KOMISJA EUROPEJSKA
Bruksela, dnia 15.6.2020
COM(2020) 236 final
SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
w sprawie barier w handlu i inwestycjach
1 styczeń 2019 - 31 grudzień 2019
WPROWADZENIE
W dziesiątym wydaniu sprawozdania w sprawie barier w handlu i inwestycjach przeanalizowano nowe bariery, jakie napotykały przedsiębiorstwa z UE w 2019 r., oraz te, które zostały usunięte w odniesieniu do naszych przedsiębiorstw w tym samym roku dzięki unijnemu partnerstwu na rzecz dostępu do rynku, w którym uczestniczą Komisja, państwa członkowskie i przedsiębiorstwa z UE 1 . W ramach tego partnerstwa rozpoznaje się bariery, z którymi borykają się unijne przedsiębiorstwa w państwach trzecich, określa się wspólną strategię na rzecz ich usunięcia oraz realizuje się tę strategię.
Aby zareagować na wzrost protekcjonizmu, Komisja przypisała najwyższy priorytet egzekwowaniu przepisów – wraz z większym naciskiem na wdrażanie umów handlowych. W odniesieniu do tradycyjnego elementu dostępu do rynku usprawniliśmy naszą pracę poprzez poprawę koordynacji między instytucjami Unii i zainteresowanymi stronami oraz bardziej przemyślane ustalanie priorytetów w zakresie barier. Co istotne, Komisja udoskonaliła również działania komunikacyjne mające na celu wyjaśnienie – zwłaszcza małym i średnim przedsiębiorstwom (MŚP) – w jaki sposób mogą one wykorzystać partnerstwo na rzecz dostępu do rynku, aby usunąć różne napotykane bariery. Jest to wynik inicjatywy „dni dostępu do rynku”, w ramach której w 2019 r. sesje skierowane do przedsiębiorstw odbyły się w Niderlandach, na Litwie, w Portugalii, we Francji i na Łotwie.
Od 2016 r. co roku sprawozdanie jest udoskonalane. W tegorocznym sprawozdaniu wykorzystano dużo bardziej szczegółową analizę, aby określić, które rodzaje barier sprawiają najwięcej problemów naszym przedsiębiorstwom, a także skupiono się na sektorze, który osiągnął najlepsze wyniki, czyli sektorze rolno-spożywczym.
Podobnie jak w zeszłorocznym sprawozdaniu przeanalizowaliśmy łącznie 438 aktywnych 2 barier w handlu i inwestycjach w podziale na państwa i rodzaje barier, zgodnie z informacjami zgłoszonymi Komisji i zarejestrowanymi w unijnej bazie danych dostępu do rynku 3 .
Następnie przedstawiliśmy szczegółową analizę 43 nowych barier zgłoszonych w 2019 r. wraz z opisem poszczególnych tendencji w różnych państwach i sektorach oraz oceną przepływów handlowych, na które nowe bariery mogą potencjalnie wywrzeć wpływ.
W kolejnej części określono narzędzia wykorzystane do zwalczania 40 barier, które skutecznie usunięto w 2019 r., oraz przedstawiono przegląd w podziale na państwa, rodzaje środków i sektory. W tegorocznym sprawozdaniu skupiono się w szczególności na regionie Morza Śródziemnego i na Bliskim Wschodzie, wyjaśniając, w jaki sposób ukierunkowane działania pomogły wyeliminować niektóre z pozostałych, dość licznych barier w handlu w tych państwach.
W kolejnej sekcji przeanalizowano bardziej szczegółowo niektóre z najbardziej dotkliwych spośród usuniętych barier, a także omówiono w niej korzyści gospodarcze uzyskane dzięki naszemu partnerstwu na rzecz dostępu do rynku w 2019 r. na podstawie modeli gospodarczych.
Na koniec odrębną sekcję poświęcono stosunkom ze Stanami Zjednoczonymi, ponieważ nadal zmagamy się ze znaczącymi barierami, które pojawiły się w jurysdykcji tego państwa.
W całym niniejszym sprawozdaniu skupiliśmy się nie tylko na partnerach o największej liczbie nowych i usuniętych barier, ale także położyliśmy nacisk na bariery, które mają wpływ na większość przepływów handlowych eksporterów z UE, rzucając światło na ich znaczenie.
|
Ramka 1 – Uwaga metodyczna dotycząca wykazu barier Przyjęte przez nas podejście ukierunkowane na zainteresowane strony oznacza, że w sprawozdaniu skoncentrowaliśmy się wyłącznie na przeszkodach, które zgłosiły przedsiębiorstwa. W sprawozdaniu skupiono się na barierach w handlu, z którymi borykają się unijne przedsiębiorstwa w państwach trzecich, oraz związanych z tym tendencjami i działaniami podjętymi w celu usunięcia tych barier w ramach naszego partnerstwa na rzecz dostępu do rynku. Chociaż baza danych dostępu do rynku i niniejsze sprawozdanie nie przesądzają o (nie)zgodności zarejestrowanych barier z prawem, wszystkie te bariery zostały zgłoszone jako problematyczne dla unijnych przedsiębiorstw oraz uznane za priorytetowe do celów dalszych działań w ramach naszych prac na rzecz dostępu do rynku, ponieważ mogą być one dyskryminacyjne, nieproporcjonalne lub mogą w inny sposób ograniczać handel. |
W całym sprawozdaniu można zauważyć kilka ważnych powtarzających się wątków. Po pierwsze, ciągły wzrost liczby barier, mnożenie się rodzajów barier oraz coraz większe trudności w usuwaniu wielu z nich wskazują na nowy paradygmat, w którym protekcjonizm staje się głęboko zakorzeniony w naszych strukturalnych stosunkach handlowych. Po drugie, bariery coraz częściej dotyczą sektorów związanych z suwerennością technologiczną i strategiczną autonomią UE. Po trzecie, stwierdzamy, że coraz większym wyzwaniem jest pokonywanie barier w sektorach przemysłu i usług. Po czwarte, środki protekcjonistyczne rozpowszechniają się w konkretnych regionach.
Wymaga to zdecydowanej zmiany podejścia do obrony interesów handlowych UE – jednego z głównych priorytetów Komisji pod przewodnictwem Ursuli von der Leyen.
I.PRZEGLĄD BARIER W HANDLU I INWESTYCJACH
Pod koniec 2019 r. w unijnej bazie danych dostępu do rynku 4 istniało 438 aktywnych barier w handlu i inwestycjach w 58 państwach trzecich 5 . Ta rekordowa liczba – wraz z rosnącym czasem trwania wielu barier – wskazuje nie tylko na wzrost protekcjonizmu, ale również na to, że protekcjonizm staje się strukturalnie zakorzeniony w naszych stosunkach handlowych z wieloma partnerami.
A. OGÓLNA LICZBA BARIER W HANDLU I INWESTYCJACH W PODZIALE WEDŁUG PAŃSTWA TRZECIEGO
W porównaniu z 2018 r. pięć państw o największej liczbie barier pozostało bez zmian. Chiny nadal są państwem o największej liczbie zarejestrowanych barier, z 38 przeszkodami utrudniającymi wywóz i inwestycje z UE. Rosja uplasowała się na drugim miejscu, z 31 obecnie istniejącymi barierami, a na kolejnych miejscach znalazły się Indonezja (25) i Stany Zjednoczone (24). Indie i Turcja z 23 zgłoszonymi środkami znalazły się ex aequo na piątym miejscu.
Inne państwa trzecie z co najmniej dziesięcioma istniejącymi barierami w handlu obejmują Brazylię (19), Koreę Południową (19), Australię (14), Algierię (12), Tajlandię (12), Meksyk (11), Egipt (10) oraz Malezję (10). Na wykresie 1 przedstawiono bardziej szczegółowy podział barier na całym świecie.
|
|
UE Liczba barier
Wykres 1 6 : Podział geograficzny barier w handlu i inwestycjach w bazie danych dostępu do rynku |
B. OGÓLNA LICZBA BARIER W HANDLU I INWESTYCJACH W PODZIALE WEDŁUG RODZAJU ŚRODKA
Na wykresie 2 widać, że w 2019 r. po raz pierwszy środków stosowanych przy kontroli granicznej (229, czyli 52 %) było więcej niż środków stosowanych na terenie państwa (188, czyli 43 %) 7 . Oznacza to, że partnerzy stosują większy wachlarz rodzajów barier, aby osiągnąć protekcjonistyczne cele.
Środki stosowane przy kontroli granicznej są ograniczeniami, które mają bezpośredni wpływ na przywóz i wywóz na poziomie celnym, zazwyczaj poprzez środki sanitarne i fitosanitarne (102 bariery), zwiększenie cła i ograniczenia ilościowe (73), procedury administracyjne i licencjonowanie przywozu (38), podatki i ograniczenia wywozowe (16) lub środki ochrony handlu niezgodne z zobowiązaniami międzynarodowymi (14).
Środki stosowane na terenie państwa mają wpływ na produkty po przywozie poprzez ograniczenia związane z nieuzasadnionymi barierami technicznych w handlu dotyczącymi handlu towarami (78), praw własności intelektualnej (34), zamówień rządowych (25), usług (22 bariery) i inwestycji (15).
Dzięki zdecydowanie bardziej szczegółowej kategoryzacji barier w handlu po raz pierwszy przedstawiamy zestawienie w podziale na poszczególne rodzaje barier mających wpływ na nasze przedsiębiorstwa.
Wykres 2: Podział barier w handlu i inwestycjach zgłoszonych w bazie danych dostępu do rynku ze względu na rodzaj środków, w ujęciu procentowym w stosunku do łącznej liczby barier
(Środki stosowane przy kontroli granicznej oznaczono odcieniami koloru brązowego, a środki stosowane na terenie państwa odcieniami koloru niebieskiego)
|
Ramka 2 – Kwestia wymogów stosowania materiałów miejscowego pochodzenia W wymogach stosowania materiałów miejscowego pochodzenia zobowiązuje się przedsiębiorstwa zagraniczne do korzystania z określonej ilości lokalnie wyprodukowanych towarów lub lokalnie świadczonych usług. Wymogi stosowania materiałów miejscowego pochodzenia są częścią wielu rodzajów barier i mają wpływ na np. pożyczki preferencyjne, zamówienia publiczne lub warunki wpływające na bezpośrednie inwestycje zagraniczne. W celu zidentyfikowania tych wywołujących duże zakłócenia przepisów udoskonalono bazę danych dostępu do rynku, aby element wymogu stosowania materiałów miejscowego pochodzenia można było łatwo powiązać z dowolnym rodzajem bariery. Dzięki temu podejściu byliśmy w stanie wykazać, że do końca 2019 r. znaczna część (7 %) wszystkich barier zawierała element wymogu stosowania materiałów miejscowego pochodzenia. Wymaga to od UE uważnego skupienia się na tych praktykach. |
II.NOWE BARIERY W HANDLU I INWESTYCJACH ZGŁOSZONE W 2019 R.
Niestety wzrost liczby nowych środków wciąż postępuje w szybkim tempie. Liczba nowych barier zarejestrowanych w 2019 r. w 22 państwach trzecich wynosząca 43 8 jest niemal równa liczbie nowych barier zgłoszonych w 2018 r., która wynosiła 45. Tego rodzaju ciągły i znaczący wzrost świadczy o tym, że protekcjonizm stał się strukturalną częścią samej istoty międzynarodowych stosunków handlowych. Ta nowa rzeczywistość może mieć istotny wpływ na nasze przepływy handlowe.
