WSPÓLNY KOMUNIKAT DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY Odpowiedzialne pozyskiwanie minerałów z obszarów dotkniętych konfliktami i obszarów wysokiego ryzyka Ku zintegrowanemu podejściu UE /* JOIN/2014/08 final */
Wprowadzenie
Międzynarodowy
handel minerałami pozyskiwanymi z niestabilnych regionów świata może odgrywać
pewną rolę w intensyfikacji i utrwalaniu konfliktów z użyciem siły. Chociaż
handel taki rzadko stanowi główną przyczynę tych konfliktów, dostarcza on
jednak ruchom zbrojnym znacznych środków finansowych, które wykorzystywane są w
celu utrzymania ich zdolności do prowadzenia walk, co z kolei niesie ze sobą
poważne konsekwencje dla milionów ludzi dotkniętych przemocą. Problem
ten jest najbardziej widoczny w Afryce, zwłaszcza w regionie Wielkich Jezior.
Instytut Badań nad Konfliktami Międzynarodowymi w Heidelbergu[1] podaje, że połączenie
występowania zasobów naturalnych z konfliktem zachodzi w przypadku 20 % spośród
niemal 400 konfliktów zarejestrowanych przez ten Instytut: konflikty związane z
zasobami przeważają obecnie w Afryce (27 przypadków) oraz w Amerykach (21
przypadków), jest ich nieco mniej w Azji i Oceanii (11 przypadków), na Bliskim
Wschodzie i w krajach Maghrebu (7 przypadków) oraz w Europie (4 przypadki).
Ogólna sytuacja na świecie jest dynamiczna, a ryzyko pogłębienia się
istniejących konfliktów lub wybuchu nowych, w których pewną rolę odgrywają
zasoby naturalne, nadal istnieje. Zerwanie związku
pomiędzy pozyskiwaniem minerałów a konfliktami stanowi złożone wyzwanie. W
pierwszej kolejności należy zidentyfikować źródło i prawdopodobne przyczyny
problemów, a także czynniki wywołujące konflikty, strukturalną wrażliwość oraz
dynamikę i rolę poszczególnych zaangażowanych podmiotów. Rozwiązania muszą
uwzględniać czynniki wpływające na zwiększenie niestabilności, takie jak
słabość rządów, brak bezpieczeństwa, niezdolność do zagwarantowania
praworządności, ubóstwo, brak usług i infrastruktury, powszechna korupcja oraz
trwające spory polityczne i spory o ziemię, a także obejmować szeroki zakres
działań – na szczeblu krajowym i międzynarodowym, w dziedzinie polityki, handlu
i edukacji, z których wiele jest już realizowanych. Wszelkie
związane z handlem działania UE w tej dziedzinie powinny być umieszczone w tym
szerszym kontekście oraz uzupełniać politykę zagraniczną UE i inicjatywy
współpracy rozwojowej. Działania te muszą także uwzględniać sytuację unijnych
przedsiębiorstw i dotyczącą ich politykę UE. W niniejszym
wspólnym komunikacie Komisji Europejskiej i Wysokiego Przedstawiciela
przedstawiono szereg inicjatyw odzwierciedlających powyższe rozważania. Oparto
się w nim na poglądzie, że odpowiedzialne zachowanie przedsiębiorstw
prowadzących działalność w obszarach dotkniętych konfliktami i obszarach wysokiego
ryzyka może odegrać doniosłą i pozytywną rolę społeczno-ekonomiczną w
dotkniętych obszarach. Komunikat ten stanowi uzupełnienie komunikatów z 2011 r.
i 2012 r.[2],
w których Komisja przedstawiła swój zamiar zbadania sposobów poprawy
przejrzystości, w tym należytej staranności, w ramach całych łańcuchów dostaw,
w odniesieniu do sytuacji, w których przychody z branż wydobywczych
wykorzystywane są do finansowania działań wojennych lub konfliktów wewnętrznych
w krajach rozwijających się bogatych w surowce. Niniejszy komunikat
towarzyszy wnioskowi Komisji dotyczącemu rozporządzenia Parlamentu
Europejskiego i Rady ustanawiającego unijny system certyfikacji własnej w
zakresie należytej staranności w łańcuchu dostaw odpowiedzialnych importerów
cyny, tantalu i wolframu, ich rud oraz złota[3]
pochodzących z obszarów dotkniętych konfliktami i obszarów wysokiego ryzyka[4]. Przedstawia się w nim
środki wspierające, które wzmocnią skutki rozporządzenia, oraz zintegrowane
podejście UE w oparciu o wyniki konsultacji społecznych, spotkań z
zainteresowanymi stronami i ocenę skutków przeprowadzoną w 2013 r.[5]. Zintegrowane podejście
określone w niniejszym komunikacie dotyczy trzech głównych kwestii:
ograniczenie możliwości korzystania przez ugrupowania zbrojne na handlu cyną,
wolframem, tantalem i złotem w obszarach dotkniętych konfliktami; poprawę
zdolności unijnych podmiotów gospodarczych – zwłaszcza na niższym szczeblu
łańcucha dostaw – do zachowania zgodności z istniejącymi ramami należytej
staranności oraz ograniczenie zakłóceń na światowych rynkach czterech
wspomnianych minerałów pozyskiwanych z obszarów dotkniętych konfliktami i
obszarów wysokiego ryzyka, takich jak obecnie region Wielkich Jezior.
1. Kontekst
1.1 Zasoby
naturalne jako czynniki rozwoju Branże wydobycia
minerałów mają potencjał wniesienia znacznego wkładu w rozwój gospodarczy na
całym świecie. Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju Przemysłowego
podaje[6],
że produkcja górnicza stanowi 24 % PKB w Afryce oraz odpowiednio 9,9 % i 20,4 %
w Ameryce Łacińskiej i w Azji. W samej Afryce[7]
znajduje się 30 % światowych zasobów minerałów i jeszcze większy odsetek złóż
złota, platyny, diamentów i manganu. Państwa Azji i Pacyfiku należą do
największych producentów rud wolframu, niklu, miedzi, cyny i żelaza; znajduje
się tam również znaczna liczba hut metali. Wywóz minerałów przynosi znaczące
zyski w Ameryce Łacińskiej[8],
zwłaszcza w Boliwii, Kolumbii i Peru, a ostatnio również w Gwatemali. Wiele państw, w
których występują znaczne złoża zasobów naturalnych, ma jednak niską pozycję
według wskaźnika rozwoju społecznego ONZ. Wyjaśnieniem tego stanu rzeczy jest
m.in. fakt, że wydobycie związane jest z wieloma czynnikami ryzyka oraz
wyzwaniami w zakresie rozwoju, w tym wyższym zagrożeniem korupcją, tendencją do
wywozu zasobów, przez co wypierana jest działalność gospodarcza o wyższej
wartości dodanej, oraz większymi szkodami dla środowiska naturalnego. Wydobycie
zasobów często wiąże się z konfliktami i niestabilnością, co jest przedmiotem
niniejszego komunikatu. Potrzeba ograniczenia niektórych czynników ryzyka poprzez
poprawę jakości zarządzania zasobami naturalnymi zyskała obecnie znaczenie
ogólnoświatowe. Trzy godne uwagi przykłady, które popiera UE, dotyczą
diamentów, przejrzystości finansowej w branżach wydobywczych oraz zagrożonych
gatunków roślin i zwierząt, w tym drewna.
