Sprawa C‑94/14

Flight Refund Ltd

przeciwko

Deutsche Lufthansa AG

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Kúria)

„Odesłanie prejudycjalne — Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości — Współpraca sądowa w sprawach cywilnych — Postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty — Rozporządzenie (WE) nr 1896/2006 — Artykuły 17 i 20 — Obowiązki sądu, przed którym toczy się postępowanie dla potrzeb wyznaczenia sądu właściwego miejscowo do rozpoznania sprawy w postępowaniu spornym w następstwie wniesienia przez pozwanego sprzeciwu od europejskiego nakazu zapłaty — Właściwość sądów państwa członkowskiego wydania europejskiego nakazu zapłaty — Rozporządzenie (WE) nr 44/2001 — Roszczenie o odszkodowanie przysługujące na podstawie rozporządzenia (WE) nr 261/2004 w związku z opóźnieniem lotu”

Streszczenie – Wyrok Trybunału (druga izba) z dnia 10 marca 2016 r.

  1. Pytania prejudycjalne – Właściwość Trybunału – Granice – Właściwość sądu krajowego – Niezbędność orzeczenia prejudycjalnego oraz znaczenie zadanych pytań – Ocena przez sąd krajowy

    (art. 267 TFUE)

  2. Transport – Transport lotniczy – Rozporządzenie nr 261/2004 – Odszkodowanie i pomoc dla pasażerów – Duże opóźnienie lotu – Ustalenie międzynarodowej jurysdykcji – Stosowanie rozporządzenia nr 44/2001 – Niemożność stosowania z konwencji montrealskiej o ujednoliceniu niektórych zasad dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego

    (rozporządzenia: Parlamentu Europejskiego i Rady nr 261/2004, art. 5–7; Rady nr 44/2001; konwencja montrealska z 1999 r., art. 19)

  3. Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty – Rozporządzenie nr 1896/2006 – Sprzeciw od europejskiego nakazu zapłaty bez podniesienia zarzutu braku jurysdykcji państwa członkowskiego wydania nakazu – Skutki – Wdanie się pozwanego w spór w rozumieniu art. 24 rozporządzenia nr 44/2001 – Brak – Sprzeciw zawierający argumenty co do istoty sprawy – Brak wpływu

    (rozporządzenia: Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1896/2006, art 17 ust. 1; Rady nr 44/2001, art. 24)

  4. Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty – Rozporządzenie nr 1896/2006 – Obowiązki sądu, przed którym toczy się postępowanie dla potrzeb wyznaczenia sądu właściwego miejscowo do rozpoznania sprawy w postępowaniu spornym dotyczącym roszczenia dochodzonego przy wykorzystaniu postępowania w sprawie europejskiego nakazu zapłaty, w następstwie wniesienia przez pozwanego sprzeciwu od tego nakazu zapłaty – Kwestia proceduralna nieuregulowana wyraźnie w tym rozporządzeniu – Stosowanie prawa krajowego państwa członkowskiego wydania nakazu zapłaty

    (rozporządzenie nr 1896/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 17 ust. 1, art. 26)

  5. Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty – Rozporządzenie nr 1896/2006 – Wyznaczenie sądu właściwego miejscowo do rozpoznania sprawy w postępowaniu spornym dotyczącym roszczenia dochodzonego przy wykorzystaniu postępowania w sprawie europejskiego nakazu zapłaty, w następstwie wniesienia przez pozwanego sprzeciwu od tego nakazu zapłaty – Stosowanie rozporządzenia nr 44/2001 – Poszanowanie effet utile i prawa do obrony

    (rozporządzenia: Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1896/2006; Rady nr 44/2001)

  6. Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty – Rozporządzenie nr 1896/2006 – Sąd wyznaczony dla potrzeb wyznaczenia sądu właściwego miejscowo do rozpoznania sprawy w postępowaniu spornym dotyczącym roszczenia dochodzonego przy wykorzystaniu postępowania w sprawie europejskiego nakazu zapłaty, w następstwie wniesienia przez pozwanego sprzeciwu od tego nakazu zapłaty – Istnienie lub brak, w wyniku takiego wyznaczenia, jurysdykcji międzynarodowej sądów państwa członkowskiego wydania nakazu zapłaty – Konsekwencje

