Sprawa C-247/04
Transport Maatschappij Traffic BV
przeciwko
Staatssecretaris van Economische Zaken
(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez College van Beroep voor het bedrijfsleven)
Wspólnotowy kodeks celny – Zwrot lub umorzenie należności celnych przywozowych lub wywozowych – Pojęcie kwoty „prawnie należnej”
Opinia rzecznika generalnego C. Stix-Hackl przedstawiona w dniu 10 maja 2005 r. I-0000
Wyrok Trybunału (druga izba) z dnia 20 października 2005 r. I-0000
Streszczenie wyroku
Środki własne Wspólnot Europejskich – Zwrot lub umorzenie należności celnych przywozowych lub wywozowych – Kwota prawnie należna – Pojęcie – Brak właściwego powiadomienia dłużnika o kwocie – Włączenie
(rozporządzenie Rady nr 2913/92, art. 221 ust. 1 i art. 236 ust. 1 akapit pierwszy)
Artykuł 236 ust. 1 akapit pierwszy rozporządzenia nr 2913/92 ustanawiającego Wspólnotowy kodeks celny stanowi, że należności celne przywozowe lub wywozowe podlegają zwrotowi, gdy okaże się, że „w chwili uiszczenia kwota tych należności nie była prawnie należna”. Dla celów tego przepisu, należności przywozowe lub wywozowe są prawnie należne, jeżeli dług celny powstał zgodnie z przesłankami określonymi w rozdziale 2 tytułu VII tego rozporządzenia i jeżeli kwota tych należności mogła zostać określona na podstawie wspólnej taryfy celnej zgodnie z przepisami tytułu II tego rozporządzenia.
Kwota należności przywozowych lub wywozowych jest prawnie należna w rozumieniu tego artykułu nawet wówczas, gdy dłużnik nie został o niej powiadomiony zgodnie z art. 221 ust. 1 tego rozporządzenia.
W istocie powstanie długu celnego następuje przed powiadomieniem o kwocie długu i jest w związku z tym siłą rzeczy niezależne od tego powiadomienia. Powiadomienie to nie może mieć w związku z tym wpływu na istnienie długu celnego.
(zob. pkt 26, 29 i sentencja)
WYROK TRYBUNAŁU (druga izba)
z dnia 20 października 2005 r. (*)
Wspólnotowy Kodeks Celny – Zwrot lub umorzenie należności celnych przywozowych lub wywozowych – Pojęcie kwoty „prawnie należnej”
W sprawie C‑247/04
mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 234 WE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez College van Beroep voor het bedrijfsleven (Niderlandy) postanowieniem z dnia 28 maja 2004 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 11 czerwca 2004 r., w postępowaniu:
Transport Maatschappij Traffic BV
przeciwko
Staatssecretaris van Economische Zaken
TRYBUNAŁ (druga izba),
w składzie: C. W. A. Timmermans, prezes izby, J. Makarczyk (sprawozdawca), C. Gulmann, R. Schintgen i J. Klučka, sędziowie,
rzecznik generalny: C. Stix‑Hackl,
sekretarz: L. Hewlett, główny administrator,
uwzględniając procedurę pisemną i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 6 kwietnia 2005 r.,
rozważywszy uwagi przedstawione:
– w imieniu Transport Maatschappij Traffic BV przez A. Wolkersa oraz E. H. Mennesa, advocaten,
– w imieniu rządu niderlandzkiego przez H. G. Sevenster oraz C. M. Wissels, działające w charakterze pełnomocników,
– w imieniu Komisji Wspólnot Europejskich przez X. Lewisa, działającego w charakterze pełnomocnika, wspieranego przez F. Tuytschaevera, advocaat,
po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 10 maja 2005 r.,
wydaje następujący
Wyrok
1 Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 236 ust. 1 akapit pierwszy rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92 z dnia 12 października 1992 r. ustanawiającego Wspólnotowy Kodeks Celny (Dz.U. L 302, str. 1, zwany dalej Kodeksem Celnym).
2 Wniosek ten został przedłożony w ramach sporu pomiędzy Transport Maatschappij Traffic BV (zwaną dalej „Traffic”) a Staatssecretaris van Economische Zaken (sekretarzem stanu do spraw ekonomii, zwanym dalej „sekretarzem stanu”) i dotyczy udzielenia przez sekretarza stanu odmowy uwzględnienia wniosku o zwrot cła antydumpingowego uiszczonego przez Traffic.