W 2000 r. Zgromadzenie Ogólne ONZ jednogłośnie
przyjęło rezolucję potępiającą rolę diamentów w finansowaniu konfliktów i
wspieraniu ustanowienia światowego systemu certyfikacji prowadzącego do
stworzenia systemu certyfikacji procesu Kimberley. UE wdraża ten system
poprzez rozporządzenie (WE) nr 2368/2002.
Podczas Światowego Szczytu Zrównoważonego Rozwoju w
2002 r. powołano Inicjatywę przejrzystości w branżach wydobywczych (EITI)
celem ograniczenia korupcji poprzez zachęcanie do ujawniania opinii
publicznej informacji o płatnościach przedsiębiorstw na rzecz rządów z
tytułu eksploatacji zasobów naturalnych. Dyrektywa UE nr 2013/34/UE
zawiera przepisy sprzyjające przejrzystości finansowej w branży
wydobywczej i w sektorze pozyskiwania drewna.
Zgodnie z Konwencją ONZ o międzynarodowym handlu
dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem z 1973 r.
(CITES) UE przyjęła rozporządzenie (UE) nr 995/2010, które zobowiązuje
wszystkie podmioty wprowadzające do obrotu produkty z drewna na rynku UE
do zachowania należytej staranności celem powstrzymania nielegalnych
dostaw drewna.
Doświadczenie w
tych dziedzinach można wykorzystać do opracowania zintegrowanego podejścia UE
do promowania odpowiedzialnego pozyskiwania minerałów z obszarów dotkniętych
konfliktami. Dzięki należytej staranności przedsiębiorstwa mogą zapewnić
przestrzeganie praw człowieka, nieprzyczynianie się do konfliktów[9] i wnoszenie wkładu w
lepsze zarządzanie w branży wydobywczej. Należyta staranność musi być jednak
promowana w sposób, który nie zniechęca do prowadzenia legalnej działalności
górniczej i powiązanej z nią działalności handlowej w obszarach dotkniętych
konfliktami i obszarach wysokiego ryzyka. 1.2 Istniejące międzynarodowe
inicjatywy w zakresie odpowiedzialnego pozyskiwania Pojęcie odpowiedzialnego
pozyskiwania występuje w zmienionych Wytycznych OECD dla przedsiębiorstw
wielonarodowych[10]
i jest zgodne z celami i zasadami wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw
człowieka[11].
Obydwa dokumenty mają na celu zachęcanie przedsiębiorstw do proaktywnego i
reaktywnego sprawdzania, w ramach ciągłego procesu zwanego należytą
starannością, czy ich działalność handlowa nie przyczynia się do podsycania
konfliktów i powstawania negatywnych skutków. Na najwyższym
międzynarodowym szczeblu rezolucja Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1952 (2010) –
skierowana w sposób szczególny do Demokratycznej Republiki Konga i jej sąsiadów
z regionu Wielkich Jezior – wzywa do zachowywania należytej staranności w
zarządzaniu łańcuchem dostaw. W czerwcu 2013 r. przywódcy G8 wyrazili swoje
zaangażowanie[12]
w poprawę przejrzystości w branżach wydobywczych oraz poparcie dla
odpowiedzialnego pozyskiwania minerałów niepowodujących konfliktów z obszarów
dotkniętych konfliktami. Grupa G-8 ogłosiła również utworzenie partnerstw z
Burkina Faso, Kolumbią, Ghaną, Gwineą, Mongolią, Mjanma/Birmą, Peru i Tanzanią,
które umożliwią zacieśnienie współpracy w zakresie zarządzania zasobami
naturalnymi jako czynnika wspierającego reformy polityk w tych państwach. UE jest aktywnie
zaangażowana w inicjatywę OECD dotyczącą minerałów z regionów ogarniętych
konfliktami – Wytyczne OECD dotyczące należytej staranności [13] – więc zobowiązała się podczas posiedzenia
Rady Ministerialnej OECD w maju 2011 r. do promowania ich przestrzegania. Celem
wytycznych jest zapewnienie przedsiębiorstwom pomocy w przestrzeganiu praw
człowieka i unikaniu podsycania konfliktów poprzez ich praktyki pozyskiwania
cyny, tantalu, wolframu i złota. Mają one ogólnoświatowy zakres stosowania i
zapewniają proces, w ramach którego przedsiębiorstwa mogą dobrowolnie
wprowadzić system kontroli i przejrzystości ich łańcucha dostaw minerałów:
gromadzenie i ujawnianie bezpośrednim nabywcom informacji dotyczących m.in. kopalni
pochodzenia oraz szlaków i warunków handlowych celem identyfikacji czynników
ryzyka w łańcuchu dostaw, ich oceny i podejmowania związanych z nimi działań. W
określonych punktach łańcucha dostaw wymagany jest niezależny audyt
przeprowadzany przez podmiot zewnętrzny. Przedsiębiorstwa powinny publikować
roczne sprawozdania dotyczące ich polityki i praktyk, aby zdobywać zaufanie
opinii publicznej do podejmowanych przez nie środków. W 2010 r. w Stanach
Zjednoczonych przyjęto ustawę „Dodd-Frank Wall Street Reform and Consumer
Protection Act” (ustawa „Dodd-Frank”). Sekcja 1502 ustawy wprowadza
przejrzystość łańcucha dostaw, zobowiązując spółki notowane na giełdach w USA,
które w procesie produkcji wykorzystują „minerały z regionów ogarniętych
konfliktami”[14],
do deklarowania ich pochodzenia i zachowywania odpowiedniej należytej
staranności. Postanowienia sekcji 1502 wchodzą w życie z dniem 31 maja 2014 r.
