—

w imieniu rządu niemieckiego przez T. Henzego, działającego w charakterze pełnomocnika,

—

w imieniu rządu belgijskiego przez L. Van den Broeck i C. Pochet, działające w charakterze pełnomocników,

—

w imieniu rządu estońskiego przez N. Grünberg, działającą w charakterze pełnomocnika,

—

w imieniu rządu greckiego przez T. Papadopoulou, działającą w charakterze pełnomocnika,

—

w imieniu rządu polskiego przez B. Majczynę, działającego w charakterze pełnomocnika,

—

w imieniu rządu Zjednoczonego Królestwa przez L. Christiego, działającego w charakterze pełnomocnika, wspieranego przez J. Holmesa, barrister,

—

w imieniu Komisji Europejskiej przez G. Wilsa i M. Condou‑Durande, działających w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 12 dyrektywy Rady 2004/114/WE z dnia 13 grudnia 2004 r. w sprawie warunków przyjmowania obywateli państw trzecich w celu odbywania studiów, udziału w wymianie młodzieży szkolnej, szkoleniu bez wynagrodzenia lub wolontariacie (Dz.U. L 375, s. 12).

2

Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy M.A. Ben Alayem z Bundesrepublik Deutschland w przedmiocie odmowy wydania mu wizy w celu odbycia studiów.

3

Motywy 6, 7, 14, 15 i 24 dyrektywy 2004/114 mają następujące brzmienie:

[…]

[…]

4

W myśl art. 1 dyrektywy 2004/114, zatytułowanego „Przedmiot”:

„Celem niniejszej dyrektywy jest określenie:

5

Artykuł 3 omawianej dyrektywy, zatytułowany „Zakres”, stanowi w ust. 1, że ma ona zastosowanie „wobec obywateli państw trzecich, którzy ubiegają się o przyjęcie na terytorium państwa członkowskiego w celu odbywania studiów” i że „państwa członkowskie mogą również podjąć decyzję o stosowaniu niniejszej dyrektywy wobec obywateli państw trzecich ubiegających się o przyjęcie w celach udziału w wymianie młodzieży szkolnej, szkoleniu bez wynagrodzenia lub wolontariacie”.

6

Artykuł 4 rzeczonej dyrektywy, noszący tytuł „Korzystniejsze przepisy”, stanowi w ust. 2:

„Niniejsza dyrektywa pozostaje bez uszczerbku dla prawa państw członkowskich do przyjęcia lub utrzymania przepisów bardziej korzystnych dla osób, których dotyczy”.

7

Rozdział II dyrektywy 2004/114, zatytułowany „Warunki przyjęcia”, zawiera art. 5–11.

8

Artykuł 5 omawianej dyrektywy, zatytułowany „Zasada”, brzmi następująco:

„Przyjęcie obywatela państwa trzeciego na mocy niniejszej dyrektywy następuje [zależy od] weryfikacji dokumentów potwierdzających, że osoba ta spełnia warunki określone w art. [6] oraz w jednym z art. 7–11, odnoszącym się do odpowiedniej kategorii [w zależności od tego, do jakiej kategorii obywatel ten należy]”.

9

Artykuł 6 dyrektywy, zatytułowany „Warunki ogólne”, stanowi:

„1.   Obywatel państwa trzeciego wnioskujący o przyjęcie w celach określonych w art. [7–11] powinien:

2.   Państwa członkowskie ułatwiają procedurę przyjmowania obywateli państw trzecich objętych przepisami art. [7–11], którzy uczestniczą w programach Wspólnoty wzmacniających mobilność do Wspólnoty jako obszaru docelowego lub w jej obrębie”.

