KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 23.11.2017

COM(2017) 688 final

KOMUNIKAT KOMISJI

Trzecie spawozdanie na temat stanu unii energetycznej

{SWD(2017) 384 final}
{SWD(2017) 385 final}
{SWD(2017) 386 final}
{SWD(2017) 387 final}
{SWD(2017) 388 final}
{SWD(2017) 389 final}
{SWD(2017) 390 final}
{SWD(2017) 391 final}
{SWD(2017) 392 final}
{SWD(2017) 393 final}
{SWD(2017) 394 final}
{SWD(2017) 395 final}
{SWD(2017) 396 final}
{SWD(2017) 397 final}
{SWD(2017) 398 final}
{SWD(2017) 399 final}
{SWD(2017) 401 final}
{SWD(2017) 402 final}
{SWD(2017) 404 final}
{SWD(2017) 405 final}
{SWD(2017) 406 final}
{SWD(2017) 407 final}
{SWD(2017) 408 final}
{SWD(2017) 409 final}
{SWD(2017) 411 final}
{SWD(2017) 412 final}
{SWD(2017) 413 final}
{SWD(2017) 414 final}

I.    WPROWADZENIE

Przekształcanie Europy w społeczeństwo wykorzystujące technologie niskoemisyjne nabiera realnego wymiaru praktycznego. Dzięki unii energetycznej, jednemu z dziesięciu priorytetów obecnej Komisji, powstają nowe miejsca pracy, trwa rozwój gospodarczy i tworzone są możliwości inwestycyjne. Zeszłoroczny pakiet w sprawie czystej energii dla wszystkich Europejczyków 1 oraz wnioski dotyczące mobilności niskoemisyjnej przedstawione w listopadzie 2017 r. stanowiły kluczowe etapy tego procesu 2 . Niespełna trzy lata po publikacji strategii ramowej na rzecz stabilnej unii energetycznej 3 Komisja przedstawiła niemal wszystkie wnioski niezbędne do urzeczywistnienia zasady „efektywność energetyczna przede wszystkim”, wsparcia przodującej roli UE na świecie w dziedzinie klimatu i energii ze źródeł odnawialnych oraz zapewnienia uczciwego traktowania odbiorców energii.

W niniejszym, trzecim sprawozdaniu na temat stanu unii energetycznej prześledzono postępy dokonane w ostatnim roku oraz nakreślono perspektywę na nadchodzący rok. Przyszedł odpowiedni moment, by zmobilizować całość społeczeństwa – obywateli, miasta, obszary wiejskie, przedsiębiorstwa, środowiska akademickie, partnerów społecznych – do przejęcia pełnej odpowiedzialności za unię energetyczną, do rozwijania jej i angażowania się w prace nad przyszłościowymi rozwiązaniami.

Komisja z zadowoleniem przyjmuje duże zaangażowanie Parlamentu Europejskiego i Rady, by w trybie priorytetowym przyjąć inicjatywy ustawodawcze dotyczące energii i klimatu, przedstawione we wnioskach w 2015 i 2016 r., zgodnie ze wspólnym oświadczeniem trzech Przewodniczących 4 . Komisja wzywa współprawodawców do niezmiennego stawiania sobie ambitnych celów i zachowania spójności pomiędzy poszczególnymi wnioskami.

Jednocześnie ważną kwestią jest utrzymanie szybkiego tempa w tworzeniu szeregu narzędzi wspierających 5 , dzięki którym przejście na gospodarkę niskoemisyjną w pełni przyczyni się do modernizacji gospodarki Europy. Ponadto pomoże to państwom członkowskim w realizacji wspólnie uzgodnionych celów w zakresie energii i klimatu na 2020 i 2030 r., jak również szerzej pojętych celów unii energetycznej.

Pełne wdrożenie unii energetycznej wymaga bliskiej współpracy Komisji, państw członkowskich i wszystkich części społeczeństwa. Jest to proces współtworzenia, w którym terminowe złożenie przez państwa członkowskie projektów zintegrowanych krajowych planów w zakresie energii i zmian klimatu na okres po 2020 r. jest niezwykle ważne. Większość państw członkowskich rozpoczęła opracowywanie swoich planów krajowych, wszystkie jednak muszą poczynić znaczące wysiłki, by ukończyć projekty planów na początku 2018 r. 6 . Odpowiednio wczesne przedłożenie planów jest kluczowym czynnikiem zapewnienia zaufania i pewności inwestorów w okresie po 2020 r. Złożenie ich projektów na początku 2018 r. ma również kluczowe znaczenie w kontekście zademonstrowania wiodącej roli Unii na arenie międzynarodowej.

Globalne zmiany w produkcji energii i zapotrzebowaniu na energię mają znaczący wpływ na geopolitykę i konkurencyjność przemysłu. Sytuacja ta stanowi poważne wyzwanie dla Europy, ale także stwarza niepowtarzalne możliwości. W tym kontekście UE pragnie wzmocnić swoją rolę światowego lidera w dziedzinie przejścia na czystą energię, zapewniając jednocześnie bezpieczeństwo energetyczne wszystkim swoim obywatelom. Zatem poziom ambicji UE w odniesieniu do pełnego wdrożenia i zapewnienia korzyści wynikających z unii energetycznej jest wysoki. Prace nie zostały w żadnym wypadku zakończone. Wykazanie ambicji w kwestiach takich jak odnawialne źródła energii, efektywność energetyczna, działania w dziedzinie klimatu i innowacje w dziedzinie czystej energii oraz zapewnianie prawidłowych sygnałów cenowych na rynku stanowi warunek wstępny przyciągnięcia inwestycji służących modernizacji całej gospodarki.

Musimy zatem przyspieszyć naszą współpracę i zrealizować nasze zobowiązanie w postaci pełnego wdrożenia unii energetycznej przed upływem kadencji obecnej Komisji. Do 2019 r. unia energetyczna nie może być już tylko polityczną wizją. Musi stać się rzeczywistością.

II.    TRENDY I UWAGI DOTYCZĄCE POLITYKI

Europa odchodzi od systemu energetycznego opartego na paliwach kopalnych na rzecz systemu niskoemisyjnego, całkowicie cyfrowego i zorientowanego na konsumenta. Główne tendencje zaobserwowane w ostatnich latach utrzymały się, a w niektórych obszarach uległy nawet wzmocnieniu 7 .

Udział energii ze źródeł odnawialnych w koszyku energetycznym UE wciąż rośnie i jest na właściwej drodze do osiągnięcia docelowego poziomu 20 % w 2020 r. W 2015 r. energia ze źródeł odnawialnych stanowiła większość (77 %) nowych zdolności wytwórczych UE przez ósmy rok z rzędu 8 . Koszty energii ze źródeł odnawialnych maleją. Dotyczy to na przykład energii słonecznej (uzyskiwanej z ogniw fotowoltaicznych) 9 , a także lądowej i morskiej energii wiatrowej. Jest to oznaka zaufania inwestorów do postępu technologicznego, sprawnego opracowywania polityki i reform rynku energii elektrycznej 10 . W przeszłości na inwestycje w odnawialne źródła energii negatywnie wpływały stosowane przez państwa członkowskie środki z mocą wsteczną. W zakresie bezpieczeństwa dostaw odnawialne źródła energii pozwoliły na zaoszczędzenie około 16 miliardów EUR w sektorze importu paliw kopalnych (dane z 2015 r.) 11 .