Do tego czasu objęte tym obowiązkiem przedsiębiorstwa muszą złożyć pierwsze
roczne sprawozdania dotyczące minerałów z regionów ogarniętych konfliktami do
Komisji Papierów Wartościowych i Giełd Stanów Zjednoczonych Ameryki. Chociaż
zakres stosowania tych przepisów jest formalnie ograniczony do spółek
notowanych na giełdach w USA, ich skutki sięgają poza granice tego państwa, w
tym do UE, głównie za pośrednictwem światowych łańcuchów dostaw, gdyż dostawcy
spółek notowanych na giełdach w USA muszą dostarczać informacje dotyczące
należytej staranności. W
2010 r. szefowie państw lub rządów państw regionu Wielkich Jezior – w
kontekście Międzynarodowej Konferencji w sprawie Regionu Wielkich Jezior –
zobowiązali się do zwalczania nielegalnej eksploatacji zasobów naturalnych i
zatwierdzili inicjatywę regionalną w zakresie zasobów naturalnych oraz jej
sześć specjalnych narzędzi, tj.: przyjęcie regionalnego mechanizmu
certyfikacji; harmonizację prawodawstw krajowych; regionalną bazę danych o
przepływach minerałów; nałożenie wymogów formalnych na sektor wydobycia
tradycyjnego; promocję Inicjatywy Przejrzystości w Branżach Wydobywczych (EITI)
oraz wprowadzenie mechanizmu sygnalizowania nieprawidłowości. Ta regionalna
inicjatywa doprowadziła do wprowadzenia w Demokratycznej Republice Konga i
Rwandzie w 2012 r. przepisów ustanawiających wymogi należytej staranności dla
podmiotów gospodarczych z tych państw w oparciu o Wytyczne OECD dotyczące
należytej staranności. Inne państwa regionu Wielkich Jezior również rozpoczęły
wdrażanie ram Międzynarodowej Konferencji w sprawie Regionu Wielkich Jezior. Te
trzy inicjatywy wpłynęły na powstanie licznych bardziej szczegółowych inicjatyw
publicznych i prywatnych lub pobudziły ich dalszy rozwój. Jest to m.in.
Inicjatywa dotycząca łańcucha dostaw cyny Międzynarodowego Instytutu Badawczego
Cyny (International Tin Research Institute Tin Supply Chain Initiative),
inicjatywa certyfikowanych łańcuchów handlowych (Certified Trading Chains
Initiative), program dotyczący hutnictwa w zakresie minerałów
niepowodujących konfliktów (Conflict-Free Smelter Program), metoda
„analitycznego odcisku palca” (Analytical Fingerprint), projekt
dotyczący rozwiązań dla nadziei (Solutions for Hope), inicjatywa na
rzecz cyny niepowodującej konfliktów (Conflict-Free Tin Initiative),
publiczno-prywatny sojusz na rzecz odpowiedzialnego obrotu minerałami (Public
Private Alliance for Responsible Minerals Trade), projekt PROMINES,
inicjatywa ośrodków handlowych (Trading Centres Initiative), norma
dotycząca złota niepowodującego konfliktów Światowej Rady Złota (Conflict-Free
Gold Standard of the World Gold Council), wykaz dobrych dostaw Londyńskiego
Stowarzyszenia Rynku Kruszców (London Bullion Market Association's Good
Delivery List) oraz praktyki i normy Rady Odpowiedzialnego Jubilerstwa (Responsible
Jewellery Council)[15]. 1.3 Otoczenie
działalności dla przedsiębiorstw unijnych Rysunek
1 przedstawia uproszczony schemat łańcucha dostaw minerałów i metali. Wyższy
szczebel łańcucha dostaw obejmuje wydobycie, handel i wytapianie. Wykonuje się
je w państwie produkcji. W przypadku większości państw dotkniętych konfliktami
wytapianie odbywa się w państwach trzecich. Działania na niższym szczeblu
łańcucha dostaw obejmują handel, dalsze przetwarzanie i montaż w produkcie
końcowym sprzedawanym konsumentom. Handlem cyną, tantalem, wolframem i złotem
oraz ich przetwarzaniem zajmuje się wiele sektorów przemysłu, takich jak sektor
motoryzacyjny, elektroniczny, lotniczy, pakowalniczy, budowlany, oświetleniowy,
maszynowy i narzędziowy oraz jubilerski. W sektorach tych może działać około
880 000 przedsiębiorstw unijnych, w większości małych lub średnich. W
ramach oceny skutków przeprowadzonej na potrzeby rozporządzenia oszacowano, że
ok. 300 unijnych przedsiębiorstw handlowych i ok. 20 hut/rafinerii dokonuje
przywozu rud i metali pozyskiwanych z tych czterech minerałów, a ponad 100
unijnych producentów komponentów dokonuje przywozu metalowych produktów
pochodnych. Na świecie działa ok. 140 rafinerii złota i 280 hut wytapiających
rudy pozostałych trzech minerałów. Rysunek
1 Nadal występuje popyt na
minerały pochodzące z obszarów dotkniętych konfliktami ze strony hut/rafinerii.
Podmioty te mają możliwość określenia źródeł pochodzenia nabywanych minerałów.
Znajdują się na ostatnim szczeblu łańcucha dostaw, na którym jest jeszcze
technicznie możliwe ustalenie miejsca pochodzenia minerałów, mogą też wpłynąć
na odpowiedzialne zachowanie dostawców w państwach produkcji. W ramach
istniejących inicjatyw dotyczących należytej staranności uznaje się znaczenie
współpracy z odpowiedzialnymi hutami. Z badań własnych Komisji Europejskiej
wynika, że jedynie 16 % hut na świecie i 18 % unijnych hut cyny, tantalu i
wolframu stosuje się do wymogów należytej staranności. Około 40 % światowych i
89 % unijnych rafinerii złota objętych jest programami należytej staranności. [16] Chociaż Wytyczne OECD
dotyczące należytej staranności określają ramy działania, obecne wysiłki w
zakresie zgodności są niekompletne, a zainteresowane przedsiębiorstwa otrzymują
ograniczone zachęty do działania. W ramach konsultacji społecznych połowa
respondentów z niższego szczebla łańcucha dostaw wyraziła zainteresowanie
odpowiedzialnym pozyskiwaniem minerałów i stosowaniem zasad należytej
staranności w łańcuchu dostaw lub jest do tego zobowiązana na mocy ustawy
„Dodd-Frank”. Nieregulacyjne aspekty zgodności obejmują politykę społecznej
odpowiedzialności przedsiębiorstw, kwestie wizerunkowe i zapotrzebowanie ze
strony konsumenta. Badanie przeprowadzone w 2013
r.[17] pokazuje, że należyta
staranność nie jest rozpowszechniona. Jedynie 12 % spółek notowanych na
giełdach w UE, które nie podlegają bezpośrednio prawodawstwu USA, wspomina o
minerałach z regionów ogarniętych konfliktami na swoich stronach internetowych.