10

Znajdujące się w rozdziale II dyrektywy 2004/114 art. 7–11 dotyczą szczególnych warunków mających zastosowanie do studentów, młodzieży szkolnej, stażystów niepobierających wynagrodzenia i wolontariuszy. Artykuł 7 omawianej dyrektywy, zatytułowany „Szczególne warunki dotyczące studentów”, stanowi w ust. 1:

„Poza warunkami ogólnymi określonymi w art. [6] obywatel państwa trzeciego, składający wniosek o przyjęcie w celu odbywania studiów powinien:

11

Rozdział III dyrektywy 2004/114, zatytułowany „Dokumenty pobytowe”, zawiera przepisy dotyczące dokumentu pobytowego wydawanego każdej kategorii osób podlegających dyrektywie. Artykuł 12 dyrektywy, zatytułowany „Dokument pobytowy wydawany studentom”, stanowi:

„1.   Dokument pobytowy wydaje się studentowi na okres co najmniej roku z możliwością odnowienia, jeśli student wciąż spełnia warunki określone w art. 6 i 7. W przypadku, gdy czas trwania studiów jest krótszy niż rok, dokument jest ważny przez czas trwania studiów.

2.   Bez uszczerbku dla przepisów art. 16, można odmówić odnowienia dokumentu pobytowego lub go cofnąć, w przypadku gdy posiadacz:

12

Paragraf 6 Gesetz über den Aufenthalt, die Erwerbstätigkeit und die Integration von Ausländern im Bundesgebiet (ustawy o pobycie, działalności zarobkowej i integracji cudzoziemców na terytorium federalnym, w wersji z dnia 25 lutego 2008 r., BGBl. I, s. 162, zwanej dalej „AufenthG”), zatytułowany „Wiza”, w ust. 3 stanowi:

„Pobyty długoterminowe wymagają wizy o ważności terytorialnej obejmującej terytorium federalne (wiza krajowa), która musi zostać wydana przed wjazdem na terytorium federalne. Wiza ta jest wydawana zgodnie z przepisami obowiązującymi w zakresie dokumentu pobytowego, niebieskiej karty UE, zezwolenia na pobyt czasowy w celu prowadzenia działalności gospodarczej i zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE […]”.

13

Paragraf 16 AufenthG, zatytułowany „Studia, kursy językowe, kształcenie”, stanowi w ust. 1:

„Cudzoziemcowi można przyznać dokument pobytowy w celu podjęcia studiów w państwowej instytucji szkolnictwa wyższego lub instytucji uznanej przez państwo lub w porównywalnej instytucji edukacyjnej. Cel pobytu związanego z kształceniem się na studiach obejmuje kursy językowe przygotowujące do studiów oraz uczęszczanie do szkoły przygotowującej do studiów uniwersyteckich dla studentów zagranicznych (przygotowanie do studiów uniwersyteckich). Dokument pobytowy w celu podjęcia studiów może być przyznany wyłącznie wtedy, gdy cudzoziemiec został przyjęty przez instytucję szkolnictwa wyższego; wystarczające jest przyjęcie warunkowe. Nie wymaga się żadnego dowodu znajomości języka, w którym prowadzone jest nauczanie, jeśli znajomość języka została już wzięta pod uwagę przy wydaniu decyzji w sprawie przyjęcia lub jeśli określono, że powinna zostać nabyta w ramach przygotowania do studiów. Przy pierwszym przyznaniu i w wypadku przedłużenia okres ważności dokumentu pobytowego wydawanego w celu podjęcia studiów wynosi przynajmniej rok i nie może przekraczać dwóch lat dla studiów i przygotowania do studiów; może on być przedłużony, w wypadku gdy zamierzony cel kształcenia nie został jeszcze osiągnięty i może jeszcze zostać osiągnięty w odpowiednim czasie”.

14

M.A. Ben Alaya jest obywatelem tunezyjskim urodzonym w dniu 19 lutego 1989 r. w Niemczech. W 1995 r. opuścił Niemcy, aby zamieszkać w Tunezji.

15

Po uzyskaniu matury w 2010 r. i zapisaniu się na uniwersytet w Tunisie w celu podjęcia studiów informatycznych M.A. Ben Alaya zaczął starać się o podjęcie studiów (licencjackich) w Niemczech. Został kilkakrotnie przyjęty na studia na Technische Universität Dortmund na wydziale matematycznym. M.A. Ben Alaya kilkakrotnie składał do właściwych organów niemieckich wniosek o przyznanie wizy studenckiej w celu odbycia tych studiów lub szkolenia językowego organizowanego przez uniwersytet dla cudzoziemców pragnących dostać się na studia. Wszystkie jego wnioski zostały jednak rozpatrzone odmownie.