Przepływy handlowe, na które wpływ miały bariery zgłoszone w 2019 r., odpowiadają wywozowi z UE-27 o wartości około 35,1 mld EUR (zob. ramka 3).
Ramka 3 – Uwaga metodyczna dotycząca ilościowego określenia handlu, na który potencjalnie miały wpływ bariery
Przepływy handlowe, na które potencjalnie miały wpływ bariery, określa się ilościowo na podstawie danych liczbowych dotyczących wywozu z UE dla odpowiednich kodów taryfowych w systemie zharmonizowanym, z uwzględnieniem handlu, który odbywa się mimo barier. Wszystkie dane ilościowe dotyczą obecnych 27 państw członkowskich UE.
Wpływ prawdopodobnie jest jednak nieco niedoszacowany, ponieważ:
– te dane liczbowe nie obejmują barier dla usług ani barier, w przypadku których nie można łatwo określić zakresu produktów;
– niektóre towary i usługi, na które miały wpływ te środki, mogą być czynnikami umożliwiającymi działalność w innych sektorach (np. w sektorze zaawansowanych technologii).
Ogólniej rzecz biorąc, analiza barier pozataryfowych i ich wpływu nadal jest wyzwaniem. Głównym powodem jest fakt, że bariery pozataryfowe charakteryzują się różnym stopniem ograniczenia. W przeciwieństwie do kategorycznych zakazów, większość środków ograniczających handel nie eliminuje w pełni handlu, lecz raczej go zmniejsza. Ponadto ograniczenia dotyczące tych samych produktów lub usług mogą się pokrywać. W związku z tym dodatkowe bariery mogą niekoniecznie oznaczać dodatkowy wpływ, a usunięcie jednej bariery nie oznacza automatycznej poprawy dostępu do rynku.
A. PODZIAŁ NOWYCH BARIER ZGŁOSZONYCH W 2019 R. ZE WZGLĘDU NA PAŃSTWO TRZECIE
W tabeli 1 i na wykresie 3 przedstawiono podział geograficzny nowych barier zgłoszonych w 2019 r. Najwięcej nowych barier zgłoszono w naszych stosunkach handlowych i inwestycyjnych z Arabią Saudyjską i Libanem – po pięć nowych barier. Zaraz po nich plasują się Chiny i Algieria, gdzie zarejestrowano odpowiednio cztery i trzy nowe bariery. Po dwie bariery zgłoszono w Singapurze, Korei Południowej, Malezji, Kazachstanie, Egipcie, Maroku, Turcji i Australii. Pozostałe dziesięć barier zarejestrowano w odniesieniu do innych państw trzecich. Przyglądając się tendencjom regionalnym, zauważamy, że znaczną większość nowych barier w 2019 r. wprowadzono w regionie Morza Śródziemnego i na Bliskim Wschodzie 9 (20) oraz w Azji (17).
W porównaniu z 2018 r. wyróżniają się dwie kwestie – efekt domina występujący w regionie Morza Śródziemnego i na Bliskim Wschodzie oraz ciągła obecność Chin na szczycie listy, co świadczy o długoterminowej negatywnej tendencji.
Tabela 1: Podział geograficzny nowych barier zgłoszonych w 2019 r.
Wykres 3: Podział geograficzny nowych barier zgłoszonych w 2019 r. według regionów
Aby podkreślić znaczenie gospodarcze nowych barier, na wykresie 4 przedstawiono szacowane przepływy handlowe, na które miały wpływ bariery, w porównaniu z liczbą barier zgłoszonych w 2019 r. w odniesieniu do poszczególnych krajów i regionów partnerskich. Pokazuje to, że Azja – głównie Chiny, ale również Korea Południowa – oraz region Morza Śródziemnego i Bliski Wschód zajmują najwyższe miejsca zarówno pod względem liczby nowych barier, jak i skali przepływów handlowych, na które bariery te miały wpływ w 2019 r. Te dwa regiony odpowiadają za blisko 30 mld EUR z kwoty 35,1 mld EUR stanowiącej wartość handlu, na który miały wpływ nowe bariery (85 % łącznej kwoty), oraz za 35 barier (ponad 80 % wszystkich barier).
Australia uplasowała się na trzecim miejscu z jedną barierą o istotnym wpływie dotyczącą pojazdów silnikowych.
Wykres 4: Liczba zgłoszonych nowych barier oraz przepływów handlowych, na które wpływ miały bariery, wybrane kraje i regiony partnerskie
W tabeli 2 przedstawiono wielkość przepływów handlowych, na które wpływ miały bariery, w odniesieniu do wszystkich 22 krajów partnerskich, które w 2019 r. wprowadziły nowe bariery handlowe. Ocena skutków gospodarczych nowych barier w dostępie do rynku może jednak czasami nie odzwierciedlać w pełni rzeczywistego wpływu przeszkód, np. w przypadku barier w usługach lub barier horyzontalnych, które są trudne do ilościowego określenia, lub w przypadku nakładania się ograniczeń obejmujących te same produkty.
Tabela 2: Przepływy handlowe UE-27, na które miały wpływ nowe bariery zgłoszone w 2019 r., w podziale według krajów partnerskich (w mld EUR)
Z uwagi na samą wielkość chińskiej gospodarki i główne sektory, na które miały wpływ bariery (w tym sektory strategiczne dla UE), wpływ polityki handlowej Chin jest natychmiast zauważalny, co może utrudnić handel UE o wartości ponad 15,5 mld EUR.
B. NOWE BARIERY ZGŁOSZONE W 2019 R. W PODZIALE WEDŁUG RODZAJU ŚRODKA
Podział 43 nowych barier ze względu na rodzaj środka wskazuje na przewagę nowych środków stosowanych na terenie państwa (65 %) nad środkami stosowanymi przy kontroli granicznej (28 %) – ponownie coraz szerszy jest wachlarz stosowanych środków protekcjonistycznych.
Główną kwestią w 2019 r. jest to, że same środki sanitarne i fitosanitarne stanowią jedną trzecią wszystkich nowych barier. Z bardziej szczegółowej analizy wynika, że najczęstsze są powody związane ze zdrowiem zwierząt (5 barier) 10 , a kolejne pod tym względem są powody związane ze zdrowiem roślin i zdrowiem publicznym (po 2). Niekiedy ograniczenia sanitarne i fitosanitarne łączą kilka z tych kwestii (4).
Inne środki stosowane przy kontroli granicznej są związane głównie ze zwiększonymi należnościami celnymi, taryfami celnymi i kontyngentami (7 barier) oraz procedurami administracyjnymi (7). W tym roku zgłoszono również jedną nową barierę w dziedzinie ograniczeń wywozowych (1).
Środki stosowane na terenie państwa to głównie bariery techniczne w handlu (9), a także niektóre kwestie związane z prawami własności intelektualnej (1), środki ochrony handlu niezgodne z zobowiązaniami międzynarodowymi (1) i utrudniony dostęp do zamówień rządowych dla przedsiębiorstw z UE (1).
Wykres 5: Podział nowych barier w handlu i inwestycjach zgłoszonych w 2019 r. ze względu na rodzaj środka, w ujęciu procentowym w stosunku do liczby nowych barier
(Środki stosowane przy kontroli granicznej oznaczono odcieniami koloru brązowego, a środki stosowane na terenie państwa odcieniami koloru niebieskiego)
Podział ten wskazuje na wykorzystanie mniej subtelnych i mniej wyrafinowanych środków stosowanych przy kontroli granicznej, aby utrudnić handel. Przeciwstawiając się długotrwałej tendencji, partnerzy wydają się preferować te rażąco protekcjonistyczne środki, niż polegać wyłącznie na mniej konkretnych środkach stosowanych na terenie państwa, co oznacza, że dla wielu z nich takie zachowanie staje się bardziej strukturalną częścią polityki handlowej.
C. NOWE BARIERY ZGŁOSZONE W 2019 R. W PODZIALE WEDŁUG SEKTORA
Nowe bariery zgłoszone w 2019 r. miały wpływ na handel UE w 17 sektorach działalności gospodarczej, a niektóre z tych sektorów doświadczyły barier wielosektorowych.
Najwięcej nowych barier zarejestrowano w rolnictwie i rybołówstwie (16), a drugie w kolejności były środki horyzontalne lub wielosektorowe (9). W sektorach ICT i motoryzacyjnym pojawiły się w 2019 r. trzy nowe bariery, zaś w sektorach farmaceutycznym oraz drzewnym i celulozowo-papierniczym – po dwie. W szeregu innych sektorów pojawiło się po jednej nowej barierze mającej wpływ na handel, mianowicie w sektorach: produktów mineralnych, żelaza, stali i metali nieżelaznych, tekstylnym i skórzanym, ceramiki i szkła, kosmetycznym, stoczniowym, wina i napojów spirytusowych oraz w innych sektorach.
Wykres 6: Podział barier w handlu i inwestycjach zgłoszonych w 2019 r. ze względu na sektor (liczba barier)
Oprócz liczby środków więcej światła na rzeczywiste znaczenie poszczególnych barier rzuca analiza handlu, na który wpływ miały bariery. Jak przedstawiono na wykresie 7, sektory przemysłowe odpowiadały za ponad 85 % przepływów handlowych, na które wpływ miały bariery, natomiast bariery w sektorach ICT (15 mld EUR), motoryzacyjnym (5,7 mld EUR) i elektroniki (2,6 mld EUR) stanowią dwie trzecie całego wywozu UE-27, na który miały wpływ nowe zgłoszone bariery. Są to sektory związane bezpośrednio z suwerennością technologiczną i strategiczną autonomią UE.
Wykres 7: Przepływy handlowe UE-27, na które miały wpływ bariery zgłoszone w 2019 r., w podziale według sektora
11
(w mld EUR i w %)
Zauważone już w zeszłym roku tendencje protekcjonistyczne dotyczące unijnych sektorów zaawansowanych technologii nie uległy osłabieniu w 2019 r. Jeżeli bariery te nie zostaną skutecznie usunięte, staną się obiektywnym zagrożeniem nie tylko dla konkurencyjności przedsiębiorstw z UE, ale również dla pozycji UE jako światowego lidera w dziedzinie technologii.
III.ANALIZA JAKOŚCIOWA NOWYCH BARIER ZGŁOSZONYCH W 2019 R.
A.CHINY
W 2019 r. Chiny nadal wprowadzały w sektorach zaawansowanych technologii liczne ograniczenia w handlu, których skutki są odczuwalne w wielu innych sektorach – handel o wartości 15 mld EUR, na który potencjalnie miała wpływ ta bariera, nie odzwierciedla zatem w pełni jej rozmiarów. Środki te – podobnie jak poprzednie związane z wdrażaniem chińskiej polityki cyberbezpieczeństwa – są ściśle związane z innymi celami polityki Chin w zakresie ochrony rynku krajowego oraz rozwoju zdolności i technologii w ramach strategii „Made in China 2025”. Nie ma wyraźnych oznak, aby tendencja ta miała ustąpić w najbliższej przyszłości.