Częściowo wynika to z faktu, że Wytyczne OECD dotyczące należytej staranności,
ustawa „Dodd-Frank” i ramy Międzynarodowej Konferencji w sprawie Regionu
Wielkich Jezior wprowadzono niedawno, lecz również z tego, że przedsiębiorstwa
unijne napotykają problemy związane z ich wdrażaniem (tj. dotyczące długości
łańcuchów dostaw, dużej liczby podmiotów gospodarczych, braku świadomości). 150
000–200 000 unijnych przedsiębiorstw – głównie podmiotów działających na
niższym szczeblu łańcucha dostaw – zaangażowanych jest jednak w łańcuchy dostaw
6 000 spółek notowanych na giełdach w USA objętych wymogami określonymi w
wymienionych dokumentach. W szczególnym przypadku
regionu Wielkich Jezior wymagane jest dalsze budowanie zdolności, aby zapewnić
skuteczne wdrożenie ram Międzynarodowej Konferencji w sprawie Regionu Wielkich
Jezior. Dodatkowe wyzwania związane są w szczególności z przestrzeganiem
przepisów ustawy „Dodd-Frank”. Istnieją przesłanki wskazujące, że ustawa ta
zniechęca do pozyskiwania minerałów z regionu Wielkich Jezior bez względu na
to, czy ich wydobycie odbywa się zgodnie z prawem[18]. Niektóre
przedsiębiorstwa objęte jej zakresem stosowania realizują strategię
nienarażania się na jakiekolwiek ryzyko i pozyskują minerały z kopalń spoza
tego regionu lub nawet spoza Afryki. Pozostałe minerały „niepowodujące
konfliktów” z trudem docierają na rynki USA lub UE i często sprzedawane są po
cenach niższych niż ceny rynkowe. Utrata możliwości zbytu oznacza utratę
lokalnych źródeł utrzymania w sytuacji, gdy alternatywne możliwości
zatrudnienia są ograniczone, zwłaszcza w przypadku górnictwa tradycyjnego i na
niewielką skalę. Zintegrowane podejście UE do
promowania odpowiedzialnego pozyskiwania minerałów powinno uwzględniać
istniejące inicjatywy i wspierać wprowadzanie Wytycznych OECD dotyczących
należytej staranności. Powinno ono zachęcać do lepszego przestrzegania
przepisów na szczeblu hut, również poza UE, oraz ułatwiać lepszy przepływ
informacji dotyczących należytej staranności na niższe szczeble łańcucha dostaw
przy stosunkowo niskich kosztach[19].
1.4 Istniejące działania UE w
zakresie polityki zagranicznej, rozwojowej i innych Zerwanie związku
między wydobyciem zasobów a konfliktem wymaga kompleksowego podejścia, które
obejmowałoby źródła problemu: konflikt, słabe zarządzanie i brak rozwoju. Próby
rozwiązania tych problemów są częścią działań zewnętrznych UE oraz
szczegółowego celu strategii UE polegającego na wspieraniu wysiłków krajów
rozwijających się na rzecz wyeliminowania ubóstwa zgodnie z komunikatem
„Program działań na rzecz zmian” z 2011 r.[20].
W ramach tego programu duże znaczenie nadaje się dobrym rządom, prawom
człowieka i wzrostowi sprzyjającemu włączeniu społecznemu. Promowana jest
również współpraca nie tylko z partnerami działającymi na rzecz rozwoju –
rządami krajów rozwijających się – lecz również z sektorem prywatnym i
organizacjami międzynarodowymi, takimi jak ONZ. Realizując program UE kładzie
szczególny nacisk na rolę społeczeństwa obywatelskiego, wzmocnienie roli
społeczności lokalnych oraz przejrzyste i odpowiedzialne procesy podejmowania
decyzji. Inną istotną
inicjatywą jest partnerstwo UE-ONZ dotyczące gruntów, zasobów naturalnych i
konfliktów z 2008 r.[21]
wspierane przez UE poprzez Instrument na rzecz Stabilności, w ramach którego
państwom trzecim udziela się wspólnej pomocy celem zapobiegania konfliktom na
tle zasobów naturalnych i rozwiązywania ich. Dzięki partnerstwu UE promuje
międzyagencyjne podejście ONZ w tym sektorze zgodnie ze sprawozdaniem
Sekretarza Generalnego ONZ z 2012 r. dotyczącym budowania pokoju w następstwie
konfliktu (Report on Peacebuilding in the Aftermath of Conflict). UE posiada spójną i
zintegrowaną strategię dostępu do surowców dla Unii Europejskiej. Inicjatywa na
rzecz surowców[22]
i europejskie partnerstwo innowacji w dziedzinie surowców stanowią[23] elementy kompleksowej
polityki UE dotyczącej zrównoważonego dostępu do surowców, które obejmują także
zarządzanie, infrastrukturę i umiejętności w państwach trzecich. W ramach strategii UE
dotyczącej społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw[24] Komisja promuje
odpowiedzialną postawę przedsiębiorstw, zwłaszcza w zakresie zgodności z
uzgodnionymi na szczeblu międzynarodowym zasadami i wytycznymi w zakresie
społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, takimi jak Wytyczne OECD dla
przedsiębiorstw wielonarodowych lub wytyczne ONZ dotyczące biznesu i praw
człowieka. W
2013 r. UE opublikowała przewodniki na temat wdrażania wytycznych ONZ
dotyczących biznesu i praw człowieka w trzech sektorach działalności