16

Ostatnia decyzja odmowna w sprawie przyznania M.A. Ben Alai wizy, z dnia 23 września 2011 r., opierała się na wątpliwościach odnoszących się do jego motywacji do podjęcia studiów, między innymi ze względu na niedostateczny charakter uzyskanych wcześniej ocen, słabą znajomość języka niemieckiego oraz brak związku między planowanym kierunkiem studiów a jego planami zawodowymi.

17

W dniu 1 listopada 2011 r. M.A. Ben Alaya zaskarżył do sądu odsyłającego powyższą decyzję w celu uzyskania wydania wizy i podjęcia studiów na podstawie § 16 ust. 1 AufenthG. Podnosi, że jego wiedza jest wystarczająca do podjęcia studiów matematycznych i że w trakcie studiów będzie go utrzymywać zamieszkujący w Niemczech ojciec.

18

Sąd odsyłający zastanawia się, czy – w wypadku gdy spełnione są warunki przyjęcia określone w art. 6 i 7 dyrektywy 2004/114 – dyrektywa ta uprawnia do uzyskania wizy studenckiej na podstawie art. 12, nie przyznając administracji krajowej uznania administracyjnego. W tym względzie sąd odsyłający wskazuje, że sądy niemieckie przyznają administracji krajowej zakres uznania do celów odmowy wydania wizy studenckiej, a warunki przyznania tej wizy określa § 16 ust. 1 AufenthG.

19

Zdaniem sądu odsyłającego dyrektywa 2004/114 przyznaje prawo do bycia przyjętym na terytorium państwa członkowskiego w celu podjęcia studiów obywatelom państw trzecich, o ile zostaną spełnione wspomniane warunki, a organy państwowe nie mogą stosować uprawnień dyskrecjonalnych względem decyzji o przyjęciu.

20

W tych okolicznościach Verwaltungsgericht Berlin postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

„Czy dyrektywa [2004/114] stanowi podstawę roszczenia [– wynikającego z ograniczonej swobody organu administracji –] o wydanie wizy studenckiej i następnie dokumentu pobytowego zgodnie z art. 12 przywołanej dyrektywy, jeżeli spełnione są »warunki przyjęcia«, czyli przesłanki określone w art. 6 i 7 [wspomnianej dyrektywy], i nie zachodzi podstawa odmowy przyjęcia, o której mowa w art. 6 ust. 1 lit. d) [tejże] dyrektywy?”.

21

Zadając to pytanie, Sąd odsyłający pragnie się w istocie dowiedzieć, czy art. 12 dyrektywy 2004/114 należy interpretować w ten sposób, że dane państwo członkowskie ma obowiązek przyjąć na swoim terytorium obywatela państwa trzeciego pragnącego przebywać ponad trzy miesiące na tym terytorium w celu odbycia studiów, o ile rzeczony obywatel spełnia warunki przyjęcia określone w art. 6 i 7 omawianej dyrektywy.

22

Zgodnie z orzecznictwem Trybunału przy dokonywaniu wykładni przepisu prawa Unii należy uwzględniać nie tylko jego brzmienie, lecz także jego kontekst oraz cele regulacji, której część on stanowi (zob. w szczególności wyrok Koushkaki, C‑84/12, EU:C:2013:862, pkt 34 i przytoczone tam orzecznictwo).

23

W pierwszej kolejności, w kwestii ogólnego kontekstu systemowego dyrektywy 2004/114 należy przede wszystkim wskazać, że art. 5 omawianej dyrektywy stanowi, iż przyjęcie obywatela państwa trzeciego na terytorium państwa członkowskiego zależy od weryfikacji dokumentów potwierdzających, że wnioskodawca spełnia zarówno ogólne warunki określone w art. 6 dyrektywy 2004/114 oraz, co się tyczy obywatela państwa trzeciego wnioskującego o przyjęcie w celu odbycia studiów, szczególne warunki określone w art. 7 tej dyrektywy.