Wykres 1: Udziały energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto w UE w odniesieniu do kursów określonych w dyrektywie w sprawie odnawialnych źródeł energii i w krajowych planach działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych

Proces oddzielania emisji gazów cieplarnianych od produktu krajowego brutto (PKB) wciąż trwa. Jego głównym motorem napędowym są innowacje 12 . W 2016 r. ożywienie gospodarki europejskiej doprowadziło do wzrostu w działalności przemysłowej i gospodarczej oraz ogólnego wzrostu PKB w wysokości 1,9 %. Sytuacja tego rodzaju mogła spowodować zwiększenie emisji gazów cieplarnianych. Jednakże zamiast tego całkowite emisje spadły o 0,7 %, a w sektorach objętych unijnym systemem handlu uprawnieniami do emisji nawet o 2,9 %. Ogólnie rzecz biorąc, w okresie od 1990 do 2016 r. łączny PKB Unii Europejskiej wzrósł o 53 %, podczas gdy całkowite emisje 13 obniżyły się o 23 % 14 . Niemniej jednak w sektorze transportu emisje gazów cieplarnianych wciąż rosną.

Wykres 2: Zmiany PKB (w ujęciu realnym), emisji gazów cieplarnianych i wskaźnika intensywności emisji gospodarki (stosunek emisji do PKB), (1990 = 100)

Wzrost gospodarczy i zużycie energii również uległy rozdzieleniu. Systematyczny spadek zapotrzebowania na energię w Unii Europejskiej spowodowany jest przede wszystkim środkami w dziedzinie efektywności energetycznej wdrażanymi przez państwa członkowskie. Chociaż zużycie energii w 2015 r. nieznacznie wzrosło ze względu na wyższy wzrost gospodarczy, niższe ceny ropy i gazu oraz chłodniejszą zimę w porównaniu do wyjątkowo ciepłego 2014 r., długoterminowa tendencja spadkowa jest wyraźna: w 2015 r. Unia Europejska zużyła o 2,5 % mniej energii pierwotnej niż w 1990 r., przy jednoczesnym wzroście PKB o 53 % w tym samym okresie. Jednocześnie, aby zrealizować swój cel z zakresie efektywności energetycznej, UE wciąż musi zmniejszyć zużycie energii pierwotnej o 3,1 % w okresie od 2015 do 2020 r. 15 .

Wykres 3: Zmiany w PKB i zużyciu energii pierwotnej w 28 państwach członkowskich UE Źródło: dane Eurostatu.

Obecna transformacja sektora energetycznego przyczynia się do modernizacji europejskiej gospodarki. W Europie rośnie na przykład liczba zarejestrowanych patentów w dziedzinie czystych technologii energetycznych. Ponadto europejskie przedsiębiorstwa coraz częściej ubiegają się o ochronę swoich wynalazków w skali międzynarodowej, co dowodzi rosnącej pewności co do własnej konkurencyjności na globalnym rynku technologii energetycznych. W dziedzinie patentów międzynarodowych UE zajmuje drugie miejsce po Japonii.

Rysunek 4: Trendy patentowe w UE w dziedzinie czystych technologii energetycznych. Źródło danych: Komisja Europejska/Wspólne Centrum Badawcze (w oparciu o dane Europejskiego Urzędu Patentowego). Dane za lata 2014, 2015 i 2016 są danymi szacunkowymi.

Pomimo tych pozytywnych tendencji przejście na czystą energię może utrudniać nieuczciwa konkurencja, jeżeli państwa członkowskie będą nadal realizować dopłaty do paliw kopalnych. Występują one w wielu postaciach, takich jak bezpośrednie dopłaty do nieopłacalnych kopalni węgla 16 , mechanizmy zdolności wytwórczych w przypadku wysokoemisyjnych elektrowni, ulgi podatkowe dotyczące korzystania z samochodów służbowych lub oleju napędowego i inne podobne środki. Dopłaty do paliw kopalnych zwiększają ponadto ryzyko inwestycji w aktywa osierocone, które muszą zostać zastąpione przed końcem okresu użytkowania. Zintegrowane plany krajowe w zakresie energii i klimatu powinny przyczynić się do skuteczniejszego monitorowania i oceny wysiłków państw członkowskich zmierzających do zmniejszenia dopłat do paliw kopalnych. Następne sprawozdanie dotyczące cen i kosztów energii w 2018 r. będzie zawierać aktualne informacje na temat dopłat do paliw kopalnych w UE.

III.    OCENA POSTĘPÓW

Transformacja sektora energetycznego powinna być sprawiedliwa społecznie, prowadzić do innowacji oraz opierać się na infrastrukturze nietracącej walorów użytkowych z upływem czasu, przy jednoczesnym zwiększeniu bezpieczeństwa dostaw. U podstaw transformacji europejskiego sektora energetycznego leżą instrumenty inwestycyjne Unii Europejskiej oraz jej polityka zagraniczna i polityka rozwoju. We wszystkich tych obszarach w 2017 r. poczyniono znaczące postępy.

Sprawiedliwa społecznie transformacja sektora energetycznego

Przekształcenie w społeczeństwo niskoemisyjne ma wpływ na wielu ludzi jako konsumentów energii, pracowników czy uczestników rynku energii. Chociaż w krótkiej perspektywie czasowej nie wszyscy mogą odnieść korzyści z transformacji sektora energetycznego, przyniesie ona ostatecznie – pod warunkiem zapewnienia starannego zarządzania – korzyści całej gospodarce UE dzięki utworzeniu nowych miejsc pracy, zapewnieniu oszczędności w dziedzinie kosztów energii i poprawie jakości powietrza. Wiele z działań wspierających w ramach pakietu „Czysta energia dla wszystkich Europejczyków” ma na celu zaradzenie trudnościom, jakich doświadczają niektóre regiony lub grupy ludności w czerpaniu korzyści z transformacji sektora energetycznego.

Przejście na gospodarkę niskoemisyjną doprowadzi do stworzenia nowych miejsc pracy w sektorze energetyki 17 oraz w gospodarce w ogóle. Te potencjalne nowe miejsca pracy wymagają nowych umiejętności i kompetencji. W związku z tym Komisja opublikowała właśnie zaproszenie do składania wniosków dotyczących planu działania na rzecz współpracy sektorowej w zakresie umiejętności, którego celem jest zaspokojenie potrzeb dotyczących umiejętności w dziedzinie czystych technologii, energii ze źródeł odnawialnych oraz w sektorze budowlanym 18 . W zeszłym roku zainicjowano podobne ramy na potrzeby sektora motoryzacyjnego. W celu poprawy zrozumienia niedoborów kwalifikacji w poszczególnych krajach i sektorach Europejskie Centrum Rozwoju Kształcenia Zawodowego (Cedefop) przeprowadza analizy w czasie rzeczywistym dużych zbiorów danych, oparte na wyszukiwaniu wolnych miejsc pracy w czasie rzeczywistym. Pierwsze wyniki będą dostępne w 2018 r.

Ubóstwo energetyczne w UE dotyka blisko 50 milionów ludzi. W ramach pakietu działań dotyczących czystej energii Komisja zaproponowała szereg środków mających na celu zaradzenie ubóstwu energetycznemu dzięki efektywności energetycznej, zabezpieczeniom przed odłączeniem oraz lepszemu zdefiniowaniu i monitorowaniu problemu na poziomie państw członkowskich. Europejskie Obserwatorium Ubóstwa Energetycznego będzie publikować dane statystyczne i sprawozdania do końca 2017 r. na interaktywnym portalu sieciowym. W następnym etapie Obserwatorium skoncentruje swoje działania na wymianie informacji i najlepszych praktyk pomiędzy ekspertami i osobami odpowiedzialnymi za wyznaczanie kierunków polityki. Zainicjowano pilotażową kampanię podnoszenia świadomości, która zostanie wdrożona w czterech państwach członkowskich (Republice Czeskiej, Grecji, Portugalii i Rumunii) w przyszłym roku. Kampania skupia się na podnoszeniu świadomości konsumentów dotkniętych ubóstwem energetycznym na temat ich praw i zapewni im wskazówki dotyczące oszczędzania energii oraz informacje na temat oszczędnych udoskonaleń w dziedzinie efektywności energetycznej.

