Sprawa C‑316/04
Stichting Zuid‑Hollandse Milieufederatie
przeciwko
College voor de toelating van bestrijdingsmiddelen
(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez College van Beroep voor het bedrijfsleven)
Zezwolenie na dopuszczenie do obrotu środków ochrony roślin i produktów biobójczych – Dyrektywa 91/414/EWG – Artykuł 8 – Dyrektywa 98/8/WE – Artykuł 16 – Uprawnienia państw członkowskich w okresie przejściowym
Opinia rzecznika generalnego F.G. Jacobsa przedstawiona w dniu 14 lipca 2005 r. I ‑ 0000
Wyrok Trybunału (druga izba) z dnia 10 listopada 2005 r. I ‑ 0000
Streszczenie wyroku
1. Zbliżanie ustawodawstw – Produkty biobójcze – Dyrektywa 98/8 – Uprzednie zezwolenie na dopuszczenie do obrotu – Środki przejściowe – Obowiązek „standstill” – Brak – Obowiązki państw członkowskich w okresie wyznaczonym na dokonanie transpozycji – Obowiązek niewydawania przepisów mogących poważnie utrudnić osiągnięcie rezultatów przewidzianych przez dyrektywę – Ocena przez sąd krajowy
(art. 10 akapit drugi WE i art. 249 akapit trzeci WE; dyrektywa 98/8 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 16 ust. 1)
2. Rolnictwo – Zbliżanie ustawodawstw – Wprowadzanie do obrotu środków ochrony roślin – Dyrektywa 91/414 – Zezwolenie przez państwo członkowskie na dopuszczenie do obrotu na swoim terytorium środków ochrony roślin zawierających substancje czynne niewymienione w załączniku I, znajdujące się już w obrocie dwa lata po notyfikacji dyrektywy – Obowiązek przestrzegania wymogów art. 4 lub 8 ust. 3 dyrektywy – Brak
(dyrektywa Rady 91/414, art. 8 ust. 2)
3. Zbliżanie ustawodawstw – Produkty biobójcze – Dyrektywa 98/8 – Uprzednie zezwolenie na dopuszczenie do obrotu – Środki przejściowe – Identyczne znaczenie art. 16 i 8 ust. 2 dyrektywy 91/414
(dyrektywa 98/8 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 16 ust. 1; dyrektywa Rady 91/414, art. 8 ust. 2)
4. Rolnictwo – Zbliżanie ustawodawstw – Wprowadzanie do obrotu środków ochrony roślin – Dyrektywa 91/414 – Przegląd tych środków – Pojęcie – Przepisy krajowe przewidujące ocenę, której skutkiem mogłoby być wskazanie substancji czynnej w celu udzielenia zezwolenia lub dokonania rejestracji z mocy prawa środków ochrony roślin, które ją zawierają – Ocena przez sąd krajowy – Kryteria
(dyrektywa Rady 91/414, art. 8 ust. 3)
5. Rolnictwo – Zbliżanie ustawodawstw – Wprowadzanie do obrotu środków ochrony roślin – Dyrektywa 91/414 – Przegląd tych środków – Zezwolenie przez państwo członkowskie na dopuszczenie do obrotu na swoim terytorium środków ochrony roślin zawierających substancje czynne niewymienione w załączniku I, znajdujące się już w obrocie dwa lata po notyfikacji dyrektywy – Wymogi dotyczące danych, które należy przedstawić – Zakres
(dyrektywa Rady 91/414, art. 8 ust. 3)
1. Wykładni art. 16 ust. 1 dyrektywy 98/8 dotyczącej wprowadzania do obrotu produktów biobójczych, który przewiduje okres przejściowy, w toku którego państwa członkowskie są uprawnione do dalszego stosowania swych uregulowań krajowych, choćby były niezgodne z dyrektywą, należy dokonywać w ten sposób, że nie wprowadza on obowiązku „standstill”. Jednakże art. 10 akapit drugi WE w związku z art. 249 akapit trzeci WE jak również dyrektywa 98/8 nakazują, by w okresie przejściowym przewidzianym w art. 16 ust. 1 tej dyrektywy państwa członkowskie powstrzymały się od podejmowania wszelkich środków, które mogłyby poważnie utrudnić osiągnięcie rezultatów przewidzianych w dyrektywie. Do sądu krajowego należy ocena czy taka sytuacja ma miejsce w przypadku przepisów krajowych, których zbadanie pod kątem legalności mu powierzono.
(por. pkt 43, 44 oraz pkt 1 sentencji)
2. Wykładni art. 8 ust. 2 dyrektywy 91/414 dotyczącej wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin należy dokonywać w ten sposób, że jeżeli państwo członkowskie dopuszcza do obrotu na swym terytorium środki ochrony roślin zawierające substancje czynne niewymienione w załączniku I do tej dyrektywy, a znajdujące się w obrocie dwa lata po notyfikacji tej dyrektywy, nie musi ono stosować się do postanowień art. 4 lub 8 ust. 3 tej dyrektywy.
(por. pkt 57 oraz pkt 2 sentencji)
3. Artykuł 16 ust. 1 dyrektywy 98/8 dotyczącej wprowadzania do obrotu produktów biobójczych, który przewiduje okres przejściowy, w toku którego państwa członkowskie są uprawnione do dalszego stosowania swych uregulowań krajowych, choćby były niezgodne z dyrektywą, ma takie samo znaczenie jak art. 8 ust. 2 dyrektywy 91/414 dotyczącej wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin, który umożliwia państwu członkowskiemu, w trakcie okresu przejściowego, udzielenie zezwolenia na wprowadzenie do obrotu na swoim terytorium środków ochrony roślin zawierających substancje czynne niewymienione w załączniku I, znajdujące się już w obrocie dwa lata po notyfikacji dyrektywy.
(por. pkt 63 oraz pkt 3 sentencji)
4. Przegląd w rozumieniu dyrektywy 91/414 dotyczącej wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin zakłada, że badany środek ochrony roślin był już objęty zezwoleniem na dopuszczenie do obrotu i że zezwolenie to jest wciąż ważne w chwili przeglądu. Poza tym z brzmienia art. 4 ust. 5 w związku z art. 8 ust. 3 tej dyrektywy wynika, że celem tego przeglądu nie jest ponowna ocena wyizolowanych substancji czynnych, lecz środka ochrony roślin w ostatecznej postaci, oraz że przegląd ten jest dokonywany z inicjatywy władz krajowych, a nie na wniosek zainteresowanych podmiotów prywatnych. Do sądu krajowego należy ocena, czy badanie przewidziane przez przepis prawa krajowego o pestycydach, którego skutkiem mogłoby być wskazanie substancji czynnej w celu udzielenia zezwolenia lub dokonania rejestracji z mocy prawa środków ochrony roślin, które ją zawierają, odpowiada wszystkim elementom charakteryzującym przegląd w rozumieniu art. 8 ust. 3 dyrektywy 91/414, a w szczególności tym powyżej sprecyzowanym.
