Sprawa C‑300/05

Hauptzollamt Hamburg‑Jonas

przeciwko

ZVK Zuchtvieh‑Kontor GmbH

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Bundesfinanzhof)

Dyrektywa 91/628/EWG – Ochrona zwierząt podczas transportu – Odstępy czasu między pojeniem i karmieniem, czas trwania przewozu oraz okresy odpoczynku – Pojęcie „transport” („Transportdauer”) – Uwzględnienie czasu załadunku i wyładunku zwierząt

Streszczenie wyroku

Rolnictwo – Zbliżanie ustawodawstw – Ochrona zwierząt podczas transportu – Dyrektywa 91/628

(dyrektywa Rady 91/628, załącznik, pkt 48 ppkt 4 lit. d))

Pojęcie „transport” w rozumieniu pkt 48 ppkt 4 lit. d) załącznika do dyrektywy 91/628 w sprawie ochrony zwierząt podczas transportu i zmieniającej dyrektywy 90/425 oraz 91/496, zmienionej dyrektywą 95/29, należy interpretować w ten sposób, że obejmuje ono załadunek i wyładunek zwierząt.

Taka definicja odpowiada celom dyrektywy 91/628 wynikającym w szczególności z jej drugiego i ósmego motywu w brzmieniu pierwotnym, którymi są zapewnienie zadowalającego poziomu ochrony zwierząt oraz ograniczenie w jak największym stopniu transportu zwierząt na duże odległości ze względów związanych z opieką nad nimi. Ponadto, ponieważ dyrektywa nie zawiera żadnego ograniczenia czasu załadunku i wyładunku zwierząt, jeżeli pkt 48 ppkt 4 lit. d) załącznika do tej dyrektywy należałoby interpretować w ten sposób, iż czas ten nie należy do czasu trwania transportu, to czas trwania operacji załadunku i wyładunku nie byłby uwzględniony w żaden sposób, co pozbawiałoby ten przepis praktycznej skuteczności.

(por. pkt 19, 20, 24 i sentencja)

WYROK TRYBUNAŁU (druga izba)

z dnia 23 listopada 2006 r. (*)

W sprawie C‑300/05

mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 234 WE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Bundesfinanzhof (Niemcy) postanowieniem z dnia 17 maja 2005 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 27 lipca 2005 r., w postępowaniu:

Hauptzollamt Hamburg-Jonas

przeciwko

ZVK Zuchtvieh-Kontor GmbH,

TRYBUNAŁ (druga izba),

w składzie: C. W. A. Timmermans, prezes izby, R. Schintgen, P. Kūris, J. Klučka (sprawozdawca) i L. Bay Larsen, sędziowie,

rzecznik generalny: P. Mengozzi,

sekretarz: B. Fülöp, administrator,

uwzględniając procedurę pisemną i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 5 października 2006 r.,

rozważywszy uwagi przedstawione:

– w imieniu ZVK Zuchtvieh-Kontor GmbH przez K. Landry’ego, Rechtsanwalt,

– w imieniu rządu duńskiego, przez J. Moldego, działającego w charakterze pełnomocnika,

– w imieniu rządu szwedzkiego, przez A. Krusego, działającego w charakterze pełnomocnika,

– w imieniu Komisji Wspólnot Europejskich, przez M. Nolina i F. Erlbachera, działających w charakterze pełnomocników,

podjąwszy, po wysłuchaniu rzecznika generalnego, decyzję o rozstrzygnięciu sprawy bez opinii,

wydaje następujący

Wyrok

1 Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni pojęcia „transport”, o którym mowa w pkt 48 ppkt 4 lit. d) załącznika do dyrektywy Rady 91/628/EWG z dnia 19 listopada 1991 r. w sprawie ochrony zwierząt podczas transportu i zmieniającej dyrektywy 90/425/EWG oraz 91/496/EWG (Dz.U. L 340, str. 17), zmienionej dyrektywą Rady 95/29/WE z dnia 29 czerwca 1995 r. (Dz.U. L 148, str. 52, zwanej dalej „dyrektywą 91/628”).

