Konkluzje Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie w sprawie sportu i aktywności fizycznej jako obiecujących czynników zmiany zachowań sprzyjającej zrównoważonemu rozwojowi

(2022/C 170/01)

RADA UNII EUROPEJSKIEJ I PRZEDSTAWICIELE RZĄDÓW PAŃSTW CZŁONKOWSKICH ZEBRANI W RADZIE,

ODNOTOWUJAC, ŻE:

Idea, że uprawianie i rola sportu i aktywności fizycznej są istotne dla realizacji celów zrównoważonego rozwoju Organizacji Narodów Zjednoczonych (1), zyskuje coraz większe zrozumienie.

Społeczność międzynarodowa i naukowa dostrzegła i zaakceptowała ewentualne korzyści i pozytywne efekty zewnętrzne sportu i aktywności fizycznej oraz organizowania imprez sportowych w odniesieniu do różnych dziedzin (2) (3) poprawy zdrowia fizycznego i psychicznego oraz dobrostanu ludzi, korzyści gospodarczych, edukacji, upodmiotowienia kobiet i młodzieży, pojawienia się sprawiedliwszych, bardziej pokojowych, zrównoważonych, sprzyjających włączeniu i otwartych społeczeństw, włączenia społecznego osób z niepełnosprawnościami i o mniejszych szansach, a także uczenia się o tolerancji.

Zmiana klimatu i inne zagrożenia ekologiczne mogą negatywnie wpływać na uprawianie sportu i na zainteresowane strony w dziedzinie sportu (4) – zwłaszcza poprzez wpływ na zdrowie osób uprawiających sport. Odpowiednie uprawianie sportu wymaga zdrowego otoczenia, zaś obecne warunki klimatyczne i środowiskowe coraz mniej sprzyjają uprawianiu wielu dziedzin sportu i aktywności fizycznej.

Skutki zmiany klimatu – takie jak rosnące temperatury, dłuższe okresy suszy i częstsze powodzie – coraz bardziej ograniczają przestrzeń i czas na uprawianie sportu, a tym samym stanowią źródło poważnych zakłóceń w funkcjonowaniu i organizacji globalnego ekosystemu sportu, w szczególności jeśli chodzi o sporty zimowe uprawiane na świeżym powietrzu oraz niektóre sporty wodne (5).

Podobnie jak inne rodzaje działalności człowieka niektóre aspekty sportu i organizowanie imprez sportowych mogą przyczyniać się do niszczenia środowiska i zmiany klimatu, gdyż bezpośrednio lub pośrednio powodują emisje gazów cieplarnianych i przyczyniają się do degradacji różnych środowisk naturalnych w miejscach, gdzie uprawiane są sporty, zwłaszcza środowisk morskich, leśnych i górskich.

Niektóre aspekty sportu mogą być źródłem emisji gazów cieplarnianych i mogą też negatywnie wpływać na środowisko: turystyka sportowa, niezrównoważona produkcja i konsumpcja sprzętu sportowego lub pochodnych towarów i usług, zanieczyszczenie mikrodrobinami plastiku, obiekty sportowe charakteryzujące się wysoką zasobochłonnością (zwłaszcza jeśli chodzi o energię i wodę), rosnąca liczba imprez sportowych na wszystkich poziomach (w tym treningi, spore liczebnie delegacje oraz budowa specjalnej tymczasowej infrastruktury), a także swobodne uprawianie sportu w środowiskach naturalnych.

Powrót igrzysk olimpijskich i paraolimpijskich do Europy, zobowiązanie podjęte przez Komitet Organizacyjny igrzysk w Paryżu w 2024 r. odnośnie do neutralności środowiskowej i emisyjnej, a także zobowiązanie podjęte przez organizatorów Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej, które odbędą się w 2024 r w Niemczech, mogą zachęcić wszystkie zainteresowane strony do zaangażowania na rzecz zrównoważonego budowania dziedzictwa materialnego i niematerialnego, które pozwoli wspierać cele zrównoważonego rozwoju nr 3, 4, 5, 6, 7, 8, 11, 12, 13 i 17 na wszystkich poziomach i na każdym terytorium.