Transformacja sektora energetycznego ma pozytywny wpływ na zdrowie wielu Europejczyków. Chociaż całkowite emisje zanieczyszczeń, w tym dwutlenku siarki, dwutlenku azotu i cząstek stałych, maleją w UE, zanieczyszczenie powietrza wciąż prowadzi rocznie do ponad 400 000 przedwczesnych zgonów 19 . Przyjmując dyrektywę w sprawie krajowych poziomów emisji w grudniu 2016 r. 20 , UE miała na celu zmniejszenie do 2030 r. o połowę liczby przedwczesnych zgonów spowodowanych zanieczyszczeniem powietrza. Transformacja sektora energetycznego mogłaby jeszcze bardziej ograniczyć toksyczne emisje i przyspieszyć poprawę jakości życia w wielu miastach Europy, w których obywatele mają każdego dnia styczność z zanieczyszczonym powietrzem 21 . Inteligentne inwestycje w czystszy transport i ogrzewanie gospodarstw domowych przełożą się również na korzyści dla gospodarki za sprawą obniżenia kosztów opieki zdrowotnej i zmniejszenia liczby dni absencji chorobowej spowodowanych chorobami układu oddechowego.

Transformacja sektora energetycznego jako źródło innowacji

Unia energetyczna stanowi główną siłę napędową innowacji w dziedzinie czystej energii w Europie i pozostałej części świata. Europejskie przedsiębiorstwa i innowatorzy powinni przewodzić temu ruchowi i czerpać korzyści z wcześnie podjętych działań w zakresie nowych technologii i modeli biznesu. Jest to jeden z głównych celów strategii przyspieszenia innowacji w dziedzinie czystej energii 22 .

Choć Europa jest jednym z najbardziej innowacyjnych regionów na świecie, niezbędne są dalsze wysiłki, by szybko i skutecznie wprowadzać te innowacje na rynek i przekształcać je w możliwości rozwoju i tworzenia miejsc pracy.

Ponieważ badania i innowacje wymagają czasu, lokalne korzyści w średniej perspektywie czasowej zależą od natychmiastowych działań przygotowawczych. Z tego powodu skala wsparcia finansowego UE została w ostatnim roku zwiększona. Polityka spójności wspiera innowacje za pośrednictwem inteligentnej specjalizacji (co najmniej 2,6 miliarda EUR zostanie przeznaczone na badania i innowacje w dziedzinie technologii niskoemisyjnych 23 ), a w ramach inicjatywy „Horyzont 2020” w latach 2018–2020 udostępnione zostaną ponad 2 miliardy EUR, przy czym realizowane projekty będą się skupiać na czterech kluczowych priorytetach w dziedzinie energii i klimatu: magazynowaniu energii, odnawialnych źródłach energii, budynkach i (miejskiej) elektromobilności. Jeżeli uwzględnić działania oddolne, kwota ta może wzrosnąć nawet do 3 miliardów EUR 24 . Co więcej, budżet mechanizmu InnovFin na rzecz projektów demonstracyjnych w dziedzinie energii – instrumentu finansowego wspierającego pierwsze w swoim rodzaju projekty w dziedzinie technologii niskoemisyjnych – został podwojony do kwoty 300 milionów EUR dzięki funduszom dostępnym w ramach inicjatywy „Horyzont 2020” i możliwe jest obecnie rozdzielenie za jego pomocą dodatkowych środków niewypłaconych w ramach pierwszego zaproszenia do składania wniosków dotyczących programu NER300 25 .

Baterie stanowią strategiczną część priorytetów w zakresie innowacji, określonych w listopadzie zeszłego roku. Dzięki rosnącej wydajności i spadającym kosztom, baterie będą kluczową technologią umożliwiającą realizację celów unii energetycznej, w szczególności w drodze zastosowań elektromobilności i magazynowania energii elektrycznej. Jeżeli chodzi o kwestię finansowania, Komisja jest gotowa zmobilizować znaczące zasoby na wsparcie w dziedzinie baterii i technologii związanych z ogniwami baterii. Komisja współpracuje w tym celu z ekosystemem innowacji, państwami członkowskimi i zainteresowanymi podmiotami przemysłowymi na całej długości łańcucha wartości baterii, aby określić priorytety i potrzeby oraz budować unijny sojusz w dziedzinie baterii z uwzględnieniem kluczowej roli wytwarzania ogniw baterii. Wyniki tej współpracy zostaną uwzględnione na forum ds. konkurencyjności przemysłu w kontekście czystej energii, które odbędzie się w lutym 2018 r. Powyższe stanowi uzupełnienie działań regulacyjnych mających na celu usunięcie czynników zniechęcających do magazynowania energii i promowanie elektromobilności. Analogiczne skoordynowane podejścia są realizowane w innych obszarach priorytetowych, na przykład w dziedzinie energii ze źródeł odnawialnych oraz dekarbonizacji istniejących europejskich budynków, i prowadzą do konkretnych korzyści przemysłowych i gospodarczych dla Europy.

Komisja odgrywa również przewodnią rolę na szczeblu globalnym. W lutym 2017 r. Komisja objęła przewodnictwo w Komitecie Sterującym amerykańskiej inicjatywy Mission Innovation i przyjęła wiodącą rolę w związku z dwoma wyzwaniami w zakresie innowacji: „Przetwarzanie energii słonecznej w paliwa zdatne do magazynowania” oraz „Dostępne finansowo ogrzewanie i chłodzenie”. Jako współorganizator szczytu Mission Innovation w maju 2018 r. oraz posiedzenia ministerialnego dotyczącego czystej energii Komisja pragnie zapewnić możliwość szerokiego udziału zainteresowanym podmiotom niepaństwowym, w tym przedsiębiorstwom, innowatorom, prywatnym inwestorom i miastom. Cel ten będzie można osiągnąć dzięki ścisłej współpracy ze Światowym Porozumieniem Burmistrzów 31 , które rozpoczęło swoją działalność w 2017 r. Równocześnie Unia Europejska prowadzi z Chinami i Kanadą partnerską współpracę mającą na celu stymulowanie innowacji w dziedzinie czystej energii na całym świecie.

Komisja pozostaje również, w imieniu Euratomu, stroną przewodzącą w międzynarodowym innowacyjnym projekcie ITER na rzecz rozwoju syntezy jądrowej jako ekonomicznie opłacalnego źródła energii 32 .

Transformacja sektora energetycznego wymaga infrastruktury uwzględniającej przyszłe potrzeby

Jeżeli infrastruktura nie zostanie przystosowana do potrzeb przyszłego systemu energetycznego, żadna transformacja sektora energetycznego nie będzie możliwa. Infrastruktura energetyczna, transportowa i telekomunikacyjna są w coraz większym stopniu wzajemnie ze sobą powiązane. Ta integracja międzysektorowa będzie postępować, a lokalne sieci będą wciąż zyskiwać na znaczeniu w codziennym życiu europejskich obywateli, którzy będą coraz bardziej przestawiać się na elektromobilność, zdecentralizowaną produkcję energii i odpowiedź odbioru. Aby doprowadzić do powstania kolejnej generacji inteligentnej infrastruktury i zoptymalizować wykorzystanie istniejącej infrastruktury, Komisja zachęca promotorów projektów ubiegających się o wsparcie finansowe do poszukiwania i tworzenia synergii pomiędzy infrastrukturą energetyczną, transportową i telekomunikacyjną. Komisja oceni, w jaki sposób należy nadal promować takie innowacyjne projekty infrastrukturalne w okresie po 2020 r.