Ramy prawne
3 Artykuł 4 Kodeksu Celnego zawiera następujące definicje:
„[…]
9) »Dług celny« oznacza nałożony na osobę obowiązek uiszczenia należności celnych przywozowych (dług celny w przywozie) lub należności wywozowych (dług celny w wywozie), które stosuje się do towarów określonych zgodnie z obowiązującymi przepisami wspólnotowymi;
[…]
23) »Obowiązujące przepisy« oznaczają przepisy wspólnotowe lub przepisy krajowe;
[…]”.
4 Artykuł 20 ust. 1 Kodeksu Celnego, zawarty w tytule II – „Elementy służące do naliczania należności celnych przywozowych i należności celnych wywozowych oraz innych środków przewidzianych w wymianie towarowej”, stanowi:
„1. W przypadku powstania długu celnego należności wymagane zgodnie z prawem określane są na podstawie Taryfy Celnej Wspólnot Europejskich”.
5 Rozdział 2 tytułu VII Kodeksu Celnego zawiera przepisy dotyczące powstania długu celnego. Przepisy te wskazują w szczególności okoliczności, z którymi związane jest powstanie długu celnego, oraz czas i miejsce powstania tego długu.
6 W ramach rozdziału trzeciego, zawartego w tym samym tytule, dotyczącego pokrycia kwoty długu celnego, art. 221 Kodeksu Celnego stanowi:
„1. Niezwłocznie po dokonaniu zaksięgowania dłużnik zostaje powiadomiony o kwocie należności zgodnie z odpowiednią procedurą.
[…]
3. Powiadomienie dłużnika nie może nastąpić po upływie trzech lat, licząc od dnia powstania długu celnego. […]”.
7 Rozdział 4 tytułu VII Kodeksu Celnego zawiera przepisy dotyczące wygaśnięcia długu celnego.
8 Artykuł 236 ust. 1 akapit pierwszy Kodeksu Celnego, zawarty we wskazanym tytule VII rozdział 5 – „Zwrot i umorzenie należności”, stanowi:
„Należności celne przywozowe lub wywozowe podlegają zwrotowi, gdy okaże się, że w chwili uiszczenia kwota tych należności nie była prawnie należna lub że kwota ta została zaksięgowana niezgodnie z art. 220 ust. 2”.
Postępowanie przed sądem krajowym i pytanie prejudycjalne
9 W decyzji określającej należność z dnia 18 grudnia 1997 r., inspektor administracji celnej okręgu celnego Roosendaal (zwany dalej „inspektorem”) powiadomił Traffic o kwocie cła antydumpingowego w wysokości 62 045,20 NLG (28 154,88 euro).
10 Po uiszczeniu tej kwoty dnia 19 lutego 1988 r. Traffic odwołała się od tej decyzji.
11 W dniu 18 maja 1998 r. Traffic wycofała to odwołanie i zażądała od inspektora, na podstawie art. 236 Kodeksu Celnego zwrotu uiszczonego cła antydumpingowego ze względu na to, że nie było ono prawnie należne. Traffic podniosła w szczególności, że inspektor nie był właściwy w zakresie nałożenia takiej należności. Po oddaleniu tego żądania Traffic wniosła odwołanie do sekretarza stanu, które zostało oddalone na mocy decyzji z dnia 9 października 2000 r. Traffic zaskarżyła następnie tę decyzję przed College van Beroep voor het bedrijfsleven (sądu administracyjnego ds. handlu i przemysłu).
12 W dniu 13 lutego 2002 r. sąd ten uchylił decyzję sekretarza stanu ze względu na to, że sekretarz ten nie wypowiedział się, na podstawie art. 236 Kodeksu Celnego, czy w chwili zapłaty kwota przedmiotowych należności nie była „prawnie należna” lub czy została ona zaksięgowana niezgodnie z art. 220 ust. 2 Kodeksu Celnego.
13 W dniu 19 listopada 2002 r. sekretarz stanu wydał decyzję ponownie oddalającą złożony przez Traffic wniosek o udzielenie zwrotu.