(por. pkt 67–69 oraz pkt 4 sentencji)
5. Wykładni art. 8 ust. 3 dyrektywy 91/414 dotyczącej wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin – który przewiduje, że podczas dokonywania przeglądu środków ochrony roślin zawierających substancję czynną niewymienioną w załączniku I, a znajdującą się w obrocie dwa lata po notyfikacji tej dyrektywy oraz przed dokonaniem tego przeglądu, państwa członkowskie stosują wymogi ustanowione w art. 4 ust. 1 lit. b) pkt i)–v), oraz lit. c)–f) zgodnie z krajowymi przepisami dotyczącymi danych, które należy przedstawić – należy dokonywać w ten sposób, że zawiera on wyłącznie postanowienia dotyczące dostarczania danych przed przeglądem.
(por. pkt 74 oraz pkt 5 sentencji)
WYROK TRYBUNAŁU (druga izba)
z dnia 10 listopada 2005 r. (*)
„Zezwolenie na dopuszczenie do obrotu środków ochrony roślin i produktów biobójczych – Dyrektywa 91/414/EWG – Artykuł 8 – Dyrektywa 98/8/WE – Artykuł 16 – Uprawnienia państw członkowskich w okresie przejściowym”
W sprawie C-316/04,
mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 234 WE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez College van Beroep voor het bedrijfsleven (Niderlandy), postanowieniem z dnia 22 lipca 2004 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 26 lipca 2004 r., w postępowaniu:
Stichting Zuid-Hollandse Milieufederatie
przeciwko
College voor de toelating van bestrijdingsmiddelen,
przy udziale:
3M Nederland BV i in.,
TRYBUNAŁ (druga izba),
w składzie: C. W. A. Timmermans, prezes izby, J. Makarczyk, R. Schintgen, G. Arestis i J. Klučka (sprawozdawca), sędziowie,
rzecznik generalny: F. G. Jacobs,
sekretarz: M. Ferreira, główny administrator,
uwzględniając procedurę pisemną i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 2 czerwca 2005 r.
uwzględniając uwagi na piśmie przedłożone:
– w imieniu Stichting Zuid-Hollandse Milieufederatie, przez J. Ruttemana, działającego w charakterze pełnomocnika,
– w imieniu 3M Nederland BV i in., przez D. Waelbroecka, avocat,
– w imieniu rządu niderlandzkiego, przez H. G. Sevenstera, J. G. M. van Bakla oraz C. M. Wisselsa, działających w charakterze pełnomocników,
– w imieniu rządu duńskiego, przez A. Rahbøl Jacobsena, działającego w charakterze pełnomocnika, oraz przez P. Bieringa, advokat,
– w imieniu rządu francuskiego, przez G. de Berguesa oraz R. Loosli-Surransę, działających w charakterze pełnomocników,
– w imieniu Komisji Wspólnot Europejskich, przez B. Doherty’ego oraz M. van Beeka, działających w charakterze pełnomocników,
po wysłuchaniu opinii rzecznika generalnego na rozprawie w dniu 14 lipca 2005 r.,
wydaje następujący
Wyrok
1 Przedmiotem wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym jest wykładnia przepisów przejściowych dyrektywy 91/414/EWG Rady z dnia 15 lipca 1991 r. dotyczącej wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin (Dz.U. L 230, str. 1) oraz dyrektywy 98/8/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 lutego 1998 r. dotyczącej wprowadzania do obrotu produktów biobójczych (Dz.U. L 123, str. 1).
2 Wniosek ten został przedstawiony w ramach sporu pomiędzy Stichting Zuid-Hollandse Milieufederatie (zwanym dalej „Stichting”) a College voor de toelating van bestrijdingsmiddelen (zwanym dalej „College”) w przedmiocie przewidzianej w prawie niderlandzkim procedury udzielania zezwoleń na dopuszczenie do obrotu pestycydów.
Ramy prawne
Uregulowania wspólnotowe
Dyrektywa 91/414
3 Zgodnie z art. 2 ust. 1 dyrektywy 91/414 przez środki ochrony roślin należy rozumieć „[s]ubstancje czynne lub preparaty zawierające jedną lub więcej substancji czynnych, mające postać handlową, w której dostarczane są użytkownikom”, które są głównie przeznaczone dla ochrony roślin i produktów roślinnych przed organizmami szkodliwymi. W świetle art. 2 ust. 4 tej dyrektywy substancje czynne zdefiniowane są jako „substancje lub drobnoustroje, w tym również wirusy, o działaniu ogólnym lub specyficznym” na organizmy szkodliwe lub rośliny, części roślin lub produkty roślinne.
4 Zgodnie z art. 3 ust. 1 dyrektywy 91/414, środki ochrony roślin mogą zostać wprowadzone do obrotu i wykorzystywane w państwie członkowskim, wyłącznie jeżeli właściwe władze tego państwa zezwoliły na to w sposób zgodny z przepisami niniejszej dyrektywy.
5 Zgodnie z art. 4 ust. 1 tej dyrektywy, państwa członkowskie stanowią, że środek ochrony roślin jest dopuszczony do obrotu tylko, jeżeli „substancje czynne wchodzące w jego skład są wymienione w załączniku I i są spełnione kryteria tam ustanowione”, jak również kryteria wskazane w ust. 1 lit. b) do f) tego artykułu.
6 Artykuł 4 ust. 5 dyrektywy 91/414 stanowi co następuje:
„Zezwolenia mogą być w każdym momencie poddane przeglądowi, jeżeli istnieją przesłanki [by przypuszczać], że nie jest już spełniony którykolwiek z wymogów określonych w ust. 1. W takich przypadkach Państwa Członkowskie mogą zażądać od strony, która złożyła wniosek o wydanie zezwolenia na dopuszczenie, lub od strony, której przyznano rozszerzenie zakresu stosowania środka zgodnie z art. 9, przedłożenia dodatkowych informacji niezbędnych do przeprowadzenia takiego przeglądu. Zezwolenie może być, w miarę potrzeby, rozszerzone na okres niezbędny do zakończenia przeglądu i dostarczenia takich dodatkowych informacji.”
7 Artykuł 8 rzeczonej dyrektywy dotyczy przepisów przejściowych i odstępstw. Ustęp 1 tego artykułu wskazuje wymogi, jakie muszą być spełnione w celu udzielenia zezwolenia na dopuszczenie do obrotu środków ochrony roślin zawierających substancje czynne nie wymienione w załączniku I do tej dyrektywy, które nie były jeszcze dostępne na rynku w okresie dwóch lat po notyfikacji niniejszej dyrektywy.
8 Artykuł 8 ust. 2 dyrektywy 91/414 stanowi:
„W drodze odstępstwa od przepisów art. 4 oraz bez uszczerbku dla ust. 3 lub dyrektywy 79/117/EWG Państwo Członkowskie może w okresie 12 lat od dnia notyfikacji niniejszej dyrektywy zezwolić na wprowadzenie do obrotu na swoim terytorium środków ochrony roślin zawierających substancje czynne nie wymienione w załączniku I, a znajdujące się w obrocie dwa lata po notyfikacji niniejszej dyrektywy.