Rosnąca cyfryzacja infrastruktury już teraz umożliwia inteligentne zarządzanie siecią i odpowiedzią odbioru. W pakiecie „Czysta energia dla wszystkich Europejczyków” określono spójne ramy odpowiedzi odbioru, umożliwiające inteligentne ładowanie pojazdów elektrycznych, dostarczające konsumentom bodźców do ładowania pojazdów elektrycznych w momentach, w których ceny energii elektrycznej są niskie, oraz przyznające operatorom systemów dystrybucyjnych prawo do aktywnego zarządzania siecią 33 . W wyniku przyjęcia dyrektywy w sprawie infrastruktury paliw alternatywnych powstały ramy polityki krajowej oraz działania wspierające, które Komisja poddała szczegółowej ocenie. W celu usunięcia wykrytych niedociągnięć Komisja zaproponowała wcześniej w tym miesiącu dodatkowe działania, w tym finansowanie na poziomie do 800 milionów EUR, przeznaczone na potrzeby infrastruktury paliw alternatywnych 34 .

W epoce cyfrowej kluczowe znaczenie ma lepsza ochrona infrastruktury energetycznej. Platforma ekspertów ds. cyberbezpieczeństwa energetycznego określiła wyzwania i szczególne potrzeby sektora energetycznego nieobjęte obecnie ustawodawstwem UE w swoim sprawozdaniu opublikowanym w lutym 2017 r. 35 . W ramach europejskiej grupy zadaniowej ds. inteligentnych sieci Komisja rozpoczęła współpracę z zainteresowanymi stronami w sprawie kodeksu cyberbezpieczeństwa energetycznego, która potrwa do końca 2018 r. Zainicjowano badanie dotyczące zagrożeń i zapobiegania cyberprzestępczości w sektorze energetycznym.

Jednocześnie trwają prace mające na celu poprawę integracji wewnętrznego rynku energii i bezpieczeństwa dostaw. Zakres współpracy regionalnej, której celem było początkowo udoskonalenie infrastruktury fizycznej i jej efektywne wykorzystanie, powiększa się i obejmuje takie aspekty, jak rozwój odnawialnych źródeł energii czy efektywność energetyczna. Dalsza ewolucja tej współpracy powinna zmierzać do wspólnych projektów państw członkowskich i odpowiednich promotorów projektów w dziedzinie odnawialnych źródeł energii lub nawet w kierunku wspólnych długoterminowych strategii stosowania odnawialnych źródeł energii w skali regionalnej.

Niemniej pomimo znaczących osiągnięć należy podkreślić, że wciąż występują znaczące problemy. Oczekuje się, że cztery państwa członkowskie (Hiszpania, Cypr, Polska i Zjednoczone Królestwo) nie zrealizują do 2020 r. docelowego poziomu 10 % elektroenergetycznych połączeń międzysystemowych 36 . W celu rozwiązania tego problemu Komisja przyjęła dziś komunikat w sprawie docelowego poziomu elektroenergetycznych połączeń międzysystemowych do 2030 r. Ponadto Komisja przyjęła trzeci wykaz projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania. Wykaz obejmuje wszystkie kluczowe projekty niezbędne do realizacji celów zintegrowanego wewnętrznego rynku energii, w szczególności projekty uzgodnione przez cztery grupy wysokiego szczebla, takie jak połączenia wzajemne z Półwyspu Iberyjskiego do Francji i reszty UE zapewniające rozwój odnawialnych źródeł energii, projekty mające na celu synchronizację państw bałtyckich z sieciami europejskimi, projekty w dziedzinie gazu zapewniające bezpieczeństwo dostaw i konkurencyjność dla Europy Środkowej i Południowo-Wschodniej oraz pierwsze projekty zmierzające do realizacji zintegrowanej sieci krajów mórz północnych.

Oprócz infrastruktury fizycznej wzajemnie powiązany i bezpiecznie funkcjonujący rynek energii wymaga również lepszej koordynacji pomiędzy operatorami systemów przesyłowych oraz ostatecznego zapewnienia nadrzędności wewnętrznej wymiany mocy nad jej wymianą międzyobszarową. Aby zapewnić pełną elastyczność dostaw gazu, kluczowe znaczenie będzie mieć również efektywniejsze wykorzystanie infrastruktury do magazynowania gazu oraz utworzenie prawdziwego światowego rynku skroplonego gazu ziemnego 38 .

Transformacja sektora energetycznego jako okazja do inwestycji

Pełne wdrożenie unii energetycznej i przyspieszenie transformacji sektora energetycznego otwierają ogromne możliwości inwestycyjne. Z tego względu jednym z głównych priorytetów unii energetycznej w 2017 r. było uruchomienie inwestycji. Unia Europejska przyczyniła się do tego na kilka sposobów.

W ramach europejskiego planu inwestycyjnego zrealizowano dotąd dzięki środkom z Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS) inwestycje o wartości 240,9 miliardów EUR, przy czym sektor energetyczny znalazł się na pierwszym miejscu, jeżeli chodzi o liczbę zatwierdzonych operacji EFIS. Większość projektów, które uzyskały wsparcie, to inwestycje w dziedzinie energii ze źródeł odnawialnych, efektywności energetycznej i infrastruktury energetycznej 39 .

Państwa członkowskie przyspieszyły także wykorzystanie europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych w działaniach wspierających transformację sektora energetycznego. nastąpił gwałtowny wzrost w liczbie projektów wyłonionych do realizacji w pierwszej połowie 2017 r. W przypadku priorytetu inwestycyjnego dotyczącego gospodarki niskoemisyjnej około 28 % budżetu (czyli 18 miliardów EUR 40 ) przyznano do końca czerwca 2017 r. na rzecz ponad 8 500 konkretnych projektów (w porównaniu z 19 % do końca 2016 r. 41 ), których wdrożenie potrwa do końca 2023 r. 42 . W sektorze transportu w ramach instrumentu „Łącząc Europę” zostanie dostarczone do końca 2017 r. 22,4 miliarda EUR, mobilizując łączne inwestycje w UE w wysokości około 46,7 miliarda EUR.

W zeszłym roku Komisja ogłosiła także inicjatywę „inteligentne finansowanie na rzecz inteligentnych budynków”, mającą na celu wspieranie inwestycji w termomodernizację istniejących budynków w Europie 43 . Inicjatywa ta, rozwijana we współpracy z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym, umożliwi państwom członkowskim połączenie różnych źródeł publicznego i prywatnego finansowania w celu zapewnienia gospodarstwom domowym oraz MŚP dostępu do dostosowanych kredytów modernizacyjnych.

Ze względu na ogromne potrzeby inwestycyjne w dziedzinie modernizacji budynków niezbędne jest zmobilizowanie finansowania ze źródeł prywatnych na znacznie większą skalę. Aby budować zaufanie oraz pomóc podmiotom prowadzącym projekty i inwestorom w lepszej ocenie ryzyka i korzyści związanych z inwestycjami w dziedzinie efektywności energetycznej, w listopadzie 2016 r. Grupa Instytucji Finansowych ds. Efektywności Energetycznej uruchomiła przy wsparciu Komisji Europejskiej platformę ograniczania ryzyka dotyczącego działań w zakresie efektywności energetycznej (DEEP) 44 . Jest to największa baza danych obejmująca całą UE, dostępna jako oprogramowanie otwarte, zawierająca dane dotyczące ponad 7 800 projektów, które pokazują, że efektywność energetyczna jest atrakcyjna finansowo. Co więcej, w czerwcu 2017 r. uruchomiono zestaw narzędzi akceptacji ryzyka dla instytucji finansowych, który ma pomóc bankom i inwestorom w udostępnianiu większego kapitału w obszarze efektywności energetycznej przez zapewnienie ram oceny ryzyka i korzyści takich inwestycji 45 .

Kolejną inicjatywą, która ma być uruchomiona w tym roku, jest platforma doradztwa w zakresie inwestycji miejskich. Platformę tę, która będzie wykorzystywać istniejące struktury w ramach Europejskiego Centrum Doradztwa Inwestycyjnego, Komisja opracowuje w ramach partnerskiej współpracy z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym. Jej celem jest zapewnienie zindywidualizowanych usług doradczych i możliwości finansowych władzom miejskim działającym w charakterze promotorów projektów lub beneficjentów.

