34 ).

53.

Skupię się na perspektywie konsumenta końcowego, który nabywa towar od osoby trzeciej za pośrednictwem strony internetowej takiej jak amazon.de, a transakcja ta jest objęta programem „Realizowane przez Amazon”. W zakresie, w jakim nabywca mógłby zinterpretować, że to Amazon Services wprowadza towary do obrotu, to znaczy, że istnieje „materialny związek między tymi towarami a przedsiębiorstwem, z którego pochodzą” ( 35 ), można by wywnioskować ten sam skutek, który Trybunał wskazał w swoim wcześniejszym orzecznictwie, to znaczy, że znak towarowy jest używany.

54.

Kupującemu, który szuka towaru na stronie internetowej Amazon, przedstawiane są różne oferty dotyczące tego samego towaru, które mogą pochodzić zarówno od sprzedawców, którzy zawarli z Amazon umowę w celu wprowadzania swoich towarów do obrotu za pośrednictwem rynku elektronicznego, jak i od samego Amazon, który sprzedaje je na własny rachunek. Nawet w przypadku właściwie poinformowanego i dostatecznie uważnego użytkownika Internetu nie zawsze jest łatwe zorientowanie się, czy wyświetlane towary pochodzą od właściciela znaku towarowego lub od przedsiębiorstwa, z którym jest on gospodarczo powiązany, czy też przeciwnie, od osoby trzeciej ( 36 ). W ten sposób dochodzi do osłabienia podstawowej funkcji znaku towarowego, polegającej na wskazywaniu pochodzenia towaru.

55.

W ramach programu „Realizowane przez Amazon” przedsiębiorstwa należące do tej grupy, które działają w sposób skoordynowany, zajmują się nie tylko neutralnym składowaniem i transportem towarów, lecz także znacznie szerszym zakresem działań.

56.

W konsekwencji, wybierając ten program, sprzedawca wysyła Amazon towary wybrane przez klienta i to przedsiębiorstwa należące do grupy Amazon otrzymują je, składują je w swoich centrach dystrybucyjnych, przygotowują (mogą nawet je etykietować, odpowiednio pakować lub zapakować jako prezent) i wysyłają kupującemu. Amazon może również zajmować się reklamą ( 37 ) i rozpowszechnianiem ofert na swojej stronie internetowej. Amazon zapewnia również obsługę klienta w zakresie zapytań i zwrotów oraz zarządza zwrotami kosztów z tytułu wadliwych towarów ( 38 ). Amazon otrzymuje również od kupującego zapłatę za towary, której kwotę wpłaca następnie sprzedawcy na jego rachunek bankowy ( 39 ).

57.

To aktywne i skoordynowane zaangażowanie przedsiębiorstw Amazon we wprowadzanie towarów do obrotu wiąże się z przejęciem znacznej części zadań sprzedawcy, za którego Amazon „wykonuje ciężką pracę”, jak podkreśla na swojej stronie internetowej Amazon. Jako zachętę dla sprzedawcy do przystąpienia do programu „Realizowane przez Amazon” na wspomnianej stronie można przeczytać następujące zdanie: „Wyślij nam swoje towary, a my zajmiemy się resztą”. W tych okolicznościach przedsiębiorstwa Amazon wykazują „czynne zachowanie i bezpośrednie lub pośrednie kierowanie czynnością stanowiącą używanie [znaku towarowego]” ( 40 ).

58.

Gdyby w niniejszej sprawie okazało się, że przedsiębiorstwa Amazon świadczyły te usługi (lub co najmniej najistotniejsze z nich) w ramach programu „Realizowane przez Amazon” ( 41 ), można by uznać, że zarówno jako operator rynku elektronicznego, jak i jako podmiot składujący pełnią one funkcje w zakresie wprowadzania towarów do obrotu, które wykraczają poza zwykłe tworzenie warunków technicznych dla używania oznaczenia. W związku z tym w przypadku towaru, który narusza prawa właściciela tego znaku towarowego, reakcja owego właściciela mogłaby zgodnie z prawem polegać na zakazaniu tym przedsiębiorstwom używania oznaczenia.

59.

Istotna rola przedsiębiorstw Amazon w procesie wprowadzania do obrotu nie może zostać osłabiona w drodze oddzielnej oceny indywidualnej działalności każdego z nich. Traktowanie składowania, zarządzania zamówieniami i innych usług, które świadczą owe przedsiębiorstwa w taki sam sposób, jak usługi świadczone przez zwykłego niezależnego przewoźnika lub podmiot składujący w modelu biznesowym niezwiązanym z żadną inną transakcją w łańcuchu dystrybucji, byłoby sprzeczne z rzeczywistością gospodarczą i z zasadą równości ( 42 ).