    (rozporządzenia: Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1896/2006; Rady nr 44/2001)

  1.  Zobacz tekst orzeczenia.

    (por. pkt 40, 41)

  2.  Prawo do zryczałtowanego i ujednoliconego odszkodowania w przypadku odwołania lotu, wywodzone z art. 5–7 rozporządzenia nr 261/2004 ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, jest prawem niezależnym od prawa do naprawienia szkody, o którym mowa w art. 19 konwencji montrealskiej o ujednoliceniu niektórych zasad dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego. A więc skoro prawa, które wynikają, odpowiednio, z przepisów owego rozporządzenia oraz z postanowień konwencji montrealskiej, należą do zakresu odrębnych regulacji prawnych, przewidziane w tej konwencji przepisy regulujące jurysdykcję krajową nie znajdują zastosowania do roszczeń dochodzonych wyłącznie na podstawie rozporządzenia nr 261/2004, które to roszczenia należy badać w świetle rozporządzenia nr 44/2001 w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych.

    (por. pkt 45, 46)

  3.  Zobacz tekst orzeczenia.

    (por. pkt 47)

  4.  Prawo Unii Europejskiej należy interpretować w ten sposób, iż w okolicznościach, w których przed sądem toczy się postępowanie w sprawie wyznaczenia sądu państwa członkowskiego wydania europejskiego nakazu zapłaty właściwego miejscowo i sąd ten bada w tych okolicznościach, czy sądy tego państwa członkowskiego mają jurysdykcję międzynarodową do rozpoznania w postępowaniu spornym roszczenia dochodzonego przy wykorzystaniu postępowania w sprawie europejskiego nakazu zapłaty, wobec którego to nakazu pozwany wniósł sprzeciw w przepisanym terminie, ponieważ rozporządzenie nr 1896//2006 ustanawiające postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty nie zawiera wskazówek co do uprawnień i obowiązków tego sądu, zgodnie z art. 26 tego rozporządzenia kwestie te podlegają prawu krajowemu tego państwa członkowskiego.

    Ponieważ bowiem z systematyki rozporządzenia nr 1896/2006 wynika, że jego założeniem nie jest ujednolicenie praw procesowych państw członkowskich, oraz z uwagi na ograniczony zakres art. 17 ust. 1 tego rozporządzenia, przepis ten należy interpretować w ten sposób, że ponieważ w razie wniesienia sprzeciwu przez pozwanego przewiduje on automatyczne kontynuowanie postępowania zgodnie z przepisami regulującymi zwykłe postępowanie cywilne, rzeczony przepis nie formułuje żadnych szczególnych wymogów co do charakteru sądu, przed którym ma się toczyć postępowanie, ani co do przepisów, jakie ów sąd ma stosować.

    (por. pkt 48, 54, 56, 73; sentencja)

  5.  Prawo Unii Europejskiej należy interpretować w ten sposób, iż w okolicznościach, w których przed sądem toczy się postępowanie w sprawie wyznaczenia sądu państwa członkowskiego wydania europejskiego nakazu zapłaty właściwego miejscowo i sąd ten bada w tych okolicznościach, czy sądy tego państwa członkowskiego mają jurysdykcję międzynarodową do rozpoznania w postępowaniu spornym roszczenia dochodzonego przy wykorzystaniu postępowania w sprawie europejskiego nakazu zapłaty, wobec którego to nakazu pozwany wniósł sprzeciw w przepisanym terminie, rozporządzenie nr 44/2001 w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych wymaga, aby kwestia jurysdykcji międzynarodowej sądów państwa członkowskiego wydania europejskiego nakazu zapłaty została rozstrzygnięta zgodnie z przepisami procesowymi pozwalającymi na zagwarantowanie skuteczności (effet utile) przepisów tego rozporządzenia oraz prawa do obrony, niezależnie od tego, czy kwestię tę rozstrzyga sąd odsyłający, czy też sąd wyznaczony przez niego jako sąd miejscowo i rzeczowo właściwy do rozpoznania sprawy dotyczącej roszczenia takiego jak roszczenie rozpatrywane w postępowaniu głównym na podstawie przepisów regulujących zwykłe postępowanie cywilne.