gospodarczej, w tym ICT, ropy naftowej i gazu[25]. W
kontekście polityki zagranicznej UE prowadzone są kolejne istotne działania
regionalne. Dylemat dotyczący
zasobów Afryki znalazł potwierdzenie we wspólnej strategii Afryka–UE z 2007 r.,
która traktuje dobre zarządzanie zasobami naturalnymi jako ważny cel
współpracy. UE popiera „Wizję
górnictwa afrykańskiego” (African Mining Vision) zatwierdzoną przez Unię
Afrykańską w 2009 r. celem zagwarantowania przejrzystej, sprawiedliwej i
optymalnej eksploatacji zasobów mineralnych, jak również wspiera jej instytucję
wdrażającą – Afrykańskie Centrum Rozwoju Minerałów (African Minerals
Development Centre). UE zwiększa wsparcie dla innych wspólnych działań, w
tym Afrykańskiego Instrumentu Wsparcia Prawnego (African Legal Support
Facility), który zapewnia pomoc rządom afrykańskim w negocjacjach złożonych
umów z sektorem prywatnym, dzięki czemu zwiększa zrównoważony charakter tych
transakcji i sprzyja włączeniu społecznemu. Prace nad współpracą w dziedzinie
geologii wspierane będą w ramach nowego unijnego programu panafrykańskiego. UE
wspiera również realizację w regionie inicjatyw dotyczących odpowiedzialnego
pozyskiwania na świecie w odniesieniu do diamentów konfliktowych,
przejrzystości i produktów leśnych (system certyfikacji procesu Kimberley,
Inicjatywa przejrzystości w branżach wydobywczych (EITI), konwencja
waszyngtońska (CITES)). EU podjęła również bardziej
konkretne działania na rzecz regionu Wielkich Jezior. W czerwcu 2013 r. Komisja
Europejska i Wysoki Przedstawiciel przyjęli wspólny komunikat „Ramy
strategiczne dla regionu Wielkich Jezior”[26],
w którym ustanawia się spójne i kompleksowe podejście UE na szczeblu
regionalnym, krajowym i lokalnym do różnych źródeł kryzysu. W tym kontekście UE
przedstawiła wnioski dotyczące polityki w celu zajęcia się powiązaniami między
eksploatacją zasobów naturalnych minerałów, obrotem nimi oraz konfliktami i
niestabilnością w regionie Wielkich Jezior. UE wspiera również inicjatywę
regionalną w zakresie zasobów naturalnych Międzynarodowej Konferencji w sprawie
Regionu Wielkich Jezior oraz program wdrażania wytycznych OECD
dotyczących należytej staranności ze środków Instrumentu na rzecz Stabilności.
W przyszłości należałoby rozważyć projekty transgraniczne obejmujące
zarządzanie granicami i służbami celnymi. W krajach Azji i
Pacyfiku UE pracuje nad kwestiami zasobów, promując przestrzeganie EITI, przy
czym obserwuje się pozytywną tendencję w zakresie uczestnictwa (uczestniczące
państwa: Mongolia i Timor Wschodni; państwa kandydujące: Afganistan, Indonezja
i Wyspy Salomona; Mjanma/Birma i Papua-Nowa Gwinea ogłosiły zamiar
przystąpienia do EITI, a Filipiny złożyły wniosek o uzyskanie statusu kandydata
do EITI). W Azji prowadzi działalność około 65 % z 280 znanych na całym świecie
hut cyny, tantalu i wolframu zlokalizowanych w państwach takich jak Chiny (73),
Malezja (5) i Indonezja (34). Państwa te będą priorytetowymi partnerami w
ramach zaangażowania UE również z uwagi na ich rozwój gospodarczy i związane z
nim potrzeby w zakresie pozyskiwania zasobów. Jeśli chodzi o
Amerykę Łacińską, UE i państwa andyjskie rozpoczęły dialog dotyczący branż
wydobywczych i odpowiedzialnego pozyskiwania, określając możliwe obszary
współpracy, w tym szersze społeczno-ekonomiczne i środowiskowe oddziaływanie
działalności górniczej. Kwestie te stanowią część działań zewnętrznych UE.
Poziom zgodności z EITI w tym regionie jest niski; tylko jedno państwo – Peru –
przestrzega tych zasad, jednak zainteresowanie inicjatywą rośnie zwłaszcza w
Hondurasie, Gwatemali i Kolumbii.
2. Zintegrowane podejście UE do odpowiedzialnego
pozyskiwania
W tym kontekście istnieje
potrzeba opracowania zintegrowanego podejścia UE do promowania odpowiedzialnego
pozyskiwania minerałów z obszarów dotkniętych konfliktami i obszarów wysokiego
ryzyka. W związku z tym wniosek Komisji dotyczący rozporządzenia oraz szereg
środków wspierających mają na celu ograniczenie możliwości korzystania przez
ugrupowania zbrojne na handlu cyną, tantalem, wolframem i złotem w obszarach
dotkniętych konfliktami; poprawę zdolności unijnych podmiotów gospodarczych –
zwłaszcza na niższym szczeblu łańcucha dostaw – do zachowania zgodności z istniejącymi
ramami należytej staranności oraz ograniczenia zakłóceń na światowych rynkach
czterech wspomnianych minerałów pozyskiwanych z obszarów dotkniętych
konfliktami i obszarów wysokiego ryzyka. W ogólniejszym ujęciu
zintegrowanie podejście UE oraz jej polityki i inicjatywy dotyczące
odpowiedzialnego pozyskiwania minerałów wpisują się w szersze kompleksowe
podejście do obszarów dotkniętych konfliktami i obszarów wysokiego ryzyka.