60.

Przeszkodą dla powyższych stwierdzeń nie jest również okoliczność, że przedsiębiorstwa należące do grupy Amazon twierdzą, iż działają jako pośrednicy w imieniu sprzedawcy. Z jednej strony to rzekome pośrednictwo posiada wskazane już powyżej cechy czynnego zaangażowania we wprowadzanie do obrotu. Z drugiej strony zdaniem Trybunału „pozostaje […] bez znaczenia, że osoba trzecia używa tego oznaczenia w ramach sprzedaży towarów na rachunek innego podmiotu, który jako jedyny posiada do nich tytuł prawny” ( 43 ).

61.

Wreszcie w zakresie, w jakim jest to istotne dla niniejszej sprawy, nie ma znaczenia, że przedsiębiorstwa należące do grupy Amazon, „w ramach transakcji, w której występuj[ą], nie uzyskuj[ą] […] tytułu prawnego do [towarów]” ( 44 ).

62.

Ze względu na to, iż w niniejszym przypadku rola pośrednika nie jest neutralna, wyłączenia w dziedzinie odpowiedzialności podmiotów świadczących usługi społeczeństwa informacyjnego przewidziane w art. 14 ust. 1 dyrektywy 2000/31 nie mają zastosowania do niniejszego sporu. Wyłączenia te ograniczają się do technicznego procesu wykorzystywania i ułatwiania dostępu do sieci komunikacyjnej, za pomocą której informacje przekazywane przez osoby trzecie są czasowo przesyłane lub przechowywane ( 45 ). Nie można ich zatem stosować do działalności takiej jak fizyczne składowanie i faktyczna dostawa towarów.

63.

Ponadto Trybunał odrzucił, by art. 14 ust. 1 dyrektywy 2000/31 miał zastosowanie do operatora rynku elektronicznego, który odgrywa czynną rolę, na przykład poprzez udzielanie „wsparcia, które polega w szczególności na optymalizacji prezentacji […] ofert sprzedaży lub na ich promocji” ( 46 ).

64.

Artykuł 9 ust. 3 lit. b) rozporządzenia 2017/1001 wymaga, aby posiadanie towarów naruszających prawo do znaku towarowego było związane z celami polegającymi na ich publicznym oferowaniu lub wprowadzaniu do obrotu.

65.

Amazon Services i Amazon FC twierdzą, że nie mają bezpośredniego związku z tymi celami, ponieważ ograniczają się do świadczenia swoich usług faktycznym sprzedawcom. Ostrzegają, że gdyby odpowiedzialność za naruszenie prawa do znaku towarowego została rozszerzona na przedsiębiorców składujących towary, ale bez zamiaru ich sprzedaży (co jest wspólne dla każdego pośrednika, podmiotu składującego, przewoźnika lub spedytora), stworzyłoby to dużą niepewność prawa dla handlu prowadzonego zgodnie z prawem.

66.

Wydaje się, że sąd odsyłający przyjmuje ten argument, ponieważ jego pytanie dotyczy „podmiotu, który przechowuje na rzecz osoby trzeciej towary naruszające prawo znaków towarowych […], jeżeli nie on sam, lecz tylko osoba trzecia zamierza oferować te towary lub wprowadzać je do obrotu”.

67.

Można by zatem stwierdzić, że sformułowane w ten sposób pytanie zawiera samo w sobie odpowiedź: jeżeli tylko osoba trzecia (sprzedawca) zamierza oferować lub wprowadzać do obrotu towary, wyklucza się, by zamiar ten miały również przedsiębiorstwa należące do grupy Amazon. Zachowanie tych przedsiębiorstw po prostu nie byłoby objęte zakresem stosowania art. 9 ust. 3 lit. b) rozporządzenia 2017/1001, ponieważ brak byłoby ostatecznej przesłanki wymaganej przez wspomniany przepis.

68.

Ponownie odpowiedź mogłaby być inna, gdyby zostało przyjęte stanowisko dotyczące okoliczności faktycznych, które kładzie nacisk na indywidualne zachowanie przedsiębiorstw należących do Amazon jako bardzo wyraźnie zaangażowanych we wprowadzanie rzeczonych towarów do obrotu w ramach programu „Realizowane przez Amazon”.

69.