W maju 2019 r. opublikowano projekt mechanizmu przeglądu cyberbezpieczeństwa. Na podstawie tego projektu zawarcie umowy handlowej może być uzależnione od uzyskania pomyślnego wyniku przeglądu przez poddawaną mu stronę umowy. Ponieważ w projekcie nie wskazano, jakiego rodzaju informacje i materiały będą podlegały przeglądowi i kontroli, aby zapewnić pełną ochronę praw własności intelektualnej i uniknąć przekazywania poufnych informacji handlowych, potrzebne byłyby rygorystyczne przepisy.
W czerwcu 2019 r. opublikowano projekt środków oceny bezpieczeństwa transgranicznego przekazywania danych osobowych oraz środków administracyjnych dotyczących bezpieczeństwa danych. Wydaje się, że środki te wykraczają poza swoją podstawę prawną określoną w ustawie w sprawie cyberbezpieczeństwa, ponieważ rozszerzałyby zakres wymogu dotyczącego lokalizacji danych. Ponadto nie jest jasne, jak będzie traktowane przekazywanie danych w ramach jednej (wielonarodowej) grupy przedsiębiorstw. Najistotniejsze przepisy zawarte w projektach są nieprecyzyjne i nie jest jasne, w jaki sposób proponowane środki miałyby zastosowanie w odniesieniu do innych środków/wytycznych/norm obowiązujących w przypadku danych.
Wraz z uruchamianiem sieci piątej generacji (5G) dostęp do rynku sieci telekomunikacyjnych w Chinach staje się coraz większym i coraz bardziej istotnym problemem dla UE. Na podstawie dostępnych informacji na temat wczesnych wyników przetargów można wnioskować, że w przeważającej mierze są one korzystne dla chińskich dostawców usług sieciowych. Wydaje się, że wyniki te nie odzwierciedlają pozycji konkurencyjnej dostawców z UE, co wskazuje na istnienie szkodliwych barier w dostępie do rynku w tym sektorze.
W 2019 r. przy wykorzystaniu dotacji państwowych i wymogów stosowania materiałów miejscowego pochodzenia utworzono China Shipbuilding Group. Zgodnie z planem „Made in China 2025” celem Chin jest osiągnięcie pozycji dominującej w dziedzinie zaawansowanych technologicznie statków i wyposażenia morskiego.
W zakresie środków sanitarnych i fitosanitarnych z powodu ryzyka związanego z grzybem powodującym zamieranie jesionów w Europie w Chinach obowiązują ograniczenia dotyczące produktów z drewna jesionowego (kłody i tarcica) pochodzących z Europy. Ograniczenie przywozu nie ma wyraźnego uzasadnienia fitosanitarnego i dostępne są skuteczne środki zmniejszające ryzyko.
UE uważnie śledzi stosowanie systemu wiarygodności społecznej w sferze gospodarczej. Wdrożenie systemu wiarygodności społecznej ma na celu stworzenie ujednoliconego systemu przydzielania punktów poszczególnym osobom i przedsiębiorstwom. Mimo że system ten jest nadal opracowywany, może on stać się poważną horyzontalną barierą w dostępie do rynku dla przedsiębiorstw w UE, ponieważ mogą one napotkać wyzwania związane ze zwiększoną kontrolą regulacyjną i niektórymi wymogami dotyczącymi punktów wykraczającymi poza kontrolę regulacyjną. Tym bardziej, że wymogi te mogą być (nawet tylko de facto) trudniejsze do spełnienia dla przedsiębiorstw zagranicznych. System wiarygodności społecznej może również wiązać się z konsekwencjami wykraczającymi poza handel.
|
Ramka 4 – Informacje ogólne dotyczące Chin – rywal systemowy i konkurent gospodarczy Wraz ze zwiększającą się świadomością wyzwań, jakie stwarzają Chiny i ich model państwowy, oraz braku równych szans w stosunkach gospodarczych w całej UE zmienił się sposób postrzegania Chin. Stwierdzono to we wspólnym (Komisji i Wysokiej Przedstawiciel) komunikacie przyjętym w dniu 12 marca 2019 r., w którym po raz pierwszy określono Chiny jako „rywala systemowego i konkurenta gospodarczego”. W komunikacie zaproponowano konkretne działania mające na celu przywrócenie równowagi w naszych stosunkach z Chinami poprzez kontynuowanie współpracy, ale również poprzez działania wewnętrzne (w tym wznowienie instrumentu dotyczącego udzielania zamówień publicznych w kontekście międzynarodowym, zidentyfikowanie luk w naszych ramach prawnych oraz wdrożenie mechanizmu monitorowania bezpośrednich inwestycji zagranicznych). W całej Komisji trwają prace nad wdrożeniem 10 działań określonych w komunikacie. Wspólne oświadczenie przyjęte na szczycie UE–Chiny w Brukseli w dniu 9 kwietnia 2019 r. zawierało istotne zobowiązania dotyczące reformy Światowej Organizacji Handlu (WTO) (tj. wzmocnienia międzynarodowych przepisów dotyczących subsydiowania przemysłu), jak również poczynienia zdecydowanych postępów w negocjacjach w sprawie kompleksowej umowy inwestycyjnej w 2019 r., tak aby zakończyć je w 2020 r., oraz dążenia do szybszego przystąpienia Chin do Porozumienia WTO w sprawie zamówień rządowych (GPA). Co istotne, we wspólnym oświadczeniu wyraźnie wezwano do osiągnięcia konkretnych rezultatów w zakresie usuwania barier. |
B.REGION MORZA ŚRÓDZIEMNEGO I BLISKI WSCHÓD
Geograficzna bliskość, więzi historyczne i wzajemnie połączone łańcuchy wartości z UE, obejmujące w wielu przypadkach MŚP, sprawiają, że płynna wymiana handlowa z tym regionem jest szczególnie ważna. Jak już stwierdzono w 2018 r., w regionie tym odnotowano niestety rosnące tendencje protekcjonistyczne wynikające z braku stabilności gospodarczej lub problemów strukturalnych. Nowe środki po raz kolejny pojawiły się w Algierii, a protekcjonistyczne postawy rozprzestrzeniły się na Liban i Maroko i nasiliły się również w Turcji i Arabii Saudyjskiej 12 .
1.Algieria
Od 2015 r. władze algierskie wprowadziły znaczącą liczbę środków ograniczających przywóz, które miały bardzo negatywny wpływ na wywóz z UE i stanowiły naruszenie zobowiązań wynikających z dwustronnego układu o stowarzyszeniu. Tendencja ta utrzymała się w 2019 r., kiedy to wprowadzono trzy nowe bariery.
We wrześniu 2019 r. – oprócz wcześniejszych środków ograniczających handel – władze wydały instrukcje dla banków komercyjnych, zgodnie z którymi akredytywy dokumentowe w przypadku przywozu niektórych towarów (telefonów komórkowych, zestawów do urządzeń gospodarstwa domowego) można wydać jedynie po spełnieniu skomplikowanych warunków. Ten sam okólnik stanowił, że do końca 2019 r. przepisy te zostaną rozszerzone na cały przywóz. Dzięki skoordynowanym działaniom wszystkich zainteresowanych stron z UE (zob. ramka 8) w dniu 25 grudnia 2019 r. właściwy organ wydał nowe okólniki, w których wprowadzono pewną elastyczność w stosowaniu tych środków.
Dekretem podpisanym przez Ministra Handlu w styczniu 2019 r. w odniesieniu do obszernej listy towarów zastosowano specjalną dopłatę celną (DAPS) (od 30 % do 200 % wartości towarów). Lista może się często zmieniać w zależności od tego, jak kształtują się potrzeby przemysłu krajowego.
W maju 2019 r. algierskie Ministerstwo Przemysłu poinformowało producentów samochodów prowadzących działalność montażową w tym kraju, że bez uprzedzenia i z mocą wsteczną zostanie ustanowiony kontyngent wartościowy na przywóz części samochodowych. Decyzja ta może skutkować wstrzymaniem prac montażowych z powodu braku części.
2.Maroko
UE uważnie obserwuje sytuację, aby ocenić faktyczny wpływ wprowadzenia wymogu dotyczącego oznakowania zgodności na wywóz z UE. Z naszej inicjatywy odbył się konstruktywny dialog między UE a ekspertami z Maroka, w następstwie którego władze marokańskie podjęły działania mające na celu wyjaśnienie stosowania wymogów wobec podmiotów unijnych, odpowiadając na znaczną część ich obaw dotyczących dostępu do rynku. Na tych spotkaniach odniesiono się również do innych kwestii, takich jak nowe wymogi dotyczące produktów farmaceutycznych i zlecanie oceny zgodności podmiotom zewnętrznym.
3.Liban
W kontekście kryzysu społeczno-gospodarczego, finansowego i politycznego wprowadzono nowe bariery w handlu, w szczególności tymczasowe cło w wysokości 3 % na niemal cały przywóz oraz dodatkowe cła (wynoszące od 7 % do 20 %) na przywóz niektórych wybranych produktów, takich jak marmur, żywność puszkowana czy meble. Ustanowiono również obowiązkowy wymóg rejestracji fabryk w przypadku niektórych produktów, w tym wyrobów włókienniczych, a władze Libanu nie podjęły w 2019 r. działań naprawczych dotyczących środka, w ramach którego nałożono by cła na przywóz ropy naftowej/produktów naftowych z UE.
Nowy środek horyzontalny dotyczący legalizacji faktur stanowi dodatkową barierę w dostępie do rynku. Środki te były przedmiotem intensywnych dyskusji i wymian listów z władzami Libanu. Liban ostatecznie zniósł wprowadzony w 2019 r. wymóg podwójnej certyfikacji celnej dla przywozu, co do którego UE wielokrotnie zgłaszała zastrzeżenia.
4.Turcja
W 2019 r. dodatkowe cła stosowane przez Turcję poważnie zakłóciły funkcjonowanie unii celnej, ponieważ zmusiły producentów unijnych do składania świadectw pochodzenia. Turcja nadal rozszerzała stosowanie tego cła na większą liczbę produktów, co doprowadziło do gwałtownego wzrostu liczby takich świadectw wydawanych przez właściwe organy, co stanowi koszt bezpośredni, a także jest źródłem znacznej niepewności dla wszystkich zainteresowanych podmiotów.
W kwietniu 2019 r. Turcja ponownie wprowadziła ograniczenie wywozowe w odniesieniu do złomu miedzi. Obecne stosowanie systemu przyznawania pozwoleń na wywóz stanowi faktycznie zakaz, ponieważ trudno jest spełnić wymagane warunki i nie są one zgodne z zobowiązaniami Turcji w ramach unii celnej.