BIORĄC POD UWAGĘ NASTĘPUJĄCE KWESTIE:

Jako że sport odgrywa ważną rolę w uczeniu się nieformalnym i pozaformalnym, jest doskonałym sposobem prezentowania wzorcowych zachowań, a dzięki temu upowszechniania odpowiedzialności społecznej, pozwalając angażować wszystkich, zwłaszcza młodzież (6), w charakterze podmiotów zmian. Pełni również funkcję komunikacyjną: pozwala uwrażliwiać obywateli na znaczenie ochrony ekosystemów, harmonijnego i zrównoważonego korzystania z zasobów naturalnych oraz łagodzenia zmiany klimatu.

Uwzględnienie celów zrównoważonego rozwoju w sporcie mogłoby zachęcić ludzi, zwłaszcza młodych, do rozpoczynania i dalszego uprawiania sportów, gdyż wielu z nich może wykazywać szczególne zainteresowanie tym kwestiami i zaangażowanie na ich rzecz (7).

10.

Popularność czołowych sportowców, ich rosnąca świadomość na temat kryzysu klimatycznego oraz ich zaangażowanie i orędownictwo mogą bardzo skutecznie przyczyniać się do uwzględniania celów zrównoważonego rozwoju w sporcie.

11.

Unia Europejska i jej państwa członkowskie mogą dać przykład, organizując lub współorganizując duże imprezy sportowe (8) w sposób uwzględniający wymogi odpowiedzialności ekologicznej, społecznej, gospodarczej i obywatelskiej, w tym jeśli chodzi o obieg zamknięty, korzystanie z tworzyw sztucznych lub wody, ślad węglowy, dobre zarządzanie, prawa człowieka, niezawodność i fair play.

12.

Przy organizowaniu imprez sportowych szczególną uwagę należy zwrócić na większe wyczulenie społeczeństwa na negatywny wpływ gospodarczy i środowiskowy, wywołane skutki bezpośrednie i pośrednie, a także ochronę praw człowieka. Może to pozytywnie wpłynąć na społeczne przyzwolenie na organizowanie imprez.

13.

Pandemia COVID-19 sprawiła, że wzrosło zainteresowanie uprawianiem sportu w domu, indywidualnymi i swobodnymi zajęciami na świeżym powietrzu oraz aktywną mobilnością. Tendencje te odzwierciedlają rosnącą potrzebę kontaktu z przyrodą (9), zajęć sportowych niemających zorganizowanego charakteru oraz dostępnych przestrzeni miejskich (10).

14.

Aktywność fizyczna i sporty, zwłaszcza te uprawiane na świeżym powietrzu lub w otoczeniu przyrody (np. w lasach, górach, na oceanach, rzekach i jeziorach) mogą przyczyniać się do zwiększania wśród obywateli znajomości zagadnień środowiskowych, a także zwiększania świadomości o potrzebie ochrony środowiska i łagodzenia zmiany klimatu.

15.

Program Erasmus+ na rzecz sportu wspiera wymianę wiedzy i najlepszych praktyk, zwłaszcza w odniesieniu do celów zrównoważonego rozwoju nr 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 12, 13 i 17. Te dobre praktyki mogą być brane pod uwagę przy organizowaniu zajęć i imprez sportowych.

16.

Sport może przyczyniać się do wzrostu gospodarczego i zapewniać wartość dodaną w sektorze gospodarki.

ZAZNACZAJĄC, CO NASTĘPUJE:

17.

Należy minimalizować negatywny wpływ wszelkiego rodzaju aktywności sportowej na bioróżnorodność, środowisko oraz dynamikę trwającego procesu zmiany klimatu. Ważne, by wszystkie zainteresowane strony, od podmiotów publicznych i prywatnych po obywateli, były świadome swojej indywidualnej i zbiorowej odpowiedzialności, a także skutków działań, które podejmują, uprawiając sport lub organizując zajęcia sportowe.

18.

Należy zadbać o to, by sektor sportu przyczyniał się do realizacji klimatycznych i środowiskowych celów Unii Europejskiej, a także celów Europejskiego Zielonego Ładu. Aby to osiągnąć, potrzebne są różne rodzaje wsparcia, które umożliwią sektorowi sportu przejście na bardziej odpowiedzialne praktyki.

19.

Aby zbudować zdrowe społeczeństwo sprzyjające włączeniu społecznemu, należy umożliwić każdej osobie regularne uprawianie sportu i aktywność fizyczną w zdrowym i bezpiecznym otoczeniu, bez względu na wiek tych osób, ich płeć, stan psychiczny i fizyczny, status społeczno-gospodarczy czy pochodzenie geograficzne.

20.