24

Państwa członkowskie mogą w szczególności sprawdzać, czy zachodzą, zgodnie z art. 6 ust. 1 lit. d) dyrektywy 2004/114 w związku z motywem 14 omawianej dyrektywy, podstawy związane z zagrożeniem dla porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego lub zdrowia publicznego, mogące uzasadniać odmowę przyjęcia takiego obywatela.

25

Gdy ogólne i szczególne warunki określone w art. 6 i 7 tej dyrektywy są spełnione, państwo członkowskie wydaje studencki dokument pobytowy zgodnie z art. 12 tejże dyrektywy.

26

Należy wreszcie zwrócić uwagę, że art. 3 dyrektywy 2004/114 wprowadza rozróżnienie między przepisami dotyczącymi obywateli państw trzecich, którzy ubiegają się o przyjęcie na terytorium państwa członkowskiego w celu odbywania studiów, oraz przepisami dotyczącymi obywateli państw trzecich ubiegających się o przyjęcie w celach udziału w wymianie młodzieży szkolnej, szkoleniu bez wynagrodzenia lub wolontariacie. Pierwsze z tych przepisów są obowiązkowe dla państw członkowskich, natomiast transpozycja drugich jest pozostawiona uznaniu państw. Rozróżnienie to wskazuje na dążenie do pewnego stopnia zbliżenia ustawodawstw krajowych państw członkowskich w dziedzinie warunków wjazdu i pobytu.

27

Zatem z tych przepisów dyrektywy 2004/114 łącznie wynika, że na podstawie art. 12 dokument pobytowy należy wydać studentom z państwa trzeciego, o ile spełniają oni ogólne i szczególne warunki wymienione w wyczerpujący sposób w art. 6 i 7 omawianej dyrektywy.

28

W drugiej kolejności, co się tyczy celów dyrektywy 2004/114, z art. 1 lit. a) w związku z motywem 24 wynika, że ma ona na celu określenie warunków przyjmowania obywateli państw trzecich na terytorium państw członkowskich na okres przekraczający trzy miesiące w celu odbywania studiów.

29

W tym względzie Trybunał wskazał już, że zgodnie z motywami 6 i 7 dyrektywy 2004/114 ma ona za cel wspieranie gotowości studentów, którzy są obywatelami państw trzecich, do przyjazdu do Unii w celu edukacji. Mobilność ta ma na celu „promowanie Europy […] jako uznanego światowego centrum w zakresie studiów wyższych i szkolenia zawodowego” (wyrok Sommer, C‑15/11, EU:C:2012:371, pkt 39). Motyw 6 dyrektywy głosi w szczególności, że zbliżenie ustawodawstw krajowych państw członkowskich w zakresie warunków wjazdu i pobytu jest częścią dążenia do tego celu.

30

Tymczasem zezwolenie, by państwo członkowskie wprowadzało w odniesieniu do przyjmowania obywateli państw trzecich w celu odbycia studiów dodatkowe warunki ponad te ustanowione w art. 6 i 7 dyrektywy 2004/114, byłoby wbrew celowi zamierzonemu przez tę dyrektywę, polegającemu na wspieraniu gotowości do przyjazdu takich obywateli.

31

Zatem z ogólnego kontekstu systemowego oraz z celów dyrektywy 2004/114 wynika, że na podstawie art. 12 omawianej dyrektywy państwa członkowskie są obowiązane wydać dokument pobytowy w celu odbycia studiów wnioskodawcy, który spełnił wymogi określone w art. 6 i 7 omawianej dyrektywy, gdyż rzeczone przepisy określają w sposób wyczerpujący zarówno ogólne i szczególne warunki, które musi spełnić wnoszący o wydanie dokumentu pobytowego w celu odbycia studiów, jak i podstawy uzasadniające odmowę przyjęcia.