Obejmuje ono promowanie m.in. rozwiązywania konfliktów, pokoju i bezpieczeństwa,
poszanowania praw człowieka (w tym zwalczania handlu ludźmi), dobrych rządów,
praworządności i zrównoważonego rozwoju. Przykładem tego podejścia są Ramy
strategiczne dla regionu Wielkich Jezior, w których uwzględnia się kwestię
nielegalnej eksploatacji zasobów naturalnych, lecz także ramy strategiczne dla
Rogu Afryki lub strategia Unii Europejskiej na rzecz bezpieczeństwa i rozwoju w
regionie Sahelu. 2.1 Projekt
rozporządzenia ustanawiającego dobrowolny system dobrowolnej certyfikacji
własnej „odpowiedzialnych importerów” Wniosek Komisji dotyczący
rozporządzenia ustanawiającego unijny system certyfikacji własnej w zakresie
należytej staranności w łańcuchu dostaw odpowiedzialnych importerów cyny,
tantalu i wolframu, ich rud oraz złota ma na celu wspieranie unijnych
przedsiębiorstw stosujących należytą staranność, aby pomóc zminimalizować
ryzyko finansowania ugrupowań zbrojnych. Ma on również sprzyjać
odpowiedzialnemu pozyskiwaniu tych minerałów z obszarów dotkniętych konfliktami
i obszarów wysokiego ryzyka, by zwiększyć wolumen legalnego handlu. W ramach
unijnego podejścia zasady należytej staranności dotyczyć będą w szczególności
podmiotów dzielących na wyższym szczeblu łańcucha dostaw, co ułatwi
przekazywanie informacji dotyczących jakości i najlepszych praktyk na niższe
szczeble łańcucha dostaw. Zgodnie z głównymi postulatami respondentów w ramach
konsultacji społecznych podejście to zostało opracowane z myślą o uwzględnieniu
światowego charakteru złożonych łańcuchów dostaw, opiera się na Wytycznych OECD
dotyczących należytej staranności i wspiera dalsze zapewnienie zgodności z tymi
wytycznymi. W związku z tym geograficzny zakres stosowania zarówno
rozporządzenia, jak i środków wspierających obejmuje cały świat, a działania są
ukierunkowane przede wszystkim na proces. Pod względem operacyjnym
projekt rozporządzenia tworzy dobrowolny system samodzielnej certyfikacji dla
importerów, którzy zamierzają dokonywać przywozu któregokolwiek z ww. czterech
minerałów lub metali do UE w sposób odpowiedzialny. Importerzy zainteresowani
certyfikacją będą musieli wdrożyć Wytyczne OECD dotyczące należytej
staranności, zapewniać wiarygodność w ramach audytów i ujawniać informacje
właściwym organom państw członkowskich. Na podstawie ujawnionych informacji i
po konsultacjach z OECD UE będzie corocznie publikować wykaz hut i rafinerii,
które uznaje się za odpowiedzialnych dostawców. Rozwiązanie to zapewni większe
wyeksponowanie ich roli oraz pobudzi do większej odpowiedzialności publicznej.
W wykazie będą również szczegółowo wskazane huty/rafinerie, które pozyskują
surowce z obszarów dotkniętych konfliktami w sposób odpowiedzialny, co ma
zachęcać do prowadzenia legalnego handlu. Po trzech latach lub wcześniej
(jeżeli pozwolą na to dostępne informacje) system ten zostanie poddany ocenie,
której wyniki zostaną wykorzystane do celów procesu decyzyjnego dotyczącego
przyszłości unijnego podejścia i zmian ram regulacyjnych wprowadzających
obowiązek stosowania tego systemu w odpowiednich przypadkach oraz na podstawie
dalszej oceny skutków. 2.2 Unijne środki wspierające na
rzecz promowania odpowiedzialnego pozyskiwania minerałów W
celu dalszego zachęcania do odpowiedzialnego pozyskiwania minerałów przewiduje
się następujące środki wspierające. Zachęty dla przedsiębiorstw w celu promowania odpowiedzialnego
pozyskiwania minerałów Komisja wzywa
unijne przedsiębiorstwa do wykorzystania ich pozycji rynkowej celem promowania
odpowiedzialnego pozyskiwania minerałów. Wymienione niżej środki zapewnią dla
nich zachętę do takich działań.
Promowanie
odpowiedzialnych praktyk hut i rafinerii
UE
udziela wsparcia finansowego na wdrożenie Wytycznych OECD dotyczących należytej
staranności od stycznia 2014 r. i będzie kontynuować wsparcie w ramach
Instrumentu na rzecz Stabilności. Wsparcie będzie dotyczyło w szczególności
budowania zdolności i działań informacyjnych skierowanych do władz publicznych,
sektora prywatnego i organizacji społeczeństwa obywatelskiego zaangażowanych w
łańcuch dostaw minerałów pochodzących z obszarów dotkniętych konfliktami i
obszarów wysokiego ryzyka. Na dalszym etapie Komisja oceni wykonalność
udzielania pomocy finansowej OECD lub innym instytucjom na programy mające na
celu promowanie praktyk przejrzystości i należytej staranności wśród
hut/rafinerii z UE i spoza niej.
Możliwości
finansowania MŚP w ramach dobrowolnego systemu certyfikacji
Komisja
zbada możliwość finansowania w celu promowania rozwoju przyszłego dobrowolnego
systemu certyfikacji wśród unijnych importerów. Finansowanie to dostępne byłoby
w ramach Programu na rzecz konkurencyjności przedsiębiorstw oraz małych i
średnich przedsiębiorstw (COSME)[27]
przyjętego dnia 5 grudnia 2013 r.
Zachęty w zakresie zamówień publicznych
Komisja
będzie promować zarówno uzyskiwanie certyfikatu odpowiedzialnego importera, jak
i wykaz odpowiedzialnych hut/rafinerii poprzez klauzule dotyczące wykonania
zamówienia w ramach własnych umów w sprawie zamówienia publicznego Komisji
Europejskiej. W związku z tym produkty zawierające cynę, wolfram, tantal lub
złoto nabywane w drodze zamówienia publicznego będą musiały wykazywać zgodność
z Wytycznymi OECD dotyczącymi należytej staranności lub równoważnymi systemami
należytej staranności, aby wypełnić zobowiązania umowne.
Wykorzystanie
sieci relacji między administracją a przedsiębiorstwami w celu ułatwienia
wprowadzania unijnego certyfikatu odpowiedzialnego importera
W celu promocji procedury
certyfikacji przewidzianej w projekcie rozporządzenia Komisja wezwie krajowe
punkty kontaktowe stworzone w ramach Wytycznych OECD dla przedsiębiorstw
wielonarodowych oraz inne właściwe sieci do pomocy w upowszechnianiu wiedzy na
ten temat. Europejska Sieć Przedsiębiorczości – sieć wspierania biznesu, która
oferuje usługi wspierające europejskie przedsiębiorstwa – mogłaby przyczynić
się do zwiększenia wiedzy unijnych podmiotów gospodarczych na temat
zintegrowanego podejścia UE, znaczenia należytej staranności oraz konsekwencji
nieodpowiedzialnego pozyskiwania minerałów z obszarów dotkniętych konfliktami.
