Sprawa C-577/11

DKV Belgium SA

przeciwko

Association belge des consommateurs Test-Achats ASBL

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez cour d’appel de Bruxelles)

„Swoboda świadczenia usług — Swoboda przedsiębiorczości — Dyrektywy 73/239/EWG i 92/49/EWG — Ubezpieczenie bezpośrednie inne niż ubezpieczenie na życie — Swoboda ustalania taryf składek — Umowy ubezpieczenia zdrowotnego niezwiązane z działalnością zawodową — Ograniczenia — Nadrzędne względy interesu ogólnego”

Streszczenie – wyrok Trybunału (czwarta izba) z dnia 7 marca 2013 r.

Swobodny przepływ osób – Swoboda przedsiębiorczości – Swoboda świadczenia usług – Ubezpieczenie bezpośrednie inne niż ubezpieczenie na życie – Dyrektywa 92/49 – Swoboda ustalania taryf składek – Przepisy krajowe ustanawiające ramy techniczne w celu obliczania składek zakładów ubezpieczeń – Dopuszczalność

(dyrektywy Rady: 73/239, art. 8 ust. 3; 92/49, art. 29, art. 39 ust. 2, 3)
Swobodny przepływ osób – Swoboda przedsiębiorczości – Swoboda świadczenia usług – Ograniczenia – Sprawowana przez przyjmujące państwo członkowskie kontrola metod obliczania składek ubezpieczeniowych stosowanych przez zakłady ubezpieczeń mające siedzibę w innych państwach członkowskich – Względy uzasadniające – Ochrona konsumentów – Dopuszczalność

(art. 49 TFUE, 56 TFUE)

Wykładni art. 29 i art. 39 ust. 2 i 3 dyrektywy 92/49 w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do ubezpieczeń bezpośrednich innych niż ubezpieczenia na życie oraz zmieniającej dyrektywy 73/239 i 88/357 (trzeciej dyrektywy w sprawie ubezpieczeń innych niż ubezpieczenia na życie) oraz art. 8 ust. 3 pierwszej dyrektywy 73/239 w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do podejmowania i prowadzenia działalności w dziedzinie ubezpieczeń bezpośrednich innych niż ubezpieczenia na życie, zmienionej dyrektywą 92/49, należy dokonywać w ten sposób, że nie sprzeciwiają się one uregulowaniom państwa członkowskiego, które przewidują – w odniesieniu do umów ubezpieczenia zdrowotnego niezwiązanych z działalnością zawodową – przepisy, zgodnie z którymi możliwe jest dostosowanie składki, franszyzy i świadczeń, corocznie w dniu upływu terminu wymagalności składki, wyłącznie:

—	na podstawie wskaźnika cen dóbr konsumpcyjnych, lub

—	na podstawie tzw. wskaźnika medycznego, o ile i w zakresie, w jakim zmiana tego wskaźnika przewyższa zmianę wskaźnika cen dóbr konsumpcyjnych, lub

—

W istocie, ponieważ w braku odpowiedniej jasno wyrażonej woli prawodawcy Unii Europejskiej nie można domniemywać pełnej harmonizacji w dziedzinie taryf składek na ubezpieczenie inne niż ubezpieczenie na życie, która wykluczałaby jakiekolwiek środki krajowe mogące wpływać na taryfy składek, przepisy krajowe ustanawiające ramy techniczne, w jakich zakłady ubezpieczeń powinny obliczać swoje składki, nie są sprzeczne z zasadą swobody ustalania taryf składek jedynie przez to, że te ramy techniczne wpływają na zmiany wysokości tych składek. Jest tak w wypadku omawianego ustawodawstwa, ponieważ zezwalając na podwyżki taryf tylko na podstawie dwóch rodzajów wskaźników, ten sam system funkcjonuje jako ramy techniczne ograniczone do regulacji zmiany wysokości taryf, w jakiej zakłady ubezpieczeń powinny obliczać swoje składki. W tych okolicznościach sam fakt, że organ administracyjny odpowiedzialny za kontrolę zakładów ubezpieczeń na wniosek zakładu ubezpieczeń może zdecydować o zezwoleniu mu na podjęcie środków w celu zrównoważenia swoich stawek, jeżeli prowadzą one lub mogą prowadzić do powstania strat, nie wystarczy, aby zakwestionować charakter ram technicznych omawianego systemu podwyżek taryf.

(por. pkt 22, 23, 26, 27, 48; sentencja)

Wykładni art. 49 TFUE i 56 TFUE należy dokonywać w ten sposób, że stanowi naruszenie swobody przedsiębiorczości i swobody świadczenia usług uregulowanie państwa członkowskiego, które przewiduje – w odniesieniu do umów ubezpieczenia zdrowotnego niezwiązanych z działalnością zawodową – przepisy, zgodnie z którymi możliwe jest dostosowanie składki, franszyzy i świadczeń, corocznie w dniu upływu terminu wymagalności składki, wyłącznie:

—	na podstawie wskaźnika cen dóbr konsumpcyjnych, lub

—	na podstawie tzw. wskaźnika medycznego, o ile i w zakresie, w jakim zmiana tego wskaźnika przewyższa zmianę wskaźnika cen dóbr konsumpcyjnych, lub

—

po uzyskaniu zezwolenia organu administracyjnego, właściwego w zakresie nadzoru nad zakładami ubezpieczeń, o wydanie którego zwrócił się dany zakład ubezpieczeń, jeżeli organ ten stwierdzi, że stosowanie stawek składek tego zakładu, pomimo dostosowania obliczonego na podstawie owych dwóch rodzajów wskaźników, przynosi straty lub może przynieść straty. W istocie taki system podwyżek taryf może zniechęcić zakłady ubezpieczeń, których siedziba znajduje się w państwie członkowskim innym niż państwo, które ustanowiło taki system, do otwarcia oddziału w tym ostatnim państwie lub do oferowania tam swoich produktów w systemie swobodnego świadczenia usług.

Jednakże system taki może być dopuszczalny, bowiem celem jego jest ochrona konsumenta, a w szczególności uniemożliwienie, aby był on konfrontowany ze znacznymi i nieoczekiwanymi podwyżkami składek ubezpieczeniowych. Ponadto wydaje się on właściwy do zagwarantowania realizacji celu, któremu służy. Wreszcie, ponieważ, po pierwsze, cechy ubezpieczenia leczenia szpitalnego, które chociaż może być oferowane po niskich stawkach względnie młodym ubezpieczonym, to stawki te mogą podlegać podwyższeniu wraz ze wzrostem wieku ubezpieczonego oraz zwiększeniem kosztów, jakimi skutkuje dla ubezpieczyciela, oraz ponieważ po drugie, system taki nie zakazuje zakładom ubezpieczeń swobodnego ustalania składki podstawowej i umożliwia organowi administracyjnemu odpowiedzialnemu za kontrolę zakładów ubezpieczeń na wniosek zakładu ubezpieczeń zdecydować o zezwoleniu mu na podjęcie środków w celu zrównoważenia swoich stawek, jeżeli prowadzą one lub mogą prowadzić do powstania strat, system taki, o ile nie istnieje środek mniej ograniczający pozwalający na osiągnięcie, w tych samych warunkach, wspomnianego celu ochrony konsumenta, nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia rzeczonego celu.

(por. pkt 34, 37, 40–47, 49; sentencja)