Z tej perspektywy, która wykracza daleko poza perspektywę zwykłego, neutralnego pomocnika sprzedawcy, trudno zaprzeczyć, że wspomniane przedsiębiorstwa mają wraz ze sprzedawcą cel polegający na oferowaniu lub wprowadzaniu do obrotu spornych towarów.

70.

Sąd odsyłający zawarł wyraźne wskazanie dotyczące braku wiedzy o naruszeniu w odniesieniu do przedsiębiorstw posiadających towary (sąd przyjmuje, że to osoba trzecia zamierza je oferować lub wprowadzać do obrotu) jako czynnika, który może mieć wpływ na odpowiedzialność tych przedsiębiorstw. Oczywiście sąd odsyłający odnosi się do przedsiębiorstw należących do grupy Amazon, które są pozwanymi w sporze.

71.

Zgodnie z art. 17 rozporządzenia 2017/1001 naruszenie unijnego znaku towarowego podlega prawu krajowemu odnoszącemu się do naruszenia krajowego znaku towarowego (ust. 1). Samo rozporządzenie „nie stanowi przeszkody dla wnoszenia powództw w sprawach unijnego znaku towarowego na mocy ustawodawstwa państw członkowskich dotyczącego w szczególności odpowiedzialności cywilnej” (ust. 2). Dodatkowo art. 129 ust. 2 wspomnianego rozporządzenia stanowi, że „[w]e wszystkich sprawach dotyczących znaków towarowych nieobjętych niniejszym rozporządzeniem odpowiedni sąd [właściwy] w sprawach unijnych znaków towarowych stosuje prawo krajowe mające zastosowanie”.

72.

W świetle art. 1 dyrektywy 2004/48 ( 47 ) właściwym prawem krajowym są, po pierwsze, przepisy stanowiące transpozycję tej dyrektywy. Po drugie, zgodnie z jej motywem piętnastym dyrektywa 2004/48 nie wpływa na dyrektywę 2000/31, w związku z czym zastosowanie ma również ustawodawstwo krajowe, które dokonuje transpozycji tej ostatniej dyrektywy.

73.

Istnienie wiedzy o naruszeniu prawa do znaku towarowego lub jej brak są istotne na rynku elektronicznym: wynika to z art. 14 ust. 1 dyrektywy 2000/31 dotyczącego wyłączenia odpowiedzialności usługodawców będących pośrednikami oraz z wykładni tego przepisu dokonanej przez Trybunał.

74.

Jak już wspomniano, wyrok L’Oréal wprowadził wyjątek od wyłączenia odpowiedzialności w odniesieniu do operatora, który odgrywa czynną rolę, dzięki której zdobywa wiedzę o danych dotyczących ofert sprzedaży przechowywanych na jego serwerze ( 48 ). Odpowiedzialność neutralnego operatora również nie będzie wyłączona, jeżeli miał on wiarygodne wiadomości o bezprawnym charakterze działalności lub informacji, a w odniesieniu do roszczeń odszkodowawczych – jeżeli wiedział o stanie faktycznym lub okolicznościach, które świadczą o tej bezprawności ( 49 ).

75.

W odniesieniu do roszczeń odszkodowawczych, w ramach dyrektywy 2004/48, wiedza o bezprawności (lub jej brak) również może mieć znaczenie. Wynika to z brzmienia art. 13 ust. 1 w odniesieniu do podmiotów dopuszczających się naruszenia. W odniesieniu do pośredników ten sam artykuł (ust. 2) pozostawia państwom członkowskim decyzję co do systemu mającego zastosowanie, „[j]eśli naruszający zaangażował się w działanie naruszające bez swojej wiedzy lub nie mając rozsądnych podstaw do posiadania takiej wiedzy”.

76.

Kwestią odmienną od znaczenia wiedzy, choć z nią związaną, jest staranność pośrednika, z jaką przyłożył on się do zdobycia owej wiedzy. Orzecznictwo Trybunału dotyczące art. 11 zdanie ostatnie dyrektywy 2004/48 (odnoszącego się do nakazów sądowych skierowanych do pośredników, z usług których korzysta osoba trzecia celem naruszania prawa własności intelektualnej) zawiera pewne wskazówki ( 50 ).

77.