2 Wniosek ten został złożony w ramach sporu między Hauptzollamt Hamburg-Jonas (zwanym dalej „Hauptzollamt”) a ZVK Zuchtvieh-Kontor GmbH (zwanym dalej „ZVK”) dotyczącego zaliczki na refundację z tytułu wywozu żywego bydła do Egiptu.

Ramy prawne

3 Motywy drugi i ósmy dyrektywy 91/628 mają brzmienie następujące:

„[A]by wyeliminować bariery techniczne w handlu żywymi zwierzętami i sprawić, aby odpowiednie organizacje rynków działały bez przeszkód przy jednoczesnym zapewnieniu zadowalającego poziomu ochrony zwierzętom, których to dotyczy, Wspólnota przyjęła przepisy w tej dziedzinie;

[…]

ze względów związanych z opieką nad zwierzętami, transport zwierząt na duże odległości, w tym zwierząt rzeźnych, należy ograniczyć w jak największym stopniu”.

4 Na podstawie art. 2 ust. 2 dyrektywy 91/628 obowiązują następujące definicje:

„a) »środki transportu« są to części pojazdów drogowych, pojazdów szynowych, statków i samolotów wykorzystywane do załadunku i transportu zwierząt, jak również kontenery podczas transportu lądowego, morskiego lub powietrznego;

b) »transport«, wszelkie przemieszczanie zwierząt odbywające się przy użycia środka transportu, które obejmuje załadunek i wyładunek zwierząt;

[…]

e) »miejsce wyruszenia transportu«, miejsce, w którym bez uszczerbku dla przepisów art. 1 ust. 2 lit. b) zwierzę zostało po raz pierwszy załadowane na środek transportu lub każde inne miejsce, w którym zwierzęta zostały wyładowane i były przechowywane przez minimum 10 godzin, pojone, karmione i gdzie miały w razie potrzeby zapewnioną opiekę, ale z wyłączeniem wszelkich miejsc postoju lub punktów przeładowania.

[…]

f) »miejsce przeznaczenia«, miejsce, w którym zwierzę jest ostatecznie wyładowane ze środka transportu, ale z wyłączeniem miejsca postoju lub punktu przeładowania;

g) »przewóz«: transport z miejsca wyruszenia do miejsca przeznaczenia”.

5 W rozdziale VII załącznika do dyrektywy 91/628 pkt 48 zatytułowany „Odstępy czasu między pojeniem i karmieniem, czas trwania podróży [przewozu] oraz okresy odpoczynku” stanowi:

„[…]

4. Odstępy czasu między pojeniem i karmieniem, czasy trwania transportu [przewozu] oraz okresy odpoczynku w przypadku wykorzystywania pojazdów drogowych, które spełniają wymogi pkt 3, są zdefiniowane w następujący sposób:

[…]

d) Wszystkim pozostałym zwierzętom należącym do gatunków określonych w pkt 1 należy zapewnić po 14 godzinach transportu okres odpoczynku trwający przynajmniej jedną godzinę, wystarczający dla nich w szczególności na podanie płynów oraz, jeżeli jest to konieczne, na karmienie. Po tym okresie mogą być transportowane przez dalsze 14 godzin.

5. Po ustanowionym czasie transportu zwierzęta muszą zostać rozładowane, nakarmione i napojone oraz odpoczywać przez przynajmniej 24 godziny.

[…]”.

Postępowanie przed sądem krajowym i pytanie prejudycjalne

6 Jesienią 2000 r. ZVK dokonał wywozu do Egiptu 28 sztuk żywego bydła i otrzymał z tego tytułu zaliczkę na poczet refundacji wywozowej.

7 Hauptzollamt zażądał jednak zwrotu tej zaliczki powiększonej o 10% ze względu na to, że ZVK nie zachował dopuszczalnego maksymalnego czasu transportu bez przerw na odpoczynek, który został ustanowiony w pkt 48 ppkt 4 lit. d) załącznika do dyrektywy. Z planu trasy wynikało bowiem, że transport bydła samochodem ciężarowym, który został rozpoczęty w dniu 6 listopada 2000 r. o godz. 10, zakończył się dopiero następnego dnia o godz. 1, to jest po 15 godzinach.