„Listy intencyjne” – zobowiązania branżowe
W ramach konsultacji
społecznych, stanowisk i badań unijne podmioty gospodarcze sygnalizowały
gotowość zwiększenia swojego zaangażowania w odpowiedzialne pozyskiwanie
minerałów z obszarów dotkniętych konfliktami i obszarów wysokiego ryzyka. UE
podejmie działania mające na celu zapewnienie wyeksponowania wysiłków
przedsiębiorstw, które przedstawiają listy intencyjne dotyczące odpowiednich
zobowiązań. Dialog polityczny z państwami trzecimi i innymi zainteresowanymi
stronami ·
Rozwijanie istniejących relacji w ramach dialogu
politycznego UE wykorzysta swoje kontakty i dialogi w zakresie polityki, rozwoju,
handlu i bezpieczeństwa z rządami państw, w których odbywa się wydobycie,
produkcja, przetwórstwo i konsumpcja, celem dalszego rozwijania wspólnego
rozumienia – na szczeblu krajowym i regionalnym – potrzeb, wyzwań i możliwości
w zakresie niepowodującego konfliktów i odpowiedzialnego wydobycia minerałów. W
ramach dialogów z państwami Ameryki Południowej i Karaibów UE zajmie się na
przykład odpowiedzialnym pozyskiwaniem minerałów i jego wkładem w zrównoważony
rozwój, podkreślając należycie wyzwania związane ze zrównoważonym charakterem
wydobycia tradycyjnego i nieformalnego. Unia będzie również działać na rzecz
równoległego uzupełniającego zaangażowania sektora prywatnego i społeczeństwa
obywatelskiego, w szczególności w państwach produkcji.
Docieranie do państw, w których prowadzą działalność
przedsiębiorstwa hutnicze
UE
będzie współpracować z państwami, w których zlokalizowana jest większość
światowych hut/rafinerii, zwłaszcza z Chinami, Malezją, Indonezją, Tajlandią i
Rosją, aby promować zintegrowane podejście na rzecz odpowiedzialnego
pozyskiwania minerałów i zapewnić większy stopień przystąpienia do tego
podejścia przedsiębiorstw spoza UE. W 2015 r. UE zorganizuje międzynarodową
konferencję na temat odpowiedzialnego pozyskiwania minerałów pochodzących z
obszarów dotkniętych konfliktami i obszarów wysokiego ryzyka. ·
Rozdział poświęcony odpowiedzialnemu
pozyskiwaniu minerałów w dialogach dotyczących surowców UE wykorzysta dialogi
dotyczące surowców m.in. z Chinami, Japonią i Mongolią do promowania
zintegrowanego podejścia do odpowiedzialnego pozyskiwania minerałów. Komisja
rozpoczęła niedawno dialog dotyczący surowców z Mjanma/Birmą. W ogólniejszym
ujęciu Komisja i Wysoki Przedstawiciel będą nadal promować silną i spójną
politykę UE w zakresie surowców odnoszącą się do powiązań pomiędzy
bezpieczeństwem a rozwojem w sposób łączny i strategiczny. Współpraca rozwojowa w państwami trzecimi UE będzie również wykorzystywać istniejące relacje współpracy z rządami
państw Afryki, Azji, Ameryki Łacińskiej i Karaibów, aby poruszyć temat
niepowodującego konfliktów i odpowiedzialnego wydobycia i komercjalizacji
minerałów. Najważniejsze kierunki interwencji w ramach których UE może wspierać
państwa partnerskie są następujące:
transpozycja Wytycznych OECD dotyczących należytej
staranności do krajowych ram i prawodawstwa w zakresie należytej
staranności;
budowanie dodatkowej zdolności wdrażania krajowych
ram należytej staranności;
wspieranie kampanii i dialogów politycznych w
zainteresowanych państwach pomiędzy instytucjami administracji centralnej
i lokalnej, organizacjami społeczeństwa obywatelskiego i podmiotami
gospodarczymi;
zapewnianie wyeksponowania prowadzonych działań i
rezultatów osiąganych przez państwa produkcji.
UE będzie również
sprzyjała współpracy pomiędzy państwami produkcji i państwami konsumpcji, w tym
w ramach wspólnych projektów, na przykład dotyczących zrównoważonego górnictwa
i dobrego sprawowania rządów, także uwzględniających specyfikę górnictwa
tradycyjnego. Bezstronny pośrednik – działania dyplomatyczne w zakresie surowców UE jest gotowa
występować w roli bezstronnego pośrednika w kontekście inicjatyw z udziałem
wielu zainteresowanych stron wspierających odpowiedzialne pozyskiwanie
minerałów i odpowiedzialny handel pomiędzy uczestnikami, a także zachęcających
do tego typu działań. Służby Komisji i Europejska Służba Działań Zewnętrznych
będą zbierały i analizowały dane dotyczące inicjatyw z udziałem wielu zainteresowanych
stron. Należna uwaga zostanie również poświęcona partnerstwom
publiczno-prywatnym. Państwa członkowskie UE Komisja i Wysoki
Przedstawiciel wzywają państwa członkowskie UE do wspierania wysiłków
należących do ich jurysdykcji przedsiębiorstw w zakresie należytej staranności
poprzez odpowiednie działania na szczeblu krajowym. Możliwe jest opracowanie
uzupełniających inicjatyw w zakresie informacji dla konsumentów i
etykietowania, a także dalszych zachęt do odpowiedzialnego zachowania
przedsiębiorstw. Ponadto Komisja będzie zachęcać państwa członkowskie UE do
działań na rzecz rozwoju stosowania Wytycznych OECD dotyczących należytej
staranności lub równoważnych systemów poprzez klauzule dotyczące wykonania
zamówienia w ramach umów w sprawie zamówienia publicznego podpisywanych przez
jej organy zgodnie z unijną dyrektywą w sprawie zamówień publicznych. W tym
celu Komisja opracuje zalecenia i wskazówki dotyczące wdrażania dla urzędników
zatwierdzających z państw członkowskich.
3. Współpraca na rzecz zintegrowanego
podejścia UE
Oczekuje się, że
bardziej przejrzyste ramy unijne oparte na Wytycznych OECD dotyczących
należytej staranności ułatwią trwające starania unijnych podmiotów
gospodarczych na rzecz ustanowienia odpowiednich procesów należytej staranności.