[…]”
9 Artykuł 8 ust. 3 stanowi, że „Państwa Członkowskie podczas dokonywania przeglądu środków ochrony roślin zawierających substancję czynną, zgodnie z ust. 2, oraz przed dokonaniem takiego przeglądu, stosują wymogi ustanowione w art. 4 ust. 1 lit. b) pkt i)-v) i lit. c)-f) zgodnie z przepisami krajowymi dotyczącymi dostarczania danych”.
10 Zgodnie z art. 13 ust. 6 dyrektywy 91/414 „w odniesieniu do substancji czynnych znajdujących się w obrocie przez dwa lata po notyfikacji niniejszej dyrektywy państwa członkowskie mogą, przy właściwym uwzględnieniu przepisów Traktatu, w dalszym ciągu stosować poprzednio obowiązujące zasady krajowe dotyczące danych, dopóki takie substancje nie zostaną włączone do załącznika I”.
11 Zgodnie z art. 23 rzeczonej dyrektywy wykonanie jej przepisów powinno nastąpić „w ciągu dwóch lat od dnia jej notyfikacji”.
Dyrektywa 98/8
12 W art. 2 ust. 1 lit. a) dyrektywy 98/8 produkty biobójcze zdefiniowane są jako „[s]ubstancje czynne i preparaty zawierające jedną lub więcej substancji czynnych, które są prezentowane w postaci, w jakiej dostarcza się je użytkownikowi, które mają służyć do niszczenia, odstraszania lub unieszkodliwiania organizmów szkodliwych, zapobiegać ich działaniu lub walczyć z nimi w jakikolwiek inny sposób, przez działanie chemiczne lub biologiczne”.
13 Na mocy art. 3 ust. 1 tej dyrektywy „Państwa Członkowskie stanowią, że produkt biobójczy nie może zostać wprowadzony na rynek, ani wykorzystany na ich obszarze, o ile nie został dopuszczony zgodnie z przepisami niniejszej dyrektywy”.
14 Artykuł 5 ust. 1 tej dyrektywy stanowi, że państwa członkowskie dopuszczają produkt biobójczy wyłącznie jeżeli „wchodzące w jego skład substancje czynne zawarte są w załączniku I lub IA oraz jeżeli spełnione są wymogi, określone w wymienionych załącznikach” oraz gdy pewne dodatkowe przesłanki są spełnione.
15 Artykuł 16 ust. 1 dyrektywy 98/8 dotyczący przepisów przejściowych stanowi, że „Państwo Członkowskie może, na okres 10 lat […], w dalszym ciągu stosować swój system i praktykę obowiązującą przy wprowadzaniu na rynek produktów biobójczych. w szczególnych wypadkach może ono, zgodnie z obowiązującymi przepisami krajowymi, zezwolić na wprowadzenie na rynek na jego terytorium produktu biobójczego zawierającego substancje czynne, które nie są ujęte w załączniku I lub IA […]”. Jednakże rzeczone substancje muszą znaleźć się na rynku najpóźniej w ciągu 24 miesięcy od dnia wejścia w życie tej dyrektywy jako substancje czynne produktu biobójczego przeznaczone do innych celów niż badania i rozwój naukowy badź badania i rozwój produkcji.
16 Zgodnie z ust. 5 tego artykułu „[p]rzepisy dyrektywy Rady 83/189/EWG z dnia 28 marca 1983 r. ustanawiające procedurę przekazywania informacji dotyczących standardów i norm technicznych obowiązują w dalszym ciągu w trakcie okresu przejściowego, określonego w ust. 2”.
17 Artykuł 34 tej dyrektywy stanowi, że państwa członkowskie wprowadzą w życie przepisy niezbędne do zastosowania się do tej dyrektywy najpóźniej w ciągu 24 miesięcy od dnia jej wejścia w życie. Zgodnie z art. 35 dyrektywa ta „wchodzi w życie dwudziestego dnia po jego opublikowaniu”, to jest dnia 14 maja 1998 r.
Uregulowania krajowe
18 Artykuł 2 ust. 1 ustawy o pestycydach (Bestrijdingsmiddelenwet) z 1962 r. (Stb. 1962, nr 288), w brzmieniu obowiązującym w okresie, w którym miały miejsce okoliczności faktyczne sprawy zawisłej przed sądem krajowym (zwanej dalej „Bmw”) stanowi:
„Zakazane jest dostarczanie, posiadanie, składowanie, wprowadzanie i wykorzystywanie w Niderlandach wszelkich pestycydów, co do których nie wykazano, że uzyskały zezwolenie wydane na podstawie niniejszej ustawy lub – w przypadku środków biobójczych o nieznacznym stopniu ryzyka – zostały zarejestrowane.”
19 Artykuł 3 ust. 1 Bmw dokonuje zasadniczo transpozycji postanowień art. 4 ust. 1 dyrektywy 91/414. W szczególności art. 3 ust. 1 lit a) pkt. 1 do 10 określa przesłanki odpowiadające co do zasady przesłankom wskazanym w rzeczonym art. 4 ust. 1 lit. b) pkt i)-v). Tenże art. 3 ust. 1 lit. b) do d) ustanawia przesłanki odpowiadające przesłankom przewidzianym w przywołanym art. 4 ust. 1 lit. c) do e).
20 Artykuł 3 ust. 2 lit. a) Bmw dokonuje transpozycji postanowień art. 4 ust. 1 lit. a) dyrektywy 91/414.
21 Artykuł 4 ust. 1 tej ustawy przewiduje, że decyzje dotyczące zezwolenia lub rejestracji odnośnie pestycydów podejmowane są na wniosek przez College.
22 Art. 25d Bmw stanowi:
„1. W drodze odstępstwa od postanowień art. 3, 3a, 4 ust. l, oraz art. 5 ust. 1 lub przepisów ustanowionych w celu ich wykonania, w odniesieniu do środka ochrony roślin zawierającego substancję lub substancje czynne wskazane przez College, udziela się zezwolenia lub dokonuje rejestracji z mocy prawa, z datą wskazaną w ust. 3.
2. W celu określenia substancji czynnej, wskazanej w ust. 1, bierze się pod uwagę wpływ tej substancji, o którym mowa w art. 3 ust. 1 lit. a) pkt 3 do 10.
3. […] w drodze odstępstwa od art. 5 ust. 1 zezwolenie lub rejestracja są ważne do dnia upływu terminu wprowadzenia w życie przepisu wspólnotowego dotyczącego danych substancji czynnych w rozumieniu art. 3 ust. 2 lit. a), lecz w każdym razie pozostają ważne po 26 lipca 2003 r. lub 15 maja 2010 r. jeśli najpóźniej w jednej z tych dat żaden przepis wspólnotowy, wskazujący czy dana substancja czynna może zostać wykorzystana jako składnik środka ochrony roślin lub środka biobójczego, nie zostanie ustanowiony.