8 ZVK i Hauptzollamt prowadzą spór w tej kwestii. ZVK utrzymuje, że czas trwania transportu należy liczyć od chwili, w której pojazd opuścił miejsce wyruszenia transportu, wobec czego transport, o którym mowa, trwał jedynie 13 godzin i 30 minut. Natomiast zdaniem Hauptzollamt transport ten, który obejmuje również okres załadunku i wyładunku, trwał więcej niż 14 godzin.

9 Do Finanzgericht Hamburg (sądu finansowego w Hamburgu, Niemcy) wpłynęła skarga ZVK na decyzję Hauptzollamt.

10 Hauptzollamt w następnej kolejności wniósł do Bundesfinanzhof (federalny trybunał finansowy) odwołanie od orzeczenia Finanzgericht.

11 Zdaniem Bundesfinanzhof rozstrzygnięcie sporu przed sądem krajowym zależy od tego, czy czas załadunku bydła na samochód ciężarowy stanowi część transportu w rozumieniu pkt 48 ppkt 4 lit. d) załącznika do dyrektywy. Jeżeli odpowiedź na to pytanie byłaby twierdząca, dopuszczalny maksymalny czas trwania transportu, wynoszący zgodnie z tym przepisem 14 godzin, zostałby przekroczony. Czas ten zostałby natomiast zachowany, jeżeli czas załadunku nie wliczałby się do transportu w rozumieniu przywołanego przepisu.

12 Sąd odsyłający zaznacza w tym kontekście, że wprawdzie z art. 2 ust. 2 lit. b) dyrektywy 91/628 wynika jasno, że transport obejmuje załadunek i wyładunek zwierząt, niemniej pkt 48 ppkt 5 załącznika do dyrektywy oraz różnice występujące w różnych wersjach językowych pkt 48 ppkt 4 załącznika do dyrektywy wywołują wątpliwości co do dokładnego zakresu pojęcia transportu.

13 W tych okolicznościach Bundesfinanzhof postanowił zawiesić postępowanie i skierować do Trybunału następujące pytanie prejudycjalne:

„Czy czas załadunku i wyładunku stanowi część „transportu” w rozumieniu pkt 48 ppkt 4 lit. d) załącznika do [dyrektywy 91/628]?”.

W przedmiocie pytania prejudycjalnego

14 Swoim pytaniem sąd odsyłający zwraca się zasadniczo o wykładnię pojęcia transportu w rozumieniu pkt 48 ppkt 4 lit. d) załącznika do dyrektywy, biorąc pod uwagę wątpliwości, które mogą wynikać z brzmienia pkt 48 ppkt 5 załącznika do dyrektywy i różnic w wersjach językowych pkt 48 ppkt 4 tego załącznika.

15 W pierwszej kolejności należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem przy dokonywaniu wykładni przepisu prawa wspólnotowego należy brać pod uwagę nie tylko jego brzmienie, lecz także jego kontekst oraz cele regulacji, której część on stanowi (zob. m.in. wyroki: z dnia 18 maja 2000 r. w sprawie C‑301/98 KVS International, Rec. str. I‑3583, pkt 21, z dnia 19 września 2000 r. w sprawie C-156/98 Niemcy przeciwko Komisji, Rec. str. I‑6857, pkt 50, i z dnia 6 lipca 2006 r. w sprawie C‑53/05 Komisja przeciwko Portugalii, Zb.Orz. str. I‑6215, pkt 20).