Należy uwzględniać kwestie dobrego zarządzania w sporcie, uczciwości, równego dostępu do sportu, poszanowania praw człowieka, niezawodności, sprawiedliwości i zrównoważonego rozwoju. Należy tego dokonać na wszystkich poziomach, np. klubów, lig, federacji krajowych i międzynarodowych, organizacji pozarządowych, podmiotów gospodarczych, organizatorów dużych imprez sportowych, przedsiębiorstw lub mediów.

ZWRACAJĄ SIĘ DO PAŃSTW CZŁONKOWSKICH, BY:

21.

Dostosowały polityki i strategie publiczne obejmujące sport do celów zrównoważonego rozwoju i powiązanych zadań i koordynowały z nimi te polityki i strategie.

22.

Zapewniły obywatelom możliwości bezpiecznego, sprzyjającego włączeniu społecznemu i zrównoważonego uprawiania sportu i takich samych imprez sportowych, stosownie do ich potrzeb, np. poprzez przyjazne dla środowiska lokalne obiekty sportowe dostępne dzięki infrastrukturze aktywnej mobilności.

23.

Zbadały sposoby wyposażenia odpowiednich organów krajowych w narzędzia umożliwiające obserwację skutków zmiany klimatu dla sportu, tak by można było opracować strategie przewidywania oraz dostosowywania i wspierania ekosystemów sportowych, które w perspektywie długoterminowej najbardziej ucierpią wskutek zmiany klimatu, np. poprzez dążenie do przejścia na bardziej odporne i odpowiedzialne sposoby uprawiania sportu i angażowanie się w dialog z ruchem sportowym w celu ulepszenia lepiej dopasowanych kalendarzy.

24.

Zadbały o to, by organizatorzy dużych imprez sportowych przeprowadzali oceny oddziaływania na środowisko i emisyjności, i zachęcały ich do mierzenia, w jaki sposób organizowane przez nich imprezy przyczyniają się do realizacji celów zrównoważonego rozwoju nr 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 11, 12 i 13.

25.

Współpracowały z organizatorami dużych imprez sportowych w celu ustanowienia mechanizmów łagodzenia szkodliwego wpływu takich imprez na środowisko, stosownie do powodowanych szkód i z myślą o osiągnięciu neutralności emisyjnej.

26.

Zachęcały sportowe organizacje i instytucje edukacyjne, by uwzględniały, w stosownych przypadkach, w swoich programach szkoleniowych dla nauczycieli, personelu sportowego, sportowców i kierowników obiektów sportowych kwestie i działania dotyczące transformacji ekologicznej i zrównoważonego rozwoju.

27.

Utrzymały rosnące inwestycje w innowacje i badania w celu wsparcia przechodzenia na bardziej ekologiczne i zrównoważone uprawianie sportu i takąż aktywność fizyczną oraz w celu przyczyniania się do tego celu.

28.

Dążyły do uwzględniania kryteriów środowiskowych i zobowiązań odnoszących się do celów zrównoważonego rozwoju w procesie oceny dotyczącej finansowania i wsparcia publicznego na rzecz organizacji imprez sportowych na wszystkich szczeblach, zajęć sportowych, a także budowy, renowacji, utrzymania i wykorzystania obiektów sportowych. Promowały włączanie takich kryteriów do oceny takich działań.

29.

W przypadku zawierania umów z partnerami gospodarczymi w zakresie organizacji dużych imprez sportowych, budowy, renowacji i utrzymania obiektów sportowych lub produkcji sprzętu sportowego – wzmocniły włączanie kryteriów społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw (11) do umów i zwiększyły znaczenie tych kryteriów w umowach.

30.

W stosownych przypadkach promowały korzystanie z funduszy UE, w tym funduszy spójności (EFRR, EFS+), RRF, Erasmus+ lub programu LIFE, w celu rozwijania inicjatyw, które propagują ekologiczne i zrównoważone uprawianie sportu i aktywność fizyczną, inicjatywy mające sprzyjać dostosowaniu do celów zrównoważonego rozwoju.

31.

Nadały priorytet lub zachęcały do rozwoju inteligentnych i ekologicznych miast z proekologiczną infrastrukturą i odpowiednim planowaniem przestrzennym w duchu inicjatywy nowego europejskiego Bauhausu, tak by stworzyć środowisko życia, które będzie bardziej ukierunkowane na człowieka i w którym obywatele będą mieć dostęp do zrównoważonych obiektów sportowych i będą mogli prowadzić zdrowsze, aktywniejsze i bardziej przyjazne dla środowiska życie.