Kolejna nowo wprowadzona bariera dotyczyła zmiany rozporządzenia w sprawie kosmetyków, w wyniku której podstawą ram tureckiego systemu regulacyjnego w dziedzinie kosmetyków nie byłaby kontrola wewnątrzrynkowa, lecz system rejestracji wstępnej. Aby wprowadzić produkty kosmetyczne na turecki rynek, wymagana była nawet szczegółowa ocena bezpieczeństwa obejmująca ujawnienie danych wrażliwych. Jest to sprzeczne z zobowiązaniami Turcji wynikającymi z umowy w sprawie unii celnej.
|
Ramka 5 – Informacje ogólne dotyczące Turcji W 2019 r. Turcja nadal była piątym pod względem wielkości partnerem handlowym UE, a UE wciąż jest zdecydowanie najważniejszym partnerem handlowym Turcji. W szczególności wejście w życie w 1996 r. umowy w sprawie unii celnej między UE i Turcją doprowadziło do znacznego wzrostu handlu między UE a Turcją w porównaniu z wcześniejszymi dziesięcioleciami. Umowa ta zapewnia swobodny przepływ wszystkich produktów przemysłowych i niektórych przetworzonych produktów rolnych między UE a Turcją. Zawiera ona również wymóg dostosowania się przez Turcję do zewnętrznych taryf celnych UE i jej przepisów dotyczących przywozu z państw trzecich, a także do polityki handlowej, polityki konkurencji, praw własności intelektualnej i przepisów technicznych UE związanych z zakresem unii celnej. W ostatnich latach problemy zaczęły się kumulować. Komisja oczywiście nadal nalega, aby Turcja przestrzegała uzgodnionych postanowień unii celnej oraz w sposób niedyskryminacyjny wdrożyła Protokół dodatkowy do Układu ustanawiającego stowarzyszenie wobec wszystkich państw członkowskich, w tym Republiki Cypryjskiej. W 2019 r. Komisja nadal wykorzystywała wszystkie dostępne środki, aby zgłaszać te obawy, w tym na forum Wspólnego Komitetu ds. Unii Celnej i na innych spotkaniach dwustronnych. Jeżeli chodzi o wciąż obowiązującą turecką politykę wymuszonej lokalizacji w sektorze farmaceutycznym, UE po raz pierwszy wszczęła postępowanie w ramach WTO przeciwko krajowi kandydującemu. |
5.Arabia Saudyjska
W Arabii Saudyjskiej przedsiębiorstwa z UE napotykają liczne bariery handlowe w dostępie do rynku, takie jak procedura uzyskiwania saudyjskich znaków jakości (w szczególności w przypadku płytek ceramicznych). Nowe sanitarne i fitosanitarne warunki przywozu dla owoców i warzyw wywożonych z UE również stwarzają niepotrzebne obciążenia i koszty administracyjne. Komisja regularnie podnosi kwestię tych barier na forum WTO oraz w kontaktach dwustronnych z Arabią Saudyjską i wciąż są one głównymi zagadnieniami w programie dialogu handlowego i inwestycyjnego między UE a Radą Współpracy Państw Zatoki Perskiej.
Dzięki szybkiej interwencji przed wejściem w życie kwestie dwóch projektów przepisów technicznych, które pojawiły się w 2019 r. jako nowe bariery, rozwiązano w tym samym roku; dotyczyły one odpowiednio górnych limitów dodatku cukru w niektórych produktach spożywczych oraz etykietowania w formie „sygnalizacji świetlnej”. Chociaż w przypadku niektórych państw członkowskich w 2019 r. poczyniono częściowe postępy, w przypadku wystąpienia ognisk chorób zwierząt Arabia Saudyjska nadal nakłada ogólnokrajowe tymczasowe embargo na przywóz zwierząt żywych, nie przestrzegając międzynarodowych norm OIE 13 .
C.AUSTRALIA
Jakość paliw w Australii jest jedną z najgorszych w OECD i plasuje się na 70. miejscu na świecie. W szczególności zawartość siarki w benzynie bezołowiowej jest obecnie 15 razy wyższa, niż przewiduje norma unijna. Tego niskiej jakości paliwa nie można stosować w najnowszych wysokowydajnych silnikach spełniających normę Euro 6, co oznacza, że niektórzy producenci z UE musieli dostosować silniki lub nawet wymienić je w niektórych modelach na starsze i bardziej zanieczyszczające.
Normy te miały wygasnąć w 2019 r., ale rząd Australii nie ma konkretnych planów dotyczących kwestii efektywności paliwowej. Wydaje się, że jest to związane z kosztami modernizacji zdolności w zakresie rafinacji benzyny w Australii, aby spełniały wymaganą normę. Odnośny sektor nie wydaje się skłonny do dokonania stosownych inwestycji przy braku wsparcia ze strony rządu.
D.KOREA POŁUDNIOWA
Od początku 2019 r. unijni dostawcy systemów zarządzania wodami balastowymi napotykają nową barierę wynikającą z nieuznawania badań wykonanych poza Koreą w ramach procesu homologacji typu w odniesieniu do instalacji takich systemów na statkach pod banderą koreańską. Ponieważ od września 2018 r. wszystkie nowe statki muszą być wyposażone w system zarządzania wodami balastowymi, a do 2024 r. system taki należy zamontować na wszystkich istniejących statkach, rynek ten jest bardzo duży. Kwestię asymetrii procedur certyfikacyjnych między UE a Koreą podniesiono w ramach stosunków dwustronnych z Koreą.
Po drugie, w 2019 r. przywóz odzieży dla niemowląt stawał się coraz trudniejszy. W ramach nowego zestawu wytycznych – „Zaktualizowane kryteria potwierdzania bezpieczeństwa wyrobów włókienniczych dla niemowląt” – wprowadzono wyjątkowo rygorystyczne procedury, których jednak nie zgłoszono za pośrednictwem platformy WTO. Doprowadziło to do powstania znacznej liczby dodatkowych procedur ponownej certyfikacji i badań, a także bardzo istotnych kosztów związanych z ponownymi badaniami. Koreańska administracja celna zgodziła się zbadać kwestie, których dotyczyły pisemne uwagi UE, a Komisja będzie aktywnie dążyć do usunięcia tej bariery.
IV.BARIERY W HANDLU I INWESTYCJACH USUNIĘTE W 2019 R.
A.STRATEGIA UE NA RZECZ ELIMINACJI BARIER W HANDLU I INWESTYCJACH
Aby usunąć bariery w handlu, w unijnej strategii dostępu do rynku wykorzystuje się różne narzędzia.
Narzędzie 1: działania dyplomatyczne. Prowadzi się szereg działań dyplomatycznych, w których Komisja, Europejska Służba Działań Zewnętrznych, państwa członkowskie UE i przedstawiciele przemysłu angażują się w ścisłą współpracę za pośrednictwem sieci delegatur Unii i ambasad państw członkowskich w państwach trzecich. Obejmuje to szeroki zakres działań – począwszy od technicznych projektów handlowych po oficjalne kroki, takie jak misje wysokiego szczebla komisarzy i działania na szczeblu ministrów i szefów państw. Koordynujemy nasze działania z partnerami o podobnych poglądach, ilekroć zwiększa to skuteczność naszej pracy.
Narzędzie 2: rozstrzyganie sporów. Regularną pracę komitetów WTO uzupełniają prężne działania Komisji w kontekście rozstrzygania sporów. UE zapewniła również prawidłowe wdrożenie orzecznictwa WTO przez państwa trzecie i dokładnie monitoruje, czy orzecznictwo to jest właściwie wykonywane. Wszczęcie w 2019 r. postępowania wobec Ukrainy na podstawie układu o stowarzyszeniu (zakaz wywozu drewna), wobec Południowoafrykańskiej Unii Celnej w ramach umowy o partnerstwie gospodarczym (drób), a także wszczęcie postępowań w ramach rozstrzygania sporów WTO przeciwko Indonezji (ograniczenie wywozowe dotyczące surowców) oraz Stanom Zjednoczonym (środki ochrony handlu dotyczące dojrzałych oliwek) świadczą o tym, że Komisja nie waha się skorzystać z mechanizmów dwustronnego lub wielostronnego rozstrzygania sporów przewidzianych w umowach o wolnym handlu. Ponadto Komisja złożyła formalny wniosek w sprawie poprawy skuteczności rozporządzenia dotyczącego wykonywania praw Unii 14 , który umożliwia UE wdrożenie pewnych środków zaradczych w przypadku wystąpienia przeszkód w prawidłowym funkcjonowaniu dwustronnego lub wielostronnego rozstrzygania sporów. Ponadto Komisja może również na wniosek eksporterów wykorzystywać jako dodatkowe narzędzie procedurę przewidzianą w rozporządzeniu w sprawie barier handlowych.
Narzędzie 3: umowy UE o wolnym handlu (FTA). Kwestie barier wykrytych dzięki naszym pracom w zakresie dostępu do rynku są niezwłocznie poruszane w ramach negocjacji handlowych lub – jeżeli istnieją FTA – w ramach odpowiednich mechanizmów wdrażania, aby zapewnić skuteczną realizację priorytetów w zakresie dostępu do rynku. Komisja zwiększyła również swoje starania na rzecz wdrażania i egzekwowania przepisów, by zapewnić przedsiębiorstwom, w tym MŚP, możliwość korzystania z istniejących zobowiązań. UE dysponuje narzędziami, z których skutecznie korzysta w celu eliminowania barier w handlu, lepszej ochrony i egzekwowania praw własności intelektualnej, wszczynania postępowań w ramach mechanizmu rozstrzygania sporów, a także w celu nakładania środków ochrony handlu w przypadkach nieuczciwych praktyk handlowych, oraz poprawiła koordynację tych różnych filarów swoich działań w zakresie egzekwowania przepisów.
Co istotne, nasze partnerstwo na rzecz dostępu do rynku pełni również rolę systemu wczesnego ostrzegania, którego celem jest zapobieganie powstawaniu barier jeszcze przed ich wystąpieniem.
B.BARIERY USUNIĘTE W 2019 R. W PODZIALE WEDŁUG PAŃSTWA TRZECIEGO
Dzięki połączonym staraniom wszystkich zainteresowanych stron w ramach naszego partnerstwa na rzecz dostępu do rynku w 2019 r. usunięto łącznie, całkowicie lub częściowo, 40 barier w 22 różnych państwach trzecich; bariery te występowały w dziewięciu sektorach działalności gospodarczej oraz horyzontalnie. Przy uwzględnieniu wszystkich wymiernych barier w 2019 r. wywóz z UE, na który wpływały usunięte bariery w handlu, osiągnął kwotę 19,4 mld EUR dla UE-27.
Na wykresie 8 przedstawiono państwa trzecie, w których bariery z powodzeniem wyeliminowano. Arabia Saudyjska zajęła pierwsze miejsce z pięcioma barierami usuniętymi w 2019 r., zaś na kolejnych pozycjach znalazły się: Egipt, Singapur i Rosja (po trzy bariery). Po dwie bariery usunięto w Australii, Kanadzie, Chinach, Japonii, Korei Południowej, Meksyku, Ekwadorze i Zjednoczonych Emiratach Arabskich. W 2019 r. usunięto również dziesięć dodatkowych barier utrudniających handel przedsiębiorstwom z UE w dziesięciu innych państwach trzecich.
Wykres 8: Podział geograficzny usuniętych w 2019 r. barier w handlu i inwestycjach
Na podstawie wartości handlu, który podlegał wpływowi usuniętych barier (tabela 3), najpoważniejsze przeszkody usunięto w Chinach – odpowiadały one 63 % wszystkich przepływów handlowych, na które miały wpływ usunięte bariery; następne w kolejności znalazły się Arabia Saudyjska oraz Zjednoczone Emiraty Arabskie odpowiadające za około 17 %. Należy jednak zauważyć, że odnośne przepływy handlowe w niektórych krajach lub regionach mogą być niedoszacowane, ponieważ trudniej jest oszacować usunięte bariery z horyzontalnym zakresem produktów.