    W tym względzie zgodnie z przepisami rozporządzenia nr 44/2001 krajowe przepisy regulujące postępowanie, które w toczy się przed sądem krajowym, powinny umożliwiać mu zbadanie jurysdykcji międzynarodowej w świetle wszystkich informacji, które sąd ten uzna w tym celu za niezbędne. Gdyby było inaczej, sąd odsyłający byłby uprawniony albo do takiego interpretowania swoich przepisów procesowych, aby dochować tych wymogów, albo do wyznaczenia – w charakterze sądu właściwego miejscowo – sądu właściwego rzeczowo do merytorycznego rozpoznania roszczenia w zwykłym postępowaniu cywilnym i w takim wypadku do ewentualnego wypowiedzenia się w przedmiocie własnej jurysdykcji krajowej w świetle kryteriów wskazanych w rozporządzeniu nr 44/2001.

    (por. pkt 48, 62–64, 73; sentencja)

  6.  Prawo Unii Europejskiej należy interpretować w ten sposób, iż w okolicznościach, w których przed sądem toczy się postępowanie w sprawie wyznaczenia sądu państwa członkowskiego wydania europejskiego nakazu zapłaty właściwego miejscowo i sąd ten bada w tych okolicznościach, czy sądy tego państwa członkowskiego mają jurysdykcję międzynarodową do rozpoznania w postępowaniu spornym roszczenia dochodzonego przy wykorzystaniu postępowania w sprawie europejskiego nakazu zapłaty, wobec którego to nakazu pozwany wniósł sprzeciw w przepisanym terminie, oraz w przypadku gdy sąd taki orzeka w przedmiocie jurysdykcji międzynarodowej sądów państwa członkowskiego wydania europejskiego nakazu zapłaty i stwierdzi istnienie takiej jurysdykcji zgodnie z kryteriami określonymi w rozporządzeniu nr 44/2001 w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych, to ostatnie rozporządzenie oraz rozporządzenie nr 1896/2006 ustanawiające postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty, zobowiązują ów sąd do interpretowania prawa krajowego w taki sposób, aby mógł on ustalić lub wyznaczyć sąd miejscowo i rzeczowo właściwy do przeprowadzenia tego postępowania.

    Natomiast w przypadku gdy sąd taki stwierdzi brak jurysdykcji międzynarodowej, sąd ten nie ma obowiązku ponownego badania z urzędu nakazu zapłaty na podstawie art. 20 rozporządzenia nr 1896/2006 stosowanego w drodze analogii. W istocie w zakresie, w jakim taka sytuacja procesowa jest regulowana nie przez przepisy rozporządzenia nr 1896/2006, lecz przepisy prawa krajowego, przepisy tego rozporządzenia, w tym art. 20, nie mogą znajdować zastosowania do takiej sytuacji – nawet w drodze analogii. Dodatkowo art. 18 ust. 1 rozporządzenia nr 1896/2006 nie pozwala na stwierdzenie wykonalności nakazu zapłaty, wobec którego pozwany wniósł sprzeciw w przypisanym terminie. W rezultacie taki sąd ma prawo – wskutek stwierdzenia braku jurysdykcji sądów państwa członkowskiego wydania europejskiego nakazu zapłaty na podstawie rozporządzenia nr 44/2001 – wyciągnąć konsekwencje, jakie w takim przypadku przewidują krajowe uregulowania procesowe.

    (por. pkt 48, 66, 67, 69–73; sentencja)