Należy również przypomnieć, że w ramach przeglądu unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji dotyczącego okresu po 2020 r. Komisja zaproponowała utworzenie funduszu na rzecz innowacji, który wspierałby innowacje w sektorze energetyki i w przemyśle. W 2017 r. Komisja zainicjowała serię debat ekspertów dotyczących poszczególnych sektorów, aby odpowiednio wyznaczyć zakres tego funduszu 46 . Wniosek przewiduje również utworzenie funduszu na rzecz modernizacji w celu wsparcia państw członkowskich o niższych dochodach w modernizacji ich systemów energetycznych.

Niezależnie od wszystkich tych wysiłków można zrobić więcej, aby zapewnić warunki sprzyjające inwestycjom. Nieskoordynowane i nieprzewidywalne krajowe polityki w zakresie energii i klimatu obniżają pewność inwestycji. Jeszcze niedawno tylko niektóre państwa członkowskie posiadały plany i strategie w zakresie energii i klimatu wykraczające poza horyzont 2020 r. Żadne z nich nie dysponowało kompleksowym planem obejmującym wszystkich pięć wymiarów unii energetycznej i tylko ograniczona liczba rządów brała pod uwagę wpływ transgraniczny przy określaniu krajowej polityki. Zintegrowane krajowe plany w zakresie energii i klimatu umożliwią potencjalnym inwestorom podejmowanie niezbędnych długoterminowych decyzji inwestycyjnych w horyzoncie czasowym po 2020 r. 47 .

By sprostać wyzwaniom inwestycyjnym związanym z transformacją sektora energetycznego, finansowanie musi być dostosowane do celów polityki w dziedzinie energii i klimatu. Zrównoważone inwestowanie stało się jednym z nowych działań priorytetowych unii rynków kapitałowych. W czerwcu 2017 r. podjęto ważną inicjatywę polegającą na publikacji wytycznych, które mają pomóc przedsiębiorstwom w ujawnianiu informacji środowiskowych i społecznych. Komisja powołała grupę ekspercką wysokiego szczebla ds. zrównoważonego finansowania, której zadaniem jest informowanie, w jaki sposób zrównoważoność jest uwzględniana w rozporządzeniach finansowych i praktykach rynkowych UE. Grupa przedstawi zalecenia na początku 2018 r. 48 . Tymczasem Europa nadal odgrywa wiodącą rolę w tym obszarze, szczególnie jeśli uwzględnić wyemitowane przez Francję w styczniu pierwsze w historii państwowe referencyjne ekologiczne obligacje publiczne (w rekordowej kwocie 7 miliardów EUR). EBI pozostaje największym światowym emitentem obligacji ekologicznych, a jego portfel wciąż rośnie.

We wrześniu podjęto ważną decyzją ułatwiającą inwestycje w dziedzinie charakterystyki energetycznej budynków. W niedawnych wytycznych Eurostatu w sprawie rejestracji umów o poprawę efektywności energetycznej na rachunkach narodowych 49 wyjaśniono kwestię rejestracji takich umów oraz okoliczności, w których umowy tego rodzaju powinny być wykazywane jako pozycje pozabilansowe. Ułatwi to wykorzystywanie przez gminy umów o poprawę efektywności energetycznej do poprawy efektywności energetycznej budynków państwowych, takich jak szpitale, szkoły i budynki mieszkalnictwa socjalnego, bez negatywnego wpływu na deficyt i dług publiczny. Ponadto rozwiązanie to przyspieszy rozwój silniejszego rynku dostawców umów o poprawę efektywności energetycznej, w tym wielu małych i średnich przedsiębiorstw. Praktyczny przewodnik dla podmiotów realizujących działania w tym obszarze zostanie opublikowany w późniejszym okresie w tym roku.

Wymiar zewnętrzny transformacji sektora energetycznego

Unijna polityka zewnętrzna i polityka rozwoju mają kluczowe znaczenie w kontekście wsparcia przejścia na czystą energię i na gospodarkę niskoemisyjną na całym świecie oraz wzmocnienia bezpieczeństwa energetycznego i konkurencyjności energetycznej UE.

W 2017 r. UE wzmocniła synergię pomiędzy swoimi działaniami dyplomatycznymi w zakresie energii i klimatu. W odpowiedzi na zamiar administracji USA, by wycofać się z porozumienia paryskiego, UE ponownie potwierdziła swoje zaangażowanie w globalną walkę przeciwko zmianom klimatycznym i umacnia swoje istniejące światowe partnerstwa. UE będzie nadal poszukiwać nowych sojuszy, od największych światowych gospodarek po najbardziej wrażliwe państwa wyspiarskie. W ostatnim roku UE znacząco zwiększyła finansowanie na rzecz działań w związku ze zmianą klimatu i w 2016 r. przekazała ponad 20 miliardów EUR krajom rozwijającym się 50 .

UE w pełni wsparła plan działań na rzecz wzrostu w dziedzinie klimatu i energii przedstawiony podczas szczytu G20 w Hamburgu i wzmocniła współpracę z szeregiem kluczowych partnerów, w szczególności w Azji. Unia Europejska podpisała plan prac w dziedzinie energii z Chinami oraz porozumienie o współpracy z Japonią, mające na celu promowanie światowego rynku skroplonego gazu ziemnego. Pogłębianie więzi z Indiami znalazło kontynuację w oświadczeniu przywódców UE i Indii w sprawie czystej energii i zmian klimatu, przyjętym w dniu 6 października 2017 r. UE wzmocniła również relacje w dziedzinie energii i klimatu z Iranem i wzięła udział w pierwszym w historii europejsko-irańskim forum przedsiębiorców na temat zrównoważonej energii.

UE promuje przyjęcie ambitnej strategii zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych w Międzynarodowej Organizacji Morskiej w celu zapewnienia wkładu międzynarodowego sektora żeglugi we wspólne globalne wysiłki na rzecz realizacji celów porozumienia paryskiego oraz kontynuuje prace w ramach Organizacji Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego, zmierzające do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych w sektorze lotnictwa.

Utworzenie światowego rynku emisji dwutlenku węgla, zwłaszcza przez powiązanie systemów handlu emisjami, stanowi długookresowy cel UE. Taki rynek oferuje możliwości dalszego obniżenia emisji przy jednoczesnym zwiększeniu redukcji kosztów łagodzenia zmiany klimatu. Wnioski w sprawie podpisania i zawarcia umowy o powiązaniu systemów handlu emisjami ze Szwajcarią są obecnie rozpatrywane przez Radę i Parlament Europejski. Również w innych częściach świata UE nadal odgrywa aktywną rolę, zarówno za sprawą wielostronnych inicjatyw 51 , jak i działań dwustronnych, w szczególności wzmacniając współpracę z Chinami, które przygotowują system ogólnokrajowy.

Kwestia energii znajduje się w centrum zainteresowania współpracy UE z sąsiadującymi państwami. Priorytetem są reformy regulacyjne i reformy rynku promujące efektywność energetyczną i wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych, budowa połączeń wzajemnych, zwiększanie bezpieczeństwa dostaw energii i promowanie najwyższych standardów bezpieczeństwa jądrowego. W 2017 r. Ukraina poczyniła znaczące postępy w dziedzinie reform regulacyjnych, reformując ramy polityki krajowej dotyczącej rynku energii elektrycznej i efektywności energetycznej. Co więcej, obecnie Ukraina jest w trakcie ustanawiania funduszu znacznych rozmiarów, którego celem jest finansowanie działań z zakresu efektywności energetycznej w sektorze mieszkaniowym, między innymi przy wsparciu ze strony UE.