Tabela 3: Przepływy handlowe UE-27, na które miały wpływ nowe bariery zgłoszone w 2019 r., w podziale według krajów partnerskich (w mld EUR)
15
Nawet w najtrudniejszych obecnie warunkach dla handlu – takich jak te panujące w Chinach oraz regionie Morza Śródziemnego i na Bliskim Wschodzie – nasza strategia może przynieść wymierne rezultaty dla eksporterów z UE, w szczególności dla MŚP działających w sektorze rolno-spożywczym.
C.BARIERY USUNIĘTE W 2019 R. W PODZIALE WEDŁUG RODZAJU ŚRODKA
Nasze starania w zakresie partnerstwa na rzecz dostępu do rynku w większym stopniu przyczyniły się do usunięcia środków sanitarnych i fitosanitarnych (24) w sektorach rolnictwa i rybołówstwa. Usunięto również inne środki stosowane przy kontroli granicznej, mianowicie przywozowe środki taryfowe (3), administracyjne procedury celne (2) oraz ograniczenia wywozowe (2).
Usunięte środki stosowane na terenie państwa mające wpływ na przedsiębiorstwa z UE miały postać barier technicznych w handlu (6 środków) i praw własności intelektualnej (1 bariera); w 2019 r. z powodzeniem usunięto również jedną barierę w handlu usługami.
Wykres 9: Podział barier usuniętych w 2019 r. ze względu na rodzaj (liczba środków)
W 2019 r. poczyniono zdecydowane postępy w zakresie usuwania barier sanitarnych i fitosanitarnych. Natomiast rodzaje środków, które zazwyczaj stosuje się w odniesieniu do sektorów przemysłowych lub usług, okazały się trudne do usunięcia. Wymaga to z naszej strony bardziej stanowczego podejścia oraz większego zainteresowania w nadchodzących latach.
D.BARIERY USUNIĘTE W 2019 R. W PODZIALE WEDŁUG SEKTORA
Na wykresie 10 przedstawiono przegląd barier usuniętych w różnych obszarach działalności gospodarczej. Najwięcej środków (26) usunięto w sektorach rolnictwa i rybołówstwa. Obejmują one całkowicie lub częściowo usunięte kwestie sanitarne i fitosanitarne (24) oraz dwa przepisy techniczne (w szczególności przepis dotyczący etykietowania w formie „sygnalizacji świetlnej”).
W sektorze win i napojów spirytusowych usunięto trzy bariery, a w kosmetycznym dwie. Pojedyncze bariery usunięto odpowiednio w sektorach ICT, usług komunikacyjnych, tekstylnym i skórzanym, drzewnym, celulozowo-papierniczym oraz żelaza i stali.
Ponadto usunięto również łącznie trzy bariery, które stanowiły albo w pełni horyzontalne ograniczenia, albo miały wpływ na różne gałęzie przemysłu.
Wykres 10: Sektorowy podział barier usuniętych w 2019 r. na podstawie danych zgłoszonych w bazie danych dostępu do rynku (liczba barier)
Na podstawie obliczeń dotyczących przepływów handlowych, na które miały wpływ bariery, na wykresie 11 przedstawiono znaczenie gospodarcze wyeliminowanych barier w różnych sektorach, podkreślając, że ich usunięcie w 2019 r. mogło mieć pozytywny wpływ na wywóz z UE przede wszystkim w sektorze rolnictwa i rybołówstwa, co stanowi 72 % wszystkich przepływów handlowych, na które mogły mieć wpływ bariery, i odpowiada kwocie 14,1 mld EUR. Z usunięcia barier skorzystały również w dużej mierze sektor win i napojów spirytusowych (2,5 mld EUR) oraz sektor kosmetyczny (1,5 mld EUR).
Wykres 11: Przepływy handlowe UE-27, na które miały wpływ bariery usunięte w 2019 r., w podziale według sektora
16
(w mld EUR oraz w %)
Wymierna skuteczność strategii UE mającej na celu usunięcie barier sanitarnych i fitosanitarnych oraz zapewnienie dostępu do rynku dla wywozu z UE w 2019 r. wynika z przyjęcia wielotorowego podejścia. Oprócz środków, o których mowa w sekcji V, w ramce 6 przedstawiono niektóre przykłady zakończonych sukcesem działań, w ramach których zastosowano takie podejście.
|
Ramka 6 – Usuwanie barier sanitarnych i fitosanitarnych – przykłady działań zakończonych sukcesem ·Japonia – sektor rolno-spożywczy Zakaz przywozu wołowiny z powodu BSE 17 Od ponad 20 lat Japonia nakłada zakaz przywozu wołowiny z państw, które zgłosiły wystąpienie ogniska choroby BSE. Takie środki uznaje się za nieproporcjonalne i Japonia nie przedstawiła opartej na wiedzy naukowej oceny ryzyka uzasadniającej środki bardziej rygorystyczne niż norma OIE. W ostatnich latach dialog z władzami japońskimi doprowadził do zniesienia zakazu związanego z BSE dotyczącego szeregu państw członkowskich UE. W 2019 r., po kilku latach rozmów, Japonia uchyliła zakaz przywozu wołowiny z Chorwacji i wołowiny pochodzącej ze zwierząt w wieku powyżej 30 miesięcy z Irlandii. Nowe mechanizmy dwustronne utworzone w ramach Umowy o partnerstwie gospodarczym między Unią Europejską a Japonią dały Komisji dodatkowe możliwości występowania do Japonii o przeprowadzenie w tej sprawie bardziej wymiernych działań i zniesienie pozostałych barier. Zakaz obejmujący cały kraj w przypadku stwierdzenia ognisk wysoce zjadliwej grypy ptaków Międzynarodowe normy OIE dotyczące zakażenia wirusami grypy ptaków określają rodzaje ognisk, w przypadku których nie należy wprowadzać żadnych środków związanych z ograniczeniami w handlu, i takie, w przypadku których ograniczenia w handlu powinny dotyczyć jedynie określonych zakażonych obszarów danego państwa (zamiast obejmować całe jego terytorium). W następstwie wystąpienia ognisk zjadliwej grypy ptaków Japonia wprowadza zakazy obejmujące cały dany kraj, chociaż w UE stosuje się skuteczne i rygorystyczne środki zapewniające regionalizację zgodnie z normą międzynarodową, które powinny umożliwić dalsze prowadzenie handlu z zachowaniem wszystkich zasad bezpieczeństwa. Poczyniono pewne postępy – w przypadku stwierdzenia ognisk wysoce zjadliwej grypy ptaków możliwy jest wywóz z Niderlandów do Japonii jaj wylęgowych i piskląt jednodniowych pochodzących z obszarów wolnych od zakażenia. Komisja prowadzi szerzej zakrojone rozmowy z Japonią, w tym w kontekście nowych dwustronnych mechanizmów w ramach umowy między Unią Europejską a Japonią, w celu uzgodnienia wzajemnego uznawania środków zapewniających regionalizację związanych ze statusem zdrowia zwierząt. Oczekuje się, że projekt ten przyniesie wymierne rezultaty w możliwym do przyjęcia terminie. ·Kanada – sektor rolno-spożywczy Fitosanitarne warunki przywozu świeżych pomidorów W 2016 r. weszły w życie kanadyjskie fitosanitarne warunki przywozu dotyczące Tuta absoluta (owady minujące żerujące na pomidorach) w odniesieniu do świeżych pomidorów, nakładające wymóg usuwania zielonych części pomidorów, jeżeli są przywożone z kraju dotkniętego Tuta absoluta. W 2019 r. Hiszpania stała się pierwszym krajem upoważnionym do poświadczania przesyłek świeżych owoców pomidora bez części zielonych. Stwierdzono również zainteresowanie wywozem pomidorów z częściami zielonymi i przedłożono Kanadzie wniosek obejmujący warunki kontrolne, które gwarantują, by handel odbywał się z zachowaniem wszystkich zasad bezpieczeństwa. Obecnie Kanada wciąż rozpatruje ten wniosek. Nieuzasadnione ograniczenia w handlu wynikające z braku uznawania statusu kraju oraz obszaru wolnego od agrofagów w przypadku państw członkowskich UE dotyczącego kózki cytrusowej lub azjatyckiej. W 2013 r. Kanada nałożyła na całą UE nieuzasadniony zakaz przywozu roślin o średnicy łodygi przekraczającej 10 mm ze względu na domniemane ryzyko handlowe dotyczące przenoszenia kózki azjatyckiej i cytrusowej. W istocie agrofagi te podlegają w UE solidnym regulacjom obejmującym rygorystyczne środki kontroli, a zatem partnerzy handlowi powinni uznawać obszary wolne od agrofagów. W odpowiedzi na wniosek Komisji Kanada uznała 21 państw członkowskich UE za wolne od kózki cytrusowej i azjatyckiej. Komisja nadal prowadzi rozmowy z Kanadą w celu uznania również obszarów wolnych od agrofagów w dotkniętych państwach członkowskich UE. ·Meksyk – sektor rolno-spożywczy Ograniczenia dotyczące przywozu świeżych owoców i warzyw Wywóz owoców i warzyw z UE do Meksyku jest utrudniony przez protokoły przywozowe, które zawierają nieproporcjonalny środek ograniczający rozprzestrzenianie (mrożenie) i kontrole przed wysyłką w państwie pochodzenia opłacane przez branżę (wstępna odprawa). Meksyk dotychczas nie przedstawił uzasadnienia swojej oceny ryzyka wykorzystanej do zastosowania tak szerokiego zakresu agrofagów i środków ograniczających rozprzestrzenianie. Ponadto wykaz środków ograniczających rozprzestrzenianie kwarantannowych agrofagów żerujących na cytrusach, jabłkach, gruszkach, kiwi i brzoskwiniach posiada liczne pozycje i trudno się go stosuje. Każdy produkt podlega indywidualnemu badaniu, zanim uzyska pozwolenie na wjazd do Meksyku. W 2019 r. poczyniono pewne postępy w kwestii tej bariery, gdy Meksyk pozwolił na przywóz gruszek z Belgii. Meksyk zgłosił również fitosanitarne warunki przywozu kiwi z Włoch (wniosek rozpatrywany od 2006 r.) i, w drugiej połowie 2019 r., opublikował warunki przywozu na swojej stronie internetowej, co znaczy, że rynek jest otwarty na kiwi z Włoch. Długie procedury zatwierdzania przywozu wieprzowiny Meksyk stosuje długie procedury zatwierdzania przywozu wieprzowiny. W ostatnich latach odnotowano postępy, a w 2019 r. zezwolono Niderlandom na wywóz wieprzowiny do tego kraju. Meksyk zobowiązał się również stopniowo wprowadzić praktykę sporządzania wstępnych wykazów dla upoważnionych państw członkowskich, eliminując potrzebę przyszłych kontroli zakładów. |
Lustrzanym odbiciem sukcesu osiągniętego w dziedzinie środków sanitarnych i fitosanitarnych jest fakt, że usunięte w 2019 r. bariery dotyczące sektorów przemysłu i usług wpływały na znacznie mniejszą wielkość wywozu z UE. Taka sytuacja ma miejsce w szczególności w sektorach, które są kluczowe w kontekście suwerenności technologicznej i strategicznej autonomii UE, takich jak sektor zaawansowanych technologii. Oznacza to, że protekcjonizm w tych obszarach staje się coraz powszechniejszy, co wymaga od UE zastosowanie odmiennego pod względem jakościowym podejścia w celu umocnienia naszej pozycji nie tylko jako największego bloku handlowego na świecie, ale również jako światowego lidera rozwoju technologicznego.