[…]”
Postępowanie przed sądem krajowym i pytania prejudycjalne
23 W dniu 12 czerwca 2002 r. Stichting wniosło odwołanie od decyzji wydanej tego dnia, w której College ustanowił w trybie art. 25d Bmw listę substancji czynnych i wydał z urzędu zezwolenia, o których mowa w tym przepisie.
24 Decyzją z dnia 12 maja 2004 r. College uznał zarzuty Stichting za bezzasadne.
25 W dniu 28 maja 2004 r. Stichting wniosło przeciwko tej decyzji skargę do College van Beroep voor het bedrijfsleven, który wobec kwestii dotyczącej zasadniczo zgodności art. 254 Bmw z przepisami przejściowymi dyrektywy 91/414 i 98/8, postanowił zawiesić toczące się przed nim postępowanie i przedstawić Trybunałowi następujące pytania prejudycjalne:
„1) a) Czy art. 8 dyrektywy dotyczącej wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin („dyrektywa w sprawie środków ochrony roślin”) może być stosowany przez sąd krajowy po upływie terminu wskazanego w art. 23 tej dyrektywy?
b) Czy art. 16 dyrektywy dotyczącej wprowadzania do obrotu produktów biobójczych („dyrektywa w sprawie produktów biobójczych”) może być stosowany przez sąd krajowy po upływie terminu wskazanego w art. 34 tej dyrektywy?
2) Czy wykładni art. 16 dyrektywy w sprawie produktów biobójczych należy dokonywać w ten sposób, że ma on to samo znaczenie co art. 8 ust. 2 dyrektywy w sprawie środków ochrony roślin?
3) Czy wykładni art. 16 ust.1 dyrektywy w sprawie produktów biobójczych należy dokonywać w ten sposób, że wprowadza on obowiązek standstill?
Jeżeli odpowiedź na powyższe pytanie jest przecząca:
Czy art. 16 ust.1 dyrektywy w sprawie produktów biobójczych nakłada ograniczenia w zakresie zmian przepisów krajowych dotyczących wprowadzania do obrotu produktów biobójczych, i jeżeli tak to jakie są to ograniczenia?
4) Jeżeli odpowiedź na pytanie nr 2 jest przecząca:
a) Czy wykładni art. 8 ust. 2 dyrektywy w sprawie środków ochrony roślin należy dokonywać w ten sposób, że gdy państwo członkowskie dopuszcza do obrotu na swoim terytorium środki ochrony roślin zawierające substancje czynne nie wymienione w załączniku J do tej dyrektywy, a znajdujące się w obrocie dwa lata po notyfikacji dyrektywy, powinno ono uwzględnić również postanowienia art. 4 tej dyrektywy?
b) Czy wykładni art. 8 ust. 2 dyrektywy w sprawie środków ochrony roślin należy dokonywać w ten sposób, że gdy państwo członkowskie dopuszcza do obrotu na swoim terytorium środki ochrony roślin zawierające substancje czynne nie wymienione w załączniku I do tej dyrektywy, a znajdujące się w obrocie dwa lata po notyfikacji dyrektywy, powinno ono uwzględnić również postanowienia art. 8 ust. 3 tej dyrektywy?
5) Czy wykładni art. 8 ust. 3 dyrektywy w sprawie środków ochrony roślin należy dokonywać w ten sposób, że „przegląd” obejmuje również badanie uwzględniające wpływ substancji czynnych na zdrowie ludzi, zwierząt i środowisko, na podstawie którego zostaje wskazana substancja czynna, a w konsekwencji, w odniesieniu do środków ochrony roślin zawierających tą substancję, udziela się zezwolenia lub dokonuje rejestracji z mocy prawa?
6) Czy wykładni art. 8 ust. 3 dyrektywy w sprawie środków ochrony roślin należy dokonywać w ten sposób, że zawiera on wyłącznie przepisy dotyczące dostarczania danych przed przeglądem, czy też w ten sposób, że zawarte w nim przesłanki mają również wpływ na sposób w jaki przegląd powinien zostać zorganizowany i przeprowadzony?”
W przedmiocie pytań prejudycjalnych
W przedmiocie dopuszczalności
26 W swych uwagach przedstawionych Trybunałowi, rząd francuski wyraził na wstępie wątpliwości co do dopuszczalności niektórych z przedstawionych pytań.
27 Należy na wstępie stwierdzić, że sąd krajowy w swym pierwszym pytaniu wskazuje na cały art. 8 dyrektywy 91/414 nie precyzując, którego z ustępów tego artykułu, dotyczących wyraźnie odmiennych sytuacji, dotyczy sprawa. Stwierdza on następnie, że art. 23 tej dyrektywy dotyczy wyłącznie stosowania art. 10 ust. 1 tiret drugie dyrektywy, w którym mowa o procedurach wzajemnego uznawania w związku z niektórymi wymogami art. 4 dyrektywy 91/414. W konsekwencji pierwsza część pierwszego pytania dotycząca wykładni art. 8 tej dyrektywy jest niedopuszczalna z tego względu, że odpowiedź nie jest niezbędna dla rozstrzygnięcia sporu zawisłego przed sądem krajowym.
28 Wreszcie gdy chodzi o drugą część pierwszego pytania, jak również pytanie drugie i trzecie, które dotyczą wykładni dyrektywy 98/8, rząd francuski twierdzi, że są one niedopuszczalne, z tego względu, że postępowanie przed sądem krajowym dotyczy środków ochrony roślin a nie środków biobójczych.
29 W tym zakresie należy przypomnieć, iż zgodnie z utrwaloną linią orzecznictwa, w ramach współpracy pomiędzy Trybunałem a sądami krajowymi, ustanowionej na mocy art. 234 WE, do sądu krajowego, przed którym sprawa zawisła i który ponosi odpowiedzialność za rozstrzygnięcie, należy ocena, przy uwzględnieniu specyfiki sprawy, czy wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym jest niezbędne dla dokonania przezeń rozstrzygnięcia, jak i ocena zasadności pytań, z którymi zwraca się do Trybunału. W konsekwencji, skoro pytania prejudycjalne dotyczą wykładni prawa wspólnotowego Trybunał, co do zasady, zobowiązany jest w sprawie orzec (patrz w szczególności, wyrok z dnia 15 grudnia 1995 r. w sprawie C-‑15/93 Bosman, Rec. str. I‑4921, pkt 59 i z dnia 19 lutego 2002 r. w sprawie C‑35/99 Arduino, Rec. str. I‑1529, pkt 24).
