OPINIA RZECZNIKA GENERALNEGO

YVES’A BOTA

przedstawiona w dniu 24 marca 2009 r. ( 1 )

Sprawa C-123/08

Dominic Wolzenburg

„Współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych — Decyzja ramowa 2002/584/WSiSW — Europejski nakaz aresztowania i procedury wydawania osób między państwami członkowskimi — Artykuł 4 pkt 6 — Fakultatywna odmowa wykonania europejskiego nakazu aresztowania — Transpozycja do prawa krajowego — Osoba zatrzymana będąca obywatelem wydającego nakaz państwa członkowskiego — Niewykonanie europejskiego nakazu aresztowania przez państwo członkowskie wykonujące ten nakaz ze względu na pobyt przez okres pięciu lat na jego terytorium — Artykuł 12 WE”

1. 

W niniejszej sprawie Trybunał ma się ponownie wypowiedzieć w przedmiocie zakresu art. 4 pkt 6 decyzji ramowej Rady nr 200/584/WSiSW ( 2 ), który przewiduje podstawę fakultatywnej odmowy wykonania europejskiego nakazu aresztowania.

2. 

Zgodnie z tym przepisem organ sądowy państwa członkowskiego wykonującego nakaz ( 3 ) może odmówić wykonania nakazu wydanego w celu wykonania kary pozbawienia wolności, jeżeli osoba, której dotyczy wniosek, „jest obywatelem wykonującego nakaz państwa członkowskiego lub w tym państwie stale przebywa” [„przebywa w państwie członkowskim wykonującym nakaz, jest jego obywatelem lub ma w nim miejsce zamieszkania”], a państwo to zobowiązuje się wykonać karę pozbawienia wolności.

3. 

Rechtbank Amsterdam (Niderlandy) ( 4 ) zmierza do ustalenia, w jakim zakresie ta podstawa odmowy wykonania nakazu może znaleźć zastosowanie do obywatela niemieckiego, którego dotyczy nakaz aresztowania wydany przez Republikę Federalną Niemiec w celu wykonania kary pozbawienia wolności i który od czerwca 2005 r. pracuje w Niderlandach, gdzie żyje ze swoją żoną.

4. 

Sąd krajowy ma tu również do czynienia z faktem, że zainteresowany nie posiada zezwolenia na pobyt na czas nieokreślony w Niderlandach i że zgodnie z prawem niderlandzkim nie może on skorzystać z wymienionej podstawy odmowy wykonania nakazu, ponieważ zasada, zgodnie z którą należy odmówić wydania obywatela niderlandzkiego w celu wykonania kary, ma zastosowanie jedynie do tych obywateli innych państw członkowskich, którzy posiadają takie zezwolenie na pobyt.

5. 

Sąd krajowy zmierza zatem do ustalenia, po pierwsze, jak długo osoba podlegająca europejskiemu nakazowi aresztowania powinna pozostawać w państwie członkowskim wykonującym nakaz, aby osobę tę można było uznać za przebywającą lub mającą miejsce zamieszkania w tym państwie członkowskim w rozumieniu art. 4 pkt 6 decyzji ramowej.

6. 

Po drugie, zmierza on do ustalenia, czy zastosowanie podstawy odmowy wykonania nakazu wymienionej w tym przepisie może zostać uzależnione od dodatkowych wymogów administracyjnych, takich jak posiadanie zezwolenia na pobyt na czas nieokreślony.

7. 

Po trzecie, sąd krajowy pragnie ustalić, czy zasada równego traktowania stoi na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu przewidującemu, że zasada, zgodnie z którą należy odmówić wydania własnego obywatela, jeżeli wydanie jest wnioskowane w celu wykonania kary, ma zastosowanie jedynie do tych obywateli innych państw członkowskich, którzy posiadają zezwolenie na pobyt na czas nieokreślony.

8. 

Te trzy pytania są bardzo podobne do pytań, które, w innym kontekście, zostały przedstawione Trybunałowi w sprawie Kozłowski, w której wyrok zapadł w dniu 17 lipca 2008 r. ( 5 ), to jest już po otrzymaniu niniejszego wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym.

9. 

W wyroku tym Trybunał dokonał wykładni pojęć „przebywa” i „ma miejsce zamieszkania” w państwie członkowskim wykonującym nakaz w rozumieniu art. 4 pkt 6 decyzji ramowej. Udzielił on również wskazówek tytułem odpowiedzi na pytanie drugie dotyczące kwestii możliwości uzależnienia zastosowania podstawy odmowy wykonania wymienionej w tym przepisie od wymogów administracyjnych, takich jak krajowe zezwolenie na pobyt. Trybunał nie wypowiedział się natomiast w ostatniej kwestii dotyczącej zgodności z zasadą równego traktowania uregulowania krajowego, które zabrania wydania własnego obywatela, ale nie zabrania wydania obywatela innego państwa członkowskiego.

10. 

Niniejsza sprawa powinna pozwolić Trybunałowi na sprecyzowanie i uzupełnienie odpowiedzi udzielonych w ww. wyroku w sprawie Kozłowski w odniesieniu do art. 4 pkt 6 decyzji ramowej.

11. 

W odniesieniu do pierwszego pytania sądu krajowego zaproponuję Trybunałowi, aby orzekł, że w przypadku pojęć „ma miejsce zamieszkania” i „przebywa” decydującym warunkiem jest to, czy między osobą podlegającą europejskiemu nakazowi aresztowania a państwem członkowskim wykonującym nakaz istnieje wystarczająca więź pozwalająca na stwierdzenie, że odbycie kary w tym państwie zwiększa szanse na resocjalizację tej osoby. Zwrócę również uwagę na to, że długość pobytu w tym państwie stanowi jeden z istotnych elementów oceny, jaki właściwy sąd powinien uwzględnić w celu ustalenia, czy warunek ten jest spełniony.

12. 

W odniesieniu do pytania drugiego zaproponuję Trybunałowi, aby odpowiedział, że zastosowanie podstawy odmowy wykonania nakazu wymienionej w art. 4 pkt 6 decyzji ramowej nie może być uzależnione od spełnienia dodatkowych wymogów administracyjnych, takich jak posiadanie zezwolenia na pobyt na czas nieokreślony.

13. 

Wreszcie w odpowiedzi na pytanie trzecie sądu krajowego zaproponuję Trybunałowi, aby orzekł, że rozpatrywane uregulowanie krajowe jest niezgodne z zasadą niedyskryminacji ustanowioną w art. 12 WE.

14. 

Przed przedstawieniem szczegółowej analizy przydatne będzie wyłożenie podstawowych zasad, które odnajdziemy w dalszej części rozważań i które stanowią nić przewodnią mojego wywodu:

procedura wydania europejskiego nakazu aresztowania ustanowiona decyzją ramową zastąpiła w stosunkach między państwami członkowskimi procedurę ekstradycji, która ma nadal zastosowanie w relacjach współpracy z państwami trzecimi oraz w stosunkach między państwami członkowskimi w sytuacjach, gdy procedura wydania europejskiego nakazu aresztowania wyjątkowo nie jest stosowana, w szczególności z powodów związanych z zastosowaniem decyzji ramowej w czasie;

przepisy art. 4 pkt 6 decyzji wymagają zastanowienia się nad kwestiami należącymi w istocie do dziedziny prawa karnego materialnego w zakresie, w jakim ich zastosowanie pozostaje w bezpośrednim związku z pojęciem resocjalizacji skazanego. Ponieważ w świetle współczesnej ewolucji prawa karnego zachodzącej we wszystkich państwach członkowskich resocjalizacja jest jedną z podstawowych funkcji kary, należy stwierdzić, że zgodnie z zasadą indywidualizacji kary, której część stanowi system wykonywania kar, każde orzeczenie powinno zostać wydane z uwzględnieniem okoliczności charakteryzujących indywidualną sytuację każdego skazanego;

jeśli chodzi o karę pozbawienia wolności lub podobny środek, taki jak „środek zabezpieczający związany z pozbawieniem wolności”, zarówno ich wykonanie, jak i ich orzeczenie mają wpływ na wolność jednostki. W konsekwencji reguły rządzące wymiarem sprawiedliwości, który we wszystkich państwach członkowskich jest gwarantem poszanowania tej wolności, powinny być przestrzegane, w szczególności zaś sędzia powinien móc korzystać z koniecznej swobody oceny w celu skutecznego wprowadzenia w życie zasad, których stosowanie mu powierzono.

I — Prawo wspólnotowe

A — Właściwe przepisy decyzji ramowej

15.

Celem decyzji ramowej jest zniesienie między państwami członkowskimi formalnej procedury ekstradycji przewidzianej w różnych konwencjach, których stronami są te państwa, oraz zastąpienie jej systemem wydawania między organami sądowymi ( 6 ). Motyw 5 tejże decyzji stanowi w tym względzie:

„Cel Unii [Europejskiej], jakim jest ustanowienie przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, prowadzi do zniesienia ekstradycji między państwami członkowskimi i zastąpienia jej systemem przekazywania osób między organami sądowymi. W dalszej perspektywie wprowadzenie nowego, uproszczonego systemu przekazywania osób skazanych bądź podejrzanych, w celach wykonania wyroku lub wszczęcia postępowania prowadzącego do wydania wyroku w sprawach karnych, stwarza możliwość usunięcia złożoności obecnych procedur ekstradycyjnych i związanej z nimi możliwości przewlekania postępowania. Dominująca do dziś między państwami członkowskimi tradycyjna współpraca w zakresie wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości powinna zostać zastąpiona przez system swobodnego przepływu orzecznictwa sądowego w sprawach karnych, obejmujący zarówno decyzje prawomocne, jak i nieprawomocne”.

16.

Decyzja ramowa oparta jest na zasadzie wzajemnego uznawania orzeczeń w sprawach karnych, która stanowi „kamień węgielny” współpracy sądowej ( 7 ), oraz na „wysokim stopniu zaufania” między państwami członkowskimi ( 8 ).

17.

Artykuł 1 decyzji ramowej zatytułowany jest „Definicja europejskiego nakazu aresztowania i zobowiązani[e] do jego wykonania”. Stanowi on:

„1.   Europejski nakaz aresztowania stanowi decyzję [orzeczenie] sądow[e] wydan[e] przez państwo członkowskie w celu aresztowania i przekazania przez inne państwo członkowskie osoby, której dotyczy wniosek, w celu przeprowadzenia postępowania karnego lub wykonania kary pozbawienia wolności bądź środka zabezpieczającego [związanego z pozbawieniem wolności].

2.   Państwa członkowskie wykonują każdy europejski nakaz aresztowania w oparciu o zasadę wzajemnego uznawania i zgodnie z przepisami niniejszej decyzji ramowej.

3.   Niniejsza decyzja ramowa nie skutkuje modyfikacją obowiązku poszanowania praw podstawowych i podstawowych zasad prawa zawartych w art. 6 Traktatu o Unii Europejskiej”.

18.

Jeżeli europejski nakaz aresztowania jest wydawany w celu wykonania kary pozbawienia wolności lub środka zabezpieczającego związanego z pozbawieniem wolności, zgodnie z art. 2 decyzji ramowej musi chodzić o skazanie na co najmniej cztery miesiące.

19.

Ten sam art. 2 zawiera listę 32 przestępstw, w odniesieniu do których, jeżeli są one zagrożone w państwie członkowskim wydającym nakaz karą pozbawienia wolności o maksymalnym wymiarze co najmniej trzech lat, europejski nakaz aresztowania podlega wykonaniu, nawet jeśli popełniony czyn nie podlega odpowiedzialności karnej w państwie członkowskim wykonującym nakaz. W przypadku innych przestępstw wydanie osoby podlegającej europejskiemu nakazowi aresztowania może zostać uzależnione przez państwo członkowskie wykonujące nakaz od spełnienia warunku podwójnej odpowiedzialności karnej.

20.

Artykuły 3 i 4 decyzji ramowej poświęcone są, odpowiednio, podstawom obligatoryjnej i fakultatywnej odmowy wykonania europejskiego nakazu aresztowania. Artykuł 4 pkt 6 decyzji ramowej stanowi:

„Wykonujący nakaz organ sądowy może odmówić wykonania europejskiego nakazu aresztowania:

[…]

 

jeśli europejski nakaz aresztowania został wydany w celu wykonania kary pozbawienia wolności lub środka zabezpieczającego [związanego z pozbawieniem wolności], a osoba, której dotyczy wniosek, jest obywatelem wykonującego nakaz państwa członkowskiego lub w tym państwie stale przebywa [a osoba, której dotyczy wniosek, przebywa w państwie członkowskim wykonującym nakaz, jest jego obywatelem lub ma w nim miejsce zamieszkania], a państwo to zobowiązuje się wykonać karę pozbawienia wolności lub środek zabezpieczający zgodnie z jego prawem krajowym”.

21.