V.ANALIZA JAKOŚCIOWA BARIER USUNIĘTYCH W 2019 R.
W niniejszym rozdziale przedstawiono bardziej szczegółową analizę wybranych barier, które usunięto 2019 r., skupiając się na państwach odpowiadających za najważniejsze przepływy handlowe, na które mogły wpływać usunięte środki. Są to Chiny, region Morza Śródziemnego i Bliski Wschód (Tunezja, Egipt, Liban, Turcja, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Arabia Saudyjska), Rosja, Australia i Korea Południowa. Państwa te odpowiadają za 98 % przepływów handlowych, na które mogły mieć wpływ środki usunięte w 2019 r.
A.CHINY
Wymogi certyfikacji dotyczące produktów spożywczych niskiego ryzyka
W 2015 r. przedstawiono projekt wymogu certyfikacji dotyczącego żywności niskiego ryzyka, który nakładałby obowiązek posiadania dodatkowego certyfikatu poza urzędową certyfikacją. Urzędowa certyfikacja lub urzędowe poświadczenie wszystkich produktów objętych proponowanym środkiem nie były oparte na naukowej ocenie ryzyka stwarzanego przez te produkty, a więc były nieproporcjonalne. W marcu 2019 r. Chiny oświadczyły, że zgłoszony wymóg certyfikacji został zawieszony na czas poszukiwania uzgodnionego wielostronnie rozwiązania w ramach internetowej grupy roboczej „Komitet KKŻ ds. Kontroli Żywności w Imporcie i Eksporcie oraz Systemów Certyfikacji” (CCFICS).
Pod koniec grudnia 2019 r. Chiny rozpoczęły jednak krajowe konsultacje dotyczące projektu przepisów w sprawie rejestracji zamorskich producentów przywożonej żywności. Jeżeli przepisy te zostałyby wdrożone, nałożyłyby na przedsiębiorstwa unijne wywożące produkty spożywcze do Chin bardzo uciążliwą procedurę rejestracji urzędowej, niezależnie od ryzyka związanego z danym produktem spożywczym. Procedura ta stworzyłaby wąskie gardła i stanowiłaby prawdziwą pozataryfową barierę w handlu.
Istniejący od dawna nieuzasadniony zakaz przywozu z UE bydła/owiec oraz pochodzących z nich produktów
W 2000 r. Chiny wprowadziły zakaz przywozu z UE bydła/owiec oraz pochodzących z nich produktów ze względu na gąbczastą encefalopatię bydła i pasażowalną encefalopatię gąbczastą (lepiej znane jako, odpowiednio, BSE i TSE) i dopiero od 2014 r. stopniowo znoszą ograniczenia, państwo członkowskie po państwie członkowskim. W 2019 r. zezwolono na przywóz wołowiny z Francji, Irlandii i Niderlandów, chociaż z ograniczeniami dotyczącymi wieku kwalifikujących się zwierząt, kategorii produktów oraz liczby zakładów, którym udzielono zezwolenia na wywóz. Komisja kontynuuje rozmowy z Chinami w celu zniesienia pozostałych ograniczeń dotyczących trzech państw członkowskich, którym udzielono zezwolenia, i uzyskania zezwolenia przez wszystkie państwa członkowskie UE zainteresowane wywozem produktów pochodzących z bydła/owiec do Chin.
B.REGION MORZA ŚRÓDZIEMNEGO I BLISKI WSCHÓD
W ostatnich latach UE zwiększyła swoje zaangażowanie na rzecz usunięcia barier w regionie Morza Śródziemnego i na Bliskim Wschodzie (zob. ramka 7). W rezultacie w ostatnich latach, a szczególnie w 2019 r., usunięto lub ograniczono szereg barier.
1.Tunezja
W 2018 r. niespodziewanie wprowadzono nowy, restrykcyjny środek nakładający wymóg uzyskania zezwoleń przywozowych na bardzo szeroką grupę produktów (odzież, produkty kosmetyczne, produkty rolno-spożywcze, środki czyszczące, zabawki, wyroby włókiennicze), co wpłynęło na unijne przepływy handlowe o wartości 350 mln EUR. Środki te faktycznie nałożyły wymóg nieautomatycznego licencjonowania przywozu, co stanowi ograniczenie ilościowe zakazane na podstawie FTA między UE a Tunezją. Środka nie zgłoszono do WTO i wydawał się on również naruszać przepisy wielostronne. W lipcu 2019 r. w następstwie kolejnych szeroko zakrojonych wezwań do wycofania tych środków rząd tunezyjski ogłosił swoją decyzję o zniesieniu tych ograniczających przywóz środków dotyczących zezwoleń.
2.Egipt
W 2019 r. w wyniku intensywnych rozmów Egipt uchylił wymóg dotyczący kontroli weterynaryjnych żywych zwierząt przeprowadzanych w UE przed wywozem, obiecał dostosować wymogi dotyczące mięsa związane z BSE do zaleceń OIE, przyjął normy UE dotyczące większości wymogów w zakresie sadzeniaków, i ułatwił procedurę dotyczącą przywozu preparatów do początkowego żywienia niemowląt z państw członkowskich UE zaklasyfikowanych jako państwa „niereferencyjne”.
3.Liban
W następstwie szeregu interwencji dotyczących planowanej obowiązkowej rejestracji fabryk w przypadku niektórych produktów przygotowywanej w 2019 r. Liban poinformował UE, że nie wdroży tej decyzji. Liban zniósł również wprowadzony w 2019 r. wymóg podwójnej certyfikacji celnej dla przywozu, co do którego UE wielokrotnie zgłaszała zastrzeżenia.
4.Turcja
Zgodnie z umową w sprawie unii celnej między UE i Turcją przywóz z UE wraz z dokumentem A.TR powinien być co do zasady wyłączony z oceny ryzyka. Ze względu na ograniczoną dostępność informacji na temat tej procedury znaczna część takiego przywozu wymaga jednak obecnie świadectw pochodzenia. Wiąże się to zarówno z bezpośrednimi kosztami, jak i ze znaczną niepewnością wszystkich zaangażowanych podmiotów. Komisji udało się jednak usunąć jedną konkretną barierę dotyczącą jednej kategorii produktów elektronicznych produkowanych w państwach członkowskich UE, które były objęte tureckim programem cła dodatkowego.
5.Arabia Saudyjska
Po zapoznaniu się z pisemnymi uwagami UE Arabia Saudyjska wycofała projekt przepisów w sprawie górnej granicy dodatku cukru w niektórych produktach spożywczych. Arabia Saudyjska poinformowała ponadto, że etykietowanie w formie sygnalizacji świetlnej przewidziane w projekcie przepisów w sprawie etykietowania dotyczącego wartości odżywczej większości pakowanych produktów spożywczych będzie dobrowolne, a nie obowiązkowe, jak wcześniej planowano. Również w obszarze środków sanitarnych i fitosanitarnych odnotowano pewne osiągnięcia – całkowicie lub częściowo usunięto trzy bariery: w przypadku niektórych państw członkowskich zniesiono nieuzasadnione ograniczenia przywozu wołowiny i baraniny nałożone z powodu BSE, jak również zakazy przywozu żywych zwierząt dotyczące całego kraju nałożone na podstawie ogłoszeń OIE w sprawie ognisk chorób zwierząt. Ustanowiono dwustronne certyfikaty dotyczące wywozu ryb, skorupiaków i mięczaków do Arabii Saudyjskiej, w rezultacie ponownie otwierając rynek dla zatwierdzonych podmiotów.
6.Zjednoczone Emiraty Arabskie (ZEA)
Komisja i delegatura Unii podjęły ukierunkowane działania i usunęły w 2019 r. niektóre z najpoważniejszych barier w dostępie do rynku w sektorach motoryzacyjnym i rolno-spożywczym: nowe procedury zatwierdzania obejmujące kosztowne kontrole przeprowadzane przez osobę trzecią, testowanie i etykietowanie produktów dotyczące wszystkich indywidualnych części samochodowych i niektórych przetworów mlecznych, jak również soków owocowych.
W wyniku działań informacyjnych UE Urząd ZEA ds. Normalizacji i Metrologii (ESMA) potwierdził, że zamiast rejestrowania i testowania indywidualnych części samochodowych te kosztowne wymogi można spełnić na poziomie grupy części samochodowych. Znacznie ograniczyło to koszty i obciążenie administracyjne.
ZEA ułatwiły przywóz przetworów mlecznych i soków owocowych z UE. ESMA uznał unijny system bezpieczeństwa żywności, dzięki czemu nie trzeba poddawać tych produktów kontroli w Europie, ale jedynie zatwierdzić w drodze sprawdzenia dokumentacji. Znacznie zmniejszyło to koszty zatwierdzenia, ponieważ przedsiębiorstwa nie musiały zwracać UE kosztów kontroli przeprowadzanych przez zewnętrzne podmioty certyfikacyjne. ZEA uznały również zatwierdzenia UE dotyczące dodatków do żywności i pestycydów, dzięki czemu przedsiębiorstwa z UE mogą w kwestii wszelkich produktów rolno-spożywczych kierować się przepisami UE.
|
Ramka 7: Region Morza Śródziemnego i Bliski Wschód: unijny podręcznik dotyczący usuwania barier UE skorzystała z szerokiego wachlarza instrumentów: nieustanne działania dyplomatyczne: oficjalne démarche i wymiany listów wysokiego szczebla z lokalnymi władzami (Algieria, Tunezja, Arabia Saudyjska) oraz wizyty wysokiego szczebla; asertywne wykorzystywanie najważniejszych spotkań dwustronnych: posiedzenie Komitetu Stowarzyszenia (Tunezja), dialog w ramach dwustronnych podkomitetów ds. handlu (Tunezja, Egipt), szereg spotkań technicznych (Egipt, Arabia Saudyjska), wyjazdy badawcze do UE (ZEA); działania koordynowane przez Komisję i delegatury Unii z udziałem państw członkowskich, przedsiębiorstw z UE oraz, w stosownych przypadkach, partnerów o podobnych poglądach i lokalnych zainteresowanych stron; konsekwentne poruszanie odpowiednich kwestii na forum WTO: komitet ds. licencjonowania przywozu (Tunezja), uwagi w ramach dotyczących barier technicznych w handlu, współpraca z innymi członkami WTO (Arabia Saudyjska). |
C.ROSJA
Wydarzenia polityczne z 2014 r. ciążą na stosunkach UE–Rosja, w tym w obszarze handlu, w którym kontakty są ograniczone do poziomu technicznego i wymian na forum WTO. Komisja nadal broni interesów UE za pomocą wszystkich dostępnych środków, w tym przy pomocy zespołów orzekających WTO, jednocześnie podejmując dalsze starania na rzecz usuwania przeszkód w handlu za pośrednictwem dwustronnych kontaktów technicznych.