14 Traffic wniosła skargę o uchylenie tej decyzji do College van Beroep voor het bedrijfsleven. Traffic podnosi w szczególności, że na podstawie art. 236 Kodeksu Celnego kwota należności jest należna jedynie wówczas, jeżeli zgodnie z art. 221 Kodeksu Celnego dłużnik został o niej powiadomiony w ramach odpowiedniej procedury. Przesłanka ta nie jest jednakże spełniona, gdy organ, który powiadamia dłużnika o kwocie należności, jest niewłaściwy w sprawie.
15 W postanowieniu odsyłającym College van Beroep voor het bedrijfsleven wskazuje, że rozdział 5 tytułu VII Kodeksu Celnego wymienia pewne okoliczności, które uzasadniają możliwość zwrotu lub umorzenia należności wywozowych lub przywozowych. Wobec tego sąd ten rozważa, czy brak właściwości organu administracji wedle prawa krajowego może stanowić jedną z tych okoliczności, a konkretnie, czy taki brak właściwości może prowadzić do wniosku, że w chwili zapłaty kwota należności nie była „prawnie należna” w rozumieniu art. 236 Kodeksu Celnego.
16 W tym zakresie sąd krajowy podkreśla, że w niderlandzkim prawie publicznym decyzja określająca należność z dnia 18 grudnia 1997 r. skierowana do Traffic ma charakter decyzji ustanawiającej obowiązek zapłaty. W związku z tym, zgodnie z prawem niderlandzkim, od tej decyzji mogło zostać wniesione odwołanie w terminie sześciu tygodni od jej doręczenia adresatowi.
17 College van Beroep voor het bedrijfsleven wskazuje również, że w dniu 18 grudnia 1997 r. inspektor nie był właściwy w zakresie wydania decyzji określającej należność i że kompetencja ta została mu przyznana dopiero w dniu 1 stycznia 1998 r.
18 Jednakże sąd krajowy jest zdania, że o ile brak właściwości można powołać jako podstawę odwołania lub skargi na decyzję określającą należność, to ten sam brak właściwości nie może stanowić podstawy wniosku o zwrot lub umorzenie należności wywozowych lub przywozowych.
19 W tych okolicznościach College van Beroep voor het bedrijfsleven postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:
„Czy pojęcie kwoty »prawnie należnej« w art. 236 Kodeksu Celnego powinno być interpretowane w ten sposób, że odnosi się wyłącznie do faktu spełnienia przesłanek powstania długu celnego, wskazanych w rozdziale 2 tytułu VII Kodeksu Celnego, czy też w ten sposób, że kwota jest prawnie należna tylko wówczas, gdy nie mogą zostać wskazane żadne podstawy zaskarżenia sposobu powiadomienia o kwocie należności celnych, w tym również w oparciu o obowiązujące przepisy krajowe w rozumieniu art. 4 ust. 23 Kodeksu Celnego?”.
W przedmiocie pytania prejudycjalnego
20 W celu udzielenia odpowiedzi na pytanie prejudycjalne należy ustalić, czy okoliczność, że dłużnik nie został powiadomiony o kwocie należności zgodnie z art. 221 ust. 1 Kodeksu Celnego może skutkować tym, że kwota ta nie była prawnie należna w chwili jej uiszczenia, zgodnie z art. 236 Kodeksu Celnego.
21 Należy w tym kontekście przypomnieć, że art. 236 ust. 1 akapit pierwszy Kodeksu Celnego stanowi, że należności celne przywozowe lub wywozowe podlegają zwrotowi, gdy okaże się, że „w chwili uiszczenia kwota tych należności nie była prawnie należna”.
22 Jak słusznie podniosły rząd niderlandzki i Komisja Wspólnot Europejskich w swych uwagach na piśmie i na rozprawie, art. 20 ust. 1 Kodeksu Celnego, zawarty w tytule II tego Kodeksu stanowi, że „w przypadku powstania długu celnego należności wymagane zgodnie z prawem określane są na podstawie Taryfy Celnej Wspólnot Europejskich”. Ponadto reguły dotyczące powstania długu celnego są określone w rozdziale 2 tytułu VII Kodeksu Celnego. W szczególności, zgodnie z art. 201 ust. 1 lit. a) Kodeksu Celnego, dług celny w przywozie powstaje w wyniku dopuszczenia do obrotu towaru podlegającego należnościom przywozowym.