Powyższa podstawa fakultatywnej odmowy wykonania nakazu uzupełniona jest art. 5 pkt 3 decyzji ramowej, który znajduje zastosowanie w sytuacji, gdy europejski nakaz aresztowania wydany jest do celów ścigania. Zgodnie z tym przepisem wydanie osoby, której dotyczy taki europejski nakaz aresztowania, może zostać uzależnione od tego, czy osoba ta, jeżeli jest ona obywatelem państwa członkowskiego wykonującego nakaz lub osobą mającą miejsce zamieszkania w tym państwie, zostanie odesłana po jej wysłuchaniu do tego państwa w celu odbycia w nim kary pozbawienia wolności lub wykonania środka zabezpieczającego związanego z pozbawieniem wolności, które zostały orzeczone wobec niej w państwie członkowskim wydającym nakaz.

B — Znaczenie tych przepisów decyzji ramowej w świetle wyroku w sprawie Kozłowski

22.

Wymieniony wyżej wyrok w sprawie Kozłowski został wydany na tle następującego stanu faktycznego i prawnego.

23.

Do niemieckich organów sądowych został złożony wniosek o wydanie S. Kozłowskiego, obywatela polskiego, na mocy europejskiego nakazu aresztowania wydanego przez polski organ sądowy w celu odbycia przez niego kary pięciu miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej prawomocnym wyrokiem.

24.

S. Kozłowski przebywał w zakładzie karnym w Stuttgarcie (Niemcy), gdzie odbywał karę trzech lat i sześciu miesięcy pozbawienia wolności, na którą został skazany przez sądy niemieckie za popełnienie na terytorium Niemiec licznych oszustw.

25.

Zainteresowany był kawalerem i nie miał dzieci. Posługiwał się językiem niemieckim w ograniczonym stopniu lub nawet wcale. Przyjechał do Niemiec w lutym 2005 r. i przebywał w tym państwie, z kilkoma przerwami, w szczególności w czasie świąt Bożego Narodzenia, aż do chwili jego aresztowania, które nastąpiło w dniu 10 maja 2006 r. Dorywczo pracował na budowach. Sprzeciwił się jego wydaniu polskim organom sądowym i chciał zostać w Niemczech po odbyciu kary.

26.

Artykuł 4 pkt 6 decyzji ramowej został przetransponowany do prawa niemieckiego w drodze różnych przepisów, w zależności od tego, czy zainteresowana osoba jest obywatelem niemieckim, czy cudzoziemcem.

27.

Jeśli chodzi o obywateli niemieckich, ich ekstradycja w celu odbycia kary jest możliwa jedynie wtedy, jeżeli osoba ścigana wyrazi na to zgodę ( 9 ). W przypadku cudzoziemców, którzy mają na terytorium Niemiec miejsce zwyczajowego pobytu, bez względu na to, czy są oni obywatelami państw członkowskich, czy państw trzecich, odmowa ich ekstradycji w celu odbycia kary może nastąpić, jeżeli zainteresowana osoba nie wyrazi zgody na wydanie, a jej prawnie chronione interesy przemawiają za wykonaniem kary na terytorium tego państwa ( 10 ).

28.

Powyższe uregulowanie jest konsekwencją orzeczenia Bundesverfassungsgericht (Niemcy) wydanego w dniu 18 lipca 2005 r., stwierdzającego niekonstytucyjność poprzedniej ustawy ze względu na to, iż naruszała w nieproporcjonalny sposób podstawowe prawo każdego Niemca do tego, aby nie być poddanym ekstradycji ( 11 ).

29.

Oberlandesgericht (Niemcy) musiał rozstrzygnąć dwie następujące kwestie. Z jednej strony musiał ustalić, czy S. Kozłowski przebywał lub miał miejsce zamieszkania na terytorium Niemiec w rozumieniu art. 4 pkt 6 decyzji ramowej. Mówiąc dokładniej, sąd ten rozważał kwestię konsekwencji, jakie dla tej oceny miały, po pierwsze, przerwy w pobycie S. Kozłowskiego w Niemczech w 2005 i 2006 r., po drugie fakt, że S. Kozłowski ponad trzy miesiące po jego przyjeździe do Niemiec nie wykonywał żadnej pracy, a utrzymanie zapewniał sobie głównie dzięki popełnianym przestępstwom, w związku z czym legalność jego pobytu w Niemczech budziła wątpliwości, i po trzecie fakt, że S. Kozłowski przebywał w zakładzie karnym.

30.

Z drugiej strony Oberlandesgericht rozważał kwestię zgodności przepisów prawa niemieckiego dokonujących transpozycji art. 4 pkt 6 decyzji ramowej z zasadą niedyskryminacji. Zwrócił się do Trybunału w szczególności po to, aby ten rozstrzygnął, czy i w jakim zakresie możliwe jest dokonanie rozróżnienia pomiędzy własnymi obywatelami i cudzoziemcami, którzy są obywatelami Unii.

31.

Oberlandesgericht zwrócił się zatem do Trybunału z następującymi dwoma pytaniami:

„1)

Czy przyjęciu, że osoba »przebywa« lub ma »miejsce zamieszkania« w państwie członkowskim [wykonania nakazu] w zrozumieniu art. 4 pkt 6 [decyzji ramowej] sprzeciwia się okoliczność, że osoba, której to dotyczy:

a)

nie przebywa w państwie członkowskim [wykonania nakazu] nieprzerwanie,

b)

przebywa tam z naruszeniem przepisów prawa pobytu obowiązujących w tym państwie,

c)

popełnia tam przestępstwa w sposób zarobkowy i/lub

d)

przebywa tam w zakładzie karnym w celu odbycia kary pozbawienia wolności?

2)

Czy przepisy transponujące art. 4 pkt 6 [decyzji ramowej], zgodnie z którymi ekstradycja własnych obywateli danego państwa członkowskiego [wykonania nakazu] w celu wykonania kary wbrew ich woli jest zawsze niedopuszczalna, natomiast wedle swobodnego uznania władz może zostać udzielona zgoda na ekstradycję obywateli innych państw członkowskich wbrew ich woli, są zgodne z prawem unijnym, a w szczególności z podstawowymi zasadami niedyskryminacji i obywatelstwa Unii zgodnie z art. 6 ust. 1 UE w związku z art. 12 WE, 17 WE i nast. Jeżeli tak, to czy należy przynajmniej uwzględniać wskazane zasady przy wykonywaniu swobodnego uznania?”.

32.

W ww. wyroku w sprawie Kozłowski Trybunał odpowiedział jedynie na pierwsze z pytań. Odpowiedź ta brzmiała:

„Wykładni art. 4 pkt 6 [decyzji ramowej] należy dokonywać w taki sposób, że:

osoba, której nakaz dotyczy, »ma miejsce zamieszkania« w państwie członkowskim wykonania nakazu, jeżeli ustanowiła rzeczywiste miejsce zamieszkania w tym państwie, a »przebywa« w nim, jeżeli w następstwie odpowiednio długiego trwałego pobytu w tym państwie stworzyła z nim więzi porównywalne z tymi, które są wynikiem posiadania miejsca zamieszkania;

w celu ustalenia, czy pomiędzy osobą, której nakaz dotyczy, a państwem członkowskim wykonania nakazu istnieje więź pozwalająca na stwierdzenie, że dana osoba »przebywa« w tym państwie w rozumieniu art. 4 pkt 6, organ sądowy wykonujący nakaz powinien dokonać całościowej oceny licznych obiektywnych elementów charakteryzujących sytuację, w której znajduje się ta osoba, wśród których znajdują się w szczególności długość, charakter i warunki pobytu osoby ściganej, a także więzi rodzinne i ekonomiczne, które utrzymuje ona z państwem członkowskim wykonania nakazu”.

33.

Trybunał oparł powyższą odpowiedź na następujących względach:

znaczenie i zakres pojęć „przebywa” i „ma miejsce zamieszkania” nie zostały zdefiniowane w decyzji ramowej;

pojęcia „przebywa” nie można interpretować w sposób rozszerzający, bowiem oznaczałoby to, że organ sądowy wykonujący nakaz mógłby odmówić wykonania europejskiego nakazu aresztowania z prostego powodu, że osoba, której wniosek dotyczy, tymczasowo znajduje się na terytorium państwa członkowskiego wykonania nakazu. Jednakże nie może być też ono interpretowane w taki sposób, aby osoba, której wniosek dotyczy i która w tym państwie przebywa od jakiegoś czasu, nie mogła w żadnym razie być uznana za osobę, która zbudowała z nim więzi mogące uzasadnić powołanie się na tę podstawę fakultatywnej odmowy wykonania nakazu;

pojęcie „przebywa” jest zatem istotne dla określenia zakresu zastosowania art. 4 pkt 6 decyzji ramowej;

pojęcia „przebywa” i „ma miejsce zamieszkania” powinny być zdefiniowane w sposób jednolity w Unii, a państwa członkowskie nie mogą przypisać tym pojęciom szerszego zasięgu od tego, który wynika z tej definicji;

w celu ustalenia, czy w konkretnej sytuacji podstawa odmowy wykonania przewidziana w art. 4 pkt 6 decyzji ramowej ma zastosowanie, organ sądowy wykonujący nakaz musi w pierwszej kolejności ustalić jedynie, czy osoba jest obywatelem, ma miejsce zamieszkania lub przebywa w tym państwie, a następnie, jeżeli tak jest, musi on ocenić, czy istnieje prawnie chroniony interes uzasadniający wykonanie kary wymierzonej w państwie członkowskim wydania nakazu w państwie członkowskim jego wykonania;

w tym względzie art. 4 pkt 6 decyzji ramowej ma w szczególności na celu umożliwienie organowi sądowemu wykonującemu nakaz przypisania szczególnej wagi zwiększeniu szans na resocjalizację osoby, której wniosek dotyczy;

w związku z tym pojęcia „ma miejsce zamieszkania” i „przebywa” odnoszą się odpowiednio do sytuacji, w których osoba objęta europejskim nakazem aresztowania albo ma rzeczywiste miejsce zamieszkania w państwie członkowskim wykonania nakazu, albo zbudowała z tym państwem, w następstwie odpowiednio długiego stałego pobytu, więzi porównywalne z tymi, które są wynikiem zamieszkania;

w celu ustalenia, czy w konkretnej sytuacji dana osoba nawiązała takie więzi, należy dokonać ogólnej oceny wielu obiektywnych elementów charakteryzujących sytuację, w której znajduje się dana osoba, wśród których są w szczególności długość, charakter i warunki pobytu osoby, której wniosek dotyczy, a także więzi rodzinne i ekonomiczne, które utrzymuje ona z państwem członkowskim wykonania nakazu;

w ramach takiej oceny globalnej żaden z tych czynników nie może mieć sam w sobie decydującego znaczenia;

w odniesieniu do okoliczności powołanych przez sąd krajowy należy stwierdzić, że fakt, iż osoba, której wniosek dotyczy, nie przebywa nieprzerwanie w państwie członkowskim wykonania nakazu oraz fakt, że przebywa tam z naruszeniem przepisów dotyczących prawa wjazdu i pobytu cudzoziemców, nie wykluczają same w sobie tego, że dana osoba „przebywa” w tym państwie, ale mogą mieć jednak pewne znaczenie, i

fakty, iż dana osoba popełnia w państwie członkowskim wykonania nakazu przestępstwa w sposób zarobkowy oraz że przebywa tam w zakładzie karnym, nie mają znaczenia dla stwierdzenia, czy osoba ta „przebywa” w tym państwie, ale mogą mieć znaczenie, jeżeli osoba ta w tym państwie przebywa, dla stwierdzenia, czy istnieje uzasadniona podstawa odmowy wykonania nakazu.

34.

Powyższe kryteria zastosowane do sytuacji, w której znajdował się S. Kozłowski, doprowadziły Trybunał do stwierdzenia, że po pierwsze, nie miał on miejsca zamieszkania w Niemczech i po drugie, że w państwie tym również nie przebywał ze względu na długość jego pobytu, na charakter i warunki jego pobytu oraz ze względu na brak więzów rodzinnych i słabość więzów ekonomicznych, jakie wiązały go z tym państwem.

II — Okoliczności faktyczne i ramy prawne postanowienia odsyłającego

A — Sytuacja osoby, której wniosek dotyczy

35.

D. Wolzenburg został skazany przez kilka sądów niemieckich na łączną karę pozbawienia wolności w wysokości jednego roku i dziewięciu miesięcy za popełnienie szeregu przestępstw, w szczególności za sprowadzenie na terytorium Niemiec marihuany.

36.

W dniu 13 lipca 2006 r. prokuratura w Akwizgranie (Niemcy) wydała wobec D. Wolzenburga europejski nakaz aresztowania w celu odbycia tej kary, który został wysłany w dniu

37.

D. Wolzenburg przyjechał do Niderlandów na początku czerwca 2005 r. Od dnia 16 czerwca 2005 r. przebywał tam w mieszkaniu położonym w Venlo na podstawie umowy najmu zawartej w jego imieniu i w imieniu jego małżonki. Jest on wpisany do rejestru prowadzonego przez tę gminę. Podczas rozprawy, która miała miejsce w dniu , oświadczył, że jego małżonka, będąca również obywatelką niemiecką, jest w ciąży.

38.

D. Wolzenburg wykonywał pracę najemną w Niderlandach w latach 2005–2007. W dniu 24 lipca 2005 r. przyznane mu zostały numer identyfikacji podatkowej oraz numer ubezpieczenia społecznego. Wykazał, że posiadał ubezpieczenie zdrowotne w okresie od dnia do dnia

39.

W dniu 20 września 2006 r. D. Wolzenburg zgłosił się do urzędu ds. imigracji i naturalizacji w celu zarejestrowania się jako obywatel Unii. Sąd krajowy zwrócił uwagę na to, że korzysta on z prawa pobytu na podstawie prawa wspólnotowego oraz że nie powinien utracić prawa pobytu w Niderlandach z powodu przestępstw, za które został skazany.

40.

Sąd krajowy sprecyzował również, że czyny związane ze sprowadzeniem do Niemiec marihuany zostały częściowo popełnione w Niderlandach, a zatem zainteresowany mógłby być ścigany również w tym państwie członkowskim.

B — Prawo niderlandzkie

41.

Artykuł 4 pkt 6 decyzji ramowej został przetransponowany do prawa niderlandzkiego w drodze art. 6 Overleveringswet (ustawy o przekazywaniu osób) z dnia 29 kwietnia 2004 r. ( 12 ), który stanowi:

„1.   Zezwolenie na przekazanie obywatela Niderlandów może zostać wydane, jeżeli przekazanie ma nastąpić do celów dochodzenia karnego prowadzonego przeciwko niemu oraz jeżeli w przekonaniu wykonującego nakaz organu sądowego zapewnione zostało, że w przypadku skazania go na bezwarunkową karę pozbawienia wolności w państwie członkowskim wydającym nakaz za czyny, w związku z którymi przekazanie może zostać dokonane, będzie on mógł odbyć tę karę w Niderlandach.

2.   Nie zezwala się na przekazanie obywatela Niderlandów, jeżeli przekazanie ma nastąpić w celu odbycia kary pozbawienia wolności, która została wymierzona prawomocnym wyrokiem.

3.   W przypadku odmowy przekazania opartej wyłącznie na przepisie ust. 2, prokurator zawiadamia organ sądowy wydający nakaz, że jest gotów wykonać wyrok zgodnie z procedurą przewidzianą w art. 11 konwencji z dnia 21 marca 1983 r. o przekazywaniu osób skazanych (Trb. 1983, 74) lub na podstawie innej mającej zastosowanie konwencji.

[…]

5.   Ustępy 1–4 stosuje się również wobec cudzoziemca posiadającego zezwolenie na pobyt na czas nieokreślony, jeżeli może być on ścigany na terenie Niderlandów za czyny, które stanowią podstawę wydania europejskiego nakazu aresztowania, o ile oczekiwać można, że nie straci on prawa pobytu na terenie Niderlandów wskutek kary lub środka, które miałyby być wymierzone po przekazaniu”.

III — Pytania prejudycjalne

42.

Sąd krajowy wyjaśnia, że art. 6 ust. 5 OLW ma zastosowanie, jeżeli europejski nakaz aresztowania został wydany w celu wykonania kary, a zatem zgodnie z art. 6 ust. 2 OLW należy odmówić przekazania, jeśli spełnione są przesłanki wymienione w tym przepisie.

43.

Zaznacza on również, że powyższe przepisy mają na celu wspieranie resocjalizacji skazanego, pozwalając mu na odbycie kary najbliżej jak to możliwe otoczenia społecznego, z którym będzie musiał się on ponownie zintegrować.

44.

Sąd krajowy podkreśla jednak, że na mocy art. 6 ust. 5 OLW obywatele innego państwa członkowskiego, którym przysługuje prawo do pobytu w Niderlandach na mocy art. 18 WE, ale którzy nie posiadają zezwolenia na pobyt na czas nieokreślony, nie mogą skorzystać z tego przepisu OLW.

45.

Sąd krajowy precyzuje, że uzyskanie tego zezwolenia na pobyt na czas nieokreślony jest uzależnione od dwóch przesłanek: nieprzerwanego przebywania w Niderlandach przez okres pięciu lat oraz uiszczenia opłaty w wysokości 201 EUR.

46.

Zdaniem sądu krajowego fakt, iż wobec obywateli innych państw członkowskich, którzy nie posiadają takiego zezwolenia na pobyt, nie można zastosować podstawy odmowy wydania ustanowionej w art. 6 ust. 5 OLW, narusza prawa, jakie osoby te wywodzą z obywatelstwa Unii.

47.

Przypomniawszy, że zgodnie z wyrokiem z dnia 16 czerwca 2005 r. w sprawie Pupino ( 13 ) sąd krajowy zobowiązany jest do interpretowania prawa krajowego zgodnie z decyzją ramową, nie dokonując przy tym wykładni contra legem, Rechtbank Amsterdam postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

„1)

Czy do osób, które przebywają lub mają swoje miejsce zamieszkania w państwie członkowskim wykonania nakazu w rozumieniu art. 4 pkt 6 decyzji ramowej, należy zaliczyć osoby, które nie posiadają obywatelstwa państwa członkowskiego wykonania nakazu, lecz mają obywatelstwo innego państwa członkowskiego i na podstawie art. 18 ust. 1 WE przebywają legalnie w państwie członkowskim wykonania nakazu — niezależnie od okresu tego legalnego pobytu?

2)

a)

W przypadku udzielenia odpowiedzi przeczącej na pytanie pierwsze: czy pojęcia wymienione w pytaniu pierwszym należy interpretować w ten sposób, że odnoszą się one do osób, które nie posiadają obywatelstwa państwa członkowskiego wykonania nakazu, lecz mają obywatelstwo innego państwa członkowskiego i które przed ich aresztowaniem na podstawie europejskiego nakazu aresztowania przebywały legalnie zgodnie z art. 18 ust. 1 WE co najmniej przez określony czas w państwie członkowskim wykonania nakazu?

b)

W przypadku udzielenia odpowiedzi twierdzącej na pytanie 2a): jakie wymogi mogą być stawiane wobec okresu legalnego pobytu?

3)

W przypadku udzielenia odpowiedzi twierdzącej na pytanie 2a): czy państwo członkowskie wykonania nakazu może — poza wymogiem odnoszącym się do okresu legalnego pobytu — stawiać dodatkowe wymogi administracyjne, takie jak posiadanie zezwolenia na pobyt na czas nieokreślony?

4)

Czy środek krajowy określający przesłanki, w których organ sądowy państwa członkowskiego wykonania nakazu może odmówić wykonania europejskiego nakazu aresztowania mającego na celu wykonanie kary pozbawienia wolności, jest objęty (przedmiotowym) zakresem stosowania traktatu WE?

5)

Zważywszy:

że art. 6 ust. 2 i 5 OLW zawiera uregulowanie, które stawia na równi z obywatelami niderlandzkimi osoby, które nie posiadają obywatelstwa niderlandzkiego, lecz które mają zezwolenie na pobyt na terytorium niderlandzkim na czas nieokreślony,

oraz

że w przypadku tej grupy osób uregulowanie to prowadzi do tego, iż należy odmówić przekazania, gdy europejski nakaz aresztowania dotyczy wykonania nieodwołalnej kary pozbawienia wolności,

przepisy art. 6 ust. 2 i 5 OLW skutkują dyskryminacją zakazaną przez art. 12 WE, gdyż wspomniane postawienie na równi nie obowiązuje w odniesieniu do obywateli innych państw członkowskich, którym przysługuje prawo pobytu na podstawie art. 18 ust. 1 WE, którzy nie utracą tego prawa pobytu na skutek nałożonej na nich nieodwołalnej kary pozbawienia wolności, ale którzy nie dysponują niderlandzkim zezwoleniem na pobyt na czas nieokreślony?”.

IV — Analiza

48.

Pytania prejudycjalne skierowane przez sąd krajowy dotyczą trzech zagadnień, które zostaną zbadane po kolei. Po pierwsze, chodzi o określenie, jak długo osoba, której wniosek dotyczy, powinna przebywać w państwie członkowskim wykonującym nakaz, aby można uznać, że osoba ta „przebywa” lub „ma miejsce zamieszkania” w tym państwie w rozumieniu art. 4 pkt 6 decyzji ramowej, po drugie, o stwierdzenie, czy zastosowanie podstawy odmowy wykonania nakazu może być uzależnione od wymogów administracyjnych, takich jak posiadanie zezwolenia na pobyt na czas nieokreślony, oraz po trzecie, czy zasada niedyskryminacji ustanowiona w art. 12 WE stoi na przeszkodzie przepisowi prawnemu państwa członkowskiego, zgodnie z którym przekazania własnych obywateli odmawia się zawsze, podczas gdy przekazania obywateli innych państw członkowskich można odmówić jedynie wówczas, gdy posiadają oni zezwolenie na pobyt na czas nieokreślony.

A — W przedmiocie długości pobytu w państwie członkowskim wykonującym nakaz

49.

W drodze pytania pierwszego oraz pytania drugiego lit. a) i b) sąd krajowy chciałby się przede wszystkim dowiedzieć, jak długo osoba, której wniosek dotyczy, musi pozostawać w państwie członkowskim wykonującym nakaz, aby osobę tę można było uznać za przebywającą lub mającą miejsce zamieszkania w tym państwie w rozumieniu art. 4 pkt 6 decyzji ramowej.

50.

Odpowiedź na to zapytanie można, moim zdaniem, w prosty sposób wywieść z ww. wyroku w sprawie Kozłowski. Przypomnijmy, że w owym wyroku Trybunał orzekł, że osoba ma miejsce zamieszkania w państwie członkowskim wykonania nakazu, jeżeli ustanowiła rzeczywiste miejsce zamieszkania w tym państwie, zaś przebywa w nim, jeżeli w następstwie odpowiednio długiego trwałego pobytu w tym państwie stworzyła z nim więzi porównywalne z tymi, które są wynikiem posiadania miejsca zamieszkiwania.

51.

Trybunał sprecyzował, że w celu ustalenia, czy w konkretnej sytuacji dana osoba stworzyła takie więzi, należy dokonać całościowej oceny licznych obiektywnych elementów charakteryzujących sytuację, w której znajduje się ta osoba, wśród których znajdują się w szczególności długość, charakter i warunki jej pobytu w państwie wykonania nakazu, jak również więzi rodzinne i ekonomiczne, jakie utrzymuje ona z tym państwem.

52.

Trybunał wywiódł to stwierdzenie z faktu, iż pojęcia „przebywa” i „ma miejsca zamieszkania” nie są zdefiniowane w decyzji ramowej, że powinny one podlegać w całej Unii wykładni jednolitej i nierozszerzającej, opartej na celach, do których zmierza art. 4 pkt 6 decyzji ramowej, wśród których figuruje w szczególności potrzeba zwiększenia szans na resocjalizację osoby, której wniosek dotyczy.

53.

Z powyższych rozważań mogę zatem wyciągnąć następujące wnioski na potrzeby niniejszej sprawy.

54.

Po pierwsze, długość pobytu osoby, której wniosek dotyczy, w państwie członkowskim wykonującym nakaz stanowi jeden z elementów, które muszą zostać uwzględnione w celu ustalenia, czy daną osobę łączą z tym państwem członkowskim wystarczające więzi. Rozumowanie to ma zastosowanie zarówno w odniesieniu do pojęcia „ma miejsce zamieszkania”, jak i do pojęcia „przebywa”, co potwierdza definicja tego drugiego pojęcia, zgodnie z którą osoba przebywa w państwie członkowskim, jeżeli w następstwie odpowiednio długiego trwałego pobytu w tym państwie stworzyła z nim „więzi porównywalne z tymi, które są wynikiem posiadania miejsca zamieszkania”.

55.

Po drugie, pobyt ten powinien być „odpowiednio długi” ( 14 ), to znaczy tak długi, aby w świetle całokształtu sytuacji, w której znajduje się osoba ścigana, można było wykazać istnienie rzeczywistej więzi łączącej tę osobę z państwem członkowskim wykonującym nakaz.

56.

Z powyższego wynika, że nie można uznać, iż osoba przebywa lub ma miejsce zamieszkania na terytorium państwa członkowskiego wykonującego nakaz w rozumieniu art. 4 pkt 6 decyzji ramowej, bez względu na długość jej pobytu w tym państwie. Podobnie bowiem jak do uznania, że osoba, której dotyczy wniosek, przebywa na terytorium państwa członkowskiego wykonującego nakaz, nie wystarczy, aby osoba ta znajdowała się tam tylko tymczasowo ( 15 ), nie wystarczy również, aby osoba ta posiadała tam rzeczywiste lub główne miejsce zamieszkania dopiero od niedawna, nie mając jeszcze z tym państwem innych więzi, takich jak wykonywanie działalności zawodowej lub obecność członków jej rodziny.

57.

Jednakże z wyrażenia „odpowiednio długi” użytego w ww. wyroku w sprawie Kozłowski wynika również, że nie jest konieczne, aby osoba, której wniosek dotyczy, przebywała w tym państwie w sposób nieprzerwany przez określony okres, na przykład pięciu lat, jak wymaga tego art. 16 dyrektywy 2004/38/WE Parlamentu Europejskiego i Rady ( 16 ) w celu uzyskania prawa do stałego pobytu. Ponieważ pojęcia „ma miejsce zamieszkania” i „przebywa” powinny być jednolicie interpretowane na terenie całej Unii, dane państwo członkowskie nie może określać jednostronnie obowiązkowej ustawowej długości pobytu. Ustawa niderlandzka w zakresie, w jakim prowadzi do uzależnienia odmowy wydania obywatela innego państwa członkowskiego od przesłanki pozostawania przez niego nieprzerwanie przez okres pięciu lat na terytorium Niderlandów, jest, w moim przekonaniu, sprzeczna z decyzją ramową.

58.

Ustalenie, czy długość pobytu osoby, której wniosek dotyczy, w państwie członkowskim wykonującym nakaz jest wystarczająca, aby zastosować wobec niej podstawę odmowy wykonania nakazu przewidzianą w art. 4 pkt 6 decyzji ramowej, wymaga zatem dokonania konkretnej oceny okresu pobytu z uwzględnieniem ogółu innych właściwych i obiektywnych okoliczności, które charakteryzują sytuację tej osoby.

59.

Mówiąc dokładniej, Trybunał opisał metodę analizy, którą powinien posłużyć się organ sądowy wykonujący nakaz w celu ustalenia, czy ta podstawa odmowy wykonania nakazu powinna znaleźć zastosowanie. Organ ten powinien w pierwszej kolejności określić jedynie, czy osoba jest obywatelem tego państwa, czy ma w nim miejsce zamieszkania czy też w nim przebywa, a następnie, jeżeli ma to miejsce, zbadać, czy istnieje prawnie chroniony interes uzasadniający wykonanie kary wymierzonej w państwie członkowskim wydającym nakaz w państwie członkowskim wykonującym nakaz ( 17 ). Z tego punktu widzenia resocjalizacja osoby, której wniosek dotyczy, stanowiłaby jedynie jeden z tych prawnie chronionych interesów.

60.

Powyższa interpretacja art. 4 pkt 6 decyzji ramowej mnie nie przekonuje.

61.

Po pierwsze, mając na uwadze warunki wyliczone w tym artykule oraz systematykę decyzji ramowej, nie wiem, jaki inny prawnie chroniony interes mógłby być dochodzony na podstawie tego przepisu. Ponadto należy przypomnieć, że art. 4 pkt 6 decyzji ramowej ustanawia wyjątek od zasady przekazania sformułowanej w art. 1 ust. 2 tejże decyzji, a zatem nie może podlegać wykładni rozszerzającej, jak zauważył to Trybunał w odniesieniu do pojęcia „przebywa” ( 18 ).

62.

Po drugie, ta metoda analizy dotycząca zastosowania art. 4 pkt 6 decyzji ramowej nie wydaje się zgodna z metodą wykładni pojęcia zawartego w akcie prawa wspólnotowego, zgodnie z którą w przypadku gdy dane pojęcie użyte w akcie prawa wspólnotowego nie jest zdefiniowane w tym akcie, zaś akt nie odsyła do prawa państw członkowskich, pojęcie to należy definiować w świetle kontekstu, w którym jest użyte, i celu, jakiemu służy ( 19 ). To właśnie w świetle celu przyświecającego rozpatrywanemu tutaj przepisowi wspólnotowemu należy w każdym indywidualnym przypadku badać pojęcia, które warunkują jego zastosowanie.

63.

Jestem zatem zdania, że w każdym konkretnym przypadku w celu ustalenia, czy osoba, której wniosek dotyczy, „przebywa” lub „ma miejsce zamieszkania” w państwie członkowskim wykonującym nakaz w rozumieniu art. 4 pkt 6 decyzji ramowej, organ sądowy wykonujący nakaz powinien zbadać, czy osobę tę wiążą z tym państwem więzy takiej natury, iż wykonanie kary w tym państwie wydaje się konieczne w celu zwiększenia szans na resocjalizację. To właśnie w świetle tego celu treść tych pojęć została wyjaśniona przez Trybunał w ww. wyroku w sprawie Kozłowski i powinna być oceniania w każdym konkretnym przypadku.

64.

Miejsce, w którym przebywa lub ma swoje miejsce zamieszkania osoba, która ma odbyć karę pozbawienia wolności lub wobec której ma zostać wykonany środek zabezpieczający, ma znaczenie dla resocjalizacji tej osoby, ponieważ to resocjalizacja ma jej pozwolić na odnalezienie własnego miejsca w społeczeństwie, to znaczy w środowisku rodzinnym, społecznym i zawodowym, w którym żyła przed odbyciem kary i do którego prawdopodobnie powróci po odbyciu kary.

65.

I tak w zaleceniach dotyczących reguł więziennych ( 20 ) państwa członkowskie Rady Europy wyraziły postulat, aby kara pozbawienia wolności była zorganizowana na tyle, na ile jest to możliwe, w sposób pozwalający więźniowi na utrzymanie i wzmocnienie więzów z jego rodziną. Pozbawienie wolności nie może również powodować u więźnia wrażenia, że jest wykluczony ze społeczeństwa. Uwięzienie powinno wreszcie ułatwić znalezienie lub ponowne podjęcie pracy po odbyciu kary dzięki programowi przygotowania do wyjścia na wolność opracowanemu w zakładzie karnym lub dzięki warunkowemu wypuszczeniu na wolność podlegającemu nadzorowi ( 21 ).

66.

Wykonanie tych zaleceń wymaga w konsekwencji, aby wykonanie kary lub środka zabezpieczającego związanych z pozbawieniem wolności jak najmniej naruszało więzy łączące więźnia z jego rodziną, jak również z jego środowiskiem społecznym i zawodowym.

67.

W świetle tych właśnie rozważań organ sądowy wykonujący nakaz powinien zbadać w każdym poszczególnym przypadku, czy osoba, której wniosek dotyczy, „przebywa” lub „ma miejsce zamieszkania” w państwie członkowskim wykonującym nakaz w rozumieniu art. 4 pkt 6 decyzji ramowej.

68.

Z powyższego wynika, że osoba ta mogłaby, moim zdaniem, zostać uznana za mającą miejsce zamieszkania w państwie członkowskim wykonującym nakaz w rozumieniu art. 4 pkt 6 decyzji ramowej, chociaż znajduje się w nim od niedawna, jeżeli łączą ją jednak z tym państwem inne więzy wystarczająco silne, takie jak fakt posiadania w tym państwie głównego miejsca zamieszkania, zamieszkiwania w tym państwie z własną rodziną oraz wykonywania działalności zawodowej w tym państwie.

69.

W odniesieniu do sytuacji D. Wolzenburga jestem zdania, że można go uznać za osobę mającą miejsce zamieszkania w Niderlandach w rozumieniu art. 4 pkt 6 decyzji ramowej, ponieważ w momencie, w którym organy niderlandzkie otrzymały dotyczący go europejski nakaz aresztowania, posiadał on swe główne miejsce zamieszkania w tym państwie od nieco ponad roku, żył tam ze swoją żoną i wykonywał tam działalność zawodową.

70.

W świetle tych okoliczności proponuję odpowiedzieć, że długość pobytu osoby poszukiwanej na podstawie europejskiego nakazu aresztowania w państwie członkowskim wykonującym nakaz, którą należy uwzględnić w celu określenia, czy dana osoba przebywa lub ma miejsce zamieszkania w tym państwie członkowskim w rozumieniu art. 4 pkt 6 decyzji ramowej, powinna być wystarczająca do ustalenia, że w świetle innych obiektywnych okoliczności charakteryzujących konkretną sytuację tej osoby stworzyła ona więzi z tym państwem członkowskim pozwalające na wyciągnięcie wniosku, że odbycie kary pozbawienia wolności w państwie członkowskim wykonującym nakaz zwiększa szanse na jej resocjalizację.

B — W przedmiocie możliwości uzależnienia zastosowania podstawy odmowy wykonania nakazu ustanowionej w art. 4 pkt 6 decyzji ramowej od dodatkowych wymogów administracyjnych, takich jak posiadanie zezwolenia na pobyt na czas nieokreślony

71.

W drodze trzeciego pytania sąd krajowy zmierza przede wszystkim do ustalenia, czy art. 4 pkt 6 decyzji ramowej powinien być interpretowany w ten sposób, że zastosowanie podstawy odmowy wykonania nakazu przewidzianej w tym przepisie może być uzależnione od dodatkowych wymogów administracyjnych, takich jak posiadanie zezwolenia na pobyt na czas nieokreślony.

72.

Wyżej wymieniony wyrok w sprawie Kozłowski zawiera już pewne wskazówki dotyczące odpowiedzi, jakiej należy udzielić na to pytanie. W wyroku tym Trybunał wypowiedział się co do tego, czy osoba, której wniosek dotyczy, może zostać uznana za „przebywającą” lub „mającą miejsce zamieszkania” w państwie członkowskim wykonującym nakaz, w sytuacji gdy jej pobyt w tym państwie jest niezgodny z przepisami krajowymi dotyczącymi wjazdu cudzoziemców i ich pobytu na terytorium danego państwa. Oberlandesgericht Stuttgart skierował takie pytanie, ponieważ S. Kozłowski — ponad trzy miesiące po jego przyjeździe do Niemiec — nie pracował w tym państwie, a utrzymanie zapewniał sobie głównie dzięki popełnianym przestępstwom ( 22 ).

73.

Zdaniem Trybunału okoliczność ta nie wyklucza sama w sobie, że osoba, której wniosek dotyczy, może zostać uznana za osobę przebywającą na terytorium państwa członkowskiego wykonującego nakaz, ale może ona stanowić istotny element w ramach oceny, czy warunek ten został spełniony.

74.

Z przytoczonych okoliczności wynika, że aby odpowiedzieć na badane tu pytanie — jak zaznacza to sam sąd krajowy — należy za punkt wyjścia przyjąć fakt, że obywatel innego państwa członkowskiego wywodzi swoje prawo do pobytu w państwie członkowskim wykonującym nakaz z art. 18 WE lub ewentualnie z wykonywania działalności gospodarczej na podstawie jednej ze swobód przepływu przewidzianych w traktacie WE, i że prawo to może zostać podważone przez to państwo jedynie w warunkach zgodnych z prawem wspólnotowym.

75.

Zgodnie bowiem z art. 17 ust. 1 WE każda osoba mająca przynależność państwa członkowskiego jest obywatelem Unii i zgodnie z art. 18 ust. 1 WE każdy obywatel Unii ma prawo do swobodnego przemieszczania się i przebywania na terytorium państw członkowskich, z zastrzeżeniem ograniczeń i warunków ustanowionych w tym traktacie i przepisach przyjętych w celu jego wykonania. Bezsporne jest również, że obywatelstwo Unii stanowi element podstawowego statusu każdego obywatela państwa członkowskiego i że uzupełnieniem zagwarantowanego w traktacie WE prawa do wykonywania działalności gospodarczej w dowolnie wybranym państwie członkowskim, w charakterze pracownika najemnego lub osoby pracującej na własny rachunek, jest prawo do pobytu w tym państwie.

76.

Jak wyjaśnia to sam sąd krajowy, to prawo pobytu nie jest uzależnione od spełnienia wymogów administracyjnych, takich jak posiadanie zezwolenia na pobyt na czas nieokreślony. Tego rodzaju wymóg nie jest wymieniony ani wśród warunków określonych w traktacie WE, ani wśród warunków zawartych w dyrektywie 2004/38, w przeciwieństwie do warunku posiadania wystarczających zasobów na pobyt dłuższy niż trzy miesiące oraz przesłanki rozpatrywanej w ww. sprawie Kozłowski, by dana osoba nie stanowiła zagrożenia dla porządku publicznego i bezpieczeństwa publicznego przyjmującego państwa członkowskiego.

77.

Podobnie posiadanie zezwolenia na pobyt na czas nieokreślony nie jest również wymienione wśród warunków zastosowania podstawy odmowy wykonania nakazu przewidzianej w art. 4 pkt 6 decyzji ramowej.

78.

Z powyższego wynika, że brak takiego zezwolenia nie może wykluczyć zastosowania tej podstawy odmowy wykonania nakazu ani nawet stanowić istotnego elementu, który należałoby uwzględnić przy jej zastosowaniu.

79.

W świetle tych rozważań proponuję odpowiedzieć na pytanie trzecie, że art. 4 pkt 6 decyzji ramowej należy interpretować w ten sposób, iż zastosowanie podstawy odmowy wykonania nakazu przewidzianej w tym przepisie nie może być uzależnione od spełnienia dodatkowych wymogów administracyjnych, takich jak posiadanie zezwolenia na pobyt na czas nieokreślony.

80.

Celem uzupełnienia dodam, że prawo niderlandzkie uzależnia również zastosowanie tej podstawy odmowy wykonania nakazu od dwóch dodatkowych wymogów. Konieczne jest także po pierwsze, aby osoba, której wniosek dotyczy, mogła być ścigana w Niderlandach w związku z popełnieniem czynów, które leżą u podstaw wydania europejskiego nakazu aresztowania, i po drugie, aby dało się przewidzieć, iż nie utraci ona prawa do pobytu w tym państwie członkowskim w wyniku kary lub środka zabezpieczającego wymierzonych wobec niej po jej przekazaniu.

81.

Sąd krajowy nie skierował do Trybunału pytań dotyczących zgodności takich wymogów z decyzją ramową, ponieważ stwierdził, że wymogi te zostały spełnione w niniejszej sprawie. Pragnę jednak zaznaczyć, że pierwszy z tych wymogów, zgodnie z którym konieczne jest, aby osoba, której wniosek dotyczy, mogła być ścigana w państwie członkowskim wykonującym nakaz w związku z popełnieniem czynów, które doprowadziły do skazania stanowiącego podstawę europejskiego nakazu aresztowania, jest — w moim przekonaniu — niezgodny z decyzją ramową.

82.

Z jednej strony art. 4 pkt 6 tejże decyzji ramowej przewiduje tylko jako przesłanki jego zastosowania, po pierwsze, że osoba, której wniosek dotyczy, powinna być obywatelem państwa członkowskiego wykonującego nakaz, przebywać w nim lub mieć w nim miejsce zamieszkania i po drugie, że państwo to zobowiązuje się wykonać karę lub środek zabezpieczający zgodnie ze swoim prawem krajowym. Ponadto — jak już zauważyłem — Trybunał orzekł, że pojęcia „przebywa” i „ma miejsce zamieszkania” powinny być interpretowane jednolicie we wszystkich państwach członkowskich. W moim przekonaniu z tej analizy pojęć, które warunkują zastosowanie podstawy odmowy wykonania nakazu wymienionej w art. 4 pkt 6 decyzji ramowej, wynika, że państwo członkowskie nie może uzależnić zastosowania tej podstawy od dodatkowych wymogów, które nie zostały przewidziane w tym przepisie.

83.

Z drugiej strony spornego dodatkowego wymogu nie można uzasadnić celem, któremu ma służyć art. 4 pkt 6 decyzji ramowej, odnoszącym się do resocjalizacji osoby, której wniosek dotyczy. A priori nie istnieje żaden związek między miejscem popełnienia przestępstwa a miejscem, w którym znajduje się główny ośrodek interesów życiowych danej osoby i w którym w konsekwencji jej uwięzienie zwiększy szanse na jej resocjalizację.

84.

Jeśli chodzi o drugi warunek, że osoba, której wniosek dotyczy, nie powinna stracić prawa do pobytu w państwie członkowskim wykonującym nakaz, wydaje się on zgodny z decyzją ramową, jako że cel resocjalizacji realizowany na podstawie art. 4 pkt 6 tej decyzji zakłada w dorozumiany sposób, że osoba, której wniosek dotyczy, powinna móc dalej przebywać w tym państwie oraz że prawo pobytu obywatela Unii w państwie członkowskim, którego nie jest on obywatelem, nie jest bezwarunkowe.

85.

Przypomnę tutaj tylko, że nawet jeżeli wskutek popełnienia przestępstwa w jednym państwie członkowskim obywatel Unii może zostać pozbawiony prawa pobytu w tym państwie, sankcja ta może wynikać jedynie z decyzji o wydaleniu przyjętej zgodnie z bardzo surowymi warunkami przewidzianymi w art. 27–33 dyrektywy 2004/38.

86.

Decyzja taka może zatem zostać podjęta jedynie w wyjątkowych okolicznościach, to znaczy wtedy, gdy zachowanie osoby zainteresowanej stanowi rzeczywiste, aktualne i dostatecznie poważne zagrożenie narażające jeden z podstawowych interesów społeczeństwa. Ponadto przed podjęciem decyzji o wydaleniu z terytorium ze względów porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego przyjmujące państwo członkowskie musi uwzględnić w szczególności okres pobytu zainteresowanej osoby na jego terytorium, jej wiek, stan jej zdrowia, jej sytuację rodzinną i ekonomiczną, jej integrację społeczną i kulturalną w tym państwie oraz stopień jej więzi z krajem pochodzenia.

C — Wnioski pośrednie

87.

W świetle powyższych rozważań osoba, której wniosek dotyczy, znajdująca się w takiej sytuacji jak D. Wolzenburg, powinna móc zatem zostać uznana za przebywającą lub mającą miejsce zamieszkania w Niderlandach w rozumieniu art. 4 pkt 6 decyzji ramowej i tym samym skorzystać z podstawy odmowy wykonania nakazu przewidzianej w tym przepisie.

88.

Jak wynika z ww. wyroku w sprawie Pupino — i jak przypomniał to sąd krajowy — zgodnie z zasadą zgodnej wykładni sądy krajowe mają obowiązek interpretowania swego prawa krajowego, na ile to tylko możliwe, w świetle brzmienia i celów decyzji ramowej, tak aby osiągnąć zamierzony przez nią rezultat ( 23 ). Jednakże obowiązek ten ustaje w chwili, gdy prawo krajowe nie może być interpretowane w zgodzie z decyzją ramową, ponieważ zasada zgodnej wykładni nie może stanowić podstawy do dokonywania wykładni prawa krajowego contra legem ( 24 ).

89.

W wyroku z dnia 5 października 2004 r. w sprawach połączonych Pfeiffer i in. ( 25 ) Trybunał sprecyzował jednak, w jakim zakresie przeszkoda ta może zostać ominięta dzięki zasadzie równoważności. Zdaniem Trybunału, jeśli prawo krajowe, poprzez zastosowanie uznanych przez nie metod wykładni, zezwala, w pewnych okolicznościach, na taką wykładnię przepisu krajowego porządku prawnego, która pozwala na uniknięcie konfliktu z inną normą prawa krajowego lub na ograniczenie w tym celu zakresu danego przepisu poprzez stosowanie go tylko w takim stopniu, w jakim jest on zgodny z tą normą, sąd krajowy jest zobowiązany stosować te same metody w celu osiągnięcia rezultatu wytyczonego przez daną dyrektywę ( 26 ). Powyższą interpretację zakresu zasady zgodnej wykładni można zastosować w przypadku decyzji ramowej.

90.

W niniejszej sprawie sąd krajowy nie wyjaśnił, czy i w jakim zakresie metody wykładni uznawane w jego prawie krajowym pozwalają mu na rozstrzygnięcie konfliktu między art. 6 OLW i art. 4 pkt 6 decyzji ramowej, tak aby umożliwić przyjęcie wobec osoby znajdującej się w takiej sytuacji jak D. Wolzenburg decyzji o odmowie przekazania i tym samym odbycie przez nią kary w Niderlandach.

91.

Sąd ten nie wskazał również, dlaczego pytania czwarte i piąte, których celem jest ustalenie, czy sporne przepisy krajowe są sprzeczne z zasadą niedyskryminacji wyrażoną w art. 12 WE, mają znaczenie w tym względzie. Jednakże nie można wykluczyć, że zgodnie z metodami wykładni uznanymi w jego prawie krajowym możliwość osiągnięcia przez sąd krajowy rezultatu założonego w decyzji ramowej zależy od odpowiedzi na te pytania. Pytania czwarte i piąte, których dopuszczalność nie została podważona, nie mogą być zatem traktowane jako ewidentnie nieistotne dla rozstrzygnięcia sporu toczącego się przed sądem krajowym, w związku z czym proponuję Trybunałowi ich zbadanie.

D — W przedmiocie zgodności spornego uregulowania z zasadą niedyskryminacji

92.

W drodze pytań czwartego i piątego sąd krajowy zmierza do ustalenia, czy jego przepisy krajowe są zgodne z art. 12 WE zakazującym wszelkiej dyskryminacji ze względu na obywatelstwo w dziedzinach, w których traktat WE ma zastosowanie.

93.

Istota pytania sądu krajowego dotyczy tego, czy art. 12 WE w związku z art. 4 pkt 6 decyzji ramowej stoi na przeszkodzie uregulowaniu państwa członkowskiego, które przewiduje, że należy odmówić przekazania własnych obywateli w wykonaniu europejskiego nakazu aresztowania, podczas gdy przekazania obywateli innych państw członkowskich, którzy przebywają lub mają miejsce zamieszkania w rozumieniu tego przepisu decyzji ramowej w państwie członkowskim wykonującym nakaz, można odmówić jedynie wówczas, gdy posiadają oni zezwolenie na pobyt na czas nieokreślony.

94.

Liczne państwa członkowskie, które włączyły się do niniejszego postępowania jako interwenienci, wniosły do Trybunału o udzielenie odpowiedzi negatywnej na to pytanie z różnych powodów, które można streścić w następujący sposób.

95.

Po pierwsze, zdaniem rządów duńskiego, niemieckiego i austriackiego art. 4 pkt 6 decyzji ramowej przyznaje państwom członkowskim prawo do zadecydowania o tym, czy można odmówić przekazania w przypadkach przewidzianych w tym przepisie, ale państwa członkowskie nie są zobligowane do dokonania transpozycji tych przypadków do prawa krajowego. Gdyby państwa członkowskie zdecydowały się na transpozycję rzeczonego art. 4 pkt 6 zawierającego podstawę odmowy wykonania nakazu, to przysługiwałby im przy tym szeroki zakres uznania, tak że miałyby one prawo uzależnić zastosowanie tego przepisu do własnych obywateli oraz do obywateli innych państw członkowskich od spełnienia różnych warunków.

96.

Po drugie, zdaniem rządu niderlandzkiego uregulowanie to nie może być oceniane w świetle art. 12 WE, ponieważ nie podlega ono postanowieniom traktatu WE, lecz wchodzi w zakres współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych. Ponadto sytuacja, w jakiej znalazł się D. Wolzenburg, nie jest objęta zakresem zastosowania traktatu WE, ponieważ zainteresowany został zatrzymany w dniu 1 sierpnia 2006 r. na podstawie zgłoszenia dokonanego w ramach systemu informacyjnego Schengen w celu wykonania kary pozbawienia wolności.

97.

Po trzecie, państwu członkowskiemu miałoby przysługiwać prawo do zakazania przekazywania własnych obywateli. Zdaniem rządu austriackiego zakaz ten jest zgodny z art. 4 pkt 6 i art. 5 pkt 3 decyzji ramowej, w których istnienie więzów między obywatelami państwa członkowskiego wykonującego nakaz i tym państwem jest objęte niedającym się obalić domniemaniem.

98.

Ponadto zakaz wydalania przez państwo własnych obywateli miałby być wyrażony w art. 3 protokołu nr 4 ( 27 ). Zasada ta miałaby być zasadą podstawową wyrażoną również w innych aktach przyjętych na mocy tytułu VI traktatu UE dotyczącego współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych ( 28 ).

99.

Podobnie w szeregu wyroków Trybunał przyznał, że państwo członkowskie może przyjąć wobec własnych obywateli inne środki niż środki stosowane wobec obywateli innych państw członkowskich, o ile ta różnica w traktowaniu jest obiektywnie uzasadniona ( 29 ). Uregulowanie krajowe, zgodnie z którym — jak to ma miejsce w niniejszej sprawie — odmawia się wydania własnych obywateli i odmowa ta rozciąga się jedynie na tych obywateli innych państw członkowskich, którzy posiadają zezwolenie na pobyt na czas nieokreślony, miałoby być obiektywnie uzasadnione, ponieważ te dwie kategorie obywateli Unii łączą ściślejsze więzy z państwem członkowskim wykonującym nakaz.

100.

Ponadto, wydając art. 5 ust. 3 decyzji ramowej, prawodawca unijny miałby zadecydować o tym, że obywatele Unii, którzy mają miejsce zamieszkania w państwie członkowskim wykonującym nakaz, nie muszą być traktowani w taki sam sposób jak ci, którzy przebywają w tym państwie członkowskim, ale nie mają w nim miejsca zamieszkania.

1. W przedmiocie uprawnienia państw członkowskich do niedokonywania transpozycji art. 4 pkt 6 decyzji ramowej oraz w przedmiocie zakresu uznania przysługującego im w przypadku transpozycji

101.

Nie wydaje mi się, aby odmienne traktowanie przewidziane w rozpatrywanym tu uregulowaniu krajowym mogło być uzasadnione uznaniem, jakie przysługuje państwom członkowskim przy transpozycji art. 4 pkt 6 decyzji ramowej, i to z dwóch powodów.

102.

Przede wszystkim jestem zdania, że przetransponowanie do prawa krajowego podstawy odmowy wykonania nakazu przewidzianej w art. 4 pkt 6 decyzji ramowej nie zostało pozostawione uznaniu państw członkowskich, lecz ma charakter obligatoryjny. Nawet gdyby pomocniczo założyć, że ta transpozycja nie ma charakteru obligatoryjnego, państwo członkowskie nie mogłoby przyjąć środka opartego na dyskryminacji ze względu na przynależność państwową.

103.

Jeśli chodzi o pierwszą kwestię, jak Trybunał zaważył w ww. wyroku w sprawie Kozłowski, podstawa odmowy wykonania nakazu przewidziana w art. 4 pkt 6 ma na celu zwiększenie szans na resocjalizację osoby skazanej. Ze względu na to, że osoba ta, o ile jest ona obywatelem Unii, ma prawo do swobodnego przemieszczania się i zamieszkiwania na terytorium wszystkich państw członkowskich, powodzenie jej resocjalizacji jest problemem dotyczącym nie tylko państwa członkowskiego wykonującego nakaz, ale również wszystkich innych państw członkowskich i mieszkających w nich osób.

104.

Podobne rozumowanie może być przeprowadzone w odniesieniu do obywateli państw trzecich. Ze względu na zniesienie kontroli na granicach wewnętrznych strefy Schengen obywatele ci mogą się swobodnie przemieszczać w obrębie tej strefy. Mogą oni również przemieszczać się oraz przebywać we wszystkich państwach członkowskich Unii jako członkowie rodziny obywatela jednego z państw członkowskich.

105.

Z powyższego wynika, iż otwarcie granic sprawiło, że na państwach członkowskich spoczywa solidarna odpowiedzialność za zwalczanie przestępczości. Z tego właśnie powodu konieczne stało się utworzenie europejskiego obszaru karnego, aby poszczególne osoby nie korzystały ze swobód przepływu ze szkodą dla porządku publicznego.

106.

W moim przekonaniu transpozycja art. 4 pkt 6 decyzji ramowej do prawa każdego z państw członkowskich jest konieczna, aby europejski nakaz aresztowania nie był stosowany ze szkodą dla resocjalizacji osoby skazanej i tym samym ze szkodą dla uzasadnionego interesu wszystkich państw członkowskich w zapobieganiu przestępczości, któremu ma służyć podstawa odmowy wykonania nakazu przewidziana w tym przepisie.

107.

Z tego powodu jestem zdania — podobnie jak Komisja — że pierwsze słowa art. 4 pkt 6 decyzji ramowej, to jest „[w]ykonujący nakaz organ sądowy może odmówić wykonania europejskiego nakazu aresztowania”, muszą być interpretowane w ten sposób, iż wykonujący nakaz organ sądowy powinien mieć zapewnioną przez prawo krajowe możliwość sprzeciwienia się przekazaniu, jeżeli warunki wymienione w tym przepisie są spełnione. Analizę tę potwierdza moim zdaniem decyzja ramowa Rady 2008/909/WSiSW ( 30 ), która zmierza do ułatwienia wykonywania kary pozbawienia wolności w państwie, w którym jej wykonanie zwiększa szanse na resocjalizację osoby skazanej.

108.

Jeśli chodzi o drugą kwestię, nawet gdyby uznać, że państwom członkowskim przysługuje prawo wyboru między dokonaniem a niedokonaniem transpozycji art. 4 pkt 6 decyzji ramowej, w przypadku dokonania tej transpozycji nie mogą one naruszać zasady niedyskryminacji.

2. W przedmiocie zastosowania zasady niedyskryminacji

109.

Prawdą jest, że decyzja ramowa została przyjęta na podstawie traktatu UE, nie zaś na podstawie traktatu WE. Zgadza się również to, że przepisy prawa związane z obywatelstwem należą do suwerennych kompetencji państw członkowskich i że zniesienie wszelkich różnic w traktowaniu obywateli własnych i innych obywateli Unii istniejących w prawie krajowym państw członkowskich nie jest przedmiotem prawa wspólnotowego. Prawa i obowiązki, które wiążą wzajemnie państwo członkowskie z każdym z jego obywateli, nie powinny być zatem systematycznie stosowane do obywateli innych państw członkowskich ( 31 ).

110.

Niemniej jednak z powyższego założenia nie można wywodzić, iż przepisy wydane przez państwo członkowskie w celu implementacji danego aktu opartego na traktacie UE nie są objęte żadną kontrolą legalności z punktu widzenia zasady niedyskryminacji.

111.

Po pierwsze, z orzecznictwa wynika, że osoby, które korzystają ze swobody przemieszczania się zagwarantowanej przez traktat WE, mają prawo powoływać się na art. 12 WE. Korzystanie z jednej ze swobód traktatowych tworzy więź z prawem wspólnotowym, konieczną do zastosowania tego artykułu ( 32 ). Zgodność z tym artykułem uregulowania jednego z państw członkowskich może zatem zostać zbadana, jeżeli ma ono zastosowanie do osoby, która skorzystała z przysługującej jej swobody przemieszczania się, nawet jeśli uregulowanie to należy do sfery kompetencji zastrzeżonych na rzecz państw członkowskich ( 33 ).

112.

I tak na przykład w ww. wyroku w sprawie Cowan Trybunał uznał, że obywatel brytyjski zaatakowany we Francji podczas pobytu turystycznego mógł powołać się na zasadę niedyskryminacji wobec ustawy francuskiej regulującej kwestię odszkodowań dla ofiar przestępstw, pomimo iż ustawa ta należała do przepisów krajowych regulujących postępowanie karne. Podobnie w ww. wyroku w sprawie Garcia Avello orzeczono, że dzieci hiszpańskie, które przebywały legalnie w Belgii jako obywatele Unii, mogły powołać się na tę samą zasadę wobec przepisów belgijskich regulujących nazwisko rodowe.

113.

Wyroki te należą do utrwalonego orzecznictwa, zgodnie z którym państwo członkowskie, działając w ramach zastrzeżonych na jego rzecz kompetencji, nie może naruszać reguł traktatu WE ( 34 ), wśród których figuruje zakaz wszelkiej dyskryminacji ze względu na przynależność państwową wyrażony w art. 12 WE. Orzecznictwo to powinno mieć zastosowanie tym bardziej wtedy, gdy państwo członkowskie implementuje akt prawa Unii, taki jak decyzja ramowa, co potwierdza art. 47 UE, zgodnie z którym żadne z postanowień traktatu UE nie narusza postanowień traktatu WE.

114.

Z powyższego wynika, że D. Wolzenburg, który przebywa w Niderlandach w wyniku skorzystania ze swobody przemieszczania się przysługującej mu na mocy traktatu WE, jako obywatel Unii lub podmiot gospodarczy może powołać się na art. 12 WE wobec uregulowania niderlandzkiego, które określa, w jakich warunkach może on skorzystać z podstawy odmowy wykonania nakazu przewidzianej w art. 4 pkt 6 decyzji ramowej.

115.

Z drugiej strony, przy implementacji decyzji ramowej państwo członkowskie nie może naruszać zasady niedyskryminacji, która jako zasada podstawowa została w szczególności wymieniona w art. 14 europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności podpisanej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (zwanej dalej „EKPC”) oraz w art. 21 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej proklamowanej w Nicei w dniu  ( 35 ).

116.

Z utrwalonego orzecznictwa wynika bowiem, że przy dokonywaniu implementacji prawa Unii państwa członkowskie są zobowiązane do przestrzegania praw podstawowych zagwarantowanych w EKPC oraz praw wynikających z tradycji konstytucyjnych wspólnych dla państw członkowskich, jako zasad ogólnych prawa wspólnotowego ( 36 ).

117.

Warunki, na jakich państwa członkowskie dokonują implementacji podstawy odmowy wykonania nakazu przewidzianej w art. 4 pkt 6 decyzji ramowej, nie mogą być zatem wyłączone spod kontroli ich zgodności z zasadą niedyskryminacji.

3. W przedmiocie istnienia dyskryminacji

118.

Bezsprzeczne jest, że rozpatrywane tu uregulowanie niderlandzkie ustanawia odmienne traktowanie ze względu na przynależność państwową. Jak bowiem zauważa Komisja, podczas gdy podstawa odmowy wykonania nakazu jest obligatoryjnie i bezwarunkowo stosowana do obywateli niderlandzkich, do obywateli innych państw członkowskich, którzy przebywają lub mają miejsce zamieszkania w Niderlandach w rozumieniu art. 4 pkt 6, ma ona zastosowanie jedynie wówczas, gdy spełniają oni dodatkowe wymogi administracyjne.

119.

Zgodnie z orzecznictwem zasada niedyskryminacji wymaga, aby porównywalne sytuacje nie były traktowane w sposób odmienny, chyba że taka różnica w traktowaniu jest obiektywnie uzasadniona ( 37 ). Wymagane jest również, aby dana różnica w traktowaniu była konieczna i proporcjonalna do zamierzonego celu ( 38 ).

120.

Liczne państwa członkowskie podniosły, że mogą systematycznie wykluczać przekazanie własnych obywateli oraz że w tym zakresie sytuacja ich obywateli w ramach zastosowania art. 4 pkt 6 decyzji ramowej i sytuacja obywateli innych państw członkowskich nie dają się porównać. Nie podzielam tego punktu widzenia z przedstawionych poniżej powodów.

121.

Po pierwsze, nie sądzę, aby całkowite wykluczenie możliwości przekazania obywateli państwa członkowskiego wykonującego nakaz było zgodne z decyzją ramową.

122.

Z jednej strony należy stwierdzić, że fakt posiadania obywatelstwa państwa członkowskiego wykonującego nakaz jest ujęty w art. 4 pkt 6 decyzji ramowej w taki sam sposób jak fakt „przebywania” lub „posiadania miejsca zamieszkania” w tym państwie, które to okoliczności mogą prowadzić do wydania decyzji o odmowie przekazania dopiero po przeprowadzeniu oceny szczególnej sytuacji osoby, której dotyczy wniosek; oceny tej organ sądowy wykonujący nakaz dokonuje w każdym indywidualnym przypadku.

123.

Z drugiej strony podstawa odmowy wykonania nakazu wymieniona w art. 4 pkt 6 decyzji ramowej ma na celu zwiększenie szans na resocjalizację osoby, której dotyczy wniosek. Przewidując posiadanie obywatelstwa danego państwa członkowskiego w tym przepisie, prawodawca wspólnotowy przyjął, że cecha ta pozwala domniemywać, iż między osobą, której dotyczy wniosek, a państwem członkowskim wykonującym nakaz istnieje więź pozwalająca sądzić, że odbycie kary w tym państwie zwiększy szanse na tę resocjalizację.

124.

Niemniej jednak nie wydaje mi się, aby państwo członkowskie mogło traktować to domniemanie jako takie, którego nie można obalić. Na potwierdzenie tej tezy przytoczyć można cały wachlarz sytuacji ludzkich, z jakimi na co dzień spotykają się organy sądowe państw członkowskich. I tak można wyobrazić sobie przypadek obywatela niderlandzkiego żyjącego od wielu lat w innym państwie członkowskim niż Królestwo Niderlandów, w którym ma on rodzinę i pracę, i które opuszcza on jedynie w celu uniknięcia wykonania kary orzeczonej przeciwko niemu w tym pierwszym państwie członkowskim. Nie sądzę, aby w takiej sytuacji możliwe było przyjęcie niedającego się obalić domniemania, że resocjalizacja zainteresowanego będzie łatwiejsza, jeżeli odbędzie on karę w Niderlandach.

125.

Dlatego też jestem zdania, że cel, jakim jest resocjalizacja, wyrażony w art. 4 pkt 6 decyzji ramowej, nie może zostać osiągnięty bez indywidualizacji systemu wykonywania kar, który zakłada, że sądowi orzekającemu przysługuje całość uprawnień władzy sądowniczej oraz całkowita swoboda oceny. W związku z tym cel ten nie może — moim zdaniem — uzasadniać tego, że państwo członkowskie pozbawia właściwy organ sądowy wszelkiej swobody oceny w sytuacji, gdy europejski nakaz aresztowania dotyczy własnego obywatela. Organ sądowy powinien zatem móc uwzględnić wniosek o przekazanie, gdy — jak w podanym powyżej przykładzie — między osobą, której on dotyczy, a państwem członkowskim wykonującym nakaz nie istnieje inna więź niż obywatelstwo tej osoby.

126.

Po drugie, jestem zdania, że całkowita niemożność przekazania obywateli państwa członkowskiego wykonującego nakaz jest niezgodna z systematyką i celami decyzji ramowej.

127.

Niewydawanie przez państwo własnych obywateli stanowi tradycyjną zasadę prawa ekstradycji. Jest ona uznana przez Europejską konwencję o ekstradycji, podpisaną przez państwa członkowskie Rady Europy w Paryżu w dniu 13 grudnia 1957 r., która przewiduje w art. 6 ust. 1 lit. a), że każda z umawiających się stron ma prawo do odmowy wydania własnych obywateli.

128.

Zasada niewydawania własnych obywateli ma swe źródło w suwerennym władztwie, jakie państwa mają nad swoimi obywatelami, we wzajemnych obowiązkach, które je wiążą, oraz w braku zaufania do systemów prawnych innych państw. I tak wśród przyczyn, które podaje się dla uzasadnienia tej zasady, wyliczyć można w szczególności ciążący na państwie obowiązek objęcia własnych obywateli ochroną przed zastosowaniem wobec nich obcego porządku prawa karnego, którego procedury i język są im nieznane, co utrudnia im obronę ( 39 ).

129.

Przyjęcie decyzji ramowej oznacza porzucenie tej zasady w relacjach między państwami członkowskimi. Jak wynika z jej motywów i przepisów, w szczególności z art. 31, decyzja ta ma wyraźnie na celu zniesienie procedury ekstradycji między państwami członkowskimi i zastąpienie jej systemem przekazywania osób, w ramach którego organ sądowy wykonujący nakaz może sprzeciwić się przekazaniu jedynie w drodze decyzji uzasadnionej wprost zaistnieniem jednej z podstaw odmowy wykonania nakazu wymienionych w zamkniętym katalogu zawartym w art. 3 i 4 decyzji ramowej.

130.

Decyzja ramowa oparta jest na zasadzie wzajemnego uznawania. Jak wskazano w motywie 6 decyzji ramowej, europejski nakaz aresztowania stanowi pierwszy konkretny środek w dziedzinie prawa karnego wprowadzający zasadę wzajemnego uznawania, którą Rada Europejska zebrana w Tampere w dniach 15 i 16 października 1999 r. określiła jako „kamień węgielny” współpracy sądowej.

131.

Na podstawie tej zasady w przypadku gdy organ sądowy danego państwa wydaje orzeczenie zgodnie z prawem tego państwa, orzeczenie to jest całkowicie i bezpośrednio skuteczne na całym terytorium Unii, w związku z czym właściwe organy wszystkich pozostałych państw członkowskich są zobowiązane do współpracy przy jego wykonywaniu, tak jakby zostało ono wydane przez organ sądowy ich własnego państwa ( 40 ). Zakres zastosowania orzeczenia sądowego nie jest już zatem ograniczony do terytorium państwa członkowskiego wydania, ale rozciąga się obecnie na cały obszar Unii.

132.

Z powyższego wynika, że jeżeli organ sądowy państwa członkowskiego wnioskuje o przekazanie osoby czy to na podstawie prawomocnego orzeczenia skazującego, czy też w celu przeprowadzenia postępowania karnego, jego orzeczenie musi zostać uznane i wykonane automatycznie we wszystkich państwach członkowskich, a jego wykonania nie można odmówić na podstawie innej niż te, które są przewidziane w decyzji ramowej. Innymi słowy, godząc się na utworzenie europejskiego obszaru sądowego, a w szczególności systemu europejskiego nakazu aresztowania opartego na zasadzie wzajemnego uznawania, państwa członkowskie zrezygnowały z suwerennego władztwa, które pozwalało im na uniknięcie objęcia ich własnych obywateli dochodzeniami, jakie mogłyby wobec nich prowadzić organy sądowe innych państw członkowskich oraz na uniknięcie zastosowania wobec nich sankcji wymierzonych przez te organy.

133.

Rezygnacja ta była możliwa, ponieważ — jak wskazano w motywie 10 decyzji ramowej — „[m]echanizm europejskiego nakazu aresztowania opiera się na wysokim stopniu zaufania w stosunkach między państwami członkowskimi”.

134.

Zaufanie to znalazło najpierw wyraz w rezygnacji przez państwa członkowskie z ich prawa do ścigania, zawartej w zasadzie ne bis in idem wyrażonej w art. 54 konwencji wykonawczej do układu z Schengen ( 41 ), zgodnie z którym osoba, której proces zakończył się wydaniem prawomocnego wyroku na obszarze jednego państwa członkowskiego, nie może być ścigana za ten sam czyn na obszarze innego państwa członkowskiego.

135.

Jak Trybunał podkreślił w wyroku z dnia 11 lutego 2003 r. w sprawach połączonych Gözütok i Brügge ( 42 ), zasada ta implikuje nieodzownie, że bez względu na to, według jakich zasad doszło do wymierzenia kary, państwa członkowskie darzą się wzajemnym zaufaniem w zakresie ich systemów prawa karnego oraz że każde z nich akceptuje zastosowanie prawa karnego obowiązującego w innych państwach członkowskich, nawet jeśli zastosowanie jego własnego prawa karnego prowadziłoby do odmiennego rozstrzygnięcia ( 43 ).

136.

Zaufanie to oparte jest na wielu czynnikach. Z jednej strony wszystkie państwa członkowskie wykazały, w chwili gdy utworzyły Wspólnoty Europejskie lub w momencie przystąpienia do nich, że są państwami prawa przestrzegającymi praw podstawowych określonych w EKPC i, od dnia 7 grudnia 2000 r., w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej. Ponadto, jak zauważyła Komisja w pkt 1 uzasadnienia projektu decyzji ramowej, poza ratyfikacją tej konwencji oraz proklamowaniem tej karty wszystkie państwa członkowskie podzielają wymagającą wizję państwa prawa ( 44 ).

137.

Pomimo braku w chwili obecnej szerokiej harmonizacji prawa karnego materialnego i procesowego w Unii, państwa członkowskie mogły nabrać przekonania, że warunki, na jakich ich obywatele będą ścigani i sądzeni w innych państwach członkowskich, odpowiadają prawom tych obywateli i umożliwią im właściwą obronę pomimo trudności językowych oraz braku obeznania z procedurą.

138.

Z drugiej strony zaufanie, jakie każde państwo członkowskie i jego obywatele powinni mieć do wymiaru sprawiedliwości innych państw członkowskich, jest logiczną i nieuniknioną konsekwencją ustanowienia wspólnego rynku i europejskiego obywatelstwa.

139.

Każde państwo członkowskie ma bowiem obowiązek, na mocy ustanowionych w traktacie WE swobód przepływu, pozwolić obywatelom innych państw członkowskich na wykonywanie na jego terytorium działalności gospodarczej na własny rachunek lub w ramach pracy najemnej na takich samych warunkach jak jego obywatele.

140.

Kolejnym etapem było ustanowienie obywatelstwa Unii, ponieważ każde państwo członkowskie jest także zobowiązane do przyjmowania na swoim terytorium obywateli innych państw członkowskich, którzy chcą tam przebywać, o ile obywatele ci posiadają, przynajmniej przez pierwszych pięć lat, wystarczające zasoby do życia oraz ubezpieczenie społeczne. Jest ono również zobowiązane do umożliwienia im uczestnictwa w wyborach lokalnych i do Parlamentu Europejskiego. Wreszcie jest ono zobowiązane do objęcia swoją ochroną dyplomatyczną lub konsularną każdego obywatela Unii, który znajduje się w państwie trzecim, jeżeli ochrony tej nie zapewni państwo członkowskie, którego zainteresowana osoba jest obywatelem.

141.

Utworzenie wspólnego rynku oraz obywatelstwo Unii doprowadziły zatem stopniowo do tego, że państwa członkowskie są obowiązane traktować obywateli innych państw członkowskich jak swoich własnych obywateli w coraz większej części życia gospodarczego, społecznego i politycznego. Oba te czynniki pozwalają również każdemu obywatelowi na to, by żył lub pracował w wybranym przez siebie państwie członkowskim Unii w taki sam sposób jak każdy obywatel tego państwa.

142.

Wydawało się zatem, że przyszedł również moment i na to, by do tej konstrukcji prawnej dodać zasadę równego traktowania przed wymiarem sprawiedliwości. Innymi słowy, ponieważ obywatelowi Unii przysługują w szerokim zakresie identyczne prawa jak obywatelom tego państwa, uzasadnione jest, aby podlegał on również tym samym obowiązkom w dziedzinie karnej. Wiąże się to z tym, że jeśli popełni on przestępstwo w przyjmującym państwie członkowskim, będzie w nim ścigany i osądzony przez sądy tego państwa tak jak obywatel tego państwa, i że odbędzie tam wymierzoną mu karę, chyba że wykonanie jej w jego własnym państwie zwiększa szansę na jego resocjalizację.

143.

Porzucenie zasady niewydawania własnych obywateli w decyzji ramowej potwierdzić mogą jeszcze, o ile zajdzie taka potrzeba, przepisy przejściowe ustanowione na rzecz Republiki Austriackiej w art. 33, które zezwalają temu państwu członkowskiemu na utrzymanie tej zasady przez czas potrzebny do dokonania zmiany w konstytucji tego państwa, jednakże nie dłużej niż do 31 grudnia 2008 r.

144.

Prawdą jest, że art. 5 decyzji ramowej 2002/946 wydanej później niż decyzja ramowa dotyczy wyraźnie przypadku, w którym państwo członkowskie na mocy swego prawa krajowego „nie stosuje ekstradycji w odniesieniu do swoich obywateli”, i przewiduje, że w tym przypadku osoba podejrzana o popełnienie jednego z przestępstw określonych w tym akcie prawnym w innym państwie członkowskim powinna być ścigana w państwie członkowskim, którego jest obywatelem, zgodnie z art. 6 Europejskiej konwencji o ekstradycji z dnia 13 grudnia 1957 r. Jednakże przepisy te, zawarte w akcie, którego celem jest wzmocnienie zwalczania określonego przestępstwa, nie powinny wpływać na wykładnię decyzji ramowej.

145.

Wreszcie nie uważam, że przekazanie przez państwo członkowskie jednego z jego obywateli w wykonaniu europejskiego nakazu aresztowania jest niezgodne z prawami podstawowymi, a w szczególności z art. 3 ust. 1 protokołu nr 4, na mocy którego nikt nie może zostać wydalony z terytorium państwa, którego jest obywatelem.

146.

Po pierwsze, przekazanie organom sądowym innego państwa członkowskiego nie może być traktowane jako wydalenie w rozumieniu tego przepisu.

147.

Po drugie, porzucenie zasady niewydawania własnych obywateli przewidziane w decyzji ramowej nie pozbawia organów sądowych wykonujących nakaz wszelkich środków ochrony danej osoby, jeżeli w wyjątkowym przypadku okazałoby się, że wniosek o przekazanie może naruszać jej prawa podstawowe.

148.

I tak, jakkolwiek ważność decyzji ramowej — podobnie jak w przypadku każdego innego aktu prawa wtórnego — zależy od jej zgodności z prawami podstawowymi ( 45 ) i choć państwa członkowskie są również zobowiązane do przestrzegania tych praw przy stosowaniu tejże decyzji ramowej jak przy stosowaniu każdego innego aktu prawa wspólnotowego, Rada Unii Europejskiej podkreśliła jeszcze w art. 1 ust. 3 decyzji ramowej, że nałożony przez nią obowiązek przekazania nie może w żaden sposób naruszać praw podstawowych i zasad zawartych w art. 6 UE.

149.

Organ sądowy wykonujący nakaz może zatem w szczególnym przypadku i w drodze wyjątku odmówić wykonania europejskiego nakazu aresztowania, jeżeli — jak wskazano w motywie 12 decyzji ramowej — istnieją „oparte o obiektywne przesłanki podstawy do przypuszczania, że wymieniony nakaz aresztowania został wydany w celu ścigania lub ukarania osoby ze względu na jej płeć, rasę, religię, pochodzenie etniczne, obywatelstwo, język, poglądy polityczne lub orientację seksualną, lub że jej sytuacja może ulec pogorszeniu z jednej z tych przyczyn”.

150.

Ponadto należy przypomnieć, że gdyby państwo członkowskie wydało przepisy materialnego lub proceduralnego prawa karnego naruszające zasady określone w art. 6 UE, Rada mogłaby zawiesić wykonanie decyzji ramowej na podstawie art. 7 UE, jak zostało to wskazane w jej motywie 10.

151.

Wymienienie tych różnych gwarancji w decyzji ramowej, które samo w sobie nie tworzy żadnego prawa, ponieważ gwarancje te stanowią już integralną część wspólnotowego porządku prawnego, pokazuje, jak bardzo prawodawca unijny pragnął, aby wprowadzone w tej decyzji ramowej innowacje w stosunku do tradycyjnego systemu ekstradycji, takie jak porzucenie zasady niewydawania własnych obywateli, nie prowadziły do zmniejszenia ochrony praw podstawowych.

152.

Państwa członkowskie nie mogą zatem wydawać w prawie krajowym przepisów, które w taki czy inny sposób prowadziłyby do ustanowienia systematycznie stosowanego wyjątku na korzyść swoich własnych obywateli, nie naruszając przy tym skuteczności decyzji ramowej.

153.

W każdym razie nawet gdyby uznać, że art. 4 pkt 6 decyzji ramowej może być interpretowany w ten sposób, iż państwu członkowskiemu przysługuje prawo do systematycznego odmawiania przekazania własnych obywateli, wykładnia taka nie mogłaby uzasadnić różnicy w traktowaniu zawartej w spornym przepisie prawa niderlandzkiego.

154.

Zgodnie z art. 4 pkt 6 decyzji ramowej obywatel innego państwa członkowskiego, który przebywa lub ma miejsce zamieszkania w państwie członkowskim wykonującym nakaz, w rozumieniu tego przepisu jest zrównany z obywatelem tego państwa w tym sensie, iż powinno być możliwe odmówienie jego przekazania i pozwolenie mu tym samym na odbycie kary w tym państwie.

155.

Wyłączenie takiego obywatela z zakresu zastosowania tego przepisu prowadzi do tego, że osoba, której wniosek dotyczy, musi zawsze odbyć swoją karę w państwie członkowskim wydającym nakaz, bez względu na to, jaki jest wymiar czasowy kary oraz odległość dzieląca państwo członkowskie wykonujące nakaz od państw członkowskiego wydającego nakaz.

156.

Rozwiązanie takie może zatem sprawić, że utrzymywanie kontaktów przez osobę skazaną z jej bliskimi poprzez wizyty w zakładzie karnym, jak również prowadzenie przez nią działalności zawodowej w ramach na przykład wykonywania kary w sposób połączony z częściowym pozbawieniem wolności stanie się niemożliwe lub bardzo utrudnione.

157.

Taka różnica w traktowaniu wydaje się ewidentnie nieproporcjonalna w świetle różnicy, jaka mogłaby zaistnieć między sytuacją obywateli państwa członkowskiego wykonującego nakaz i sytuacją obywateli innych państw członkowskich, którzy przebywają w tym pierwszym państwie lub mają w nim miejsce zamieszkania w rozumieniu art. 4 pkt 6 decyzji ramowej, jeżeli przepis ten miałby być interpretowany zgodnie ze stanowiskiem przedstawionym przez rząd niderlandzki.

158.

Omawiane tu uregulowanie niderlandzkie jest zatem, moim zdaniem, sprzeczne z zasadą niedyskryminacji.

159.

W świetle powyższych rozważań proponuję Trybunałowi, aby orzekł, że art. 12 WE w związku z art. 4 pkt 6 decyzji ramowej stoi na przeszkodzie uregulowaniu państwa członkowskiego, które przewiduje, że należy odmówić przekazania własnych obywateli w wykonaniu europejskiego nakazu aresztowania, podczas gdy przekazania obywateli innych państw członkowskich, którzy przebywają lub mają miejsce zamieszkania w rozumieniu tego przepisu decyzji ramowej w państwie członkowskim wykonującym nakaz, można odmówić jedynie wówczas, gdy posiadają oni zezwolenie na pobyt na czas nieokreślony.

V — Wnioski

160.

W świetle powyższych rozważań proponuję odpowiedzieć w następujący sposób na pytania prejudycjalne postawione przez Rechtbank Amsterdam:

1)

Długość pobytu osoby poszukiwanej na podstawie europejskiego nakazu aresztowania w państwie członkowskim wykonującym nakaz, którą należy uwzględnić w celu określenia, czy dana osoba przebywa lub ma miejsce zamieszkania w tym państwie członkowskim w rozumieniu art. 4 pkt 6 decyzji ramowej Rady 2002/584/WSiSW z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między państwami członkowskimi, powinna być wystarczająca do ustalenia, że w świetle innych obiektywnych okoliczności charakteryzujących konkretną sytuację tej osoby stworzyła ona więzi z tym państwem członkowskim pozwalające na wyciągnięcie wniosku, że odbycie kary pozbawienia wolności w tym państwie zwiększa szanse na jej resocjalizację.

2

Artykuł 4 pkt 6 decyzji ramowej 2002/584 należy interpretować w ten sposób, iż zastosowanie podstawy odmowy wykonania nakazu przewidzianej w tym przepisie nie może być uzależnione od spełnienia dodatkowych wymogów administracyjnych, takich jak posiadanie zezwolenia na pobyt na czas nieokreślony.

3

Artykuł 12 WE w związku z art. 4 pkt 6 decyzji ramowej 2002/584 stoi na przeszkodzie uregulowaniu państwa członkowskiego, które przewiduje, że należy odmówić przekazania własnych obywateli w wykonaniu europejskiego nakazu aresztowania, podczas gdy przekazania obywateli innych państw członkowskich, którzy przebywają lub mają miejsce zamieszkania w rozumieniu tego przepisu decyzji ramowej 2002/584 w państwie członkowskim wykonującym nakaz, można odmówić jedynie wówczas, gdy posiadają oni zezwolenie na pobyt na czas nieokreślony.


( 1 ) Język oryginału: francuski.

( 2 ) Decyzja ramowa z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między państwami członkowskimi (Dz.U. L 190, s. 1, zwana dalej „decyzją ramową”).

( 3 ) Zwany dalej „organem sądowym wykonującym nakaz”.

( 4 ) Na mocy deklaracji poczynionej przez Królestwo Niderlandów zgodnie z art. 35 UE sąd ten może skierować do Trybunału pytania prejudycjalne dotyczące interpretacji aktów wydanych w ramach współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych, takich jak decyzja ramowa [informacja dotycząca wejścia w życie traktatu z Amsterdamu (Dz.U. 1999, L 114, s. 56)].

( 5 ) C-66/08, Zb.Orz. s. I-6041.

( 6 ) Motywy 1 i 5 decyzji ramowej.

( 7 ) Motyw 6 decyzji ramowej.

( 8 ) Motyw 10 decyzji ramowej.

( 9 ) Artykuł 80 ust. 3 Gesetz über die internationale Rechtshilfe in Strafsachen (ustawy o międzynarodowej pomocy prawnej w sprawach karnych) z dnia 23 grudnia 1982 r., zmienionej Europäisches Haftbefehlsgesetz (ustawą o europejskim nakazie aresztowania z dnia (BGBl. 2006 I, s. 1721).

( 10 ) Artykuł 83b ust. 2 Gesetz über die internationale Rechtshilfe in Strafsachen.

( 11 ) Artykuł 16 ust. 2 Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland (konstytucji Republiki Federalnej Niemiec) stanowi:

„Ekstradycja obywatela niemieckiego do innego państwa jest zakazana. Przepisy ustanawiające odstępstwo przyjmowane są w formie ustawy w celu ekstradycji do innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub przed trybunał międzynarodowy, o ile zapewnione jest przestrzeganie zasad państwa prawa”.

( 12 ) Staatsblad 2004, nr 195, z późn. zm. (zwanej dalej „OLW”).

( 13 ) C-105/03, Zb.Orz. s. I-5285.

( 14 ) Wyżej wymieniony wyrok w sprawie Kozłowski, pkt 46.

( 15 ) Ibidem, pkt 36.

( 16 ) Dyrektywa z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich, zmieniająca rozporządzenie (EWG) nr 1612/68 i uchylająca dyrektywy 64/221/EWG, 68/360/EWG, 72/194/EWG, 73/148/EWG, 75/34/EWG, 75/35/EWG, 90/364/EWG, 90/365/EWG i 93/96/EWG (Dz.U. L 158, s. 77).

( 17 ) Wyżej wymieniony wyrok w sprawie Kozłowski, pkt 44.

( 18 ) Ibidem, pkt 36.

( 19 ) Ibidem, pkt 42.

( 20 ) Zobacz w szczególności zalecenie nr R (87) 3 Komitetu Ministrów do państw członkowskich w sprawie europejskich reguł więziennych, przyjęte w dniu 12 lutego 1987 r. i zastąpione zaleceniem Rec(2006)2, przyjętym w dniu Zobacz również Konwencję Rady Europy o przekazywaniu osób skazanych z dnia Funkcja resocjalizacyjna jest również wymieniona w rezolucji Parlamentu Europejskiego o przestrzeganiu praw człowieka w Unii Europejskiej (1997) (Dz.U. 1999, C 98, s. 279), w której instytucja ta przypomniała, że funkcją kary jest poprawa i resocjalizacja oraz że w tym zakresie jej celem jest ponowna integracja więźnia w wymiarze ludzkim i społecznym (pkt 78).

( 21 ) Zalecenie nr R (87) 3 (pkt 24, 103, 107) oraz zalecenie Rec(2006)2 (pkt 63, 68-1, 86).

( 22 ) Należy przypomnieć, że na mocy art. 7 ust. 1 lit. b) dyrektywy 2004/38 państwo członkowskie może uzależnić pobyt obywatela Unii na własnym terytorium przekraczający trzy miesiące od warunku, że obywatel ten posiada wystarczające zasoby dla siebie i członków swojej rodziny, aby nie stanowić obciążenia dla systemu pomocy społecznej przyjmującego państwa członkowskiego.

( 23 ) Wyżej wymieniony wyrok w sprawie Pupino, pkt 43.

( 24 ) Ibidem, pkt 47.

( 25 ) Od C-397/01 do C-403/01, Zb.Orz. s. I-8835.

( 26 ) Punkt 116.

( 27 ) Protokół nr 4 do europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z dnia 16 września 1963 r., w którym uznano pewne prawa i wolności inne niż te określone już w konwencji i w pierwszym protokole dodatkowym do konwencji, w brzmieniu zmienionym protokołem nr 11 (zwany dalej „protokołem nr 4”).

( 28 ) Rząd duński przytacza w szczególności art. 5 decyzji ramowej Rady 2002/946/WSiSW z dnia 28 listopada 2002 r. w sprawie wzmocnienia systemu karnego w celu zapobiegania ułatwianiu nielegalnego wjazdu, tranzytu i pobytu (Dz.U. L 328, s. 1).

( 29 ) Rząd duński przytacza wyroki z dnia 23 stycznia 1997 r. w sprawie C-29/95 Pastoors i Trans-Cap, Rec. s. I-285; z dnia w sprawach połączonych C-482/01 i C-493/01 Orfanopoulos i Oliveri, Rec. s. I-5257.

( 30 ) Decyzja ramowa Rady z dnia 27 listopada 2008 r. o stosowaniu zasady wzajemnego uznawania do wyroków skazujących na karę pozbawienia wolności lub inny środek polegający na pozbawieniu wolności — w celu wykonania tych wyroków w Unii Europejskiej (Dz.U. L 327, s. 27).

( 31 ) Szczególny związek między każdym państwem członkowskim i jego obywatelami został zresztą podkreślony w art. 17 ust. 1 WE, zgodnie z którym obywatelstwo Unii uzupełnia obywatelstwo krajowe, nie zastępując go jednak.

( 32 ) Zobacz w szczególności wyroki z dnia 2 lutego 1989 r. w sprawie 186/87 Cowan, Rec. s. 195, pkt 19; z dnia w sprawie C-148/02 Garcia Avello, Rec. s. I-11613, pkt 29. Zobacz a contrario wyrok z dnia w sprawie C-427/06 Bartsch, Zb.Orz. s. I-7245, pkt 25.

( 33 ) Zobacz w odniesieniu do przepisów prawa karnego ww. wyrok w sprawie Cowan, zaś w odniesieniu do przepisów regulujących nazwisko osoby ww. wyrok w sprawie Garcia Avello.

( 34 ) Zobacz w szczególności w dziedzinie podatków bezpośrednich wyrok z dnia 12 września 2006 r. w sprawie C-196/04 Cadbury Schweppes i Cadbury Schweppes Overseas, Zb.Orz. s. I-7995, pkt 40 i w dziedzinie bezpieczeństwa publicznego wyrok z dnia w sprawie C-285/98 Kreil, Rec. s. I-69, pkt 15, 16.

( 35 ) Dz.U. C 364, s. 1. Przypomnijmy, że art. 21 ust. 2 tej karty stanowi, iż „[w] zakresie zastosowania traktatu [WE] i traktatu [UE] oraz bez uszczerbku dla jej postanowień szczególnych, zakazana jest wszelka dyskryminacja ze względu na przynależność państwową”.

( 36 ) Wyrok z dnia 3 maja 2007 r. w sprawie C-303/05 Advocaten voor de Wereld, Zb.Orz. s. I-3633, pkt 45 i przytoczone tam orzecznictwo.

( 37 ) Ibidem, pkt 56 i przytoczone tam orzecznictwo.

( 38 ) Wyżej wymieniony wyrok w sprawie Pastoors i Trans-Cap, pkt 26.

( 39 ) Z. Deen-Racsmány, R. Blekxtoon, The Decline of the Nationality Exception in European Extradition?, European Journal of Crime, Criminal Law and Criminal Justice, vol. 13/3, s. 317–363, Koninklijke Brill NV, Niderlandy 2005.

( 40 ) Zobacz w tym względzie komunikat Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego z dnia 26 lipca 2000 r. w sprawie wzajemnego uznawania ostatecznych orzeczeń w sprawach karnych [COM(2000) 495 wersja ostateczna, w szczególności s. 8].

( 41 ) Konwencja wykonawcza do układu z Schengen z dnia 14 czerwca 1985 r. między rządami państw Unii Gospodarczej Beneluxu, Republiki Federalnej Niemiec oraz Republiki Francuskiej w sprawie stopniowego znoszenia kontroli na wspólnych granicach (Dz.U. 2000, L 239 s. 19), podpisana w Schengen w dniu

( 42 ) Sprawy połączone C-187/01 i C-385/01, Rec. s. I-1345.

( 43 ) Punkt 33.

( 44 ) Projekt decyzji ramowej Rady z dnia 25 września 2001 r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między państwami członkowskimi [COM(2001) 522 wersja ostateczna].

( 45 ) Zgodność decyzji ramowej z zasadami określonymi w art. 6 UE w zakresie dotyczącym zniesienia warunku podwójnej odpowiedzialności karnej w odniesieniu do 32 przestępstw wymienionych w art. 2 tej decyzji ramowej została zbadana przez Trybunał w ramach wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczącego oceny ważności w ww. wyroku w sprawie Advocaten voor de Wereld.