W ten sposób w 2019 r. usunięto trzy bariery w handlu:
-Rosja ustanowiła w 2014 r. zakaz wywozu dotyczący surowych skór. W 2019 r. wprowadzono wywozowe kontyngenty ilościowe dotyczące określonych kategorii kłód brzozowych. Środki te utrudniły dostęp przemysłu Unii do istotnych surowców. Po tym, jak Komisja wielokrotnie podniosła tę kwestię w Radzie ds. Handlu Towarami WTO, Komitecie ds. Dostępu do Rynku WTO i w kontaktach dwustronnych, Rosja nie przedłużyła tych tymczasowych środków, które wygasły w 2019 r.;
-Rosja nałożyła wyższą akcyzę na wina zagraniczne. Po tym, jak Komisja wielokrotnie podniosła tę kwestię w Radzie ds. Handlu Towarami WTO, Komitecie ds. Rolnictwa WTO i w kontaktach dwustronnych, Rosja wprowadziła środek, który od dnia 1 stycznia 2020 r. zrównuje akcyzę na wina zagraniczne i krajowe. Komisja nadal czujnie obserwuje, czy nowy równoległy mechanizm zwrotu akcyzy nie jest nadmiernie niekorzystny dla przywożonych win, a zatem czy nie niweczy korzyści wynikających ze zrównania akcyzy.
Pomimo usunięcia tych trzech barier w 2019 r. ogólne stosunki handlowe z Rosją są nadal problematyczne, przy czym istnieją nowe powody do niepokoju (zob. ramka 8).
|
Ramka 8 – Informacje ogólne dotyczące Rosji – nowe obawy dotyczące środków horyzontalnych W 2019 r. Rosja nadal była czwartym co do wielkości partnerem handlowym UE. Polityka substytucji przywozu, którą Rosja stopniowo realizowała od 2012 r., w dużej mierze zbiegła się z przystąpieniem Rosji do WTO. Zamiast ustawicznej liberalizacji Rosja stopniowo wprowadziła liczne środki faworyzujące produkty i usługi krajowe względem zagranicznych i zachęcające przedsiębiorstwa zagraniczne do lokalizacji produkcji w Rosji. Powiązane środki często stoją w sprzeczności z duchem lub literą zasad WTO i są źródłem wielu przeszkód w handlu. Sankcje UE i rosyjskie sankcje odwetowe również wywierają (ograniczony) wpływ na handel. Trwa nowa reforma zamówień publicznych jednoznacznie ukierunkowana na zwiększenie udziału rosyjskich towarów i usług nie tylko w zamówieniach organów rządowych, ale również przedsiębiorstw państwowych. Stanowi to poważne źródło niepokoju dla najważniejszych unijnych sektorów wywozowych, takich jak sektory produktów leczniczych, wyrobów medycznych, maszyn lub pojazdów silnikowych; w związku z tym Komisja uważnie obserwuje wydarzenia w celu zapewnienia, aby środki były zgodne z zobowiązaniami Rosji w ramach WTO. Również perspektywa nowych inicjatyw ustawodawczych w dziedzinie niepowtarzalnej identyfikacji, śledzenia i monitorowania wielu kategorii towarów stanowi bardzo poważne źródło niepokoju i Komisja bacznie przygląda się sytuacji. |
D.KOREA POŁUDNIOWA
W 2019 r. usunięto dwie bariery w Korei Południowej: jedną, dotyczącą produktów kosmetycznych – w pełni; drugą, dotyczącą wołowiny – częściowo.
Koreańska krajowa agencja ds. pożarnictwa chciała zaklasyfikować większość produktów kosmetycznych jako produkty niebezpieczne, co wiązałoby się z rygorystycznymi wymogami dotyczącymi przechowywania i dystrybucji, które przemysł uznał za nierealistyczne. Kwestię tę poruszono na posiedzeniu Komitetu ds. Handlu Towarami UE–Korea i w lutym 2019 r. Korea wyłączyła produkty kosmetyczne z zakresu stosowania.
Korea Południowa nie prowadzi przywozu wołowiny i innych produktów z państw członkowskich UE ze względu na ograniczenia związane z BSE, ale mimo to wznowiła przywóz z innych krajów o tym samym statusie OIE co UE. Fakt stosowania przez Koreę nieuzasadnionych i dyskryminacyjnych środków poruszono w rozmowach z Koreą podczas wielu spotkań dwustronnych na różnych szczeblach, jak również w ramach sesji ogólnej Komitetu Środków Sanitarnych i Fitosanitarnych WTO. W 2019 r. zezwolono na przywóz z Danii i Niderlandów, co spowodowało częściowe usunięcie bariery. Przywóz z innych państw członkowskich jest jednak nadal zablokowany i Komisja dąży do szybkiego usunięcia tej nieuzasadnionej i dyskryminacyjnej bariery.
E.AUSTRALIA
W 2019 r. udało się skutecznie usunąć dwie australijskie bariery związane z produktami kosmetycznymi i normami testowania stali.
Australia planowała zmiany w ustawie o chemikaliach z 2017 r. w odniesieniu do testowania nowych składników chemicznych produktów kosmetycznych. Delegatura Unii wystosowała pismo do władz australijskich, w którym podkreślono znaczenie zapewnienia dostosowania między australijskimi i unijnymi ramami prawnymi. Ustawa o chemikaliach przemysłowych z 2019 r. weszła w życie w marcu 2019 r. i jest dostosowana do praktyki unijnej.
Standards Australia (oficjalny krajowy organ normalizacyjny) rozpoczął konsultacje w sprawie projektów czterech norm testowania stali, proponując możliwe odejście w normie australijskiej od wymogów ISO dotyczących testowania. Kwestię tę podniesiono w ramach dialogu na temat polityki handlowej między UE i Australią. W grudniu 2019 r. proces przygotowawczy dotyczący ISO 17607 został zaniechany.
F.WPŁYW USUNIĘCIA BARIER
W poprzednich rozdziałach niniejszego sprawozdania przeanalizowaliśmy przepływy handlowe związane z barierami usuniętymi w 2019 r. (zob. ramka 3).
Ponadto w sprawozdaniu uwzględniono wyniki dokładniejszej analizy opartej na ocenie ekonometrycznej wzrostu wywozu z UE do krajów partnerskich, które wprowadziły barierę, po usunięciu tej bariery. W tym celu wykorzystano analizę regresji, aby określić wpływ ilościowo 18 .
Zaobserwowanie pełnego wpływu strategii dostępu do rynku może nie być możliwe na podstawie wyników tej analizy ekonometrycznej, ponieważ metoda nie pozwala nam uwzględnić złożonych barier horyzontalnych, które mają wpływ na towary, ani barier wybiegających poza towary (np. usługi, zamówienia publiczne, inwestycje lub prawa własności intelektualnej), które mogą bezpośrednio lub pośrednio wpłynąć na szereg produktów za pośrednictwem przepływów handlowych i inwestycyjnych.
Wyniki pokazują, że przeciętnie usunięcie tego podzestawu barier
19
przyniosło wymierne korzyści eksporterom z UE. Szacunki wskazują na wzrost wywozu po usunięciu barier średnio o około 60 %. Z tego wynika, w ujęciu wartościowym, że usunięcie barier w latach 2014–2018 przyczyniło się do uzyskania dochodów w wysokości około 8 mld EUR z tytułu dodatkowego wywozu przez przedsiębiorstwa z UE w 2019 r. Odpowiada to temu samemu rzędowi wielkości korzyści wynikających z usunięcia barier w handlu w poprzednich latach i jest porównywalne z szacowanym wzrostem wywozu z UE wynikającym z niektórych z naszych umów handlowych.
VI. SPOJRZENIE NA STANY ZJEDNOCZONE AMERYKI
UE i Stany Zjednoczone są dla siebie najważniejszymi partnerami handlowymi i inwestycyjnymi dzięki historycznemu zobowiązaniu do otwarcia rynków, a ich dwustronne stosunki gospodarcze są najszerzej zakrojone i najgłębsze na świecie. Cła między UE i Stanami Zjednoczonymi są niskie (średnio 3 % lub mniej), a nasze rynki usług są otwarte w podobnym stopniu. Łańcuchy dostaw przedsiębiorstw unijnych i amerykańskich mają prawdziwie transatlantycki charakter. Ponadto globalne wyzwania można odpowiednio przezwyciężyć jedynie dzięki współpracy między Stanami Zjednoczonymi i UE. Obecnie przed tymi stosunkami stoi jednak szereg nowych wyzwań.
Napięcia handlowe wzrosły w 2019 r. w następstwie nałożenia przez Stany Zjednoczone ceł o wartości 7,5 mld USD na towary unijne po tym, jak WTO orzekła na korzyść Stanów Zjednoczonych w sprawie dotyczącej przedsiębiorstwa Airbus. Komisja wyraziła ubolewanie z powodu decyzji Stanów Zjednoczonych w sprawie dalszego nakładania taryf celnych, ponieważ przedstawiła propozycję rozwiązania sporu zgodnie z wymogami WTO. Komisja przypomniała również Stanom Zjednoczonym, że ich decyzja o nałożeniu taryf celnych zmusi UE do skorzystania z prawa do odwetu, gdy organ arbitrażowy WTO wyda wyrok dotyczący przedsiębiorstwa Boeing w równoległej sprawie w późniejszym terminie w 2020 r.
Jeżeli chodzi o antysubsydyjne cła antydumpingowe nałożone przez Stany Zjednoczone na dojrzałe oliwki z Hiszpanii, w marcu 2019 r. odbyły się konsultacje w ramach WTO, które nie doprowadziły jednak do rozstrzygnięcia sporu, w związku z czym w maju 2019 r. UE zwróciła się o powołanie panelu. Cła te obowiązują od dnia 1 sierpnia 2018 r. i pozbawiają hiszpańskie przedsiębiorstwa dostępu do rynku amerykańskiego.
Optymizmem napawa fakt, że złagodzono niektóre napięcia powstałe w wyniku dochodzenia prowadzonego przez Stany Zjednoczone w sprawie znaczenia przywozu samochodów i części samochodowych do Stanów Zjednoczonych dla bezpieczeństwa narodowego, gdy upłynął termin 13 listopada 2019 r., w którym Stany Zjednoczone miały wdrożyć środki, a prezydent nie wydał formalnej decyzji. Komisja zachowa czujność w tej sprawie, ponieważ UE odrzuca pogląd, że przywóz samochodów osobowych z UE może stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego Stanów Zjednoczonych.
Z drugiej strony utrzymywała się presja wywierana na handel transatlantycki z uwagi na nałożenie przez Stany Zjednoczone w czerwcu 2018 r. taryf celnych na stal i aluminium z UE z rzekomych względów bezpieczeństwa narodowego. UE przyjęła równoważące taryfy celne nakładane na wywóz amerykańskich towarów do UE, które zaproponowała znieść, gdy tylko strona amerykańska zniesie swoje taryfy celne. W styczniu 2020 r. Stany Zjednoczone rozszerzyły taryfy celne nakładane na stal i aluminium na niektóre produkty pochodne; UE zareagowała w kwietniu 2020 r., nakładając środki równoważące na trzy produkty amerykańskie (niektóre rodzaje zapalniczek, niektóre rodzaje wyposażenia mebli z tworzyw sztucznych i nadwozi oraz karty do gry). Komisja zauważa, że Stany Zjednoczone wycofały w 2019 r. podobne cła nałożone na partnerów takich jak Meksyk i Kanada.