32.

Wykorzystywały sieci dyplomatyczne do propagowania wspólnego europejskiego podejścia do lepszego uwzględniania i włączania celów zrównoważonego rozwoju do sportu, zarówno w Unii Europejskiej, jak i w ramach jej działań zewnętrznych i programów pomocy rozwojowej.

33.

Rozważyły wyznaczenie na zasadzie dobrowolności ambasadorów ekologicznego sportu, których rolą byłoby propagowanie dalszego włączania celów zrównoważonego rozwoju do sportu.

34.

Zachęcały do partnerstw między sektorem sportu, uczeniem się formalnym, nieformalnym i pozaformalnym, działaniami społeczno-edukacyjnymi, organizacjami młodzieżowymi i sektorem prywatnym w celu opracowania przekrojowych, skoordynowanych i uzupełniających sposobów podnoszenia świadomości i propagowania wiedzy fachowej dotyczącej kwestii związanych ze środowiskiem i zmianą klimatu.

35.

Propagowały efektywność energetyczną i gospodarkę o obiegu zamkniętym przy budowie, renowacji, utrzymaniu i wykorzystywaniu wszystkich obiektów sportowych.

ZWRACAJĄ SIĘ DO KOMISJI EUROPEJSKIEJ, BY:

36.

Zadbała o to, by prace prowadzone przez grupę ekspertów ds. ekologicznego sportu skupiały się na stworzeniu wspólnych standardów na szczeblu Unii Europejskiej, określeniu kryteriów i celów organizowania ekologicznego i zrównoważonego uprawiania aktywności fizycznej i sportu. Promowała te kryteria i cele przy opracowywaniu przez państwa członkowskie ich krajowych polityk sportowych.

37.

W kontekście grupy ekspertów ds. ekologicznego sportu nadal gromadziła odpowiednie dowody i przykłady dobrych praktyk w odniesieniu do tego, jak sport może zmniejszyć wpływ na środowisko i przyczynić się do łagodzenia zmiany klimatu.

38.

Poruszała kwestie zrównoważonego rozwoju w dyskusjach na temat najważniejszych elementów europejskiego modelu sportu.

39.

Propagowała korzystanie z funduszy Unii Europejskiej do ułatwienia budowy i renowacji obiektów sportowych w taki sposób, by ograniczyć emisje gazów cieplarnianych, ślad węglowy i zużycie energii, a także negatywny wpływ zmiany klimatu na uprawianie sportu.

40.

Lepiej uwzględniała sport w politykach publicznych opracowywanych na szczeblu UE, zwłaszcza w politykach i inicjatywach w zakresie ochrony środowiska.

41.

Nadal, oceniając wnioski o dotacje z programu Erasmus+ w dziedzinie sportu i przyznając te dotacje, dokonywała oceny przyjazności projektów dla środowiska oraz włączania ekologicznych praktyk, jak określono w przewodniku po programie Erasmus+.

42.

Zapewniła i propagowała możliwości opracowywania projektów dotyczących ekologicznego sportu i umiejętności ekologicznych w ramach programu Erasmus+ w dziedzinie sportu.

43.

Zachęcała do wymiany wiedzy i najlepszych praktyk między państwami członkowskimi w dziedzinie ekologicznego sportu, zgodnie z planem prac UE w dziedzinie sportu na lata 2021–2024.

44.

Zachęcała do dzielenia się najlepszymi praktykami podmioty zdecydowane zmieniać wzorce zachowania w sporcie w świetle wyzwań środowiskowych i społecznych, z którymi musimy się mierzyć na wszystkich szczeblach, np. poprzez inicjatywy SHARE lub HealthyLifestyle4All.

ZWRACAJĄ SIĘ DO RUCHU SPORTOWEGO I INNYCH ZAINTERESOWANYCH STRON, BY:

45.

Dostosowały organizację aktywności sportowej, uprawiania sportu i imprez sportowych do celów zrównoważonego rozwoju, Europejskiego Zielonego Ładu, porozumienia klimatycznego z Paryża, kazańskiego planu działania, międzynarodowej karty wychowania fizycznego, aktywności fizycznej i sportu oraz ram dotyczących sportu na rzecz działań w dziedzinie klimatu.

46.