UE nadal podejmuje również działania mające na celu zapewnienie, by energia została odpowiednio uwzględniona w trwających i przyszłych negocjacjach handlowych z państwami trzecimi. Jest to kluczowa kwestia w kontekście zapewnienia zrównoważonego dostępu do energii na rynkach światowych, umożliwienia europejskim spółkom pełnego wykorzystania możliwości biznesowych na rynkach eksportowych oraz wspierania transformacji sektora energetycznego w państwach trzecich za pomocą wiedzy eksperckiej i technologii UE.

Partnerstwo energetyczne Afryka-UE ustanawia istotne ramy współpracy w dziedzinie zrównoważonej energii. UE popiera także afrykańską inicjatywę dotyczącą energii ze źródeł odnawialnych 52 . Komisja przyczynia się do realizacji zadań i celów tej inicjatywy, w szczególności poprzez swoje instrumenty mieszane w ramach finansowania z wykorzystaniem dotacji, w celu uruchomienia inwestycji sektora publicznego lub prywatnego w sektorze energii ze źródeł odnawialnych. Jak dotąd działania te doprowadziły do uruchomienia szacunkowej kwoty w wysokości 4,8 miliardów EUR na potrzeby dodatkowej zdolności wytwórczej w dziedzinie energii ze źródeł odnawialnych. Komisja oferuje ponadto bezpośrednie wsparcie na rzecz sektora prywatnego w ramach inicjatywy finansowania elektryfikacji ElectriFI, której obecny portfel inwestycyjny w kwocie około 30 milionów EUR ma przynieść, zgodnie z oczekiwaniami, około 88 MW energii z nowo zainstalowanych źródeł odnawialnych. Wreszcie, w kwietniu 2017 r., Komisja była współorganizatorem obrad okrągłego stołu wysokiego szczebla w sprawie inwestycji w dziedzinie zrównoważonej energii w Afryce mających na celu pobudzenie zaangażowania sektora prywatnego UE w afrykański sektor czystej energii. Na zatwierdzenie podczas szczytu Unia Europejska–Unia Afrykańska w listopadzie 2017 r. oczekuje partnerstwo na rzecz badań i innowacji w Afryce w dziedzinie zmiany klimatu i zrównoważonych źródeł energii.

Unia Europejska kontynuowała też działania mające na celu zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego, współpracując z międzynarodowymi partnerami na rzecz wzmocnienia światowych rynków energii dzięki przejrzystości i wymianie najlepszych praktyk. W tym kontekście relacja ze Stanami Zjednoczonymi pozostaje istotna i będzie nadal realizowana za pośrednictwem Rady ds. Energii UE − USA oraz jej grup roboczych.

W dniu 9 czerwca Komisja przyjęła zalecenie dla Rady Unii Europejskiej dotyczące udzielenia upoważnienia do prowadzenia negocjacji związanych z umową z Federacją Rosyjską w sprawie funkcjonowania planowanego gazociągu Nord Stream 2. Komisja próbuje dojść do porozumienia z Radą w sprawie szerokich uprawnień, na podstawie których Komisja będzie gotowa do rozpoczęcia negocjacji z Rosją. W niedawnym wniosku dotyczącym zmiany dyrektywy gazowej wyjaśniono, że rurociągi do oraz z państw trzecich podlegają wspólnym zasadom wewnętrznego rynku gazu ziemnego w granicach jurysdykcji Unii. Porozumienia międzynarodowe z odnośnymi państwami trzecimi pozostaną najbardziej odpowiednim instrumentem zapewnienia spójnych ram regulacyjnych dla całego rurociągu.

IV.    Unia energetyczna – droga do pełnego wdrożenia

Dzięki postępom poczynionym w 2017 r. UE znajduje się na dobrej drodze do wdrożenia projektu unii energetycznej i zapewnienia miejsc pracy, wzrostu i inwestycji. Komisja przedłożyła większość wniosków ustawodawczych niezbędnych do zapewnienia przewidywalnych ram regulacyjnych i wdrażane są obecnie działania mające na celu przyspieszenie publicznych i prywatnych inwestycji oraz wsparcia na rzecz sprawiedliwego społecznie przejścia na czystą energię. Niemniej pilnie potrzebne są dalsze wysiłki zmierzające do zapewnienia pełnego wdrożenia unii energetycznej do upływu kadencji obecnej Komisji w 2019 r. W związku z tym istnieje potrzeba poczynienia realnych postępów we wprowadzaniu ram legislacyjnych, wdrażaniu sprzyjających ram prawnych i zapewnieniu zaangażowania wszystkich grup społecznych.

Wprowadzenie ram legislacyjnych

Zgodnie ze wspólną deklaracją dotyczącą priorytetów legislacyjnych, dyskusje w ramach Parlamentu Europejskiego i Rady oraz pomiędzy nimi muszą zostać szybko i pomyślnie zakończone. Współprawodawcy przyjęli już decyzję w sprawie wymiany informacji na temat umów międzyrządowych pomiędzy państwami członkowskimi a państwami trzecimi w dziedzinie energii 53 oraz rozporządzenie w sprawie środków zapewniających bezpieczeństwo dostaw gazu ziemnego 54 , zapewniające lepszą współpracę transgraniczną oraz większą solidarność w przypadku kryzysu. Współprawodawcy osiągnęli również w tym miesiącu porozumienie polityczne w sprawie przeglądu unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji. Przykłady te ilustrują zdolność Unii Europejskiej i jej instytucji do istotnych dokonań, jeśli istnieje ku temu wola polityczna.

Komisja zachęca współprawodawców do utrzymania ogólnej spójności pozostałych wniosków ustawodawczych oraz wysokich ambicji, aby UE skonsolidowała swoją rolę przywódczą w transformacji sektora energetycznego, w szczególności w dziedzinie zarządzania, odnawialnych źródeł energii, działań w dziedzinie klimatu, efektywności energetycznej i innowacji w dziedzinie czystej energii. Umożliwi to UE – w ramach dialogu pomocniczego w 2018 r. – osiągnięcie rzeczywistych postępów w realizacji zobowiązań podjętych przez nią na mocy porozumienia paryskiego i spełnienie wysokich oczekiwań obywateli Europy związanych z przejściem na czystą energię.

Wprowadzenie sprzyjających ram prawnych

W 2018 r. priorytetem będzie promowanie inwestycji w innowacyjne projekty miejskie w ogólnym kontekście agendy miejskiej UE. Komisja będzie współpracować z pionierskimi miastami i regionami w celu wspierania innowacyjnych projektów międzysektorowych, które mogą posłużyć jako laboratoria służące do przetestowania nowych modeli biznesowych i stosowanych technologii. Innowacyjne projekty tego rodzaju powinny być powielane w całej Europie i na świecie. Szczyt „Jedna Planeta”, który odbędzie się w grudniu 2017 r., trzecie spotkanie ministerialne Mission Innovation planowane na maj 2018 r. oraz szczyt klimatyczny podmiotów niepaństwowych w San Francisco we wrześniu 2018 r. stanowią dobrą okazję do zaprezentowania przywództwa UE w dziedzinie innowacji w obszarze czystej energii oraz przewodniej roli, jaką odgrywają w tym przedsięwzięciu miasta europejskie.

Ponadto Komisja zwiększy wsparcie dla regionów wysokoemisyjnych objętych transformacją, pomagając im w opracowaniu krótkoterminowych rozwiązań oraz strategii obejmujących dłuższą perspektywę czasową, wspierających zrównoważoną transformację gospodarczą. Zostanie to osiągnięte dzięki wspólnej pracy zespołów krajowych UE dla większej liczby państw członkowskich oraz wielostronnej platformie ds. regionów w największym stopniu korzystających z węgla i regionów wysokoemisyjnych objętych transformacją, która zostanie uruchomiona w grudniu 2017 r.