W wyroku L’Oréal Trybunał przeprowadził analizę środków, które na podstawie tego przepisu mogą zostać nałożone na dostawcę usług internetowych, aby zapobiec wszelkim przyszłym naruszeniom praw własności intelektualnej osoby trzeciej. Trybunał przypomniał, po pierwsze, art. 15 dyrektywy 2000/31, który wyłącza ogólny obowiązek nadzoru usługodawców. Po drugie, Trybunał powołał się na art. 3 ust. 2 dyrektywy 2004/48, podkreślając, że środki zapewniające poszanowanie praw własności intelektualnej muszą być stosowane w taki sposób, aby uniknąć tworzenia ograniczeń w handlu prowadzonym o zgodnie z prawem.

78.

W tym kontekście propozycja, która mogłaby zapewnić właściwą równowagę między ochroną prawa do znaku towarowego i brakiem ograniczeń w handlu prowadzonym zgodnie z prawem, moim zdaniem polegałaby na rozróżnieniu między pośrednikami w zależności od jakości usług świadczonych na rzecz bezpośredniego sprawcy naruszenia znaku towarowego.

79.

W związku z tym zwykłe podmioty składujące, które wykonują jedynie zadania pomocnicze, byłyby zwolnione z odpowiedzialności, gdyby angażowały się w działanie naruszające bez swojej wiedzy lub nie mając rozsądnych podstaw do posiadania takiej wiedzy. Innymi słowy, gdyby podmioty te nie wiedziały ani nie mogły wiedzieć o bezprawności wprowadzenia do obrotu towaru, który sprzedawca wprowadza na rynek bez poszanowania prawa właściciela do znaku towarowego.

80.

Z zastrzeżeniem pewnych niuansów, których rozpatrywanie nie ma obecnie znaczenia, nie można wymagać od tych zwykłych podmiotów składujących szczególnego obowiązku zachowania staranności, aby w każdym przypadku zapewnić poszanowanie praw właściciela znaku towarowego, który identyfikuje powierzane im towary, chyba że bezprawność naruszenia jest powszechnie znana. Taki ogólny wymóg nadmiernie obciążałby zwykłą działalność wspomnianych przedsiębiorstw jako dostawców usług pomocniczych wobec handlu ( 51 ).

81.

Sytuacja wygląda inaczej w przypadku przedsiębiorstw, takich jak pozwane, które świadcząc swoje usługi w ramach programu „Realizowane przez Amazon”, biorą udział we wprowadzaniu towarów do obrotu w opisany wyżej sposób. Sąd odsyłający twierdzi, że rzeczone przedsiębiorstwa nie wiedziały, iż towary naruszają prawo do znaku towarowego, którego Coty Germany była licencjobiorcą, ale uważam, że ów brak wiedzy niekoniecznie zwalnia je z odpowiedzialności.

82.

Szczególne zaangażowanie wspomnianych przedsiębiorstw we wprowadzanie towarów do obrotu za pośrednictwem tego programu oznacza, że można od nich wymagać szczególnej staranności w odniesieniu do kontroli zgodności z prawem towarów, które są przedmiotem obrotu owych przedsiębiorstw. Właśnie dlatego, że przedsiębiorstwa te są świadome, iż bez takiej kontroli ( 52 ) mogą one być z łatwością wykorzystywane jako kanał sprzedaży „nielegalnych, podrobionych, pirackich, skradzionych lub w inny sposób niezgodnych z prawem lub nieetycznych towarów, które naruszają prawa własności osób trzecich” ( 53 ), nie mogą po prostu zwolnić się z odpowiedzialności poprzez przypisanie jej wyłącznie sprzedawcy.

83.

Ostatecznie rozstrzygnięcie w przedmiocie odpowiedzialności cywilnej pozwanych należy do sądu odsyłającego, w zależności od okoliczności faktycznych, które sąd ten uzna za udowodnione. Ograniczywszy tę ostatnią część pytania prejudycjalnego do wpływu, jaki brak wiedzy pozwanych o naruszeniu prawa właściciela znaku towarowego może mieć na wspomniane rozstrzygnięcie, uważam, że ów brak wiedzy sam w sobie nie zwalnia ich z odpowiedzialności.

84.

W świetle powyższych uwag proponuję Trybunałowi, by na pytanie prejudycjalne przedstawioone przez Bundesgerichtshof (federalny trybunał sprawiedliwości, Niemcy) odpowiedział następująco:

Artykuł 9 ust. 2 lit. b) rozporządzenia Rady (WE) nr 207/2009 z dnia 26 lutego 2009 r. w sprawie wspólnotowego znaku towarowego oraz art. 9 ust. 3 lit. b) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1001 z dnia 14 czerwca 2017 r. w sprawie znaku towarowego Unii Europejskiej należy interpretować w ten sposób, że: