—

w imieniu Estager SA przez F. Genot-Delbecque oraz N. Petrignet, avocates,

—

w imieniu rządu francuskiego przez G. de Bergues’a oraz J.-C. Gracię, działających w charakterze pełnomocników,

—

w imieniu Komisji Wspólnot Europejskich przez J.-F. Pasquiera oraz P. Aalto, działających w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni rozporządzenia Rady (WE) nr 1103/97 z dnia 17 czerwca 1997 r. w sprawie niektórych przepisów dotyczących wprowadzenia euro (Dz.U. L 162, str. 1) oraz rozporządzenia Rady (WE) nr 974/98 z dnia 3 maja 1998 r. w sprawie wprowadzenia euro (Dz.U. L 139, str. 1).

2

Wniosek ten został przedstawiony w ramach sporu zawisłego między Estager SA (zwaną dalej „Estager”) a receveur principal de la recette des douanes de Brive (zwanym dalej „biurem poboru”) w przedmiocie podniesienia przy przejściu na euro opłaty pobieranej od mąki, kaszy manny i drobnej kaszy pszenicznej dostarczanych lub wyrabianych w celu spożycia przez ludzi (zwanej dalej „opłatą”).

3

Zgodnie z art. 1 rozporządzenia nr 1103/97:

„Do celów niniejszego rozporządzenia:

[…]”.

4

Artykuł 3 tego rozporządzenia stanowi:

„Wprowadzenie euro nie skutkuje zmianą żadnego warunku aktu prawnego ani zwolnieniem z wykonania lub usprawiedliwieniem niewykonania jakiegokolwiek aktu prawnego i nie daje żadnej ze stron prawa do jednostronnej zmiany lub rozwiązania takiego aktu. Niniejszy przepis nie narusza ewentualnych ustaleń stron”.

5

Artykuł 4 tego rozporządzenia stanowi:

„1.   Kursy wymiany zostaną przyjęte jako jedno euro wyrażone w krajowych jednostkach pieniężnych każdego z uczestniczących państw członkowskich. Będą to liczby sześciocyfrowe.

2.   Kursy wymiany nie będą zaokrąglane ani skracane w trakcie wymiany.

3.   Kursy wymiany będą używane do wymiany pomiędzy jednostką euro i krajową jednostką pieniężną i vice versa. Kursy odwrotne ustalane na podstawie kursów wymiany nie będą stosowane.

4.   Kwoty pieniężne, które mają zostać wymienione z jednej krajowej jednostki pieniężnej na inną, najpierw zostaną wymienione na kwotę pieniężną wyrażoną w jednostce euro, która to kwota może zostać zaokrąglona do nie mniej niż trzech miejsc po przecinku, a następnie zostaną wymienione na inną jednostkę pieniężną. Nie można stosować odmiennej metody obliczania, chyba że daje ona takie same wyniki”.

6

Artykuł 5 rozporządzenia nr 1103/97 brzmi następująco:

„Kwoty pieniężne, które mają zostać zapłacone lub rozliczone w trakcie zaokrąglania po wymianie na jednostkę euro zgodnie z art. 4, będą zaokrąglane w górę lub w dół do najbliższego centa. Kwoty pieniężne, które mają zostać zapłacone lub rozliczone i które są wymieniane na krajową jednostkę pieniężną, będą zaokrąglane w górę lub w dół do najbliższej podjednostki lub w wypadku braku podjednostki do najbliższej jednostki lub zgodnie z prawem krajowym lub praktyką do wielokrotności lub ułamka podjednostki lub krajowej jednostki pieniężnej. Jeżeli zastosowanie kursu wymiany daje wynik połowiczny, suma zostanie zaokrąglona w górę”.

7

Artykuł 7 rozporządzenia nr 974/98 przewiduje, że zamiana walut wszystkich uczestniczących państw członkowskich na euro sama w sobie nie ma wpływu na zmianę denominacji aktów prawnych istniejących w dniu zamiany.

8

Artykuł 14 tego rozporządzenia stanowi:

„Odniesienia do krajowych jednostek monetarnych, które znajdują się w instrumentach prawnych, istniejących na koniec okresu przejściowego, powinny być czytane jako odniesienia do jednostek waluty krajowej, wzmianki takie będą odczytywane jako odniesienia do jednostki euro według odpowiednich kursów wymiany. Stosuje się odpowiednie zasady dotyczące zaokrąglania sum, ustanowione rozporządzeniem (WE) nr 1103/97”.

9

Zgodnie z art. 1 rozporządzenia Rady (WE) nr 2866/98 z dnia 31 grudnia 1998 r. w sprawie kursów wymiany na euro walut państw członkowskich przechodzących na euro (Dz.U. L 359, str. 1) nieodwołalny kurs wymiany franka francuskiego na euro wynosi 1 EUR za 6,55957 FRF.

10

Opłata została wprowadzona na mocy art. 1618f code général des impôts (francuskiego kodeksu podatkowego). Przed wprowadzeniem euro jej kwota była ustalona na 100 FRF na tonę mąki, kaszy manny lub drobnej kaszy pszenicznej.

11

Artykuł 1 ust. 1 ustawy nr 2000-517 z dnia 15 czerwca 2000 r. w sprawie upoważnienia rządu do dostosowania w drodze rozporządzenia wartości w euro niektórych kwot wyrażonych we frankach w tekstach prawnych (JORF z dnia 16 czerwca 2000 r., str. 9063) przewiduje, że rząd jest uprawniony do wydania w drodze rozporządzenia przepisów koniecznych dla dostosowania w celu przejścia na euro niektórych kwot wyrażonych we frankach w tekstach prawnych.

12

Wydane w wykonaniu tej ustawy ordonnance (rozporządzenie) nr 2000-916 z dnia 19 września 2000 r. w sprawie dostosowania w drodze rozporządzenia wartości w euro niektórych kwot wyrażonych we frankach w tekstach prawnych (JORF z dnia 22 września 2000 r., str. 14877) określiło kwotę opłaty na 16 EUR począwszy od dnia 1 stycznia 2002 r.

13

Artykuł 1 tego rozporządzenia stanowi:

„Zgodnie z art. 14 rozporządzenia [nr 974/98] kwoty wyrażone we frankach widniejące w tekstach prawnych […] zostają zastąpione z dniem 1 stycznia 2002 r. kwotami w euro, poprzez zastosowanie oficjalnych kursów wymiany i wspólnotowych reguł zaokrąglania.

[…]”.

14

Zgodnie ze sprawozdaniem dla prezydenta republiki dotyczącym rozporządzenia nr 2000-916 (JORF z dnia 22 września 2000 r., str. 14876):

„Zgodnie z rozporządzeniami wspólnotowymi nr 1103/97 […] i nr 974/98 […] istniejące w tekstach prawnych odniesienia do krajowych jednostek pieniężnych należy począwszy od dnia 1 stycznia 2002 r. rozumieć jako odniesienia do euro, stosując oficjalny kurs wymiany 6,55957 [FRF] za 1 EUR, zaokrąglając do drugiego miejsca po przecinku.

Wynik otrzymany przy zastosowaniu tych zasad będzie w pewnych przypadkach mało czytelny i trudny do zapamiętania, co powoduje w konsekwencji ryzyko, że teksty, w których widnieją oznaczenia pieniężne staną się trudniejsze do stosowania.

Celem zachowania przejrzystości ustawodawstwa i ułatwienia w ten sposób jego stosowania, wydaje się zatem konieczne ustalenie kwot pieniężnych przewidzianych w niektórych tekstach na wartości wyrażone w liczbach całkowitych, w euro lub na wartości bardziej znaczące.

[…]

Zgodnie z niniejszym rozporządzeniem, wydanym na podstawie upoważnienia [wynikającego z ustawy nr 2000-517], należy postępować zgodnie z następującymi zasadami:

Po pierwsze, jako że dostosowanie tekstów musi być uzasadnione troską o zachowanie ich czytelności, zmianie podlegają jedynie kwoty pieniężne, które w tym zakresie z trudem dają się pogodzić z wartościami mającymi dwa miejsca po przecinku.

Pełne i proste stosowanie wspólnotowych zasad wymiany i zaokrąglania powinno pozostać zasadą, a dostosowania wyjątkiem. Wynika z tego, że kwoty wyrażone już w centymach nie podlegają co do zasady zmianie.

[…]

Wszystkie te dostosowania wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2002 r., to jest z datą ostatecznego i pełnego zastąpienia franka przez euro.

[…]”.

15

Zważywszy, że stosowanie rozporządzeń nr 1103/97, 974/98 i 2866/98 powinno było skutkować ustaleniem kwoty opłaty na 15,24 EUR, a nie na 16 EUR, Estager, pismem z dnia 12 marca 2002 r. zażądała od biura poboru zwrotu części opłaty zapłaconej przez nią od 1 stycznia 2002 r.

16

Decyzją z dnia 26 marca 2002 r. biuro poboru oddaliło wniosek o zwrot.

17

W dniu 24 maja 2002 r. Estager wniosła skargę na biuro poboru do sądu krajowego, żądając zwrotu kwot, które uważała za niesłusznie pobrane.

18

W tych okolicznościach tribunal de grande instance de Brive-la-Gaillarde postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

„Czy przepisy rozporządzenia nr 2000-916 […] odnoszące się do zastąpienia kwoty opłaty […] pobieranej od mąki, kaszy manny i drobnej kaszy pszenicznej, wynoszącej 100 [FRF], kwotą 16 EUR, są zgodne z rozporządzeniami wspólnotowymi dotyczącymi wprowadzenia euro?”.

19

W pytaniu prejudycjalnym sąd krajowy zmierza w istocie do ustalenia, czy rozporządzenia nr 1103/97, 974/98 sprzeciwiają się uregulowaniu krajowemu, które w ramach operacji wymiany na euro kwot opłaty, takiej jak ta w sprawie przed sądem krajowym, podniosło ją do kwoty wyższej od tej, która wynikałaby ze stosowania zasad wymiany przewidzianych w tych rozporządzeniach.

20

Celem udzielenia odpowiedzi na to pytanie należy odwołać się zarówno do brzmienia przepisów tych rozporządzeń, jak i do ich celu.

21

W tym miejscu należy przypomnieć, że w pkt 30–34 wyroku z dnia 14 września 2004 r. w sprawie C-19/03 Verbraucher-Zentrale Hamburg, Rec. str. I-8183, Trybunał rozważał już cele rozporządzenia nr 1103/97.

22

Z badania tego wynika, że celem rozporządzenia jest zapewnienie przejścia na jedną walutę bez naruszania zobowiązań zaciągniętych już przez obywateli i przedsiębiorstwa. W tym kontekście motyw czwarty stwierdza, że „[…] uzyskanie takiej ustawowej pewności na wczesnym etapie umożliwi obywatelom i firmom kontynuowanie przygotowań w dobrych warunkach”. Zgodnie z motywem siódmym „[…] ogólnie uznawana zasada prawa stanowi, że wprowadzenie nowej waluty nie ma wpływu na ciągłość umów i innych instrumentów prawnych”. Ten sam motyw wyjaśnia, że celem przepisów rozporządzenia nr 1103/97 dotyczących owej ciągłości jest „zagwarantowanie ustawowej pewności i przejrzystości czynnikom ekonomicznym [podmiotom gospodarczym], zwłaszcza konsumentom […]”. Artykuł 3 zdanie pierwsze rozporządzenia nr 1103/97 stanowi, że „wprowadzenie euro nie skutkuje zmianą żadnego warunku [zmianą treści] aktu prawnego ani zwolnieniem z wykonania lub usprawiedliwieniem niewykonania jakiegokolwiek aktu prawnego i nie daje żadnej ze stron prawa do jednostronnej zmiany lub rozwiązania takiego aktu” (ww. wyrok w sprawie Verbraucher-Zentrale Hamburg, pkt 31).

23

Ponadto należy przypomnieć, że zgodnie z art. 7 rozporządzenia nr 974/98 „[z]amiana walut wszystkich uczestniczących państw członkowskich na euro sama w sobie nie ma wpływu na zmianę denominacji instrumentów prawnych istniejących w dniu zamiany”.

24

W celu rozporządzenia, jakim jest neutralne przejście na euro, mieści się również określenie zasad dotyczących operacji wymiany. Dążenie bowiem do możliwie jak największej neutralności tych operacji, w odniesieniu zarówno do obywateli, jak i do przedsiębiorstw, zakłada, zgodnie z treścią motywu dwunastego rozporządzenia nr 1103/97, zapewnienie „wysokiego stopnia dokładności w operacjach wymiany”. Artykuł 4 ust. 1 tego rozporządzenia przewiduje również, że kursy wymiany powinny być wyrażane jako „liczby sześciocyfrowe”. Ten sam artykuł stanowi w ust. 2, że„kursy wymiany nie będą zaokrąglane ani skracane w trakcie wymiany”, a w ust. 3, że „kursy odwrotne ustalane na podstawie kursów wymiany nie będą stosowane”, przy czym ten ostatni przepis ma na celu, zgodnie z motywem dziesiątym rozporządzenia, uniknięcie „poważnych niedokładności, zwłaszcza w wypadku dużych kwot” (ww. wyrok w sprawie Verbraucher-Zentrale Hamburg, pkt 32).

25

Zasada ciągłości instrumentów prawnych oraz cel neutralności przejścia na euro stosują się to „treści” lub do „denominacji”„instrumentów prawnych” w rozumieniu rozporządzeń nr 1103/97 i 974/98.

26

Nie powinno być wątpliwości, że kwota opłaty, takiej jak ta w sprawie przed sądem krajowym, stanowi „treść aktu prawnego” w rozumieniu art. 3 rozporządzenia nr 1103/97.

27

Należy zatem zbadać, czy rozporządzenia nr 1103/97 i 974/98 sprzeciwiają się uregulowaniu krajowemu, które w ramach przejścia na euro dokonało jednocześnie wymiany na euro i podniesienia kwoty tej opłaty.

28

W sprawie przed sądem krajowym jest bezsporne, że wydając rozporządzenie nr 2000-916 ustawodawca francuski zamierzał zastosować do określenia kwoty opłaty uregulowania wspólnotowe dotyczące wprowadzenia euro.

29

W istocie, jak to wynika zarówno ze sprawozdania dla prezydenta republiki dotyczącego rozporządzenia nr 2000-916, jak i z jasnego brzmienia jego art. 1 ust. 1, rozporządzenie to ma na celu, poprzez zastosowanie rozporządzeń nr 1103/97 i 974/98 oraz oficjalnego kursu wymiany, zastąpienie z dniem 1 stycznia 2002 r. kwot wyrażonych we frankach francuskich, znajdujących się w aktach prawnych, kwotami wyrażonymi w euro.

30

Ze sprawozdania tego oraz z art. 2 rozporządzenia 2000-916 wynika również, że w celu zachowania przejrzystości ustawodawstwa i ułatwienia w ten sposób jego stosowania, przedmiotem pewnych przepisów tego rozporządzenia jest dostosowanie niektórych kwot wyrażonych w euro, wynikających z zastosowania wspólnotowych zasad wymiany, o których mowa w art. 1 tego rozporządzenia.

31

W uwagach na piśmie rząd francuski i Komisja Wspólnot Europejskich nie kwestionują, że miało rzeczywiście miejsce podniesienie kwoty opłaty, ponieważ zarówno oni, jak i Estager zgodni są, że ścisłe stosowanie, po pierwsze, kursu wymiany franka francuskiego na euro nieodwołalnie określonego w art. 1 rozporządzenia nr 2866/98, jak również po drugie, zasad zaokrąglania przewidzianych w art. 5 rozporządzenia nr 1103/97, powinno prowadzić do ustalenia tej kwoty na 15,24 EUR, a nie na 16 EUR.

32

O ile jest prawdą, jak to podnosi rząd francuski, że rozporządzenia nr 1103/97 i 2866/98 nie ograniczyły w żaden sposób kompetencji podatkowej państw członkowskich i ich prawa do podnoszenia kwot stosowanych przez nie opłat, o tyle jednak wymiana na euro kwoty takiej opłaty powinna w okolicznościach takich jak te w sprawie przed sądem krajowym zostać dokonana z poszanowaniem przepisów rozporządzenia nr 1103/97 oraz zasady ciągłości instrumentów prawnych oraz celu neutralności przejścia na euro.

33

Wynikają z tego w szczególności wymogi pewności prawa i przejrzystości, które umożliwiają ochronę uzasadnionych oczekiwań podmiotów gospodarczych w ramach wprowadzania euro. Jak bowiem wynika z motywu siódmego rozporządzenia nr 1103/97, celem postanowień dotyczących ciągłości umów i innych instrumentów prawnych jest zagwarantowanie ustawowej pewności i przejrzystości podmiotom gospodarczym.

34

Wynika stąd, że jeśli dokonuje się jednocześnie wymiany na euro i podniesienia kwoty opłaty, jak to ma miejsce w sprawie przed sądem krajowym, państwo członkowskie powinno zadbać o to, by zostały zagwarantowane pewność prawa i przejrzystość względem podmiotów gospodarczych.

35

Przestrzeganie tych wymogów zakłada w szczególności, że podmioty te mogą odróżnić jednoznacznie w spornych tekstach prawnych decyzję władz państwa członkowskiego o podniesieniu kwoty opłaty od operacji wymiany tej kwoty na euro.

36

Do sądu krajowego należy zbadanie, czy było tak w sprawie przed nim zawisłej.

37

Mając na względzie wszystkie powyższe rozważania, na pytanie prejudycjalne należy udzielić odpowiedzi, że rozporządzenia nr 1103/97 oraz nr 974/98 należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwiają się one uregulowaniu krajowemu, które w ramach operacji wymiany na euro kwot opłaty, takiej jak ta w sprawie przed sądem krajowym, podniosło ją do wyższej kwoty od tej, która wynikałaby ze stosowania zasad wymiany przewidzianych w tych rozporządzeniach, chyba że podniesienie to jest zgodne z wymogami pewności prawa i przejrzystości, które są zagwarantowane przez te rozporządzenia, co oznacza, iż sporne teksty ustawodawcze umożliwiają jasne odróżnienie decyzji władz państwa członkowskiego o podniesieniu tej kwoty od operacji jej wymiany na euro. Do sądu krajowego należy zbadanie, czy było tak w sprawie przed nim zawisłej.

38

Dla stron postępowania przed sądem krajowym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed tym sądem, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż poniesione przez strony postępowania przed sądem krajowym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (druga izba) orzeka, co następuje:

Rozporządzenia Rady (WE) nr 1103/97 z dnia 17 czerwca 1997 r. w sprawie niektórych przepisów dotyczących wprowadzenia euro oraz nr 974/98 z dnia 3 maja 1998 r. w sprawie wprowadzenia euro należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwiają się one uregulowaniu krajowemu, które w ramach operacji wymiany na euro kwot opłaty od mąki, kaszy manny i drobnej kaszy pszenicznej dostarczanych lub wyrabianych w celu spożycia przez ludzi, takiej jak ta w sprawie przed sądem krajowym, podniosło ją do wyższej kwoty od tej, która wynikałaby ze stosowania zasad wymiany przewidzianych w tych rozporządzeniach, chyba że podniesienie to jest zgodne z wymogami pewności prawa i przejrzystości, które są zagwarantowane przez te rozporządzenia, co oznacza, iż sporne teksty ustawodawcze umożliwiają jasne odróżnienie decyzji władz państwa członkowskiego o podniesieniu tej kwoty od operacji jej wymiany na euro. Do sądu krajowego należy zbadanie, czy było tak w sprawie przed nim zawisłej.