Przy tworzeniu strategii i programów uwzględniały w szczególności kwestie ograniczenia zużycia zasobów (zwłaszcza wody, energii), wyeliminowania marnowania żywności, recyklingu odpadów i ponownego wykorzystywania sprzętu sportowego, chronienia bioróżnorodności i jakości powietrza, ograniczenia śladu węglowego oraz, mówiąc ogólniej, sposobu organizowania sportu, tak by zrealizować cele zrównoważonego rozwoju.

47.

Zbadały możliwość wyznaczenia specjalnej osoby lub struktury odpowiedzialnej za wykonywanie strategii i programów środowiskowych.

48.

Znalazły sposoby propagowania edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju oraz budowania poczucia odpowiedzialności ekologicznej i obywatelskiej wśród klubów sportowych, federacji i innych zainteresowanych stron w dziedzinie sportu.

49.

W stosownych przypadkach włączały treści dotyczące kwestii środowiskowych w programy szkoleniowe dla wolontariuszy sportowych i osób zawodowo zajmujących się sportem.

50.

Inspirowały i zachęcały sportowców cieszących się szerokim zasięgiem medialnym, dużą popularnością i wiarygodnością do promowania etycznego, ekologicznego i zrównoważonego uprawiania sportu.

51.

Zwracały szczególną uwagę na kwestie ekologiczne, społeczne i demokratyczne, przejrzystość, a także ochronę praw człowieka (12) przy przyznawaniu praw do organizacji dużych imprez sportowych oraz przyznawaniu funduszy organizatorom tych imprez lub ich sponsorowaniu.

52.

Opracowały lub stosowały odpowiednie narzędzia do pomiaru społecznych i środowiskowych skutków działań sportowych, w szczególności organizowania dużych imprez sportowych, i uwzględniały w procesie oceny społeczną i środowiskową spuściznę tych działań.

53.

Propagowały zrównoważone i krótkie łańcuchy dostaw oraz w miarę możliwości priorytetowo traktowały lokalną gospodarkę przy organizowaniu imprez sportowych, budowaniu, renowacji i utrzymywaniu obiektów sportowych lub wytwarzaniu sprzętu sportowego.

54.

Promowały włączanie kwestii odpowiedzialności etycznej, demokratycznej, społecznej i środowiskowej w audiowizualne programy sportowe oraz transmisje imprez sportowych, przy pełnym poszanowaniu wolności mediów.

55.

Powiadamiały partnerów, dostawców, sponsorów i kibiców o wymogach środowiskowych, które powinni oni należycie uwzględniać.

(1) Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ A/RES/70/1 przyjęta w dniu 25 września 2015 r. pt. „Przekształcamy nasz świat: Agenda na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030”, pkt 37.

(2) Światowa Organizacja Zdrowia, The global action plan on physical activity 2018–2030 [Globalny plan działania na lata 2018–2030 dotyczący aktywności fizycznej].

(3) Rezolucja Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie w sprawie planu prac Unii Europejskiej w dziedzinie sportu (na okres 1 stycznia 2021 r. – 30 czerwca 2024 r.) (2020/C 419/01).

(4) WWF France, 2021.

(5) WWF France, 2021.

(6) https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/c2c8d076-0a04-11ec-b5d3-01aa75ed71a1/language-en

(7) https://eeb.org/wp-content/uploads/2021/04/IPSOS-Multi-Country-Report-complete.FINAL_.pdf

(8) Unijna grupa ekspercka ds. gospodarczego wymiaru sportu definiuje „dużą imprezę sportową” jako imprezę organizowaną przez jedno lub kilka państw, regionów lub miast, w której udział biorą międzynarodowe delegacje w celu uprawiania jednej lub kilku dyscyplin sportowych. Imprezy takie tworzą często duże wyzwania, w tym wyzwania logistyczne. Duże imprezy sportowe są transmitowane przez media na szeroką, międzynarodową skalę, goszczą wiele tysięcy ludzi, w tym kibiców, dziennikarzy, zespoły techniczne i prominentów, i często trwają kilka dni.

(9) https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1748-9326/abb396/pdf

(10) https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0249268

(11) https://www.unido.org/our-focus/advancing-economic-competitiveness/competitive-trade-capacities-and-corporate-responsibility/corporate-social-responsibility-market-integration/what-csr

(12) https://www.ohchr.org/Documents/Publications/GuidingPrinciplesBusinessHR_EN.pdf