Komisja wyraziła również ubolewanie z powodu zakończenia działalności Organu Apelacyjnego WTO w dniu 11 grudnia 2019 r., głównie z powodu utrzymującego się sprzeciwu Stanów Zjednoczonych wobec ponownego mianowania jego członków. Komisja zauważyła również, że stanowiło to bardzo poważny cios dla międzynarodowego systemu handlu opartego na zasadach oraz dla zasadniczej równowagi zobowiązań przyjętych przez członków WTO pod koniec Rundy Urugwajskiej. UE podziela pogląd Stanów Zjednoczonych, że system WTO wymaga dogłębnej i pilnej reformy, i w tym roku zaproponowała tymczasowe porozumienie odwoławcze dla tych partnerów, którzy chcą nadal rozstrzygać spory w ramach WTO w wiążącym i niezależnym procesie z możliwością wniesienia środka odwoławczego.
Komisja podtrzymuje swoje obawy dotyczące dwóch przepisów szczególnych amerykańskiej ustawy o obniżce podatków i zatrudnieniu z 2017 r., tj. podatku mającego zapobiegać erozji bazy podatkowej i związanym z tym nadużyciom (ang. Base Erosion and Anti-abuse Tax (BEAT)), który posiada pewne aspekty dyskryminacyjne, oraz odliczeń zagranicznych dochodów niematerialnych (ang. Deduction for Foreign Derived Intangible Income (FDII)), które mogą stanowić zakazane subsydium. W 2019 r. administracja amerykańska przyjęła przepisy wykonawcze do obu tych aktów.
Komisja przyjęła do wiadomości dwustronne i regionalne umowy handlowe podpisane przez Stany Zjednoczone z państwami trzecimi w 2019 r. Ponadto zdaniem Komisji umowy te budzą szereg obaw w odniesieniu do poszanowania multilateralizmu i globalnych zasad wolnego handlu. Po pierwsze, Komisja ma wątpliwości, czy ograniczone porozumienie osiągnięte we wrześniu 2019 r. między Stanami Zjednoczonymi a Japonią w sprawie rolnictwa i handlu cyfrowego będzie zgodne z normami WTO dotyczącymi umów o wolnym handlu. Po drugie, Komisja obawia się, że restrykcyjne reguły pochodzenia dotyczące samochodów i części samochodowych zawarte w umowie między Stanami Zjednoczonymi, Meksykiem i Kanadą mogą doprowadzić do przekierowania przepływów handlowych i inwestycyjnych, co będzie miało negatywny wpływ na globalne łańcuchy dostaw i zwiększy koszty dla producentów i klientów. Po trzecie, Komisja jest zaniepokojona „początkową” umową handlową (ang. 'phase one' trade agreement) zawartą między Stanami Zjednoczonymi a Chinami w grudniu 2019 r., w szczególności ze względu na duże zobowiązania dotyczące zakupów, które są sprzeczne z zasadami wolnego rynku i zobowiązaniami WTO w zakresie niedyskryminacji.
Komisja jest zaniepokojona ostatecznym przepisem opublikowanym przez Departament Handlu Stanów Zjednoczonych (DOC) w dniu 3 lutego 2020 r., zgodnie z którym Departament może traktować zaniżoną wartość waluty obcej jako subsydium stanowiące podstawę środków wyrównawczych do celów amerykańskiego postępowania w sprawie ceł wyrównawczych (CVD). Komisja będzie monitorować wdrażanie tego przepisu w celu zapewnienia, aby kształtujące się swobodnie bez interwencji władz monetarnych waluty (ang. free-floating currencies), takie jak euro, nie zostały nadmiernie uwikłane w amerykańskie postępowania w sprawie ceł wyrównawczych. Komisja jest również zaniepokojona wszczęciem dochodzeń antydumpingowych i dochodzeń w sprawie ceł wyrównawczych przez Departament Handlu w dniu 9 stycznia 2020 r. w odniesieniu do przywozu z Niemiec i Włoch kutych podzespołów ze stali, w których odbywa się proces przetłaczania cieczy (ang. forged steel fluid end blocks). Dochodzenia Departamentu Handlu obejmują kilka domniemanych subsydiów UE, w tym po raz pierwszy przydział bezpłatnych uprawnień w ramach unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (ETS), jako subsydia stanowiące podstawę środków wyrównawczych. Komisja będzie śledzić te postępowania w celu zagwarantowania, by zasada systemu handlu uprawnieniami do emisji nie została zakwestionowana.
W maju 2019 r. Stany Zjednoczone wprowadziły w życie tytuł III ustawy Helmsa-Burtona 20 i otworzyły drogę dla działań w ramach tytułu IV, naruszając tym samym porozumienie między UE a Stanami Zjednoczonymi z 1998 r. Administracja amerykańska zaczęła prowadzić działania przeciwko kadrze kierowniczej przedsiębiorstw unijnych. UE ponownie wyraża swój zdecydowany sprzeciw wobec eksterytorialnego stosowania przez Stany Zjednoczone środków na mocy tytułów III i IV ustawy – takich jak odmowa wjazdu wydawana przedstawicielom przedsiębiorstw unijnych – które są sprzeczne z prawem międzynarodowym.
Ponadto Komisja będzie uważnie śledzić rozwój dochodzeń wszczętych w lipcu 2019 r. przez Stany Zjednoczone w sprawie francuskiego podatku od usług cyfrowych na mocy sekcji 301 ustawy o umowach handlowych z 1974 r. Oprócz ogólnych obaw dotyczących stosowania podejść jednostronnych, które są sprzeczne z opartym na zasadach wielostronnym systemem handlowym, Komisja uważa, że wszelkie środki handlowe powinny zostać zawieszone, aby umożliwić pomyślne zakończenie procesu OECD dotyczącego globalnej usługi cyfrowej.
W tej trudnej sytuacji UE jest w pełni zaangażowana w prace nad pozytywnym programem współpracy ze Stanami Zjednoczonymi w celu ułatwienia handlu i inwestycji, wyeliminowania zbędnej biurokracji i przeprowadzenia głębokiej reformy systemu WTO. Argumenty przemawiające za współpracą regulacyjną między UE i Stanami Zjednoczonymi są dziś tak samo istotne jak w przeszłości.
WNIOSEK
W niniejszym sprawozdaniu przedstawiono przegląd barier w handlu i inwestycjach, wywierających bezpośredni wpływ na przedsiębiorstwa z UE, które to bariery zgłoszono i usunięto w ramach ściślejszego partnerstwa unijnego na rzecz dostępu do rynku pomiędzy Komisją, państwami członkowskimi i przedsiębiorstwami z UE.
W 2019 r. ogólna liczba barier wciąż rosła, co świadczy o tym, że protekcjonizm zakorzenił się obecnie w stosunkach handlowych z wieloma partnerami. Na koniec 2019 r. w unijnej bazie danych dostępu do rynku odnotowano 438 aktywnych barier, co stanowi jakościowo odmienny kontekst handlowy, wymagający zmiany paradygmatu w sposobie, w jaki UE realizuje swoje prawnie uzasadnione interesy i ich broni.
Szacuje się, że przepływy handlowe UE-27, na które w 2019 r. miały wpływ 43 nowe bariery, osiągnęły wartość 35,1 mld EUR, utrudniając przede wszystkim rozwój sektorów ICT, motoryzacyjnego i elektronicznego. Są to wysoce strategiczne dziedziny związane z suwerennością technologiczną UE.
Działania UE mające na celu usunięcie barier zakończyły się sukcesem – w 2019 r. usunięto 40 barier. Ze szczegółowej analizy ekonometrycznej wynika, że prace związane z usuwaniem barier przyczyniły się do uzyskania dochodów w wysokości co najmniej 8 mld EUR z tytułu dodatkowego wywozu przez przedsiębiorstwa z UE, co jest wartością porównywalną z korzyściami wynikającymi z niektórych z naszych umów o wolnym handlu.
Jednocześnie większość przełomów nastąpiła w sektorze rolno-spożywczym, natomiast usunięcie kluczowych barier przemysłowych i usługowych okazało się większym wyzwaniem. Wymaga to również zmiany podejścia UE w celu zapewnienia usuwania barier oraz egzekwowania i wdrażania przepisów.
Z perspektywy geograficznej również pojawiły się istotne kwestie. W 2019 r. Chiny ponownie zajęły pierwsze miejsce z największą łączną liczbą barier (38). I chociaż usunięto dwie bariery rolno-spożywcze, pojawiły się cztery nowe bariery o dużym wpływie gospodarczym w strategicznych sektorach (przetwarzanie danych, cyberbezpieczeństwo, telekomunikacja). Region Morza Śródziemnego i Bliskiego Wschodu odpowiada za niemal połowę wszystkich nowych barier odnotowanych w 2019 r., co niestety uzasadnia obawy przed coraz bardziej agresywnym protekcjonizmem w tej części świata. Sytuacja w Rosji nadal pozostawała trudna, choć trzy bariery zostały usunięte. Nowe i usunięte bariery w Australii i Korei Południowej przyczyniły się do łącznego wyniku w 2019 r. i odpowiadały za znaczną część potencjalnie dotkniętych przepływów handlowych UE.
Ponadto, po dużym wzroście liczby barier w dostępie do rynku w 2018 r., sytuacja dotycząca Stanów Zjednoczonych nie poprawiła się w 2019 r. Chociaż w 2019 r. nie udało się wyeliminować żadnych barier, kontynuujemy nasze wszechstronne starania.
Jak pokazano w niniejszym sprawozdaniu, wydaje się, że nastąpiła zmiana paradygmatu, a mianowicie w stosunkach handlowych zakorzenił się protekcjonizm, sektory leżące u podstaw suwerenności technologicznej UE zaczęły zmagać się z barierami, narastały problemy związane z eliminowaniem barier przemysłowych i usługowych a bariery zaczęły rozprzestrzeniać się w poszczególnych regionach niejako w efekcie domina. Wymaga to nowego podejścia UE do obrony naszych interesów, ponieważ bronimy naszych praw w coraz bardziej spolaryzowanym i niepewnym otoczeniu handlowym.
Algieria, Arabia Saudyjska, Australia, Brazylia, Chiny, Egipt, Filipiny, Hongkong, Indonezja, Katar, Kazachstan, Kolumbia, Korea Południowa, Liban, Malezja, Maroko, Meksyk, Pakistan, Republika Dominikańska, Singapur, Tajwan i Turcja.
W odniesieniu do środków sanitarnych i fitosanitarnych pojawiły się nowe bariery polegające na wprowadzeniu przez państwa trzecie embarga na przywóz towarów pochodzących z całego terytorium niektórych państw członkowskich UE, zamiast tylko w odniesieniu do towarów z obszarów dotkniętych daną chorobą zwierząt. Nie została uznana unijna polityka regionalizacji. UE pracuje nad wyeliminowaniem tych barier i kontynuuje prace nad podobnymi barierami, jakie pojawiły się przed 2019 r.
„Inne” obejmują następujące sektory: ceramiki i szkła, chemiczny, budowlany, wina i napojów spirytusowych, tekstylny i skórzany, żelaza, stali i metali nieżelaznych oraz inne sektory.