23 Co się tyczy stosowania Taryfy Celnej Wspólnot Europejskich (zwanej dalej „wspólną taryfą celną”), wystarczy stwierdzić, że przedmiotowe należności, a mianowicie cła antydumpingowe, są zgodnie z art. 20 ust. 3 lit. g) Kodeksu Celnego zawarte we wskazanej taryfie celnej jako „inne środki taryfowe przewidziane innymi przepisami wspólnotowymi”.
24 Co się tyczy długu celnego, należy przypomnieć, że jest on rozumiany, zgodnie z art. 4 pkt 9 Kodeksu Celnego jako „nałożony na osobę obowiązek uiszczenia należności celnych przywozowych […] lub należności wywozowych […], które stosuje się do towarów określonych zgodnie z obowiązującymi przepisami wspólnotowymi”.
25 Pokrycie kwoty długu celnego jest uregulowane w odrębnych przepisach zawartych w rozdziale 3 tytułu VII Kodeksu Celnego, które przewidują w szczególności obowiązek powiadomienia dłużnika o kwocie tego długu, zanim możliwe będzie dokonanie czynności w celu jego pokrycia.
26 Z powyższych przepisów, jak również z dokonanego przez prawodawcę wspólnotowego rozróżnienia pomiędzy samym istnieniem długu celnego a jego pokryciem, wynika, że powstanie długu celnego następuje przed powiadomieniem o kwocie długu i jest w związku z tym jednoznacznie niezależne od tego powiadomienia. Jak wskazał rzecznik generalny w pkt 31 opinii, powiadomienie to nie może mieć w związku z tym wpływu na istnienie długu celnego.
27 Należy dodać, że przeciwna interpretacja, prezentowana przez Traffic, zgodnie z którą kwoty należności są zgodnie z Kodeksem Celnym „prawnie należne” jedynie pod warunkiem ważnego powiadomienia dłużnika, skutkowałaby tym, że stosowanie art. 236 Kodeksu Celnego byłoby zależne od poszanowania prawa krajowego stosowanego w różnych Państwach Członkowskich i, w związku z tym, mogłaby uniemożliwić jednolite stosowanie Kodeksu Celnego.
28 Należy stwierdzić, że o ile naruszenie art. 221 ust. 1 Kodeksu Celnego przez organy celne Państwa Członkowskiego może stanowić przeszkodę dla pokrycia prawnie należnej kwoty długu lub dla uzyskania odsetek za zwłokę, to jednak naruszenie takie nie ma żadnego wpływu na istnienie tej należności.
29 Mając na uwadze powyższe rozważania, na pytanie prejudycjalne należy odpowiedzieć, że w świetle art. 236 ust. 1 akapit pierwszy Kodeksu Celnego, należności przywozowe lub wywozowe są prawnie należne, jeżeli dług celny powstał zgodnie z przesłankami określonymi w rozdziale 2 tytułu VII tego Kodeksu i jeżeli kwota tych należności mogła zostać określona na podstawie wspólnej taryfy celnej, zgodnie z przepisami tytułu II Kodeksu Celnego.
Kwota należności przywozowych lub wywozowych jest prawnie należna w rozumieniu art. 236 ust. 1 akapit pierwszy Kodeksu Celnego, nawet wówczas gdy dłużnik nie został o niej powiadomiony zgodnie z art. 221 ust. 1 tego Kodeksu.
W przedmiocie kosztów
30 Dla stron postępowania przed sądem krajowym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed tym sądem; do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż poniesione przez strony postępowania przed sądem krajowym, nie podlegają zwrotowi.
Z powyższych względów Trybunał (druga izba) orzeka, co następuje:
W świetle artykułu 236 ust. 1 akapit pierwszy rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92 z dnia 12 października 1992 r. ustanawiającego Wspólnotowy Kodeks Celny należności przywozowe lub wywozowe są prawnie należne, jeżeli dług celny powstał zgodnie z przesłankami określonymi w rozdziale 2 tytułu VII tego rozporządzenia i jeżeli kwota tych należności mogła zostać określona na podstawie Taryfy Celnej Wspólnot Europejskich zgodnie z przepisami tytułu II tego rozporządzenia.
Kwota należności przywozowych lub wywozowych jest prawnie należna w rozumieniu art. 236 ust. 1 akapit pierwszy rozporządzenia nr 2913/92, nawet wówczas gdy dłużnik nie został o niej powiadomiony zgodnie z art. 221 ust. 1 tego rozporządzenia.
Podpisy
* Język postępowania: niderlandzki.