16 Ponadto, jeżeli chodzi o ewentualne różnice pomiędzy wersjami językowymi Trybunał orzekł już z jednej strony, że konieczność jednolitej wykładni prawa wspólnotowego nie pozwala na interpretację danego przepisu w oderwaniu od kontekstu, lecz w razie wątpliwości wymaga dokonywania jego wykładni i stosowania w świetle pozostałych wersji językowych, a z drugiej strony, że różne wersje językowe tekstu wspólnotowego należy interpretować w sposób jednolity i że wobec tego w przypadku różnic między tymi wersjami dany przepis należy interpretować na podstawie ogólnej systematyki i celu regulacji, której część on stanowi (zob. podobnie wyroki: z dnia 27 marca 1990 r. w sprawie C‑372/88 Cricket St Thomas, Rec. str. I‑1345, pkt 19, i z dnia 9 marca 2006 r. w sprawie C‑174/05 Zuid-Hollandse Milieufederatie i Natuur en Milieu, Zb.Orz. str. I‑2443, pkt 20 i cytowane tam orzecznictwo).

17 Jeżeli chodzi o pojęcie „transport” zawarte w pkt 48 ppkt 4 lit. d) załącznika do dyrektywy 91/628, należy stwierdzić, że przepis ten nie daje żadnej wskazówki co do tego, czy czas załadunku i wyładunku jest objęty tym pojęciem.

18 Niemniej z definicji pojęcia „transport” znajdującej się w art. 2 ust. 2 lit. b) dyrektywy 91/628 wynika wyraźnie, że transport obejmuje załadunek i wyładunek zwierząt.

19 Taka definicja pojęcia „transport” odpowiada celom dyrektywy 91/628 wynikającym w szczególności z jej drugiego i ósmego motywu w brzmieniu pierwotnym, którymi są zapewnienie zadowalającego poziomu ochrony zwierząt oraz ograniczenie w jak największym stopniu transportu zwierząt na duże odległości ze względów związanych z opieką nad nimi.

20 Ponieważ dyrektywa nie zawiera żadnego ograniczenia czasu załadunku i wyładunku zwierząt, wynika z tego, że jeżeli pkt 48 ppkt 4 lit. d) załącznika do dyrektywy 91/628 należałoby interpretować w ten sposób, iż czas ten nie należy do czasu trwania transportu, to czas trwania operacji załadunku i wyładunku nie byłby uwzględniony w żaden sposób, co pozbawiałoby ten przepis praktycznej skuteczności.

21 W związku z tym pojęcie transportu należy interpretować w ten sposób, że obejmuje ono załadunek i wyładunek zwierząt.

22 Wykładnię taką potwierdza ponadto porównanie różnych wersji językowych pkt 48 ppkt 4 załącznika do dyrektywy 91/628. Z większości tych wersji wynika bowiem, że transport należy rozumieć w ten sposób, iż obejmuje on załadunek i wyładunek zwierząt.

23 W każdym razie takiej wykładni pojęcia transportu, którą należy stosować do wszystkich przepisów dyrektywy, nie może podważać sam fakt, że pkt 48 ppkt 5 załącznika do dyrektywy 91/628 stanowi, iż zwierzęta należy rozładować po ustanowionym czasie transportu.

24 Wobec powyższego na zadane pytanie należy odpowiedzieć, że pojęcie „transport”, o którym mowa w pkt 48 ppkt 4 lit. d) załącznika do dyrektywy 91/628, należy interpretować w ten sposób, że obejmuje ono załadunek i wyładunek zwierząt.

W przedmiocie kosztów

25 Dla stron postępowania przed sądem krajowym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed tym sądem, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż poniesione przez strony postępowania przed sądem krajowym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (druga izba) orzeka, co następuje:

Pojęcie „transport” w rozumieniu pkt 48 ppkt 4 lit. d) załącznika do dyrektywy Rady 91/628/EWG z dnia 19 listopada 1991 r. w sprawie ochrony zwierząt podczas transportu i zmieniającej dyrektywy 90/425/EWG oraz 91/496/EWG (Dz.U. L 340, str. 17), zmienionej dyrektywą Rady 95/29/WE z dnia 29 czerwca 1995 r., należy interpretować w ten sposób, że obejmuje ono załadunek i wyładunek zwierząt.

Podpisy

* Język postępowania: niemiecki.