Kolejnym priorytetem będzie zapewnienie, by wysiłki w sektorze przemysłu były spójne z wysiłkami osób odpowiedzialnych za wyznaczanie kierunków polityki, dzięki czemu przejście na czystą energię w takich strategicznych sektorach jak sektor energii ze źródeł odnawialnych, budownictwo i sektor baterii, będą odpowiednio wspierane. Uruchomienie forum ds. konkurencyjności przemysłu w kontekście czystej energii pomoże w realizacji tego procesu.

Wreszcie Komisja będzie zachęcać, w ramach różnych inicjatyw inwestycyjnych takich jak inicjatywa wysłanników ds. inwestycji, Służba ds. Wspierania Reform Strukturalnych oraz Europejskie Centrum Doradztwa Inwestycyjnego, do inwestowania w czystą energię jako podstawowy aspekt modernizacji gospodarczej.

Zaangażowanie wszystkich grup społecznych

Unia energetyczna odniesie sukces jedynie wówczas, gdy wszystkie grupy społeczne będą współpracować i zmierzać w tym samym kierunku, jak pokazali już niektórzy pionierzy 55 . W ramach drugiego cyklu wizyt poświęconych unii energetycznej wiceprzewodniczący Šefčovič odwiedził dotąd 17 państw członkowskich, omawiając z rządami i krajowymi zainteresowanymi stronami stan wdrożenia unii energetycznej. Spotkania z młodymi ludźmi, obywatelami dotkniętymi skutkami transformacji sektora energetycznego, inwestorami, partnerami społecznymi i społeczeństwem obywatelskim, burmistrzami i innymi politykami dostarczają pozytywnych przykładów na to, w jaki sposób można osiągnąć transformację sektora energetycznego w praktyce. Komisja będzie nadal prowadzić działania mające na celu zagwarantowanie udziału wszystkich warstw społecznych, a w szczególności młodych ludzi, oraz tworzyć silniejsze powiązania pomiędzy wysiłkami europejskimi, krajowymi i lokalnymi. Dzięki temu możliwe będzie zapoczątkowanie pomiędzy wszystkimi zainteresowanymi stronami przejrzystego i konstruktywnego dialogu na temat projektów zintegrowanych krajowych planów w zakresie energii i klimatu, które państwa członkowskie powinny przedłożyć na początku 2018 r. Komisja dokona starannej oceny tych projektów planów i przekaże stosowne informacje w swoim kolejnym sprawozdaniu na temat stanu unii energetycznej.

V.    PODSUMOWANIE

Projekt unii energetycznej osiągnął krytyczny punkt. Podobnie jak w minionym roku, w 2018 r. również powinniśmy być świadkami osiągnięcia ważnych rezultatów. Komisja będzie kontynuować wysiłki na rzecz wdrożenia działań wspierających, które otworzą drzwi dla praktycznych zmian i namacalnych korzyści dla wszystkich Europejczyków. Komisja wzywa

·współprawodawców do zdwojenia wysiłków na rzecz szybkiego osiągnięcia porozumienia w kwestii wniosków ustawodawczych. Komisja dołoży wszelkich starań, aby umożliwić osiągnięcie ambitnych i terminowych wyników.

·państwa członkowskie do przyspieszenia prac nad zintegrowanymi krajowymi planami w zakresie energii i klimatu z myślą o zapewnieniu przewidywalności dla inwestorów i do przedłożenia projektów planów w odpowiednim terminie, by umożliwić UE i jej państwom członkowskim dalsze odgrywanie wiodącej roli w ramach globalnego dialogu pomocniczego na temat klimatu w 2018 r. Komisja gotowa jest udzielić dalszej pomocy.

·społeczeństwo jako całość oraz wszystkich Europejczyków, krajowe, regionalne i lokalne zainteresowane strony do aktywnego angażowania się w transformację sektora energetycznego i wniesienia wkładu w jej powodzenie.

(1)

Zob. komunikat „Czysta energia dla wszystkich Europejczyków” (COM(2016) 860).

(2)

COM(2017) 283 z dnia 31 maja 2017 r. i COM(2017) 675 final.

(3)

Projekt unii energetycznej jest jednym z dziesięciu priorytetów politycznych obecnej Komisji: „Strategia ramowa na rzecz stabilnej unii energetycznej, opartej na przyszłościowej polityce w dziedzinie klimatu” COM(2015) 80.

(4)

  http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32016C1224(01)&from=PL .

(5)

COM(2016) 860 wraz z dwoma załącznikami

(6)

Zob. załącznik 3 do niniejszego komunikatu w sprawie postępów w przygotowywaniu krajowych planów w zakresie energii i klimatu.

(7)

Zob. szczegółowe sprawozdania Komisji załączone do niniejszego komunikatu, bardziej szczegółowe uwagi dotyczące polityki na temat pięciu wymiarów unii energetycznej zawarte w załączniku 2 oraz 28 krajowych zestawień informacji załączonych do tego komunikatu, opisujących sytuację w każdym z państw członkowskich, w tym informacje na temat jakości powietrza. Zob. też sprawozdanie Europejskiej Agencji Środowiska nr 17/2017 Trends and projections in Europe 2017.

(8)

Sprawozdanie EEA nr 3/2017. Renewable energy in Europe 2017, https://www.eea.europa.eu/publications/renewable-energy-in-europe-2017

(9)

Zob. załączony dokument „Study on Residential Prosumers in the European Energy Union”, JUST/2015/CONS/FW/C006/0127, rysunek 8, s. 77.

(10)

Poprzednie przetargowe systemy wsparcia stosowane w okresie od 2010 do 2015 r., dotyczące morskiej energii wiatrowej, pozwoliły na uzyskiwanie cen końcowych w przedziale od 103,2 EUR/MWh (Horns Rev III, Dania) do 186,1 EUR/MWh (Dudgeon, Zjednoczone Królestwo). Opisywany poziom cen ciągle się zmniejszał, a w ostatniej procedurze przetargowej dotyczącej morskiej energii wiatrowej w Niemczech w kwietniu 2017 r. w ramach trzech zwycięskich projektów zaproponowano oferty na kwotę 0 EUR. W przypadku instalacji fotowoltaicznych wsparcie uległo obniżeniu z 9,17 centów/kWh w kwietniu 2015 r. do 5,66 centów/kWh w czerwcu 2017 r.

(11)

 Sprawozdanie w sprawie postępów w dziedzinie energii ze źródeł odnawialnych, http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN-PL/TXT/?qid=1510925609870&uri=CELEX:52017DC0057&from=EN  

(12)

https://ec.europa.eu/clima/sites/clima/files/strategies/progress/docs/dca_report_en.pdf

(13)

Z wyłączeniem użytkowania gruntów, zmiany użytkowania gruntów i leśnictwa (LULUCF), ale łącznie z międzynarodowym lotnictwem.

(14)

Zgodnie ze wstępnymi oszacowaniami za 2016 r. Zob. „Dwa lata po porozumieniu paryskim – Postęp na drodze do realizacji zobowiązań UE w dziedzinie klimatu” (COM(2017) 646 final)

(15)

Zużycie energii końcowej oznacza energię dostarczoną sektorowi przemysłu, transportu, gospodarstwom domowym, sektorowi usług i rolnictwa, z wyłączeniem dostaw dla sektora przemiany energetycznej oraz samego przemysłu energetycznego. Zużycie energii pierwotnej obejmuje również te ostatnie sektory.

(16)

Państwa członkowskie są uprawnione do udzielania pomocy na zamykanie zakładów do 2018 r., aby pokryć obecne straty produkcyjne wynikające z ostatecznego zamknięcia niekonkurencyjnych kopalń węgla. Pomoc na sfinansowanie kosztów nadzwyczajnych mająca na celu złagodzenie wpływu na społeczeństwo i środowisko nie może być przyznawana dłużej niż do 2027 r. (decyzja Rady 2010/787/UE z dnia 10 grudnia 2010 r. w sprawie pomocy państwa ułatwiającej zamykanie niekonkurencyjnych kopalń węgla).