Biorąc pod uwagę, że UE jest największym na świecie rynkiem zbytu minerałów i
metali, większa spójność w ramach UE powinna pomóc w pobudzaniu popytu na
odpowiedzialne pozyskiwanie minerałów, a w szerszym kontekście ułatwiać handel
minerałami wydobytymi zgodnie z wymogami krajowymi lub wymogami OECD w zakresie
należytej staranności. Powodzenie tej
inicjatywy będzie w dużej mierze zależało od stopnia przystąpienia do niej
sektora prywatnego UE, w szczególności importerów rud cyny, tantalu, wolframu
lub metalowych produktów pochodnych tych minerałów, a także złota. Komisja i
Wysoki Przedstawiciel zachęcają unijne podmioty gospodarcze do przyjmowania
proponowanego zintegrowanego podejścia, pomocy w konsolidacji jego osiągnieć
oraz jego dalszego rozwoju. Komisja i Wysoki
Przedstawiciel wzywają Radę i Parlament Europejski do zatwierdzenia
zintegrowanego podejścia UE do odpowiedzialnego pozyskiwania minerałów. [1] „Barometr konfliktów” („Conflict Barometer”), Instytut Badań nad
Konfliktami Międzynarodowymi w Heidelbergu, 2012. [2] COM(2011) 25 final i COM(2012) 22 final. [3] Te cztery minerały objęte są dwoma wiodącymi międzynarodowymi
instrumentami w zakresie należytej staranności; zob. także sekcja 1.2. [4] Wniosek w sprawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady
ustanawiającego unijny system certyfikacji własnej w zakresie należytej
staranności w łańcuchu dostaw odpowiedzialnych importerów cyny, tantalu i
wolframu, ich rud oraz złota pochodzących z obszarów dotkniętych konfliktami i
obszarów wysokiego ryzyka. [5] Dokument roboczy służb Komisji, Ocena skutków towarzyszący
dokumentowi Wniosek w sprawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i
Rady ustanawiającego unijny system certyfikacji własnej w zakresie należytej
staranności w łańcuchu dostaw odpowiedzialnych importerów cyny, tantalu i
wolframu, ich rud oraz złota pochodzących z obszarów dotkniętych konfliktami i
obszarów wysokiego ryzyka.. [6] Statystyki dotyczące światowego wydobycia z 2010 r. (World
Statistics on Mining and Utilities 2010) – dane dotyczące produkcji
górniczej za 2007 r. [7] Sprawozdanie okresowe z 2013 r. dotyczące Afryki. [8] W 2012 r. w Boliwii sektor górniczy stanowił średnio 7,3 % PKB i
27,8 % łącznego wywozu, a w Kolumbii 2,4 % PKB i 17,1 % całkowitego
wywozu. W 2011 r. w Peru sektor ten stanowił średnio 14,5 % PKB i 59 % łącznego
wywozu. [9] OECD (2013), „Wytyczne OECD dotyczące należytej staranności dla
odpowiedzialnych łańcuchów dostaw minerałów”, Druga edycja, OECD
Publishing, http://dx.doi.org/10.1787/9789264185050-en, s. 8. [10] Wytyczne OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych, OECD, wydanie z
2011 r. [11] Wytyczne ONZ dotyczące biznesu i praw człowieka, Biuro Wysokiego
Komisarza NZ ds. Praw Człowieka, Nowy Jork i Genewa, 2011 r. [12] Szczyt przywódców G-8 w Lough Erne, komunikat z dnia 18 czerwca
2013 r., pkt 40. [13] OECD (2013), „Wytyczne OECD dotyczące należytej staranności dla
odpowiedzialnych łańcuchów dostaw minerałów z obszarów dotkniętych konfliktami
i obszarów wysokiego ryzyka”, Druga edycja, OECD Publishing,
http://dx.doi.org/10.1787/9789264185050-en. [14] Zdefiniowane w ustawie jako cyna, tantal, wolfram lub złoto
pochodzące z Demokratycznej Republiki Konga lub kraju z nią sąsiadującego. [15] Minerały z regionów ogarniętych konfliktami – ocena ustawy
Dodd-Frank i inne środki związane z zasobami. Ökö-Institut e.V.Freiburg,
sierpień 2013 r., rozdz. 6. [16] Dane dotyczące złota pochodzą od Londyńskiego Stowarzyszenia Rynku
Kruszców, którego większość członków przestrzega zasad należytej staranności.
Szacuje się, że około 50 rafinerii na świecie nie należy do Stowarzyszenia. [17] Conflict due diligence by European Companies, Stichting
Onderzoek Multinationale Ondernemingen, październik 2013 r. [18] Minerały z regionów ogarniętych konfliktami – ocena ustawy
Dodd-Frank i inne środki związane z zasobami, Öko-Institut e.V. Freiburg,
sierpień 2013 r., s. 27. [19] Zob. przypis 5. Załącznik III do dokumentu roboczego służb Komisji
zawiera zewnętrzne badanie dotyczące oceny kosztów i korzyści przestrzegania
zasad należytej staranności oraz ich wpływu na wybrane podmioty gospodarcze w
związku z odpowiedzialnym pozyskiwaniem wybranych minerałów (cyny, tantalu,
wolframu i złota). W ramach badania ankietowego zainteresowanych branż,
przeprowadzonego w kontekście tego badania, ustalono głównie, że większość ankietowanych
wskazała na stosunkowo niskie koszty działań w zakresie należytej staranności i
sprawozdawczości. Wydatki w przeważającej mierze oszacowano na 13 500 euro w
odniesieniu do działań wstępnych (74 %) i 2 700 euro w odniesieniu do
późniejszych działań ciągłych (63,8 %). [20] COM (2011) 637 final. [21] http://www.un.org/en/land-natural-resources-conflict/index.shtml [22] COM (2008) 699 final. [23] COM (2012) 82 final. [24] COM (2011) 681 final. [25] http://ec.europa.eu/enterprise/policies/sustainable-business/corporate-social-responsibility/humanrights/index_en.htm [26] JOIN (2013) 23 final. [27] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE)
nr 1287/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r. ustanawiające
program na rzecz konkurencyjności przedsiębiorstw oraz małych i średnich
przedsiębiorstw (COSME) (2014–2020) i uchylające decyzję
nr 1639/2006/WE – program COSME przewiduje działania mające na celu
ułatwienie dostępu MŚP do rynków w Unii i poza nią, takie jak dostarczanie
informacji na temat barier utrudniających wejście na rynek oraz możliwości
biznesowych, zamówień publicznych oraz procedur celnych i doskonalenie usług
wsparcia w zakresie standardów oraz praw własności intelektualnej.