30 Jednakże Trybunał wskazał jednocześnie, iż w szczególnych okolicznościach do niego należy zbadanie czy jest on właściwy w sprawie, jaka jest mu przekazywana przez sąd krajowy (zob. podobnie wyrok z dnia 16 grudnia 1981 r. w sprawie 244/80 Foglia, Rec. str. 3045, pkt 21). Odmowa wydania orzeczenia w przedmiocie pytania prejudycjalnego przedstawionego przez sąd krajowy jest dopuszczalna jedynie wówczas, gdy wykładnia prawa wspólnotowego, o którą zwraca się sąd krajowy, pozostaje w sposób oczywisty bez związku ze stanem faktycznym lub przedmiotem postępowania przed sądem krajowym, bądź gdy problem ma charakter hipotetyczny, a Trybunał nie dysponuje informacjami, co do okoliczności faktycznych i prawnych niezbędnymi do udzielenia przydatnej odpowiedzi na przedstawione mu pytania (zob. w szczególności powoływany wyżej wyrok w sprawie Bosman, pkt 61 i w sprawie Arduino, pkt 25).
31 W niniejszej sprawie nie jest oczywiste, że przedstawione przez sąd krajowy pytania objęte są powyżej wskazanymi przypadkami.
32 Z jednej strony, choć College van Beroep voor het bedrijfsleven nie wskazał w pierwszej części swego pytania, który z ustępów art. 8 dyrektywy 91/414 jest jego przedmiotem, sąd ten dostarczył jednakże Trybunałowi wszystkich elementów niezbędnych dla przedstawienia przydatnej odpowiedzi. Z postanowienia odsyłającego wynika jednoznacznie, że College van Beroep voor het bedrijfsleven wskazywał na ust. 2 i 3 rzeczonego art. 8 w zakresie, w jakim dotyczą środków ochrony roślin zawierających substancje czynne nie wymienione w załączniku I do tej dyrektywy, znajdujące się w obrocie dwa lata po notyfikacji niniejszej dyrektywy, jak również art. 23 ust. 1 rzeczonej dyrektywy w zakresie, w jakim wyznacza dwuletni termin na dokonanie transpozycji, który rozpoczyna bieg z datą notyfikacji tejże dyrektywy.
33 Z drugiej strony nie można twierdzić, że wykładnia dyrektywy 98/8 nie ma żadnego związku z okolicznościami faktycznymi lub przedmiotem sporu zawisłego przed sądem krajowym lub że przedstawione problemy mają charakter hipotetyczny, ponieważ zarówno z postanowienia odsyłającego jak i z uwag rządu niderlandzkiego wynika, że art. 25d Bmw ma na celu transpozycję nie tylko art. 8 ust. 2 dyrektywy 91/414, lecz również art. 16 ust. 1 dyrektywy 98/8.
34 Zatem wszystkie przedstawione pytania są dopuszczalne.
Co do istoty
W przedmiocie trzeciego pytania
35 Swym trzecim pytaniem, które należy rozpatrzyć w pierwszej kolejności, sąd krajowy zmierza do ustalenia czy wykładni art. 16 ust.1 dyrektywy 98/8 należy dokonywać w ten sposób, że ustanawia on obowiązek „standstill” czy też artykuł ten nakłada inne ograniczenia w zakresie uprawnień państw członkowskich do dokonywania w okresie przejściowym modyfikacji obowiązujących w tych państwach uregulowań w zakresie dopuszczania do obrotu.
36 Zdaniem Stichting brak w dyrektywie 91/414 sformułowania „w dalszym ciągu stosować swój system i obowiązującą praktykę” występującego w art. 16 dyrektywy 98/8, oznacza że obowiązujący w chwili wejścia w życie tej ostatniej dyrektywy system dopuszczania do obrotu, musi zostać utrzymany. Modyfikacje miałyby być dopuszczalne wyłącznie w zakresie, w jakim prowadzą do uregulowań o większym stopniu zgodności z dyrektywą 98/8.
37 Na wstępie należy stwierdzić, że ewentualne istnienie obowiązku „standstill” nie może zostać wywiedzione z samego brzmienia art. 16 ust. 1 dyrektywy 98/8, który to przepis nie zawiera żadnego wyraźnego sformułowania w tym zakresie.
38 Taki obowiązek „standstill” nie wynika również z motywu osiemnastego dyrektywy 98/8, zgodnie z którym z jednej strony „Państwa Członkowskie powinny mieć możliwość dopuszczania, na ograniczony okres czasu, produktów biobójczych, które nie spełniają powyższych warunków, w szczególności w przypadku nieprzewidzianego niebezpieczeństwa zagrażającemu człowiekowi, zwierzętom lub środowisku naturalnemu, które nie może zostać objęte innymi środkami” a z drugiej strony „procedura wspólnotowa nie powinna stanowić dla Państw Członkowskich przeszkody w dopuszczaniu, na ich obszarze na ograniczony okres czasu, wykorzystania produktów biobójczych w skład których wchodzą substancje czynne, które nie zostały jeszcze wpisane do wspólnotowego wykazu, pod warunkiem przedstawienia dokumentacji zgodnej ze wspólnotowymi wymogami i pod warunkiem że dane państwo członkowskie twierdzi, że substancja aktywna i produkty biobójcze spełniają warunki wspólnotowe określone w tym zakresie”.
39 Ponadto jak słusznie podnieśli 3M Nederland BV i in. (zwani dalej „3M Nederland i in.”), rząd niderlandzki i Komisja Wspólnot Europejskich, art. 16 ust. 5 dyrektywy 98/8 stanowi, że postanowienia dyrektywy 83/189 ustanawiające procedurę przekazywania informacji dotyczących standardów i norm technicznych obowiązują w dalszym ciągu w okresie przejściowym. Należy również stwierdzić, że art. 34 ust. 3 dyrektywy 98/8 nakłada na państwa członkowskie obowiązek przekazywania Komisji tekstów przepisów prawa wewnętrznego ustanowionych w dziedzinie objętej zakresem tej dyrektywy. w zakresie w jakim ust. 1 tego ostatniego artykułu przewiduje szczególne powiadomienie o przepisach wewnętrznych ustanowionych w celu transpozycji dyrektywy 98/8 oraz biorąc pod uwagę cel postanowień art. 16 ust. 5 i art. 34 ust. 3 tejże, należy stwierdzić, że rzeczona dyrektywa przewidziała również inne zmiany w porządkach krajowych w okresie przejściowym, obok zmian zmierzających do zapewnienia transpozycji.
40 Z powyższego wynika, że wykładni sformułowania „w dalszym ciągu stosować swój system i praktykę obowiązującą przy wprowadzaniu na rynek produktów biobójczych” zawartego w art. 16 ust. 1 dyrektywy 98/8 nie należy dokonywać w ten sposób, że ustanawia on obowiązek „standstill”.
41 Jednakże uprawnień państw członkowskich do dokonywania zmian w ich regulacjach dotyczących dopuszczania środków biobójczych nie można uważać za nieograniczone.
42 Należy bowiem przypomnieć, że o ile państwa członkowskie nie są zobowiązane do ustanowienia przepisów dokonujących transpozycji dyrektywy przed upływem przewidzianego w tym zakresie terminu, to z art. 10 akapit drugi WE w związku z art. 249 akapit trzeci WE, jak również z samej dyrektywy wynika, że w okresie biegu tego terminu powinny powstrzymać się od podejmowania wszelkich środków, które mogłyby poważnie utrudnić osiągnięcie rezultatów przewidzianych w dyrektywie (wyrok z dnia 18 grudnia 1997 r. w sprawie C-129/96 Inter‑Environnement Wallonie, Rec. str. I‑7411, pkt 45). Dotyczy to również okresu przejściowego, takiego jak przewidziany w art. 16 ust. 1 dyrektywy 98/8, w toku którego państwa członkowskie są uprawnione do dalszego stosowania swych uregulowań krajowych, choćby były niezgodne z dyrektywą.
43 W konsekwencji do sądu krajowego należy ocena czy taka sytuacja ma miejsce w przypadku przepisów krajowych, których zbadanie pod kątem legalności mu powierzono.
44 Odpowiadając na trzecie pytanie trzeba zatem stwierdzić, że wykładni art. 16 ust. 1 dyrektywy 98/8 należy dokonywać w ten sposób, że nie wprowadza on obowiązku „standstill”. Jednakże art. 10 akapit drugi WE i art. 249 akapit trzeci WE jak również dyrektywa 98/8 nakazują, by w okresie przejściowym, przewidzianym w art. 16 ust. 1 tej dyrektywy, państwa członkowskie powstrzymały się od podejmowania wszelkich środków, które mogłyby poważnie utrudnić osiągnięcie rezultatów w niej przewidzianych.
W przedmiocie czwartego pytania
45 Swym czwartym pytaniem, które podzielone jest na dwie części, sąd krajowy dąży do ustalenia czy wykładni art. 8 dyrektywy 91/414 należy dokonywać w ten sposób, że gdy państwo członkowskie zezwala na wprowadzenie do obrotu na swoim terytorium środków ochrony roślin zawierających substancje czynne nie wymienione w załączniku I do tej dyrektywy, a znajdujące się w obrocie dwa lata po notyfikacji dyrektywy, powinno ono uwzględnić również postanowienia art. 4 lub art. 8 ust. 3 tej dyrektywy.
46 Na wstępie należy stwierdzić, że jak słusznie wskazali 3M Nederland i in., rząd niderlandzki i Komisja, art. 8 ust. 2 dyrektywy 91/414 stosowany jest w drodze odstępstwa od art. 4 tej dyrektywy, oraz że w odróżnieniu od ust. 1 tegoż art. 8, nie wskazuje on wymogów, które należy spełnić w celu udzielenia zezwolenia na dopuszczenie do obrotu. Jednakże wskazuje on, że zezwolenie takie jest udzielane bez uszczerbku dla postanowień ust. 3 tegoż art. 8.
47 Zgodnie z ust. 3 „Państwa Członkowskie […] stosują wymogi ustanowione w art. 4 ust. 1 lit. b) pkt i)‑v) i lit. c)‑f)” podczas dokonywania „przeglądu środków ochrony roślin zawierających substancję czynną” nie wymienioną w załączniku I, a znajdującą się w obrocie dwa lata po notyfikacji niniejszej dyrektywy, przed dokonaniem tego przeglądu.
48 Przegląd taki zakłada, jak wskazują to 3M Nederland i in. oraz rząd niderlandzki, że środek ochrony roślin był już objęty zezwoleniem na dopuszczenie do obrotu i że zezwolenie to jest wciąż ważne. Może to zostać wywiedzione w szczególności z art. 4 ust. 5 dyrektywy 91/414, w świetle którego zezwolenia dotyczące środków ochrony roślin zawierających substancje czynne wymienione w załączniku I do tej dyrektywy, mogą w każdej chwili zostać poddane przeglądowi jeśli występują powody, by uważać, że nie jest spełniony którykolwiek z wymogów w zakresie ich udzielenia.
49 Ponadto jak orzeczono w pkt 39 wyroku z dnia 3 maja 2001 r. w sprawie C‑306/98 Monsanto (Rec. str. I‑3279) to na podstawie wymogów wskazanych w art. 4 ust. 1 lit. b) pkt i)-v), oraz lit. c)-f) dyrektywy 91/414 państwa członkowskie decydują o dokonaniu przeglądu środków ochrony roślin.
50 Wykładni art. 8 ust. 3 dyrektywy 91/414 należy zatem dokonywać w ten sposób, że przewidziana w tym przepisie procedura przeglądu zawiera funkcjonalnie powiązaną z przeglądem fazę wstępną, w toku której państwa członkowskie są również zobowiązane do przestrzegania wymogów wskazanych w art. 4 ust. 1 lit. b) pkt i)-v) oraz lit. c)-f) tej dyrektywy. Jednakże faza ta jest odrębna od procedury dopuszczenia przewidzianej w art. 8 ust. 2 tej dyrektywy.
51 Zatem nie wydaje się, by przy podejmowaniu decyzji o udzieleniu zezwolenia na wprowadzenie do obrotu na ich terytoriach środków ochrony roślin zawierających substancje czynne nie wymienione w załączniku I do dyrektywy 91/414, które znajdują się w obrocie dwa lata po notyfikacji tej dyrektywy, państwa członkowskie były zobowiązane do przestrzegania postanowień art. 4 ust. 1 lit. b) pkt i)-v) oraz lit c)-f) dyrektywy 91/414. Zatem dla celów wydawania tych zezwoleń na dopuszczenie do obrotu stosuje się co do zasady procedurę określoną na szczeblu krajowym.
52 Jednakże rząd duński i francuski podnoszą, że obowiązek przestrzegania w przypadku procedury dopuszczenia środków ochrony roślin na podstawie art. 8 ust. 2 dyrektywy 91/414, postanowień art. 4 tej dyrektywy, wspomnianych w ust. 3 tegoż art. 8, wynika z brzmienia sformułowań „bez uszczerbku dla ust. 3” i „podczas dokonywania przeglądu środków ochrony roślin zawierających substancję czynną, zgodnie z ust. 2”, znajdujących się odpowiednio w ust. 2 i ust. 3 art. 8.
53 Z argumentem tym nie można się zgodzić.
54 Jak bowiem stwierdził rzecznik generalny w pkt 70-72 swej opinii, zawarte w art. 8 ust. 2 dyrektywy 91/414 odesłanie do ust. 3 tegoż artykułu, ogranicza się do wskazania, że środki ochrony roślin dopuszczone zgodnie z wymogami prawa wewnętrznego, na podstawie rzeczonego ust. 2, nie wymykają się spod procedury i szczególnych przesłanek przeglądu wskazanych w art. 8 ust. 3. Również sformułowanie „podczas dokonywania przeglądu środków ochrony roślin zawierających substancję czynną, zgodnie z ust. 2” oznacza, że przewidziana w art. 8 ust. 3 dyrektywy 91/414 procedura przeglądu ma zastosowanie do środków ochrony roślin zawierających substancje czynne nie wymienione w załączniku I do dyrektywy, które znajdują się w obrocie dwa lata po notyfikacji tej dyrektywy. Procedura ta dotyczy zatem produktów dopuszczonych zgodnie z art. 8 ust. 2.
55 Wykładnia ta jest zgodna z konstrukcją i celem przepisów przejściowych zawartych w dyrektywie 91/414, które również dla środków ochrony roślin zawierających substancje czynne nie wymienione w załączniku I, i w konsekwencji dopuszczonych na podstawie art. 8 ust. 2 tej dyrektywy, przewidują procedurę przeglądu, odpowiadającą pod pewnymi aspektami ogólnej procedurze przeglądu, przewidzianej w art. 4 ust. 5 rzeczonej dyrektywy.
56 Ponadto, gdy chodzi o wymogi w zakresie dostarczania danych, ciążące na podmiocie wnioskującym o wydanie zezwolenia na dopuszczenie do obrotu środka ochrony roślin, art. 13 ust. 6 dyrektywy 91/414 stanowi, że państwa członkowskie mogą nadal, z uwzględnieniem postanowień traktatu WE, stosować wcześniejsze przepisy krajowe dotyczące wymogów w zakresie danych, dopóki substancje te nie zostaną włączone do załącznika I rzeczonej dyrektywy.
57 W świetle powyższego udzielając odpowiedzi na czwarte pytanie należy stwierdzić, że wykładni art. 8 ust. 2 dyrektywy 91/414 należy dokonywać w ten sposób, że jeżeli państwo członkowskie dopuszcza do obrotu na swym terytorium środki ochrony roślin zawierające substancje czynne nie wymienione w załączniku I do tej dyrektywy, a znajdujące się w obrocie dwa lata po notyfikacji tej dyrektywy, nie musi ono stosować się do postanowień art. 4 lub art. 8 ust. 3 tej dyrektywy.
W przedmiocie drugiego pytania
58 Swym drugim pytaniem, które należy zbadać w następnej kolejności, sąd krajowy dąży zasadniczo do ustalenia czy pomimo odmiennych sformułowań przepisy przejściowe przewidziane w art. 16 ust. 1 dyrektywy 98/8 i art. 8 ust. 2 dyrektywy 91/414 mają to samo znaczenie.
59 W tym względzie należy na wstępie stwierdzić, że zgodnie z dwudziestym motywem dyrektywy 98/8 należy zagwarantować ścisłą koordynację z innymi przepisami wspólnotowymi, w szczególności z dyrektywą 91/414/EWG.
60 Następnie należy przypomnieć, że art. 8 ust. 2 dyrektywy 91/414 jak również art. 16 ust. 1 dyrektywy 98/8 mają na celu umożliwienie państwom członkowskim stosowania w okresie przejściowym określonym w obu dyrektywach, istniejących krajowych procedur dopuszczenia do obrotu produktów objętych tymi dyrektywami i zawierających substancje czynne, których nie poddano jeszcze ocenie na poziomie wspólnotowym.
61 W konsekwencji nic nie wskazuje, by ustawodawca wspólnotowy chciał nadać tym ostatnim inne znaczenie.
62 Wykładnię tę potwierdza pkt. 43 i 44 ww. wyroku w sprawie Monsanto, gdzie Trybunał stwierdził, że przepisy przejściowe ustanowione w art. 8 ust. 2 dyrektywy 91/414 odpowiadają rozwiązaniu przyjętemu w art. 16 ust. 1 dyrektywy 98/8.
63 W świetle powyższego na drugie pytanie należy odpowiedzieć w ten sposób, że art. 16 ust. 1 dyrektywy 98/8 ma takie samo znaczenie jak art. 8 ust. 2 dyrektywy 91/414.
W przedmiocie piątego pytania
64 Swym piątym pytaniem sąd krajowy dąży zasadniczo do ustalenia czy przegląd, o którym mowa w art. 8 ust. 3 dyrektywy 91/414, obejmuje również badanie w rozumieniu art. 25d ust. 2 Bmw, którego skutkiem może być wskazanie substancji czynnej w celu udzielenia zezwolenia lub dokonania rejestracji z mocy prawa środków ochrony roślin, które ją zawierają.
65 Stichting twierdzi, że wskazanie substancji czynnych w rozumieniu art. 25d Bmw, musi być uważane za udzielenie zezwolenia w rozumieniu art. 3, 4 i art. 8 dyrektywy 91/414. Rząd francuski twierdzi, że zgodnie z art. 8 ust. 2 tej dyrektywy pojęcie przeglądu środków ochrony roślin zawierających substancje czynne, obejmuje nie tylko przegląd środków już dopuszczonych do obrotu, lecz również przegląd nowych środków, jeszcze nie dopuszczonych, które zawierają substancję czynną stosowaną w środkach dopuszczonych na podstawie tego ostatniego przepisu. Komisja twierdzi, że na wzór przewidzianej w art. 8 ust. 3 dyrektywy 91/414 procedury przeglądu środków, badanie substancji czynnych, o którym mowa w art. 25d Bmw przeprowadzane jest z inicjatywy władz krajowych. W konsekwencji Stichting, rząd francuski i Komisja stwierdzają, że rzeczone badanie stanowi ich zdaniem przegląd i musi czynić zadość wymogom rzeczonego art. 8 ust. 3.
66 3M Nederland i in. jak również rząd niderlandzki twierdzą natomiast, że art. 8 ust. 3 dyrektywy 91/414 i art. 25d Bmw mają odmienny przedmiot i zakres stosowania. Pierwszy z tych przepisów stosuje się bowiem wyłącznie w przypadku przeglądu środków, korzystających z ważnego jeszcze zezwolenia – co miałoby być potwierdzone w pkt. 34 ww. wyroku Monsanto – podczas gdy drugi stosuje się wyłącznie do pestycydów, których zezwolenia tracą ważność. Ponadto uwzględniając różnice w definicji pojęć „przegląd” i „sprawdzenie”, ani automatyczne przedłużenie zezwoleń ani badanie substancji czynnych, które zgodnie z art. 25d Bmw uwzględnia wpływ na zdrowie ludzi i zwierząt, nie mogą zostać uznane za przegląd w rozumieniu art. 8 ust. 3 dyrektywy 91/414.
67 W tym względzie należy przypomnieć, że jak stwierdzono w pkt 48 niniejszego wyroku, przegląd w rozumieniu dyrektywy 91/414 zakłada, że badany środek ochrony roślin był już objęty zezwoleniem na dopuszczenie do obrotu i że zezwolenie to jest wciąż ważne w chwili przeglądu.
68 Poza tym z brzmienia art. 4 ust. 5 w związku z art. 8 ust. 3 dyrektywy 91/414 wynika, że celem tego przeglądu nie jest ponowna ocena wyizolowanych substancji czynnych, lecz środka ochrony roślin w ostatecznej postaci, oraz że przegląd ten jest dokonywany z inicjatywy władz krajowych a nie na wniosek zainteresowanych podmiotów prywatnych.
69 Na piąte pytanie należy zatem odpowiedzieć, że do sądu krajowego należy ocena czy badanie, o którym mowa w art. 25d Bmw odpowiada wszystkim elementom charakteryzującym przegląd w rozumieniu art. 8 ust. 3 dyrektywy 91/414, a w szczególności tym, które wskazano w pkt 67 i 68 niniejszego wyroku.
W przedmiocie szóstego pytania
70 W swym szóstym pytaniu sąd krajowy dąży do ustalenia czy art. 8 ust. 3 dyrektywy 91/414 zawiera wyłącznie przepisy dotyczące dostarczania danych przed przeglądem, czy też wykładni jego należy dokonywać w ten sposób, że zawarte w nim przesłanki mają również wpływ na sposób w jaki przegląd powinien zostać zorganizowany i przeprowadzony.
71 W tym względzie już w pkt 47 niniejszego wyroku przypomniano, że zgodnie z art. 8 ust. 3 dyrektywy 91/414, podczas dokonywania „przeglądu środków ochrony roślin zawierających substancję czynną” nie wymienioną w załączniku I do tej dyrektywy i znajdującą się w obrocie dwa lata po tejże notyfikacji, oraz przed dokonaniem tego przeglądu, państwa członkowskie stosują wymogi ustanowione w art. 4 ust. 1 lit. b) pkt i)- v), oraz lit. c)-f) tej dyrektywy. Poza tym z brzmienia art. 8 ust. 3 dyrektywy 91/414 wynika, że państwa członkowskie stosują te wymogi zgodnie z krajowymi przepisami dotyczącymi danych, które należy przedstawić.
72 Wymogi przewidziane w art. 4 ust. 1 lit. b) do e) dyrektywy 91/414 dotyczą bezpieczeństwa i skuteczności środków ochrony roślin. Artykuł 4 ust. 1 lit. f) tej dyrektywy nakłada z kolei na państwa członkowskie obowiązek wskazania maksymalnych poziomów pozostałości oraz notyfikowania ich w celu uzyskania akceptacji Komisji. W oparciu o te kryteria państwa członkowskie decydują o przystąpieniu do przeglądu środków ochrony roślin (zob. podobnie ww. wyrok Monsanto, pkt 39).
73 Ponadto należy stwierdzić, jak uczynił to rzecznik generalny w pkt 88 swej opinii, że art. 8 ust. 3 dyrektywy 91/414 nie zawiera żadnego przepisu dotyczącego organizacji i przebiegu przeglądu.
74 W tych warunkach odpowiadając na szóste pytanie należy stwierdzić, że wykładni art. 8 ust. 3 dyrektywy 91/414 należy dokonywać w ten sposób, że zawiera on wyłącznie postanowienia dotyczące dostarczania danych przed przeglądem.
W przedmiocie pierwszego pytania
75 W swym pierwszym pytaniu, które podzielone jest na dwie części, sąd krajowy dąży zasadniczo do ustalenia czy art. 8 ust. 2 i ust. 3 dyrektywy 91/414 oraz art. 16 ust. 1 dyrektywy 98/8 są bezpośrednio skuteczne w prawie wewnętrznym po upływie terminu na transpozycję tych dyrektyw.
76 W świetle odpowiedzi udzielonej na pozostałe pytania nie ma potrzeby udzielania odpowiedzi na pytanie pierwsze.
77 Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, wynikające z dyrektywy zobowiązanie państwa do osiągnięcia rezultatu w niej wskazanego, jak również wynikająca z art. 10 WE powinność podjęcia wszelkich właściwych środków ogólnych lub szczególnych w celu zapewnienia wykonania tego zobowiązania, ciąży na wszystkich organach tych państw, w tym, w granicach ich kompetencji, na władzach sądowych (zob. w szczególności wyroki z dnia 10 kwietnia 1984 r. w sprawie 14/83 Von Colson i Kamann, Rec. str. 1891, pkt 26 oraz z dnia 13 listopada 1990 r. w sprawie C-106/89 Marleasing, Rec. str. I-4135, pkt 8).
78 Oto dlaczego stosując prawo wewnętrzne, a w szczególności – jak ma to miejsce w niniejszej sprawie – przepisy regulacji ustanowionej specjalnie w celu wykonania wymogów dyrektywy, sąd krajowy musi dokonywać wykładni prawa krajowego, w najdalej możliwie idącym zakresie, w świetle brzmienia i celu przedmiotowej dyrektywy, by osiągnąć rezultat przez nią wskazany, i w konsekwencji zastosować się do art. 249 akapit trzeci WE (zob. podobnie w szczególności ww. wyrok w sprawie Von Colson i Kamann, pkt 26 oraz Marleasing, pkt 8).
W przedmiocie kosztów
79 Dla stron postępowania przed sądem krajowym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed tym sądem; do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż poniesione przez strony postępowania przed sądem krajowym, nie podlegają zwrotowi.
Z powyższych względów Trybunał (druga izba) orzeka co następuje:
1) Wykładni art. 16 ust. 1 dyrektywy 98/8/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 lutego 1998 r. dotyczącej wprowadzania do obrotu produktów biobójczych należy dokonywać w ten sposób, że nie wprowadza on obowiązku „standstill”. Jednakże art. 10 akapit drugi WE w związku z art. 249 akapit trzeci WE jak również dyrektywa 98/8 nakazują, by w okresie przejściowym państwa członkowskie powstrzymały się od podejmowania wszelkich środków, które mogłyby poważnie utrudnić osiągnięcie rezultatów przewidzianych w dyrektywie.
2) Wykładni art. 8 ust. 2 dyrektywy 91/414/EWG Rady z dnia 15 lipca 1991 r. dotyczącej wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin, należy dokonywać w ten sposób, że jeżeli państwo członkowskie dopuszcza do obrotu na swym terytorium środki ochrony roślin zawierające substancje czynne nie wymienione w załączniku I do tej dyrektywy, a znajdujące się w obrocie dwa lata po notyfikacji tej dyrektywy, nie musi ono stosować się do postanowień art. 4 lub art. 8 ust. 3 tej dyrektywy.
3) Artykuł 16 ust. 1 dyrektywy 98/8 ma takie samo znaczenie jak art. 8 ust. 2 dyrektywy 91/414.
4) Na piąte pytanie należy zatem odpowiedzieć, że do sądu krajowego należy ocena czy badanie, o którym mowa w art. 25d ustawy o pestycydach (Bestrijdingsmiddelenwet) z 1962 r. odpowiada wszystkim elementom charakteryzującym przegląd w rozumieniu art. 8 ust. 3 dyrektywy 91/414.
5) Wykładni art. 8 ust. 3 dyrektywy 91/414 należy dokonywać w ten sposób, że zawiera on wyłącznie postanowienia dotyczące dostarczania danych przed przeglądem.
6) Nie ma potrzeby udzielania odpowiedzi na pierwsze pytanie.
Podpisy
* Język postępowania: niderlandzki.