(17)

Podczas gdy liczba miejsc pracy związanych z dostawami energii ze źródeł wysokoemisyjnych w UE spadła w okresie od 2008 do 2014 r. o 67 000, liczba zielonych miejsc pracy w tym samym okresie wzrosła o ponad 400 000 (dane Eurostatu).

(18)

Zaproszenie do składania wniosków w ramach sojuszu na rzecz umiejętności sektorowych Erasmus+ zostało opublikowane w dniu 25 października: https://eacea.ec.europa.eu/erasmus-plus/actions/key-action-2-cooperation-for-innovation-and-exchange-good-practices/sector-skills-alliances_en  

(19)

Sprawozdanie EEA „Air Quality in Europe – 2017”, s. 17.

(20)

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/2284 z dnia 14 grudnia 2016 r. w sprawie redukcji krajowych emisji niektórych rodzajów zanieczyszczeń atmosferycznych, zmiany dyrektywy 2003/35/WE oraz uchylenia dyrektywy 2001/81/WE (Dz.U. L 344 z 17.12.2016, s. 1).

(21)

Zob. ocena wpływu przeprowadzona przez Komisję, dołączona do wniosku dotyczącego zmiany dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej SWD(2016) 405 final, s. 59.

(22)

COM(2016) 763 final

(23)

Komisja ustanowiła pięć partnerstw międzyregionalnych na rzecz innowacji w dziedzinie energetyki (dotyczących bioenergii, energii z odnawialnych źródeł morskich, inteligentnych sieci, energii słonecznej i zrównoważonego budownictwa); COM(2017) 376.

(24)

Powyższe finansowanie obejmie 15 milionów EUR przeznaczonych na dwie nagrody dla innowacyjnych rozwiązań w dziedzinie sztucznej fotosyntezy oraz baterii.

(25)

NER300 jest programem finansowania projektów demonstracyjnych w dziedzinie innowacyjnych technologii niskoemisyjnych. Jest to program finansowany ze sprzedaży 300 mln uprawnień do emisji z rezerwy dla nowych instalacji (NER) ustanowionej na potrzeby trzeciego etapu unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji. Na innowacyjne projekty w dziedzinie energii ze źródeł odnawialnych oraz projekty CCS w 20 państwach członkowskich przeznaczono kwotę 2,1 miliarda EUR. Pięć projektów nie doszło do skutku, a związane z nimi niewypłacone środki są kierowane z powrotem na rynek za pośrednictwem instrumentu InnovFin wspierającego projekty demonstracyjne w dziedzinie energii (InnovFin EDP) oraz instrumentu dłużnego „Łącząc Europę”.

(26)

  http://www.uia-initiative.eu/en/uia-cities  

(27)

  http://www.porozumienieburmistrzow.eu/index_pl.html ; zob. też załączone sprawozdanie „Covenant of Mayors in figures: 8-year assessment, JRC 2017

(28)

  https://ec.europa.eu/futurium/en/urban-agenda  

(29)

http://beta.eu-smartcities.com/sites/default/files/2017-09/EIP_Mgnt_Framework.pdf  

(30)

  http://beta.eu-smartcities.com/sites/default/files/2017-09/ShC-EIP%20Humble%20Lamppost%20Mgmt%20F%27rwork%20-%20Component%20Design.pdf  

(31)

  http://www.globalcovenantofmayors.org/ .

(32)

Komunikat Komisji „Wkład UE w realizację zreformowanego projektu ITER” (COM(2017) 319 z 14 czerwca 2017 r.).

(33)

We wniosku dotyczącym dyrektywy w sprawie wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej (wersja przekształcona) (COM(2016) 864 final z 30.11.2016)

(34)

COM(2017) 652 final

(35)

  https://ec.europa.eu/energy/sites/ener/files/documents/eecsp_report_final.pdf  

(36)

Spośród jedenastu państw członkowskich, które nie osiągnęły docelowego poziomu 10 % w 2017 r. (Bułgaria, Niemcy, Irlandia, Hiszpania, Francja, Włochy, Cypr, Polska, Portugalia, Rumunia i Zjednoczone Królestwo), siedem – Bułgaria, Niemcy, Irlandia, Francja, Włochy, Portugalia i Rumunia – wdraża obecnie projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania, które powinny im pozwolić na osiągnięcie poziomu docelowego 10 % do 2020 r.

(37)

  https://publications.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/8d3b7da2-562e-11e7-a5ca-01aa75ed71a1/language-en/format-PDF/source-31392329  

(38)

Zob. też strategia zaproponowana przez Komisję w 2016 r. (COM(2016) 49).

(39)

Źródło: EBI – dane Komisji Europejskiej z października 2017 r.

(40)

Włącznie ze wsparciem UE i dofinansowaniem krajowym.

(41)

Niektóre z rezultatów osiągniętych do końca 2016 r. obejmują decyzje w sprawie ponad 1 000 MW dodatkowej mocy wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych oraz 130 000 gospodarstw domowych z lepszą klasą zużycia energii.

(42)

W celu zapewnienia przejrzystości Komisja opublikowała zaktualizowane dane na temat europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, dostępne pod adresem: https://cohesiondata.ec.europa.eu/ , w tym roczne sprawozdania z postępów w realizacji uzgodnionych docelowych wartości wskaźników. Dalsze informacje na temat stanu realizacji w poszczególnych obszarach zostaną udostępnione w grudniu 2017 r. wraz z pierwszym sprawozdaniem strategicznym w sprawie europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych.

(43)

Budynki odpowiadają za około 40 % zużycia energii końcowej, a 3 na 4 istniejące obecnie budynki nie są efektywne energetycznie.

(44)

https://deep.eefig.eu/  

(45)

https://valueandrisk.eefig.eu/

(46)

COM(2015) 337 final.

(47)

Do niniejszego sprawozdania załączono podsumowanie aktualnego stanu przygotowania zintegrowanych krajowych planów w zakresie energii i klimatu w każdym z państw członkowskich.

(48)

Grupa ekspercka wysokiego szczebla opublikowała w lipcu 2017 r. wstępne sprawozdanie i przeprowadziła konsultacje społeczne zakończone w dniu 20 września.

(49)

  http://ec.europa.eu/eurostat/documents/1015035/7959867/Eurostat-Guidance-Note-Recording-Energy-Perform-Contracts-Gov-Accounts.pdf/  

(50)

Finansowanie działań w związku ze zmianą klimatu przez UE, EBI i państwa członkowskie.

(51)

Takich jak partnerstwo na rzecz gotowości rynkowej, realizowane przez Bank Światowy, oraz udział w działaniach i szkoleniach w ramach międzynarodowego partnerstwa dla działań na rzecz zmniejszenia emisji dwutlenku węgla.

(52)

Realizowana przez Afrykę inicjatywa, której celem jest zwiększenie mocy wytwórczych energii odnawialnej Afryki o 10 GW do 2020 r. oraz uruchomienie 300 GW potencjału energii odnawialnej Afryki do 2030 r.

(53)

Decyzja (UE) 2017/684, Dz.U. L 99 z 12.4.2017, s. 1

(54)

Rozporządzenie 2017/1938, Dz.U. L 198 z 28.10.2017, s. 1).

(55)

Takich jak Światowy Sojusz na rzecz Efektywnych Rozwiązań Bertranda Piccarda ( http://alliance.solarimpulse.com ) czy Przełomowa Koalicja Energetyczna zainicjowana przez Billa Gatesa i innych na szczycie klimatycznym w Paryżu w grudniu 2015 r. ( http://www.b-t.energy/ ).