32

Ponadto taka interpretacja art. 12 dyrektywy 2004/114 znajduje potwierdzenie w przewidzianej w art. 4 ust. 2 dyrektywy możliwości wydania przez państwa członkowskie przepisów korzystniejszych dla osób objętych zakresem dyrektywy. Zaś uznanie, że państwa członkowskie mogą dodawać warunki przyjęcia inne niż te określone w dyrektywie 2004/114 oznaczałoby zaostrzenie warunków przyjęcia dla tych osób, co byłoby wbrew celowi zamierzonemu w art. 4 ust. 2.

33

Wprawdzie dyrektywa 2004/114 przyznaje państwom członkowskim pewien zakres uznania przy rozpatrywaniu wniosków o przyjęcie, jednak należy podkreślić, że, jak wskazał rzecznik generalny w pkt 49 opinii, uznanie administracyjne przysługujące organom krajowym odnosi się wyłącznie do warunków określonych w art. 6 i 7 dyrektywy oraz w tych ramach do oceny istotnych okoliczności faktycznych w celu określenia, czy warunki wskazane w rzeczonych artykułach dyrektywy zostały spełnione, a w szczególności czy względy dotyczące zagrożenia dla porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego lub zdrowia publicznego stoją na przeszkodzie przyjęciu obywatela państwa trzeciego.

34

W związku z tym, w ramach badania warunków przyjęcia na podstawie dyrektywy 2004/114 nie ma żadnych przeszkód do tego, by zgodnie z motywem 15 omawianej dyrektywy państwa członkowskie żądały wszelkich dowodów niezbędnych do dokonania oceny spójności wniosku o przyjęcie, w celu przeciwdziałania nadużywaniu i niewłaściwemu stosowaniu procedury określonej w omawianej dyrektywie.

35

W niniejszym przypadku z akt sprawy w posiadaniu Trybunału zdaje się wynikać, że w postępowaniu głównym M.A. Ben Alaya spełnia ogólne i szczególne warunki określone w art. 6 i 7 dyrektywy 2004/114. W szczególności nie wydaje się, by organy niemieckie podnosiły wobec niego jakiekolwiek podstawy spośród tych wymienionych w art. 6 ust. 1 lit. d) omawianej dyrektywy. Zatem w sytuacji takiej jak ta, której dotyczy spór w postępowaniu głównym, organy krajowe powinny mu wydać dokument pobytowy, czego weryfikacja należy do sądu odsyłającego.

36

W świetle powyższych wywodów na przedstawione pytanie należy odpowiedzieć, że art. 12 dyrektywy 2004/114 należy interpretować w ten sposób, iż dane państwo członkowskie jest obowiązane przyjąć na swoje terytorium obywatela państwa trzeciego pragnącego przebywać ponad trzy miesiące na tym terytorium w celu odbycia studiów, o ile ten obywatel spełnia warunki przyjęcia określone w sposób wyczerpujący w art. 6 i 7 omawianej dyrektywy, a rzeczone państwo członkowskie nie powołuje się wobec niego na jedną z wymienionych wyraźnie w tej dyrektywie podstaw uzasadniających odmowę wydania dokumentu pobytowego.

37

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (trzecia izba) orzeka, co następuje:

Artykuł 12 dyrektywy Rady 2004/114/WE z dnia 13 grudnia 2004 r. w sprawie warunków przyjmowania obywateli państw trzecich w celu odbywania studiów, udziału w wymianie młodzieży szkolnej, szkoleniu bez wynagrodzenia lub wolontariacie należy interpretować w ten sposób, że dane państwo członkowskie jest obowiązane przyjąć na swoje terytorium obywatela państwa trzeciego pragnącego przebywać ponad trzy miesiące na tym terytorium w celu odbycia studiów, o ile ten obywatel spełnia warunki przyjęcia określone w sposób wyczerpujący w art. 6 i 7 omawianej dyrektywy, a rzeczone państwo członkowskie nie powołuje się wobec niego na jedną z wymienionych wyraźnie w tej dyrektywie podstaw uzasadniających odmowę wydania dokumentu pobytowego.